Jaarverslag 2016 Nederlands Letterenfonds
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ederlands N letterenfonds dutch foundation for literature Jaar- verslag 2016 1 Inleiding 4 Terugblik op de periode 2013-2016 11 Het Letterenfonds in Nederland 17 Het Letterenfonds in het buitenland 21 Bijzondere projecten en samenwerkingsverbanden 25 Kwaliteitsbeleid 27 Vooruitzichten 30 Bestuur en beheer 35 Bijlage 1: Verslag Raad van Toezicht 37 Bijlage 2: Raad van advies, externe lezers & bureau 43 Bijlage 3: Subsidies 79 Bijlage 4: Prijzen 82 Bijlage 5: Activiteiten en programma's 89 Bijlage 6: Publicaties, websites en social media 92 Bijlage 7: Balans & exploitatierekening 96 Bijlage 8: Private stichtingen 97 Colofon Inleiding de partijen uit de boekensector wordt gevoerd, stemmen hoopvol. Dat de boekenmarkt voor het tweede jaar op rij licht is gegroeid kan hierop een positieve invloed hebben. Er is in de voorbije subsidieperiode veel tot stand gebracht ‘Het is gezien … het is niet onopgemerkt gebleven.’ waar het Letterenfonds met gepaste trots op terug kijkt. Het is toepasselijk om dit jaarverslag te beginnen met Bij veel van wat er gerealiseerd is, heeft Pieter Steinz, deze zin uit de laatste regels van De avonden. Bijna directeur van het fonds van maart 2012 tot najaar 2015, zeventig jaar na verschijning in Nederland beleefde een beslissende rol vervuld. Pieter leefde literatuur, als Gerard Reves beroemdste roman recentelijk een nieuw lezer, promotor, schrijver, moderator, en nam anderen debuut, ditmaal in een meesterlijke Engelse vertaling van graag in zijn enthousiasme mee. In de korte tijd van zijn Sam Garrett, uitgegeven door Pushkin Press. Het succes directeurschap verrichtte hij pionierswerk in verschillende van deze Engelse editie werd ook in de Nederlandse landen, waaronder Brazilië en Argentinië, door eerste con- pers breed uitgemeten: nog voor The Evenings goed tacten te leggen met Braziliaanse en Latijn-Amerikaanse en wel de Engelse boekhandels bereikte was een derde uitgevers. Hij leverde de belangrijkste bijdrage aan het druk al opgelegd, werd de roman in de Britse kranten bidboek waarmee de organisatoren van de Frankfurter geprezen als een ‘masterpiece’ en ‘a cornerstone manqué Buchmesse werden overtuigd Nederland en Vlaanderen of modern European literature’, en werd hij uitgeroepen tot Ehrengast uit te roepen. Dat het gastlandprogramma tot een van de belangrijkste vertaalde romans van 2016 de sfeer droeg van kosmopolitisme, van de wijde blik en door de Financial Times. het grote culturele verband was in belangrijke mate aan Pieter te danken. Voor de medewerkers en bestuursleden Reves boek is opgemerkt, zoveel is zeker. Maar hetzelfde van het Letterenfonds was Pieter een bevlogen en kan gezegd worden van de vele romans, non-fictie inspirerende directeur, benaderbaar, geestig, wars van boeken, poëziebundels, graphic novels en kinderboeken dik doenerij, geëngageerd op de juiste manier, namelijk die de afgelopen vier jaar met steun van het Nederlands geïnteresseerd in mensen. Hij overleed op 29 augustus Letterenfonds zijn geschreven, vertaald, en in het buiten- 2016 aan de gevolgen van ALS. Zijn voortijdige dood land verschenen. Veelgelezen, prijswinnende, in de pers heeft het Letterenfonds diep geraakt. bejubelde boeken, of stille juweeltjes, kleine revoluties die levens van mensen veranderden, die duidelijk maken Wie zijn we en wat doen we hoe relevant en waardevol literatuur is en hoe belangrijk Het fonds stimuleert, door middel van beurzen en subsidies het is om die literatuur te koesteren. aan schrijvers, vertalers, uitgevers en festivals, de kwaliteit, pluriformiteit en veelstemmigheid in de literatuur, en bevor- U leest het jaarverslag 2016, dat tevens een terugblik dert de verspreiding en promotie van de Nederlands- en biedt op de subsidieperiode 2013 – 2016. Een roerige Friestalige literatuur in binnen- en buitenland. Deze missie, periode die moeizaam begon met forse bezuinigingen waarin aandacht voor aanbod, zichtbaarheid en vraag op cultuur en crisis in het boekenvak, maar gelukkig in samenkomt, is het uitgangspunt bij de beleidskeuzes van majeur eindigde met weer voorzichtig stijgende boek- het Letterenfonds. verkopen en met het grootste internationale succes van de Nederlandstalige literatuur in ruim twintig jaar: het Ten behoeve van deze missie hanteert het fonds verschil- Nederlands-Vlaamse gastlandschap ter gelegenheid van lende instrumenten: enerzijds het verstrekken van subsidies de Frankfurter Buchmesse 2016, het resultaat van een aan schrijvers, vertalers en uitgevers en anderzijds de voorbeeldige samenwerking met de collega’s van het uitvoering van promotieactiviteiten (met name in het Vlaams Fonds voor de Letteren, uitgevers uit Nederland buitenland) die gekoppeld zijn aan die subsidies. Zowel en Vlaanderen, met de rijkscultuurfondsen, culturele in binnen- als buitenland werken we nauw samen met de instellingen en de Nederlandse en Vlaamse overheden. uitgevers, van wie zowel bij nieuwe literaire werken als Dat de inzet geslaagd is, moge onder meer blijken uit de bij vertalingen van (moderne) klassieken een serieuze bezoekersaantallen en de respons. Er ging het afgelopen investering wordt verwacht. jaar geen week voorbij zonder aandacht in de Duitse pers voor Nederlandstalige literatuur en Nederlandse Behalve investeren in de kwaliteit van scheppende kun- en Vlaamse kunsten. stenaars en vertalers beijvert het Letterenfonds zich ook voor het in stand houden van de kwaliteit van de vraag, Bezuinigingen en economisch zwaar weer hebben veel met programma’s en stimuleringsregelingen gericht op het dynamiek in de sector gebracht, maar die sector ook vergroten van het lezersbereik. Dat doet het fonds onder onmiskenbaar onder druk gezet. Het Letterenfonds meer door (meerjarige) ondersteuning van literaire festivals, spreekt de hoop uit dat 2016 het jaar zal blijken waarin het organiseren van schrijvers- en vertalerstournees en het weer succes volle stappen werden gezet om de zo vaak investeren in (digitale) projecten die de lezer opzoeken. geroemde collectiviteit in het boekenvak in oude glorie te Daarnaast maakt het fonds middelen vrij voor programma’s herstellen. Dat gaat niet vanzelf, getuige ook de discussies die de zichtbaarheid en het publieksbereik van auteurs en rondom het leenrecht, maar de totstandkoming van KVB vertalers vergroten, waarbij we samenwerken met onze Boekwerk, waarvan het Letterenfonds een van de initiatief- buren in het Letterenhuis, Schrijvers School Samenleving nemers is, en het overleg dat in het kader daarvan door (SSS) en Stichting Lezen, en met de CPNB. 1 Inleiding “Het is lang onopgemerkt gebleven. Bijna zeventig jaar na de eerste publi- catie zal Gerard Reves De Avonden vanaf donderdag verkrijgbaar zijn in de Britse boekwinkels. Voor de ruim tien jaar geleden overleden Volksschrijver komt postuum een droom uit: het bereiken van een Engelstalig lezerspubliek. Te laat, of in de woorden van Herman Koch, op de achterflap van de vertaling van The evenings – a winter’s tale: Als De Avonden in de jaren vijftig was gepu- bliceerd dan zou het net zo’n grote klassieker zijn geworden als On the road of The catcher in the rye.” ‘Droom Reve komt uit na zijn dood’ door Patrick van IJzendoorn in De Volkskrant, 2 november 2016. “Gisteren verscheen voor het eerst een Engelse vertaling van Reve’s meesterwerk ‘De avonden’, 69 jaar na het Nederlandse origineel (1947). The Evenings, zoals de vertaalde titel luidt, belooft een sensatie te worden op de Britse boekenmarkt. Voordat de winkelverkoop goed en wel begonnen was, hadden boekhandelaren al zoveel exemplaren besteld dat er een tweede druk moest komen, vertelt redacteur Daniel Seton van de Britse uitgeverij Pushkin Press. De exacte oplage houdt hij geheim, maar alle voortekenen zijn volgens hem gunstig. ‘Het boek gene- reert veel media-aandacht. We moch- ten zelfs aanschuiven in het populaire BBC-radioprogramma Today, met 7 miljoen luisteraars. In januari gaan we ook de Amerikaanse markt op.’” ‘Reve revancheert zich op de Britten’ door Sander Becker in Trouw, 4 november 2016. “It is so rare, as a reviewer, to come across a novel that is not only a mas- terpiece but a cornerstone manque of modern European literature, that I hesitate before setting down a response: what can I say, in a world of hype, that will put this book where it belongs, in readers’ hands and minds? […] Huge respect to Pushkin Press for finally doing the business, and in par- ticular to Sam Garrett for a translation that avoids a thousand pitfalls to give us this enfant terrible of Dutch genius in an entirely convincing English. Shame that Reve, whose evenings ran out for him in 2006, is not around to enjoy it.” ‘A masterpiece, translated at long last’ door Tim Parks in The Guardian, 9 november 2016. 2 Jaarverslag Nederlands Letterenfonds 2016 Ook op de buitenlandse markt stimuleert het Nederlands Letterenfonds de vraag naar Nederlandstalige en Friese literatuur. In de eerste plaats door het selecteren en bij uitgevers en agenten aanbieden van hoogtepunten uit de recente fictie- en non-fictieproductie (in de brochures 10 Books from Holland, Quality Non-Fiction en Children’s Books) en Nederlandse klassieken (Dutch Classics). Daarnaast presenteert het fonds de Nederlandse literatuur op de belangrijkste internationale boekenvakbeurzen in Frankfurt, Londen en Bologna, waarbij de focus op Europa en het Engelse taalgebied ligt. Van groot belang voor de verspreiding van de Nederlandse literatuur en voor de Nederlandse uitgeverij zijn de marktverkenningen en pros- pectiereizen die het Letterenfonds onderneemt. De kennis en nieuwe contacten die hierbij worden opgedaan