Growing up with Frisian and Dutch
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Growing up with Frisian and Dutch The role of language input in the early development of Frisian and Dutch among preschool children in Friesland FA nr 1072 Cover design Guenther creatie Layout Guenther creatie Print Proefschriftmaken.nl | Uitgeverij BOXPress ISBN 978-90-8891-697-7 Copyright © 2013 Fryske Akademy / Jelske Dijkstra. All rights reserved. No part of this book may be reprinted or reproduced or utilized in any form or by any electronic, mechanical or other means, now known or hereafter invented, including photocopying and recording, or in any information storage or retrieval system, without permission in writing beforehand from the author. Growing up with Frisian and Dutch The role of language input in the early development of Frisian and Dutch among preschool children in Friesland ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van Amsterdam op gezag van de Rector Magnificus prof. dr. D.C. van den Boom ten overstaan van een door het college voor promoties ingestelde commissie, in het openbaar te verdedigen in de Martinikerk te Franeker op donderdag 10 oktober 2013, te 14:00 uur door Jaike Elisabeth Dijkstra geboren te Leeuwarden Promotiecomissie Promotores Prof. dr. F. Kuiken Prof. dr. R.J. Jorna Co-promotor Dr. E.L. Klinkenberg Overige leden Prof. dr. A.E. Baker Prof. dr. V.C.M. Gathercole Prof. dr. P.L.C. van Geert Prof. dr. J.H. Hulstijn Prof. dr. A.P. Versloot Faculteit der Geesteswetenschappen Dankwoord Zonder de hulp van vele, vele anderen zou dit project nooit zijn geslaagd. Daarom ben ik erg blij dat ik vanaf deze plek een dankwoord kan uitspreken. Allereerst een speciaal woord van ‘tank’ aan de Provinsje Fryslân, die het pro- ject financieel mogelijk heeft gemaakt. Verder ben ik de Fryske Akademy en de Universiteit van Amsterdam veel dank verschuldigd. En natuurlijk mogen ook mijn begeleiders niet vergeten worden: Folkert Kuiken, René Jorna en Edwin Klinkenberg. Folkert, voor één keer in jouw ‘memmetaal’, het Bildts (al heb ik hier wel wat hulp bij gehad). Bedankt foor al dyn fertrouwen, steun en positive feedback. Dou waarst der fan begin tot eand, lâns de sijlyn en in ’t feld. At ’t noadig waar stuurdest my bij. Ik kin my gyn betere en ok gyn leukere coach bedinke, och soa bedankt. Ik sien met ’n soad plesier op ôns samenwerking werom en fyn ’t jammer dat die nou ôflopen is. René, door jouw systematische aanpak werd mijn onderzoek duidelijker van vorm. Ineens werd ik gedwongen tot het opstellen van een conceptueel model, gebruikelijk in de sociale psychologie, iets minder gangbaar in de taal- wetenschap. Maar vanuit het model werd mijn vraagstelling helderder en kon ik concrete hypotheses opstellen. Bovendien zette je me steeds aan tot schrij- ven. Soms frustrerend, maar wel een goede stok achter de deur. Hartelijk dank voor jouw inzet! Edwin, heel erg bedankt voor alle hulp! Jouw ervaring bij de testadap- taties was onmisbaar, evenals jouw expertise met betrekking tot de metho- dologie en de statistiek. Op een gegeven moment was jouw hele gezin zelfs betrokken bij mijn onderzoek: we konden met jullie zoon de testafname oefe- nen en jouw vriendin was een van de testassistentes. Het is dat jullie dochter pas geboren is nadat de dataverzameling was afgerond, maar anders... Het was altijd erg plezierig samenwerken en ik zal onze goede gesprekken, al dan niet werkgerelateerd, niet vergeten. Een onderzoek kan niet zonder studie-objecten. Daarom wil ik alle peu- ters bedanken die aan dit onderzoek hebben meegedaan. De ouders en peuter- leidsters ook hartelijk dank, jullie kregen iedere testronde weer een lange vra- genlijst voorgeschoteld. Extra dank ben ik verschuldigd aan de leidsters omdat we altijd welkom waren op de peuterspeelzalen. Jullie hadden ons nogal eens over de vloer! Tige tank! De dataverzameling was nooit zo volledig geweest zonder de hulp van mijn testassistentes Irene Brinkman, Maaike Denissen, Brenda Kuipers, Marita Oosterheerd en Tineke Smeding die samen met mij alle kinderen in het Fries of het Nederlands testten. Dat heeft soms de nodige creativiteit en zweetdrup- pels gekost, vooral als een peuter niet mee wilde werken! Tineke Visser en Marita Oosterheerd hebben alle participanten getest in de non-verbale intelli- gentie. Kobe Flapper en Tineke Visser hebben geholpen met de data-invoer. Bij het transcriberen heb ik hulp gehad van Maaike Andringa, Tsjomme Dijkstra, Monique de Graaf en Pleuni Postma. Hierbij moet ik Monique de Graaf nog speciaal even noemen, want zij heeft een enorme pluim verdiend met al haar transcribeerwerk! Zelfs toen ik met de opnames van een extra kind naar je toe kwam, gaf je geen kik en werkte je hard door. Top! Iedereen hertlik tank/ hartelijk dank voor alle assistentie! Fansels ek in wurd fan tank oan al myn âld-kollega’s op ’e Fryske Akademy: tige tank foar jim gesellichheid! Marrit, in bettere keamergenoat koe ik my net winskje. De tiid mei dy sil my altyd by bliuwe! En ook de oud- collega’s bij de UvA mogen niet vergeten worden. Hartelijk dank! Met name ook dank aan de leden van onderzoeksgroep CASLA voor jullie inspiratie, discussies en goede adviezen. Verder wil ik uitgeverij Bohn, Stafleu en Van Loghum, Liesbeth Schlichting en Henk Lutje Spelberg bedanken voor het gebruiken van de (toen nog niet uitgegeven) versie van de subtest Woordontwikkeling in ons onderzoek. Heel erg bedankt hiervoor! Tevens een woord van dank aan Eric Hoekstra en Arjen Versloot voor hun taalkundige hulp bij de testadaptatie van de Friese woordenschattests. Renée van Bezooijen wil ik graag bedanken voor het proeflezen van het introductie-hoofdstuk. Jouw kritische blik en commentaar leverde een waardevolle bijdrage. Henk Guldemond wil ik graag nog speciaal bedanken voor zijn geweldige hulp bij de multilevel analyse. Bernie van Ruijven bedankt voor alle hulp tijdens de opstart van het project! Myn paranimfen Marrit en Grytsje tankje ik foar alle help om ’e promoasje hinne. Grytsje, do nochris ek- stra tank foar alle help tidens it projekt en dyn lústerjend ear. Tevens bedank ik de promotiecommissie voor de tijd en moeite die ze hebben genomen om mijn proefschrift te beoordelen. Dank, tank, thanks! Ta eintsjebeslút in wurd oan famylje en freonen. Jim ha miskien net direkt in bijdrage levere oan dit proefskrift, mar nettemin binne jim der geandewei wol altyd foar my west. By de súksessen, bygelyks om te fieren dat ik sprekke mocht op in grut ynternasjonaal kongres, mar ek doe’t it wat minder gong. Yn it bysûnder wol ik my graach rjochtje oan myn âlden. Tank foar jim steun en de soarch foar Perro yn ’e skriuwfaze en at ik werris op ’n paad wie. Geweldich dat jim my sa stipe ha! Tank! Table of contents Dankwoord 5 List of Figures and Tables 12 1 Introduction 15 1.1 The role of bilingual language input in language minority contexts 15 1.2 Friesland: a region with two languages 18 1.3 Preschoolers in Friesland 21 1.4 The background of the current project 23 1.5 Thesis outline 23 2 Language input and bilingual language proficiency 25 2.1 Early bilingual language development 25 2.2 Previous studies on early language acquisition in the Frisian-Dutch context 29 2.3 The role of language input in the early bilingual development of vocabulary 31 2.4 The role of language input in the early bilingual development of morphosyntax 35 2.5 The relation between morphosyntax and vocabulary within and across languages 36 2.6 Conceptual models 39 2.7 Research questions and hypotheses 43 3 Methodology 49 3.1 Research design 49 3.2 Questionnaires on language input 51 3.3 Non-verbal intelligence test 53 3.4 Participants 54 3.4.1 Selection of participants 54 3.4.2 Large group (N=91) 56 3.4.3 Subgroup (N=20) 59 3.5 Assessment procedure, instruments and analysis 61 3.5.1 Assessment procedure 61 3.5.2 Receptive vocabulary test 63 3.5.2.1 Dutch 63 3.5.2.2 Frisian 63 3.5.3 Productive vocabulary test 64 3.5.3.1 Dutch 64 3.5.3.2 Frisian 65 3.5.4 Number of different words (NDW) 65 3.5.5 Mean length of utterance in words (MLUw) 67 3.5.6 Statistical analysis 69 4 Frisian test adaptations 71 4.1 The adaptation of the receptive vocabulary test 71 4.2 The adaptation of the productive vocabulary test 73 4.3 Pilot study 74 4.4 Internal consistency 75 5 The cognate issue in the measurement of a bilingual vocabulary 79 5.1 Introduction 79 5.2 Previous research on the use of cognates in test adaptations 80 5.3 Cognates 82 5.4 Methodology 83 5.5 Results 84 5.5.1 Receptive vocabulary tests 84 5.5.2 Productive vocabulary tests 86 5.6 Discussion and conclusions 89 6 Results of the vocabulary measures 91 6.1 Introduction 91 6.2 Receptive vocabulary 92 6.2.1 Frisian receptive vocabulary 92 6.2.2 Dutch receptive vocabulary 95 6.3 Productive vocabulary 96 6.3.1 Frisian productive vocabulary 97 6.3.2 Dutch productive vocabulary 98 6.4 Number of different words (NDW) 100 6.4.1 Frisian NDW 100 6.4.2 Dutch NDW 101 6.5 Correlations between lexical measures 102 6.6 Discussion 104 7 Results of the morphosyntactic measure 109 7.1 Introduction 109 7.2 Mean length of utterance (MLUw) 109 7.2.1 Frisian MLUw 110 7.2.2 Dutch MLUw 111 7.3 Correlations between MLUw and lexical measures 113 7.4 Discussion 114 8 Discussion and conclusions 119 8.1 Aim and outcomes of the project 119 8.1.1 The outcomes of the vocabulary measures 120 8.1.2 The outcomes of the morphosyntactic measure 125 8.1.3 The outcomes with respect to the relationship between morphosyntax and vocabulary 128 8.2 Discussion 130 8.3 Strengths and limitations of the project 134 8.4 Conclusions 136 References 139 Appendices 151 A Percentages of correct responses (p-values) Frisian Peabody Picture Vocabulary Test 151 B Percentages of correct responses (p-values) Frisian Woordontwikkeling 153 English summary 155 Nederlandse samenvatting 165 Fryske gearfetting 177 List of Figures and Tables Figures 1.1 Friesland (dark) in the Netherlands.