AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

SPIS TRE ŚCI

1. WST ĘP ...... 3 1.1. PODSTAWA OPRACOWANIA ...... 3 1.2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ...... 3 1.3. DOKUMENTY ŹRÓDŁCOWE ...... 4 1.4. AKTY PRAWNE ...... 10 2. POWI ĄZANIA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI ...... 12 2.1. EUROPEJSKA POLITYKA ENERGETYCZNA ...... 12 2.2. DYREKTYWA 2012/27/UE ...... 13 2.3. DYREKTYWA 2009/28/WE ...... 14 2.4. DYREKTYWA 2009/72/WE ...... 15 2.5. POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI ...... 15 2.5.1. Poprawa efektywno ści energetycznej ...... 16 2.5.2. Wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii ...... 17 2.5.3. Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej ...... 18 2.5.4. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw ...... 18 2.5.5. Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii ...... 19 2.5.6. Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko ...... 19 2.6. KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA W ZAKRESIE ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH ...... 20 2.7. POLITYKA EKOLOGICZNA PA ŃSTWA W LATACH 2009-2012 Z PERSPEKTYW Ą DO ROKU 2016 ...... 21 3. METODYKA PLANOWANIA ENERGETYCZNEGO ...... 22 4. CHARAKTERYSTYKA GMINY DREZDENKO ...... 23 4.1. RYS HISTORYCZNY ...... 23 4.2. WARUNKI NATURALNE ...... 24 4.2.1. Poło żenie i podział administracyjny ...... 24 4.2.2. Regionalizacja fizycznogeograficzna ...... 25 4.2.3. Rze źba terenu ...... 27 4.2.4. Gleby ...... 28 4.2.5. Wody ...... 29 4.2.6. Surowce mineralne ...... 32 4.2.7. Warunki klimatyczne ...... 34 4.2.8. Środowisko przyrodnicze...... 40 4.3. LUDNO ŚĆ ...... 49 4.4. GOSPODARKA ...... 54 4.4.1. Rynek pracy ...... 56 4.4.2. Infrastruktura komunalna ...... 59 4.4.3. Charakterystyka struktury budowlanej ...... 61 4.4.4. Komunikacja ...... 64 4.4.5. Turystyka ...... 68 4.4.6. Edukacja ...... 70 5. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO ...... 72 5.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA INFRASTRUKTURY BUDOWLANEJ ...... 72 5.2. BILANS POTRZEB CIEPLNYCH W STANIE ISTNIEJ ĄCYM ...... 73 5.3. WPŁYW PRZEDSI ĘWZI ĘĆ TERMOMODERNIZACYJNYCH NA BILANS ZAPOTRZEBOWANIA CIEPŁA ...... 78 5.3.1. Systemy wsparcia przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych ...... 79 5.3.2. Zasady prowadzenia prac termomodernizacyjnych ...... 86

1 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

5.3.3. Przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne realizowane w gminie Drezdenko ...... 86 5.4. PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA CIEPŁA ...... 88 5.4.1. Zało żenia...... 89 5.4.2. Wymagania dotycz ące oszcz ędno ści energii w budynkach ...... 89 5.4.3. Scenariusze okre ślaj ące prognozowanie zapotrzebowanie ciepła ...... 91 5.4.4. Scenariusz nr I – zaniechania ...... 93 5.4.5. Scenariusz nr II – maksymalnych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej ...... 94 5.4.6. Scenariusz nr III – umiarkowanych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej ...... 95 6. ZAOPATRZENIE W PALIWA GAZOWE...... 99 6.1. SYSTEM GAZOWNICZY GMINY DREZDENKO ...... 99 6.2. ZADANIA PODSTAWOWE ...... 101 6.3. PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA PALIWA GAZOWE I MOŻLIWO ŚCI ROZWOJU SIECI GAZOCI ĄGOWEJ ...... 102 6.3.1. Scenariusz nr I – zaniechania ...... 103 6.3.2. Scenariusz nr II – maksymalnych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej ...... 103 6.3.3. Scenariusz nr III – umiarkowanych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej ...... 103 6.3.4. Prognoza zapotrzebowania na paliwa gazowe ...... 103 7. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZN Ą ...... 105 7.1. AKTUALNE ZU ŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ ...... 109 7.2. PROGNOZA ZU ŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ ...... 112 7.3. MODERNIZACJA I ROZBUDOWA SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO ...... 113 7.4. RACJONALIZACJA ZU ŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ ...... 114 8. WYKORZYSTANIE NADWY ŻEK I LOKALNYCH ZASOBÓW, Z UWZGL ĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ, KOGENERACJI I CIEPŁA ODPADOWEGO ...... 117 8.1. ENERGIA WÓD ...... 119 8.2. ENERGIA WIATRU ...... 121 8.3. ENERGIA SŁONECZNA ...... 128 8.4. ENERGIA GEOTERMALNA ...... 131 8.5. LOKALNE NADWY ŻKI ENERGII Z PROCESÓW PRODUKCYJNYCH ORAZ ZASOBY PALIW ...... 134 8.5.1. Biogaz ...... 134 8.5.2. Biomasa ...... 139 8.5.3. Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu ...... 143 8.6. MIKS ENERGETYCZNY DLA TERENÓW WIEJSKICH ...... 145 8.6.1. Rozproszenie i dywersyfikacja źródeł energii ...... 146 8.6.2. Miks technologii gazowych z energi ą odnawialn ą ...... 146 8.6.3. Efektywne technologie ...... 147 9. MO ŻLIWO ŚCI STOSOWANIA ŚRODKÓW POPRAWY EFEKTYWNO ŚCI ENERGETYCZNEJ ...... 148 10. WYTYCZNE DO REALIZACJI PROGRAMÓW WYKONAWCZYCH ...... 154 10.1. PROGRAM WYKORZYSTANIA OZE ...... 154 10.2. PROGRAM TERMOMODERNIZACJI BUDYNKÓW U ŻYTECZNO ŚCI PUBLICZNEJ 156 10.3. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ ...... 157 11. WSPÓŁPRACA Z INNYMI GMINAMI ...... 159 11.1. SYSTEMY CIEPŁOWNICZE ...... 162 11.2. SYSTEMY ELEKTROENERGETYCZNE ...... 163 11.3. SYSTEM GAZOWNICZY ...... 163 12. PODSUMOWANIE ...... 164

2 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

1. WST ĘP

1.1. PODSTAWA OPRACOWANIA

Podstaw ę formaln ą opracowania „Aktualizacji zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Drezdenko” stanowi umowa nr GG.7001.1.2015, zawarta pomi ędzy gmin ą Drezdenko, reprezentowan ą przez Macieja Pietruszaka, Burmistrza Drezdenka a − firm ą Argox Eco Energia, reprezentowan ą przez Tomasza Jaremkiewicza. Podstaw ę prawn ą opracowania „Zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Drezdenko” stanowi art. 18 i 19 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tekst jednolity Dz.U. z 2012 roku poz. 1059 z pó źn. zm.) oraz art. 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz.U. z 2013 roku poz. 594 z pó źn. zm.).

1.2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA

Celem opracowania jest analiza aktualnych potrzeb energetycznych i sposobu ich zaspokajania na terenie gminy, okre ślenie prognozy oraz wskazanie źródeł pokrycia zapotrzebowania energii do 2030 roku, z uwzgl ędnieniem planowanego rozwoju gminy. Niniejsze opracowanie zawiera: − ocen ę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, − przedsi ęwzi ęcia racjonalizuj ące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, − możliwo ści wykorzystania istniej ących nadwy żek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzgl ędnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, − mo żliwo ści stosowania środków poprawy efektywno ści energetycznej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywno ści energetycznej,

3 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− zakres współpracy z innymi gminami. Niniejsza dokumentacja została wykonana zgodnie z umow ą, obowi ązuj ącymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. Dokumentacja wydana jest w stanie zupełnym ze wzgl ędu na cel oznaczony w umowie.

1.3. DOKUMENTY ŹRÓDŁCOWE

− Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Drezdenko – tekst jednolity, luty 2010 − Uchwała NR LVI/422/2014 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 24 wrze śnia 2014 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Osów gmina Drezdenko − Uchwała NR XLVII/377/2014 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 25 marca 2014 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Drezdenko, obr ęb Radowo − Uchwała NR XXXX/324/2013 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 12 wrze śnia 2013 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Lubiatów − Uchwała NR XXXII/256/2013 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Drezdenko − Uchwała NR XXXII/255/2013 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Drezdenko − Uchwała NR XXXII/254/2013 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 27 lutego 2013 r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w mie ście i gminie Drezdenko − Uchwała NR XXIX/221/2012 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 28 listopada 2012 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Lubiatów − Uchwała NR XXIX/220/2012 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 28 listopada 2012 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Go ścim

4 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− Uchwała NR XXI/159/2012 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Zagórze − Uchwała NR XXI/158/2012 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w Drezdenku − Uchwała Nr V/30/11 RM w Drezdenku z dnia 24.02.2011 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Stare Bielice − Uchwała Nr V/29/11 RM w Drezdenku z dnia 24.02.2011 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Niegosław − Uchwała Nr V/28/11 RM w Drezdenku z dnia 24.02.2011 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Lubiatów − Uchwała Nr V/27/11 RM w Drezdenku z dnia 24.02.2011 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Lubiatów − Uchwała Nr V/26/11 RM w Drezdenku z dnia 24.02.2011 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Drawiny − Uchwała Nr V/25/11 RM w Drezdenku z dnia 24.02.2011 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przy ul. Okr ęż nej w miejscowo ści Drezdenko − Uchwał ą Nr V/24/11 RM w Drezdenku z dnia 24.02.2011 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przy ul. Kopernika w miejscowo ści Drezdenko − Uchwała Nr V/23/11 RM w Drezdenku z dnia 24.02.2011 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przy ul. Długiej w miejscowo ści Drezdenko − Uchwała Nr LVIII/404/10 RM w Drezdenku z dnia 10.11.2010 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Drezdenko (przy ul. Kwiatowej) − Uchwała Nr XLIX/334/10 RM w Drezdenku z dnia 25.03.2010 r w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Drezdenko

5 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− Uchwała Nr XLIX/333/10 RM w Drezdenku z dnia 25.03.2010 r w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Drezdenko − Uchwała Nr XLIX/332/10 RM w Drezdenku z dnia 25.03.2010 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Drezdenko − Uchwała Nr XLIX/331/10 RM w Drezdenku z dnia 25.03.2010 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Drezdenko − Uchwała Nr XLIX/330/10 RM w Drezdenku z dnia 25.03.2010 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Drezdenko − Uchwała Nr XX/142/08 RM w Drezdenku z dnia 28.03.2008 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w obr ębie Osów, gmina Drezdenko − Uchwała Nr XIV/88/07 RM w Drezdenku z dnia 20.09.2007 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w obr ębie Przeborowo, gmina Drezdenko − Uchwała Nr XIV/87/07 RM w Drezdenku z dnia 20.09.2007 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru poło żonego w miejscowo ści Go ścim nad jeziorem Solecko − Uchwała Nr XIV/86/07 RM w Drezdenku z dnia 20.09.2007 r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Drezdenko − Uchwała Nr XIV/85/07 RM w Drezdenku z dnia 20.09.2007 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru poło żonego w miejscowo ści Drezdenko − Uchwała Nr XLII/372/05 RM w Drezdenku z dnia 28.11.2005 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Trzebicz − Uchwała Nr XLII/371/05 RM w Drezdenku z dnia 28.11.2005 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Go ścim

6 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− Uchwała Nr XLIII/382/05 RM w Drezdenku z dnia 29.12.2005 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obwodnicy miasta Drezdenko − Uchwała Nr XXXVII/321/05 RM w Drezdenku z dnia 30.06.2005 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego złó ż ropy i gazu Lubiatów- Mi ędzychód-Grotów, dla terenu poło żonego w gminie Drezdenko − Uchwała Nr XXXII/277/05 RM w Drezdenku z dnia 25.01.2005 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Go ścim − Uchwała Nr XXXII/276/05 RM w Drezdenku z dnia 25.01.2005 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Lubiewo − Uchwała Nr XXXII/275/05 RM w Drezdenku z dnia 25.01.2005 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Trzebicz − Uchwała Nr XXXII/274/05 RM w Drezdenku z dnia 25.01.2005 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Przeborowo − Uchwała Nr XI/93/03 RM w Drezdenku z dnia 30.06.2003 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w Drezdenku − Uchwała Nr VIII/66/03 RM w Drezdenku z dnia 28.03.2003 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Grotów − Uchwała Nr VIII/65/03 RM w Drezdenku z dnia 28.03.2003 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Go ścim − Uchwała Nr VIII/64/03 RM w Drezdenku z dnia 28.03.2003 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Klesno − Uchwała Nr VIII/63/03 RM w Drezdenku z dnia 28.03.2003 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Stare Bielice − Uchwała Nr VIII/62/03 RM w Drezdenku z dnia 28.03.2003 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Zagórze − Uchwała Nr VIII/60/03 RM w Drezdenku z dnia 28.03.2003 r. w sprawie zmiany miejscowego zagospodarowania przestrzennego w Drezdenku − Uchwała Nr VIII/59/03 RM w Drezdenku z dnia 28.03.2003 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w Drezdenku

7 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− Uchwała Nr VI/43/03 RM w Drezdenku z dnia 31.01.2003 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Drezdenko w miejscowo ści Zagórze − Uchwała Nr VI/42/03 RM w Drezdenku z dnia 31.01.2003 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Drezdenko w miejscowo ści Trzebicz − Uchwała Nr IV/24/02 RM w Drezdenku z dnia 05.12.2002 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Drezdenko w miejscowo ści Trzebicz − Uchwał ą Nr XLVII/379/02 RM w Drezdenku z dnia 24.09.2002 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Drezdenko w miejscowo ści Go ścim − Uchwała Nr XLIV/360/02 RM w Drezdenku z dnia 25.06.2002 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Przeborowo − Uchwała Nr XLIII/349/02 RM w Drezdenku z dnia 28.05.2002 r. w sprawie zmiany planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Lubiewo − Uchwała Nr XLIII/348/02 RM w Drezdenku z dnia 28.05.2002 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu w miejscowo ści Drezdenko - ul. Krakowska i Ko ściuszki − Uchwała Nr XLIII/347/02 RM w Drezdenku z dnia 28.05.2002 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu w miejscowo ści Drezdenko - ul. Zielona − Uchwała Nr XLIII/346/02 RM w Drezdenku z dnia 28.05.2002 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla miejscowo ści Drezdenko - "Twierdza" − Uchwała Nr XXXIV/283/2001 RM w Drezdenku z dnia 25.09.2001 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Trzebicz − Uchwał ą Nr XXXIV/282/2001 RM w Drezdenku z dnia 25.09.2001 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Trzebicz

8 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− Uchwała Nr XXXIV/281/2001 RM w Drezdenku z dnia 25.09.2001 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Trzebicz − Uchwała Nr XXXIV/280/2001 RM w Drezdenku z dnia 25.09.2001 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Go ścim − Uchwał ą Nr XXXII/262/2001 RM w Drezdenku z dnia 26.06.2001 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Drezdenko − Uchwała Nr XXV/193/2000 RM w Drezdenku z dnia 28.11.2000 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Drezdenko na obszarze miejscowo ści Lubiatów − Uchwała Nr XXV/192/2000 RM w Drezdenku z dnia 28.11.2000 r. w sprawie zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Drezdenko na obszarze Nadle śnictwa Mi ędzychód w obr ębie ewidencyjnym Lubiatów − Uchwała Nr XIX/140/2000 RM w Drezdenku z dnia 28.03.2000 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Drezdenko − Uchwała Nr III/15/98 RM w Drezdenku z dnia 24.11.1998 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Drezdenko − Uchwała Nr XLIII/285/98 RM w Drezdenku z dnia 26.05.1998 r. w sprawie zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Trzebicz − Uchwała Nr XLIII/284/98 RM w Drezdenku z dnia 26.05.1998 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Go ścim − Uchwała Nr XLIII/283/98 RM w Drezdenku z dnia 26.05.1998 r. w sprawie zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Go ścim − Uchwała Nr XLIII/282/98 RM w Drezdenku z dnia 26.05.1998 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Go ścim − Uchwała Nr XLII/281/98 RM w Drezdenku z dnia 26.05.1998 r. w sprawie zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w miejscowo ści Lubiatów − Uchwała Nr XXIX/180/96 RM w Drezdenku z dnia 10.12.1996 w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miejscowo ści Goszczanowo − Uchwała Nr XXIX/179/96 RM w Drezdenku z dnia 10.12.1996 w sprawie zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miejscowo ści Trzebicz

9 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− Uchwała Nr XXIX/178/96 RM w Drezdenku z dnia 10.12.1996 r. w sprawie zmiany planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego gminy Drezdenko w miejscowo ści Go ścim w zakresie terenów zabudowy letniskowej − Uchwała Nr XXIX/177/96 RM w Drezdenku z dnia 10.12.1996 w sprawie zmiany planu zagospodarowania przestrzennego gminy Drezdenko w miejscowo ści Go ścim w zakresie terenów 9U,MJ, 42U,MJ, 31aU,Ux − Strategia rozwoju gminy Drezdenko do roku 2015 − Program ochrony środowiska dla gminy Drezdenko na lata 2011-2014 − Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Drezdenko na lata 2011- 2014 z perspektyw ą na lata 2015-2018 − Plan gospodarki odpadami dla gminy Drezdenko na lata 2011-2014 − Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest z terenu Gminy Drezdenko w latach 2011-2032 − Program ochrony środowiska powiatu strzelecko-drezdeneckiego na lata 2012- 2015 z perspektyw ą na lata 2016-2019 − Program ochrony środowiska dla województwa lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektyw ą do 2019 roku − Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektyw ą do 2020 roku − Studium rozwoju systemów energetycznych w województwie lubuskim do roku 2025, ze szczególnym uwzgl ędnieniem perspektywy rozwoju energetyki odnawialnej, kwiecie ń 2009 − Studium programowo-przestrzenne wielofunkcyjnego zagospodarowania doliny Dolnej Warty i Noteci w granicach województwa lubuskiego, grudzie ń 2005 − Dane Głównego Urz ędu Statystycznego

1.4. AKTY PRAWNE

− Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (tekst jednolity Dz. U. 2012 poz. 1059 z pó źn. zm.) − Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. z 2013 roku poz. 594 z pó źn. zmian.)

10 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywno ści energetycznej (Dz. U. 2011 Nr 94 poz. 551 z pó źn. zm.) − Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2013 roku poz. 1232) − Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2012 poz. 647 z pó źn. zmian.) − Polityka energetyczna Polski do 2030 roku (Uchwała Nr 202/2009 Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2009 r.) − Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach 2010-2020, dokument przyj ęty przez Rad ę Ministrów w dniu 13 lipca 2010 r. − Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, dokument przyj ęty przez Rad ę Ministrów w dniu 7 grudnia 2010 r. − Krajowy Plan Działa ń dotycz ący efektywno ści energetycznej dla Polski 2014

11 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

2. POWI ĄZANIA Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI

2.1. EUROPEJSKA POLITYKA ENERGETYCZNA

„Europejska Polityka Energetyczna” (KOM(2007)1, Bruksela, dnia 10.01.2007), zapewniaj ąc pełne poszanowanie praw pa ństw członkowskich do wyboru własnej struktury wykorzystania paliw w energetyce, oraz do ich suwerenno ści w zakresie pierwotnych źródeł energii i w duchu solidarno ści mi ędzy tymi pa ństwami, dąż y do realizacji nast ępuj ących trzech głównych celów: − zwi ększenia bezpiecze ństwa dostaw, − zapewnienia konkurencyjno ści gospodarek europejskich i dost ępno ści energii po przyst ępnej cenie, − promowania równowagi ekologicznej i przeciwdziałania zmianom klimatu. Główne cele Unii Europejskiej w sektorze energetycznym do 2020 roku to: − osi ągni ęcia do roku 2020 udziału energii ze źródeł odnawialnych równego 20% całkowitego zu życia energii UE, − zmniejszenia łącznego zu życia energii pierwotnej o 20% w porównaniu z prognozami na rok 2020, co oznacza popraw ę efektywno ści energetycznej o 20%, − obni żenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 20% w porównaniu z poziomami emisji z 1990 r. z mo żliwo ści ą podwy ższenia tej warto ści docelowej do 30% w przypadku osi ągni ęcia porozumienia mi ędzynarodowego zobowi ązuj ącego inne pa ństwa rozwini ęte do zmniejszenia emisji w porównywalnym stopniu, a bardziej zaawansowane gospodarczo pa ństwa rozwijaj ące si ę do odpowiedniego udziału w tym procesie proporcjonalnie do ich odpowiedzialno ści za zmiany klimatyczne i do swoich mo żliwo ści, − oraz dodatkowo zwi ększenia do 10% udziału biopaliw w ogólnym zu życiu paliw w transporcie na terytorium UE. Strategiczne prognozowanie rozwoju gospodarki energetycznej w pa ństwach członkowskich Unii Europejskiej powinno by ć spójne z priorytetami i kierunkami działa ń wyznaczonymi w „Europejskiej Polityce Energetycznej”.

12 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

2.2. DYREKTYWA 2012/27/UE

Dyrektywa 2012/27/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 pa ździernika 2012 r. w sprawie efektywno ści energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE, ustanawia wspólne ramy działa ń na rzecz promowania efektywno ści energetycznej w UE dla osi ągni ęcia jej celu – wzrostu efektywno ści energetycznej o 20% (zmniejszenie zu życia energii pierwotnej o 20%) do 2020 r. oraz utorowania drogi dla dalszej poprawy efektywno ści energetycznej po tym terminie. Ponadto, okre śla zasady opracowane w celu usuni ęcia barier na rynku energii oraz przezwyci ęż enia nieprawidłowo ści w funkcjonowaniu rynku. Przewiduje równie ż ustanowienie krajowych celów w zakresie efektywno ści energetycznej na rok 2020. Skutkiem wdro żenia dyrektywy powinien by ć 17% wzrost efektywno ści energetycznej do 2020 r., co stanowi warto ść ni ższ ą ni ż 20% przewidziane w Pakiecie klimatyczno- energetycznym 20/20/20. Ka żde pa ństwo członkowskie UE jest zobligowane do ustalenia orientacyjnej krajowej warto ści docelowej w zakresie efektywno ści energetycznej, w oparciu o swoje zu życie energii pierwotnej lub ko ńcowej, oszcz ędno ść energii pierwotnej lub ko ńcowej bądź energochłonno ść . Do 30 czerwca 2014 r. Komisja Europejska dokona oceny osi ągni ętego post ępu oraz stwierdzi prawdopodobie ństwo osi ągni ęcia przez Uni ę zu życia energii na poziomie nie wy ższym ni ż 1474 Mtoe energii pierwotnej lub nie wy ższym ni ż 1078 Mtoe energii ko ńcowej w 2020 r. Instytucje publiczne będą stanowi ć wzorzec poprzez zapewnienie przez pa ństwa członkowskie, że od 1 stycznia 2014 r., 3% całkowitej powierzchni ogrzewanych i/lub chłodzonych budynków nale żą cych do instytucji rz ądowych lub przez nie zajmowanych będzie, co roku, podlega ć renowacji do stanu odpowiadaj ącego minimalnym standardom dla nowych budynków. Pa ństwa członkowskie mają ustanowi ć długoterminowe strategie wspierania inwestycji w renowacj ę krajowych zasobów budynków mieszkaniowych i użytkowych zarówno publicznych, jak i prywatnych. Ka żde pa ństwo członkowskie powinno ustanowi ć krajowe systemy zobowi ązuj ące do efektywno ści energetycznej, nakładaj ące na dystrybutorów energii lub przedsi ębiorstwa prowadz ące detaliczn ą sprzeda ż energii obowi ązek osi ągni ęcia łącznego celu w zakresie oszcz ędno ści energii ko ńcowej równego 1,5 % wielko ści rocznej sprzeda ży energii do odbiorców ko ńcowych.

13 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Pa ństwa członkowskie są zobowi ązane do umo żliwienia ko ńcowym odbiorcom energii dost ępu do audytów energetycznych, nabycia po konkurencyjnych cenach indywidualnych liczników informuj ących o rzeczywistym zu życiu i czasie korzystania z energii (liczniki inteligentne). Pa ństwa członkowskie są zobligowane do podj ęcia działa ń promuj ących i umo żliwiaj ących efektywne wykorzystanie energii przez małych odbiorców, w tym gospodarstwa domowe. Krajowe organy regulacyjne, poprzez opracowanie taryf sieciowych i regulacji dotycz ących sieci, maj ą dostarcza ć operatorom sieci zach ęt do udost ępniania jej użytkownikom usług systemowych, umo żliwiaj ących wdra żanie środków do poprawy efektywno ści energetycznej w kontek ście wdra żania inteligentnych sieci.

2.3. DYREKTYWA 2009/28/WE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniaj ąca i w nast ępstwie uchylaj ąca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE zwi ązana jest z trzecim spo śród celów pakietu klimatycznego. Celem działa ń przewidzianych w dyrektywie jest osi ągni ęcie 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w ko ńcowym zu życiu energii brutto w Unii Europejskiej w 2020 r., przy czym cel ten został przeło żony na indywidualne cele dla poszczególnych pa ństw członkowskich i w przypadku Polski wynosi on 15%. Ponadto dyrektywa ustanawia zasady dotycz ące statystycznych transferów energii mi ędzy pa ństwami członkowskimi, wspólnych projektów mi ędzy pa ństwami członkowskimi i z pa ństwami trzecimi, gwarancji pochodzenia, procedur administracyjnych, informacji i szkole ń oraz dost ępu energii ze źródeł odnawialnych do sieci elektroenergetycznej. Dyrektywa okre śla równie ż kryteria zrównowa żonego rozwoju dla biopaliw i biopłynów. W preambule dyrektywy podkre śla si ę, i ż po żą dane jest, aby ceny energii odzwierciedlały zewn ętrzne koszty wytwarzania i zu życia energii. Tak długo jak ceny energii elektrycznej na rynku wewn ętrznym nie b ędą odzwierciedlały pełnych kosztów oraz korzy ści środowiskowych i społecznych wynikaj ących z wykorzystanych źródeł energii, konieczne jest wsparcie publiczne wykorzystania energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii. Dyrektywa zobowi ązuje pa ństwa członkowskie do opracowania i przyj ęcia krajowych planów działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych.

14 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

2.4. DYREKTYWA 2009/72/WE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycz ąca wspólnych zasad rynku wewn ętrznego energii elektrycznej i uchylaj ąca dyrektyw ę 2003/54/WE stanowi kolejny dokument promuj ący działania na rzecz liberalizacji krajowych rynków energii elektrycznej i gazu oraz ułatwiaj ący utworzenie wspólnego rynku europejskiego. W dyrektywie zaproponowano szereg środków uzupełniaj ących dotychczasowe przepisy w zakresie rynku wewn ętrznego, m.in. dotycz ące rozdziału działalno ści przedsi ębiorstw zwi ązanych z wytwarzaniem energii od jej przesyłu, wzmocnienie roli regulatorów rynku energii, infrastruktury sieci energetycznych, w szczególno ści poł ącze ń transgenicznych, jak równie ż wzmocnienie pozycji konsumentów energii.

2.5. POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI

10 listopada 2010 r. Rada Ministrów przyj ęła dokument pod nazw ą „Polityka energetyczna Polski do 2030 r.”. Dokument ten stanowi długoterminow ą strategi ę rozwoju sektora energetycznego, prognoz ę zapotrzebowania na paliwa i energi ę oraz program głównych działa ń wykonawczych do 2012 roku. Strategia energetyczna odpowiada na najwa żniejsze wyzwania stoj ące przed polsk ą energetyk ą w perspektywie krótko i długoterminowej. Realizacja wskazanych w dokumencie rozwi ąza ń ma na celu: − zaspokojenie rosn ącego zapotrzebowania na energi ę, − rozwijanie infrastruktury wytwórczej i transportowej, − zniwelowanie uzale żnienia od zewn ętrznych dostaw gazu ziemnego i ropy naftowej, − wypełnienie mi ędzynarodowych zobowi ąza ń w zakresie ochrony środowiska. „Polityka energetyczna Polski do 2030 r.” okre śla sze ść głównych kierunków rozwoju krajowej energetyki. S ą to: − poprawa efektywno ści energetycznej, − wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii, − dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, − rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,

15 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, − ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Ka żdemu z kierunków przypisano cele główne i szczegółowe, działania wykonawcze, sposób realizacji wraz z terminami oraz podmiotami odpowiedzialnymi.

2.5.1. Poprawa efektywno ści energetycznej

Kwestia poprawy efektywno ści energetycznej traktowana jest w sposób priorytetowy, zaś post ęp w tej dziedzinie ma by ć kluczowy dla realizacji zało żeń „Polityki energetycznej Polski do 2030 r.”. Główne cele w zakresie poprawy efektywno ści energetycznej to: − dąż enie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, czyli rozwoju gospodarki nast ępuj ącego bez wzrostu zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą − konsekwentne zmniejszanie energochłonno ści polskiej gospodarki do poziomu UE-15. Do podstawowych działa ń podnosz ących efektywno ść energetyczn ą zaliczono: − wprowadzenie systemowego mechanizmu wsparcia dla działa ń proefektywno ściowych, − promocj ę rozwoju wysokosprawnej kogeneracji, − wskazanie wzorcowej roli sektora publicznego w oszcz ędnym gospodarowaniu energi ą, − wsparcie inwestycji z funduszy Unii Europejskiej, − prowadzenie kampanii informacyjnych i edukacyjnych. Oczekiwane efekty poprawy efektywno ści energetycznej: − istotne zmniejszenie energochłonno ści polskiej gospodarki, − zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń w sektorze energetycznym, − wzrost innowacyjno ści polskiej gospodarki, − poprawa efektywno ści ekonomicznej gospodarki oraz jej konkurencyjno ści. Uchwalona w roku 2011 ustawa o efektywno ści energetycznej, wdra ża system białych certyfikatów. Jest to mechanizm rynkowy sprzyjaj ący wzrostowi efektywno ści energetycznej w ła ńcuchu wytwarzania, przesyłu i zu życia energii, jak równie ż pobudzaj ący siły rynkowe w kierunku bardziej racjonalnego wykorzystania energii. Zgodnie z zapisami ustawy pozyskanie białych certyfikatów jest obowi ązkowe dla firm sprzedaj ących energi ę odbiorcom ko ńcowym, w celu przedło żenia ich Prezesowi Urz ędu Regulacji Energetyki do umorzenia. Ustawa obliguje firmy sprzedaj ące energi ę elektryczn ą, gaz ziemny i ciepło do pozyskania okre ślonej

16 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

liczby certyfikatów w zale żno ści od wielko ści sprzedawanej energii. Ustawa zawiera katalog działa ń pro-oszcz ędno ściowych, pozwalaj ących uzyska ć okre ślon ą ilo ść certyfikatów w drodze przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE.

2.5.2. Wzrost bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii

Głównymi celami w zakresie wzrostu bezpiecze ństwa dostaw paliw i energii są: − racjonalne i efektywne gospodarowanie zło żami węgla, znajduj ącymi si ę na terytorium Polski, − zapewnienie bezpiecze ństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikacj ę źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego, − zwi ększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw ropy naftowej, rozumianej jako uzyskanie ropy naftowej z ró żnych regionów świata, od ró żnych dostawców z wykorzystaniem alternatywnych szlaków transportowych, − budow ę magazynów ropy naftowej i paliw płynnych o pojemnościach zapewniaj ących utrzymanie ci ągło ści dostaw, w szczególno ści w sytuacjach kryzysowych, − zapewnienie ci ągłego pokrycia zapotrzebowania na energi ę przy uwzgl ędnieniu maksymalnego mo żliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii. Główne działania w zakresie wzrostu bezpieczeństwa dostaw paliw i energii to: − obowi ązek opracowania planów rozwoju sieci ze wskazaniem preferencyjnych lokalizacji dla nowych mocy wytwórczych, − likwidacja barier inwestycyjnych, − odtworzenie i wzmocnienie istniej ących oraz budowa nowych linii elektroenergetycznych, − wprowadzenie elementów zach ęcaj ących do obni żania wska źników awaryjno ści sieci, − wsparcie inwestycji infrastrukturalnych z wykorzystaniem funduszy europejskich. Do oczekiwanych efektów zaliczono: − zrównowa żenie zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą, − poprawa niezawodno ści pracy sieci przesyłowych i dystrybucyjnych − rozwój energetyki rozproszonej, wykorzystuj ącej lokalne źródła energii, jak metan lub odnawialne źródła energii.

17 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

2.5.3. Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej

„Polityka energetyczna Polski do 2030 r.” zawiera podstawy do przygotowania programu powstania polskiej energetyki jądrowej. Wskazuje działania, które nale ży podj ąć , aby mo żliwie szybko uruchomi ć w Polsce pierwsze elektrownie tego typu. Wśród tych działa ń nale ży wymieni ć przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem wysokiej kultury bezpiecze ństwa jądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji, projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych.

2.5.4. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw

„Polityka energetyczna Polski do 2030 r.” znacz ącą uwag ę po świ ęca rozwojowi energetyki odnawialnej. Główne cele w tym zakresie to: − wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zu życiu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wska źnika w latach nast ępnych, − osi ągni ęcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych, oraz zwi ększenie wykorzystania biopaliw II generacji, − ochron ę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskania biomasy oraz zrównowa żone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzi ć do konkurencji pomi ędzy energetyk ą odnawialn ą i rolnictwem oraz zachowa ć ró żnorodno ść biologiczn ą, − wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniej ących urz ądze ń pi ętrz ących stanowi ących własno ść Skarbu Pa ństwa, − zwi ększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dost ępnych surowcach. Do głównych działa ń w tym zakresie nale żą : − utrzymanie aktualnych i wprowadzenie dodatkowych mechanizmów wsparcia dla energetyki odnawialnej, − efektywne wykorzystanie biomasy,

18 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− wsparcie rozwoju technologii oraz budowy instalacji do pozyskiwania energii odnawialnej z odpadów zawieraj ących materiały ulegaj ące biodegradacji, − stworzenie warunków do budowy farm wiatrowych na morzu, − wdro żenie programu budowy biogazowni rolniczych,. − wsparcie inwestycji z wykorzystaniem funduszy UE. Oczekiwane efekty: − osi ągni ęcie zamierzonych celów udziału OZE, w tym biopaliw, − zrównowa żony rozwój odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw bez negatywnych oddziaływa ń na rolnictwo, gospodark ę le śną, sektor żywno ściowy oraz ró żnorodno ść biologiczn ą,

− zmniejszenie emisji CO 2 oraz zwi ększenie bezpiecze ństwa energetycznego Polski, poprzez m.in. zwi ększenie dywersyfikacji energy mix .

2.5.5. Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii

W odniesieniu do rozwoju konkurencyjnych rynków paliw i energii za cel główny uznano zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen. Wybrane działania dla osi ągni ęcia tego celu, to: − wdro żenie nowej architektury rynku energii elektrycznej, − ułatwienie zmiany sprzedawcy energii elektrycznej, − stworzenie warunków umo żliwiaj ących kreowanie cen referencyjnych energii elektrycznej na rynku. − ochrona najgorzej sytuowanych odbiorców energii elektrycznej przed skutkami wzrostu cen, − zmiana mechanizmów regulacji wspieraj ących konkurencj ę na rynku gazu i wprowadzenie rynkowych metod kształtowania cen gazu.

2.5.6. Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko

Głównymi celami „Polityki energetycznej Polski do 2030 r.” w tym obszarze są:

− ograniczenie emisji CO 2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpiecze ństwa energetycznego,

− ograniczenie emisji SO 2 i NO x oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikaj ących z obecnych i projektowanych regulacji unijnych,

19 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− ograniczenie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, − minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce, − zmiana struktury wykorzystania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych. Ze wzgl ędu na zobowi ązania wynikaj ące z pakietu klimatycznego wskazano metody ograniczenia emisji CO 2, SO 2, NO x, które pomog ą wypełni ć zobowi ązania mi ędzynarodowe bez konieczno ści znacz ących zmian w strukturze wytwarzania. Temu celowi maj ą słu żyć system zarz ądzania krajowymi pułapami emisji gazów cieplarnianych i innych substancji, dopuszczalne produktowe wska źniki emisji, system dysponowania przychodami z aukcji uprawnie ń do emisji CO 2, jak równie ż wsparcie rozwoju technologii wychwytu i składowania dwutlenku węgla (CCS). „Polityka energetyczna Polski do 2030 r.” oprócz częś ci strategicznej zawiera tak że cztery zał ączniki, będące jej integraln ą cz ęś ci ą. Są to: − Ocena realizacji polityki energetycznej od 2005 roku odnosz ącą si ę do „Polityki energetycznej Polski do 2025 roku”, przyj ętej przez Rad ę Ministrów w dniu 4 stycznia 2005 roku. − Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energi ę do 2030 roku. − Program działa ń wykonawczych na lata 2009-2012, precyzuj ący szczegółowo poszczególne zadania, jakie zostan ą zrealizowane w najbli ższym latach. − Wnioski ze strategicznej oceny oddziaływania polityki energetycznej na środowisko.

2.6. KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA W ZAKRESIE ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH

W dniu 7 grudnia 2010 r. Rada Ministrów przyj ęła dokument pn. „Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych”. Dokument ten okre śla krajowe cele w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych zu żyte w sektorze transportowym, sektorze energii elektrycznej, sektorze ogrzewania i chłodzenia w 2020 roku, uwzgl ędniaj ąc wpływ innych środków polityki efektywno ści energetycznej na ko ńcowe zu życie energii oraz odpowiednie środki, które nale ży podj ąć dla osi ągni ęcia krajowych celów ogólnych w zakresie udziału OZE w wykorzystaniu energii finalnej.

20 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Dokument okre śla ponadto współprac ę mi ędzy organami władzy lokalnej, regionalnej i krajowej, szacowan ą nadwy żkę energii ze źródeł odnawialnych, która mogłaby zosta ć przekazana innym pa ństwom członkowskim, strategi ę ukierunkowan ą na rozwój istniej ących zasobów biomasy i zmobilizowanie nowych zasobów biomasy do ró żnych zastosowa ń, a tak że środki, które nale ży podj ąć w celu wypełnienia stosownych zobowi ąza ń wynikaj ących z dyrektywy 2009/28/WE. „Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych” w dniu 9 grudnia 2010 r. został przesłany do Komisji Europejskiej.

2.7. POLITYKA EKOLOGICZNA PA ŃSTWA W LATACH 2009-2012 Z PERSPEKTYW Ą DO ROKU 2016

Polityka okre śla cele i kierunki działa ń na rzecz poprawy stanu środowiska. Do najwa żniejszych nale ży zaliczy ć: − rozwój i wdro żenie metodologii wykonywania ocen oddziaływania na środowisko dla dokumentów strategicznych, − wdra żanie systemu „zielonych certyfikatów” dla zamówie ń publicznych, − promocja „zielonych miejsc pracy” z wykorzystaniem funduszy europejskich oraz promocja transferu do Polski najnowszych technologii słu żą cych ochronie środowiska przez finansowanie projektów w ramach programów unijnych.

21 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

3. METODYKA PLANOWANIA ENERGETYCZNEGO

Kluczowym elementem planowania energetycznego jest okre ślenie aktualnych i prognozowanych potrzeb energetycznych. Ocena potrzeb energetycznych w skali miasta jest zadaniem skomplikowanym. Analiza zapotrzebowania energii mo że by ć przeprowadzona jednym z dwóch sposobów: − metod ą wska źnikow ą, − metod ą uproszczonych audytów energetycznych lub bada ń ankietowych. Ka żda z metod ma swoje zalety i wady. Metoda ankietowa jest z bardzo czasochłonna, gdy ż poci ąga za sob ą konieczno ść dotarcia do wszystkich odbiorców energii. Metoda ta, cho ć teoretycznie powinna by ć bardziej dokładna, cz ęsto okazuje si ę zawodna, gdy ż zazwyczaj nie udaje si ę uzyska ć niezb ędnych informacji od wszystkich ankietowanych. Zazwyczaj liczba uzyskanych odpowiedzi nie przekracza 60%. Ponadto metoda ankietowa obarczona jest licznymi bł ędami, wynikaj ącymi z niedostatecznego poziomu wiedzy ankietowanych w zakresie tematyki energetycznej. Metoda ta jest zalecana do analizy zu życia energii przez du żych odbiorców energii, którzy posiadaj ą kadry dysponuj ące szczegółow ą wiedz ę na ten temat i od których znacznie łatwiej uzyska ć jest wiarygodne dane. Przy wi ększej skali planowania, z jak ą mamy do czynienia w przypadku miast i gmin najcz ęś ciej stosowan ą metod ą jest metoda wska źnikowa. Analiza przeprowadzona metod ą wska źnikow ą obarczona jest wi ększym bł ędem ni ż analiza przeprowadzona na podstawie prawidłowo wypełnionych ankiet. Jednak w przypadku uzyskania niekompletnych i nie w pełni wiarygodnych ankiet, metoda wska źnikowa jest nie tylko ta ńsza, ale równie ż mo że by ć bardziej wiarygodna. W niniejszym opracowaniu wykorzystano metod ę mieszan ą: dane uzyskane metod ą ankietow ą zweryfikowano i uzupełniono przy wykorzystaniu metody wska źnikowej.

22 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

4. CHARAKTERYSTYKA GMINY DREZDENKO

4.1. RYS HISTORYCZNY

Przeszło ść Drezdenka si ęga pocz ątków pa ństwa polskiego, kiedy to istniał tu stary gród słowia ński o nazwie Drze ń. Nazwa miasta zmieniała si ę na przestrzeni wieków. Poza nazw ą Drze ń oraz Dr żeń, w dokumentach z ró żnych okresów pojawiaj ą si ę nazwy: Drizina, Drizen, Drysen, Dreczen, Drisden a tak że Drecin. Pierwsza wzmianka źródłowa dotycz ąca Drezdenka pochodzi z 1233 roku. Jednak liczne znaleziska archeologiczne z tego obszaru świadcz ą o przybyciu pierwszych koczowników ju ż w czasie środkowej i starszej epoki kamiennej. Gród graniczny Drze ń, poło żony na szlaku wodnym Pradoliny Noteci-Warty, miał za zadanie chroni ć przeprawy przez rzek ę Note ć. Jego znaczenie wzrosło za czasów króla Bolesława Krzywoustego, kiedy to gród uzyskał rang ę kasztelanii. W 1266 roku Drezdenko prze żyło najazd rycerstwa brandenburskiego. Nast ępnie kilkakrotnie przechodziło z r ąk do rąk, a po kolejnym opanowaniu grodu przez Brandenburczyków, zostało wł ączone do Nowej Marchii. Najprawdopodobniej w 1317 roku Drezdenko otrzymało prawa miejskie, jednak nie zachował si ę akt lokacyjny miasta. W 1402 roku Drezdenko zostało oddane w zastaw Zakonowi Krzy żackiemu, który po licznych zawirowaniach politycznych i po żarze miasta w połowie XV wieku sprzedał miasto Brandenburgii. W 1605 roku Drezdenko stało si ę twierdz ą. Kolejne stulecia były dla miasta niespokojne. W 1639 roku Drezdenko zostało zdobyte przez Szwedów. W 1758 roku miasto zniszczyły wycofuj ące si ę wojska rosyjskie. W okresie wojen napoleo ńskich na krótko zaj ęły je wojska francuskie. W 1831 roku mieszka ńcy Drezdenka byli świadkami przemarszu uchodz ących do Francji uczestników powstania listopadowego. W XIX wieku nast ąpił intensywny rozwój gospodarczy miasta. W tym okresie powstały odlewnia i papiernia, a tak że eleganckie secesyjne budynki, stanowi ące dzi ś o wyj ątkowych walorach architektonicznych Drezdenka. W dniu 29 stycznia 1945 roku do Drezdenka wkroczyła Armia Czerwona. W wyniku powojennej zmiany granic miasto znalazło si ę w obr ębie pa ństwa polskiego.

23 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

4.2. WARUNKI NATURALNE

4.2.1. Poło żenie i podział administracyjny

Miejsko-wiejska gmina Drezdenko le ży w północno-wschodniej cz ęś ci województwa lubuskiego, w powiecie strzelecko-drezdeneckim. Obszar gminy w wi ększo ści rozci ąga si ę w poprzek Pradoliny Noteci, zajmuj ąc środkow ą cz ęść Kotliny Gorzowskiej oraz wschodni ą cze ść Pojezierza My śliborskiego. Lokalizacj ę gminy na tle województwa lubuskiego oraz powiatu strzelecko-drezdeneckiego przestawiono na Rys. 1 i Rys. 2.

Rys. 1. Powiaty województwa lubuskiego Rys. 2. Powiat strzelecko-drezdenecki źródło: www.gminy.pl źródło: www.gminy.pl

Gmina Drezdenko zajmuje powierzchni ę 400 km 2. Siedzib ą władz gminy jest miasto Drezdenko. W skład gminy wchodzi 27 sołectw: Bagniewo, Czartowo, Drawiny, Goszczanowiec, Goszczanowo, Goszczanówko, Go ścim, Górzyska, Grotów, Karwin, Kijów, Klesno, Kosin, Lipno, Lubiatów, Lubiewo, Marzenin, Modropole, Niegosław, Osów, Przeborowo, R ąpin, Stare Bielice, Trzebicz, Trzebicz Nowy, Zagórze, Ziel ątkowo (Rys. 3).

Z gmin ą Drezdenko sąsiaduj ą: − od zachodu gminy wiejskie Zwierzyn i Stare Kurowo, obie nale żą ce do powiatu strzelecko-drezdeneckiego oraz gmina Santok, le żą ca w powiecie gorzowskim,

− od północy miejsko-wiejska gmina Dobiegniew, równie ż wchodz ąca w skład powiatu strzelecko-drezdeneckiego,

24 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− od wschodu gmina miejsko-wiejska Krzy ż Wielkopolski oraz gmina wiejska Drawsko, obie le żą ce w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, − od południowego wschodu miejsko-wiejska gmina Sieraków, nale żą ca do powiatu mi ędzychodzkiego, − od południa gminy miejsko-wiejskie Mi ędzychód (powiat mi ędzychodzki) oraz Skwierzyna w powiecie mi ędzyrzeckim.

Rys. 3. Mapa gminy Drezdenko źródło: drezdenko.e-mapa.net

4.2.2. Regionalizacja fizycznogeograficzna

Gmina Drezdenko poło żona jest w obr ębie prowincji Ni ż Środkowoeuropejski, podprowincji Pojezierze Południowobałtyckie, makroregionu Pradoliny Toru ńsko- Eberswaldzkiej oraz mezoregionu Kotliny Gorzowskiej (Rys. 4 ÷ Rys. 7).

25 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Rys. 4. Regiony fizycznogeograficzne Polski – Rys. 5. Regiony fizycznogeograficzne Polski – prowincje podprowincje źródło: Wikimedia Commons źródło: Wikimedia Commons

Rys. 6. Regiony fizycznogeograficzne Polski – Rys. 7. Regiony fizycznogeograficzne Polski – makroregiony mezoregiony źródło: Wikimedia Commons źródło: Wikimedia Commons

Kotlina Gorzowska jest najwi ększym członem Pradoliny Toru ńsko-Eberswaldzkiej, stanowi ącej dawny szlak odpływu na zachód wód zlodowacenia wi śla ńskiego. Od północy graniczy z wysoczyzn ą Równiny Gorzowskiej, Pojezierzem Dobiegniewskim, Równin ą Drawsk ą i Pojezierzem Wałeckim, od południa – z Pojezierzem Łagowskim i Pojezierzem Pozna ńskim, od wschodu – z Pojezierzem Chodzieskim, na zachodzie ł ączy si ę z Kotlin ą Freienwaldzk ą. Długo ść Kotliny Gorzowskiej dochodzi do 120 km, szeroko ść do 35 km, a powierzchnia obejmuje 3740 km 2.

26 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

W skład Kotliny wchodz ą ni żej wymienione submezoregiony. − Dolina Dolnej Warty poło żona pomi ędzy Mi ędzychodem a Kostrzynem, ze zmeliorowanym tarasem zalewowym nosz ącym nazw ę Ł ęgów Warcia ńskich oraz piaszczystym tzw. tarasem muszkowskim, ci ągn ącym si ę w kierunku wschodnim po uj ście Obry do Warty, a tak że z odr ębnym mikroregionem sto żka napływowego Warty przy jej poł ączeniu z Noteci ą. − Mi ędzyrzecze Warty i Noteci, obejmuj ące wysokie tarasy glacjofluwialne, pochylone w kierunku ze wschodu na zachód, z charakterystycznymi wydmami o wysoko ści wzgl ędnej 20÷40 m, porośni ęte borem sosnowym Puszczy Noteckiej, z wyst ępuj ącymi w środkowych tarasach, na południe od Drezdenka, wytopiskowymi jeziorami rynnowymi. − Dolina Dolnej Noteci obejmuj ąca odcinek doliny tej rzeki od uj ścia Gwdy do poł ączenia Noteci z Wart ą. Rzeka na tym odcinku ma 170 km długo ści i zmienn ą szeroko ść od 2 do 10 km. W obr ębie doliny poło żone s ą tzw. Ł ęgi Nadnoteckie a zw ęż enia wyst ępuj ą pod Drezdenkiem i pod Santokiem. Nad holoce ńskim tarasem zalewowym wznosz ą si ę tu piaszczyste tarasy glacjofluwialne, przewa żnie zalesione, które powstały w czasie recesji zlodowacenia.

4.2.3. Rze źba terenu

Teren gminy został ukształtowany w okresie czwartorz ędowym pod wpływem lodowca ze zlodowacenia bałtyckiego. W rejonie Noteci do gł ęboko ści 20÷30 m wyst ępuj ą utwory rzeczne terasów akumulacyjnych halocenu i utwory piaszczysto-żwirowe osadzone przez topniej ący l ądolód w okresie plejstocenu. Pod wymienionymi utworami wyst ępuj ą utwory morenowe – gliny piaszczyste z przewarstwieniami piaszczystymi. Urozmaicona rze źba terenu, pas wzgórz moreny czołowej na linii Zwierzyn–Stare Kurowo–Drezdenko dzieli region na dwie cz ęś ci: północn ą wysoczyzn ę – cz ęść Wysoczyzny Pomorskiej oraz obszar południowy – płaski, stanowiący fragment pradoliny Warcia ńsko- Noteckiej. Krajobraz gminy jest bardzo urozmaicony i charakteryzuje si ę bardzo bogat ą ró żnorodno ści ą biologiczn ą.

27 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

4.2.4. Gleby

Obszar gminy Drezdenko pokrywaj ą w głównej mierze gleby bielicowe, wytworzone z ró żnego rodzaju piasków, glin i iłów. Mimo ich du żego zró żnicowania mo żna przyj ąć , i ż na terenie ci ągów moren czołowych przewa żaj ą piaski gliniaste, gliny i iły, a na płaskich obszarach moreny dennej i pól sandrowych – piaski lu źne. S ą to gleby mało urodzajne (zwłaszcza powstałe z piasków lu źnych), w znacznej mierze zaj ęte przez lasy. Niewielki procent powierzchni zajmuj ą urodzajne gleby typu brunatnego wykształcone przede wszystkim pod lasami. Mady oraz gleby bagienne i zabagnione dominuj ą w dolinie Noteci. Krajobraz gminy Drezdenko charakteryzuj ą niewielkie wzniesienia, tak zwane pozostało ści po wydmach. Na północy rozci ąga si ę silnie pofałdowany, poprzecinany gł ębokimi, kr ętymi w ąwozami i wzniesieniami, morenowy obszar Puszczy Drawskiej. Gleby ukształtowane w dolinach rzecznych, s ą głównie pochodzenia hydrogenicznego i s ą to gleby najlepsze pod wzgl ędem bonitacyjnym. Nie mog ą by ć one w pełni wykorzystane, zwłaszcza jako grunty rolne, poniewa ż poło żone s ą na terenach zalewowych. Wytworzyły si ę one głównie w okresie funkcjonowania naturalnego systemu hydrologicznego. Systematyczne zalewy dolin osadzały znaczne warstwy materiałów zbudowanych z ró żnych frakcji mechanicznych, ze znacznym udziałem masy organicznej lub te ż dostarczaj ąc masy organicznej z obumarłych ro ślin na skutek zatopienia. Odkładaj ące si ę namuły przyczyniły si ę do wykształcenia tzw. mad rzecznych. W sporadycznie wyst ępuj ących zagł ębieniach terenowych gleby s ą pochodzenia organogenicznego: torfy i mursze. Gmina Drezdenko dysponuje glebami o średniej (klasa IV) i małej (klasy V do VIz) jako ści i przydatno ści pod wzgl ędem rolniczym. Klasa III obejmuje tylko do kilku procent powierzchni u żytkowanej rolniczo, natomiast stosunkowo du ży, si ęgaj ący 52%, jest udział gleb najmniej urodzajnych (V÷VIz klasy). Najlepsze gleby, o klasach III i IV wyst ępuj ą w dolinie Noteci, na terenach morenowych. Według bada ń Okr ęgowej Stacji Chemiczno Rolniczej w Gorzowie Wielkopolskim, gleby Gminy Drezdenko wykazuj ą charakter kwa śny i bardzo kwa śny. Bior ąc pod uwag ę cały powiat strzelecko-drezdenecki gmina Drezdenko charakteryzuje si ę przeci ętn ą skal ą kwasowo ści.

28 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

4.2.5. Wody

Gmina Drezdenko poło żona jest w dorzeczu Noteci, a system wód powierzchniowych tworz ą tu oprócz koryt głównych rzek liczne drobniejsze dopływy, starorzecza, jeziora, oczka wodne i tereny podmokłe. Niemal że przez sam środek gminy przepływa najwi ększa rzeka tej ziemi – Note ć (Rys. 8 ÷ Rys. 9). Ten prastary ciek wodny, płyn ący wzdłu ż płaskiej pradoliny, rozci ąga si ę od niemieckiego miasta Eberswalde, aż po poło żony nad Wisł ą Toru ń. Główne dopływy rzeki Noteci to: Drawa, Miała, kanał Pulsa. Note ć jest jedn ą z najwi ększych pod wzgl ędem długo ści rzek w Polsce. Długo ść całkowita Noteci wynosi 388.4 km, a powierzchnia zlewni 17 330.5 km 2. Rzeka przepływa przez trzy województwa kujawsko-pomorskie, wielkopolskie i lubuskie. Systemami kanałów jest poł ączona z Wisł ą, Brd ą i Wart ą, a tym samym z Odr ą. Note ć jest fragmentem transnarodowej drogi wodnej E70 Berlin – Kaliningrad. Przepływy charakterystyczne w Noteci s ą okre ślone według profilu wodowskazowego w miejscowo ści Nowe Drezdenko (188.5 km). Powierzchnia dorzecza w tym profilu wynosi 15.970 km 2. Poziom najwy ższej wielkiej wody 519 cm zaobserwowano 25 lutego 1971 roku, a poziom najni ższy 76 cm zaobserwowano 1 lipca 1934 roku. Przepływy charakterystyczne rzeki dla przekroju w Nowym Drezdenku wynosz ą: 3 3 średnia woda roczna Q śrw = 86.6 m /s, średnia wielka woda roczna Q śrw = 140.0 m /s, woda 3 wielka roczna Q ww = 292.0 m /s. Drug ą co do wielko ści rzek ą przepływaj ącą przez teren gminy jest rzeka Drawa (Rys. 11), b ędąca prawym dopływem Noteci. Drawa wypływa z jeziora Krzywego około 7 km na południowy wschód od Połczyna Zdroju i przepływa przez Drawie ński Park Narodowy.

Rys. 8. Note ć Rys. 9. Note ć w Trzebiczu źródło: www.drezdenko.pl źródło: www.drezdenko.pl

29 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Rys. 10. Stara Note ć w Drezdenku Rys. 11. Drawa w Przeborowie źródło: mapa.nocowanie.pl źródło: www.drawakajaki.republika.pl

Charakterystyk ę pozostałych cieków gminy przedstawiono poni żej (Tabela 1).

Tabela 1. Sie ć rzeczna gminy Drezdenko

Powierzchnia zlewni/pow. w Nazwa cieku Długo ść w gminie [km] gminie [km 2] rzeka Miała 2.23 3 rzeka Stara Note ć 13.605 90 kanał Chełstnica 2.90 2 kanał Człapia 7.17 38 kanał Go ścimka 8.85 40 kanał Kostny 4.94 6 kanał Leniwka 1.76 2,5 kanał Lubiatka 17.41 30 kanał Niegosławka 1.89 5 kanał Opaskowy-Note ć 19.476 10 kanał Perkoz 1.96 1 kanał Rudawa 14.275 40 kanał Wierzbica 8.30 35 kanał Zbiornik-Lipno 0.80 1 kanał Zielony 2.80 16 kanał Goszczanowski 3.55 25 kanał Główny 4.78 130

źródło: Program ochrony środowiska dla gminy Drezdenko na lata 2011-2014

Na terenie gminy Drezdenko znajduje si ę ponadto 21 jezior o powierzchni powy żej 1 ha, wynosz ącej w sumie ponad 800 ha (Tabela 2). Wśród najwi ększych znajduj ą si ę jezioro Łubowo (Rys. 12) oraz Solecko (Rys. 13).

30 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Tabela 2. Jeziora gminy Drezdenko

Nazwa jeziora Powierzchnia ogółem [ha] Powierzchnia lustra wody [ha] Łubowo 102.8 101.18 Lubowo (Morawy) 102.56 102.56 Solecko (Piekarskie) 92.05 91.18 Gostynie (Boruckie) 66.25 57.76 Lubiatówko (Pawle) 65.98 64.8 Łąkie 64.4 62.32 Rąpino (Irena) 59.26 55.26 Goszczanowski Staw 48.15 45.75 Zdroje ( Źródlane) 32.06 30.96 Glinki (Błotne) 25.53 24.48 Kliczyna (Płytkie) 20.99 20.29 Perskie 20.48 17.59 Grotowskie 18.2 18.2 Siwino (Podgórne) 17.66 16.74 Radowskie (Łubówko) 15.38 15.38 Niewlino (Wanda) 14.68 12.35 Kosin Du ży 14.68 14.68 Solczyk 9.84 9.84 Miel 8.41 7.59 Kosin Mały 6.04 6.04 Lubiewo 3.43 1.95

źródło: Program ochrony środowiska dla gminy Drezdenko na lata 2011-2014

Rys. 12. Jezioro Łubowo Rys. 13. Jeziora Solecko i Lubiatówko źródło: www.panoramio.com źródło: pl.wikipedia.org

31 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Na terenie gminy Drezdenko wyst ępuje Główny Zbiornik Wód Podziemnych, który jest podstawowym źródłem zaopatrzenia ludno ści w wod ę do picia i na potrzeby gospodarcze w gminie. Zasoby tych wód s ą znaczne i zaspakajaj ą w cało ści zapotrzebowanie na wod ę zarówno odbiorców indywidualnych jak równie ż jednostki prowadz ące działalno ść gospodarcz ą. Główny Zbiornik Wód Podziemnych, czyli Pradolina Toru ń – Eberswalde (Note ć) o powierzchni 2.100 km 2 o średniej gł ęboko ści uj ęcia 30 m posiada zasoby dyspozycyjne oszacowane na 400 000 m3/d. Na terenie gminy zlokalizowanych jest 5 uj ęć wód podziemnych.

4.2.6. Surowce mineralne

Zgodnie z danymi zawartymi w opracowaniu Pa ństwowego Instytutu Geologicznego „Bilans zasobów złó ż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2013” na terenie gminy Drezdenko zlokalizowane s ą zło ża gazu ziemnego, ropy naftowej oraz kruszyw naturalnych (Tabela 3).

Tabela 3. Zło ża kopalin na terenie gminy Drezdenko

Zasoby Zasoby Kopalina Nazwa zło ża Gminy wydobywalne Wydobycie przemysłowe bilansowe Drezdenko, Gaz ziemny Grotów Drawsko, 941.13 mln m 3 793.94 mln m 3 16.51 mln m 3 Sieraków Drezdenko, Gaz ziemny Lubiatów 1710.40 mln m 3 1440.07 mln m 3 86.27 mln m 3 Mi ędzychód Drezdenko, Gaz ziemny Mi ędzychód 4439.74 mln m 3 2315.89 mln m 3 83.09 mln m 3 Mi ędzychód Drezdenko, Ropa naftowa Grotów Drawsko, 1800.42 tys. t 1377.00 tys. t 21.79 tys. t Sieraków Drezdenko, Ropa naftowa Lubiatów 5088.85 tys. t 3010.68 tys. t 303.88 tys. t Mi ędzychód Lipno- Piaski i żwiry Drezdenko 502 tys. t 240 tys. t 7 tys. t Niegosław

Piaski i żwiry Niegosław MŁ Drezdenko 42 tys. t - -

źródło: Pa ństwowy Instytut Geologiczny

W pa ździerniku 2012 roku PGNiG S.A. dokonała odbioru technicznego kopalni ropy i gazu Lubiatów-Mi ędzychód-Grotów (Rys. 14÷Rys. 15). Budowa kopalni LMG to jedna z najwi ększych inwestycji PGNiG w ostatnich latach, a zło ża Lubiatów-Mi ędzychód-Grotów nale żą do najwi ększych w Polsce.

32 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Zasoby wydobywalne złó ż Lubiatów, Mi ędzychód i Grotów to 7.3 mln ton ropy naftowej oraz 7.3 mld m 3 gazu ziemnego (Tabela 4). Zło ża w cało ści zalegaj ą na terenie Puszczy Noteckiej. Ich całkowita powierzchnia to około 59.3 km 2: Lubiatów – 23.7 km 2, Mi ędzychód – 18.8 km 2, Grotów – 16.8 km 2.

Tabela 4. Zasoby złó ż Lubiatów, Mi ędzychód i Grotów

Zasoby geologiczne Zasoby wydobywalne Zło że ropy (mln ton) gazu (mld m 3) ropy (mln ton) gazu (mld m 3)

Mi ędzychód 11.5 4.5

Lubiatów 27.8 7.2 5.4 1.8

Grotów 12.2 3.2 1.9 0.9

RAZEM 40.0 21.9 7.3 7.2

źródło: PGNiG

Inwestycja polega na zagospodarowaniu 14 odwiertów na zło żach ropy naftowej i gazu ziemnego. Na zło żu Lubiatów przewidziano do zagospodarowania siedem odwiertów, na zło żu Mi ędzychód trzy odwierty, a na zło żu Grotów cztery odwierty. W ramach tej inwestycji wybudowane zostały instalacje przyodwiertowe, ruroci ągi kopalniane ł ącz ące poszczególne odwierty z O środkiem Centralnym LMG, O środek Centralny LMG oraz ruroci ągi produktowe ropy naftowej i gazu ziemnego pomi ędzy O środkiem Centralnym i terminalem ekspedycyjnym.

Rys. 14. Kopalnia Lubiatów-Mi ędzychód- Rys. 15. Kopalnia Lubiatów-Mi ędzychód- Grotów Grotów źródło: paliwa.inzynieria.com źródło: paliwa.inzynieria.com

33 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

4.2.7. Warunki klimatyczne

Klimat gminy Drezdenko posiada cechy charakterystyczne dla klimatu zachodniej Polski. Jest to klimat przej ściowy, kształtowany przez oceaniczne masy powietrza od zachodu i kontynentalne masy powietrza od wschodu. W mniejszym stopniu na omawiany obszar oddziałuje klimat arktyczny (od północy) i zwrotnikowy (od południa). Położenie geograficzne gminy Drezdenko, ukształtowanie terenu oraz wysoko ść powoduj ą, że gmina, le żą ca na granicy śląsko-wielkopolskiego oraz pomorskiego regionu klimatycznego, charakteryzuje si ę klimatem przej ściowym o cechach oceanicznych (Rys. 16).

Rys. 16. Regiony klimatyczne w Polsce

Na terenie gminy Drezdenko średnia temperatura roczna wynosi +4.5 °C, przy rocznej amplitudzie temperatur wynosz ącej 9÷10 °C. W okresie od maja do wrze śnia średnia temperatura powietrza wynosi od 19 do 23 °C. Suma opadów rocznych zawiera si ę w granicach 500÷650 mm. Pokrywa śnie żna na terenie gminy Drezdenko zalega wyj ątkowo krótko, bo zaledwie 30÷40 dni w roku, przy czym ma charakter nietrwały. Spowodowane jest to oddziaływaniem mas powietrza oceanicznego. Długo ść okresu wegetacyjnego, wyra żona liczb ą dni z ustalon ą średni ą temperatur ą wi ększą b ądź równ ą 5 °C, waha si ę od 215 do 225 dni i nale ży do najwy ższych w Polsce. Poni żej (Rys. 17 ÷ Rys. 31) przedstawiono mapy średnich wieloletnich (1971÷2000) warto ści temperatur, opadów, usłonecznienia na terenie Polski ( źródło: IMiGW).

34 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Rys. 17. Średnia wieloletnia warto ść Rys. 18. Średnia wieloletnia warto ść temperatury powietrza w sezonie wiosennym temperatury powietrza w sezonie letnim

Rys. 19. Średnia wieloletnia warto ść Rys. 20. Średnia wieloletnia warto ść temperatury powietrza w sezonie jesiennym temperatury powietrza w sezonie zimowym

Rys. 21. Średnia roczna warto ść temperatury powietrza w latach 1971-2000

35 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Rys. 22. Warto ść temperatury maksymalnej w Rys. 23. Warto ść temperatury maksymalnej w sezonie wiosennym sezonie letnim

Rys. 24. Warto ść temperatury maksymalnej w Rys. 25. Warto ść temperatury maksymalnej w sezonie jesiennym sezonie zimowym

Rys. 26. Warto ść temperatury maksymalnej w latach 1971-2000

36 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Rys. 27. Warto ść temperatury minimalnej w Rys. 28. Warto ść temperatury minimalnej w sezonie wiosennym sezonie letnim

Rys. 29. Warto ść temperatury minimalnej w Rys. 30. Warto ść temperatury minimalnej w sezonie jesiennym sezonie zimowym

Rys. 31. Warto ść temperatury minimalnej w latach 1971-2000

37 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Rys. 32. Suma opadów w sezonie wiosennym Rys. 33. Suma opadów w sezonie letnim

Rys. 34. Suma opadów w sezonie jesiennym Rys. 35. Suma opadów w sezonie zimowym

Rys. 36. Roczna suma opadów w latach 1971-2000

38 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Rys. 37. Usłonecznienie w sezonie wiosennym Rys. 38. Usłonecznienie w sezonie letnim

Rys. 39. Usłonecznienie w sezonie jesiennym Rys. 40. Usłonecznienie w sezonie zimowym

Rys. 41. Średnia roczna usłonecznienia w latach 1971-2000

39 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

4.2.8. Środowisko przyrodnicze

Powierzchnia gminy Drezdenko wynosi 39 991 ha. Struktur ę użytkowania gruntów w gminie przedstawiono poni żej (Tabela 5).

Tabela 5. Struktura u żytkowania gruntów w gminie Drezdenko

Kierunek wykorzystania powierzchni Powierzchnia w ha użytki rolne 10 076 grunty le śne oraz zadrzewione i zakrzewione 27 062 grunty pod wodami 980 grunty zabudowane i zurbanizowane 1 182 użytki ekologiczne 115 nieu żytki 524 tereny ró żne 52

źródło: GUS

Obszary le śne gminy Drezdenko obejmuj ą 26 874 ha, co stanowi aż ponad połow ę powierzchni gminy (67.20%), s ą to przede wszystkim buczyny, ł ęgi olszowe i olsy, a tak że płaty borów sosnowych. Teren gminy charakteryzuje si ę równie ż wysokim stopniem wyst ępowania u żytków rolnych (25.20%). Rolnictwo stanowi wa żny element w tworzeniu gospodarki terenu gminy, równie ż dzi ęki korzystnym warunkom przyrodniczym. Pozostał ą cz ęść obszaru gminy zajmują: grunty zurbanizowane (2.96%), grunty pod wodami i rowami (2.45%), pozostałe grunty i nieu żytki (1.44%) oraz u żytki ekologiczne (0.29%). Powierzchnia obszarów prawnie chronionych na terenie gminy Drezdenko wynosi 29 776.45 ha, co stanowi 74.46% terenu gminy. Na terenie gminy zlokalizowanych jest 6 rezerwatów przyrody o ł ącznej powierzchni 301.87 ha (Tabela 6) oraz 21 u żytków ekologicznych o powierzchni 113.50 ha (Tabela 7).

Tabela 6. Rezerwaty przyrody na terenie gminy Drezdenko

Nazwa Powierzchnia Rodzaj Lokalizacja Cel ochrony rezerwatowej rezerwatu [ha] rezerwatu Poro śni ęte lasami pola sandrowe nad jeziorem Lubiatówko z urozmaicon ą Lubiatowskie gmina Drezdenko, rze źbą terenu. Wyst ępuje tu 188.42 faunistyczny Uroczyska Nadle śnictwo Karwin wiele zbiorowisk ro ślin rzadkich chronionych, miejsce wyst ępowania i rozrodu ptaków błotnych i drapie żnych

40 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Ochrona i zachowanie gmina Drezdenko, Jezioro unikalnego krajobrazu 77.50 Nadle śnictwo Smolarz, krajobrazowy Łubówko morenowego oraz buczyny o Le śnictwo Radowo naturalnym charakterze. Półwysep z fragmentem lasu gmina Drezdenko przy sosnowego w wieku 140÷170 jeziorze Solecko, Czaplenice 8.10 lat z koloni ą czapli siwej, z faunistyczny Nadle śnictwo Karwin, domieszk ą buka oraz płatami Le śnictwo Wilcze Doły brzozy i olszy gmina Drezdenko Ochrona starych drzew jezioro Ł ąkie sosnowych rodzimego Czaplisko 2.90 (Witalskie), faunistyczny pochodzenia 160÷190 lat. D ąb Nadle śnictwo Karwin, pomnikowy około 300 lat. Le śnictwo Ko ścielec Pi ęć wysp o powierzchni 0,05÷2,17 ha na jeziorze gmina Drezdenko, Solecko, z bogat ą faun ą, Łab ędziniec 2.79 Nadle śnictwo Karwin, faunistyczny szczególnie ptactwa wodno- Le śnictwo Wilcze Doły błotnego. Pojedynczo sosny 150 lat i d ęby 300. letnie. Zachowanie cennych siedlisk przyrodniczych-łęgu źródliskowego wyróżniaj ącego si ę szczególnym bogactwem gmina Drezdenko, flory skupiaj ącej rzadkie Goszczanowskie 22.61 Nadle śnictwo Karwin, hydrofilne gatunki roślin le śny Źródliska Obr ęb Karwin kwiatowych oraz mszaków jak równie ż lasu klonowo - lipowego stanowi ącego zboczowy las wielogatunkowy i wielowarstwowy.

źródło: Program ochrony środowiska dla gminy Drezdenko na lata 2011-2014

Rys. 42. Rezerwat Lubiatowskie Uroczyska Rys. 43. Rezerwat Czaplenice źródło: www.wikipedia.org źródło: www.wikipedia.pl

41 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Rys. 44. Rezerwat Jezioro Łubówko Rys. 45. Rezerwat Łab ędziniec źródło: geoturystyka.blogspot.com źródło: www.wikipedia.pl

Tabela 7. Wykaz u żytków ekologicznych gminy Drezdenko

Nazwa u żytku Rodzaj u żytku Pow. Obr ęb ewid., nr Lp. Opis ekologicznego ekologicznego [ha] działek ewid.

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 1. Trzynastka 2.11 Karwin, 13/2 zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 2. Szesnastka 4.45 Karwin, 16/1 zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 3. Przy Gruntach 0.42 Karwin, 28/3 zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla Karwin, maj ących znaczenia dla 4. Łąki 17.25 zachowania ró żnorodnych 82/2,112 zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 5. Bagno 3 Karwin, 109/1 zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów Karwin, maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 6. Długie Bagno 12.65 138,139/2,14 zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych 0,162/2,163 typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 7. Odyniec I 3.58 Karwin, 190 zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

42 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Nazwa u żytku Rodzaj u żytku Pow. Obr ęb ewid., nr Lp. Opis ekologicznego ekologicznego [ha] działek ewid.

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów Grotów, maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 8. Wąskie Łąki 5.94 195,196,197/ zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych 1,226,227 typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla Grotów, maj ących znaczenia dla 9. Podmokłe Łąki 17.79 zachowania ró żnorodnych 173,205,206 zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla Lubiatów, maj ących znaczenia dla 10. Ramiona 2.9 zachowania ró żnorodnych 132,133 zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów Grotów, maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 11. Jelenie Bagno 14.43 235/2,236/2, zachowania ró żnorodnych zachowania różnorodnych 237/2 typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 12. Bagienko 3.30 Grotów, 262 zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla Karwin, maj ących znaczenia dla 13. Odyniec 6.21 zachowania ró żnorodnych 249,272 zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla Trzebicz, maj ących znaczenia dla 14. Nad Lubiatk ą 3 zachowania ró żnorodnych 43/1,44/1 zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 15. Koło 1.47 Go ścim, 173/2 zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 16. Nieu żytek 2.77 Go ścim, 233/2 zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów Nad Jeziorem maj ących znaczenia dla Go ścim, maj ących znaczenia dla 17. 1.88 Pierska zachowania ró żnorodnych 252,279/1 zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów Bagna w Obr ębie maj ących znaczenia dla Go ścim, maj ących znaczenia dla 18. 5.5 Pierska zachowania ró żnorodnych 253/1,253/2 zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

43 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Nazwa u żytku Rodzaj u żytku Pow. Obr ęb ewid., nr Lp. Opis ekologicznego ekologicznego [ha] działek ewid.

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 19. Bagienka 1.28 Go ścim, 279/2 zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

Ochrona ekosystemów Ochrona ekosystemów maj ących znaczenia dla maj ących znaczenia dla 20. Owalne Bagno 3.15 Go ścim, 285/1 zachowania ró żnorodnych zachowania ró żnorodnych typów siedlisk typów siedlisk

śródle śne oczko wodne poło żone nieopodal osady Kosinek. Wokół oczka 21. Jeziorko Kosinek Śródle śne oczko wodne 235/2 Lubiewo, 227/2 szuwar kłoci wiechowatej, miejscami torfowce, na lustrze wody grzebienie białe.

źródło: Program ochrony środowiska dla gminy Drezdenko na lata 2011-2014

Na terenie gminy Drezdenko znajduje si ę 36 pomników przyrody (Tabela 8), w śród których znajduj ą si ę Aleja Modrzewia oraz pojedyncze drzewa lub grupy drzew: buk pospolity, d ąb szypułkowy, dąb bezszypułkowy, daglezja, żywotnik olbrzymi, klon zwyczajny, wiąz pospolity, jesion wyniosły, kasztanowiec zwyczajny, cis pospolity, lipa drobnolistna, platan klonolistny, wierzba płacz ąca.

Tabela 8. Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Drezdenko

Nazwa pomnika Lp Opis pomnika przyrody Miejscowo ść Opis lokalizacji przyrody Modrzew europejski z uwagi na walory przyrodnicze na ochron ę i Le śnictwo „Czarny Las” 1 Aleja Modrzewia Klesno 3 miano pomnika przyrody oddz.301 b, c, d zasługuje cała aleja - 26 osobników Drzewo przy drodze le śnej w m. 2 Buk pospolity Buk pospolity Karwin 21 Karwin Drzewo przy drodze le śnej w m. 3 Buk pospolity Buk pospolity Karwin 21 Karwin Drzewo przy drodze le śnej w m. 4 Buk pospolity Buk pospolity Karwin 21 Karwin Drzewo przy drodze le śnej w 5 Daglezja Daglezja Grotów 27 Grotowie Drzewo 50 m od drogi le śnej w 6 Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Grotów 27 Lubiatowie Dąb Drzewo nad jeziorem Ł ąkie na 7 Dąb bezszypułkowy Go ścim 25 bezszypułkowy skarpie Drzewo przy budynku 8 Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Ziel ątkowo 24 mieszkalnym nr 39 w Ziel ątkowie Drzewo przy drodze le śnej w 9 Buk pospolity Buk pospolity Go ścim 25 Go ścimiu

44 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Nazwa pomnika Lp Opis pomnika przyrody Miejscowo ść Opis lokalizacji przyrody Drzewo przy drodze le śnej w 10 Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Go ścim 25 Go ścimiu Drzewo obok zabudowa ń Żywotnik 11 Żywotnik olbrzymi Klesno 3 le śniczówki, drzewo zro śni ęte z olbrzymi trzech pni Głaz w Nowym Drezdenku na 12 Głaz narzutowy Głaz narzutowy Drezdenko 1 wysepce skrzy żowania szosy do Dobiegniewa z szos ą do Krzy ża. 13 Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Goszczanowiec 23 Drzewo na placu przed ko ściołem Drzewo przy drodze asfaltowej 14 Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Rąpin 19 obok ko ścioła Drzewo ok. 700 m na wschód od 15 Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Rąpin 19 szosy Drezdenko - Mi ędzychód na skraju lasu i ugoru Skupienie drzew - Skupienie drzew - Dąb Drzewo ok. 150 m na północ od 16 Dąb szypułkowy - Karwin 21 szypułkowy - 3 sztuki siedziby le śnictwa we wsi Karwin 3 sztuki Skupisko wydm poło żonych na 17 Skupisko wydm Skupisko wydm Zagórze 5 południowym brzegu jeziora Łubowo Drzewo przy drodze na terenie 18 Klon zwyczajny Klon zwyczajny Przeborowo 31 parku otaczaj ącego stary ko ściółek Drzewo przy drodze na terenie 19 Wi ąz pospolity Wi ąz pospolity Przeborowo 31 parku otaczaj ącego stary ko ściółek Kasztanowiec Drzewo na terenie posesji Villa 20 Kasztanowiec zwyczajny Przeborowo 31 zwyczajny Drawa Drzewo na terenie prywatnej 21 Jesion wyniosły Jesion wyniosły Drawiny 6 posesji Drawiny 56 Drzewo mi ędzy budynkami Dąb 22 Dąb bezszypułkowy Kosin 11 gospodarczymi na podwórzu bezszypułkowy gospodarstwa agroturystycznego Drzewo na zboczu skarpy, w Dąb 23 Dąb bezszypułkowy Klesno 3 odległo ści 5 m od jezdni drogi bezszypułkowy Drezdenko-Strzelce Kraj. Drzewiaste formy w postaci szpaleru na terenie dwóch 24 Cis pospolity Cis pospolity Klesno 3 sąsiaduj ących ze sob ą posesji po wewn ętrznej stronie ogrodzenia Drzewo na terenie szkoły 25 Lipa drobnolistna Lipa drobnolistna Grotów 27 podstawowej Drzewo na terenie szkoły 26 Jesion wyniosły Jesion wyniosły Grotów 27 podstawowej Grupa drzew: Grupa drzew dwa d ęby Drzewa na terenie otwartym przy 27 dwa d ęby Goszczanowiec 23 bezszypułkowe polnej drodze bezszypułkowe Drzewo na skwerze przy ul. 28 Lipa drobnolistna Lipa drobnolistna Drezdenko 1 Ko ścielnej przylegaj ącym do ko ścioła parafialnego Drzewo na terenie przedszkola na 29 Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Drezdenko 1 wzgórzu od strony Starej Noteci

45 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Nazwa pomnika Lp Opis pomnika przyrody Miejscowo ść Opis lokalizacji przyrody Drzewa na trawniku mi ędzy jezdni ą a chodnikiem na odcinku Grupa drzew: Grupa drzew - platany ok. 200 m mi ędzy 30 platany Drezdenko 1 klonolistne skrzy żowaniami ulic Kopernika z klonolistne ogrodow ą i z drugiej strony z mulic ą Milick ą Drzewa na skwerze przy 31 Cis pospolity Cis pospolity Drezdenko 1 skrzy żowaniu ulic Ko ściuszki i Marszałkowskiej Drzewo przy drodze wjazdowej Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy odm. 32 Drezdenko 1 do młyna, przy ogrodzeniu odm. sto żkowa sto żkowa marketu NETTO Drzewa w odległo ści kilku Grupa drzew dwa Grupa drzew dwa cisy metrów od ogrodzenia 33 Drezdenko 1 cisy pospolite pospolite oddzielaj ącego teren GS od ul. Niepodległo ści Drzewo w północno- wschodnim Żywotnik 34 Żywotnik olbrzymi Drezdenko 1 naro żniku cmentarza olbrzymi komunalnego Drzewo przy wschodnim murze 35 Dąb szypułkowy Dąb szypułkowy Drezdenko 1 cmentarza komunalnego źródło: Program ochrony środowiska dla gminy Drezdenko na lata 2011-2014

Na terenie gminy Drezdenko znajduje si ę zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Drezdeneckie Uroczyska”. Zespół został utworzony Uchwał ą nr XVIII/128/03 Rady Miejskiej w Drezdenku z dnia 18 grudnia 2003 roku. Całkowita powierzchnia ustanowionego zespołu to 1 184.3004 ha. Celem ochrony zespołu „Drezdeneckie Uroczyska” jest zachowanie cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego na terenach bezpo średnio przylegaj ących do zachodnich granic wraz z flor ą i faun ą – dla potrzeb edukacyjnych, naukowych, turystycznych i wypoczynkowych. Na terenie gminy Drezdenko ustanowiono trzy obszary chronionego krajobrazu: − „1- Puszcza Drawska” obszar o powierzchni 42 157.80 ha poło żony w gminach: Dobiegniew 29 070.80 ha, Drezdenko 9 568 ha, Stare Kurowo 2 605 ha, Strzelce Krajeńskie 889 ha, Zwierzyn 25 ha; − „4-Dolina Warty i Dolnej Noteci” obszar o powierzchni 33 888 ha poło żony w gminach: Deszczno 1 279 ha, Drezdenko 6 908 ha, Gorzów Wlkp. 360 ha, Przytoczna 2 007 ha, Santok 7 247 ha, Skwierzyna 4 954 ha, Stare Kurowo 4 133 ha, Zwierzyn 7 000 ha; − „6-Pojezierze Puszczy Noteckiej” obszar o powierzchni 12 000 ha poło żony w gminie Drezdenko.

46 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Innym rodzajem ochrony przyrody na terenie gminy s ą obszary Natura 2000, utworzone na mocy postanowie ń Dyrektywy 2009/147/WE (tzw. ptasiej) i Dyrektywy 92/43/EWG (tzw. siedliskowej): − Dolina Dolnej Noteci (PLB080002) - obszar o powierzchni 24943.5 ha, obejmuj ący fragment doliny Dolnej Noteci bezpo średnio przed jej uj ściem do Warty. Dolina Noteci w tym miejscu to szeroka dolina rzeczna, poprzecinana licznymi kanałami z pozostało ściami starorzeczy i kompleksami torfianek. Wyst ępuje tu co najmniej 16 gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Ptasiej, 3 gatunki z Polskiej Czerwonej Ksi ęgi (PCK). W okresie l ęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej nast ępuj ących gatunków ptaków: kania czarna (Rys. 46), kania ruda, rybitwa czarna. W stosunkowo wysokim zag ęszczeniu wyst ępuj ą: błotniak stawowy, derkacz, dzi ęcioł średni, kropiatka. Pierwsze dwa z wymienionych gatunków s ą zagro żone - wymieniono je w Polskiej Czerwonej Ksi ędze Zwierz ąt. W okresie w ędrówek stosunkowo du że koncentracje osi ąga łab ędź czarnodzioby oraz g ęsi. Zim ą wyst ępuje tu co najmniej 1% populacji szlaku w ędrówkowego łab ędzia krzykliwego. Obszar poło żony jest w gminach: Deszczno, Drezdenko, Gorzów Wielkopolski, Santok, Stare Kurowo. − Puszcza Notecka (PLB300015) – obszar o powierzchni 178255.8 ha, obejmuj ący zwarty, jednolity kompleks le śny w mi ędzyrzeczu Noteci i Warty. Jest to równina akumulacyjna w znacznym stopniu przekształcona przez wiatry, który usypały tu, najwi ększy w Polsce, zespół wydm śródl ądowych. Wydmy pokryte s ą monotonnym, jednowiekowym lasem, głównie sosnowym. Pozostało ści drzewostanów naturalnych s ą chronione w rezerwatach. Na terenie ostoi znajduje si ę ponad 50, płytkich jezior pochodzenia wytopiskowego, zwykle z grub ą warstw ą mułu i zakwitami glonów. W zagł ębieniach terenu lub na brzegach jezior utrzymuj ą si ę torfowiska. Ogromny obszar le śny, jeden z najwi ększych w centralnej i północnej Polsce, stanowi ostoj ę rzadkich i zagro żonych gatunków ro ślin, ptaków i ssaków, w tym prawnie chronionych. Jest to jedyna w ostatnich latach stała ostoja wilka w zachodniej Polsce. Występuje tu tak że 9 gatunków storczyków. Wyst ępuje co najmniej 30 gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Ptasiej, 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Ksi ęgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla powy żej 2% populacji krajowej bielika (PCK), kani czarnej (PCK) i kani rudej (PCK) oraz co najmniej 1% populacji krajowej

47 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

nast ępuj ących gatunków ptaków: b ąk (PCK), podgorzałka (PCK), puchacz (PCK), rybołów (PCK), trzmielojad, g ągoł, nurog ęś ; w stosunkowo wysokiej liczebno ści wyst ępuje bocian czarny, błotniak stawowy, ortolan i żuraw. W okresie zimy wyst ępuje co najmniej 1% populacji szlaku w ędrówkowego bielika. − Lasy Puszczy nad Draw ą (PLB320016) – obszar o powierzchni 170279.0 ha, obejmuj ący wi ększ ą cz ęść du żego kompleksu le śnego na równinie sandrowej, poło żonej w środkowym i dolnym biegu rzeki Drawy. Wyst ępuje co najmniej 27 gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Ptasiej, 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Ksi ęgi (PCK). Jedna z najwa żniejszych ostoi puchacza oraz kilku gatunków ptaków drapie żnych w Polsce. Wa żne zimowisko łab ędzia krzykliwego (Rys. 47). Wyst ępuj ą tu równie ż: bielik, błotniak stawowy, bocian czarny, kania czarna, kania ruda, orlik krzykliwy, lelek, muchołówka mała, rybitwa czarna, rybołów, trzmielojad, g ągoł, b ąk, dzi ęcioł czarny, lerka, zimorodek i żuraw. Wyst ępuj ą tu równie ż silne populacje: bobra, wydry, żółwia błotnego, a tak że bogata ichtiofauna oraz bogate populacje wielu rzadkich i zagro żonych gatunków ro ślin.

Rys. 46. Kania czarna Rys. 47. Łab ędzie krzykliwe źródło: www.birdwatching.pl źródło: www.clanga.com

− Uroczyska Puszczy Drawskiej (PLH320046) – obszar o powierzchni 74416.3 ha, obejmuj ący wi ększ ą cz ęść du żego kompleksu le śnego, poło żonego na równinie sandrowej, w środkowym i dolnym biegu rzeki Drawy (Rys. 48). W miejscach, gdzie teren jest pofałdowany, wzgórza osi ągaj ą wysoko ść do 121 m. W lasach dominuj ą drzewostany sosnowe, przy du żym udziale buczyn i d ąbrów. Wyst ępuj ą tu tak że liczne populacje wielu rzadkich i zagro żonych gatunków: bobra, wydry,

48 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

żółwia błotnego. Szczególnie bogata jest ichtiofauna, w tym reofilna fauna wodna, z zagro żonymi gatunkami. − Jeziora Go ścimskie (PLH080036) – obszar o powierzchni 2995.8 ha, obejmuj ący najwi ększe w zachodniej cz ęś ci Puszczy Noteckiej skupienie jezior rynnowych i wytopiskowych, w tym bezodpływowych (Rys. 49). Teren le ży na przewianych utworach sandrowych i charakteryzuje si ę urozmaicon ą rze źbą terenu. Wody zajmuj ą 13% terenu. Jeziora cechuje ró żne stadium zarastania, a ż do fazy torfowisk i ł ąk i tam zachowały si ę najcenniejsze gatunki ro ślin. Brzegi niektórych jezior otaczaj ą wysokie skarpy poro śni ęte lasami li ściastymi (buczyny i gr ądy). Na wi ększo ści obszaru panuj ą jednak lasy borowe: bór świe ży, a w najsuchszych i przewa żnie bardziej wyniesionych miejscach – bór chrobotkowy. W otoczeniu jezior rozwin ęły si ę lasy ł ęgowe. Lasy iglaste zajmuj ą 74% powierzchni obszaru, lasy li ściaste – 8%, siedliska ł ąkowe i zaro ślowe – 1%, siedliska rolnicze – 2%.

Rys. 48. Uroczyska Puszczy Drawskiej Rys. 49. Jeziora Go ścimskie źródło: planochrony.dpn.pl źródło: www.wikipedia.pl

4.3. LUDNO ŚĆ

Jednym z podstawowych czynników wpływaj ących na rozwój jednostek samorz ądu terytorialnego jest sytuacja demograficzna oraz perspektywy jej zmian. Trzeba zauwa żyć, że przyrost liczby ludno ści to przyrost liczby konsumentów, a zatem wzrost zapotrzebowania na energi ę i jej no śniki. Według stanu na koniec 2013 roku gmin ę Drezdenko zamieszkiwało 17 579 osób, z tej liczby w Drezdenku mieszkało 10 447 osób, za ś na obszarach wiejskich – 7 132 osoby. Oznacza to spadek liczby ludno ści gminy w stosunku do roku 2011 o 40 osób (0.23%). W

49 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Drezdenku liczba mieszka ńców zmniejszyła si ę 118 osób (1.12%), a na terenach wiejskich wzrosła o 78 osób (1.11%). Proporcje mi ędzy ludno ści ą miasta a ludno ści ą wsi wyniosły 59.4% do 40.6%. Na 1 km 2 powierzchni gminy na koniec 2013 roku przypadały 44 osoby, przy średniej gęsto ści zaludnienia w powiecie strzelecko-drezdeneckim wynosz ącej 40 osób i w województwie lubuskim – 73 osoby. Struktura ludno ści według płci w gminie Drezdenko wskazuje na nieco ni ższ ą od średniej wojewódzkiej dysproporcj ę. Współczynnik feminizacji wynosi 102 (liczba kobiet na 100 m ęż czyzn), przy średniej dla powiatu równej 103 oraz województwa – 105 (rok 2013). Od 2004 roku pewnemu wzmocnieniu uległ potencjał ekonomiczny gminy, o czym świadczy przyrost liczby ludno ści w wieku produkcyjnym w stosunku do liczy ludno ści w wieku przed i poprodukcyjnym. W 2013 roku w wieku zdolno ści produkcyjnej było 63.34% populacji, za ś w roku w 2004 roku – 63.04% (Tabela 9). Na terenie miasta wska źniki te wynosiły odpowiednio 63.52% w roku 2013 i 64.48% w roku 2004, za ś na terenach wiejskich 63.08% w roku 2013 oraz 60.86% w roku 2004.

Tabela 9. Ludno ść według ekonomicznych w 2002 i 2010 roku

ludno ść w % ogółu ludno ści w wieku wyszczególnienie przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym 2004 22.80 63.04 14.16 gmina 2013 19.45 63.34 17.21 2004 21.39 64.48 14.13 miasto 2013 17.67 63.52 18.81 2004 24.95 60.86 14.20 wie ś 2013 22.06 63.08 14.86

źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W ci ągu ostatniego dziesi ęciolecia liczba mieszka ńców gminy Drezdenko ulegała niewielkim wahaniom (Rys. 50). Tendencja ta dotyczyła zarówno terenu miasta, jak i obszarów wiejskich. W okresie od roku 2004 do roku 2013 liczba mieszka ńców gminy wzrosła o 1.64%, przy czym liczba mieszka ńców miasta powi ększyła si ę o 0.25%, za ś liczba mieszka ńców obszarów wiejskich – o 3.74%. Podstawowymi zjawiskami społecznymi, które maj ą wpływ na zmiany w liczbie i strukturze ludno ści według wieku, płci, czy te ż rozmieszczenia terytorialnego s ą urodzenia, zgony i migracje (Rys. 51 i ).

50 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

20000

18000

16000

14000 7 041 7 054 7 146 7 132 6 875 6 876 6 828 6 826 6 835 6 811

12000

10000

8000

6000 10 421 10 347 10 368 10 355 10 384 10 265 10 554 10 565 10 491 10 447 4000

2000

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

miasto obszar wiejski Rys. 50. Liczba mieszka ńców gminy Drezdenko w latach 2004÷2013 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

300 urodzenia zgony 250 236 223 219 214 217 204 194 200 188 188 188

150

100

50

0

50

100

150 145 158 162 172 200 178 178 181 178 190 195

250 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Rys. 51. Przyrost naturalny w gminie Drezdenko źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

51 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

300 242 220 220 200 200 186 164 168 164 154 148

100

0

100

200 193 190 195 209 218 220 234 226

300 274 311 zameldowania wymeldowania

400 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Rys. 52. Migracje w gminie Drezdenko źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W latach 2004÷2013 przyrost naturalny w gminie Drezdenko był na ogół dodatni. Wyj ątek stanowiły lata 2005 i 2013. Z kolei saldo migracji było ujemne, z wyj ątkiem roku 2004. Przyrost rzeczywisty był dodatni w latach 2004, 2008, 2011 i 2012. Przewidywan ą liczb ę ludno ści gminy Drezdenko wyznaczono na podstawie prognozy GUS dla powiatu strzelecko-drezdeneckiego. Prognoza ta uwzgl ędnia nowy porz ądek demograficzny, charakteryzuj ący si ę obni żeniem płodno ści, spadkiem nat ęż enia umieralno ści, wahaniami liczby migracji. W prognozie zało żono ujemne saldo dla miast spowodowane odpływem ludno ści z du żych miast na tereny wiejskie le żą ce w pobli żu miast. Zjawisko to spowodowane jest ni ższymi cenami mieszka ń, popraw ą systemów komunikacyjnych, umo żliwiaj ącą prac ę w mie ście i zamieszkanie w spokojniejszej okolicy. Przewiduje si ę, że odpływ ten nie zostanie wyrównany wystarczaj ąco du żym napływem ze wsi do miast, mi ędzy innymi ze wzgl ędu na wysokie ceny mieszka ń. Napływ ten b ędzie jednak większy ni ż obecnie, głownie ze wzgl ędu na osiedlanie si ę w miastach osób przebywaj ących tam czasowo. Poza tym, powstawanie nowych miejsc pracy b ędzie w du żo wi ększym stopniu dotyczyło miast.

52 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

60000 ogółem miasto wie ś

50 418 49 236 48 517 50000 47 497 46 070 44 408

40000

30000 26 26 630 25 25 700 25 25 115 24 24 371 23 23 788 23536 23428 23 402 23 23 23 126 22 22 642 22 22 353 22 22 055 20000

10000

0 2013 2015 2020 2025 2030 2035 Rys. 53. Prognoza liczby ludno ści powiatu strzelecko-drezdeneckiego do roku 2035 źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Zgodnie z prognoz ą Głównego Urz ędu Statystycznego liczba ludno ści w powiecie strzelecko-drezdeneckim do roku 2035 będzie si ę sukcesywnie zmniejszała. Spadek ten przewidywany jest zarówno w miastach jak i na terenach wiejskich. W roku 2030 w powiecie strzelecko-drezdeneckim liczba ludno ści ma wynie ść 46 070 osób, co oznacza spadek o 8.6% w stosunku do 2013 roku (Rys. 53). Liczba mieszka ńców miast wyniesie 22 642 osoby, czyli o 4.8% mniej ni ż w roku 2013. Tereny wiejskie ma zamieszkiwa ć 23 428 osób, czyli 12.0% mniej ni ż w 2013 roku. Bazuj ąc na powy ższej prognozie dla powiatu strzelecko-drezdeneckiego, wyznaczono przewidywan ą liczb ę ludno ści w gminie Drezdenko (Rys. 54). Zgodnie z przyj ętymi zało żeniami liczba ludno ści gminy Drezdenko w 2035 roku powinna wynie ść 15 484 osoby, z czego w mie ście mieszka ć b ędzie 9 686 osób, za ś na wsi 5 987 osób. W 2030 roku gmina Drezdenko b ędzie miała 16 063 mieszka ńców. Z tej liczby w Drezdenku mieszka ć b ędą 9 944 osoby, a na terenach wiejskich 6 274 osoby.

53 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

20000 ogółem miasto wie ś 18000 17 579 17 167 16 916 16 561 16 063 16000 15 484

14000

12000 10 10 447 10 336 10 10 10 277 10 156 10 9 944 9

10000 686 9

8000 7 132 7 6 6 883 6 6 726 6 6 527 6 274 6 6000 5 987

4000

2000

0 2013 2015 2020 2025 2030 2035

Rys. 54. Prognoza liczby ludno ści gminy Drezdenko do roku 2035 źródło: opracowanie własne

4.4. GOSPODARKA

Najwi ększym o środkiem gospodarczym gminy jest miasto Drezdenko. Dominuje to przede wszystkim przemysł drzewny, spo żywczy, metalowy i papierniczy. Wynika to przede wszystkim z usytuowania gminy i jej du żego zalesienia, stanowi ącego baz ę surowcow ą dla przemysłu przeróbki drewna. Wi ększo ść działaj ących na terenie gminy przedsi ębiorstw ma swoj ą siedzib ę w Drezdenku. Poni żej (Tabela 10) przedstawiono wykaz najwi ększych firm działaj ących na terenie gminy Drezdenko.

Tabela 10. Wykaz najwi ększych firm działaj ących na terenie gminy Drezdenko

nazwa adres

Victaulic Polska Sp. z o.o ul. Niepodległo ści 8, 66-530 Drezdenko Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej ul. Piłsudskiego 8, 66-530 Drezdenko Nadle śnictwo Smolarz w Kle śnie 66-530 Drezdenko Nadle śnictwo Karwin w Drezdenku, ul. I Brygady 18, 66-530 Drezdenko „MM Koncept” Sp. z o.o 66-530 Drawiny 69 „GOZDREW” T.S.J. SŁABY 66-535 Go ścim, Go ścim 136B

54 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Urz ąd Miejski w Drezdenku ul. Warszawska 1, 66-530 Drezdenko Lubusko-Wielkopolski Bank Spółdzielczy ul. Chrobrego 7, 66-530 Drezdenko PGKiM Spółka z ograniczona odpowiedzialno ści ą ul. Pierwszej Brygady 21a, 66-530 Drezdenko Zakład Budowlany „ANTCZAK” Spółka Jawna ul. I Brygady 21, 66-530 Drezdenko Holding Zremb Gorzów Wlkp. S.A. Oddział Meprozet w al. Piastów 19, 66-530 Drezdenko Drezdenku „Ocynkownia- Drezdenko” Spółka z o.o. al. Piastów 19, 66-530 Drezdenko Urz ąd Skarbowy w Drezdenku ul. I Brygady 21, 66-530 Drezdenko „MARKET SMAK” G.S. Gołuchowscy i D.A. Jabło ńscy ul. Ko ściuszki 15, 66-530 Drezdenko Jeronimo Martins Dystrybucja S.A. pl. Wile ński 1,66-530 Drezdenko Netto Sp. z o.o. ul. Ko ściuszki 20, 66-530 Drezdenko Market-Detal Spółka z ograniczon ą odpowiedzialno ści ą ul. Pierwszej Brygady 1G, 66-530 Drezdenko sp.j. Lidl Polska Sklepy Spo żywcze z o.o. spółka kapitałowa Aleja Piastów 2-3, 66-530 Drezdenko Producent Mebli Sosnowych Jan Grzegorzek ul. Podgórna 85, 66-530 Drezdenko SOBEX SOBOTA Spółka Jawna Trzebicz ul. Pozna ńska 62, 66-530 Drezdenko „REMI” Ślusarstwo Produkcyjne Ryszard Chwalisz ul. Szpitalna 4, 66-530 Drezdenko Zakład Usługowo-Handlowy „AUTOS” Lenhardt Sp. J. ul. Ko ściuszki 3, 66-530 Drezdenko Wytwórnia Opakowa ń „BUD-OPAK” Bogdan Łagoda i al. Piastów 19A, 66-530 Drezdenko Tadeusz Kamiński Spółka Jawna Zakład Usługowo-Handlowy Zygmunt, Iwona, Sebastian, al. Piastów 19, 66-530 Drezdenko Wioletta, Krystyna Zi ętek PGNiG SA Oddział w Zielonej Górze, Kopalnia Ropy Lubiatów, 66-530 Drezdenko Naftowej i Gazu Lubiatów „PHU LECH-HAND” Sp. z o.o . ul. Pozna ńska 33, 66-530 Drezdenko „FLEVOPLANT POLSKA” Spółka z o.o. Duraczewo 8, 66-530 Drezdenko „MIFOR” ZUHP Stanisław Michalcewicz Go ścim, 66-530 Drezdenko Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemologiczna w ul. Chrobrego 11, 66-530 Drezdenko Drezdenku Prywatne Przedsi ębiorstwo Usługowo-Handlowe ul. Osiedla Le śnego 22, 66-530 Drezdenko „LESIAK” Zakład Masarniczy Stanisław Przewo źny w Trzebiczu ul. Pozna ńska 54, 66-530 Drezdenko Przedsi ębiorstwo Handlowo-Produkcyjne „AGROPOL” ul. Pozna ńska 21B, 66-530 Drezdenko Andrzej Cyranik, s.c. Stacja Diagnostyczna Wiesław Widera Osów 63, 66-530 Drezdenko Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” ul. Niepodległo ści 10, 66-530 Drezdenko SMURFIT KAPPA Polska Sp. z o.o. Odział w Drezdenku ul. Niepodległo ści 4, 66-530 Drezdenko „RABATA” Spółka z o.o ul. Pozna ńska 31, 66-530 Drezdenko Józef Grzegorzek Producent Mebli Sosnowych ul. Niepodległo ści 25b, 66-530 Drezdenko Poczta Polska SA Urz ąd Pocztowy ul. Ko ściuszki 4, 66-530 Drezdenko PKO Bank Polski SA Oddział 1 ul. Ko ściuszki 9, 66-530 Drezdenko

55 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Bank PEKAO SA ul. Ko ściuszki 33, 66-530 Drezdenko

źródło: Urz ąd Miejski w Drezdenku

4.4.1. Rynek pracy

Sytuacja na rynku pracy jest bardzo zró żnicowana przestrzennie, co potwierdzaj ą wyniki narodowego spisu powszechnego ludno ści i mieszka ń 2011 roku w układzie według województw (Rys. 55 ÷ Rys. 56). W najlepszej sytuacji s ą mieszka ńcy województw wielkopolskiego i mazowieckiego, jednak województwo lubuskie ze wska źnikiem zatrudnienia na poziomie 47.0%, zajmuje 4 miejsce w kraju. Wska źnik bezrobocia jest nieco mniej korzystny i wynosi 14.0%.

Rys. 55. Wska źnik zatrudnienia Rys. 56. Wska źnik bezrobocia źródło: GUS źródło: GUS

56 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

3500 3279 3225 3222 3156

3000

2451 2500 2343 2293 2275

2000

1500

947 1000 932 813 828

500

0 2010 2011 2012 2013 gmina miasto wie ś

Rys. 57. Ludno ść pracuj ąca na terenie gminy Drezdenko źródło: opracowanie własne wg danych GUS

W roku 2013 na terenie gminy Drezdenko liczba osób pracuj ących w podmiotach gospodarczych, w których liczba zatrudnionych jest wy ższa od 9, bez uwzgl ędnienia osób pracuj ących w rolnictwie indywidualnym, wynosiła 3279 (Rys. 57). Z tej liczby 2451 osób to mieszka ńcy Drezdenka, za ś 828 osób to mieszka ńcy terenów wiejskich. W 2013 roku w gminie Drezdenko w rejestrze REGON zarejestrowanych było 1 674 podmiotów gospodarki narodowej (bez indywidualnych gospodarstw rolnych). Z tej liczby 1 090 podmioty zarejestrowano w mie ście, a 584 na terenach wiejskich. Struktur ę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w gminie Drezdenko według rodzajów działalno ści zawiera Tabela 12. Tabela 11. Podmioty gospodarki narodowej w gminie Drezdenko w 2013 roku

57 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

1200

1000

800

864 600

400 370

200 116 193

98 0 33 miasto wie ś

rolnictwo przemysł i budownictwo pozostała działalno ść Rys. 58. Podmioty gospodarcze zarejestrowane w gminie według rodzajów działalno ści źródło: opracowanie własne wg danych GUS

Struktur ę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w gminie Drezdenko według klas wielko ści zawiera Tabela 12.

Tabela 12. Podmioty gospodarki narodowej wg liczby pracuj ących w 2013

Liczba zatrudnionych

ogółem 0÷9 10÷49 50÷249 250÷999 1000 i wi ęcej 1674 1599 61 12 2 0

źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W 2013 roku liczba bezrobotnych zarejestrowanych na terenie gminy wyniosła 1 548 osób. Poni żej (Rys. 59) pokazano zmienno ść liczby pracuj ących oraz bezrobotnych w latach 2004÷2013 w gminie Drezdenko.

58 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

5000

4000 3 700 3 474 3 279 3 165 3 232 3 247 3 225 3 222 3 156 3000 2 745

2000

1000

0

1000

1 248 1 303 1 533 1 428 1 455 1 545 1 548 2000 1 709 2 030 2 191 pracuj ący bezrobotni 3000 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Rys. 59. Pracuj ący oraz bezrobotni w gminie Drezdenko źródło: opracowanie własne wg danych GUS

4.4.2. Infrastruktura komunalna

Głównym źródłem zaopatrzenia w wod ę na terenie gminy Drezdenko są uj ęcia głębinowe wód podziemnych, których gmina posiada pi ęć (Tabela 13). Ponadto na terenie gminy znajduje si ę Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 138 Pradoliny Toru ńsko- Eberswaldzkiej, obj ęty obszarem najwy ższej ochrony.

Tabela 13. Uj ęcia wód na terenie gminy Drezdenko

Lokalizacja Wła ściciel/ u żytkownik Obsługiwane miejscowo ści Drezdenko, Radowo, Klesno, Kosin, Niegosław, Lipno, Radowo PGKiM Drezdenko Tucz ępy, Trzebicz, Nowy Trzebicz, Trzebicz Młyn, Osów, Go ścim, Bagniewo, Czartowo Drawiny gmina Drezdenko Drawiny Modropole gmina Drezdenko Modropole, Górzyska Stare Bielice gmina Drezdenko Stare Bielice Lubiatów gmina Drezdenko Lubiatów

źródło: Program ochrony środowiska dla gminy Drezdenko na lata 2011-2014

Na koniec 2013 roku długo ść sieci wodoci ągowej w gminie Drezdenko wynosiła 90.8 km, z czego 71.2% przypadało na tereny wiejskie. W Drezdenku z sieci wodoci ągowej

59 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

korzystało 10 150 osób, za ś na obszarze wiejskim – 4 035 osób. Stanowiło to 82.5% mieszka ńców gminy. W 2013 roku z sieci kanalizacyjnej korzystało 52.4% mieszka ńców gminy, za ś jej długo ść wyniosła 48.5 km, 24.0 km w mie ście i 24.5 km na wsi. Ilo ść ścieków odprowadzanych do kanalizacji w gminie wyniosła 395 dam 3. Na terenie gminy Drezdenko liczba ludno ści korzystaj ącej z oczyszczalni ścieków wyniosła w 2013 roku 10 623 osoby, co stanowi 60.4% mieszka ńców gminy. Na terenie gminy funkcjonuje Miejska Oczyszczalnia Ścieków Drezdenko. Oczyszczalnia została wybudowana w 1997 roku. Jest to oczyszczalnia mechaniczno- biologiczna z chemicznym wspomaganiem usuwania fosforu. Wydajno ść oczyszczalni to 5600 m 3 na dob ę, a aktualny przepływ to około 1750 m 3 na dob ę. Proces technologiczny oparty jest na metodzie osadu czynnego. Po odwodnieniu osad u żywany jest do rekultywacji składowiska odpadów komunalnych w Kle śnie. Ścieki dowo żone taborem asenizacyjnym przyjmowane s ą przez a stacj ę zlewn ą Feko. Na terenie oczyszczalni zlokalizowane jest laboratorium, gdzie badana jest jako ść ścieków. Ponadto na terenie gminy funkcjonuj ą 33 przydomowe oczyszczalnie ścieków. W Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami wyznaczono system gospodarowania odpadami, w którym wyznaczono 4 regiony gospodarki odpadami komunalnymi: północny, centralny, wschodni i zachodni. Gmina Drezdenko wchodzi w skład regionu północnego. Region północny obejmuje 11 gmin województwa lubuskiego. W obr ębie regionu północnego istnieje regionalna instalacja do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych zlokalizowana w gminie Gorzów Wielkopolski. Równie ż w gminie Gorzów Wielkopolski funkcjonuj ą: regionalne składowisko odpadów komunalnych oraz zast ępcza instalacja do kompostowania odpadów zielonych i innych odpadów ulegaj ących biodegradacji zbieranych selektywnie. Na terenie gminy Drezdenko zlokalizowane jest zast ępcze składowisko odpadów komunalnych: Składowisko Odpadów Komunalnych Klesno. Wła ścicielem wysypiska jest Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Drezdenku. Obiekty i urz ądzenia wysypiska oddano do u żytkowania w 1991 roku i zmodernizowano w latach 2004÷2006. Całkowita pojemno ść składowiska wynosi 70 980 m 3.

60 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

4.4.3. Charakterystyka struktury budowlanej

Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Drezdenko na koniec 2013 roku wyniosły 5 727 mieszka ń w 2 956 budynkach, o powierzchni u żytkowej 428 329 m2 (Tabela 14). Na terenie Drezdenka znajduje si ę 3 637 mieszka ń w 1 175 budynkach. Ich powierzchnia użytkowa wynosi 246 781 m 2. Z kolei na obszarach wiejskich gminy zlokalizowanych jest 2 090 mieszka ń w 1 781 budynkach, których powierzchnia wynosi 181 548 m 2. W roku 2013 na 1000 mieszka ńców gminy przypadało blisko 326 mieszka ń. Przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania w 2013 roku wyniosła 74.8 m2, za ś przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania przypadaj ąca na jednego mieszka ńca gminy – 24.4 m2.

Tabela 14. Zasoby mieszkaniowe w gminie Drezdenko (lata 2001÷2013)

gmina Drezdenko miasto Drezdenko obszar wiejski gminy Drezdenko

rok powierzchnia powierzchnia powierzchnia mieszkania mieszkania mieszkania użytkowa w m2 użytkowa w m2 użytkowa w m 2 2001 4927 332968 3159 195105 1768 137863 2002 5266 370202 3321 216115 1945 154087 2003 5329 375885 3365 219503 1964 156382 2004 5388 379827 3417 222887 1971 156940 2005 5417 382668 3432 224395 1985 158273 2006 5473 387641 3472 227452 2001 160189 2007 5539 393454 3525 231828 2014 161626 2008 5592 398363 3565 234808 2027 163555 2009 5630 402818 3584 237193 2046 165625 2010 5632 416003 3598 241791 2034 174212 2011 5670 421467 3612 244319 2058 177148 2012 5698 425135 3620 245272 2078 179863 2013 5727 428329 3637 246781 2090 181548

źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W roku 2013 w województwie lubuskim oddano do u żytkowania 3 161 mieszka ń o łącznej powierzchni 320 425 m2, za ś w powiecie strzelecko-drezdeneckim – 107 mieszka ń, o łącznej powierzchni u żytkowej 11 410 m2. W gminie Drezdenko w roku 2013 do u żytkowania oddano 35 mieszka ń, z czego 17 w mie ście i 18 na terenach wiejskich (Rys. 60). Powierzchnia mieszka ń oddanych do użytkowania wyniosła 3 620 m2, przy czym w Drezdenku było to 1 509 m2, za ś na terenach wiejskich – 2 111 m2.

61 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

8000 miasto wie ś

7000

6000 1 793

5000

820 2 007 1 799 4000 1 979 2 936 2 115

3000 2 949 1 333 4 959 2 111

2000 3 862 3 411 3 202 2 980 2 459 2 622 1000 1 865 1 509 1 135

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Rys. 60. Powierzchnia mieszka ń oddanych do u żytkowania na terenie gminy [m 2] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

6000

miasto wie ś

5000

1576 1534 4000

644 3229 3000

2276 557 2000 3671 1024 3256 3437

917 1000 1746 343 1834 1307 1185 86 642 703 525 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Rys. 61. Powierzchnia u żytkowa budynków niemieszkalnych na terenie gminy [m2] źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

62 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

W roku 2013 w województwie lubuskim oddano do u żytkowania 729 budynków niemieszkalnych, których ł ączna powierzchnia wyniosła 236 268 m2. W powiecie strzelecko- drezdeneckim były to odpowiednio 38 budynki o powierzchni 3 946 m2. Na terenie gminy Drezdenko w roku 2013 wzniesiono 13 budynków niemieszkalnych (Rys. 61) o ł ącznej powierzchni 611 m2, z czego 11 w mie ście (525 m 2) i 2 na wsi (86 m2). W celu oceny stanu jako ści energetycznej budynków mieszkalnych dokonano oszacowania wieku zasobów mieszkaniowych w gminie. Struktura budynków pod wzgl ędem wieku jest w Polsce znacznie zró żnicowana przestrzenie. W województwach zachodnich i północnych jest znacznie wy ższy odsetek budynków starych, wybudowanych przed 1945 roku, w porównaniu z województwami Polski środkowej i wschodniej. Na Rys. 62 przedstawiono dane dotycz ące struktury wiekowej budynków mieszkalnych w powiecie strzelecko-drezdeneckim (na podstawie danych Narodowego Spisu Powszechnego 2011).

1918÷1944 26.8%

1945÷1970 11.6%

przed 1918 22.7%

1971÷1978 8.4%

2008÷2011 1979÷1988 4.3% 2003÷2007 1989÷2002 13.1% 4.2% 8.9%

Rys. 62. Powierzchnia użytkowa mieszka ń wg lat budowy, powiat strzelecko-drezdenecki źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Na tej podstawie oszacowano struktur ę wiekow ą powierzchni mieszkalnej w gminie Drezdenko (Tabela 15).

63 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Tabela 15. Szacowana struktura powierzchni mieszkalnej w gminie według lat budowy

okres budowy powierzchnia u żytkowa mieszka ń w gminie m 2 udział % przed 1918 94 264 22.0 1918÷1944 111 462 26.0 1945÷1970 48 303 11.3 1971÷1978 34 934 8.2 1979÷1988 54 546 12.7 1989÷2002 37 036 8.6 2003÷2007 17 632 4.1 2008÷2011 17 824 4.2 po 2011 12 326 2.9

źródło: opracowanie własne

4.4.4. Komunikacja

Infrastruktura drogowa gminy Drezdenko charakteryzuje si ę dobrze rozwini ętą sieci ą dróg l ądowych, na które składaj ą si ę drogi wojewódzkie (Rys. 63), powiatowe i gminne. Dzi ęki temu wszystkie miejscowo ści na terenie gminy s ą ze sob ą dobrze skomunikowane.

Rys. 63. Sie ć dróg w północno-wschodniej cz ęś ci województwa lubuskiego źródło: Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Zielonej Górze

Całkowita długo ść dróg wojewódzkich na terenie gminy Drezdenko wynosi 97.93 km (Tabela 16).

64 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Tabela 16. Drogi wojewódzkie na terenie gminy Drezdenko

Numer Trasa Długo ść [km] 154 Łęgowo – Przynotecko – Trzebicz 0.59 156 Lipiany – Barlinek – Strzelce Kraje ńskie – Zwierzyn – Klesno 1.70 157 Zwierzyn – Goszczanowo 3.98 158 Gorzów Wlkp. – Santok – Drezdenko 21.55 Sucha ń – Piasecznik – Choszczno – Drezdenko – Mi ędzychód – Gorzy ń – 160 26.75 Lewice Miedzichowo 161 Dobiegniew – Podlesiec – Przeborowo 4.25 164 Podlesiec – Zagórze – Drezdenko 9.07 170 Przeborowo – Drawiny – Nowe Bielice 7.55 Nowe Drezdenko – Kosin – Stare Bielice – Nowe Bielice – Krzy ż – Lubcz 174 10.63 Mały – Wiele ń Północny – Nowe Dwory – Gajewo – Ku źnica Czarnkowska 176 Niegosław – Karwin – granica województwa wielkopolskiego 5.92 181 Drezdenko – Wiele ń – Czarnków 5.94

źródło: Program ochrony środowiska dla gminy Drezdenko na lata 2011-2014

Wykaz dróg powiatowych i gminnych na terenie gminy zawiera Tabela 17.

Tabela 17. Drogi powiatowe i gminne na terenie gminy Drezdenko

Drogi powiatowe 1362F Go ścim – Lubiatów – Sowia Góra 11.450 1363F Go ścim – Rąpin – Marzenin 12.408 Drogi gminne

001501F Modropole – Zawada – Łęgowo 2.590 001502F Górzyska – Łęgowo 2.525 001503F Drawiny – Lubiewo – Drezdenko 7.875 001504F droga wojewódzka nr 158 Trzebicz – Trzebicz Nowy 2.892 001505F droga wojewódzka nr 158 Trzebicz – Rąpin – Lubiatów 12.690 001506F droga wojewódzka nr 158 Trzebicki Młyn – Bagniewo 1.120 001507F droga wojewódzka nr 158 Go ścim – Rąpin 10.300 001508F droga wojewódzka nr 158 Goszczanów – Lubiatów 15.830 001509F droga wojewódzka nr 158 Osów – Trzebicz Nowy 1.700 001510F droga wojewódzka nr 158 Trzebicz Młyn – Rąpin 3.750 001511F droga wojewódzka nr 158 Osów – Trzebicz Nowy – Rąpin 4.350 001512F Lubiatów – Grotów – droga wojewódzka nr 160 4.100 001513F droga wojewódzka nr 181 Niegosław – Czartowo – Marzenin 2.688 001514F droga wojewódzka nr 158 Goszczano – Goszczanówko – Go ścim 8.152 droga wojewódzka nr 181 Drezdenko – Lipno – Niegosław – droga 001515F 3.825 wojewódzka nr 181 001516F Zagórze Lubniewskie-Lubiewo-Drawiny 7,885 001517F Trzebicz ul. Poprzeczna 0,12

65 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

001518F Trzebicz ul. Nadrzeczna 0,26 001519F Trzebicz ul. Kowalska 0,16 001520F Trzebicz ul. Stodolna 0,24 001521F Trzebicz ul. Szkolna 0,17 001522F Trzebicz ul. Kolejowa 0,49 001523F Kosin-Lipno 2,76 001524F Niegosław-Tucz ępy 0,84 001525F Goszczanowo 0,80 0015256F Osów 0,94 001527F Stare Bielice 1 0,583 001528F Stare Bielice 2 0,342 001529F Stare Bielice 3 0,284 001530F Stare Bielice 4 0,524 001531F Stare Bielice 5 0,505 001532F Stare Bielice 6 0,514 001533F Stare Bielice 7 0,075 001534F Stare Bielice 8 0,403

Drogi miejskie

Nr drogi /kat. Ulica Długo ść 100633F D aleja Piastów 0,8015 100601F D Boczna 0,0524 100602F D Chrobrego 0,4609 100603F D Cicha 0,417 100628F D Grunwaldzka 0,064 100635F D 11-Listopada 0,518 100642F D Krakowska 0,4629 100605F D Krótka 0,302 100604F D Kolejowa 0,374 100606F L Kwiatowa 0,302 100639F D Kopernika 0,507 100637F D Ko ściuszki 0,535 100608F D Lwowska 0,235 100607F L Le śna 0,400 100644F D Łąkowa 0,5023 100634F D Marszałkowska 0,2158 100609F D Mickiewicza 0,6771 100610F D Milicka 0,2015 100611F D Moniuszki 0,2287 100612F D Nowogrodzka 0,2490 100612F D Ogrodowa 0,2267

66 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

100613F L Okr ęż na 0,7010 100614F D Parkowa 0,2560 100615F D Piotra Skargi 0,2945 100616F D Plac Ko ścielny 0,2596 100617F D Plac Wolno ści 0,1799 100618F L Podgórna 0,4808 100619F D Pomorska 0,6730 100627F D Plac Wile ński 0,1488 100631F D Poniatowskiego 0,5998 100632F D Pułaskiego 0,2771 100632F D Portowa 0,4033 100620F D Reymonta 0,0870 100643F D Stary Rynek 0,1536 100641F D Szkolna 0,4355 100621F L Sienkiewicza 0,3356 100622F D Słoneczna 0,8609

100638F D Słowackiego 0,1626 100624F D Warszawska 0,0734 100625F D Wiejska 0,3903 100626F D Zamkowa 0,1490 100629F L Konopnickiej 0,325 100630F L Polna 0,2490 100623F L Towarowa 0,5219 100645F L Armii Krajowej 0,272 100646F L Dąbrowskiej 0,184 100647F L Kasztela ńska 0,167 100648F L Kochanowskiego 0,138 100649F L Malwowa 0,170 100650F L Matejki 0,095 100651F L Osiedla Le śnego 1,087 100652F L Orzeszkowej 0,203 100653F L Norwida 0,259 100654F L Szpitalna 0,182 100655F L Witosa 0,237 100656F L Wita Stwosza 0,389 100657F D Lema 0,350 100658F D Orlikowa 0,127 100659F L Południowa 0,506 100660F D Wspólna 0,192

67 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

100661F L Wesoła 0,185 100662F D Jasna 0,080 100663F D Spokojna 0,082

Zródło: ewidencja dróg

W układzie komunikacyjnym gminy wa żne miejsce zajmuj ą linie kolejowe Kostrzyn - Krzy ż i Szczecin - Krzy ż – Pozna ń. Przebieg linii Kostrzyn - Krzy ż jest równoległy z przebiegiem drogi krajowej 22. St ąd te ż komunikacja publiczna na terenie powiatu strzelecko-drezdeneckiego opiera si ę na wykorzystaniu i koordynacji przewozów kolejowych i drogowych. Przez obszar gminy przebiega Mi ędzynarodowa Droga Wodna (MDW) E-70 (Holandia-Rosja). MDW E-70 na polskim odcinku przebiega od kanału Odra-Hawela, nast ępnie przez Odr ę do Kostrzyna, gdzie ł ączy si ę z poł ączeniem wodnym Odra-Wisła. Szlak ten prowadzi Wart ą, Noteci ą, Kanałem Bydgoskim i Brd ą, a ż do Wisły (294 km). Nast ępnie Wisł ą, Nogatem i Zalewem Wi ślanym (114 km) do granicy z Rosj ą. Droga wodna E-70 jest skanalizowana przy pomocy 22 stopni wodnych, z których wi ększo ść to obiekty niezelektryfikowane, zbudowane na przełomie XIX i XX wieku. Droga wodna E-70 jest w stanie przej ąć cz ęść ładunków obsługiwanych do tej pory transportem drogowym w relacjach mi ędzynarodowych mi ędzy Europ ą Zachodni ą a obwodem Kaliningradzkim, Europ ą Zachodni ą a Ukrain ą. Zgodnie z „Programem rozwoju infrastruktury transportu wodnego śródl ądowego w Polsce”, planowana jest rewitalizacja MDW E-70, obejmuj ąca budow ę nowych portów śródl ądowych w Gorzowie Wielkopolskim, Drezdenku, Czarnkowie, Nakle nad Noteci ą. W miastach tych przed laty istniały niewielkie porty i przeładownie.

4.4.5. Turystyka

Gmina Drezdenko, poło żona na skraju Puszczy Drawskiej i Noteckiej, charakteryzuje si ę wyj ątkowymi walorami krajobrazowymi. Gmina znajduje si ę w centrum jednego z najwarto ściowszych pod wzgl ędem przyrodniczym i stosunkowo mało zniszczonych fragmentów środkowej cz ęś ci Polski Zachodniej. Malownicze tereny, urozmaicona szata ro ślinna oraz bogaty świat zwierz ąt, stanowi ą niepodwa żalne atuty gminy. Dla wygody turystów na terenie gminy wytyczono szlaki turystyczne i ście żki rowerowe. Gmina znana jest z licznych o środków rekreacyjno wypoczynkowych usytuowanych w miejscowo ściach Go ścim, Lubiatów, Lubiewo, Zagórze. Przez obszar gminy przebiega pi ęć oznakowanych

68 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

szlaków turystycznych oraz transeuropejska droga rowerowa R-1 z Berlina do Królewca. Na tej podstawie gmin ę Drezdenko mo żna zaliczy ć do obszaru o wysokiej atrakcyjno ści przyrodniczej, krajobrazowej i turystycznej. Na terenie gminy znajduj ą si ę liczne zabytki (Tabela 18). Tabela 18. Zabytki zlokalizowane na terenie gminy Drezdenko

Lokalizacja Obiekt Ko ściół murowany ewangelicki ob. filialny rzymskokatolicki pw. św. MB Królowej Polski Grotów z 1887 roku Ko ściół szachulcowy ewangelicki ob. filialny rzymskokatolicki pw. św. Podwy ższenia Karwin Krzy ża Św. z 1711 roku Ko ściół szachulcowy ewangelicki ob. filialny rzymskokatolicki pw. św. Józefa z 2 połowy Lubiatów XVIII wieku Lubiatów Dzwonnica drewniana z zespołu ko ścielnego filialnego rzymskokatolickiego z XIX wieku Ko ściół murowany ewangelicki ob. filialny rzymskokatolicki pw. MB Szkaplerznej z 1908 Lubiewo roku Ko ściół szachulcowy ewangelicki ob. filialny rzymskokatolicki pw. MB Cz ęstochowskiej z Przeborowo 1763 roku Dzwonnica drewniana z zespołu ko ścielnego filialnego rzymskokatolickiego w I ćw. z Przeborowo XVIII wieku Ko ściół murowany ewangelicki ob. parafialny rzymskokatolicki pw. Nawiedzenia NMP z Rąpin XIX/XX wieku Ko ściół murowany ewangelicki ob. parafialny rzymskokatolicki pw. Naj świ ętszego Serca Trzebicz Pana Jezusa z 1879 roku Drezdenko Spichlerz murowany - szachulcowy z XVI I/XVIII wieku Drezdenko Budowla secesyjna z 1886 roku poło żona przy ul. Ko ściuszki Drezdenko Ko ściół murowany z 1902 roku pw. Przemienienia Pa ńskiego Drezdenko Ko ściół murowany z 1914 roku pw. Naj świ ętszego Serca Pana Jezusa Drezdenko Ko ściół murowany z 1898 roku pw. Matki Boskiej Ró żańcowej Drezdenko Zabytkowa zabudowa mieszkaniowa, dawniej Chy ża, VIII - IX wieku Drezdenko Zespół pałacowo-parkowy z XVIII wieku Goszczanowiec Ko ściół murowany z 1867 roku pw. św. Teresy Goszczanowo Ko ściół murowany z XIX wieku pw. Św. Jana Vianey'a Goszczanówko Ko ściół murowany z 1912 roku pw. Jana Chrzciciela Go ścim Ko ściół murowany z 1898 roku pw. Niepokalanego Pocz ęcia NMP źródło: Program ochrony środowiska dla gminy Drezdenko na lata 2011-2014

69 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Rys. 64. Zespół pałacowo-parkowy Rys. 65. Spichlerz w Drezdenku źródło: www.drezdenko.pl źródło: miastodrezdenko.blogspot.com

Rys. 66. Ko ściół szachulcowy – Lubiatów Rys. 67. Secesyjna kamieniczka w Drezdenku źródło: www.polskaniezwykla.pl źródło: drezdenko24.pl

4.4.6. Edukacja

Na terenie gminy funkcjonuje sie ć placówek o światowych (Tabela 19 i Tabela 20).

Tabela 19. Przedszkola na terenie gminy Drezdenko

L.p. Nazwa placówki Adres 1 Przedszkole publiczne w Drezdenku ul. Kopernika 16, 66-530 Drezdenko 2 Przedszkole im. Bł. Edmunda Bojanowskiego ul. Piłsudskiego 38, 66-530 Drezdenko

źródło: Urz ąd Miejski w Drezdenku

Tabela 20. Szkoły na terenie gminy Drezdenko

L.p. Szkoła Adres 1 Szkoła Podstawowa nr 1 w Drezdenku Szkolna 11, 66-530 Drezdenko 2 Szkoła Podstawowa w Drawinach Drawiny 62, 66-530 Drezdenko 3 Szkoła Podstawowa w Grotowie Grotów 88, 66-530 Drezdenko 4 Szkoła Podstawowa w Goszczanowie Goszczanowo 18 A, 66-530 Drezdenko

70 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

5 Szkoła Podstawowa w Go ścimiu Go ścim 141, 66-530 Drezdenko 6 Szkoła Podstawowa w Niegosławiu Niegosław 69, 66-530 Drezdenko 7 Szkoła Podstawowa w R ąpinie Rąpin 54, 66-530 Drezdenko 8 Szkoła Podstawowa w Starych Bielicach Stare Bielice 13, 66 - 530 Drezdenko ul. Szkolna 1,Trzebicz, 66-530 9 Szkoła Podstawowa w Trzebiczu Drezdenko 10 Zespół Szkół im. H. Sienkiewicza w Drezdenku ul. Portowa 1, 66-530 Drezdenko 11 Gimnazjum nr 1 im. Józefa Nojego w Drezdenku Plac Wolno ści 8, 66-530 Drezdenko 2 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych ul. Konopnickiej 2, 66-530 Drezdenko

źródło: Urz ąd Miejski w Drezdenku

Zgodnie z danymi GUS w roku szkolnym 2013/2014 do placówek wychowania przedszkolnego na terenie gminy ucz ęszczało 572 dzieci. W szkołach podstawowych uczyło si ę 1065 uczniów, za ś w gimnazjach 466 uczniów.

71 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

5. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO

5.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA INFRASTRUKTURY BUDOWLANEJ

Budynki zlokalizowane na terenie poszczególnych gmin w Polsce ró żni ą si ę wiekiem, technologi ą wykonania, przeznaczeniem i wynikaj ącą z powy ższych uwarunkowa ń energochłonno ści ą. Nale ży tu wyró żni ć: − budynki mieszkalne, − obiekty użyteczno ści publicznej, − obiekty handlowe, usługowe, przemysłowe, obiekty infrastruktury turystycznej. Do dzisiaj nie przeprowadzono kompleksowych bada ń standardu energetycznego budynków w Polsce. Wyrywkowe badania oraz szereg audytów energetycznych wykonanych przez ró żne organizacje działaj ące w obszarze poszanowania energii pozwalaj ą na oszacowanie standardu energetycznego budynków budowanych w ró żnych latach. Analizy te wskazuj ą, że standard energetyczny budynków dobrze koreluje z okresem budowy.

400

350 350

300 280

250 240 240 /rok 2 200 200 kWh/m 160 160 150

120 120 120 100 90 90

50

0 do 1966 1967÷1985 1986÷1992 1993÷2002 2003÷2008 po 2009

Rys. 68. Wska źnik zapotrzebowania na ciepło w zale żno ści od wieku budynku źródło: Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.

Na Rys. 68 pokazano zmienno ść standardów energetycznych budynków mieszkalnych wznoszonych w kolejnych latach. Z kolei na Rys. 69 przedstawiono sprawno ść nowej

72 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

instalacji centralnego ogrzewania, wykorzystuj ącej ró żne sposoby produkcji ciepła, z uwzgl ędnieniem sprawno ści wytwarzania, regulacji, przesyłu oraz wykorzystania.

1

1 85.8%

1 75.4% 73.7%

1 65.0% 65.0%

1 54.2% 50.5% 1

0

0

0

0

0 instalacja z kotłem instalacja z kotłem instalacja z kotłem na instalacja z kotłem na instalacja z gazowym instalacja z kotłem na instalacja z kotłem na gazowym olejowym węgiel z automatyk ą węgiel starowanym kotłem drewno sterowanym drewno sterowanym pogodow ą ręcznie kondensacyjnym automatycznie ręcznie

Rys. 69. Sprawno ść nowej instalacji c.o. wykorzystuj ącej ró żne sposoby produkcji ciepła źródło: Dolno śląska Agencja Energii i Środowiska

5.2. BILANS POTRZEB CIEPLNYCH W STANIE ISTNIEJĄCYM

Budynki zlokalizowane na terenie miasta i gminy Drezdenko zaopatrywane s ą w ciepło, na potrzeby centralnego ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej głównie z kotłowni, których wła ścicielami s ą wła ściciele budynków. Ponadto na terenie miasta funkcjonuje Zakład Energetyki Cieplnej w Drezdenku, prowadz ący działalno ść w zakresie produkcji i sprzeda ży ciepła. Głównymi odbiorcami ciepła sieciowego są spółdzielnie mieszkaniowe, szkoły i instytucje oraz obiekty komunalne. W ostatnich latach obserwowana jest rezygnacja odbiorców z ogrzewania budynków ciepłem sieciowym i przechodzenie na indywidualne systemy grzewcze. Głównym powodem takiego stanu rzeczy s ą wysokie koszty ciepła sieciowego. Wi ększo ść kotłowni Zakładu Energetyki Cieplnej w Drezdenku została zmodernizowana w latach 1998÷2003. W efekcie przeprowadzonych modernizacji, podstawowym paliwem spalanym w kotłowniach obsługiwanych przez Zakład Energetyki Cieplnej stał si ę gaz ziemny. Moc zainstalowana w kotłowniach Zakładu Energetyki Cieplnej

73 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

wynosi nieco ponad 5 MW. Zgodnie z informacj ą udost ępnion ą przez Zakład Energetyki Cieplnej aktualnie przedsi ębiorstwo nie planuje przył ączania nowych odbiorców. Zakłady przemysłowe zlokalizowane na terenie gminy Drezdenko w przewa żaj ącej wi ększo ści korzystaj ą z własnych kotłowni opalanych gazem ziemnym. Na obszarach wiejskich gminy Drezdenko dominuje budownictwo jednorodzinne wolnostoj ące i zagrodowe. Rodzaj zabudowy typowy dla obszarów wiejskich, charakteryzuj ący si ę przewag ą rozproszonych siedlisk jednorodzinnych wolnostoj ących oraz zagrodowych, a tym samym nisk ą gęsto ści ą ciepln ą, ze wzgl ędów technicznych utrudnia wprowadzenie sieciowych systemów ciepłowniczych, a z ekonomicznego punktu widzenia wyklucza zasadno ść ich istnienia. Zlokalizowane na terenach wiejskich gminy obiekty mieszalne i niemieszkalne na potrzeby grzewcze oraz na przygotowanie ciepłej wody u żytkowej zasilane s ą w ciepło z własnych indywidualnych źródeł. Pokrycie zapotrzebowania na ciepło opiera się głównie na spalaniu węgla kamiennego, koksu oraz drewna, z mniejszym udziałem gazu ziemnego, oleju opałowego, gazu płynnego oraz energii elektrycznej. Zapotrzebowanie mocy cieplnej okre ślono na podstawie wielko ści powierzchni ogrzewanej przy zastosowaniu średniego wska źnika zapotrzebowania mocy szczytowej 110 W/m 2. Warto ść wska źnika ustalono w oparciu o szacunkowe straty ciepła, przyj ęte zgodnie ze średnimi danymi dla budynków o ró żnym standardzie wykonania. (Tabela 21).

Tabela 21. Jednostkowe zapotrzebowanie mocy cieplnej w W/m 2

Minimalne zapotrzebowanie Maksymalne zapotrzebowanie Lp. Standard energetyczny budynku mocy cieplnej w W/m 2 mocy cieplnej w W/m 2

Budynek jednorodzinny wolno stoj ący

1 Budynek słabo izolowany 150 180

2 Budynek średnio izolowany 100 130

3 Budynek dobrze izolowany 70 100

4 Budynek bardzo dobrze izolowany 40 60

Budynek wielorodzinny

1 Budynek słabo izolowany 100 130

2 Budynek średnio izolowany 70 90

3 Budynek dobrze izolowany 50 65

4 Budynek bardzo dobrze izolowany 20 30

74 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Powierzchnia u żytkowa mieszka ń na terenie gminy Drezdenko w 2013 roku wyniosła 428 329 m 2. Na terenie gminy od roku 2010 przybyło 95 mieszkań, o ł ącznej powierzchni 12.3 tys. m2, czyli o około 4100 m 2 rocznie. Uwzgl ędniaj ąc przyrost powierzchni budynków niemieszkalnych (około 4 000 m 2) oraz bior ąc pod uwag ę, że budynki wznoszone w tym okresie charakteryzuj ą si ę dobr ą izolacyjno ści ą termiczn ą, przyrost zapotrzebowania mocy cieplnej na terenie gminy oszacowano na około 0.9 MW. Uwzgl ędniaj ąc działania poprawiaj ące efektywno ść energetyczn ą budynków istniej ących, aktualne całkowite zapotrzebowanie mocy cieplnej na terenie gminy okre ślono na poziomie 56.5 MW . Podstaw ę do obliczenia zapotrzebowania ciepła dla mieszkalnictwa na terenie miasta i gminy Drezdenko stanowi ą dane dotycz ące zasobów mieszkaniowych z uwzgl ędnieniem wieku budynków oraz dane dotycz ące liczby mieszka ńców. Przewa żaj ąca cz ęść energii cieplnej wykorzystywanej przez odbiorców indywidualnych zu żywana jest do ogrzewania pomieszcze ń. W celu okre ślenia indywidualnych potrzeb wykorzystano dane wska źnikowe. W mieszkalnictwie jednostkowe zapotrzebowanie ciepła na cele grzewcze zale żne jest od wieku i stanu technicznego budynku. Do oblicze ń przyj ęto nast ępuj ące wska źniki (por. Rys. 68): − 300 kWh/(m2⋅rok) – dla mieszka ń w budynkach wybudowanych do 1970 roku, − 200 kWh/(m2⋅rok) – dla mieszka ń w budynkach z lat 1970÷2002, − 120 kWh/(m2⋅rok) – dla mieszka ń w budynkach wybudowanych po 2002 roku. Zgodnie z uaktualnion ą analiz ą (4.4.3), około 48.0% zasobów powierzchni mieszkalnej w gminie powstało przed 1945 roku. Po 2002 roku oddano do u żytkowania 11.2% powierzchni mieszkalnej ogółu zasobów mieszkaniowych gminy, z czego 5.4% po roku 2008. Pozostałe 40.8% zasobów mieszkaniowych gminy to obiekty z lat 1945÷2002. Obliczone na tej podstawie zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych w gminie Drezdenko wynosi 367 TJ/rok. Zapotrzebowanie ciepła do podgrzania ciepłej wody użytkowej w budynkach mieszkalnych okre ślono zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącą metod ą podan ą w Rozporz ądzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 roku w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku lub cz ęś ci budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (Dz.U. 2015 poz. 376). Zgodnie z t ą metod ą zapotrzebowanie ciepła uzale żnionej jest nie od liczby mieszka ńców, lecz od powierzchni u żytkowej budynków.

75 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Na tej podstawie roczne zapotrzebowanie ciepła do podgrzania ciepłej wody w mieszkalnictwie na terenie gminy wynosi około 38 TJ/rok. Wyznaczaj ąc zapotrzebowanie na energi ę na potrzeby bytowe posłu żono si ę metod ą wska źnikow ą. Szacuje si ę, że przeci ętnie w Polsce na przygotowanie posiłków w gospodarstwie domowym zu żywane jest około 350 kWh/mieszka ńca na rok. W przypadku gminy Drezdenko daje to wielko ść zapotrzebowanie energii 22 TJ/rok. Aktualne całkowite zapotrzebowanie na ciepło w mieszkalnictwie do celów grzewczych, przygotowania ciepłej wody u żytkowej oraz bytowych w gminie Drezdenko wyznaczono na poziomie 427 TJ/rok. Zapotrzebowanie energii na potrzeby ogrzewania budynków użyteczno ści publicznej oraz obiektach przemysłowych i usługowych poło żonych na terenie gminy Drezdenko wyznaczono na poziomie 91.8 TJ/rok. Zapotrzebowanie ciepła na przygotowanie ciepłej wody u żytkowej w obiektach użyteczno ści publicznej oraz w obiektach przemysłowych i usługowych oszacowano na około 9.0 TJ/rok. Aktualne całkowite zapotrzebowanie na ciepło w obiektach u żyteczno ści publicznej, budynkach przemysłowych i usługowych do celów grzewczych oraz przygotowania ciepłej wody u żytkowej w gminie Drezdenko wynosi wi ęc około 100.8 TJ/rok. Sumaryczne zapotrzebowanie gminy Drezdenko na ciepło oszacowano na poziomie 527.8 TJ/rok . W celu okre ślenia udziału poszczególnych no śników energii przyj ęto średnie sprawno ści wytwarzania ciepła dla poszczególnych źródeł oraz systemów ogrzewczych, z uwzgl ędnieniem wieku instalacji, mocy źródła (Tabela 22).

Tabela 22. Średnie sprawno ści wytwarzania ciepła oraz sprawno ści systemów

Lp. Rodzaj źródła Średnia sprawno ść wytwarzania Średnia sprawno ść systemu 1 kotły w ęglowe 0.75 0.58 2 kotły opalane biomas ą 0.65 0.50 3 kotły gazowe 0.86 0.75 4 kotły olejowe 0.80 0.68 5 ogrzewanie elektryczne 0.99 0.90

W obliczeniach uwzgl ędniono średnie warto ści opałowe paliw: w ęgla kamiennego 22.37 MJ/kg, biomasy 12.8 MJ/kg; oleju opałowego 41.76 MJ/kg, gazu ziemnego 34.39 MJ/m 3, gazu płynnego 47.31 MJ/kg.

76 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Aktualne zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie (energi ę pierwotn ą) na terenie gminy Drezdenko wynosi 882.2 TJ/rok . Struktur ę tego zapotrzebowania wg no śników energii pokazano poni żej (Tabela 23).

Tabela 23. Struktura zapotrzebowania na energi ę ciepln ą w paliwie (energi ę pierwotn ą)

Zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w Paliwo/no śnik energii Udział procentowy paliwie (energi ę pierwotn ą) [TJ/rok] węgiel 431.7 48.9% biomasa 242.8 27.5% gaz ziemny 180.3 20.4% gaz płynny 12.0 1.4% olej opałowy 7.7 0.9% energia elektryczna 6.7 0.8% inne OZE 1.1 0.1% razem 882.2 100.0%

źródło: opracowanie własne

Najpopularniejszym paliwem wykorzystywanym na terenie gminy jest w ęgiel. Łącznie w bilansie cieplnym gminy zaspokaja on ponad 48.9% potrzeb cieplnych (Rys. 70). Biomasa zajmuje drug ą pozycj ę (ponad 27.5%), nast ępne gaz ziemny (ponad 20.4%).

48.9%

1.4%

0.9% 20.4%

0.8% 0.1% 27.5%

węgiel kamienny olej opałowy biomasa inne OZE energia elektryczna gaz ziemny gaz płynny Rys. 70. Struktura paliw w bilansie cieplnym gminy Drezdenko źródło: opracowanie własne

77 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

5.3. WPŁYW PRZEDSI ĘWZI ĘĆ TERMOMODERNIZACYJNYCH NA BILANS ZAPOTRZEBOWANIA CIEPŁA

Cho ć stan ochrony cieplnej budynków w naszym kraju systematycznie si ę polepsza, to jednak nadal wiele jest do zrobienia dla zmniejszenia zu życia energii i bardziej racjonalnego jej wykorzystania. Przeci ętne roczne zu życie energii na ogrzewanie w polskich budynkach mieszkalnych jest nawet dwukrotnie wy ższe w porównaniu z innymi krajami UE. Istotne znaczenie ma propagowanie działa ń pro-oszcz ędno ściowych, zach ęcanie do poprawy jako ści energetycznej budynków. System certyfikacji energetycznej budynków, obowi ązuj ący w Polsce od pocz ątku 2009 roku, obliguje wła ścicieli budynków nowych lub modernizowanych oraz zbywanych lub wynajmowanych do okre ślenia charakterystyki energetycznej obiektu w postaci świadectwa charakterystyki energetycznej. System ten ma na celu stymulowanie budownictwa efektywnego energetycznie. Od marca 2015 roku wchodzi w życie znowelizowana ustawa o charakterystyce energetycznej budynków z dnia z 29 sierpnia 2014 roku (Dz.U. z 2014 r. poz. 1200). Nowa ustawa stanowi implementacj ę dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Zgodnie z art. 12 ust. 1 lit. a) dyrektywy pa ństwa członkowskie zapewniaj ą wydawanie świadectw charakterystyki energetycznej dla budynków lub ich cz ęś ci wznoszonych, sprzedawanych lub wynajmowanych nowemu najemcy. Ustawa z 29 sierpnia 2014 roku nie wypełnia ustalenia dotycz ącego nowo wznoszonych budynków. W tej sytuacji osi ągni ęcie celu poprawy efektywno ści energetycznej krajowego budownictwa mo że by ć w istotnie zagro żone. W wyniku działa ń termomodernizacyjnych prowadzonych przez wła ścicieli budynków, aktualne zapotrzebowanie ciepła powinno sukcesywnie ulega ć zmniejszeniu. Takie zachowanie wymuszaj ą coraz wy ższe koszty ogrzewania, wynikaj ące z rosn ących cen no śników energii. W budynkach mieszkalnych działania termomodernizacyjne przynosz ące najlepszy efekt energetyczny, a co za tym idzie i ekonomiczny, to: − ocieplenie ścian zewn ętrznych i dachów, − wymiana okien i drzwi zewn ętrznych, − modernizacja instalacji centralnego ogrzewania, w tym monta ż zaworów termostatycznych i automatyki,

78 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− wymiana źródeł ciepła na źródła o wy ższej sprawno ści, w tym wykorzystanie źródeł odnawialnych. Poni żej podano mo żliwe oszcz ędno ści energii cieplnej mo żliwe do uzyskania przez poszczególne prace termomodernizacyjne: − ocieplenie ścian i dachu 20÷30%, − wymiana okien i drzwi zewn ętrznych na okna i drzwi o ni ższym współczynniku przenikania ciepła 10÷15%, − uszczelnianie stolarki okiennej i drzwiowej około 5%, − kompleksowa modernizacja wewn ętrznej instalacji centralnego ogrzewania wraz z monta żem zaworów termostatycznych we wszystkich pomieszczeniach 10÷25%. Działania termomodernizacyjne, w zale żno ści od wieku budynków skutkuj ą ró żnym stopniem zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło (Tabela 24).

Tabela 24. Średnie oszcz ędno ści w wyniku przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych

okres budowy budynki jednorodzinne budynki wielorodzinne

do 1945 roku 50% 50%

od 1945 roku do 1982 roku 40% 30%

od 1983 roku 30% 20%

Praktyczna wielko ść uzyskanych oszcz ędno ści w wyniku przeprowadzonych prac termomodernizacyjnych zale ży od aktualnego stanu budynków i zakresu wykonanych prac.

5.3.1. Systemy wsparcia przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych

Podstawowym systemem wsparcia finansowego dla prac termomodernizacyjnych jest Fundusz Termomodernizacji i Remontów. Wsparcie to wyst ępuje w postaci „premii termomodernizacyjnej” lub „premii remontowej”. O premi ę termomodernizacyjn ą mog ą si ę ubiega ć wła ściciele lub zarz ądcy: − budynków mieszkalnych, − budynków zbiorowego zamieszkania, − budynków użyteczno ści publicznej stanowi ących własno ść jednostek samorz ądu terytorialnego i wykorzystywanych przez nie do wykonywania zada ń publicznych, − lokalnej sieci ciepłowniczej, − lokalnego źródła ciepła.

79 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Premia nie przysługuje jednostkom bud żetowym i zakładom bud żetowym. Z premii mog ą korzysta ć wszyscy inwestorzy, bez wzgl ędu na status prawny, a wi ęc osoby prawne (np. spółdzielnie mieszkaniowe i spółki prawa handlowego), jednostki samorz ądu terytorialnego, wspólnoty mieszkaniowe, osoby fizyczne, w tym wła ściciele domów jednorodzinnych. Premia termomodernizacyjna przysługuje w przypadku realizacji przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych, których celem jest: − zmniejszenie zu życia energii na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody

użytkowej w budynkach mieszkalnych, zbiorowego zamieszkania oraz budynkach stanowi ących własno ść jednostek samorz ądu terytorialnego, które słu żą do wykonywania przez nie zada ń publicznych, − zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do w/w budynków – w wyniku wykonania przył ącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła w zwi ązku z likwidacj ą lokalnego źródła ciepła, − zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilaj ących je lokalnych źródłach ciepła, − całkowita lub cz ęś ciowa zamiana źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji – z obowi ązkiem uzyskania okre ślonych w ustawie oszcz ędno ści w zu życiu energii. Warunkiem kwalifikacji przedsi ęwzi ęcia jest przedstawienie audytu energetycznego i jego pozytywna weryfikacja przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Od dnia 19 marca 2009 r. warto ść przyznawanej premii termomodernizacyjnej wynosi 20% wykorzystanego kredytu, nie wi ęcej jednak ni ż 16% kosztów poniesionych na realizacj ę przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjnego i dwukrotno ść przewidywanych rocznych oszcz ędno ści kosztów energii, ustalonych na podstawie audytu energetycznego. O premi ę remontow ą mog ą si ę ubiega ć wła ściciele lub zarz ądcy budynków wielorodzinnych, których użytkowanie rozpocz ęto przed dniem 14 sierpnia 1961 r. Premia remontowa przysługuje wył ącznie: − osobom fizycznym, − wspólnotom mieszkaniowym z wi ększo ściowym udziałem osób fizycznych, − spółdzielniom mieszkaniowym, − towarzystwom budownictwa społecznego.

80 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Premia remontowa przysługuje w przypadku realizacji przedsi ęwzi ęć remontowych zwi ązanych z termomodernizacj ą budynków wielorodzinnych, których przedmiotem jest: − remont tych budynków, − wymiana okien lub remont balkonów (nawet je śli słu żą one do wył ącznego użytku wła ścicieli lokali), − przebudowa budynków, w wyniku której nast ępuje ich ulepszenie, − wyposa żenie budynków w instalacje i urz ądzenia wymagane dla oddawanych do użytkowania budynków mieszkalnych, zgodnie z przepisami techniczno- budowlanymi. Warunkiem kwalifikacji przedsi ęwzi ęcia jest przedstawienie audytu remontowego i jego pozytywna weryfikacja przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Premia remontowa stanowi 20% kwoty kredytu wykorzystanego na realizacj ę przedsi ęwzi ęcia remontowego, jednak nie wi ęcej ni ż 15% poniesionych kosztów przedsi ęwzi ęcia. Podstawowym warunkiem formalnym ubiegania si ę o premi ę jest przedstawienie audytu remontowego. Kolejne mo żliwo ści uzyskania wsparcia finansowego dla przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych daj ą konkursy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Programy Operacyjne. Wymieni ć tu nale ży „System Zielonych Inwestycji” (GIS Green Investment Scheme ). GIS jest pochodn ą mechanizmu handlu uprawnieniami do emisji, wynikającego z Protokołu z Kioto, zobowi ązuj ącego pa ństwa uprzemysłowione do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Krajowy system zielonych inwestycji wykorzystuje środki pochodz ące ze sprzeda ży jednostek przyznanej emisji. Operatorem krajowego systemem zielonych jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Programy priorytetowe GIS zwi ązane ści śle z działaniami termomodernizacyjnymi to: − Zarz ądzanie energi ą w budynkach użyteczno ści publicznej, Cz ęść 1) - Zarz ądzanie energi ą w budynkach użyteczno ści publicznej Dzi ęki uzyskaniu dofinansowania z tego programu, mo żliwe jest zmniejszenie zu życia energii w budynkach będących w użytkowaniu samorz ądów, zakładów opieki zdrowotnej, uczelni wy ższych, organizacji pozarz ądowych, ochotniczych stra ży po żarnych oraz ko ścielnych osób prawnych.

81 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− Zarz ądzanie energi ą w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych Cz ęść 5) - Zarz ądzanie energi ą w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych Dzi ęki uzyskaniu dofinansowania z tego programu, mo żliwe jest zmniejszenie zu życia energii w budynkach będących w użytkowaniu administracji rz ądowej, Polskiej Akademii Nauk i utworzonych przez ni ą instytutów naukowych, pa ństwowych instytucji kultury oraz instytucji gospodarki bud żetowej. Kolejnym mechanizmem wspieraj ącym przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne jest system białych certyfikatów, wprowadzony ustaw ą o efektywno ści energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 r. Przepisy ustawy weszły w życie 11 sierpnia 2011 roku, za ś pierwszy przetarg na białe certyfikaty odbył si ę na pocz ątku 2013 roku. Ustawa o efektywno ści energetycznej okre śla cel w zakresie oszcz ędno ści energii, z uwzgl ędnieniem wiod ącej roli sektora publicznego, ustanawia mechanizmy wspieraj ące oraz system monitorowania i gromadzenia niezb ędnych danych. System białych certyfikatów jest mechanizmem rynkowym, prowadz ącym do uzyskania wymiernych oszcz ędno ści energii w trzech obszarach: − zwi ększenia oszcz ędno ści energii przez odbiorców ko ńcowych, − zwi ększenia oszcz ędno ści energii przez urz ądzenia potrzeb własnych, − zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła i gazu ziemnego w przesyle i dystrybucji. Firmy sprzedaj ące energi ę odbiorcom ko ńcowym, zobowi ązane s ą do pozyskania białych certyfikatów, w celu przedło żenia ich Prezesowi Urz ędu Regulacji Energetyki do umorzenia. Firmy sprzedaj ące energi ę elektryczn ą, gaz ziemny i ciepło są zobligowane do pozyskania okre ślonej liczby certyfikatów w zale żno ści od wielko ści sprzedawanej energii. Realizuj ąc inwestycje pro-oszcz ędno ściowe, firma mo że uzyska ć okre ślon ą ilo ść certyfikatów w drodze przetargu ogłaszanego przez Prezesa URE. Inn ą drog ą pozyskania certyfikatów jest ich zakup na giełdach towarowych lub rynkach regulowanych. Ustawa o efektywno ści energetycznej nakłada na jednostki sektora publicznego obowi ązek zastosowania przynajmniej dwóch, spo śród nast ępuj ących środków poprawy efektywno ści energetycznej: − zawarcie umowy, której przedmiotem jest wykonanie prac zmierzaj ących do poprawy efektywno ści energetycznej,

82 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− wymiana urz ądzenia, instalacji lub pojazdu na odpowiednik o niskim zu życiu energii i niskich kosztach eksploatacji, − modernizacja użytkowanego urz ądzenia, instalacji lub pojazdu w celu zmniejszenia zu życia energii lub obni żenia kosztów eksploatacji, − nabycie lub wynaj ęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich cz ęś ci lub te ż przebudowa, remont użytkowanych obiektów, albo termomodernizacja budynków, − sporz ądzenie audytu energetycznego budynków o powierzchni ponad 500 m2. Ustawa zobowi ązuje równie ż jednostki do poinformowania o zastosowaniu wybranych środków poprawy efektywno ści energetycznej na stronie internetowej lub w sposób zwyczajowo przyj ęty w danej miejscowo ści. O białe certyfikaty mog ą ubiega ć si ę przedsi ęwzi ęcia nowe, ale tak że zrealizowane po 1 stycznia 2011 roku. Certyfikaty dla przedsi ęwzi ęć zrealizowanych mog ą by ć wprowadzane do obrotu od razu, natomiast w odniesieniu do inwestycji niezrealizowanych mo że wyst ąpi ć sytuacja, w której będą one trafiały do obrotu dopiero po zako ńczeniu przedsi ęwzi ęcia i jego pozytywnej weryfikacji w zakresie zało żonych celów oszcz ędno ściowych, co musi si ę sta ć do ko ńca 2016 roku. Warto ść białych certyfikatów przewidzianych do wydania w pierwszym przetargu ogłoszonym w roku 2013, opiewała ł ącznie na 550 tys. toe. Z tej liczby 440 tys. toe dla zwi ększenia oszcz ędno ści energii przez odbiorców ko ńcowych i po 55 tys. toe dla zwi ększenia oszcz ędno ści energii przez urz ądzenia potrzeb własnych oraz dla zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle i dystrybucji. Na podstawie wyników przetargu, opublikowanych przez URE w połowie wrze śnia 2013 roku, w przypadku przedsi ęwzi ęć zwi ększaj ących oszcz ędno ści energii przez odbiorców ko ńcowych zwyci ęskie okazały si ę 42 oferty, o ł ącznej warto ści 13.183 tys. toe, co stanowi niespełna 3% puli przetargowej. W przypadku przedsięwzi ęć słu żą cych zwi ększaniu oszcz ędno ści energii przez urz ądzenia potrzeb własnych białe certyfikaty otrzyma 19 ofert na łącznie 3.78 tys. toe (niespełna 7% puli przetargowej). W kategorii zmniejszenia strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle i dystrybucji zwyci ęskie okazało si ę 41 ofert o ł ącznej warto ści 3.735 tys. toe (niespełna 7% puli przetargowej). Drugi przetarg na wybór przedsi ęwzi ęć słu żą cych poprawie efektywno ści energetycznej został rozstrzygni ęty przez komisj ę przetargow ą powołan ą przez Prezesa URE w dniu 29 pa ździernika 2014 r. W odpowiedzi na Ogłoszenie Prezesa Urz ędu Regulacji Energetyki Nr 1/2013 z dnia 27 grudnia 2013 r. w sprawie przetargu na wybór przedsi ęwzi ęć

83 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

słu żą cych poprawie efektywno ści energetycznej, za które mo żna uzyska ć świadectwa efektywno ści energetycznej, czyli tzw. białe certyfikaty, do siedziby Prezesa URE wpłyn ęło 487 ofert przetargowych, z czego: 3 oferty zostały wycofane na wniosek podmiotów przyst ępuj ących do przetargu, 484 oferty zostały skutecznie zgłoszone do udziału w przetargu. W wyniku rozstrzygni ęcia przetargu komisja przetargowa wybrała 302 oferty przetargowe. Natomiast 169 ofert przetargowych zostało odrzuconych. Ponadto w rozstrzygni ętym przetargu 13 ofert przetargowych nie zostało wybranych z uwagi na niespełnianie kryteriów okre ślonych w art. 20 ust. 1 ustawy o efektywno ści energetycznej. Wolumen świadectw efektywno ści energetycznej przeznaczony do rozdzielenia w przetargu wynosił odpowiednio: 1 094 636,8 toe dla zwi ększenia oszcz ędno ści energii przez odbiorców ko ńcowych oraz 136 829,6 toe w dwóch pozostałych kategoriach przetargowych. Oferty wyłonione w ramach poprawy efektywno ści energetycznej u odbiorców ko ńcowych opiewały na niecałe 31.7 tys. toe, co stanowiło mniej ni ż 3% dost ępnej puli. Popraw ę efektywno ści energetycznej przez urz ądzenia potrzeb własnych przedsi ębiorstw energetycznych zadeklarowano w ofertach opiewaj ących ł ącznie na 11.4 tys. toe, co stanowi 8.3% dost ępnej puli certyfikatów w tej kategorii. W ostatniej kategorii - zmniejszenia strat na przesyle i dystrybucji – zwyci ęż yły oferty opiewaj ące na 14,1 tys. toe czyli 10,3% dost ępnej puli świadectw efektywno ści energetycznej. Ł ącznie we wszystkich trzech kategoriach deklarowana wielko ść oszcz ędno ść energii pierwotnej to 57.2 tys. toe, co stanowi zaledwie 4.2% planu URE na ten rok. Cho ć w liczbach bezwzgl ędnych jest to prawie trzy razy lepiej ni ż w ubiegłorocznym pierwszym przetargu to stopie ń wykorzystania był na tym samym poziomie. Kolejn ą mo żliwo ść uzyskania wysokiego dofinansowania prac stworzył Program Operacyjny „Oszcz ędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii” w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Zakres Programu Operacyjnego koncentruje si ę na promowaniu oszcz ędno ści energii poprzez realizacj ę projektów termomodernizacji wraz z wymian ą o świetlenia wbudowanego, i mo żliwo ści wymiany istniej ących, cz ęsto przestarzałych źródeł energii zaopatruj ących termomodernizowane budynki nowoczesnymi w tym wykorzystuj ącymi energi ę ze źródeł odnawialnych. Beneficjentami Programu mog ą by ć jednostki sektora finansów publicznych lub podmioty niepubliczne realizuj ące zadania publiczne. W ramach Programu przewiduje si ę realizacj ę projektów maj ących na celu:

84 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− popraw ę efektywno ści energetycznej budynków, obejmuj ących swoim zakresem termomodernizacj ę budynków u żyteczno ści publicznej, przeznaczonych na potrzeby: administracji publicznej, o światy, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, szkolnictwa wy ższego, nauki, wychowania, turystyki, sportu; − modernizacj ę lub zast ąpienie istniej ących źródeł ciepła zaopatruj ących budynki użyteczno ści publicznej, nowoczesnymi, energooszcz ędnymi i ekologicznymi źródłami ciepła lub energii elektrycznej, w tym pochodz ącymi ze źródeł odnawialnych lub źródłami ciepła i energii elektrycznej wytwarzanych w skojarzeniu; − instalacj ę, modernizacj ę lub wymian ę w ęzłów cieplnych o ł ącznej mocy nominalnej do 3 MW, zaopatruj ących budynki u żyteczno ści publicznej. Od 2013 roku uruchomiony został program dopłat do kredytów na budow ę budynków niskoenergetycznych oraz budynków pasywnych. Inwestor, który wybuduje lub kupi budynek niskoenergetyczny mo że wnioskowa ć o 30.000 zł dotacji, za ś w przypadku budynku pasywnego - o kwot ę 50.000 zł dotacji. W przypadku mieszka ń w budynkach wielorodzinnym dopłaty wynosz ą odpowiednio 11.000 zł i 16.000 zł. Standard budynku lub mieszkania zale ży od wska źnika rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energi ę u żytkow ą do ogrzewania i wentylacji. Budynek zaprojektowany i wykonany w standardzie budynku niskoenergetycznego (NF40), charakteryzuje si ę wska źnikiem rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energi ę u żytkow ą mniejszym od 40 kWh/(m 2rok). Budynek w standardzie pasywnym (NF15) musi spełnia ć warunek rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energi ę u żytkow ą do ogrzewania i wentylacji o warto ści mniejszej od 15 kWh/(m 2rok). Potwierdzenie spełnienia przez budynek wymaga ń odpowiedniego standardu energetycznego nale ży udokumentowa ć przedstawiaj ąc charakterystyk ę energetyczn ą budynku. Aby uzyska ć dotacj ę, oprócz charakterystyki energetycznej nale ży przedstawi ć: − projekt budowlany, − bran żowe projekty wykonawcze, − oświadczenie projektanta, że projekt wykonano zgodnie ze stosownym rozporz ądzeniem oraz wytycznymi NFO ŚiGW.

85 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Je śli cz ęść powierzchni domu jednorodzinnego lub lokalu, b ędzie wykorzystywana do prowadzenia działalno ści gospodarczej, w tym wynajmu, wysoko ść dofinansowania pomniejszana jest proporcjonalnie do udziału powierzchni przeznaczonej na prowadzenie działalno ści gospodarczej. W przypadku, gdy działalno ść gospodarcza ma by ć prowadzona na powierzchni przekraczaj ącej 50%, przedsi ęwzi ęcie nie podlega dofinansowaniu. Dotacja przekazywana jest po zrealizowaniu przedsi ęwzi ęcia w postaci spłaty cz ęś ci kapitału kredytu. W przypadku nie osi ągni ęcia zakładanego standardu NF15, dotacja mo że by ć obni żona do poziomu przewidzianego dla standardu NF40. W przypadku nie osi ągni ęcia zakładanego standardu NF40, dotacja nie jest przyznawana. Nabór wniosków o dotacj ę NFO ŚiGW wraz z wnioskami o kredyt prowadzony jest w trybie ci ągłym.

5.3.2. Zasady prowadzenia prac termomodernizacyjnych

Prace termomodernizacyjne nale ży prowadzi ć w zgodzie z zasadami ochrony przyrody. W szczególno ści dotyczy to ochrony ptaków. Podstawowym aktem prawnym, który reguluje ochron ę ptaków podczas prowadzenia prac termomodernizacyjnych, remontów i innych prac budowlanych jest ustawa o ochronie przyrody. Zgodnie z art. 52 ust. 1 tej ustawy, z uszczegółowionym zapisem §6 rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 28 wrze śnia 2004 r. w sprawie dziko wyst ępuj ących zwierz ąt obj ętych ochron ą (Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237), obowi ązuje zakaz zabijania, okaleczania, chwytania, niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych, niszczenia gniazd i innych schronie ń oraz umy ślnego płoszenia i niepokojenia oraz niszczenia ich siedlisk i ostoi. Przydatne publikacje na ten temat to np.: − „Docieplanie budynków w zgodzie z zasadami ochrony przyrody”, P. Wyl ęgała, R. Jaros, R. Dzi ęciołowski, A. Kepel, R. Szkudlarek, R. Paszkiewicz, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”, − „Ptaki w budynkach. Remonty i docieplenia w zgodzie z przepisami ochrony przyrody”, K. Kus, M. Staniszek, P. Szczepaniak, SOS Stowarzyszenie Ochrony Sów. Wymienione publikacje dost ępne s ą w Internecie.

5.3.3. Przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne realizowane w gminie Drezdenko

Na terenie gminy Drezdenko sukcesywnie realizowane s ą zadania z zakresu termomodernizacji obiektów u żyteczno ści publicznej oraz budynków mieszkalnych.

86 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Wśród przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych zrealizowanych na terenie gminy wymieni ć nale ży termomodernizacj ę budynków szpitalnych w SPZOZ w Drezdenku (Rys. 71). Przedmiotem inwestycji była termomodernizacja trzech budynków szpitalnych: budynku przychodni, budynku wielofunkcyjnego oraz budynku oddziału wewn ętrznego. Zakres termomodernizacji obj ął docieplenie ścian zewn ętrznych, stropodachów, stropów poddasza, wymian ę stolarki okiennej i drzwiowej. Projekt realizowano w terminie od marca 2009 roku do marca 2010 roku. Warto ść projektu wyniosła 1 561 183.00 PLN, czego 1 129 302.00 PLN stanowiło dofinansowanie z funduszy UE. Kolejne zrealizowane projekty to przebudowa sal wiejskich w miejscowo ściach Trzebicz i Go ścim. Pierwszy z projektów realizowano w okresie od marca 2011 roku do grudnia 2011 roku. W zakres prac termomodernizacyjnych weszło docieplenie dachu i ścian zewn ętrznych, wymiana drzwi zewn ętrznych. Kwota dofinansowania wyniosła 294 820.00 PLN (80% poniesionych kosztów kwalifikowanych). Sala wiejska w Go ścimiu pochodzi z przełomu XVIII I XIX wieku. Całkowita warto ść projektu wyniosła 222 419.95 PLN, wysoko ść dofinansowania 75%. W ramach wykonanych prac ocieplono ściany zewn ętrzne, wymieniono okna i drzwi zewn ętrzne. Prace uko ńczono w listopadzie 2011 roku. Projekty dofinansowano ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Wdra żanie lokalnych strategii rozwoju” w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007÷2013. Kolejne termomodernizowane sale wiejskie znajduj ą si ę w miejscowo ściach: R ąpin, Goszczanowo, Goszczanowiec (Rys. 72). Prace w tych salach rozpocz ęto w 2014 roku.

Rys. 71. Budynek SPZOZ w Drezdenku Rys. 72. Sala w Goszczanowcu źródło: szpital-drezdenko.pl źródło: bfpartners.pl

87 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Nale ży mie ć nadziej ę, że konsekwentnie prowadzony proces poprawy jako ści energetycznej budynków w gminie, będzie kontynuowany w sposób stały i sukcesywny, gdy ż przynosi on wymierne oszcz ędno ści ciepła oraz kosztów ogrzewania i przygotowania ciepłej wody u żytkowej, a tak że wpływa na podniesienie komfortu u żytkowania obiektów. Szczegółowy zakres mo żliwych do przeprowadzenia prac termomodernizacyjnych jest aktualnie trudny do przewidzenia, gdy ż w znacznym stopniu zale ży on od mo żliwo ści finansowych. Szczególnie trudne jest prognozowanie zakresu prac termomodernizacyjnych w przypadku budownictwa indywidualnego. Cho ć obecnie obserwuje si ę stały wzrost zainteresowania wła ścicieli budynków działaniami daj ącymi oszcz ędno ści energii, takimi jak wymiana okien i drzwi, docieplenie przegród zewn ętrznych budynków, to jednak ilo ść termomodernizowanych budynków mieszkalnych mogłaby by ć zdecydowanie wi ększa. Wzrostowi liczby przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych realizowanych przez inwestorów indywidualnych sprzyja ć mo że prowadzenie w gminie kampanii informacyjnej, wyjaśniaj ącej cele, zasady i korzy ści działa ń termomodernizacyjnych.

5.4. PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA CIEPŁA

Prognozowane zapotrzebowanie na ciepło na danym terenie zale ży od liczby ludno ści oraz zmian z zakresie budownictwa, i to zarówno pod wzgl ędem wielko ści zasobów budowlanych, jak i ich jako ści energetycznej. Prognoza zapotrzebowania mocy i energii cieplnej ma charakter szacunkowy i opiera si ę na danych statystycznych oraz wska źnikach energetycznych. Wielko ść powierzchni u żytkowej budynków mieszkalnych i niemieszkalnych oddawanych do u żytkowania w gminie Drezdenko w ci ągu ostatnich lat ulegała wahaniom (Rys. 60, Rys. 61). Minimalny roczny przyrost powierzchni mieszkalnej na terenie gminy Drezdenko w ostatnim dziesi ęcioleciu odnotowano w 2005 roku (3 198 m2), natomiast maksymalny – w roku 2007 (6 752 m2). Średni roczny przyrost powierzchni mieszkalnej w analizowanym okresie wyniósł 4 785 m2. Minimalny roczny przyrost powierzchni niemieszkalnej w okresie 2004÷2013 wyniósł 611 m2 (2013 rok), maksymalny – 5 247 m2 (2005 rok). Średni roczny przyrost powierzchni niemieszkalnej w analizowanym okresie wyniósł 3 050 m2.

88 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

5.4.1. Zało żenia

− Aktualne zapotrzebowanie mocy cieplnej okre ślono na poziomie 56.5 MW . − Aktualne zapotrzebowanie na ciepło oszacowano na 527.8 TJ/rok . − Aktualne zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie (energi ę pierwotn ą) wynosi 879.3 TJ/rok . − Aktualna liczba ludno ści gminy Drezdenko jest równa 17 579 osoby . − Prognozowan ą liczb ę ludno ści w gminie w roku 2027 oszacowano na około 16 362 osoby , a na rok 2030 – 16 063 osoby . Oznacza to spadek liczby mieszka ńców w 2027 o 6.9% w stosunku do roku 2013, za ś w roku 2030 o 8.6%. − Pomimo niekorzystnych tendencji demograficznych, charakterystycznych dla całego kraju, przewiduje si ę stały rozwój gminy, wynikaj ący ze szczególnej atrakcyjno ści turystycznej regionu. W szczególno ści w prognozie zało żono wzrost znaczenia sektora usług okołoturystycznych na terenie gminy. − Bior ąc pod uwag ę wiek budynków na terenie gminy, zało żono rozwój budownictwa mieszkaniowego zwi ązany przede wszystkim z odtworzeniem i popraw ą warunków mieszkaniowych. − Zało żono intensyfikacj ę działa ń podnosz ących efektywno ść energetyczn ą budownictwa na terenie miasta i gminy. Działania te powinny obj ąć zarówno budynki nowo wznoszone, jak równie ż istniej ące (przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne). − Zało żono, że średnioroczny przyrost powierzchni u żytkowej budynków będzie równy 4000 m 2.

5.4.2. Wymagania dotycz ące oszcz ędno ści energii w budynkach

Wymagania dotycz ące oszcz ędności energii w budynkach okre ślone s ą w Rozporz ądzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2013 poz. 926). Poni ższej (Tabela 25, Tabela 26) przedstawiono wymagania odno śnie granicznych warto ści wska źnika jednostkowego zapotrzebowania energii pierwotnej oraz maksymalnych warto ści współczynników przenikania ciepła przegród (Tabela 27, Tabela 28).

89 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Tabela 25. Maksymalne warto ści wska źnika EP

Cz ąstkowe maksymalne warto ści wska źnika EP H+W na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania Rodzaj budynku ciepłej wody u żytkowej [kWh/(m 2rok)] od 1.01.2014 od 01.01.2017 od 01.01.2021 * Budynki mieszkalne jednorodzinne 120 95 70 Budynki mieszkalny wielorodzinne 105 85 65 Budynki zamieszkania zbiorowego 95 85 75 Budynki opieki zdrowotnej 390 290 190 Budynki użyteczno ści publicznej pozostałe 65 60 45 Budynki gospodarcze, magazynowe i produkcyjne 110 90 70 * Od 1 stycznia 2019 r. - w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz b ędących ich własno ści ą.

Tabela 26. Maksymalne warto ści wska źnika EP na potrzeby chłodzenia

Cz ąstkowe maksymalne warto ści wska źnika ∆EP C na Rodzaj budynku potrzeby chłodzenia [kWh/(m 2rok)] * od 1.01.2014 od 01.01.2017 od 01.01.2021 **

Budynki mieszkalne 10 A fC /A f 10 A fC /A f 5 A fC /A f Budynki zamieszkania zbiorowego

Budynki użyteczno ści publicznej 25 A fC /A f 25 A fC /A f 25 A fC /A f Budynki gospodarcze, magazynowe i produkcyjne 2 2 Af - powierzchnia u żytkowa ogrzewana [m ], A f,C - powierzchnia u żytkowa chłodzona [m ] * 2 Je żeli budynek posiada instalacj ę chłodzenia, w przeciwnym przypadku ∆EP C = 0 kWh/(m rok) ** Od 1.01.2019 r. – w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne i b ędących ich własno ści ą

Tabela 27. Warto ści współczynnika przenikania ciepła UC(max) przegród zewn ętrznych

2 UC(max) [W/(m K)] Rodzaj przegrody i temperatura w pomieszczeniu od 1.01.2014 od 1.01.2017 od 1.01.2021 * Ściany zewn ętrzne

przy t i ≥ 16°C 0.25 0.23 0.20

przy 8°C ≤ ti < 16°C 0.45 0.45 0.45

przy t i < 8°C 0.90 0.90 0.90 Ściany wewn ętrzne przy ∆t ≥ 8°C oraz oddzielaj ące pomieszczenia ogrzewane i 1.00 1.00 1.00 od klatek schodowych i korytarzy

przy ∆ti < 8°C bez wymaga ń bez wymaga ń bez wymaga ń oddzielaj ące pomieszczenie ogrzewane od nieogrzewanego 0.30 0.30 0.30 Ściany przyległe do szczelin dylatacyjnych o szerokości do 5 cm, trwale zamkni ętych i wypełnionych izolacj ą 1.00 1.00 1.00 ciepln ą na gł ęboko ści co najmniej 20 cm powy żej 5 cm 0.70 0.70 0.70 Ściany nieogrzewanych kondygnacji podziemnych bez wymaga ń bez wymaga ń bez wymaga ń Dachy, stropodachy i stropy pod nieogrzewanym poddaszami lub nad przejazdami

przy t i ≥ 16°C 0.20 0.18 0.15

przy 8°C ≤ ti < 16°C 0.30 0.30 0.30

przy t i < 8°C 0.70 0.70 0.70

90 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

2 UC(max) [W/(m K)] Rodzaj przegrody i temperatura w pomieszczeniu od 1.01.2014 od 1.01.2017 od 1.01.2021 * Podłogi na gruncie

przy t i ≥ 16°C 0.30 0.30 0.30

przy 8°C ≤ ti < 16°C 1.20 1.20 1.20

przy t i < 8°C 1.50 1.50 1.50 Stropy nad pomieszczeniami nieogrzewanym i zamkni ętymi przestrzeniami podpodłogowymi

przy t i ≥ 16°C 0.25 0.25 0.25

przy 8°C ≤ ti < 16°C 0.30 0.30 0.30

przy t i < 8°C 1.00 1.00 1.00 Stropy nad ogrzewanymi kondygnacjami podziemnymi i mi ędzykondygnacyjne przy ∆t ≥ 8°C oraz oddzielaj ące pomieszczenia ogrzewane i 1.00 1.00 1.00 od klatek schodowych i korytarzy

przy ∆ti < 8°C bez wymaga ń bez wymaga ń bez wymaga ń oddzielaj ące pomieszczenie ogrzewane od nieogrzewanego 0.25 0.25 0.25 * od 1.01.2019 - w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz b ędących ich własno ści ą

Tabela 28. Warto ści współczynnika przenikania ciepła Umax okien i drzwi

2 Współczynnik przenikania ciepła U (max) [W/(m K)] Okna, drzwi balkonowe i drzwi zewn ętrzne od 1.01.2014 od 1.01.2017 od 1.01.2021 * Okna (za wyj ątkiem okien połaciowych), drzwi balkonowe i powierzchnie przezroczyste nieotwieralne

przy t i ≥ 16°C 1.3 1.1 0.9

przy t i < 16°C 1.8 1.6 1.4 Okna połaciowe

przy t i ≥ 16°C 1.5 1.3 1.1

przy t i < 16°C 1.8 1.6 1.4 Okna w ścianach wewn ętrznych

przy ∆ti ≥ 8°C 1.5 1.3 1.1

przy ∆ti < 8°C bez wymaga ń bez wymaga ń bez wymaga ń oddzielaj ące pomieszczenie ogrzewane od 1.5 1.3 1.1 nieogrzewanego Drzwi Drzwi w przegrodach zewn ętrznych lub w przegrodach miedzy pomieszczeniami ogrzewanymi 1.7 1.5 1.3 i nieogrzewanymi Okna i drzwi pomieszcze ń nieogrzewanych Okna i drzwi zewn ętrzne w przegrodach bez wymaga ń bez wymaga ń bez wymaga ń zewn ętrznych pomieszcze ń nieogrzewanych * od 1 styczna 2019 r. - w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz b ędących ich własno ści ą

5.4.3. Scenariusze okre ślaj ące prognozowanie zapotrzebowanie ciepła

Uwzgl ędniaj ąc powy ższe zało żenia rozpatrzono trzy scenariusze okre ślaj ące przyszłe zapotrzebowanie ciepła na terenie gminy Drezdenko.

91 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Scenariusz nr I – zaniechania W tym wariancie rozwoju gminy zakłada si ę zachowanie aktualnej struktury zaopatrzenia w ciepło. Przyjmuje si ę, że termomodernizacja istniej ących zasobów prowadzona b ędzie jedynie w minimalnym zakresie, wynikaj ącym z bie żą cych potrzeb indywidualnych odbiorców (np. wymiana okien), za ś ograniczona modernizacja istniej ących źródeł ciepła prowadzona b ędzie bez udziału OZE. Nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy wznoszone b ędą zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi wymaganiami zwi ązanymi z oszcz ędno ści ą energii. Scenariusz nr II – maksymalnych inwestycji w poprawę efektywno ści energetycznej W tym scenariuszu przewiduje si ę, że b ędzie przeprowadzona kompleksowa termomodernizacja istniej ących budynków, modernizacja źródeł ciepła z optymalnym wykorzystaniem no śników energii oraz stopniowe wprowadzenie (odpowiednio do istniej ących warunków) odnawialnych źródeł energii, z uwzgl ędnieniem biometanu. Biometan mo że by ć stosowany w przypadku realizacji biogazowni w uzasadnionych ekonomicznie oraz zaakceptowanych społecznie lokalizacjach. Nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy wznoszone b ędą zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi wymaganiami zwi ązanymi z oszcz ędno ści ą energii, przy czym znaczna ich cz ęść wznoszona b ędzie w najwy ższej jako ści energetycznej. Scenariusz nr III – umiarkowanych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej W tym scenariuszu przewiduje si ę, że b ędzie przeprowadzona ograniczona termomodernizacja istniej ących zasobów. To zało żenie wynika z faktu, że zdecydowana wi ększo ść budynków na terenie gminy to budynki indywidualne i proces termomodernizacji będzie przebiegał w zale żno ści od mo żliwo ści finansowych ich wła ścicieli. Prowadzona będzie modernizacja źródeł ciepła z optymalnym wykorzystaniem no śników energii oraz stopniowe wprowadzenie (odpowiednio do istniej ących warunków) odnawialnych źródeł energii, z uwzgl ędnieniem biometanu. Biometan mo że by ć stosowany w przypadku realizacji biogazowni w uzasadnionych ekonomicznie oraz zaakceptowanych społecznie lokalizacjach. Nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy wznoszone b ędą zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi wymaganiami zwi ązanymi z oszcz ędno ścią energii, przy czym cz ęść z nich wznoszona b ędzie w najwy ższej klasie energetycznej. W ka żdym z wariantów zało żono, że zapotrzebowanie ciepła na przygotowanie ciepłej wody u żytkowej oraz na cele bytowe pozostanie niezmienione. Uznano, że spadek liczby

92 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

mieszka ńców zostanie zrekompensowany rozwojem usług turystyczno-rekreacyjnych świadczonych na obszarze gminy.

5.4.4. Scenariusz nr I – zaniechania

Okre ślaj ąc potrzeby cieplne gminy Drezdenko w tym wariancie jej rozwoju zało żono, że termomodernizacja istniej ących zasobów prowadzona b ędzie jedynie w minimalnym, praktycznie pomijalnym zakresie. Równie ż nie b ędzie realizowana modernizacja istniej ących źródeł ciepła, w tym nie b ędą one zast ępowane odnawialnymi źródłami energii. Nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy musz ą by ć wznoszone zgodnie z przepisami Prawa budowlanego, w tym musz ą spełnia ć wymagania zwi ązane z oszcz ędno ści ą energii. Aktualne Warunki Techniczne okre ślaj ą, że budynek musi spełnia ć wymagania zarówno w zakresie warto ści wska źnika zapotrzebowania na nieodnawialn ą energi ę pierwotn ą EP, jak równie ż w zakresie izolacyjno ści przegród. Przyjmuj ąc współczynnik nieodnawialnej energii pierwotnej na poziomie 1.1 (w ęgiel kamienny, gaz ziemny, olej opałowy) oraz średnie sprawno ści instalacji, oszacowano zapotrzebowania energii u żytkowej dla nowych budynków, zmniejszaj ące si ę stopniowo do roku 2021: − budynki mieszkalne jednorodzinne od 90 do 50 kWh/(m2rok), − budynki u żyteczno ści publicznej od 50 do 35 kWh/(m 2rok), − budynki przemysłowe od 80 do 50 kWh/(m 2rok). Na podstawie powy ższych zało żeń oszacowano wzrost zapotrzebowania ciepła na terenie gminy dla scenariusza I (Tabela 29).

Tabela 29. Prognoza potrzeb cieplnych dla Scenariusza nr I

wyszczególnienie j.m. 2016÷2020 2021÷2025 2026÷2030 razem przyrost zapotrzebowania na moc MW 2.0 1.7 1.3 5.0 przyrost zapotrzebowania na energi ę TJ/rok 14.5 11.3 8.1 33.9

źródło: opracowanie własne

W przypadku realizacji Scenariusza nr 1 wzrost zapotrzebowania na moc ciepln ą w gminie Drezdenko wyniósłby 8.9%, za ś zapotrzebowania na ciepło – 6.4%. W tym wariancie w 2030 roku zapotrzebowanie mocy cieplnej wyniosłoby 61.5 MW, za ś zapotrzebowanie ciepła – 561.7 TJ/rok .

93 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Dla Scenariusza nr 1 zało żono równie ż zaniechanie modernizacji istniej ących źródeł ciepła, w zwi ązku z czym zmiana struktury zu życia paliw na terenie gminy wynikałaby jedynie z realizacji nowych inwestycji, które zasilane byłby w wi ększym stopniu, ni ż ma to miejsce w obiektach istniej ących, gazem ziemnym, zaś nowo budowane instalacje ogrzewcze charakteryzowałyby si ę wy ższ ą sprawno ści ą.

5.4.5. Scenariusz nr II – maksymalnych inwestycji w poprawę efektywno ści energetycznej

Analizuj ąc zapotrzebowanie ciepła na terenie gminy dla tego scenariusza zało żono, że termomodernizacja istniej ących zasobów prowadzona b ędzie w sposób kompleksowy, obejmuj ąc zarówno istniej ące obiekty u żyteczno ści publicznej jak i budynki indywidualne. Przyj ęto, i ż modernizacja istniej ących źródeł ciepła realizowana b ędzie przy zało żeniu optymalnego wykorzystania no śników energii oraz przewidziano wprowadzenie w szerokim zakresie odnawialnych źródeł energii, w tym biometanu. Zało żono, że nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy wznoszone będą zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi wymaganiami zwi ązanymi z oszcz ędno ści ą energii, przy czym znaczna ich cz ęść (około 30%) wznoszona b ędzie w najwy ższej klasie energetycznej. Na podstawie powy ższych zało żeń oszacowano zapotrzebowanie ciepła na terenie gminy dla Scenariusza nr II (Tabela 30).

Tabela 30. Prognoza potrzeb cieplnych dla Scenariusza nr II

wyszczególnienie j.m. 2016÷2020 2021÷2025 2026÷2030 razem przyrost zapotrzebowania na moc MW 0.6 0.5 0.4 1.4 przyrost zapotrzebowania na energi ę TJ/rok 4.0 3.1 2.2 9.4

źródło: opracowanie własne

W przypadku realizacji Scenariusza nr II wzrost zapotrzebowania na moc ciepln ą wyniósłby 2.4%, za ś zapotrzebowania na ciepło – 1.8%. Zapotrzebowanie mocy cieplnej w 2030 roku wyniosłoby 57.9 MW, za ś zapotrzebowanie ciepła – 537.2 TJ/rok . W wyniku intensywnej modernizacji istniej ących źródeł ciepła oraz szerokiego stosowania w nowych obiektach rozwi ąza ń proekologicznych, zmianie ulegnie struktura zu życia paliw, polegaj ąca na istotnym zmniejszeniu zu życia w ęgla kamiennego.

94 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

5.4.6. Scenariusz nr III – umiarkowanych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej

Analizuj ąc zapotrzebowanie ciepła na terenie gminy dla Scenariusza nr III przyj ęto, że termomodernizacja istniej ących zasobów prowadzona b ędzie w sposób kompleksowy w przypadku obiektów u żyteczno ści publicznej. W przypadku budynków indywidualnych proces termomodernizacji uzale żniony b ędzie od mo żliwo ści finansowych wła ścicieli, jednak przy zało żeniu znacznego wykorzystania ró żnych form dofinansowania. Modernizacja istniej ących źródeł ciepła realizowana b ędzie przy zało żeniu optymalnego wykorzystania no śników energii. Przewiduje si ę wprowadzenie w mo żliwie szerokim zakresie odnawialnych źródeł energii, z uwzgl ędnieniem biometanu. Wykorzystanie biometanu będzie mo żliwe w przypadku budowy biogazowni, których lokalizacja b ędzie uzasadniona ekonomicznie oraz zaakceptowana przez lokalne społeczno ści. Nowe budynki oddawane do u żytkowania na terenie gminy wznoszone b ędą zgodnie z aktualnie obowi ązuj ącymi wymaganiami zwi ązanymi z oszcz ędno ści ą energii, przy czym ich cz ęść , około 20%, wznoszona b ędzie w najwy ższej klasie energetycznej. Na podstawie powy ższych zało żeń oszacowano zapotrzebowanie ciepła na terenie gminy dla scenariusza III (Tabela 31).

Tabela 31. Prognoza potrzeb cieplnych dla Scenariusza nr III

wyszczególnienie j.m. 2016÷2020 2021÷2025 2026÷2030 razem przyrost zapotrzebowania na moc MW 1.1 0.9 0.7 2.8 przyrost zapotrzebowania na energi ę TJ/rok 8.1 6.3 4.5 18.8

źródło: opracowanie własne

W przypadku realizacji Scenariusza nr III na terenie gminy w ci ągu 15 lat nast ąpi wzrost zapotrzebowania na moc ciepln ą o 4.9% oraz zapotrzebowania na ciepło o 3.6%. Zapotrzebowanie mocy cieplnej wyniesie 59.3 MW, natomiast zapotrzebowanie ciepła – 546.6 TJ/rok . Wszystkie trzy scenariusze s ą mo żliwe do realizacji na terenie gminy Drezdenko, jednak za najbardziej prawdopodobny uznaje si ę Scenariusz Nr III. Scenariusz nr I oznacza stagnacj ę, która nie jest uzasadniona oczekiwanym rozwojem gminy oraz potencjalnymi mo żliwo ściami uzyskania dofinansowania działa ń proefektywno ściowych. Scenariusz nr II, jakkolwiek najkorzystniejszy z punktu widzenia

95 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

poprawy efektywno ści energetycznej, wymaga stosunkowo du żych nakładów finansowych, co mo że przekroczy ć mo żliwo ści gminy i jej mieszka ńców. Realizacja Scenariusza nr III poci ąga za sob ą zmian ę struktury zu życia paliw na terenie gminy. Zakłada si ę modernizacj ę istniej ących źródeł ciepła z zastosowaniem OZE. Równie ż w nowych budynkach wznoszonych na terenie gminy stosowane b ędą w mo żliwie szerokim zakresie odnawialne źródła energii. Przewiduje si ę, że przy realizacji nowych inwestycji mieszkaniowych stosowane b ędą kolektory słoneczne oraz pompy ciepła, zarówno do przygotowania ciepłej wody użytkowej, jak i na potrzeby grzewcze. Do ogrzewania budynków użyteczno ści publicznej wykorzystywana b ędzie w mo żliwie szerokim zakresie energia ze spalania biomasy. W uzasadnionych przypadkach realizowane b ędą rozwi ązania kogeneracyjne (CHP – ang. Combined Heat Power ), pozwalaj ące wytwarza ć jednocze śnie energi ę elektryczn ą i mechaniczn ą lub ciepln ą, oraz trigeneracyjne (jednoczesna produkcja ciepła, chłodu i energii elektrycznej). Szersze wykorzystanie gazu ziemnego na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej spowoduje osi ąganie wy ższych warto ści sprawno ści instalacji, a co za tym idzie ograniczenie zu życia paliw. W przypadku realizacji Scenariusza nr III zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie na terenie gminy Drezdenko w 2030 roku zmniejszy si ę o 1.1% i b ędzie równe około 872.2 TJ/rok . Struktur ę zapotrzebowania na energi ę ciepln ą w paliwie w roku 2030 dla Scenariusza nr III pokazano poni żej (Tabela 32, Rys. 73).

Tabela 32. Struktura zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą dla Scenariusza nr III (rok 2030)

Zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w Paliwo/no śnik energii Udział procentowy paliwie (energi ę pierwotn ą) [TJ/rok] węgiel 358.9 41.2% biomasa 250.6 28.7% gaz ziemny 232.6 26.7% gaz płynny 6.7 0.8% olej opałowy 4.7 0.5% energia elektryczna 6.5 0.7% inne OZE 12.1 1.4% razem 872.2 100.0%

źródło: opracowanie własne

96 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

1.4%

41.2%

28.7%

0.8% 0.7% 0.5%

26.7%

węgiel kamienny gaz płynny olej opałowy gaz ziemny energia elektryczna biomasa inne OZE Rys. 73. Struktura zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą wg Scenariusza nr III w 2030 roku źródło: opracowanie własne

Scenariusz nr III pomimo ograniczenia zakresu prac modernizacyjnych w stosunku do Scenariusza nr II, prowadzi do ograniczenia zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą oraz wzrostu udziału OZE w bilansie energetycznym gminy. W tym scenariuszu wzrost zapotrzebowania ciepła, wynikaj ący z rozwoju gminy, ma by ć w znacznym stopniu zrekompensowany konsekwentnie prowadzonymi pracami termomodernizacyjnymi oraz coraz wy ższym standardem energetycznym nowo wznoszonych budynków. Zapotrzebowanie na ciepło w perspektywie 15 lat dla rekomendowanego scenariusza okre ślono z uwzgl ędnieniem takich czynników jak rozwój budownictwa mieszkaniowego, inwestycje w sektorze usług i gospodarki, konsekwentna realizacji programów termomodernizacji oraz innych działa ń zmierzaj ących do zmniejszenia zu życia ciepła w istniej ących obiektach Oceniaj ąc zapotrzebowanie na ciepło do celów grzewczych dla nowych inwestycji na terenie gminy z oczywistych wzgl ędów przyj ęto, że nowe obiekty b ędą budynkami wznoszonymi zgodnie z przepisami prawa. Oznacza to, że w przypadku domów jednorodzinnych bez instalacji chłodzenia, maksymalny wska źnik jednostkowego zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą EP do roku 2017 nie b ędzie wi ększy od 120

97 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

kWh/(m 2⋅rok), do roku 2021 nie będzie wi ększy ni ż 95 kWh/(m 2⋅rok), za ś po roku 2021 nie przekroczy 70 kWh/(m 2⋅rok). W przypadku budynków u żyteczno ści publicznej wska źnik ten nie mo że przekracza ć odpowiednio 65 kWh/(m 2⋅rok), 60 kWh/(m 2⋅rok) i 45 kWh/(m 2⋅rok). W przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz b ędących ich własno ści ą termin wprowadzenia ostatniej, najbardziej restrykcyjnej warto ści wska źnika EP przesuni ęty jest na rok 2019.

98 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

6. ZAOPATRZENIE W PALIWA GAZOWE

6.1. SYSTEM GAZOWNICZY GMINY DREZDENKO

Gaz sieciowy jest obecnie jednym z podstawowych no śników energetycznych przyjaznych dla środowiska, znajduj ących coraz szersze zastosowanie. U żywany jest przede wszystkim na potrzeby bytowe, grzewcze i przemysłowe. W coraz wi ększym zakresie gaz wykorzystywany jest jako alternatywny rodzaj paliwa stosowany w kotłowniach produkuj ących ciepło, wypieraj ąc paliwa stałe, charakteryzuj ące si ę w procesie spalania wysokim stopniem emisji szkodliwych zwi ązków do środowiska naturalnego. Ma to miejsce szczególnie na terenach, gdzie brak jest scentralizowanych źródeł ciepła. Rozwój sieci gazowej wysokiego ci śnienia w województwie lubuskim wynika z poło żenia udokumentowanych złó ż surowców, tranzytowego poło żenia województwa, a tak że z przyrodniczych uwarunkowa ń, takich jak du ża lesisto ść czy rozległe doliny rzek, oraz z rozmieszczenia wi ększych o środków, skupiaj ących potencjalnych odbiorców. Dystrybucj ą gazu ziemnego na terenie gminy Drezdenko zajmuje si ę Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział w Poznaniu Zakład w Szczecinie. Koncesyjny obszar działania Polskiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o. Oddział w Poznaniu (dawniej Wielkopolskiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o.) obejmuje 394 gminy na terenie północno-zachodniej Polski. Obecnie Spółka dystrybuuje gaz do 242 gmin. Rozprowadzane s ą nast ępuj ące rodzaje gazu: − gaz ziemny wysokometanowy grupy E, − gaz ziemny zaazotowany podgrupy Lw, − gaz ziemny zaazotowany podgrupy Ls. Aktualnie Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o. Oddział w Poznaniu zajmuje si ę eksploatacj ą ponad 21 tys. km sieci i 360 tys. przył ączy gazowych, dystrybuuj ąc ponad 1.629 mld m 3 gazu rocznie. Na terenie gminy Drezdenko Spółka eksploatuje sie ć gazow ą niskiego, średniego i wysokiego ci śnienia b ędące w dobrym stanie technicznym, oraz stacje gazowe którymi dystrybuowany jest gaz ziemny wysokometanowy grupy E. Poni żej (Tabela 33 i Tabela 34) przedstawiono zestawienie czynnych przył ączy oraz gazoci ągów eksploatowanych przez Polsk ą Spółk ę Gazownictwa sp. z o.o. Oddział w Poznaniu w gminie Drezdenko.

99 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Tabela 33. Przył ącza eksploatowane przez PSG w gminie Drezdenko

rok miasto obszar wiejski gmina Drezdenko 2006 1069 0 1069 2007 1075 0 1075 2008 1097 71 1168 2009 1104 74 1178 2010 1119 78 1197 2011 1123 82 1205 2012 1132 86 1218 2013 1138 91 1229

źródło: PSG Sp. z o.o.

Tabela 34. Zestawienie gazoci ągów eksploatowanych przez PSG w gminie Drezdenko [m]

rok miasto obszar wiejski gmina Drezdenko 2006 36 140 0 36 140 2007 43 811 0 43 811 2008 36 930 14 486 51 416 2009 36 989 14 616 51 605 2010 37 235 14 114 51 349 2011 37 235 14 114 51 349 2012 37 288 27 121 64 409 2013 38 153 27 121 65 274

źródło: PSG Sp. z o.o.

Na terenie gminy Drezdenko w gaz zaopatrywane s ą miejscowo ści: − Drezdenko, − Lipno, − Niegosław, − Tucz ępy. Zasilanie wymienionych miejscowo ści odbywa si ę poprzez stacj ę redukcyjno- pomiarow ą I stopnia, znajduj ącą si ę w Drezdenku przy ulicy Niepodległo ści, na której maksymalne pobory paliwa wynosz ą około 2 160 nm 3/h, przy przepustowo ści stacji 3 500 nm 3/h. Ponadto w Drezdenku znajduj ą si ę dwie sieciowe stacje redukcyjne II stopnia b ędące własno ści ą Spółki o przepustowo ściach 1 500 nm 3/h i 1 600 nm 3/h. Zgodnie z informacjami udzielonymi przez Polsk ą Spółk ę Gazownictwa, prognozowanie rozbudowy sieci gazowej jest utrudnione ze wzgl ędu na specyfik ę

100 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

działalno ści. Rozbudowa sieci mo żliwa jest w przypadku zgłoszenia zainteresowania poborem paliwa gazowego przez potencjalnego odbiorcę oraz pozytywnego wyniku analizy techniczno-ekonomicznej wykonanej przez Spółk ę. Liczba odbiorców gazu na terenie gminy wykazuje tendencj ę wzrostow ą. Zu życie gazu ziemnego w gminie równie ż wzrasta, przy czym wyst ępuj ą pewne wahania zwi ązane głównie ze wzrostem cen gazu oraz warunkami klimatycznymi. W roku 2010 w gminie Drezdenko z instalacji gazu ziemnego korzystało 55.7% ogółu ludno ści, przy czym na terenie miasta było to 90.9%, za ś na terenach wiejskich – 3.4%. Stopie ń gazyfikacji gminy wynosił 45.3%. Analogiczne dane dla roku rok 2013 s ą równe: − ludno ść korzystaj ąca z instalacji gazu ziemnego 56.7% ogółu, − ludno ść korzystaj ąca z instalacji gazu ziemnego na terenie miasta – 92.9%, − ludno ść korzystaj ąca z instalacji gazu ziemnego na terenach wiejskich – 3.7%, − stopie ń gazyfikacji gminy – 46.28%. Zu życie gazu ziemnego na terenie gminy Drezdenko w roku 2013 było równe około 6 200 tys. m 3.

6.2. ZADANIA PODSTAWOWE

Ocena stanu obecnego systemu gazowniczego na terenie gminy Drezdenko wykonana została metod ą analizy SWOT:

Mocne strony 1) Mo żliwo ść dostarczenia gazu w ilo ściach niezb ędnych dla kompleksowej gazyfikacji gminy 2) Dobry stan techniczny istniej ącej sieci gazowej 3) Zainteresowanie gazyfikacj ą ze strony lokalnej społeczno ści Słabe strony 1) Wysokie koszty przył ącza gazowego 2) Wzrastaj ące ceny gazu Szanse 1) Pewno ść dostaw gazu 2) Zwi ększaj ące si ę zapotrzebowanie na gaz ziemny 3) Wykorzystanie gazu sieciowego do ogrzewania mieszkań Zagro żenia 1) Wysokie koszty przył ącza gazowego dla wi ększo ści rodzin. 2) Utrzymuj ące si ę niekorzystne relacje cenowe ogrzewania za pomoc ą gazu sieciowego w stosunku do tradycyjnych no śników energii

101 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Zadaniem podstawowym gminy Drezdenko w zakresie zaopatrzenia w gaz ziemny jest prowadzenie monitoringu zapotrzebowania na inwestycje gazoci ągowe na terenie gminy oraz podj ęcie stara ń w kierunku dalszej rozbudowy sieci gazowej.

6.3. PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA PALIWA GAZOWE I MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU SIECI GAZOCI ĄGOWEJ

„Polityka energetyczna Polski do 2030 roku” zakłada, że do roku 2030 nast ąpi sukcesywny wzrost krajowego zu życia energii finalnej. Całkowite zapotrzebowanie na energi ę finaln ą wzro śnie o 31%, przy czym najwi ększy wzrost ponad 90% przewidywany jest w sektorze usług; natomiast w sektorze przemysłu wzrost ten wyniesie ponad 30%. W horyzoncie prognozy przewiduje si ę wzrost finalnego zu życia gazu ziemnego o około 35%, energii elektrycznej o 64% oraz energii odnawialnej bezpo średniego zu życia o 45%. Prognozowany wzrost zapotrzebowania na energi ę pierwotn ą w okresie do 2030 roku wynosi ok. 27%, przy czym wzrost ten nast ąpi głównie po 2020 roku ze wzgl ędu na wy ższe bezwzgl ędnie przewidywane wzrosty PKB oraz wej ście elektrowni j ądrowych o ni ższej sprawno ści wytwarzania energii elektrycznej ni ż w źródłach w ęglowych. Udział energii odnawialnej w całkowitym zu życiu energii pierwotnej wzro śnie z poziomu około 6% w 2010 roku do 11% w 2020 roku i 12% w 2030 roku. Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny – zało żenia ogólne: − zu życie gazu w 2013 roku kształtowało si ę na poziomie około 6 200 tys. m 3, − w okresie prognozy nie przewiduje si ę istotnych ogranicze ń wynikaj ących z dost ępu do zasobów gazu ziemnego; zgodnie z zapisami „Polityki energetyczna Polski do 2030 roku” mog ące wyst ąpi ć ograniczenia czasowe dotycz ące mo żliwego tempa wzrostu dostaw wynikaj ą z logistyki kontraktów importowych i inwestycji sieciowych, − w szacunkach zapotrzebowania na gaz uwzgl ędniono zamierzenia polityki energetycznej pa ństwa, w której du ży nacisk kładzie si ę na mo żliwo ść pozyskania energii ze źródeł niekonwencjonalnych, − zwi ększy si ę liczba gospodarstw domowych, korzystaj ąca z gazu do celów grzewczych (równie ż dzi ęki zmniejszeniu kosztów ogrzewania po termomodernizacji budynków), post ęp wpłynie na podwy ższenie stopy życiowej społecze ństwa oraz zwi ększy komfort u żytkowania no śników energii, w tym gazu oraz nast ąpi przyrost zu życia gazu ziemnego przez odbiorców instytucjonalnych.

102 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Przeanalizowano trzy warianty wzrostu konsumpcji gazu w gminie Drezdenko, ści śle powi ązane z rozwa żanymi wcze śniej scenariuszami zapotrzebowania na ciepło.

6.3.1. Scenariusz nr I – zaniechania

W tym scenariuszu zało żono, że przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjne istniej ących zasobów na terenie gminy realizowane b ędą w minimalnym zakresie. Zało żono tak że zaniechanie modernizacji istniej ących źródeł ciepła, w zwi ązku z czym zmiana struktury zu życia paliw na terenie gminy wynika ć b ędzie jedynie z realizacji nowych inwestycji. W tym wariancie zało żono wzrost zu życia gazu na terenie gminy o blisko 18% do 2030 roku.

6.3.2. Scenariusz nr II – maksymalnych inwestycji w poprawę efektywno ści energetycznej

Dla tego scenariusza zało żono kompleksow ą termomodernizacj ę istniej ących budynków, w tym modernizacj ę źródeł ciepła z szerokim zastosowaniem gazu ziemnego i odnawialnych źródeł energii. W wariancie maksymalnych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej zało żono wzrost zu życia gazu na terenie gminy o ponad 40%.

6.3.3. Scenariusz nr III – umiarkowanych inwestycji w popraw ę efektywno ści energetycznej

W tym wariacie zało żono, że termomodernizacja istniej ących obiektów u żyteczno ści publicznej prowadzona b ędzie w sposób kompleksowy, za ś w przypadku innych obiektów proces ten uzale żniony b ędzie od mo żliwo ści finansowych wła ścicieli. Modernizacja istniej ących oraz budowa nowych źródeł ciepła prowadzona b ędzie z wykorzystaniem OZE i gazu ziemnego, co spowoduje wzrost zu życia gazu o 29%.

6.3.4. Prognoza zapotrzebowania na paliwa gazowe

Tabela 35. Prognoza zu życia gazu w gminie Drezdenko (tys. m3)

2020 rok 2025 rok 2030 rok Scenariusz zu życie wzrost * w zu życie wzrost * zu życie wzrost * w tys. m 3 % w tys. m 3 w % w tys. m 3 w % Scenariusz nr I 6 500 4.8 6 870 10.8 7 300 17.7

Scenariusz nr II 6 900 11.3 7 730 24.7 8 700 40.3

Scenariusz nr III 6 700 8.1 7 300 17.7 8 000 29.0

* w stosunku do 2013roku

103 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Zgodnie z analiz ą przeprowadzon ą w poprzednim rozdziale (5.4) za najbardziej prawdopodobny uznano Scenariusz nr III. Zgodnie z tym scenariuszem zu życia gazu w gminie Drezdenko w roku 2030 wyniesie około 8 000 tys. m 3 (Tabela 35). Powy ższe prognozy wynikaj ą z przewidywanego sukcesywnego zmniejszania si ę udziału paliw w ęglowych w produkcji ciepła na rzecz paliw gazowych. W wariancie minimum uwzgl ędniono wi ększe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Bior ąc pod uwag ę rozwój gminy Drezdenko, zakłada si ę rozbudow ę systemu sieci gazowych głównie na terenach wiejskich gminy. Gazyfikacja obszarów gminy nie obj ętych sieci ą gazow ą b ędzie mo żliwa, je śli zaistniej ą techniczne i ekonomiczne warunki budowy odcinków sieci gazowych. W przypadku braku mo żliwo ści budowy odcinków sieci gazowych, zgodnie z art. 7 pkt 1 Ustawy Prawo Energetyczne, gazyfikacja obszarów mo że by ć realizowana na warunkach okre ślonych w odr ębnych umowach zawartych pomi ędzy przedsi ębiorstwem gazowniczym a gmin ą b ądź odbiorc ą.

104 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

7. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZN Ą

Moc zainstalowana w 2013 roku w źródłach energii elektrycznej zlokalizowanych na terenie województwa lubuskiego wyniosła 516.8 MW, za ś moc osi ągana 500.8 MW. Zapewnienie pełnej dostawy energii i rezerwy mocy realizowane jest z Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE). Moc osi ągalna źródeł zlokalizowanych na obszarze województwa lubuskiego podlega ograniczeniom, wynikaj ącym z faktu, że dominuj ące źródła s ą elektrociepłowniami, wymagaj ącymi, dla uzyskania mocy osi ągalnej, optymalnego odbioru ciepła. Równie ż w Elektrowni Wodnej Dychów, wi ększo ść produkcji pochodzi z klasycznej pracy przepływowej, a wi ęc zale ży od aktualnie panuj ących warunków hydrologicznych. Tak wi ęc faktyczny deficyt mocy w warunkach szczytowego zapotrzebowania mo że by ć znacznie wy ższy od wynikaj ącego z podanego powy żej i wymagana jest odpowiednio zwi ększona dostawa z KSE. Powszechno ść dost ępu do energii elektrycznej wymaga sprawnego działania rozbudowanego układu urz ądze ń do jej wytwarzania, przesyłania i rozdziału. Przesył energii z miejsca jej wytworzenia do odbiorcy mo żliwy jest dzi ęki rozległej sieci linii i stacji elektroenergetycznych. Wi ąż e si ę on jednak ze stratami. Zasadniczy sposób zmniejszenia tych strat polega na podwy ższaniu napi ęcia elektroenergetycznych linii przesyłowych. Zale żnie od odległo ści, na jakie ma by ć przesyłana energia, ró żne s ą warto ści stosowanych napi ęć . Wynosz ą one: − od 220 do 400 kV (najwy ższe napi ęcia – NN), w przypadku przesyłania na du że odległo ści, − 110 kV (wysokie napi ęcie – WN), w przypadku przesyłania na odległo ści nie przekraczaj ące kilkudziesi ęciu kilometrów, − od 10 do 30 kV ( średnie napi ęcia – SN), stosowane w lokalnych liniach rozdzielczych. Podnoszenie napi ęcia dla celów przesyłu, a nast ępnie obni żania do poziomu, na którym mo żliwe jest stosowanie elektrycznych urządze ń powszechnego u żytku zbudowanego na napi ęcie 220/230 lub 380/400 V, wymaga korzystania z systemowych stacji elektroenergetycznych najwy ższych napi ęć , wielu stacji rozdzielczych wysokiego napi ęcia oraz rozlicznych stacji transformatorowych, zamieniaj ących średnie napi ęcie (rozdzielcze) na

105 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

powszechnie stosowane w instalacjach odbiorczych (230/400 V). Wszystkie te obiekty – linie i stacje elektroenergetyczne – składaj ą si ę na system elektroenergetyczny. Poniewa ż nie ma mo żliwo ści magazynowania energii elektrycznej, co oznacza że w ka żdym momencie ilo ści energii wytwarzanej w elektrowniach musi by ć równa energii zu żywanej przez odbiorców. System elektroenergetyczny musi wi ęc by ć zdolny do zmiany kierunków i ilo ści przesyłanej energii. Jest to mo żliwe dzi ęki licznym poł ączeniom pomi ędzy elektrowniami, stacjami elektroenergetycznymi oraz grupami odbiorców energii. Poł ączenia takie zapewnia sie ć linii elektroenergetycznych, które pracuj ą na ró żnych poziomach napi ęć . Im sie ć ta jest bardziej rozbudowana, a linie nowoczesne, tym wi ększa szansa na niezawodn ą dostaw ę energii do ka żdego odbiorcy. Wła ścicielem i gospodarzem sieci przesyłowej najwy ższych napi ęć jest w Polsce PSE Operator S.A.

Rys. 74. Plan sieci elektroenergetycznej najwy ższych napi ęć źródło: PSE

106 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Polsk ą sie ć najwy ższych napi ęć tworzy infrastruktura sieciowa (Rys. 74), w której skład wchodzi 241 linii o ł ącznej długo ści 13 338 km, w tym: − 1 linia o napi ęciu 750 kV o długo ści 114 km, − 73 linii o napi ęciu 400 kV o ł ącznej długo ści 5 303 km, − 167 linii o napi ęciu 220 kV o ł ącznej długo ści 7 921 km, oraz 106 stacji najwy ższych napi ęć (NN) oraz podmorskie poł ączenie 450 kV DC Polska – Szwecja o całkowitej długo ści 254 km. Ustawa Prawo energetyczne, reguluj ąca zasady uwolnienia rynku energii elektrycznej, nało żyła na przedsi ębiorstwa energetyczne obowi ązek oddzielenia działalno ści polegaj ącej na dystrybucji energii elektrycznej od działalno ści w zakresie jej sprzeda ży. Rozdział ten nast ąpił z dniem 1 lipca 2007 roku. Operatorem systemu dystrybucyjnego na terenie gminy Drezdenko jest ENEA Operator Sp. z o.o. Oddział Dystrybucji Gorzów Wielkopolski jako wyznaczony OSD w dniu 30 czerwca 2007 r. na okres od 1 lipca 2007 r. do 1 lipca 2017 r. Obszar działania operatora systemu dystrybucyjnego wynika z udzielonej temu Przedsi ębiorcy koncesji na dystrybucj ę energii elektrycznej z dnia 30 maja 2007 r. 28 czerwca 2007 roku DEE/50/13854/W/2/2007/PKo z pó źn. zm., tj. dystrybucja energii elektrycznej sieciami własnymi. Spółka ENEA Operator działa na obszarze 58 213 km 2, który obejmuje sze ść województw: wielkopolskie, zachodniopomorskie, kujawsko-pomorskie, lubuskie oraz niewielk ą cz ęś ci województw dolno śląskiego i pomorskiego. Obszar działania ENEA Operator jest podzielony na pi ęć Oddziałów Dystrybucji tj: Bydgoszcz, Gorzów Wielkopolski, Pozna ń, Szczecin oraz Zielona Góra (Tabela 36).

Tabela 36. Oddziały Dystrybucji ENEA Operator

liczba stacji oddział dystrybucji liczba odbiorców linie energetyczne w km transformatorowych Pozna ń 1 004 520 47 401 15 365

Bydgoszcz 477 078 23 751 7 064

Szczecin 460 971 16 662 5 583

Gorzów Wlkp. 225 837 12 173 3 757

Zielona Góra 292 352 13 067 4 108

Razem 2 460 758 113 054 36 877

źródło: ENEA Operator

107 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Miasto i gmina Drezdenko zasilane s ą ze stacji elektroenergetycznej 110/15 kV Drezdenko, która posiada nast ępuj ące transformatory mocy: − typ: TORb 16000/110, 115/16.5 kV o mocy zainstalowanej 16 MVA; − typ: TORb 16000/110, 115/16.5 kV o mocy zainstalowanej 16 MVA; − typ: ETDT-TRAFO-IT 25000/11, 115/16.5 kV o mocy zainstalowanej 25 MVA. Stacja elektroenergetyczna 110/15 kV Drezdenko zlokalizowana jest w Drezdenku przy Al. Piastów 50. Stan techniczny stacji elektroenergetycznej 110/15 kV Drezdenko i linii 110 kV od tej stacji w kierunku GPZ Strzelce Krajeńskie i GPZ Drawski Młyn jest dobry. Przez teren gminy Drezdenko przebiegaj ą linie napowietrzne 110 kV (Rys. 75): − Drezdenko-Strzelce Kraje ńskie: typ 3xAFL6-240 o długo ści 7.130 km; − Drezdenko-Drawski Młyn: typ 3xAFL6-240 o długo ści 4.407 km.

Rys. 75. Elektroenergetyczne linie napowietrzne 110 kV przebiegaj ąca przez teren gminy źródło: ENEA Operator

108 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Dane charakterystyczne dla sieci SN i nn na terenie miasta i gminy Drezdenko zawiera Tabela 37. Na obszarze gminy Drezdenko stan techniczny sieci SN i nn jest dobry.

Tabela 37. Sieci SN i nn na terenie gminy Drezdenko

miasto obszary gmina wyszczególnienie jm. Drezdenko wiejskie Drezdenko Liczba stacji transformatorowych szt 34 109 143

Moc stacji transformatorowych kVA 9776 8318 18094

Linie elektroenergetyczne SN napowietrzne km 14 130 144

Linie elektroenergetyczne SN kablowe km 21 7 28

Linie elektroenergetyczne nn napowietrzne km 29 177 206

Linie elektroenergetyczne nn kablowe km 30 31 61

Przył ącza nn napowietrzne km 11 31 42

Przył ącza nn kablowe km 14 13 27

źródło: ENEA Operator

Odbiorcy indywidualni zasilani s ą bezpo średnio poprzez linie napowietrzne i kablowe 0.4 kV wychodz ące ze stacji transformatorowych 15/0.4 kV. Wi ększo ść tych stacji zasilana jest elektroenergetycznymi liniami 15 kV wychodz ącymi z GPZ Drezdenko. Zgodnie z opini ą ENEA Operator system zasilania w energi ę elektryczn ą gminy Drezdenko jest dobrze skonfigurowany i znajduje si ę w dobrym stanie technicznym. Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą odbywa si ę z zachowaniem standardów jako ściowych obsługi odbiorców okre ślonych rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki. Przył ączenia pojedynczych odbiorców do istniej ącej sieci nn-0.4 kV odbywaj ą si ę na bie żą co wg aktualnych potrzeb odbiorców w ramach posiadanych środków przez Rejon Dystrybucji Mi ędzychód. Pewno ść zasilania jest zachowana zgodnie z wymaganymi standardami, a tak że zachowane są rezerwy przesyłowe. Na terenie gminy Drezdenko funkcjonuje Kopalnia Ropy Naftowej Lubiatów o ł ącznej mocy przył ączeniowej 8.1 MW.

7.1. AKTUALNE ZU ŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ

W 2013 roku w województwie lubuskim konsumpcja energii elektrycznej wyniosła 3 349 GWh. Struktur ę zu życia energii elektrycznej w 2013 roku według sektorów przedstawiono poni żej (Rys. 76).

109 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

pozostałe zu życie 28.2%

rolnictwo 1.2%

gospodarstwa domowe 21.4%

sektor przemysłowy 41.3% sektor transportowy 3.0% sektor energetyczny 4.8%

Rys. 76. Struktura zużycia energii elektrycznej wg sektorów w województwie lubuskim źródło: na podstawie danych GUS

Dane dotycz ąc odbiorców i zu życia energii elektrycznej w mie ście Drezdenku z podziałem na grupy taryfowe przedstawia Tabela 38 i Tabela 39.

Tabela 38. Liczba odbiorców energii elektrycznej w Drezdenku w latach 2012÷2014

Grup ą Liczba odbiorców energii elektrycznej taryfowa 2012 2013 2014 01-02.2015 WN 0 0 0 0 SN 10 10 9 9 nN 4 684 4 733 4 768 4 787

źródło: ENEA Operator

Tabela 39. Zu życie energii elektrycznej w Drezdenku w latach 2012÷2014

Grup ą Za życie energii elektrycznej [kWh] taryfowa 2012 2013 2014 01-02.2015 WN 0 0 0 0 SN 44 300 622 49 892 632 52 830 273 9 429 917 nN 14 185 298 14 353 697 14 490 686 2 396 964

źródło: ENEA Operator

110 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

ENEA Operator nie posiada analogicznych danych dla gminy oraz jej obszarów wiejskich. W zwi ązku z tym zu życie energii elektrycznej na obszarach wiejskich gminy Drezdenko okre ślono na podstawie danych dla obszaru wiejskiego powiatu strzelecko- drezdeneckiego (Tabela 40, Tabela 41).

Tabela 40. Liczba odbiorców energii elektrycznej na obszarach wiejskich powiatu strzelecko- drezdeneckiego

Grup ą Liczba odbiorców energii elektrycznej taryfowa 2012 2013 2014 01-02.2015

WN 0 0 0 0

SN 31 30 31 31

nN 10 948 10 958 11 050 11041

źródło: ENEA Operator

Tabela 41. Zu życie energii elektrycznej na obszarach wiejskich powiatu strzelecko- drezdeneckiego

Grup ą Za życie energii elektrycznej [kWh] taryfowa 2012 2013 2014 01-02.2015

WN 0 0 0 0

SN 14 389 395 11188 649 11110 426 2 115 329

nN 29 981 030 30 790 107 38 018 748 5 315 820

źródło: ENEA Operator

W celu oszacowania zu życia energii elektrycznej na terenie gminy Drezdenko, zało żono takie samo jednostkowe zu życie energii elektrycznej przez mieszka ńca terenów wiejskich gminy, jak przez mieszka ńców wsi w całym powiecie strzelecko-drezdeneckim. Na tej podstawie zu życie energii elektrycznej na terenach wiejskich gminy Drezdenko w roku 2014 oszacowano na poziomie 13 158 MWh, za ś całkowite zu życie energii elektrycznej w roku 2014 w gminie Drezdenko wyniosło wi ęc 80 479 MWh . Do najwi ększych odbiorców energii elektrycznej na terenie gminy nale żą mi ędzy innymi Victaulic Polska Sp. z o.o. oraz Smurfit Kappa Polska – Oddział w Drezdenku.

111 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

7.2. PROGNOZA ZU ŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

Prognoz ę zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą w gminie Drezdenko wykonano przy wykorzystaniu danych ENEA Operator, danych statystycznych GUS oraz prognozy zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą w okresie do 2030 roku okre ślonej w „Polityce energetycznej Polski do 2030 roku” (Tabela 42).

Tabela 42. Krajowe zapotrzebowanie na energi ę elektryczn ą

2006 2010 2015 2020 2025 2030 wyszczególnienie TWh

Energia finalna 111.0 104.6 115.2 130.8 152.7 171.6

Sektor energii 11.6 11.3 11.6 12.1 12.7 13.3

Straty przesyłu i dystrybucji 14.1 12.9 13.2 13.2 15.0 16.8

Zapotrzebowanie netto 136.6 128.7 140.0 156.1 180.4 201.7

Potrzeby własne 14.1 12.3 12.8 13.2 14.2 15.7

Zapotrzebowanie brutto 150.7 141.0 152.8 169.3 194.6 217.4

źródło: Polityka energetyczna Polski do 2030 roku

Kształtowanie si ę popytu na energi ę elektryczn ą w gminie Drezdenko w okresie do 2027 roku zale żeć będzie od szeregu czynników: − tempa zmiany liczby ludno ści, − zmian w wyposa żeniu gospodarstw domowych w sprz ęt AGD i RTV, − rozwoju sektora usług i produkcyjnego, − rozwoju produkcji rolnej i infrastruktury technicznej gospodarstw rolnych, − rozwoju turystyki, − efektów racjonalizacji zu życia energii elektrycznej. Na potrzeby niniejszego opracowania rozpatrzono wariantow ą prognoz ę zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą. Zało żono, że zu życie energii elektrycznej w gminie w okresie do 2030 roku b ędzie wzrasta ć w stałym, średniorocznym tempie równym: − w wariancie nr 1 o 1.3%, − w wariancie nr 2 o 2.3%.

Na tej podstawie, oszacowano prognozowane zu życie energii elektrycznej w gminie Drezdenko (Tabela 43).

112 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Tabela 43. Prognoza zapotrzebowania energii elektrycznej w gminie Drezdenko

2014 2020 2025 2030 scenariusz GWh wariant nr 1 80.5 87.0 92.8 99.0 wariant nr 2 80.5 92.3 103.4 115.8

źródło: opracowanie własne

Za bardziej realny uwa ża si ę wariant nr 1, zgodnie z którym zu życie energii elektrycznej w gminie Drezdenko w roku 2030 wyniesie 99.0 GWh .

7.3. MODERNIZACJA I ROZBUDOWA SYSTEMU ELEKTROENERGETYCZNEGO

ENEA Operator w latach 2014÷2019 planuje na terenie gminy Drezdenko nast ępuj ące inwestycje: − modernizacja sieci WN na kwot ę około 11 300 mln zł, − modernizacja sieci SN i nn zwi ązana z przył ączeniem na kwot ę około 860 tys. zł, − przył ączenie i rozwój sieci SN i nn – kwota około 3 100 tys. zł. Na lata 2014-2019 ENEA Operator planuje do realizacji na terenie miasta i gminy Drezdenko w zakresie rozbudowy systemu energetycznego wybudowanie nowych stacji transformatorowych 15/0.4 kV, powi ąza ń średniego i niskiego napi ęcia zgodnie z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, przebudow ę istniej ących linii napowietrznych 15 kV wychodz ących z GPZ Drezdenko. W trakcie realizacji jest modernizacja elektroenergetycznej linii napowietrznej 110 kV relacji GPZ Strzelce Kraje ńskie - GPZ Drezdenko. ENEA Operator planuje przeprowadzenie modernizacji elektroenergetycznej linii napowietrznej 110 kV relacji GPZ Drezdenko - kierunek Drawski Młyn. Inwestycje planowane do wykonania w zakresie sieci elektroenergetycznych realizowane przez ENEA Operator finansowane s ą ze środków własnych ENEA. W zwi ązku z tym, że gmina Drezdenko nie s ąsiaduje z żadnym pa ństwem, ENEA Operator nie realizuje ani nie planuje żadnych przedsi ęwzi ęć w zakresie modernizacji, rozbudowy, budowy poł ącze ń z systemem elektroenergetycznym innych pa ństw.

113 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

7.4. RACJONALIZACJA ZU ŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ

Istotnym czynnikiem wpływaj ącym na wielko ść zu życia energii elektrycznej przez jej odbiorców jest racjonalizacja zu życia energii elektrycznej poprzez ni żej wyszczególnione działania. 1. Oświetlenie − stosowanie energooszcz ędnych opraw o świetleniowych (oprawy sodowe i LED), − wymiana istniej ących opraw o świetleniowych na energooszcz ędne, − wła ściwa eksploatacja urz ądze ń o świetleniowych, − stosowanie opraw oświetleniowych z czujnikami ruchu, − dobór wła ściwego nat ęż enia o świetlenia, − regulacja oświetlenia. 2. Ogrzewanie elektryczne pomieszcze ń − optymalna izolacja termiczna przegród budowlanych, − stosowanie termicznych osłon transparentnych, − stosowanie nowoczesnych okien zespolonych i rolet na oknach, − stosowanie energooszcz ędnych układów wentylacyjnych, − stosowanie energooszczędnych grzejników i systemów grzewczych. 3. Przygotowanie ciepłej wody u żytkowej − stosowanie urz ądze ń z automatyczn ą regulacj ą temperatury, − wła ściwy dobór pojemno ści urz ądze ń, − odpowiednie obni żenie temperatury przygotowania wody u żytkowej, − stosowanie odpowiednich izolacji zasobników. 4. Sprz ęt gospodarstwa domowego − stosowanie energooszcz ędnych lodówek, zamra żarek, zmywarek, pralek, odpowiednich proszków do prania, wła ściwej temperatury grzania wody w procesie prania, odpowiedniej wielko ści wsadu bielizny, − stosowanie przykry ć w procesie gotowania i wła ściwych obrysów naczy ń, − stosowanie kuchni mikrofalowych, − ograniczenie do niezb ędnej cz ęstotliwo ści wietrzenia pomieszcze ń kuchennych, − używanie energooszcz ędnego sprz ętu RTV. 5. Produkcja rolna − stosowanie automatycznych procesów w produkcji hodowlanej,

114 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− stosowanie energooszcz ędnych nap ędów i urz ądze ń w produkcji ro ślinnej i hodowlanej. 6. Produkcja przemysłowa − modernizacj ę technologii produkcji, − stosowanie i wymian ę nap ędów na energooszcz ędne, − regulacj ę pr ędko ści obrotowej silników maszyn, − stosowanie energoelektroniki i automatyzacji procesów produkcyjnych, − monitoring obci ąż eń i zapotrzebowania energii. 7. Stymulowanie racjonalnych systemów u żytkowania energii − planowanie wg najmniejszych kosztów, − zarz ądzanie popytem na moc i energię, − zintegrowane planowanie energetyczne, Potencjalne mo żliwo ści zmniejszenia zu życia energii elektrycznej w wyniku omówionych wy żej działa ń wynosz ą od kilku do nawet kilkudziesi ęciu procent. Celem zmniejszenia strat w układzie sieciowym stopniowo udoskonalana powinna by ć organizacja pracy sieci, jej struktury oraz wprowadzane nowoczesne przyrz ądy pomiarowe oraz lepszy system ewidencjonowania zu życia. Mo żna tu wymieni ć nast ępuj ące zakresy prac: 1. Straty obci ąż eniowe w liniach elektroenergetycznych wszystkich napi ęć . − wymiana przewodów w linach napowietrznych i kablowych na wi ększe przekroje, − ograniczenie asymetrii obci ąż eń w szczególno ści w sieciach niskiego napi ęcia, − likwidacja przeci ąż eń w sieci z uwzgl ędnieniem systemu zarz ądzania popytem na energi ę i moc, − uzasadnione ekonomicznie i technicznie nakłady na rekonstrukcj ę i rozwój sieci, − stosowanie optymalnych ruchowo struktur i konfiguracji układów sieciowych. 2. Straty w transformatorach − wymiana istniej ących transformatorów na jednostki o wi ększej sprawno ści, − kontrola obci ąż eń i identyfikacja zmienno ści obci ąż eń, − kompensacja mocy biernej. 3. Straty w przył ączach i przyrz ądach pomiarowych − zwi ększona cz ęstotliwo ść zabiegów kontrolnych, − legalizacja przyrz ądów pomiarowych,

115 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− prawidłowe okre ślenie wymaga ń przy wydawaniu warunków technicznych przył ączenia. 4. Straty handlowe − wzmo żona kontrola układów pomiarowych, − prawidłowa ewidencja poboru energii, − skuteczne wykrywanie kradzie ży. Przy zastosowaniu wyżej wymienionych środków spodziewa ć si ę mo żna zmniejszenia strat w sieci 110 kV o około 0,25%, a w sieci SN/nN nawet o około 2÷3%, co potwierdzaj ą informacje z zakładów energetycznych, gdzie środki te s ą sukcesywnie wprowadzane

116 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

8. WYKORZYSTANIE NADWY ŻEK I LOKALNYCH ZASOBÓW, Z UWZGL ĘDNIENIEM ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ, KOGENERACJI I CIEPŁA ODPADOWEGO

Zgodnie z ustaw ą Prawo energetyczne „Zało żenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe” powinny zawiera ć analiz ę wykorzystania istniej ących nadwy żek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzgl ędnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. Zgodnie z definicj ą ustawow ą źródła odnawialne to źródła wykorzystuj ące w procesie przetwarzania energi ę wiatru, promieniowania słonecznego, geotermaln ą, fal, pr ądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energi ę pozyskiwan ą z biomasy, biogazu wysypiskowego, a tak że biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szcz ątków ro ślinnych i zwierz ęcych. Nale ży tu podkre śli ć, że cho ć zasoby energii odnawialnej są nieograniczone, jednak ich potencjał jest rozproszony, st ąd koszty wykorzystania znacznej cz ęś ci energii ze źródeł odnawialnych są wy ższe od kosztów pozyskiwania i przetwarzania paliw konwencjonalnych i jądrowych. W 2009 roku weszła w życie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE, która zobowi ązuje pa ństwa UE do promowania, zach ęcania i wspierania inwestycji w źródła energii odnawialnej. Dyrektywa okre śla wspólne ramy dla pa ństw członkowskich w zakresie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, jak równie ż wyznacza obowi ązkowe krajowe cele dotycz ące udziału energii z OZE w zu życiu energii. Polska docelowo ma osi ągn ąć udział energii odnawialnej w ko ńcowym zu życiu brutto energii na poziomie 15% w 2020 roku. Zgodnie z zało żeniami polityki energetycznej pa ństwa władze lokalne, w jak najszerszym zakresie, powinny uwzgl ędni ć źródła odnawialne w bilansie energetycznym gminy. Instalacje wykorzystuj ące odnawialne źródła energii z natury maj ą na ogół charakter lokalny i nie wymagaj ą tworzenia scentralizowanej infrastruktury technicznej. Jako małe i rozproszone technologie wpisuj ą si ę w polityk ę, strategi ę i plany rozwoju regionalnego i lokalnego. Zwa żywszy na rozproszony charakter oraz ogóln ą dost ępno ść zasobów odnawialnych źródeł energii, energetyka odnawialna mo że sta ć si ę czynnikiem pobudzaj ącym

117 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

rozwój gospodarczy na poziomie regionalnym. W śród korzy ści z wykorzystania OZE, które maj ą zarówno charakter ekonomiczny jaki społeczny, wymieni ć tu mo żna: − zmniejszenie zapotrzebowania na paliwa kopalne, − ograniczenie emisji zanieczyszcze ń, w szczególno ści dwutlenku w ęgla i siarki, − wzrost bezpiecze ństwa energetycznego gminy, − ni ższe koszty eksploatacji, − racjonalne zagospodarowanie odpadów, − rozwój gospodarczy regionu, aktywizacja lokalnej społeczno ści, tworzenie miejsc pracy, − mo żliwo ść pozyskania funduszy zewn ętrznych, − promocja gminy w kraju i za granic ą. Aktualne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w Polsce do produkcji energii elektrycznej przedstawiono poni żej (Tabela 44, Tabela 45, Tabela 46).

Tabela 44. Moc zainstalowana koncesjonowanych instalacji OZE, stan na 31.12.2012

2008 2009 2010 2011 2012 Rodzaj źródła OZE [MW ] Elektrownie na biogaz 54.615 70.888 82.884 103.487 131.247 Elektrownie na biomas ę 231.990 252.490 356.190 409.680 820.700 Elektrownie słoneczne - 0.001 0.033 1.125 1.290 Elektrownie wiatrowe 451.090 724.657 1 180.272 1 616.361 2 496.748 Elektrownie wodne 940.576 945.210 937.044 951.390 966.103 Łącznie 1 678.271 1 993.246 2 556.423 3 082.043 4 416.088

źródło: Urz ąd Regulacji Energetyki

Tabela 45. Produkcja energii elektrycznej w OZE

2009 2010 2011 2012 2013 Rodzaj źródła OZE [MWh] Elektrownie na biogaz 300 850.259 363 595.743 430 537.322 528 099.178 112 988.734 Elektrownie na biomas ę 601 088.244 635 634.844 1 055 151.712 1 097 718.577 3 694.670 Elektrownie słoneczne 1.328 1.672 177.805 1 136.802 89.424 Elektrownie wiatrowe 1 045 166.230 1 823 297.061 3 126 526.394 4 524 473.670 1 188 988.542 Elektrownie wodne 2 375 767.238 2 922 051.638 2 316 833.385 2 031 544.902 501 394.271 Współspalanie 4 281 614.983 5 243 251.417 5 999 582.057 5 754 955.293 135 692.429

Łącznie 8 604 488.282 10 987 832.375 12 928 808.675 13 937 928.422 1 942 848.070

źródło: Urz ąd Regulacji Energetyki

118 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Tabela 46. Udział no śników energii odnawialnej w ł ącznym pozyskaniu energii z OZE

2008 2009 2010 2011 2012 2013 Wyszczególnienie % Biopaliwa stałe 87.48 85.77 85.29 85.00 82.16 80.03 Energia słoneczna 0.02 0.11 0.12 0.14 0.15 0.18 Energia wody 3.42 3.37 3.65 2.68 2.06 2.46 Energia wiatru 1.33 1.53 2.08 3.69 4.80 6.05 Biogaz 1.78 1.62 1.67 1.83 1.98 2.12 Biopaliwa ciekłe 5.47 7.04 6.64 5.76 7.97 8.20 Energia geotermalna 0.23 0.24 0.20 0.17 0.19 0.22 Odpady komunalne 0.00 0.01 0.04 0.43 0.38 0.42 Pompy ciepła 0.27 0.30 0.31 0.30 0.31 0.33

źródło: Urz ąd Regulacji Energetyki

Udział energii ze źródeł odnawialnych w pozyskaniu energii pierwotnej stale wzrasta. W 2013 roku w skali kraju wyniósł on 11.9%.

8.1. ENERGIA WÓD

W Polsce w 2013 roku blisko 26% energii elektrycznej produkowanej w technologii wykorzystuj ącej odnawialne źródła energii, pochodziło z energetyki wodnej. Do energii odnawialnej zalicza si ę jedynie produkcj ę energii elektrycznej w elektrowniach na dopływie naturalnym (przepływowych). Ukształtowanie terenu naszego kraju, w wi ększo ści nizinne, a tak że brak du żych, naturalnych spadów nie stwarza zbyt korzystnych warunków do budowania du żych elektrowni wodnych. Z uwagi na warunki hydrologiczne, rozwój sektora energii wodnej zwi ązany jest głównie z małymi elektrowniami wodnymi. Moc urz ądze ń produkuj ących energi ę elektryczn ą z wykorzystaniem turbin wodnych w Polsce to 977.006 MW. Nale ży zwróci ć uwag ę na fakt, że w Polsce pracuje aż 756 elektrowni wodnych. Wi ększo ść z nich to wła śnie małe elektrownie wodne. Potencjał hydroenergetyczny województwa lubuskiego według mo żliwo ści technicznych szacowany jest na około 1 544 GWh/rok (Tabela 47). Zasoby aktualnie wykorzystywane to około 170 GWh/rok, czyli około 11%, z czego z kolei 90% przypada na południow ą cz ęść województwa. Aktualnie na terenie województwa funkcjonuje 54 elektrowni wodnych o ł ącznej mocy 118.954 MW. Najwi ększ ą hydroelektrownia na terenie

119 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

województwa jest Elektrownia Wodna Dychów o mocy zainstalowanej 91.330 MW. Jest to elektrownia szczytowo-pompowa typu derywacyjnego.

Tabela 47. Potencjał hydroenergetyczny województwa lubuskiego

Potencjał [GWh/rok] Rzeka teoretyczny techniczny Odra środkowa 1045 596 Bóbr 591 320 Kwisa 138 45 Nysa Łu życka 345 76 Warta 1032 351 Gwda 91 43 Drawa 79 43 Pozostałe 338 70 Razem 3 659 1 544

źródło: Studium rozwoju systemów energetycznych w województwie lubuskim do roku 2025, ze szczególnycm uwzgl ędnieniem perspektyw rozwoju energetyki odnawialnej

W powiecie strzelecko-drezdeneckim zlokalizowane s ą trzy elektrownie wodne przepływowe o ł ącznej mocy 1.959 MW. Jest to mi ędzy innymi Mała Elektrownia Wodna „Kamienna” o mocy 0.96 MW na rzece Drawa w Drawie ńskim Parku Narodowym gminie Dobiegniew (Rys. 77 ÷ Rys. 78). Elektrownia „Kamienna” jest najstarsz ą, działaj ącą elektrowni ą wodn ą na świecie. Jej budow ę rozpocz ęto w 1896 roku, za ś przemysłow ą eksploatacj ę elektrowni datuje si ę na 1903 rok. W roku 1921 wł ączono elektrowni ę do sieci ogólnokrajowej. Do dzi ś wykorzystywane s ą oryginalne elementy wyposa żenia technicznego: hydrozespoły z turbinami Francisa z 1893 i 1898 roku, suwnic ę z 1909 roku.

Rys. 77. Elektrownia Wodna „Kamienna” Rys. 78. Elektrownia Wodna „Kamienna” źródło : www.garnek.pl źródło: lubtur.pl

120 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Wst ępna analiza wykorzystania przepływaj ących przez teren gminy Drezdenko cieków wodnych, wskazuje na potencjalne mo żliwo ści lokalizacji małych elektrowni wodnych (MEW) na terenie gminy. Jednak że aktualnie nie s ą dost ępne szczegółowe dane okre ślaj ące mo żliwo ści techniczne oraz zasadno ści budowy MEW w konkretnych lokalizacjach na terenie gminy Drezdenko. Decyzj ę o ewentualnej lokalizacji MEW na terenie gminy musi poprzedzić studium wykonalno ści inwestycji, ograniczaj ące ryzyko inwestora. Materiałami wyj ściowymi do przeprowadzenia analizy s ą, mi ędzy innymi, przekroje poprzeczne odpowiednich odcinków rzeki, mapy sytuacyjno-wysoko ściowe, zasadnicze i ewidencyjne, charakterystyka hydrologiczna, analiza wst ępna oddziaływania na środowisko, zało żenia techniczne planowanej inwestycji. Ocena ryzyka zwi ązana z niewła ściwym zlokalizowaniem Małej Elektrowni Wodnej powinna by ć podstawow ą i pierwsz ą czynno ści ą wykonan ą przez inwestorów przygotowuj ących projekt inwestycyjny, polegaj ący na budowie MEW. Do czynników warunkuj ących ocen ę skali ryzyka, które nale ży wzi ąć pod uwag ę przy analizie potencjalnej lokalizacji MEW nale ży zaliczy ć w szczególno ści: − sąsiedztwo obszarów wra żliwych, − wzajemne relacje przestrzenne i infrastrukturalne, − sąsiedztwo innych istniej ących i planowanych elektrowni wodnych, − zapisy planów ochrony istniej ących form ochrony przyrody, − plany utworzenia nowych obszarów ochrony przyrody, − naturalne i antropogeniczne bariery ekologiczne, − poziom nakładów inwestycyjnych. Nale ży zało żyć, że wykorzystanie energii spadku wód w granicach gminy, mo że by ć realizowane głownie przez inwestorów indywidualnych przy wsparciu ze strony samorz ądu.

8.2. ENERGIA WIATRU

Szacuje si ę, że globalny potencjał energii wiatru jest równy obecnemu zapotrzebowaniu na energi ę elektryczn ą. Obiektywne cechy i specyficzne wła ściwo ści energetyki wiatrowej powoduj ą, że jest to wymagaj ące źródło energii, zarówno dla inwestorów, projektantów, operatorów sieci elektroenergetycznej, jak i społeczno ści lokalnych. Specyfika energetyki wiatrowej to przede wszystkim bardzo wysoka zale żno ść

121 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

mocy osi ąganej przez elektrowni ę wiatrow ą od bie żą cej warto ści pr ędko ści wiatru oraz nierównomierny rozkład zasobów energii wiatru na obszarze kraju. Według opracowanych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej map wietrzno ści dla obszaru Polski wynika, że tereny uprzywilejowane pod wzgl ędem zasobów energii wiatru to przede wszystkim wybrze że Morza Bałtyckiego, Suwalszczyzna, środkowa Wielkopolska i Mazowsze, Beskid Śląski i Żywiecki, Pogórze Dynowskie i Bieszczady (Rys. 79). Dodatkowo istnieje szereg innych mniejszych obszarów, gdzie lokalne warunki klimatyczne i terenowe szczególnie sprzyjaj ą rozwojowi energetyki wiatrowej. Pr ędko ść wiatru ulega zmianom dziennym, miesięcznym i sezonowym. Zarówno w cyklu dobowym, jaki i sezonowym w Polsce wyst ępuje korzystna korelacji mi ędzy pr ędko ści ą wiatru, a zapotrzebowaniem energii.

Rys. 79. Teoretyczna g ęsto ść mocy wiatru w Rys. 80. Średnie pr ędko ści wiatru kWh/m 2/rok źródło: Atlas klimatu Polski, red. H. Lorenz, IMGW

Zgodnie z aktualn ą wiedz ą na temat energetyki wiatrowej, warunkiem opłacalności wykorzystania elektrowni wiatrowych, w przypadku obiektów du żej mocy (powy żej 30 kW), niezb ędne jest wyst ępowanie średnich rocznych pr ędko ści wiatru powy żej 5.5 m/s na wysoko ści wirnika. Średnie roczne pr ędko ści wiatru w Polsce wynosz ą 3.8 m/s zim ą i 2.8 m/s latem. Pr ędko ści powy żej 4 m/s wyst ępuj ą na wysoko ści ponad 25 m w wi ększej cz ęś ci kraju, natomiast pr ędko ści powy żej 5 m/s tylko na niewielkim jej obszarze na wysokości powy żej 50 m (Rys. 80). Małe siłownie wiatrowe pracuj ące na tzw. sie ć wydzielon ą (np. na potrzeby gospodarstwach rolnych), mog ą by ć wznoszone dla pr ędko ści wiatru powy żej 3 m/s.

122 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Pomimo, że wydajno ść turbiny wiatrowej zale ży przede wszystkim od pr ędko ści wiatru, istotne znaczenie maj ą równie ż warunki lokalizacji obiektu w terenie, gdy ż brak swobodnego przepływu wiatru wydatnie ogranicza prac ę wirnika, je śli jest on instalowany na stosunkowo niskich wysoko ściach. Rozwój energetyki wiatrowej na danym terenie uzale żniony jest nie tylko od zasobów wiatru, lecz zale ży tak że od rozwoju lokalnej infrastruktury technicznej, w tym przede wszystkim mo żliwo ści podł ączenia do sieci elektroenergetycznej. Kwesti ę podł ączenia do sieci mo żna rozwi ąza ć poprzez: − wykorzystanie linii średniego napi ęcia 15kV, która pozwala na podł ączenie turbiny bezpo średnio do linii, ale jednocze śnie uniemo żliwia instalowanie mocy wi ększych ni ż 4÷6 MW; − wykorzystanie linii wysokiego napi ęcia 110kV, która pozwala na instalowanie wi ększych mocy, przy czym wykorzystanie tego typu linii wi ąż e si ę z konieczno ści ą budowy stacji przeka źnikowej GPZ 15kV/110kV. Z praktycznego punktu widzenia podł ączenie do linii wysokiego napi ęcia jest opłacalne tylko w sytuacji, gdy moc planowanego parku wiatrowego przewiduje si ę na ponad 12 MW. Podstawowymi barierami rozwoju energetyki wiatrowej na danym terenie s ą: − utrudnione warunki wyprowadzenia mocy, zwi ązane ze struktur ą sieci 110 kV i nn oraz kosztami i utrudnieniami w realizacji linii WN, − rozwini ęta sie ć obszarów chronionych, − skomplikowane procedury administracyjne, − brak szczegółowych bada ń lokalnych warunków wiatrowych. Inwestycjom zwi ązanym z budow ą elektrowni wiatrowych cz ęsto towarzysz ą protesty miło śników przyrody, a tak że lokalnych społeczno ści. Pierwsze z nich zwi ązane s ą z obawami o negatywny wpływ inwestycji na środowisko przyrodnicze. Natomiast protesty lokalnych społeczno ści dotycz ą głównie obaw zwi ązanych z wpływem na zdrowie mieszka ńców, trudno ści ą w uprawie roli i pogorszeniem si ę jako ści krajobrazu, jak te ż spadkiem w okolicach elektrowni warto ści gruntów, które mogłyby by ć przeznaczone na cele budowlane lub rekreacyjne. Cz ęść tych obaw wynika z niewiedzy na temat rzeczywistego oddziaływania elektrowni wiatrowych na otoczenie.

123 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Aktualnie moc urz ądze ń produkuj ących energi ę elektryczn ą z wiatru w Polsce to 3 833.831 MW, za ś liczba instalacji wynosi 931. Na terenie województwa lubuskiego działa 8 elektrowni wiatrowych o ł ącznej mocy 63 MW. Na terenie powiatu strzelecko- drezdeneckiego zlokalizowana jest 1 elektrownia wiatrowa o mocy 6 MW. „Zespół Elektrowni Wiatrowych Czy żewo” znajduje si ę na terenie gminy Strzelce Kraje ńskie (Rys. 81÷Rys. 82). Całkowity koszt projektu to 54 225 856.38 PLN, w tym warto ść dofinansowania ze środków Funduszu Spójno ści wynosi 21 347 929.06 PLN. „Zespół Elektrowni Wiatrowych Czy żewo” składa si ę z 3 elektrowni wiatrowych typu Gamesa Eolica G90 o mocy 2 MW ka żda. Szacuje si ę, ze ilo ść energii wyprodukowanej przez ZEW Czy żewo wystarczy na pokrycie zapotrzebowania 5 565 gospodarstw domowych.

Rys. 81. „Zespół Elektrowni Wiatrowych Rys. 82. Monta ż wie ży w „Zespole Czy żewo” w trakcie budowy Elektrowni Wiatrowych Czy żewo” źródło : domrel.pl źródło: domrel.pl

Teren gminy Drezdenko znajduje si ę w obszarze warunków korzystnych (strefa II). Takie poło żenie stanowi o du żych potencjalnych mo żliwo ściach efektywnej pracy siłowni wiatrowej. Aktualnie na terenie gminy nie działa żadna elektrownia wiatrowa. Rozwój energetyki wiatrowej na danym terenie uwarunkowany jest nie tylko od zasobów wiatru, lecz równie ż zale ży od rozwoju lokalnej infrastruktury technicznej, w tym przede wszystkim mo żliwo ści ą podł ączenia do sieci elektroenergetycznej. Kwesti ę podł ączenia do sieci mo żna rozwi ąza ć poprzez:

124 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− wykorzystanie linii średniego napi ęcia 15kV, która pozwala na podł ączenie turbiny bezpo średnio do linii, ale jednocze śnie uniemo żliwia instalowanie mocy wi ększych ni ż 4÷6 MW; − wykorzystanie linii wysokiego napi ęcia 110kV, która pozwala na instalowanie wi ększych mocy, przy czym wykorzystanie tego typu linii wi ąż e si ę z konieczno ści ą budowy stacji przeka źnikowej GPZ 15kV/110kV. Z praktycznego punktu widzenia podł ączenie do linii wysokiego napi ęcia jest opłacalne tylko w sytuacji, gdy moc planowanego parku wiatrowego przewiduje si ę na ponad 12 MW. Podstawowymi barierami rozwoju energetyki wiatrowej na analizowanym terenie s ą: − utrudnione warunki wyprowadzenia mocy, zwi ązane ze struktur ą sieci 110 kV i nn oraz kosztami i utrudnieniami w realizacji linii WN, − rozwini ęta sie ć obszarów chronionych (m. in. obszary Natura 2000: Dolina Dolnej Noteci, Jeziora Go ścimskie, Lasy Puszczy nad Draw ą, Puszcza Notecka, Uroczyska Puszczy Drawskiej), − skomplikowane procedury administracyjne, − brak szczegółowych bada ń lokalnych warunków wiatrowych, − brak społecznej akceptacji dla tego typu inwestycji. Planuj ąc budow ę elektrowni wiatrowej nale ży rozpozna ć wszelkie lokalne czynniki, które mog ą by ć niesprzyjaj ące dla przedsi ęwzi ęcia, takie jak rozkład pr ędko ści wiatru w zale żno ści od lokalnych warunków topograficznych. Wst ępnie mo żna sprzyja ć, że na terenie gminy istniej ą mo żliwo ści pozyskania energii z wiatru, jednak dla potwierdzenia opłacalno ści du żych inwestycji niezb ędne s ą szczegółowe pomiary średnich rocznych i sezonowych wielko ści energii wiatru oraz zasobów energii wiatru, dla wskazanych wysoko ści zawieszenia wirnika turbiny wiatrowej na danym terenie. Wpływy do gmin, na terenie których zostały ulokowane turbiny wiatrowe, na obszarach o korzystnych warunkach wietrzno ści, mog ą stanowi ć nawet 17% bud żetu gminy, podaje Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej. Według PSEW, w 2020 roku dzi ęki farmom wiatrowym do kas gmin mo że wpływa ć nawet 212 mln zł rocznie. Natomiast szacowane przychody z dzier żawy dla rolników mog ą wynieść nawet 100 mln zł rocznie. Rozwój energetyki wiatrowej, zgodnie z analizami PSEW, przyczyni si ę tak że do powstania do 66 tys. miejsc pracy w perspektywie do roku 2020.

125 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Równie ż funkcjonowanie małych przydomowych siłowni wiatrowych, przy spełnieniu podstawowych warunków lokalizacji, takich jak montaż urz ądzenia z dala od zwartych zabudowa ń, drzew oraz innych obiektów ograniczaj ących sił ę wiatru, daje wysoki wska źnik opłacalno ści inwestycji. W naszym kraju najpopularniejsze s ą turbiny o mocy 3÷5 kW, które działaj ą w systemach do podgrzewania ciepłej wody u żytkowej. Cz ęsto tego typu instalacje wspomagaj ą lub zast ępuj ą systemy kolektorów słonecznych. Taki układ nie wymaga spełnienia rygorystycznych parametrów jako ściowych energii elektrycznej, jak to ma miejsce w przypadku sprzeda ży energii do sieci. Przy produkcji energii na potrzeby własne inwestor równie ż nie musi spełnia ć szeregu innych kryteriów. Dro ższym rozwi ązaniem s ą instalacje elektrowni wiatrowych z magazynem energii elektrycznej w postaci akumulatorów elektrochemicznych, poniewa ż baterie znacznie podnosz ą koszt całej instalacji. Tego typu rozwi ązania stosuje si ę tylko w miejscach, gdzie nie ma dost ępu do sieci energetycznej, bądź koszt jej doprowadzenia jest bardzo wysoki. Bardzo du że zainteresowanie inwestycjami w małe elektrownie wiatrowe wyst ępuje wśród rolników oraz inwestorów indywidualnych. Pomimo, że warunki wiatrowe sprzyjaj ące małej energetyce wiatrowej s ą w zasadzie takie same w całym kraju i zale żą od lokalnych uwarunkowa ń fizjograficznych, szczególnie du ży potencjał wykorzystania małych turbin wiatrowych wyst ępuje w centralnej i południowej Polsce. Na tych obszarach znajduje si ę najwi ęcej gospodarstw rolnych, których potrzeby energetyczne s ą na tyle du że, aby inwestycja w mał ą elektrowni ę wiatrow ą była uzasadniona. Zainteresowanie mał ą energetyk ą wiatrow ą w śród rolników jest tak że skutkiem wzrostu zu życia energii w gospodarstwach rolnych oraz wzrostu cen energii. Przydomowa elektrownia wiatrowa w polskich warunkach klimatycznych mo że pracowa ć z pełn ą moc ą nominaln ą w przedziale od 600 do 1200 godzin. Przeci ętne gospodarstwo domowe na terenach wiejskich zu żywa w ci ągu roku około 2400 kWh. Mo żna zatem przyj ąć , że przydomowa elektrownia wiatrowa o mocy od 3÷5 kW byłyby w stanie zaspokoi ć potrzeby energetycznie gospodarstwa. W przypadku realizacji tego typu projektu nale ży rozwa żyć, w jaki sposób inwestor będzie czerpa ć korzy ści, tzn. czy elektrownia wiatrowa miałaby sta ć si ę dodatkowym źródłem energii wykorzystywanym np. do podgrzewania wody u żytkowej, czy te ż produkowana przez ni ą energia miałaby by ć sprzedawana do sieci elektroenergetycznej. W przypadku gdy inwestor decyduje si ę na sprzeda ż energii, musi spełni ć kilka dodatkowych kryteriów, m.in.

126 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

uzyska ć koncesj ę na wytwarzanie energii w URE, zarejestrowa ć działalno ść gospodarcz ą oraz zdoby ć warunki przył ączenia do sieci energetycznej u operatora sieci dystrybucyjnej. Ponadto wygenerowan ą energi ę powinien zby ć na Towarowej Giełdzie Energii S.A. Poni żej (Tabela 48) zestawiono koszty dwóch typowych instalacji, z których pierwsza, o mocy 3 kW generuje energi ę na własne potrzeby inwestora, natomiast druga, o mocy 10 kW podł ączona jest do sieci energetycznej.

Tabela 48. Szacunkowy koszt przydomowej elektrowni wiatrowej

Urz ądzenia 3 kW 10 kW Turbina wiatrowa 15 500 38 000 Kontroler ładowania 1 450 11 000 Akumulatory (OFF-GRID) 11 000 n/d Grzałka zrzutowa (OFF-GRID) 1 100 n/d Inwerter jednofazowy 3 200 n/d Inwerter trójfazowy n/d 15 000 Osprz ęt elektryczny 900 4 150 Maszt na linkach odci ągowych 3 000 n/d Maszt wolnostoj ący n/d 15 000 Fundament n/d 3000 Transport całej instalacji n/d 1000 Prace monta żowe Wykonanie fundamentu n/d 3000 Posadowienie masztu na linach odci ągowych 2 650 n/d Posadowienie masztu wolnostoj ącego n/d 4 000 Przył ączenie elektrowni do sieci domowej (OFF-GRID) 500 n/d Przył ączenie elektrowni do sieci elektroenergetycznej (ON-GRID) n/d 1 200 Sumaryczny koszt instalacji budowy elektrowni 39 300 95 350 Średni koszt 1 kW instalacji (tylko nakłady inwestycyjne) 13 100 9 535

źródło: Małoskalowe odnawialne źródła energii i mikroinstalacje. Instytut Energetyki Odnawialnej

Pomimo, że nakłady inwestycyjne przemawiaj ą za budow ą elektrowni zintegrowanej z sieci ą energetyczn ą, w rzeczywisto ści niewielu inwestorów decyduje si ę na tego typu rozwi ązania, poniewa ż status producenta energii zobowi ązuje do podj ęcia szeregu czynno ści, które powoduj ą wysokie koszty operacyjne dla producenta energii.

127 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

8.3. ENERGIA SŁONECZNA

Praktyczne mo żliwo ści wykorzystania energii promieniowania słonecznego uzale żnione s ą od warunków klimatycznych, które na terenie Polski charakteryzuj ą si ę du żą ró żnorodno ści ą, wynikaj ącą głównie ze ścierania si ę wpływu dwóch odmiennych frontów atmosferycznych atlantyckiego i kontynentalnego. Ocen ę zasobów energii promieniowania słonecznego oraz możliwo ści jej pozyskiwania dla celów technicznych mo żna przeprowadzi ć na podstawie dwóch podstawowych wielko ści, jakimi s ą: − średnioroczne usłonecznienie, wyra żone w h/rok (Rys. 83), − roczna g ęsto ść promieniowania słonecznego, wyra żona w kWh/(m2⋅rok) (Rys. 84). Średnioroczne sumy usłonecznienia w zale żno ści od regionu wynosz ą od 1300 h/rok do 1900 h/rok. Średnia roczna suma usłonecznienia dla Polski wynosi około 1600 h/rok, co stanowi 18.2% całego roku.

Rys. 83. Średnioroczne sumy usłonecznienia Rys. 84. Średnioroczne sumy promieniowania dla reprezentatywnych rejonów Polski [h/rok] [kWh/(m2⋅rok)] źródło: Konwersja termiczna energii promieniowania słonecznego w warunkach krajowych, Jerzy Bogdanienko

Drug ą istotn ą wielko ści ą s ą średnioroczne sumy promieniowania padaj ącego na jednostk ę powierzchni, które mo żna traktowa ć jako wielko ść całkowitych zasobów energii promieniowania w ci ągu roku. Roczna g ęsto ść promieniowania słonecznego na płaszczyzn ę poziom ą waha si ę na terenie naszego kraju w granicach 950÷1250 kWh/(m2⋅rok) (Rys. 83). Warunki meteorologiczne w naszej strefie klimatycznej charakteryzuj ą si ę nierównomiernym rozkładem promieniowania słonecznego w cyklu rocznym, w którym

128 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

dominuj ącym okresem jest sze ść miesi ęcy sezonu wiosenno-letniego. Blisko 80% całkowitej sumy nasłonecznienia przypada na miesi ące od kwietnia do wrze śnia. Dlatego w polskich warunkach klimatycznych energi ę słoneczn ą zaleca si ę stosowa ć przede wszystkim w okresie letnim, natomiast w pozostałym zachodzi konieczno ść pokrywania potrzeb energetycznych w skojarzeniu z innymi źródłami. Wykorzystywane s ą ró żne metody konwersji promieniowania słonecznego, a dwie podstawowe to metoda fototermiczna i fotowoltaiczna. Metoda fototermiczna polega na przemianie energii promieniowania słonecznego w energi ę ciepln ą. Systemy stosowane w tej metodzie to kolektory oraz inne systemy solarne. Metoda fotowoltaiczna polega na przemianie energii promieniowania słonecznego w energi ę elektryczn ą. W tej metodzie wykorzystuje si ę układy fotowoltaiczne z modułami ogniw fotowoltaicznych. Aktualnie w Polsce najbardziej rozpowszechnion ą technologi ą aktywnego pozyskiwania energii promieniowania słonecznego są instalacje zło żone z termicznych kolektorów słonecznych, wykorzystywane do podgrzewania wody użytkowej. Kolektory słoneczne stają si ę coraz bardziej popularne,od kliku lat ceny systemów fotowoltaicznych systematycznie spadaj ą, co wynika przede wszystkim z szybkiego spadku cen paneli fotowoltaicznych – komponentu posiadaj ącego najwi ększy udział w kosztach systemów PV. Podczas gdy w 2010 roku panele fotowoltaiczne kosztowały około 2 euro/W, ich cena w 2012 roku kształtowała si ę na poziomie około 0.6÷0.8 euro/W. Spadek cen paneli fotowoltaicznych wynika przede wszystkim z dynamicznego rozwoju bran ży producentów w Chinach, którzy s ą w stanie produkowa ć taniej ni ż dominuj ący wcze śniej na rynku producentów paneli PV Niemcy. Pojawianie si ę nowych producentów i szybki wzrost ich mocy produkcyjnych od pewnego czasu skutkuje tak że nadpoda żą na globalnym rynku energii słonecznej, co dodatkowo wpływa na obni żanie cen paneli i całych systemów fotowoltaicznych. O typie instalacji fotowoltaicznych decyduje ko ńcowy sposób wykorzystania energii elektrycznej wyprodukowanej z paneli PV. Wyró żnia si ę trzy podstawowe typy instalacji: − przył ączane do sieci elektroenergetycznej (ang. ON-GRID), − nie przył ączane do sieci elektroenergetycznej (ang. OFF-GRID), − systemy mieszane. W systemach ON-GRID energia elektryczna wyprodukowana przez panele PV jest w inwerterze sieciowym zamieniana na pr ąd przemienny o napi ęciu i cz ęstotliwo ści zgodnych z

129 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

sieci ą elektroenergetyczn ą, z któr ą współpracuje. Licznik dokonuje pomiaru energii przekazanej do sieci, na tej podstawie dokonywane są rozliczenia sprzeda ży wyprodukowanego pr ądu z lokalnym operatorem systemu dystrybucyjnego. Energi ę elektryczn ą słu żą cą do zasilenia urz ądze ń w gospodarstwie domowym mo żna zakupi ć osobno, ale w tzw. systemie producenckim mo że bardziej opłaca ć si ę ich wykorzystanie na potrzeby własne i sprzeda ż nadwy żek do sieci. Systemy OFF-GRID (tzw. instalacje autonomiczne) służą do zasilania obiektów, gdzie prowadzenie przył ącza elektroenergetycznego okazuje si ę nieopłacalne (schroniska górskie, oświetlenie i sygnalizacje drogowe poza miastem, domki letniskowe). Systemy takie wymagaj ą magazynowania energii w akumulatorach, by umo żliwi ć ci ągło ść zasilania w czasie braku dostatecznej ilo ści promieniowania słonecznego. Konieczno ść stosowania akumulatorów w istotny sposób wpływa na koszt instalacji – baterie akumulatorów stanowi ą średnio 20% całkowitych kosztów instalacji OFF-GRID. Systemy mieszane PV wytwarzaj ą w pierwszej kolejno ści energi ę elektryczn ą na potrzeby własne gospodarstwa domowego lub rolnego. W przypadku niedoboru energii, wyczerpania si ę akumulatorów lub awarii elektrowni PV mo żliwe jest przeł ączenie na zasilanie z innego źródła, jak na przykład sie ć elektroenergetyczna lub rezerwowy generator Diesela. System w takim przypadku musi zosta ć rozbudowany o inwerter wyspowy, który przył ączony do sieci elektroenergetycznej pobiera z niej energi ę ładuj ąc akumulatory i kontroluj ąc ich prac ę. Przy zwi ększonym zapotrzebowaniu na energi ę, urz ądzenie w pierwszej kolejno ści zamienia pr ąd stały zmagazynowany w akumulatorach na pr ąd przemienny, za ś w przypadku dalszego niedoboru - pobiera pr ąd bezpo średnio z publicznej sieci elektroenergetycznej lub innego źródła rezerwowego. Dzi ęki takim programom jak dotacje Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przeznaczone na cz ęś ciow ą spłat ę kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i monta ż kolektorów słonecznych dla osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych. Jeszcze niedawno wysokie koszty instalacji sprawiały, że stosowanie urz ądze ń wykorzystuj ących energi ę słoneczn ą do produkcji energii elektrycznej w polskich warunkach klimatycznych nie było nieopłacalne. Jednak stały rozwój technologii ogniw fotowoltaicznych zmienił tę sytuacj ę. Gmina Drezdenko poło żona jest w obszarze, w którym średnioroczna suma promieniowania słonecznego wynosi 1000÷1100 kWh/m 2, za ś usłonecznienie szacowane jest na 1600÷1650 h/rok.

130 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Dzi ęki warunkom panuj ącym na terenie gminy, istnieje mo żliwo ść praktycznego wykorzystania energii promieniowania słonecznego do podgrzewania wody u żytkowej w budynkach mieszkalnych, obiektach o światowych. Innym obszarem wykorzystania energii promieniowania słonecznego jest rolnictwo, w szczególno ści uprawa ro ślin (szklarnie), procesy suszarnicze (suszenie ziarna zbó ż, warzyw, dosuszanie zielonek, itp.). Szerokie zastosowanie znajduj ą układy hybrydowe, wykorzystuj ące panele fotowoltaiczne oraz turbiny wiatrowe do zasilania oświetlenia ulicznego. Rozwi ązania takie przynosz ą wymierne korzy ści w postaci: − zmniejszenia kosztów energii elektrycznej, − mo żliwo ść o świetlenia pojedynczych obiektów znacznie oddalonych od sieci energetycznych, − wyeliminowanie okablowania naziemnego i podziemnego, − eliminacja transformatorów i przeł ączników, − zwi ększenie widoczno ści i bezpiecze ństwa, − bezobsługowo ść .

8.4. ENERGIA GEOTERMALNA

Energia geotermalna wyst ępuje w postaci ciepła, powstaj ącego w gł ębi naszej planety przy rozpadzie pierwiastków promieniotwórczych. Energia ta jest produkowana w sposób ci ągły, a wielko ść strumienia cieplnego zale ży od zawarto ści w skałach promieniotwórczego uranu, toru oraz w niewielkim stopniu potasu. Cz ęść ciepła geotermalnego pochodzi z ciepła resztkowego wydobywanego z j ądra Ziemi (20%). Energia geotermalna dzieli si ę na geotermi ę wysokiej i niskiej entalpii. Geotermia o wysokiej entalpii umo żliwia bezpo średnie wykorzystanie ciepła Ziemi, za ś geotermia o niskiej entalpii odzyskiwana jest przy pomocy geotermalnych pomp ciepła. Warunki termiczne pod ziemi ą s ą bardzo zró żnicowane. Zale żą one od przewodnictwa cieplnego skał, ich uło żenia, zawodnienia, blisko ści stref wulkanicznych i wgł ębnych ognisk magmowych, a w strefie przypowierzchniowej znacz ąco wpływaj ą na nie równie ż warunki klimatyczne. W Polsce istniej ą bogate zasoby energii geotermalnej, szacowane na poziomie 1512 PJ/rok, co stanowi około 30% krajowego zapotrzebowania na ciepło. Poni żej przedstawiono podział obszaru Polski na prowincje i okr ęgi geotermalne (Rys. 85) oraz

131 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

potencjalne zasoby wód i energii zawarte w poszczególnych prowincjach i okr ęgach geotermalnych.

Rys. 85. Szkic prowincji i okręgów geotermalnych Polski źródło: Ney, Sokołowski, 1992

Oszacowanie potencjału energii geotermalnej mo żliwej do wykorzystania na danym terenie zwi ązana jest z konieczno ści ą oceny zasobów eksploatacyjnych, czyli przeprowadzeniem kosztownych próbnych odwiertów. Planuj ąc budow ę instalacji geotermalnych nale ży wzi ąć pod uwag ę poni ższe uwagi. − Energia uzyskana z wód geotermalnych mo że by ć wykorzystywana w miejscach wydobywania wód, w zwi ązku z tym zasoby eksploatacyjne są ograniczone do rejonów miast i miejscowo ści, rejonów przemysłowych, rolniczych i rekreacyjno- wypoczynkowych. − Ze wzgl ędu na znaczn ą kapitałochłonno ść inwestycji geotermalnych, lokalny rynek ciepłowniczy powinien by ć bardzo atrakcyjny, zdolny do przyci ągni ęcia inwestorów. − Budowa instalacji geotermalnych w naturalny sposób ograniczona jest do obszarów, gdzie wyst ępuj ą wody geotermalne o optymalnych własno ściach. Wst ępnie można przyj ąć , że na terenie całego województwa lubuskiego istniej ą odpowiednie zasoby do wykorzystania przez geotermi ę o wysokiej entalpii. Najkorzystniejsze

132 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

warunki panuj ą jednak w północno-zachodniej cz ęś ci województwa, przy granicy z województwem zachodniopomorskim. Na postawie wst ępnej analizy mo żna oceni ć, i ż budowa instalacji geotermalnych wysokiej entalpii w gminie Drezdenko nie jest aktualnie uzasadniona. Na terenie gminy Drezdenko możliwe i w pełni uzasadnione jest wykorzystanie energii wód podskórnych i ciepła ziemi przy zastosowaniu indywidualnych pomp ciepła. Urz ądzenia tego typu znajduj ą zastosowanie w domach jednorodzinnych i budynkach użyteczno ści publicznej w terenach o rozproszonej zabudowie. Pompa ciepła pobiera ciepło ze źródła o ni ższej temperaturze (dolne źródło) i przekazuje je do źródła o temperaturze wy ższej (górne źródło). Pompy ciepła wykorzystuj ą ciepło niskotemperaturowe (0°C÷60°C), trudne do innego praktycznego wykorzystania. Najcz ęstszym wariantem zastosowania pompy ciepła w Polsce jest wykorzystanie ciepła gruntu, poprzez kolektor gruntowy – poziomy lub pionowy. Pompy ciepła mog ą wykorzystywa ć równie ż ciepło pochodz ące z wód gruntowych oraz powierzchniowych, a tak że z powietrza atmosferycznego. O atrakcyjno ści systemów wykorzystuj ących pompy ciepła, mo że świadczy ć przedstawione poni żej porównanie szacunkowych kosztów ogrzewania budynku dla ró żnych źródeł ciepła (Rys. 86 ÷ Rys. 87). Przyj ęte do porównania kosztów ogrzewania sprawno ści źródeł ciepła wynikaj ą z szacunków. Szczególnie w przypadku kotłów na paliwo stałe (w ęgiel, drewno) zachodzi znaczne obni żenie sprawno ści w okresie letnim i przej ściowych, maj ące wpływ na sprawno ść średnioroczn ą. Obni żenie sprawno ści kotłów na paliwo stałe nast ępuje wówczas w trybie podgrzewania ciepłej wody u żytkowej, gdzie zapotrzebowanie na ciepło wyst ępuje sporadycznie w ci ągu dnia. Du ża pojemno ść wodna kotłów na paliwo stałe wymusza podgrzanie schłodzonej wody kotłowej (straty rozruchowe), a nast ępnie oddawanie zb ędnego ciepła do otoczenia (straty postojowe).

133 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Rys. 86. Porównanie kosztów wytworzenia 1 kWh ciepła (lipiec 2013) źródło: www.viessmann.pl

Rys. 87. Roczne koszty ogrzewania domu 160 m 2 wraz z c.w.u. (lipiec 2013) źródło: www.viessmann.pl

8.5. LOKALNE NADWY ŻKI ENERGII Z PROCESÓW PRODUKCYJNYCH ORAZ ZASOBY PALIW

8.5.1. Biogaz

Biogaz zaliczany jest do odnawialnych źródeł energii. Pozyskuje si ę go w procesie beztlenowej fermentacji biomasy ro ślinnej, odchodów zwierz ęcych, odpadów organicznych

134 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

lub osadu ze ścieków. Biogaz jest mieszanin ą gazow ą składaj ącą si ę głównie z metanu i dwutlenku w ęgla, a tak że z pewnych ilo ści zanieczyszcze ń w postaci siarkowodoru, azotu, tlenu i wodoru. Skład biogazu oraz jego warto ść opałowa zale żą od substratów wykorzystanych do jego produkcji. Biogaz powstaje w naturalnych procesach zachodz ących w dnach zbiorników wodnych, podczas erupcji wulkanicznych i p ękni ęć skorupy ziemskiej, w przewodach pokarmowych prze żuwaczy i termitów, podczas rozkładu nawozów organicznych. Do antropogenicznych źródeł metanu zalicza si ę: − wydobycie w ęgla, gazu ziemnego i ropy naftowej, − przetwórstwo bogactw naturalnych, − hodowla zwierz ąt domowych, − pola ry żowe, − składowiska odpadów i oczyszczalnie ścieków. Oprócz naturalnych i antropogenicznych źródeł, z których metan trafia do atmosfery, produkowany jest on równie ż w procesach sterowanych przez człowieka w celu b ądź to utylizacji odpadów, b ądź te ż produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Biogaz do celów energetycznych produkowany jest w biogazowniach. Wyró żniamy nast ępuj ące rodzaje biogazowni w zale żno ści od rodzaju wykorzystywanych odpadów: − biogazownie rolnicze, − biogazownie na składowiskach odpadów, − biogazownie przy oczyszczalniach ścieków. Najwi ęcej biogazu mo żna uzyska ć z fermentacji gnojownicy trzody chlewnej i drobiu – do 0.7 m 3/kg suchej masy. Najwi ększe mo żliwo ści produkcji biogazu maj ą du że gospodarstwa rolne, specjalizuj ące si ę w produkcji zwierz ęcej, w których zamiast obornika uzyskuje si ę gnojowic ę. Oprócz biomasy z odchodów zwierz ęcych, do produkcji biogazu rolniczego mo żna wykorzysta ć odpady ro ślinne oraz odpadki z przetwórstwa rolno- spo żywczego (np. z przemysłu mi ęsnego). Biogaz o du żej zawarto ści metanu (powy żej 40%) mo że by ć wykorzystany do celów użytkowych, głownie do celów energetycznych lub w innych procesach technologicznych. Typowe przykłady wykorzystania obejmuj ą: − produkcj ę energii elektrycznej w silnikach iskrowych lub turbinach, − produkcj ę energii cieplnej w przystosowanych kotłach gazowych, − produkcj ę energii elektrycznej i cieplnej w jednostkach skojarzonych,

135 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− dostarczanie gazu wysypiskowego do sieci gazowej, − wykorzystanie gazu jako paliwa do silników trakcyjnych/pojazdów, − wykorzystanie gazu w procesach technologicznych, np. w produkcji metanolu. W zale żno ści od dost ępnych substratów oraz miejscowych uwarunkowa ń zasadne jest tworzenie ró żnych typów biogazowi: − typowe biogazownie na nawóz naturalny stosowane przy przetwarzaniu odchodów zwierz ęcych; − biogazownie na surowce odnawialne, w których poza substratem w postaci surowców odnawialnych (np. kiszonka kukurydziana), w celu stabilizacji procesu, dodaje si ę w niewielkich ilo ściach nawóz naturalny; − biogazownie na odpady poprzemysłowe (np. wytłoki buraczane, wywary); − biogazownie na odpady poubojowe wymagaj ące procesu pasteryzacji. Rozwa żaj ąc mo żliwo ść budowy biogazowni rolniczej nale ży pami ęta ć, i ż warunkiem niezb ędnym do prawidłowego funkcjonowania biogazowni rolniczej jest dokładne rozpoznanie, jak ą ilo ści ą poszczególnych surowców dysponuje gospodarstwo oraz zaplanowanie trybu dostarczania ich do instalacji. Dostarczanie substratów staje si ę dodatkowym i bardziej skomplikowanym zadaniem, je śli w procesie u żywane s ą surowce dostarczane spoza gospodarstwa. Nale ży przy tym zwraca ć szczególn ą uwag ę na klasyfikacj ę dostarczanych surowców. Dotyczy to surowców, które s ą klasyfikowane jako odpady i uznawane za szkodliwe dla środowiska, które musz ą by ć szczegółowo ewidencjonowane. Nale ży równie ż zwróci ć uwag ę na fakt, że w Polsce niemal ka żda lokalizacja biogazowni rolniczej wywołuje protesty społeczno ści lokalnej, głównie ze wzgl ędu na obawy zwi ązane z wydzielaniem si ę odoru. Jednak prawidłowo zaprojektowania i wybudowana biogazownia rolnicza nie jest uci ąż liwym dla otoczenia producentem odoru. Problem wła ściwej lokalizacji biogazowni rolniczej jest szczególnie istotny w przypadku terenów o wysokich walorach przyrodniczo-krajobrazowych. Budowa biogazowni rolniczej powinna zosta ć poprzedzona szczegółow ą analiz ą techniczno-ekonomiczn ą oraz dialogiem ze społeczno ści ą lokaln ą ju ż na wczesnym etapie planowania inwestycji. Wa żnym argumentem w dyskusji mog ą by ć nowe miejsca pracy dla lokalnej społeczno ści przy produkcji substratów, budowie i obsłudze oraz nowe firmy dostarczaj ące przychodów do bud żetu lokalnych władz. Hodowla fermowa zwierz ąt gospodarskich, szczególnie prowadzona na wi ększ ą skalę, stanowi bogate źródło surowca do produkcji biogazu rolniczego. Najwi ększe mo żliwo ści

136 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

pozyskania biogazu w Polsce maj ą gospodarstwa specjalizuj ące si ę w produkcji zwierz ęcej o koncentracji powy żej 60 SD (sztuk du żych o masie 500 kg). Powstaj ące przy oczyszczaniu ścieków osady to problematyczny odpad. Mog ą by ć – ze wzgl ędu na zawarto ść metali ci ęż kich – niebezpieczne dla środowiska. Tymczasem w Polsce powstaje rocznie około 4 mln ton rocznie takich osadów. Około 30% przerabia si ę na nawóz, kolejne 30% wywozi si ę na składowiska, a 40% si ę spala. Na biogaz przetwarza si ę na razie tylko śladow ą cz ęść osadów ściekowych. W naszym kraju znajduje si ę około 4.3 tys. oczyszczalni ścieków, ale jak dot ąd tylko co czterdziesta z nich jest wyposa żona w instalacj ę biogazow ą. Przerabianie osadów ściekowych na biogaz to najbardziej proekologiczna metoda ich utylizacji. Osady ściekowe zawieraj ą du żo cennych mikroelementów (np. fosfor), które przy składowaniu i paleniu zwykle przepadaj ą. W przypadku przerabiania osadów na biogaz nic si ę nie marnuje. W biogazowni owe mikroelementy trafiaj ą bowiem do tzw. masy pofermentacyjnej, której mo żna u żywa ć jako nawozu do u żyźniania gleb. Ta metoda ma te ż przewag ę nad u żywaniem osadów ściekowych jako nawozu, wykorzystywanego np. przy utrzymaniu terenów zielonych w miastach. Dzi ęki niej wykorzystuje si ę tkwi ący w nich potencjał energetyczny. Z tego powodu coraz wi ększ ą liczb ę oczyszczalni w naszym kraju wyposa ża si ę w instalacje biogazowe. Produkuj ąc pr ąd z biogazu, wytwarza si ę jednocze śnie du żą ilo ść energii cieplnej (dzi ęki zastosowaniu kogeneracji). Jej cz ęść wykorzystuje si ę do podgrzewania komór fermentacyjnych instalacji biogazowej. Wiele biogazowni przy oczyszczalniach ścieków mo że równie ż ogrzewa ć okoliczne budynki mieszkalne i dostarcza ć ciepł ą wod ę u żytkow ą. Wprowadzenie w Polsce zakazu wywo żenia na wysypiska osadów ściekowych, które zawieraj ą wi ęcej ni ż 6% materii organicznej, sprawi, że budowa biogazowni przy oczyszczalniach ścieków b ędzie bardziej opłacalna ni ż dotychczas. Odpady pochodzenia organicznego stanowi ą główny składnik odpadów komunalnych. Przewa żnie odpady składowane s ą w postaci hałd, sprasowanych pod własnym ci ęż arem lub przy pomocy kompaktorów. Odpady te ulegaj ą procesowi biodegradacji. W warunkach beztlenowych a takie panuj ą na wysypiskach, z odpadów organicznych w procesie fermentacji powstaje biogaz. W warunkach idealnych z jednej tony odpadów komunalnych mo żna otrzyma ć około 400÷500 m 3 gazu. Jednak w warunkach rzeczywistych nie wszystkie odpady ulegaj ą pełnemu rozkładowi, poza tym sam przebieg fermentacji metanowej uzale żniony jest od wilgotno ści, rodzaju i g ęsto ści odpadów. Przeci ętnie przyjmuj ę si ę, że z

137 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

jednej tony odpadów uzyskuj ę si ę 200 m 3 gazu wysypiskowego który zawiera około 55% metanu. Biogaz powstaj ący na składowisku odpadów jest zagro żeniem dla ludzi, ju ż około 10 % mieszanina metanu z powietrzem stwarza zagro żenie wybuchu. Znane s ą przypadki samozapłonów składowisk, zanieczyszczania wód i powietrza. Szacuj ę si ę, że w Polsce mo żliwe jest do pozyskiwania około 135÷145 mln m 3 gazu rocznie tylko ze składowisk komunalnych. Na terenie województwa lubuskiego funkcjonuj ą 2 elektrownie biogazowe o łącznej mocy 0.820 MW wykorzystuj ące biogaz z oczyszczalni ścieków, 3 o łącznej mocy 2.391 MW wykorzystuj ące biogaz rolniczy oraz 2 o łącznej mocy 0.700 MW – biogaz składowiskowy. W powiecie strzelecko-drezdeneckim nie jest zlokalizowana żadna elektrownia biogazowa. W województwie lubuskim potencjał dla produkcji biogazu rolniczego jest na do ść wysokim poziomie. Najlepszymi warunkami do lokalizacji biogazowni rolniczych charakteryzuj ą si ę powiaty mi ędzyrzecki, strzelecko-drezdenecki i zielonogórski. Pozostałe, z wyj ątkiem nowosolskiego, zakwalifikowane s ą do grupy o korzystnych warunkach do rozwoju biogazowni rolniczych. Rozwa żaj ąc mo żliwo ść budowy biogazowni rolniczej na terenie gminy nale ży pami ęta ć, i ż warunkiem niezb ędnym do prawidłowego funkcjonowania biogazowni rolniczej jest dokładne rozpoznanie, jak ą ilo ści ą poszczególnych surowców dysponuje gospodarstwo oraz zaplanowanie trybu dostarczania ich do instalacji. Dostarczanie substratów staje si ę dodatkowym i bardziej skomplikowanym zadaniem, je śli w procesie u żywane s ą surowce dostarczane spoza gospodarstwa. Nale ży przy tym zwraca ć szczególn ą uwag ę na klasyfikacj ę dostarczanych surowców. Dotyczy to surowców, które s ą klasyfikowane jako odpady i uznawane za szkodliwe dla środowiska, które musz ą by ć szczegółowo ewidencjonowane. Nale ży równie ż zwróci ć uwag ę na fakt, że w Polsce niemal ka żda lokalizacja biogazowni rolniczej wywołuje protesty społeczno ści lokalnej, głównie ze wzgl ędu na obawy zwi ązane z wydzielaniem si ę odoru. Jednak prawidłowo zaprojektowania i wybudowana biogazownia rolnicza nie jest uci ąż liwym dla otoczenia producentem odoru. Problem wła ściwej lokalizacji biogazowni rolniczej jest szczególnie istotny w przypadku terenów o wysokich walorach przyrodniczo-krajobrazowych. Budowa biogazowni rolniczej na terenie gminy powinna zosta ć poprzedzona szczegółow ą analiz ą techniczno-ekonomiczn ą oraz dialogiem ze społeczno ści ą lokaln ą ju ż na wczesnym etapie planowania inwestycji. Wa żnym argumentem w dyskusji mog ą by ć nowe

138 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

miejsca pracy dla lokalnej społeczno ści przy produkcji substratów, budowie i obsłudze oraz nowe firmy dostarczaj ące przychodów do bud żetu lokalnych władz. Poni żej przedstawiono potencjał energii biogazu powstaj ącego w wyniku rozkładu materii organicznej zawartej w zło żach odpadów gromadzonych na składowiskach odpadów (Rys. 88) oraz w wyniku fermentacji osadów ściekowych (Rys. 89) na terenie gmin województwa lubuskiego. W tym przypadku nale ży równie ż podkre śli ć, że pomimo istnienia potencjalnie du żych mo żliwo ści wykorzystania tych zasobów na terenie gminy Drezdenko, podj ęcie ostatecznych decyzji inwestycyjnych wymaga przeprowadzenia szczegółowej analizy techniczno-ekonomicznej oraz uzgodnie ń z mieszka ńcami gminy.

Rys. 88. Potencjał energii biogazu Rys. 89. Potencjał energii biogazu powstaj ącego w wyniku rozkładu materii powstaj ącego w wyniku fermentacji osadów organicznej zawartej w zło żach odpadów ściekowych w gminach województwa gromadzonych na składowiskach odpadów lubuskiego

źródło: Identyfikacja potencjału w dziedzinie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w polskiej cz ęś ci Euroregionu Pro Europa Viadrina oraz przesłanek utworzenia transgenicznych ła ńcuchów gospodarczych (klastrów)

8.5.2. Biomasa

Zgodnie z definicj ą Unii Europejskiej biomas ę stanowi ą materiały organiczne pochodzenia ro ślinnego lub zwierz ęcego, jak te ż wszelakie substancje uzyskane z transformacji surowców pochodzenia ro ślinnego lub zwierz ęcego. Ocenia si ę, że obecnie najwi ększy potencjał energetyczny do wykorzystania w Polsce ma wła śnie biomasa.

139 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Biomasa wykorzystywana energetycznie w naszym kraju pochodzi z rolnictwa i le śnictwa. Wykorzystywane rodzaje biomasy to drewno odpadowe w le śnictwie i przemy śle drzewnym, produkty uboczne i odpadowe rolnictwa i przemysłu rolno-spo żywczego oraz gospodarki komunalnej, a tak że uprawy energetyczne. Wykorzystuj ąc planowo biomas ę w procesie produkcji energii nale ży pami ęta ć o naturalnych barierach ograniczaj ących jej wykorzystanie. Bariery te to: − stosunkowo niska warto ść opałowa (Tabela 49), − du że zró żnicowanie zawarto ści wilgoci zale żne od rodzaju biomasy i okresu jej sezonowania (Tabela 49), − wysoka zawarto ść cz ęś ci lotnych, powoduj ąca problemy w kontrolowaniu spalania, − trudno ści w dozowaniu paliwa wynikaj ące z postaci biomasy, − du ża powierzchnia składowania i trudno ści z transportem wynikaj ą z małej gęsto ści nasypowej, − trudno ści w utrzymaniu jako ści paliwa na stałym poziomie, − du ża zawarto ść zwi ązków alkaicznych takich jak: potas, fosfor, wap ń, a w przypadku ro ślin jednorocznych du ża zawarto ść chloru, prowadz ąca do narastania agresywnych osadów w kotle, − koszty pozyskiwania oraz koszty transportu.

Tabela 49. Warto ści opałowe ró żnych rodzajów biomasy

Warto ść opałowa w Warto ść opałowa w Wilgotno ść biomasy Rodzaj biomasy stanie świe żym stanie suchym % MJ/kg MJ/kg Słoma pszenna 15÷20 12.9÷14.1 17.3 Słoma j ęczmienna 15÷22 12.0÷13.9 16.1 Słoma rzepakowa 30÷40 10.3÷12.5 15.0 Słoma kukurydziana 45÷60 5.3÷8.2 16.8 Pył drzewny 3.8÷6.4 15.2÷19.1 15.2÷20.1 Trociny 39.1÷47.3 5.3 19.3 Zr ębki wierzby 40÷55 8.7÷11.6 16.5 Pelety 3.6÷12 16.5÷17.3 17.8÷19.6 Brykiety ze słomy 9.7 15.2 17.1 Brykiety drzewne 3.8÷14.1 15.2÷19.7 16.9÷20.4

źródło: Analiza energetyczna wybranych rodzajów biomasy pochodzenia ro ślinnego, I. Niedziółka, A. Zuchniarz

140 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Z punktu widzenia emisji zanieczyszcze ń, najwa żniejsz ą cech ą biomasy jest zerowa emisja dwutlenku w ęgla, poniewa ż ilo ść tej substancji jest całkowicie akumulowana w procesie fotosyntezy. Obok konieczno ści ochrony klimatu za wykorzystaniem biomasy przemawia nadprodukcja żywno ści i bezrobocie na wsi. Zwi ększenie wykorzystania biomasy pochodz ącej z upraw energetycznych wymaga utworzenia całego systemu obejmuj ącego produkcj ę, dystrybucj ę i wykorzystanie biomasy. Tak wi ęc działania powinny by ć ukierunkowane nie tylko na zakładanie plantacji, ale równie ż na zorganizowanie systemu magazynowania i dystrybucji paliwa oraz zapewnienie efektywnego wykorzystania biomasy. Biomasa pochodz ąca z plantacji ro ślin energetycznych mo że by ć przeznaczona do produkcji energii elektrycznej lub cieplnej, a tak że do wytwarzania paliwa ciekłego lub gazowego. Uprawa ro ślin energetycznych mo że przyczyni ć si ę do powstawania nowych miejsc pracy oraz tworzenia lokalnych niezale żnych rynków energii. Wa żnym czynnikiem inwestowania w źródła na biomas ę jest odległo ść dost ępnych zasobów od kotłowni. Zwi ązane jest to z du żym udziałem transportu w całkowitych kosztach pozyskania paliwa. Jedn ą z mo żliwo ści skutecznego zagospodarowania nadwy żek słomy jest jej wykorzystanie na cele energetycznie. Nadaj ą si ę do tego wszystkie rodzaje zbó ż oraz rzepak i gryka. Ze wzgl ędu na wła ściwo ści najcz ęś ciej jest u żywana słoma: żytnia, pszenna, rzepakowa i gryczana. Prawidłowe spalanie słomy, ze wzgl ędu na du żą zawarto ść w niej cz ęś ci lotnych, nie jest łatwe. Warto ść energetyczna słomy zale ży przede wszystkim od jej wilgotno ści. Na terenie gminy Drezdenko wyst ępuj ą zasoby biomasy, które mog ą by ć wykorzystane do produkcji ciepła, w sposób ekologicznie bezpieczny i efektywny energetycznie. Poni żej przedstawiono potencjał mo żliwej do pozyskania energii wytworzonej w wyniku spalania drewna (Rys. 90), ro ślin energetycznych (Rys. 91), słomy (Rys. 92) oraz siana (Rys. 93) w gminach województwa lubuskiego.

141 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Rys. 90. Potencjał energii wytworzonej w Rys. 91. Potencjał energii wytworzonej w wyniku spalania drewna, mo żliwej do wyniku spalania ro ślin energetycznych, pozyskania w gminach województwa mo żliwej do pozyskania w gminach lubuskiego województwa lubuskiego

Rys. 92. Potencjał energii wytworzonej w Rys. 93. Potencjał energii wytworzonej w wyniku spalania słomy, mo żliwej do wyniku spalania siana, mo żliwej do pozyskania w gminach województwa pozyskania w gminach województwa lubuskiego lubuskiego

źródło: Identyfikacja potencjału w dziedzinie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w polskiej cz ęś ci Euroregionu Pro Europa Viadrina oraz przesłanek utworzenia transgenicznych ła ńcuchów gospodarczych (klastrów)

142 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

8.5.3. Wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu

Skojarzone wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej jest procesem technologicznym, w którym nast ępuje jednoczesne wykorzystanie energii chemicznej paliwa do produkcji ciepła i energii elektrycznej. Bezpo średnim skutkiem takiej skojarzonej gospodarki jest lepsze wykorzystanie energii chemicznej paliwa, co daje oszcz ędno ść w porównaniu z rozdzielonym wytwarzaniem ciepła oraz energii elektrycznej. Stosowanie takiej technologii daje du że korzy ści energetyczne, ekonomiczne oraz ekologiczne (Tabela 50). Jest to najbardziej efektywny sposób wytwarzania energii cieplnej i elektrycznej. Sprawno ść takiego układu mo że osi ągn ąć nawet 85 %.

Tabela 50. Potencjalne korzy ści z zastosowania kogeneracji

Korzy ści eksploatacyjne

1. Urz ądzenie kogeneracyjne jako podstawowe źródło zasilania elektrycznego 2. Zwi ększone bezpiecze ństwo dostaw energii 3. Wi ększa elastyczno ść produkcji ciepła do ogrzewania i ciepłej wody u żytkowej 4. Mo żliwo ści produkcji pary wodnej 5. Trigeneracja z wykorzystaniem nadmiaru ciepła w absorpcyjnych agregatach chłodniczych

Korzy ści finansowe

1. Obni żenie kosztów u życia energii pierwotnej 2. Elastyczne rozwi ązania dotycz ące zakupu technologii 3. Stabilne koszty energii elektrycznej w ustalonym okresie 4. Ni ższe koszty inwestycji w urz ądzenia towarzysz ące np. kotły 5. Zarz ądzanie środkami trwałymi w sposób efektywny z punktu widzenia opodatkowania 6. Zbywalne prawa maj ątkowe ze świadectw pochodzenia energii

Korzy ści środowiskowe

1. Obni żenie ilo ści zu żywanego paliwa 2. Zmniejszenie emisji dwutlenku w ęgla 3. Brak strat przesyłowych 4. Zmniejszenie zu życia energii

Korzy ści prawne

1. Mo żliwo ść zwiększenia produkcji energii bez przekroczenia ustawowych limitów emisji CO 2 2. Mo żliwo ść uzyskania świadectw pochodzenia energii z wysoko sprawnej kogeneracji

143 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Kogeneracja jest najbardziej odpowiednia do zastosowania w przypadku stałego zapotrzebowania na energi ę ciepln ą oraz znacznego obci ąż enia podstawowego instalacji elektrycznej. Mo żliwo ść zastosowania układów kogeneracyjnych warto rozwa żyć, gdy: − ma by ć zapewniona ci ągło ść dostaw energii elektrycznej, − ma by ć zapewniona wi ększa sprawno ść energetyczna instalacji, − maj ą zosta ć osi ągni ęte lepsze wyniki finansowe, − ma zosta ć zmniejszona uci ąż liwo ść instalacji dla środowiska. Typowe zastosowania układów kogeneracyjnych to: − szkoły i obiekty sportowe, − szpitale i zakłady opieku ńczo-lecznicze, − hotele i o środki wypoczynkowe, − obiekty przemysłowe i wi ększe obiekty handlowe, − procesy suszarnicze oraz uprawa szklarniowa warzyw i kwiatów. Korzystne wska źniki efektywno ści energetycznej oraz ekologicznej nie przes ądzaj ą jeszcze o realizacji projektu. Przesłank ą dla takiej decyzji mo że by ć jedynie pozytywny efekt ekonomiczny. Po prawidłowo przeprowadzonej analizie technicznej, algorytm post ępowania, którego ostatecznym wynikiem jest wyznaczenia wska źników opłacalno ści dla rozwa żanego projektu mo żna podzieli ć na nast ępuj ące etapy: − okre ślenie nakładów inwestycyjnych, − okre ślenie sposobu finansowania inwestycji oraz okre ślenie stopy dyskonta dla analizowanego przedsi ęwzi ęcia, − okre ślenie kosztów wszystkich paliw zu żywanych w układzie, − okre ślenie taryf zakupu i sprzeda ży energii elektrycznej i ciepła, − okre ślenie kosztów opłat za emisj ę zanieczyszcze ń do otoczenia, − okre ślenie pozostałych kosztów eksploatacji układu oraz pozostałych składników przepływów pieni ęż nych, − wyznaczenie wska źników opłacalno ści inwestycji, − przeprowadzenie analizy wra żliwo ści wska źników opłacalno ści inwestycji na zmiany podstawowych wielko ści wpływaj ących na opłacalno ść inwestycji, tzn. ceny paliwa, energii elektrycznej, ciepła itd. Najkorzystniejsze efekty s ą uzyskiwane, gdy układ jest dobrany optymalnie dla danych warunków technicznych i ekonomicznych.

144 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Czynniki wpływaj ące na efektywno ść ekonomiczn ą układów kogeneracyjnych mo żna podzieli ć na dwie zasadnicze grupy. Pierwsza z nich to czynniki mikroekonomiczne inwestycji: − jednostkowe nakłady inwestycyjne, − wysokie sprawno ści wykorzystania energii chemicznej paliwa, − mo żliwo ść optymalnego dostosowania układu do potrzeb odbiorcy, − niska uci ąż liwo ść dla środowiska dzi ęki stosowaniu paliw gazowych i wysokiej sprawno ści całkowitej konwersji energii chemicznej paliwa, − niskie koszty płac z uwagi na mał ą liczebno ść obsługi (cz ęsto układy bezobsługowe), − niskie straty przesyłania energii elektrycznej i ciepła dzi ęki małym odległo ściom pomi ędzy układem a odbiorcami ko ńcowymi. Druga grupa to czynniki makroekonomiczne inwestycji: − wysoko ść kosztu pozyskania kapitału inwestycyjnego, − wielko ść i struktura cen paliw, − ceny energii elektrycznej i ich struktura taryfowa, − ceny sprzeda ży ciepła, − koszty opłat za korzystanie ze środowiska.

8.6. MIKS ENERGETYCZNY DLA TERENÓW WIEJSKICH 1

Tereny wiejskie charakteryzuj ą si ę specyficznymi problemami i potrzebami w obszarze energetyki. W gospodarstwach wiejskich zu żywane s ą znaczne ilo ści energii. Jest ona niezb ędna nie tylko do ogrzewania pomieszcze ń, podgrzewania wody, przygotowywania posiłków, czy w transporcie, lecz tak że w działalno ści rolniczej oraz pracach okołogospodarskich. Jednak dost ęp do źródeł energii jest na polskiej wsi znacznie utrudniony, a ponadto na wsi świadomo ść ekologiczna utrzymuje si ę na ogół na stosunkowo niskim poziomie. Mi ędzy innymi z tych powodów polska wie ś u żywa na ogół tradycyjnych, wysokoemisyjnych paliw, głównie w ęgla i drewna.

1 Na podstawie opracowania „Miks energetyczny dla terenów wiejskich – Analiza i rekomendacja”, Free Forum Rozwoju Efektywnej Energii, stycze ń 2013

145 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Na polskiej wsi wyst ępuje jeszcze jedno niebezpieczne zjawisko. Cz ęsto, poza węglem i drewnem, w domowych piecach spalane s ą ró żnego rodzaju odpadki. Niektóre z nich s ą źródłem jeszcze wi ększych zanieczyszcze ń dla środowiska ni ż w ęgiel. Takiego stanu rzeczy nie poprawi ani ukierunkowanie polskiej polityki elektroenergetycznej na energi ę nuklearn ą czy gaz łupkowy. Tego typu zasoby wykorzystywane s ą przede wszystkim przez przemysł zlokalizowany w dużych miastach, Doprowadzenie gazu z łupków do wiejskich gospodarstw b ędzie wymagało budowy odpowiedniej infrastruktury, której ju ż obecnie brakuje na obszarach wiejskich. W zwi ązku z powy ższym polityka energetyczna dla terenów wiejskich powinna opiera ć si ę na trzech, ni żej przedstawionych, filarach.

8.6.1. Rozproszenie i dywersyfikacja źródeł energii

Gorszy dost ęp do infrastruktury energetycznej, ni ższa świadomo ść ekologiczna, wi ększe zagro żenie ubóstwem energetycznym, ni ższe dochody ludno ści – wszystkie te czynniki sprawiaj ą, że w sprawach energetyki wie ś wymaga specyficznych rozwi ąza ń. Priorytetowym zadaniem powinno by ć poprawienie dost ępu mieszka ńców do nowoczesnych i niskoemisyjnych źródeł energii. Jest to mo żliwe pod warunkiem rozwijania na tych obszarach modelu energetyki rozproszonej oraz zach ęcania mieszka ńców tych terenów do przestawienia si ę na energetyk ę prosumenck ą. Potrzeby energetyczne na terenach wiejskich, ze wzgl ędu na brak odpowiedniej infrastruktury, nie mog ą by ć zaspokojone przez du że instalacje energetyczne. Z tego wzgl ędu warto zwróci ć uwag ę na energetyk ę rozproszon ą i energetyk ę prosumenck ą. Energetyka rozproszona to instalowanie małych jednostek wytwórczych na terenie całego kraju. Rozwi ązanie takie pozwala na wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w sposób zdecentralizowany, bardzo cz ęsto przy u życiu lokalnych zasobów. Model energetyki prosumenckiej charakteryzuje si ę tym, że odbiorca energii jest jednocze śnie jej producentem i konsumentem. Produkuj ąc ciepło lub energi ę elektryczn ą na własne potrzeby, prosument mo że ich ewentualne nadwy żki odst ąpi ć innym odbiorcom. Dynamika rozwoju energetyki prosumenckiej zale ży w du żej mierze od rozwoju inteligentnych sieci energetycznych.

8.6.2. Miks technologii gazowych z energi ą odnawialn ą

Mo żna mie ć nadziej ę, że post ępuj ąca modernizacja polskiej wsi poci ągnie za sob ą zmiany w świadomo ści jej mieszka ńców oraz wi ększe wykorzystanie odnawialnych źródeł

146 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

energii. Niew ątpliwy wpływ na sytuacj ę w tym obszarze b ędą miały wymagania, jakie w kontek ście redukcji emisji dwutlenku w ęgla nakłada na Polsk ę Unia Europejska. Istotne jest tak że wspieranie rozwoju źródeł niskoemisyjnych poprzez rozbudow ę sieci gazu ziemnego, a tam, gdzie nie jest to mo żliwe, wspieranie zastosowania gazu płynnego. Odnawialne źródła energii, pomimo że przyjazne środowisku i łatwe w u życiu, napotykaj ą na terenach wiejskich na wiele barier. Główn ą z nich jest wysoka cena instalacji. Rekomendowane dla terenów wiejskich technologie wykorzystuj ące odnawialne źródła energii oraz gaz to kolektory słoneczne, pompy ciepła, panele fotowoltaiczne i mikrokogeneracja. Źródłami, które idealnie wpisuj ą si ę w model rozproszenia energii na wsi, s ą sło ńce oraz gaz, w tym gaz ziemny, biogaz lub gaz płynny. Popularyzacja tego typu modeli wymaga przede wszystkim szeroko zakrojonych działa ń informacyjno-edukacyjnych, skierowanych nie tylko do potencjalnych u żytkowników, lecz tak że do decydentów i władz lokalnych. Niezwykle istotne jest równie ż zapewnienie mo żliwo ści uzyskania dofinansowania dla tego typu instalacje.

8.6.3. Efektywne technologie

Wśród optymalnych technologii, które mog ą by ć wykorzystywane na polskiej wsi mo żna wymieni ć: − pompy ciepła w instalacjach indywidualnych – z uwagi na wysok ą sprawno ść ; − mikrokogeneracja w instalacjach indywidualnych i zbiorowych – z uwagi na stabilno ść działania i efektywno ść ; − fotowoltaika w instalacjach indywidualnych i zbiorowych – z uwagi na istniej ący potencjał modernizacyjny wiejskich domów (wymiana dachów eternitowych, istniej ące nieużytki rolne jako miejsce budowy farm). Istotnym czynnikiem wpływaj ącym na powodzenie modernizacji energetycznej polskiej wsi s ą koszty zastosowanych rozwi ąza ń. Nale ży pami ęta ć o tym, że wraz z upływem czasu i rozwojem technologii ich cena b ędzie spada ć. Oczywi ście nie mo żna na obecnym etapie całkowicie wyeliminowa ć zastosowania na wsiach tradycyjnych źródeł energii. B ędą one w dalszym ci ągu wykorzystywane, jednak udział ich powinien male ć wraz ze wzrastaj ącym u życiem energii słonecznej oraz źródeł niskoemisyjnych.

147 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

9. MO ŻLIWO ŚCI STOSOWANIA ŚRODKÓW POPRAWY EFEKTYWNO ŚCI ENERGETYCZNEJ

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywno ści energetycznej okre śla, mi ędzy innymi, zadania jednostek sektora publicznego w zakresie poprawy efektywno ści energetycznej. Zgodnie z definicj ą podan ą w ustawie, efektywno ść energetyczna to stosunek uzyskanej wielko ści efektu u żytkowego danego obiektu, urz ądzenia technicznego lub instalacji, w typowych warunkach ich u żytkowania lub eksploatacji, do ilo ści zu życia energii przez ten obiekt, urz ądzenie techniczne lub instalacj ę, niezb ędnej do uzyskania tego efektu. Ustawa okre śla krajowy cel w zakresie oszcz ędnego gospodarowania energi ą. Celem tym jest uzyskanie, do roku 2016, oszcz ędno ści energii finalnej w ilo ści nie mniejszej ni ż 9% średniego krajowego zu życia tej energii w ci ągu roku ( średnia z lat 2001÷2005). Ustawa zobowi ązuje sektor publiczny do pełnienia wzorcowej roli w kwestii oszcz ędno ści energii. Jednostki rz ądowe oraz samorz ądowe zostały zobowi ązane, aby realizuj ąc swoje zadania, stosowały co najmniej dwa środki poprawy efektywno ści energetycznej, z wykazu środków zawartego w ustawie. Wśród środków poprawy efektywno ści energetycznej wymienionych w ustawie, znajduj ą si ę: − umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsi ęwzi ęcia słu żą cego poprawie efektywno ści energetycznej, − nabycie nowego urz ądzenia, instalacji lub pojazdu, które charakteryzują si ę niskim zu życiem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji; − wymiana eksploatowanego urz ądzenia, instalacji lub pojazdu na urz ądzenie, instalacj ę lub pojazd, charakteryzuj ące si ę niskim zu życiem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji lub ich modernizacja; − nabycie lub wynaj ęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich cz ęś ci, b ądź przebudowa lub remont u żytkowanych budynków, w tym w szczególno ści realizacja przedsi ęwzi ęcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Ustawa zobowi ązuje jednostki sektora publicznego do informowaniu o stosowanych środkach poprawy efektywno ści energetycznej na swoich stronach internetowych lub w inny zwyczajowo przyj ęty sposób.

148 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

W Polsce dost ępne s ą ni żej wymienione programy i środki poprawy efektywno ści. 1. Działania w sektorze mieszkalnictwa − Fundusz Termomodernizacji i Remontów 2. Działania w sektorze publicznym − System Zielonych Inwestycji (Cz ęść 1) – Zarz ądzanie energi ą w budynkach użyteczno ści publicznej − System Zielonych Inwestycji (Cz ęść 5) – Zarz ądzanie energi ą w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych − Program Operacyjnego „Oszcz ędność energii i promocja odnawialnych źródeł energii” dla wykorzystania środków finansowych w ramach Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego w latach 2012÷2017 3. Działania w sektorze przemysłu i MŚP − Efektywne wykorzystanie energii (Część 1) – Dofinansowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych w przedsi ębiorstwach − Efektywne wykorzystanie energii (Cz ęść 2) – Dofinansowanie zada ń inwestycyjnych prowadz ących do oszcz ędno ści energii lub do wzrostu efektywno ści energetycznej przedsi ębiorstw − Program Priorytetowy Inteligentne Sieci Energetyczne System Zielonych Inwestycji (Cz ęść 2) – Modernizacja i rozwój ciepłownictwa 4. Działania w sektorze transportu − Systemy zarz ądzania ruchem i optymalizacja przewozu towarów − Wymiana floty w zakładach komunikacji miejskiej oraz promocja eko-jazdy 5. Środki horyzontalne − System białych certyfikatów − Kampanie informacyjne, szkolenia i edukacja w zakresie poprawy efektywno ści energetycznej Pełnienie wzorcowej roli przez administracj ę publiczn ą realizowane jest poprzez wdra żanie przepisów ustawy o efektywno ści energetycznej, która okre śla zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywno ści energetycznej. Jednym z zada ń, nało żonych na ten sektor, jest wykonanie audytu energetycznego zgodnego z przepisami ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Po opracowaniu audytu zalecane jest wykonanie przedsi ęwzi ęć wykazanych w audycie w zale żno ści od ich

149 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

opłacalno ści ekonomicznej. Przedsi ęwzi ęcia te mo żna sfinansowa ć ze środków będących w dyspozycji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dla wszystkich budynków u żyteczno ści publicznej powinny by ć wykonane świadectwa charakterystyki energetycznej. W przypadku obiektów o powierzchni u żytkowej powy żej 1000 m2, zajmowanych przez organy administracji publicznej lub w których świadczone s ą usługi znacznej liczbie osób, świadectwo charakterystyki energetycznej powinno by ć umieszczone w widocznym miejscu w budynku w formie tzw. ogłoszenia. W polskim systemie zamówień publicznych, ka żdy zamawiaj ący ma mo żliwo ść wyboru wyrobów i usług spełniaj ących wysokie standardy ochrony środowiska. W ka żdym segmencie zamówie ń mo żliwe jest takie okre ślenie przedmiotu zamówienia, aby wskutek jego realizacji uzyska ć maksymalny efekt ekologiczny. Ze wzgl ędu na interes społeczny, w tym potrzeb ę poprawy jako ści życia oraz stanu środowiska przyrodniczego po żą dane i celowe jest, aby w zamówieniach publicznych aspekty ochrony środowiska były uwzgl ędniane w jak najszerszym zakresie. Podejmowane działania powinny dotyczy ć w szczególno ści wspierania rozwi ąza ń energo-, wodo-, i materiałooszcz ędnych. Maj ąc na celu pobudzenie rynku dla firm świadcz ących usługi energetyczne, takich jak przedsi ębiorstwa oszcz ędzania energii typu ESCO, w ustawie o efektywno ści energetycznej wprowadzono regulacj ę dotycz ącą mo żliwo ści przyst ępowania do przetargu przez tego typu podmioty w celu uzyskania świadectwa efektywno ści energetycznej – białego certyfikatu. Przedsi ębiorstwa oszcz ędzania energii typu ESCO będą beneficjentami systemu białych certyfikatów, dzi ęki przewidzianej ustaw ą mo żliwo ści agregowania oszcz ędno ści energii i przyst ępowania z nimi do przetargu w imieniu innych podmiotów, u których zrealizowano przedsi ęwzi ęcie słu żą ce poprawie efektywno ści energetycznej, w sumie osi ągaj ące oszcz ędno ść energii na poziomie 10 toe. Ponadto jednostki sektora publicznego, będąc zobligowane do stosowania przewidzianych ustaw ą o efektywno ści energetycznej środków poprawy efektywno ści energetycznej, będą mogły zawiera ć umowy, których przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsi ęwzi ęcia słu żą cego poprawie efektywno ści energetycznej, z podmiotami takimi jak przedsi ębiorstwa oszcz ędzania energii typu ESCO. Przyczyni si ę to do zwi ększenia rynku dla usług tego typu podmiotów, które oferuj ą ró żnorodne formy finansowania pozabud żetowego jak np. finansowanie przez stron ę trzeci ą, czy umowa o popraw ę efektywno ści energetycznej, na podstawie której inwestycja finansowana jest ze środków uzyskanych w zwi ązku z okre ślon ą w umowie oszcz ędno ści ą energii.

150 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Tabela 51. Przykłady środków poprawy efektywno ści energetycznej

Kategoria Przykłady 1. Regulacje − Normy i standardy − Wymogi dla budynków i ich egzekwowanie − Minimalne standardy charakterystyki energetycznej urz ądze ń 2. Środki dotycz ące informacji i − Ukierunkowane kampanie informacyjne obowi ązkowych informacji − Systemy etykietowania energetycznego − Centra informacyjne − Audyty energetyczne − Szkolenia i edukacja − Projekty demonstracyjne − Wzorcowa rola sektora publicznego − Liczniki energii i informacja na fakturach 3. Instrumenty finansowe − Subsydia, dotacje − Ulgi podatkowe oraz inne ulgi podatkowe maj ące wpływ na zmniejszenie zu życia energii ko ńcowej − Po życzki mi ękkie i/lub subsydiowane 4. Dobrowolne porozumienia i − Zakłady przemysłowe instrumenty pomocowe − Organizacje pa ństwowe i prywatne − Efektywne energetycznie zamówienia publiczne − Zamówienia dotycz ące technologii 5. Usługi energetyczne na rzecz − Gwarancje oszcz ędno ści energii − Finansowanie przez stron ę trzeci ą − Kontraktowanie usług gwarantuj ących popraw ę efektywno ści energetycznej − Outsourcing energetyczny 6. Środki specyficzne dla sektora − Zmiany sposobów transportu i środków komunikacji transportu − Opłaty (np. za parkowanie lub za wjazd do centrum miasta) 7. Mechanizmy zobowi ązuj ące do − Obowi ązek nało żony na przedsi ębiorstwa energetyczne oszcz ędno ści energii świadczenia usług publicznych w zakresie oszcz ędzania energii, obejmuj ący „białe certyfikaty” − Dobrowolne porozumienia z przedsi ębiorstwami zajmuj ącymi si ę wytwarzaniem energii, przesyłem i dystrybucj ą − Fundusze efektywno ści energetycznej

źródło: Drugi Krajowy Plan Działa ń dotycz ący efektywno ści energetycznej dla Polski, 2011

System pomocy finansowej w zakresie wspierania przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych dla wła ścicieli budynków został wprowadzony poprzez ustaw ę z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych. Ide ą ówczesnego systemu była opracowana koncepcja umo żliwiaj ąca sfinansowanie kompleksowej termomodernizacji budynków prowadz ącej do zmniejszenia zu życia energii, a tym samym obni żenia kosztów zapotrzebowania na ciepło, ciepł ą wod ę użytkow ą, wentylacj ę, klimatyzacj ę i chłodzenie. W dniu 19 marca 2009 r., zacz ęła obowi ązywa ć nowa ustawa z

151 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

dnia 21 listopada 2008 r. wspieraniu termomodernizacji i remontów, zast ępuj ąc wcze śniej obowi ązuj ące przepisy ustawy, które przez ostatnie 10 lat były podstaw ą realizacji termomodernizacji budynków przy korzystaniu z pomocy finansowej. W ustawie wprowadzono nowe zasady udzielania wsparcia finansowego na cele termomodernizacji, oraz system pomocy wspieraj ący pewn ą grup ę przedsi ęwzi ęć remontowych. Głównym celem wprowadzenia nowelizacji ustawy było okre ślenie zasad finansowania ze środków Funduszu Termomodernizacji i Remontów cz ęś ci kosztów przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych remontowych. Beneficjentami wsparcia finansowego mog ą by ć jednostki sektora finansów publicznych, a w szczególno ści: − jednostki samorz ądu terytorialnego i ich zwi ązki; − organa władzy publicznej, w tym organa administracji rz ądowej, organa kontroli pa ństwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały; − pa ństwowe szkoły wy ższe, instytuty PAN, instytuty resortowe, jednostki badawczo- rozwojowe; − samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; − organizacje pozarz ądowe i ich zwi ązki; − ko ścioły i zwi ązki wyznaniowe. Zasada uzyskania dofinansowania polega na sporz ądzeniu audytu energetycznego budynku, lokalnego źródła ciepła lub lokalnej sieci ciepłowniczej, który zawiera metodyk ę szczegółowych wylicze ń, na podstawie których wybierany jest wariant optymalny generuj ący najwy ższe obni żenie kosztów w porównaniu z rocznymi oszcz ędno ściami zaoszcz ędzonej energii i nakładami finansowymi niezb ędnymi do wykonania zało żonych prac. Jednocze śnie wprowadzony został system umo żliwiaj ący budynkom wielorodzinnym, których użytkowanie rozpocz ęło si ę przed dniem 14 sierpnia 1961 r. w ramach premii sfinansowanie zada ń obni żaj ących zu życie energii oraz przeprowadzenie drobnych napraw, takich jak: remont balkonów, wymiana urz ądze ń, instalacji na nowe, czyli taki, które obecnie wykonywane są w budynkach nowobudowanych. Dodatkowo przy premii remontowej istnieje mo żliwo ść uzyskania premii kompensacyjnej. Mo żliwo ść uzyskania premii kompensacyjnej dotyczy budynków z lokalami kwaterunkowymi, które w okre ślonym czasie przynale żały do budynku mieszkalnego.

152 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

BGK jako główny dysponent środków bud żetowych składaj ących si ę na fundusz termomodernizacji przyznaje premie w granicach wolnych środków Funduszu w ramach limitów premii ka żdego rodzaju okre ślonych w planie finansowym Funduszu. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej realizuje we współpracy z sektorem bankowym Program Priorytetowy dopłat na cz ęś ciowe spłaty kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i monta ż kolektorów słonecznych do ogrzewania wody użytkowej oraz do wspomagania zasilania w energi ę innych odbiorników ciepła w budynkach mieszkalnych. Program skierowany jest do osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych. Dopłata NFO ŚiGW wynosi 45% kapitału kredytu bankowego wykorzystanego na sfinansowanie kosztów kwalifikowanych przedsi ęwzi ęcia. Jednocze śnie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej działaj ący jako Krajowy Operator Systemu Zielonych Inwestycji wdra ża programy priorytetowe dotycz ące zarz ądzana energi ą w budynkach w ramach Systemu Zielonych Inwestycji.

153 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

10. WYTYCZNE DO REALIZACJI PROGRAMÓW WYKONAWCZYCH

10.1. PROGRAM WYKORZYSTANIA OZE

W celu racjonalnego wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych proponuje si ę sporz ądzenie „Programu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych dla miasta i gminy Drezdenko”. Program ten powinien obejmowa ć analiz ę przeprowadzonych do tej pory działa ń w zakresie mo żliwo ści zastosowania paliw odnawialnych na terenie miasta i gminy, jak i poszukiwanie nowych rozwi ąza ń w tym zakresie. Cele programu powinny obejmowa ć takie zagadnienia jak − poprawa stanu środowiska naturalnego, − zwi ększenie atrakcyjno ści miasta i gminy w stosunku do otoczenia, − wspieranie inicjatyw lokalnych w zakresie rozwoju, − wykorzystanie istniej ących mo żliwo ści pozyskania środków na zadania, − inwestycyjne z zakresu odnawialnych źródeł energii, − gospodarcze i demonstracyjne zastosowanie odnawialnych źródeł energii w obiektach i budynkach użyteczno ści publicznej, − zwi ększenie świadomo ści ekologicznej mieszka ńców miasta i gminy. Dla oceny mo żliwo ści i zasadno ści realizacji powy ższych celów, powinien zosta ć przedstawiony potencjał OZE oraz ocena potencjalnych działa ń programowych w zakresie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, w tym w szczególno ści energii słonecznej (kolektory słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne), energii gruntu i wód powierzchniowych (pompy ciepła), biomasy. Przy obecnych cenach energii i paliw oraz wysokich kosztach inwestycyjnych technologii wykorzystuj ących OZE, analizy opłacalno ści cz ęsto nie wykazuj ą dodatniego efektu ekonomicznego lub wykazuj ą niski efekt ekonomiczny. Jednak maj ąc na uwadze wzrost cen no śników energii i spodziewany spadek kosztów inwestycyjnych technologii OZE, nale ży przeanalizowa ć opłacalno ść rzeczowych inwestycji. „Programu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych dla miasta i gminy Drezdenko” powinien tak że zawiera ć inwentaryzacj ę emisji na terenie miasta i gminy oraz wyznaczy ć wpływ realizacji zapisów programu na ograniczenie emisji zanieczyszcze ń do atmosfery.

154 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Program powinien dokładnie sprecyzowa ć: 1) siły sprawcze stosowania odnawialnych źródeł energii na terenie miasta i gminy; 2) możliwe sposoby dofinansowania dla projektów OZE w warunkach lokalnych, 3) charakterystyk ę technologii mo żliwych do zastosowania, w tym mo żliwo ści wykorzystania: − biomasy i biogazu, − promieniowania słonecznego, w tym w szczególno ści zastosowanie kolektorów słonecznych oraz systemów zasilania opartych o ogniwa fotowoltaiczne; − ciepła z powierzchniowych źródeł ciepła w instalacjach pomp ciepła, − energii geotermalnej, − mo żliwo ści budowy budynków pasywnych oraz zeroenergetycznych; 4) potencjał teoretyczny i techniczny zasobów energii odnawialnej na terenie gminy. Proponuje si ę tak że uwzgl ędnienie zagadnie ń przedstawionych poni ższej (Tabela 52).

Tabela 52. Technologie OZE, koszty i przykłady wsparcia finansowego

Szacunkowe jednostkowe koszty Potencjalne źródła wsparcia Technologia OZE inwestycyjne finansowego

Energetyka wiatrowa: − pojedyncza turbina wiatrowa - Narodowy Fundusz Ochrony Ś − pojedyncza turbina 17000÷37000 PLN/kW mocy rodowiska i Gospodarki Wodnej, wiatrowa, zainstalowanej, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, − elektrownia wiatrowa - 5600÷16000 − elektrownia Regionalne Programy Operacyjne wiatrowa, PLN/kW mocy zainstalowanej,

Technologie − odwierty wraz z sieci ą ciepłownicz ą - Narodowy Fundusz Ochrony wykorzystuj ące ciepło 1200÷5200 PLN/kW mocy Środowiska i Gospodarki Wodnej, skumulowane w zainstalowanej; Wojewódzki Fundusz Ochrony gruncie: Środowiska i Gospodarki Wodnej, − pompa ciepła z wymiennikiem Regionalne Programy Operacyjne − odwiert gruntowym dla domu geotermalny, jednorodzinnego; koszt 30000÷50000 − pompa ciepła, PLN − gruntowy wymiennik ciepła,

Energetyka wodna: 8000÷17000 PLN/kW mocy zainstalowanej; Narodowy Fundusz Ochrony Ś − mikro i małe rodowiska i Gospodarki Wodnej, elektrownie Wojewódzki Fundusz Ochrony Ś wodne, rodowiska i Gospodarki Wodnej, Regionalne Programy Operacyjne

Energia słoneczna: ogniwa fotowoltaiczne 20000÷25000 Narodowy Fundusz Ochrony Ś − wodne kolektory PLN/kW mocy zainstalowanej; rodowiska i Gospodarki Wodnej, słoneczne, kolektory słoneczne dla domu Wojewódzki Fundusz Ochrony jednorodzinnego 10000÷15000 PLN Środowiska i Gospodarki Wodnej, − ogniwa Regionalne Programy Operacyjne fotowoltaiczne,

155 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Szacunkowe jednostkowe koszty Potencjalne źródła wsparcia Technologia OZE inwestycyjne finansowego

Biomasa: − kotły na słom ę w zakresie mocy od 40 Narodowy Fundusz Ochrony Ś − spalanie biomasy do 600 kW: rodowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzki Fundusz Ochrony stałej lub biogazu − 330÷170 PLN/kW; Ś w kotle rodowiska i Gospodarki Wodnej, − kotły zgazowuj ące drewno w zakresie Regionalne Programy Operacyjne − układy mocy od 18 do 80 kW: 425÷200 kogeneracyjne PLN/kW ; − instalacja biogazowi − silnik gazowy z generatorem o mocy elektrycznej 500 do 1000 kW: 13000÷11000 PLN/kW mocy zainstalowanej;

10.2. PROGRAM TERMOMODERNIZACJI BUDYNKÓW UŻYTECZNO ŚCI PUBLICZNEJ

Celem programu termomodernizacji budynków ma by ć ograniczenie emisji zanieczyszcze ń odprowadzanych do atmosfery, ograniczenie zu życia no śników energii, ograniczenie ilo ści zu żywanej do ogrzania tych budynków energii, co skutkowa ć b ędzie ograniczeniem kosztów ogrzewania. Osi ągni ęciu powy ższego celu słu ży wykonanie prac termomodernizacyjnych: − ocieplenie ścian zewn ętrznych, − ocieplenie ścian wewn ętrznych mi ędzy pomieszczeniami ogrzewanymi i nieogrzewanymi, − ocieplenie dachów, stropodachów, stropów pod nieogrzewanymi poddaszami, − ocieplenie stropów nad nieogrzewanymi piwnicami, docieplenie podłóg na gruncie, − ocieplenie ścian przylegaj ących do gruntu, − wymiana okien i drzwi, − modernizacja systemów grzewczych budynków, modernizacja − systemów przygotowania cieplej wody u żytkowej, − modernizacja systemów wentylacji i klimatyzacji, − wymiana o świetlenia na energooszcz ędne, − zastosowanie odnawialnych źródeł energii.

156 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

10.3. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ

Plan gospodarki niskoemisyjnej to dokument strategiczny na lata 2014÷2020, który okre śla kierunki w zakresie działa ń inwestycyjnych i nieinwestycyjnych w takich obszarach jak: transport publiczny i prywatny, budownictwo publiczne, gospodarka przestrzenna, zaopatrzenie w ciepło i energi ę, gospodarka odpadami. Dokument wyznacza konkretne cele w zakresie: − redukcji emisji gazów cieplarnianych, − efektywno ści energetycznej − oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii. W ramach przygotowywania planu przeprowadzana jest inwentaryzacja zu życia energii i emisji gazów cieplarnianych oraz analizowane są mo żliwo ści redukcji zu życia energii. Dla wybranego wariantu działa ń opracowywany jest harmonogram realizacji i mo żliwe źródła finansowania. Ustalone zostaj ą zasady monitorowania i raportowania wyników. Wśród korzy ści z posiadania planu gospodarki niskoemisyjnej wymieni ć mo żna: − ułatwiony dost ęp do funduszy zewn ętrznych na dofinansowanie inwestycji dotycz ących efektywno ści energetycznej na terenie gminy w perspektywie 2014÷2020, − oszcz ędno ści w bud żecie gminy, − udoskonalenie zarz ądzania gmin ą, − poprawa jako ści powietrza na terenie gminy, − lepszy wizerunek władz samorz ądowych. Z uwagi na brak mo żliwo ści zaplanowania przez miasta i gminy konkretnych działa ń i bud żetów na okres 7 lat, samorz ądy mog ą przedstawi ć w planach zakres działa ń operacyjnych obejmuj ący najbli ższe 3÷4 lata od zatwierdzenia planu. Przedstawione działania musz ą by ć spójne z Wieloletnimi Prognozami Finansowymi WPF. W ramach działania 9.3 „Termomodernizacja obiektów użyteczno ści publicznej – plany gospodarki niskoemisyjnej” Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowuje opracowanie Planów gospodarki niskoemisyjnej. Celem programu jest wsparcie przedsi ęwzi ęć na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwi ększenia udziału energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych i redukcji zu życia energii.

157 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Wsparcie w wysoko ści 85% kosztów opracowania planu mo że by ć udzielone jednostkom samorz ądu terytorialnego oraz ich grupom. Z pozostałej kwoty minimum 5% środków musi pochodzi ć ze środków własnych gminy, reszta mo że by ć uj ęta w ramach innych źródeł finansowania (środki zewn ętrzne, np. program KAWKA dotycz ący ochrony powietrza). Na dofinansowanie projektów przewidziano 10 mln zł.

158 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

11. WSPÓŁPRACA Z INNYMI GMINAMI

Konieczno ść uzgodnienia współpracy z s ąsiednimi gminami w zakresie tematycznym niniejszego opracowania wynika z ustawy Prawo energetyczne (art.19, ust.3, pkt 4). Gmina Drezdenko sąsiaduje z nast ępuj ącymi gminami: − Dobiegniew – gmina miejsko-wiejska w powiecie strzelecko-drezdeneckim, − Drawsko – gmina wiejska w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, − Krzy ż Wielkopolski – gmina miejsko-wiejska w powiecie czarnkowsko- trzcianeckim, − Mi ędzychód - gmina miejsko-wiejska w powiecie mi ędzychodzkim, − Santok - gmina wiejska w powiecie gorzowskim, − Sieraków - gmina miejsko-wiejska w powiecie mi ędzychodzkim, − Skwierzyna - gmina miejsko-wiejska w powiecie mi ędzyrzeckim, − Stare Kurowo – gmina wiejska w powiecie strzelecko-drezdeneckim, − Zwierzyn – gmina wiejska w powiecie strzelecko-drezdeneckim. Gmina Dobiegniew Gmina miejsko-wiejska Dobiegniew poło żna jest w powiecie strzelecko- drezdeneckim. Gmin ę o powierzchni 351 km 2 zamieszkuj ą 6 793 osoby. Na terenie gminy nie ma scentralizowanego systemu zaopatrzenia w ciepło. W Dobiegniewie funkcjonuj ą dwie wi ększe kotłownie zaopatruj ące budynki wielorodzinne przy ul. Szkolnej i w Kowalcu w ciepło. Zaspokajanie potrzeb cieplnych w pozostałych budynkach odbywa si ę w oparciu o lokalne źródła ciepła opalane głównie węglem, drewnem. Na terenie gminy nie ma sieci gazowej. Gmina Dobiegniew nie posiada „Zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe”. Gmina Drawsko Gmina wiejska Drawsko poło żna jest w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim w województwie wielkopolskim. Gmina ma powierzchni ę 163 km 2 oraz 5 974 mieszka ńców. Na terenie gminy brak jest scentralizowanego systemu ciepłowniczego. Budynki na terenie gminy ogrzewane s ą z lokalnych kotłowni oraz indywidualnych źródeł ciepła, w których spalane s ą głównie drewno i w ęgiel, z niewielkim udziałem gazu płynnego i oleju opałowego. Cz ęść budynków ogrzewana jest z wykorzystaniem energii elektrycznej.

159 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Na terenie gminy nie ma sieci gazowej. Istnieje mo żliwo ść zasilania gminy Drawsko w gaz ziemny, co wi ązałoby si ę z budow ą gazoci ągu wysokiego ci śnienia od stacji w Drezdenku oraz budow ą sieci średniego ci śnienia na terenie gminy. Gmina Drawsko posiada „Zało żenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe”. Gmina Krzy ż Wielkopolski Gmina miejsko-wiejska Krzy ż Wielkopolski poło żna jest w powiecie czarnkowsko- trzcianeckim. Gmin ę o powierzchni 174 km 2 zamieszkuje 8 790 osób. Na terenie miasta Krzy ż Wielkopolski istniej ą lokalne kotłownie opalane olejem opałowym, biomas ą, w ęglem kamiennym oraz gazem płynnym, zaopatruj ące w ciepło budynki wielorodzinne. Pozostałe obiekty na terenie gminy ogrzewane są indywidualnymi systemami ogrzewczymi, w których spalane s ą w ęgiel, biomasa oraz olej opałowy. Pozostałe no śniki energii maj ą niewielkie zastosowanie. Gmina Krzy ż Wielkopolski nie jest zgazyfikowana. Istnieje techniczna mo żliwo ść zasilania gminy w gaz ziemny poprzez wybudowanie gazoci ągu wysokiego ci śnienia od stacji w Drezdenku do Drawska (około 17÷20 km) oraz gazociągu średniego ci śnienia z Drawska do Krzy ża (około 4 km). Od szeregu lat jest to elementem analiz i pozostaje nadal e sferze planowanych inwestycji wymagaj ących wspólnych uzgodnie ń. Gmina Krzy ż Wielkopolski posiada „Zało żenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe”. Gmina Mi ędzychód Gmina miejsko-wiejska Mi ędzychód poło żna jest w powiecie mi ędzychodzkim w województwie wielkopolskim. Gmina ma powierzchni ę 307 km 2 oraz 18 652 mieszka ńców. W mie ście Mi ędzychód funkcjonuje system ciepłowniczy z 16 źródłami ciepła, które zarz ądzane s ą przez Mi ędzychodzkie Przedsi ębiorstwo Energetyki Cieplnej. Infrastruktura Spółki swoim zasi ęgiem obejmuje cz ęść miasta oraz kotłownie w Muchocinie i Łowyniu. Energia cieplna wytwarzana jest w źródłach ciepła, gdzie opalanych miałem w ęglowym, gaz ziemnym oraz olejem opałowym. Z sieci gazowej korzysta 55.6% mieszka ńców gminy. Gmina Mi ędzychód posiada „Zało żenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe”.

160 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Gmina Santok Gmina wiejska Santok poło żna jest w powiecie gorzowskim. Gmina ma powierzchnię 169 km 2 oraz 8 072 mieszka ńców. Na terenie gminy nie ma zlokalizowanych ciepłowni, źródłem zasilania budynków w energi ę ciepln ą s ą indywidualne kotłownie lub piece w ęglowe. Podstawowymi paliwami wykorzystywanymi na terenie gminy s ą gaz ziemny, w ęgiel kamienny i biomasa. Z sieci gazowej korzysta 38.7% mieszka ńców gminy. Gmina Santok nie posiada „Zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe”. Gmina Sieraków Gmina miejsko-wiejska Sieraków poło żna jest w powiecie mi ędzychodzkim. Gmin ę o powierzchni 203 km 2 zamieszkuje 8 770 osób. W Sierakowie istnieje lokalna sie ć ciepłownicza zarz ądzana przez Warta Glass S.A., która zasila kilka obiektów na terenie miasta. Ciepło na potrzeby ogrzewania pochodzi z odzysku z procesów technologicznych huty szkła oraz z kotła gazowego. Pozostałe obiekty na obszarze gminy ogrzewane s ą indywidualnymi systemami grzewczymi. Paliwa wykorzystane do ogrzewania to przede wszystkim w ęgiel i biomasa. Z sieci gazowej korzysta 8.3% mieszka ńców gminy. Gmina Sieraków posiada „Zało żenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczną i paliwa gazowe”. Gmina Skwierzyna Gmina miejsko-wiejska Skwierzyna poło żna jest w powiecie mi ędzyrzeckim. Gmina ma powierzchni ę 285 km 2 oraz 12 477 mieszka ńców. Potrzeby cieplne gminy pokrywane s ą przy u życiu indywidualnych pieców oraz kotłowni, w których spalane jest drewno, w ęgiel, koks oraz gaz ziemny. Głównym dostawc ą ciepła w mie ście jest Zakład Energetyki Cieplnej w Skwierzynie, zarz ądzaj ący 14 kotłowniami, które s ą opalane gazem ziemnym, w ęglem oraz biomas ą. Z sieci gazowej korzysta 13.4% mieszka ńców gminy. Gmina Skwierzyna posiada „Zało żenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe”. Gmina Stare Kurowo Gmina wiejska Stare Kurowo poło żna jest w powiecie strzelecko-drezdeneckim. Gmin ę o powierzchni 78 km 2 zamieszkuj ą 4 173 osoby.

161 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

Na terenie gminy nie ma scentralizowanego systemu zaopatrzenia w ciepło. Zaspokajanie potrzeb cieplnych na terenie gminy odbywa si ę w oparciu o lokalne źródła ciepła opalane głównie węglem oraz drewnem. Z sieci gazowej korzysta 0.7% mieszka ńców gminy. Gmina Stare Kurowo nie posiada „Zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe”. Gmina Zwierzyn Gmina wiejska Zwierzyn poło żna jest w powiecie strzelecko-drezdeneckim. Gmina ma powierzchni ę 100 km 2 oraz 4 447 mieszka ńców. Na terenie Gminy nie ma centralnych systemów zaopatrzenia w ciepło. Zaopatrzenie mieszka ńców gminy w ciepło oparte jest na indywidualnych źródłach ciepła. W przewa żaj ącej cz ęś ci źródła ciepła opalane s ą opałem stałym (w ęgiel, drewno). Z sieci gazowej korzysta 0.4% mieszka ńców gminy. Gmina Zwierzyn nie posiada „Zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe”.

Współpraca mi ędzy gmin ą Drezdenko a s ąsiednimi gminami w zakresie poszczególnych systemów energetycznych powi ązana jest poprzez organizacje eksploatatorów tych systemów.

11.1. SYSTEMY CIEPŁOWNICZE

Obecnie nie istniej ą wspólne, mi ędzygminne systemy ciepłownicze i nie przewiduje si ę wykorzystania funkcjonuj ących na obszarach s ąsiednich gmin systemów ciepłowniczych do ogrzewania obiektów na terenie gminy Drezdenko. W najbli ższej przyszło ści współpraca mi ędzy gminami jest mo żliwa w zakresie energetyki bazuj ącej na odnawialnych źródłach energii, w tym przede wszystkim w zakresie biomasy. Istniej ą potencjalne mo żliwo ści wykorzystania odpadów z produkcji rolnej oraz z obszarów le śnych w procesach produkcji ciepła. Inwestycje tego typu i tworzenie bazy surowcowej powinny by ć traktowane jako przedsi ęwzi ęcia priorytetowe i wspólne z sąsiednimi gminami. Wszystkie gminy s ąsiaduj ące z gmin ą Drezdenko dysponuj ą podobnymi istniej ącymi i potencjalnymi zasobami biomasy. Ich ł ączne wielko ści znacznie przekraczaj ą potrzeby perspektywiczne tych gmin. Wydaje si ę mo żliwe rozwa żenie mo żliwo ści utworzenia zwi ązku gmin w celu wspólnej budowy profesjonalnego zakładu energetycznego

162 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

wykorzystywania biomasy. Przedsi ęwzi ęcie takie mogłoby si ę sta ć istotnym czynnikiem rozwoju gospodarczego. W najbli ższej przyszło ści mo żna rozwa żyć wspólny projekt grupowy realizowany przez kilka gmin, dotycz ący monta żu kolektorów słonecznych oraz pomp ciepła wspomagaj ących systemy przygotowania ciepłej wody u żytkowej.

11.2. SYSTEMY ELEKTROENERGETYCZNE

System energetyczny ma charakter regionalny i zarz ądzany jest przez wła ściwy terytorialnie rejon energetyczny. Inwestycje z zakresu modernizacji lub rozbudowy sieci elektroenergetycznych średniego i niskiego napi ęcia realizowane s ą w uzgodnieniu z wła ściwym terytorialnie Zakładem Energetycznym. Układ wzajemnych powi ąza ń sieciowych zarówno wysokiego jak i średniego napi ęcia mo że w przyszło ści wymaga ć współpracy mi ędzy gminami w zakresie wzmocnienia zasilania istniej ących odbiorców oraz zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą nowych terenów. Inwestycje wykonywane przez przedsi ębiorstwa energetyczne w zakresie systemu elektroenergetycznego mog ą wymaga ć w przyszło ści współpracy mi ędzy gminami dotycz ącej np. uzgodnie ń tras nowych sieci elektroenergetycznych. Mo żliwe s ą równie ż wspólne projekty realizowane przez kilka gmin, dotycz ące monta żu ogniw fotowoltaicznych, zarówno na obiektach u żyteczno ści publicznej, jaki i budynkach mieszkalnych.

11.3. SYSTEM GAZOWNICZY

Współpraca z innymi gminami w zakresie systemu gazowniczego realizowana jest przez Polsk ą Spółk ę Gazownictwa (w zakresie sieci wysokiego, podwy ższonego średniego, średniego i niskiego ci śnienia), której ponadgminny charakter determinuje wzajemne powi ązania mi ędzy gminami oraz przez istniej ące powi ązania sieciowe. Gmina Drezdenko posiada w ramach systemu gazowniczego powi ązania z gminami sąsiednimi zarówno w zakresie gazoci ągów wysokiego jak i średniego ci śnienia. Powi ązania mi ędzy gminami w ramach systemu gazowniczego wymaga ć mog ą w przyszło ści współpracy mi ędzy gminami w zakresie wykorzystania rezerw systemu do podł ączenia nowych odbiorców i gazyfikacji nowych terenów.

163 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

12. PODSUMOWANIE

Przedmiotem niniejszego opracowania jest projekt „Aktualizacji zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Drezdenko”, sporz ądzony pod wzgl ędem redakcyjnym i merytorycznym zgodnie z wymogami Ustawy „Prawa energetycznego” dla okresu perspektywicznego w pi ętnastoletnim horyzoncie czasowym. Przedstawiono charakterystyk ę gminy ze szczególnym uwzgl ędnieniem tych elementów, które maj ą zwi ązek z gospodark ą energetyczn ą, dokonano oceny zapotrzebowania gminy na energi ę ciepln ą, elektryczn ą i gaz, w stanie istniej ącym i okresie perspektywicznym. Syntez ę zapisów zawartych w opracowaniu zawiera Tabela 53.

Tabela 53. Podstawowe dane energetyczne gminy Drezdenko w stanie aktualnym oraz prognozowanym

Parametr Stan aktualny Stan prognozowany

Zapotrzebowanie na moc ciepln ą [MW] 56.5 59.3

Zapotrzebowanie na ciepło [TJ/rok] 527.8 546.6

Zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie 882.2 872.2 (energi ę pierwotn ą) [TJ/rok]

Umowny wska źnik sprawno ści systemu 59.8 62.7 zaopatrzenia gminy w ciepło [%]

Obni żenie zapotrzebowania na energi ę - 1.1 pierwotn ą w paliwach w produkcji ciepła [%]

źródło: opracowanie własne

1) Liczba ludno ść gminy w 2013 roku wyniosła 17 579 osób. Prognozuje si ę, i ż zmiana sytuacji demograficznej do 2030 roku charakteryzować si ę b ędzie spadkiem liczby mieszka ńców do poziomu około 16 063, co oznacza zmian ę o 8.6%. 2) Na obszarze miasta Drezdenka funkcjonuje Zakład Energetyki Cieplnej w Drezdenku, prowadz ący działalność w zakresie produkcji oraz dystrybucji ciepła. Poza tym zapotrzebowanie na ciepło w mie ście pokrywane jest przez kotłownie wbudowane, osiedlowe lub nale żą ce do zakładów przemysłowych.

164 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

3) Na obszarach wiejskich gminy nie funkcjonuje scentralizowany system zaopatrzenia w ciepło. Obiekty mieszalne i niemieszkalne na potrzeby grzewcze oraz na przygotowanie ciepłej wody u żytkowej zasilane s ą w ciepło z własnych indywidualnych źródeł. 4) Prognozuje si ę, i ż nast ąpi rozwój budownictwa zwi ązany z odtworzeniem i popraw ą warunków mieszkaniowych, a tak że budow ą obiektów u żyteczno ści publicznej, sektorów usługowego, handlowego, turystycznego, hotelarskiego. Czynniki te przyczyni ą si ę do zwi ększenia zapotrzebowania energii. Jednocze śnie zało żono, i ż na terenie gminy nast ępowa ć b ędzie stała poprawa efektywno ści energetycznej w obszarze budownictwa. 5) Aktualn ą warto ść rocznego zapotrzebowania na ciepło na terenie gminy okre ślono na 527.8 TJ/rok. Zapotrzebowanie mocy cieplnej oszacowano na poziomie 56.5 MW. 6) Aktualne zapotrzebowanie gminy Drezdenko na energi ę ciepln ą w paliwie okre ślono na poziomie 882.2 TJ/rok. 7) Prognozowane zapotrzebowanie mocy cieplnej na terenie gminy w roku 2030 oszacowano na około 59.3 MW, roczne zapotrzebowanie na ciepło okre ślono na 546.6 TJ/rok, natomiast zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą w paliwie – na 872.2 TJ/rok. 8) Zu życie energii elektrycznej na terenie gminy w stanie istniej ącym oszacowano na 80.5 GWh/rok, zaś prognozowane na rok 2030 – na około 99.0 GWh/rok. 9) Aktualne zu życie gazu ziemnego na terenie gminy wynosi 6 200 tys. m 3. Zu życie prognozowane to 8 000 tys. m 3. 10) Z przeprowadzonych analiz istniej ących i potencjalnych zasobów energii odnawialnej wynika, że w perspektywicznym modelu zaopatrzenia gminy w ciepło i energi ę elektryczn ą odnawialne no śniki energii mog ą stanowi ć istotny udział. Nale ży rozwa żyć rozwój efektywnego spalania biomasy, wykorzystane biometanu, instalacj ę kolektorów słonecznych, paneli fotowoltaicznych, pomp ciepła oraz mikroinstalacji energetyki wiatrowej. W szczególno ści rozwój energetyki wiatrowej oraz budowa biogazowni musz ą by ć uzale żnione od wyboru wła ściwej lokalizacji inwestycji, która b ędzie uzasadniona pod wzgl ędem ekonomicznym, środowiskowym oraz zaakceptowana przez lokalne społeczno ści. 11) W zakresie zaopatrzenia w ciepło budownictwa mieszkaniowego i obiektów u żyteczno ści publicznej w mie ście przyjmuje si ę realizacj ę nast ępuj ących zada ń: − poprawa jako ści powietrza, ograniczenie emisji zanieczyszcze ń do powietrza ze źródeł niskiej emisji poprzez eliminowanie tych źródeł oraz realizacj ę przedsi ęwzi ęć termomodernizacyjnych,

165 AKTUALIZACJA ZAŁO ŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą I PALIWA GAZOWE DLA GMINY DREZDENKO

− popularyzowanie w śród indywidualnych mieszka ńców działa ń maj ących na celu ograniczenie zu życia energii w budynkach mieszkalnych, − poprawa sposobu komunikowania si ę ze społecze ństwem, zmierzaj ąca do uzyskania wi ększej akceptowalno ści zagadnie ń zwi ązanych z systemami zaopatrzenia gminy w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe, − działalno ść szkoleniowa, edukacyjna dla mieszka ńców i pracowników gminy w kierunku efektywno ści energetycznej i ograniczenia emisji, − promocja ekologicznych no śników energii (wspólnie z przedsi ębiorstwami energetycznymi, dystrybutorami ekologicznych paliw oraz producentami niskoemisyjnych kotłów), a tak że technologii termomodernizacji budynków (wspólnie z producentami automatyki ciepłowniczej oraz materiałów termoizolacyjnych), − wspólne wyst ępowanie (lub firmowanie programów przez gmin ę) o środki preferencyjne z wła ścicielami lub administratorami budynków (krajowe, unii europejskiej i inne) w zakresie termomodernizacji tych budynków.

Niniejszy projekt „Aktualizacji zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Drezdenko” stanowi dla Burmistrza Gminy Drezdenko podstaw ę do przeprowadzenia procesu legislacyjnego zgodnie z Art. 19 Ustawy Prawo energetyczne, który zako ńczy si ę uchwaleniem „Aktualizacji zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe dla gminy Drezdenko”.

166