1 Filmmuziekmagazine Nicholas Britell

FILMMUZIEKMAGAZINE

NICHOLAS BRITELL - Jong talent breekt door

NUMMER 189 – 45ste JAARGANG – OKTOBER 2016

Score 189

Oktober 2016 45ste jaargang ISSN-nummer: 0921- 2612

Het e-zine Score is een uitgave van de stichting FILMMUZIEKMAGAZINE Cinemusica, het Nederlands Centrum voor Filmmuziek REDACTIONEEL Informatienummer: +31 050-5251991 Het komt niet vaak voor: twee componisten voor één enkele film. Toch zijn onlangs enkele films in roulatie gegaan waar- E-mail: bij twee componisten aan boord waren. Afgelopen week was [email protected] dat het geval met Hell or High Water van David Mackenzie. Voor deze laidback moderne western schreven Nick Cave en Warren Ellis een sfeervolle score. Beide mannen werken al Kernredactie: Paul ruim tien jaar met enige regelmaat samen en dat resulteert Stevelmans en Sijbold steevast in boeiende scores met een inmiddels herkenbaar Tonkens signatuur.

Aan Score 189 werkten mee: Anton Smit, Paul Een ander recent voorbeeld is de score die Mike Higham en Stevelmans en Sijbold Matthew Margeson schreven voor Tim Burton's nieuwe film Tonkens Miss Peregrine's Home for Peculiar Children. Hebben we hier van doen met een gelegenheidsduo of zullen beide heren nog vaker samenwerken? Misschien ligt het antwoord wel Eindredactie: Paul besloten in de vraag of Burton in plaats van de niet beschikba- Stevelmans re Danny Elfman - zijn trouwe muziekpartner - niet een maar liever twee componisten aan het werk wilde zetten? Om extra zeker te zijn van een geslaagde muzikale omlijsting van zijn Vormgeving: Paul film? Zowel Higham als Margeson doet er het zwijgen toe. Stevelmans

Met dank aan: Nicholas INHOUDSOPGAVE Britell, Film Fest Gent, Mike Higham, Matthew 3 Nicholas Britell - Interview Margeson, Costa Com- munications 6 Mike Higham - Interview

10 Fimucité 2016 - Verslag

12 Ralph Vaughan Williams - Portret

16 Recensies

ALTIJD OPEN STAAN VOOR NIEUWE INDRUKKEN

In gesprek met Nicholas Britell

Een van de veelbelovende namen aan het filmmuziekfirmament is ongetwijfeld Nicholas Bri- tell die na enkele jaren van korte films en documentaires dit jaar zijn doorbraak maakte naar films met een A-status. Vooral met zijn inventieve, sprankelende score voor de bankencrisis- film The Big Short van Adam McKay viel hij begin dit jaar allerwegen op. Zijn reputatie be- stendigde hij daarop met Free State of Jones. Score sprak onlangs met Britell van wie deze week in de Verenigde Staten twee films met zijn muziek in roulatie gaan.

sen. Vóór die film deed ik alle soorten filmprojecten die ik maar kon krijgen, zoals een heleboel korte films en documentaires.ʼ Behalve de spraakmakende film van McQueen was actrice Natalie Portman behulpzaam bij een doorbraak naar het grote werk. In 2008 schreef Britell de muziek voor Portmans aandeel in de episodefilm New York, I Love You. Voor haar eerste lange film als regisseur - A Tale of Love and Darkness - schreef hij vorig jaar de score. ʽIk ken haar al jaren en ik was vereerd met het aanbod om deze film van haar te mogen doen. Het is fantastisch om te kunnen werken voor grootschaliger films. Nu ik werk voor films die een groot publiek bereiken, voel ik een grote mate aan voldoening in de wetenschap dat heel wat mensen mijn muziek zullen horen.ʼ

Grootschalig

Die grootschalige film was The Big Short, de onthutsende film waarin vier mannen Nicholas Britell. uit de financiële wereld van New York

worden gevolgd vlak vóór en tijdens de De carrière van de klassiek geschoolde Ni- financiële crisis die in 2008 begon. Twee cholas Britell (New York, 1980) kwam van de producenten - Dede Gardner en Je- echt op gang met zijn bijdrage aan 12 remy Kleiner - coproduceerden eerder 12 Years a Slave (2013) van Steve McQueen. Years a Slave en beiden introduceerden Voor deze film deed Britell alle zogeheten Britell bij regisseur Adam McKay die al on camera music, oftewel muziek die bezig was met The Big Short. Voor de wordt gespeeld en gezongen door de ac- jonge componist die gestudeerd heeft aan teurs tijdens de opnamen. Britell: ʽIk de Juilliard School in New York en is af- schreef, arrangeerde en deed research naar gestudeerd aan de universiteit van Harvard alle muziek die in de film werd uitgevoerd, was deze film de uitgelezen kans om zijn zoals het vioolspel en de liedjes en de dan- 3 inventieve capaciteiten en brede muzikale verschillende dingen die tezamen het ver- ervaring te kunnen bewijzen. ʽMet Adam haal vormen, dat je dat ook in de muziek McKay sprak ik over zijn muzikale ideeën terughoort. Aan het begin hoor je een soort voor de film. Hij vroeg me wat ik me voor- oude Americana wals en dan is er funk an- stelde bij duistere wiskunde. Thuisgeko- nex bigband in een en dezelfde track die de men schreef ik een stukje muziek dat ik kijker vooruit helpt in de tijd en tot slot naar hem stuurde en die compositie groei- waren er hiphopbeats en klassieke stuk- de uit tot een van de hoofdthema's van de ken. Kortom, een breed palet aan stijlen en film. Adam en ik ontwikkelden zo al in een bijbehorende gevoelens.ʼ Dat klassieke vroeg stadium een klik met elkaar wat be- stuk is een lange compositie voor piano dat treft de muziek.ʼ tegen het einde van de film te horen is. Re- gisseur McKay wilde op het laatste moment toch andere muziek dan hetgeen Britell reeds had geschreven. ʽAldus keerde ik terug naar mijn studio en hier schreef ik op mijn prachtige Steinway dit stuk. Vervolgens speelde ik het voor, probeerden we het onder de beelden en het werkte zo nog beter. Wat typerend is voor het gehele compositieproces is dat je steeds weer nieuwe ontdekkingen doet tijdens het

componeren en het monteren. En het op- Margot Robbie in The Big Short. merkelijke is dat sommige cruciale ideeën of grote ontdekkingen nogal laat in dat Hoe pak je dat nou aan, muziek schrijven productieproces plaatsvinden. Je moet dus voor een film vol economisch en financieel open blijven staan voor nieuwe ingevin- vakjargon en een enorme hoeveelheid dia- gen, want je weet nooit wanneer je op iets loog? ʽEen van de grote uitdagingen van stuit dat echt blijkt te werken.ʼ Het piano- elke film en in het bijzonder van een film stuk was het laatste wat Britell schreef. Het die vol zit met dialogen en voice-over is: begint bij de start van de bankencrisis en hoe gebruik je muziek die moet ondersteu- leidt naar het einde van de film. ʽHet moest nen wat we zien, maar tegelijkertijd nooit introspectief aanvoelen en beslist niet die- in de weg mag staan van alle informatie nen als een triomf voor alle geldwolven en die de kijker bereikt? Ik heb hier lang over speculanten die de film bevolken. Ze heb- nagedacht. Zo is er een scène waar Margot ben miljarden dollars verdiend en tegen het Robbie in bad zit en uitleg geeft over shor- einde van de film beseffen ze wat die geld- tings en hypotheken. Ik gebruikte hier hip- spelletjes voor kwaads hebben aangericht hopbeats en coole harpklanken maar dat bij anderen.ʼ alles werkte niet omdat je nauwelijks kon horen wat ze zei. Een andere hiphoptrack Geluidseffecten van mij bevatte meer muzikale ruimte waardoor de dialogen beter tot hun recht Wat verder opvalt aan de score is het kwamen. Dus behalve het kiezen van de gebruik van geluidseffecten in een track als juiste stukken muziek moet je er ook voor Mouseclick Symphony. Die geluidssym- zorgen dat deze muziek de boodschap van fonie was nodig om als het ware in het de film niet in de weg zit.ʼ hoofd te kunnen kijken van het door Chris- tian Bale gespeelde personage Michael Een van de kenmerken van de relatief korte Burry op het moment dat hij achter de score voor The Big Short is de diversiteit grote leugen komt die ten grondslag ligt aan muziekstijlen. ʽEr gebeuren zoveel aan de overspannen huizenmarkt. ʽIk dacht

4 aan een compositie met slechts muisklik- project, want die nieuwe ideeën kunnen ken en computerbliepjes. Iemand van de een enorme impact hebben.ʼ geluidsafdeling had de originele geluiden uit die tijd voor me die ik vervolgens gebruikte voor een percussief stuk. Alleen maar geluidseffecten hadden niet gewerkt, want je hebt een ritme, een pulse en pro- gressie nodig. Aldus ontstond de Mouse- click Symphony.ʼ Voor deze gevarieerde en inventieve score werd Britell onlangs ge- nomineerd voor de Discovery Award bij de World Soundtrack Awards. ʽEen hele eer, want er zijn niet zoveel festivals waar de focus op filmmuziek ligt als Film Fest Gent.ʼ Matthew McConaughey in Free State of Jones.

Net als The Big Short kent Free State of Jones niet bijster veel muziek. ʽDat was eigenlijk ook ons doel. Gary Ross wilde dat heel wat scènes naturalistisch aande- den. De natuur was als het ware deel van de score. Veel van de research die ik deed voor 12 Years a Slave kwam van pas bij de instrumentkeuze. We probeerden het geluid van een zogeheten niet bestaande Civil War band na te bootsen, alsof je dus instrumenten uit dat tijdsgewricht hoort. Veel van deze muziek is bedoeld om een bepaalde sfeer te creëren.ʼ Ondanks een bezielende hoofdrol van Matthew McCo- naughey behaalde de film niet het gehoop- te succes. In Nederland deed de film vorige Zowel 12 Years a Slave als The Big Short maand ook niet veel. De karavaan trekt opende heel wat deuren voor Britell. Ook echter verder en afgelopen week gingen bij zijn volgende film - het historische dra- liefst twee nieuwe films met muziek van ma Free State of Jones dat tijdens de Ame- Britell in de Verenigde Staten in roulatie: rikaanse Burgeroorlog (1861-1865) en in de documentaire The Uncondemned en de jaren erna speelt - kwam hij laat aan Moonlight, een drama dat zich afspeelt in boord, net toen Juliette Welfling de mon- de zwarte gemeenschap van Miami. Of tage had afgerond. Met haar en regisseur beide films ook bij ons te zien zullen zijn is Gary Ross werkte hij een tijd nauw samen, nog ongewis, maar het talent van Nicholas wat uiteindelijk een leerzame periode bleek Britell zal ons zeker niet worden onthou- te zijn. ʽFilmmuziek kan heel subtiel den in de toekomst. werken. Heel kleine veranderingen in de muziek kunnen grote gevolgen hebben PS voor de manier hoe je de film en haar karakters waarneemt. Daarnaast kwam ik er net als bij The Big Short achter hoe belangrijk het is zoveel mogelijk ideeën te onderzoeken tot aan het einde van het

ʽEEN GOEDE SAMENWERKING IS HEEL BELANGRIJKʼ

Mike Higham over de score van Miss Peregrine's Home for Peculiar Children

Groot was de verbazing toen bekend werd dat Danny Elfman de muziek voor de nieuwe film van Tim Burton niet zou gaan schrijven. Elfman heeft op twee na alle films van Burton van muziek voorzien. Liefst twee componisten kwamen vervolgens te pas aan Miss Peregrine's Home for Peculiar Children. Een daarvan is Mike Higham, een Engelse music editor, die dit muzikale buitenkansje mocht doen met de Amerikaan Matthew Margeson.

Through the Looking Glass, een film die Tim Burton produceerde maar niet regis- seerde. Danny was daardoor niet beschik- baar en om die reden gaf Tim Burton Mat- thew Margeson en mij de opdracht voor de score.ʼ

Mike Higham is geen onbekende in de wereld van de Britse opnamestudio's. In diverse hoedanigheden heeft hij deelgeno- men aan muziekopnamen. Een belangrijke samenwerking was die met de legenda- rische producer Trevor Horn begin jaren '90. ʽIk heb zeven jaar met hem samengewerkt. Als pianist heb ik gespeeld tijdens opnamen met Seal, Tina Turner en Rod Stewart. Al gauw werd ik technisch mede- werker. Trevor was een echte technoman die indertijd ervaring had met synths, sam- ples en computersoftware. Van hem heb ik Mike Higham. het ambacht geleerd en ik ben hem daar enorm dankbaar voor. Het leek op een sta- Miss Peregrine's Home for Peculiar Chil- ge bij een bijzondere man.ʼ Ook was Hig- dren lijkt na een miskleun als Dark Sha- ham betrokken bij filmmuziekopnamen dows (2012) en het zuinig ontvangen Big van Trevor Horn, zoals Toys (1992) van Eyes (2014) een terugkeer voor de regis- Barry Levinson. ʽWe werkten samen aan seur naar oude successen als Edward Scis- enkele scores. De eerste was die voor Toys sorhands (1990). In Miss Peregrine's Ho- die hij deed met Hans Zimmer. Met de me for Peculiar Children komt de jonge kennis die ik bij hen opgedaan heb beland- Jake terecht in het tehuis van Miss Peregri- de ik in de filmwereld waar ik begon te ne dat een keur aan misvormde - om niet te werken als music editor.ʼ zeggen - freakachtige kinderen herbergt. Die excentrieke, bizarre microwereld Samenwerken vormt uiteraard een welkome uitdaging voor een componist. Gevraagd naar de Na een decennium vooral als music editor, reden waarom Elfman niet van de partij die vaak nog extra handen spandiensten was antwoordt Mike Higham: ʽDat is een verrichtte, werkzaam te zijn geweest, leer- populaire vraag. Danny was druk met Alice de Higham tijdens de muziekopnamen 6 voor Charlie and the Chocolate Factory korte deadlines. ʽWe begonnen op het (2005) Tim Burton kennen. ʽIk heb acht moment dat Tim de opnamen had beëin- keer met hem samengewerkt als music digd, waarna we heel veel tijd hadden om editor of music supervisor. Ook met Danny aan de score te werken voordat de muziek- Elfman heb ik nauw samengewerkt, we opnamen zouden plaatsvinden. We hebben zijn goed bevriend geraakt. Ik heb voor alles wat gespreid over de tijd omdat de zijn score voor Big Eyes extra muziek visual effects niet op tijd klaar waren en geschreven. Tim heeft mij daarom ge- die wilden we graag zien. Tim wilde daar- vraagd voor Miss Peregrine.ʼ Met deze om een deel van de score opnemen in fe- wisselende vormen van samenwerking bruari van dit jaar en een ander deel enkele heeft Higham altijd te maken gehad tijdens weken later en tot slot het laatste deel zo- zijn carrière. ʽIk heb altijd graag met an- dra alle visual effects gereed waren. Alles deren samengewerkt, want zo kun je bij elkaar duurde het best lang maar daar- ideeën met elkaar uitwisselen. Dat was al door konden we experimenteren en de juis- zo toen ik met Trevor Horn werkte. Als je te toon voor de film vinden. Ik vind het twaalf uur op een dag doorbrengt in een prettig om niet aan het eind van de tot- studio, dan wil je graag weten of je goed standkoming van een film te moeten begin- bezig bent. Het is dan prettig als iemand nen, want dan ontstaat er vaak een panie- anders direct kan reageren op wat je ge- kerige sfeer om de score op tijd gereed te daan hebt.ʼ krijgen.ʼ

Twee kapiteins

Het is altijd weer boeiend: twee kapiteins op een schip. Hoe verliep de samenwerking met Margeson? ʽWe hebben eerst een tijdje nagedacht over deuntjes en thema's en vervolgens verdeelden we de te schrijven cues onder elkaar. Daarnaast hebben we gezocht naar een studio die ons allebei kon herbergen. Omdat we allebei een grote ruimte nodig hadden en Tim ons in zijn De vreemde kinderen in Miss Peregrine's nabijheid wilde om zo nu en dan langs te Home for Peculiar Children. komen, belandde Matthew uiteindelijk in een ruimte in de Londense Air Studio en ik Een bijzonder samenwerkingsverband was werkte in het huis van Tim in Noord- dat met Matthew Margeson voor Miss Pe- Londen, in een kamer die werd ingericht regrine's Home for Peculiar Children. ʽIk als werkruimte. We werkten ongeveer een heb met Matthew samengewerkt voor Cap- kilometer van elkaar verwijderd en twee tain Phillips van Paul Greengrass. Daarna tot drie keer per dag overlegden we via de deed ik voor Disney de productie van alle telefoon met elkaar. Ook kwam Matthew muziek voor Into the Woods van Rob Mar- wel eens langs om te luisteren naar wat ik shall. Matt schoot me toen te hulp bij het aan het doen was of ik ging bij hem langs arrangeren van enkele extra muziekstuk- om een idee van mij te bespreken. Deze ken. We kennen elkaar inmiddels zes jaar samenwerking was uiteindelijk een inten- en kunnen het goed met elkaar vinden.ʼ sief proces met veel telefonisch overleg en Beide heren hebben acht maanden in Lon- frequente persoonlijke ontmoetingen.ʼ den kunnen werken aan het schrijven van de muziek voor Miss Peregrine en die Hoe was de samenwerking met Tim Bur- lange periode mag gerust uniek worden ton? ʽHij luisterde naar onze demo's en genoemd in de hedendaagse praktijk van 7 reageerde daar dan op. Aanvankelijk was de donkere kant van de film vertegenwoor- hij een man van weinig woorden die digen en daar zijn wij dan ook bij het com- slechts specifieke adviezen gaf. Hij wilde poneren steeds vanuit gegaan. Terugkij- dat de muziek poëtisch en mysterieus zou kend kan ik zeggen dat het ongelooflijk klinken, maar ook dat de muziek de dia- was om voor Tim te mogen werken. Het is logen niet in de weg zou staan. Sommige een hele eer om in de plaats te komen van componisten schrijven muziek die de beel- Danny Elfman met wie hij 25 jaar heeft den te nadrukkelijk begeleidt, terwijl Tim gewerkt.ʼ vond dat de acteurs en de dialogen hun ding moesten doen, daarbij op een simpele Vervolgstap wijze ondersteund door de muziek.ʼ Burton vergeleek Miss Peregrine's Home for Pe- Mike Higham heeft als music editor bijna culiar Children met een reis die een duide- twintig jaar gewerkt voor films als Eliza- lijke opbouw kent. ʽMatt en ik deelden beth (1998), High Fidelity (2000), Johnny English (2003), United 93 (2006), Sherlock Holmes: A Game of Shadows (2011) en enkele films van Tim Burton zoals Swee- ney Todd (2007). Wat doet een music editor precies? ʽMusic editors werken nauw samen met componisten. Je vormt als zo- danig een verbintenis tussen componist en regisseur. Stel, na de muziekopnamen worden alsnog veranderingen aangebracht in de film, dan adviseert hij de componist om bijvoorbeeld enkele stukjes muziek te

Samuel L. Jackson als Barron in Miss Pere- grine's Home for Peculiar Children. deze visie en wij spraken ook in termen van een groot crescendo: het begint bijna drievoudig pianissimo en tegen het einde van de film wordt het drievoudig forte. Het gaat om de reis die Jake maakt en om de ontdekkingen die hij doet. Wij probeerden enkele melodieën te schrijven die het publiek bij blijven, maar die ook het bizarre personage van Miss Peregrine, die kan ver- anderen in een vogel, met houtblazers en fluit begeleiden. Dit fluitmotief vervorm- den we als het ware zodat het klonk alsof er een verbinding was met een buitenaard- se wereld, een geluid dat we niet konden creëren enkel met synthesizers. We ge- bruikten daarom steeds echte instrumenten.ʼ En dan is er het grillige, onvoorspel- bare personage van Barron, gespeeld door Matthew Margeson. Samuel L. Jackson, dat een reëel gevaar vormt voor Miss Peregrine en haar buiten- schrappen. Ook werkt hij met de compo- issige kinderen. ʽVoor Barron wilde Tim nist samen bij het plaatsen van muziek in simpele schrikmotieven in de muziek die 8 de film en ziet hij erop toe dat de kwaliteit projecten zitten er in de pijplijn? ʽMijn en het geluid van de muziek gehandhaafd volgende filmproject is Mary Poppins blijven tot en met de laatste mix.ʼ Was het Returns waarbij ik opnieuw ga samenwer- een grote stap van music editor naar com- ken met Rob Marshall. Marc Shaiman ponist? ʽJazeker, een enorme maar ook een heeft de liedjes geschreven en mijn rol is opwindende stap die een gevoel van bevre- die van uitvoerend muziekproducer. Maar diging gaf, want als componist creëer je mijn rol is altijd uiterst flexibel. Op dit iets geheel nieuws, terwijl je als music edi- moment lijkt het erop dat ik slechts als tor met andermans muziek aan de slag producer zal optreden. Ik weet nog niet of gaat. Ik denk dat het heeft geholpen dat ik ik ook de kans krijg om de score te schrij- eerst music editor ben geweest, want je ven. We zullen wel zien.ʼ kunt zo bewijzen dat je het zelf ook kunt nadat je jaren geluisterd hebt naar muziek van anderen. Voor mij was het de meest logische vervolgstap om zelf te gaan componeren. De afgelopen tien jaar heb ik al muziek geschreven voor tempscores.ʼ

Wat wilden jullie met de muziek benadrukken? ʽIk denk een beetje van alles wat. Bij- voorbeeld het mysterieuze, omdat Jake het huis ontdekt waarover zijn grootvader hem heeft verteld. Enerzijds proberen we het als iets echts neer te zetten, maar tegelijkertijd denkt hij dat de eigenaardigheid van de verschillende kinderen in het huis onwer- Tot slot is er nog een leuke Nederlandse kelijk is, totdat hij erachter komt dat hij episode in Mike Highams loopbaan. Tien zelf ook best een vreemde vogel is. Dat jaar geleden was hij betrokken bij Wild gevoel van die laatste ontdekking tracht de Romance van Jean van de Velde, de film muziek te onderstrepen. Aan de andere over opkomst en ondergang van Herman kant begeleiden we het personage van Bar- Brood. Met Dany Lademacher, de gitarist ron met muziek die eng is en dan is er nog uit de band van Brood, schreef Higham de actiemuziek voor de scènes waarin de kin- originele score. ʽIk kreeg een telefoontje deren moeten rennen voor hun leven. Tot van de producenten van de film. Dany had slot is er muziek voor de ontluikende liefde al heel wat muziek geschreven, maar de tussen Jake en Emma, maar Tim wilde hier producenten waren van mening dat die meer tienerangst benadrukken dan puur ro- muziek nog een filmisch tintje nodig had. mantische muziek waarvoor ik synths en Dat laatste lukte Dany niet echt. Ik reisde enkele fluiten heb gebruikt.ʼ af naar Nederland met enkele muzikanten,

waaronder een keyboardspeler die nog met Hoe belangrijk is deze klus geweest voor je Frankie Goes to Hollywood heeft gewerkt. carrière? ʽIk heb eerder de underscore ge- Samen hebben we de klus geklaard en op schreven voor Sweeney Todd en Into the de poster en op de aftiteling kregen we als Woods wat voor mij al heel wat betekende. credit the Kinshasa Brothers! We hebben Ik produceerde alle liedjes en alle uitvoe- een geweldige tijd gehad met elkaar. Dany rende artiesten voor deze films. Maar als is een fantastische vent en een geweldige componist is Miss Peregrine mogelijk een gitarist. Zoals ik al zei: een goede samen- van de belangrijkste opdrachten die ik ooit werking is heel belangrijk voor mij.ʼ heb gekregen, want we hebben het hier PS over een film van Tim Burton.ʼ Welke

FIMUCITÉ 10: VAN HET HEELAL NAAR MIDDEN-AARDE

Voor de tiende keer werd op Tenerife het jaarlijkse filmmuziekfestival gehouden. Wat begon als een droom van componist en dirigent Diego Navarro is nu na tien keer uitgegroeid tot een festival van internationaal formaat. Het hoofdprogramma van het festival zijn twee concerten in het oh zo mooie Auditorium de Tenerife. Dit jaar begon het festival al een week eerder. Het publiek kon genieten van een concert in het teken van Lalo Schifrin uitgevoerd door de plaatselijke bigband, een concert in het teken van Shirley Walker uitgevoerd door het plaatselijke harmonieorkest en een spetterende That 70s Show. Verder waren er ook Masterclasses overdag voor diegenen die geïnteresseerd waren in het maken van filmmuziek. En Federico Jusid won de prijs voor beste componist. Van beide componisten werd muziek gespeeld die prima klonk.

Na de prijswinnaars kon er begonnen worden aan het hoofdprogramma. Vóór de pauze werden werken van Dune, Lost in Space uit de jaren '60, Battlestar Galactica uit de jaren '80, The Last Starfighter, Spa- ce: 1999, Battle Beyond the Stars en Thun- Een superhelden prelude derbirds gespeeld. De hoogtepunten van De samenwerking tussen het filmmuziek- deze helft waren de twee nummers waarin festival van Krakau en Fimucité was goed gezongen werd. Eerste was de Inama Nu- te zien in het concert van donderdagavond. shif van Children of Dune gezongen door Dit eerste concert waar ik aanwezig was Cristina Ramos, beroemd van de Spaanse werd gespeeld door het conservatorium- televisie. Cristina maakte er een mooie act orkest. Op het programma stonden de ge- van. Maar de topper was toch Lucia di animeerde superhelden van Warner Bro- Lammermoor dat overging in de spectacu- thers met muziek van Michael McCuistion, laire futuristische Diva Dance. Dit nummer Kristopher Carter en Lolita Ritmanis. Het is origineel onmogelijk door een zangeres concert was in een andere vorm dan het in te zingen, maar onze eigen Matthijs Kie- Krakau was gedaan. De nummers waren boom heeft dit nummer zo omgeschreven ditmaal wat lieflijker van karakter. Altijd dat de zangeres dit prima aankon en een fantastisch om te zien hoe jonge muzikan- ovatie kreeg van het publiek. ten geïnspireerd worden door filmmuziek. Ook voor de drie componisten was het een De tweede helft begon met Space: Above feestje. and Beyond met Lolita Ritmanis aan het roer. Lolita mocht samen met Michael en Space opera met een Nederlands tintje Kristopher een œuvreprijs voor Shirley Het eerste grote concert van dit festival Walker in ontvangst nemen. De rest van de stond in het teken van sciencefiction. De avond ging het gevarieerde programma hoofddirigent van de avond was Christian verder met muziek van Interstellar en Star Schumann. Voordat er met het hoofdpro- Wars: The Force Awakens die gedirigeerd gramma kon worden begonnen, werden er werd door de festivaldirecteur Diego Na- eerst Spaanse prijzen uitgereikt. Oscar Na- varro zelf. Dirigent Schumann kwam daar- varro won de prijs voor beste soundtrack. na terug met Cristina Ramos voor een spet-

Diego Navarro en Howard Shore tijdens Fimucité 10 (foto: Aaron Ramos). terende Flash Gordon. Daarna was een Big, The Silence of the Lambs, Se7en, suite van Doctor Who aan de beurt die Gangs of New York, Hugo en The Aviator. weer door Matthijs werd gearrangeerd. Het Ook werd Ed Wood gespeeld met wederom is fijn om te zien dat de band tussen Diego een thereminsolo gespeeld door Lydia. en Matthijs alleen maar sterker is gewor- Howard dirigeerde zelf ook twee werken, den. De suite begon met het beroemde the- namelijk Dead Ringers en Naked Lunch. ma op theremin gespeeld door Lydia Kavi- Tot slot mocht muziek van The Lord of the na en eindigde met het machtige I Am the Rings niet ontbreken. Uit alle drie de delen Doctor. Verder op het programma stonden werd muziek van hem gespeeld, met als nog Gravity en één suite van allerlei Star encore Lighting of the Beacons uit The Re- Trek films. Als encore gingen we nog even turn of the King. Het enige muziekstuk dat terug naar Star Wars met Yoda’s Theme en mij in de bioscoop tot huilen heeft ge- Finale. Tijdens het laatste werk kwamen bracht. En de tranen vloeiden dit keer op Darth Vader, Kylo Ren samen met een Tenerife weer. Aan het einde van de avond aantal Stormtroopers het publiek begroe- was Howard bereid om een hele lange rij ten. wachtende fans te voorzien van een foto of een handtekening. Howard Shore in Concert Speciale gast van dit festival was Howard Conclusie Shore. De avond stond volledig in het te- Dit festival is en blijft fantastisch. Sterker ken van zijn muziek. Vóór de pauze werd nog: het programma wordt elk jaar beter. er een suite van vier delen gespeeld van Mocht je een keer een zon- en zeevakantie The Hobbit. Na de pauze was het tijd voor willen combineren met filmmuziek, dan is andere werken van Howard zoals The Fly, dit het festival waar je heen moet. AS

VAN SCORE NAAR SYMFONIE

De filmmuziek van Ralph Vaughan Williams

Een nieuwe biografie en een heruitgave van een cd met enkele van zijn filmscores. Ralph Vaughan Williams staat weer even in de belangstelling. De Britse componist heeft op veel muzikale terreinen zijn voetsporen achtergelaten en was een tijdlang de meest vooraan- staande klassieke componist in eigen land. Met zijn bescheiden filmbijdragen stond hij in een traditie van landgenoten als William Walton, Arthur Bliss, Alan Rawsthorne, Arnold Bax, Benjamin Britten, Malcolm Arnold, Philip Sainton en Constant Lambert die allen naast hun klassieke werken voor een of meer films muziek hebben gecomponeerd.

van andere grote toonkunstenaars zoals Benjamin Britten, bijna 25 jaar weten te handhaven, tot zijn dood in 1958. Vaughan Williams heeft een breed œuvre geschreven gedurende zijn lange leven; hij overleed op ruim 85-jarige leeftijd daags na voltooiing van zijn negende symfonie. Bekend werd hij aanvankelijk door zijn onderzoek naar folk songs. Een geliefde compositie in dit genre is zijn Fantasia on Greensleeves - gebaseerd op een traditional - dat nadien door veel artiesten is uitgevoerd. Met werken voor ballet en toneel, vocale stukken, enkele opera's, negen sym- fonieën en kamermuziekstukken was hij mede verantwoordelijk voor een ware op- leving van een Engels geluid binnen de klassieke muziek die begin 20 ste eeuw werd gedomineerd door Duitse en Oosten- rijkse componisten.

De in 1872 geboren Vaughan Williams wordt dan ook nog steeds door velen als de meest Engelse van de twintigste-eeuwse Op 23 februari 1934 overleed Edward componisten gezien. Pas na een langdurige Elgar, indertijd de grootste onder de studie bij Maurice Ravel in Parijs vond hij Engelse klassieke componisten. Drie vlak vóór de Eerste Wereldoorlog zijn wa- maanden later blies Gustav Holst, een re roeping met composities als Fantasia on ander icoon van de toenmalige Engelse a Theme by Thomas Tallis en vooral The klassieke muziek, zijn laatste adem uit. Lark Ascending. Een echte modernist kan Niet lang na hun beider heengaan werd er de componist niet worden genoemd al kan in de pers over gesproken dat Ralph in enkele van zijn werken een dissonante Vaughan Williams nu de grootste vader- klankkleur worden herkend zoals in zijn landse componist was. Die reputatie heeft imposante vierde symfonie die met over- Vaughan Williams, ondanks de opkomst donderend geweld begint. Die ongewone 12 entree kan volgens Keith Alldritt, auteur te overtuigen van deelname aan de oorlog. van de vorig jaar verschenen biografie Voor de begintitels schreef hij een ouver- Vaughan Williams: Composer, Radical, ture die krachtig en trots als een volkslied Patriot - a Biography worden teruggevoerd klinkt. Direct na de vermelding van de vijf op de verschrikkingen van de Eerste We- hoofdrolspelers - Leslie Howard, Laurence reldoorlog, die de componist van dichtbij Olivier, Raymond Massey, Anton Wal- heeft meegemaakt, evenals op de opkomst brook, Eric Portman - verschijnt in grote van het fascisme die hij ten tijde van het letters op het witte doek een bijzondere ontstaan van de vierde symfonie (1935) credit: "And the music of Ralph Vaughan reeds angstvallig gadesloeg. In zijn zesde Williams." Dirigent Mathieson leidde the symfonie (1948) kunnen enkele jazzy ak- koorden - gespeeld door tenorsaxofoon - en invloeden uit de blues worden onder- scheiden.

Patriot

Het tweede woord uit de ondertitel van Alldritts biografie - Radical - komt in het leven van de componist tot uiting in zijn levenlange sociale bewogenheid, maar evenzeer in een grote bezorgdheid omtrent politieke en maatschappelijke ontwikke- lingen met een speciaal oog voor de onder- drukten in de samenleving. Uit deze visie Uit de begintitels van 49th Parallel (1941). vloeide onder meer zijn weigering voort om te worden geridderd. Het derde woord - London Symphony Orchestra door een Patriot - werd gedurende de Eerste We- score die vooral uitblinkt in scènes vol reldoorlog tastbaar door zijn bijdrage aan suspense en actie en tijdens een marsme- de oorlogsvoering in de rol van zieken- lodie voor de vluchtende bemanningsleden broeder aan meerdere fronten, hoofdza- van de U-boot, alsmede in heroïsche stuk- kelijk in Frankrijk en Italië. Deze patriot- ken, pastorale (folk)klanken voor bloei- tische houding heeft er tevens toe geleid ende graanvelden, een jazzy klankkleur dat Vaughan Williams ging componeren voor de scènes in Winnipeg, en een ly- voor films. Aan het begin van de Tweede rische begeleiding voor het verfijnde door Wereldoorlog was de componist 67 jaar Leslie Howard gespeelde personage dat de oud. Deelname als soldaat aan de oorlog democratische burger verbeeldde. Opval- lag derhalve niet voor de hand en dat zat lend aan de score is dat deze heel natuur- hem behoorlijk dwars. Muir Mathieson, lijk klinkt en de toch al dynamische film een oud-leerling die dirigent was geworden prachtig weet te ondersteunen en dat alles van scores voor talloze Britse films, vroeg voor een componist die nooit eerder voor hem de muziek te componeren voor 49th een film heeft gewerkt. Parallel (1941) van Michael Powell. De componist nam dit aanbod dankbaar aan. In de biografie lezen we dat dit nieuwe De spannende film over een groep opva- medium Vaughan Williams in hoge mate renden van een aan de Canadese kust beviel. Enthousiast vertelde hij aan colle- gestrande U-boot die trachten te vluchten ga's dat hij best een nieuwe score wilde naar de toen nog neutrale Verenigde Staten schrijven, op voorwaarde dat het onder- was vooral bedoeld als ode aan de Cana- werp van de film hem aanstond, hij goed dese bevolking en om de Verenigde Staten zou worden betaald en hij mede kon be-

palen wanneer en hoe de muziek zijn en- sloten met een daverende finale vol over- tree zou maken. Nieuwe opdrachten volg- winnaarsklanken. Opmerkelijk was voorts den spoedig in deze tijden van oorlog en de score voor de korte documentaire The propaganda. Allereerst was er de oorlogs- People's Land (1943) die een ononderbro- documentaire Coastal Command (1942) ken geheel vormde bestaande uit enkele van J.B. Holmes die op spectaculaire wijze folk songs en The Stricken Peninsula liet zien hoe leger en marine de bevolking (1945), een korte documentaire over de aan de kusten diende te beschermen tegen ontberingen in het kort daarvoor bevrijde de vijand. De door het RAF Orchestra zuiden van Italië. De score van deze laatste gespeelde muziek was ditmaal een menge- film was lange tijd verloren, maar vorige ling van martiale actiemuziek en muziek maand verscheen zij na een restauratie op die wat meer op de achtergrond weerklinkt de cd Discoveries die werd uitgebracht te midden van een gevecht vol schietge- door Albion Records, een uitgave van de luiden. Daarna volgde de oorlogsfilm The Ralph Vaughan Williams Society. Flemish Farm (1943) van Jeffrey Dell die begint met een heroïsche fanfare afgewi- Antarctica sseld door pastorale klanken. Net als bij 49th Parallel was er een bijzondere credit: Wellicht zijn meest afgewogen score "Music specially composed by Ralph schreef Vaughan Williams voor het in Vaughan Williams and played by the Lon- Technicolor gedraaide avonturenepos Scott don Symphony Orchestra conducted by of the Antarctic (1948) van Charles Frend. Muir Mathieson." Naast lyrische muziek Voor dit zich grotendeels in besneeuwde voor een liefdesscène schiep Vaughan Wil- landschappen voltrekkende noodlotsdrama liams vooral spannende muziek voor de over die fatale tocht van Robert Scott naar vele actiemomenten. De film werd afge- de Zuidpool in 1912 deed Vaughan Wil-

14 liams vooraf de nodige research. Nog voor- enkele van zijn composities uitgebracht. dat er een scène was gefilmd, componeer- Op de heruitgave van Naxos zijn drie de hij op basis van het reeds voorhanden stukken uit The England of Elizabeth te script stukken die wonderwel bleken te horen, voorafgegaan door de prelude uit passen bij de later opgenomen beelden. 49th Parallel en suites uit The Flemish Aanvankelijk componeerde hij muziek die Farm en Coastal Command. Die suites excelleerde in een ingetogen folkidioom. stelde de componist niet lang na de release Het tweede deel van de score had een hef- van beide films zelf samen. In 1995 ver- tig en steeds somberder karakter nadat de scheen de cd al eens op Marco Polo. vooruitzichten voor Scott en zijn mannen slechter werden. Opvallend waren in dit deel ijzige zangstemmen die de onmense- lijke koude voelbaar maakten. Daarnaast gebruikte de componist een orgel dat in de gletsjerscène onherbergzaamheid en weids- heid tastbaar wist te maken. Deze veelzijdige score kende momenten van menselijk drama, ontberingen en spanning en was zo nu en dan niet gespeend van een vleugje humor. Vaughan Williams schreef een lange partituur die in de film slechts voor de helft werd gebruikt. Al snel kwam bij de De biografie van Keith Alldritt laat de componist de gedachte op om van het vele componist zien als een bedachtzame, scoremateriaal een volwaardige symfonie vaderlandslievende kunstenaar die ge- te maken. Aldus ging vijf jaar later zijn durende een lange carrière zijn liefde voor zevende symfonie in première die is geba- muziek niet alleen deelde met zijn publiek, seerd op de score en die de toepasselijke maar ook ten dienste stelde aan de Engelse titel Sinfonia Antartica kreeg. De windge- muziekcultuur waarvan hij een van de luiden in de score werden door de studio belangrijkste vertegenwoordigers uit de geproduceerd, voor de symfonie werd vorige eeuw was. Tot slot een passende gebruikgemaakt van een windmachine. anekdote uit de biografie: toen Bernard Herrmann tijdens een reis naar Engeland in Vlak vóór en na Scott of the Antarctic 1946 een bezoek bracht aan Vaughan Wil- schreef Vaughan Williams muziek voor liams beklaagde de laatste zich over de twee speelfilms die weinig bekendheid vele tekorten in de naoorlogse samenleving genieten: The Loves of Joanna Godden zoals papier om te componeren. Herrmann (1947) van Charles Frend en Bitter Springs beloofde een stapel te sturen na thuiskomst (1950) van Ralph Smart. De score voor in Amerika. Vaughan Williams stelde dat The Loves of Joanna Godden werd door op prijs, maar Herrmann moest vooral niet zijn naaste collega's uitermate gewaar- teveel naar hem sturen. Hij moest ook deerd. Ook was er nog een korte film - The voldoende papier voor de jonge compo- Dim Little Island (1949) van Humphrey nisten overhouden want, aldus de Engelse Jennings - waarin hij zelf een van de vier componist, ʽzij hebben het meer nodig om sprekers is die de nog steeds onder allerlei te kunnen componeren dan ikzelf.ʼ tekorten lijdende Britse bevolking een hart onder de riem diende te steken. De laatste Vaughan Williams: Composer, Radical, film met zijn muziek die tijdens zijn leven Patriot - a Biography. Keith Alldritt. werd vertoond was The England of Eliza- Robert Hale, Marlborough, 2015. ISBN beth (1957). Postuum werd de korte film 978-0-7198-0937-8, 384 blz. Prijs: € 26 The Vision of William Blake (1961) met (Bol.com). PS

RECENSIES

PETE’S DRAGON Walt Disney Records D002227402 28 tracks, 75:29

Disney maakt tegenwoordig regelmatig van eerdere tekenfilms een live action speelfilm. Zo ook recentelijk Pete’s Dragon. De film is een heel aardige kinderfilm geworden met onder anderen Robert Redford in een bijrol. Het is bijzonder dat Disney kiest voor een jonge onbekende componist die nog niet zo veel films heeft gedaan. Zijn naam is Daniel Hart en hij brak door in 2013 met Ain't Them Bodies Saints? Zijn muziek voor Pete’s Dragon is verfrissend met mooie thema’s en prachtige orkestraties en gedirigeerd door Kevin Kaska. De muziek is sfeerbepalend en bij een film over een lieve, pluizige draak die wordt nagejaagd door jagers hoort een spannende score. De muziek is veelzijdig met rus- tieke thema’s en grootse muziek als de draak rondvliegt. Dit mooie vliegthema is de rode draad door de score die het Disney feel good-gevoel oproept. Het eerste thema van Hart heet An Adventure en het gebruik van een paar gitaren bij het orkest geeft de muziek al een extra dimensie. Hart bewijst dat hij een serieuze componist is waar we hopelijk nog veel van gaan horen. Ook staan op de cd acht sfeerbepalende country en western liedjes die ook in de film zitten van onder anderen Leonard Cohen en The Lumineers. De titelsong The Dragon Song wordt vertolkt door Bonnie “Prince” Billy. Een aanrader voor wie eens wat nieuws wil horen met kwaliteit.

HELL OR HIGH WATER Milan Records M2-36794 15 tracks, 43:29

Sinds The Proposition (2005) zit de carrière van Nick Cave als filmcomponist aardig in de lift. De Australische zanger en mu- zikant schreef die score met Warren Ellis en dit duo zou nadien steeds vaker opvallen met originele scores voor films als The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford (2007), The Road (2009), Lawless (2012) en Loin des hommes (2014). Voor Hell and High Water van de Britse regisseur David Mackenzie schreven Cave en Ellis een score die vooral de mistroostige sfeer van de hoofdpersonen benadrukt met af en toe een vleugje noodlot erin verweven. De bescheiden begeleiding - veelal piano en klagende viool - wordt soms aangevuld met een enkel instru- ment of zacht gezang. Een uitzondering op deze minimalaanpak is Robbery dat een pompend ritme plaatst onder krijsende, schurende muziekgeluiden. De relatief korte score wordt afgewisseld door enkele countryliedjes van grootheden als Townes Van Zandt en Waylon Jennings die heel goed samengaan met de originele score van Cave en Ellis.

THE MAGNIFICENT SEVEN Sony Classical SK 534620 25 tracks, 76:39

In 1954 maakte de Japanse regisseur Akira Kurosawa The Se- ven Samurai. In Amerika werd een remake gemaakt en werden de Samurai-vechters vervangen door cowboys in The Magnifi- cent Seven (1960) onder regie van John Sturges. En nu is er de remake van de western met dezelfde titel en hetzelfde beroemde hoofdthema van Elmer Bernstein. De rest van de muziek is van James Horner en Simon Franglen. Deze laatste moest de score afmaken nadat James Horner vorig jaar op 61-jarige leeftijd met een vliegtuigje was verongelukt. Dit is zijn laatste score. Gelukkig heeft hij nog wel het merendeel van de score gemaakt wat duidelijk herkenbaar is. Zo is de eerste track van Horner Rose Creek Oppression. Het gebruik van de shakuha- chi fluit laat ons weten dat James Horner hier aan het werk is. De score is niet typisch een westernscore en toch past het goed bij deze western van regisseur Antoine Fuqua. Het nadeel van een soundtrack kopen op iTunes is dat je er geen boekje bij krijgt zodat onduidelijk blijft welke tracks van Horner zijn en welke van Franglen, hoewel voor de kenners van Horner wel duidelijk is welke stukken van hem zijn. De digitale aankoop levert wel de bonustrack van Bernstein op; die staat niet op de cd-versie. De soundtrack is een aardige verzameling van gevarieerde thema's van symfonische met elektronische muziek en hier en daar een sopraan koorwerkje. Niet veel nieuws onder de zon, wel een aardige score van Horner waarin zijn vakmanschap duidelijk te horen is. Los van de film is deze soundtrack niet een die de boeken ingaat als de beste Horner, maar ook zeker niet zijn slechtste. Jammer genoeg wel zijn laatste.

THE GIRL ON THE TRAIN Sony Classical 898537561 23 tracks, 51:55

The Girl on the Train is een weinig overtuigende thriller van Tate Taylor met Emily Blunt in de titelrol als de jonge vrouw Rachel die dagelijks vanuit de trein haar weinig gelukkige leven overziet. Vanaf de eerste beelden bevinden we ons in een ongewisse wereld waar een ongemakkelijke sfeer hangt. Danny Elfman schreef een grotendeels elektronische score die is opgebouwd uit nummers die de gevoelens van onbehagen en rampspoed die Rachel steevast bezighouden versterken. Opvallend stijlkenmerk van deze score zijn enkele 'valse' pianoakkoorden die als een klein leidmotief steeds weer opduiken, te beginnen in het toepasselijke Something's Not Right direct aan het begin van de film. In de twee langste tracks - I'm Sorry en Memory - keert het motief terug samen met andere ontrege- lende muziek en met geluidseffecten waardoor een kakofonie ontstaat die Rachel naar de rand van de waanzin lijkt te gaan duwen. Pas in de laatste twee tracks keert rust en melodie terug in de score. Dankzij die schurende klanken krijgt deze verder onopvallende thrillerscore toch nog vleugels.

ELLE Sony Classical 17 tracks, 40:10

Het heeft even geduurd, maar eind vorige maand was het dan zover: de score die Anne Dudley had geschreven voor Paul Verhoevens laatste film Elle verscheen op cd en als download. Tien jaar geleden werkten Dudley en Verhoeven reeds samen. Voor Zwartboek schreef zij destijds een score vol spanning en dreiging. Ook de spaarzame muziek die ze schreef voor Elle wordt nagenoeg geheel gekenmerkt door een flinke dosis suspense. Dat wordt meteen duidelijk bij de eerste track, getiteld Main Titles: na een kort intro met cellomuziek volgt uitgebreide vioolbegeleiding. De klankkleur is hier sinister met een neiging naar klaagzang. Ook voor de volgende stukken geldt dit, te beginnen met korte nummers die worden gedomineerd door veelal lage strijkers die een onheilspellend gevoel weten op te roepen. Langzaam worden hier ook de contouren van een hoofdthema hoorbaar. Halverwege Primal Scream verhevigen geluidseffecten het onheil waarna de strijkers fel uithalen. Maar Dudley keert het tij enigszins wanneer de piano nadrukkelijk zijn intrede doet in langere nummers als Just Good Friends en ook in Fresh Paint. Dit zijn vooral rustgevende momenten, maar die leveren net als de rest van Elle geen vrolijke muziek op. De score verhe- vigt zodoende het toch al overheersende gevoel van onbehagen en ongemak in deze opwindende thriller van de Nederlandse meester. PS

RYUICHI SAKAMOTO - MUSIC FOR FILM Silva Screen Records SILCD1524 13 tracks, 61:25

Ryuichi Sakamoto ontving tijdens de onlangs uitgereikte World Soundtrack Awards in Gent de Lifetime Achievement Award. Om dat heuglijke feit te vieren verschijnt deze verza- mel-cd met de hoogtepunten uit zijn rijke œuvre. Dankzij een crowdfundingsactie kon het Brussels Philharmonic onder leiding van Dirk Brossé op tijd de muziek voor deze cd opnemen. In chronologische volgorde passeren dertien stukken uit de car- rière van de inmiddels 64-jarige Japanse componist de revue, te beginnen met een van zijn be- kendste composities, Merry Christmas Mr. Lawrence uit 1983. De symfonische benadering van orkest en dirigent valt hier meteen op en dat geldt ook voor twee stukken uit The Last Emperor (1987) waardoor hun oosterse klankkleur grotendeels verloren gaat. Voor alle nummers geldt deze westerse aanpak waardoor deze cd qua klank een eenheid vormt. In The Shel- tering Sky (1990) zorgen de uitbundige strijkers voor muziek met een Hollywoodgrandeur. Twee tracks - Little Buddha (1993) en Femme Fatale (2002) - verraden Sakamoto's wortels in de klassieke muziek. Sterk aan deze cd is de spreiding van de nummers over diverse regisseurs en decennia, maar ook over de landen waaruit de films stammen. Het is niet alleen Hol- lywood wat de klok slaat, ook van muziek voor films uit Engeland, Spanje, Italië en niet te vergeten Japan valt iets te beluisteren. Dat de cd afsluit met het thema uit The Revenant (2015) - een comeback van de componist in de internationale filmwereld - zal niemand verba- zen. Wie geen moeite heeft met de symfonische benadering van de hoogtepunten uit Sakamo- to's veelzijdige werk zal optimaal kunnen genieten van deze met zorg samengestelde bloemle- zing. PS

FREE STATE OF JONES Masterworks Broadway 533857 18 tracks, 34:37

Alles aan deze score lijkt kleinschalig: de omvang, het gezel- schap dat de muziek uitvoert en de instrumentkeuze die vrij beperkt is. En dat terwijl Free State of Jones zich deels afspeelt tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) met in het begin enkele gevechtsscènes aan het front. Groots opgezette veldslagen zijn in de film van Gary Ross niet te zien, veeleer legt hij de vinger op gevoelige plekken tijdens de afschaffing van de slavernij in de zuidelijke staten van de Verenigde Staten. Componist Nicholas Britell heeft getracht muziek te componeren die qua sound past in de tijd waarin de film zich afspeelt. Dat is hem goed gelukt, want de muziek die we horen klinkt opvallend authentiek. Met slechts een tiental instrumenten waaronder enkele snaarinstrumenten, piano, saxofoon en percussie werden veelal korte nummers met een slepend ritme ingespeeld waaronder een bescheiden hoofdthema. Enkele tracks zoals Perfect Charity kennen een sneller ritme en maken een levendige indruk. Echter, vrolijk word je niet van de merendeels bloedserieuze composities, maar dat is gezien de tragische beelden niet verwonderlijk getuige ook een track als Hanging the Deserters. Een prachtige afsluiting van deze knappe score vormt het liedje I'm Crying dat zangeres Lucinda Williams schreef en tijdens de aftiteling hartverscheurend mooi zingt.

TAIS-TOI QUAND TU PARLES! Music Box Records MBR-075 32 tracks, 55:48

Deze komedie van Philippe Clair is een Frans-Italiaanse copro- ductie uit 1981 en gaat over een werkloze die ervan droomt James Bond te zijn. De muziek voor deze film is van Armando Trovajoli. Nooit eerder is van deze score muziek op geluids- drager verschenen, hoewel de eerste dertien tracks aanvankelijk als lp gepland waren. Hier is dan de complete score los van de film voor het eerst uitgebracht in een beperkte oplage van 350 cd’s. Trovajoli heeft een eigen stijl met een tikje jazz en de muziek lijkt nergens op een James Bond-score. Het is de componist weer gelukt om een paar mooie thema’s te schrijven en origineel te blijven. Zo heeft het hoofdthema percussie op een vuilnisbak of iets van die strekking. Armando Trovajoli’s muziek doet vaak denken aan Burt Bacharach en Henry Man- cini maar heeft toch een heel eigen stijl. Solo-instrumenten als een dwarsfluit geven de score hier en daar een exotisch tintje wat de beelden die in Tunesië zijn geschoten goed ondersteunt. Een accordeon geeft een Frans tintje aan track 5. De tracks hebben allemaal dezelfde titel, die van de film. Het was de uitgever blijkbaar te veel moeite om de film uit te pluizen om zo de tracks een passende titel te geven. Dit komt vaker voor en de muziek blijft toch hetzelfde. Alle thema’s liggen goed in het gehoor en de cd kan als achtergrondmuziek fungeren, iets wat lang niet altijd bij een soundtrack kan. De schoonheid van de muziek ligt in de gevarieerdheid van de rustige thema’s die prachtig zijn georkestreerd voor soms groot orkest met veel violen en soms voor een kleine bezetting. ST

IS PARIS BURNING? Tadlow Music TADLOW023 Cd 1: 23 tracks, 68:47 Cd 2: 17 tracks, 73:11

Een van de grootste projecten uit de lange carrière van Maurice Jarre was de score voor Is Paris Burning? (1966) van René Clément, de drie uur durende film over de bevrijding van Pa- rijs in augustus 1944. Jarre leefde in die bewogen maand in de Franse hoofdstad en dat maakt deze score tot een bijzonder werk. Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de film besloot het label Tadlow Mu- sic de score groots uit te brengen op twee cd's. Jarre schreef enkele hoofdthema's die hij in diverse variaties en soms combinaties herhaalt. We horen veel percussie en regelmatig worden de thema's als militaire marsmuziek uitgevoerd. Een fraai voorbeeld van dat eerste is Prelude & Main Title waar slechts percussie plus accordeon te horen is, met maximaal effect, hetgeen evenzeer geldt voor Plans for the Destruction of Paris waar tromgeroffel en piano een omineus muzikaal verbond aangaan. Het hart van de score wordt gevormd door een onverwoestbaar thema in walsritme dat door een accordeon wordt gespeeld. Dit bevrijdings- thema sluit cd 2 af in twee versies met zang. Op cd 1 staat de complete score die door the City of Prague Philharmonic Orchestra onder de leiding van dirigent Nic Raine kundig wordt uitgevoerd. Op cd 2 spelen zij de tracks van de in 1966 verschenen elpee - grotendeels bestaande uit twee suites - na. Voorts staan er suites van The Night of the Generals (1967), The Train (1964) en Week-end à Zuydcoote (1964) en het hoofdthema uit The Damned (1969) op de tweede schijf. Dit zijn allemaal scores die Maurice Jarre schreef voor films die met de Tweede Wereldoorlog te maken hebben. Deze schitterende uitgave van Tadlow Music is opgedragen aan al diegenen die tijdens de bevrijding van Parijs het leven lieten, maar ook aan de slachtoffers van de aanslagen van 2015 in dezelfde stad. PS

LE TÉMOIN Music Box Records MBR-052 19 tracks, 46:05

Een komisch misdaaddrama van regisseur Jean-Pierre Mocky met in de hoofdrollen Alberto Sordi en Philippe Noiret. Bij Al- berto Sordi hoort de componist Piero Piccioni en die heeft voor deze film uit 1978 de muziek geschreven. De score begint met een Frans liedje Le témoin dat in 1979 al op single was verschenen op het General Music label. (Dit label werd opgericht door Piero Piccioni, Ennio Morricone, Armando Trovajoli en Luis Bacalov.) Nu is de complete score voor het eerst uitgebracht. De muziek is een grappige score waar Piccioni een pakkend thema in heeft gestopt met leuke intervallen. De orkestratie varieert van een saloonpiano tot een keyboard, een heus kinderkoor of alleen een sopraan, een kerkorgel - het zit er allemaal in. Het is wel uit de periode dat mensen nog neuriënd met het hoofdthema de zaal uit liepen. Deze film heeft zo’n thema dat je nooit weer vergeet. Het is niet een score die je moet hebben, maar wel een leuke. Piccioni is veelzijdig en dat laat hij hier even duidelijk weten. Eigenlijk heeft de film maar een paar thema's die in allerlei variaties terugkeren en die de film een grappig karakter geven. Voor de fans van Piccioni is dit een mooie aanwinst die een beetje doet denken aan Polvere di stelle (1973). De melodie is uiteraard nieuw, maar de muzikale sfeer komt er dichtbij. ST

RAN Silva Screen Records SILCD1518 16 tracks, 72:16

In 1985 werd de score voor Ran van Akira Kurosawa onder meer op elpee uitgebracht. Op beide plaatkanten was een suite te horen van de score die Toru Takemitsu had gecomponeerd. De score werd uitgevoerd door het Sapporo Symphony Or- chestra onder de leiding van dirigent Hiroyuki Iwaki. Het Britse label Silva Screen Records heeft de score onlangs opnieuw uitgebracht. Deze uitgave begint met beide suites. Vervolgens horen we 40 minuten lang de score in veertien korte en lange stukken. Wat al ruim dertig jaar gebleven is, is de overweldigende muziek die de Japanse grootmeester schreef voor deze laatste epische film van Kurosawa. De score begint met een Japanse fluit die weldra wordt begeleid door groot orkest in een aaneenschakeling van zowel magische als onheilspellende klanken die een op handen zijnde rampspoed continu lijken aan te kondigen. Die ongemakkelijke entree voert de kijker naar enkele veldslagen waarbij de regisseur alle omgevingsgeluiden heeft uitgeschakeld, waardoor slechts de muziek deze overdonderende scènes uit de hel begeleidt. Voor een filmcomponist was dit meer dan een uitdaging en Take- mitsu kwijt zich op onnavolgbare wijze van deze taak. De door hem veelvuldig gebezigde ostinatoklanken, aanhoudend tromgeroffel, het slepende tempo van de even wonderschone als verraderlijke hoofdmelodie zorgen voor een essentiële score die elke keer weer tot nieuwe inzichten leidt. Dit is nog steeds filmmuziek met een groots, meeslepend en volstrekt uniek karakter. PS

CHIAMATE 22-22 TENENTE SHERIDAN Four Flies Records 08 16 tracks, 32:45

Dat de grammofoonplaat weer terug is, is al bekend. Maar dat er nu soundtracks uitgebracht worden alleen op vinyl is nieuw. Zo is er hier een elpee van Armando Trovajoli met muziek die nooit eerder was verschenen voor een film uit 1960. De ma- kers hebben de hoes een prachtige lay-out gegeven die zo in de jaren '60 had gepast. De muziek begint met de titelsong Dial 22-22, gezongen door Lydia McDonald. Een aardig num-mer in een jazzy sfeer. De score van Trovajoli is voor kleine bezetting in jazz neergezet. We horen swing, samba en ook rustige sax met percussie. Jazzliefhebbers komen hier aan hun trekken want het is kwaliteit wat er te horen valt. Armando was naast filmcomponist ook theatercom- ponist en tevens jazzcomponist. In deze score voor een film onder regie van Giorgio Bianchi heb ik het vermoeden dat Trovajoli zelf de piano speelt. Het is een gevarieerde luchtige score die met wat sax met contrabas pizzicato qua sfeer aan Taxi Driver (Herrmann) doet denken. Voor wie nog een platenspeler heeft is dit een aanrader. De geluidskwaliteit is perfect. En dat van muziek uit 1960 die jaren in een doos heeft gelegen - op audiotape waarschijnlijk - in een kelder van een studio. Het is mooi gerestaureerd. Hopelijk vinden ze nog veel meer en ver- koopt het goed. Hét criterium om door te gaan met het uitbrengen van dit soort juweeltjes.

THE TEN COMMAND- MENTS Intrada 7147A Disc 1: 25 tracks, 64:49 Disc 2: 31 tracks, 66:45 Disc 3: 33 tracks, 76:01 Disc 4: 18 tracks, 60:44 Disc 5: 18 tracks, 59:56 Disc 6: 10 tracks, 29:15 Totaal: 6 cd's, 354:17

Cecil B. DeMille was een van Hollywood's belangrijkste regisseurs in de jaren '50. Hij was tevens pionier in het maken van films en de oprichter van Paramount. In 1923 had hij al een spectaculaire versie van The Ten Commandments gemaakt, toen nog zonder geluid en in zwart-wit. In 1956 vond hij het tijd om een remake te maken, nu in kleur met als uitganspunt het levensverhaal van Mozes vanuit het perspectief van Mozes vanaf zijn geboorte tot zijn dood. De film werd een klassieker. Voor dit spectaculaire epos werd de toen nog jonge Elmer Bernstein aangenomen om de muziek te maken. Perfectionist DeMille had zelf ideeën voor de muziek. Zo moest ieder hoofdpersonage een eigen thema krijgen inclusief een thema voor God. Het werd een score van formaat voor een film van drie uur en veertig minuten. De muziek voor de film is symfonisch met gebruik van etnische instrumenten om de sfeer van weleer te benaderen. Het resultaat is een gevarieerde score met liefdesthema's, actie, spanning, dansmuziek, en alle hoofdthema's voor de personages uitgevoerd in diverse prachtige orkestraties. Nu, na zestig jaar, is er dan eindelijk de complete score op cd. De eerste drie cd's zijn het meest interessant. Ze staan vol met alle muziek die voor de film is opgenomen inclusief bonustracks en pianosolo's door Bernstein om de hoofdthema's aan Cecil B. te laten horen. De orkestraties zijn prachtig en passen goed bij de beelden van het oude Egypte. Ook bijzonder was het gebruik van de theremin die bij de laatste plaag in Egypte, waar de dood door de stad gaat, een speciale klank geeft. Het is een belevenis om de complete score die nog nooit eerder in originele vorm was uitgebracht te beluisteren. Op cd 4 staat de muziek van de dubbel-lp die in 1956 op het DOT label in mono is verschenen. Deze uitgave bleek de eerste dubbel-lp als soundtrack te zijn. Er is destijds gebruikgemaakt van de originele tapes die voor de film waren gebruikt. Op de hoes schrijft Cecil B. DeMille dat deze soundtrack hem zal overleven en mogelijk ook Bernstein. Het was een man met visie. In 1959 werd de score opnieuw opgenomen door Bernstein maar nu in stereo. Deze versie, weer een dubbelalbum, is op diverse labels uitgebracht en staat op cd 5. Ten slotte op cd 6 nog de enkele plaatversie die bij United Artists is uitgebracht. Intrada heeft de mastertapes weer opgepoetst en het resultaat is geweldig. In het mooie boxje zit uiteraard ook nog een mooi geïllustreerd informatief boekje met leuke weetjes.