O LE SULU

EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

FAAVAEINA 1839 SULU IANUARI 2012 Faatonu: Cellphone: 7715037 -Main Office: Ph. 24414, Ext 30 - website: www.cccs.org.ws “O LE FAA-FAAPOTOPOTOGA” Saunia e le Matagaluega o le Talafaasolopito o le Ekalesia: Arthur Wulf, Visesio Sega & Latu Latai Faatomuaga: E pei ona taua i le ulutala o lenei pepa, ua manatu lenei matagaluega, faaauau itulau e 6

O LE ATA: O le maota o le galuega/aulotu i Lalomanu. Na pu’eina i le asiasiga a le Sulu Sa- moa ina ua tuana’i le mafuie ma le galulolo i Samoa ia Setema, 2009.

eseese), e $3,258,525,.60 O le $3,258,525,60 mo A’oga a le Ekalesia tupe e alu i le totogi o faiaoga O tupe na pasia e le Fono Tele 2011, mo le totogiina o ana a’oga ma isi tagata e galulue ai i aoga, a le Ekalesia mo le tausaga e (totogi o faiaoga ma isi mea e $2,497,925.60. O e ua pasi i le su’ega O e ua pasi mo le O le faatuatua o Porosini a A’oa’o Fesoasoani p2 Kolisi i Malua 2012 p2 le fafine ua oti lana tane - itulau e.15 Ua Talanoa le Loi i le Atua O Ioane Uikilifi le Fetuao Faasologa o faigalotu i le - itulau e 10 o le Toe Fuata’iga - p.5 TV/2AP - itulau e 12-13 O e ua faamanuiaina e ulufale i le FALEATA Ulugia M. Matafeo Joseph T. Foaese Kolisi Faafaifeau i Malua 2012 Toavalu T. Faasipa Laufiso S, T. S, Seve SUAFA MATAGALUEGA Vui Laniselota Lameko

1. Auatama Iese Niusauelese AANA 2. Io Itamua Faleata Petivia Māfua 3. Iopu Kalepo Faleata Faigame Toalepai 4. Kara Ipuniu Falealili i Sisifo LOTOFAGA – LEPA – 5. Koroseta Tavita Aukilani ALEIPATA 6. Motusaga Lesa Falealili i Sisifo Vailala Savusa 7. Peniamina Neueli Aana Faagalogā Taliau 8. Piula Pula Ituotane Malielegaoi Pogi 9. Sekoa Levasa Aana 10. Tasi Matagi Niu Sila i Saute FALEALILI I SISIFO Aveao Olene 11. Vaai Tua Aana Selave S.Sione 12. Vailele Lemalu Aana Lauvao Opeta 13. Vaise Maiava Faleata Vaatausili F. Toleafoa Mailo T. Tuamu SUAFA O E UA FA’AMANUIAINA Taulapapa FAASALELEAGA I LE SUEGA A’OA’O Muliagatele T.F.S. Tauasosi Taulolo Galu FESOASOANI 2011 Tuiloma Lio Tuigamala . Nofoasa Mauola Taito Usumanu Su’a Kupito Faaolatane NIUSAUELESE APIA I SASA’E Aeau Meaalofa Tavaga M. Brown Isaraelu Salanoa Poto P. Tia Fiu Milovale Tiesi Pouli Moli Pa’a’a Iuni Fata Oreni Aviga Felagona’i Lava Tuuu Nonu Faatoafe Fuisami Iosia ITUOTANE Faimata Taulauniu KUINISELANI APIA Sigapoa Vaele Poloaiga Peter Brown Faaolatane T.S. Leota Isaia Afitu Neueli Tupaimatuga Teofili Rea Fatu Feomaia Ioane Koria MALUA Faatoatoa Faaoso Vailua Esau Laufili NIU SILA I SAUTE Mano Maila Ropati Tuioti Misilei Ioane

MANUKAU O Tusi mo le Su’ega Ulufale Matila Mose Kalati Uialatea Ao Pelesara i le Kolisi Faafaifeau i Malua Seiuli Okesene Solomona Fonoti Tiavaasue Feagaiga Tuai: IOSUA.

AUKILANI Feagaiga Fou: KORINITO I & II Tupa’i Nimo Siaki Tuivaiti Maamora 2. O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 ia te outou, aua o malolosi O le faamagaloina, o le O LE LAUGA outou, oloo tumau foi ia te maua lea o le filemu, ma le outou le afioga a le Atua, ua leleiga ma le Atua; ae le outou manumalo foi i loo gata i lea, o le mafutaga Tusi Faitau: 1 Ioane 2 : leaga.” faauo ma le Atua. Ma o le 12-17 O le faiga lea a le tusitala, uiga moni lena o le Matua: 1 Ioane 2: 12: Le poo le aposetolo, ina ia meaalofa foa’i fua na aumai fanau e, ou te tusi atu ia te manatua gofie ai e lana e Iesu mo tagata: O le outou, aua ua faamagaloina fanau faale-agaga, mea ua faamagaloga o agasala, o le a outou agasala ona o lona ia a’oa’o atu ai. O le leleiga ma le Atua. suafa.” fefo’ifo’ia’i foi i upu lava Ua faaaogaina e Ioane le ia, ua faamamafaina ai, ma fasi fuaiupu e faapea, O le mataupu lenei a le faatauaina atili ai, mea ua (fuaiupu e 12): aposetolo o Ioane, oloo a’oa’oina atu. “.....faamagaloina a outou ta’ua mai ai, meaalofa e tolu agasala ona o lona suafa....” e foai fuaina mai e le Atua Muamua: o le meaalofa o ‘Ona o lona suafa.....’ E mo le tagata: le faamagaloga ia Keriso. taua tele i tagata Iutaia le * O le meaalofa o le O le mea taua lava lea, ma manatu lea: “Ona o lona faamagaloga ia Keriso; le ute o le Tala Lelei na suafa....” E ta’u soo foi e le * O le meaalofa o le iloa o laugaina e uluai faifeau o le fai Salamo: le Atua; Ekalesia - o aposetolo ma Salamo 9:10: E faatuatua * O le meaalofa o le malosi soo o Iesu. ia te oe o e ua iloa lou manumalo. Na auina atu le Au suafa.....” O le mataupu foi lenei, e Kerisiano i le amataga o le E le faapea e faatuatua tusia faa-solo, pe faa-poetry Ekalesia, e tala’i atu le ona ua latou iloa le igoa, e pei ona a’oa’oina i a’oga . salamo ma le faamagaloga poo le suafa, ae ona ua latou E fefo’ifo’ia’i foi i le mea e o agasala ia Keriso Iesu - iloa le uiga, poo le natura o tasi: Luka 24:47: “ina ia le ona le igoa, poo le suafa, Le fanau e, ou te tusi atu tala’iina foi le salamo ma le ona latou faalagolago lea ia te outou, aua ua faamagaloina o agasala i ma faamoemoe iai, faamagaloina a outou nuu uma i lona igoa.” faatuatua ma faatalitali iai. agasala ona o lona suafa. O le fe’au foi lea na Aua ua latou iloa, o uiga ia Outou tama e, ou te tusi atu tala’iina atu e Paulo i o le Atua, e amiotonu, ae ia te outou, aua ua outou Anetioka - Galuega 13: 38- alofa faamagalo; e i ai lona iloa o ia oloo i ai talu le 39: “O lenei, sema e, le au to’asa, ae paleni mai i le isi amataga. Taulele’a e, ou te uso e, ia outou iloa ua ona itu, o le onosai, tusi atu ia te outou, aua ua folafolaina ia te outou le faapalepale, ma faamagalo, outou manumalo i le oloo faamagaloina o agasala ona i lona alofa tunoa, ona o le leaga. Tamaiti e, ou te tusi o lenei tagata; o tagata uma suafa o lona Alo, o Iesu atu ia te outou, aua ua outou foi o e faatuatua, e Keriso. iloa le Tama. Outou tama ta’uamiotonuina i latou ia te Na ifo se nuu ma o latou e, ua ou tusi atu ia te outou, ia i mea uma lava na le faifeau i se isi nuu, ona o se aua ua outou iloa o ia oloo mafai ona ta’uamiotonuina agasala matuia na fai e se iai talu le amataga. ai outou i le tulafono a faaauau itulau e sosoo ai Taulele’a e, ua ou tusi atu Mose.” O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 3. Lua: O le meaalofa o le lei taitai le olaga. Peitai O LE LAUGA iloa atili o le Atua ane, a tuu faatasi le malosi Ua lata i le selau tausaga o le taule’ale’a, poo le teine o Ioane ae ia tusia le tusi muli, ma le afioga a le Atua, isi. Na talia le ifoga, e le lenei. Fitusefulu tausaga o ona maua ai lea o le ona o se isi lava mea, ae ona soifua i lona Alii ma lona manumalo i le leaga lea na o le aotelega lea, ma le finagalo, ma na iloa lelei ai popole ai foi le poto o tuufaatasiga lea, o le uiga o le Alii le Faaola. E Solomona ma ia lapata’i: mamalu o tagata ma o latou le o le iloa na o le faale- “Ia e manatua le na faia oe i tofi ua ifo, o ao o faalupega, mafaufau, ae ona ua ola ai, ona po o lou taule’ale’a...” ma faatumutumuga o le ma mafuta faatasi ma le O Kerisiano uma e mulimuli i nuu. Ua pulolou i le ie a Atua. a’oa’oga a Iesu, e taulele’a uma pulou ai le Samoa ma ifo, o O le upu Eleni o i le itu faale-agaga. E malolosi lona uiga, ua fai mai, ‘Ou faaaogaina i le mafutaga faa-taule’ale’a le ola faale- agaga. E fiu le fili i tu’ipala le lenei, o le upu e faailoa ai te faato’ese atu ma ifo atu i tino ae le mafai ona ua ma’a’a i o outou luma, ona o le le mafutaga a le tane ma le lona talitonuga ia Keriso. matuia o le agasala na ou ava. Ua iloa lelei e le isi le E ma’a’a tino o fanau, ma fai. Ia outou alolofa ma isi, aua ua tasi i la’ua. taulele’a, ma tama o ia Keriso, faamagalo mai a’u.” E pei E faapea foi ona pe a savavali faatasi ma ia, a o lava ona tatou ifo i luma o vavalalata le mafutaga a le feagai ai ma fita o le ala, ma faafitauli o le olaga. E leai ni Kerisiano, ua manatu le Atua amiotonu, ma tatou tulagavae o le Kerisiano e iloa i pulolou - ‘i lona Suafa.....’ faatasi ma Paulo e faapea: le matafaga oneone o loo O le ‘ietoga lea a le lagi. “A o a’u, ou te le toe ola a’u, savavali ai ma Keriso, aua oloo O le igoa o le ‘ie, “I lona a o Keriso oloo ola i totonu afisi faa-mamoe na leiloa e Suafa.” O le ‘ie o le ia te a’u.....” Keriso, ma aga atu i le ‘aiga, ma faamagaloga o agasala, o Ua avea ma lala o le Vine lona Tama. Fai mai le pese a tamaiti o Iesu Keriso lava lea. Aua o Moni. Ua ola ai, ma foliga ai, i A’oga Aso Sa: ia na faatauina i tatou i lona uiga ma foliga o le Vine Moni “I am weak but Thou art strong, lava toto na faamaligiina lea na fetalai: “O a’u nei o le vine moni, o la outou. O le Jesus keep me from all wrong, mo le faamagaloga o a tatou tumau ia te a’u, ma a’u ia te ia, o I’ll be satisfied as long, agasala. Soo se tasi e ia lava e fua tele mai; aua e le As I walk , let me walk talitonu ma faatuatua ia te mafaia e outou ona fai o se mea Close to Thee. ia ma le taulaga pa’ia na ia e tasi pe a a’u le iai.” osia i lona lava tagata, e Just a closer walk with Thee, Jesus is my plea, faamagaloina o ia. Tolu: O le meaalofa o le malosi manumalo. Daily walking close to Thee, Fai mai le Salamo e 20: Fai mai le tusi lenei a Ioane, Let it be, dear Lord, let it be. 7: “Oloo ta’uta’u nisi i “Taulele’a e, ua ou tusi atu ia te E manaia pe a saili ane le fati kariota, ma nisi i solofanua; outou, aua o malolosi outou, o le pese lenei, ma pesepese ai a o tatou ua tatou ta’uta’u oloo tumau foi ia te outou le tamaiti o le A’oga Aso Sa. le Suafa o le Alii lo tatou afioga a le Atua, ua outou Matua: Le fanau e, ou te tusi atu Atua.” manumalo foi i loo leaga.” O taulele’a, o le ia te outou, aua ua faamagaloina Ma le Salamo 25: 11: “Le a outou agasala ona o lona suafa. tauosoosoga o le malosi. E Alii e, ona o lou Suafa, ia e Afemata T. Apelu Aiavao faamagalo mai ai la’u ono soona fai le malosi lea; Faatonu Sulu (e sui ai le lauga agasala....” e ono le popole i se mea e na atofaina e le’i oo mai) 4. O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 Uikilifi ina ia taliaina le O Ioane Uikilifi - le Fetuao o le faatonuga mai le pule o le Iunivesite, ae le’i taliaina e Toe Fuata’iga (Reformation) Uikilifi le fautuaga. O le tausaga e 1381 na tusia C. 1330 - 1384 ai e Uikilifi lana ta’utinoga Okisefoti ia Uikilifi ma manatu (Confession), o se tama’i tusi lea Ua lapata’i Uikilifi i ai ua tatau ona fai se mea ia na ia faamalamalamaina ai ona tagata ina ia toe fo’i i Uikilifi. Ua filifili nei ni foma’i manatu ia ua teena e le lotu ma se to’a sefululua o mataupu le Iunivesite o Okisefoti. le faatuatuaga ma silisili tau i le Tusi Paia aemaise O le vai taimi o le aga’iga’i atu faatinoga sa fai e lava le itu i le Faamanatuga i le taumafanafana i Europa, na Pa’ia, e saili se tonu e tatau ona faaseesee tuagalu ai loa Uikilifi ulua’i Kerisiano, ae fai ia Uikilifi. Ina ua mae’a le mai lona auai i le soifuaga tetee atu i mea fou ua latou fono, na fulisia le to’afitu lautele o tagata, ua le toe auai atu o latou i le talitonuga, e sese mea foi i le Iunivesite o Okisefoti. O faatupuina e tagata oloo aoaoina e Uikilifi e uiga i se faaiuga faigata lava lea ia Sa talitonu Uikilifi i le auai o le Faamanatuga. Uikilifi aua o lona soifuaga atoa Keriso ma lona toto i le agaga (i Na ofo le pule o le Iunivesite sa auai i le Iunivesite ma lona le Faamanatuga), ma ia faaali e o Okisefoti i le to’a lima o sui o pulega ma le galueaiina. I ia faapea, ia manatua Keriso ma le fono, lea na manatu e leai se tausaga, a ta’u loa le igoa o le lona auai i le Faamanatuga, i le mea o leaga ai aoaoga o fai e Iunivesite o Okisefoti, e oso faatuatua o le tagata i le taulaga Uikilifi e uiga i le Faamanatuga. vave lava mafaufau o tagata ia na faia e le Alii. Ua ia lapata’i i O se taumafaiga ina ia taofia ai Uikilifi. tagata ina ia toe foi i le aoaoga oloo fai e Uikilifi e uiga E mafai ona tatou lagona ni faatuatuaga ma faatinoga sa fai i le Faamanatuga, o lea na faaali lagona na oo ia Uikilifi i lea vai e ulua’i Kerisiano, ae tetee atu i ai e le pule o le Iunivesite o taimi. Ua faasaina nei o ia mai mea fou ua faatupuina e tagata. Okisefoti e faapea, soo se isi lava le Iunivesite sa fai ma ona Na ia tusi e faapea, “O mea ua e aoaoina mea oloo talitonu iai laufanua ma oloo lauiloa ai o ia. tatou faia e tatou faifeau ma Uikilifi, pe lagolagoina foi o ia, O le a galue nei o ia e aunoa ma faapa’iaina e le o le tino lea o le o le a falepuipui, aveese uma ona le faavae mautu lea i lona olaga Alii, a o faatusa o lona tino. tofi o le Iunivesite, ma faate’a faale-lalolagi. Ae peitai ane, o ‘Aua le manatu e afio mai le tino ma le ekalesia (excommunicate). le suiga lea na avea ma o le Alii mai le lagi i faatusa ia E faitauina atu ia Uikilifi le tumutumu mauga o lona soifua oloo i falesa ta’itasi uma.” faaiuga ua faia e polofesa nei o i le lalolagi nei. Na ia fautua ina ia tatalo tagata mataupu silisili, a oloo fai ana (I le Sulu o Fepuari, o le a taitasi uma latou te suesueina le a’oga i le Iunivesite e uiga lava i faaauau ai le tala ia Ioane Uikilifi finagalo o le Atua oloo i le Faamanatuga. Na matua ofo i le mataupu: O le Faitotoa e le Tusitusiga Pa’ia.....Fetalai Iesu: ai foi la Uikilifi ma avea lea Mafai ona Tapunia e se Tagata) “O au nei o le vine moni.” O le faaiuga ma mea e matua nunumi mea lea, aua tou te tapua’i ai i le ai lona mafaufau. Ae na atili (mai le tusi: God’s Generals, vine ma faapea o le Atua lea. E maumaututu ai lona talitonuga e tusia e Roberts Liardon, faapena foi le areto; e le liua le faapea, o manatu o nei tagata, o faamatalaina e Afemata T. Apelu areto ma le uaina i le tino ma le le a le faavaivaiina ai ona Aiavao) toto moni o Iesu. talitonuga e uiga lava i le Ua amata lagalaga nei finagalo Faamanatuga. Truth o tagata i le Iunivesite e pele ia Na talosaga Uikilifi i le tupu Since truth is always true Uikilifi, o Okisefoti (Oxford) i ina ia ia suia le faaiuga a le pule And only true can be, le tausaga e 1380 ona o le tetee o le Iunivesite, ae na le Keep me, O Lord, as true mai pea ia Uikilifi o le pulega a amanaiaina. Na faanatinati atu to truth le Pope i Roma. Ua amata tetee Ioane o Koniti (o le atalii o le As truth is true to Thee. ai foi le pule o le Iunivesite o tupu), i Okisefoti e fautuaina - T. Baird O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 5. Mafutaga Faafouina Faifeau ma Aoao Tausinuu 2009 le Pope, ona faasolosolo mai ai lea i katinale, akiepikopo seia oo lava i patele. O se faiga e faavae “O LE FAA-FAAPOTOPOTOGA i luga o le aoaoga o le Gafa Faa- Aposetolo (Apostolic Succes- sion) lea e faapea, na amata mai (Congregationalism)” le Aposetolo o Peteru lea sa faavaeina le Ekalesia i Roma. O talafaasolopito o le ekalesia i faaauau mai le itulau 1 Peteru la o le uluai Pope lea, aua lona amataga, sa tasi lava le o ia na tuu iai e Iesu le pule e tatou te toe asia le talafaasolopito ekalesia, o le Ekalesia Katoliko, faavaeina ai lana Ekalesia e tusa o lenei lala o le faatuatuaga Faa- o le Ekalesia Oikomene; o le ai ma le aoaoga Faa-Katoliko Kerisiano, lea e faavae ai la tatou Ekalesia Iunivesale, lea e aofia Roma. Ma o lea malosiaga faa- Ekalesia; le Ekalesia uma ai soo se kerisiano o le pope oloo tuufaasolo mai lava e Faapotopotoga Kerisiano Sa- lalolagi. oo mai i ona po nei.(1) moa, ina ia toe lagalaga ai ni Peitai ina ua oo mai le amataga manatu taua, tatou te fetufaa’i o le seneturi e 11, ina ua maea le (1) “Mataio 16:18-19: “Ou te ma faaali manatu ai i lenei uluai meleniuma talu ona sosolo fai atu nei au ia te oe, O Peteru mafutaga. O le agaga maulalo e le Tala Lelei, ua vaeluaina le oe, ou te atia’e foi la’u ekalesia le maua i lenei pepa se atoaga o Ekalesia; i le Ekalesia Katoliko i luga o lenei papa, e le mafaia le mataupu, a o le faamoemoe, Roma i sisifo o Europa, ma le foi e faitotoa o seoli ona o le a atili oa lenei taumafaiga i Ekalesia ‘Orthodox’ i sasae. O manumalo iai. Ou te avatu foi sa outou faasoa mai i sa tatou le uluai vaeluaina lea o le ia te oe ki o le malo o le lagi, o fetufaaiga i se taimi mulimuli Ekalesia ona o eseesega faa- se mea foi e te fusifusia i le ane. mataupu silisili, eseesega i tu ma lalolagi, e fusifusia foi lea i le O le Faa-faapotopotoga ma aga ma gagana, faapea foi faiga lagi, o se mea foi e te tala i le lona Amataga faapolokiki sa afaina ai. lalolagi, e tatalaina foi lea i le E le faigofie ona tamau se E lei gata ai i i le vaevaeina o lagi.” taimi na amata ai le Faa- le Ekalesia Kerisiano. Ina ua oo faapotopotoga, aua o le Faa- mai le seneturi e 16 na toe O le manatu o Matini ma i faapotopotoga e mafai ona vaevaeina foi le Ekalesia i le vai latou sa taimua i le Toe faapea o se upu e faasino i se taimi tonu o le Toe Fuata’iina Fuata’iina, ua foliga mai ua faiga faa-ekalesia kerisiano. O (Reformation) lea na taulamua ai mamao ese le Ekalesia Katoliko lea faiga ua manatu tagata e Matini Luteru i lona tetee atu i Roma mai le faavae faale- mulimulitai i faiga Faa- faiga ma pulega faa-pope a le ekalesia sa amata mai ai le faapotopotoga, sa lima ta’ita’iina Ekalesia Katoliko Roma. O le Feagaiga Fou. Ua faamamafa ai uluai ekalesia i le Feagaiga Toe Fuata’iina lea na fanau mai tele e le Ekalesia Katoliko Roma Fou. O lona uiga e mafai ona ai ekalesia Porotesano poo i le au-ositaulaga ma le pulega faapea, o le Faa-faapotopotoga latou ia ua o ese mai le Ekalesia faa-epikopo, ma ua oo ai le na amata mai lava i le amataga i Katoliko Roma, lea e aofia ai ma Ekalesia i ni talitonuga e faapea: uluai ekalesia. le Faa-faapotopotoga. ‘ua na o e ua faauuina e mafai Peitai, e le po se lilo i le tele o O se tasi o aoaoga taua a ona latou faia tapuaiga ma faiga faa-ekalesia o le Matini Luteru: ‘E Ositaulaga sakarameta e fitu a le Ekalesia’. faatuatuaga faa-kerisiano ua iai, Tagata Uma’ (Priesthood of all E le gata i lea, a ua na o i latou ma o le tasi lava lenei o Believers). O lea aoaoga, o le foi e auala mai ai le Alofa Tunoa mafuaaga o le felefele o le tetee lea a Matini i le faamamafa o le Atua i le tagata agasala. Ma Ekalesia Kerisiano. E le gata tele e le Ekalesia Katoliko Roma ua avea ia manatu ma ala ua ona o eseesega i luga o mataupu o le au-ositaulaga poo e ua leaga ai le aufaigaluega silisili ma le faauigaina o le Upu faauuina (clergy), ma le faiga faauuina, ona ua latou talitonu o a le Atua, a o eseesega i luga o faa-epikopo (episcopalism) e i latou e tu i le va o le tagata ma faiga faa-pulega o le ekalesia. taitaiina ai le ekalesia. O se faiga le Atua. Ma ua oo ai lava i le E pei ona manino i le faa-piramita, lea e pito ai i luga faaauau itulau e sosoo ai

6. O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 lagolagoina faiga Faa- Agelekana, ae taotaomia i faiga “O LE FAA-FAAPOTOPOTOGA faa-Puritanism lea e aofia ai auga tama o le Faa- faapotopotoga. (Congregationalism)” Ona la o lea, ua manatu ai le toatele, ua toe saisaitia foi le tulaga ua vavaeese ai le au- Ekalesia i pulega pulepuletutu ositaulaga mai tagata lotu (laity). O le Faa-faapotopotoga i faa-epikopo e taitai e le tupu ma O le tetee la a Matini, o le totonu o Egelani akiepikopo (archbishops). Ma talepeina lea o le pa ua i le va o Aisea na malosi ai le leo o le ua avea ma mea e faatuai ai ona le tagata lotu ma le aufaigaluega Faa-faapotopotoga i Egelani? O faia suiga mo le toe fuataina o le faauuina, aemaise ai o le va o le le mafuaaga ona o le Toe Ekalesia Agelekana. tagata ma le Atua. I se isi itu, o Fuata’iina i Egelani sa manatu O le amataga lea o le tetee o le Toe Fuataiina o le toe le toatele e lei oo i le ooooga e tagata i le Ekalesia Agelekana, faatauaina lea o tagata lotu. O tatau ona iai. E iai le manatu ma oo ai lava ina o ese le toatele le faaupuga “e ositaulaga tagata taatele o le au suesue, o le mai le Ekalesia. O lea tetee, ua faatuatua uma”, o lona uiga e Ekalesia Agelekana “e taua o le ‘O le Toe Faamamaina’ tutusa tagata uma i lo latou Porotesano lana mataupu silisili (Puritanism), o lona uiga o i fesootai atu i le Atua. E le ui ae Katoliko Roma ona foliga”. latou ua manatu e tatau ona toe atu le tagata i e ua faauuina, ae E mafua lea manatu, ona e ui faamama (purify) atili le saoloto e tatalo ma tapuai sa’o i lava ina vaveeseina le Ekalesia Ekalesia i Egelani e le gata mai le Atua. Agelekana mai le Ekalesia faiga faapolokiki ma le faa- O le tasi o aoaoga a Matini, Katoliko Roma, peitai sa tumau epikopo, a ia toe foi i foliga o le ‘Ua na o le Tusi Paia Lava’ (So- pea ona ia faia pulega faa- Ekalesia i le Feagaiga Fou. Ma lar Scriptura). O lona uiga na o epikopo. E moni ua le o toe i sa aofia i lenei tetee i latou nei o le Tusi Paia e maua ai le mea lalo o le puleaga a le Pope, ae tama iloga o le Faa- moni, aua o le Upu lea a le Atua. peitai ua avea nei le tupu o faapotopotoga, e pei o Robert O le manatu o Matini, ua saga Egelani e avea ma ulu o le Browne, Richard Fritz, Henry ese le Ekalesia Katoliko Roma Ekalesia. Barrowe, John Robinson, John mai le Tusi Paia, e ala lea i le O lona uiga ua le tele lava se Perry, Oliver Cromwell ma isi. siitia tele i luga o le Pope ma le suiga poo se faafouina ua iai. O E malie igoa sa faaigoaina ai i aufaigaluega faauuina. O lona le mea ua iloa, ua na o le tele atu latou nei: o ‘separatists’, ‘dis- manatu ia toe foi le Ekalesia i le o le aia faapolokiki a le tupu ma senters’, ‘independents’, Tusi Paia, oloo iai le faasinoga le malo i le Ekalesia i Egelani. ‘brownists’. O ia igoa faaulaula moni mo le Ekalesia. O le tau amataga o suiga i totonu oloo aumai ai le agaga tetee o O le Faa-faapotopotoga la e o le Ekalesia, ua faapena ona nei tama. O le agaga ia saoloto afua mai luga o le manatu lea faatonutonuina e le tupu, ma ua ma ia tutoatasi, ia le saisaitia le ina ia toe foi i le Tusi Paia. O le oo ai Egelani i se tulaga, e ola tapuai o le tagata faatuatua i Tusi Paia oloo iai foliga tatau o faalagolago le suiga o le Ekalesia lalo o pulega faa-epikopo ma le le Ekalesia. O lona uiga o le i le mea e lolo iai le finagalo o malo. Ma o lo latou tetee na oo Faa-faapotopotoga o le toe lea tupu ma lea tupu.(2) ai lava ina faafalepuipuiina ma aumaia lea o foliga o uluai fasiotia le toatele o i latou. ekalesia o le Feagaiga Fou. (2) O se faata’ita’iga, ina ua O le siosiomaga lea na fofoa Foliga ia o lea ua manatu Matini tula’i mai le Tupu Tamaitai o a’e ai le Faa-faapotopotoga. E ma isi i le seneturi e 16, ua le Queen Mary i le 1553, sa ia toe le o se siosiomaga faigofie aua atagia i le Ekalesia Katoliko faafoisia le Ekalesia Agelekana sa feagai ma le matamataita o Roma. Ma o le Toe Fuata’iina, i faiga Faa-Katoliko Roma. nofoaiga tupu o Egelani aemaise o se tasi lea o mafuaaga o le toe Peitai ina ua tulai mai Queen le Ekalesia Agelekana mai le 16 fafaguina o le Faa- Elisabeth i le 1558, ua ia toe i le 17 seneturi. Ma o le tasi lava faapotopotoga, ma na malosi lalagaina foi faiga Faa- lea o mafuaaga o le faatuai o le tele lona leo i totonu o Egelani i Porotesano. Ae ina ua tulai mai le faaiuga o le seneturi e 16. foi King James i le 1603, sa ia faaauau itulau e sosoo ai O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 7. lalolagi. Ioe, e lei faigofie le amataga “O LE FAA-FAAPOTOPOTOGA mai o le Faa-faapotopotoga, peitai o le finau o nei tama na afua ai lava ona mautu ma (Congregationalism)” faatupula’ia lenei Ekalesia.

faaauau mai le itulau 1 1620, na taunuu ai le vaa Faavae Faale-Tusi Paia o le sosolo ma le faatupula’ia o le ta’uta’ua o le ‘Mayflower’, o le Faa-faapotopotoga Faa-faapotopotoga i totonu o malaga muamua lea a i latou nei, O le poloa’iga a lo tatou Alii, Egelani(3). mai Egelani ma Holani ua taua “Aua o le mea ua potopoto ai se o ‘Pilgrim Fathers’. Ma o toalua, poo se toatolu i lo’u igoa, (3) Faatoa iloa lava le alualu i Amerika lea na latou totoina ai ou te iai faatasi ma i latou.” luga o le Faa-faapotopotoga i le le Faa-faapotopotoga ma oo ai Mataio 18:20. seneturi e 18 ma le 19. O le lava ina avea o se Ekalesia O le fetalaiga lea a Iesu e fausia vaitau lea o le Evangelical Re- mautu. E le tau fesili la poo le a ai manatu faavae faa- vival na toe faamalosia ai le mafuaaga ua ala ai ona faapotopotoga e uiga i le ekalesia laiti. matilatila aga Faa-faapotopotoga ekalesia. O lona uiga a fesili poo i le Faavae o le Malo o Amerika; le a le ekalesia? E mafai ona E le gata i lea o nei faafitauli e pei o le ‘saolotoga’ (freedom), faapea, o se potopotoga o tagata na mafua ai loa ona o ese le aia tutusa’ (equality) ma le ua talitonu ma faatuatua ia Iesu. toatele mai Egelani ae o atu i nisi ‘tutoatasi’ (independence). O E le taua le toatele o le aofaiga, o vaega o Europa e pei o Holani tama ia o le Faa-faapotopotoga ae o le mea ia laualuga o le aemaise Amerika. Ma o ia na latou fausia le faavae o faatuatua ma le faia o le finagalo nofoaga na faapena ona tupu Amerika lea ua oo ai ina avea o le Atua. O le uiga faigofie lea olaola ai loa le Faa- lea malo ma faatusa o le faapotopotoga. O le tausaga e temokarasi ma le saolotoga i le faaauau itulau e sosoo ai

ma e savalivali, pe e te masani tuli oe e faatau le suka, o lona foi ona ta’oto i se taimi umi i lea uiga, e te savali i maila e lua, toe O Oe ma aso ma lea aso, o se tasi lava lea foi mai i maila e lua. O le matua o mafuaaga autu o le tino puta exercise lava le mea e fai. O lona ma le ma’i suka. O lona uiga, o uiga, a e inuina foi la le ti i na lou Soifua le tagata gaoioi, o le tagata aso, e inu inu malie, ina ia umi savali, o le tagata sasasasa fa’i, se taimi o inu, aua a tatope, e o le tagata to’aga e fai ane lea vave ona uma, uma atu ai ma le mea ma lea mea, e faagaoioi ai suka, ona toe alu ai foi lea o se Maloloina lona tino, o le tagata lea e le oo isi faatauga suka i maila e lua. iai le puta ma le ma’i suka. O lona uiga la o le manatu, ia Fai mai le alii polofesa o Amit Ua ou manatua ai a o o’u laitiiti e fai fai mea solo i lou fanua, Gefen mai le Iunivesite o Tel i lo matou nuu o Leusoalii, faagaoioi ai lou tino, fai fai pea i Aviv i Isaraelu, o lou le gaoioi, Luatuanuu. E leai se faleoloa sa aso ta’itasi. Savalivali foi i le poo le le faaaogaina o lou tino i iai. Ae a mana’omia se suka, ona matafaga ma matamata i le ni galuega, o se tasi lava lea o fai lea o seevae pa’u taavale o matagofie o le tele o mea na faia mafuaaga autu o le tino puta ma lo’u tama ae savali mai i Apia e e le Atua i lana foafoaga. A le le mamafa, ma le ma’i suka. faatau atu ai se suka i le fale o o lena foi, fai sa tou ‘au Fai mai a ia, o lou nofo umi Patele e taugofie, toe savali atu savalivali ma nisi e talatalanoa ma matamata i le TV, poo lou ai. E fitu maila pe a. ai ma savavali faamalositino. Fai taalo umi i taaloga i le TV e pei Ina ua matou sii i Sataoa, sa i fai pea i lea taeao ma lea taeao, o le PlayStation, poo lou nofo le tolotolo i le va o Lotofaga ma poo lea afiafi ma lea afiafi. O umi foi i lau galuega i le ofisa Niusuatia le faleoloa o Molesi. sau fesoasoani tele lava lea i le poo i lou fale, ae te le tu i luga Tusa e lua maila le mamao. A taofia o le ma’i suka A.T.A.A.

8. O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 iai i lea mea. O le Toto Masaa o Misionare na O le taeao na maliu ai o ia, na ia faitauina ai le Salamo e 30, ma tusitusi ana faamaumauga e fai ma eleele lelei e ola a’e ai le faapea, “Afai lava o le mataupu mulimuli lenei o lo’u talafaasolopito i lenei lalolagi, o Tala Lelei lona uiga, o le itulau e sosoo ai Na ta’u atu loa ua fasiotia ni ia Simi ae amata maua i ma’i o o le a tusia i le lagi, o le a leai ni misionare se to’alua i Aferika i Aferika, aemaise lava le fiva, ma pisipisia ma ni mea e leaga ai.” Sasae, ona faamavae loa lea o le ua faamalosia ai lona toe foi i O le taeao o le aso 27 Oketopa alii faifeau o Simi Hanitone ma Peretania e saili matagi iai. 1885, na fasiotia ai Simi lana aulotu, ae ofo (volenitia) e E tasi le tausaga ua te’a ae toe Hanitone e tagata uli Aferika ia malaga e fai ma sui ia i la’ua ua malaga Simi Hanitone i Aferika na latou taofia o ia. maliliu. O Simi Hanitone sa i le galuega. Na ia filifilia le ala Na avea lea mea ma ala na a’oa’oina i le Iunivesite o puupuu e malaga ai i le lu’itauina ai tagata o Egelani, ma Okisefoti, le Iunivesite sa ogatotonu o le konetineta o oo ai ina matua toatele lava ni logologoa ai tala o Ioane Aferika, e ui lava o lea ala e tele Kerisiano ua ofoina atu lo latou Uikilifi.. O le tausaga e 1882 na mea e lamatia ai lona ola. ola e volenitia e sui ia Simi tupu ai lea mea, poo le tusa lea o O taeao uma lava, na te Hanitone. Ma o le mea na oo le sefulu o tausaga talu ona te’a faitauina ai le “Salamo Malaga” iai, e na o le lima tausaga talu le taimi na maliu ai i Aferika se e 121, ona faato’a toe faaauau ai ona maliu Simi Hanitone, ae oo misionare tautaua o le LMS, o lea o lana malaga toatasi. Peitai, i le 12,000 tagata o le mea na Tavita Livigisitone. O se na te’i ua pu’eina o ia e ni tagata, galue ai, ua avea ma Kerisiano. misionare mai Sikotilani, ma o tasaei ona lavalava, sasa, ma Ma o le mea moni, na avea le ia o se tasi o su’enuu, explorers, loka i se falelauvao palapala ma lefulefu o Simi Hanitone ma logologoa o le lalolagi na ia le manogi leaga. O tagata sa molimau e ta’u atu ai i le maua (discovered) le tele o nuu faapagotaina o ia sa inu ava, ma konetinata o Aferika ma le i totonu o le konetineta tele o onana. Ae ui lava i lea, sa ia lalolagi, le faamaoni o le Atua e Aferika. faitauina pea le Salamo, ma pei ona lauina e Salamo sa E le’i umi ona taunuu i Aferika tusitusi ana faamaumauga o lona masani ona ia faitauina. “O LE FAA- All my country has is spirit FAAPOTOPOTOGA “All my country has is spirit. We don’t have petroleum dollars. We (Congregationalism)” don’t have mines of great wealth in the ground. We don’t have the support of a worldwide public opinion that looks favourably on us. o le Ekalesia. All Israel has is the spirit of its people. And if the people lose their I le vaai Faa-faapotopotoga, o spirit, even the United States of America cannot save us.” foliga faigofie foi ia o le Ekalesia oloo faaalia i uluai ekalesia i le - Former Israeli Prime Minister Golda Meir. Feagaiga Fou. Aua foi o le auga lea ma le faamoemoe o le Faa- Faithfulness: faapotopotoga, ina ia toe foi le Abednego being put in a fiery Ekalesia i ona foliga i le It costs to be faithful. It cost furnace. It cost Stephen death amataga. O le taua lea o lo tatou Abraham the yielding up of his by stoning. It cost Peter a mar- toe tepa i le Feagaiga Fou. only son. It cost Esther the risk tyr’s death. It cost Paul his life. (faaauau i le Sulu Samoa o le of her life. It cost Daniel being Does it cost you anything to masina o Fepuari 2012) cast into the den of lions. It cost be faithful to your Lord and Shadrach, Meshach and King?

O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 9. A Page for Youth sauniuni foi latou e fe’a’ei i luga. Pe tusa o se itula talu ona leiloa ITULAU MO TUPULAGA TALAVOU lo’u ‘i’oimata, ae amata ona ‘a’e le isi teine. E le’i iloa e le teine ua leiloa lo’u ‘i’oimata. Ae te’i Ua Talanoa le Loi i le Atua ua ‘e’e mai luga le teine ma tauvalaau mai ia matou, “Na Ua amata ona ‘ou ‘a’e malolo, ma matamata i le mafola leiloa se tioata faapipii a se isi? faavavevave atu i luga o le mai o laufanua o le nuu, o se Ua ou tamo’e atu nei ma ou tu i papatu ina ia ou vave taunuu i le vaaiga e matua maofa ai lava i lalo ifo tonu lava o le mea o ‘a’e tumutumu mauga. E le’i umi se le manaia o le vaai mai luga o le ai le teine. Ae te’i ua toe valaau taimi, ae ou oo atu i ni pito papa mauga. Na ou manatua ai, o le mai le teine, “Fefaia’ia! E iai se ma’ama’ai e faigata ona ou silasila a le Atua, e oo atu lava i isi na leiloa sona mata faapipii? sopo’ia. Na ou koma ai ‘i’ina tulu’iga uma o le lalolagi, ma soo E iai le tioata lea e feamoa’i e le mo sina malologa e to ai lo’u ve vaipanoa. Mai le mea oloo loi i le si’usi’u papa ma tau alu sela. Ae te’i ua faafuase’i ona afio ai le Atua, na te silasila lelei atu i lalo.” toso faamalo le maea e se isi o mai lava i le mea oloo tuu atu ai Oi e moni lava. O lea ua le matou vaega, ma tau ai i lo’u lo’u ‘i’oimata i lenei lalolagi taunuu le tiliva faapitoa mai le mata. “Oi ta fia ola e!” o la’u tele. Peitai, o a’u lava ia, i lo’u Atua. Na ou punou ifo i lalo, tala lea ua fai ae leai se isi e na manatu, o le a ou le toe vaai i ma aumai lo’u mata faapipii mai te lagona maia. “O lo’u lo’u ‘i’oimata. Ua leiloa! le tiliva faapitoa a le Atua. Na ‘i’oimata faapipii! (contact lens). Na ou toe fo’i ifo i lalo i le mea o ou tago atu ua fulufulu lo’u mata Ua ou tau autilo solo nei i papa tutu atu ai isi o le matou vaega o faaauau itulau e sosoo ai ma’ama’ai, pe ou te iloa atu ai lenei tama’i ‘i’oimata e tutusa lona tele ma se mataua i luga o laulaau i le taeao. E le galo ia te a’u lea po! “Iesu e, ia e alofa ma fesoasoani mai i le su’ega o lo’u Na ou oso i totonu o la’u mo a’u. ‘i’oimata faapipii.” O la’u tatalo taavale i le afiafi popogi lea o le Na tu la’u taavale ma ou oso i lea i le Alii ma lo’u talitonuga, e tau malulu i le masina o Setema, fafo. Manaia i la’u faalogo le le faigofie ona maua ona na o ma soona faaoso la’u taavale mai malu o le savili i lea afiafi, a o lo’u tautau i pito papa lea e fai le ‘autafa, ma oomi le penisi ma o’u savali atu aga’i i le faitotoa i nei ae ua le mafai ona ou soona peiseai oloo ‘ou sola ese ma lo’u le isi itu o le supamaketi. I luma migoi ona e tifato i lalo le mea. aiga, mai la’u fanau, ma le ane o le faitotoa oloo nofo ai se Na toe amata ona ‘ou ‘a’e i luga anoano o ipu e fufulu, ma le mau fafine pe tusa o le 30 ona ma lo’u faamoemoe, atonu lava napekini e le’i sokaina ma tata. tausaga, i se nofoafaataavale, ma e le’i pa’u lo’u ‘i’oimata oloo iai Na o le tasi lava le mea lea e tu teineiti laiti e to’alua ai o sana pea i totonu o lo’u mata, i le pito mai i o’u luma, o se taimi filemu fanau. E pa’e’e ma e pi’o lona o lo’u mata, poo lalo foi o le na o a’u e fai ai sa’u faatau e tino, ma ona tama’ilima e pipi’o laumata i luga. Na ou taunuu loa aunoa ma se isi poo ni mea e foi. Na ou mafaufau, pe o le a i luga, sau la’u uo na ma fe’a’ei faalavelave mai. Se taimi so’u lagona, pe ana fai o a’u lea, faatasi ua toso i luga lo’u paganoa e fai ai se mea mo a’u ma so’u tino faapea ae o lea na o laumata ae vaai poo iai pea i lava e aunoa ma le faalavelave le 30 ni o’u tausaga. totonu o lo’u mata le ‘i’oimata. mai o se isi. Na uli atu la’u Na ou savali atu ma ou pasia Ae leai se mea! Ua uma nei le taavale i le paka ua tumu i le fafine ma lana fanau teine, ma faamoemoe. Ua leiloa le taavale, ma solomuli i le avanoa ou alu i totonu o le faleoloa, ma ‘i’oimata. Ua ou faanoanoa lava o tuu mai ai. “E tatau lava ona lo’u fiafia ua na o a’u e leai se ona e fai si mamao o lo’u aiga, e iai se taimi mo a’u lava ia, e fai isi e faalavelave mai ia te au ae mamao foi ma le foma’i mata e ai se mea mo a’u lava ia.....!” E oloo ou sa’oloto ou te matamata toe maua mai ai se isi ‘i’oimata. aunoa lava ma so’u ‘i’ite e ese ma fai le mea ou te loto a’u iai. A o matou nofonofo ma foi ni fuafuaga a le Atua oloo fai faaauau itulau e sosoo ai

10. O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 A Page for Youth Fai mai le tala a le fafine, “Faafetai tele lava i lou afe mai ITULAU MO TUPULAGA TALAVOU ma fesoasoani mai. E masani lava, e leai lava se isi e alofa mai. E le iloa e le fafine le tele o le Ua Talanoa le Loi i le Atua faaletonu sa iai foi lo’u mafaufau i le taimi ae ou te le’i fesoasoani faapipii i vai, ma toe tuu i totonu o le ata oloo fai atu ai le loi i le atu ia te ia. Na vave lava ona ou o lo’u mata, ma lo’u fiafia e pei Atua, “Lo’u Alii e, ou te le iloa fai atu, “O le a ou alu e momoli ua fusi atu a’u e lo’u Tama i le pe aisea ua e faatonuina ai a’u outou. E mamao le mea tou te lagi ma fetalai mai ia te a’u, e amo lenei mea i lalo. O le a nonofo ai?:” “Lo’u afafine pele, e leai se lona aoga? Ou te le iloa foi poo Na tali mai le isi o teineiti, e vaipanoa o lou olaga ou te le le a lenei mea, ma e maumau ai lanumoana ona mata, e migimigi vaaia.” lo’u taimi aua e le ‘aina, toe lona laulu ‘ena’ena, “I ‘ole!” Ma Na ou tusi i lo’u ‘aiga e matua mamafa lava. Peitai, lo’u tusi i le fale e fogafale lima pe faamatala iai le aso na leiloa ai Alii e, a e fetalai mai lava e amo tusa o le kuata maila le mamao. lo’u mata faapipii. Ona tusi ai ma ou alu ma a’u i lalo, ua amo Na tulei atu e teineiti lo la tina lea e lo’u tama o le ata o se loi ma ou alu ma a’u i lalo!” ma faaoso i le nofoa i tua o le oloo ia feamoa’i le ‘i’oimata e tusia e Bettymae J. Huff, taavale, ona o ane lea ua faamoe faalima lona tele i lo le loi o ia faamatalaina e le taavale wheelchair ma tuu i le feamoa’iina. Ma upu oloo i lalo Afemata T. A. Aiavao. keli o le taavale, faato’a feosoi ai ma nonofo faatasi ma lo la tina. Na ou ta’u atu iai lo’u igoa, ae E le galo ia te a’u lea po! fai mai foi le tina ma ta’u mai E ta le 8.30pm, ae ou toe ulufafo mai i la’u fesili. E taumafai mai lona fo’i igoa, o Kathy, ma fai ma le faleoloa, ae ou vaai atu, lava se upu i le gutu e pei e pi’o, mai, “O la’u fanau teine lea, o oloo tuu mai lava le fafine lenei e tauivi lona tino ma tau fai mai Lisa ma Laurie.” ma lana fanau teine e to’alua, i se upu faato’a mafai ai lea. “Na Matou talanoa lava ma alu la le mea lava lea na ou ulua’i vaai vili la matou taxi pe tusa o le lua matou taavale. Ua oo mai ia te ai iai. Na ou vaavaai atu iai, ma itula ua mavae, ae le’i sau lava.” au le fiafia ua maua ni a’u uo fou. faaletonu lo’u mafaufau i la’u “Se’i ou toe vili iai,” o la’u tala Na oo i le fale ona fai mai lea o toe vaai atu i le fafine ma ona lea iai ma ou amata savali loa i Laurie, “Ia tuu matou iinei. foliga ma’i oloo nofo mai lava i le telefoni. A o lenei lava e Faafetai tele lava i lou fesoasoani le mea lea e tasi i le wheelchair. taumafai mai e aumai se tupe ou mai.” Na ou oo i le taavale ma tatala le te viliina ai le taxi, ae le’i Fai mai Kathy, “Ua ma tete’a faitoto’a, ae peiseai lava e iai se faigofie ia ia, ona e tau vane lava ma lo’u toalua ma e na o a’u ou mea ua na taofia a’u mai lo’u oso i nei tamatama’ilima pipi’o lana te nofo i le fale lenei. E sau le i totonu o le taavale. Ua ato. tama o teine i le avatu la’ua i le fetosoa’i manatu i lo’u Na su’e le tusi telefoni, ma vili afiafi nei.” mafaufau. Ua oso mai foi ma le le taavale ona ou alu atu lea iai i Na tulei atu le taavale wheel- lapata’iga e masani ona faalogo le fafine ma fai iai o le la o le a chair a le tina e lana fanau, i le iai, ‘Aua e te talanoa i tagata ese.’ sau le taavale. “O le a ou faatali faitotoa o le fale, ae ou valaau Ae musumusu mai foi le isi itu, se’i sau lau tou taxi ona ou iai, “Tatou toe feiloa’i i se aso!” ‘a ‘e alu, o le a le mafai ona galo faato’a alu ai lea.” Ae sii mai lona lima ma ona ia te oe le fafine ma ana tamaiti Ae ua ou popole nei ona o lea tamatama’ilima pipi’o ma pe a e le faia iai se mea. ua te’a minute e 15 e le’i sau lava faatofa mai. Na ou toe foi i le fafine ma ou le taavale, a o lea e fegasoloa’i Na tagi o’u mata ma lo’u fatu fai atu iai, “E iai se mea o ane tagata ma autilo mai lava i a o ou aga’i i lo’u aiga. Na ou faaletonu?” le fafine lenei ma lana fanau, mafaufau, le afiafi na amata i E aunoa ma so’u manatu o le a peiseai e ‘a’amu, pe inoino, mata lo’u lelava ma le fia malolo ma faapea foliga o le fafine pe a tali faasiasia ane iai ae leai se alofa. faaauau itulau e 13 O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 11. SAUNIGA AFIAFI O ASO SA TV ONE 2012

ASO FAILOTU AULOTU MATAGALUEGA 01.01.12 Toalua Perese FS Sapunaoa Falealili i Sisifo 20.02.12 M A T A G A L U E G A L O T O F A G A – L E P A – A L E I P A T A / M A T A G A L U E G A O A ’ O A ’ O G A K E R I S I A N O 11.03.12 Pita Toleafoa FS Laulii Apia i Sasa’e 01.04.12 Utufua Naseri FS Apia Apia 20.05.12 M A T A G A L U E G A N I U S I L A I S A U T E 10.06.12 Tautua Aurelio FS Vaigaga Faleata 01.07.12 Avea Vagana FS Saleimoa Malua 22.07.12 M A L U A T H E O L O G I C A L C O L L E G E 10.08.12 Hemi Faatonu FS Fuailolo’o Aana 02.09.12 Pulemau Seve FS Foailalo Faasaleleaga 14.10.12 Dr. Taipisia Leilua FS Moata’a Apia i Sasa’e 11.11.12 Alapati Faataitai FS Tufutafoe Ituotane 02.12.12 Esera Palala Siuniu Falealili i Sisifo 23.12.12 Maluelue T.Pone FS -Tai Aana

FAIGALOTU AFIAFI O LE VAIASO TV ONE 2012

ASO FAILOTU AULOTU MATAGALUEGA 02-04.01.12 Fuata’i Simanu FS Satalo Falealili i Sisifo 05-07.01.12 Pu’a Aumua FS Salesatele Falealili i Sisifo 13-18.02.12 M A T A G A L U E G A L O T O F A G A – L E P A – A L E I P A T A / M A T A G A L U E G A O A ’ O A ’ O G A K E R I S I A N O 12-14.03.12 Taulelei Alatina FS Eva Apia i Sasa’e 15-17.03.12 Sepi Gafa FS Solosolo Apia i Sasa’e 02-04.04.12 Talalelei Tuafafo FS Mulinuu Apia 05-07.04.12 Peato Ale FS Falemai Moto’otua Apia 14-16.05.12 Fuifui Taifela FS Vinifou Apia 17-19.05.12 Faavae Saena FS Toomatagi Apia 21-26.05.12 M A T A G A L U E G A N I U S I L A I S A U T E 11-13.06.12 Iosefa Afutiti FS Peteleema Fou Faleata 14-16.06.12 Faapaia Tariu FS Vailoa-Uta Faleata 02-04.07.12 Isaako Viki FS Levi Saleimoa Malua 05-07.07.12 Faraimo Tiitii FS Utualii Malua 23-28.07.12 M A L U A T H E O L O G I C A L C O L L E G E 20-22.08.12 Napoleone Vaiaso FS Manono-uta Aana 23-25.08.12 Tauapa’I Tufi FS Lalovi Aana 03-05.09.12 Simalu Kovati FS Taga Faasaleleaga 06-08.09.12 Faasavala Leilua FS Faiaai Faasaleleaga 15-17.10.12 Enefatu Lesa FS Tanoalei’a Apia i Sasa’e 18-20.10.12 Iupeli Ieremia FS Fagalii Apia i Sasa’e 12-14.11.12 Namaia Kofe FS Vaotupua Ituotane 15-17.11.12 Leauma Faletoese FS Falealupo-Uta Ituotane 12. O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 03-05.12.12 Reupena Leau FS Piu Falealili i Sisifo 06-08.12.12 Iakopo Pese FS Saleilua Falealili i Sisifo 24-26.12.12 Piilua Sao FS Lepuiai Aana 27-29.12.12 Iona Paniani FS Aana

FAIGALOTU TAEAO O LE VAIASO RADIO ONE 2012

ASO FAILOTU AULOTU MATAGALUEGA 02-04.01.12 Kelekolio Sanele FS Salani Falealili i Sisifo 05-08.01.12 Faaletaua Faaea FS Malaemalu Falealili i Sisifo 13-19.02.12 M A T A G A L U E G A L O T O F A G A – L E P A – A L E I P A T A / M A T A G A L U E G A O A ’ O A ’ O G A K E R I S I A N O 12-14.03.12 Aila Patea FS Luatuanuu Apia i Sasa’e 15-18.03.12 Lavilavi Soloi Fs Letogo Apia i Sasa’e 02-04.04.12 Maselino Sului FS Fugalei Apia 05-08.04.12 Faatafa Nefu FS Alamagoto Apia 14-16.05.12 Komiti Feau Eseese Tuuau FS Vaipuna Apia 17-20.05.12 Tuana’i Uesile FS Magiagi Apia 21-27.05.12 M A T A G A L U E G A N I U S I L A I SA U T E 11-13.06.12 Foma’i Lafaialii FS Vaitele-Uta Faleata 14-17.06.12 Eletise Suluvale FS Toamua Faleata 02-04.07.12 Muta Papalii FS Lepale Malua 05-08.07.12 Tavita Pulu FS Togo Malua 23-29.07.12 M A L U A T H E O L O G I C A L C O L L E G E 20-22.08.12 Taise T. Ioapo FT Satuimalufilufi Aana 23-26.08.12 Avele Utumapu FS -Uta Aana 03-05.09.12 Talosaga Hitila FS Siutu Faasaleleaga 06-09.09.12 Aukuso Faamate FS Samata Faasaleleaga 15-17.10.12 Setu Samitioata FS Maugafiafia Apia i Sasa’e 18-21.10.12 Faalenu’u Tagataese FS Levili Apia i Sasa’e 12-14.11.12 Kirisimasi Muaava Vaisala Ituotane 15-18.11.12 Pepa Taavao FS Auala Ituotane 03-05.12.12 Anoa’i Faletutulu FS Vaovai Falealili i Sisifo 06-09.12.12 Amosa Vaetoeifaga FS Matautu Falealili i sisifo 24-26.12.12 Tepatasi Tuala FS Apolima-Tai Aana 27-30.12.12 Ieremia Saufo’i FS Faleū Aana aunoa ma ni faafitauli e pei ona iai la’u uo fou o Kathy. E le galo ia te a’u lea po! Na amata mai ai i lea aso ona ma uo ma Kathy. Ua fai o ia ma ou sola mai le gasu o le fale i Na ou ta’oto i lo’u moega i lea faaa’oa’oga mo a’u ma lo’u aiga. meataaloa, ipu e le’i fufulua, po ma ou matamata i o’u Na ou faafetai foi i le Atua ona napekini e le’i sokaina ma tata, tamatama’ilima e sasa’o lelei, o lona avea o o’u lagona tiga i ua fiu foi i le fetagisi o tamaiti, ma ou matamata foi i lo’u tino lea po, ma le tuai o le taxi a a ua i’u i lo’u fiafia ina ua ou oloo sa’o lelei, ma lo’u gutu e le Kathy ma lana fanau, na avea ma vaai ia Kathy ma ona mafatiaga, pi’o pe a ou tautala, ona ou mea na auala mai ai le aoaoga ma lona onosai i le lua itula o faafetai ai lea i le Atua ona o lona mai ia te ia, mo lo’u tagata le faatali le taxi ae oloo ia maua pea onosai i lo’u tagata ma le ola onosai ma fiu gofie. le fiafia ma le filemu e le vevesi oloo ou maua mai ia te ia, e tusia e Karen O’Connor

O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 13. O le aso na sosoo ai, na taunuu E LE MAU SE TUPE I LE atu ai i le meli se siaki e $1,200. Na ofo lava le atalii. Ma o aso e tele na sosoo ai, na faapea lava TAGA A LO’U TAMA ona maua atu fesoasoani mo lo matou aiga. E matitiva lava lo matou aiga ma foa’i lau tupe, a ea?” Na amata ai ona ou matauina, ona e tele ina foa’i e lo’u tama “Marita,” o le tali lea a lo’u o le a lava se tupe e foa’i e tama, ana tupe e maua. O ia o se fai tama ia tina, “Ua ta alofa i si a o aso e sosoo ai, e te’i lava ua evagelia (evangelist), e malaga faifeau e matitiva lava lana toe faatumuina mai e le Atua i mai lea mea i lea mea e lauga ai aulotu. A o lana fanau, e le lelei ala uiga ese. Na ou matauina foi, i faatasiga faaleagaga e fai ai, ma lavalava ma masaesae seevae. e sili atu tupe e fesoasoani mai valaaulia ai e lauga. O ia aso, sa Na momomo ai lo’u loto tina. O ai le Atua mo lo matou aiga, i lo taugata lava le totogi o le tau malulu ae leai ni ofu tupe e foa’iina atu e lo’u tama. femalagaa’iga ma tele lava ina mafanafana o tamaiti. Na ou Ma ou manatu ai foi, e le taitai tau leai ai se tupe e maua a lo manatu ai e ave uma la’u $50 ona to’ilalo le foa’i a le Atua, i matou aiga ona o pasese o lo’u na maua ma si faifeau ma lona sau foa’i e fai. Na avea lea ma tama i lana galuega faaevagelia. aiga.” mea ua faatupuina ai pea lo’u O le isi o mafuaaga ona o le Na vaai toto’a atu si ou tina i talitonu ma faatuatua i le Atua, faiga sa totogi ai faifeau i na aso. lo’u tama ma ‘ata’ata ma fai atu, ona o mea oloo fai e lo’u tama, Sa maua e faifeau o latou totogi “E te iloa, afai na fai atu le Atua sa fai ma a’oa’oga mo a’u. mo le tausaga, a o fai evagelia, e ia oe e fai le mea lena, ia e leai Na faapea lava ona fai e lo’u le totogiina se’i vagana ua lauga se mea o iai.” tama i tausaga ua matutua ai. E ona maua lea o se latou tupe e Ni nai aso ua te’a, ae oo loa i le’i faaitiitia ai lava le la foa’i i tusa ai o le lauga na fai. O lona se tulaga faigata lo matou aiga. le Atua. E moni lava foi e le tele uiga, a oo i aso malolo e pei o le Ua matua leai lava sa matou ni tupe a nai ou matua na maua, Kerisimasi ma isi e leai ai ni tupe. Leai foi se tupe o teu ae le o matou foi o se aiga faapea faatasiga faaevagelia, ona matua faaleoleo mo aso faapea. O le na matou matua matitiva, ona sa leai ai lava lea o se tupe maua a taimi lea na faapotopoto ai tausia matou e le Alii. lo matou aiga. Peitai e le’i avea matou e lo’u tama i lo la Ae na oo ina ou popole pe o le lea mea ma se mafuaaga e le potumoe ma tina, matou te tatalo a le mea a oo iai Mama ma Papa foa’iina ai e lo’u tama ni ana tupe ai. Ou te manatua lava lea aso e pe a litaea, aua e leai ni a la tupe i tagata puapuagatia. pei o ananafi na tupu ai. Na teu, aua o lea lava e foa’i e Papa Ou te manatua se isi aso na alu tatalo muamua tama. ana tupe e maua e fesoasoani ai ai lo’u tama e lauga i se tama’i “Le Alii e, na e a’oa’o mai afai i tagata mafatia. aulotu e le toatele ni tagata. E matou te faamaoni i lau Afio ma (Ina ua maliu lo’u tama, ona sefulu aso faatoa foi mai. E pei ou tagata i taimi o le solo lelei, maua ai lea e lo’u tina na o le lava o lana masani, na matua ona e le faagaloina lea o matou i $80.50 i le masina, mai tausaga fiafia lava si o’u tina e faafeiloai aso leaga. Na matou taumafai e e 44 na galulue ai ma tama i le tama ina ua foi mai, ma fesilisili agalelei atu i tagata i tupe na e galuega a le Atua. Na ou manatu foi iai pe na a mai le mafutaga foa’i mai mo matou, a o lenei ua ai foi, matua leaga tele nei tupe faaevagelia. Sa tala fiafia lava matou talosaga atu i lau Afio ina e foa’i atu i le aufaigaluega tama ma talanoa fiafia ma si ou ia e alofa ma fesoasoani mai, ona malolo e le Ekalesia). tina. ua leai sa matou tupe.” O le isi aso, o fai ofu o lo’u Ona fesili ai lea o lo’u tina. “E Na faalogologo ma le toto’a le tina, ae vaai atu ia Papa o ta’oto fia se tupe na totogi ai oe e le atalii o Semisi faato’a sefulu ona mai lona moega, ua maligi ona mafutaga?” tausaga, ma matauina upu o le loimata. Na fesili atu iai, “O le Ou te manatua lava foliga o si tatalo a lona tama. O le a le mea a le mea ua tupu?” ou tama ina ua ‘ata’ata ma vaai i o le a tupu nei? O le fesilisili ifo Na tali ane Tama, “Faato’a le fola o le fale. lea a le tamaitiiti i lona uma lava ona talanoa mai le Alii “Ia malie oe...... !” mafaufau. Mata o lagona mai e ia a’u.” “O! Ua ou iloa! Ua e nofo foi le Atua le tatalo a lona tama? faaauau itulau e sosoo ai

14. O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 faigata ona fai o se mea, ma E LE MAU SE TUPE I LE mana’omia ai le tausi faasolo atoa i le ao ma le po, ae o ia aso uma, sa agalelei mai ai lava le TAGA A LO’U TAMA Atua ma fesoasoani mai. O si fasitupe itiiti na mafai ona teu e “Ia, se’i faamatala mai lau lua masina ua te’a talu ai lea aso, ae Tama i aso mulimuli ane a o le’i talanoaga,” o le tali lea a Tina. maliu lo’u tama. O le onosefulu maliu, na faatuputeleina, ma “E iai le mea na talanoa mai ai ma le ono o ona tausaga, na alu fesoasoani ai i le tausiga o ia a’u e uiga ia oe. Na ou ofo ai atu ai e feiloai ma Keriso na Mama. E le’i tuulafoa’iina e le lava aua e leai sa’u tatalo na fai i alofa ma auauna iai i lona olaga Atua Tina se’i oo ina valaau le le taimi lea, pe o o’u mafaufau atoa. Atua ia te ia. Na ou matua foi ia oe. Ae te’i ua fetalai mai, Ou te matua molimau lava i le talitonu ai, e le taitai ona oo sau “O le a ou tausia Marita.” alofa ma le agalelei o le Atua e foa’i e fai i le Atua, i lo foa’i e E le’i malamalama o’u matua i faataunuu lana folafolaga i lo’u fai mai e le Atua, mo oe. le uiga o lea faaaliga mai le Atua. tama o le a Ia vaaia lo’u tina. E tusia e James Dobson Peitai, e lima aso ua te’a, ae oso ui lava ina maua e ma’i leaga ina faamatalaina e Afemata T. loa le fatu o lo’u tama. E tolu ua matua, na tete ai lona tino ma Apelu Aiavao

se tama o lona aiga ma fai atu, “O le a le mea o le a e faia pe a oo ina O le Faatuatua o Porosini le uma atu au foi meaai. O le a foa’i la au meaai ae faapefea oe?” Fai mai le tali a Porosini, “E foa’i fafine ua oti lana tane mai e le Atua. E le tuulafoa’iina e le Atua ona tagata.” Ona ia faalau O le aso 6 o Novema o le tausaga Riteliu. A o le fafine ua oti lana atu lea i le fafine le Salamo e 33:18- e 1627, na si’o atoa ai le aai o tane, o Porosini, sa tufatufa atu pea 19: “Faauta, oloo silasila le Alii i e Rosele e vaega’au a le malo o ni meaai sa ia maua i tagata fia aai. matata’u ia te ia, o e faamoemoe i Farani. O le taimi lea, ua toetoe O a lava ni meaai sa ia te ia, e le’i lona alofa; ina ia lavea’i ia te i latou atoa le 30 o tausaga, o nonofo ai ni tuua lava e Porosini, a ua ‘ave. ai le oti, ina ia ola foi i latou i le tagata Hukenoti, o ni Kerisiano Sa faifai atu ia Porosini le ava a oge.” Porotesano toaitiiti i le atunuu o Farani. Toetoe atoa le 30 tausaga o nonofo ai Hukenoti i le mea lea, ae O le Alofa Faamagalo ma Lavea’i faatonuina loa le ami a Farani e Katinale Riteliu (Richelieu), e si’o I aso o taua o le tutoatasi o faamagaloina lau uo!” le aai atoa e le vaega’au, ma le Amerika, sa nofo ai i Efarata i “Uo?” O le tali lea a Pita. “E mafai ai ona o ese pe o atu nisi i le Penisilivania se faifeau e suafa le sa’u uo. O lo’u fili tupito lea aai o Rosele. O vai tausaga foi ia, ia Pita Mila. Sa lelei le uo a Pita i la’u galuega o fai nei.” sa oo atu ai lava le pule a le Pope i ma le taitai’au o Uosigitone. Sa “O le a? o le fesili lea a faigamalo a le tele o atunuu o nofo foi i le aai lea se tagata e Uosigitone. “O lou fili ae o lea Europa e pei o Farani, Peretania, igoa ia Mikaele Uitimani, o se ua e mana’o e faamagalo. Ua Siamani ma isi. Na avea le sioina tagata sa tau faaleaga ma tetee i sui la le tulaga o le mataupu. o Rosele ma mafuaaga na oo ai ina le galuega sa faia e Pita Mila. Ae Afai na e savali mai i maila e 70 faaitiitia taumafa i le aai. Ua toetoe foi ina uma manu sa iai ona fasi e na oo ina faasalaina i le oti ona ia faasaoina le tagata lea, ia fai ai taumafa, e oo i ponaivi na fai Mikaele ona o lona fouvale i ua lelei. Ua talia lau talosaga.” ai meaai, seia oo atu lava ina taumafaiga a Setete o Amerika Na amata mai le aso lea ona faaaogaina ma pa’u o manu e fai ai e fai se malo tutoatasi. avea Mikaele Uitimani ma uo a meaai. Ua oge le nuu, ma oo ina Ona savali ai lea o Pita i maila Pita Mila, ma ua avea foi ma matua mafatia ai lava tagata, ona e 70 e talosaga ia Uosigitone ina fesoasoani tele i lana galuega ua puipui atoa e le vaegaau a Farani ia faamagalo le tagata faalata lea. faafaifeau o faia i lo latou nuu o i lalo o le faatonuga a Katinale “Faamagalo? Ou te le Efarata, Penisilivania. O LE SULU SAMOA Ianuari 2012 15. tama’i sirafa.” Ua oo nei ina tu lelei le tama’i Na faia e le Atua le Sirafa e sirafa, ua le maluelue lana tu. Ua lulu lona tino, ona laalaa ai lea. A ua patipati le aufaigaluega a tu ma fanau lana tama le zoo i le fiafia. E eseese lava auala a le Atua e taumafai e sapo le tama a le E matou te ofo uma i le mea ua na faia mo manu vaefa ma sirafa pe a pa’u mai i lalo, ae ia na matou vaavaai iai, ae leai lava manu felelei e fananau ai a latou e manatua, e matua malolosi ni foliga ofo o Siaki le pule o le tama, ae i lo’u manatu, e aupito lava vae o le sirafa e tuma ai oe zoo. sili ona ofoofogia le fanau mai o pe a e faalatalata atu i lana tama Fai mai a ia, “E mana’o le tina sirafa (giraffe). E matua tele foi oloo fanau mai, ma o le mea lena ina ia iloa e lana tama pe se a’oa’oga e maua mai ai e le e oo iai pe a e latalata atu i le faapefea ona tu i luga, ma ia vave tagata i le fanau mai a le sirafa. taimi lea. Ua pepe leona e foi ona tu i luga. O le mea lena Na vili mai le zoo i le 9.30am taumafai e ‘ai le tama a le sirafa e a’a ai ina ia tu i luga. A toe o le sirafa mai Angola o le la o oloo fanau, ona o le masau o le pa’u i lalo, ua toe aa foi. O le le a fanau, pe ma te fia matamata a’a a le sirafa.” vao e tumu i leona ma taika ma iai ma le foma’i manu. Ona e Ona ou nofonofo ai lea ma ou isi manu fe’ai. A le vave ona ma te le’i vaavaai lava i se fanau maofa i le fanau mai o le tama a malosi le tama a le sirafa, e maua mai a se sirafa, o lea na ma o ai le manu. Lea ua tautau uma mai e leona ma taika ma latou ‘aia. iai. O le sirafa o le manu lea e i fafo le ulu ma vae i luma, e tusa E oo foi i maile tutuli a tagata matua uumi ona vae i luma ma o le sefulu i le sefulu ma le lua fanafana, e fiu e tuli tama’i sirafa lona ua umi i luga. O le manu futu le maualuga ma le eleele. I ae tele ina le maua ona o le foi lea e aupito sili ona umi i luga lo’u manatu, e gau le ua o le tama saoasaoa. Ae na amata mai i le i lo soo se manu i le lalolagi. a le sirafa pe a pa’u mai nei i lalo. faamalosi a o latou tina ina ua Ma te oo atu, ua amata aliali Sefulu i le sefulu ma le lua futu fanau mai.” mai i fafo vae i luma faapea ma e le o se mea maualalo. Ua ou Ua ou mafaufau soo lava i le le ulu o le tama a le sirafa. A o manatua nei ua fiu lo’u tama e fanau mai a le tama a le sirafa i lenei e nofonofo le pule o le zoo faaoso a’u ou te puna i lalo mai le taeao o se aso o le tau malulu. o Siaki ma lamulamu lana le laupapa tulioso i le vaita’ele, Ma ou mafaufau ai, e tali faapea vaovao mago e foliga mai e le ae ou te lili’a ona e tusa o le lo’u olaga ma le fesoasoani mai popole lava i le mea o tupu. A o sefulu futu le maualuga. A o a lo’u Tama i le lagi. E iai aso lenei lava e tu sasa’o i luga le lenei o le a pa’u ifo ai le tama a faato’a ou mapu mai i se mea sirafa oloo fanau mai lana tama. le sirafa oloo fanau mai. faigata, ae toe taia foi a’u i se isi Na ou fesili, “O le a le taimi e Na matou matua ofo lava! Ua mea faigata, ma toe faavaivaia nofo ai i lalo le sirafa?” A o le pa’u mai nei i lalo le tama a le ai au. Ae a ou manatua nei le tali a Siaki le pule o le zoo, “E le sirafa, o le po’a, sefulu lua futu fanau mai a le sirafa, ma le fea’a nofo i lalo.” le mea ua pa’u mai ai patatu le e lona tina ina ia pa’u ma tu, pa’u “Ae faapefea la pe a pa’u ifo i tua i lalo i le eleele. Ua tu nei i ma tu, ona ou faapea ai lea, e lalo le tama a le manu aua e tusa luga, tau maluelue le tu, a o faapea foi ona fai o a’u e lo’u o le sefulu futu le maualuga i tilotilo ifo iai lona tina. Ona ou Tama oi le lagi. O puapuaga ma luga o le mea o fanau mai ai.” te’i ai lea i le mea ua fai e le tina. faigata e oo mai ia te a’u, o mea Ae na o le ‘ata’ata o Siaki pei Ua kiki lana tama ma lelea atu lava ia oloo faia e lo’u Tama ina e ‘a’amu mai i la’u fesili ua iloa ai i o. Na ou faanatinati atu ia ia ou malosi ai, ma ou vave tu i ai lo’u le iloa o se mea e uiga i le Siaki, “O le a le mea ua fai ai e luga. ‘Aua ou te faavaivai, ae tu sirafa. le tina lena mea? E pe ai lana i luga ma toe taumafai, ma Na ou mafaufau pe aisea ua le tama.” savali. E fesoasoani mai pea o aumai ai se upega lea e faaaoga “E mana’o le tina e faaa’oa’o ia ia te au i taimi ou te tau e tagata fuimu e sapo ai ni tagata pea lana tu i luga, a le vave ona maluelue ai, ma ou pa’u i lalo. tulioso mai i lalo i se mu, e tu i luga, e toe a’a foi,” o le tali tusia e Gary Richmond talitali ai le tama a le sirafa. Fai lea a Siaki. “O le mea lena e faamatalaina e mai Siaki, “Vaai oe, e mafai ona vave malosi ai vae ma le tu a le Afemata T. Apelu Aiavao 16. O LE SULU SAMOA Ianuari 2012