Alpenheggenmussen in Den Helder in April 2000 En Op Terschelling in Mei 2000 Guido Meeuwissen, Arie Ouwerkerk & Roy Slaterus

Alpenheggenmussen in Den Helder in april 2000 en op Terschelling in mei 2000 Guido Meeuwissen, Arie Ouwerkerk & Roy Slaterus

n april-mei 2000 werden kort na elkaar twee neming omstreeks 12:30 als ‘vrij zeker’ via de I Alpenheggenmussen Prunella collaris waarge- ‘piepergroep’ werd verspreid. Hierop volgde een nomen in Nederland. Dit waren de eerste geval- zoekactie die echter geen resultaat had. Teleur- len sinds 1986 toen in het voorjaar eveneens gesteld keerden de meeste belangstellenden rond twee Alpenheggenmussen in Nederland werden 18:00 huiswaarts. Juist toen Roy Slaterus – die als vastgesteld. enige was overgebleven – om 19:10 er over dacht om ook naar huis te gaan, hoorde hij de vogel Den Helder, 16-17 april 2000 roepen. Vanuit noordelijke richting kwam de Het uitzicht vanaf de zesde verdieping van flatge- Alpenheggenmus aanvliegen die vervolgens land- bouw ‘De Wadden’ aan de Hendrik Baskerweg in de op de dakrand van het flatgebouw. De rest van Den Helder, Noord-Holland, is weliswaar indruk- de avond kon de vogel op het dak of langs de wekkend maar laat zich moeilijk vergelijken met galerijen door c 40 toegesnelde vogelaars worden dat van een bergtop in de Alpen. Desalniettemin bewonderd. Bij invallende duisternis vond de koos een Alpenheggenmus op zondag 16 april vogel een slaapplaats in een hoekje van de galerij 2000 deze plek uit om neer te strijken. op de zesde verdieping. Ondanks intensief zoe- Christophe Brochard was zo fortuinlijk de vogel ken werd de vogel de volgende dag niet meer te ontdekken toen hij om 20:15 uit het raam aangetroffen. keek. Van minder dan 2 m afstand zag hij de De beschrijving is gebaseerd op notities van CB vogel die rustig op de galerij zat. Over de deter- en RS en foto’s van Dirk Moerbeek (Dutch minatie bestond geen twijfel. Onmiddellijk waar- Birding 22: 123, plaat 97-98, 2000). schuwde hij Marije Erkelens – die eveneens in de woning aanwezig was – en samen bekeken zij de GROOTTE & BOUW Duidelijk groter dan Heggenmus vogel gedurende 2 minuten zonder verrekijker. P modularis. Ongeveer zo groot als dikke Huismus Daarna verdween de vogel in de richting van het Passer domesticus. Directe vergelijking met andere vogels niet mogelijk. Bouw herinnerend aan die van dak van het gebouw. CB en ME bleven verbou- Heggenmus maar borst en buik vrij dik. Snavel puntig wereerd achter. CB realiseerde zich dat hij ‘vanuit en vrij dun. Handpenprojectie ongeveer gelijk aan zijn luie stoel’ een dwaalgast had ontdekt. zichtbare deel van langste tertial alsmede aan staartpro- De volgende ochtend sprak CB het nieuws in jectie. In vlucht leken vleugels lang en maakte vogel op de Dutch Birding-vogellijn waarna de waar- leeuwerikachtige indruk.

1-2 Alpenheggenmus / Alpine Accentor Prunella collaris, waarschijnlijk eerste-zomer, Den Helder, Noord-Holland, 17 april 2000 (Dirk J Moerbeek)

[Dutch Birding 23: 1-4, 2001] 1 Alpenheggenmussen in Den Helder in april 2000 en op Terschelling in mei 2000

KOP Egaal lichtgrijs, met donkergrijze oogstreep voorbij ken. Tussen 20:00 en 21:00 werd de vogel weer oog. Bij betere waarneming meer details zichtbaar. gezien op nagenoeg dezelfde plaats. Ditmaal Wenkbrauwstreep iets lichtergrijs dan rest van kop, oor- werden een gele snavelbasis en wat wit op de streek zeer licht gevlekt; keel overwegend wit met voor- staart opgemerkt. De vogel schuifelde snel over al op bovenste deel donkergrijze vlekjes in onregelmatige rijen. Oogring in ieder geval onder oog wit. de grond of rende over richels op zoek naar BOVENDELEN Mantel, rug en schouder lichtgrijs met insecten. Af en toe vloog hij met een opvallende opvallende donkergrijze lengtestrepen. Kleur van stuit golvende vlucht. Bij de invallende duisternis en bovenstaartdekveren niet vastgesteld. inspecteerde hij een aantal holtes en nisjes in de ONDERDELEN Borst en middenbuik egaal lichtgrijs. buitenmuur van de meest oostelijk gelegen bun- Flank grotendeels roodbruin, door diffuse brede rood- ker. In één van deze holtes ging de vogel slapen. bruine strepen op lichtgrijze ondergrond. Grens van Bij thuiskomst werden de boeken er nog eens op flank en zijborst vrijwel egaal roodbruin. Roodbruine nageslagen. GM was overtuigd met een zeldzame strepen op bovenste deel van buik. Onderstaart- vogel te maken te hebben, en de vogel leek hem dekveren donkerbruin met lichte rand. het meest weg te hebben van een vrouwtje Rode VLEUGEL Voorrand van vleugel in zit vaak bedekt door overhangende zijborstveren en daardoor niet goed Rotslijster Monticola saxatilis. De waarneming waargenomen. Opvallende donkere baan over vleugel werd doorgegeven aan Theo Bakker en Arie door donkergrijze grote dekveren. Toppen aan grote Ouwerkerk die de volgende ochtend poolshoogte dekveren wit of zeer licht, als rij stippen afstekend. gingen nemen. De vogel werd aanvankelijk niet Toppen aan middelste dekveren eveneens wit of zeer gezien en na verloop van tijd gingen TB en AO licht. Handdekveren donkergrijs, contrasterend met huiswaarts. GM bleef nog even en net voor 12:00 lichtergrijze slagpennen. Tertials donkergrijs met smalle verscheen de vogel, wederom op één van de lichte rand. Ondervleugel licht lijkend. bunkers. Hij kon nu onder veel betere condities STAART Donkergrijs. Lichte toppen aan staartpennen soms in vlucht te zien als vogel tegen donkere achter- worden bekeken. De staart had witte toppen en grond vloog en staart spreidde. bleek niet rood te zijn maar de gele snavelbasis NAAKTE DELEN Oog zwart of zeer donker. Bovensnavel en roodbruine flanken bleven erg opvallend. Op grotendeels zwart behalve lichtgeel deel langs basis van een gegeven moment zong de vogel zelfs en GM snijrand, ondersnavel lichtgeel met zwarte punt. Poot begon ernstig te twijfelen aan zijn determinatie. roodbruin. Opnieuw werd er thuis de boeken op nageslagen GEDRAG Doorgaans rustig bewegend in horizontale en nu viel zijn oog op de afbeelding van een houding. Soms voor langere tijd rechtop zittend. Niet Alpenheggenmus. Dat was de vogel die nu al schuw. Verbleef op galerijen niet lager dan vierde ver- enkele dagen op de bunkers verbleef! Met deze dieping, of op dak van flatgebouw. Enkele keren trillend met staart, ongeveer als Zwarte Roodstaart Phoenicurus wetenschap belde hij AO. Die was ondertussen ochruros. Vlucht krachtig, direct en licht golvend. weer op de plaats van ontdekking en had de GELUID In vlucht enkele keren leeuwerikachtig djrrrr. vogel inmiddels als Alpenheggenmus gedetermi- Verder zwijgzaam. neerd. Het nieuws werd via de Dutch Birding- vogellijn en de ‘piepergroep’ verspreid maar voor Terschelling, 1-4 mei 2000 liefhebbers van de vaste wal was het te laat om Laat in de middag van maandag 1 mei 2000 liep met daglicht nog op het eiland te komen. Een Guido Meeuwissen met zijn kinderen bij de bun- kleine groep kwam met de laatste boot over om kers aan de westkant van strandhotel ‘Formerum’ de volgende dag in alle vroegte op de plek te te Formerum aan Zee op Terschelling, Friesland. zijn. De vogel ging weer in het nisje slapen. De kinderen hadden veel belangstelling voor de De volgende ochtend, 4 mei, werd de Alpen- bunkers en bijbehorende loopgraven. Tijdens het heggenmus nog voor zonsopgang teruggevonden. afdalen van het duin werd de aandacht van GM Het was even schrikken toe hij rond 06:00 hoog getrokken door een zangvogel die op de op één opvloog en in westelijke richting verdween maar na meest oostelijke bunker zat. De vrij opstaande na 10 minuten verscheen hij weer op één van de houding was opvallend, als van een Tapuit bunkers. Dit gedrag vertoonde de vogel later die Oenanthe oenanthe, evenals de oranjebruine ochtend nog een paar keer maar telkens keerde kleur op de flanken. Verder oogde de vogel als hij terug. Verspreid over de dag kwamen c 75 een klein uitgevallen grijze jonge Spreeuw Stur- vogelaars van de vaste wal de vogel met succes nus vulgaris. Vanwege de slechte lichtomstandig- bezoeken. Die avond verdween hij wederom in heden en het feit dat de vogel steeds op de bun- één van de nisjes om te gaan slapen. De volgen- ker bleef zitten, kon GM verder geen details zien. de morgen was de vogel echter verdwenen; na Nieuwsgierig geworden naar de identiteit van een heldere nacht bleek hij te zijn vertrokken. de vogel, ging GM de volgende dag nog eens kij- De beschrijving is gebaseerd op foto’s en noti-

2 Alpenheggenmussen in Den Helder in april 2000 en op Terschelling in mei 2000 ties van Eric Koops, AO en Chris van Rijswijk (cf pennen; tertials donkerbruin met weinig opvallende Dutch Birding 22: 175, plaat 145, 2000; Birding gesleten smalle lichte buitenrand. World 13: 184, 2000). STAART Grijsbruin. Lichte toppen aan staartpennen, opvallend in vlucht maar in zit slecht te zien (dan meest opvallend bij middelste pennen). GROOTTE & BOUW Duidelijk groter dan Graspieper Anthus pratensis waarmee directe vergelijking vaak NAAKTE DELEN Oog bruin. Bovensnavel zwart met geel mogelijk was. Bouw als Heggenmus maar met duidelijk langs snijrand van mondhoek tot bijna halverwege, dikkere borst en buik en wat zwaardere snavel. In ondersnavel geel met zwarte punt. Poot roodbruin. vlucht – door dik lichaam en brede en lange vleugels – GEDRAG Veelal foeragerend op bunkers of op veldjes leeuwerikachtige indruk makend. met kort gras, rustig bewegend in horizontale houding. Ook jagend op insecten als Tapuit, soms hangend aan KOP Grijs met zwak gevlekte bruinere bovenkop, grijzere wenkbrauwstreep en donkerdere oogstreep muren. Op 4 mei enkele malen in rondjes hoog opvlie- (vooral achter oog). Lichte keelvlek met rijen zwarte gend en volop roepend. vlekjes, onderste gedeelte keelvlek meest opvallend wit. GELUID In vlucht opvallend leeuwerikachtig djurr. Aan Oorstreek zwak gevlekt. Onderste helft oogring licht. grond soms (slecht hoorbare) ‘subsong’, lager dan zang van Heggenmus met fluittonen en krakerige gedeelten BOVENDELEN Mantel, rug en stuit grijs met opvallende donker grijsbruine lengtestrepen, schouder met meer (herinnerend aan zang van Zwarte Roodstaart of Tapuit). bruin. Determinatie ONDERDELEN Borst en middenbuik egaal lichtgrijs. Voorflank roodbruin, achterflank vuilwit met opvallende De determinatie van de vogel van Den Helder brede roodbruine strepen. Onderstaartdekveren licht leverde geen problemen op. Op basis van for- met opvallende zwartige V-vormige top. maat, roodbruine flanken, lichte gevlekte keel, VLEUGEL Opvallende donkere baan op vleugel, ge- gele snavelbasis en vluchtroep werden andere vormd door grote dekveren, contrasterend met grijze soorten uitgesloten – inclusief heggenmussen uit bovendelen en lichte rand aan slagpennen. Grote dek- Midden- en Oost-Azië. veren bijna zwart, binnenste (dichtst bij tertials) duide- De determinatie van de vogel van Terschelling lijk bruiner met weinig opvallende grijzere buitenvlag. leverde – na aanvankelijke problemen door de Toppen aan buitenste grote dekveren opvallend wit, die aan binnenste grote dekveren opvallend gesleten en slechte waarnemingsomstandigheden – eveneens bruiner. Middelste dekveren door overhangende schou- geen problemen op. Ook hier sluiten formaat, derveren slecht te zien maar buitenste met opvallende roodbruine flanken, lichte gevlekte keel, gele sna- witte top. Slagpennen bruin en gesleten met opvallende velbasis en vluchtroep andere soorten uit. Uit het lichte buitenvlag, op afstand vooral opvallend bij arm- feit de vogel soms zong, zou kunnen worden

3 Alpenheggenmus / Alpine Accentor Prunella collaris, eerste-zomer, Formerum aan Zee, Terschelling, Friesland, 4 mei 2000 (Eric Koops)

3 Alpenheggenmussen in Den Helder in april 2000 en op Terschelling in mei 2000 afgeleid dat het een mannetje was. Er dient echter Bosman 1999). De twee gevallen van april-mei te worden opgemerkt dat vrouwtjes ook zingen 2000 zijn dus het derde en vierde geval voor (cf Glutz von Blotzheim & Bauer 1985). Nederland. Volgens een recente studie door Heer (1999) Evenals in 1986 was er in 2000 sprake van een zijn eerstejaars Alpenheggenmussen in het voor- kleine influx van deze soort in Noordwest-Euro- jaar goed van adulte te onderscheiden door het pa. In 1986 werden buiten de waarnemingen in patroon van de grote dekveren. Eerste-zomer Nederland ook Alpenheggenmussen gezien op 8- vogels hebben gewoonlijk nog juveniele grote 11 mei op Helgoland, Schleswig-Holstein, Duits- dekveren. Vergeleken met adulte grote dekveren land, en op 17 mei te Stenshuvud, Skåne, zijn deze juveniele veren bruiner (bruinzwart in Zweden (Achtermann & Stühmer 1987, Hirsch- plaats van glanzend zwart bij adult) en hebben feld 1987). In het voorjaar van 2000 werden een langwerpige vuilwitte top op de buitenvlag naast de Nederlandse gevallen Alpenheggen- (bij een adulte vogel is de lichte top op de buiten- mussen gemeld op 26 april op Helgoland, op 6 vlag kleiner, minder langgerekt van vorm en hel- mei te St Margaret’s, Kent, Engeland, en op 13 der wit). Hierdoor is bij eerste-zomer vogels vaak mei te Corton, Suffolk, Engeland (Dutch Birding contrast zichtbaar tussen de grote dekveren en de 22: 121, 2000, Limicola 14: 107, 2000; Smith middelste dekveren die glanzend zwart zijn en 2000). met een helder witte top (als bij adult). Dit ver- Summary schil is terug te voeren op het feit dat tijdens de ALPINE ACCENTORS IN DEN HELDER IN APRIL 2000 AND ON (gedeeltelijke) rui naar het zomerkleed adulte TERSCHELLING IN MAY 2000 On 16-17 April 2000, an vogels zowel de middelste als de grote dekveren Alpine Accentor Prunella collaris was observed at the ruien terwijl eerstejaars vogels alleen de middel- upper floors and roof of an apartment building in Den ste dekveren vervangen. Eerstejaars vogels heb- Helder, Noord-Holland, the Netherlands. On 1-4 May ben dus oude (gesleten) grote dekveren en bij 2000, another Alpine Accentor was present on bunkers adulte vogels zijn deze nieuw (vers). Foto’s van at Formerum aan Zee, Terschelling, Friesland, the de vogel van Terschelling tonen bruinige grote Netherlands. Both were probably first-summer birds. dekveren met een langwerpige vuilwitte top die The records constituted the third and fourth for the Netherlands. Both previous records were in the spring contrasteren met de middelste dekveren die zwar- of 1986, in the city of Groningen, Groningen, on 16-18 ter zijn en een zuiverder witte top hebben. Op April and on De Boschplaat, Terschelling, on 27 May. basis hiervan kan deze vogel gedetermineerd worden als een eerste-zomer. Leeftijdsbepaling Verwijzingen van de vogel van Den Helder is lastiger doordat Achtermann, S & Stühmer, F 1987. Eine Alpenbraunelle de foto’s hiervan minder detail tonen maar aange- Prunella collaris auf Helgoland. Limicola 1: 53-55. zien hierop vuilwitte (niet helder witte) toppen van den Berg, A B & Bosman, C A W 1999. Zeldzame vogels van Nederland – Rare birds of the Nether- aan de grote dekveren te zien zijn, gaat het hier lands. Avifauna van Nederland 1. Haarlem. waarschijnlijk ook om een eerste-zomer vogel. Cramp, S (redactie) 1988. The birds of the Western Palearctic 5. Oxford. Verspreiding en voorkomen Glutz von Blotzheim, U N & Bauer, K M (redactie) De dichtstbijzijnde broedgebieden van Alpen- 1985. Handbuch der Vögel Mitteleuropas 10/1. heggenmus bevinden zich in de gebergten van Wiesbaden. Midden- en Zuid-Europa (Cramp 1988). Dwaal- Heer, L 1999. Zur Alters- und Geslechtsbestimmung bei gasten worden met enige regelmaat waargeno- der Alpenbraunelle Prunella collaris. Ornithol Beob men ten westen en noorden van deze broedge- 96: 241-248. bieden (cf Nuiver & van IJzendoorn 1987). In Hirschfeld, E 1987. Sällsynta fåglar i Sverige 1986. Vår Fågelvärld 46: 441-456. Nederland zijn twee eerdere gevallen bekend. Nuiver, R & van IJzendoorn, E J 1987. Alpenhegge- Op 16-18 april 1986 werd een vogel waargeno- mussen in Nederland in voorjaar van 1986. Dutch men in de stad Groningen, Groningen. Ruim een Birding 9: 162-167. maand later, op 27 mei 1986, werd een exem- Smith, R 2000. The Alpine Accentor in Suffolk. Birding plaar gezien op De Boschplaat, Terschelling (Nui- World 13: 194-195. ver & van IJzendoorn 1987, van den Berg &

Guido Meeuwissen, Rozengaard 2, 9753 BL Haren, Nederland ([email protected]) Arie Ouwerkerk, p/a Lergerbosweg 2, 8896 JM Terschelling-Hoorn, Nederland ([email protected]) Roy Slaterus, Patiëntiestraat 3, 2011 DL Haarlem, Nederland ([email protected])

4 Steltstrandloper in Noord-Holland had bij het exemplaar in juli 1998 bij Rhenen, in juli 2000 Utrecht. Terwijl dit mij nog bezig hield, vloog de vogel weer zonder aanwijsbare reden op en ver- Op zaterdagmiddag 22 juli 2000 ging ik, na een dween dit keer over de Hondsbossche Zee- ochtend zeetrek tellen te Katwijk, Zuid-Holland, wering uit zicht. Alvorens het nieuws te versprei- weer eens naar De Putten bij Camperduin, den, wilde ik nog snel telefonisch ruggespraak Noord-Holland. Ik hoopte er iets bijzonders te hebben met een vogelmaat. Ik kreeg Kees de ontdekken tussen de aanwezige Goudplevieren Vries aan de telefoon en deed mijn relaas. Ook Pluvialis apricaria. Omdat er op de weilanden hij kwam op grond van de door mij beschreven niet veel te beleven viel posteerde ik mijn auto kenmerken alleen uit op Steltstrandloper. Al het aan de noordkant van De Putten, om vanuit deze voorgaande had alles bij elkaar hooguit 20 minu- ‘onnatuurlijke’ schuilhut de sterns en steltlopers ten geduurd en ik zocht contact met Remco af te speuren. Er zaten een paar 100 adulte en Hofland, de beheerder van de Dutch Birding- juveniele Grote Sterns Sterna sandvicensis die vogellijn, om mijn waarneming door te geven. daar in juli dagelijks te bewonderen zijn. Ook Ook hem informeerde ik over alle door mij liepen er een paar steltlopers tussen de begroeide waargenomen kenmerken en ik meldde de waar- eilandjes te foerageren. Ik kreeg een Krombek- neming om c 16:00 via het semafoonsysteem. strandloper Calidris ferruginea in mijn telescoop- Omdat de vogel voorgoed verdwenen leek en beeld die nog nagenoeg in zomerkleed was. omdat ik de kenmerken thuis nog eens goed Mijn aandacht werd echter getrokken door de wilde bestuderen, gaf ik hem door als ‘zeer steltloper die ernaast liep. De vogel viel op waarschijnlijke Steltstrandloper in overgangs- omdat hij een afwijkend verenkleed had en wat kleed’ – je wordt voorzichtiger als je bijna 50 hoger op de poten stond dan de Krombekstrand- bent! Met een vijftal toegesnelde vogelaars bleef loper. Verder vielen direct de langere snavel en ik nog een paar uur tevergeefs zoeken. Het zou lichte wenkbrauwstreep op. Terwijl ik nog bezig goed kunnen dat de Steltstrandloper op deze dag was verdere details van de vogel in mij op te was aangekomen in De Putten omdat hij er druk nemen, vloog hij plotseling op, de Krombek- heen en weer vloog en snel weer vertrok. strandloper alleen achterlatend. De vogel vloog ‘s Avonds, na bestudering van meer literatuur voor mij langs en boog daarna af naar het zuide- en de video-opnamen van de Steltstrandloper lijke deel van De Putten. Gelukkig kon ik hem van 1998 (Plomp et al 1999), was ik 100% zeker goed volgen met mijn verrekijker en ik zag dat van de determinatie en wist ik mij gelukkig met hij in de uiterste hoek landde. In de vlucht vielen de waarneming van de tweede Steltstrandloper de witte stuit en het ontbreken van een vleugel- van Nederland! Helaas had ik er niemand van streep op. Ook staken de poten een flink stuk uit mee kunnen laten genieten en ik hoopte dat in voorbij de staart. Op grond van de waargenomen ieder geval de foto’s redelijk zouden uitvallen. kenmerken dacht ik direct aan een Steltstrand- De volgende dag toog ik weer naar Noord- loper Micropalama himantopus maar alvorens Holland, dit keer in gezelschap van RH en Teus alarm te slaan wilde ik eerst proberen de vogel Luijendijk. Tot laat in de middag waren we in de terug te vinden om meer details te checken. weer: Camperduin, De Putten, Den Oever, Ik reed naar het parkeerterrein aan de zuidkant ondergelopen bollenvelden, al het bekende van De Putten en parkeerde mijn auto vlak naast werk. Heel veel steltlopers maar helaas geen het hek langs de weg. Er zaten niet al te veel spoor van de Steltstrandloper. Met het gevoel steltlopers en ‘mijn vogel’ liep op c 50 m afstand ‘klaar’ te zijn, gingen we naar huis. Groot was de tussen twee Rosse Grutto’s Limosa lapponica. opwinding toen een kwartier later, om c 16:45, Gelukkig had ik mijn camera paraat en maakte de melding kwam dat de Steltstrandloper tóch een achttal opnames. Tevens maakte ik ter plaat- was teruggevonden door Mark Renes op een bol- se een schets. Vervolgens kon ik door de tele- lenveld langs de Belkmerweg tussen Sint scoop vaststellen dat de vogel olijfgroene poten, Maartenszee en Callantsoog, Noord-Holland! De zwartachtige schouderveren met een lichte rand vogel verdween hier voordat meer vogelaars ter en egaal grijze vleugeldekveren had. Ik raad- plekke waren maar werd even later teruggevon- pleegde Hayman et al (1986) en Svensson et al den op een bollenveld bij ’t Zand, Noord- (1999) en was zo goed als zeker dat het een Holland, door Sietse Bernardus en Jan Bisschop. Steltstrandloper betrof. Het enige dat mij niet lek- Hier kon hij kort bekeken worden door een aan- ker zat was de niet zo duidelijke dwarsbandering tal toegesnelde vogelaars maar hij vloog vrij snel op de onderzijde, een kenmerk dat ik wel gezien weer op richting het eerste bollenveld. Hier von-

[Dutch Birding 23: 5-7, 2001] 5 Steltstrandloper in Noord-Holland in juli 2000 den Bart Bos, Justin Jansen en Patrick Palmen In vlucht poten enkele centimeters voorbij staart ste- hem gelijktijdig terug rond 19:00 en vond de kend. In zit vleugelpunten net voorbij staart stekend. vogel eindelijk rust: tot donker liet hij zich hier KOP & HALS Kruin donker met iets lichtere midden- door c 100 vogelaars goed bekijken tussen enke- baan, uitlopend naar achterkop. Wenkbrauwstreep licht en opvallend, zowel voor als achter oog. le 100-en steltlopers, vooral Kemphanen Philo- Oorstreek en nek grijs, bij gunstige waarnemingsom- machus pugnax. standigheden en op foto’s ook roodbruin waas op oor- De volgende ochtend, 24 juli, werd de Stelt- streek zichtbaar. strandloper hier nog gezien van 06:30 tot 06:45 BOVENDELEN Bruingrijs met aantal zwartachtige door Roland van der Vliet. Toen werd het water- schouderveren. Schouderveren met lichte rand, rom- peil op het bollenveld kunstmatig verhoogd en melige lichte ‘V’ op bovendelen vormend. Stuit wit. zochten veel steltlopers een goed heenkomen ONDERDELEN Borst, buik, flank en onderstaart licht elders. Ondanks intensief zoeken gedurende de met onder gunstige omstandigheden (en op videobeel- rest van de dag werd de vogel niet meer terugge- den) vage donkere dwarsbandering zichtbaar, met name op borst en flank. Onderstaartdekveren niet of vonden. Op 31 juli was er nog een melding van nauwelijks getekend. een Steltstrandloper bij Julianadorp, Noord- VLEUGEL Bovenvleugel in vlucht egaal grijsbruin, zon- Holland, maar deze waarneming kon niet door der zichtbare vleugelstreep. Gesloten vleugel met egaal meerdere vogelaars bevestigd worden. grijze dekveren. Ondervleugel licht. De beschrijving is opgesteld aan de hand van STAART Bovenstaart licht grijsachtig, zonder duidelijk mijn veldaantekeningen en foto’s (22 juli), aante- donkerder centraal deel. Staart donkerder dan witte keningen van Enno Ebels (23 juli) en RvdV (24 stuit. Onderstaart iets donkerder dan bovenstaart. juli), video-opnamen van TL en Dirk Moerbeek NAAKTE DELEN Oog donker, snavel donker, poot olijf- (23 juli) en foto’s van Sietse Bernardus (23 juli) groen. GEDRAG Regelmatig in diep water foeragerend, tot aan (cf Dutch Birding 22: 235, plaat 229, 243, plaat buik in water. Op 23 juli vooral optrekkend met 242-243, 2000). Kemphanen.

GROOTTE & BOUW Grootte vergelijkbaar met De combinatie van grootte, witte stuit, lichte Krombekstrandloper; duidelijk kleiner dan mannetje wenkbrauw, lange licht gebogen snavel en lange Kemphaan en recht van voren gezien duidelijk slanker olijfgroene poten past alleen op Steltstrandloper. en met langere/slankere hals. In directe vergelijking met Krombekstrandloper c 3 cm hoger op poten met De enige andere mogelijkheid, Krombekstrand- langere tarsus en tibia en met langere snavel. Snavel loper, valt onder meer af door de (in directe lang met lichte kromming en afbuiging aan punt; krom- vergelijking) langere poten en langere snavel en ming vergelijkbaar met Krombekstrandloper maar verder door de lichte wenkbrauwstreep, de ban- ‘rechtere’ inplant bij kop dan bij Krombekstrandloper. dering op de onderzijde en het ontbreken van

4 Steltstrandloper / Stilt Sandpiper Micropalama himan- 5 Steltstrandloper / Stilt Sandpiper Micropalama himantopus, adult (links), met Rosse Grutto / Bar-tailed Godwit topus, adult (rechts), met Kemphaan / Ruff Philomachus Limosa lapponica, De Putten, Camperduin, Noord- pugnax, Sint Maartenszee, Noord-Holland, Holland, 22 juli 2000 (Jan Wierda) 23 juli 2000 (Teus J C Luijendijk)

6 Steltstrandloper in Noord-Holland in juli 2000 een vleugelstreep. Op basis van de zwarte Dank gaat uit naar de bewoners van de schouderveren en dwarsbandering op de onder- Belkmerweg via wiens erf en land vogelaars toe- zijde gaat het om een adulte vogel. Het feit dat stemming kregen om het ondergelopen bollen- de bandering op de onderzijde niet erg uitge- veld te bereiken. sproken was kan duiden op het feit de vogel begonnen was met de rui van zomer- naar win- Summary terkleed; in winterkleed is de onderzijde licht STILT SANDPIPER IN NOORD-HOLLAND IN JULY 2000 On 22- met grijze streping. Ook het onregelmatige 24 July 2000, an adult Stilt Sandpiper Micropalama patroon op de bovendelen (met verspreide veren himantopus was observed at three subsequent localities met donker centrum en meer egale grijze veren) in Noord-Holland, the Netherlands. The bird was an adult moulting to winter plumage. It was photographed duidt op de rui naar winterkleed, evenals het and videoed and seen by c 100 observers. This is the ontbreken van opvallende roodbruine tekening second record for the Netherlands; the first was as op de kop en schouderveren. Een vogel in eerste recent as 24 July 1998 at Rhenen, Utrecht, and also zomerkleed lijkt meer op een adulte vogel in concerned an adult. winterkleed. Dit is het tweede geval van Steltstrandloper Verwijzingen voor Nederland. Het eerste geval betrof een Hayman, P, Marchant, J & Prater, T 1986. Shorebirds: adult in de Blauwe Kamer bij Rhenen op 24 juli an identification guide to the waders of the world. 1998 (Vink et al 1999). De overeenkomst in Londen. datum van beide waarnemingen is frappant. Plomp, M, Boon, L J R, Groenendijk, C, ter Ellen, R, Gezien de zeldzaamheid van Steltstrandloper als Opperman, E & van den Berg, A B 1999. Dutch dwaalgast op het Europese vasteland is het niet Birding video-jaaroverzicht 1998. Videocassette. Woerden. uitgesloten dat beide waarnemingen op dezelfde Svensson, L, Grant, P J, Mullarney, K & Zetterström, D terugkerende vogel betrekking hebben. Voor 1999. Collins bird guide. Londen. informatie over verspreiding en voorkomen en Vink, A, Janse, M & Wiegant, W M 1999. Stelt- eerdere gevallen in Europa wordt verwezen naar strandloper in Blauwe Kamer in juli 1998. Dutch Vink et al (1999). Birding 21: 333-336.

Jan Wierda, Centaurstraat 30, 2162 XZ Lisse, Nederland ([email protected])

Varia

Amsterdam and its albatross land were, in 1696, the party of Dutch VOC-captain Willem Hesselsz de Vlamingh from Vlieland, In the competition for ‘loneliest place in the Friesland. There are no permanent inhabitants on world’, the island of Amsterdam must be ranked the island but there is a meteorological and among the toughest contenders. Situated in the scientific research station with an average popu- Indian Ocean at 37:50 S, 77:35 E, the nearest lation in recent years of 15-20 men (and, since piece of land is the small (7 km2) and uninhabit- 1999, also the odd woman). Most of them stay ed neighbouring island of Saint-Paul, c 80 km to for a year, seldom up to 18 months – longer is the south-east. Other ‘nearby’ islands are the not allowed. They are housed in c 20 gloomy Kerguelen at 1200 km, Crozet Islands at 2300 sheds that make up the ‘capital’. Due to the km and La Réunion at 2860 km. It lies almost enormous distances, the island cannot be midway between southern Africa (at 4300 km) reached by aeroplane or helicopter from any and Australia (at 3400 km). Amsterdam measures mainland and is only served by boat two to three c 55 km2 and consists of one large volcanic peak times a year. Politically, Amsterdam Island is part rising up from the sea, reaching a height of 881 of the district ‘Terres Australes et Antarctiques m. The island was discovered in 1522 by Françaises’ (TAAF) and, as a consequence, most Sebastian del Cano; the first people to set foot on visiting scientists are French. The journalist and

[Dutch Birding 23: 7-24, 2001] 7 Varia

FIGURE 1 Position of Amsterdam Island in Indian Ocean at 37:50 S, 77:35 E author Alfred van Cleef was the first Dutchman rivalled by such enigmatic species as Mascarene ever to visit the island in modern times and Petrel Pterodroma aterrima, Magenta Petrel published his once-in-a-lifetime experience in Pmagentae, Zino’s Petrel P madeira, Bermuda Het verdwaalde eiland (‘The Misplaced Island’, Petrel P cahow, Fiji (MacGillivray’s) Petrel van Cleef 1999). Van Cleef: ‘The island has rare- Pseudobulweria macgillivrayi and Chinese ly been visited by others than those pursuing Crested Tern Sterna bernsteini; the latter species scientific research and, being a Dutchman with – was only recently (June 2000) rediscovered in frankly – no special reason to go there other than the South China Sea (Yen et al 2000). In the early the desire to personally experience the island’s 1980s, only five breeding pairs of Amsterdam ultimate remoteness, my plan for a visit to the Albatross were counted; since then a steady island seemed destined to fail. However, after a growth of c 3.5% per year has increased the long and arduous process leading me into the population to the current level (Henri Weimers- deepest corners of French bureaucracy, I finally kirch in litt). succeeded. Pretending that retracing the foot- Amsterdam Albatross was described as a new steps of captain de Vlamingh was the profession- species to science in 1983 (Roux et al 1983), just al purpose of my visit and with some help in time to be included in ‘last minute – stop offered by higher diplomacy, I finally got permis- press’ style in Harrison’s (1986) guide to the sion to join a crew that was going to stay on the seabirds of the world. The first time breeding island for several months in 1997/98. As a result, ‘large albatrosses’ were reported on the island I stayed for three months with 36 other men in was three decades earlier when a photograph of voluntary isolation on this windswept outpost of one bird on the nest in April 1951 was published civilization’. (Paulian 1953). In 1955/56, remains were found Amsterdam has become famous as far as its of several albatrosses, with measurements not fit- wildlife is concerned for its ace in one of those ting the most likely species to be encountered other global competitions, that of ‘rarest seabird here on geographic grounds, Wandering Alba- of the world’. With a world population of c 65 tross D exulans. Albatrosses were again observed estimated individuals in the mid-1980s and a in 1968; in 1978-79, nests were found for the census of 11 (in 1988), 17 (1996), 21 (1999) and first time. Only in the early 1980s, birds started 15 (2000) breeding pairs, Amsterdam Albatross to be well studied, resulting in the conclusion Diomedea amsterdamensis is by far the rarest that they belonged to a hitherto undescribed spe- albatross. Second on the list is Short-tailed Alba- cies (Roux et al 1983). The remains (head and tross D albatrus with an estimated 174 pairs wing) of one bird killed by natural causes and (Jouventin et al 1989, Weimerskirch et al 1997, found on 28 March 1982 were deposited as the Gales 1998, Tickell 2000, Henri Weimerskirch in type specimen at the Muséum Nationale d’His- litt). As one of the rarest of all seabirds it is only toire Naturelle in Paris, France. No other speci-

8 Varia

6 Amsterdam Albatross / Amsterdameilandalbatros Diomedea amsterdamensis, Amsterdam Island, Indian Ocean, 1994 (Yann Tremblay) 7 Cape d’Entrecasteaux, Amsterdam Island, Indian Ocean, 20 January 1998 (Alfred van Cleef) 8 Amsterdam Albatross / Amsterdameilandalbatros Diomedea amsterdamensis, Amsterdam Island, Indian Ocean, 5 January 1998 (Alfred van Cleef)

9 Varia

9 Amsterdam Albatrosses / Amsterdameilandalbatrossen Diomedea amsterdamensis, Amsterdam Island, Indian Ocean, January/February 1994 (Yann Tremblay) 10 Amsterdam Albatrosses / Amsterdameilandalbatrossen Diomedea amsterdamensis, Amsterdam Island, Indian Ocean, March/April 1994 (Yann Tremblay)

10 Varia mens have been collected or are known to exist. albatross twice. Van Cleef: ‘During my stay on Apart from two observations at sea in July 1982 the island, I visited the higher grounds only on a close to Amsterdam itself, no records outside the few occasions. Often, the stormy winds and tiny breeding area are known. Photographs of the heavy rains prevented a hike up the mountain species are scarce but were published in the arti- and most temporary residents of the island did cles by Roux et al (1983; two photographs) and not bother to explore the area outside the base, Jouventin et al (1989; two), as well as in Harrison which made it difficult to find company (neces- (1987; two), Enticott & Tipling (1998; two) and sary for safety reasons). During these few wan- Tickell (2000; one). derings, I often encountered the numerous Indian Amsterdam Albatross is most closely related to Yellow-nosed Albatrosses D chlororhynchos Wandering Albatross (Nunn & Stanley 1998) and bassi breeding on the island but visited only strongly resembles some forms of that species. twice the high plateau where the Amsterdam There are, however, a number of consistent Albatrosses can be found on their nests; on one differences separating it from Wandering as well of these memorable occasions, I took some pho- as Royal Albatrosses D epomophora. These in- tographs.’ clude, on average, a smaller size; a darker brown Amsterdam Island holds only a limited number plumage, especially on head and upperparts of breeding bird species and several may have (resembling immature Wandering Albatross); a become extinct, sharing the fate of so many spe- pale bill with darker tip and dark cutting edge to cies on ocean islands that suffered from alien the upper mandible; a different colour of the eye- predators or hunting sealers, whalers, fishermen lid; and a more extensive black leading edge to and other sailors. One of these extinct species is the underwing where it joins the body. Amsterdam Island Duck Anas marecula, a teal- More detailed information about the biology of sized flightless duck first described by Olsen & this species was published after more years of Jouventin (1996). study by Jouventin et al (1989). In that study, I sincerely thank Alfred van Cleef for his help details are given about the nesting sites, which in writing this note and for the use of his photo- are all situated in an area of c 170 ha on the cen- graphs; his publisher, J M Meulenhoff from tral plateau of the island, between altitudes of Amsterdam, the Netherlands, is kindly thanked 470 and 640 m. This is the only area of the for their co-operation. Frédéric Jiguet and Henri island free of descendants of the cattle that were Weimerskirch are acknowledged for supplying once introduced, left behind after a failed additional information and Yann Tremblay kindly attempt of the French Heurtin family to perma- supplied additional photographs. André van der nently settle on the island. From bones found, it Plas prepared the map. may be assumed that Amsterdam Albatross was more widespread and more common before the References influence of Man hit the island. The reproduction van Cleef, A 1999. Het verdwaalde eiland – Amster- rate is low, as in all albatrosses; each breeding dam op 37°50’ zuiderbreedte. Amsterdam. pair on average produces one egg every 1.8 Enticott, J & Tipling, D 1998. Photographic handbook years and one fledgling every 2.4 years. Young of the seabirds of the world. Revised edition. birds leave the island and do not return until they London. are four years of age, in most cases not even Gales, R 1998. Albatross populations: status and threats. In: Robertson, G & Gales, R, Albatross bio- before their sixth or seventh year. Birds may have logy and conservation, Chipping Norton, pp 20-45. to be nine years of age before they start breeding. Harrison, P 1986. Seabirds: an identification guide. Timing of breeding is different from both closely Second edition. London. related species, with eggs being laid between 12 Harrison, P 1987. Seabirds of the world: a photo- February and 8 March, instead of November- graphic guide. London. December (Royal Albatross) and December- Jouventin, P, Martinez, J & Roux, J-P 1989. Breeding January (Wandering Albatross). A single Wan- biology and current status of the Amsterdam Island dering Albatross visited the albatross colony on Albatross Diomedea amsterdamensis. Ibis 131: 171- Amsterdam Island for a few years in the late 182. Nunn, G B & Stanley, S E 1998. Body size and rates of 1990s but no (mixed) breeding took place, prob- cytochrome b evolution in tube-nosed seabirds. Mol ably because it arrived too early in the breeding Biol Evol 15: 1360-1371. season (Henri Weimerskirch in litt). Olson, S L & Jouventin, P 1996. A new species of small Only rarely, people visit the breeding areas of flightless duck from Amsterdam Island, southern the albatrosses, and van Cleef only met the rare Indian Ocean (Anatidae, Anas). Condor 98: 1-9.

11 Varia

Paulian, P 1953. Pinnipèdes, cétacés et oiseaux des îles Weimerskirch, H, Brothers, N & Jouventin, P 1997. Kerguelen et Amsterdam. Mém Inst Scient Mada- Population dynamics of wandering albatrosses Dio- gascar, A, 8: 111-234 medea exulans and Amsterdam albatross D. amster- Roux, J-P, Jouventin, P, Mougin, J-L, Stahl, J-C & damensis in the Indian Ocean and their relationships Weimerskirch, H 1983. Un nouvel albatros Diome- with long-line fisheries: conservation implications. dea amsterdamensis n. sp. découvert sur l’île Biol Conserv 79: 257-270. d’Amsterdam (37° 50’S, 77° 35’E). Oiseau Rev Fr Yen, J, Ebels, E B & Kok, D 2000. DB Actueel: Chinese Ornithol 53 (NS): (V) 1-11. Crested Tern rediscovered. Dutch Birding 22: 248- Tickell, W L N 2000. Albatrosses. Mountfield. 249, 291.

Enno B Ebels, Joseph Haydnlaan 4, 3533 AE Utrecht, Netherlands ([email protected])

Falkland Islands Woods & Woods (1997). Note, however, that English and scientific names here follow Sibley The Falkland Islands are situated in the South (1996). Getting to the Falkland Islands is quite an Atlantic Ocean, c 500 km north-east of the experience: the 28-hour flight starts at the Royal nearest part of mainland South America, the tip Air Force base Brice Norton near London and of Tierra del Fuego, Chile. The Falkland Islands offers extremely basic comfort. However, it in- consist of two large islands, West Falkland and cludes a bonus stopover at Ascension Island East Falkland, and over 700 smaller islands; the – giving just enough time to ‘list’ Ascension total land surface is c 12 200 km2. Only the Frigatebird Fregata aquila. Once on the Falkland larger islands are inhabited and the total resident Islands, the inhospitable climate and basic population is only 2100 humans, of which accommodation make birding hard work. A long c 1500 live in the capital Stanley. They are far stay is recommended, not only because getting outnumbered by the numerous breeding birds to more remote parts of the islands may be time and other wildlife on the islands and it is for this consuming but also because stormy weather can wildlife that the Falkland Islands are most famous sometimes make birding impossible for several – although many people will remember the consecutive days. islands because of the Falkland War in 1982 At least 15 species of wildfowl breed on the when Argentina and Britain disputed their territo- Falkland Islands: one swan (Black-necked Swan rial claims on the islands and through which the Cygnus melanocorypha), five geese (including British control was strongly re-established. Since introduced feral domestic goose) and nine ducks. the war, more people have been able to visit the Of these, one is endemic, Falkland Steamer islands and there have been increased efforts by Duck Tachyeres brachypterus. With an estimated both residents and visiting naturalists to study, 9000-16 000 breeding pairs this is a common survey and protect the wildlife. Over 200 bird species which can be found in all coastal areas. species have been recorded on the islands; many It is one of the four species of steamer duck, of these are migrants or vagrants from mainland which are confined to southern South America. South America. More than 60 species breed, Three species are flightless; the only one capable including two currently recognized endemic spe- of flight, aptly named Flying Steamer Duck cies and at least 12 endemic subspecies, several Tpatachonicus, also breeds in the Falkland of which may also deserve specific status. Islands but is much rarer (200-400 breeding Several of the characteristic breeding species are pairs) and breeds more inland. illustrated here with photographs taken during a Five penguin species are known to breed and six-week visit from mid-December 1990 to early about a handful more have been recorded as February 1991 by Diana Colijn, René Pop, Hans vagrants. Of the breeding penguins, King Roersma and Theo Roersma. During their stay, Penguin Aptenodytes patagonicus is restricted to they spent two weeks on New Island, together c 10 breeding sites and the total population is with Rinie van Meurs who was then a temporary estimated at 100-200 pairs. This resident species resident on that island and who published some lays only one egg and the total breeding cycle of his best Falkland photographs in van Meurs lasts more than a year. In contrast, Rockhopper (2000). Some brief information describing the Penguin Eudyptes chrysocome chrysocome is the status and characteristics of these species is most common breeding bird of the islands with a added, mainly based on Woods (1988) and population of at least half a million pairs; despite

12 Varia

11 Falkland Steamer Duck / Falklandbooteend Tachyeres brachypterus, Kidney Island, Falkland Islands, January 1991 (René Pop) 12 Black-browed Albatrosses / Wenkbrauwalbatrossen Diomedea (melanophris) melanophris, New Island, Falkland Islands, January 1991 (René Pop) 13 Turkey Vultures / Roodkopgieren Cathartes aura falklandicus, New Island, Falkland Islands, December 1990 (René Pop)

13 Varia

14 Rockhopper Penguins / Rotspinguïns Eudyptes chrysocome chrysocome, Saunders Island, Falkland Islands, December 1990 (René Pop) 15 King Penguins / Koningspinguïns Aptenodytes patagonicus, Saunders Island, Falkland Islands, December 1990 (René Pop)

14 Varia these large numbers, a serious decline has been are believed to migrate northwards during winter noted over the last 60 years. Rockhopper Pen- although some remain in Falkland waters all guins are migrants that spend the austral winter year. Throughout the year, small numbers of non- at sea. They lay two eggs but the first egg is breeding Broad-billed Prions Pvittata also occur always smaller and this chick is rarely reared to around the islands. fledging. Only five raptor species breed on the islands. Two species of grebe breed on the islands. Most characteristic are the two caracaras, Silvery Grebe Podiceps occipitalis often breeds Striated Phalcoboenus australis and Southern in small colonies and most of them on East Crested Caracaras Caracara plancus. The world Falkland, a few 100 pairs in total. The subspecies population of Striated Caracara is almost com- occurring in the Falkland Islands, Pooccipitalis, pletely confined to the Falkland Islands although is also widespread in Chile and Argentina; the a few breed on islands off Tierra del Fuego. With distinctive Andean race Po juninensis should a current population of almost 1000 pairs, the perhaps better be classed as a separate species. species has increased since the 1960s but is still The endemic Falkland Grebe Rollandia (rolland) listed as ‘near-threatened’ because of its restrict- rolland is a distinctive large subspecies of South ed range. Southern Crested Caracara, on the America’s White-tufted Grebe R (r) chilensis/mor- other hand, occurs throughout southern South risoni that may well deserve specific status. America, north to the Amazon basin. This spe- Often, both grebes can be found together at the cies breeds more widespread on the Falkland numerous freshwater lakes. Islands than Striated Caracara but its Falkland Seabirds are abundant, both as breeding birds population is estimated to be comparable in size. and as non-breeding visitors to Falkland waters. Despite over a century of heavy persecution, At least 10 tubenose species can be found breed- Turkey Vulture Cathartes aura is still common, ing. Of these, Black-browed Albatross Diomedea with 1900-3600 breeding pairs. This species is (melanophris) melanophris is by far the most widespread from Canada to Tierra del Fuego; the numerous with more than 300 000 pairs. More subspecies C a falklandicus occurs in large parts than 75% of the world population breeds on the of South America. Falkland Islands. The Falkland population of Shorebirds are rather scarce as breeding birds, Southern Giant Petrel Macronectes giganteus is with five species represented: two oystercatchers estimated at 5000-10 000 pairs. Although the (Magellanic Oystercatcher Haematopus leucopo- rare white morph of this species is occasionally dus and Blackish Oystercatcher H ater), two seen offshore (only two were noted during the plovers (Two-banded Plover Charadrius falklandi- six-week stay in 1990-91), all breeding birds are cus and Rufous-chested Plover C modestus) and of the common dark morph. They can be observ- one snipe (Magellanic Snipe Gallinago magellani- ed wherever there is something to scavenge and ca). Rufous-chested Plover is a very common are particularly fond of dead sheep. Northern breeder found all over the islands, including sever- Giant Petrel M halli is a rare visitor of which al offshore islands. However, the estimated 11000- breeding has been suspected but sofar not 21000 breeding pairs form only a small proportion proven. More than 1000 pairs of White-chinned of the world population that is confined to south- Petrel Procellaria aequinoctialis breed in two or ern South America. The snipe is a widespread more colonies and form a small outpost com- breeding bird but has suffered a significant decline pared with the c 2 000 000 breeding pairs on caused by the abundancy of feral domestic cats. South Georgia, almost 1500 km east of the Several other shorebirds occur as vagrants or non- Falkland Islands. Birds breed in the austral sum- breeding visitors, including familiar Nearctic spe- mer but can be seen at sea throuhgout the year, cies such as White-rumped Sandpiper Calidris fus- although they are less common in winter. Two cicollis (common) and Pectoral C melanotos and species of prion breed on the islands. Fairy Prion Baird’s Sandpiper C bairdii (both vagrants). Pachyptila turtur is restricted to Beauchêne Perhaps surprisingly, only one species of jae- Island, 80 km south of East Falkland, probably ger, three gulls and one tern can be found as with up to 10 000 pairs. More numerous is breeding birds. Brown Skua Stercorarius antarcti- Slender-billed Prion P belcheri, with estimated cus is a common and widespread species, mostly breeding numbers of 50 000-100 000 pairs; found scavenging the coasts or attacking other however, the only accessible site to observe this seabirds. Two closely related species, South Polar species is New Island, the most westerly island of Skua S maccormicki and Chilean Skua S chilen- the Falkland Islands. Most Slender-billed Prions sis, only occur as rare visitors or migrants al-

15 Varia

16 Black-browed Albatross / Wenkbrauwalbatros Diomedea (melanophris) melanophris, New Island, Falkland Islands, December 1990 (René Pop) 17 Southern Giant Petrel / Zuidelijke Reuzenstormvogel Macronectes giganteus, adult, Saunders Island, Falkland Islands, December 1990 (René Pop) 18 Silvery Grebes / Zilverfuten Podiceps occipitalis occipitalis, Sea Lion Island, Falkland Islands, February 1991 (René Pop)

16 Varia

19 Slender-billed Prion / Dunbekprion Pachyptila belcheri, New Island, Falkland Islands, December 1990 (René Pop) 20 Southern Giant Petrel / Zuidelijke Reuzenstormvogel Macronectes giganteus, immature killing Upland Goose / Magelhaengans Chloephaga picta, New Island, Falkland Islands, January 1991 (René Pop)

17 Varia

21-22 White-chinned Petrel / Witkinstormvogel Procellaria aequinoctialis, Kidney Island, Falkland Islands, January 1991 (René Pop)

18 Varia

23 Striated Caracara / Falklandcaracara Phalcoboenus australis, near colony of Gentoo Penguin / Ezelspinguïn Pygoscelis papua, New Island, Falkland Islands, January 1991 (René Pop) 24 Southern Crested Caracaras / Zuidelijke Kuifcaracara’s Caracara plancus, Saunders Island, Falkland Islands, December 1990 (René Pop) 25 Rufous-chested Plover / Patagonische Plevier Charadrius modestus, Saunders Island, Falkland Islands, December 1990 (René Pop)

19 Varia

26 Brown Skuas / Subantarctische Grote Jagers Stercorarius antarcticus, New Island, Falkland Islands, January 1991 (René Pop) 27 Magellanic Snipe / Magelhaensnip Gallinago magellanica, New Island, Falkland Islands, January 1991 (René Pop)

20 Varia

28 South American Terns / Zuid-Amerikaanse Visdieven Sterna hirundinacea, Saunders Island, Falkland Islands, December 1990 (René Pop) 29 Falkland Thrush / Falklandlijster Turdus falcklandii falcklandii, Saunders Island, Falkland Islands, December 1990 (René Pop)

21 Varia

30 Cobb’s Wren / Falklandwinterkoning Troglodytes cobbi, Kidney Island, Falkland Islands, January 1991 (René Pop) 31 Canary-winged Finch / Magelhaengors Melanodera melanodera melanodera, Saunders Island, Falkland Islands, December 1990 (René Pop)

22 Varia

32 Long-tailed Meadowlark / Grote Weidespreeuw 33 Blackish Cinclodes (or Tussacbird) / Zwarte Sturnella loyca falklandica, Western Falkland, Falkland Wipstaart Cinclodes antarcticus antarcticus, Sea Lion Islands, January 1991 (René Pop) Island, Falkland Islands, February 1991 (René Pop) though the latter can be suspected of breeding. an estimated population of 15 000-28 000 Photographs taken during the six-week stay of breeding pairs. Its favourite habitat are the often two breeding gull species, Dolphin Gull Larus more than man-high stands of Tussac grass Paro- scoresbii and Brown-hooded Gull Lmaculipen- diochloa flabellata that cover parts of the islands nis, were published in Sangster (1999). South – hence its more widely-known name ‘Tussac- American Tern Sterna hirundinacea is a common bird’. Although rather non-descript, its inquisitive colonial breeder with an estimated population of behaviour makes it a popular bird with visitors 6000-12 000 pairs; most birds are absent during and photographers; the bird in the photograph is the austral winter. This species occurs wide- busy taking its meal from the wound of a living spread along both coasts of mainland South Elephant Seal Mirounga leonina. The subspecies America. Three other terns, Common S hirundo, C a antarcticus is restricted to the Falkland Arctic S paradisaea and Antarctic Tern Svittata Islands; C a maculirostris differs in size and bill only occur as vagrants or non-breeding visitors. shape and only occurs on islands south of Tierra Passerines are represented by 12 breeding spe- del Fuego. Less numerous but more conspicuous cies, one of which (House Sparrow Passer is Dark-faced Ground-tyrant Muscisaxicola domesticus) is non-native. The only endemic macloviana macloviana because it closely asso- species is Cobb’s Wren Troglodytes cobbi – a ciates with human settlements and cattle. Austral recent upgrading of what was formerly treated as Thrush Turdus falcklandii occurs throughout a subspecies of House Wren Taedon. This spe- southern South America; the subspecies T f falck- cies is restricted to a scattering of small offshore landii (Falkland Thrush) is endemic to the islands. Blackish Cinclodes (or Tussacbird) Cin- Falkland Islands. It is a highly adaptive species clodes antarcticus occurs more widely but has and can be found in a variety of habitats. Its suffered strongly from introduced cats and rats. population is estimated at 4000-8000 pairs. Despite these introduced competitors, it is by far Canary-winged Finch Melanodera melanodera the most numerous passerine of the islands, with can be found almost everywhere on the islands;

23 Varia the Falkland subspecies M m melanodera seems References to be doing much better than the declining conti- van Meurs, R 2000. Polar odyssey, voyages in the nental subspecies M m princetoniana. The most Arctic and Antarctic. Rosmalen. colourful bird of the islands must be Long-tailed Sangster, G 1999. Relationships among gulls: new Meadowlark Sturnella loyca with its brilliant red approaches. Dutch Birding 21: 207-218. Sibley, C G 1996. Birds of the world. Version 2.0. throat and breast, especially in the males. The Cincinnati. endemic Falkland subspecies S l falklandica has Woods, R W 1988. Guide to birds of the Falkland a much longer and heavier bill than the three Islands. Oswestry. other subspecies occurring in southern South Woods, R W & Woods, A 1997. Atlas of breeding birds America. With its population of 6000-10 000 of the Falkland Islands. Oswestry. pairs, it is common and widespread and does not seem to be under any threat.

René Pop, Landbouwstraat 6, 1786 AL Julianadorp, Netherlands ([email protected]) Enno B Ebels, Joseph Haydnlaan 4, 3533 AE Utrecht, Netherlands ([email protected]) Brieven

Bates’ Swifts in Cape Verde Islands? On 22 February 1999, between 12:00 and 13:00, Hugues Dufourny and Kris De Rouck observed four swifts which they could not identify immediately at Rabil Lagoon, Boavista, Cape Verde Islands. They were picked out by the apparent small size and a strong blue gloss on especially the upperwings. Because the four similar-looking swifts sometimes approached us up to 5 m, we managed to make a single photograph. Although the blue gloss is not visible, it shows the compact built, the rather dark throat and the absence of white in the plumage. The following description was taken.

SIZE & STRUCTURE Size like small Common Swift Apus 34 Possible Bates’ Swift / mogelijke Bates’ Gierzwaluw apus but no direct comparison possible. Apus batesi, Rabil Lagoon, Boavista, Cape Verde HEAD Black to velvet-black (depending on light). Chin Islands, 22 February 1999 and throat paler with fine darker spots, causing colour (Kris De Rouck) of chin and throat to grade into dark colour of breast and belly. which Schouteden’s Swift S schoutedeni is ex- BODY Black to velvet-black. Breast and belly blackish. tremely rare and local, found only in Congo) UPPERWING Blackish with strong bluish gloss as in could be excluded by their different structure: Barn Swallow Hirundo rustica; gloss strongest on primaries. Schoutendenapus swifts are rather fat bodied and UNDERWING Underwing-coverts blackish. Remiges show a very pointed, spiky tail (not unlike White- paler than coverts. Outer primaries darker, slightly con- rumped Swift A caffer); they have a proportional- trasting with inner ones (but contrast less obvious than ly broader innerwing and a shorter-looking outer- in Pallid Swift A pallidus). wing which gradually tapers to a sharp point. The throat is paler in Scarce Swift S myoptilus The combination of long sickle-shaped wings, and a blue gloss is absent in both species. Cypsi- rather long, forked tail and behaviour made it urus species (the two palm swifts) are extremely clear that the swifts belonged to the genus Apus. slender, have a pale brown-grey plumage and The only similar genera are Schoutedenapus and show a different flight action. Cypsiurus. Schoutedenapus (two species, of Within the Apus swifts, the combination of

24 [Dutch Birding 23: 24-26, 2001] Brieven small size and blue gloss is only found in Bates’ seems reasonable to assume that the blue gloss Swift A batesi and White-rumped Swift A caffer on the body – if present – is very hard to discern but the latter species always has white on throat, in the field and that the blue gloss is most easily rump and secondaries. Cape Verde Swift seen on the primaries. A alexandri is also small but always gives a The cautious title of this note results from the browner impression and has a more uniform and scarce information available on Bates’ Swift and especially paler chin and throat. Plain Swift the scant photographic documentation of our A unicolor is also dark and small but lacks the record. We would very much appreciate receiv- bluish gloss on the upperwings. ing any comments or photographs from birders Therefore, we could not find any alternative who have seen Bates’ Swift in the breeding areas, but Bates’ Swift, which normally occurs from information on similar observations or on pos- western Cameroon to Gabon, in the Central sible abnormally blue glossy Plain Swifts. African Republic and eastern Congo (former I thank Philip Chantler and Gerald Driessens Zaïre), and with scattered records in West African for supplying information and for commenting countries from Nigeria to Sierra Leone (Chantler on the identification. & Driessens 2000). Bates’ Swift has not been recorded before in the Cape Verde Islands (Haze- References voet 1995) and is not on the Western Palearctic Chantler, P & Driessens, G 2000. Swifts: a guide to the list (Cramp 1985, Snow & Perrins 1998). swifts and treeswifts of the world. Second edition. The description was sent to Philip Chantler Mountfield. Cramp, S (editor) 1985. The birds of the Western and Gerald Driessens who also could not find Palearctic 4. Oxford. another option than Bates’ Swift. Photographs of Hazevoet, C J 1995. The birds of the Cape Verde skins shown to me by GD are completely in Islands. BOU Check-list 13. Tring. accordance with what we had seen in the field. Snow, D W & Perrins, C M (editors) 1998. The birds of These skins were rather worn and, therefore, not the Western Palearctic. Concise edition. Oxford. much blue gloss was visible on the body. It

Kris De Rouck, Geelhandlaan 14, 2540 Hove, Belgium

Wing-tagged gulls from Germany hellis have been trapped and wing-tagged in the Ruhr area, Nordrhein-Westfalen, Germany. Sub- In recent years, more than 500 Herring Gulls sequently, many have been seen in the Nether- Larus argentatus, 11 Pontic Gulls L cachinnans lands. These included three of the 11 Pontic cachinnans and six Yellow-legged Gulls L micha- Gulls. The first was a first-winter (1P) seen by

35 Pontic Gull / Pontische Meeuw Larus cachinnans cachinnans (left) and Yellow-legged Gull / Geelpootmeeuw L michahellis, first-winters, Datteln, Nordrhein-Westfalen, Germany, 21 December 1999 (Andreas Buchheim)

25 Brieven

Paul Knolle at Rutbekerveld, Enschede, Over- a Yellow-legged Gull (see plate 35). The picture ijssel, on 4 February 2000 and the second was a offers the possibility to make direct comparisons second-winter (AR3) twice seen at Pietersplas, between both taxa of head and bill structures as Oost-Maarland, Limburg, by Remco Hofland on 8 well as colour and pattern of feathers. Observers April 2000 and by J van der Coelen on 14 April of wing-tagged gulls are requested to send details 2000. The third already wore a ring from Ukraine of, eg, wing-tag, place and date to: Andreas (Kiev L 002340) when I trapped it at Datteln, Buchheim-AG Möwen NRW, c/o Biologisches Nordrhein-Westfalen, on 21 December 1999. It Station Witten, Am Hang 2, 58453 Witten, Ger- was wing-tagged (2H) and seen at Beuningen, many. In return, they receive the life history of Gelderland, by Bram Aarts on 14 July 2000. each bird. When trapped, it was photographed together with

Andreas Buchheim, Eichenstrasse 1, 45711 Datteln, Germany

Masters of Mystery

Solutions of fifth and sixth round a narrow but sharp rear edge to the outer-wing. 2000 The mystery bird has a rather broad and diffuse rear edge (best seen on its right wing). In The solutions of mystery photographs IX-XII of Roseate, this rear edge is absent or only very the combined fifth and sixth round of the 2000 faint. competition (Dutch Birding 22: 290, 2000) ap- Separating White-cheeked and Common Tern pear below. in non-breeding plumage is more tricky when the upperparts are not visible (the upperparts and IX Long pointed wings, a long slender bill and a upperwing of White-cheeked are darker grey black cap are all obvious features of a tern. The than in Common and, most importantly, White- combination of a black bill and white forehead cheeked has a grey rump). Even in non-breeding suggests a bird in non-breeding plumage. The plumage (but less so than in adult summer), the general structure with slender and moderately rear edge of the whole wing is rather dark in long bill, rather extensive black on the head and White-cheeked, forming a more or less complete pointed outer tail-feathers limit the choice to and broad trailing edge to the underwing. In the Roseate Sterna dougallii, Common S hirundo, mystery bird, the trailing edge is only confined to Arctic S paradisaea and White-cheeked Tern the outer wing and not very broad, which is typi- S repressa; Forster’s Tern S forsteri is excluded cal for Common. Another constant difference because it shows no black on crown and hind between these species is the bill length and neck in winter. Key features of all these species structure. In White-cheeked, the bill is very long, are present on the underwing, which is well smoothly tapering to a thin point, while the bill shown in the photograph, so this bird should not in Common has more ‘normal’ proportions, be very problematic. which is also the case in the mystery bird. In the mystery bird, as can be seen on the left This Common Tern was photographed at Den wing, the secondaries are somewhat darker than Oever, Noord-Holland, Netherlands, on 5 No- the underwing-coverts. Both Arctic and Roseate vember 1995 by Sander Lagerveld. 58% of the Tern can be ruled out by this because they show entrants identified this bird correctly, with other a nearly white underwing; in particular the solutions including White-cheeked Tern (17%), secondaries are snow-white, never darker than Whiskered Tern Chlidonias hybridus (10%) and the rest of the underwing. Moreover, in Arctic the White-winged Tern C leucopterus (5%). dark tips of the outer primaries are small, forming

26 [Dutch Birding 23: 26-36, 2001] Masters of Mystery

36 Whiskered Tern / Witwangstern Chlidonias hybridus, 37 Spotted Flycatcher / Grauwe Vliegenvanger Musci- juvenile moulting to first-winter plumage, Den Oever, capa striata, first-winter, Helgoland, Schleswig-Holstein, Noord-Holland, Netherlands, 5 November 1995 Germany, October 2000 (Roef Mulder) (Sander Lagerveld)

X Although belonging to the tern family for the they actually fit Whiskered Tern better and the same reasons as described for mystery bird IX, combination of these leads to the correct solu- there are quite obvious structural differences tion: juvenile Whiskered. Note also that the bill between these two mystery birds. This bird has looks rather short and deep based which also broader, proportionally shorter and more blunt- suggests Whiskered more than Black. tipped wings than mystery bird IX and a shorter This juvenile moulting to first-winter plumage and more rounded tail with all tail-feathers Whiskered Tern was photographed at the same round-tipped. All these features point to the locality and date as mystery photograph IX by marsh terns Chlidonias: Black C niger, White- Sander Lagerveld. Another photograph of the winged C leucopterus and Whiskered Tern same bird is shown as plate 36. A majority of C hybridus. Additionally, the shape of the outer 60% of the entrants identified it as a Black Tern primaries is more curved in Chlidonias terns than and only 16% identified it correctly. Other incor- in Sterna terns, which is also shown by the mys- rect guesses included White-winged Tern (7%), tery bird. Little Gull Larus minutus (5%) and Red Phala- A Chlidonias tern in non-breeding plumage rope Phalaropus fulicaria (3%). with a clear dark spot at the breast-side, as shown by the mystery bird, normally leads XI The structure and small size of this mystery straightforward to Black Tern. However, a good bird point to a passerine. Although rather non- look at the bird reveals several more or less descript, some plumage features can be detected strange things for this species. The breast-side upon close inspection. The flank and breast-side spot is not very dark and rather narrow and it are diffusely streaked while the central belly is does not broaden towards the centre of the uniform white, the crown shows fine blackish breast as it normally does in Black. There is a streaks or spots and, more difficult to see, at least small diffuse dark tip on the tail-feathers, forming some wing-coverts show dark feather-centres a narrow dark rear edge to the tail. Also, the with sharp pale fringes. underside of the outer wing is quite pale, which Perhaps surprisingly, there are only very few is normally somewhat darker in Black. Although species that fit this combination of features, for these features are not diagnostic on their own, instance (juvenile or female) Common Linnet

27 Masters of Mystery

Carduelis cannabina, Twite C flavirostris or such but for this species one would expect to see Common Rosefinch Carpodacus erythrinus. a contrasting white V on the mantle and possibly, However, the mystery bird’s uniform grey-brown even under this angle, a hint of a split super- coloration of the upperparts, neck and crown in cilium, both absent in the mystery bird. More combination with the already mentioned features importantly, the centres of the scapulars and ter- above, leaves only one conclusion: Spotted tials (barely any wing-coverts are visible) are not Flycatcher Muscicapa striata. blackish but dark greyish and, as a result, a dark- This Spotted Flycatcher, typically sitting on an er shaft-streak on the feathers is discernable. exposed perch (in this case the back of a bench) Such a pattern is typical for both Semipalmated was photographed on Helgoland, Schleswig-Hol- Sandpiper and Red-necked Stint but would be stein, Germany, in October 2000 by Roef quite exceptional for Little, which typically Mulder. Plate 37 shows another photograph of shows blackish scapular and tertial centres on the same bird. 56% of the entrants identified this which the shaft-streak is not or only faintly dis- bird correctly, while incorrect answers consisted cernable (although the centre of the wing-coverts of Common Linnet (12%), Pied Flycatcher is normally less dark). Ficedula hypoleuca (7%) and a variety of other The bird’s left wing allows a good look at the species. exact pattern of the lower scapulars: some show a dark subterminal mark contrasting with the XII The final mystery bird of the 2000 competi- paler greyish base. Dark subterminal marks are tion is clearly a Calidris sandpiper. It can be aged found on the lower scapulars of both Semi- as a juvenile by the fresh-looking plumage, with palmated Sandpiper and Red-necked Stint (al- neat whitish and rufous fringes to the feathers on though variable in both) but these are absent in the upperparts. There is little present for size Little Stint. Little normally shows a near-totally comparison but its rather small and compact dark, blackish centre of the lower scapulars; the appearance and the short legs suggest a small base of the feathers may show a paler area but species. The short primary projection also looks much less extensive than in the other two species good for a stint, whereas many of the medium- (and this part of these feathers is often largely sized and larger Calidris species would show a concealed by overlying feathers). Additionally, longer primary projection. Solving this mystery many juvenile Little show broader, better defined bird starts with identifying which feather groups and more rufous tertial-edges than the narrow, we are looking at. Mantle and back are well vis- diffuse and dull tertial-edges of the mystery bird. ible in the photograph. On both the bird’s left and In conclusion, after a good study of this bird’s right side predominantly scapulars and tertials are scapular and tertial pattern, the possibility of it shown, only very little of the wing-coverts is vis- being a Little can be dismissed. To illustrate how ible. The left side provides most detail; here, one a juvenile Little would have looked in this posi- row of upper scapulars (with blackish centres) tion, plate 38 presents this species in a similar and one row of lower scapulars (more greyish position to the mystery bird. centres) are well shown, the second (lowest) row The mystery bird’s grey scapular and tertial of lower scapulars is also just visible. centres, lack of bright rufous tertial-edges and Since the legs are covered by mud, their lack of a conspicuous white mantle V are shared colour is of no use in eliminating Least Sandpiper by both juvenile Semipalmated Sandpiper and C minutilla and Long-toed Stint C subminuta but Red-necked Stint. Most juvenile Semipalmated these two would show brighter rufous on the are duller, more evenly patterned and more buff- crown and upperparts as well as a more solid ish above than the mystery bird, with little or no blackish centre to the lower scapulars. Juvenile rufous. Variation is large, however, and more Western Sandpiper C mauri typically shows more rufous-coloured birds occur which are a likely contrasting rufous bands along the sides of the source of confusion with juvenile Red-necked in mantle and a more strongly anchor-shaped sub- particular. Many (but not all) of the more rufous- terminal mark on the lower scapulars. This plumaged juvenile Semipalmated show rufous leaves us with Semipalmated Sandpiper C pusil- more or less evenly spread over mantle, scapu- la, Little Stint C minuta and Red-necked Stint lars, wing-coverts and tertials, whereas in juve- C ruficollis as the main possibilities. nile Red-necked the rufous-fringed mantle and The general pattern of the upperparts of this upper scapulars typically contrast with a pre- mystery bird is quite reminiscent of juvenile Little dominantly greyish field created by the lower Stint and many entrants (42%) identified it as scapulars, wing-coverts and tertials (lacking

28 Masters of Mystery

38 Little Stint / Kleine Strandloper Calidris minuta, juvenile, IJmuiden, Noord-Holland, Netherlands, 11 September 1988 (Arie de Knijff). Little Stint in similar position to mystery bird. Typically bright coloration with much rufous. Note prominent white mantle and scapular V’s, black centres to scapulars and tertials and bright rufous tertial-edges 39 Red-necked Stint / Roodkeelstrandloper Calidris ruficollis, juvenile, Hasaki, Ibaraki Prefecture, Japan, 5 September 1999 (Norio Kawano). Same individual as original mystery bird. Typical juvenile Red-necked in being much duller and less rufous than Little Stint C minuta. Plain grey centres to lower scapulars, wing-coverts and tertials with contrasting darker shaft-streak, dark subterminal mark on lower scapulars, lack of bright rufous tertial- edges, lack of distinct whitish mantle V and dull head pattern, all typical of Red-necked 40 Red-necked Stint / Roodkeelstrandloper Calidris ruficollis, juvenile, Hasaki, Ibaraki Prefecture, Japan, 5 September 1999 (Norio Kawano). Rufous-fringed central mantle feathers and upper scapulars that contrast with grey lower scapulars, wing-coverts and tertials (lacking any distinct rufous) typical of this species. Head pattern with supercilium interrupted in front of eye, without dark crown sides of Semipalmated Sandpiper C pusilla. Unlike in Little Stint C minuta, breast-side is often greyish with only diffuse streaking

29 Masters of Mystery

30 Masters of Mystery

43 Little Stint / Kleine Strandloper Calidris minuta, juvenile, IJmuiden, Noord-Holland, Netherlands, September 1987 (Arie de Knijff). Some individuals show relatively pale centres to lower scapulars and tertials more reminiscent of Red-necked Stint C ruficollis, although in this photograph this is probably largely the result of the light con- ditions. Note, however, presence of rufous on upperparts, wing and breast-side and prominent white mantle V 41 (opposite, upper) Little Stint / Kleine Strandloper Calidris minuta, juvenile, Texel, Noord-Holland, Netherlands, 19 September 1996 (René Pop). Very rufous individual with wing-coverts and tertials prominently fringed with rufous, unlike in other two species. All scapulars with solid black centres. Scapular edged with white (forming white scapular V in addition to white mantle V), unlike white-tipped scapulars of Red-necked Stint C ruficollis. Breast-side rufous. Crown unusually dark on this individual; split supercilium may be lacking in Little 42 (opposite, lower) Red-necked Stint / Roodkeelstrandloper Calidris ruficollis, juvenile, Hasaki, Ibaraki Prefecture, Japan, 5 September 1999 (Norio Kawano). More rufous individual, more similar to Little Stint C minuta. Lower scapulars also darker centred than on many Red-necked, but still paler than in Little and with distinct dark subterminal mark on a few feathers. Also note typical contrasting white V-shaped feather-tips. Some individuals show rufous on fringes of tertials and wing-coverts, but then usually only weakly and confined to feather-tip (edges also rufous in Little). Note short bill prominent rufous fringes). The mystery bird’s tion (though difficult to judge in the photograph) upperparts are typical of Red-necked in this looks short, which would fit Semipalmated better respect, with rufous fringes visible on mantle and than the slightly longer primary projection, on a few upper scapulars but barely any on the average, of Red-necked. lower scapulars and tertials. Furthermore, the In both species, the pattern of the lower scapu- mystery bird’s crown pattern with the central lars is very variable, with the darker subterminal crown darker and more heavily streaked than the mark varying from quite large and contrasting to crown-sides, is wrong for Semipalmated but fits practically absent, when only a darker shaft- both Little and Red-necked. The crown-sides of streak is visible. On average, the dark subtermi- Semipalmated are typically as heavily streaked nal mark tends to be more strongly anchor- with dark as the central crown; in more rufous shaped and more sharply demarcated from the birds, the crown is often also marked with bright paler grey feather-base in Semipalmated Sand- rufous. On the other hand, the primary projec- piper than in Red-necked Stint. Red-necked may

31 Masters of Mystery

44 Semipalmated Sandpiper / Grijze Strandloper Calidris pusilla, juvenile, Ventura, California, USA, 8 August 1996 (Don DesJardin). Fairly typical individual with regularly buffish-patterned upperparts and wing (giving scalloped appearance), unlikely to be mistaken for the other two species. Prominent supercilium adding to capped appearance created by dark crown. Dark ear-coverts. Note bill with deep base and blunt tip and short primary projection 45 Red-necked Stint / Roodkeelstrandloper Calidris ruficollis, juvenile, Hasaki, Ibaraki Prefecture, Japan, 5 September 1999 (Norio Kawano). Some birds show faint white mantle V. Note predominantly grey field created by lower scapulars, wing-coverts and tertials, contrasting with more rufous-and-black upper scapulars and mantle 46 Red-necked Stint / Roodkeelstrandloper Calidris ruficollis, juvenile, Choshi, Chiba Prefecture, Japan, 13 September 1998 (Norio Kawano). Note prominent white V-shaped tip to lower scapulars. Very dull head pattern with supercilium interrupted in front of eye. Long primary projection is shared with Little Stint C minuta, but is shorter in Semipalmated Sandpiper C pusilla

32 Masters of Mystery show a rather anchor-shaped mark but quite illustrates the most important features for separat- often the overall pattern is more washed-out; in ing juvenile Red-necked from the other two spe- some, the dark subterminal mark is so large that cies. Variation in juvenile plumage of all three it creates a predominantly blackish-looking cen- species is very large (and only a fraction of the tre of the lower scapulars, quite similar to that of variation is depicted in the photographs). As a Little Stint. In the mystery bird, the shape of the result, there is much overlap regarding different dark subterminal marks is probably of little value characters and most features are therefore far in separating the two species but might fit Red- from definite and better regarded as ‘average’ necked better since they are rather washed-out features. and not distinctly anchor-shaped. Also, the lower In addition to the plumage features of juvenile scapulars of Red-necked typically show a broad- Red-necked Stint discussed above, structural ly white-tipped outer and inner web (the white differences may also be of help. Red-necked is not continuing along the fringe of the feather on average slightly shorter billed and shorter leg- towards the base), producing a prominent white ged and has a more attenuated rear end with fair- V-shaped mark at the tip of the lower scapulars ly long primary projection (primary projection of (and frequently also the lower row of upper Little Stint about the same but Semipalmated scapulars). This V-shaped white scapular tip Sandpiper typically has a shorter primary projec- bears some resemblance to a similar scapular tion). Furthermore, Red-necked has a duller head mark of Long-billed Dowitcher Limnodromus pattern than the other two species with a more scolopaceus in summer-plumage. This feature is diffusely defined supercilium that is quite often present on the mystery bird and often forms a interrupted just in front of (or above) the eye. As good distinction of Red-necked from both a result, many show a supercilium that starts Semipalmated and Little. The latter two may again just behind or above the eye; the other two approach this pattern, but in Semipalmated the species normally show an uninterrupted and white is usually less bright, less contrasting and more prominent supercilium. The breast-side less V-shaped. Little shows characteristic con- tends to be more diffusely and more sparsely trasting white outer edges to the scapulars, thus streaked than in the other two species, on a more the white is typically not confined to the feather dull grey background (without the rufous tone of tip and does not form V-shaped marks as in Red- Little) but variation is very large. necked. This mystery bird is a juvenile Red-necked With four instead of two mystery birds and with Stint, photographed at Hasaki, Ibaraki Prefecture, two of them (the Whiskered Tern and the Red- Japan, on 5 September 1999 by Norio Kawano. necked Stint) being particularly difficult, just two Plate 39 shows another photograph of the same entrants succeeded in making no errors and individual. With just 11% of the entrants naming identifying all four correctly: Mark Nieuwenhuis it correctly, this was the most difficult mystery and Hein Prinsen (both Netherlands). Both will bird of the 2000 competition. In addition to the receive a copy of the two-volume video set 42% identifying it as Little Stint, other incorrect Waders: a video guide to the key waders of answers were Semipalmated Sandpiper (20%), Europe, Asia and North America, filmed by Paul Dunlin C alpina (10%), Western Sandpiper (7%) Doherty and narrated by Bill Oddie, donated by and White-rumped Sandpiper (5%). Bird Images. The third copy of this video set goes The only juvenile Red-necked Stint identified to Clemens Portofée; he was drawn from the six in Europe so far is a bird found freshly dead on entrants who identified three birds correctly. Fair Isle, Shetland, Scotland, on 31 August 1994. The result of this combined round had severe Compared with the c 25 summer-plumaged consequences for the leadership. The two entrants adults recorded, juvenile Red-necked is most that were still on a 100% score after the fourth probably overlooked in Europe. The situation in round, both missed out on at least two mystery North America is similar. The considerable diffi- bird this time and as a consequence lost their culties in identifying a vagrant juvenile Red- leadership. With four correct identification in the necked are probably largely responsible for the combined fifth and sixth round, Hein Prinsen took lack of more records of birds in this plumage. In the lead with a total of 11 out of 12 correct ans- Europe, juvenile Red-necked is most likely to be wers and he becomes the winner of the 2000 confused with juvenile Little Stint, but confusion competition. Congratulations to him! He will with juvenile Semipalmated Sandpiper may also receive a pair of the Swarovski SLC 10x42 WB occur. The accompanying set of photographs binoculars, awarded by Swarovski Benelux. Hot

33 Masters of Mystery

47 48

49 50

51 34 Masters of Mystery

47 Little Stint / Kleine Strandloper Calidris minuta, juvenile, Romania, September 1999 (Jari Peltomäki/Finnature). Typical individual with split supercilium, white mantle V and bright rufous present on whole of upperparts and wing. Only limited pale area at base of lower scapulars. Scapulars edged whitish, unlike V-shaped feather-tips of Red-necked Stint C ruficollis. Rufous tertial-edges broad and well demarcated from blackish centre 48 Semipalmated Sandpiper / Grijze Strandloper Calidris pusilla, juvenile, Iona Island, British Columbia, Canada, 1 September 1999 (Jukka Jantunen/Finnature). Dull individual lacking distinct rufous tones. Large and well-defined dark subterminal mark on lower scapulars. Note shorter primary projection than in other two species 49 Semipalmated Sandpiper / Grijze Strandloper Calidris pusilla, juvenile, Mackenzie, British Columbia, Canada, 3 August 2000 (Jukka Jantunen/Finnature). More rufous individual that could cause confusion due to similarities to Red-necked Stint C ruficollis, including presence of rufous on mantle and upper scapulars but not on lower scapulars, wing-coverts and tertials. Subtle differences from Red-necked include lack of contrasting white V-shaped tip of lower scapulars, evenly dark-streaked crown, breast-side more extensively and more finely streaked, long legs and rather thick bill 50 Red-necked Stint / Roodkeelstrandloper Calidris ruficollis, juvenile, Gamou, Miyagi Prefecture, Japan, 2 September 1992 (Koji Tagi). Difficult individual with split supercilium, long bill and rather dark and uniform- looking scapular centres. However, grey wing-coverts and tertials lacking rufous fringes, white V-shaped lower scapular tips, lack of distinct white mantle V and attenuated rear end are all features of Red-necked 51 Red-necked Stints / Roodkeelstrandlopers Calidris ruficollis, juvenile, Choshi, Chiba Prefecture, Japan, 13 September 1998 (Norio Kawano). Variation in juvenile Red-necked is large, as illustrated by these three different individuals. Bird in centre with extremely little rufous, left and right bird more typical in this respect

on his heels ended Mark Gal (Netherlands) with and in particular Gino Merchiers from Swarovski 10 and Miguel Demeulemeester (Belgium), Steve Benelux for the generosity in sponsoring this Dodgson (United Kingdom), Dick Groenendijk competition. (Netherlands), Frédéric Jiguet (France), Jan van der Laan (Netherlands), Paavo Liimatta (Finland), Dirk First round 2001 Moerbeek, Mark Nieuwenhuis (both Netherlands) and Clemens Portofée (Germany) with nine. A Photographs I and II represent the first round of more complete overview of the final results of this the fifth edition of the Masters of Mystery compe- competition, with the names of all entrants with tition. Swarovski Benelux generously agreed to seven correct answers or more, can be found at sponsor this competition this year with a www.dutchbirding.nl. A ‘gallery of fame’ with the Swarovski AT80 telescope with 30x wide angle names of the past winners of the Masters of eyepiece, which will be awarded to the overall Mystery is also given there. winner after six rounds. The set-up and the rules (see below) are the Acknowledgements same as last year. The only change is that we will We would like to thank the following people for give the month in which a particular mystery lending us photographs or for their help in some photograph was taken. We feel that the competi- other way during this competition: Gijsbert van tion will be a more realistic reflection of the situ- der Bent, Arnoud van den Berg, Leo Boon, Don ation in the field this way. After all, the time of DesJardin, Jeroen Huyghe, Jukka Jantunen, Norio the year is often important to take into account Kawano, Arie de Knijff, Peter de Knijff, Christiaan when identifying a bird and, in the field, one Knopp, Paul Lehman, Anthony McGeehan, Roef normally also roughly knows which day it is. For Mulder, Gerald Oreel, Jari Peltomäki, René Pop, various reasons, we may make exceptions to this Chris van Rijswijk, René van Rossum, Chris with some mystery photographs but in most Schenk, Norman van Swelm, Koji Tagi and Ray cases the month will be given when the bird was Tipper. Furthermore, we would like to express photographed. The date will appear in the cap- our thanks to Arnoud van den Berg, Enno Ebels tion of the mystery photographs. and André van Loon for their comments on the Please, study the rules below carefully and texts and to André van der Plas and Rob Olivier identify the birds in mystery photographs I and II. for taking care of the presentation of this compe- Solutions can be sent in three different ways: tition on the DBA internet site. Finally, we thank • by postcard to Dutch Birding Association, Postbus the different sponsors for donating round prizes 75611, 1070 AP Amsterdam, Netherlands

35 Masters of Mystery

Mystery photograph I (September) Mystery photograph II (May)

• by e-mail to [email protected] as photographs accompanying the solutions) are • from the Internet site of the Dutch Birding excluded from entry in the round(s) in which Association at www.dutchbirding.nl their work is used. Also, the overall winner (after Entries for the first round have to arrive by six rounds) of one edition is excluded from the 1 March 2001. From those entrants having iden- competition in the subsequent year. tified both mystery birds correctly, three persons Each round usually consists of two mystery will be drawn who will receive a copy of the photographs, but sometimes only one or more second edition of Swifts: a guide to the swifts and than two can be presented. treeswifts of the world by Phil Chantler and For each round, only one entry per person is Gerald Driessens, donated by GMB Uitgeverij. accepted (which will be the first received). Entries have to arrive by the closing date stated. The Rules Dutch Birding Association cannot be held respon- Only subscribers to Dutch Birding are eligible to sible for possible non-receipt or loss of entries. enter. Excluded from entry are the editors and All species in the photographs have been members of the editorial board of Dutch Birding recorded (or reliably reported) in the Western and the members of the board of the Dutch Bird- Palearctic as defined in Birds of the Western ing Association. Photographers whose work is Palearctic (BWP). Hybrids will not be featured. used in the competition (both as mystery birds or Each mystery bird must be identified at the level of species. In this competition, decisions of the Commissie Systematiek Nederlandse Avi- Swarovski AT80 telescope fauna (Dutch committee for avian systematics; CSNA) are followed (see, for example, Dutch Birding 19: 21-28, 1997; 20: 22-32, 1998). In case of any dispute concerning the identity of a bird, the decision of the editorial board of Dutch Birding will be binding on all parties. The overall winner will be the entrant who has correctly identified most mystery photographs during the competition (six rounds). In case of joint winners, one winner will be drawn.

Diederik Kok, Pelmolenweg 4, 3511 XN Utrecht, Netherlands ([email protected]) Nils van Duivendijk, Guldenhoeve 34, 3451 TG Vleuten, Netherlands ([email protected])

36 Recensies

PAUL DOHERTY & BILL ODDIE 1999. The birds of Britain & dotes en verhalen van heel veel verschillende soorten Europe. Deel 1 (Roodkeelduiker tot Grote Trap; 159 vogelaars, die lekker vlot wegleest. We lezen over verlo- soorten in 2:54:00), 2 (Scholekster tot Drieteenspecht; ren vogelparadijzen (De Beer, een soort Maasvlakte 149 soorten in 2:55:00), 3 (Veldleeuwerik tot Vuurgoud- maar dan landschappelijk mooi, ontbreekt uiteraard haan; 136 soorten in 2:53:50), 4 (Grauwe Vliegenvanger niet), passies als fotograferen, geluiden opnemen, jagen, tot Grauwe Gors; 109 soorten in 2:43:50). VHS-video’s. nesten zoeken (bijvoorbeeld van de Kwak Nycticorax Bird Images, 28 Carousel Walk, Sherburn-in-Elmet, nycticorax in de toen nog ongetemde Biesbosch), eieren North Yorkshire LS25 6LP, Engeland. GBP 17.95 per stuk verzamelen (!), ringen, tellen en uiteraard ‘twitchen’. In (of GBP 69.95 voor alle vier), plus GBP 2.00 verzen- het boek figureren onder meer een geschoten Flamingo dingskosten per video (GBP 5.00 voor alle vier). Phoenicopterus roseus (‘een echte, wilde’) van eind december 1940, de zes Bijeneters Merops apiaster in De in 1999 door Paul Doherty uitgebrachte serie van Bloemendaal in mei 1947 (deze soort komt vaker langs vier video’s is de beste en meest complete videocollectie in dit boek), de Steppevorkstaartplevier Glareola nord- voor vogels van Europa. Ze laten 553 soorten zien met manni van Hooge Zwaluwe (1998), de Stormvogeltjes deskundig Engelstalig commentaar van Bill Oddie. De Hydrobates pelagicus van de IJmuider pier (1992) en de nieuwe serie van vier verschilt sterk van de oude serie Sperweruil Surnia ulula van Brunssum (1995). Hein van zeven met dezelfde titel waarover in Dutch Birding Prinsen kan met terugwerkende kracht nog op z’n falie 18: 258, 1996, een recensie werd gepubliceerd. Niet krijgen vanwege weinig doortastend optreden bij de ver- alleen is door het gebruik van nieuwe digitale technieken geefse zoektocht naar de daags tevoren gevonden de filmkwaliteit verder verbeterd, ook zijn 80% van de Veldrietzanger Acrocephalus agricola van Vlieland. Af opnamen nieuw. Het aantal soorten is met 100 uitge- en toe komen we een sneer tegen richting ‘de DBA’ of breid hetgeen resulteert in een speeltijd van bijna 12 ‘DBA’ers’. Die komen vrijwel allemaal van Guus uren. Behalve beelden kan men in de nieuwe serie Peterse, die blijkens zijn bijdragen (maar liefst zeven in tevens goede geluidsopnamen beluisteren, vooral bij totaal, Lex Peeters zelf schreef er vijf) toch altijd met z’n zangvogels. Er zijn beelden van een aantal recent ge- snufferd vooraan staat als er leuke soorten te zien zijn. splitste soorten zoals Geelpootmeeuw Larus michahellis, Van Peeters zijn we overigens nog niet af. Dit vogellog- Pontische Meeuw L cachinnans cachinnans en Heuglins boek krijgt een vervolg in een reeks (!) jaarboeken van Meeuw L heuglini, Bergfluiter Phylloscopus bonelli en vergelijkbare opzet. En verder is hij gestart met het Balkanbergfluiter P orientalis en verschillende klapeksters samenstellen van een boek met reisverhalen van Lanius. Bovendien zijn er beelden van de vogels van de Nederlandse vogelaars. Geachte lezer, aan de slag dus! Canarische Eilanden, Noord-Afrika en Israël. Er is specia- Het boek is te bestellen door NLG 29.50 + NLG 4.50 le aandacht voor kenmerken bij soorten die sterk op portokosten over te maken op bankrekening 527775371 elkaar lijken, waarbij gebruik wordt gemaakt van stil- van Kempen Uitgevers te Eindhoven, ovv ‘vogellogboek’, staande beelden. Het is een sterk punt dat bij elke opna- naam, postcode en huisnummer. GIJSBERT VAN DER BENT me vermeld wordt waar en wanneer de beelden werden verzameld; hierdoor kan men soms zelf een idee vormen over bepaalde geografische variatie. Deze nieuwe serie HADORAM SHIRIHAI, JAMES PSMITH, GUY M KIRWAN & DAN is een aanrader, zelfs voor degenen die de eerste versie ALON 2000. A guide to the birding hot-spots of northern reeds bezitten. ARNOUD B VAN DEN BERG Israel (volume 1: the northern guide), 115 pp; A guide to the birding hot-spots of southern Israel (volume 2: the southern guide), 165 pp. Society for the Protection of LEX PEETERS (samensteller) 2000. Vogellogboek van de Nature in Israel / The Israel Ornithological Center. NLG twintigste eeuw – 75 belevingen van 50 Nederlandse 37.50 (EUR 17.00) per deel. vogelaars. Kempen Uitgevers, Luchthavenweg 59-X, 5657 EA Eindhoven. 160 pp. ISBN 90-66571616. NLG Israël is in maart-april ondanks regelmatig terugkerende 29.50. politieke onzekerheden nog altijd een van de meest po- pulaire bestemmingen voor vogelaars. In die periode is Nog geen jaar geleden kwam Lex Peeters op het idee er geen ander land waar men een even geconcentreerde voor een ‘vogellogboek van de twintigste eeuw’. Hierin als soortenrijke vogeltrek van Afrika naar Europa kan zouden de herinneringen van een grote en brede groep ervaren. Bovendien zijn dan ook Israëls broedvogels op vogelaars gebundeld moeten worden, waardoor vanzelf hun actiefst. Dankzij de boekjes over Israëls beste vogel- een tijdsbeeld zou ontstaan van het ‘vogelen in de vori- kijkgebieden is het vanaf nu voor iedere vogelaar gemak- ge eeuw’. Peeters plaatste her en der oproepen, onder kelijk om bestemmingen uit te zoeken en de weg te vin- meer in Dutch Birding, en ging met de respons onver- den. Het eerste deel behandelt 10 gebieden in de vaard aan de slag. Nog binnen het jaar verscheen Vogel- noordhelft van Israël, zuid tot en met Ma’agan Mikhael logboek van de twintigste eeuw: een bundeling van in het westen en Mount Gilboa en de Bet Shean Valley in herinneringen, overpeinzingen, ontboezemingen, anek- het oosten. Het tweede deel geeft informatie over 13

[Dutch Birding 23: 37-39, 2001] 37 Recensies vogelplekken ten zuiden van Tel Aviv en Jeruzalem. De Blauwe Reigers Ardea cinerea in het jaar 1285 moet tekst van elk besproken gebied is schematisch en over- worden achterhaald. Het is illustratief dat de eerste zichtelijk van opzet en vergezeld van een driekleuren- Huismussen Passer domesticus dateren van maart 1881 kaartje. Onder de titel van elk gebied staan in lichtblauw (vier door Hendrik Koller geschoten exemplaren) en het de ‘sub-sites’ (de namen van bekende vogelpunten bin- eerste bekende broedgeval van 1901 (beschreven door nen het gebied) en in donkerblauw de ‘key-species’ (de Jac P Thijsse). Als geen ander blijkt Ruud Vlek de weg te soorten waarop men in het gebied speciaal moet letten). weten in oude literatuur, dagboeken en fotoarchieven. Beide boekjes hebben een tot april 2000 bijgewerkte Het heeft geresulteerd in een even curieus als lezens- soortenlijst van 16 pagina’s met Engelse en wetenschap- waardig werk dat is geïllustreerd met bijna 100 histori- pelijke namen en per soort aanduidingen van voorko- sche zwart-wit-foto’s van oude tekeningen, kaarten, bal- men en status. In inleidende hoofdstukken wordt een gen of opgezette vogels en (23) vogels in het veld. Meer korte maar degelijke schets gegeven van habitat en kli- dan een kwart van de foto’s laat vogelaars in actie zien, maat. Bovendien is er een hoofdstuk waarin per maand zoals Guus van Duin, Ton Hinloopen, Aart Swart, Johan het vogelleven wordt gekenschetst; hieruit blijkt dat Israël Sluiters, Jac P Thijsse en een zeer jeugdige Karel Voous. ook in andere maanden dan maart en april veel te bie- ARNOUD B VAN DEN BERG den heeft. De boekjes zijn verluchtigd met bijna 150 kleurenfoto’s in groot formaat. Deze foto’s laten zien hoe goed fotografen kunnen profiteren van Israëls fraaie zon- NIGEL WHEATLEY 2000. Where to watch birds in Europe & licht. Er zijn foto’s die in één oogopslag een bepaald Russia. Christopher Helm/A&C Black, 35 Bedford Row, gebied karakteriseren, maar de meeste zijn portretten of London WC1R 4JH, Engeland. 416 pp. ISBN 0-7136- vluchtplaatjes van mooie of interessante vogels. Een aan- 4870-8 (paperback). NLG 65.00 (EUR 29.50); GBP tal herkenningsfoto’s (waarvan enkele zijn terug te vin- 16.99. den in Shirihais The birds of Israel) maakt de boekjes zelfs interessant voor vogelaars die niet van plan zijn In de afgelopen decennia is een aantal boeken over de Israël te bezoeken. Helaas beperken de bijschriften zich beste vogelkijkgebieden van Europa verschenen. De tot de naam van de soort en de fotograaf en moet men bekendste waren de twee van John Gooders in 1970 en gissen naar de datum en zelf de leeftijd en het geslacht 1988, beide getiteld Where to watch birds in Britain and van de vogel bedenken. ARNOUD B VAN DEN BERG Europe (Londen; respectievelijk SBN 233-96122-4 en ISBN 0-7470-1212-1). Gooders’ tweede werd in 1989 bewerkt en in het Nederlands uitgebracht, De belangrijk- RUUD VLEK 2000. Amsterdamse vogelhistorie: nieuwe ste vogelgebieden van Europa (Ede; ISBN 90-210-0517-4). vogelsoorten in de regio Groot-Amsterdam door de eeu- Sindsdien zijn er voor 10-tallen landen en regio’s op wen heen, 1285-1999. Gierzwaluw 38 (1): 1-92. NLG dezelfde leest geschoeide WTWB-gidsen gepubliceerd. 25.00 (EUR 11.35) (overmaken naar postbankrekening Zulke gidsen over kleine gebieden kunnen veel preciezer 5060400 tnv Vogelwerkgroep Amsterdam). informatie geven over waar en wanneer men het beste naar vogels kan kijken dan een vrijwel even groot boek Amsterdam heeft een rijke vogelgeschiedenis omdat zij dat geheel Europa bestrijkt. Bovendien begonnen in de altijd bekwame vogelaars tot haar inwoners kon reke- 1980er jaren eerst Steve Whitehouse en later Dirk nen. Een aantal van hen werd gestimuleerd door activi- ‘DBTRS’ de Moes met het distribueren van reisverslagen teiten van het Zoölogisch Museum Amsterdam (ZMA). die door vogelaars werden samengesteld. In de afgelo- Anderen werden in het veld actief dankzij de vogelrijke pen jaren heeft het internet de distributie van zulke reis- natte weilanden, nieuwe bosaanplant en langdurig verslagen verder vergemakkelijkt. Het gevolg van dit braakliggende opspuitterreinen die de stad vroeger alles was dat er na beide Gooders’ boeken lange tijd omringden. Desondanks heeft de Amsterdamse vogel- geen vraag was naar een nieuwe WTWB-gids voor werkgroep in tegenstelling tot veel andere regionale geheel Europa. Nu heeft Christopher Helm / A & C Black vogelclubs nooit een echt avifaunaboek geproduceerd. echter het boek van Nigel Wheatley uitgebracht waarin Deze tekortkoming wordt thans deels gecompenseerd meer dan 250 vogelkijkgebieden worden besproken. Dit door Ruud Vlek, de archivaris van de Vogelwerkgroep boek is overzichtelijk en solide van opzet met alle lan- Amsterdam. Hij belicht in een speciaal eeuwnummer den op alfabetische volgorde, talloze kaartjes en een van De Gierzwaluw, het tijdschrift van de Vogelwerk- hoofdstuk over taxonomie (met een lijst van 31 gesplitte groep Amsterdam, een aantal historische aspecten van of te splitten soorten). In de inleiding wordt uitgebreid het kijken naar vogels in en om deze stad. Daarbij han- ingegaan op aantallen en statistieken in vergelijking tot teert hij een ongewone methodiek door voor elk van de andere zoögeografische gebieden. Er blijken in het 313 Amsterdamse vogelsoorten na te gaan in welk jaar besproken gebied (Canarische Eilanden en Madeira val- en door wie deze voor het eerst werd vastgesteld. Deze len erbuiten) 13 endemische soorten voor te komen en werkwijze blijkt een goede kapstok te vormen om aller- 58 bijna-endemen; van deze 71 staan er 23 op de lei interessante informatie aan op te hangen. Recente Nederlandse lijst. Het boek biedt weinig nieuwe infor- addities voor de Amsterdamse lijst betreffen meestal matie voor landen waarover in de afgelopen 10 jaren gemakkelijk in landelijke publicaties op te sporen zeld- een dikke WTWB-gids is geschreven, zoals de Benelux, zaamheden. Daarentegen is een geheel andere benade- Bulgarije, Cyprus, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, ring vereist wanneer bijvoorbeeld de eerste melding van Roemenië, Spanje, Zwitserland en vrijwel alle delen van

38 Recensies

Brittannië. Er zijn bijvoorbeeld slechts acht pagina’s tekst want to have a copy. It can be ordered from the gewijd aan Nederland en minder dan drie aan België International Birding & Research Center in Eilat (IBRC). (respectievelijk 118 en 82 pagina’s in Vogels in de kijker, ANDRÉ J VAN LOON 1997, Baarn; ISBN 90-5210-278-3). De meeste aandacht krijgen Spanje (32 pagina’s), Brittannië (29), Frankrijk (23) en Rusland (21). Met het boek van Wheatley vindt DAVID SIBLEY 2000. The North American bird guide. Pica men vaak gemakkelijk de weg naar de voornaamste Press, The Banks, Mountfield, Nr Robertsbridge, East Sussex vogelkijkgebieden van een land. Men kan bovendien on- TN32 5JY, UK. 544 pp. ISBN 1-873403-98-4. GBP 25.00. der ieder land verwijzingen aantreffen naar de belang- rijkste tijdschriften, internet-sites, vogellijnen, adressen The best way to give credit to this new field guide on en (!) WTWB-gidsen. Hoewel Wheatleys WTWB in Eu- North American birds is to start with the final ‘verdict’: rope & Russia voor vrijwel ieder Europees reisdoel een superb! aantal nuttige tips bevat zal het zelden mee op reis wor- The book covers 810 species (and an additional 350 den genomen. Het is daarom misschien meer een inspi- regional forms) occurring in North America north of rerend leesboek dan een reisgids. ARNOUD B VAN DEN BERG Mexico, including all adjacent islands but excluding Hawaii and Bermuda (and Greenland). Bird topography, essential in modern bird identification, is covered by HADORAM SHIRIHAI, REUVEN YOSEF, DAN ALON, GUY M seven full pages, with example illustrations of the topo- KIRWAN & RETO SPAAR 2000. Raptor migration in Israel and graphy of ducks (one drawing), waders (two), gulls (four) the Middle East. A summary of 30 years of field research. and passerines (11!). Fortunately, the plumages in the spe- International Birding & Research Center in Eilat, PO Box cies accounts are indicated by the (for European birders 774, Eilat 88000, Israel. 192 pp. GBP 35.00. familiar) ‘life-year’ system (first-winter, first-summer, adult breeding, adult non-breeding, etc) rather than by the This book can be regarded as a milestone in the long- moult-based Humphrey-Parkes system (basic and alter- term study of raptor migration in what is perhaps the nate plumages); but the relation between these is describ- most important migratory bottleneck for raptors in the ed in the introductory sections. The orders and/or families world, the Middle East. The introductory chapters dis- are given an extensive introduction with an illustrated cuss subjects like the history of the Middle East raptor overview of the genera in the particular group. Almost all research, the main migration routes in the area, the species are illustrated both in their ‘standard field guide importance of monitoring migration in the Middle East position’ (perched, standing or walking) as well as in for estimating population sizes of many raptor species, flight. Furthermore, juvenile, breeding and non-breeding conservation (problems caused by hunting), flight behav- plumages are illustrated. Colour maps give the normal iour (speeds and directions, mainly based on motorglider ranges and passage areas, with additional dots indicating and radar observations) and methods of obtaining and areas of rare or irregular occurrence. analyzing the data. Each species account has the follow- To be able to cover all 810 species in this way in one ing sections: ‘Introduction’ (general information on single guide-format (albeit large) book, there are no breeding and wintering ranges and migration routes), extensive descriptions of the plumages and the distinc- ‘Taxonomy’, ‘Middle East’ (data on counts in the Middle tions from similar species, but only very short indications East outside Israel), ‘Israel’ (data on counts in Israel), of a few key characters in the heading of each species ‘Comments on conservation’ and ‘Numbers and statis- account; by doing this, the book adopts a rather different tics’ (tables with data from Eilat, Kfar Qassem and approach from most other modern top field guides, like Northern Valleys in Israel) and a list of references used to for instance the one by Svensson et al (1999) for compile the species account. The attractiveness of the European birds. Instead, everything depends on the illus- book is further enhanced by the inclusion of a 32 page trations, and David Sibley really has succeeded in this. section (in the centre of the book) of 55 colour photo- The illustrations are of very good quality and nicely cap- graphs (mostly flight shots) of 25 out of the 43 species ture the jizz and structure of the birds, and the clear and covered in the book. concise illustration captions with pointers readily indi- A good example of the importance of this kind of cate and explain the key identification features. As a long-term studies is shown by the results on Steppe Eagle result of this system, there is room for relatively extensive Aquila nipalensis. Although this is one of the most descriptions of each bird’s voice, which is another posi- numerous (number 3 on the list) raptor species observed tive difference from most other guides (although, to be on migration in the Middle East, a serious long-term honest, the Svensson et al’s guide also provides exten- decline in numbers has been revealed, as well as a drop sive voice descriptions). in the percentage of non-adult birds from c 30% in the When there is still some space left, this is often used 1980s to only 9-13% in the 1990s. The reasons for this to give additional information, like additional identifica- decline are not (yet) clarified (although the authors hint tion remarks, cautionary notes, sketches, drawings, infor- at a connection with the Chernobyl power plant disaster mation on geographical variation, etc. in 1986), but it is obvious that something is wrong. Readers are also advised to visit David Sibley’s inter- The price of the book seems a little bit steep but I net website www.sibleyart.com/sibleyguide.htm where guess that anyone with an interest in bird migration in additional and updated information, corrections, etc can general and raptor migration in particular surely will be found. ANDRÉ J VAN LOON

39 Total birding by Anthony McGeehan

Attitude phose into rarity junkies – fine. When it comes to personal enjoyment ours is a pursuit with no rules. Has the British Home Secretary, Jack Straw, lost It’s an inescapable fact that birds and birdwatchers his marbles? Politicians probably mean well but are mixed together in the same kaleidoscopic test- when they come across all earnest and sincere tube – the elements are irreducible but the preci- and – whoops! – then start telling us what’s good pitated combinations are myriad. for us, alarm bells start to ring. Do they really Just how wide, exactly, is this universe of bird- know how we feel? His recent suggestion for a ing? Wider than you think. One branch is home to single United Kingdom football team went down the likes of Ted O’Malley, a soothsayer close to the like a lead balloon. The plan had more to do with ornithological hub. Ted is no Swarovski-toting curbing the ‘nationalistic’ hooliganism of the King Solomon; rather he is a man of the shop unhinged minority of England followers rather floor, a blue-collar birder, a cock Edith Piaf. than pooling the talents of four countries with a Recently he returned from the Scottish Highlands view to knocking the stuffing out of, among where he spent a weekend with two birding others, the Dutch. The idea was doomed for one confrères. How was the trip? Incredible. The three overriding reason: it ignored the attitude of the of them had a whale of a time. They arrived at fans, especially those north of the border. Scottish their hotel in the heart of Golden Eagle country at supporters were outraged. Share a team with the dusk on the Friday night and were immediately English? That would be heresy, trampling on the befriended by the locals who took them to be graves of those who died at Culloden and a recipe some breed of hare-brained sportsmen. Two-fisted, for World War III rolled into one. On television, nightlong drinking followed and fraternisation Tartan Army interviewees swore on oath that if the peaked some time before dawn. At least, this is proposal came to pass they would switch alle- the obvious inference from Ted’s description of the giance to – wait for it – Germany. barmaid’s advances, ‘She was gasping on and off People don’t like to be told what is good for like an expiring dragon and left me no option but them, especially when the medicine emanates to prove that I was a blood relative of St George.’ from those who think they have the right to know Next day inhibitions were further reduced and the best. We had a similar little struggle in Ireland bar staff no longer asked if the company wanted recently over the introduction of a national bird- more beer – they just kept on serving. The remain- line. The Young Turks who had the courage to set ing time went in a blur of wining, dining and it up incurred the wrath of the aristocracy who dancing. Details remain sketchy either on account regarded the development as bordering on sedi- of memory impaired by alcohol or because all tion. Why should anyone decry a news service involved took a vow. ‘That weekend,’ Ted told me available to all? Believe it or not, the chief premise on reflection, ‘was the essence of everything a for opposing it was that a new climate of laissez- birding trip should be.’ So what did they see? faire, with no cliques privy to information denied Answer: not a sausage, which is hardly surprising to the rank and file, would lead to ‘unhealthy’ given that they didn’t set foot outdoors. It’s an rampant twitching with individuals, nay a whole interesting thought – birding sans birds? generation, neglecting to plough their own furrow and devote themselves to tasks such as working Mind games their patch, honing identification skills and flower- The current interlocking advance of knowledge ing into obedient apostles untainted by undigni- and telecommunications technology is truly revo- fied scrambling to see the latest rarity. Of course, lutionary. We never had it so good. You can there is nothing wrong with having such high videograb the latest hot bird, download it on to a ideals. The difficulty lies in attracting popular sup- PC and transmit a digitised image over the Internet port for them. For example, how many of us lead at the click of a mouse. Things are moving so fast lives based on a strict adherence to the Ten that even the English language cannot supply Commandments? Birders are like everyone else. proper verbs and pronouns to describe these novel We want to see, hear and experience as much as processes. Yet, I’m hardly being swept off my feet possible, the less productive habits as well as the by the buzz of modernity. I’m no rhino-skinned good. If some folk go a bit crazy and metamor- Luddite; it’s my attitude that I can’t change. I am

40 [Dutch Birding 23: 40-41, 2001] Total birding

52 It took eight hours and 5000 kcal of effort to find this Rose-coloured Starling. Better than twitching it? (Anthony McGeehan) stuck with a sense of purpose that comes with matters enormously. If Radde’s Warblers have hit strings attached. To me birding is hunting and the the east coast of England then Donegal could be prizes have to be earned. Don’t be fooled. When I the next stop. If a wave depression has deposited am in the field I’m not unwinding in the soothing three Red-eyed Vireos in Cork, then the fourth surroundings of the countryside – I’m locked in could be in the sycamore tree up ahead. In this mortal, single-handed combat with Mother theology there is no substitute for hard work. Nature’s waifs and strays. Several emotions are in When effort delivers the goods it tends to become play: excitement, determination, patience and enshrined as a necessary step, a prerequisite for desperation. I need a fix but first I have to go finding a rare bird. through some kind of agony. I know this attitude is utter madness of the sack- I was born to suffer and to view pleasure with cloth and ashes variety. But it becomes a glorious suspicion. No pain, no gain. If, half blinded with sanity when, in the dying embers of an autumn sweat, I stumble and fall into an overgrown ditch day I find a Rose-coloured Starling in the last bush and emerge scratched with wet feet, then so much of the last field before the watery grave of the the better. This is a credit lodged in my favour. North Atlantic. Thank goodness the bird had the Good luck to friends who make quality finds with wit to stop migrating while there was still land to little discernible effort, or who have the happy settle on. As I stood watching it from a roadside, a knack of being in the right place at the right time. steady drizzle began to fall, saturating my camera Their elation is well deserved. So what is wrong and binoculars. Soon even the starling had had with me? For one thing, vision. People say, enough and retreated out of sight. A car drew up ‘Birding is an escape from the reality of life.’ I can- and its occupant asked if, in such miserable not see this. Worse, I receive an inverted image: weather, I wanted a lift. When I declined and told birding is reality, everything else is a distraction. the driver what I was doing – standing in the rain Benefits arise from this mindset. In terms of per- waiting for a rare bird – he nodded with a sym- sonal adrenalin, other people’s discoveries don’t pathetic air and offered the disarming condolence, amount to a pile of beans. Twitching becomes ‘Very well then, carry on – I suppose we all have a about as relevant and meaningful as tossing a cross to bear.’ penny into the Grand Canyon. However, news

41 WP reports

This review lists rare and interesting birds reported in males in Ireland; during November, again 11 were the Western Palearctic mainly in November-December reported in Britain and three in Ireland; during Decem- 2000 and focuses on north-western Europe. The reports ber, c 14 were in Britain and one or two in Ireland. At are largely unchecked and their publication here does Lagoa Azul, São Miguel, Azores, two Ring-necked not imply future acceptance by the rarities committee Ducks were present on 4 November and two Lesser of the relevant country. Observers are requested to sub- Scaups A affinis on 2-4 November; another immature mit records to each country’s rarities committee. male Lesser Scaup was at Lagoa das Furnas, São Corrections are welcome and will be published. Miguel, on 3 November. From 11 November to 10 De- cember, two female Lesser Scaups were seen off GEESE TO DUCKS Since November 2000, geese hunting Sanxenxo, O’Grove, Pontevedra, Spain. On Tenerife, in the Netherlands is forbidden by law. As this country Canary Islands, two individuals remained through De- is a prime wintering site for c 10 goose species, with cember at Roquito del Fraile. Following the total numbers ranging from 500 000 to 1 000 000, this unprecedented influx of White-headed Duck Oxyura decision is of international importance. Farmers may leucocephala in France in September-October, singles still chase geese from their land as long as they do not were still present at Audenge, Gironde, until 4 Novem- cause the death of any. In return, they will receive ber, at Rochefort, Charente-Maritime, until 10 Novem- compensation for damage to crops. In addition, a total ber, at Lapeyrouse, Ain, until at least 15 November, of 20 000 hectares are assigned as wintering areas and at Le Drennec, Finistère, on 22 November. The where no disturbance of geese is allowed. From 31 second for Portugal was a female at the Tagus estuary August onwards, an unringed Ross’s Goose Anser rossii from 26 October into November. On 29 December, wintered at Korendijkse Slikken, Zuid-Holland, the 558 were counted at Tishlovet reservoir, Israel. A fe- Netherlands, while another turned up in Friesland on male Steller’s Eider Polysticta stelleri was photograph- 17 November; on 1 January, (the?) two birds were ed at Hopeman, Moray, Scotland, during 16-18 No- together at Korendijkse Slikken. The first Greenland vember. Another was reported flying past Dunkerque, White-fronted Goose A albifrons flavirostris of the Nord, France, on 17 November. On 25 December, a autumn for Denmark was an adult at Thisted, female was seen on Sylt, Schleswig-Holstein, Germany. Nordjylland. In Sicily, Italy, 315 Ferruginous Ducks In the Azores, a first-year King Eider Somateria specta- Aythya nyroca were counted at Lago di Lentini, bilis moulting from juvenile to first-winter plumage was Siracusa, on 7 October; by 24 December, at least 200 in the harbour of Ponta Delgada on São Miguel from 3 were still present here. In England, single Canvasbacks November onwards. The second for Spain was a first- A valisineria were (again) at Abberton Reservoir, Essex, year male at Laxe, A Coruña, Galicia, on 10-27 De- from 12 November into January and in Kent from 18 cember. The seventh for France was a first-year at November into January. In Britain, a total of 11 Ring- Douarnenez, Finistère, from 30 December onwards. A necked Ducks A collaris were present during October female was in Kerry, Ireland, in the first week of (interestingly, half of them females) with also two fe- January. Both males of Texel, Noord-Holland, the

53 Double-crested Cormorant / Geoorde Aalscholver 54 King Eider / Koningseider Somateria spectabilis, Hypoleucos auritus, São Miguel, Azores, immature male, Ponta Delgada, São Miguel, Azores, 4 November 2000 (Kris De Rouck) 4 November 2000 (Kris De Rouck)

42 [Dutch Birding 23: 42-50, 2001] WP reports

55 Yellow-billed Stork / Afrikaanse Nimmerzat Mycteria ibis, Fuerteventura, Canary Islands, 7 November 2000 (Max Berlijn)

Netherlands, were still present in early January. The Mayo, Ireland. The long-staying (since 1993) male in returning male Harlequin Duck Histrionicus histrioni- Gar∂ur, Iceland, was still present on 19 November. In cus was back at Kirkjubø, Faeroes, on 12 November Britain, at least 20 Green-winged Teals A carolinensis and the returning female was seen here on 25 Decem- were seen during November and c 10 in December. ber (since it has been shown that the population of Up to two Marbled Ducks Marmaronetta angustirostris Quebec, Canada, winters in south-western Greenland at the Wimpey Pits, Dubai, on 20 December were the while the Icelandic population seems to be resident, third and fourth for the United Arab Emirates (UAE) and western European records may well involve transatlan- the first since 1975. In the Canary Islands, a female tic vagrants). The first for Finland was a female at Wood Duck Aix sponsa was at Laguna de Barlovento, Vantaa river, Helsinki, on 26 November. From 4 No- La Palma, on 18 November. vember to at least 30 December, up to five Surf Scoters Melanitta perspicillata (including four males) stayed in GREBES TO SPOONBILLS The Pied-billed Grebe Podi- a flock of 1000s of Common Scoters M nigra and 10s lymbus podiceps at Saint-Denis-d’Orques, Sarthe, of Velvet Scoters M fusca off Terschelling, Friesland; France, remained from 24 June into January. A first- there have been seven previous records for the winter was at Lough Agheda, Cork, Ireland, on 3-8 No- Netherlands, the last in 1988. Both in November and vember. In southern Morocco, after two days of north- December, at least 10 were reported in Britain. westerly gales, more than 2000 Great Shearwaters Moreover, one was at Lista, Vest-Agder, Norway, in No- Puffinus gravis, 5000 Cory’s Shearwaters Calonectris vember and last winter’s female returned to Dingle, borealis and 30 Bulwer’s Petrels Bulweria bulwerii Kerry, on 10 December. An American Wigeon Mareca were seen near Tarifa on 24 November. In the Azores, americana was found at Barga, Morocco, on 26 No- a first-winter Double-crested Cormorant Hypoleucos vember. In the Azores, two female/immature Blue- auritus was present at Vila Franca do Campo on São winged Teals Anas discors were seen at Cabo da Praia Miguel on 3-4 November; other individuals were found on Terçeira on 29 October. In Spain, the male on Terçeira on 9 November and at Lagoa das Furnas, American Black Duck A rubripes found on 21 October on 12 November. After several Pygmy Cormorants at Ría de Ortigueira, A Coruña, was relocated on 26 Microcarbo pygmeus in Germany and Switzerland dur- November at the same place and still present on 10 ing September-October (cf Dutch Birding 22: 295, December. In England, males in Cornwall and Scilly 2000), an immature was present at Kembs, Haut-Rhin, remained through December; others were seen in early France, from 29 October to 2 November (so far, the January in Devon, England, and on Archill Island, only 20th century record for France was one in the

43 WP reports

56 Black-winged Pratincoles / Steppevorkstaartplevieren Glareola nordmanni, Van Gölü, Turkey, 15 September 2000 (Thomas Sacher) cf Dutch Birding 22: 296, 2000

Camargue, Bouches-du-Rhône, in March 1990). In Haugesund, Rogaland, on 1 December. At least five Poland, singles were seen near Lezajsk on 10 unringed Yellow-billed Storks Mycteria ibis were roam- September and at Milicz fishponds on 7 October. The ing about in central and northern Italy in late third of the autumn for Switzerland was at Rapperswill, September and October. An unringed adult was present Zürichsee, on 13 November and perhaps the same bird on the beach at Jandia, Fuerteventura, Canary Islands, was at Mauensee, Luzern, on 3-21 December. From 22 from 19 September to at least 13 November. About 185 November, two adults were at Laacher See, Rheinland- Glossy Ibises Plegadis falcinellus were counted in a Pfalz, Germany. An individual at Lago di Lentini, Sicily, roost at Brazo del Este, Sevilla, on 12 November. An has now been present for two years. The first for African Spoonbill Platalea alba was photographed at Belgium was a juvenile or first-winter on the French Dakhla, southern Morocco, on 26 November. border at Warneton and Ploegsteert, Hainaut, from 28 December to 1 January. The first Cinnamon Bittern RAPTORS A first-year Long-legged Buzzard Buteo rufi- Ixobrychus cinnamomeus for the UAE was found on nus was seen at Ebro delta, Tarragona, Spain, on 27 Arzanah on 20 November. In Spain, the pied Indian November. In Austria, two adults and an immature Reef Egret Egretta gularis schistacea present at Llobre- were found at Weinviertel, Niederösterreich, on 1 Oc- gat delta, Barcelona, since August was last reported on tober and one was still in Burgenland on 14 October. 29 November; a dark-morph Western Reef Egret Eg In Israel, a day record of 47 000 Lesser Spotted Eagles gularis was seen at Veta la Palma, Sevilla, on 17 No- Aquila pomarina was counted on 1 October, mainly vember. Numbers of Great Egrets Casmerodius albus above only two stations of the ‘northern valleys soaring in western Europe continued to increase. In November, birds survey’; the autumn’s total by late October was unusual large numbers were recorded at widespread 88 000 individuals, the highest since 13 years. In Sicily, locations throughout Sardinia, Italy; for instance, 90 a juvenile remained at Siracusa from 1 November to at individuals were in the southern part of the Gulf of least 15 December. Three were seen in the UAE Oristano. It was also the best year ever for Spain with between 24 November and 14 December. In the 96 individuals during November and 38 during De- Netherlands, juvenile Greater Spotted Eagles A clanga cember. It was the same story in the Netherlands where were observed on 4 November at Lauwersmeer, Gro- more than 100 were reported from October to early ningen, and the same at Dokkum, Friesland, on 11 No- December. The first Purple Heron Ardea purpurea for vember at Polder Hoogeweg, Noordwijk, Zuid- Norway since 1991 was discovered at Tornesvatnet, Holland, on 17-18 November in Noord-Holland at

44 WP reports

57 Forster’s Tern / Forsters Stern Sterna forsteri, adult winter, Bangor, Wales, December 2000 (Steve Young/Birdwatch) 58 Long-tailed Shrike / Langstaartklauwier Lanius schach, first-winter, Howmore, South Uist, Outer Hebrides, Scotland, November 2000 (Paul Hackett) 59 Red-flanked Bluetail / Blauwstaart Tarsiger cyanurus, Nova Gorica, Slovenia, 23 November 2000 (Dare Sere) 60 Desert Wheatear / Woestijntapuit Oenanthe deserti, female, Holme Reserve, Norfolk, England, 4 November 2000 (Nigel Blake)

Koedijk and Castricum, and on 10 December at third-year Steppe Eagle A nipalensis discovered on 25 Haarlerberg, Sallandse Heuvelrug, Overijssel; some (or September on Bornholm remained until at least 23 De- all) of these sightings may refer to the same individual. cember. In Italy, juveniles were seen in Toscana on 25 In Switzerland, the juvenile at La Broye remained until November and at Siracusa on 8 December. One or two 11 November and probably the same individual was Tawny Eagles A rapax were reported near Urim, Israel, seen the next days flying along the Jura and elsewhere; in late December. A juvenile Imperial Eagle A heliaca by December, the bird wintering the past two years at was present at Brønderslev, Nordjylland, Denmark, on Niederriedstausee, Bern, had not returned. In Spain, an 19-23 December. In the Canary Islands, an immature adult was seen at Lucio del Lobo, Sevilla, on 25 No- pale-morph Booted Eagle Hieraaetus pennatus was at vember and a pale juvenile was at Aiguamolls de Morro Jable, Fuerteventura, on 6 November. About the l’Empordà, Girona, on 18-21 December. Both in sixth Bateleur Terathopius ecaudatus for Israel was a France and in Hungary, three were reported during No- first-year flying south above Tirat-Tsvi in the Bet-Shean vember; the regular winterers in the Camargue were Valley on 23 October. The first Lesser Kestrel Falco back in December. For the third consecutive year, one naumanni for the Netherlands was a juvenile female on stayed at least until 20 December at Vasche di 5 November at Bergen, Noord-Holland, which was Maccharese, Roma, Italy. There were several other identified after it had been taken into care and died. In individuals seen in Italy. In Denmark, the second- or addition to September reports in France and Germany

45 WP reports

61 White-rumped Sandpiper / Bonapartes Strandloper Calidris fuscicollis, juvenile, Lough Beg, Londonderry, Northern Ireland, 30 October 2000 (Anthony McGeehan) 62 Baird’s Sandpiper / Bairds Strandloper Calidris bairdii, juvenile, Stensnæs, Sæby, Nordjylland, Denmark, September 2000 (Allan Kjor Villesen) cf Dutch Birding 22: 297, 2000

46 WP reports

(cf Dutch Birding 22: 296, 2000), a juvenile Eleonora’s Merseyside, England. One was at Poole Harbour, Falcon F eleonorae was also seen at Dzierzno reservoir, Dorset, on 7-11 November. The first Marsh Sandpiper Upper Silesia, Poland, on 24 September. On 15 De- Tringa stagnatilis in winter for the Netherlands was pre- cember, the first of up to three Lanner Falcons F biar- sent at Camperduin, Noord-Holland, from 31 Decem- micus in southern France this winter turned up in the ber to at least the second week of January. In Spain, the Crau, Bouches-du-Rhône. In Ireland, a white-morph Greater Yellowlegs T melanoleuca stayed at Laguna de juvenile Gyr Falcon F rusticolus was present at Valdoviño and Ría de Ortigueira, A Coruña, from 4 No- Kilcoole, Wicklow, on 11-12 November and presuma- vember to at least 24 December while another was bly the same bird was then seen in the Dublin area on present near Sevilla on 15-19 December. Also in Spain, 26 November, 3 and 10 December and 6 January. a first-winter Lesser Yellowlegs T flavipes remained from 16 November to at least 21 December at CRANES TO WADERS In north-western France, record Aiguamolls de l’Empordà. On 8-10 December, one was November counts of Common Cranes Grus grus at Lac reported from Dithmarscher Speicherkoog, Schleswig- du Der-Chantecoq, Marne, were 51 150 on 15 Novem- Holstein. Another was at Laugharne Marsh, ber and a highest of 72 760 on 26 November. High Carmarthenshire, Wales, on 12-30 December. numbers were also seen on migration in eastern parts of Belgium and (a total of 20 000) the Netherlands, GULLS TO TERNS An adult Pallas’s Gull Larus ichthyae- including an albino in a flock at Nederweert, Limburg, tus was seen near Przemysl, Poland, on 1-25 October. in early December. Two Siberian Cranes G leucogera- A first-winter Laughing Gull L atricilla was present at nus returned to winter at Keoladeo Ghana, Bharatpur, Ballina, Mayo, on 9 December and a first-winter India, in mid-October. The seventh Demoiselle Crane Franklin’s Gull L pipixcan at Clennon Valley, Devon, Anthropoides virgo for the UAE and the first since No- on 16-17 December. A Sabine’s Gull Lsabini inland in vember 1996 turned up at Dubai sewage works on 12 the Netherlands and moulting from juvenile to first- November. A Little Bustard Tetrax tetrax was present at winter plumage remained from 3 November to 13 De- Zeebrugge, West-Vlaanderen, Belgium, on 9-17 De- cember in a meadow at Nieuwkoop, Zuid-Holland. An cember. In England, the Black-winged Stilt Himantopus adult Bonaparte’s Gull L philadelphia was observed at himantopus remained at Titchwell, Norfolk, for its Poolsbrook, Derbyshire, England, on 27 December. If seventh year. If accepted, an American Golden Plover accepted, an adult Ring-billed Gull L delawarensis at Pluvialis dominicus at Baltoji Voke fishponds on 4 No- Val di Brenta, Chioggia, on at least 18-23 December vember will be the first for Lithuania. During Novem- will be the first for Italy. On 6-29 December, at least 17 ber, single juveniles were on Tresco, Scilly, and were reported from (northern) Spain. In Ireland, first- Benbecula, Western Isles, Scotland; there were five in winter American Herring Gulls L smithsonianus were Ireland. The first Pacific Golden Plover P fulva for reported at Killybegs, Donegal, on 13 December and at Poland was an adult near Czestochowa on 31 August. Ballycotton, Cork, on 17-18 December. On La Palma, A juvenile Sociable Lapwing Vanellus gregarius was Canary Islands, a first-winter Glaucous Gull L hyperbo- seen at Otmuchowski reservoir, Poland, on 24 Septem- reus was at Santa Cruz on 25 October and a second- ber. The 14th for the UAE was an immature at Fujairah winter at Tazacorte on 20 November. In Spain, a first- farm on 9 November. In Portugal, one was seen at winter was present at Cariño, A Coruña, on 9 Sagres on 13 November. In England, a first-winter was December. In Italy, an adult Great Black-backed Gull relocated at Aldeburgh, Suffolk, on 19 November and L marinus was discovered at Chioggia, Venezia, on 30 still seen on 6 December. Four individuals occurred December. In southern Morocco, 45 Royal Terns Sterna this autumn in France (after five in spring), including maxima were counted north of Dakhla on 26 Novem- two in Somme in November. Up to 27 were present ber. A Forster’s Tern S forsteri was at Bangor, near Urim, Israel, on 9-17 December. The third Semi- Gwynedd, Wales, on 2-18 December and the second palmated Sandpiper Calidris pusilla for Poland and the for western France turned up on 6 January. In Decem- second for 2000 was an adult trapped at Reda river ber, up to two White-winged Terns Chlidonias leuco- mouth, Gdansk bay, on 9 September. On 16 Novem- pterus and up to five Black Terns C niger were present ber, a first-winter was identified on Madeira. In the at Den Oever, Noord-Holland, the Netherlands; one Azores, between 29 October and 4 November, there White-winged was killed by a Common Magpie Pica were (still) at least one Semipalmated, five White- pica in late December but the other reportedly made it rumped C fuscicollis, one Pectoral C melanotos and into January. two first-year Spotted Sandpipers Actitis macularia present on Terçeira, São Jorge and São Miguel. A late DOVES TO WAXWING The first Stock Dove Columba White-rumped Sandpiper was at Lough Beg, Derry, oenas for the UAE was at Al Wathba camel track on 9 Ireland, from 30 October to 16 November. Two alleged November. The 14th Oriental Turtle Dove Streptopelia Western Sandpipers C mauri reportedly trapped on 30- orientalis for Sweden turned up at Åstholmen, Medel- 31 January at Zaranik, North Sinai, Egypt, have now pad, on 28 October. In Norway, a bird being either an been rejected (cf Dutch Birding 22: 40, 2000). Long- Oriental Turtle Dove of the subspecies S o meena or a staying first-winter Long-billed Dowitchers Limnodro- European Turtle Dove S turtur was present at Voll, mus scolopaceus remained into January at Belfast Jæren, Rogaland, in late December. The identification Harbour, Down, Northern Ireland, and Seaforth, of the bird in Germany on 1 June is now considered

47 WP reports

63 Black-throated Accentor / Zwartkeelheggenmus Prunella atrogularis, Pori, Tahkoluoto, Finland, November 2000 (Pekka Komi) 64 Booted Warbler / Kleine Spotvogel Acrocephalus caligatus, Ins, Switzerland, 18 November 2000 (Gabriël Schuler)

48 WP reports very doubtful (cf Dutch Birding 22: 235-237, plate 226, a male on the Oman border fence at Fujairah farm 2000, Limicola 14: 152, 2000). The most southerly from 17 November to late December. In southern Great Grey Owl Strix nebulosa in 100 years for France, an Isabelline Wheatear Oenanthe isabellina Sweden seen in June by many birders at an accessible was identified in the Crau on 27 December. In Norway, spot at Skummeslövstrand, Halland, was again present Pied Wheatears O pleschanka were found at Rev- from September to 2 January. A very late European tangen, Jæren, Rogaland, on 4 November and at Nightjar Caprimulgus europaeus was seen in Finland Jåbekk, Vest-Agder, on 5 November. The first bird was on 6 December. In Halland, Sweden, a Calandra Lark accompanied by a first-winter male Desert Wheatear Melanocorypha calandra occurred not far from Halm- O deserti and remained until at least 5 November. A stad on 2 January. The fourth Bimaculated Lark female Pied Wheatear remained at Gibraltar Point, M bimaculata for Finland (and the second in winter) Lincolnshire, England, on 18-26 November. In Sweden, remained on Långören, 20 km south-west off Porvoo, three Desert Wheatears were seen during November from 17 December to at least 6 January. In Sweden, a while this autumn’s fifth was at Forsmark on 3 Decem- Greater Short-toed Lark Calandrella brachydactyla ber. In England, a female was at Holme, Norfolk, on 2- was present near Halmstad, Halland, from 1 January to 4 November and a male at Boulby, Cleveland, on 12- at least the second week of January. On 18 November, 14 November. The fifth for Denmark was an adult male there were still three Oriental Skylarks Alauda gulgula at Varde, Vestjylland, Denmark, on 19-20 November at the Eilat sewage works, Israel. Up to three Pale Sand and the sixth a first-winter female at Gilleleje Havn on Martins Riparia riparia diluta at Al Wathba camel track 2-3 December. Another for Norway this autumn was a from 20 October were the first for the UAE. At the first-year female on Karmøy, Rogaland, from 26 No- same site, the fifth and sixth Plain Martins R paludicola vember into December. In the Netherlands, an adult for the UAE were present from 20 October onwards male was present for a few hours in the snow at (one remaining until 24 November). From 22 Decem- Bloemendaal, Noord-Holland, on 25 December. A ber onwards, the first Indian Cliff Swallow Hirundo flu- Grey-cheeked Thrush Catharus minimus was reported vicola for the UAE arrived at the same site, accompa- at Moel y Ci, Gwynned, Wales, on 3-4 November. In nied by a Red-rumped Swallow H daurica. The latter the Netherlands, a first-winter female Black-throated species was also claimed at Portland Bill on 15 De- Thrush Turdus ruficollis atrogularis was seen in- cember. In southern France, six Richard’s Pipits Anthus frequently at Selwerderhof in the city of Groningen, richardi were present in the Crau on 27 December. Groningen, on 11-21 November. On 11 November and Several were wintering in Asturies, Spain. In Sicily, 15 from 29 December to at least early January, singles were at Siracusa during November. In the Netherlands, were claimed in Germany. In the same period, a male one was discovered on Texel on 7 January. In Sweden, was reported from Portland Bill, Dorset, and another an unseasonal Red-throated Pipit A cervinus was still from 31 December near Birmingham, West Midlands, present on 1 January. A Siberian Buff-bellied Pipit England. The American Robin Tmigratorius at Carbis A rubescens japonicus remained into January at Kfar- Bay, Cornwall, was seen on 1-4 November. If accepted, Ruppin, Israel. A major invasion of Bohemian Waxwing the second for Germany (after the first in 1913) was Bombycilla garrulus occurred in November in Den- picked up alive but later died near Aken, Magdenburg, mark and from late December to early January in east- in late November or early December. The first Paddy- ern England and the Netherlands. field Warbler Acrocephalus agricola for Sicily was at Vendicari on 2 December. In France, a Blyth’s Reed ACCENTORS TO WARBLERS The eighth Siberian Accen- Warbler A dumetorum was present on Ouessant, Finis- tor Prunella montanella for Finland (and the third of tère, on 9-10 November. The second Booted Warbler the autumn) occurred at Hanko on 30 November. The A caligatus for Switzerland remained at Ins near Fanel, fifth Black-throated Accentor P atrogularis (and the Bern, from 11 November to at least 25 November. In second of the autumn) for Finland was at Pori on 1-5 Norway, one was trapped at Revtangen, Rogaland, on November and the sixth at Hanko from 3 until at least 22 November. A first-year male Ménétries’s Warbler 10 December (the first of the autumn was on Pyhtää Sylvia mystacea stayed at Yotvata, Israel, on 16-20 No- Ristisaari on 16-17 September). The southernmost vember. Extremely late Barred Warblers S nisoria were Radde’s Accentor P ocularis ever for Israel was at at Lowestoft, Suffolk, on 2 December and at Kings- Lotan’s grove, Eilat, on 22 November. The first Black down, Kent, on 17-18 December. Also in England, a Scrub Robin Cercotrichas podobe for Egypt was found first-winter Desert Whitethroat S curruca minula was at Wadi Aedib, Gabel Elba, on 3 November (where a trapped on 9 November at Redcar, Cleveland, where it Verreaux’s Eagle A verreauxii was also seen that day). remained into December. The fifth Bright-green The first Red-flanked Bluetail Tarsiger cyanurus for Warbler Phylloscopus nitidus for the UAE was on Slovenia was a first-year trapped at Nova Gorica on 23 Arzanah on 19-22 November. During November, at November. The identification of a male Eastern Com- least 57 Pallas’s Leaf Warblers P proregulus were seen mon Redstart Phoenicurus phoenicurus samamisicus in Britain, of which 40 along the east coast between on Helgoland, Schleswig-Holstein, on 4 September Kent and Northumberland; 14 were in the Netherlands appears to be erroneous (cf Birding World 13: 359, (the last on 20 November) and 10 were in Sweden. A 2000, Dutch Birding 22: 298, plate 290, 2000). The late Yellow-browed Warbler P inornatus was at eighth Pied Bushchat Saxicola caprata for the UAE was Helston, Cornwall, on 3 January. The fourth Hume’s

49 WP reports

Shrike L pallidirostris for Denmark was a first-winter at Hasle Rogeri, Bornholm, on 6-14 October. The second for Italy and Sicily was at Penisola Magnisi, Siracusa, on 15-16 December (the first was in Sicily in 1968). A very late Masked Shrike L nubicus was a male near Jerusalem, Israel, on 7 December. In England, a male Spanish Sparrow Passer hispaniolensis was reported between Rame and Cawsand, Cornwall, on 12 Novem- ber. The first Red-eyed Vireo Vireo olivaceus for Poland was trapped near Darlowo on 17 (not 14) October (cf Dutch Birding 22: 302, 2000). A small influx of Trumpeter Finch Bucanetes githagineus occurred in Sicily, Italy, with one in August, one on 3 October, two on 11-13 October and one on 18 October. The seventh and eighth for France were singles on Sein, Finistère, on 19 October and in the Camargue on 11 November. In November, a huge invasion of 1000s of Pine Grosbeaks Pinicola enucleator occurred in southern Sweden; reportedly, on 11-12 November, 5000 were flying past Stockholm and on 1 December still 2000 were present here. However, up to early January, the influx did not reach Denmark. The first-winter male photographed at Maywick, South Mainland, Shetland, Scotland, was not seen after 9 November. In France, 65 Siberian Blue Robin / Blauwe Nachtegaal Luscinia the Blackpoll Warbler Dendroica striata on Ouessant cyane, first-year female, Ebro delta, Catalunya, Spain, remained from 19 October to 2 November. In Toscana, 18 October 2000 (Ricard Gutiérrez) cf Dutch Birding up to 20 Pine Buntings Emberiza leucocephalos were 22: 299, 2000 wintering at three sites during December. At the tradi- tional winter site of Albaron, Camargue, at least two males and a female remained from November into Leaf Warbler P humei for Norway this autumn (and the January. In Norway, singles were trapped at Revtangen seventh ever) turned up at Nærland, Rogaland, on 5-6 and Lista in mid-November. A female was seen at November and the fifth at Mølen, Vestfold, on 11-12 Rietzersee, Brandenburg, Germany, on 15 November. November. The ninth (and the first of the autumn) for One remained at Trosa, south of Stockholm, from 2 Denmark at Ribe, Vestjylland, on 15 October was also January onwards. The third Yellow-breasted Bunting the earliest ever. On 7-11 November, an influx of seven E aureola for the UAE remained at Al Wathba camel occurred in eastern Britain; one was at Portland Bill on track from 6 to 27 October. 4 December. Two were seen in Sweden in November. In Israel, one was territorial at the Eilat cemetery on 10 For a number of reports, publications in Birding World, Birdwatch, Limicola and Winging It were consulted. News November. The only one in the Netherlands was found from Britain was kindly supplied by Birdline (0891-700-222) at Oosterscheldekering, Zeeland, on 10 November. and Rare Bird News (0881-888-111). I wish to thank Mindy During early January, a Dusky Warbler P fuscatus was Baha El Din, Sherif Baha El Din, Johan Bekhuis, David Bigas, still present at Grouville, Jersey, Channel Islands. Piero Bonvicini, J-M Breider, Reto Burri, Geoff Carey, Alain Chappuis, Rolf Christensen, Tony Clarke (Canarian Nature Tours), Dirk Colin, Andrea Corso, Philippe Dubois, Hugues SHRIKES TO BUNTINGS The first Long-tailed Shrike Dufourny, Enno Ebels, Juan José Ramos Encalado, Per Forsberg, Lanius schach for Britain was a first-winter of the west- Annika Forsten, Peter Fraser (UK), Gerard Gorman, John ern taxon erythronotus at Howmore, South Uist, Grønning, Marcello Grussu, Morten Günther, Ricard Gutiérrez, Western Isles, from 27 October to 4 November (see Martin Helin, Erik Hirschfeld, Erling Jirle, Arto Juvonen, Guy Birding World 13: 454-457, 2000). In Germany, an Kirwan, Yann Kolbeinsson, Pierre Le Maréchal, Emmanuel Le adult male isabelline shrike L isabellinus/phoenicuroi- Roy, Anthony McGeehan, Richard Millington, Geir Mobakken, des stayed near Neustadt, Niedersachsen, on 16-21 Colm C Moore, Petur Mortensen, Mika Ohtonen, Arie Ouwer- November. The first isabelline shrike for Ireland was a kerk, Menotti Passarella, Benoit Paepegaey, Colin Richardson, Magnus Robb, Kris De Rouck, Luciano Ruggieri, Johan first-winter at North Slob, Wexford, from 20 November Sandström, Nir Sapir (Israël), Cyril Schönbächler, Holger to 9 December; it was trapped and thought to be a Schritt, Bob Scott, Nicolas Selosse, Dare Sere, Thomas Spencer, Daurian Shrike L isabellinus. In Sweden, an extremely Tadeusz Stawarczyk, Frank Stühmer, Pam Thomson, Pierre late first-year Lesser Grey Shrike Lminor was identified Unge, Koen Verbanck, Luc Verroken and Maxime Zucca for in Småland on 17 December. The fourth Steppe Grey their help in compiling this review.

Arnoud B van den Berg, Duinlustparkweg 98, 2082 EG Santpoort-Zuid, Netherlands ([email protected])

50 Recente meldingen

Dit overzicht van recente meldingen van zeldzame en Slikken van Flakkee, Zuid-Holland. Een andere ver- interessante vogels in Nederland en België beslaat bleef eerst op 17 en 18 november in de Lauwersmeer voornamelijk de periode november-december 2000. en daarna van 19 november tot 10 december bij Gaast, De vermelde gevallen zijn merendeels niet geverifieerd Friesland. Dwergganzen A erythropus werden opge- en het overzicht is niet volledig. Alle vogelaars die de merkt van 18 november tot 16 december ten zuidoos- moeite namen om hun waarnemingen aan ons door te ten van Petten, Noord-Holland (maximaal 15), op 28 geven worden hartelijk bedankt. november bij de Anjumer Kolken, Friesland (16), en Waarnemers van soorten in Nederland die worden vanaf 18 december in de omgeving van polder beoordeeld door de Commissie Dwaalgasten Neder- Oudeland van Strijen, Zuid-Holland (maximaal 16). landse Avifauna wordt verzocht hun waarnemingen zo Daarnaast werden op diverse locaties nog in totaal 10 spoedig mogelijk toe te zenden aan: CDNA, Postbus exemplaren waargenomen. Er werden c 10 Roodhals- 45, 2080 AA Santpoort-Zuid, Nederland, e-mail ganzen Branta ruficollis gezien, waaronder een groepje [email protected]. Hiertoe gelieve men gebruik te van drie op 9 december bij Gaast. Witbuikrotganzen maken van CDNA-waarnemingsformulieren die even- B hrota waren schaars en werden gemeld op 18 eens verkrijgbaar zijn bij bovenstaand adres, of via de november vliegend langs Katwijk aan Zee, Zuid- homepage van de DBA op http://www.dutchbirding.nl. Holland, en vanaf deze datum maximaal drie op Wieringen, Noord-Holland, vanaf 7 december op Nederland Texel, Noord-Holland, en vanaf 26 december maximaal twee bij Scharendijke, Zeeland. Zwarte Rot- GANZEN TOT VALKEN In totaal werden 16 Sneeuw- ganzen B nigricans waren algemener, met in totaal 11 ganzen Anser caerulescens doorgegeven, waaronder op acht locaties, waaronder voor langere tijd exempla- twee van de blauwe vorm. De Ross’ Gans A rossii van ren op Texel, Wieringen, Terschelling, Friesland, en bij de Korendijkse Slikken, Zuid-Holland, werd daar tot 17 Scharendijke. Zoals gewoonlijk verbleven weer Kroon- december en daarna weer op 31 december gezien en eenden Netta rufina in de Haagse Waterleidingduinen dook voorts ook op bij Strijen, Zuid-Holland, en op de (HW-duinen), Zuid-Holland, met een maximum van 23

66 Koningseider / King Eider Somateria spectabilis, adult mannetje, Texel, Noord-Holland, 30 november 2000 (René Pop)

[Dutch Birding 23: 51-60, 2001] 51 Recente meldingen op 22 december. Witoogeenden Aythya nyroca werden Kleine Zilverreigers Egretta garzetta had zich terugge- gezien van 20 november tot 17 december bij Windes- trokken in de Delta, met bijvoorbeeld alleen al 45 op heim, Overijssel, en op 17 december bij de Stichtse 24 december in Zeeuws-Vlaanderen, Zeeland. Grote Brug, Flevoland. De twee mannetjes Koningseider Zilverreigers Casmerodius albus bleven prominent Somateria spectabilis verbleven nog de gehele periode aanwezig, met 20 ‘losse exemplaren’ en 73 in groepen langs de Waddenkust van Texel. Spectaculair was de verspreid over zeven locaties, te weten 16 bij de ontdekking van Brilzee-eenden Melanitta perspicillata Bijland, Gelderland, 11 in de Brabantsche Biesbosch, langs het Noordzeestrand van Terschelling. Op 4 12 bij Woerdense Verlaat, Zuid-Holland, vier in de november kwam de eerste melding van een mannetje. Veenhuizerstukken, Groningen, 14 in de Oostvaarders- Hoewel aanvankelijk getwijfeld werd over de aanwe- plassen, negen in het Verdronken Land van Saeftinge, zigheid van een tweede vogel, bleken er op 18 novem- Zeeland, en zeven bij Kampen. Zeer late Zwarte Ooie- ber maar liefst drie mannetjes aanwezig, waarvan twee vaars Ciconia nigra werden gezien op 7 december bij onvolwassen. Op 20 november was zelfs sprake van Sint-Maartensdijk, Zeeland, en op 19 december bij twee adulte en twee onvolwassen mannetjes én een Lexmond, Zuid-Holland. Zwarte Ibissen Plegadis falci- adult vrouwtje. Tot het eind van de periode werden nellus verschenen op voor deze soort gekende locaties: nog één tot drie ter plaatse waargenomen. Ameri- van 11 november tot 12 december bij Petten en van 12 kaanse Smienten Mareca americana werden gemeld op tot 25 december bij Groede, Zeeland. Een Flamingo 6 november in de Bandpolder, Friesland, van 17 tot 25 Phoenicopterus roseus stond op 27 december in het november op de Ouderkerkerplas, Noord-Holland, op Nieuwe Robbengat in de Lauwersmeer, Groningen. 29 december in de Yersekse Moer, Zeeland, en op 31 Rode Wouwen Milvus milvus vlogen nog rond op 2 december bij Maassluis, Zuid-Holland, en langs het november bij Barchem, Gelderland, op 26 november Noordzeekanaal ten noorden van Spaarndam, Noord- bij Doesburg, Gelderland, en op 23 december bij Holland. Een Amerikaanse Wintertaling Anas caroli- Meijel, Limburg. Zeearenden Haliaeetus albicilla ver- nensis werd op 14 november opgemerkt bij Tien- bleven op 9 en 19 november in de Lutjebroekerweel, gemeten, Zuid-Holland. Er werd een respectabel aantal Noord-Holland, op 11 november op diverse locaties van 18 IJsduikers Gavia immer vastgesteld, waarvan tussen Noordwijk, Zuid-Holland, en de HW-duinen, acht op doortrek. Pleisteraars verbleven vanaf 8 no- waar de vogel ook nog aanwezig was op 12 november, vember bij de Brouwersdam, Zuid-Holland, met na vanaf 18 november een terugkerende adulte in de half december zelfs een maximum van vier, van 26 Oostvaardersplassen, op 22 december vliegend over november tot 9 december bij Wessem, Limburg, vanaf het Breewijd bij Huisduinen en op 25 december in de 30 november aan de oostkant van Texel, van 10 tot 17 Wieringermeer, Noord-Holland. Na een eerdere mel- december bij de Oosterscheldekering, Zeeland, en ding op 30 september werd een juveniele Bastaard- vanaf begin december in de Brabantsche Biesbosch, arend Aquila clanga op 4 november ontdekt in de Noord-Brabant. Alleen van Terschelling kwamen nog Lauwersmeer. Na enige omzwervingen belandde de meldingen van Grauwe Pijlstormvogels Puffinus gri- vogel later op de dag bij Dokkum, Friesland. Op 11 seus, en wel op 11 en 17 november en 15 december. november werd waarschijnlijk dezelfde vogel gezien te Late waarnemingen van Vale Stormvogeltjes Oceano- Polder Hoogeweg, Noordwijk, Zuid-Holland, en op 17 droma leucorhoa werden gedaan op 15 december bij en 18 november bij Koedijk, Noord-Holland, en Lauwersoog, Groningen, en op 30 december bij Castricum, Noord-Holland. Op 10 december was een Westkapelle, Zeeland. De Grote Aalscholver Phala- juveniel exemplaar aanwezig op de Haarlerberg, crocorax carbo carbo van Panheel, Limburg, werd daar Sallandse Heuvelrug, Overijssel. Nog een vijftal Vis- nog enkele malen gezien. Het totaal aantal gemelde arenden Pandion haliaetus werd gemeld, waarvan de Kuifaalscholvers Stictocarbo aristotelis bedroeg 27, met laatste tot 9 december bij Oudewater, Utrecht. op de volgende locaties maxima van meer dan één: Spectaculair was de vondst van een nog levend onvol- drie in de Eemshaven, Groningen, drie bij de wassen vrouwtje Kleine Torenvalk Falco naumanni op Oosterscheldekering, vijf bij IJmuiden, Noord-Holland, 5 november bij Bergen aan Zee, Noord-Holland. In vijf bij Huisduinen, Noord-Holland, en vier bij verzwakte toestand werd de vogel naar een asiel Westkapelle. Kwakken Nycticorax nycticorax werden getransporteerd, alwaar zij na korte tijd de geest gaf. opgemerkt op 18 november in Maarssen, Utrecht, en Indien aanvaard is dit het eerste geval van deze soort op 5 december drie in het Veerse Bos bij Veere, voor Nederland. Zeeland. Koereigers Bubulcus ibis werden weer algemener met waarnemingen op 5 november bij Apel- KRAANVOGELS TOT ALKEN Het was alweer bijna 10 doorn, Gelderland, op 7 november in de Bandpolder, jaar geleden dat Nederland werd verrast door sterke op 26 november bij Capelle aan den IJssel, Zuid- trek van Kraanvogels Grus grus. Na wat kleine groepjes Holland, van 5 tot 8 december bij Aarlanderveen, in oktober, zette de trek in op 6 november met onder Zuid-Holland, op 10 december bij Woerden, Zuid- meer ruim 1000 over Maastricht, Limburg. Tot 10 Holland, van 13 tot 18 december bij Schiedam, Zuid- november zette deze eerste golf door, waarna vanaf 22 Holland, op 17 december bij Anna-Jacobapolder, Zee- november een tweede golf volgde. Ook rond 5 en 22 land, van 17 tot 22 december bij Kampen, Overijssel, december was er sterke doortrek. Opvallend was de en van 24 tot 26 december bij Lage Zwaluwe, Noord- aanwezigheid van een groep van ruim 230 van 8 tot 11 Brabant. Het overgrote deel van de ruim 75 gemelde december in de omgeving van Nederweert, Lim-

52 Recente meldingen

67 Vorkstaartmeeuw / Sabine’s Gull Larus sabini, juveniel, Lauwersoog, Groningen, 14 oktober 2000 (Roef Mulder) cf Dutch Birding 22: 311, 2000 68 Vorkstaartmeeuw / Sabine’s Gull Larus sabini, juveniel ruiend naar eerste-winter, Nieuwkoop, Zuid-Holland, 11 november 2000 (Peter van Rij)

53 Recente meldingen

69 Kortteenleeuwerik / Greater Short-toed Lark Calandrella brachydactyla, Camperduin, Schoorl, Noord-Holland, 10 november 2000 (Do van Dijck) 70 Izabeltapuit / Isabelline Wheatear Oenanthe isabellina, eerstejaars, IJmuiden, Noord-Holland, 23 september 2000 (Do van Dijck) cf Dutch Birding 22: 311, 2000

54 Recente meldingen burg/Noord-Brabant. In totaal zouden dit najaar van de laatste op 1 december over de Nolledijk bij c 20 000 Kraanvogels ons land gepasseerd zijn. Ook Vlissingen. Na enkele waarnemingen van Pestvogels Jufferkraanvogels Anthropoides virgo – uiteraard van Bombycilla garrulus vóór half december (in totaal 15), dubieuze oorsprong – werden weer gezien: op 10 tekende zich na de kerst een heuse invasie af. Het aan- november een geringde bij Geldermalsen, Gelderland, tal bedroeg ruim 700. Op 11 locaties werden meer dan op 17 november bij Knooppunt Deil, Gelderland, en 30 gezien. Na de melding van een mogelijke Azia- op 18 november drie in de omgeving van Tiel, Gelder- tische Roodborsttapuit Saxicola maura op 19 novem- land. Een vrij zekere Amerikaanse Goudplevier ber bij de Oostvaardersplassen, volgde een geval van Pluvialis dominicus werd op 21 november gemeld in 16 tot 19 december bij Oostvoorne, Zuid-Holland. De de Bandpolder. Een opmerkelijke telling van Bokjes oogst aan bijzondere tapuiten omvatte dit jaar ook nog Lymnocryptes minimus bedroeg 31 op 17 december in Woestijntapuiten Oenanthe deserti op 24 november op de Eemshaven. Zeer late Poelruiters Tringa stagnatilis Schiermonnikoog, Friesland, en op 25 december een werden opgemerkt op 17 en 18 november bij adult mannetje in de Kennemerduinen, Bloemendaal, Roggebotsluis, Flevoland, en vanaf 31 december in de Noord-Holland. De vijfde Zwartkeellijster Turdus rufi- Putten van Camperduin, Noord-Holland. De laatste collis atrogularis voor ons land en de tweede voor de Grauwe Franjepoot Phalaropus lobatus werd gezien op stad Groningen, Groningen, was een vrouwtje op de 4 november bij Leidschendam, Zuid-Holland. Twee Selwerderhof van 11 tot zeker 21 november en moge- Rosse Franjepoten P fulicaria bleven tot 18 november lijk tot 9 december. Een Graszanger Cisticola juncidis gezien worden in de omgeving van Vlissingen, werd op 9 december gezien bij Vlissingen. Niet minder Zeeland. Andere werden waargenomen op 1 en 10 dan 14 Pallas’ Boszangers Phylloscopus proregulus november en 26 december bij Westkapelle, op 11 werden gevonden tot 20 november, waarmee het november op het strand bij de HW-duinen, op 17 najaarstotaal op 18 komt. Hieronder bevond zich de november langs Terschelling, op 16 december langs tweede voor Limburg, op 18 november in Maastricht, Den Oever, Noord-Holland, en op 25 december weer Limburg. Nog eens zeven Bladkoningen P inornatus een bij Ritthem, Zeeland. Op 5 november was er werden gemeld tot 25 november, waarna nog een erg opnieuw een melding van een Lachmeeuw Larus atri- late volgde op 29 december bij Westkapelle. Een cilla bij Arnhem, Gelderland. In november werden nog Humes Bladkoning P humei werd op 10 november zes en in december vier Vorkstaartmeeuwen L sabini gezien op de Oosterscheldekering. Na vangsten van gezien. Een standvastige juveniele was van 3 november twee Bruine Boszangers P fuscatus op 5 november bij tot 13 december ter plaatse op een akker bij Nieuw- Castricum (teruggevangen op 7 november) en in de koop, Zuid-Holland. Tot in het nieuwe jaar werd de AW-duinen, Noord-Holland, verbleef er één van 25 tot Ringsnavelmeeuw L delawarensis nog gezien bij Goes, 27 november bij Katwijk aan Zee. Siberische Tjiftjaffen Zeeland. Op 21 november werd er één gezien tijdens P collybita tristis werden gemeld van 20 tot 25 novem- een wadvogeltelling ten westen van de Eemshaven. ber bij Makkum, Friesland, en op 2 december bij de Een Baltische Mantelmeeuw L fuscus werd op 29 no- Philipsdam, Zeeland. Een zeer late Kleine Vliegen- vember gemeld bij Castricum aan Zee, Noord-Holland. vanger Ficedula parva pleisterde van 18 tot 23 novem- De adulte Grote Burgemeester L hyperboreus bleef ber op Texel. Notenkrakers Nucifraga caryocatactes aanwezig in Den Helder, Noord-Holland. Jonge vogels werden waargenomen op 14 november bij Emmer- werden waargenomen op 29 november, van 5 tot 7 compascuüm, Drenthe, op 16 december over Laren, december en van 14 tot 16 december bij Westkapelle, Gelderland, en op 19 december bij Oranjewoud, Fries- op 8 december bij Camperduin en op 14 december bij land. Op 14 oktober werd een Russische Kauw Corvus Katwijk aan Zee. Een adulte werd op 20 december monedula soemmerringii gefotografeerd in Rotterdam, gezien in IJmuiden. Het maximum aantal Grote Stern Zuid-Holland. Een adulte Huiskraai C splendens ver- Sterna sandvicensis op de Brouwersdam bedroeg acht bleef vanaf 29 oktober tot eind van het jaar in Hoorn, op 15 december. Zeer uitzonderlijk was de aanwezig- Noord-Holland. Een onvolwassen Roodmus Carpo- heid van maximaal drie Witvleugelsterns Chlidonias dacus erythrinus zat op 2 november in Westkapelle. leucopterus tot in januari bij Den Oever. Een Zwarte Ten slotte werden nog Dwerggorzen Emberiza pusilla Zeekoet Cepphus grylle vloog op 30 november langs gemeld op 2 november over het Westduinpark in Den Camperduin. In totaal 20 Kleine Alken Alle alle werden Haag, Zuid-Holland, en op 17 december twee en op gemeld, waarvan 16 op 18 en 19 november. 26 december één bij Oostvoorne, Zuid-Holland. Papegaaiduikers Fratercula arctica werden opgemerkt op 18 en 26 november en 2 december bij Westkapelle, Het afgelopen najaar leverde dankzij het extreem zach- op 19 november bij Katwijk aan Zee en Scheveningen, te weer vele late fenologische waarnemingen op. Zuid-Holland, op 26 november bij Camperduin, op 10 Hieronder volgt een selectie: december weer bij Scheveningen en op 22 december Zomertaling A querquedula: tot 9 december, Eijsder langs de Eemshaven. Beemden, Limburg; 30 december, Sas van Gent, Zee- land. Purperreiger Ardea purpurea: 7 december, Woer- LEEUWERIKEN TOT GORZEN Een Kortteenleeuwerik dense Verlaat; 16 december, Praamweg, Flevoland. Calandrella brachydactyla werd op 10 november gefo- Strandplevier Charadrius alexandrinus: 22 december, tografeerd bij de Putten van Camperduin. In totaal 10 Kwade Hoek, Zuid-Holland. Bosruiter T glareola: 13 Grote Piepers Anthus richardi werden gemeld, waar- december, Texel. Noordse Stern S paradisaea: 18

55 Recente meldingen

71 Huiskraai / House Crow Corvus splendens, adult, 72 Russische Kauw / Russian Jackdaw Corvus mone- Hoorn, Noord-Holland, 29 oktober 2000 dula soemmerringii, Rotterdam, Zuid-Holland, (Sander Lagerveld) 14 oktober 2000 (Chris van Rijswijk) november, IJmuiden; 2 december, Den Oever. Visdief Gekraagde Roodstaart Phoenicurus phoenicurus: 13 S hirundo: tot 19 december, Den Oever. Zwarte Stern november, Terschelling. Paapje S rubetra: 24 november, C niger: tot 23 december maximaal vijf bij Den Oever. Zoetermeer, Zuid-Holland; 22 december Houtrakker- Zomertortel Streptopelia turtur: 29 november, West- beemden, Spaarndam. Tapuit O oenanthe: 7 december, kapelle; 17 december, Prunjepolder, Zeeland. Gier- Terschelling; 2 tot 9 december, Katwijk, Zuid-Holland. zwaluw Apus apus: in totaal vier gemeld, laatste twee Beflijster T torquatus: in november zes, daarna 11 28 november, Delfzijl, Groningen; 1 december, december, Strijen; 10 tot 16 december, Den Burg, Utrecht, Utrecht. Boerenzwaluw Hirundo rustica: c 25, Texel. Braamsluiper Sylvia curruca: 15 tot 19 decem- laatste op 16 december, IJmuiden. Oeverzwaluw ber, Delft, Zuid-Holland; 16 tot 22 december, Riparia riparia: 7 tot 14 december samen met drie Nieuwerkerk aan den IJssel, Zuid-Holland; 29 decem- Boerenzwaluwen bij Huizen, Noord-Holland. Huis- ber, Alkmaar, Noord-Holland. Tuinfluiter S borin: 23 tot zwaluw Delichon urbica: 6 november, Huisduinen. 29 december, Huizen.

Ruud M van Dongen, Taalstraat 162, 5261 BJ Vught, Nederland ([email protected]) Klaas Haas, Turkooisstraat 8, 9743 KZ Groningen, Nederland ([email protected]) Peter W W de Rouw, Schoolstraat 3-bis, 3581 PM Utrecht, Nederland ([email protected])

73 Grote Zilverreigers / Great Egrets Casmerodius albus, Polder Maltha, Werkendam, Noord-Brabant, 24 november 2000 (Hans Gebuis)

56 Recente meldingen

74 Pontische Meeuw / Pontic Gull Larus cachinnans 75 Bruine Boszanger / Dusky Warbler Phylloscopus cachinnans, tweede-winter, Lauwersoog, Groningen, fuscatus, Paradijsveld, AW-duinen, Zandvoort, Noord- 9 november 2000 (Rudy Offereins) Holland, 5 november 2000 (Tom M van Spanje)

België eenden Melanitta fusca opgemerkt: op 26 november en 10 december respectievelijk één en twee te Zeebrugge ZWANEN TOT OOIEVAARS Tussen 22 en 24 december en vanaf 17 december vier te Dilsen-Stokkem, verschenen opeens 12 Wilde Zwanen Cygnus cygnus Limburg. Een mannetje Amerikaanse Smient Mareca waarvan 10 in de provincie Limburg. Een witte americana liet zich op 23 december bekijken te Sneeuwgans Anser caerulescens die op 26 november Zeebrugge. De laatste Zomertaling Anas querquedula werd waargenomen bij Gent, Oost-Vlaanderen, betreft van het najaar zwom op 2 december te Oudenaarde, meer dan waarschijnlijk een ontsnapte. Op 5 en 16 Oost-Vlaanderen. November leverde zes Parelduikers december liepen respectievelijk één en twee adulte Gavia arctica op, waarvan er op 26 november drie Dwergganzen A erythropus in de Uitkerkse Polders, langs Middelkerke, West-Vlaanderen, vlogen. In de- West-Vlaanderen. Op 11 november werd bij Doel, cember volgden nog twee waarnemingen waarvan één Oost-Vlaanderen, een Groenlandse Kolgans A albifrons in het binnenland te Beerse, Antwerpen, op 30 decem- flavirostris opgemerkt. Een Roodhalsgans Branta rufi- ber. IJsduikers G immer deden het in vergelijking veel collis liet zich op 29 en 30 december bekijken bij beter: er werden juveniele gezien te Antwerpen, Ant- Klemskerke, West-Vlaanderen. Een juveniele Witbuik- werpen, op 16 december en dezelfde vogel te Doel op rotgans B hrota pleisterde op 10 en 11 november in de 17 december; op de Barrage de la Plate-Taille, Hainaut, Voorhaven van Zeebrugge, West-Vlaanderen. Van 22 op 15 november; te Harelbeke, West-Vlaanderen, op 3 november tot 17 december verbleef de eerste Zwarte en 4 november; te Heist, West-Vlaanderen, van 3 Rotgans B nigricans voor België, een adulte, in de november tot 6 december en een ander exemplaar Uitkerkse Polders. In november werden 12 Kroon- vanaf 27 december; te Mechelen, Antwerpen, op 16 en eenden Netta rufina opgemerkt en in december kwa- 17 december en een andere vanaf 22 december; twee men daar nog eens 28 bij, waaronder negen te Gent op te Oostende van 3 tot 15 november (een bleef aanwe- 23 december. Het adulte mannetje Witoogeend Aythya zig tot 29 november); langs Westende, West-Vlaan- nyroca van Oelegem, Antwerpen, was daar nog tot 31 deren, op 21 november; en te Zeebrugge vanaf 9 december te zien. Van 19 tot 23 november zwom er december. Intrigerend was de waarneming tijdens een een op de Barrage de Falemprise, Hainaut. Op 24 telling vanuit een vliegtuig van een rondvliegende, december vond een opvallende aankomst plaats met adulte albatros Diomedea negen kilometer op zee ter adulte mannetjes te Dendermonde, Oost-Vlaanderen hoogte van Oostduinkerke, West-Vlaanderen, op 5 (in gezelschap van een onvolwassen vrouwtje); Lier, november. Wellicht betrof het hier een Wenkbrauw- Antwerpen; en Semmerzake, Oost-Vlaanderen. Op 30 albatros D melanophris. Ook de waarneming van een en 31 december verbleef een vrouwtje te Nazareth, Kuhls Pijlstormvogel Calonectris borealis te Oostende Oost-Vlaanderen. Het adulte mannetje Ringsnaveleend op 11 december mag onverwacht genoemd worden. A collaris bleef nog tot 18 november aanwezig op Op 28 december werd op de kleiputten te Warneton Blokkersdijk, Antwerpen. Op 22 november verbleef en Ploegsteert, Hainaut, een Dwergaalscholver Micro- een vrouwtje Rosse Stekelstaart Oxyura jamaicensis te carbo pygmeus ontdekt. Ondanks de mobiliteit van Kluizen. Op 24 november vloog de enige IJseend deze waarschijnlijk juveniele vogel kon hij tot in het Clangula hyemalis voor de periode langs Oostende, nieuwe jaar worden bekeken. Van 11 tot 13 november West-Vlaanderen. Er werden slechts enkele Grote Zee- pleisterde een juveniele Kuifaalscholver Stictocarbo

57 Recente meldingen

76 Bruine Boszanger / Dusky Warbler Phylloscopus fuscatus, Castricum, Noord-Holland, 5 november 2000 (Arnold Wijker) 77 Bladkoning / Yellow-browed Warbler Phylloscopus inornatus, Texel, Noord-Holland, november 2000 (Erik Menkveld) 78 Sperwergrasmus / Barred Warbler Sylvia nisoria, eerstejaars, Maasvlakte, Zuid-Holland, 17 september 2000 (Jan van Holten) cf Dutch Birding 22: 312, 2000

58 Recente meldingen aristotelis in de Achterhaven van Zeebrugge en op 17 november; en 2000 te Virton en Sainte Marie, Luxem- november werd een exemplaar gezien bij Lombard- bourg, op 9 november (alle pleisterend). Een tweede, sijde, West-Vlaanderen. Op 16 december werden nog kleinere reeks volgde tussen 21 november en 8 decem- eens 10 Koereigers Bubulcus ibis geteld bij Het Zwin ber met een totaal van 460 vogels en tegen 19 decem- te Knokke, West-Vlaanderen. Enkele van deze groep ber ontwikkelde zich een derde trekgolf die zou duren werden opgemerkt tot in Damme en Meetkerke, West- tot 29 december; nu werden 3360 exemplaren geteld Vlaanderen. Kleine Zilverreigers Egretta garzetta wer- met meer dan 1000 over Maasmechelen, Limburg, op den aangetroffen op de volgende plaatsen: Damme; 20 december. Verrassend was de ontdekking van de Dudzele, West-Vlaanderen (negen); Harchies-Hensies, eerste twitchbare Kleine Trap Tetrax tetrax voor België Hainaut (twee); Kallo-Doel-Kieldrecht (vier); Knokke van 9-17 december in de Achterhaven van Zeebrugge. (18); Lissewege, West-Vlaanderen (27); Meetkerke; in Drie late Kleine Strandlopers Calidris minuta liepen tot de Uitkerkse Polders; in de Achterhaven van Zee- 26 november samen met een Krombekstrandloper brugge (10); en in de Voorhaven van Zeebrugge. Grote C ferruginea te Heist. Op 27 december pleisterde een Zilverreigers Casmerodius albus werden gemeld van Kleine Strandloper te Zeebrugge en op 28 december te Boorsem, Limburg; Diepenbeek, Limburg; Doel (twee); Nazareth. Een melding van een Temmincks Strand- Geel, Antwerpen (twee); Genk, Limburg; Harchies- loper C temminckii kwam op 4 december van de Hensies (twee); Hautrage, Hainaut; Kalmthout, Antwer- Uitkerkse Polders. Op 22 november vloog een Rosse pen; Mol-Postel, Antwerpen (drie); Neerpelt, Limburg; Franjepoot Phalaropus fulicaria langs De Panne, West- Oudenaarde (drie); Saint-Ghislain, Hainaut; Schulen, Vlaanderen. Een juveniele Middelste Jager Stercorarius Limburg; Wijnegem, Antwerpen; Woumen, West- pomarinus vloog op 20 november over Gent en op 16 Vlaanderen; Wuustwezel, Antwerpen; Zolder, Limburg december werd er één waargenomen te Kallo-Doel. (10); Zeebrugge; en Zonhoven, Limburg (15). Twee Op 22 november vloog een juveniele Kleine Jager exemplaren die op 17 november over Bree, Limburg, S parasiticus over Vilvoorde, Vlaams-Brabant. Leuk vlogen, trokken iets later over Overijse, Vlaams- voor het binnenland was een juveniele Vorkstaart- Brabant. Een groepje van vijf werd op 18 november meeuw Larus sabini die op 13 en 14 november de eerst gezien te Vurste, Oost-Vlaanderen, daarna in meeuwenslaapplaats van Nazareth bezocht. Op 21 Daknam, Oost-Vlaanderen, om vervolgens op 19 no- november werd er één gezien te Koksijde, West- vember op te duiken te Harelbeke, West-Vlaanderen. Vlaanderen. Een juveniele die op 3 december langs Een juveniele Purperreiger Ardea purpurea wist zich Knokke vloog werd even later opgemerkt te Heist. Op nog tot 26 november te handhaven aan het Schulens- 17 december werd een Ringsnavelmeeuw L delawa- meer. Op 11 november vlogen nog vier Ooievaars rensis waargenomen te Gaurain-Ramecroix, Hainaut. Ciconia ciconia over Sankt-Vith, Liège. Een exemplaar Een adulte Baltische Mantelmeeuw L fuscus werd op met Nederlandse ring verbleef de gehele periode in de 24 november gedetermineerd in de Voorhaven van omgeving van Overmere-Uitbergen, Oost-Vlaanderen. Zeebrugge. De adulte Grote Burgemeester L hyperbo- Op 26 december trokken er drie over Antwerpen. Op reus van Oostende bleef de gehele periode aanwezig 28 december verbleef er één te Bilzen, Limburg, en op en op 10 december kreeg hij gezelschap van een twee- 31 december één te Antwerpen-Haven en één te de adulte. Op 17 november vloog een tweede-winter Mullem, Oost-Vlaanderen. langs Raversijde, West-Vlaanderen. Op 3 en 10 november en 11 en 16 december werd (mogelijk dezelf- ROOFVOGELS TOT ALKEN Tussen 1 en 10 november de) Grote Stern Sterna sandvicensis opgemerkt te Oost- vlogen Rode Wouwen Milvus milvus over Antwerpen; ende. De enige Kleine Alk Alle alle van dit najaar Blankenberge, West-Vlaanderen; Harelbeke; Meche- vloog op 20 november langs Oostende. Langs Zee- len; Oud-Turnhout, Antwerpen; en Schulen. Op 3 brugge passeerde op 16 december een Papegaaiduiker december vloog de laatste over Viersel, Antwerpen. Fratercula arctica. Een onvolwassen Zeearend Haliaeetus albicilla was vanaf 29 december aanwezig in de Uitkerkse Polders UILEN TOT GORZEN Een Oehoe Bubo bubo van onbe- maar werd slechts sporadisch waargenomen. Een Ruig- kende herkomst was op 17 december aanwezig bij pootbuizerd Buteo lagopus trok op 5 november over Sint-Agatha-Rode, Vlaams-Brabant. Een late Gier- Escanaffles-Orroir, Hainaut, en op 22 december vloog zwaluw Apus apus vloog op 15 november over er één over Zeebrugge. Een geringde, juveniele Vis- Nazareth. Op 3 december werd weer een Middelste arend Pandion haliaetus pleisterde tot 1 november te Bonte Specht Dendrocopos medius waargenomen bij Harchies en ook de vogel van Viersel bleef daar tot 1 Pulle, Antwerpen; meer dan waarschijnlijk gaat het november. Op 2 november trok er één over Dender- hier om de derde overwintering op rij. In Het Zwin te leeuw, Oost-Vlaanderen, en op 3 november over Knokke pleisterde op 9 november een Kortteen- Mechelen. Op 6 november vlogen 27 Kraanvogels leeuwerik Calandrella brachydactyla. Voor Strand- Grus grus over Tienen, Vlaams-Brabant, en dit was de leeuweriken Eremophila alpestris belooft het een voorbode van een trekgolf die duurde tot 9 november magere winter te worden: er werden slechts twee en een hoogtepunt kende op 7 november. In totaal pas- exemplaren opgemerkt te Knokke op 7 november en seerden tijdens deze periode 6042 exemplaren met twee te Zeebrugge op 10 november; op deze dag vloog maxima van 800 te Mande Saint-Etienne, Luxembourg, er ook één over Angre, Hainaut. Op 3 november trok- op 7 november; 1200 te Tintigny, Luxembourg, op 8 ken twee Grote Piepers Anthus richardi over Mechelen

59 Recente meldingen en op 5 november één over Harelbeke. Verder pleister- november aanwezig en deed zijn soort eer aan door den er tussen 3 en 12 november in totaal drie verschil- zich slechts enkele seconden te tonen. Siberische lende te Zeebrugge. Op 6 december verbleef er één te Tjiftjaffen P collybita tristis (of vogels met de kenmer- Knokke, van 9 tot 29 december nogmaals één te Zee- ken van dit taxon) verbleven te Heist op 10 en 26 brugge en op 17 december één op de Werf van het november en gedurende de gehele periode in de Kluizendok te Gent. Op 5 en 6 december verschenen Netevallei te Lier-Duffel. Tussen 5 en 11 november lie- de eerste twee Pestvogels Bombycilla garrulus te ten Buidelmezen Remiz pendulinus zich zien te Mortsel, Antwerpen. Daarna volgden waarnemingen te Antwerpen en bij Kallo (drie). Een Klapekster Lanius Kemmel, West-Vlaanderen, op 25 december; te excubitor overwinterde weer te Brecht, Antwerpen, op Broechem, Antwerpen (acht) op 27 en 28 december; te 21 november was er één bij Meeuwen-Gruitrode, Herenthout, Antwerpen, op 28 en te Bouwel, Antwer- Limburg, en vanaf 16 december verbleef er één te pen, op 29 december; en te Antwerpen op 31 decem- Ottenburg, Vlaams-Brabant. Op 10 november vloog ber. Op 20 december was nog een Paapje Saxicola een Notenkraker Nucifraga caryocatactes over Steen- rubetra aanwezig te Angre en de laatste Tapuit dorp. De aanwezigheid van verschillende 100 000en Oenanthe oenanthe werd op 23 december gezien te tot meer dan een 1 000 000 Kepen Fringilla montifrin- Zeebrugge. November leverde nog 14 waarnemingen gilla in het Forêt d’Anlier, Luxembourg, tussen 19 en 21 van Beflijsters Turdus torquatus op met bijvoorbeeld november moet op zijn minst indrukwekkend geweest een groepje van zes over Diepenbeek op 15 november. zijn. Na die datum waren alle vogels verdwenen. Over Op 9 december pleisterde er nog één te Genk-Bokrijk Angre trok op 9 november een IJsgors Calcarius lappo- en op 31 december volgde er nog één te Steendorp, nicus en op 11 november verbleef er één te Wuust- Oost-Vlaanderen. Naast de klassieke Henegouwse wezel-Nieuwmoer. Na de drie Sneeuwgorzen Plectro- Cetti’s Zangers Cettia cetti waren er ook waarnemin- phenax nivalis te Nieuwpoort, West-Vlaanderen, op 11 gen bij Zeebrugge op 3 november en Heist op 28 november was het wachten tot 23 december, toen een november. In de Achterhaven van Zeebrugge waren groep van 22 aanwezig was te Heist. nog tot na de jaarwisseling ten minste zeven Gras- zangers Cisticola juncidis aanwezig. Op 21 december Deze rubriek kwam tot stand met medewerking van werd een zeer late Kleine Karekiet Acrocephalus scir- Yves Baptiste (Harelbeke), Peter Collaerts, Maarten paceus opgemerkt te Heist. Er werden nog Pallas’ Hens en Frank Van den Houtte (Vlaams-Brabant), Frank Boszangers Phylloscopus proregulus ontdekt in Het De Scheemaeker (Mergus), Hugues Dufourny (Hainaut) Zwin te Knokke op 18 november en te Middelkerke en Willy Verschueren (Groenlink). Ook de hulp van al van 19 tot 24 november. De laatste Bladkoning P inor- diegenen die (hun) waarnemingen inspraken op de natus verbleef op 26 november te Heist. De Bruine Wielewaal-vogellijn (03-4880194) was hier onontbeer- Boszanger P fuscatus die op 5 november ontdekt werd lijk. te Sint-Kruis-Winkel, Oost-Vlaanderen, bleef tot 7

Gerald Driessens, Pastoriestraat 16, 2500 Lier, België

DBA-nieuws

Programma DBA-vogeldag op 3 februari te Utrecht • Nederlands Jaaroverzicht door Wim Wiegant (16:15- Ook dit jaar zal er op de DBA-vogeldag, te houden op 17:00) zaterdag 3 februari in het Hoofdgebouw Diergenees- Het programma in zaal I (de kleinere zaal): kunde, Yalelaan 1, Utrecht (De Uithof), sprake zijn van • Mystery Bird-competitie ‘nieuwe stijl’ door Jan van een ‘dubbelprogramma’. Het programma in zaal II (de der Laan en Magnus Robb (11:30-12:15) bekende grote zaal) begint om 09:40 met een welkomst- • Peter de Knijff over Lesbos (13:30-14:30) woord door voorzitter Gijsbert van der Bent. Daarna ziet • Mystery Bird-competitie: oplossingen (15:00-15:30) het programma in deze zaal er als volgt uit: Het programma is onder voorbehoud. Eventuele wij- • een lezing over Sylvia-zangers door Gabriel Gar- zigingen worden zo snel mogelijk vermeld op de gallo uit Spanje (10:00-11:00) Dutch Birding-vogellijn (0900-2032128, 75 cpm) en • Marc Guijt van Club 4500 over Global Birding/ op http://www.dutchbirding.nl (DBA-news). Twitching (11:30-12:30) De zaal gaat open om 09:00 uur. De toegangsprijs • Rik Winters met een inleiding over de problematiek bedraagt NLG 10.00. In de hal staan zoals vanouds van de ‘grote meeuwen’ (13:30-14:15) weer verschillende stands opgesteld. Dit jaar verwel- • een inleiding op het goede doel van de dag, komen we ondermeer Bird Expeditions (Maarten van Chokpak-pas (15:00-15:30) Steenis), Birdsongs, CDNA, Combi Focus, Natuur & • Belgisch Jaaroverzicht door Gerald Driessens (16:00- Boek/Naturalis, Ger Meesters/GMB, Moby Dick (anti- 16:15) quariaat/tweedehands boeken), Eco Tourist Services

60 [Dutch Birding 23: 60-61, 2001] DB-nieuws

(inclusief Travel Report Service), Jan Allex de Roos (anti- met buslijnen 11 en 12 vanaf Utrecht CS. Automobi- quariaat/tweedehands boeken), Bram Rijksen (tekenaar), listen nemen de afslag ‘De Uithof’ van de A 27/A 28. Bever Zwerfsport, SOVON, Plomp Digital Video (met Na het AZU-ziekenhuis de eerste weg links (zie ook de een doorlopende voorstelling) en de eigen DBA-stand. Dutch Birding-borden). ROB OLIVIER & LEONIE OLIVIER- Het Hoofdgebouw Diegeneeskunde is bereikbaar VAN HILLE

DB Actueel

New species of flycatcher In June 1992, a flycatcher black-and-white plumaged birds, also containing was observed and tape-recorded at an elevation of Orange-fronted C squamatus, Spot-crowned C maculi- 1000 m in south-eastern Ecuador which could not be coronatus and White-mantled Barbets C hypoleucus. assigned to any known species. Later that year, a pair The most remarkable aspect of this new barbet is was collected. After comparison of the vocalizations that it appears to be the only Capito species restricted and the study of skins, Paul Coopmans and Niels to montane cloud forest, whilst the other species of the Krabbe were convinced that they had found a new spe- genus are widely distributed in the lowland forests of cies. Additional specimens were collected in 1996 in northern South America. Scarlet-banded Barbet is pres- north-eastern Ecuador and a specimen from Peru was ently only known from the isolated peak of the type identified in the collection of the American Museum of locality (so-called ‘peak 1538’) but it is expected to Natural History. The new species has now been formal- occur also in cloud forests on other isolated peaks of ly described as Foothill Elaenia Myiopagis olallai the same mountain ridge system. The prospects for the (Coopmans, P & Krabbe, N 2000. A new species of fly- protection of the area seem to be promising. ANDRÉ J catcher (Tyrannidae: Myiopagis) from eastern Ecuador VAN LOON and eastern Peru. Wilson Bull 112: 305-312). M olallai closely resembles Grey Elaenia M caniceps and Forest Kleine Torenvalk opgeraapt bij Bergen Op 5 novem- Elaenia M gaimardii, but it is well differentiated vocally. ber 2000 vond een wandelaar in de duinen van Foothill Elaenia is now known to occur in the foot- Bergen, Noord-Holland, een verzwakte torenvalk hills of the Andes (890-1500 m): in two national parks Falco, die hij naar het Vogelasiel Bergen aan de in Ecuador (three sites on the slope of the Sumaco vol- Nesdijk in Bergen bracht. De jongeman – helaas is de cano in north-eastern Ecuador, and one location near naam van de vinder niet genoteerd – wilde de valk zelf Zamora, south-eastern Ecuador; type locality) and from weer opkalefateren maar kon ervan overtuigd worden one location near Luisiana, Peru. Presumably, it also dat de vogel het beste in het vogelasiel kon worden occurs locally in the region between these areas. verzorgd. Bij binnenkomst had Karina Oosterhuis van However, forests at elevations where the species occurs het vogelasiel al het gevoel dat het wel een erg klein are disappearing at an alarming rate. ANDRÉ J VAN exemplaar was. De vogel was broodmager en woog LOON slechts een ons; na ongeveer een uur was hij overle- den. Half november stuurde het vogelasiel een aantal New species of barbet In July 1996, during an expedi- dode torenvalken voor onderzoek toe aan Wouter van tion of the Louisiana State University Museum of Gestel van het departement Dierwetenschappen van de Natural Science, an unnamed isolated Andes peak Wageningen Universiteit. Voor zijn vrijwilligerswerk in (1538 m) was reached, c 77 km west-north-west of het kader van de cursus vergelijkende anatomie van Contamana, Loreto, eastern Peru (c 7:05 S, 75:39 W). vogels bij de leerstoelgroep Experimentele Dierkunde During the survey of the surrounding cloud forest, the heeft WvG als taak het verwerven van geschikte dode expedition members collected several specimens of a vogels, waarvoor contacten zijn gelegd met diverse barbet which they immediately expected to be new to vogelasiels, waaronder Bergen. Verder beheert hij de science. Recently, this new barbet has been formally referentiecollectie van de leerstoelgroep, waaraan na described as Scarlet-banded Barbet Capito wallacei het practicum de gebruikte vogels worden toegevoegd. (O’Neill, J P, Lane, D F, Kratter, A W, Capparella, A P & WvG determineerde de bewuste vogel als eerstejaars Fox Joo, C 2000. A striking new species of barbet vrouwtje Kleine Torenvalk F naumanni. Belangrijke (Capitoninae: Capito) from the eastern Andes of Peru. kenmerken waren, naast het geringe gewicht en de Auk 117: 569-577). Apart from the descriptions of the maten, het feit dat de punt van gesloten vleugel samen- collected birds, the paper also documents vocalizations viel met de staartpunt, de in vergelijking met Torenvalk and various aspects of the biology based on photo- F tinnunculus wat meer afgeronde vleugel door de graphs, tape-recordings and field observations. Also, lange buitenste handpen (p10 nauwelijks korter dan p9 plumages and vocalizations are extensively compared en duidelijk langer dan p7; bij Torenvalk zijn p10 en with those of other Neotropical barbets and discussed p7 vrijwel even lang), de koptekening zonder duidelij- in relation to existing phylogenetic studies on the ke donkere oogstreep achter het oog en, last but not Capitoninae. C wallacei belongs to a group of largely least, de bleek hoornkleurige (in plaats van zwarte)

[Dutch Birding 23: 61-64, 2001] 61 DB Actueel

79-82 Kleine Torenvalk / Lesser Kestrel Falco naumanni, eerstejaars vrouwtje (gevonden bij Bergen, Noord-Holland, op 5 november 2000), Zoölogisch Museum Amsterdam, Noord-Holland, 18 december 2000 (André J van Loon)

62 DB Actueel nagels. De lichte randen aan de handpennen en de Survival Commission member for the Hornbill, Parrot, gestreepte in plaats van meer gevlekte onderdelen Stork, Ibis & Spoonbill, and the Captive breeding spe- duidden op een eerstejaars vogel; de afwezigheid van cialist groups, and during 1986-95 country representa- enig grijs op staart, bovenstaartdekveren en stuit en de tive for the Oriental Bird Club, Derek was the un- vrij zware bandering van staart-, schouder- en dekve- equalled international contact for ornithological ren duidden op een vrouwtje. WvG belde met Hans ter matters in Indonesia. Whilst leading an extremely hec- Haar over zijn ‘ontdekking’; op advies van HtH werd tic life as consultant travelling between China, Vietnam de ingevroren vogel op 18 november samen met twee and Jakarta, and cherishing his dream to retire on Torenvalken getoond aan Wim Wiegant die de determi- Penang Island, Derek died on 2 October at the age of natie bevestigde en een aantal foto’s maakte. Omdat de 62. He leaves behind his wife and two children. BAS vogel bevroren was kon op dat moment de lichte VAN BALEN ondervleugel nog niet gecheckt worden. De Kleine Torenvalk van Bergen is als balg opgeno- Nieuw jaarlijstrecord Jan Wierda begon het eerste jaar men in de collectie van het Zoölogisch Museum in van het nieuwe millennium goed: zijn poging om het Amsterdam (ZMA); dit museum heeft de ‘eerste rech- jaarlijstrecord te verbeteren lukte ruimschoots en lever- ten’ om dode vogels afkomstig van het vogelasiel in de maar liefst 338 soorten in 2000 binnen Nederland Bergen in de collectie op te nemen. In het ZMA wer- op. Het oude record stond op naam van Klaas den tijdens het prepareren geslacht en leeftijd beves- Eigenhuis met 331 soorten in 1998. Omdat in 1998 en tigd. 2000 dezelfde taxonomische uitgangspunten (CSNA- Het betreft het eerste geval voor Nederland. Kleine beslissingen) geldig waren, is deze verbetering niet ver- Torenvalken broeden in de landen rondom de Middel- tekend door extra ‘splits’. Jan slaagde erin het record landse Zee en in grote delen van Centraal-Azië tot in met zeven soorten verbeteren dankzij goede tot excel- China; de meeste exemplaren overwinteren in Afrika lente soorten als – in chronologische volgorde – ten zuiden van de Sahara. In Midden- en Noord-Euro- Franklins Meeuw Larus pipixcan, Sneeuwuil Nyctea pa was deze soort als dwaalgast reeds vastgesteld in scandiaca, Alpenheggenmus Prunella collaris, Rode België (18 oktober 1964, Retie, Antwerpen), Duitsland Rotslijster Monticola saxatilis, Grijskopspecht Picus (30+ gevallen, noordelijk tot Helgoland, Schleswig- canus, Grijze Wouw Elanus caeruleus, Dwergarend Holstein), Denemarken, Groot-Brittannië (c 22, waar- Hieraaetus pennatus, Monniksgier Aegypius monachus, van enkele in revisie), Ierland (november 1890 tot 17 Steltstrandloper Micropalama himantopus (een eigen februari 1891, geschoten; het enige bekende overwin- ontdekking van Jan), Witstaartkievit Vanellus leucurus, teringsgeval buiten het Mediterrane gebied) en Zweden Lachmeeuw L atricilla, Arendbuizerd Buteo rufinus, (8+). WOUTER VAN GESTEL, RUUD J J VLEK & WIM M Izabeltapuit Oenanthe isabellina, Turkestaanse Klau- WIEGANT wier Lanius phoenicuroides, Stellers Eider Polysticta stelleri, Brilzee-eend Melanitta perspicillata en Zwart- LESSER KESTREL On 5 November 2000, a weakened keellijster Turdus ruficollis atrogularis. Bijna alles wat first-year female Lesser Kestrel Falco naumanni was in 2000 op vogelgebied min of meer twitchbaar was picked up alive and taken into care at Bergen, Noord- werd door Jan gezien met als grootste bonus de Stellers Holland, the Netherlands. The bird died and is now in Eider net buiten Harlingen, Friesland. Ook de Bosgors the collection of the Zoological Museum at Amsterdam Emberiza rustica en Dwerggors E pusilla die hij op één (ZMA). This is the first record for the Netherlands. dag op Vlieland, Friesland, kon bijschrijven waren zeer welkom; met name Bosgors bleek in 2000 uiterst Derek A Holmes 1938–2000 With sadness the orni- schaars. De kerstbonus in de vorm van de Woestijn- thologists’ and conservationists’ community in Indo- tapuit Oenanthe deserti bij Bloemendaal, Noord- nesia received the news of the death of Derek Holmes. Holland, ging echter net aan Jans neus voorbij. Andere Derek was born in 1938 in England. Being a geologist, zeldzaamheden die Nederland in 2000 wel aandeden Derek started his professional career in 1963 in maar op zijn jaarlijst ontbreken zijn Vale Gier Gyps ful- Pakistan. Four years later, he started birding in South- vus, Siberische Strandloper C acuminata, Alpengier- east Asia, where he lived in Brunei, western Malaysia, zwaluw Apus melba, Noordse Nachtegaal Luscinia lus- Thailand and, since 1974, Indonesia. Meteorology was cinia, Vale Lijster T obscurus, Bergfluiter Phylloscopus Derek’s other passion and for many years Derek kept bonelli, Roze Spreeuw Sturnus roseus en Bonte Tapuit record of the weather. Derek published articles and O pleschanka. Voor een volledige lijst van waargeno- scientific papers in the Bulletin of the British Orni- men soorten kan men per e-mail contact opnemen met thologists’ Club, Journal of the Bombay Natural History Jan via [email protected]. Of het record definitief Society, Journal of the Sarawak Museum, Voice of wordt vastgepind op 338 soorten hangt natuurlijk nog Nature (often under his pseudonym ‘Jaffle’, the Green wel af van een aantal CDNA-beslissingen. JAN WIERDA Woodpecker) and Kukila, the scientific bulletin of the & ENNO B EBELS Indonesian Ornithological Society. He was chief editor since the latter journal’s revival in 1985; in his always NEW YEARLIST RECORD Yearlister Jan Wierda set a new very read-worthy editorials, Derek expressed his con- record with 338 species recorded in the Netherlands in cern about the plight of Indonesia’s birds and docu- 2000 (the exact number will depend on an number of mented their general status. As an IUCN Species decisions by the Dutch rarities committee). Former

63 DB Actueel

83-84 Dwergaalscholver / Pygmy Cormorant Microcarbo pygmeus, Warneton, Hainaut, 30 december 2000 (Han Remaut) recordholder Klaas Eigenhuis listed 331 species in Vincent Van Halst tegen. We vertelden hem wat we 1998. For those interested in the total yearlist, please zonet gezien hebben, maar dit werd op een ongelovige send a request by e-mail to: [email protected]. blik onthaald. Na een dik uur vonden we de vogel gelukkig terug, zwemmend op het bekken. Druk vis- Dwergaalscholver in België Op 28 december 2000 send liet de vogel zich voldoende dicht benaderen om deden Isabelle Capelle en ik een gebruikelijke telling opnieuw enkele bewijsfoto’s te nemen. Toen er een op de kleiputten van Warneton en Ploegsteert, Hainaut, fietser langsreed vloog de Dwergaalscholver opnieuw België, net ten noorden van de Leie, die hier de natuur- op. Zijn snelle vleugelslagen werden onderbroken met lijke grens tussen België en Frankrijk vormt. Toen we in talrijke glijpauzes. We verloren hem opnieuw uit het de vroege namiddag nog maar pas bij het eerste bek- gezicht en belden vervolgens eerst een aantal lokale ken van Warneton aankwamen, zagen we een vogel vogelaars, die zeer snel ter plaatse waren. Hoewel er vanachter de dichte oeverbegroeiing opvliegen. Ik zag c 15 waarnemers kwamen opdagen werd de vogel die hem tussen de struiken door, en deed hem aanvanke- dag voor het donker niet teruggevonden. Op vrijdag 29 lijk als een Meerkoet Fulica atra af. Isabelle, daarente- december stonden we bij het eerste licht op post. Kort gen, wees me erop dat ze zojuist een ‘kleine aalschol- na zonsopgang kwam de Dwergaalscholver aangevlo- ver’ zag. Kort nadien vloog de vogel opnieuw langs. gen. Dit werd gemeld en de hele dag door kwamen Daarna verliep alles in sneltreinvaart: ik haalde me het vogelaars uit de wijde omgeving toegestroomd. De exemplaar voor de geest dat we samen waren gaan Dwergaalscholver werd nadien op onregelmatige tijd- bekijken op 24 januari 1999 in Montfoort, Utrecht, stippen waargenomen tot en met 1 januari 2001. Nederland. De gelijkenis was treffend. We stonden Tijdens zijn korte verblijf was de vogel nogal vliegerig; naar een Dwergaalscholver Microcarbo pygmeus te kij- hij werd bovendien af en toe door jacht verstoord. ken! Ook al is het een dwerg, toch blijft het een reuze- CHRISTOPHE CAPELLE ontdekking. Me hiervan bewust nam ik het fototoestel in de aanslag. De vogel bleef rondvliegen en won PYGMY CORMORANT From 28 December 2000 to 1 hoogte. Hij passeerde recht boven ons en ik slaagde January 2001, the first Pygmy Cormorant Microcarbo erin een aantal keren af te drukken. De Dwerg- pygmeus for Belgium was present at Warneton and aalscholver vloog hoger en hoger en verdween richting Ploegsteert, Hainaut. It was also seen flying into Frankrijk, over de Leie. Kort nadien kwamen we France.

Corrigendum

In the paper Identification of red-backed, isabelline and change ‘Female isabellinus very rarely (if ever) show a brown shrikes by Tim Worfolk (Dutch Birding 22: 323- detectable primary-patch’ to ‘Female arenarius very 362, 2000) a small but confusing error was made. In the rarely (if ever) show a detectable primary-patch’. description of adult female arenarius (p 351), please EDITORS

64 Je lekkerste jack Een all-round jack dat je het liefst draagt als je fietst, kampeert, wandelt, vogels kijkt, kortom als je buiten bezig bent. Je lekkerste jack heeftveel zakken, een goede capuchOn, is wind- en waterdicht en je vindt het in de grootste collectie outdoor jacks van Bever Zwerfsport ® lO december 2000 r-48EYERZWERFSPORT Ov+doov l1111ova+ovç ertelden hem wat we WWW.BEVER.NL 0900-2352383 erd op een ongelovige 35 cent p/m vonden we de vogel het bekken. Druk vis Alkmaar • Almere • Amersfoort • Amsterdam • Apeldoorn • Arnhem • Breda • Den Haag • Eindhoven • Enschede e dicht benaderen om Groningen • Haarlem • Hilversum • Nijmegen • Rotterdam • Steenwijk • Utrecht • Zoetermeer • Antwerpen/Merksem nemen. Toen er een ·gaalscholver opnieuw rden onderbroken met hem opnieuw uit het erst een aanta I loka Ie tse waren. Hoewel er �en werd de vogel die ,onden. Op vrijdag 29 rste I icht op post. Kort :aalscholver aangevlo Birdfinders !le dag door kwamen ng toegestroomd. De JP onregelmatige tijd 2001/2 - TOURS TO FIVE CONTINENTS met 1 januari 2001. Britain - Norfolk • Jslesof Scilly vogel nogal vliegerig; Europe - Azores • Czech Rep • Ireland • Poland door jacht verstoord. Lesvos• Romania• Hungary •}'rance• Russia Finland & Norway Asia - India (Bharalpur & Goa) • Israel • Kazakhstan• Nepal Sri Lanka •Thailand Jecember 2000 to 1 Africa - Cape Verdes• Egypt • The Gambia• Morocco :ormorant Microcarbo Tanzania • Zimbabwe ent at Warneton and Australasia - New Zealand & Sub-Antarclic Islands lso seen flying into North America - Arizona • California • Canada & Michigan Texas • Florida • Colorado & Wyoming South America - Bolivia• Costa Rica• Ecuador & Galapagos Peru • Panama • Trinidad & Tobago

Low prices and great birding. Tours available with/without flights in DFL. For free brochure & tour reports contact

VAUGHAN ASHBY,18 MIDLEAZE SHERBORNE,DORSET,ENGLAND rarely (if ever) show a oby Dick DT9 6DY. TEL/FAX: +44-1935-817001 2male arenarius very E-MAIL: [email protected] Schoolstraat 31 2202 t-fD Nool'dwijk 5406 table primary-patch'. WEB: hUp://www.birdfinders.co.uk 1 �,,,1 071 361 94 98

111

-··