Het Binnenste Buiten Liber Amicorum Ter Gelegenheid Van Het Emeritaat
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Het binnenste buiten. Liber amicorum ter gelegenheid van het emeritaat van prof. dr. Aernout H.J. Schmidt, hoogleraar Recht en Informatica te Leiden Mommers, L.; Franken, H.; Herik, H.J. van den; Klaauw-Koops, F.A.M. van der; Zwenne, G.J. Citation Mommers, L., Franken, H., Herik, H. J. van den, Klaauw-Koops, F. A. M. van der, & Zwenne, G. J. (2010). Het binnenste buiten. Liber amicorum ter gelegenheid van het emeritaat van prof. dr. Aernout H.J. Schmidt, hoogleraar Recht en Informatica te Leiden. Leiden: eLaw@Leiden. Retrieved from https://hdl.handle.net/1887/15206 Version: Not Applicable (or Unknown) License: Leiden University Non-exclusive license Downloaded from: https://hdl.handle.net/1887/15206 Note: To cite this publication please use the final published version (if applicable). Het binnenste buiten Liber amicorum ter gelegenheid van het emeritaat van prof. dr. Aernout H.J. Schmidt, hoogleraar Recht en Informatica te Leiden HHet_binnenste_buiten_def.inddet_binnenste_buiten_def.indd 1 224-02-20104-02-2010 17:26:1717:26:17 HHet_binnenste_buiten_def.inddet_binnenste_buiten_def.indd 2 224-02-20104-02-2010 17:26:1817:26:18 Het binnenste buiten Liber amicorum ter gelegenheid van het emiritaat van prof. dr. Aernout H.J. Schmidt, hoogleraar Recht en Informatica te Leiden Redactie: Laurens Mommers Hans Franken Jaap van den Herik Franke van der Klaauw Gerrit-Jan Zwenne HHet_binnenste_buiten_def.inddet_binnenste_buiten_def.indd 3 224-02-20104-02-2010 17:26:1817:26:18 Lay-out: AlphaZet prepress, Waddinxveen © 2010, eLaw@Leiden en de auteurs ISBN-978 90-815196-1-8 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opna- men of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteurs. Voorzover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compila- tiewerken (art. 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publi- catie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the authors. HHet_binnenste_buiten_def.inddet_binnenste_buiten_def.indd 4 224-02-20104-02-2010 17:26:1817:26:18 Foto: Edwin Walvisch portfolio: www.walvisch.nl HHet_binnenste_buiten_def.inddet_binnenste_buiten_def.indd 5 224-02-20104-02-2010 17:26:1817:26:18 HHet_binnenste_buiten_def.inddet_binnenste_buiten_def.indd 6 224-02-20104-02-2010 17:26:1817:26:18 Inhoudsopgave Voorwoord 9 Deel I – Grensgevallen 13 Paul Cliteur,Why I had not read Karen Armstrong (but I have now) 15 Wilfred Dolfsma, Government Failure – 4 types 27 Richard Gill, Lies, damned lies, and legal truths 39 Radim Polčák, Quem ad Finem: To the Limits of Modernity 51 Krzysztof Siewicz, Free Software and the Law 65 Deel II – Informatierecht 77 Marga Groothuis, Informatievrijheid en digitalisering 79 Wouter Hins, Publieke media op internet: zorgplicht en concurrentievervalsing 93 Cyril van der Net, De nabuurrechtelijke aanspraak op een billijke vergoeding voor privé-kopiëren naar internationaal recht 109 Leonie Siemerink, File sharing bedreigt handhaving auteursrecht 123 Deel III – Methode 135 Annemarie Beunen, De geesteswetenschappen, rechtsgeleerdheid en kunstgeschiedenis vergeleken 137 Rob van Esch, Schijn verdwijnt waar ICT verschijnt 153 Jaap Hage, Heeft ICT-recht een eigen methode? 163 Jaap van den Herik, Van registratie naar verwerking 179 Gerben Wierda, Limits and Dimensions 189 Deel IV – Praktijk 203 Martin Apistola, Towards a Preliminary Knowledge Management Reasoning System to Improve Consistency of Sentencing 205 Hans Fokker, E-discovery 221 Ronald van den Hoogen, E-Justice: nieuwe kansen voor onderzoek naar ICT en recht 233 Wim Voermans, Computers kunnen er niks van! 243 Deel V – Privacy 253 John Borking, Assessing investments mitigating privacy risks 255 Mireille Hildebrandt, Recht en markt: met falen en opstaan 275 Corien Prins, Digital Diversity: Protecting Identities Instead of Individual Data 291 Bart Schermer, Privacy and Singularity: little ground for optimism? 305 Gerrit-Jan Zwenne, Over persoonsgegevens en IP-adressen, en de toekomst van privacywetgeving 321 HHet_binnenste_buiten_def.inddet_binnenste_buiten_def.indd 7 224-02-20104-02-2010 17:26:1917:26:19 8 Inhoudsopgave Deel VI – Transparantie 343 Dariusz Adamski, Change We Can Believe In or Politics As Usual? 345 Hans Franken, Is het elektronisch patiëntendossier een bedreiging voor de rechtsstaat? 367 Laurens Mommers, Toegang tot juridische informatie als grondrecht 375 Ignace Snellen, Towards transparency as a basic human right 389 Kees Stuurman, Public access to standards: some fundamental issues and recent developments 405 verschenen in de meijers-reeks 416 HHet_binnenste_buiten_def.inddet_binnenste_buiten_def.indd 8 224-02-20104-02-2010 17:26:1917:26:19 Voorwoord Dit vriendenboek bevat bijdragen van een groot aantal personen met wie Aernout Schmidt in de loop van zijn carrière aan de Universiteit Leiden heeft samengewerkt. Daaronder is ook een flink aantal doctores die hun bul mede kregen uitgereikt dankzij de begeleiding van Aernout. Omdat Aernout nooit voor één gat te vangen is geweest, komt de diversiteit van zijn interesses én van zijn vriendenkring tot uiting in de reikwijdte van de bijdragen. Bij het classificeren van de bijdragen kwamen we niet verder dan een Wittgensteiniaanse familiegelijkenis: die van het belang het binnenste te ken- nen en naar buiten te brengen. Het binnenste van de techniek, door Aernout immer met gezond wantrouwen en grote nieuwsgierigheid benaderd. Maar ook het binnenste van de mens, door hem niet altijd begrepen, maar door- gaans ‘at face value’ geaccepteerd. Aernout heeft verschillende ‘helden’ gekend, althans dat veronderstel- len wij aan de hand van de boeken die hij ooit las, citeerde en bediscussieer- de. Van Hofstadter en Geertz tot Fuller en Lessig, hij stopt nooit bij de gren- zen van het recht, vermoedelijk omdat die niet bestaan. Zijn missie lijkt te hebben bestaan uit het ‘injecteren’ van belangrijke wetenschappelijke denk- beelden in een discipline waar vaak dranghekken worden geplaatst om het positieve recht. Ver voordat in brede kring het vooruitgangsgeloof in kunstmatige intel- ligentie gematigd werd, verliet Aernout het pad van de ‘harde’ rechtsinfor- matica om het in te ruilen voor datgene waarin de potentiële vooruitgang enorm zou zijn: toepassing van ICT in de juridische beroepen. En toen het adagium ‘Wat off-line geldt dient ook on-line te gelden’ in brede kring nog voor zoete koek werd geslikt, stond Aernout daar al buitengewoon kritisch tegenover. Het zal de lezer dan ook niet verbazen dat de bijdragen aan dit boek zich niet licht laten vangen in geheide thema’s. Des te toepasselijker is dan ook het feit dat Aernout hartelijk (om niet te zeggen: bulderend) kan lachen om een indeling van dieren uit een boek van de schrijver Borges: dieren die eigendom zijn van de keizer, zwerfhonden, dieren die in deze indeling voor- komen, die juist een kruik gebroken hebben, en die uit de verte op vliegen lijken.1 1 De complete indeling bestaat uit dieren “a) die de Keizer toebehoren, b) gebalsemde, c) tamme, d) speenvarkens, e) sirenen, f) fabeldieren, g) loslopende honden, h) die in deze indeling voorkomen, i) die in het rond slaan als gekken, j) ontelbare, k) die met een fi jn, kameelharen penseeltje getekend zijn, l) et caetera, m) die juist een kruik gebroken hebben, n) die uit de verte op vliegen lijken”, J.L. Borges, Otras inquisiciones (1937-1952), Buenos Aires, Sur, 1952. HHet_binnenste_buiten_def.inddet_binnenste_buiten_def.indd 9 224-02-20104-02-2010 17:26:1917:26:19 10 Voorwoord Het lichte onbehagen dat deze absurdistische typologie oproept, nam ook van ons bezit bij pogingen om de bijdragen aan het boek in thema’s in te delen. We willen daarom graag benadrukken dat die thema’s eigenlijk voor- namelijk dienen om de suggestie te wekken dat wij greep hadden op de inhoud van het boek. Anders dan nieuwe media bieden boeken niet echt de mogelijkheid om één bijdrage in meerdere thema’s in te delen, iets wat juist in dit geval van bijzonder nut was geweest. Stoort u zich dan ook vooral niet aan de thema’s grensgevallen, informa- tierecht, methode, praktijk, privacy, transparantie, want zij betekenen in het geheel niets. Zij zijn vooral een manier om – zoals het hoort – dit boek netjes in stukken op te delen. In het deel Grensgevallen zijn bijdragen te vinden over de werken van Karen Armstrong (Cliteur, Why I had not read Karen Armstrong (but I have now)), overheidsfalen als variant op marktfalen (Dolfsma, Government Fai- lure – 4 types), rechters en (gebrek aan) kennis van statistiek (Gill, Lies, dam- ned lies, and legal truths), het intellectuele modernisme in het Wenen van begin 20e eeuw (Polčák, Quem ad Finem: To the Limits of Modernity), en wetgeving concipiëren conform het model van open-source software (Sie- wicz, Free Software and the Law; on collaborative law-making and adjudica- tion). In het deel Informatierecht zijn bijdragen