Pyrzycka Akademia Zmiany, Szymon Osowski 9

zzmmiieenniiaamm BBOO PPOOTTRRAAFFIIĘĘ ZZ PPYYRRZZYYCCKKĄĄ AAKKAADDEEMMIIĄĄ ZZMMIIAANNYY

Credo działania organizatora społecznościowego (fragment wywiadu z Saulem Alinskym opublikowanego w 1972 roku)

Główną zasadą naszych działao jest doprowadzenie do tego, aby potrzeba zmiany pochodziła z wewnątrz. Społecznośd do której wchodzimy musi chcied nas zaprosid, a kiedy już jesteśmy wewnątrz – dążymy do tego aby członkowie i członkinie społeczności samodzielnie wybrali cele i liderów. Praca organizatora społecznościowego polega głównie na dostarczeniu wiedzy jak coś zmienid, a nie na narzucaniu swoich oczekiwao i nastawienia organizowanej społeczności. Nie wchodzi po to, żeby przewodzid, a po to żeby pomagad i uczyd. Chcemy aby mieszkaocy nas „używali”, wykorzystali nasze doświadczeniem, a potem nas wyrzucili zabierając się samodzielnie do pracy. Jeśli tak się nie stanie, będą coraz bardziej od nas zależni, a w momencie gdy wycofamy się ze społeczności sytuacja wróci do stanu pierwotnego.

zzmmiieenniiaamm BO POTRAFIĘ Z PYRZYCKĄ AKADEMIĄ ZMIANY

Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Publikacja dystrybuowana jest bezpłatnie.

Wydawca: Stowarzyszenie POLITES

Redakcja: Jakub SZTOMBKA

Zespół autorski : Katarzyna BATKO-TOŁUD, Anna GRACZYK-OSOWSKA, Szymon OSOWSKI, Jakub SZTOMBKA, Ewelina WOŁOSZYK.

Opracowanie i korekta tekstów: Justyna STRAMIK, Jakub SZTOMBKA Skład komputerowy: Jakub SZTOMBKA

Okładka: Stowarzyszenie POLITES

Przedruk i powielanie tekstów zamieszczonych w publikacji tylko za zgodą redakcji.

Serdeczne podziękowania za partnerstwo w projekcie dla Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania z siedzibą w Pyrzycach.

Druk: Skład:

ISBN 978–83–927828-1-0 Wydanie : 1 Nakład : 600 egz.

Szczecin, październik 2009

Spis treści :

1. Biada ludziom, którzy widzą, a nie wiedzą, co widzą, Jakub Sztombka 6

2. Zmieniam bo potrafię, uczestnicy Pyrzyckiej Akademii Zmiany 8

3. Pyrzycka Akademia Zmiany, Szymon Osowski 9

4. Przełamad impas, czyli kilka słów o trudnościach ze zmianą, Katarzyna Batko-Tołud 11

5. Pyrzycka Akademia Zmiany – Fundusz Sołecki jako narzędzie pozwalające 14

przeprowadzid zmianę lokalną na przykładzie gminy Pyrzyce: Anna Graczyk-Osowska, Ewelina Wołoszyk

6. Zawracająca idea – Jakub Sztombka 21

7. „Jak rodzina”. Konferencja podsumowująca projekt PAZ 23

Jakub Sztombka

„Biada ludziom, którzy widzą, a nie wiedzą, co widzą.” Talmud

czestniczenie Polaków w życiu wiejskiej rodzą się bowiem największe społecznym jest zauważalne na i najciekawsze pomysły na polepszenie U każdym kroku. Dyskusje lokalnego bytu. Życiowe doświadczenie polityczno- społeczne toczą się wielu ludzi, którzy uczestniczyli wszędzie : przy niedzielnych obiadach – w projekcie, może byd przykładem o tym, jak to właśnie ten, a nie inny zarówno dla wysokich sfer jak i kolegów polityk jest lepszy od tego drugiego, z domu obok, którzy nie uczestnicząc przy piątkowych posiedzeniach w projekcie wyrazili niechęd do tego towarzyskich – o tym, dlaczego taka, wszystkiego czego nie rozumieją. a nie inna strategia jest lepsza od tej obecnej, przy poniedziałkowych Celem publikacji jest ukazanie procesu spotkaniach w windzie, jadąc do pracy zmiany jaki zaszedł na terenach – o tym, w jaki sposób tam za granicą wiejskich w gminie Pyrzyce. Istotnym już coś zrobili, a u nas nie mogli elementem wyboru tej właśnie gminy bo (prawo stawia opór) był dzieo był stosunkowo niski poziom wolny. Wielkie polemiki z różnymi partycypacji społecznej w kreowaniu argumentami świadczą o naszej wiedzy, otaczającej rzeczywistości. Mieszkaocy o tym co się obecnie w Polsce dzieje. gminy nie tworzyli wspólnoty oraz nie Słyszymy, więc nieustanne narzekanie i wiedzieli, że mają prawo do stałe podtrzymywanie wielowiekowego decydowania o sobie. Nie zdawali sobie już podziału na „my i Oni”. „My” jako sprawy z możliwości wpływu na społecznośd, „Oni” jako zło konieczne, środowisko lokalne przez wykorzystanie które przez nas zostało wybrane na przysługujących im narzędzi. wieloletnie kadencje. Zamiast podjęcia jakiejkolwiek inicjatywy godzimy się na Jak będzie można zauważyd, publikacja brak zmian i życie w ciągłej stagnacji. jest potwierdzeniem dokonania się Tkwimy w przeświadczeniu, że przecież zmiany w społeczności lokalnej sołectw nic nie można już zmienid i w nic nie i odwrócenia powyższych zahamowao można już ingerowad. mieszkaoców. Pojawienie się, bowiem, wśród społeczności wiejskiej Projekt „Pyrzycka Akademia Zmiany” poczucia wspólnoty i równości oraz miał na celu odwrócenie tego stanu zainteresowania uczestniczeniem rzeczy, jednak nie w wielkich miastach, w spotkaniach dotyczących zmiany gdzie wielu myśli, że wie więcej, lokalnej jest urealnieniem założeo a właśnie na najniższym szczeblu projektu. Potwierdzeniem jest na to podziału administracyjnego – zdanie jednej z mieszkanek sołectwa w sołectwach. W rzeczywistości Brzesko, iż „spotkania organizowane

przed projektem odbiegały od integracją i poczuciem wpływu na założonej wcześniej idei, a ludzie nie dokonywanie zmian”. przychodzili w celu podjęcia decyzji, lecz podkreślenia wszystkiego tego, Twórcy projektu wyszli z próbą czego nie udało się zrealizowad – przekazania credo zmiany Saula mieszkaocy stali w opozycji do Alinskyego, a zakooczyli go lawiną podejmowania jakichkolwiek działao, pomysłów ze strony uczestników, byli bierni i obojętni”. Obecnie, cytując potwierdzając tym samym, że za mieszkanką Nowielina, „mieszkaocy mieszkaocy chętnie z nimi doszli do wspólnego wniosku, że współpracowali podejmowanie decyzji skutkuje

Zmieniam bo potrafię – Oni zaczęli zmieniad, za co serdecznie dziękujemy i gratulujemy :

Sołtysi Brzesko Krystyna Janowska Giżyn Krzysztof Oszczyk Krzemlin Urszula Budnicka Letnin Danuta Cząstka Młyny Józef Terelak Nieborowo Zofia Kołodziej Nowielin Bogumiła Kołodziej Okunica Urszula Szalkiewicz Pstrowice Stanisław Kata Ryszewko Dariusz Janeczek Rzepnowo Lucyna Wilgocka Stróżewo Iwona Skawioska Żabów Małgorzata Piotrowska

Liderzy Brzesko Dorota Rucioska Ilona Ślusarczyk Krzemlin Józefa Lewandowska Letnin Marcin Masternak Młyny Mariola Kusiak Jolanta Więsek Nieborowo Anna Włodarczak Nowielin Anna Ptaszyoska Ryszewko Anna Majewska Rzepnowo Longina Dzikowska Stróżewo Paulina Pastuszek

Szymon Osowski

Pyrzycka Akademia Zmiany

Pomysł na zmianę był rezultatem refleksji na temat : kto wie najlepiej co jest mu potrzebne? Gdy wczytamy się w dokumenty strategiczne gmin można przyjąd, że wszystko zostało już zbadane, opracowane i wymyślone dla mieszkaoców. Jednak, po rozmowach z poszczególnymi osobami lub uczestnicząc w spotkaniach lokalnych okazuje się, że mieszkaocy zgłaszają inne pomysły oraz zaczynają zastanawiad się co jest dobre dla większości. Celem projektu stała się, więc chęd stworzenia mieszkaocom nowej możliwości do odbywania takich spotkao, gdzie na nowo zdefiniują swoje cele i ponownie, tym razem wspólnie, zastanowią się co można zmienid w ich społeczności.

ak to zrobid? Należy spotkad ludzi, porozmawiad z nimi, wesprzed ich CO SIĘ STAŁO? J działania oraz zagwarantowad Projekt ruszył niemalże równo możliwośd zrealizowania tego co z wejściem w życie ustawy o funduszu wspólnie wypracowali i zdobyli sołeckim dzięki, której mieszkaocy mają w trakcie trwania projektu. Założeniem prawo wypowiedzied się o swoich stało się to, że w trakcie trwania podatkach, które wydane zostaną projektu całościowe spojrzenie na w ich sołectwach. Pierwszym sygnałem sołectwa zaowocuje wypracowaniem do zmiany była uchwała Rady zmiany względem potrzeb jakie pojawią Miejskiej Pyrzyce o zgodzie na się w projekcie. Rezultatami są zaś wyodrębnienie Funduszu Sołeckiego, przygotowane projekty zmiany. która zagwarantowała sołectwom nowe pieniądze – nawet do około 19 500 zł Parlamentarne prace nad ustawą w niektórych sołectwach. o funduszu sołeckim stały się narzędziem do wypracowania takowych Podczas spotkao z sołtysami i liderami zmian. Na założeniach partycypacji z sołectw problemem stał się jednak społecznej przy wydawaniu pieniędzy kierunek pracy wśród społeczności przez mieszkaoców sołectw zbudowana lokalnych – jak rozwiad trudności i została idea wychwycenia lokalnego wydobyd momenty radości? Również głosu w sprawach dotyczących plan działania dotyczący projektu społeczności sołeckiej. przeprowadzenia zmiany i czego w tym kontekście potrzebuje do pracy sołtys,

czy lider stały się elementem burzy (w których czasami frekwencja sięgała mózgów wśród pomysłodawców. pięddziesięciu osób) to wydaje się to nierealne, aby było prawdziwe. Czy tym Ostatecznie, po wypracowaniu samym wypracowany został całkowicie stosownych działao, w teren ruszyły projekt zmiany? Jak najbardziej, osoby pracujące w poszczególnych a mieszkaocom sołectw: Giżyn, Letnin, sołectwach. Pomagały one Krzemlin, Młyny, Nieborowo, Nowielin, w konkretyzacji tego czego potrzebują Okunica, Brzesko, Pstrowice, Ryszewko, mieszkaocy, jak zorganizowad dobre Stróżewo, Żabów, Rzepnowo – można spotkanie oraz jak wygląda sytuacja, tylko pozazdrościd, że mogli włączyd się czyli co jest potrzebne, czego brakuje do zmiany swojej rzeczywistości. a co zostało pominięte. Rezultat : CO JUTRO?  w 13 sołectwach rozdano Jak w każdej zmianie należy zamrozid to (często dostarczono do każdego co na chwilę obecną jest niemalże domu) około 700 ulotek oczywistością. Pod uwagę trzeba wziąd z zaproszeniami na spotkania planowanie i koncepcję wspólnej pracy wiejskie i informacjami na co radnych, sołtysów i mieszkaoców, aby mogą byd wydane pieniądze, w przyszłym roku znów przyjęty został  w 13 sołectwach w spotkaniach Fundusz Sołecki, tak aby mieszkaocy uczestniczyło około 450 osób, swoim głosem, po raz kolejny,  na terenie 13 sołectw powstało zmienili swoje otoczenie. Trzeba, więc, około 80 wycen projektów do stworzyd plan spotkao z mieszkaocami funduszu sołeckiego, już od początku roku, dbad o realizację  łącznie odbyło się 39 spotkao Funduszu Sołeckiego i włączad się do (z radami sołeckimi oraz myślenia o gminie jako o całości. mieszkaocami),  w 13 sołectwach mieszkaocy KIM JEST ZMIANA? zmienili swoje otoczenie Osobą, która łączy w sobie wiele cech, poprzez decyzję, na co wydadzą poświęca dużo czasu dla społeczności swoje pieniądze – we wniosku i jeszcze więcej wykonuje obowiązków, o Fundusz Sołecki, zostało a na koniec poddaje się ocenie ujętych ponad 30 pomysłów. mieszkaoców. Roznosi od domu do domu ulotki, rozmawia z mieszkaocami, Pytaniem może stad się kwestia jeździ do urzędu gminy, pisze wnioski, znaczenia powyższych liczb – czy pilnuje sprzętu sołeckiego, prowadzi zmiana pociągnęła za sobą wielkie spotkania wiejskie, mobilizuje młodzież liczby, czy też małe? Jednak, gdy do aktywności, jeździ, aby opowiadad weźmie się pod uwagę, iż to wszystko o swoim sołectwie, uczy się i próbuje wydarzyło się niemalże w przeciągu nowych rzeczy u siebie oraz próbuje trzech miesięcy, że zarówno w sierpniu namówid innych do działania. Czasem jak i we wrześniu każdego dnia w samotności, czasem w grupie, odbywały się spotkania z mieszkaocami, jednak zawsze w imię poprawy życia że sołtysi i liderzy roznosili ulotki, mieszkaoców. wieszali plakaty, prowadzili zebrania

Katarzyna Batko- Tołud

Przełamad impas, czyli kilka słów o trudnościach ze zmianą

Termin „zmiana” robi ostatnio zawrotną karierę – wystarczy popatrzed na wyniki ostatnich wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych, aby poznad nośnośd tego hasła. Coraz częściej mówi się, że ludzie oczekują zmian, że potrzebny jest sposób myślenia inny niż wcześniej. Dla wielu osób zmiana oznacza zatem coś dobrego i oczekiwanego. Dla innych jest to zamach na ich pozycję, osiągnięcia i interesy. Z drugiej strony nie ma chyba bardziej kluczowego pojęcia w naukach społecznych. Podobnie w polskim życiu społeczno-politycznym. Od lat żyjemy zmianą, z jednej strony, ciesząc się jej owocami, z drugiej krytykując wszelkie jej niedociągnięcia.

miana zachodząca w wspólnotę i razem podejmując decyzje społeczeostwie, w rozumieniu społeczeostwa lokalne różnych grup, Z nauk społecznych, w głównej np. sąsiedzi, rodzice, mieszkaocy mierze dotyczy sposobu jego sołectwa z różnym skutkiem od 1989 funkcjonowania i instytucji. Można roku tworzą oddolne inicjatywy, dzięki zatem przyjąd, że gdy pojawia się którym nieustannie poszukiwane są społeczeostwo nowoczesne rodzą się nowe rozwiązania i pomysły na rozwój. w nim innowacje dotyczące zjawisk i podmiotów uczestniczących w jego Istotnym elementem takiego rozwoju kreowaniu. staje się fakt konieczności podążania za zmieniającym się otoczeniem W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat na i korzystania z jego instrumentów. Gdy gruncie polskim pojawiad się zaczęły wypracowuje się wspólnotowe nowe trendy i perspektywy rozwoju podejście do zagadnieo lokalnych społeczeostwa, które samo może (także grupowych), posiłkując się zadbad o swoje potrzeby, stając się samorządną społecznością można wspólnotą funkcjonującą obok wpływad na władzę i ją rozliczad. oficjalnych struktur paostwa. Dzięki W ostatecznym rachunku, bowiem temu, obecnie, społeczeostwo coraz częściej podkreślana jest obywatelskie jest w stanie wziąd potrzeba wzmacniania obywateli we odpowiedzialnośd za siebie, poszukiwad wpływaniu na decyzje, które dotyczą nowych rozwiązao i wymuszad na bezpośrednio ich samych - a zatem paostwie pewne rozwiązania mają prawo od początku do kooca dbad konkretnych kwestii. Tworząc o ich adekwatnośd do istniejących

potrzeb. Demokratyczna władza rządzących jest niewielki, a tym samym funkcjonuje na pewnych zasadach, muszą nieustannie walczyd z tymi które zawsze można przekształcid. samymi trudnościami zamiast Wydaje się, że współczesna rozwiązywad je systemowo. Jak to ujął modyfikacja idzie w kierunku, który anonimowy uczestnik jednej z debat najlepiej wyraża motto Unii Miast o aktywizowaniu obywateli : Amerykaoskich: „Ja już od piętnastu lat „Władze na poziomie lokalnym, jestem aktywizowany, podobnie jak we wszystkich społecznościach, cała rzesza moich współobywateli. stykają się z poważną zmianą I ja proszę przestaocie aktywizowad. w relacjach pomiędzy tymi, którzy Doprowadźcie do tego, żeby ta rządzą a mieszkaocami. Ci ostatni moja aktywnośd wreszcie do czegoś czują się coraz bardziej kompetentni prowadziła i abym miał wpływ na to i pewni siebie, ale również bardziej jak się o mnie decyduje”. sceptyczni, a nawet agresywni. Obywatele mogą mied mniej czasu Powyższe stwierdzenie wydaje się na życie publiczne, ale często całościowo obrazowad problem ze wnoszą do niego dodatkową wiedzę zmianą w Polsce. Chod nastąpiła i umiejętności. Wymagają usług znaczna decentralizacja decyzji, i ochrony ze strony rządzących, zatrzymała się ona na poziomie władz jednocześnie coraz mniej im ufając. samorządowych. Ci, którzy chcą mied Wygląda na to, że coraz więcej osób wpływ są często pojedynczymi zainteresowanych jest rządzeniem, rycerzami próbującymi wprowadzad a nie „byciem rządzonym”. zmianę za pomocą środków, które są Te zmiany mogą powodowad, nieskuteczne z przyczyn niezależnych że rozwiązywanie problemów od nich. Aby wprowadzid zmianę społecznych i podejmowanie decyzji potrzebują innych aktywnych obywateli na poziomie lokalnym, staną - ci jednak nie wierzą, że mogą mied się trudne. Jednocześnie jednak wpływ. Tym samym wiele rozwiązao mogą doprowadzid do bardzo problemów społecznych jest efektywnego budowania nietrafionych, środki są marnowane, przynależności do społeczności a aktywnośd pojawia się tylko lokalnej i wzmacniad efekty kiedy trzeba zaprotestowad. To rządzenia na poziomie lokalnym”. marnotrawienie energii jest jednym z największych grzechów polskiej CZY ZMIENIAJĄ SIĘ LUDZIE I INSTYTUCJE? transformacji i chod w wielu wypadkach Przedstawione zjawiska w Polsce na możemy byd dumni z ostatnich razie dzieją się na stosunkowo małą dwudziestu lat, nie rozwiążemy wielu skalę. Przyczyną jest z jednej strony problemów jeśli nie zmienimy słaby duch aktywności : nie wierzymy, panujących relacji pomiędzy władzą i w to, że możemy coś zmienid. Według obywatelami. Indeksu Społeczeostwa Obywatelskiego 2007 nawet te osoby, które aktywnie CZY MOŻNA NAUCZYD SIĘ ZMIENIAD? starają się zmieniad rzeczywistośd Jedną z wielkich nadziei na zmianę wokół siebie, mają poczucie, i przerwanie braku aktywności lokalnej że w rzeczywistości ich wpływ na jest Ustawa o Funduszu Sołeckim. Daje

ona szansę mieszkaocom polskiej wsi, O tym jak umiejętnie wprowadzad aby wspólnie poznali smak wspomniane zmiany w życie traktuje decydowania o swoim otoczeniu. cała niniejsza publikacja. To metody, To może wreszcie wzmocnid ich wiarę które są proste i jednocześnie w to, że może byd lepiej. Każdy nowatorskie. Zostały przedwiczone burmistrz czy wójt powinien byd z i przyniosły pierwsze efekty, dlatego siebie dumny, jeśli w wyniku warto zaryzykowad. Jednym wprowadzenia tego narzędzia z ważniejszych słów przy wprowadzaniu mieszkaocy zaczną żądad więcej. lokalnych modyfikacji jest wyraz Rządzący, którzy będą dostatecznie „eksperyment”. Nikt nie da gotowej cierpliwi i otwarci, mają szansę na recepty na rozwój. Każda społecznośd wspaniały zwrot po latach. Pierwsi będą jest inna. Próbujemy jedynie wiedzied co jest ludziom potrzebne, przedstawid pomocne zasady we będą mogli zaplanowad w czasie wprowadzaniu tytułowej zmiany. realizację zobowiązao i zyskają wsparcie mieszkaoców przy wykonywaniu zadao.

„Czas się nie śpieszy - to my nie nadążamy” Lew Tołstoj

Anna Graczyk- Osowska, Ewelina Wołoszyk

Pyrzycka Akademia Zmiany - Fundusz Sołecki jako narzędzie pozwalające przeprowadzid zmianę lokalną na przykładzie gminy Pyrzyce

Sołectwa w gminie Pyrzyce to miejsca z jednej strony pełne uroku, z drugiej pełne problemów. Są zielone i szare. Dzięki decyzji rady gminy o wyodrębnieniu w budżecie gminy Funduszu Sołeckiego w sołectwach zaistniała szansa na rozwiązane wielu problemów, aby poprzez realizację oddolnych inicjatyw mieszkaoców wpływad na rozwój całej gminy, budując z nią partnerską współpracę. W ten sposób mieszkaocy sołectw mogą likwidowad lokalne szarości.

zwartek, godz. 18.30 - jesteśmy pojawiają się na tablicy kolejne w świetlicy wiejskiej jednego pomysły. Mieszkaocy mają C z pyrzyckich sołectw. „przegadane” swoje potrzeby, trzeba Przygotowujemy się do spotkania im tylko dad możliwośd wypowiedzenia z mieszkaocami, na którym przedstawią się. Inną zaletą takiego spotkania jest pomysły, na co chcieliby spożytkowad odciążenie sołtysa z pełnej pieniądze z Funduszu Sołeckiego. odpowiedzialności za podjęcie decyzji. Pojawiają się pierwsze osoby. Godzina To mieszkaocy, rozmawiając o swoich 19.00 - rozpoczynamy spotkanie. inicjatywach, a potem konstruując kosztorysy biorą na siebie Pierwszym krokiem naszego działania odpowiedzialnośd. Nie ma już dyskusji jest przedstawienie mieszkaocom typu: „ona czy on tak sobie wymyślił to głównych mechanizmów niech robi”. funkcjonowania Funduszu Sołeckiego jako narzędzia wprowadzania zmiany Podczas spotkania z mieszkaocami na płaszczyźnie lokalnej. Drugi krok jesteśmy świadkami wydarzeo, które to stworzenie przestrzeni dla stają się kluczowymi zarówno dla mieszkaoców do przedstawienia swoich rozwoju mentalności społeczności jaki pomysłów i potrzeb na spożytkowanie i dla przemian lokalnych. Mieszkaocy pieniędzy z FS. Oddanie decyzji sami wybierają projekt i sami go i odpowiedzialności społeczeostwu realizują – np. pan Arek z panem lokalnemu jest podstawowym Władysławem zbudują altanę, a pani warunkiem poprawienia jakości Ania jako doświadczona księgowa życia mieszkaoców. Znajduje to zajmie się jej kosztorysem. potwierdzenie w tym, jak szybko

To, że pan Arek po raz pierwszy robi coś spotkaniu dostępna dla wszystkich w swoim sołectwie, to znak, że mieszkaoców. W pierwszym przypadku mechanizm Funduszu Sołeckiego mieszkaocy pyrzyckich sołectw integruje i angażuje osoby wcześniej, informacje otrzymują poprzez ulotki, nie widzące sensu czy potrzeby które dostarczane są do każdego domu. podejmowania jakichkolwiek działao. Z tego co nam wiadomo, taka forma informowania jest na pyrzyckich wsiach I jeszcze jedno - fakt że mieszkaocy nowością i cieszy się uznaniem zarówno deklarują chęd udziału w takich akcjach wśród sołtysów, jak i mieszkaoców. społecznych, czy przekazania wkładu Sołtysi są szczęśliwi - bo w koocu ktoś własnego (czyli pieniędzy przychodzi na spotkania, mieszkaocy - wypracowanych przez sołectwo bo w koocu ktoś ich informuje. I tak głównie poprzez festyny wiejskie), aby zmowa wynikająca z niefunkcjonującej realnie zwiększyd kwotę funduszu na komunikacji nagle znika. Ponadto określoną inwestycję pozwala jawnośd i otwartośd spotkao sama w przypuszczad, że fundusz nie tylko sobie prowadzi do integracji integruje, wspomaga i angażuje, lecz mieszkaoców oraz wywołuje w nich także inspiruje kolejne działania i poczucie, że są ważni - że mogą wspólne inicjatywy. Na spotkaniu pod współdecydowad. To, czy ktoś przyjdzie dyskusję poddawane są również na zebranie wiejskie, czy nie - to już pomysły, które z różnych względów nie jego świadoma decyzja. będą finansowane z funduszu. Przykładem jest: stary, poniemiecki, Tak jak decyzja o możliwości brudny i nieuporządkowany cmentarz - skorzystania z pomocy – z 21 sołectw skoro nie chcemy oczyścid go w ramach chęd wyraziło 13. Funduszu Sołeckiego, to z jakich źródeł mamy korzystad? Napiszmy do fundacji Natomiast po spotkaniu mieszkaocy lub stowarzyszeo i zapytajmy o to. W otrzymują informację, co było jego koocu to my mamy na to wpływ, to my treścią i co się wydarzyło, tak aby możemy decydowad, co jest dla nas proces pracy nad zmianą i uchwaleniem ważne i jak chcemy tę „ważnośd” wniosku był od początku do kooca realizowad. W prawie sprawdzane są jawny i otwarty. możliwości jakie stwarza gmina czy powiat i właśnie tak rodzi się kolejny Godzina 20.00 - zebrano listę pomysłów pomysł na zmianę. oraz wyłoniono osoby odpowiedzialne za kosztorysy, które zostaną przekazane Fakt, mieszkaoców trzeba wspomagad: nam, a następnie sołtysom moderowad dyskusje, pokazywad jak w ustalonym terminie. Dziękujemy i gdzie szukad właściwych instytucji mieszkaocom za przybycie i aktów prawnych. W procesie tym My ii Onii? i zaangażowanie oraz należy pamiętad o zasadzie Razem zapraszamy na następne wygaszania pomocy, tak aby w dziiałamy ! spotkanie, na którym przyszłości dana społecznośd sama wybiorą inicjatywy do potrafiła podejmowad działania. realizacji w ramach funduszu. Kiedy się pakujemy, częśd mieszkaoców Istotną kwestią jest informacja o jeszcze rozmawia o tym co się zdarzyło, samym spotkaniu i informacja po ustalają już wstępne działania, słychad i

widad, że jest to dla nich ważne. rzucone w sklepie czy innym miejscu, Wracamy. W samochodzie rozmawiamy tak że nikt się szczególnie nimi nie o spotkaniu, o tym jak danie ludziom zainteresuje. przestrzeni do rozmowy wyzwala w W większości sołectw ulotki były nich chęd do działania, chęd do zmiany i dostarczane bezpośrednio do do decydowania o jakości ich życia w mieszkaoców, dzięki czemu przy okazji swojej wsi. Zielonej, nie szarej! informacja była przekazywana nie tylko na ulotce, ale również ustnie.

I spotkanie z mieszkaocami Z kolei plakaty rozwieszane były CEL : spotkad się i porozmawiad na tablicach informacyjnych, z mieszkaocami o pomysłach na w sklepach, czy innych miejscach zmianę w swoim otoczeniu przy zwyczajowo wykorzystywanych do tego wykorzystaniu środków z Funduszu typu informowania o ważnych dla mieszkaoców przedsięwzięciach. Sołeckiego.

Treśd METODY: Treśd ulotki była skonstruowana tak, 1. W jaki sposób poinformowad aby stanowiła ona indywidualne mieszkaoców o spotkaniu i zachęcid ich zwrócenie się do mieszkaoców, co do udziału w nim? udało się uzyskad poprzez zastosowanie

takich zwrotów jak: „Drogi Mieszkaocu, Forma Droga Mieszkanko”, „Czy chcesz Istotnym aspektem w procesie zdecydowad o ...”. Na pierwszej stronie wprowadzania zmiany jest informacja znajdowała się częśd informująca i uczestniczenie mieszkaoców w o miejscu, dacie, godzinie spotkania procesie podejmowania decyzji oraz zawierała wysokośd kwoty dotyczących tejże zmiany. Sposobem, funduszu, a także podpis sołtysa. który został wykorzystany w niniejszym Natomiast na odwrocie zamieszczono projekcie do poinformowania kilka najistotniejszych informacji mieszkaoców sołectw o spotkaniu i dotyczących korzyści jakie płyną zachęceniu ich do udziału w nim są z Funduszu Sołeckiego dla mieszkaoców ulotki i plakaty. Wybór pierwszej formy danego sołectwa i informacja o tym, że wynikał przede wszystkim z łatwości do 30 września trzeba złożyd wniosek. dystrybucji oraz możliwości zawarcia Istotną częścią ulotki okazało się treści, które po pierwsze przybliżyły wykropkowane pole, przeznaczone do tematy poruszane na spotkaniu, a po wypisania swoich pomysłów na zmianę. drugie zachęciły do przyjścia na nie. Dzięki temu mieszkaocy już przed Ponadto idea jaka przyświecała spotkaniem zostali zachęceni do wykorzystaniu ulotek do przekazywania zastanowienia się co chcieliby wiadomości to dotarcie z informacją do polepszyd w swoim sołectwie. Takie wszystkich mieszkaoców. W związku z przygotowanie się przez mieszkaoców tym ilośd wydrukowanych ulotek była niejednokrotnie usprawniło przebieg równa ilości domów w sołectwie. spotkania i rozmów na czym warto się Założeniem było, aby ulotki roznoszone skupid. były do domostw przez samych sołtysów lub ochotników, po to aby uniknąd sytuacji, w której zostaną one

Plakaty cechowały się tym, że poza iż mieszkaocy chcąc przedstawid swoje hasłami projektu, miały wolne pole, racje przekrzykują się co znacznie które każdy z sołtysów sam uzupełniał utrudnia wzajemne zrozumienie o informację z miejscem, datą, godziną się. Odpowiednie pokierowanie i celem spotkania. dyskusją, sprawia, że mieszkaocy zaczynają słuchad siebie nawzajem Tutaj należy zaznaczyd, iż datę, godzinę i niejednokrotnie dochodzą do wniosku, i miejsce wyznaczają sołtysi. Wynika to że tak naprawdę zależy im na z faktu, że oni wiedzą najlepiej jakie są podobnych sprawach, że mają wspólne w danym sołectwie zwyczaje. Czy lepiej cele. Poza tym kierowanie rozmową spotkad się w weekend czy w dzieo pozwala uniknąd schodzenia na wątki powszedni, czy więcej osób przyjdzie poboczne, które rozmywają istotę przed mszą czy po, o której godzinie danego problemu. Należy również zacząd jeśli są żniwa, czy nie warto pamiętad, aby zwrócid uwagę byłoby połączyd tego spotkania uczestnikom na to, że jest to czas z omówieniem, czy rozliczeniem dyskutowania o pomysłach i że festynu (wtedy możemy także taką w związku z tym warto byd również informację zawrzed w ulotce) itd. otwartym na pomysły innych. zwiększa to szansę na to, że w spotkaniu weźmie udział jeszcze Materiały: większa liczba mieszkaoców. - tablica flipchartowa, - markery, METODY - kilka kartek flipchartowych do 2. Co jest potrzebne do przygotowania zapisywania pomysłów oraz imion spotkania, na którym mieszkaocy mają osób chcących sporządzid rozmawiad o tym co chcieliby zmienid kosztorysy. w swoim otoczeniu? Dodatkowo przed spotkaniem Forma przygotowywane są kartki flipchartowe Stworzenie przestrzeni do „zwykłej” z najistotniejszymi informacjami, rozmowy. Jest to metoda, która dotyczącymi m.in. mechanizmów sprawdza się dobrze, niezależnie od funkcjonowania Funduszu Sołeckiego liczby osób (potwierdzają to oraz niezbędne daty i działania, które doświadczenia ze spotkao w ramach należy podjąd, aby uchwalid wniosek. projektu, gdzie w takich inicjatywach bierze udział od 7 do 60 osób). Czas Dlaczego „zwykła” rozmowa? Ponieważ Niezależnie od liczby uczestników około to, co dzieje się na spotkaniach: pytanie godziny. mieszkaoców o ich pomysły, zapisywanie ich i branie pod uwagę to WNIOSKI dla mieszkaoców i tak wystarczająca Przy użyciu powyższych metod, treści nowośd. Dzięki zwykłej rozmowie i materiałów zostało przeprowadzonych dajemy mieszkaocom poczucie 13 spotkao w 13 pyrzyckich sołectwach. bezpieczeostwa. Ponadto przy Założony cel został osiągnięty, gdyż stosowaniu tej metody ważna jest każde ze spotkao skooczyło się umiejętnośd facylitowania. Wynika to stworzeniem list z pomysłami na m. in. z tego, że zdarza się, zmianę, którą można wprowadzid przy

wykorzystaniu środków Funduszu KOSZTORYSY Sołeckiego. Co więcej w wycenę Osoby odpowiedzialne za sporządzenie pomysłów zaangażowali się sami kosztorysów, które podjęły się tego mieszkaocy. Dzięki czemu mogli zadania na pierwszym spotkaniu, rzeczywiście poczud się odpowiedzialni przekazują je sołtysowi. Zdarza się za to co może zmienid się w ich „małej również tak, chod rzadko, że wyceny nie ojczyźnie”. są wykonane i wówczas pomysł nie jest uwzględniany podczas dyskusji. Forma i treśd kosztorysów wygląda bardzo II spotkanie z mieszkaocami różnie. Zdarzają się szczegółowe Cel: spotkad się i zdecydowad, które wyliczenia dla pomysłu np. ile kosztuje pomysły będą finansowane papier kolorowy, kredki i pisaki, skąd z Funduszu Sołeckiego oraz pochodzą ceny (np. takie, które uchwalid wniosek informują całościowo o kosztach jakiejś wycieczki). Sposób otrzymania cen i kryteria wyboru odpowiedniego METODY produktu dla danego pomysłu były 1. Informowanie o spotkaniu różnorodne – w zasadzie zgodne z ideą

„kto szuka nie błądzi”. Dlatego, też Forma nawet organizatorzy byli bardzo często Podobnie jak w przypadku pierwszego włączani w ten proces poprzez spotkania informację o spotkaniu telefoniczne i elektroniczne wsparcie mieszkaocy otrzymali w formie ulotek mieszkaoców w podejmowanych oraz plakatów. Tym sposobem wszyscy zagadnieniach. Trudności pojawiały się zostają poinformowani częściej przy jakości usługi czy produktu o szczegółach dotyczących drugiego jak np. zakup namiotu. Zadowoleni spotkania. z nowego nabytku powinni byd wszyscy

mieszkaocy, więc pod uwagę były Statuty sołectw pyrzyckich zakładają, że informacja o zebraniu musi zostad brane: podana do publicznej wiadomości 1. gramatura materiału z jakiego w sposób zwyczajowo przyjęty został wykonany namiot; w sołectwie oraz nie wcześniej niż dwa 2. rodzaj konstrukcji tj. jakie są tygodnie przed spotkaniem. Niestety, elementy, jakie zabezpieczenia większośd sołtysów i sołtysek, którzy przed korozją, jaka jest grubośd uczestniczą w projekcie nie ma ścianki rur; świadomości takiego zapisu. 3. cena;

4. koszty wysyłki; Treśd 5. sposób mocowania powłoki Wykropkowane pole, z pierwszej ulotki, PCV; zostało zastąpione tabelą, w której 6. możliwości otrzymania faktury zamieszczone były pomysły wraz z ich VAT. wyceną. Ponadto widnieje informacja, iż pomysły pochodzą ze spotkania, Zagadnienia takie stawały się istotne które już się odbyło (wpisana została nie tylko z punktu widzenia celowości data) oraz, że w tabeli znajdują się tylko zakupu takiego, a nie innego namiotu, te pomysły, które zostały wycenione. ale także z możliwości sprawdzenia się

jako części społeczności, gdzie przez przygotowanie jego struktury i wyglądu odpowiednio wykonane zadanie można formalnego. zaznaczyd swoją zdolnośd do współpracy i przewidywania potrzeb Zebranie zgodnie ze statutem sołectw całości. prowadzą sołtysi lub reprezentanci rady sołeckiej. Animatorzy lokalni, jako Zlecenie chętnym mieszkaocom organizatorzy, mogą przed formalnym zrobienia kosztorysów to zabieg rozpoczęciem zebrania przeprowadzid celowy. Jego istotą było odpowiednie i moderowad dyskusję nt. wyboru zaangażowanie zdeklarowanych do pomysłów mających zostad działania osób, po to aby dad uwzględnionych. W zależności od przykład prawidłowego wykonania sołectwa procedura ta wyglądała powierzonego zadania, aby mieszkaocy bardzo różnie. Tylko jeden element mogli poczud, że są odpowiedzialni nigdy się nie zmieniał – kalkulator, za to jak zostaną spożytkowane ich który czuwał nad kwotą przyznaną pieniądze oraz po to, aby poczuli, że przez gminę do wykorzystania mają realny wpływ na w ramach funduszu. rozdysponowanie Funduszu Sołeckiego. Każdy z mieszkaoców otrzymywał PRZEBIEG SPOTKANIA przestrzeo do uargumentowania swojego zdania odnośnie danego Forma pomysłu. Wykorzystanie tej możliwości W odróżnieniu od pierwszego spotkania pozwalało na rzeczowe uargumentowanie drugie jest zebraniem wiejskim. Wynika konkretnej propozycji. Negacja pomysłu z tego kilka istotnych faktów, które przy użyciu stwierdzeo : „to bez sensu”, określone są w statucie każdego „a po co to?” – jest automatycznie sołectwa i sprawiają, że powinno ignorowana i wyłączana z odbywad się ono według ściśle powszechnego obiegu motywów określonych reguł. Należą do nich takie za i przeciw. Pojawienie się wśród kwestie jak np. prawidłowe opisanie uczestników spotkania kompromisu listy obecności, czas przeprowadzenia i zgody rozpoczynało proces głosowania zebrania wiejskiego w pierwszym nad omówionymi kwestiami. Podczas i drugim terminie, czy odpowiednie dziesięciominutowej przerwy, która dla sporządzenie protokołu. Niestety mieszkaoców staje się niewiarygodnie niejednokrotnie zdarzało się, że sołtysi ciężkim czasem, sporządzany był nie posiadali wiedzy na ten temat. wniosek do burmistrza gminy, który Organizatorzy, biorąc pod uwagę taką poparty uzasadnieniem miał trudnośd w przyszłości powinni odpowiadad potrzebie społeczności zarówno wspomagad ustawodawcze lokalnej. Podstawy motywacyjne do zapisy jak i wyciszad swoją rolę każdego z pomysłów, które pojawiły się w późniejszych edycjach programu na na pierwszym spotkaniu i opisane tym etapie działao. Rozbudzenie zostały przez animatorów przed świadomości istnienia zapisów zebraniem, nabierały rzeczywistego prawnych odnośnie organizacji kształtu. Niektóre z uzasadnieo i przeprowadzenia Zebrania Wiejskiego przepadają tak jak przepadły wcześniej pozwoliło na odpowiednie i właściwe odrzucone pomysły. Pamiętając jednak o różnorodności zdao i możliwych do

zrealizowania różnych scenariuszy Gminy do rozpatrzenia przez głosowania nie można było sobie burmistrza. Trudnością, po raz kolejny, pozwolid na pominięcie żadnego staje się brak znajomości statutu uzasadnienia. Zadanie to nie powinno, sołectwa. Pomimo tego, że zgodnie jednak, byd wykonywane przez nie- z ustawą wnioski o Fundusz Sołecki mieszkaoców sołectwa. Ważne więc, można składad do 30 września, uchwała aby w kolejnych wnioskach takie musi byd przekazana w przeciągu uzasadnienia pisane były przez siedmiu dni wraz ze wszystkimi sołtysów. Istotą aktywizacji w tym niezbędnymi załącznikami. Inaczej jej wypadku miało byd przekazanie pełnej prawomocnośd staje się nieistotna. odpowiedzialności tym, których wnioski te dotyczą. Gdy powrócimy do Materiały: wspomnianego już namiotu to - tablica flipchartowa, argumentacja jego kupna była - markery, następująca : - kartki flipchartowe do zapisywania „Kupno namiotu, stołów oraz pomysłów i ich cen, krzeseł pozwoli stworzyd miejsce - laptop i drukarka. spotkao, zebrao, a także imprez kulturalnych, co znacząco przyczyni PO CO TE WSZYSTKIE DZIAŁANIA? się do integracji społeczności Zastanawiające jest podejście lokalnej sołectwa. Zakup namiotu pracowników Urzędu Gminy, którzy zwiększy możliwości organizowania pytają sołtysów o sens uczestniczenia w się mieszkaoców niezależnie od projekcie skoro wnioski tak czy inaczej warunków pogodowych, a także zostaną przyjęte. Czy zaangażowanie wpłynie na poczucie posiadania czasowe i emocjonalne, praca z oporem „wspólnego” miejsca we wsi. ludzi, nauka nowych form spotkao oraz Miejsca służącego zarówno trudnośd we wprowadzaniu zmiany są wspólnej zabawie jak i wspólnym naprawdę tak bardzo niewygodne dla dyskusjom prowadzącym do urzędników? Ideą zmiany jest przecież poprawy jakości życia mieszkaoców zaangażowanie i wzbudzenie Giżyna. Z namiotu, krzeseł oraz zainteresowania lokalnej społeczności stołów będą mogli korzystad w kwestiach, w których może ona wszyscy mieszkaocy sołectwa decydowad sama, przejmując pełną w zależności od ich pomysłów odpowiedzialnośd za swoje działania. i potrzeb.” Takie ochotnicze nastawienie sołtysów może byd tylko i wyłącznie przykładem Zakooczenie spotkania to innowacyjności i pozytywną cechą, poinformowanie sołtysów o dalszych które w urzędach przyniosłyby wiele działaniach, które muszą wykonad energicznych pomysłów i zmian. indywidualnie już nie jako mieszkaocy Motywacja i motor działania nigdy nie sołectwa, a przedstawiciele lokalnego będą więc przytłamszone, ponieważ społeczeostwa. Dowiadują się, że: praca sołtysów stała się unikalna w przeciągu siedmiu dni uchwałę i doceniana przez własnych wyborców. zebrania wiejskiego ustanawiającą alokację środków Funduszu Sołeckiego, wniosek, listy obecności oraz protokół z zebrania należy złożyd w Urzędzie

Jakub Sztombka

Zawracająca idea

– Nie martw się o nich – rzekł towarzysz. – Dadzą sobie radę, one i tysiące im podobnych. Jeśli zechcesz udad się ze mną, pokażę ci, co mam na myśli. Richard Adams, Wodnikowe Wzgórze, PIW, 1982

riorytet VII Programu temu wypracowana idea zmiany Operacyjnego „Kapitał Ludzki” pozostawiła po sobie smak gorzkiej P zakłada szeroko rozumianą przeszłości, gdzie brak zainteresowania promocję integracji społecznej. sprawami sołectwa i brak chęci Eliminacja barier i działanie przeciw uczestniczenia w życiu wspólnym, odbił wykluczeniu społecznemu, ma się szerokim echem podczas realizacji budowad zarówno poczucie wspólnoty projektu. Przykładem niech będzie jak i aktywizację na polu obecnośd około sześddziesięciu na partycypowania w życiu społecznym na dwustu mieszkaoców na spotkaniu lokalnym obszarze. Projekty celu 3. przy decyzyjnym w Giżynie. „Lotny” sołtys użyciu inicjatyw lokalnych w przypadku jako główne ogniwo dotychczas „Pyrzyckiej Akademii Zmiany” samodzielnie wypracował zasadę doprowadziły do pełnego sukcesu na współpracy i konsultacji społecznej z polu aktywizacji społecznej w większością uprawnioną do polepszaniu warunków życia, kultury podejmowania różnych ważnych lokalnej i międzyludzkich kontaktów. decyzji.

Głównymi czynnikami przy Zmiany, które zaszły w poszczególnych projektowaniu zmiany i sołectwach w trakcie trwania projektu wykorzystanymi w niniejszym projekcie najlepiej opisują odpowiedzi były: zwrócenie uwagi na problemy uczestników w ankiecie ludzi w środowisku wiejskim podsumowującej projekt. Najczęstszymi i wzbudzenie w nich potrzeby odpowiedziami były: wzrost integracji, zadawania pytao o zdanie bliźniego, większe zainteresowanie mieszkaoców dzięki czemu wypracowany został własnym podwórkiem, pojawienie się model wspólnoty lokalnej wspartej dialogu między domownikami sołectwa, uczestniczeniem w decyzyjności zwiększenie aktywności. Zastanawiający prawno- społecznej. Barometr jest jednak fakt, czy takich elementów społeczny został, tym samym, wcześniej nie było ? Istniały, ale przesunięty w stronę przyzwolenia na wyłącznie częściowo. Oceny integracji podejmowanie konsensusu społecznej przed uczestniczeniem w społecznego. Indywidualizm władzy projekcie, tak jak koncepcje osobowości stracił na znaczeniu. Sołtys, wychodząc Hipokratesa, były różne. Od z ram polityki stał się ogniwem flegmatyczności w Nowilinie przez współpracy z mieszkaocami. Dzięki

choleryzm w Brzesku, melancholię w zachęceni aktywnością i możliwościami Rzepnowie i sangwinizm w Giżynie. do wykorzystania, mieszkaocy sołectw gminy Pyrzyce jeszcze w trakcie Spotkania i wspólne opowieści projektu postanowili iśd dalej i sołeckich sąsiadów samoistnie angażowad się samodzielnie w kolejne wywołały współzawodnictwo we działania. Owacje, które należą się wprowadzaniu lokalnej zmiany na uczestnikom „Pyrzyckiej Akademii terenie sołectw biorących udział w Zmiany” za celujące wyniki projekcie. Pozytywne konkurowanie ze wykorzystania nabytej wiedzy powinny sobą jest tą częścią „wykorzystania” brzmied z terenów wszystkich polskich organizatorów Zmiany, która najlepiej sołectw. Trzynaście lokalnych odzwierciedla zarówno potrzebę obszarów pokazało, że chcied to realizacji takich projektów, jak również potrafid, potrafid to móc. Nowatorskie potencjał Kapitału Ludzkiego założenia projektu przerosły w promowaniu siebie i swoich potrzeb. oczekiwania nawet samych uczestników. Dlatego, jeszcze w trakcie Tajemnicą niech będzie fakt, że to trwania PAZ z chęcią realizacji wszystko wydarzyło się zaledwie podobnego projektu, zgłosiła się w przeciągu pół roku, a zmieniło się kolejna gmina. niewiarygodnie dużo. Na fali sukcesu,

„ Jak Rodzina ” – konferencja podsumowująca projekt PAZ 20 października 2009, Urząd Miasta Pyrzyce

Późnym październikowym wieczorem w tym samym Urzędzie, gdzie wszystko dzięki pomocy Burmistrza Pyrzyc mogło się rozpocząd, zakooczył się projekt „Pyrzyckiej Akademii Zmiany”. Konferencja podsumowująca miała byd tylko zbiorczym standardowym spotkaniem: omówienie celu projektu, doświadczeo Liderek Zmiany we wprowadzaniu zmiany lokalnej, podziękowania, certyfikaty i już. Jednak, ku zdumieniu wszystkich zgromadzonych pyrzyckie rendez-vous okazało się wielkim przeżyciem zarówno dla uczestników projektu, jak i samych organizatorów. Wszystko to za sprawą spostrzeżeo jak ogromna zmiana zaszła w społeczności lokalnej przy pomocy projektu programu Kapitał Ludzki.

Skutkiem pilotażowego projektu zmiany było pojawienie się w świadomości uczestników przekonania, że wszyscy Oni mają prawo do wypowiadania swoich obaw i oczekiwao na forum publicznym. Rozwój nowych potrzeb wobec otaczającego porządku stał się wyrazem zrozumienia instrumentów prawnych, które Sołtysom przysługują. Aspekt współpracy, który pojawił się między uczestnikami, nabrał także nowego znaczenia podczas konferencji. Stwierdzenie jednej z Sołtysek, że „nasza grupa jest jak rodzina” najlepiej oddaje to co wydarzyło się w procesie budowania grupy podczas realizacji projektu.

Założenia przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu, zgodnie z PO KL EFS, potwierdziło, że realizując projekt PAZ społecznośd lokalna otrzymała „werwę” do działania, swobodę w podejmowaniu inicjatyw oraz umiejętnośd słuchania innych ludzi.

Zakooczenie konferencji zaowocowało pomysłami na rok 2010, tak by przez zamrożenie tego co już się dokonało i wydarzyło, w przyszłym roku rozpocząd właśnie od tego momentu. „Pyrzycka Akademia Zmiany dała nam wiedzę, ale musimy uczyd się dalej – bo do kooca wszystkiego nie wiemy!”

Promocja wprowadzania zmiany lokalnej na przykładzie Sołectwa Okunica

1. Informacja o pomysłach, które zostały podjęte na spotkaniu mieszkaoców

Drogi Mieszkaocu, Droga Mieszkanko,

Celem spotkania, które odbyło się 22.07.2009, było przedstawienie mieszkaocom Okunicy głównych mechanizmów funkcjonowania Funduszu Sołeckiego oraz zebranie pomysłów na jego wykorzystanie. Pojawiły się następujące pomysły/potrzeby:

. Świetlica: . remont; . kuchnia; . scena; . dach; . rozbudowanie kuchni; . Ogrodzenie (brama + siatka); . Chodnik (Wyjaśnienie); . Plac zabaw przy świetlicy; . Plac zabaw na osiedlu (sprawdzenie gruntu); . Naprawa chodnika i drogi przy kościele; . Zadaszenie przy świetlicy; . Festyny.

Do 15.08.2009 zostaną sporządzone kosztorysy ww. inwestycji, które zostaną podane do ogólnej informacji mieszkaoców. Na kolejnym spotkaniu zapadnie decyzja, który pomysł (lub jeśli starczy pieniędzy) pomysły zostaną uwzględnione we Wniosku o Fundusz Sołecki i będą mogły byd realizowane w 2010 roku.

Zapraszam serdecznie na kolejne spotkanie, które odbędzie się w drugiej połowie sierpnia.

Sołtys Urszula Szalkiewicz

2. Ulotka informująca o wysokości środków przeznaczonych na Fundusz Sołecki w Sołectwie Okunica. Utożsamianie mieszkaoców z przekazaną informacją (pole do zapisania akceptowanych pomysłów).

Drogi Mieszkaocu! Droga Mieszkanko!

Możesz zdecydowad na co zostaną wydane Co daje: w Okunicy daje ponad 9000 zł na realizację pieniądze z Funduszu Sołeckiego! pomysłów na zmiany w Waszym otoczeniu

Jest ich ponad 9000 zł! Termin: do 30 września 2009 r. trzeba podjąd decyzję na co wydajemy te pieniądze

Przyjdź w środę, 22-ego lipca 2009 r. Dlatego: już teraz zastanówcie się co byście chcieli zmienid w swoim otoczeniu! o godz. 18:00 do świetlicy

Zapraszam, Tu możesz zapisać swoje pomysły na co można wykorzystać Sołtys Urszula Szalkiewicz fundusz sołecki:

Na spotkaniu rozliczany będzie również festyn wiejski Więcej informacji na temat spotkania można uzyskad u sołtysa. …………………………… …………………………… …………………………… …………………………… ……………………………

…………………………… …………………………… …………………………… 26

3. Informacja na temat uzgodnionych pomysłów oraz zaproszenie na uczestniczenie w ich wyborze.

Drogi Mieszkaocu!

Droga Mieszkanko!

Poniżej znajdują się pomysły, które pojawiły się na ostatnim spotkaniu Weź udział w wyborze pomysłów, które w 2010 r. (22.07.2009) oraz ich wycena: zostaną zrealizowane ze środków Funduszu POMYSŁ CENA/zł Sołeckiego Remont dachu 10 570 Festyny, wycieczki, imprezy dla dzieci 2 000 Jest ich ponad 9 000 zł! Namiot ogrodowy 1 600 Wyposażenie kuchni:

-lodówka 1 300

- kuchnia gazowa 1 000 Przyjdź we wtorek, 15 września 2009 r. - lodówka witryna 2 000 o godz. 18:00. - patelnia elektryczna 3 500 Zebranie wiejskie odbędzie się w świetlicy wiejskiej. - okap 200 -krajalnica 200 -garnki, zastawy 2 000 Zapraszam, Ogrodzenie: Sołtys Urszula Szalkiewicz - Brama (furtka ze słupkami + zamek) 1 270 - Ogrodzenie 4 480 Więcej informacji na temat spotkania można uzyskad u Sołtysa. Plac zabaw 1 600 – 5 000

 Pomysły do których nie przekazano kosztorysów nie zostały uwzględnione.

Przykład wniosku o Fundusz Sołecki : Sołectwo Żabów

Żabów, dnia 9 września 2009 r.

Pan Kazimierz Lipioski Burmistrz Miasta i Gminy Pyrzyce ______Urząd Miasta i Gminy Pyrzyce Plac Ratuszowy 1 74-200 Pyrzyce

WNIOSEK

Na podstawie art. 4 ust. 1 – 4 ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim oraz Uchwały Nr ……/2009 zebrania wiejskiego sołectwa Żabów z dnia 9 września 2009 r. wnoszę o uwzględnienie w projekcie budżetu realizacji przedsięwzięd polegających na:

1. Zakupie sprzętu sportowego, 2. Dofinansowaniu wycieczek uczniów i przedszkolaków, 3. Zakupie zieleni i nasadzeo, 4. Zakupie nagród dla uzdolnionych dzieci, 5. Zakupie koszy na śmieci, 6. Organizacji imprez integracyjnych, 7. Zakupie nagród w konkursach dla mieszkaoców sołectwa, 8. Zakupie materiałów niezbędnych do naprawy chodnika na wjeździe na osiedle, 9. Zakupie i montażu progów zwalniających, 10. Konserwacji małej architektury, 11. Zakupie zabawek (urządzeo dmuchanych) dla dzieci do wykorzystywania podczas spotkao i imprez organizowanych w sołectwie. 12. Zakupie ławek.

Uzasadnienie przyjęcia realizacji przedsięwzięd

W dniu 21 lipca mieszkaocy sołectwa Żabów zostali zaproszeni na spotkanie, podczas którego zostały omówione pomysły możliwe do realizacji zgodnie z Ustawą o funduszu sołeckim. Zaproszenia zostały rozdane w formie ulotek. W trakcie spotkania mieszkaocy ustalili w dyskusji, jakie pomysły będą służyły poprawie ich życia.

Ze zgłoszonych pomysłów wybrano wyżej przedstawione w celu ich realizacji w roku 2010. W spotkaniu uczestniczyło 21 mieszkaoców Sołectwa. W dniu 28 sierpnia mieszkaocy sołectwa Żabów zostali poinformowani o Zebraniu Wiejskim w sposób zwyczajowo przyjęty w sołectwie. Informacja z terminem, miejscem i godziną spotkania została wywieszona na tablicy informacyjnej oraz ustnie przekazywana przez sołtysa, była, więc podana do publicznej wiadomości. Zgłoszone we wniosku przedsięwzięcia zgodnie z wolą i przekonaniem mieszkaoców będą służyły poprawie życia całej społeczności sołectwa Żabów.

1. Zakup sprzętu sportowego. Dostępnośd różnorodnego sprzętu sportowego oznacza umożliwienie osobom interesującym się sportem rozwój pasji i talentów. Jest także atrakcyjną propozycją, pozwalającą w ciekawy sposób zagospodarowad czas wolny, to zaś wpływa na upowszechnianie wśród mieszkaoców zdrowego stylu życia i aktywności fizycznej. W sezonie jesiennym dresy są bardzo potrzebne lokalnej drużynie. Drużyna reprezentuje zarówno sołectwo jak i gminę, a na mecze przychodzi wiele osób zainteresowanych lokalnymi wydarzeniami. Mecze pełnią więc funkcję integrującą i promocyjną i służą poprawie życia mieszkaoców.

2. Dofinansowanie wycieczek (szkoła, przedszkole). Wycieczki, to dla dzieci nie tylko odpoczynek od codziennej nauki, ale także wszechstronny rozwój. Umożliwią one integrację grupy, pozwalają rozwijad kompetencje społeczne uczniów oraz pogłębienie i utrwalanie wiedzy zdobytej w szkole poprzez aktywną i atrakcyjną formę nauki. Dzieci podczas takich zajęd będą miały możliwośd poznania kultury, historii i przyrody swojego regionu, co pozwoli kształtowad ich poczucie tożsamości i identyfikacji z własną małą Ojczyzną. Poznanie innych niż miejsce zamieszkania miejscowości pomoże zbudowad w dzieciach poczucie przynależności do własnej wspólnoty lokalnej.

3. Trawa, Nasadzenia, Zieleoce. W zakresie wykonania nasadzeo nowych krzewów, zieleoców i trawy mieszkaocy uzgodnili, iż dbanie o zieleo sołectwa podniesie walory estetyczne całej wsi, przez co stanie się ona miejscem lepszym do mieszkania. Mieszkaocy sołectwa spotykają się w okresie letnim na terenie rekreacyjnym sołectwa i organizują tam festyny i imprezy okolicznościowe. Poprawa estetyki tego miejsca poprzez nasadzenia oraz stworzenie terenów zieleni spowoduje, iż miejsce to będzie lepiej służyło mieszkaocom. Krzewy będą sadzone wzdłuż ulicy, przy przystankach, na wjeździe i wyjeździe do Żabowa.

4. Nagrody dla uzdolnionych. Przyznawanie nagród dla uzdolnionych uczniów przyczyni się do wzmacniania w młodych ludziach poczucia przynależności do wsi Żabów. Małe nagrody edukacyjne pozwolą docenid uzdolnioną i ambitną młodzież naszego sołectwa, a także zachęcid ją do dalszego rozwoju. Gratyfikacje przyznawane zdolnym uczniom to także wyraz uznania dla ich nauczycieli, inspiracja dla pedagogów do odkrywania i wspierania

młodych talentów. Każde wyróżnienie to również forma zaprezentowania osiągnięd współmieszkaocom, co umożliwia integrację społeczności.

5. Kosze na śmieci. Umieszczenie na terenie wsi koszy na odpadki wpłynie na polepszenie się estetyki Żabowa, a także na wizerunek wsi jako miejsca charakteryzującego się dbałością o ekologię. Zakup koszy wpłynie pozytywnie na jakośd życia mieszkaoców, gdyż na ulicach Żabowa będzie czyściej i schludniej.

6. Imprezy integracyjne. Oprócz podstawowego celu, jakim jest wzmacnianie poczucia więzi i przynależności w społeczności lokalnej, imprezy takie pozwalają na promocję wsi oraz zwiększą jej atrakcyjnośd jako miejsca, w którym można ciekawie spędzid czas. Organizacja imprez integracyjnych to możliwośd kreowania nowych lokalnych tradycji, a tym samym promocja Żabowa jako organizatora oryginalnych, atrakcyjnych wydarzeo. Udział w tego typu imprezach pozwoli mieszkaocom rozwijad poczucie odpowiedzialności za sprawy wsi, stanowid może także zachętę do aktywnego zaangażowania w działalnośd na rzecz wspólnoty lokalnej. Jest to również możliwośd promocji sołectwa oraz zaprezentowania wyrobów lokalnych. Mieszkaocy zdecydowali, iż chcą zadecydowad następujące imprezy: - Majówka; - II Bieg Sołecki; - Festyn Sołecki; - Spotkanie z folklorem; - Kura Wielkanocna; - Dzieo Dziecka; - Dzieo Sportu.

7. Nagrody w konkursach: - najładniejsze otoczenie; - II Festiwal Ciasta na festynie sołeckim; - konkurs dla dzieci.

Nagrodzenie zwycięzców powyższych konkursów stanowi inspirację do dalszego rozwoju zarówno dla samego laureata, jak i dla jego konkurentów. Konkursy to także forma integracji społeczności lokalnej, zachęta do realizacji pasji, rozwijania talentów, prezentowania swoich osiągnięd. Pierwszy z wymienionych konkursów kształtuje w mieszkaocach poczucie wpływu na otoczenie i odpowiedzialnośd za przestrzeo publiczną, pozwala dostrzec możliwośd indywidualnego zaangażowania na rzecz wspólnego dobra. Taka forma rywalizacji oznacza również ogólną poprawę estetyki wsi, a tym samym prowadzi do polepszenia jakości życia mieszkaoców. Festiwal Ciasta to szansa na promocję lokalnych wyrobów, zainteresowanie wsią turystów i stworzenie lokalnej tradycji. Jest to także, co warto podkreślid, konkurencja adresowana do wszystkich grup wiekowych, co sprzyja integracji starszego i młodszego pokolenia mieszkaoców. Konkurs taneczny zachęca do rozwoju sprawności fizycznej, pokazując alternatywny wobec tradycyjnych sportów sposób na aktywnośd.

8. Naprawa chodnika na wjeździe na osiedle

Realizacja planu naprawy chodnika wpłynie na poprawę estetyki osiedla i bezpieczeostwo mieszkaoców. Oznacza to poprawę jakości życia mieszkaoców. Zostanie naprawiony mały odcinek chodnika w miejscu po deszczu nie można przejśd, ze względu na zbierającą się wodę.

9. Progi zwalniające

Budowa progów zwalniających na terenie Żabowa pozwoli poprawid bezpieczeostwo mieszkaoców, tym samym podnosząc komfort ich życia.

10. Konserwacja urządzeo zamontowanych w miejscach użyteczności publicznej.

Konserwacja urządzeo jest niezbędna, aby urządzenia zachowad w dobrym stanie. Prawidłowe utrzymanie urządzeo sprawi, iż będą mogły dłużej służyd mieszkaocom.

11. Zakup zabawek (urządzeo dmuchanych) dla dzieci.

Zabawki zostaną wykorzystane na festynach i imprezach integracyjnych, podczas ferii zimowych i wakacji. Pozwolą dzieciom spędzid czas w atrakcyjny sposób.

12. Zakup ławek.

Ławki z oparciami zamontowane zostaną w miejscach ważnych dla mieszkaoców (na placu w przedszkolu, przy szkole, na placu zabaw i centralnym miejscy wsi).

Mieszkaocy na spotkaniu oraz podczas zebrania wiejskiego uzgodnili, iż zgłoszone zgodnie z ich wolą oraz przekonaniem pomysły wpłyną na poprawę ich życia. Przewidziane przedsięwzięcia są zgodne z zadaniami własnymi gminy w szczególności wynikają z przepisu art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 pkt 2, 8, 9, 10, 12, 15, 17, 18 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Ponadto, planowane przedsięwzięcia nie są sprzeczne z obowiązującymi dokumentami strategicznymi gminy, zawierającymi kierunki i działania zmierzające do rozwoju gminy. W szczególności działania te wpisują się w cele i działania wskazane w Programie Rozwoju Lokalnego dla Gminy Pyrzyce na lata 2004 – 2013.

Szacowane wydatki budżetu związane z realizacją przedsięwzięcia wyniosą 19.700,00 zł i składają się z następujących pozycji:

1. Zakup sprzętu sportowego – 25 sztuk x 120 zł = 3000 zł, 2. Dofinansowaniu wycieczek uczniów i przedszkolaków = 1000 zł 3. Zakup zieleni i nasadzeo – 2000 zł (…)

Sołtys Żabowa Małgorzata Piotrowska

Informacje o autorach :

S Z Y M O N O SOWSKI : koordynator projektu „Pyrzycka Akademia Zmiany”. Od 3 lat związany z działaniami na rzecz jawności działania administracji; uczestnik programów na rzecz oddawania decyzji mieszkaocom.

A N N A G R A C Z Y K – O SOWSKA : Liderka Zmiany Lokalnej. Z wykształcenia socjolog (Uniwersytet Humboldta w Berlinie) oraz socjoterapeutka. Specjalistka ds. doradztwa i szkolenia wolontariuszy, członkini Stowarzyszenia POLITES.

E W E L I N A W OŁOSZYK : Liderka Zmiany Lokalnej. Absolwentka zarządzania i marketingu na Uniwersytecie Szczecioskim. Koordynatorka projektów i specjalistka ds. wolontariatu, trenerka biznesu. Stowarzyszenie POLITES.

K A T A R Z Y N A B A T K O – T OŁUD : absolwentka socjologii na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2001 roku działa na rzecz otwartych i przejrzystych rządów. W 2003 roku współzakładała Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, a następnie została wybrana do Zarządu tej organizacji. W 2009 została stypendystką Ashoki - społeczności przedsiębiorców społecznych.

J U S T Y N A S TRAMIK : korekta językowa tekstu. Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Szczecioskim, nauczycielka języka polskiego i wiedzy o kulturze; działaczka w zakresie świata kultury.

J A K U B S ZTOMBKA : redaktor publikacji, tzw. spinacz organizacyjny. Z wykształcenia politolog o zainteresowaniach aktywizacji społeczeostwa obywatelskiego w działaniach publicznych.

ISBN 978–83–927828-1-0

Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Publikacja dystrybuowana jest bezpłatnie.