4 Gastels Laag „Zoo had men op Kuivezand de kapel van den H. Quirinus, „Sinte Quirijnus Capelle”, reeds bestaande in het jaar 1555. Deze was Het Gastels Laag (23 ha) ligt in de gemeente Halderberge, direct gebouwd regts van den weg naar den Noordhoek (Zegge) niet ver van de ten westen van de bebouwde kom van Oudenbosch. Op het eerste Boterbergen, waar thans nog een weeltje is, onder den naam van Sinte gezicht lijkt het Gastels Laag misschien niet meer dan wat graslandjes Quirijnsputje bekend, waaruit volgens zeggen van oude lieden, en stukjes bos, maar vergist u zich niet. Dit kleine gebied heeft een in vroegere jaren, velen van heinde en verre water kwamen scheppen, zeer rijke verzameling aan zeldzame planten en is een belangrijk om van gezwellen en zweren genezen te worden.” broedgebied voor vele vogels, waar onder de Koekoek, Grote Bonte Specht en de Buizerd. In de wintermaanden vinden verschillende De put is nog steeds aanwezig, maar ligt niet aan de oppervlakte en is vogels hier hun rust, zoals de Wintertaling, Smient en Watersnip. dus niet zichtbaar. Ook heeft u kans om in dit gebied reeën te zien. In dit natuurgebied is een korte wandeling, het ‘Laarzenpad’, uitgezet U vervolgt de weg tot u na ca. 500 meter, bij de kruising met de van 1,2 km. Zoals de naam doet vermoeden kan het bij vochtig weer Spijperstraat, de plek passeert waar rond de 16e eeuw vermoedelijk het wat drassig zijn, maar ook aan de randen is genoeg te zien. kapelletje stond.

6 Quirinus kapel Terug op de fiets vervolgt u de Heinsbergsestraat tot het einde en slaat u rechtsaf de Nieuweweg in. Ook deze weg volgt u tot het einde De Quirinuskapel wordt voor het eerst genoemd in een post in een waarna u linksaf de Langenbergstraat in gaat. Na de bocht gaat u gelijk domeinrekening van 1478 waarin de heer van Bergen op Zoom weer linksaf de Oude Roosendaalsebaan in . Na ongeveer 300 meter een betaling doet aan Janne van Steenwinckel in verband met gaat u linksaf de Noordhoeksestraat in. werkzaamheden aan het gebouwtje. Afgaande op de formulering lijkt In de buurt van camping De Nieuwe Riet bevind zich rechts van de er een (bezits-)relatie met de heren van Bergen op Zoom te hebben weg de laat middeleeuwse Quirinusput waar tot in 1930 pelgrims zich bestaan. Gronden nabij de kapel waren in bezit van de Bernardusabdij kwamen laven om te genezen van zweren en gezwellen. te Bornem (B). In 1740 wordt de kapel nog eenmaal vermeld; enige tijd later is zij gesloopt. 5 Quirinus put Over een eventuele bedevaartpraxis naar de put en de kapel gedurende de middeleeuwen bestaan geen eigentijdse bronnen. Na het in onbruik Binnen het Markiezaat van Bergen op Zoom lagen drie en vervolgens vervallen raken van de kapel aan het einde van de 16e Quirinusputten: in -> Halsteren, Wouw en, ten noorden van eeuw, is ‘naar verluidt’ de waterbron nog geruime tijd in gebruik Roosendaal, bij Gastel. De put in de buurt van het dorp Gastel gebleven bij mensen uit de omgeving die er het Quirinuswater bleven was gelegen bij de gelijknamige kapel in de buurt van het gehucht putten tegen allerlei kwalen. (Meertens Instituut, 2000-2012) Kuivezand (tussen Oud Gastel en Oudenbosch) aan de weg naar Zegge. De ‘put’ had de verschijningsvorm van een ‘weeltje’ of poel. Resten van de kapel zijn rond de Quiriniusput opgegraven. Hierbij is (Meertens Instituut, 2000-2012) o.a. een tegel met het gedoornde hoofd van Christus gevonden. Deze tegel is van een latere datum dan de kapel. J.B. Krüger heeft in zijn boek “Kerkelijke geschiedenis van het bisdom van Breda” uit 1876 op pagina 376 het volgende beschreven over deze Volg de weg die over gaat in de Kruisstraat tot u bij het kruistpunt met put: de Onze Lieve Vrouwestraat komt. Sla rechtsaf en fiets weer richting Zegge. Bij de driesprong houdt u rechts aan. Na ca. 700 meter bent u weer terug bij de kapel in Zegge. Naast de kapel kunt u bij café Kerkzicht terecht voor een drankje en een hapje.

Colofon

Deze brochure is tot stand gekomen door de Teksten : Werkgroep Toerisme Zegge, Jeanne de Beer-Baeke, Anton van inzet en medewerking van deze partijen. Eekelen en Heemkundekring ‘Den Lande van Zegge’. Ontwerp : M2iD Sprundel Quirinus De fietsroute is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage vanuit het project Integrale Dorpsontwikkeling van de Provincie Noord-Brabant in samenwerking met de gemeente Rucphen. fietsroute Deze fietsroute van 12,5 km neemt u mee door de buitengebieden van Zegge en Oudenbosch, langs kapelletjes en de grote Basiliek en langs het natuurgebied het ‘Gastels Laag’ waar u een uitstapje te voet kunt maken. Vervolgens voert de route u langs de plek waar een Quirinusput gestaan heeft en een kapel ter verering aan Quirinus.

Het levensverhaal van Quirinus van Neuss is praktisch geheel Vanaf de kapel vertrekt u in noordelijke richting. Aan het gebaseerd op legende die zich zou afspelen ten tijde van keizer einde van de Onze Lieve Vrouwe straat gaat u rechtsaf naar de 3 Hadrianus (keizer van 117-138). Bosschenhoofdseweg. Na ca. 650 meter gaat u linksaf het fietspad op, Quirinius was belast met het bewaken van paus St .Alexander I die wat aan het eind over gaat in het Heistraatje. gevangen genomen was. Deze bekeerde Quirinius tot het christendom, U vervolgt de weg tot aan het kruispunt met de Galgestraat. Hier kunt waarop hij zich samen met zijn dochter Balbina liet dopen. Rond het u eventueel pauzeren bij het picknickbankje met een fraai uitzicht jaar 130 zouden zij allebei hun geloof in Christus op last van keizer over de weilanden. U gaat op de kruising linksaf de Galgestraat in en Hadrianus hebben moeten bekopen met de marteldood. Zij werden vervolgens na 400 meter rechts de Koestraat. Volg deze weg tot het 4 onthoofd en bijgezet in de catacomben van Praetextatus. einde waar u uitkomt bij de provinciale Vaartseweg. Hier gaat u links Het was paus Leo IX († 1054) die het gebeente van Quirinus afstond het fietspad op. aan zijn zuster Gepa, die op dat moment abdis was van het pas gestichte klooster te Neuss. Zijn verering verbreidde zich snel en kende 2 Mariakapel een hoogtepunt toen de stad Keulen werd bevrijd van een beleg door Karel de Stoute (1474/75). De Keulenaren schreven hun redding toe Tussen het fietspad en de provinciale weg staat een Mariakapel. Het is aan ‘Sint Grein’ (= Sint Quirinus). de moeite waard om dit even te bekijken. 2 Quirinus is patroon van de stad Neuss, van de ridderstand; van paarden en runderen. Zijn voorspraak wordt ingeroepen tegen de pest Hierna fietst u recht door richting Oudenbosch, de spoorweg over en en de pokken (‘greinsziekte’ = Quirinusziekte), botbreuken, been- en de Molenstraat in. Aan het eind van die straat gaat u rechts af tot u na voetkwalen, jicht, verlamming, ettergezwellen, oorpijn en oogkwalen, ca. 300 mtr bij de Basiliek aan komt struma en andere keelziekten, schurft, huiduitslag en andere huidziekten; bovendien tegen allerlei paardenziektes. 3 Basiliek van Oudenbosch Vaak werden de gebeden kracht bij gezet met wijwater dat afkomstig is uit zogeheten Quirinusputten. Het is pastoor Willem Hellemons die in de zestiger jaren van de 5 negentiende eeuw deze merkwaardige kerk heeft laten verwezenlijken. 1 Kapel Zegge In 1865 is men met de kerk begonnen, met als belangrijkste adviseur, de beroemdste architect uit die tijd: Pierre Cuijpers. De kerk is Het is bekend dat er al sinds de vijftiende eeuw mensen ter bedevaart gebouwd naar voorbeeld van de St. Pieter in Rome. komen naar Zegge. Nog elk jaar komen er in de meimaand duizenden De voorgevel van de kerk is eerst voltooid in 1892 onder leiding van pelgrims naar de kapel en de kerk. Op doordeweekse dagen wordt Prof.Ir. G.J. van Swaay. dan in de kapel om 18.45 het rozenhoedje gebeden, voorafgaand aan In 1912 is de kerk in verband met de bijzondere band van de parochie 6 de dienst. Elk jaar is er ter afsluiting van de meimaand een plechtige en het kerkgebouw met het Vaticaan en de Paus door Pius X verheven processie. tot “basilica minor”. Volgens een van de legendes kwam er tijdens de St. Elisabethvloed, Na diverse restauraties is de basiliek geworden tot wat zij nu is: een die West-Brabant in 1421 teisterde, een schipper met zijn schip in merkwaardige parochiekerk, een weerspiegeling van de grote St. Pieter de buurt van Zegge in de problemen. Hij deed de belofte aan Maria in Rome, een huis van gebed waar velen zich thuis voelen en een dat hij een kapel zou bouwen als hij behouden aan wal zou geraken. toeristische trekpleister voor mensen uit alle windstreken. Zijn gebed werd verhoord en op de plek waar hij aan wal kwam, liet hij een Mariakapel bouwen. Die kapel bestaat niet meer, maar op Vanaf de basiliek vertrekt u in de richting van Oud –Gastel waar u na dezelfde plek is een andere kapel gebouwd waarin het oorspronkelijke ca. 750 meter rechtdoor over de rotonde gaat. Na 150 meter steekt u Mariabeeld is geplaatst. De huidige kapel dateert van 1922 en is een naar links over, naar de Drie Weikes en de Heinsbergseweg. Volg de ontwerp van Jac. van Groenendaal. Het huidige Mariabeeld stamt uit weg die aan het einde over gaat in de Heinsbergsestraat. In de bocht 1 de 17e eeuw. komt u langs natuurgebied het ‘Gastels Laag’, waarvan de wandelroute ‘Laarzenpad’ met een bordje langs de weg is aangegeven.