Konno Kajakiem Na Rowerze INFORMATOR TURYSTYCZNY

Pieszo konno kajakiem na rowerze INFORMATOR TURYSTYCZNY

Stowarzyszenie Czarnkowsko-Trzcianecka Lokalna Grupa Działania siedziba: ul. Rybaki 3, 64-700 Czarnków adres do korespondencji: ul. Kościuszki 88/37, 64-700 Czarnków tel. 67 344 16 53 e-mail: [email protected] www.czarnkowsko-trzcianecka-lgd.pl

Projekt, skład i druk: TONGRAF tel. 67 35 11 900 e-mail: [email protected] www.tongraf.pl rysunki: © www.istockphoto.com/Duettographics zdjęcia: Archiwum Starostwa Powiatowego w Czarnkowie Archiwum Urzędu Miasta w Czarnkowie

Archiwum Stowarzyszenia Czarnkowsko-Trzcianeckiej LGD Europejski Fundusz Rolny na rzecz obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Publikacja opracowana przez Stowarzyszenie Czarnkowsko-Trzcianecka Lokalna Grupa. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. ISBN 978-83-62581-00-9 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007- 2013 – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Poznań, Poznań, Oborniki Chodzież Piła Piła

a Poznań Szamotuły,

e Koszalin

Wałcz, Szczecin, Szczecin, Wałcz, t

Szczególne podziękowania dla powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego z

za pomoc przy opracowaniu publikacji oraz bezpłatne użyczenie zdjęć c

oraz mapy powiatu.

Człopa z

u P Wałcz, Człopa Wałcz,

www.czarnkowsko-trzcianecki.pl Mapa: Pietruska&Mierkiewicz z o.o. Sp. www.topmapa.pl Gorzów Wlkp. Strzelce KrajeńskieStrzelce Drezdenko Powroty fot. W. Rybarczyk Zapraszamy do Północnej Wielkopolski Spośród tak wielu malowniczych zakątków wartych zobaczenia wybierzcie Państwo nasz region, Północną Wielkopolskę. Odwiedźcie nas i spędźcie z nami niezapomniane chwile. Proponujemy gościnę w gospodarstwach agroturystycznych, pensjonatach i hotelach z ofertą dostosowaną do oczekiwań i grubości portfeli. Czekają na Państwa wykwalifikowane grupy ludzi tj. instruktorów jazdy konnej i hipoterapii, nordic wal- king, hata – jogi, rekreacji ruchowej i sportów wodnych, sło- wem wszelkiej rekreacji na świeżym powietrzu, którego u nas nie brakuje. Zapoznajcie się proszę z naszą ofertą, a na pewno każdy znajdzie coś dla siebie i zaspokoi swoje potrzeby wypoczynku. Goszcząc u nas będziecie mogli skosztować wyrobów lokalnej kuchni. Gorąco zachęcamy do spróbowania słynnych już specjałów jak „Sery pani Beaty”, „Wędliny Pana Zbyszka”, „Ryby Pana Marka” czy „Szynka Pana Andrzeja” a wszystko po- pijając legendarnym niepasteryzowanym „Noteckim” warzo- nym w lokalnym Browarze Czarnków od ponad 150 lat. W przewodniku staramy się choć w małym fragmencie ukazać piękno naszej przyrody przeplatanej z historycznie cennymi miejscami. Aby ułatwić Państwu zwiedzanie naszego regionu do każdego opisanego regionu dołączyliśmy opis szlaków turystycznych abyście mogli wedle gustów i upodobań poznać nasz teren pieszo, konno, kajakiem bądź na rowerze. My już to wszystko znamy, dlatego też tak gorąco polecamy, bowiem wizyta na naszym terenie dostarczy Państwu niesa- mowitych przeżyć i spowoduję że zechcecie wrócicie tu jeszcze nie raz. Zapraszamy! 1

Zielono mi – czyli woda, las, słowem wszystko to, co stworzyła natura

fot. P. Nowakowski U nas natura stworzyła naprawdę cudowne i niepowtarzalne miejsca do wypoczynku. Odwiedzając nas masz okazję zre- Most na rzece Noteć w Czarnkowie Życie Doliny Noteci generować siły w wyjątkowych miejscach takich jak: wzgó- rza porośnięte borami i lasami, wtopionymi Gdzie nas szukać? w krajobraz dolinami, przez które wiją się bystre strumyki i rzeki czy błyszczą w słońcu Znajdziecie nas w Północnej Wielkopolsce, w obszarze dzia- liczne jeziora. Te wyjątkowe miejsca to tylko łania Czarnkowsko-Trzcianeckiej Lokalnej Grupy Działania, nieliczne fragmenty wyjątkowych krain takich którą tworzą takie gminy jak: Drawsko, Lubasz, Czarnków, Krzyż jak: Puszcza Notecka i Dolina Noteci, Puszcza Wlkp., Trzcianka, Wieleń i Połajewo. Administracyjnie znajduje- Drawska czy Morena Czarnkowska. my się w rewirze powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. Jak pięknie nie byłyby opisane te miejsca Czarnkowsko – Trzcianecka Lokalna Grupa Działania jest sto- to poważnym nietaktem byłoby nie oddać warzyszeniem, które zrzesza przedstawicieli trzech sektorów: fot. W. Rybarczyk pierwszeństwa Noteci królowej tego Regionu. publicznego, prywatnego oraz społecznego. Połączeni part- nerstwem, realizujemy wspólnie określoną strategię w zakre- Malowniczy fragment Noteci sie rozwoju obszarów wiejskich. Tematem, który łączy różne środowiska to rozwój turystyki z możliwie najlepszym wyko- rzystaniem potencjału przyrodniczego i kulturowego obszaru. W ramach naszych działań promujemy potencjał przyrodniczy oraz ofertę turystyczną obszaru Powiatu Czarnkowsko – Trzcia- neckiego. Wydajemy publikacje, mapy, foldery, uczestniczymy w targach turystycznych, organizujemy imprezy promocyjne. Szczególnie wart uwagi jest tutaj Festyn Inaugurujący Sezon Turystyczny p.n. „Pieszo, konno, kajakiem, na rowerze”. Zależy nam również na stworzeniu lepszych warunków dla rozwoju różnych form przedsiębiorczości na wsi dla poprawy jakości życia. Od 2009 r. nasze cele wprowadzamy w oparciu o Lokalną Strategię Rozwoju (LSR), przyznając dotacje rozwo- jowe m.in.: przedsiębiorcom, rolnikom, osobom fizycznym, organizacjom pozarządowym oraz samorządom terytorialnym. Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszego obszaru.

fot. P. Nowakowski

2 Gdzie nas szukać? 3 Zgadza się! Pewnie, Nadnoteckie Łęgi Dodam jeszcze, to najciekawszy odcinek że Nadnoteckie Łęgi należą pod względem przyrodni- do obszaru Natura 2000 czyli tere- czym Doliny Noteci. nów najistotniejszych dla zachowa- nia zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin czy zwierząt, Słyszeliście siedlisk mających znaczenie o Nadnoteckich dla ochrony wartości Łęgach? przyrodniczych Europy.

Stwierdzono tu występowanie ok. 230 gatunków ptaków, z któ- rych ponad 10 gatunków jest wpisanych do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, a najbardziej charaktery- stycznym ptakiem jest Kulik wielki. fot. W. Rybarczyk

Życie Doliny Noteci

Kajakiem A wracając do rzeki Noteci, to warto nadmienić, że rzeka ta przepływając przez atrakcyjne tereny pozwala miłośnikom przez Dolinę Noteci turystyki wodnej na osiągnięcie niezapomnianych wrażeń. Płynąc kajakiem podziwiać można piękne okolice łąk nadnoteckich, wysokie niemal klifowe brzegi rzeki w okolicach Noteć to główna rzeka regionu, która płynie szeroką doliną Czarnkowa. Dużą atrakcją jest pokonywanie licznych śluz, któ- w królestwie łąk i dzikiej przyrody, dzieląc nasz region nie- re funkcjonują do dnia dzisiejszego. My przy tej okazji poleca- malże na dwie połowy. Dolina ta, zwana Doliną Noteci razem my szlak Notecią znajdujący się na naszym terenie. z Puszczą Notecką tworzą magiczne „sanktuarium” przyrodnicze. Niegdyś było to pasmo trzęsawisk i rozlewisk powstałe w wyniku Szlak: wyżłobionego obniżenia terenu przez wody Ujście – Walkowice – Romanowo Górne – Romanowo Dolne – topniejącego lodowca. Obecnie Dolina No- Osuch – Czarnków – Pianówka – Góra n. Notecią – Ciszkowo teci jest najlepiej zachowanym kompleksem – Wieleń dolino-bagiennym mimo że uprzednio była poddawana przekształceniom w rozległe łąki i pastwiska. Krajobraz Doliny Noteci jest nie- przeciętny, mowa tu o rzadkich i ginących Marina – Plany na przyszłość w skali europy zbiorowiskach roślinnych oraz fot. W. Rybarczyk Czarnków, miasto o wyjątkowych walorach geograficzno-przy- bogactwie świata zwierzęcego, szczególnie rodniczych ma doskonałe warunki do rozwoju turystyki wodnej. ptactwa wodnego i błotnego. Dolina Noteci stanowi ważną Życie Doliny Noteci Dlatego też w Czarnkowie rusza projekt, którego przedmio- trasę migracji ptaków przelatujących tędy z lęgowisk położo- tem jest budowa przystani wodnej na Noteci. Przystań jest nych we wschodniej Europie, Skandynawii i Syberii. W związku odpowiedzią na rosnące zainteresowanie szlakami wodnymi z tym, wspomniane wysokie walory awifauny, uważanej za naj- w Polsce i w Europie i będzie wybudowana na międzynarodo- wyższy wskaźnik zoologiczny stanowią o wyjątkowej wartości wej trasie wodnej E-70 – jedynego połączenia śródlądowego przyrodniczej tego obszaru. między Wisłą i Odrą.

4 Dolina Noteci 5 Zapraszamy Państwa zatem do tych miejsc, abyście osobiście poznali ich uroki. Pomocne przy tym będą ścieżki przyrodnicze i rowerowe: Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Dziewanna” w Nadleśnictwie Potrzebowice (dł. trasy 1,8 km).

Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Rajczywiec” w Nadleśnictwie Potrzebowice (dł. trasy 5,5 km).

Ścieżka przyrodniczo-leśna w Nadleśnictwie Krucz (dł. Trasy do wyboru: 5 km i 12 km). Trasy te są niezwykle urokliwe i interesujące. Warto wie- fot. L. Helwich dzieć, że na jednym z przystanków ścieżki przyrodniczo- W zaciszu Puszczy Noteckiej leśnej w Nadleśnictwie Krucz utworzony został rezerwat przyrody Wilcze Błoto. Wilcze Błoto to rezerwat częściowy, który chroni natu- fot. L. Helwich ralnie wykształcone bezodpływowe zagłębienie wy- Puszcza Notecka Tablica informacyjna- pełnione wodą, otoczone wzniesieniami wydmowymi Nadleśnictwo Krucz porośniętymi borem sosnowym, w którym występują m.in. - edukacja torfowce, rosiczki, turzyca bagienna i modrzewica zwyczajna. w zgodzie z naturą

Puszcza Notecka, „kuzynka” Doliny Noteci zajmuje całą połu- dniową część powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. Najwięk- sze jej połacie występują na obszarze gmin Drawsko, Wieleń, mniej Lubasz i Połajewo. W skali kraju jest to drugi pod wzglę- dem wielkości kompleks leśny, najbogatszy w florę i faunę. Puszcza Notecka jest obszarem, w którym dominuje teren fa- listy i pagórkowaty. W drzewostanie dominują bory sosnowe, porastające tereny ubogich piaszczystych wydm, a na siedli- skach żyźniejszych występują bory mieszane z drzewostanem wielogatunkowym. Puszcza jest największym i najbogatszym w faunę i florę kompleksem leśnym Wielkopolski. Najciekawsze i najcenniejsze fragmenty pod względem przy- rodniczym objęte są ochroną. Od 2004 roku istnieje Leśny Kompleks Promocyjny „Puszcza Notecka”, w skład którego wchodzą m.in. obszary Nadleśnictwa Krucz i Potrzebowice. Celem LKP jest propagowanie przyjaznych środowisku techno- logii, badań naukowych, ale przede wszystkim gospodarowanie obszarem zgodnie z celami aktywnej ochrony ekosystemów.

Wilcze Błoto fot. R. Jaremba

6 Puszcza Notecka 7 co jeszcze tato! z naszego regionu Czt To ta należy do obszaru puszcza? natura 2000?

Nasz region jest naprawdę bogato reprezentowany przez Naturę 2000. Do Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków OSO należą właśnie Nadnoteckie łęgi, natomiast do Specjalnych Obszarów Ochrony Siedlisk SOO należy Doli- na Noteci, Uroczyska Puszczy Drawskiej oraz Torfowisko Rzecińskie.

fot. P. Nowakowski

Podpowiadamy, że na wszystkie wycieczki warto zabrać ze Zieleń Puszczy Noteckiej sobą koszyki gdyż obszar ten obfituje w runo leśne, grzyby W zaciszu i jagody. przyrodniczej świątyni Szlak żółty: Piłka – Marylin – Wieleń 20,4 km. – Puszcza Drawska Szlak żółty: Drawsko – Chełst – Kamiennik – Kwiejce – Zieleniec Zmieniamy nieco kierunek i udajemy się na zachód, w stro- – Borzysko Młyn – Piłka –Pęckowo – Drawski Młyn – Drawsko nę Puszczy Drawskiej i nietuzinkowej siostry Noteci – Drawy. (dł. trasy 49 km). Puszcza Drawska to teren między jeziorem Lubie a ujściem Szlak czerwony: Drawy do Noteci w gminie Krzyż Wlkp. W zlewni rzeki Drawy, po- Drawsko – Pęckowo – Piłka – Marylin. śród krajobrazów sandrowych, południowych skłonów Pojezierza Szlak „Po obu stronach Noteci”: Pomorskiego utworzony został Drawieński Park Narodowy. Krzyż Wlkp. – Drawsko – Peckowo Piłka – Marylin – Miały – Potrzebowice – Wieleń – Mniszek – Huta Szkalana – Krzyż Wlkp. (dł. trasy 55,1 km). Szlak: Lubasz – Goraj Zamek – Bzowo – Krucz – Kruteczek – Nowina – Lubasz.

fot. W. Rybarczyk Życie Doliny Noteci Widok na rzekę Drawę, fot. P. Nowakowski

8 Puszcza Notecka 9 Spływ kajakowy rzeką Drawą: Stare Osieczno – Łokacz Wielki – 32 km Rzeka Drawa roztacza przed kajakarzem niezapomniane wi- doki, sprawiając, że czujemy się jak w przyrodniczej świątyni. Drawa wymaga umiejętności od kajakarzy, bowiem jej nurt jest bardzo zróżnicowany, miejscami łagodny i spokojny, aby na kolejnym odcinku być zdradliwym i rwącym. Rzeką Drawą kilkakrotnie płynął papież Jan Paweł II i od tego czasu szlak ten stanowi trasę spływów pod nazwą „Śladami Papieża”. Rzeka kończy swój bieg wpływając do Noteci na wysokości 30 m. n.p.m. w okolicy Krzyża Wlkp. Średni spadek Drawy wynosi 0,6%. fot. P. Keil Ścieżka przyrodniczo-historyczna Zaciesz Zaduma w Puszczy Drawskiej im. Hansa Paasche. Krzyż Wlkp. (pętla nad jeziorem Królewskim). Rzeczyn – Kuźnica Żelichowska – Zacisze – Żelichowo Spływ kajakowy rzeką Drawą – Gieczynek – Dębogóra – Wizany – Wieleń (dł. trasy 35 km). Gieczynek – Jawor – Dzierżążno Małe – Dzierżążno Wielkie – Kocień Wielki – Kuźniczka – Wieleń (dł. trasy 20 km). Pętla wokół Folsztyna (dł. trasy 2km).

Krzyż Wlkp. – Lubcz Wielki – Herburtowo – Marianowo – Wieleń – Kuźniczka – Kocień Wielki – Dzierżążno Wielkie – Gieczynek – Dębogóra – Wizany– Huta Szklana – Brzegi fot. W. Rybarczyk – Krzyż Wlkp. (dł. trasy 54,2 km).

Na obszarze działania LGD znajduje się niewielki południowy fragment parku. Niezwykle cennym fragmentem krajobrazu są torfowiska w Przesiekach oraz widłakowy bór w leśnictwie Że- lichowo. Odwiedzających te tereny nie zdziwi fakt, że Puszcza nad Drawą zaliczona została do obszaru chronionego „Natura 2000”. W jaki sposób poznać ten teren? Po prostu: pieszo, konno, kajakiem, na rowerze! Do wyboru, wedle gustów i upodo- bań. Mamy to szczęście, że na terenie Puszczy znajduje się spora liczba tras, ścieżek, szlaków które ułatwiają zwiedzanie. Prezentujemy najciekawsze z nich:

Jesienne zbiory fot. L. Helwich

10 Puszcza Drawska 11 Szwajcaria Czarnkowska (zwana również Moreną Czarnkow- ską) to niezaprzeczalnie perła przyrodnicza naszego obszaru i kolejny atrybut Doliny Noteci. Te wyjątkowo pięknie ukształ- towane polodowcowe wzniesienia części Doliny Noteci należą do najpiękniejszych w Wielkopolsce. Wzgórza moreny poro- śnięte lasem bukowym powodują, że każdy gość przebywający na tym obszarze czuje się jak w górach. Można zatem śmiało stwierdzić, że szczęście miało miasto Czarnków, że powstało Panorama Czarnkowa w otoczeniu tak niepowtarzalnej przyrody. W samych grani- cach miasta górują dwa wzniesienia zwane górą Krzyżową i górą Żydowską, fantastyczne warunki dla miłośników rowerowej turystyki górskiej oraz doskonałe punkty widokowe fot. P. Nowakowski okolicy dla spokojniejszych turystów. Na gó- fragment „Szwajcarii Czarnkowskiej” rze Krzyżowej znajduje się bezpłatna luneta umożliwiająca obserwację panoramy miasta i okolicy. Obszar Szwajcarii nie jest duży, gdyż rozciąga się wzdłuż Noteci od Czarnkowa po Cudze chwalicie, fot. P. Keil Pianówkę, Górę do Ciszkowa, a na południe sięga po Goraj- Zamek (wzniesiony przez ro- swego nie znacie dzinę Hochbergów) zahaczając o Dębe, gdzie na najwyższym wzniesieniu znajduje się wiatrak z XIX wieku. Rośnie tu kilkana- – Szwajcaria Czarnkowska ście pomników przyrody: buk pospolity, cis, dąb czerwony, pla- tan oraz buk zwyczajny odmiana purpurowa, którego podaje się że jest trzeci co do wieku w Polsce. Wytrwałym piechurom polecamy zwiedzić teren Szwajcarii Słyszałem, Czarnkowskiej tym oto szlakiem: że masz dobrą orientację w terenie. Wsiądź na swój rower górski i przemierzaj Ciszkowo – Góra – Goraj Zamek – Czarnków wzgórza morenowe w górę i w dół. Polecam przejażdżki w lasach okalających Czarn- Goraj Zamek – Pianówka – Czarnków – Kuźnica Czarnkowska ków, ze słońcem jako prze- wodnikiem. Bez mapy. – Radolinek Na orientację.

O lubię szybkie zjazdy i strome podjazdy. A tu w Czarnkowie rzeczywi- ście mogę sobie poszaleć prawie jak w górach.

Fragment Moreny Czarnkowskiej fot. P. Nowakowski

12 Szwajcaria Czarnkowska 13 Szlaki zielone: Trzcianka – Teresin – Radolin – Kuźnica Czarnkowska – Czarnków – dł. 17,8 km Trzcianka - Biała – 8,6 km Niekursko-Trzcianka – 11 km Szlaki żółte: Wokół jeziora Sarcz Trzcianka - Stradun - Smolarnia - 10 km Stobno - Łomnica -Trzcianka 16,5 km fot. D. Trybuś Ścieżka przyrodniczo-leśna „Pańska Łaska” w Nadleśnictwie Trzcianka – 4 km Jezioro Sarcz w Trzciance Ścieżka przyrodniczo-leśna „Nad Bukówką” w pobliżu Smolarni w Nadleśnictwie Trzcianka

Szlak niebieski: Trzcianka – Sarcz – Gostomia – Rusinowo- Tuczno- Człopa – Wołowe Lasy – Trzcianka – 34 km

Trzcianka Szlak czerwony (pętla): Trzcianka - Biała - Radolin - Radlinek – aktywnie - Kuźnica Czarnkowska – Bukowiec – Jędrzejewo - Średnica - Górnica -Rychlik - Smolarnia – Straduń –> TRZCINKA - 52 km wśród lasów i jezior Warto wiedzieć, że w ofercie Hotelu klubowo-konferencyj- nego w Smolarni jest możliwość wypróbowania sił w pierw- Okolice Trzcianki jak i samo miasto to teren wypełniony ziele- szym w Polsce driving range (golf na wodzie), który mógł nią i wodą. Pośród lasów, w rynnie jeziornej zaprasza region zaistnieć dzięki pięknemu położeniu hotelu tuż nad jeziorem wielbicieli sportów wodnych, chcących doskonalić swoje Straduńskim. umiejętności w tej dziedzinie. J. Straduńskie, J. Sarcz, J. Logo to tylko nieliczne akweny w tej okolicy. Bogate zaplecze sportowo-rekreacyjne jest znakomitym miejscem do organizowa- nia obozów sportowych i kondycyjnych. Kaja- karstwo, windsurfing, wędkowanie, turystyka piesza i rowerowa to te formy rekreacji z któ- rych można tu skorzystać. Przyroda w trzcia- neckim regionie to niezwykle cenne obszary, zachwycające i dające satysfakcję miłośnikom aktywnego wypoczynku. Na amatorów aktyw- ności ruchowej czekają szlaki:

fot. P. Nowakowski

Jezioro Sarcz w Trzciance Spacer w okolicach Stradunia fot. P. Keil

14 Aktywnie wśród lasów i jezior 15 Słuchaj, Transwielkopolska Tra- sa Rowerowa (TTR) należy do Wiel- Świątynie, kościoły, pałace kopolskiego Systemu Szlaków Rowero- wych. Została utworzona w dwóch etapach i podzielona na dwa odcinki: odcinek północny, liczą- i dworki – rowerem w poszukiwaniu cy ok 200 km od Poznania do Okonka oraz odcinek połu- dniowy, o długości rzędu 280 km od Poznania do Siemianic. Mimo dość znacznego dystansu trasę pokonuje się łatwo, gdyż w większości prowadzi szosami o małym śladów przeszłości natężeniu ruchu samochodowego. Po drodze czekają nas jedynie nieliczne piaszczyste, terenowe odcinki. Najdłuższy z nich znajduje się pomiędzy Piłą i Pleceminem, jednocześnie jednak jest najciekawszy przyrodniczo.

Dokładnie tak, Hmmm, a w jaki natomiast Szlak Mię- sposób dotrzeć do Tak - to jest dobry dzynarodowej Trasy Rowero- najciekawszych historycznie pomysł! Dodam jeszcze, że wej Euro Route R-1 jest z kolei miejsc na tym obszarze? od tych głównych szlaków najdłuższym oznakowanym szlakiem odbija szereg tras lokalnych w Polsce i wynosi 675 km. W okolicach, ułatwiających dojazd do wy- przez które przebiega trasa R-1, znajdu- branego przez turystę je się wiele czystych jezior i rzek, wokół Nic prostszego, miejsca. których usytuowane są ośrodki wypoczyn- Ja polecam trasy o ponadre- kowe, stanice wodne PTTK, hotele i pola gionalnym zasięgu: Transwiel- biwakowe oraz obiekty sportowo-rekre- kopolską Trasę Rowerową Dokładnie, dzięki acyjne. Jest tak prowadzona, (TTR) oraz Euro Route R1. temu śladów historii że w wielu miejscach jest styczna do można poszukać linii kolejowej Berlin - Gdańsk a to na dwóch umożliwia rozpoczęcie i zakoń- kółkach. czenie wędrówki rowerowej w dowolnie wybranym miejscu.

CZARNKÓW

TRZCIANKA TTR – nasz teren przecina szlak północny, który wiedzie ze sto- WIELEŃ licy Wielkopolski do najbardziej wysuniętej na północ gminy w województwie wielkopolskim – Okonka a dokładnie przez: KRZYŻ WLKP. Tarnówko – Młynkowo – Prusinowo – Lubasz – Dębe – Czarnków – Kuźnica Czarnkowska – Radolinek – Radolin – chodźmy Trzcianka – Łomnica – Kępa. po rowery.

R1 – trasa ta przebiegając przez nasz teren dzieli go na dwie części: północną i południową. Prezentowany przez nas odcinek przebiega wzdłuż doliny Noteci, wśród lasów zachodniej Wielkopolski. Rozpoczyna się w Krzyżu Wlkp. i przebiega przez Wieleń, dalej przez położoną wśród lasów i jezior Trzciankę, a dokładnie: Krzyż Wlkp. – Lubcz mały – Herburtowo – Wieleń – Folsztyn – Nowe Dwory – Jędrzejewo – Gajewo – Runowo – Siedlisko – fot. A. Michalska Trzcianka – Łomnica – Kępa – Stobno – Kotuń.

Na Czarnkowskim deptaku

16 Świątynie, kościoły, pałace i dworki 17 Lubasz jest bardzo starą wsią. Dzisiaj z dawnych czasów za- chowało się Sanktuarium Narodzenia NMP – Królowej Rodzin, miejsce licznych pielgrzymek z całego kraju. Jest to jednona- wowa późnobarokowa świątynia z dwiema czworobocznymi wieżami w fasadzie zachodniej, rokokowym wyposażeniem wnętrza oraz bogatą dekoracją stiukową. W ołtarzu głównym znajduje się cudowny obraz matki Boskiej Śnieżnej z ok 1600 roku. Przed główną fasadą zachod- nią zachowała się okazała architektonicznie brama neobarokowa z 1900 roku. Do zespołu kościoła nale- ży także dzwonnica wzniesiona w 1856 roku w formie fot. P. Nowakowski czworobocznej wieży. Kościół pw. św. Andrzeja Będąc w tych okolicach warto udać się do czterech Gdzie warto się zatrzymać w Boruszynie zespołów pałacowo-parkowych w Lubaszu, Sławnie, Bzowie i Goraju. i co zobaczyć? Pałac w Lubaszu pochodzi z XVIII, jednak nie zachował do dziś swojej pierwotnej formy. Obecnie możemy Jest wiele miejscowości do wyboru. Poruszając się po TTR po- podziwiać neoklasycystyczny budynek z 1911 roku. lecamy zajrzeć do: Ozdobą prostej bryły jest podcień z pierwszej poło- wy XIX wieku z dziewięcioma kolumnami toskański- Tarnówko – Kościół Filialny Matki Boskiej Szkaplerznej wraz fot. P. Nowakowski mi, trójkątnym frontonem na osi, a od strony ogrodu z plebanią z 1908 roku. czterokolumnowy portyk. Dzwonnica w Lubaszu Odbijamy na chwilę od trasy głównej na wschód do Boruszyna, gdzie możemy podziwiać odnowiony ko- ściół parafialny pw. Św. Andrzeja. Dalej docieramy do Połajewa. Najcenniejszym zabytkiem w Połajewie jest kościół pw. św. Michała Archanioła z lat 1773-1780. Podziwiać w nim można wczesnobarokowe rzeźby św. Barbary i św. Katarzyny w nowym ołtarzu bocznym znajduje się niewielki tryptyk renesansowy z 1572 r. pt. „Pokłon pasterzy” pędzla Mateusza Kossiora z Poznania. Przy kościele znajdują się dwie kaplice z 1907 roku wpisa- ne do rejestru zabytków, plebania z pierwszej połowy XIX w. przebudowana w 1868 r. Z Połajewa wracamy do Młynkowa skąd już TTR dalej udajemy się w stronę Lubasza. I to tu proponujemy fot. P. Nowakowski zatrzymać się na dłużej. Kościól pw. św. Michała Archanioła w Połajewie Sanktuarium Maryjne w Lubaszu fot. L. Helwich

18 Świątynie, kościoły, pałace i dworki 19 Wiatrak we wsi Dębe

Wracamy do Lubasza, skąd już główną trasą zbliżamy się do Czarnkowa, mijając po drodze w Dębe wiatrak z połowy XIX wieku- zabytek architektury technicznej.

fot. P. Keil

Zamek Hochbergów – obecnie Internat ZSL w Goraju

Klasycystyczne pałace w Sławnie i w Bzowie wybudowane Spacerując zostały w stylu renesansowych rezydencji, niezwykle popu- fot. L. Helwich po Czarnkowie larnych wśród ówczesnego ziemiaństwa. Z Bzowa proponujemy koniecznie odwiedzić Goraj a dokładnie perłę architekto- Dotarliśmy do Czarnkowa, miasta o ponad 800 letniej trady- niczną naszego terenu - niezwykły zespół pałacowo-parkowy cji, jednego z najpiękniej położonych miast w Wielkopolsce, z drugiej połowy XIX wieku. W obrębie zwartego kompleksu malowniczo wpisanego wąskim pasem między rzekę Noteć, leśnego z dobrze zachowanym układem pierwotnym oraz a strome krawędzie Doliny. Dlaczego najpiękniej? Przekonaj starodrzewiem o zwartym składzie gatunkowym. Pośród uni- się sam i daj się zaprosić na spacer po Czarnkowie i okolicy. katowych gatunków drzew (np. jodła jednobarwna, żywotnik Masz do wyboru wycieczki piesze i rowerowe, a także trasę zachodni) będących pomnikami przyrody wznosi się neore- wodną rzeką Notecią. nesansowy pałac, zbudowany w latach 1908-1912 przez ma- Park Staszica ze skocznią w tle gnacką rodzinę Hochbergów. Pałac zachwyca neorokokowym wystrojem wnętrz z rzeźbioną boazerią, obrazami oraz marmu- rowymi kominkami z połowy XIX. Wart uwagi jest również dom ogrodnika oraz masztalernia.

fot. R. Jaremba fot. R. Jaremba

Pałac w Bzowie Pałac w Lubaszu fot. R. Jaremba

20 Świątynie, kościoły, pałace i dworki 21 Browar Czarnków

Rezerwat Źródliska Flinty to obszar o pow. 45 ha obejmujący jezioro Nie- wiemko, bagniste, podtopione łąki i lasy. Na terenie rezerwatu spotkać można: turzycę prosowatą, turzycę błotną, szuwar wielopałkowy, miejsca gniazdowania ptaków oraz ostoje wilka i bobra.

fot. D. Trybuś chyba zapomnieliśmy w poprzednim rozdziale fot. S. Czarnecki wspomnieć o Źródliskach Flinty. Kompleks basenów w Czarnkowie ale nic straconego, bo właśnie w okolicy Gębic i Gębiczyna znajduje Czarnkowski rynek się ten rezerwat. a jest to nasza przyrodnicza perełka. Ja tymczasem Na początek proponujemy poznać samo miasto, jego historię skoczę sobie i współczesność. Dzięki swojemu położeniu na wyspie wśród na basen. rozlewisk Noteci, Czarnków był niegdyś grodem-strażnicą. Zbudował go najprawdopodobniej Mieszko I lub Bolesław Chrobry. W końcu XIII wieku Czarnków został przekazany ro- dowi magnackiemu Nałęczów, którzy od nazwy miasta przyjęli nazwisko Czarnkowskich. Szukając śladów przeszłości rozpo- czynamy od centralnego punktu wypadowego miasta jakim jest plac Wolności, dawny rynek osady targowej. Przy pla- fot. R. Jaremba cu wznosi się ratusz o budowie eklektycznej z połowy XIX wieku oraz pomnik kronikarza Janka z Czarnkowa. Po lewej Janko z Czarnkowa stronie ratusza, pierzeję rynku zamyka kościół pw. św. Marii Magdaleny. Kościół jest najcenniejszym zabytkiem miasta, którego początków należy szukać w I połowie XIII wieku. Obec- na bryła pochodzi z drugiej połowy XVI wieku. Na szczególną uwagę zasługuje ołtarz główny, rzeźby, obrazy, rokokowa ambona, chrzcielnica (XVIII w.), ołtarze boczne z obrazami malar- stwa cechowego z połowy XVII w. Cennym zabytkiem rzemiosła artystycznego jest trumna Adama Sędziwoja Czarnkowskiego. Wschodnią stronę rynku otwiera ul. Rybaki przy której mie- ści się neogotycki budynek Starostwa Powiatowego i Urzędu Gminy (1910 rok). Plac Powstańców Wielkopolskich natomiast posiada interesującą zabudowę spichlerzową o konstrukcji szachulcowej z początków wieku XIX. Po długim spacerze zapraszamy do degustacji naszego lokal- nego napoju – „Noteckiego” wytwarzanego od wielu lat przez Browar Czarnków.

fot. G. Wójcik

22 Świątynie, kościoły, pałace i dworki 23 Włókiennicza historia Trzcianki

Historia Trzcianki sięga XIII wieku, kiedy w miejscu dzisiejszej Trzcianki powstała pierwsza osada przy trakcie handlowym z Poznania do Kołobrzegu. Początek miastu dała osada tkaczy fot. P. Nowakowski – sukienników, która kształtowała się na przełomie XVII/XVIII wieku i nosiła już nazwę Trzciana Łąka. Z uwagi na sukienniczą Kościół pw. Jana historię miasta warto zwiedzić przebudowane lamusy tkackie fot. P. Nowakowski Chrzciciela w Trzciance przy ul. Mochnackiego – domy z przełomu XVIII/XIX wieku, Masztalernia w Goraju dawną rytualną łaźnię żydowską z przełomu XVIII/XIX wieku przy ul. Wita Stwosza, neogotycki budynek poczty z 1893 roku, murowaną kapliczkę tzw. Bożą Mękę z 1811 roku oraz domy kalenicowe a także Ratusz. Ponadto warto widzieć kościół pw. Jana Chrzciciela (1914-1916). Barokowy ołtarz główny pochodzi z pierwszej połowy XVIII wieku, dwa rokokowe ołtarze boczne z końca XVIII wieku. W środkowym polu ołtarza głów- nego mieści się neobarokowy obraz św. Jana Chrzciciela z koń- Z Czarnkowa warto odbić na wschód do Gębic ca wieku XIX . i Gębiczyna. W Gębicach warte zobaczenia są: Trzcianka jak i okolice miasta to obszar, w którym dominują murowany dwór z drugiej połowy XVIII wieku zdecydowanie walory przyrodnicze. Jednak będąc już na tym oraz murowana kaplica pw. św. Zofii z 1785 fot. P. Keil terenie, warto zatrzymać się i wyciszyć w następujących świą- roku. W Gębiczynie natomiast nie można po- tyniach: minąć murowanej zagrody reliktu XVIII wiecz- fot. P. Nowakowski Mała sarenka – nego budownictwa olęderskiego na obrze- współczesny symbol – neogotyckim kościele pw. Matki Boskiej w Łomnicy (1831 rok) Kaplica pw. św. Zofii Trzcianki żach Puszczy Noteckiej. w Gębicach – kościele pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Siedlisku Z Gębiczyna wracamy do szlaku głównego TTR (1907-1908 r.) i dojeżdżamy przez Kuźnicę Czarnkowską do Trzcianki. – kościele pw. Wszystkich Świętych w Białej (1825-1853) z za- chowanymi elementami barokowego wystroju wnętrz wraz z przykościelną kapliczką. I tutaj dobiega końca nasza podróż TTR po obszarze czarnkowsko-trzcianeckiej lokalnej grupy działania. Jak sami zauważy- liście odbijając od trasy TTR w poszukiwaniu śladów historii dojazd ułatwiały nam dodatkowe, lokalne szlaki turystyczne. fot. D. Trybuś fot. P. Nowakowski Warto zatem w tym miejscu wspomnieć o kolejnej ponadre- gionalnej trasie rowerowej. Jest to Międzynarodowa Trasa Ro- Kościół pw. Najświętszego Kościół pw. Matki Boskiej werowa Euro Route R-1 przez Polskę. w Łomnicy serca Pana Jezusa w Siedlisku

24 Świątynie, kościoły, pałace i dworki 25 Krzyża Wlkp odbijamy na północ od trasy głównej R1 do Huty Szklanej, w której możemy wyciszyć się w kościele pw. Matki Boskiej Częstochowskiej z 1774 roku. Wyjątkowo cennym świadectwem XVIII – wiecznej zabudowy są chałupy w Żelichowie, budynki o mieszanej konstrukcji zrębowo-szkie- letowej, ustawione szczytowo względem drogi z wysokimi dwuspadzistymi dachami. Odbijając natomiast z Krzyża Wlkp. na południe udajemy się do Drawska. Drawsko – Pierwsze wzmianki o Drawsku pochodzą z 1298 roku, w którym Władysław Łokietek ziemie wieleńskie nadał fot. P. Nowakowski Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Hucie kasztelanowi Wincentemu z Nałęczów. W ciągu wieków ziemie Kościół pw. św. Antoniego w Krzyżu Wlkp. Szklanej wiele razy zmieniały właściciela, aż w końcu przejął je książę Sapieha, który sprowadził do swych dóbr ma- zurów, którzy do początku XX wieku zachowali Przystanek – stacja wyraźnie odrębną mowę, różnicę strojów, ob- rzędy. Będąc w tych okolicach zachęcamy do Krzyż Wielkopolski zapoznania się z pozostałościami z dawnych czasów do których należą: budynek Urząd Gminy oraz szkoły przy głównej ulicy. Krzyż Wlkp., niegdyś niewielka osada, swoja nazwę oraz rozwój zawdzięcza skrzyżowa- Gmach Urzędu Gminy to typ okazałego pa- niu szlaków kolejowych, które były kołem łacu miejskiego zaprojektowanego na rzu- napędowym rozwoju i postępu przez ok 150 fot. ???? cie prostokąta. 13-osiową elewację frontową lat. Początki dzisiejszego Krzyża Wlkp. sięgają z dużymi prostokątnymi oknami zdobią neo- 1701 roku, kiedy to osadnictwo zaczęło rozwi- klasycystyczne detale architektoniczne. Dwukondygnacyjną jać się na dużą skalę. Możny ród Sapiehów za- bryłę wieńczy wysoki dach naczółkowy, dwa trzykondygnacyj- fot. P. Nowakowski czął zakładać wsie i osady, natomiast Niemcy ne ryzality – dachy namiotowe z ozdobnymi lukarnami. Około w XIX wieku wybudowali tu dwie ważne linie Węzeł kolejowy w Krzyżu Wlkp. Przykład zabudowy kilometra na zachód od Drawska znajduje się jedyny w gminie kolejowe z Poznania do Szczecina i z Berlina w Żelichowie kompleks dworsko- palacowy. do Bydgoszczy. Jednym z najstarszych i najważniejszych obiektów architektonicznych miasta jest dwo- rzec kolejowy. Zabytkowy charakter mają rów- nież: kościół pw. św. Antoniego z 1882 roku, budynek poczty z początków XX wieku z bryłą w typie pałacu miejskiego, z dekoracyjną ele- wacją oraz budynek rzeźni z 1901 roku repre- zentujący modną w owym czasie dla obiek- tów przemysłowych neogotycką architekturę zamkową.

Budynek Poczty Polskiej w Krzyżu Wlkp. fot. ????

26 Świątynie, kościoły, pałace i dworki 27 Wieleń – miasto na obu brzegach Noteci

Samo miasto Wieleń to stary gród nadnotecki wspomniany już przez Jana Długosza w swoich kronikach, który opisując wy- prawy Bolesława Krzywoustego nad Noteć wymienia właśnie Pałac Sapiechów Wieleń. Najcenniejszym zabytkiem Wielenia jest wczesnoba- fot. D. Trybuś rokowy kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Urząd Gminy w Drawsku Michała Archanioła z polichromowanym wnę- Innym ciekawym zabytkiem jest kościół pw. Serca Jezusowe- trzem. Ołtarz główny pochodzi z 1637 roku. go z 1910 roku oraz znajdująca się przy kościele zabytkowa Kaplica św. Stanisława zawiera dwie mie- dzwonnica. Miłośnikom sztuki sakralnej proponujemy odwie- dziane tablice, a na nich epitafia Jana Kostki dzić kościoły w: (zm. 1624 roku) i jego matki Zofii Czarnkow- skiej, których ciała spoczywają w krypcie. – Chełście, pw. MB Częstochowskiej z XVIII wieku Rzeźbiona ambona pochodzi z roku 1640. – Kwiejcach, pw. Serca Marii z 1909 roku Zespół pałacowo-parkowy jest kolejnym nie- – Piłce, pw. MB Wniebowziętej z 1869roku fot. D. Trybuś zwykłym miejscem wartym zobaczenia. Pałac Sapiehów to obiekt o burzliwej i ciekawej hi- – Pęckowie, pw. Świętego Ignacego z 1909 roku storii, którego budowę rozpoczął Piotr Sapie- – Przykłady XVIII-wiecznego budownictwa można oglądać we Kościół pw. Matki Boskiej ha w 1749 roku. Na zespół pałacowy składają wsiach Marylin, Kamiennik, Moczydła i Chełst. Siewnej w Herburtowie się: murowany pałac, brama, oficyna, wozow- nia, kaplica – mauzoleum, mur kamienny i mur Wracamy do trasy R1, która po długiej prostej wprowadza nas ogrodnika. W pobliżu znajduje się park. Będąc na ziemie wieleńskie, największej gminy w regionie Lokalnej w Wieleniu proponujemy udać się do Strzel- Grupy Działania. Historia tej ziemi sięga XII wieku. Na prze- nicy – dawnej siedziby Bractwa Kurkowego, strzeni stuleci zmieniała wiele razy właści- którego tradycje sięgają 1645 roku. Obecnie ciela, gdyż z jej dziejami związane były losy odrestaurowana Strzelnica jest siedzibą Miej- wielu rodzin szlacheckich i arystokratycznych sko-Gminnego Ośrodka Kultury. m.in. Górków, Czarnkowskich, Kostków, Gru- dzińskich, Opalińskich i Sapiehow. Pierwszym Na północ od Wielenia zapraszamy do Dębogóry. punktem na trasie jest Herburtowo. I tu wła- Tam znajduje się zespół dworski, neokla- śnie proponujemy odwiedzić drewniany ko- fot. P. Nowakowski sycystyczny, murowany z kamienia i cegły. ściół pw. Matki Bokiej Siewnej z XVIII wieku. Jest przykładem architektury rezydencjonalnej Jest to świątynia o konstrukcji zrębowej, uję- z pogranicza wielkopolsko-pomorskiego. Obecnie znajduje się tej w konstrukcję szkieletową z bali drewnia- tutaj gospodarstwo agroturystyczne „Dwór i Stajnia Dębogóra”. nych pokrytych gontem. Wreszcie docieramy fot. ???? do Wielenia. Kościół pw. M. B. Wniebowziętej w Piłce

28 Świątynie, kościoły, pałace i dworki 29 Organizacja spływów kajakowych: Pracownia Usług Przyrodniczych Wojciech Rybarczyk, ul. Siedmiogóra 9/24 64-700 Czarnków tel. 693 477 766 e-mail: Organizator oferuje spływy kajakowe rzeką Drawą uważaną przez kajakarzy za jeden z najpiękniejszych szlaków wodnych w Polsce. Długość Drawy: 186 km, Długość szlaku: 173 km Ilość uczestników spływu – do 50 osób. W cenę spływu wliczone jest: wypożyczenie kajaków z osprzetem i kamizelkami aseku- racyjnymi, ubezpieczenie NW, a także przy spływach wielodniowych uczta myśliwska, fot. R. Jaremba nocleg, zwiedzanie Drawieńskiego Parku Narodowego, bunkrów z czasów II Wojny Strzelnica w Wieleniu Światowej. Idąc dalej trasami sakralnymi zapraszamy do: Po spływie dla chętnych ognisko/grill integracyjny w Gospodarstwie Agroturystycznym „Dębina” nad Drawą. – kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dzierżążnie Małym z 1595 roku. Jest to jeden z cenniejszych zabytków Wypożyczalnia Kajaków i łodzi „Kotwica” tego regionu, Mariusz Michałek Góra nad Notecią 85, 64-700 Czarnków – kościoła pw. Matki Boskiej Różańcowej w Dzierżążnie tel. 67 255 55 76, 507 229 905, 500 187 995 Wielkim z 1595 roku Posiada konstrukcję szkieletową e-mail: [email protected] wypełnioną cegłą z wieżą. Ołtarz i ambona pochodzą z XVII wieku. Wypożyczalnia kajaków „Kotwica” oferuje wypożyczanie doskonałej jakości kajaków. Na życzenie sprzęt dostarczany jest w każde wskazane miejsce w terenu Czarnkowsko- Z Wielenia kierujemy się dalej na wschód i docieramy do -Trzcianeckiej LGD. Firma oferuje możliwość wypożyczenia sprzętu wraz z przyczepami Nowych Dworów. A tam proponujemy zatrzymać się na w zestawach 2,4,6,8 kajaków. chwilę w kościele pw. Jana Chrzciciela z 1791 roku. Jest to drewniana świątynia, obok której znajduje się dzwonnica Wypożyczalnia organizuje udane i bezpieczne spływy kajakowe rzekami Notecią i Miałką z 1826 roku. Wieża kościoła i trzy witraże okien pochodzą z 1615 roku. Organizacja polowań Wracamy na trasę R1 i drogą utwardzoną dojeżdżamy już Artemis Sp. z o.o. Biuro Polowań Dzierżążno Wielkie 129, 64-730 Wieleń do Trzcianki, którą już mieliśmy okazję poznać kończąc ale się tel. 67 256 03 24, 602 291 164 nachodziłem, aż dobre trasę TTR. fot. P. Nowakowski pić się chce. to noteckie" [email protected] " Kościół pw. Jana Chrzciciela Kompleksowa organizacja polowań indy- w Nowych Dworach widualnych i zbiorowych dla myśliwych zagranicznych. Polowania organizowane są na terenie Wielkopolski i województwa zachodniopomorskiego.

30 Świątynie, kościoły, pałace i dworki 31 Noclegi Janusz Fąferek „RANCHO BONANZA” Anna i Zdzisław Piątek Osuch 6A k. Czarnkowa, 64-700 Czarnków Kamiennik 6, 64-733 Drawsko, tel. 603 382 980, 661 944 344 tel. 67 256 32 80, 604 261 664 „PONDEROSA” Bartosz i Michał Benrot [email protected], Zofiowo 102, 64-700 Czarnków, tel. 67 253 02 48 www.bonanzaz.republika.pl [email protected], www.ponderosa.com.pl „ZIELENIEC” Anna Meisnerowska „ZA GÓRKĄ” Barbara i Waldemar Warnke Kwiejce Nowe 36, tel. 609 043 619, 601 189 490, Gajewo 74, 64-713 Jędrzejewo, [email protected] tel. 67 255 83 80, 505 898 280 „BRACIA ZAWAL” Stefan i Wiesław Zawal www.wczasynawsi.com.pl Dzierżążno Wielkie 130, 64-730 Wieleń, Ranczo „ŻURAWIA KUŹNIA” Danuta i Wiesław Jeszke tel. 67 256 02 20 Kuźnica Czarnkowska, ul. Wyzwolenia 63, „CHLEBOWY” Wiesław Chlebowski 64-700 Czarnków, Dzierżążno Wielkie 103, 64-730 Wieleń, tel. 67 255 80 64, 605 677 691 tel. 606 717 008, [email protected], [email protected], www.chlebowy.pl www.ranczozurawiakuznia.pl „DWÓR I STAJNIA DĘBOGÓRA” „Dom Wśród Lasów” Jacek i Gaby Piechowiak Maria Rau-Heina i Andrzej Heina Przyłęg 5, 64-980 Trzcianka, Dębogóra 18, 64-730 Wieleń, tel. 67 216 26 77, 604 405 195, tel. 67 256 03 26, 609 610 147, [email protected], www.jp.trz.pl [email protected], www.debogora.pl Hotel klubowo-konferencyjny „SMOLARNIA” „JĘDRUSIOWA CHATA” Zofia i Andrzej Wojciechowscy Smolarnia 27, 64-980 Trzcianka Kocień Wielki 33, 64-730 Wieleń, tel. 67 216 33 69, 67 216 70 69, fax 67 216 82 51, tel./fax. 67 256 34 20, 505 996 010, e-mail: [email protected], www.smolarnia.com.pl [email protected], Ośrodek Wczasowy „January” www.jedrusiowachata.republika.pl Straduń 14, 64-980 Trzcianka, VILLA SOBIESKI Marta Sobieska tel. 67 216 30 56, 604 508 921, fax 61 292 00 06, Dzierżążno Wielkie 129, 64-730 Wieleń, [email protected], jposzczoł[email protected], tel. 67 256 03 24, 602 291 164, www.january.com.pl [email protected] „NA ŁĘGACH” Piotr i Anna Paluszkiewicz Lubcz Mały 17, 64–761 Krzyż Wlkp., tel. 67 253 31 59, [email protected] „POD LIPĄ” Wanda i Jan Bujakiewicz Pestkownica 1, 64-763 Kuźnica Żelichowska, tel. 67 259 97 54, 502 606 847 www.bujakiewicz.agroturystyka.pl Klimatyczna wypadownia „JasnyGwint” Jola i Jarek Przybychowo 43, tel. 796 346 707, 791 776 822, www.agroturystyka-przybychowo.pl „CHATA MIŁKOWSKA” Paulina Czubaszewska to kiedy znowu Odwiedzisz? Miłkowo 61 D, 64-720 Lubasz, nas odwiedzisz. Ja tu zamieszkam! tel. 604 550 195, [email protected], www.milkowo.pl Zdzisław Ćwieczkowski Elżbiecin 2, 64-720 Lubasz, tel. 67 255 60 22, 784 187 136, zdzisł[email protected] „KARPNIKI” Barbara Słoniewska Kwiejce 35, 64-733 Drawsko, tel. 67 256 33 55, [email protected], www.kwiejce.pl

32 Noclegi