SPIS TREŚCI

darczyńcy ...... XX Słowo wstępne – Józef Kaczmarek (Burmistrz Miasta Uniejowa) ...... XX Przedmowa – Urszula Urbaniak (TPU) ...... XX Od Redakcji – Jan Szymczak ...... XX Wyk az skrótów ...... XX Wstęp – Jan Szymczak ...... 9

Rozdział I. Kasztelania spycimierska i kształtowanie się uniejowskiego regionu osadniczego do końca XVI wieku 19

Część 1. Region spycimierski we wczesnym średniowieczu – Jan Szymczak .. 21 1. Pradzieje ...... 21 2. Znaczenie Spycimierza dla rozwoju regionu uniejowskiego ...... 24 3. Kościelna przynależność administracyjna regionu uniejowskiego ..... 31

Część 2. Pierwsze cztery wieki miasta Uniejowa – Jan Szymczak ...... 37 1. Początki Uniejowa ...... 37 2. Lokacja miasta Uniejowa ...... 41 3. Najazd krzyżacki w 1331 r. i odbudowa miasta ...... 45 4. Rozplanowanie przestrzenne miasta ...... 57 5. Ludność i władze miasta ...... 63 6. Rzemiosło i cechy ...... 72 7. Młyny ...... 82 8. Rolnictwo i ogrodnictwo ...... 86 9. Szkolnictwo, oświata i opieka społeczna ...... 88 10. Zamek uniejowski ...... 92 11. Zmierzch świetności Uniejowa w XVI wieku ...... 110 Spis treści

Część 3. Wiejskie zaplecze Uniejowa do schyłku XVI wieku – Alicja Szym- czakowa ...... 113 1. Brzozówka ...... 113 2. Czepów Górny, Średni, Dolny ...... 114 3. Człopy ...... 126 4. Gąsiory ...... 127 5. Gorzew ...... 127 6. Grodzisko ...... 127 7. Jaszczurów ...... 127 8. Kawęczyn ...... 127 9. Kościelnica ...... 128 10. ...... 129 11. Kuczki ...... 137 12. ...... 139 13. Lubieżnia ...... 140 14. Ładawy ...... 141 15. Łęg Baliński ...... 141 16. Malczewski ...... 141 17. Orzeszków ...... 141 18. Ostrowsko ...... 143 19. Pęgów ...... 144 20. Rożniatów ...... 160 21. Skotniki ...... 164 22. ...... 168 23. Ubysław ...... 182 24. ...... 182 25. Wieścice ...... 185 26. Wilamów ...... 186 27. Wilamówka ...... 191 28. ...... 192 29. Wolica ...... 193 30. Zaborów ...... 193 31. Zieleń ...... 195

Rozdzi a ł II. Uniejów i jego zaplecze gospodarcze w XVII- -XVIII wieku ...... 197 Część 1. Dzieje miasta w XVII–XVIII wieku – Hanka Żerek-Kleszcz ...... 199 1. Miasto ...... 199 2. Społeczeństwo ...... 222 3. Władza ...... 247

6 Spis treści

Część 2. Wsie regionu uniejowskiego w XVII–XVIII wieku – Hanka Żerek- -Kleszcz ...... 271 1. Wsie szlacheckie ...... 279 2. Wsie arcybiskupiego klucza uniejowskiego i inne wsie kościelne ..... 369

Rozdział III. Lata zaborów 1793-1918. Wielki kryzys ...... 387 Część 1. Zmiany przynależności administracyjnej – Jarosław Kita ...... 389 1. Czasy pruskie ...... 390 2. Księstwo Warszawskie ...... 393 3. Królestwo Polskie (1815–1866) ...... 395 4. Królestwo Polskie (1867–1914) ...... 401 5. Przynależność kościelna i organizacja parafii ...... 407 Część 2. Sieć osadnicza regionu uniejowskiego – Jarosław Kita ...... 409 Część 3. Uniejów i region uniejowski w latach 1793–1870 – Jarosław Kita ... 429 1. Stan gospodarczy dóbr klucza uniejowskiego i Ekonomii Rządowej Uniejów (ok. 1793–1832) ...... 429 2. Miasto Uniejów: ludność, struktura zawodowa, zabudowa, władze miejskie ...... 438 3. Próby uprzemysłowienia Uniejowa (1823–1830) ...... 460 4. Miasto w okresie stagnacji gospodarczej (1830–1870) ...... 470 4.1. Stan zaludnienia, zajęcia ludności ...... 470 4.2. Stan miasta, dochody, administracja ...... 476 4.3. Zniesienie stosunków dominialnych. Realizacja ukazu z 9 listo- pada 1866 r...... 483 Część 4. Osada i gmina Uniejów w latach 1870–1914 – Jarosław Kita ...... 495 1. Zmiany administracyjne i terytorialne ...... 495 2. Administracja gminna, kompetencje i fundusze ...... 497 3. Rozwój gospodarczy osady, wzrost liczby ludności ...... 510 4. Organizacje społeczne, stowarzyszenia i związki ...... 522 5. Gospodarstwo domowe w osadzie Uniejów i w regionie uniejow- skim w początkach XX w...... 527 6. Rodzina hrabiowska Tollów w przestrzeni regionu uniejowskiego ... 530 Część 5. Życie religijne w Uniejowie i w parafiach regionu uniejowskiego – Jarosław Kita ...... 551 Część 6. Udział w ruchu niepodległościowym i aktywność polityczna – Jarosław Kita ...... 571 1. Uwarunkowania aktywności politycznej ...... 571 2. Epoka napoleońska ...... 573

7 Spis treści

3. Królestwo Kongresowe i powstanie listopadowe ...... 577 4. Odwilż posewastopolska i powstanie styczniowe ...... 583 5. Rewolucja 1905–1907 roku ...... 597 6. Ruchy i partie polityczne ...... 602

Część 7. Uniejów i region uniejowski w latach Wielkiej Wojny (1914–1918) – Jarosław Kita ...... 607

Aneks ...... 629 Spis ilustracji, map, tabel ...... XX Contents ...... XX Indeks nazw osobowych ...... XX

8