Poitou-Charentes Talmont-sur-Gironde Body/hemis.fr Ph.

De regio’s van deze gids: (zie de kaart aan de binnenzijde van het omslag)

n De kuststreek van Charente en de eilanden blz. 91 ∑ Saintonge blz. 197 ± Angoulême en de Charente blz. 247 ∏ Poitiers en de Vienne blz. 339 ∫ Het Marais Poitevin en de Deux-Sèvres blz. 419 INHOUD

MEER WETEN OVER

H. Lenain/hemis.fr POITOU-CHARENTES

NIET TE MISSEN POITOU-CHARENTES VANDAAG Een keuze uit de mooiste plekjes....6 Een nieuw tijdperk...... 46 HOOGTEPUNTEN Toerisme voorop...... 46 Economische kernpunten...... 46 VAN MICHELIN Rijkdom uit de zee...... 47 Zoutpannen...... 49 De mooiste reisherinneringen...... 10 Papierindustrie...... 50 Rijkdommen van het land...... 50 REISPLANNER Streekproducten...... 51 Een keuze uit de mooiste routes....18 FRANSE COGNAC

Appellation...... 54 Productieproces...... 55 DE REIS VOORBEREIDEN Andere sterkedrank...... 57 Wijngeschiedenis...... 57

NAAR POITOU-CHARENTES LANDSCHAP EN NATUUR

Met de auto...... 26 De kust...... 60 Met de trein...... 26 Moerassen...... 62 Met het vliegtuig...... 26 Het binnenland...... 66 VOOR HET VERTREK GESCHIEDENIS

Klimaat...... 27 Van de prehistorie tot heden...... 67 Nuttige adressen...... 27 Belangrijke personen Overnachten...... 28 uit de streek...... 74 Uit eten...... 28 De wegen naar Santiago de Compostella...... 75 POITOU-CHARENTES VAN A TOT Z KUNST EN ARCHITECTUUR Rubrieken in alfabetische volgorde...... 29 Architectuur...... 76 ABC van de architectuur...... 81 MET HET GEZIN Literatuur...... 87 Bezienswaardigheden en activiteiten...... 38 MEMO

Evenementen...... 40 Leestips...... 42 5

STEDEN EN BEZIENSWAARDIGHEDEN n DE KUSTSTREEK VAN Cognac en La Grande CHARENTE EN DE EILANDEN Champagne...... 282 Ruffec en Noord-Charente...... 298 La Rochelle...... 92 Confolens...... 306 De geschiedenis van een stad Archeologisch park van die naar vrijheid smacht...... 97 Cassinomagus...... 314 Île de Ré...... 121 Château de Het ‘witte eiland’...... 125 La Rochefoucauld...... 316 Fouras...... 132 Villebois-Lavalette Île d’Aix...... 135 en het Pays d’Horte...... 321 Rochefort...... 139 La Petite Champagne Rochefort, de keuze van Colbert..141 Charentaise en Les Fins Bois.....327 Brouage...... 154 Aubeterre-sur-Dronne...... 331 Marennes...... 158 ∏ POITIERS EN DE VIENNE Marennes-Oléron, bakermat van de oester...... 159 Poitiers...... 342 Île d’Oléron...... 162 De hoofdstad van de Poitou...... 347 Zoo de La Palmyre...... 173 Sint-Maarten...... 363 Royan...... 177 Parc du Futuroscope...... 374 Royan, badplaats aan het front...181 Loudun...... 379 De monding van de Gironde...... 187 Châtellerault...... 384 Kaviaar van de Gironde...... 189 Angles-sur-l’Anglin...... 392 ∑ SAINTONGE Abbaye de Saint-Savin...... 395 Saint-Savin in detail...... 396 Saintes...... 198 Chauvigny...... 400 Domaine de La Roche-Courbon..216 Montmorillon...... 406 Crazannes...... 219 Charroux...... 410 Saint-Jean-d’Angély...... 223 Lusignan...... 415 Église Saint-Pierre d’Aulnay...... 228 ∫ HET MARAIS POITEVIN Château de EN DE DEUX-SÈVRES Dampierre-sur-Boutonne...... 231 Surgères...... 233 Niort...... 422 Pons...... 236 Het Marais Poitevin...... 434 Montendre...... 244 De natuurschatten ± ANGOULÊME EN DE CHARENTE van het Marais...... 445 Abbaye de Maillezais...... 450 Angoulême...... 250 Abbaye de Nieul-sur-l’Autise...... 454 Angoulême, Saint-Maixent-l’École...... 457 kweekvijver van de monarchie...254 De tumuli van Bougon...... 461 Hoofdstad van de strip...... 258 Melle en het Pays Mellois...... 463 Jarnac en de vallei Parthenay...... 470 van de Charente...... 274 Thouars...... 479 Château d’Oiron...... 484 Bressuire...... 487 RAADPLEEG VOOR IEDERE PLAATS ONS Woordenlijst...... 490 Register...... 502 ADRESBOEKJE y Kaarten en plattegronden...... 511 NIET TE MISSEN

aaa De reis waard aa Een omweg waard a Interessant

aa Rochefort Het lichte Rochefort met zijn ­historische Corderie Royale, zijn begonia­collectie, zijn herinneringen aan de schrijver Pierre Loti en, als het niet is uitgevaren, het beroemde fregat de Hermione. Zie blz. 139. B. Rieger/hemis.fr B.

aa Angoulême en de vallei van de Charente De onbetwiste hoofdstad van het stripboek, gedomineerd door de Cathédrale Saint-Pierre, kijkt uit over de Charente. Verderop in de vallei spiegelen witte dorpjes zich in de rivier. Zie blz. 250. Ch. Guy/hemis.fr Ch. EEN KEUZE UIT DE MOOISTE PLEKJES 7

aa Poitiers Tot het rijke middeleeuwse erfgoed van deze stad behoren de kerk Notre-Dame-la-Grande en de doop- kapel Saint-Jean. Breng zeker ook een bezoek aan het Musée Sainte- Croix, het grootste museum van Poitou-Charentes. Zie blz. 342. aaa Futuroscope Laat u verrassen door de ­ technologie van morgen, stap de vierde dimensie in zonder uit uw stoel te komen en geef uw ogen en andere zintuigen de kost!

SergiyN/iStock Zie blz. 374.

Futuroscope - JL. Audy/Aircopter/Aérophile/D. Laming, Architecte aaa Abbaye de Saint- Savin-sur-Gartempe Bewonder de fresco’s uit de 11de eeuw, die wonderlijk genoeg de tand des tijds hebben doorstaan en al hun frisheid hebben behouden. Zie blz. 395. F. Leroy/hemis.fr F. 14 HOOGTEPUNTEN VAN MICHELIN

TOP 5 Xxxxxxx 1. Xxxxx (p. xx) 2. Xxxxx (p. xx) 3. Xxxxx (p. xx) 4. Xxxxx (p. xx) 5. Xxxxx (p. xx) Saintes, Abbaye aux Dames Tippy/Iconotec/Photononstop

ÜÜDoe de rondleiding ÜÜWandel door de in 3D in de Abbaye aux Dames in tuinen van de Abbaye Saintes. Emotie gegarandeerd bij Royale in Celles-sur-Belle. deze welluidende kennismaking, die Bewonder de architectuur van de uitnodigt tot een nadere verkenning kloostergebouwen en neem ook een van de schitterende romaanse kijkje binnen. Woon een concert bij in abdijkerk. Zie blz. 198. de abdij. Zie blz. 467. ÜÜSlenter langs de aquaria met kwallen en zeepaardjes in het Aquarium van La Rochelle en laat u in de Galerie des Lumières meenemen naar de diepste diepzeeën. Zie blz. 108.

ÜÜVoel u even een ridder bij de ruïnes van het kasteel en de stadswallen van Angles. Sinds de renovatie hebben bezoekers toegang tot de burcht, die mooi uitzicht biedt op het pittoreske plaatsje en het Celles-sur-Belle, de abdij met de abdijkerk en riviertje de Anglin. Zie blz. 392. de tuinen A. Le Bot/Photononstop DE MOOISTE REISHERINNERINGEN 15

TOP 5 Archeologische TOPvindplaatsen 5 Xxxxxxx 1. Xxxxx (p. xx) 1. Cassinomagus (blz. 314) 2. Xxxxx (p. xx) 2. Saintes (blz. 198) 3. Xxxxx (p. xx) 3. Le Fâ à Barzan (blz. 191) 4. Xxxxx (p. xx) 4. Sanxay (blz. 416) 5. Xxxxx (p. xx) 5. Les Bouchauds (blz. 263)

Théâtre Gallo-Romain van Les Bouchauds F. Leroy/hemis.fr

ÜÜKijk wat rond in Verteuil- ÜÜKlim omhoog door de sur-Charente en breng een bezoek straatjes van het dorp Villebois-­ aan het kasteel, dat eigendom is Lavalette naar het oude kasteel, van de familie La Rochefoucauld. gerestaureerd door een enthousias- Bewonder in de kerk de 16de-eeuwse teling, en geniet van het uitzicht over Graflegging, die wordt toegeschreven de pannendaken van de oude huizen aan het atelier van Germain Pilon, en en het omringende landschap, dat ga naar een bakkerij om een brioche een beetje aan Toscane doet denken. feuilletée te proberen. Zie blz. 299. Zie blz. 321.

Verteuil-sur-Charente Petegar/iStock REISPLANNER

Van Niort naar het Île de Ré 7 dagen lucentius/iStock

Route: een tocht van 135 km door Deux-Sèvres en Charente-Maritime.

åå Dag 1 Niort Het centrum, de donjon en de hallen, daarna het bijzondere Musée Bernard d’Agesci (blz. 422). åå Dag 2 & 3 Marais Poitevin Rijd naar Coulon (blz. 436), in het Marais Poitevin (blz. 434), via Nieul-sur-l’Autise (blz. 454), Maillezais (blz. 450) en Arçais (blz. 441), waar u overnacht. Maak een boottocht in Arçais en bezoek het vogelpark van Maillezais, de Embarcadère de l’Abbaye St-Hilaire-la-Palud (blz. 441). H. Lenain/hemis.fr åå Dag 4 & 5 La Rochelle Bezoek de haven, de 3 torens en het Aquarium (blz. 94, 96, 108) en overnacht in La Rochelle. Bekijk de musea en de bunker van La Rochelle (blz. 105), en ga nog wat winkelen in de oude stad (blz. 118). åå Dag 6 & 7 Île de Ré Bezoek La Flotte en St-Martin de Ré (blz. 122). Overnacht in Ars-en- Ré (blz. 126). Ga de volgende dag La Rochelle, Tour de la Grosse Horloge zwemmen en bekijk de Phare des nevskyphoto/iStock Baleines (blz. 127). D. Schneider/Photononstop Palmyre å å å Brouage naar Rochefort å ( Coubre La van vuurtoren de Beklim ( ( Cotinière La haven de van en ( St-Pierre d’Oléron langs eiland tocht over het een Maak ( Gataudière La ( Marennes oesterstadje het naar Eerst ( daar overnacht en Rochefort Bezoek Charente van kust de Langs het vestingdorp Brouage ( ( over de eilanden. Route: 7 vuurtoren van Chassiron van vuurtoren ( Louvois ( la Palmyre de Zoo in de door dag blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. å å å å dagen Dag 5 Dag 4 Dag 3 Dag Dag 1 &2Van 182 164 169 158 139 132 173 km langs de kust en en kust de 188 langs km ). blz. ), Île Madame ( Madame ), Île ). Volgende dag Fouras ). Fouras dag Volgende ) en dan naar het Château het naar dan ) en de ). Neem een duik in St-Trojan). een Neem ) en breng de rest van de de van rest de breng ) en ) . Zoo de la Oléron Marennes 161 blz. ). blz. 160 162 ) en het Fort Fort het ) en blz. ( blz. EEN KEUZE UIT DE MOOISTE ROUTES MOOISTE DE UIT KEUZE EEN blz. ), de 149 169 150 ) en ) en ) ).

Gironde å å geniet van de stranden ( stranden de van geniet villa’s en naoorlogse de bewonder Royan, door wandeling een Maak B. Rieger/hemis.fr Meschers-sur-Gironde ( Meschers van grotten de naar Ga de haven van Mortagne ( Mortagne havende van ( kerk prachtige blz. å å Dag 7 Dag 6 Dag 190 ), Talmont naar de vanwege Monding van de de van Monding Royan blz.

191 ) en dan naar naar dan ) en 177blz. blz. 192 ). ). 19 30 DE REIS VOORBEREIDEN

voeren (producenten, restaurants, Royannais, rond de meren van de bezienswaardigheden en overnach- Haute-Charente, in de Vallée de tingsmogelijkheden). l’Échelle richting Lavalette, in de Le cognac, la pierre en l’estuaire is Charente, het zuidelijke deel van de een route langs de monding van de Charente en de Charente Limousine. Gironde die een andere kijk biedt Fédération Française de op dit wijnbouwgebied (t 05 45 36 Cyclotourisme – 12 rue Louis- 47 35 - ­www.­cognacetapes.com). Bertrand - 94200 Ivry-sur-Seine - t 01 56 20 88 88 - www.ffct.org. Op bezoek bij bekende Fédération Française de producenten Cyclisme – 5 rue de Rome - 93110 Veel bekende cognac-producenten Rosny-sous-Bois - t 01 49 35 69 00 - organiseren rondleidingen en proe- www.ffc.fr. verijen, soms compleet met een www.lavelodyssee.com – uitgebreide maaltijd. Uitgebreid of Fietsroutes en fietsverhuur. beperkt, zo’n rondleiding is altijd een hele bijzondere gastronomische HISTORISCHE ROUTES ervaring. Cognac-producent Rémy Fédération Nationale des Routes Martin heeft speciaal voor dit doel Historiques – 21 rue Victor-Hugo - een bekende kok ingeschakeld en 18003 Bourges - t 02 48 65 31 55 - ontving in 2013 de Franse prijs voor www.routes-historiques.com. In wijntoerisme. Afhankelijk van het Poitou-Charentes zijn twee routes: geboden programma kunnen de de route van de abdijen en monu- prijzen overigens aardig oplopen. menten van de Haut-Poitou, en de Zie bijvoorbeeld: route van de schatten van Saintonge www.visitesremymartin.com – Dit en Aunis (zie hieronder). bedrijf biedt de meest luxueuze en Route des Abbayes et Monuments stijlvolle rondleidingen. du Haut-Poitou – Mairie de Ligugé - www.courvoisier.com – Visite pl. du R.-P.-Lambert - 86240 Ligugé - Gourmet, rondleiding door de wijn- t 05 49 55 21 24 - www. kelder van Renard en het kasteel. routehistorique86.com. Deze route www.camus.fr – Tijdens de work- met vier circuits loopt door het de- shop ‘Maître assembleur’ kruipt u in partement Vienne en voert langs de huid van een keldermeester. Bij circa dertig historische plaatsen die het afscheid krijgt u een ‘eigen’ fles iets vertellen over legendarische cognac mee. figuren als de fee Mélusine, Karel de FIETSEN EN MOUNTAINBIKEN Grote, koning Jan II de Goede en ridder Bertrand du Guesclin. Het terrein is weinig geaccidenteerd,­ Route des Trésors de Saintonge en dat maakt de streek heel geschikt et d’Aunis – Château de La Roche- voor fietstoerisme, ook voor ouders Courbon - 17250 St-Porchaire - met kinderen. In Charente-Maritime t 05 46 95 60 10 - www.­monuments worden steeds meer fietspaden -saintonge.com. Interessante route aangelegd, onder meer op Île de Ré, langs maar liefst 22 prestigieuze Île d’Oléron en Île d’Aix. Het Marais historische plaatsen in de hele Poitevin telt meer dan 800 km Charente-Maritime. aan fietsroutes. Langs de hele KANOËN-KAJAKKEN Atlantische kuststrook loopt een fietspad dat de Vélodyssée wordt De rivieren in de regio zijn ideaal­ genoemd. voor beginnende kajakkers en Mountainbikers kunnen hun hart ­kanoërs. Gevorderden kunnen zich ophalen in de naaldbossen van de uitleven op de Charente, de Graine, POITOU-CHARENTES31 VAN A TOT Z 31 SUR PLACE DE A À Z

DE BELANGRIJKSTE ADRESSEN VOOR COGNAC EN PINEAU

WIJNHUIS OF PRAKTISCHE OMSCHRIJVING ORGANISATIE INFORMATIE 23 allée Bernard-Guionnet Bureau National 16100 Cognac Bureau van het bedrijfschap, Interprofessionnel t 05 45 35 60 00 informatie over cognac in du Cognac (BNIC) www.bnic.fr heden en verleden. www.cognac.fr 37 rue Gaston-Briand - Informatiecentrum over Centre International 16130 Segonzac gedistilleerde drank, naast de des Spiritueux www.centre-spirits.org Université des Eaux-de-Vies. 112 avenue Victor-Hugo Comité National Bij dit adres kunt u terecht 16100 Cognac du Pineau des voor alles wat u over deze t 05 45 32 09 27 Charentes­ heerlijke likeurwijn wilt weten. www.pineau.fr Logis des Bessons Kennismaking met cognac Écomusée du 17770 Migron in een mooie boerderij in de Cognac t 05 45 94 91 16 bouwstijl van de Charente. Place de la Salle-Verte Informatie over de 16100 Cognac Espace Découverte ­geschiedenis van de cognac t 05 45 36 03 65 en Pays de Cognac en toeristische routes door www. het wijngebied. espace-decouverte.fr 8 place Jean-Monnet Meer dan 100 La Cognathèque 16100 Cognac producenten en merken T blz. 297 t 05 45 82 43 31 en meer dan 500 soorten www.cognatheque.com van alle categorieën. Maison des Viticulteurs Thematische excursies in Les Étapes du 25 r. de Cagouillet - het gebied van de cognac, Cognac 16100 Cognac met bezoeken aan de beste www.cognacetapes.com producenten. 2 rue Gaston-Briand Dertig producenten van meer 16130 Segonzac Maison de la Grande dan tweehonderd soorten t 05 45 35 39 72 Champagne cognac en pineau van de www.maisongrande­ beste cru’s. champagne.com Rond-point des Tonneaux 17520 Archiac Mooie, moderne ruimte met Maison de la Vigne t 05 46 49 57 11 een interessante presentatie et des Saveurs www. over de producenten van maisondelavigne Saintonge. etdessaveurs.com Place de la Salle-Verte Musée des Arts du Wie de Espace Découverte 16100 Cognac Cognac bezoekt, moet beslist ook dit t 05 45 36 21 10 T blz. 283 museum gaan bekijken. www.musees-cognac.fr 23 allée Bernard-Guionnet Syndicat des 16100 Cognac Informatie over wijnboeren Producteurs et de t 05 17 22 00 00 uit de Charente en organisatie Promotion des Vins www.­ van wijnexcursies in de streek. de Pays Charentais vindepayscharentais.fr 90 DE KUSTSTREEK VAN CHARENTE

GV_POITOU-CHARENTES_ _MicroRégion1_Le littoral charentais et les îles_95x172

NANTES D 148 DE KUSTSTREEK VAN CHARENTED 137 EN DE EILANDEN POITIERS 0 10 km D 949 D 148

ée d A 83 Lay n e VENDÉE V

Sè P D 1 vre iortaise ERTU 05 N IS BR Les Baleines ETO 7 N 3 1 Esnandes D 5 St-Martin-de-Ré N 11 D 735 Marsilly

Ars-en-Ré D 201 D 105

ÎLE DE RÉ LA ROCHELLE Pnte de PE RTU Sablanceaux D 137 Buzay IS D’A NTIO CHE Châtelaillon-Plage Phare de Réserve Naturelle Chassiron du Marais d'Yves Île d’Oléron Île d’Aix Fort Pointe de la Fumée Pôle Nature de la Boyard Cabane de Moins St-Georges-d’Oléron D 126 Fouras Île Madame Rochefort St-Pierre-d’Oléron Port-des- Soubise 2 Barques Tonnay-Charente POITIERS La Cotinière D 238 Fort Louvois Échillais A 837 Moëze C Port des Salines Brouage h A 10 ar D 117 Trizay e St-Trojan-les-Bains D 238 nte D 26 La Gataudière Pont-l’Abbé- Bourcefranc-le-Chapus d’Arnoult Marennes D 18 Château de St-Jean-d'Angle 0 Ronce-les-Bains 5 NIORT 1 St-Just-Luzac La Gripperie-St-Symphorien Forêt D de la Coubre La Tremblade St- Sornin Donjon de Broue N 141 D 25 Mornac-s-Seudre

La Coubre COGNAC 3 3 N 150 D 25 7 D D 1 D 137 LA PALMYRE 0 CHARENTE- Vaux-sur-Mer 5 1 Saujon St-Palais-sur-Mer N Nauzan Royan MARITIME Didonne Cordouan D 730 St-Georges- D 25 de-Didonne Meschers-sur-Gironde

Talmont- Site du Fâ Seu A 10 sur-Gironde dre Mortagne- D 137 LA ROCHELLE De reis waard sur-Gironde D 145 Royan Een omweg waard Monding van St-Dizant-du-Gua La Coubre Interessant de Gironde D 730 St-Sornin Andere plaats Plaats van vertrek GIRONDE Van het Marais de Brouage Pôle-Nature naar het Canal de Pont-l’Abbé de Vitrezay

Het schiereiland Arvert BORDEAUX en de monding van de Seudre GIRONDE

ÎLE DE RÉ Zie de detailkaart

van de rondrit D 137

BLAYE 91

De kuststreek van Charente en de eilandenn Michelinkaart 324 - Charente-Maritime (17)

Ñ LA ROCHELLEaaa 92

Ten westen van La Rochelle: Ñ ÎLE DE RÉaa EN RONDRIT 121

Ten zuiden van La Rochelle: Ñ FOURASa 132 Ñ ÎLE D’AIXa 135 Ñ ROCHEFORTaa EN RONDRIT 139 Ñ BROUAGEaa 154 Ñ MARENNES 158

Ten noordwesten van de Marennes: Ñ ÎLE D’OLÉRONa 162

In het uiterste zuiden van de streek: Ñ ZOO DE LA PALMYREaaa 173 Ñ ROYANaa EN RONDRIT 177 Ñ DE MONDING VAN DE GIRONDEaa 187 92 DÉCOUVRIR XXXXX

La Rochelle aaa 74.998 inwoners - Charente-Maritime (17) De lokroep van de oceaan is nog steeds sterk aanwezig in deze beroemde haven, waar vele (ontdekkings)reizigers zijn vertrokken. Zo is de laat- ste jaren de jachthaven sterk gegroeid. Op het land heerst de fiets. La Rochelle loopt voorop als het gaat om autoloze dagen en deelfietsen. Het is heerlijk, vooral buiten het seizoen, om zomaar wat rond te slente- ren en de versterkte oude haven, de straatjes met arcaden, de kerken, de rijke musea, de aristocratische herenhuizen en de parken te verkennen. y ADRESBOEKJE: BLZ. 114 Overnachten, uit eten, winkelen, sport en ontspanning enz. i INLICHTINGEN tijden. ‘La Rochelle se dévoile’ (2 uur) dag. € 8,50 (4 tot 16 jaar € 5,5). ‘La Toeristenbureau van La Rochelle – Rochelle au pas des chevaux’ (1 uur 2 quai G.-Simenon - 17000 La Rochelle - met de koets, 30 min. te voet): dag. t 05 46 41 14 68 - ­www.­­larochelle half juli-half aug. - € 11 (4 tot 16 jaar -tourisme.com - j - juli-aug.: 9.00- € 8). Avondwandeling met activiteiten 19.00 u; april-juni en sept.: 9.00-18.00, voor het gezin (1.15 uur): 1/week - € 12 zo, feestd. 9.00-17.00 u; schoolvak. (tot 4 jaar gratis). Puzzelspel (1.15 uur): (beh. zomer- en kerstvak.): 10.00-13.00, 1/week - € 20 (7 tot 12 jaar € 16). 14.00-18.00, zo, feestd. 10.00-13.00 u; Avondwandeling (2 uur): 1/week - € 16 maart-okt. (buiten schoolvak.): dag. (4 tot 12 jaar € 9). Gastronomische beh. zo-ma 10.00-13.00, 14.00-18.00, route (2 uur): 1/week - € 9,50 (4 tot 12 feestd.: 10.00-13.00 u; nov.-feb. (buiten jaar € 6,50). ‘La Rochelle Protestante’ schoolvak.): dag. beh. zo-ma 10.00- (2 uur): 1/week - € 9,50 (4 tot 12 jaar 13.00, 14.00-17.00 u - gesl. 1 week begin € 6,50). Wandeling met activiteiten jan., 25 dec. (1.15 uur): 1/week - € 11 (4 tot 12 jaar Rondleidingen – ’s Zomers orga- € 8). Fietstocht (2 uur): 1/week - € 10 (4 niseert het toeristenbureau rondlei- tot 12 jaar € 8). Rest v.h. jaar: vraag in- dingen tegen betaling; reserveren lichtingen (extra rondleidingen verplicht - informeer naar aanvangs- in de schoolvak.). 93

De oude haven van La Rochelle Spila Riccardo/Sime/Photononstop

Ñ LIGGING w AANRADERS Regiokaart A1 (blz. 90) – Michelinkaart De oude haven en zijn torens, 324 D3. Vanuit Rochefort rijdt u naar de oude stad, het Aquarium, het La Rochelle via de D137, en vanuit Muséum d’Histoire Naturelle, het het noordoosten via de N11. Musée du Nouveau Monde en de Bunker. õ PARKEREN 1 Laat de auto achter op een van > PLANNING de parkeerterreinen in de stad en Reken op twee volle dagen voor de neem de fiets om u in alle vrijheid stad en alle bezienswaardigheden. te verplaatsen. Gratis parkeren: Les Muziekliefhebbers kunnen hun hart Minimes, Bernard Moitessier, Lycée ophalen bij de Francofolies in juli. Hôtelier (Les Minimes), Rieupeyrout Voor cinefielen is er eind juni-begin (naast het Technoforum). Betaald juli het Internationale Filmfestival. parkeren: Jean Moulin (met gratis / MET KINDEREN pendelbus naar het centrum en Het Aquarium; het Muséum terug), Esplanade St-Jean-d’Acre, d’Histoire Naturelle, het Musée des Encan, Place de Verdun, Notre-Dame, Automates en dat van de Modèles Arsenal, Esplanade des Parcs, St- Réduits, het Musée du Nouveau Nicolas (bewaakt). Monde, de stranden en pretparken.

Wandelen Plattegrond (blz. 95) aaa VIEUX PORT AB2

Ñ Wandeling B in groen aangegeven op de plattegrond op blz. 95. Reken op on- geveer 1.30 uur. Vertrek vanaf het toeristenbureau. Deze oude vissershaven, vereeuwigd door de schilders Joseph Vernet, Corot en Signac, wordt bewaakt door twee middeleeuwse torens. Tegenwoordig is het een jachthaven met pleziervaartuigen. Aan land zijn hier alleen voetgan- gers en fietsers welkom. Quartier du Gabut B2 Le Gabut is bijna een eilandje tussen de Vieux Port, het havenbekken en het Bassin des Grands Yachts. Ooit stonden hier vissersloodsen. De houten gevels en felle kleuren geven de wijk een Scandinavische uitstraling. Deze kleine woon- en winkelbuurt wordt overheerst door de Tour St-Nicolas. Die huisvest het toeristenbureau en de sluiswachters, die de brugsluis bedienen die toegang 94 DE KUSTSTREEK VAN CHARENTE

geeft tot de jachthaven. Sinds 1927 is Le Gabut verbonden met het zuidelijke deel van de haven door de Pont Levant du Gabut, ook wel Pont Scherzer genoemd, naar de Amerikaanse ingenieur die het systeem bedacht van een brug die om beurten een basculebrug en een hefbrug is (net als de beroemde Pegasus Bridge in Bénouville, Normandië). Loop langs de Quai du Gabut tot aan de Tour St-Nicolas. aa Tour Saint-Nicolas B2 R. de l'Archimède - t 05 46 41 74 13 - ­www.­­tours-la-rochelle.fr - april-sept.: 10.00- 13.00, 14.15-18.30 u; rest v.h. jaar: 10.00-13.00, 14.15-17.30 u - € 6 (tot 26 jaar gratis) - rondleidingen (1 uur, gratis) 11.00, 15.00 u - dezelfde openingstijden en bezoekers- voorwaarden voor de Tour de la Chaîne en de Tour de la Lanterne - combinatiekaartje met de 2 andere torens: € 9 (tot 26 jaar gratis). Deze 42 m hoge, licht hellende toren is een echte vesting die de doorgang moest verdedigen. Hij werd gebouwd in de 14de eeuw volgens een vijfhoekig grondplan. De vijf hoeken zijn versterkt met drie ronde, half in de muur gemet- selde torentjes, een rechthoekig torentje en een vierkante toren, die hoger is en dienstdeed als donjon. Een buitentrap leidt naar de schitterende achthoe- kige Salle des Gouverneurs met zijn sierlijke spitsbooggewelf. Het bovenste platform voor de wachters, omsloten door hoge muren met schietgaten en machicoulis, biedt een fraai uitzichta op de rede, de baai en het Île d’Aix. In mei is hier het wereldkampioenschap klifduiken, waarbij de deelnemers van de toren af duiken. Loop zuidwaarts over de Rue de l’Amide, steek de brugsluis over en neem dan rechts de laan langs de Avenue Michel-Crépeau. U passeert de wijk La Ville-en-Bois en de mediatheek Michel-Crépeau (1998). Die kreeg deze nieuwe naam om de oud-locoburgemeester te eren, die in 1999 stierf toen hij parlementslid was. Het gebouw werd ontworpen door de plaatselijke architect Éric Cordier. Er zijn gratis wisselende tentoonstellingen. Neem op de Avenue Michel-Crépeau de veerboot ‘Le Passeur’, die u afzet aan de voet van de Tour de la Chaîne.

ZOMERFESTIVALS In de zomer zijn er twee festivals in de Vieux Port. Eind juni begint het tien- daagse Internationale Filmfestival van La Rochelle in theater La Coursive en in de bioscopen CGR Dragon (8 Cours des Dames) en Olympia(54 Rue Chaudrier). Op dit festival, al sinds 1973 gehouden, worden elk jaar meer dan 200 films vertoond, en het bijzondere is dat er geen prijzen worden uitge- reikt. Op het programma staan retrospectieven over de groten van de 7de kunst, onbekende films (bijv. Tibetaanse films in 2012), voorpremières enz. Rond 14 juli barsten de Francofolies los, waar de laatste jaren 90.000 beta- lende bezoekers op afkomen. In 1985 koos radioman Jean-Louis Foulquier (1943-2013) zijn geboortestad uit om de vlag van de Francofolies te hij- sen op de torens van de Vieux Port. Het idee voor het festival komt uit Québec, waar hij het succes opmerkte van een ‘Francofête’, met uitsluitend Franstalige zangers van Québec. Sindsdien zijn alle muziekgenres te ho- ren in La Rochelle (rock, cabaret, jazz, rap enz.). Zo ging het publiek uit zijn dak voor Aznavour, Bashung, Renaud, Catherine Ringer, IAM en Stromae. De Esplanade St-Jean-d’Acrethe is voorbehouden aan de grote namen (megapodium met veel decibellen). De Salle Bleue van La Coursive is ide- aal voor intieme optredens. T Evenementen blz. 40. 95

N 237, ÎLE DE RÉ D 105, ESNANDES

a s e d u e

. d e s c N a R s Champ

i 11,

a d c n A u m R n r . o v . Ma a n o . o rce M de Mars d r x h ROC a a R u é d r o l i d u B . J L i s d d e e e C a t C d R N i . . l M e o R r h l p N R. C IO R n a R M a p m Colber u a r o é t r g s n 137 u d p e V e heli h . c eu o D B i R. r m de la So s T R R R mme . d R , es Brande . V e s au R l ba n s e LA TROMPETTE e n u d o d l . . o h R. v du C se C Dr A - es r Jam t g CITÉ ADMINISTRATIVE ot n un oli a . N t C CHASSELOUP-LAUBAT JÉRICHO n R e e . R. d t R e u n z t J a t ér e o r o ic i ho e ESPLANADE a b R L J m r . .del' . r p a R H R e DES PARCS m B e A r é M e m v s d s R e . s R du o s i . o a s . Jardin des m t h n d M C V e n R A . du u Plantes oi e B . l as de tio ie g nd P l'E R R . R r r va . n a g e s E R i D . e le ela r yan Alc S c t id Jou e e rd e an d r ' LLI C O t O d e r r b A a M u i n g CITÉ o i u

P n a e l n y a ADMINISTRATIVE Q A t t C é i i z L s l Pl. de Verdun R u DUPERRE e . A q d R .

A . R ' R d C e v s e e u i r d e e è n PORTE d u e l l n S ROYALE i s

I R. o i V d R. F

de u e C o s L e -

t d R T R h O n i

C er i . s N . u a R a o R II S re . r r v R è ge a G V l s u a a P m R . l . R e R bec D al Mau

237 n A R Ca lb

N R R e . du s c e rt D t A r u d v Parc r D . Sc a u M J h D w e e e p Q a o it l u a ze Charruyer d n r m . C li C VIUX - u n e e 1 t a l P c R i D u n o r i C J n d s a - e t u t BASSIN M a e S n a C n o d V . i u M a a DE l . . R in BASSIN l S . h OR i R n RETENUE v C t 4m4 À FLOT r A A e a g v. Monnai R p . Eu è de la m R ne as Re T m e o e u d h r d . s f . n f R Q ra se a u o M J LE GABUT ho PORTE DES ul C M DEUX MOULINS BASSIN DES e CHALUTIERS d v. AVANT PORT A peau Av. de l Cré n Miche a Colmar v. h A l i

e d R B

. M e MÉDIATHÈQUE ESPACE ffr Jo ENCAN d R B ti LA VILLE EN BOIS n

e o d C

d e Volant Cerf- R. du u c I ta

R i a An a N R . R

e n . l o . e a r E tin p é m m e é an S t r u a i g l i t a n e e C r e e e not n amd d ue d i B n g h l u u n . H e o C p

o e t s a R r C l a s

B h l R e

. .

D D e e c l

R . n d R i e a i R d

l é e a

e . u d m .

d l s M s V E R

. d . i P

R i

r l . . r . R é a

g R v l ing v em

Fl e u i

e d A

. n A TASDON

Q nc i la i

ut B stein e n Bo Ein a e S D J N r a

e H R rt c ério . e l t è b e d r l d e A i i l s e a . r o OR D Av w Barr ...... r e a m t i d . c e o E II i . R

R . x n P . . . .

R Ro u

OVERNACHTEN Best Western Champlain . . . . ª Villa Verde...... ¡ Le Garde robe ...... ª Central Park Hôtel & Spa . . . . ™ Vue sur Cour ...... © La Gerbe de Blé...... ¥ Entre Hôtes...... ¥ Le Jardin du marché ...... ¯ Hôtel de la Monnaie ...... ¤ UIT ETEN Label Fabrique ...... ¤ Hôtel de la Paix...... ¦ Le Bar André ...... ¡ Les Orchidées ...... · Hôtel François 1er ...... ¯ La Boussole ...... ¨ Prao...... § Hôtel St-Nicolas ...... ¨ Le Cabanon des Pêcheurs. . . ¬ Le P’tit Bleu ...... ¦ St-Jean d’Acre ...... ° Christopher Coutanceau. . . . « Le P’tit Nicolas...... ™ Un Hôtel en Ville...... § La Cuisine de Jules...... £ La Suite ...... ¢ Villa Dolce...... ¢ Les Flots...... µ 96 DE KUSTSTREEK VAN CHARENTE

Tour de la Chaîne A2 Place de la Chaîne - openingstijden, rondleidingen, prijzen: zie Tour St-Nicolas (T blz. 94). Deze toren dankt zijn naam aan de zware ketting die hem ‘s nachts verbond met de Tour St-Nicolas, om op die manier de haven af te sluiten. Deze ketting, die nog te zien is aan de voet van de toren, zou volgens Rabelais zijn gebruikt om Pantagruel vast te binden in zijn wieg. De toren was in gebruik als kruitma- gazijn. Hij werd in de 14de eeuw gebouwd, maar ‘onthoofd’ in de 17de eeuw. Vroeger stond tegen de toren nog een kleiner torentje, maar dat werd afgebro- ken om de doorgang te verbreden. Sinds de viering van het 400-jarig bestaan van Québec (in 2008) is er in de toren een expositie, getiteld ‘Nouvelle-France’, een uitnodiging om de migranten te volgen die eeuwen geleden de reis on- dernamen naar de Nieuwe Wereld. Loop langs de Cours des Dames de Vieux Port in. Cours des Dames A2 Aan deze kade, waar ooit de handelsschepen aanlegden, staan oude redershui- zen. De esplanade, vroeger ingenomen door sardineverkopers en vissers die hun netten boetten, is nu beplant met jonge linden; het is een van de drukste plekken in de Vieux Port en het vertrekpunt van tal van boottochten, met name naar het Île d’Aix. Sla links de Rue St-Jean-du-Pérot in. La Coursive A2 Het interieur van de voormalige Chapelle des Carmes werd in 1982 gesloopt en verbouwd tot theater. De gevel werd gespaard en heeft een imposant 17de- eeuws portaal, waarboven een sint-jakobsschelp prijkt. De inscriptie ‘marché au poisson’ herinnert eraan dat hier in de 19de eeuw markt werd gehouden. Ga terug naar de Tour de la Chaîne en neem links de Rue de la Chaîne. Rue Sur-les-Murs A2 Dit straatje leidt van de Tour de la Chaîne naar de Tour de la Lanterne, het hoogste punt van de middeleeuwse ommuring. De zee kwam toen nog tot de voet van de stadsmuren. Het is het enige stuk dat niet werd afgebroken door Richelieu; hij liet het staan als verdediging tegen de Engelsen. De straat grenst nu aan parkeerterrein St-Jean-d’Acre. Volg de Rue Sur-les-Murs tot aan de Tour de la Lanterne. aa Tour de la Lanterne A2 Rue Sur-les-Murs - openingstijden, rondleidingen, prijzen: zie Tour St-Nicolas (T blz. 94). Deze 15de-eeuwse toren paart esthetiek aan militaire noodzaak. De muren zijn aan de voet maar liefst 6 m dik; ze contrasteren met de achthoekige to- renspits met sierlijke lichtkoepel, die vroeger dienstdeed als vuurtoren. Hij is ook bekend als de Tour des Quatre Sergents. In 1821, tijdens de Restauratie, werden vier sergeants in Parijs ervan verdacht dat zij de monarchie omver wil- den werpen. Hun regiment werd vervolgens overgeplaatst naar La Rochelle. Ten slotte werden ze gearresteerd en twee van hen werden in de Tour de la Lanterne opgesloten, die toen als gevangenis diende. De vier werden berecht en schuldig bevonden aan wat het ‘Complot van La Rochelle’ ging heten. Op 21 september 1822 stierven ze onder de guillotine op de Place de Grève in Parijs. Misschien hebben ook zij een spoor van hun verblijf hier achtergelaten op de binnenzijde van de muren, die bezaaid zijn met graffitia van gevangenen en soldaten (17de-19de eeuw). Beneden, in de wachterszaal, staan panelen die de 98 DE KUSTSTREEK VAN CHARENTE

geschiedenis van de stad schetsen. In de toren liggen vier vertrekken boven elkaar, waarvan één achthoekige kamer met een zwart-wit vloermozaïek. Het balkon halverwege de torenspits biedt een schitterend panoramaaa van de oude stad, de haven en de eilanden. Bij eb ziet u de funderingen van de dijk van Richelieu. Ga verder in westelijke richting en neem de Rue des Deux-Moulins. Porte des Deux-Moulins A2 Dit 12de-eeuwse verdedigingswerk markeerde de ingang tot de middeleeuwse ringmuur. De poort, die begin 18de eeuw werd verbouwd, ontleent zijn naam aan de twee getijdenmolens die in de buurt stonden. Loop door de poort en ga in westelijke richting langs het Plage de la Concurrence tot het begin van de Allée du Mail. Ga dan rechts het Parc Charruyer in. a Parc Charruyer A1/2 Dit park ligt om de stad heen langs de vroegere vestingmuren (2 km lang en 200 m breed). Het is dooraderd met kronkelige laantjes, kinderen kunnen er spelen en minigolfen, en er stroomt een rivier waar zwanen en reigers met el- kaar ravotten. In het westen strekt het park zich uit tot de Allée du Maila, de favoriete flaneerstraat van de inwoners van La Rochelle, die 800 m verderop uitkomt bij het Monument aux Morts (1922), het meesterwerk van beeldhou- wer Joachim Costa (1888-1971). Tussen deze majestueuze laan, omzoomd door dennen en andere bomen, en de zee strekken zich de tuinen uit van het casino, het Parc d’Orbigny en helemaal aan het eind het Parc Delmas. Keer terug naar de Vieux Port door de Tour de la Chaîne via de Esplanade St-Jean- d’Acre en de Balade Jean-Louis-Foulquier, die langs de zee loopt. aa DE OUDE STAD B2 C

Ñ Wandeling C in groen aangegeven op de plattegrond op blz. 95. Reken op ongeveer 1.30 uur. Straten met bogengalerijen en gegraveerde platen van natuursteen, geheime doorgangen (soms overwelfd) en donkere portalen waar voorbijgangers door- heen lopen, roepen de authentieke sfeer op van deze stad zoals die was tot de verdedigingswerken in 1913 werden verwoest. Het stadhuis ligt in het centrum van de winkelbuurt, met als belangrijkste aders de Grande-Rue des Merciers en de Rue du Palais. Veel huizen hebben twee uitgangen: een naar de hoofdstraat en een naar een evenwijdige straat erachter. De oudste huizen (15de eeuw) heb- ben houten gevelpanelen, die bedekt zijn met leisteen om ze te beschermen tegen regen en stuifwater. De chique wijken liggen ten westen van de Rue du Palais. In de 18de-eeuwse herenhuizen van de Rue de l’Escale, met bin- nenplaatsen en tuinen, wonen nog enkele oude families van La Rochelle. In de Rue Réaumur hebben de hoge muren grote poorten en hier en daar balusters. a Porte de la Grosse-Horloge A2 Deze verdedigingstoren vormde de stadspoort aan de kant van de haven. In het belfort in het midden bevinden zich een klok en een uurwerk uit de 15de eeuw. Het kroonstuk is veelvuldig omgebouwd. In de 18de eeuw kreeg de toren een koepel versierd met pilasters. De Porte de la Grosse-Horloge leidt naar de Place des Petits-Bancs, met in het midden het imposante ruiterstandbeeld (1905) van de oriëntalistische schilder Eugène Fromentin (1820-1876). Op de hoek van de Rue du Temple staat een huis met een rijkversierde renaissancegevel (1654). Loop vanuit de Vieux Port langs de Porte de la Grosse-Horloge en ga helemaal rechts de Rue du Palais in. De haven en de Tour de la Grosse-Horloge Vertaling Sylvia Birnie, Jan Bos, Peter Hooghiemstra, Michèle Schedler,­Eric Strijbos Eindredactie Frans van der Heijden Opmaak Asterisk*, Amsterdam Omslagfoto Shutterstock/vcgol Oorspronkelijke titel Charentes et Poitou Oorspronkelijke uitgever Michelin, Parijs Uitgevers Philippe Orain (Michelin, Parijs) Lieven Defour (Lannoo, Tielt) Eindredactie Françoise Rault, Nicolas Jury, Léonie Piraudeau Redactie Renée Grimaud, Hervé Kerros, Margot Boutges, Hervé Milon, Philippe Orain, Valérie Lajoinie-Mériot, Léa Delpont, Florent Gaillard, Laurent Gontier, Françoise Klingen, Sybille d’Oiron, A. de Valroger Grafisch ontwerp Christelle Le Déan, Sandro Borel Omslagontwerp Keppie&Keppie, Varsenare Cartografie Thierry Lemasson, Marc Martinet, Patrick Matyja, Pascale Bisson, Evelyne Girard Stadsplattegronden: © MICHELIN en © 2006-2016 TomTom. All rights reserved. Met dank aan Ghislaine Desevedavy, van de regio Aquitaine - Limousin - Poitou-Charentes, Yasmine Guilbard van het ADT des Deux-Sèvres, Stéphane Morand van Charente-Maritime Tourisme, Laure Thomas van Charente Tourisme, Claire Vicario van het Agence Touristique de la Vienne, Marion Desvignes-Canonne, Hervé Dubois, Maria Gaspar, Pascal Grougon, Estelle Sauvignier en Victorien Dussari

© Michelin © Cartografie: Michelin © Nederlandse tekst: Uitgeverij Lannoo, nv, Tielt, 2018

Het redactieteam heeft de grootste zorg besteed aan de samenstelling en de controle van deze gids. Maar omdat de gegevens voortdurend gewijzigd worden, moet de praktische informatie (prijzen, adressen, bezoekuren, telefoonnummers, bezienswaar- digheden, internet­adressen) worden beschouwd als een aanwijzing. Het is dan ook best mogelijk dat bepaalde info bij het verschijnen van deze gids niet helemaal correct of volledig is. Wij kunnen daar niet verantwoordelijk voor worden gesteld. Deze gids bestaat voor en door u; u bewijst ons dan ook een grote dienst door even- tuele tekortkomingen of vergissingen te melden. Aarzel niet om ons uw opmerkin- gen en suggesties over de inhoud van deze gids mee te delen. Bij een eerstvolgende bijgewerkte editie zullen wij daar rekening mee houden.

Contactadres De Groene Reisgids De Groene Reisgids Uitgeverij Lannoo Uitgeverij Terra Lannoo bv Kasteelstraat 97 Papiermolen 14-24 B-8700 Tielt NL-3994 DK Houten [email protected] [email protected]

www.lannoo.com

D/2018/45/434 - NUR 512 ISBN 978 94 014 4866 6

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.