WIELERVERENIGING o N -0) I-CI: J:W oal RE 0 -0 CI:1­ W~ ~O a.~ ON ARNHEM

w. V. Reto op de goede weg?

Is er wielertoekomst in Arnhem na 1991 ??

NOVEMBER 1990

W.V. RETO

SECRETARIAAT: MA. A. JANSSEN ANNASTRAAT 4 6862 CH OOSTERBEEK INHOUDSOPGAVE PAG.

INLEIDING 1

KNWU: "CLUBPARCOURS : VAR LEVENSBELAllG" 2

PROFIEL VAR DE WIELERVERENIGING RETO 4

KORT HISTORISCH OVERZICHT VAR RETO EN HAAR ZWERVERSBESTAAN 5

INLEIDING KORT HISTORISCH OVERZICHT 6

PERIODE 1883-1900 6 ( PERIODE 1900-1925 7

GEILLUSTREERD ZONDAGSBLAD VAR DE ARNHEMSCHE COURANT 29 JULI 1922 8

PERIODE 1925-1940 9

PERIODE 1945-1960 10

PERIODE 1960-1970 11

PERIODE 1970-1975 12

PERIODE 1975-1980 13

PERIODE 1980-1990 14

GOEDE SAMENWERKING WV RETO EN GEMEENTE ARNHEM 15

TOEKOMSTPERSPECTIEF WIELERVERENIGING RETO 16

NOODZAAK VAR EEN WIELERPARCOURS EN EEN KLEED- /CLUBGEBOUW 17

GEBRUIKSASPECTEN EN PROGRAMMA VAR EISEN WIELERPARÇOURS 18

GEBRUIKSASPECTEN EN PROGRAMMA VAR EISEN KLEED-jWASGEBOUW C.A. 20

GEBRUIKSASPECTEN EN PROGRAMMA VAR EISEN CLUBHUIS 21

FINARCIERING 22

RETO'S WIELERTOEKOMST IN ARNHEM? 23

NOTITIES 24

BRONVERMELDING EN COLOFON 25 INLEIDING

Het bestuur van wielervereniging RETO (Ren- en Toeristenclub Oosten) luidt door middel van deze publicatie de noodklok en doet hierbij een dringend beroep op de gemeentelijke overheid voorwaarden te scheppen voor een verantwoorde wielersportbeoefening in de gemeente Arnhem.

De in 1920 opgerichte wielervereniging heeft haar bestaansrecht inmiddels wel bewezen, maar de voorwaarden om de (jeugd-)leden in de toekomst adequaat op te vangen zijn verre van ideaal:

Wie1ervereniging HEID heeft sedert 1985 niet de beschik­ king over een trainings- en wedstrijdaccoImJOdatie (wie1er­ parcours) en moet per 1 september 1991 ook het gebruik van het clubgebouw op het industrieterrein ontberen.. Een vooruitzicht dat het 75-jarig jubileum op de tocht zet. Bepaald geen situatie, waarop een sportvereniging anno 1990 mag rekenen om haar toekomst veilig te stellen en met behulp van marketing- en managementtechnieken a.dequaat in te kunnen spelen op een zich momenteel manLfesterend consumptief sportgedra.g.

Zoals uit ons betoog zal blijken is de aanwezigheid van een clubhuis samen met een parcours van essentieel belang voor het goed functione­ ren van een wielervereniging. De korte, bloeiende periode van 1977 tot 1985, waarin aan deze voorwaarden wel werd voldaan, is hiervan het bewijs. In de nabije toekomst zullen leden naar omliggende verenigin­ gen vertrekken. Jeugdleden zullen niet meer in de gelegenheid zijn in Arnhem hun favoriete sport uit te oefenen.

In vergelijking met relatief jonge wielerverenigingen in b.v. Ede, Veenendaal en Nijmegep., die al verscheidene jaren de. beschikking hebben over een eigen parcours annex kleed-/clubgebouw, is het 70­ jarige RETO slecht bedeeld. De club die in het verre verleden een stimulerende functie heeft vervuld bij de oprichting van zusterverenigingen in plaatsen als Apeldoorn, Nijmegen en Deventer, verlangt nu meer dan ooit naar een vaste stek van waaruit zij vanaf 1 september haar activiteiten kan voortzetten. De Koninklijke Nederlandsche Wielren Unie onderstreept deze noodkreet.

De volgende pagina's geven een. beeld van de vereniging, een samenvat­ ting van de accommodatie-geschiedenis· tot 1990 en het verlangde toekomstperspectief van RETO. Tenslotte wordt aangegeven welk activi­ teitenpakket van RETO op de dringend gewenste accommodatie moet gaan plaatsvinden, en aan welke eisen deze, conform de NSF- en KNWU-richt­ lijnen dient te voldoen. •

Koninklijke Nederlandsche Wielren Unie I

Clubparkoers: van levensbelang

Wielrennen neemt onder de sporten een wel zeer bijzondere posi­ tie in, sprekend over wegwedstrijden. Het gebeurt op de open­ bare weg, met alle gevolgen en consequenties van dien.

Al in 1905 werd de motor- en rijwielwet uitgevaardigd, waarmee wedstrijden op diezelfde openbare weg werden verboden. De wiel­ rensport zou daarmee de nek zijn omgedraaid, ware het niet, dat inventieve geesten de wedstrijden toen gingen organiseren onder de vlag van "vaardigheidstesten". Voor kampioenschappen week men uit naar België. Natuurlijk heeft het gezonde verstand later gezegevierd en de wielrensport heeft het overleefd. En hoe!

Toch z~Jn we (de sport) weer in gevaarlijk vaarwater gekomen. De stormachtige ontwikkeling van het gemotoriseerde verkeer, maar evenzeer het politionele onvermogen om adequate begelei­ ding te garanderen brengen de wielrensport opnieuw in proble­ men. Wedstrijden moeten worden geannuleerd en de kalenders mogen zeker niet "zo maar" worden uitgebreid.

En pratend op wedstrijden: hetzelfde geldt in feite voor club­ en andere trainingen. Door de wol geverfde profs of amateurs zien nog wel kans (brutaal als ze van-huis-uit-zijn) het verkeer te trotseren. Maar ook hier is feitelijk sprake van "gevaar voor eigen leven".

Wat echter te denken van de opleiding en training van jeugd­ leden? Geen trainer kan en mag de verantwoordelijkheid nemen met een groep onervaren renners de weg op te gaan. Zelfs de noodoplossing van het 's-avonds verlaten industrie-terrein is dubieus. Immers, het is niet verlaten. Het staat vol met weg-mastodonten, die bovendien op elk uur-van dag-en nacht binnen komen en vertrekken.

Het is om deze overwegingen, dat het beleid van de KNWU er sinds het begin van de tachtiger jaren op is gericht de clubs aan te zetten tot en stem te geven bij het realiseren van een eigen clubparkoers. Al dan niet met volledige accommmodatie. In de laatste tien jaren hebben veel clubs zo'n eigen stekkie kun­ nen realiseren.

~..•V. RErO OP DE GOEDE WEG? 2 NV. AMEV is hoofdsponsor AIMIIV van de KNWU. Koninklijke Nederlandsche Wielren Unie I

Een eigen parkoers met accommodatie zal niet alleen de club RETO de nodige nieuwe elan bezorgen, maar ook uitmonden in nieuwe impulsen, die de wielersport in de gehele Arnhemse regio ten goede komen.

N.V. AMEV is hoofdsponsor A\M\IV van de KNWU. PROFIEL VAN WIELERVERENIGING RETO I1 I1

Wielervereniging RETO heeft in totaal 165 leden en bestaat uit twee afdelingen: een toerafdeling met ongeveer 125 leden en een wielrenaf· deling met ongeveer 40 leden, waarvan circa. 25 licentiehouders. Onge­ veer de helft van alle leden komt uit Arnhem. De andere helft is vooral afkomstig uit de omliggende plaatsen (vooral Oosterbeek, Huissen en Westervoort). De vereniging heeft een behoorlijke regionale uitstraling. Het ledental van de toerafdeling vertoont, door de steeds groeiende belangstelling voor het toerfietsen, een gestaag stijgende lijn. In het begin van de jaren tachtig was de situatie bij de wielrenafd~­ ling minder rooskleurig. Doordat het parcours op het industrieterrein dusdanig gevaarlijk werd dat het voor de jeugd onverantwoord was om te trainen, zag het toenmalige bestuur zich genoodzaakt het parcours te sluiten. Noodgedwongen voerde het bestuur van RETO een zeer behoudend beleid met betrekking tot het aannemen van nieuwe jeugdleden. Het logische gevolg hiervan was dat er een daling van het aantal jeugd­ wielrenners optrad.

Het zal duidelijk zl.Jn dat dit ook zl.Jn doorwerking heeft op het aantal licentiehouders bij de senioren. In 1982 werden er nog ongeveer 35 licenties uitgereikt. Dit jaar nog maar 25. Hierbij vallen vooral de categorieën nieuwelingen (de 15- en 16·jarigen) met 1 renner en junioren (de 17- en l8-jarigen) met 2 renners in negatieve zin op.

Ondanks de zeer moeilijke situatie waarin RETO momenteel verkeert, organiseert de vereniging vele bijzondere evenementen en komt de vereniging toch regelmatig in het nieuws met opmerkelijke prestaties. KORT HISTORISCH OVERZICHT VAN RETO EN HAAR ZWERVERSBESTAAN I1 I1

(een situatieschets in woord en beeld van het wielergebeuren en de accommodatieproblematiek in Arnhem over de periode 1883 - 1991)

1893 Start van het k8lJl)ioensc:hap over 10 km. op de Arnhemse wielerbaan met o.a. Jaap Eden (3e van l inlts).

Zal de tijd van vooruitgang aan wielervereniging RETO voorbijgaan? Al in 1891 een echte wielerbaan en nu, bijna een EEUW (I) later, een onzekere toekomst? 1883 - 1900

De beoefening van de wielersport in Arnhem vindt al meer dan een eeuw plaats. Dat blijkt o.a. uit het bestaan van de wie1erverenigingen "De Zwaluw" (1883). "De Arend" (1889) en de "Wielerclub Arnhem" (1891). 1891 was trouwens ook in een ander opzicht een memorabel jaar door de opening op 14 juni van de eerste Arnhemse wielerbaan. gelegen op het landgoed Klarenbeek bij de Huygens1aan en de Ve1perweg. Op grond van de kwaliteit van de wielerbaan en het organisatorisch vermogen van de wielervereniging vonden hierop meermalen nationale en internationale kampioenschappen plaats.

14 augustus 1891 • Start over 5 km. op de Arnhemse wielerbaan bi j de Huygenslaan. 2e van rechts de latere wi maar Jan Fockema uit Amns. 1900 - 1925 I1 I1

De drie verenigingen vonden elkaar uiteindelijk op 24 oktober 1920 in de bovenzaal van hotel "Riche", waar de oprichting plaats vond van "Ren- en Toeristenclub Oosten", in de omgangstaal spoedig afgekort tot "RETO". Het doel was en is het beoefenen en bevorderen van de wieler­ sport in Arnhem. Dit ging in de eerste jaren door middel van het organiseren van z.g. vaardigheids- en betrouwbaarheidsritten, aangezien de beruchte motor­ en rijwielwet van 1905 het houden van wegwedstrijden verbood. Onder dit mom werd b.v. in 1921 en 1922 een Ronde van de Veluwe verreden. Verder vonden er veldritten, hometrainerwedstrij den en grasbaanwed­ strijden plaats, niet alleen in de naaste omgeving, maar tot in Ulft toe.

De RElO-équipe die in 1924 meedeed aan het Nederlands club­ kampioenschap met 3e van links RElO's clubkampioen G. Stout. - GEILLUSTREERD ZONDAGSBLA VAN DE KO~W&SF~~NAIJilt5 29 JULI 1922 ARNHEMSCHE COURANT No. 1

t.~ ~ \-<11-.1- De prijswinners van de ronde over de Veluwe

\'an links naar rechts: bovenste rij: Mej. A. \'. Schaik. Arnhem 1e a~n,~omende ,van d~ dnme~: a tderisten' me den heer A. frank. voorz. \'an R. E. T. 0.; D. Kortyber . nm ter a~. .e nankomende heeren-toeristen: onderste rij: R. F. Adema. Am ·terdam. 1c ~ankomende l11euw'_- lingen; J. Vleghaar. Al11sterda 111, 1e aankomende al11ateLtls.

w·.v. RETO OP DE' GOEDE. WEG? 8 1925 - 1940

In 1925 leverde RETO een bij drage aan de organisatie van de voor het eerst in Nederland betwistte Wereldkampioenschappen, waarvan de start en finish in Apeldoorn plaatsvonden. In 1922 begon men plannen te maken voor een nieuwe wielerbaan en op zondag 10 maart 1933 vond de officiële opening plaats van het knusse baantje aan het Lange Water. In 1936 vervulde RETO opnieuw een pioniersfunctie met door de organi­ satie van het eerste wielercriterium in het oosten van ons land, op het landgoed Hartenstein.

Openingswedstri jden op de Arnhemse baan op 10 maart 1933. He­ vrouw Stuurman, echtgenote van de architect, knipt het lint .door. Links de wimaars van de eerste koppelwedstri jd Klaas S.liphorst en· Jan v.d. Heijdeni naast hen de Hagenaars Gerrit Heslinga en Willem Hstena. 1945 - 1960 I1 I1

Na het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog, een periode die alle wieleractiviteiten lamlegde en waarin de wielerbaan verloren ging, vond in 1949 onder leiding van Piet Moens de heroprichting plaats. Al in het hetzelfde jaar werden er grasbaanwedstrijden georganiseerd in Arnhem-zuid, in 1950 gevolgd door een Ronde van Velp en in 1951 door de eerste Paasbergronde, waarvan dit jaar dus de 40e editie plaats­ vond. Behalve de Ronde van de Paasberg heeft RETO ook bemoeienis (gehad) met de organisatie van wielerronden in Malburgen, Velp, Ede, Rheden, Schaarsbergen, Doorwerth, Arnhem-binnenstad, Beekhuizen, EIst, Elden en Oosterbeek. In de eerste j aren naar de Tweede Wereldoorlog werd getraind in de omgeving van de Schelmsebrug . In de vijftiger j aren vonden start en finish plaats bij café Deelen op de viersprong Koningsweg-Deelenseweg.

In 1951 werd het Nederlands clubk~ioenschap gehouden in Arn­ hem. De start vond plaats aan de Schelmseweg. Voor RElO deden mee (v. l.n.r.): Nol Roelofs, v.d. Waeft, Paul Schol ten, Joep Hillebrink, Alfons Leeuwenhagen en Jansen. Achter hen (met alpinopet) de toenmalige voorzitter W. lakke•

•-.' .+ w. V. REl'O OP DE· GOEDE" WEG? LO _==-======~19,,;.60~- Ilbl ,;;19;.,,7,;,,0======,11

In deze periode werd eerst vanaf de viersprong nabij de Koningsweg/ Deelenseweg (waar ook anno 1990 nog de clubkampioenschappen plaats­ vinden) gestart.

OUd-voorzitter P. Moens regelt het vertrek van een training vanaf de viersprong.

Vervolgens werd uitgeweken naar café "Rust Wat" aan de Kemperberger­ weg, van waaruit werd gestart voor onderlinge wedstrijden via Otterlo, Hoenderlo, Deelen en terug, uiteraard zonder toestemming. Nadat deze wegen rond 1965 te gevaarlijk begonnen te worden door het toenemende verkeer, werd uitgeweken naar het industrieterrein. 1161 ======1=9=70=-=19=7=5======111

Door Arnhems wethouder van sportzaken mr. H.J.J. Bisterbosch, die tevens een groot aandeel had in het totstandkomen, werd op 30 oktober 1971 eindelijk een eigen parcours geopend op het landgoed Westerheide bij de oude Harderwijkseweg. Dit parcours had een lengte van 4100 meter, waarvan 900 meter door de firma Bruil was geasfalteerd. Door het -naar en van de nabijgelegen camping- af en aan rijdende verkeer bleek het echter allerminst veilig en dus keerde RETO weer terug naar het industrieterrein .

(

...... met de nodige industriële obstakels en onvolko­ menheden in het wegdek. 1=1======197=5=-=19=80======11

In deze omgeving opende wethouder J. Heij samen met RETO's voorzitter E. Hermeling, na een bestaan van ruim 56 jaar, op 26 maart 1977 RETO's eerste eigen clubhuis. De grond was hiervoor beschikbaar gesteld door de firma Fischer & Porter. Door de centrale ligging in het district werd hiervan meermalen gebruik gemaakt door de KNWU voor het geven van jurycursussen en opleidingen tot jeugdwielrenleider.

Tegelijkertijd met de ingebruikneming van het clubhuis kon ook een gedeelte van het industrieterrein afgezet worden voor training. Dit parcours werd echter in de loop der tij d onbruikbaar vanwege het toenemende vrachtverkeer op het industrieterrein en sinds 1985 traint RETO op 4e openbare weg, met alle risico's vandien. Ook in een ander opzicht werd 1977 een belangrijk jaar voor RETO, omdat de club besloot tot de heroprichting van de toerafdeling. Een afdeling die door al haar activiteiten een groot en belangrijk onderdeel van de vereniging is geworden.

Onder het toeziend oog van RETO's jeugd overhandigt voorzitter Hermel ing de sleutel aan Arnhems sportwethouder Hei j •

..::.;:.;.:..;....•..:::.,::::;;{?:.:.:-::. ·······:·:·;·:···:~··'·:····:::::::::::::t········' .".:.'.:.:.:.:.:' .W~·V:t::::::-REf6:·op:· DÉ' COEDË.· iiÈG? :.. :••::::" •••-•••.;.::...... :'.' ',-.•.•.•. ~ • 0':" • 13 1980 - 1990 I1 I1

Met het verdwijnen van Fischer & Porter in 1980 werd het weer donker aan de horizon voor RETO, maar tij dens een receptie, ter gelegenheid van het GO-jarig bestaan, beloofde wethouder van Sportzaken G. Kuiper in zijn toespraak dat "de gemeente alles in het werk zal stellen om de club te steunen". Waaruit die steun bestaat zal nu toch moeten blij­ ken. Ondanks de gebrekkige trainingsfaciliteiten hebben toch klinkende namen RETO roem bezorgd: Piet Moens, Nol Roelofs, Adje Martin, Jan Hesse, Cees van Espen (de eerste Gelderlander die een etappe in de Tour de France won), Hans Vonk (meervoudig Nederlands baankampioen) en Olympisch zilveren medaille-winnaar Leo Peelen.

Cees van Espen Leo Peelen

.:::::.. ,.".••.. :::.,,: ,.•.. - "'::{.;-. :-:;-:::::;::::::~::::?;r':::'- :":. - ,', ":.,: .::., W~ V:. RETO OP.::'.i!~'CfPfil)~·:'-'flEG? .. " GOEDE SAMENWERKING \TV RETO EN GEMEENTE ARNHEM I1 I1

In de loop van het 70-jarig bestaan van RETO hebben de gemeente Arnhem en de wielervereniging elkaar regelmatig "weten te vinden". De in het verleden gerealiseerde accommodaties en de officiële plichtplegingen, zoals bijvoorbeeld op bijgaande foto, getuigen daarvan.

Op 8. juli 1986 gaf wethouder IClaverdijlc voor het clubhuis het startschot voor de fietsv;erdaagse. georganiseerd door de toer­ afdel ing van RETO.

Wielervereniging RETD hoopt en rekent op een bestendiging van deze goede relatie door de onontbeerlijke financiële steun van de gemeente Arnhem. Deze steun is nodig voor de realisering van een dringend gewenste, permanente wielersportaccommodatie. 1161 ======T=O=EK=O=MS=T=P=ER=S=P=E=C=T=I=EF=W'=I=E=LER==VERE==N=I=G=I=N=G=RE=T=O======:!II

Het zal duidelijk z~Jn dat, een veren~g~ng zonder jeugd geen rooskleu­ rige toekomst heeft. Hierom alleen al dient er een veilig, afgesloten parcours te komen, zodat de jeugd in Arnhem weer verantwoord opgevan­ gen kan worden. Het automatisme waarmee de aanleg van voetbalvelden en de bouw van sporthallen en zwembaden in Nederland gepaard gaat, werkt helaas (nog) niet altijd voor wieleraccommodaties. Het voorzieningen­ niveau van een voor een wielervereniging geschikte sportaccommodatie in de gemeente Arnhem blijft daarbij momenteel ver achter.

De praktijk leert dat ouders hun kinderen op dit moment van wielrennen afhouden (of naar andere verenigingen sturen) vanwege de onveilige beoefeningswijze in de gemeente Arnhem. Dat is ook de reden, waarom het bestuur van RETO een ledenstop voor jeugd hanteert. Zou er een goede accommodatie gerealiseerd worden dan zal RETO, behalve een bloeiende toerafdeling, ook weer een gezonde wielrenafde­ ling kunnen opbouwen. Het bestuur van wielervereniging RETO verwacht na realisering van een eigen parcours een flinke toename van het aantal jeugd- en seniorIeden. Tevens kan er dan ingespeeld worden op nieuwe ontwikkelingen, zoals de opvang van de thans heersende wild­ groei van A.T.B.-fietsers en de begeleiding van het fietscrossen.

{

..;.;.;.;... ;.;.;.... ;.;.;.;...;.;.;.;.;.. ;.;.;.;...; NOODZAAK VAN EEN WIELERPARCOURS EN EEN KLEED-/CLUBGEBOUW

Het bestuur van wielervereniging RETO is van mening dat de aanwezig­ heid van een afgesloten parcours van eminent belang is voor het stimuleren van de wielersport in al zijn facetten.

Een eigen parcours vormt daarbij het bindend element tussen bestuur en sportbeoefenaren. Ook uit een oogpunt van veiligheid wordt de noodzaak van een afgesloten parcours door zowel overheden als ook de KNW beklemtoond.

De aanwezigheid van een kleed-jclubgebouw is voor de wielersport eveneens onontbeerlijk. De kleed-jwasgelegenheid behoort nadrukkelijk bij een sportaccommodatie, terwijl het clubgebouw het sociaal contact­ punt vormt tussen de wielersporters onderling alsmede tussen bestuur en leden. Tevens vervult het clubgebouw een belangrijke rol bij de voorbereiding en uitvoering van de talrijke clubactiviteiten. GEBRUIKSASPECTEN EN PROGRAMMA VAN EISEN CLUBHUIS

* Vergaderingen

bestuursvergaderingen; commissievergaderingen; districtsvergaderingen; algemene ledenvergaderingen.

* Technische bijeenkomsten

trainingsbesprekingen; evaluatie-avonden; categorie-bijeenkomsten; thema-avonden; samenkomsten voorafgaand aan speciale trips naar wedstrij­ den of toertochten; hometraineractiviteiten, indoortrainingen; organiseren van cursussen of opleidingen.

* Regulier gebruik

verzamelpunt voorafgaand aan trai~ingen met omkleedmoge­ lijkheid; vertrekpunt (meerdaagse) toertochten; vertrekpunt wereldrandonneurs-tochten; mogelijkheid tot sociaal contact na training of toertocht met douche- en omkleedfaciliteiten; opvang jeugd, ouderavonden; opvang geïnteresseerden en nieuwe leden; ontvangstruimte voor gastclubs; stempelplaats sterritten en diagonalen voor deelnemers uit de regio; prijsuitreikingen; nieuwjaarsbijeenkomsten; jubileumactiviteiten; bingo-avonden.

* Technische uitvoering

mogelijkheid tot de uitgifte van consumpties; garderobe; toiletten voor bezoekers; in onmiddellijke nabijheid van kleed- en wasruimten; zodanig gesitueerd dat de aankomstlijn kan worden gezien. RETO'S WIELERTOEKOMST IN ARNHEM?

Zal het wielerparcours voor RETO al in 1991 aan deze illllOsante lijst worden toege- voegd? 116 ======S=:U=U=;LO=N======II Ibl======B=Ro=NV=ERHE=LD=I=NG======ll

Dit rapport is mede tot stand gekomen dankzij de kennis en medewerking van:

Gelderse Sport Federatie: J.J. Hagen; Algemeen Beleidsconsulent Sport Arnhemse Sportfederatie KNWU C. van Elden; oud-secretaris van RETO en oud-consul van de KNWU afdeling Gelderland E. Hermeling; oud-voorzitter P. Moens jr.; zoon van oud-voorzitter P. Moens Arnhemse Courant Bruil-Arnhem groep (

Lay-out en tekstverwerking: ( Gelderse Sport Federatie; Karin Pelleboer-Zweers

Dit rapport is totstandgekomen onder auspiciën van:

De accommodatiecommissie van wielervereniging RETO. bestaande uit: K. Zijlstra R. de Bruin mr. A. Jansen.

RETO op de goede weg?

Arnold Jansen Karst Zijlstra Rob de Bruin

Jaar•

2 4 o t () P r RETO viert 7S-jarigbestaan Oudste Gelderse wielerclub organiseert receptie/reünie in de Door Karst Zijlstra Reto houdt oprichtingszaal uit 1920 ARNHEM - De beoefening van de wielersport in Arnhem vindt reüniel tel~ Ue vereniging huist nu nog in een klein c1ubgeboU\V\je aan de al meer dán honderd jaar receptie Conradweg zonder trainingsmoge­ plaats. Liefst drie verenigingen lykheden en douches. Bovendien waren tegen het eind van de ARNHEM - Ter gelegenheid moet RETO de locatie voor septem­ vorige eeuw in Arnhem actief: van het 75-jarig jubileum ber 1996 verlaten. 'De Zwaluw' (1883), 'De Arend' houdt wielervereniging Reto Geert Neijenhuis, verantwoordelijk (1889) en 'De Arnhemsche op dinsdag 24 oktober een voor de jeugdafdeling: nDat is ook reünie/receptie in de boven­ de grootste kritiek die we krijgen Wielrijders Vereeniging' zaal van het Arnhemse res­ (1891). tydens de open jeugddagen die we taurant Riche. Veel oud-le­ jaarlijks twee keer organiseren. Op 24 oktober 1920 vonden de den, -bestuurders en kam­ Ouders verbazen zich dan waar verenigingen elkaar in de boven· pioenen zijn uitgenodigd hun kinderen moeten omkleden en zaal van hotel-restaurant Riche maar het bestuur van de over het ontbreken van een trai· aan het Willemsplein waar de op­ club heeft niet iedereen we­ ningsparcours." Algemeen voorzit· richting plaats vond van 'Ren- en ten te achterhalen. Voor ter Rob de Bruin: "We hebben vier Toeristenclub het Oosten', in de meer informatie over de reü· jaar geleden een duidelijk rapport volksmond afgekort tot RETO. Pre­ nie is voorzitter Rob de geschreven en intensief gezocht cies op dezelfde plaats 75 jaar Bruin (026-4456434) bereik­ naar een geschikte locatie. inmid­ later, zal RETO aanstaande dins­ baar. De aanwezigen krijgen dels hebben we die gevonden op dag haar jubileumreceptie geven. ondermeer eenjubileumboe­ sportpark de Bakenberg. Indien De eerste voorzitter was Arie lIje. hockeyclub Upward een tweede Frank, de textielhandelaar uit de L _ kunstgrasveld krijgt kunnen zij ge- Koningstraat. De activiteiten die in noeg grond afstaan waarna rondom de beginjaren georganiseerd wer- ( de sportvelden een \vielerparcours den, bestonden uit vaardigheids- aangelegd kan worden. En als dat en betrouwbaarheidsritten ver- doqrgaat worden wij medegebrui­ kapte wedstrijden aangezien' de rij- ker "an hun prachtige clubhuis. wielwet uit 1905 wedstrijden op de Drie vliegen in één klap. Helaas is ( weg nog niet toeliet. Hosmus, Nol Roelofs, Adje Martin, Cees van Espen (de eerste Gelder­ dit plan voor de gemeente voorlo­ In 1936 vervulde RETO opnieuw pig nie4 haalbaar. Jammer vooral een pioniersfunctie door op Land­ lander die een Tour-etappe won,red.), Hans Vonk, Peter de Vos all; ze iItbet bestuursakkodrd aan- . goed Hartenstein het eerste wieler­ geven dat er tijdens deze bestuur­ criterium te organiseren. Na de en Olympisch medaillelvinnaar Leo oorlog opgevolgd door de Ronde Peelen zijn renners waar de ver­ ~periode een wieleraccommodatie van de Paasberg, een wedstrijd die eniging trots op is. Maar door de In Arnhem moet komen." voor het eerst in 1951 georgani­ jaren heen hebben we meer tijd en Brandstof seerd werd door erelid Willem Tak­ energie gestoken in de organisatie ke en ook nu nog jaarlijks op de van activiteiten dan op sportieve Honderd jaar geleden zagen de lvielerkalender prijkt. doelstellingen", analyseert Verkerk ~ogelykheden voor de wielersport verder. lIDe mountainbike-wed· In Arnhem er veel beter uit. In het Huidig bestuur strijd op 30 juli bijvoorbeeld was archIef van ";elerhistoricus COl' Vincent Verkerk (Wielren- en ATB­ een organisatorisch hoogtepunt van Elden lezen we dat op 14 juni afdeling), Brand Jansen (Tourfiet­ met ruim vijftig vrijwilligers, zes­ 1891 op landgoed Klarenbeek een sen), Geert Neijenhuis (Jeugdfiet­ honderd deelnemers, waaronder sen) en Rob de Bruin (Algemeen de top van Nederland, en vierdui­ voorzitter), vormen de bestuurlijke zend bezoekers. ll pijlers van omnivereniging RETO. Brand Jansen: "De maatschappelij­ Opvallend in de archieven van de ke waarde van onzé vereniging in RETO, prachtig bijgehouden door de Arnhemse gemeenschap is door oud-sec{etads COl' van Elden, zijn de jaren heen altijd groot geweest. de vele actIVIteiten In verhouding Veel activiteiten zijn altijd voor met het veel geringere aantal spor­ een breed publiek opgezet. Helaas tieve hoogtepûi1ten. "Toch hebben zien we te weinig deelnemers terug v~le klinkende namen RETO spor­ als RETO-Iid." . tieve roem bezorgd'" steekt Vin· Een oorzaak hiervan is het ontbre­ cent Verkerk van wal. "COl' ken van een moderne wie!erfacili- Uit de beginjaren van Reto met als vierde van rechts de toenmalige voorzitter Arie Frank.

wielerbaan in getlrwJ( genomen werd met douches, baden en kleed­ gelegenheid !. Jaap Eden vertoefde een periode in Arnhem vanwege de' uitstekende trainingsfaciliteiten. Sinds 1920 is RETO vanuit verschil­ lende locatie in en rond Arnhem actief geweest. De mooiste was de baan aan Het Lange Water die in 1933 in gebruik werd genomen. Een echte houten wielerpiste die helaas het einde van de oorlog niet haalde. Delen van de baan ver­ warmden al brandstof in de ka­ chel menig Arnhem huiskamer. a de tweede wereldoorlog dien­ den locaties al café Deelen op de viersprong Koningsweg-Deelense­ weg en café Rust Wat aan de Kemperbergerweg als tart voor RETO activiteiten. In 1977 werd, onder de beZielende leiding van de toenmalige voorzitter Eef Herme­ ling het huidige clubhuis in ge­ bruik genomen. De trainingen vin­ den gedwongen door het toegeno­ men vrachtverkeer plaats op sportcentrum Papendal. nToch i het ledenaantal de laat te jaren met 200 leden stabiel", con- tateerde voorzitter De Bruin "waarvan de jeugdafdeling zelfs te­ gen de verdrukking ingroeit. Het zal diezelfde jeugd zijn waarvan wij vertrouwen dat ze de in dejaren na on tJe wielel' port in Arnhem zul­ len gaan behartigen. In 2020 hoop ik een uitnodiging te krijgen voor het honderdjarig jubileum."

-F-ó,-a~-/~/W_lqs- HElD jubileert in historische locatie ARNHEM - Wielervereniging RETO viert opdinsdag24 oktober het feit dat de club precies 75jaar geleden in café Riche aan het Willems­ plein in Arnhem werd opgericht. RETO, Ren- en Toeristenclub Oos­ ten, zag in 1920 het levenslicht. Ditjubileum wordt 9p precies dezelfde locatie gehouden. Oud-leden, kampioenen en oud-bestuursleden zijn uitgenodigd om de receptie/reünie bij te wonen. Gasten ontvangen een jubileumboekje. Bij het bestuur zijn niet alle adre ­ omni·c1ub, met een jeugdafdeling sen bekend van genodigden. Wie een ren- en ATB-afdeling en een graag zijn oudetrainingsmakker of toerclub. RETO houdt een keur medebestuurslid wil ontmoeten aan evenementen al de profronde kan contact opnemen met alge­ van Nederland, de Ronde van de meen voorzitter Rob de Bruin, tel. Paasberg, de Airborne-fietstoer­ 026-4456434. tocht en onlangs de Mountainbike Drie Arnhemse wielerclubs ston­ Cup in Klarenbeek. den aan de basis van RETO, De 2waluw(1883) DeArend(l889)en De Arnhemsche Wielerrijders Ver· • Op landgoed Klarenbeek, nabij eeniging(l891). In I920 smoltende­ de Huygenslaan en de Velperweg, ze drie roemruchte verenigingen werd in 1891 de eerste Arnhems~ zich samen. wielerbaan geopend. Arnhem liep RETO is de enige aan de KNWU massaal uft voor dft wielrenspekta· verbonden club in Arnhem. Thans keigetuige de publieke belangstel­ is de vereniging een zogenaamde ling langs de baan. EILLUSTREERD ZONDAGSBL RETO 75 jaar na \.:\~ DI' o~~\1~~~:,'i:: " ARNHEMSCHE COURANT

«l~~- ~~$,~D!!}S 1.';) \lvJ.. ,,,u Riche Oe prijswInners van de ronde ovor de Voluwe ARNHEM - In de bovenzaal royeerde hem als lid omdat zij van hotel-restaurant Riche de profstallIs niet erkende. Ui­ l

2. 4 0 k tob e r Een jubileum van formaat

De Ronde van de Paasberg winnen, is een fantastische prestatie. Maar, zonder hieraan afbreuk te willen doen, vijfenzeventig jaar lang een vereniging laten voortbestaan, is zeker zo'n zelfde grote prestatie van de opeenvolgende besturen. Ik wil u daarom van harte gelukwensen met dit jubileum.

Fietsen Fietsen is, vind ik, een ander woord voor gezondheid, sportiviteit, natuur en milieu en misschien ook wel verkeersveiligheid. Aspecten die nu, maar vooral in de toekomst belangrijk zijn en zullen blijven. En uw vereniging werkt daar aan mee! Ondanks de elkaar steeds sneller opvolgende veranderingen in deze eeuw, is uw vereniging sinds 1920 met ups en downs in stand gebleven. Want wat er ook veranderde, fietsen bleef de Nederlander en ook de Arnhemmer eigen. En dat zal naar alle waarschijnlijkheid de komende jaren ook zo blijven, naar mijn mening. En dan, Arnhem is gezegend met een grote variatie in het landschap: rivierdijkjes, bos en heide, polders en heuvels. Het is een lust om over de talloze fietspaden, door deze verschillende landschappen te fietsen en te genieten. Niet uitsluitend wanneer de zon schijnt en de thermometer twintig graden of meer aangeeft. Maar ook in dit seizoen, de herfst, met haar hoge luchten, bont gekleurde bladeren en naar het zuiden wegtrekkende ganzen.

Riche Op 24 oktober 1920 vond in, wat toen ook al hotel Riche heette, de oprichtingsvergadering plaats. Vijfenzeventig jaar later is het mogelijk uw jubileum in datzelfde Riche aan het Willemsplein te vieren. Je zou kunnen concluderen dat de 'oudjes' elkaar opnieuw hebben gevonden! Wellicht dat een van de jongste leden van uw jeugdafdeling in het jaar 2020, wederom in Riche, het glas mag heffen maar dan op uw honderd jarig bestaan.

Ik spreek de wens uit dat uw vereniging tot in lengte van jaren mag blijven bestaan en natuurlijk kan blijven fietsen.

Arnhem, oktober 1995

mr P. Scholten Burgemeester van Arnhem RETO: Een parel voor de KNWU

RETü bestaat 75 jaar. Niet alleen voor leden en licentiehouders van de vereniging is dat een mijl­ paal, ook voor de Koninklijke Nederlandse Wiel­ ren Unie (KNWU) is het jubileum een hoogtepunt. RETO is een van de pijlers van onze bond en een begrip in heel het land. Het aantal wielrenners dat de RETO-kleuren heeft verdedigd, is amper te tellen. Hetzelfde geldt voor de lange reeks wedstrijden die sedert de beginjaren zijn georganiseerd. Het meest bekend is ongetwijfeld de Ronde van de Paasberg. In diezelfde Ronde van de Paasberg ligt ook mijn eerste kennismaking met RETO. Het zal inmiddels zo'n twintig jaar geleden zijn dat ik als eerstejaars amateur inschreef voor de koers met die naam. Nietsvermoedend zocht ik het parkoers op, maar wat ik daar kreeg voorgeschoteld zal ik nooit vergeten. Hooguit 30 kilometer heb ik het volgehouden! Toen verloor ik aansluiting met het peloton en was het voorbij. Wat dat betreft, staat de Ronde van de Paasberg in mijn geheugen gegrift. Het spijt mij nog steeds dat ik later niet nog eens heb ingeschreven voor de wedstrijd, die in mijn ogen een van de lastigste in Nederland is. Het is een koers voor doorzetters, zoals ook RETO een club van en voor doorzetters is.

RETO werd in 1920 opgericht om de wielersport de bevorderen in de meest ruime zin van het woord. In de beginjaren lag de nadruk vooral op het wielrennen, later werd ook ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen. Bestuur en leden kozen voor nieuwe uitdagingen en dat heeft geleid tot de huidige onmi­ vereniging met een wielren-, toer- en jeugdafdeling. In die zin is RETO een voorbeeld voor veel andere clubs want we zien maar wat vaak dat vooral aan de jeugd onvoldoende aandacht wordt besteed. Het motto: 'Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst' staat bij RETO hoog in het vaandel en dat is terecht.

Natuurlijk zijn er ook wensen. Het ontbreken van een eigen afgesloten parkoers wordt steeds meer als een gemis en ik hoop dat het de komende jaren zal lukken om een eigen trainings- en misschien zelfs wedstrijd­ accomodatie te realiseren. Kijkend naar de toekomst ervaren steeds meer verenigingen het als een 'must' om over een veilig parkoers zonder verkeer en snelheidsremmers te beschikken. Ik hoop dat het jubileumjaar een aanzet zal zijn om die wens te kunnen vervullen.

Joop Atsma, voorzitter KNWU Voorwoord N.T.F.U.

Geachte voorzitter,

Allereerst feliciteer ik u en met u uw hele Bestuur en Vereniging met de bereikte mijlpaal, het 75 jarig bestaan van RETO. Het bereiken van een mijlpaal, en zeker deze, is op zich al een prestatie, des te meer in een tijd waarin het steeds moeilijker wordt om verenigingen in stand te houden en ook steeds weer nieuwe goede bestuursleden te vinden. De prestatie krijgt echter nog meer glans als daar de "wapenfeiten" van RETO gedurende die 75 jaar aan worden toegevoegd. Deze "wapenfeiten" zullen ongetwijfeld verderop in deze jubileumuitgave nader worden belicht. RETO is naar mijn mening een voorbeeld van een vereniging waar verschil­ lende takken van de fietssport nog steeds in harmonie naast elkaar worden beoefend. Dat heeft ongetwijfeld een aantal voordelen en zolang die voordelen groter zijn dan de nadelen is er geen reden tot wijziging. Binnen de Nederlandse Toer Fiets Unie, kortweg NTFU, zijn we er steeds meer van overtuigd dat het voor de groei van het toerfietsen noodzakelijk is dat het imago van het toerfietsen niet overeenkomt met dat van wielrennen. Toerfietsen is er voor iedereen, jong en oud, sportief en recreatief en wordt beoefend op de openbare wegen. De toerfietser is een normale verkeersdeelnemer en bij een toerfietstocht is er op geen enkele wijze sprake van een wed-strijd. Wielrennen vindt plaats onder gecontroleerde omstandigheden op een zogenaamd parcours, waarbij ontheffing van de wegenverkeerswet nodig is. Wielrennen is slechts gericht op snelheid. Bij wielrennen en toerfietsen gaat het dus om andere soorten intenties, idealen en daarom ook om andere groepen mensen. Grote groepen vrijetijdsfietsers zullen zich nooit bij een toerfietsvereniging aansluiten als daaraan het imago van de jakkerende wielrenners is verbonden. Dat stoot hen juist af vanwege negatieve ervaringen. Zelfs deelname aan toerfietstochten wordt beïnvloed door het imago van de tocht en de vereniging die organiseert. Voor een gezond voortbestaan van fietsverenigingen zullen ook grote groepen vrijetijdsfietsers moeten worden aangesproken door die verenigingen. Het zal dan ook veel wijsheid vragen van het bestuur en de leden van de Omnivereniging RETO om te groeien en te bloeien en om gezond voort te bestaan op weg naar nieuwe jubilea en "wapenfeiten". Ik wens hen die wijsheid van harte toe zodat grote groepen fietsers nog lang mogen genieten van de aktiviteiten die RETO voor hen organiseert.

Met een sportieve groet,

J.A. van Oosten voorzitter NTFU Voorwoord Bestuur Reto

RETO 75 jaar jong, van Ren en Toeristenvereniging Oosten tot Omnivereniging voor de wielersport.

Een vereniging met een bestuurlijke opzet gericht op de verschillende takken van de wielersport. Met afzonderlijke besturen op de afdelingen. Welke binnen de regelgeving van de statuten en het huishoudelijk reglement, een ruime mate van bestuurlijke vrijheid genieten.

Deze opzet heeft er toe geleid, dat er door de betreffende besturen afdelings­ gericht gewerkt kan worden. Een en ander heeft mede bijgedragen tot een stijgende lijn van aktiviteiten in alle afdelingen. Dit desondanks de beperkte middelen die ons in Arnhem ter beschikking staan.

De grootste wens die RETO op het ogenblik op het verlanglijstje heeft staan is de verwezelijking van een eigen clubhuis met een parcours in de onmiddellijke omgeving, zodat aktiviteiten als interclubwedstrijden, trainingen voor de renners en niet te vergeten de jeugd op een verantwoorde wijze kunnen worden afgewerkt of opgestart.

RETO is een vereniging met een grote traditie zoals u ongetwijfeld zult opmerken als u de inhoud van dit jubileumboekje heeft gelezen. Ik spreek de hoop uit dat deze tradities tot in lengte van jaren zullen mogen voortduren. Hetgeen alleen mogelijk kan worden gemaakt met medewerking van overheid, middenstand en de talloze vrijwilligers die RETO een warm hart toedragen.

Algemeen voorzitter,

Rob de Bruin Inleiding

Driekwart eeuw in een beperkt aantal pagina's samenvatten is niet bepaald een eenvoudige opgave. Zelfs niet indien het een jubileum betreft als dat van de 'Ren- en Toeristenclub Oosten' die - laten we eerlijk zijn - nooit tot de top van de vaderlandse wielerclubs heeft behoord. Althans, in vergelijking met de weinige oudere Nederlandse wielerver­ enigingen, zoals het Amsterdamse 'Olympia' (1898) en 'De Kampioen' uit Haarlem (1905).

RETO kan niet als zij bogen op een respectabel aantal lands- en wereld­ kampioenen. Toch hebben de Arnhemmers veel bijgedragem aan de ontwikkeling'en popularisering van de wedstrijdsport en het toerisme in het oosten van ons land.

Mogelijk uit een oogpunt van zelfbehoud ontplooide RETO veel initiatieven die de oprichting van wielerclubs in de regio tot gevolg hadden.

Met hun medewerking kwamen in de jaren twintig en dertig clubs van de grond in Apeldoorn (Gelria), Nijmegen (Vooruit), Dieren (Gazelle), Deventer (Triomfator), Wageningen (Olympia) en Ede (Enka). Typerend is wel dat geen van dit genoemde zestal zich tot de dag van vandaag heeft kunnen handhaven.

Ondanks deze niet onbelangrijke rol was ook RETO niet de eerste ren- of fietsclub in Arnhem. AI in 1883 zag een wielerclub onder de naam 'De Zwaluw' het licht, in 1889 gevolgd door 'De Arend' en in 1891 door 'Wieler-Club Arnhem'.

Het is de bedoeling in dit jubileumboelge een overzicht te geven van naar onze smaak vermeldenswaardige feiten en gebeurtenissen en van de rol die een aantal renners van voor en na de oprichting van RETO hierin heeft gespeeld.

Het vrijwel alom aanwezige gebrek aan historisch besef heeft er ook hier toe geleid dat het ontstaan van hiaten onvermijdelijk is. Ons inziens blijft er ondanks voldoende wetenswaardigs over om voor het nageslacht vast te leggen. •

De in 1868 in het toenmalige Nederlandsch-Indië geboren A.R.W. Kerk­ hoven meldde zich al in 1884 als lid van 'Het Nederlandsche Vélopèdisten Bond' (Bond was toen nog onzijdig!). Op hoge tweewielers van 17 kg (!) behaalde hij een Nederlandse titel in een wedstrijd over 2 km. Hij was echter vooral een uitblinker in het onderdeel 'langzaamrijden', waarin hij zowel in 1885 als in 1886 Nederlands kampioen werd op de Nijmeegse baan.

Onder de bijnaam 'De Radjah' won W.F.H. van Leeuwen in 1888 drie nationale titels op de baan in Nijmegen (de eerste in ons land). Gezien de reismogelijkheden van die tijd behoorde hij inderdaad tot de pioniers, want in 1888 en '89 boekte hij overwinningen in Berlijn, Leipzig en Hamburg. Wegens het aannemen van geld voor het verrichten van gangmakersdiensten werd hij in 1895 tot prof verklaard en aangezien de ANWB de profstatus niet erkende tevens geroyeerd als Bondslid. Een ware kampioen was Jan R. Fockema. In 1890 behaalde hij in Nijmegen twee titels en tijdens de 'Bonds­ feesten' c.q. kampioenschappen op de 14de juni in Klarenbeek geopende Arnhemse baan in 1891 niet minder dan zes titels.

Jac. Siep Hierna werd hij door zijn stadgenoten op de schouders en in triomf rondgedragen. Eveneens in 1891 vestigde hij in Arnhem een wereldrecord over één Engelse mijl met de tijd van 2 min. 40,I sec. Hij nam als vrijwilliger dienst in de Boerenoorlog in Zuid-Afrika en door de Engelsen krijgsgevangen gemaakt. Tijdens een transport naar Bombay overleed hij op 12 oktober 1902 aan boord van de City of Vienna. Jac. Siep, bijgenaamd 'de Neus', was actief als renner van 1888 tot 1898 en won in die periode een 100-tal prijzen, waaronder 2 gouden medailles en een gouden horloge in München-Gladbach voor de beroemde Duitser Fritz Opel. In 1893 werd hij derde in het Nederlands kampioenschap op de weg achter niemand minder dan Jaap Eden en Kees Witteveen. Hij was later caféhouder in de Spijkerstraat. Frits Grund werd kampioen van Gelderland en van Overijssel en in 1892 Nederlands kampioen over één Engelse Mijl. Hij dreef een rijwiel­ zaak in de Ketelstraat, waar de beroemde Jaap Eden in 1891 zijn compagnon werd om op de Arnhem­ se baan te kunnen trainen. Later verruilde Grund de rijwiel voor de automobielenbranche en opende eerst een garage aan de Steenstraat 58 en later aan de Vel­ perweg 24. Hij was leverancier van de eerste auto die prins Hendrik zich aanschafte. Van de overige Arnhemmers dienen nog genoemd kunstwielrijder Adr. Bax, die zich tevens verdienstelijk maakte als masseur van Jaap Eden; de later notaris Ch. 1. Engelberts, in 1894 winnaar van twee nieuwelingenwed­ strijden tijdens de nationale kampioen­ schappen in Arnhem van A. van Bentem, die onder de schuilnaam Alb. Ie Bon in 1909 Rund durch Münsterland won. De in Hamburg geboren en in Arnhem woonachtige Friedrich Piechnick behoorde al in 1904 tot de deelnemers aan Parijs­ Roubaix, waarin hij als 41ste en voorlaatste finishte na per fiets uit Arnhem te zijn ge­ Frits Grond die in 1896 komen. afscheid van de baan nam

De terugreis aanvaardde hij op dezelfde manier, waarmee hij in totaal een afstand van 1200 km in amper 8 dagen aflegde. In 1913 reed hij 32.000 km op Nede;landse wegen en nog in 1924 bracht hij het 24-uurrecord op de weg op 563,362 km. Wat hij aan snelheid tekort kwam maakte hij goed met zijn enorme uit­ houdingsvermogen! Inmiddels was de eens zo hoog geroemde Arnhemse wielerbaan in 1898 als puin verkocht, en dat terwijl het houden van wegwedstrijden steeds moeilijker werd, getuige een bericht uit 1911:

-Gedeputeerde Staten van Gelderland bebben afwijzend beschikt op bet verzoek van de Nederlandscben Wielerbond om vergunning tot bet bouden van snelheidswedstrijden met rijwielen op den provincialen weg van Arnbem-Apeldoorn, Zondag 23 Augustus, met bet oog op bet drukke verkeer op dien weg-.

Eens was dat anders want in 1885 wond Ferd. Hart Nibbrig de eerste grote wegwedstrijd in ons land van Amsterdam naar Arnhem in de tijd van 4 uur en 52 minuten over 93 km. Hart Nibbrig maakte na zijn wieier carrière naam als kunstschilder.

Arnhem telt weer mee Mede tengevolge van de wereldoorlog die Europa van 1914 tot 1918 teisterde verdween het wielerleven uit Arnhem. AI was ons land hier niet rechtstreeks bij betrokken: voedsel- en materiaalschaarste deden zich wel degelijk gelden, afgezien van de vier jaren mobilisatie die veel jonge kerels uit hun dagelijkse doen haalde.

Het optimisme dat zich na donkere tijden van de mensen meester maakt heeft er mogelijk toe bijgedragen dat een klein groepje wielerlietbebbers op de zondagmorgen van 24 oktober 1920 in de bovenzaal van hotel-restaurant 'Riche' bijeenkwam. Het resultaat hiervan is bekend: de 'Ren- en Toeristenclub Oosten' was geboren. Het bestuur werd gevormd door A. Frank (voorzitter), G. Stout (secr.penningmeester), B. Lewinski (2de voorzitter), 1. Wielheezen (2e secretaris) en de commissarissen Carmiggelt, Van Hooft en Lambaarts.

Gedwongen door de wet van 1905 die het houden van wegwedstrijden principieel vverbood, bestonden de activiteiten in den beginne vooral uit het organiseren van Z.g. betrouwbaarheids- of vaardigheidsritten en grasbaanwedstijden. maar ook verkapte wedstrijden als een Ronde van de Veluwe en het Gelders kampioenschap stonden op de agenda.

In 1922 zag men zelfs kans een nederlands kampioenschap te laten betwisten op de Veluwe, met start en finish op de Schelmseweg.

Ongetwijfeld tot genoegen van de organisatoren eindigden de eigen leden R. Krikke en P. Korstanje als respectievelijk tweede en derde bij de nieuwelingen. 1922 was in meer opzichten succesvol voor de jonge vereniging, want na het verkrijgen van de koninklijke goedkeuring volgde vanzelfsprekend de aansluiting bij de 'Nederlandsche Wieier Bond', de voorganger van de huidige KNWU. Verandering van spijs

Een goedwillende renner uit Assen die een duidelijk tekort had aan klasse, beoefent sinds kort een andere sport en is nu Drents kampioen klaverjasssen.

*.*

Geen politicus die heden ten dage niet de mond vol heeft over banenplannen. In Arnhem was dit onderwerp al in 1926 aan de orde, zij het dat het hierbij niet ging om 'banen', maar een (wieler)baan. Onder voorzitterschap van de heer H.M. Keppel Hesselinck, directeur van de VVV werd hiertoe zelfs een comité opgericht. Desondanks zou het nog zeven volle jaren duren eer dit ideaal werkelijkheid werd. Men behielp zich derhalve maar met het hotsen en botsen over graspollen op het Vitesseterrein en de Gemeentelijke Sportvelden.

Eén van RETO's oprichters - Gijs Stout - klopte de nationale beroemdheden Toine Mazairac, Cor Blekemolen, Bertus Waterreus en Jhr. Bosch van Drakestein in 1927 in een wedstrijd op de Tilburgse baan om de Grote Brassard.

Opnieuw veroverde een RETO-ploeg, gevormd door Reinhard, Turk, Piek, Adema, v.d. Mast en BeIder de Stedenbeker in 1927, een succes dat in 1928 werd herhaald. Dit was ook het jaar waarin het verbod werd uitgevaardigd om in een korte broek aan wegwedstrijden deel te nemen. De zedelijkheid werd blijkbaar streng bewaakt! Tijdens de Pinksterdagen van 1930 organiseerde RETO een marathon­ vaardigheidsrit van Arnhem naar Düsseldorf en terug, dus tweemaal 130 km. Het inschrijfgeld hiervoor bedroeg f 2,50 en voor het logies werd f 1,50 in rekening gebracht. Veel belangstelling was er ook voor de ritten in juni en november, waarin bij de laatste meer dan 300 deelnemers van start gingen. Nieuweling Ben Cornelese schreef in 1930 historie door als eerste RETO-Iid een nationale titel te veroveren. Dit deed hij tijdens de op de Veluwe bij Arnhem betwiste Nederlandse wegkarnpioenschappen. Opmerkelijk is dat de prijzen na afloop werden uitgereikt op het terras van restaurant Royal' aan het Willemsplein. *** Duikvlucht

Door een technisch defekt aan de rollen bij een hometrainerwedstrijd in Zwolle schoot een renner van naam door een openstaand raam en vond zich terug tussen de dahliaknollen. -

De in 1928 ter ziele gegane Nederlandse Wieier Bond werd opgevolgd door de huidige Nederlandse Wielren Unie. RETO, geleid door 1. Tardijn, lC.M. v.d. Mastm, L.A. Schilt, P. Moens, E.l. Turk, H.W.B. Cornelese en W. Reinhard, sloot zich in 1931 hierbij aan. Met deze daad konden zij echter niet verhinderen dat op 5 november een tweede Arnhemse wielerclub onder de naam 'Voorwaarts' het licht zag.

Het ging RETO in deze periode blijkbaar niet voor de wind, maar de bouw van een wielerbaan maakt zoetjesaan een einde aan de depressie. Verwezenlijkt voor het kapitaal van f 3.000,- vond de offificële opening hiervan plaats op 16 juli 1933. In dit jaar vonden vele feestelijkheden plaats vanwege het feit dat Arnhem 700 jaar eerder stadsrechten werd verleend. Zo plande een wielercomité een wegwedstrijd op een parcours van 17 km lengte, doch vliegdemonstraties in de omgeving van dit trajekt gooiden te elfder ure roet in het eten.

*** Opsporing verzocht

Voor 't vertrek in de Ronde van Rhenen zei een renner: '''k heb vandaag de beste benen". Direkt na de start spoot -"Ie weg, oerenCt':harCt en is sindsdien spoorloos verdwenen. ***

Van vele markten thuis Behalve het organiseren van vaardigbeidsritten -die overigens veelal als ver­ kapte wedstrijden kunnen worden beschouwd- cycle-crosses en grasbaanwedstrijden toonde RETO zich in de dertiger jaren actief op velerlei gebied. Zo werd in november 1932 een cursus verbandleer aangekondigd, te verzorgen door dokter Zwolle. Het volgende onderwerp was het geven van onderricht in de verkeersregels. In 1935 was RETO ook van de partij toen er in Arnhem een bloemencorso werd georganiseerd waarbij zowaar in de afdeling 'versierde wagens' de eerste prijs werd gewonnen. In de wintermaanden was.het rijden op de door voorzitter Arie Frank in België gekochte en aan zijn vereniging geschonken hometrainers populair. En tenslotte werd vrijwel elke 'verjaardag' van RETO aangegrepen voor het vieren van een feestavond, compleet met hometrainerwedstrijden, het optreden van een 'humorist' een tombola en niet te vergeten 'bal na'. De lokatie hiervoor was het café-restaurant 'De Waterberg' aan de Schelmseweg, waar RETO voor alle aktiviteiten welkom was. ..

Laatste waarschuwing

Een ploegleider in Yokohama volgde dikwijls een koers in pyama tot zijn vrouw zei: "Voortaan trek je 'n trainingspak aan, anders maak ik een echtelijk drama". , . •••

Een filmploeg van het bioscoopjournaal was op 7 januari 1934 aanwezig bij de door RETO georganiseerde cycle-cross, waarbij in het verslag merkwaardigerwijs sprake is van een spoorwegovergang aan de Apeldoornseweg. Winnaar werd in elk geval RETO-Iid Jo Comelese. Bij een aantal van 50 bij de NWU aangesloten banen is het begrijpelijk dat ook Arnhemmers nu en dan een prijsje meepakten, zeker omdat wegwedstrijden nog altijd formeel waren verboden. Soms bleek het terecht om over 'prijsjes' te spreken, indien men bijvoorbeeld afgaat op de verdiensten van de Arnhemmers Cor Hosmus en Gerrit Enklaar die in 1935 na een gewonnen koppelkoers in Apeldoorn huiswaarts keerden met elk f 3,70 aan prijzen!

In RETO kringen werd het overlijden betreurd van voormalig voorzitter L.A. Schilt in de leeftijd van 62 jaar. Amper een halfjaar later overleed ook zijn opvolger die pas 36 jaar was.

De slechte zomer van 1936 was voor veel banen funest, waaraan het drastisch verlagen van de entreeprijzen amper verandering kon brengen. Cycle-cross oftewel veld- of terreinritten waren uiteraard minder afhankelijk van het weer en mochten zich in een toenemende populariteit verheugen. Voorwaarts-lid Cor Hosmus ontpopte zich hierin als een crack die echter ook op de weg en op de baan zijn mannelje stond. Als eerste in Gelderland bracht RETO in 1936 een criterium voor het voetlicht in het landgoed 'Hartenstein' in Oosterbeek. Sportief viel er weinig op aan te merken, maar financieel werd het een tegenvaller, dat men echter vakkundig wist te compenseren met de revenuen van een feestavond.

Reto steekt de band in eigen boezem ,'. In januari 1933 wordt een ledenvergadering aangekondigd, te houden in Gebouw 'Odeon' in de Kerkstraat. Op zich niets bijzonders, maar het vervolg van deze aankondiging roept nogal wat vragen op door de onverklaarbare bekentenis, die als volgt luidt:

-Dat, na zich ter wille van de sport eenigen tijd teruggetrokken te hebben, het weder daadwerkelijk ter hand nemen der wielersport wel ingeslagen heeft, moge blijken uit het groot aantal op deze vergadering te balloteeren candidaat1eden.- Verliefd op een fiets

De vrouw van een renner in Leiden zei: "Heus, ik ben niet te benijden, want hij is goed beschouwd met z'n racefiets getrouwd; als 't zo blijft ga 'k subiet van hem scheiden". •••

Wielerbaan van de ondergang gered Met de opening op zondag 16 juli 1933 van Arnhems tweede wielerbaan werd een al meer dan 10 jaar bestaand plan verwezenlijkt. In korte tijd en voor de somma van f 3.500,- realiseerde architect D. Stuurman uit Gouda een houten baan van 166,66 m lengte aan het lange Water tegenover Bronbeek. Een tunnel onder het rijvak naar het middenterrein en een moderne 'muziek­ en spreekinstallatie' behoorden eveneens tot de uitrusting. Op de openingsdag verleende zelfs de 'Geldersche Tramweg Maatschappij' haar medewerking door het inzetten van twee extra-trams vanaf het Velperplein tot op 100 meter van de baan.

Hoewel het programma nog geen naam van wereldsterren vermeldde was de belangstelling groot. Toen echter de Haarlemse amateursprinter Jacques van Egmond de wereldtitel had behaald en kort hierna als prof in Arnhem was geëngageerd liep het compleet storm. Nadat de tribunes waren volgepropt gaf men dan ook toestemming om op het normaal voor het publiek verboden middenterrein plaats te nemen. Maar toen het ook daar zwart zag van de mensen kwam de regen het spel bederven, met als logisch gevolg dat de baan nat werd en het rijden te gevaarlijk werd. Aanvankelijk amuseerden de toeschouwers zich met het meezingen van bekende 'schlagers' zoals 'Kannst du pfeifen, Johanna' en het immens populaire 'Don 't know why, there's no sun up in the sky, stormy weather', waarvan de 'Ernèmse' vertaling luidde: 'Jou gezich lik precies een weerberich, störm en rege'. Het droogproces liet echter lang op zich wachten, zodat men na enig overleg besloot de natte plekken in de bochten kunstmatig te drogen. Hiertoe werd een blik benzine leeggegoten en in brand gestoken. Helaas had niemand er weet van dat er onder de baan bergen schaafkrullen waren achtergebleven die in een mum van tijd vlam vatte, en toen was leiden in last! Totdat een terreinknecht met een groot natgemaakt dekzeil de vlammen wist te doven, waarmee een applaus van het publiek oogstte. Hij had dan ook de baan van een ondergang gered en achteraf beschouwd mogelijk zelfs een ramp voorkomen. •

Laat berouw

"Ik heb nimmer als stuunnan gereden", sprak een tandemspeciaUst uit 't verleden; "Vandaar mijn frustraties, want ondanks onze prestaties werd ik zelfs als we wonnen nog tweede". *.*

Na veel pogingen de zaak te redden viel in 1937 definitief het doek over de eens zo drukbezochte wielerbaan aan het Lange Water. Arnhem bleek hierin geen uitzondering, want het aantal bij de NWU aangesloten banen werd in korte tijd gehalveerd. Het organiseren van 'straatronden' nam daarentegen een grote vlucht, die het voordeel hadden minder afhankelijk te zijn van de weersomstandigheden.

Vermeldenswaard is de uitslag van een op 5 maart 1939 door De Adelaar verreden veldrit, met als winnaar de Arnhemse nieuweling Ad Martin, vóór de Nijmeegse beroepsrenner Jan van Swelm en de Velpse amateur Joep Meijer. Dit zou voorlopig het laatste jaar worden waarin onder nonnale omstandigheden sport werd bedreven, al was het uitroepen van de mobilisatie er de oorzaak van dat vrij veel wedstrijden geen doorgang vonden.

Wel kwamen na de Duitse inval van 1940 de sportmanifestaties zoetjesaan weer van de grond, maar voedsel- en materiaalgebrek noopte velen het beoefenen van de wielersport op te schorten.

RETO voerde gedurende deze zwarte periode een 'slapend bestaan' en als gevolg van de gevechten rond Arnhem en de evacuatie duurde het relatief lang eer er weer leven in de brouwerij kwam. ,Het was welhaast vanzelfsprekend Piet Moens die RETO in 1949 weer op poten zette. Arnhem had-klaarblijkelijk op dit initiatief zitten wachten, want al een maand na de op 1 april gehouden oprichtingsvergadering was het ledental de 100 gepasseerd. Al op 3 september van dit jaar werden er grasbaanwedstrijden georganiseerd op het voetbalveld van 'Arnhem-Zuid'. Weliswaar keek men na afloop hiervan aan tegen een nadelig saldo van f 40,62, maar dit tekort werd naderhand weer aangevuld door de inkomsten van een vaardigheidsrit.

De vaart zat er al gauw goed in. Zo werd op 19 februari 1950 alweer een veldrit georganiseerd, die door toedoen van Nol Roelofs en Alfons Leeuwenhagen tot een dubbel succes voor RETO leidde. Op verzoek van de Velpse VVV werd op 22 juli van dit jaar het jubileum van deze vereniging luister bijgezet met een wielerronde in het villapark. Voor RETO een mooie gelegenheid om ervaring op te doen voor de toekomstige Ronde op de Paasberg. De waterfietser

Een toerfietser in IJsselmonde die 't buskruit niet uit had gevonden, vertelde: "Vandaag fiets ik kalm naar Den Haag en dan morgen in één ruk naar Londen". •••

Kindermond

Een middelmatige renner in Bagdad bedroog de jury maar geen van hen zag dat doch toen hij werd gehuldigd riep zijn zoontje onschuldig: "Je was er drie ronden uit papa, mag dat?" •••

Misdaad en straf Bij de autoriteiten heeft de wielersport jarenlang in het verdomhoekje gestaan. De aanzet werd op 12 februari 1905 gegeven door ons parlement dat een wet aanvaardde die het houden van wegwedstrijden verbood. Zij het onder allerlei beperkende maatregelen werd elders in den lande wel eens toestemming ver­ leend, maar in Arnhem en omgeving had een fiets met een krom stuur op de politie hetzelfde effect als een rode lap op een stier. Zo moest in 1936 RETO-secretaris Piet Moens voor de rechter verschijnen wegens het laten verrijden van een tijdrit. De aanvankelijke eis luidde een boete van f 12,- of 4 dagen hechtenis. Aangezien hij 'op den bewusten morgen pas verschenen was toen de ritten bijna waren beëindigd' volgde enkele weken later vrijspraak. Niet zonder sarcasme eindigde een half jaar later het verslag van het op particulier terrein in Oosterbeek verreden clubkampioenschap met de volgende woorden: "Tenslotte een woord van warmen dank voor de Arnhemsche motorpolitie, die de deelnemers tot de gemeente Oosterbeek begeleidde, waar zij gezond en wel aankwamen, hetgeen ook zonder deze aangeboden dienst wel het geval zou zijn geweest".

Niets nieuws onder de zon Tot de aktiviteiten die RETO in de vooroorlogse jaren ontplooide behoorde vrijwel steevast de organisatie van een veldrit, toen nog cycle-cross genaamd. Daags voordat een dergelijk evenement op zondag 22 maart 1936 zou plaats­ vinden waren bestuursleden uren in de weer om het parcours uit te zetten door middel van touwen, pijlen en spandoeken. Opgemerkt dient te worden dat in die tijd een parcours een dusdanige lengte had dat de wedstrijd in één ronde werd gereden. •

Gelukkig was één van de werkers de volgende morgen bijtijds aanwezig, om tot de ontdekking te komen dat al het werk door kwaadwillenden grondig teniet was gedaan. Pijlen waren uit de grond gerukt, touwen waren verdwenen en de paden lagen vol fijn glas. De enige sporen die de vandalen hadden achtergelaten waren die van een motorrijwiel, wat er op wees dat het geen kinderwerk was geweest. Met man en macht kon de schade voor de start worden hersteld, zodat de wedstrijd, die werd gewonnen door de Velpenaar Joep Meijer doorgang kon vinden.

I• ••• Alles went

"Ach ja. 't is een kwestie van wennen" sprak een toerfietser in de Ardennen, toen hij via los zand in een beek was beland en zich, drijfnat, niet wou laten kennen. •••

Een "Ronde om Arnhem" "Wil men vreemdelingen trekken, dan moet de Overheid soepel zijn". Zooiets heeft Burgemeester Max van Brussel onlangs nog verklaard, doch de overheid van Gelderland schijnt van de waarheid dezer woorden nog altijd niet goed doordrongen te zijn. Met deze aanhef begint een artikeltje in "Groot Arnhem" van 5 november 1935, dat vervolgt met: De Arnhemsche Wielerclub R.E.T.O. nu is van plan in het a.s. voorjaar een groote wedstrijd te organiseren onder den naam van de "Ronde om Arnhem", doch begrijpelijk hangt het al dan niet doorgaan af van de beslissing van de Overheid.

Na veel voorstellen, afwijzingen en veronderstelde problemen gaf de "Overheid" uiteindelijk toestemming om op koninginnedag 1936 interclubwedstrijdjes te organiseren op Onderlangs, met aan beide einden een keerpunt.

Op 12 augustus 1951 zou de eerste Ronde van Arnhem worden verreden op het Paasbergparcours....

Voor het eerst werd na de oorlog in 1950 weer gestreden om de stedenbeker waarin RKI:O met Paul Scholten, Nol Roelofs en Alfons Leeuwenhagen de hoofdrol vervulde. Laatstgenoemde toonde zich ook de sterkste in de strijd om de provinciale titel, verreden in Apeldoorn. Nol Roelofs begon het jaar 1951 goed met overwinningen in de veldritten in Ugchelen en Arnhem, terwijl hij met Theo Timmerrnans de scepter zwaaide in een koppelkoers op de grasbanen in Oosterbeek. In de loop van dit jaar ging hij nog als winnaar over de streep in Doetinchem en Nijmegen en in het kampioenschap van Gelderland, waarvan hij in 1952 een herhaling te zien gaf, gevolgd door een 2de plaats in 1953. Na een 'proefrit' tussen Arnhem en Nijmegen in het kader van Arnhem Sportstad, gewonnen door Nol Roelofs met drie clubgenoten op de volgende plaatsen, kreeg op 12 augustus de eerste 'echte' Ronde van de Paasberg zijn beslag. In samenwerking met Het Vrije Volk ging RETO - met op kop de toenmalige secretaris en huidig erelid Willem Takke - het waagstuk aan. Ondanks een zware wolkbreuk tijdens de wedstrijd voor amateurs werd het een doorslaand succes.

Hierna had men blijkbaar de smaak te pakken, resulterend in de organisatie van een loodzwaar parcours verreden Ronde van Oosterbeek in 1953 en ' 54 en een Ronde van Velp in 1954. •••

De scherpzinnige

Een wielersupporter uit Randwijk die op 't oog niet bepaald bijdehand lijkt, gaf onlangs met de hint: "wie 't eerst finisht die wint" toch wel van een helder verstand blijk. •••

Tot de min of meer normale aktiviteiten in de wintermaanden behoorde veel­ al een 'forumavond', waarin de renners zich konden laten voorlichten door grootheden uit de wielersport. RETO bleef hierin in 1955 niet achter. Verder werd er steun verleend bij de finish van een halve etappe in Olympia's Tour in de Kloosterstraat, van waaruit later op de dag ook werd gestart voor de tweede halve rit. Ter hoogte van de Groen van Prinstererstraat eindigde in 1957 een etappe in de Johan de Wittlaan van de Profronde van Nederland, gewonnen door de be­ faamde Belg Rik van Looy. Na een overnachting in hotel Hovi aan de Hom­ melseweg werd 's anderdaags een ploegentijdrit verreden op het terrein van de Oranjekazerne in Schaarsbergen.

Teneinde ook het zuidelijk deel van Arnhem in de viering van koninginnedag te betrekken deed de 'Stichting Viering Nationale Feestdagen' (wat een mondvol) in 1959 een beroep op RETO om in de wijk Malburgen een wieler­ ronde op poten te zetten. Hetgeen geschiedde, zij het in eerste aanleg voor nieuwelingen. Helaas viel na 20 afleveringen het doek over dit door de wijkbewoners zeer gewaardeerde evenement. Verkeersdrempels en wegversmallingen zorgden ervoor dat het parcours voor hardfietsen niet langer verantwoord was. •

Toch had deze wedstrijd in die jaren drie winnaars uit eigen gelederen opgeleverd en wel Cees van Espen in 1961 bij de amateurs, Nico Regter in 1975 bij de liefhebbers en Amo de Jong in 1976 bij de junioren.

Goede recensie

Een Vlaamse verslaggever seinde: "Awel zunne deez koers vond z'n einde; er is zeker en vast weeral braaf gesjast, vermits er volk was van ver en van heinde".

***

Het begin van de jaren zestig kregen het kenmerk van de oude liefde van Piet Moens, die er ondanks de voortschrijdende motorisering niet tegenop zag ouderwetse toertochten te organiseren en door een renner die weldra een nati­ onaal niveau zou bereiken, t.w. Cees van Espen. In 1960 toonde hij zijn kunnen al door de 2de plaats in de Paasbergronde en 3 overwinningen.

Cees van Espen als beroepsrenner in de Ronde van België In 1961 ging hij niet minder dan tien keer als eerste over de streep, o.a. Mal­ burgen. Ook de clubtitel van RETO schreef hij op zijn naam, waarvan hij een jaar later een herhaling gaf. In 1961 won hij behalve de Ronde van Twente, de 2 daagse Ronde van Brabant en het prestatieklassement in de 3-daagse Ronde om het IJsselmeer. In de Ronde van Friesland en van Noord-Holland en in Olympia's Tour legde hij beslag op respectievelijk de 2de, de 3de en de 10de plaats. Met de formidabele voorsprong van 5 minuten en 45 seconden won hij in 1963 het Gelders kampioenschap. Verder zegevierde hij in Kleef, in Nunspeet en in Surhuisterveen en won hij een rit in de Ronde om het IJsselmeer en twee ritten in de Ronde van St. Laurent (Canada).

Zowel in de Ronde van Noord-Holland als in de Kersenronde, de Ronde van Midden-Zeeland en het open kampioenschap van Tsjecho-Slowakije bezette hij de tweede plaats. Onder leiding van bestuurslid P. Jansen, beter bekend als Jansen-zuid werd na de prestaties van Van Espen in Canada een glorieuze intocht op touw gezet. Voorafgegaan door een tamboerkorps werd hij begeleid ,naar zijn ouderlijke woning in het Broek, onder het toeziend oog van vele buurtbewoners.

Een jaar later vond hij als beroepsrenner onderdak in de door Kees Pellenaars geleide "Televizierploeg'. In dat eerste jaar won hij de Ronde van Ossen­ drecht en eindigde als 2de in het puntenklassement van de Nederlandse profkoersen. In 1965 liet hij zijn naam bijschrijven op de erelijst van '0' van Oldenzaal en van de Ronde van Zundert. In een etappe van Parijs-Nice finishte hij als 2de, maar de klap op de vuurpijl was een rit-overwinning in de Tour de France. In de Ronde van Vlaanderen eindigde hij als Ilde, na voor rugdekking te hebben gezorgd voor ploeggenoot Jo de Roo die dan ook prompt de koers won. In de Waalse Pijl ging hij als achtste over de streep en was hiermee de eerste Nederlander. Ook in 1966 legde hij beslag op een groot aantal ereplaatsen plus een enkele overwinning in België. Zijn beste prestatie van dit jaar leverde hij in de eerste Amstel Gold Race met een 7de plaats. Ook in 1967 won hij prijzen, maar net geen eerste.. Na te zijn gestopt veroverde hij in 1978 en in 1980 nog eens een Gelderse titel bij de veteranen, maar de leeftijd begon zoeljesaan een rol te spelen, hetgeen niet wegneemt dat hij tot op de dag van vandaag de racefiets trouw is gebleven. •••

Brand meester

Een renner afkomstig uit Bakel zorgde tijdens een koers voor spektakel, want hij dook in een sloot, maar de brandweer die schoot hem te hulp met zes man en een takel. Niet minder dan negen tweede plaatsen - met inbegrip van het Gelderse kampioenschap - plus één overwinning was het resultaat van de Arnhemse nieuweling Jan Hesse in 1962. Militaire dienst en andere ongemakken hielden hem echter enige tijd bezig, maar in 1966 behaalde hij op een warme dag in Steenderen de Gelderse titel bij de amateurs, na te hebben afgerekend met een ijzersterke coalitie van De IJsselstreek. In 1967 werd hij evenals eeD jaar tevoren 2de in Malburgen, maar hij compenseerde dat met overwinningen in de Drentse DorpenomJoop, de Acht van Chaam en de Ronde van Driel waar hij zijn naam ook in 1965 op de erelijst had laten plaatsen.

De jaarvergadering van RETO in 1963 leverde een positief beleid op ten opzichte van voorafgaande jaren. Dankzij een beleid waarbij de publiciteit energiek ter hand werd genomen bleek het ledenaantal met maar liefst 60% te zijn gestegen. Hoogtepunt van deze bijeenkomst was het uitreiken van de Willem Takke­ wisselbeker door de schenker aan Jan van de Kamp voor zijn verbetering van het tijdritrecord over 12 km. Hiermee werd eer betoond aan een lid met een voorbeeldige portie clubliefde. Zelden ontbrak hij bij clubritten en competities en als RETO een beroep op hem deed was hij present.

V.l.n.r. Jan van de Kamp, Jan Hesse, Jan Roeiaften en Willy Felix, voor de slarl van hel clubkampioenschap in J962 in Wijk bij Duurstede. Niet op de /010 Willy Meijer en Cees van Espen --

Een ontmoeting in Apeldoorn tussen De Adelaar en RETO op hometrainers eindigde met een overwinning van Willy Felix. Ook RETO's najaarscompe­ titie schreef hij op zijn naam. Al in 1960 had hij blijk gegeven van zijn aanleg door als nieuweling de Ronde van Doetinchem op zijn naam te schrijven. Als amateur zegevierde hij in 1968 zowel in Vlijmen als in Rijen. Na zijn verhuizing naar Apeldoorn boekte hij als liefhebber vooral successen tijdens de Gelderse kampioenschappen waarin hij in 1976 tweede werd en meer nog als veteraan, met Gelderse titels in 1979, '81, '82 en 83 en een 2de plaats in 1980 achter Cees van Espen. ***

Onvrijwillige striptease

't Was op een ereschavot waar 't gebeurde dat een zeer 'ronde' miss hevig kleurde toen ze voor 't oog van de natie en met een warme ovatie heel spontaan uit haar spijkerbroek scheurde.

***

Een tot dan toe ongekende prestatie leverde een RETO-ploeg, bestaande uit Cees van Espen, Jan Hesse, Willy Felix en Henk van den Anker bij de Nederlandse Clubkampioenschappen in Wijk bij Duurstede in 1964. Vóór een aantal gerenommeerde clubs werd in de A-klasse voor profs en amateurs beslag gelegd op een eervolle 8ste plaats. In september van dit jaar had RETO medewerking verleend bij de etappe­ finish van de 3-daagse Ronde om het IJsselmeer op Onderlangs. Geteisterd door storm en zware slagregens kwam de stoet Arnhem in het halfdonker binnen, wat de jury een moeilijke klus opleverde.

Met een staat van dienst die zich uitstrekt over meer dan 30 jaar mag de naam van Nico Regter niet onvermeld blijven. In de uitslag van de Ronde van Velp in 1951 staat hij al vermeld op de 6de plaats bij de nieuwelingen en in 1982 wist hij zich als veteraan 21 maal bij de eerste tien te klasseren. RETO's clubtitel veroverde hij in 1952. Verder finishte hij in totaal rond de 150 keer bij de eerste tien, met uitzondering van overwinningen in Didam (1964), Malburgen en Zwanenburg (1975), het Gelders kampioenschap (1977), Oene (1980) en Epe en Vorden (1981). Een carrière om trots op te zijn!

In Puiflijk, waar Joop Zoetemelk in 1965 zijn allereerste koers won, ging in 1966 een nieuweling van RETO, William van der Walle als eerste over de streep. Helaas bleek voor hem geen loopbaan à la Zoetemelk te zijn weggelegd. Toch deed hij het als nieuweling niet slecht met enkele overwinningen en veel ereplaatsen, die hij vooral aan zijn strijdlust te danken had. Rugklachten noopten hem tot vroegtijdig stoppen.

Een leven tussen de wielen

RETO was precies 10 maanden oud toen op 24 augustus 1921 een zekere Piet Moens zich kwam aanmelden als lid. Na enkele jaren actief te zijn geweest op de fiets, deed hij wat maar weinig renners hierna doen: hij stelde zich beschikbaar voor bestuurlijke- en organisatorische functies. Of het nu ging om de organisatie van vaardigheidsritten, cycle-crosses, grasbaan- of hometrainerwedstrijden, Piet Moens behoorde tot de uitvoerders. Zo ook bij het eerste op Gelderse bodem verreden criterium, de in 1936 verreden Ronde van Oosterbeek. Verder was hij gedurende 5 jaar als terreinknecht in vaste dienst van de wielerbaan aan het Lange Water. Kortom, waar in Arnhem of omgeving sprake was van wielersport kon men Piet Moens ontmoeten. Het was dan ook niet verwonderlijk dat hij meer dan eens voor de rechter moest verschijnen voor het uitschrijven en leiden van toenmaals verboden wedstrijdjes of trainingsritten.

Nadat RETO in de oorlog een 'slapend' bestaan had geleid, was het bijna vanzelfsprekend Piet Moens die voor I april 1949 de heroprichtingsver­ gadering uitschreef. Als dank voor zijn jarenlange inzet voor de Sportweek van de Jeugdgemeenschap Klarendal werd hij in 1957 tot 'Ridder van Klarendal' be­ noemd. Deze waardering vervulde hem met trots, evenals uiteraard het erelidmaatschap van RETO dat hem op 2de kerstdag 1963 werd aangeboden. Bovendien overhandigde de heer Hogenhout hem namens het gemeente­ bestuur een medaille met op de achterzijde de simpele woorden 'Met dank'. Het spreekt vanzelf dat het in 1970 te vieren 50 jarig jubileum van RETO hem al geruime tijd bezig hield. Bijzonder tragisch was dan ook zijn overlijden daags voor deze vooral voor hem zo belangrijke gebeurtenis.

Het 50-jarig jubileum van RETO in 1970 werd op drieërlei wijze gevierd. Op zaterdag 24 oktober werd een receptie gegeven in restaurant 'Onder de Luifels' in winkelcentrum Presikhaaf, gevolgd door een feestavond voor de leden in het KAB-gebouwen een Ronde van Beekhuizen voor amateurs, genaamd'Criterium der Winnaars'. Voor deze manifestatie was speciale toestemming verleend door de KNWU­ sportcommissie. KNWU-voorzitter Dr. P. van Dijk kwam tijdens de receptie persoonlijk de Unievlag overhandigen. In samenwerking met de plaatselijke Oranjevereniging werd dit jaar ook een wielerronde in Rheden gerealiseerd door RETO. ~-

Geen loon naar werken

Een renner - een ouwe Edammer - zei: "Heus, ik ben van huis-uit geen drammer, maar ik spurtte me gek voor de zestigste plek, nou is de jury al weg, gêh, wat jammer". •••

Het beste resultaat ooit behaald door een RETO-team in het nationale clubkampioenschap kwam in 1971 tot stand door het viertal Gert Robbertsen, Jan Six Dijkstra, Bennie Arentsen en Freddy Smits. Een derde plaats en een bijbehorende bronzen medaille was hun beloning voor hun prestatie in de B-categorie.

Dit was het jaar waarin er meer mogelijk bleek. Behalve een Ronde voor profs in het City-Centrum samen met Het Vrije Volk knipte wethouder H.J. Bisterbosch op 30 oktober het lint door van het voor RETO bedoelde trainingsparcours rond het landgoed Westerheide. Niemand kon op dit moment vermoeden dat ook dit een doodgeboren kindje zou blijken te zijn.

Met een blik op de toekomst werd in 1971 op Papendal een nationaal jeugdtoernooi georganiseerd. Problemen waren er echter ook. Zo was de KNWU het niet eens met de overigens goedbedoelde jeugdinstuif van RETO, dat teveel als doel op zich werd gezien in plaats van als middel om de jeugd aan te trekken.

Met tevens de Gelderse kampioenschappen ging in januari 1972 bij de Stenen Tafel een veldrit van start. Winnaar en Gelders kampioen bij de nieuwelingen werd RETO-lid Bennie Arentsen, die kort hierna in het Nederlands kampi­ oenschap verdienstelijk vierde werd. Een 3de plaats in de omloop van Niekerk-Oldekerk plus overwinningen in Druten, Tiel (tweemaal) en in het Gelders kampioenschap behaalde de Edese RETO-nieuweling Gert Robbertsen in 1972. Verder won hij met overtuiging een selectiewedstrijd voor studenten in Beek­ huizen en eindigde hij in het wereldkampioenschap voor deze categorie als 2de. Eenzelfde klassering kwam op het conto van de militaire ploeg tijdens het WK voor militairen in de ploegenachtervolging. Behalve Robbertsen bestond dit team uit Roy Schuiten, Henk Poppe en Huub Geurts. Good-old Jan van de Kamp werd dit jaar weer eens clubkampioen van RETO. Vanwege de omstandigheid dat voor het gebruik van het trainingsparcours op Papendal betaald moest worden deed RETO in 1973 een beroep op de gemeente om steun. Gelders kampioen bij de aspiranten werd RETO-lid Arno de Jong uit Gend!, in 1974 gevolgd door een titel bij de nieuwelingen en in 1975 bij de junioren. Een mooie trilogie! In 1974 schreef hij trouwens ook de Paasbergronde voor nieuwelingen op zijn erelijst bij, benevens een zevental andere koersen, waaronder die in zijn woonplaats Gendt. •••

Overmoed bestraft

Bij een doorkomst zat een renner in Duiven met één hand naar familie te wuiven. Hij zag een bandstoep te laat en viel languit op straat, net toen zijn vrouw zei: "Laat Wi1Iem maar schuiven" . •••

Wethouder J. Heij opende op 26 maart 1977 het langverbeide clubhuis van RETO, dat zich een goede organisator toont van de op Papendal betwistte nationale kampioenschappen van de Medische Wielerkring Nederland. •••

Ambtelijke taal

Een ontwikkelde clubsecretaris, wiens taalgebruik dikwijls raar is, treft omtrent dit feit geen enkel verwijt, aangezien hij een rijksambtenaar is. •••

Vergelijkingen trekken tussen renners uit verschillende perioden is moeilijk, zo niet onmogelijk. Toch durven we van Hans Vonk te beweren dat hij de veelzijdigste renner is geweest van RETO. Zo werd hij Gelders kampioen op de weg en in het veld in 1976 als ." nieuweling en in J977 als junior en in laatstgenoemd jaar 2de in het Nederlands kampioenschap achtervolging en de Paasberg. Een jaar nadien veroverde hij de nationale sprinttitel bij de junioren, won een " drietal wegkoersen en het clubkampioenschap van RETO. Nog als junior eindigde hij als 2de in het Gelders kampioenschap en in het Nederlands tandemkampioenschap als amateur, als 3de in de sprint en de I km tijdrit en in de sprint op de overdekte baan.

Vóór kopstukken als Snoeyink, Hassink en Lammertink finishte hij als eerste in de Ronde van Zuid-Friesland, in de tijdrit om het Merkenkampioenschap en in de Ronde van het City-Centrum in 1979. Verder realiseerde hij een 2de plaats in de Ronde van Zeeuws-Vlaanderen en in de tijdrit en in het provinciale kampioenschap. In de 1 km tijdrit behaalde hij ditmaal brons.

In 1980 werd hij titelhouder in het nationale kampioenschap over I km op de overdekte baan, won een etappe in de Groningse 4-daagse en 6 criteriums, waaronder Driel en 2 in België en liet zich in de Ronde van Overijssel slechts kloppen door Herman Snoeyink. Met een ritzege en een 4de plaats in het eindklassement was hij de beste Nederlander in de Raiffeisen Rundfahrt. Eenzelfde klassering bereikte hij in Olympia's Ronde achter drie dominerende Russen.

In 1981 (te vroeg?) prof geworden in een kleine ploeg kon hij zich in de Ronde van Spanje tweemaal als 3de laten noteren in de etappes. maar een voedselvergiftiging maakte vroegtijdig een einde aan dit avontuur. In de etappekoers Ruta del Sol eindigde hij nog als vijftiende, maar meer dan wat ereprijzen zat er niet meer in.

Voor een totaal van 6 overwinningen in 1981 zorgde junior Joop van Meegen (Lochem en Didam), nieuweling Robbie Zwijnen (Appeltern en Beek) en veteraan Nico Regter (Vorden en Epe). Na een gedurfde solo behaalde Robbie Zwijnen bovendien de Gelderse titel op de weg, terwijl Marion Haitsma en Sylvia Langenbach in de officieuze titelstrijd voor dames de eerste en tweede plaats voor zich opeisten.

Aankomend 'topper' Leo Peelen schreef zowel in 1983 als in '84 het Nederlands kampioenschap klassementwedstrijd op zijn naam bij de nieuwelingen plus het Noord-oostelijk kampioenschap in deze discipline en in de sprint in 1984. Bovendien won hij niet minder dan 11 wegwedstrijden, waaronder de Omloop van Lek en IJssel. Een unieke serie maakte hij door het winnen van de Paasbergronde in 1984 bij de nieuwelingen, in 1985 bij de junioren en in 1988 bij de amateurs. Nog nimmer was dit een RETO-lid gelukt.!

Met inbegrip van de Omloop van de Veluwe voor clubploegen won hij als junior in 1985 vijfmaal op de weg, drie Noord-oostelijke titels op de baan, waaronder de koppelkoers met broer Rik, de onderdelen achtervolging en klassementwedstrijd in het 6-banen toernooi, een 2de plaats in de Dr. Pepper­ race en een bronzen plak in het nationale achtervolgings-kampioenschap.

Ook in de eigen woonplaats Elden voltooide hij een trilogie door in 1985 bij de junioren en in 1988 en '89 bij de amateurs te zegevieren. Internationaal maakte hij twee klappers in zijn specialisatie: de klassementswedstrijd. Tijdens de Olympische Spelen van 1988 in Seoel veroverde hij hierin zilver en bij de wereldkampioenschappen van 1989 brons. Prestaties om trots op te zijn. Leo Pee/en Zilveren medaille Olympische Spelen Seoul

Het onderdeel wielrennen was bij de Jeugd Olympische Dagen' in 1984 op Papendal in organisatorische handen van RETO. Op dezelfde lokatie werd ter viering van het 65-jarig jubileum in 1985 de strijd om de provinciale titels betwist. Voor het eerst sinds vele jaren was dit ook een activiteit van RETO.

***

Anti-fiets

Een sportredacteur in de Randstad beschreefsporten waarvan hij verstand had maar wat men zeer zelden zag was een wielerverslag omdat hij aan fietsen het land had.

*** =-=--

Onder de titel 'WV RETO op de goede weg?' zag in 1990 een uitstekend gedocumenteerd beleidsplan het licht, samengesteld door Rob de Bruin, Albert Janssen en Karst Zijlstra. Uit een krantenbericht hierover éiteren we:

Concrete toezeggingen kon wethouder Van Hensbergen nog niet doen, maar door het rapport is bij in elk geval doordrongen van de noodzaak van een goede wieleraccommodatie in Arnhem.

Veelbetekend is helaas de ondertitel van het werkstuk, namelijk:

Is er wielertoekomst in Arnhem na 1991?

Vier jaar na deze noodkreet zou men een oplossing mogen verwachten in een stad waar men blijkbaar zonder veel moeite een rniljoentje of wat kan reserveren voor een Eurodrome/Akzodrome/Gelders Stadion.

Het valt niet te ontkennen dat door deze verwikkelingen de 'R' van RETO enigszins naar de achtergrond is verdrongen. Men mag zich gelukkig prijzen dat er nog altijd mensen te vinden zijn die de tradities van 75 jaar durven voort te zetten.

De 'T' van RETO neemt daarentegen weer de belangrijke plaats in van de eerste jaren, maar ook het 'nieuwe' ATB-gebeuren krijgt veel aandacht.

Toch blijven we hopen dat RETO binnen afzienbare tijd weer de club van wielrenners wordt, zonder dat de overige aktiviteiten hier nadeel van behoeven te ondervinden. Het laten voortbestaan van de Paasbergronde (en van Elden) kan hier bij een belangrijke rol vervullen.

Dus de banden opgepompt en met volle snelheid op Daar de 80.

Arnhem 199)

***

1920-1995

't is een dag om te speechen en toosten op de 'Ren- en Toeristenclub Oosten' Vijfenzeventig jaar is RETO, heus waar, laat ons daarop gezamenlijk proosten! - Van Wielervereniging naar omnivereniging RETO

In 1992 was het dan zover, na heel veel vergaderen met besturen en instanties en wat daar allemaal bij komt kijken om van een Wielervereniging tot een Ornnivereniging te komen. Algemeen voorzitter R. de Bruin heeft daar een massa tijd in gestopt. Het is gelukt, iedere afdeling heeft nu een eigen bestuur en is zelf verantwoordelijk voor zijn afdeling, met een overkoepelend algemeen bestuur. Dhr. R. de Bruin ging nog een stapje verder. RETO had geen eigen logo, ook daar is hij in geslaagd. Tijdens de nieuwjaarsreceptie in januari 1993 werd het logo onthuld door het erelid dhr. C. van Elden.

Het idee voor dit ontwerp is ontstaan door dhr. R. de Bruin en zijn bestuur. De heer P. Wiersma heeft het logo van plaatstaal gemaakt en de heer J. Leunen heeft het geheel voorzien van de voor ons zo vertrouwde kleuren. Zodat het voor langere tijd geconserveerd is en het clubhuis van RETO de naamsbekendheid geeft die het verdiend.

Rechts dhr. C. van Elden en R. de Bruin. Linies dhr. 1. Leunen Renafdeling

De wielrenafdeling telt momenteel 34 leden, en wil zich komend jaar ook weer inzetten voor het populariseren van de wielersport in al zijn tegen­ woordige facetten. De inmiddels traditionele Rondes van de Paasberg en Elden, zijn ook dit jaar weer gehouden. .. De Ronde van de Paasberg inmiddels al voor de 45ste keer gehouden; de winnaar aldaar soleerde ronden lang en zette het complete peloton op twee ronden achterstand, terwijl een wolkbreuk voor veel uitvallers zorgde, reed hij (met na afloop bleek, een gebroken frame) naar de zege! Een mooiere afloop konden wij niet bedenken voor deze jubileumronde.

De laatste ontwikkelingen zijn: de naamsveranderingen en categorieën­ wijzigingen bij de licentiehouders. Per 1996 worden in het kader van de mondialisering van het wielrennen en op verzoek van de vel de categorieën veranderd. De amateurs-A worden nu opgedeeld in twee leeftijdsgroepen, de Neo­ amateurs/Espoirs van 19 tot en met 22 jaar en de amateurs/Elite van 23 jaar en ouder. Ook de profs vallen onder die groep. In de praktijk betekent dit dat er meer wedstrijden openstaan voor de amateur­ s, waarin ook profs startten. Het Nederlands kampioenschap liep al op deze wijziging vooruit door een grote groep amateurs samen met de profs te laten rijden, en zo de wedstrijd voor het publiek aantrekkelijker te maken. Er was meer strijd te zien, ook in het begin van de wedstrijd, iets wat er bij de profs nog wel eens aan ontbreekt. De amateurs-B straks 'cyclosportieven' (in België al gebruikelijk), de veteranen vanaf 40 jaar worden 'masters', de C-amateurs worden 'recreatierenner' (al dan niet met een licentie).

Het ATB-fietsen De opkomst van de ATB (all-terrain-bike) is een feit het is definitief de fase van 'een rage' al voorbij. Steeds meer wedstrijden, nationaal en internationaal worden georganiseerd, en de populariteit neem toe, evenals de aandacht in de media. Ook binnen RETO is dit merkbaar doordat leden eerst als "leuke wintertraining" de ATB ontdekken en dan de smaak te pakken krijgen om vervolgens ook in het wie~erseizoen (het voorjaar en zomer) eens een wedstrijd te rijden. De categorieën bij de ATB zijn: Experts (profs en renners op niveau van amateurs -A) sportklasse (niveau amateurs-B) dames junioren, veteranen en fun-klasse (zonder licentie rijden op dagkaart). In dit jubileumjaar voor RETO is ook de eerste Arnhemse ATB-wedstrijd een feit geworden. Op een parcours van 6 km lengte hebben alle categorieën elkaar bestreden rondom de paden en weggetjes van" De Steenen Tafel" in het stadspark Klarenbeek. TOERAFDELING

In de jaren zeventig wat ik me althans nog herinnerd werd er bij RETO vanaf '73 tot ± '75 serieus getraind door de amateurs o.l.v. Hen!< v.d. Spreng. De jeugd o.l.v. Piet Wiersma en de rest trainde maar wat voor zichzelf. Zo gebeurde 't dat we geleidelijk onofficieel met 'n ploegje senioren en veteranen elke zondagochtend om ± 09.30 uur vertrokken vanaf 't club­ gebouwen dat ging zo'n jaar of drie-vier door. • In 't seizoen reed ieder in z'n eigen categorie z'n wedstrijden en 's winters als 't redelijk weer was met bovengenoemd ploegje trainen. Als ik wat namen noem; dan waren dat o.a. Nico Regter, Gerard Oudsen, Cor de Goey, H. Haselhorst, Adje Martin (bij velen zeer bekend), Ad Martens (onze toenmalige secretaris). Vaders van jeugd, Cor Zwijnen, Johan en Heini Cremer, Hen!< Haitsma en Frans Raayman. In die tijd had ik, doordat ik toen al diverse tochten reed, wat contacten opgedaan met mensen die lid waren van de toenmalige Toerstichting de N.R.T.U. en inmiddels wat gegevens verzameld om eventueel bij RETD een toerafdeling op poten te zetten. Nou dat ging bij een wielervereniging niet echt van 'n leien dakje. Mijn bedoeling was om wat meer geprogrammeerd te gaan fietsen, maar onze toenmalige voorzitter Eef Hermeling was niet direct laaiend enthousiast. Er moest heel veel gepraat worden voor hij accoord ging, toen 't eenmaal rond was dat we lid werden van de N.R.T.U. was Hermeling vol medewerking. Heel veel steun en medewerking hebben we gehad van Ad Martens, dit mag echt niet worden vergeten, mede door Martens konden we direct goed starten met de toerafdeling. Het aanwerven van leden was in 't begin een groot probleem, zodanig dat ik zelfs zaterdagsmiddags diverse mensen belden of ze zondagochtend mee wilden gaan fietsen. Maar geleidelijk aan groeide de toerafdeling, we hadden zelfs in die eerste maanden ± 15 leden!!!! waaronder zelfs twee dames. maar als 't zondagsochtend slecht weer was, dan stond bij mij thuis de telefoon roodgloeiend. Zo van wat doen we nu, gaan we nog fietsen? Maar langzaamaan begon alles goed te lopen door goede afspraken en 'n rittenprogramma. Zo ben ik dan een paar jaar voorzitter geweest van de toer tot dat de heer Thonen het van mij overnam, waarmee we een zeer sterke figuur in onze toerafdeling hadden, deze man had namelijk veel wat ik niet had en dat was vrije tijd; met Geert Thonèn is er echt vaart in de toerafdeling gekomen. • Hij groeide direct een stuk of 3/4 tandjes bij, en het verdere verloop van de toerafdeling is alleen maar beter en groter geworden. Hopelijk zal dit er voor de toekomst ook blijvend inzitten.

Ik wens het huidige bestuur veel sterkte en succes.

Frans Raayman Toergeschiedenis

In de begin jaren tachtig werd het toerfietsen bij RETO op een hoger plan gezet. De grote animators hierachter waren Geert Thonen, Joop Langenbach en Geert Corporaal met diverse medewerkers die we niet tekort willen doen. RETO's toerafdeling werd naar buiten gedragen en dit resulteerde in een flinke ledenaanwas ook van de dames. Om de leden wat te bieden werd het programma uitgebreid met diverse zelf georganiseerde toertochten. De bekendste is wel de in 1976 ontstane dauwtraptocht. De grootste bekendheid maakte de toerafdeling in 1994" toen ze zelfs de voorpagina haalde van de Arnhemse Courant met de Airbometocht. Deze tocht werd in 1985 voor de eerste maal georganiseerd, maar in 1994 door een vijftal leden professioneel aangepakt en dit resulteerde in een deelname van 2200 fietsers. In de loop der jaren werd er steeds meer georganiseerd om de leden maar aan het fietsen te houden van I-daagse monstertochten de eerste in 1985 Amhem­ Maastricht-Arnhem 375 km tot 2 en 3 daagse tochten van 400 tot 700 km. Waarvan de 3-daagse van 1990 georganiseerd door onze huidige algemeen voorzitter Rob de Bruin niet snel door de deelnemers en begeleiders vergeten zal worden. Het programma werd zelfs uitgebreid met een fietsvierdaagse en een avond­ fietsvierdaagse. In de jaren tachtig werd er door diverse leden flink op los getrapt bij diverse klassiekers in heel Europa. In de jaren negentig werd dit minder. Tevens werd er deelgenomen aan de toerronde van Nederland en in 1991 aan Parijs-Brest-Parijs dit waren tochten van 1200 km. Echte kilometervreters hadden we ook, de bekendste was wel Henk van Maanen die het presteerde om in een seizoen meer dan 30.000 km te fietsen. Dat toerfietsers flink kunnen eten moeten we maar eens aan Jan Bokkes vragen die in 1988 net lid was en toen meeging met de 2-daagse naar Haltem. Toerfietsen kan een gezellige bezigheid zijn, als we de snelheid maar in de gaten houden. Dit valt niet altijd mee. We moeten maar aan de wijze woorden denken van onze eerste toervoorzitter Frans Raaijman "toeren is geen wedstrijd, krachtmerting of welke kompetitie­ element dan ook".

Voorzitter Toerafdeling B. Jansen AIRBORNE FIETSTOERTOCHT RETO

Eén van de vele aktiviteiten van de toerafdeling van omnivereniging RETO is het organiseren van toertochten waaraan zowel gezinnen al toerfietsers mee kunnen doen. In 1984 besloot de toerafdeling om een Airbome fietstocht te organiseren.

Het idee was gerezen om een fietstocht te organiseren die voerde langs Airborne monumenten in de gemeentes Arnhem, Renkum, Heteren en Ede, op de laatste zondag in augustus. Om de tocht voor iedereen aantrekkelijk te maken werden er meerdere af­ standen uitgezet. Jaarlijks trok de Airborne fietstocht ongeveer 200 tot 300 deelnemers en was daarmee een aantrekkelijke tocht voor de toerafdeling.

Toen het tweede lustrum van de Airborne fietstocht naderde wilde men proberen om de tocht wat meer naamsbekendheid te geven en er iets speciaals van te maken zodat er ook meer mensen op af zouden komen.

Zo werd er in 1993 een organisatie­ commissie opgericht van 4 leden van de toerafdeling die wilde pro­ beren om van de 10-de versie van de tocht in 1994 een groot evene­ ment te maken. Bovendien was dat jaar de SO-ste herdenking van de Slag om Arnhem. Na ongeveer een jaar organiseren werd op zondag 28 augustus het startschot gegeven voor de 10-de Airborne fietstocht, inmiddels omgedoopt tot Airborne Fietstoertocht RETO. De tocht werd een groot succes. De deelnemers werden voor, tijdens en na de tocht verrast door diverse aktiviteiten. Zo waren er voor de aanvang van de tocht vier parachutisten, elk. - een vlag met zich meedragend, die landden op het sportcomplex De Waaijenberg, de startplaats van de tocht. Daarnaast werd aan de deelnemers onderweg een vlaggetje uitgereikt door de Wapenbroeders met daarop een ..,. beeltenis van de vijftigste herdenking van de Slag om Arnhem. Bij aankomst was er live muziek en kregen de deelnemers een speciaal geslagen medaille die de jaren daarna aangevuld kan worden. 1994 was dus zeer geslaagd met meer dan 2200 deelnemers en de organisatie heeft daarom ook besloten door te gaan op dezelfde wijze. Hopelijk groeit de Airbome Fietstoertocht RETO uit tot een traditie.

Airbomecommissie Jeugdafdeling

Jeugdwielrennen anno 1973 t/rn 1985 Het was in het jaar 1972 toen mijn oudste zoon, 9 jaar oud thuis kwam met de mededeling, dat er op zaterdagmorgen een wielerinstuif werd gehouden in het park te Malburgen-West. Hij had namelijk een kinderfietsje met een echt wielrenstuur en daarmee wilde hij natuurlijk dolgraag aan die instuif meedoen. De instuif werd geleid door de heer Adriaanse. Deze man heeft in het verleden heel veel voor de jeugd van RETO gedaan. Hij kon dan ook ontzettend goed met de jeugd overweg. Het is niet bij één keer gebleven. AI snel was het iedere zaterdagmorgen naar het park en van het één kwam het ander. Ook vaders werden benaderd, om een handje te helpen. Dat was ook bij mij het geval. Je rolt er vanzelf in. Je gaat dan zelf iets voor de jeugd doen. Ik denk hierbij aan de instuif die wij in de winter organiseerde op Home-trainers. Vervolgens benaderen ze je dan voor een bestuursfunctie. Ik heb dan ook ruim 10 jaar verschillende bestuursfuncties bekleed. In die 10 jaren heb ik de jeugdafdeling van RETO zien opbloeien, maar ook helaas de laatste jaren weer zien aftakelen.

De jeugd in J983 Er was een tijd, dat RETO's jeugdafdeling één van de grootste van Gelderland was. Er waren zo'n 35 jeugd-licentiehouders en ieder weekend werd er op zaterdag of zondag gefietst door heel Gelderland. Daarnaast waren er ook nog landelijke tournooien. Dit alles gebeurde onder strenge K.N.W.U. regels. De rennetjes moesten o.a. witte sokjes, een zwarte coursbroek en een club­ shirt in de verenigingskleur dragen. Hieraan werd streng de hand gehouden. Ik herinner mij nog een geval van een jeugdrenner die witte sokjes met een rood streepje erdoor droeg. Hij kreeg een waarschuwing van de jury en vijf minuten de tijd om andere sokken aan te trekken. Bij de volgende keer zou , hij een startverbod krijgen. Alles was streng geregeld. Er mocht met een vast verzet worden gereden, per leeftijd een maximale afstand. Tevens mochten er vooral geen kampioenschappen per district of nationaal worden gereden. Ook te winnen prijzen waren aan afmetingen gebonden. Maar ondanks of misschien wel dankzij deze regels was het een prachtige tijd voor de RETO jeugd. Er werden heel veel ereprijzen in de wacht gesleept. Dat doet je toch wel als jeugd-bestuurslid. Vooral als je ziet, dat er toch nog wat renners doorkomen. Ik denk hierbij aan Hans Vonk, die nog prof is geweest, de toenmalige H.B. ploeg en aan Leo Peelen die zilver haalde op de puntencours tijdens de Olympische Spelen van Seoul van 1988. Ook werden er door deze renners Nederlandse kampioenschappen bij de nieuwelingen, junioren en amateurs gehaald. Het heeft me dan ook veel pijn gedaan om te zien, dat het jeugdwielrennen binnen RETO terugloopt. Je gaat je dan afvragen waar dit toch aan kan liggen. Ik kan eigenlijk maar tot één conclusie komen. Het ontbreken van een eigen verkeersvrij parcours is hiervan de reden. Een probleem, waarmee de gehele renafdeling van RETO te kampen heeft. Ik vraag mij af, hoe het toch mogelijk is, dat een vereniging die 75 jaar bestaat en zijn bestaansrecht toch overduidelijk bewezen heeft nu nog steeds geen eigen parcours heeft. Heel veel commissies hebben vele uren met de gemeente om de tafel gezeten. Het resultaat van deze besprekingen is tot nu toe helaas nul. Dit betekent, dat RETO aan de jeugd die zich wil voorbereiden op het wedstrijdfietsen niets te bieden heeft met alle gevolgen van dien. Dat dit zeer spijtig is voor de jeugd zal duidelijk zijn. Toch hoop ik nog steeds, dat de gemeente Arnhem zal gaan inzien, dat het zo niet langer kan. Als de gemeente de jeugd aan het sporten wil krijgen moet er ook worden gezorgd, dat de mogelijkheden aanwezig zijn. Dit betekent dus ook een wielerparcours voor RETO!!!

Voormalig jeugdbestuurslid J. Cremers

.L .= ~-

Jeugdafdeling 1990-1995

Op het eind van de tachtiger jaren is het, nadat de jeugd bij RETO geheel aan de grond zat, eigenlijk weer zo'n beetje begonnen om wat jongens bij de toerafdeling mee te laten fietsen. Ook was er in verband met de nodige bonden nog wél een secretariaat aanwezig, die werd beheerd door mevr. I. v. Baardewijk. Doordat ik (G. Neijenhuis) in die periode in verband met mijn gezondheid een stapje terug moest doen en geheel bezeten was van de wielersport, werd tijdens een gesprek op een zondagmorgen in het clubhuis terloops aan mij gevraagd of ik er wat inzag om de jeugdafdeling bij RETO weer van de grond te krijgen. Na wat bedenktijd heb ik te kennen gegeven om daarmee te willen beginnen, dat was zo rond 1990. Als voorzitter van de jeugdcommissie heb ik toen de nodige gesprekken gevoerd met algemeen voorzitter R. de Bruin, het dagelijks bestuur, mevr. I. Baardewijk en het algemeen bestuur. Ook werd geleidelijk aan gezocht naar mensen voor de nodige taken wat betreft het jeugdbestuur, begeleiding enz. In 1991 zijn we als jeugdcommissie begonnen met de volgende personen G. Neijenhuis, (voorzitter), I. v. Baardewijk (secretariaat), G. v. Oosten (kasbeheer) en A. Klappe (coördinator).

***

Jeugdleden en hun begeleiders tijdens de Tweedaagse in Wel! 1994 ..

In het begin van 1992 werd er een informatiefolder samengesteld, waaronder de volgende zaken in stonden: een fietsreglement, clubkampioenschap, taakomschrijving voor de begeleiders en het toerschemalkalender voor het fietsseizoen . Via persberichten in diverse regionale dagbladen werden nog eens jeugdleden gevraagd met toer- of racefietsen om op zondagmorgen te komen kijken of mee te fietsen. Ook wordt er een "dikke bandenrace" georganiseerd voor de ~ jeugd van 6 tlm 13 jaar. Na een jaar als aparte afdeling te hebben gedraaid zijn we uitgegroeid van 7 naar 13 leden, bijna 100% stijging. Ook werd er aan winteraktiviteiten gedaan zoals, fietsonderhoud, hometrainwedstrijden en spellenmiddagen in het clubhuis. De jeugd ging ook schaatsen onder leiding van de schaatsers Karst Zijlstra en Jeroen Jansman naar de ijsbaan in Deventer. In 1994 is de jeugdafdeling zo gegroeid dat het werd opgesplitst in de A en B jeugd, zodat de jeugd beter begeleid kan worden. De jeugdafdeling werd in de gelegenheid gesteld om op dinsdagavond bij de renafdeling op Papendal te trainen en ze konden deelnemen aan diverse vrije toertochten van de toerafdeling. Ook was er een "open dag" voor de schooljeugd van 6 tot 13 jaar voor de promotie van de jeugdafdeling. Er werd weer aan "Ome Joops Tour" meegedaan Op de eerste zondag van november volgt dan als afsluiting van het seizoen de sluitingsrit op gewone fietsen met de ouders, broers en zusjes over een afstand van 40 km. Jammer dat we geen parcours hebben, zodat de jongens, die wedstrijden willen rijden, ons gaan verlaten naar elders. Inmiddels hebben enkele begeleiders een cursus jeugdwielrenbegeleider met succes gevolgd, zodat we er naar uitzien om in 1996 met het wedstrijdgebeuren kunnen starten.

Voorzitter jeugd G. Neijenhuis •••

Hoogtevrees

Een mafkees met een hekel aan lopen was eén tweedehands fiets wezen kopen, maar hij vond hem te hoog, dus toen heeft hij heel droog de banden half leeg laten lopen.

••• Jeugdafdeling 1990-1995

Op het eind van de tachtiger jaren is het, nadat de jeugd bij RETO geheel aan de grond zat, eigenlijk weer zo'n beetje begonnen om wat jongens bij de toerafdeling mee te laten fietsen. Ook was er in verband met de nodige bonden nog wél een secretariaat aanwezig, die werd beheerd door mevr. 1. v. Baardewijk. Doordat ik (G. Neijenhuis) in die periode in verband met mijn gezondheid een stapje terug moest doen en geheel bezeten was van de wielersport, werd tijdens een gesprek op een zondagmorgen in het clubhuis terloops aan mij gevraagd of ik er wat inzag om de jeugdafdeling bij RETO weer van de grond te krijgen. Na wat bedenktijd heb ik te kennen gegeven om daarmee te willen beginnen, dat was zo rond 1990. Als voorzitter van de jeugdcommissie heb ik toen de nodige gesprekken gevoerd met algemeen voorzitter R. de Bruin, het dagelijks bestuur, mevr. I. Baardewijk en het algemeen bestuur. Ook werd geleidelijk aan gezocht naar mensen voor de nodige taken wat betreft het jeugdbestuur, begeleiding enz. In 1991 zijn we als jeugdcommissie begonnen met de volgende personen G. Neijenhuis, (voorzitter), I. v. Baardewijk (secretariaat), G. v. Oosten (kasbeheer) en A. Klappe (coördinator).

***

Jeugdleden en hun begeleiders tijdens de Tweedaagse in Weil 1994 In het begin van 1992 werd er een informatiefolder samengesteld, waaronder de volgende zaken in stonden: een fietsreglement, clubkampioenschap, taakomschrijving voor de begeleiders en het toerschemalkalender voor het fietsseizoen . Via persberichten in diverse regionale dagbladen werden nog eens jeugdleden gevraagd met toer- of racefietsen om op zondagmorgen te komen kijken of mee te fietsen. Ook wordt er een "dikke bandenrace" georganiseerd voor de ~ jeugd van 6 t/m 13 jaar. Na een jaar als aparte afdeling te hebben gedraaid zijn we uitgegroeid van 7 naar 13 leden, bijna 100% stijging. Ook werd er aan winteraktiviteiten gedaan zoals, fietsonderhoud, hometrainwedstrijden en spellenmiddagen in het clubhuis. De jeugd ging ook schaatsen onder leiding van de schaatsers Karst Zijlstra en Jeroen Jansman naar de ijsbaan in Deventer. In 1994 is de jeugdafdeling zo gegroeid dat het werd opgesplitst in de A en 8 jeugd, zodat de jeugd beter begeleid kan worden. De jeugdafdeling werd in de gelegenheid gesteld om op dinsdagavond bij de renafdeling op Papendal te trainen en ze konden deelnemen aan diverse vrije toertochten van de toerafdeling. Ook was er een "open dag" voor de schooljeugd van 6 tot 13 jaar voor de promotie van de jeugdafdeling. Er werd weer aan "Ome loops Tour" meegedaan Op de eerste zondag van november volgt dan als afsluiting van het seizoen de sluitingsrit op gewone fietsen met de ouders, broers en zusjes over een afstand van 40 km. Jammer dat we geen parcours hebben, zodat de jongens, die wedstrijden willen rijden, ons gaan verlaten naar elders. Inmiddels hebben enkele begeleiders een cursus jeugdwielrenbegeleider met succes gevolgd, zodat we er naar uitzien om in 1996 met het wedstrijdgebeuren kunnen starten.

Voorzitter jeugd G. Neijenhuis •••

Hoogtevrees

Een mafkees met een hekel aan lopen was eén tweedehands fiets wezen kopen, maar hij vond hem te hoog, dus toen heeft hij heel droog de banden half leeg laten lopen.

••• VOORZITTERS VAN RETO

1920-1961 A. Frank W. Takke J. van Lambaarts C. van Voeren G. Staal T. de Korver W. Reinhard P. Moens J. Tardijn L.A. Schilt W. van Anholt W. Kers Dhr. Walraven

1962 } 1975 } 1963 } G. Jansen 1976 } 1964 } 1977 } 1978 } 1979 } E. Hermeling 1965 } B. v.d. Anker 1980 } 1981 } 1982 } 1966 } 1983 } 1967 } 1984 } 1968 } Rl Derksen 1969 } 1970 ) 1985 } 1986 } J. Mulder 1987 } 1971 } 1988 } 1972 } A.G. Martens 1989 } 1973 } 1974 } 1990 } G.G.L.A.C. de Mari

1991 } 1992 } 1993 } R. de Bruin 1994 } 1995 } .1,1 /'1~ ttnJt-

De bokkenjager

Een bestuurslid was dikwijls betrokken bij 't schieten van zeldzame bokken. Hij kreeg veel commentaar, maar één ding is waar: hém schoten ze niet van de sokken. ••• Dansend door het leven

Een prof die geweldig kon dalen, maar bang was als klimmer te falen, nam geruime tijd les bij 'n balletdanseres en danst voortaan op de pedalen.

***

AOW-overleg

Twee zeer oude wielerfanaten, die het hardfietsen niet konden laten, verschilden dikwijls van mening als ze kort na de training in de hal van 't bejaardenhuis zaten.

***

Spoorzoekers

Twee intelligente toeristen, die zich nooit of te nimmer vergisten, maakten samen een tocht en werden dagen gezocht, omdat ze de weg niet meer wisten.

***

Kenau op de fiets

Een (.enster in een zuidelijk buurland verloochende zeer haar natuur want ze pruimde tabak en dronk als een kozak en poetste haar tanden met schuurzand. *** Colofon

Medewerking aan dit jubileumboekje hebben verleend:

Burgemeester van Arnhem dhr. mr. P. Scholten

KNWU voorzitter dhr. J. Atsma

NTFU voorzitter dhr. J.A. van Oosten

Bestuur O. V. RETO dhr. R. de Bruin

Limericks: Corvèl

De heer C. van Elden

Renafdeling: de heer M.P. van Huffelen

De heer Fr. Raayman, oud voorzitter Toerafdeling

De heer B. Jansen, Toerafdeling

De heer J. Cremers, voormalig voorzitter Jeugd

De heer G. Neijenhuis, voorzitter Jeugdafdeling

De adverteerders

Drukkerij De Hommel - Giesbeek

Coördinatie: mevr. B. Wiersma