Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Zał ącznik Nr 1 do Uchwały Nr IX / 47 /2011 Rady Gminy w Naruszewie z dnia 21 czerwca 2011 roku
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI KRYSK NA LATA 2010 – 2018
„Chcemy by ć gmin ą o zrównowa Ŝonym rozwoju, z nowoczesnym rolnictwem oraz dobrym i średnim przemysłem, głównie przetwórczym, o czystym środowisku naturalnym, dobr ą infrastruktur ą techniczn ą, kultywuj ącą tradycje i dziedzictwo kulturowe, z mo Ŝliwo ści ą uprawiania ró Ŝnych form turystyki i aktywacji wypoczynku, oferuj ącą obiekty i tereny do zagospodarowania przez inwestorów” – oto strategiczne, długofalowe cele, które przy świecaj ą całej społeczno ści i władzom Gminy Naruszewo.
Naruszewo, 2011
1 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
1. WST ĘP
Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych wyzwa ń, jakie stoj ą przed Polsk ą po jej integracji z Uni ą Europejsk ą. Zasadniczym jej celem jest wzmocnienie działa ń słu Ŝą cych zmniejszaniu istniej ących dysproporcji i ró Ŝnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Plan Odnowy Miejscowo ści jest jednym z najwa Ŝniejszych elementów odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i Ŝycia mieszka ńców. Jest dokumentem o charakterze planowania strategicznego. Zawiera działania długofalowe okre ślone w horyzoncie czasowym na lata 2010-2018. Sporz ądzenie i uchwalenie takiego dokumentu stanowi niezb ędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe z „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013” , a w szczególno ści w ramach Osi 3 PROW – „Jako ść Ŝycia na obszarach wiejskich i ró Ŝnicowanie gospodarki wiejskiej”, Działanie 313, 322, 323 „Odnowa i rozwój wsi” . O ś 3 zakłada mi ędzy innymi wspieranie działa ń maj ących wpływa ć na popraw ę jako ści Ŝycia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszka ńców wsi. Konieczność opracowania Planu Odnowy Miejscowo ści wynika z Rozporz ądzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2008r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 38 poz. 220). Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk obejmuje wykaz priorytetów i celów rozwoju miejscowo ści Krysk na lata 2010 - 2018 zgodnie z dokonan ą przez społeczno ść lokaln ą analiz ą zasobów i ustaloną hierarchi ą potrzeb. Podstawowym celem przygotowania Planu w oparciu o konsultacje społeczne jest pobudzenie aktywno ści lokalnych środowisk i stymulowanie współpracy mieszka ńców na rzecz rozwoju oraz promocji warto ści zwi ązanych z miejscow ą specyfik ą społeczn ą, kulturow ą i przyrodnicz ą. Dokument Plan Odnowy Miejscowo ści został przygotowany zgodnie z wytycznymi Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz jest spójny z Lokaln ą Strategi ą Rozwoju dla obszaru Lokalnej Grupy Działania Przyjazne Mazowsze, Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Naruszewo, Strategi ą Rozwoju Powiatu Pło ńskiego, Strategi ą Rozwoju Województwa Mazowieckiego oraz Strategi ą Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa na lata 2007-2013.
2 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
2. GMINA NARUSZEWO 2.1 Charakterystyka Gminy
Gmina Naruszewo to gmina wiejska, typowo rolnicza, poło Ŝona w południowo – zachodniej cz ęś ci powiatu pło ńskiego (powiat usytuowany jest w północno – zachodniej cz ęś ci województwa mazowieckiego). Le Ŝy w odległo ści około 65 km od Warszawy i około 11 km od Pło ńska. Od północy gmina graniczy z gminami Pło ńsk i Dzierz ąŜ nia, od wschodu z gmin ą Załuski, od południa z gmin ą Czerwi ńsk nad Wisł ą, od południowego zachodu z miastem – gmin ą Wyszogród i bardzo małym odcinkiem gminy Bulkowo i powiatu płockiego. Gmina Naruszewo zajmuje powierzchni ę 160 km 2 tj. 16 000 ha, co stanowi ok. 11,56% ogólnej powierzchni powiatu. Gmin ę zamieszkuje 6 762 osób (dane z dnia 31.12.2009r.). W granicach gminy znajduj ą si ę 42 miejscowo ści. Najwi ększymi pod wzgl ędem zaludnienia miejscowo ściami s ą: Nacpolsk, Zaborowo oraz Radzymin.
Źródło: Materiały własne Urz ędu Gminy w Naruszewie
2.2 Warunki przyrodnicze
Walory środowiskowe i turystyczne gminy Naruszewo zach ęcaj ą do wypoczynku, z dala od hała śliwych i zatłoczonych miejskich aglomeracji. Środowisko naturalne gminy
3 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018 stanowi atrakcj ę dla go ści z kraju i zagranicy. Bogactwo przyrody tego obszaru niepowtarzalnie komponuje si ę z pi ęknem tutejszych krajobrazów. Gmina Naruszewo poło Ŝona jest w obr ębie Niziny Środkowomazowieckiej, na Wysoczy źnie Pło ńskiej. Tereny przecinaj ą liczne doliny oraz dolinki erozyjne. Rze źba jest bardziej urozmaicona w cz ęś ci południowej i na znacznej cz ęś ci zaj ęta przez siedliska le śne. W cz ęś ci północnej, bardziej monotonnej, istniej ą korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa. Na terenie gminy nie wyst ępuj ą wi ększe ograniczenia dla lokalizacji osadnictwa z wyj ątkiem dolin rzecznych, terenów zastoiskowych, których grunty s ą z reguły nawodnione, małospoiste i niekorzystne dla budownictwa. Teren gminy rozcinaj ą doliny Naruszewki i śurawianki – w północnej cz ęś ci oraz dolina Strugi na południu. Naruszewka jest prawobrze Ŝnym dopływem Wkry, którego obszar źródłowy le Ŝy w rejonie Radzymina. W 98% swojej długo ści jest nieuregulowana. Powierzchnia jej dorzecza wynosi 120 km² za ś całkowita długo ść rzeki to 23 km. śurawianka, za ś jest prawobrze Ŝnym dopływem Płonki, długo ści około 20,3 km. Jej źródło mie ści si ę w okolicy miejscowo ści Srebrna, na południe od Naruszewa. Struga, o długości około 14 km, swój pocz ątek ma w pobli Ŝu miejscowo ści Strzembowo, a uj ście w Wi śle.
2.3 Poło Ŝenie komunikacyjne
Oś komunikacyjn ą gminy stanowi droga krajowa Nr 50 Pło ńsk – Wyszogród. Przez teren gminy przebiegaj ą dwie drogi wojewódzkie Nr 570 Wróblewo – Naruszewo – Czerwi ńsk i Nr 571 Naruszewo – Nasielsk. Sie ć drogowa obejmuje ł ącznie – 384,8 km, z czego droga krajowa – 12,4 km, drogi wojewódzkie – 18 km, powiatowe – 71 km. 64% ogólnej długo ści dróg na terenie gminy stanowi ą drogi gminne – 247 km, w tym drogi o nawierzchni bitumicznej 42,53 km, Ŝwirowej 104,31 km, gruntowej ulepszonej 2,16 km, gruntowej naturalnej 97,10 km. Drogi gminne stanowią uzupełnienie układu
4 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018 komunikacyjnego gminy. Obsługuj ą przede wszystkim zabudow ę rozproszon ą, stanowi ą komunikacj ę wewn ątrz wsi, tworz ą powi ązania mi ędzy wsiami i ułatwiaj ą dojazdy do uŜytków rolnych. Na terenie gminy Naruszewo nie wyst ępuje transport kolejowy, natomiast komunikacj ę zbiorow ą zapewnia przedsi ębiorstwo PKS Ciechanów, oddział w Pło ńsku.
2.4 Gospodarka
Według bazy danych ewidencji działalno ści gospodarczej na terenie gminy Naruszewo zarejestrowanych jest 216 podmiotów gospodarczych (stan na 31.12.2009r.). Nie znajdziemy tu du Ŝych zakładów przemysłowych. Nieliczne z nich zatrudniaj ą wi ęcej ni Ŝ kilkana ście osób. Wi ększo ść to zazwyczaj podmioty kilku osobowe lub tzw. rodzinne. Na terenie gminy dominuj ą przedsi ębiorcy zajmuj ący si ę usługami transportowymi oraz szeroko rozumianym handlem. Stanowi ą wi ększo ść liczby przedsi ębiorców, zarejestrowanych w rejestrze działalno ści gospodarczej. Pozostałe podmioty prowadz ą działalno ść w zakresie usług fryzjerskich, hydraulicznych, malarskich, stolarskich, mechaniki pojazdowej oraz usług weterynaryjnych.
2.5 Rolnictwo
Wi ększo ść terenu gminy Naruszewo u Ŝywana jest rolniczo. Najlepsze gleby usytuowane s ą w północno – zachodniej i południowo – wschodniej cz ęś ci gminy.
Najwi ększy procentowy udział maj ą gleby klasy IIIa i IIIb. W północno – wschodnim regionie gminy wyst ępuj ą głównie gleby zaliczane w klasyfikacji do klasy IVa i IVb. S ą to obszary gleb średnio korzystne dla produkcji rolnej. Na obszar prawie 15934,3 ha u Ŝytki rolne wynosz ą 12119,63 ha, z tego:
5 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Grunty orne 10632,29 ha w tym: klasa I 0,00 ha klasa II 61,78 ha klasa III a 1142,54 ha klasa III b 2522,44 ha klasa IV a 3314,51 ha klasa IV b 1876,73 ha klasa V 1363,43 ha klasa VI 347,50 ha klasa VI z 3,37 ha Łąki 567,81 ha Pastwiska 919,53 ha
Wśród upraw tradycyjnych mo Ŝna wyró Ŝni ć upraw ę zbó Ŝ (pszenica, Ŝyto, owies, jęczmie ń i ich mieszanki), rzepaku, buraków cukrowych oraz ziemniaków. Dominuj ącym za ś kierunkiem hodowli zwierz ęcej jest głównie hodowla Ŝywca wieprzowego oraz wołowego a tak Ŝe produkcja mleka.
2.6 Ludno ść
WIEK MĘś CZY śNI KOBIETY OGÓŁEM 0 – 2 121 120 241 3 43 43 86 4 – 5 76 46 122 6 40 37 77 7 31 33 64 8 – 12 195 195 390 13 – 15 124 136 260 16 – 17 95 89 184 18 51 48 99 19 – 65 2275 - 2275 19 – 60 - 1817 1817 >65 366 - 366 >60 - 781 781 Ogółem 3417 3345 6762
Źródło: dane Urz ędu Gminy Naruszewo; stan na 31.12.2009r.
Gmin ę Naruszewo zamieszkuje 6762 osób (stan na 31.12.2009r.), w tym 3417 męŜ czyzn i 3345 kobiet. Ludno ść w wieku produkcyjnym (tj. m ęŜ czy źni w wieku od 18 do 64, kobiety w wieku od 18 do 59 ) stanowi ą 60,52%.
6 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Podczas ostatniego spisu ludno ści wykazano, Ŝe w 2002 roku 137 mieszka ńców gminy miało wykształcenie wy Ŝsze, 95 policealne, 702 średnie, 1469 zasadnicze zawodowe, 2849 podstawowe i 428 nieuko ńczone podstawowe. Bior ąc pod uwag ę zale Ŝno ść wykształcenia od płci mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe kobiety posiadaj ą lepsze wykształcenie, np. stanowi ą one 60% osób z wykształcenie wy Ŝszym, 73% z policealnym i 56% średnim. 74% ludno ści mieszka w gminie Naruszewo od urodzenia. W śród przybyłych 70% osiedliło si ę na tym terenie jeszcze przed rokiem 1988. Według danych z 2002 roku ludno ść zamieszkała na terenie gminy utrzymuje si ę przede wszystkim z pracy we własnym gospodarstwie rolnym (34%). Z pracy poza rolnictwem oraz w sektorze publicznym i prywatnym utrzymuje si ę ok. 32%. Pozostałe źródła utrzymania to miedzy innymi renty, emerytury oraz zasiłki, z których korzysta 34% mieszka ńców. 99,7% ludno ści gminy mieszka z samodzielnych mieszkaniach. W blokach (Nacpolsk, Wróblewo) mieszka około 500 osób. Przeciętna powierzchnia u Ŝytkowa mieszkania w gminie wynosi 61,7 m 2.
2.7 Szkolnictwo
Na terenie gminy Naruszewo funkcjonuje 6 szkół podstawowych (w Naruszewie, Krysku, Sobanicach, Nacpolsku, Zaborowie, Radzyminku) oraz dwa gimnazja (w Naruszewie i Nacpolsku). 1 wrze śnia 2009 roku nauk ę rozpocz ęło ł ącznie 487 uczniów w sze ściu szkołach podstawowych oraz 276 uczniów w dwóch gimnazjach. Poni Ŝsze tabele przedstawiają liczb ę uczniów w rozbiciu na poszczególne szkoły w gminie Naruszewo, w roku szkolnym 2009 – 2010:
Rok szkolny 2009 – 2010 Szkoły podstawowe Liczba Liczba uczniów oddziałów Naruszewo 148 6 Nacpolsk 101 6 Radzyminek 65 6 Krysk 66 6 Sobanice 54 6 Zaborowo 53 6 Razem 487 36
Źródło: dane Urz ędu Gminy Naruszewo; stan na 31.12.2009r.
7 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Rok szkolny 2009 – 2010 Gimnazja Liczba Liczna uczniów oddziałów Gimnazjum w Naruszewie 168 6 Gimnazjum w Nacpolsku 108 6 Razem 276 12
Źródło: dane Urz ędu Gminy Naruszewo; stan na 31.12.2009r.
W placówkach o światowych w roku szkolnym 2009 – 2010, proces edukacyjno – wychowawczy realizowało 97 nauczycieli, w tym 73 – w szkołach podstawowych i 24 w gimnazjach. Placówki o światowe funkcjonuj ą w 6 budynkach komunalnych.
2.8 Turystyka i kultura
Na terenie gminy Naruszewo znajduje si ę wiele znacz ących obiektów kultury materialnej. Mo Ŝna do nich zaliczy ć mi ędzy innymi: zespoły dworskie, parkowe, obiekty sakralne i cmentarze, dzwonnice ko ścielne a tak Ŝe stanowiska archeologiczne.
Do głównych obiektów zabytkowych Gminy Naruszewo nale Ŝą pi ękne kościoły.
Jednym z najstarszych ko ściołów jest ko ściół pw. św. Trójcy w Naruszewie . Parafia powstała prawdopodobnie w XIII wieku. Pierwsza wzmianka o ko ściele pochodzi z 1425 roku, istniał tam wówczas drewniany ko ściół św. Tomasza. Wie ś Naruszewo była własno ści ą płockich norbertanek. Po po Ŝarze ko ścioła w 1629 roku zbudowano nowy, drewniany pod wezwaniem Świ ętej Trójcy, który konsekrowano w 1645 roku. Na głównym ołtarzu znajdował si ę obraz Świ ętej Trójcy, w górze obraz św. Józefa. Ołtarze boczne były po świ ęcone Matce Boskiej Cz ęstochowskiej oraz drugi św. Annie i św. Tekli. Budowy obecnego drewnianego ko ścioła z 1786 roku dokonał ks. Konstanty Wolicki, prałat
8 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018 kapituły płockiej. Ko ściół wyposa Ŝony jest w ołtarz główny manierystyczny z XVII wieku z figur ą Matki Bo Ŝej, by ć mo Ŝe pochodz ący z ko ścioła norbertanek w Płocku. Kolejnym ko ściołem, którym mo Ŝe si ę poszczyci ć gmina jest ko ściół pw. Apostołów Piotra i Pawła w Radzyminie. Parafia powstała w drugiej połowie XIV wieku (około 1390 roku), erygowana przez bpa Ścibora z Radzymina. Na miejscu dotychczasowego ko ścioła drewnianego wzniesiono w latach 1381 – 1390, z fundacji tego Ŝ bpa Ścibora, ko ściół murowany z cegły pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. Obecny ko ściół został zbudowany w pierwszej połowie XVI wieku, za ś w latach 1763 – 1767 – jako bardzo zniszczony uległ przebudowie, której dokonał wła ściciel Radzymina, Grzegorz Smole ński, kanonik płocki. Jest to budowla orientowana, murowana z cegły, z naw ą na planie prostok ąta z w ęŜ szym prezbiterium. Ołtarz główny jest neobarokowy z obrazem Matki Boskiej z Dzieci ątkiem, podobnie ołtarze boczne tak Ŝe neobarokowe z rze źbami i obrazami. Ko ściół pw. św. Zygmunta w śukowie . Parafia powstała prawdopodobnie w pierwszej połowie XIII wieku. Obecna drewniana świ ątynia została wzniesiona w 1785 roku. Restaurowana była w latach 1870 – 1908. ostatni gruntowny remont przeprowadzono w 1974 roku. W ko ściele umieszczone s ą trzy ołtarze: jeden główny i dwa boczne pochodz ące z drugiej połowy XIX wieku. Wykonane s ą w stylu barokowym. W ołtarzu głównym umieszczony jest krucyfiks z I połowy XVIII wieku. W bocznym prawym ołtarzu znajduje si ę obraz św. Zygmunta z 1874 roku, namalowany przez Antoniego Murzynowskiego. Kolejnym dziełem tego malarza jest obraz św. Wawrzy ńca, patrona parafii. W ko ściele znajduje si ę drewniana chrzcielnica z drugiej połowy XVIII wieku.
9 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Kolejnym zabytkiem, który mie ści si ę na terenie gminy Naruszewo jest kościół Starokatolicki Mariawitów . Powstał w 1906 roku w wyniku rozłamu w polskim kościele rzymskokatolickim, który nie zaakceptował „objawie ń o Bo Ŝym Miłosierdziu” Marii Franciszki Kozłowskiej opartej na tych objawieniach działalno ści Zgromadzenia Kapłanów Mariawitów. W 1935 roku w kościele tym doszło do rozłamu wywołanego licznymi reformami arcybiskupa Jana Kowalskiego. Reformy te nie zostały uznane przez wi ększo ść wspólnoty, a arcybiskup stworzył własn ą wspólnot ę – Ko ściół Katolicki Mariawitów. Oprócz pi ęknych, zabytkowych ko ściołów w gminie Naruszewo znajdziemy Rezerwat Przyrody Noskowo . Znajduje si ę na południe od Pło ńska, na terenie le śnictwa Tusta ń. Został utworzony w 1977 roku, na mocy Zarz ądzenia Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 4 kwietnia 1977 roku. Spotka ć tu mo Ŝna rzadko spotykane zbiorowisko łęgów i gr ądów wilgotnych z wielogatunkowym drzewostanem. Głównymi gatunkami buduj ącymi drzewostan s ą olsza czarna, jesion z domieszk ą grabu i wi ązu oraz jaworu klon pospolity, d ąb szypułkowy. Warstwa runa równie Ŝ jest bogato wykształcona, dominuj ą tu mi ędzy innymi miodunka ćmawa, zawilec gajowy, zawilec Ŝółty, zło ć Ŝółta, fiołek le śny i kokorycz pełna. Najwi ększym okazem Rezerwatu Noskowo jest jesion wyniosły o średnicy 166 cm i wysoko ści 39 m. Jest to jeden z najgrubszych jesionów w Polsce. W obr ębie gminy Naruszewo wyró Ŝniaj ą si ę krajobrazowo tereny nale Ŝą ce do Obszarów Chronionego Krajobrazu. Obszary te zajmuj ą 6874,76 ha, co stanowi 43% ogólnej powierzchni gminy. Wyró Ŝnia si ę dwa fragmenty takich obszarów: Naruszewski i Krysko – Joniecki. Naruszewski Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje atrakcyjny krajobrazowo fragment Wysoczyzny Ciechanowskiej od Nasielska do Pułtuska. W skład tego obszaru wchodzi 2574,47 ha powierzchni Nadle śnictwa Pło ńsk, lasy le śnictwa: Nacpolsk (1153 ha), Tusta ń (1142 ha) oraz uroczysko Złotopolice (279,47 ha). O powierzchni ogólnej 7030,20 ha, w tym 2348,60 ha lasu. Krysko – Joniecki Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni ogólnej 9203,40 ha, w tym 889,80 ha lasów. W skład tego obszaru wchodzi 164,14 ha powierzchni Nadle śnictwa Pło ńsk oraz lasy le śnictwa Bol ęcin i Joniec.
10 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Elementami podlegaj ącymi ochronie s ą równie Ŝ pomniki przyrody o Ŝywionej i nieo Ŝywionej. Nale Ŝą do nich: jesion wyniosły, d ąb szypułkowy oraz jesion wyniosły zwany „Mocarzem”, który znajduj ą si ę na placu przed ko ściołem parafialnym w Krysku
Fot. Jesion wyniosły zwany „Mocarzem” przy ko ściele w Krysku
dąb szypułkowy na terenie parku w Radzyminie 3 topole na terenie parku w Drochowie lipa drobnolistna na terenie Naruszewa 3 d ęby szypułkowe na terenie Le śnictwa Tusta ń 5 lip drobnolistnych na terenie Le śnictwa Nacpolsk głaz narzutowy (granitognejs) na terenie gruntów wsi Wróblewo.
Na terenie gminy Naruszewo istnieje równie Ŝ siedem parków podworskich, m. in. w Zaborowie, Wróblewie, Strzembowie, Radzyminie, Pie ścidłach, Nacpolsku oraz Krysku.
11 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
3. Inwentaryzacja zasobów słu Ŝą ca uj ęciu stanu rzeczywistego 3.1 Charakterystyka miejscowo ści Krysk
Wie ś Krysk poło Ŝona jest w województwie mazowieckim w powiecie pło ńskim, gmina Naruszewo, przy drodze wojewódzkiej Nr 571 Naruszewo – Nasielsk. Za Królestwa Polskiego istniała gmina Krysk. W latach 1975 – 1998 wie ś nale Ŝała administracyjnie do województwa ciechanowskiego.
3.2 Społecze ństwo
Obecnie Krysk liczy 199 mieszka ńców (stan na 30.09.2010r.). Struktura wiekowa jest zró Ŝnicowana, co obrazuje poni Ŝsza tabela:
Wiek Ludno ść Kobiety MęŜ czy źni Ogółem 0 – 4 8 5 13 5 – 9 6 1 7 10 – 14 4 6 10 15 – 17 2 9 11 18 – 29 21 15 36 30 – 39 15 18 33 40 – 49 15 17 32 50 – 59 15 10 25 60 – 64 5 4 9 Powy Ŝej 65 8 15 23
Razem 99 100 199
źródło: dane Urz ędu Gminy Naruszewo; stan na 30.09.2010r.
12 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
3.3 Rolnictwo
Wi ększo ść terenu Kryska u Ŝytkowana jest rolniczo. Przewa Ŝaj ą gospodarstwa rolne o powierzchni od 1 ha do 5 ha (ok. 25 gospodarstw). W strukturze zasiewów dominuj ą zbo Ŝa. Na dalszych miejscach lokuj ą si ę ro śliny okopowe. Hodowla obejmuje głównie trzod ę chlewn ą i bydło.
Fot. śniwa w Krysku
3.4 Przedsi ębiorczo ść
Poło Ŝenie miejscowo ści w pobli Ŝu trasy na Gda ńsk i na Warszaw ę sprzyja osadnictwu ludzi z miast. Jest to obszar nieska Ŝony przemysłem. Podmioty gospodarcze funkcjonuj ące na tym terenie spełniaj ą rol ę usługowo-handlow ą w stosunku do podstawowej działalno ści rolniczej, zwłaszcza w zakresie usług remontowych, budowlanych i transportowych. Form ą prowadzonej działalno ści s ą najcz ęś ciej małe warsztaty i obiekty drobnej wytwórczo ści. Na terenie Kryska zarejestrowanych jest 5 przedsi ębiorców.
13 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
3.5 Rys historyczny 3.5.1 Parafia
Fot. Ko ściół pw. św. Floriana w Krysku
Krysk zasługuje na uwag ę ze wzgl ędu na niezwykł ą histori ę ko ścioła parafialnego pw. św. Floriana. Parafia powstała prawdopodobnie w połowie XIII w., cho ć nie ma na to potwierdzenia w dokumentach pisanych. Kamie ń wmurowany w najstarsz ą cz ęść ko ścioła z wyryt ą dat ą 1262 pozwala s ądzi ć, Ŝe ju Ŝ wówczas istniał tu jaki ś ko ściół, a by ć mo Ŝe była i parafia. O kryskim ko ściele wspomniano w dokumentach biskupstwa płockiego w 1448 i 1453 roku. Kolejny, by ć mo Ŝe obecny ko ściół erygował w 1481 roku kanonik Jan de Krysko. W XVI w. świ ątynia spłon ęła od uderzenia pioruna. Nast ępn ą wybudowano krótko po tym zdarzeniu, gdy Ŝ w 1598 roku konsekrowano ju Ŝ nowy, jednonawowy ko ściół pod podwójnym wezwaniem Naj świ ętszej Panny Marii i św. Floriana. Wie ś szlachecka Krysk kolejno przez wieki była własno ści ą bogatych mazowieckich rodów. Najwcze śniejszymi wła ścicielami zachowanymi w dokumentach jest rodzina Kryskich herbu Prawda. W połowie XV wieku Krysk był rodow ą siedzib ą wojewody płockiego Ninogniewa Kryskiego, którego syn w 1463 roku został plebanem w Krysku. W 2-iej połowie XVI wieku Krysk był siedzib ą rodow ą Nakwaskich, w XVII wieku nale Ŝał do Sołtyków. W 1-ej połowie XIX wieku wła ścicielami Kryska i kolatorami ko ścioła parafialnego była rodzina Małowieskich, od lat 70-tych XIX wieku ziemie te przeszły na własno ść rodu Karczewskich. Rodziny te czynnie wł ączały si ę w remonty, rozbudowy i restauracje świ ątyni.
14 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
W pocz ątku XIX wieku jednak ze wzgl ędu na „brak dozoru” ko ściół popadł w ruin ę. Świ ątyni ę odnowiono w 1850 roku staraniem proboszcza Franciszka Dzieko ńskiego. Prace renowacyjne trwały jeszcze w 1884 roku. W tygodniku „Biesiada Literacka” znajdujemy zdj ęcie kryskiej świ ątyni z 1885 roku.
Na zdj ęciu prezentuje si ę ko ściół jeszcze przed znacznym jego powi ększeniem na pocz ątku XX wieku. W latach 1906-1907 powa Ŝnie rozbudowano świ ątyni ę. Przedłu Ŝon ą naw ę i powi ększono wn ętrze o dwa prz ęsła zachodnie i now ą zakrysti ę na osi prezbiterium. Powstała zupełnie nowa fasada z trójk ątnym szczytem wzorowanym na poprzednim. Gruntownej restauracji zabytek ten poddany był równie Ŝ w 1971 roku, wtedy te Ŝ zmieniono pokrycie dachu zakładaj ąc blach ę. W tamtym czasie obiekt uzyskał zasadniczo obecny kształt.
Fot. Ko ściół pw. św. Floriana w Krysku – sceneria zimowa
15 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
3.5.2 Szkolnictwo
Fot. Szkoła Podstawowa w Krysku
Wa Ŝną rol ę w Ŝyciu parafii odgrywały szkoły parafialne i klasztorne, których zadaniem było wychowywanie młodzie Ŝy w duchu religijnym, a w okresie pó źniejszym przygotowanie do zaj ęć praktycznych. Prawdopodobnie w parafii Krysk tak Ŝe zorganizowano placówk ę o światow ą dla dzieci chłopskich, zwłaszcza w okresie zimowym. W pocz ątkach XX w. istniała na terenie Kryska czteroklasowa szkoła podstawowa. Zaj ęcia prowadziła jedna nauczycielka, która prawdopodobnie pod wzgl ędem materialnym wspierana była przez dziedzica, w tym czasie był to Wiesław Raci ęcki, gdy Ŝ jak pami ętali uczniowie „ nauczycielce przynosili obiady ze dworu”. Budynek szkolny stanowił nieistniej ący ju Ŝ czworak dworski. W 1940r. pałac dworski opu ścili jego prawowici wła ściciele – pa ństwo D ąbrowscy. W okresie okupacji hitlerowskiej budynek zajmowali Niemcy. Wiosn ą 1945r. miejscowy organista Chonchera „ sprowadził ” do Kryska Stanisława Piotrowskiego i zaproponował mu nauczanie młodzie Ŝy. Na zebraniu ogółu mieszka ńców Kryska ustalono, Ŝe szkoła b ędzie si ę mie ści ć w pałacu podworskim, a nauczyciela utrzymywa ć b ędą mieszka ńcy. Lokal nie był wyposa Ŝony w niezb ędny sprz ęt szkolny. Chłopi samodzielnie wykonali ławki i inne przedmioty niezbędne w izbie lekcyjnej. Tak powstała szkoła powszechna o programie nauczania czterech klas podstawowych. Rozpocz ęła sw ą działalno ść 27 sierpnia 1945r. Była to filia szkoły w Naruszewie. Pocz ątkowo nauczano młodzie Ŝ i dorosłych.
16 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Dzie ń 29 sierpnia 1965 r. był dniem doniosłym i uroczystym dla mieszka ńców Kryska. W tym dniu w obecno ści władz pa ństwowych i licznie zgromadzonych mieszka ńców z okolicznych wsi, został przekazany społecze ństwu nowy budynek szkolny.
Fot. Szkoła Podstawowa w Krysku (widok od drogi wojewódzkiej)
Spełniły si ę marzenia całych pokole ń mieszka ńców wsi o szkole z prawdziwego zdarzenia. Była to szkoła jak wiele innych z okresu akcji Władysława Gomułki - „ Tysi ąc szkół na Tysi ąclecie ”.Budynek szkolny l śnił biel ą ścian, połyskiwał taflami szyb, sprawiał imponuj ące wra Ŝenie. Posiadał 6 sal lekcyjnych, sal ę rekreacyjn ą i świetlic ę, wyposa Ŝony w centralne ogrzewanie, kanalizacj ę i bie Ŝą cą wod ę. Obok szkoły wybudowano dom dla nauczycieli i budynek gospodarczy. Prace budowlane były przeprowadzane przez przedsi ębiorstwo Budowy Osiedli Robotniczych w Ciechanowie. Rok szkolny 1965/1966 przyniósł te Ŝ now ą organizacj ę szkoły. Prac ę w 7-letniej szkole podstawowej podj ęli: Stanisław Szeski – kierownik, Danuta Doma ńska, Wacława Dutkiewicz, Alina Szeska, Władysława Wronka, Helena Podgórska – nauczycielka w filii w Rąbie Ŝy. Nauk ę podj ęło 155 uczniów. Lata 1965-1967 to czas podnoszenia poziomu oświaty i zagospodarowywania szkoły: zaopatrzenie w pomoce, organizacja boiska, które przy pomocy rodziców udało si ę teren ogrodzi ć siatk ą. Rok szkolny 1970/71 przynosi zmiany. Nauk ę rozpoczyna mniejsza liczba uczniów ze wzgl ędu na usamodzielnienie si ę dotychczasowej filii w R ąbie Ŝy. Od 1-go listopada 1970 r. funkcj ę kierownika szkoły Wydział O światy i Kultury w Pło ńsku przekazał Alinie Szeskiej. W roku szkolnym 1972/73 rozpocz ęto realizacj ę reformy o światy. Realizowano program 8-letniej szkoły podstawowej.
17 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
W „nowej” szkole pracowało 5 nauczycieli, istniały klasy ł ączone ( III i IV, V i VI ). Rok szkolny 1973/74 przyniósł zmiany kadrowe. Dyrektorem szkoły został Ireneusz Kostrzewa, pełni ący t ę funkcj ę do 1975 r. i ponownie w latach 1982-1994. W 1975 r. otoczenie szkoły zmieniło swój wygl ąd i nabrało funkcjonalnego charakteru. Budowa drogi asfaltowej w Krysku przyniosła korzy ści w postaci drogi dojazdowej do budynku szkolnego. W latach 1975-1982 obowi ązki dyrektora szkoły pełniła Maria Kostrzewa. W roku szkolnym 1985/86 zwi ększyła si ę liczba uczniów szkoły wynikaj ąca z obni Ŝenia organizacji dotychczasowej filii w Postró Ŝu. W 1986 r. filia została ostatecznie rozwi ązana. W 1994 r. obowi ązki dyrektora przej ął Maciej Adamuszewski. W latach 1996-2000 budynek przeszedł kolejne remonty: elewacja budynku, wymiana instalacji grzewczej, remonty łazienek, wymiana okien. Szkoła zyskała tak Ŝe nowe boisko. Rok szkolny 1999/2000 przyniósł kolejn ą reform ę o światy. Szkoła stała si ę 6-letni ą szkoł ą podstawow ą. Dobrze przygotowana kadra nauczycielska rozpocz ęła realizacj ę nowych programów nauczania i przygotowania młodzieŜy do uczestnictwa w ró Ŝnych formach Ŝycia społecznego. Rok 2004 przynosi zmiany na stanowisku kierowniczym. Dyrektorem szkoły zostaje Marzanna Szacherska. W 2007 roku obowi ązki dyrektora przej ęła El Ŝbieta Marciniak.
3.6 Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza wsi
Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk powstał przy aktywnej współpracy mieszka ńców wsi. Została powołana grupa inicjatywna w celu określenia potrzeb mieszka ńców oraz w celu zdiagnozowania stanu obecnego i planów na przyszło ść .
Poni Ŝej zostało przedstawione zestawienie pyta ń, na które odpowiadali mieszka ńcy wsi.
Stan obecny Stan planowany Pytanie (jak jest?) (jak by ć powinno?)
Co wie ś wyró Ŝnia? Korzystne poło Ŝenie Wie ś bezpieczna, geograficzne i przyrodnicze: uporz ądkowana, czysta, • duŜa lesisto ść terenu, estetyczna i atrakcyjna dla Blisko ść aglomeracji miejskiej mieszka ńców – Pło ńsk, Warszawa Wykorzystanie terenów Zwarta zabudowa wsi le śnych i zabytkowych do
18 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Wodoci ągi podniesienia atrakcyjno ści Atrakcyjne warunki do rekreacyjnej i turystycznej mieszkania Kryska
Jakie pełni funkcje? Mieszkalna Nowoczesna infrastruktura drogowa i techniczna Rolnicza zaspokajaj ąca potrzeby sp ędzania wolnego czasu
Kim s ą mieszka ńcy? Rolnicy i ich rodziny Aktywny udział mieszka ńców w Ŝyciu Osoby utrzymuj ące si ę z pracy społecznym i kulturowym poza rolnictwem, doje ŜdŜaj ące wsi do pracy poza miejscem zamieszkania Drobni przedsi ębiorcy, wła ściciele sklepów spo Ŝywczo - przemysłowych
Co daje mieszka ńcom Rolnictwo Uaktywnianie terenu do usług utrzymanie? Praca w firmach prywatnych, turystycznych, letniskowych urz ędach administracji i rekreacyjnych samorz ądowej i pa ństwowej Uaktywnianie usług w gospodarstwach agroturystycznych
Jak wie ś jest Działa Rada Parafialna Społecze ństwo zaanga Ŝowane zorganizowana? w rozwi ązywanie problemów społecznych wsi Wzrost zainteresowania społecze ństwa udziałem w imprezach kulturowych i sportowych oraz szukaniem sposobów uzyskania środków finansowych
W jaki sposób We wsi jest sołtys i Rada Wi ększy udział mieszka ńców rozwi ązywane s ą Sołecka, wszelkie problemy s ą w rozwi ązywaniu problemów problemy społeczne? rozwi ązywane na spotkaniach wsi, współdziałanie z gmin ą na poziomie sołectwa w sprawach dotycz ących wsi
19 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Demokratycznie, z poszanowaniem godno ści człowieka
Jakie obyczaje Obchodzone s ą wszystkie Organizowanie imprez, piel ęgnuje i rozwija świ ęta ko ścielne, np. odpusty festynów kulturowych wie ś? parafialne, do Ŝynki parafialne i sportowych, które zintegruj ą Młodzie Ŝ organizuje mieszka ńców i bardziej przedstawienie jasełkowe zaanga Ŝuj ą ich w sprawy w okresie publiczne Bo Ŝonarodzeniowym
Jaki wie ś ma wygl ąd? Wie ś o do ść zwartej Wyznaczenie zabudowie i zagospodarowanie obszaru Przez wie ś przebiega przestrzeni publicznej asfaltowa droga Zorganizowanie miejsca Budynki s ą zadbane rekreacyjno- i utrzymane estetycznie wypoczynkowego dla dzieci i mieszka ńców dorosłych Budowa nowych dróg i ci ągów pieszych Wie ś czysta, zadbana, z du Ŝą ilo ści ą naturalnej zieleni
Jakie jest rolnictwo? Rolnictwo w znacznej cz ęś ci Rolnictwo spełniaj ące na do ść dobrym poziomie, standardy Unii Europejskiej: specjalizuj ące si ę w produkcji efektywne, ekonomiczne, ro ślinnej i zwierz ęcej nowoczesne i ekologiczne
Jaka jest infrastruktura Niedostateczna infrastruktura Zadawalaj ąca infrastruktura techniczna? drogowa – drogi drogowa nieutwardzone Utwardzona wi ększo ść dróg Brak kanalizacji Wie ś wyposa Ŝona Wie ś w pełni zwodociągowana w urz ądzenia kanalizacyjne Niedostateczne o świetlenie (oczyszczalnie przydomowe) Wie ś w pełni o świetlona
20 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
4. Ocena mocnych i słabych stron miejscowo ści Krysk - Analiza SWOT
Analiza SWOT jest jedn ą z prostszych i najcz ęś ciej stosowanych technik analitycznych. Skrót SWOT pochodzi od czterech angielskich słów: Strenghts (silne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse), Threats (zagro Ŝenia). Powy Ŝsze poj ęcia nale Ŝy rozumie ć nast ępuj ąco: - SZANSE – to zewn ętrzne zjawiska i tendencje wyst ępuj ące w otoczeniu, które odpowiednio wykorzystane b ędą impulsem rozwoju oraz osłabi ą wyst ępuj ące negatywne zjawiska. - ZAGRO śENIA – to wszystkie zewn ętrzne zjawiska postrzegane jako bariery dla rozwoju gminy, utrudnienia, dodatkowe koszty działania. Istnienie zagro Ŝeń musi by ć brane pod uwag ę przy planowaniu podejmowanych działa ń. - MOCNE STRONY – to walory wynikaj ące z uwarunkowa ń wewn ętrznych wsi, które w pozytywny sposób wyró Ŝniaj ą j ą spo śród innych. Mocne strony mog ą by ć zarówno obiektywnie dane przez natur ę (np. liczba osób w wieku produkcyjnym) jak i by ć zasług ą lokalna społeczno ści (np. wysoki poziom mobilno ści i przedsi ębiorczo ści). - SŁABE STRONY – to konsekwencja ogranicze ń zasobów i niedostatecznego ukształtowania uwarunkowa ń wewn ętrznych. Mog ą one dotyczy ć całej wsi, jak i jej cz ęś ci. Mog ą dotyczy ć wszystkich aspektów funkcjonowania wsi, b ądź jej poszczególnych elementów. Wła ściwe zdiagnozowanie poszczególnych czynników na osiągniecie celów, którym słu Ŝy analiza SWOT. Celem tym jest: unikanie zagro Ŝeń, wykorzystywanie szans, wzmacnianie słabych stron, opieranie si ę na mocnych stronach.
Podczas konsultacji społecznych została przeprowadzona analiza wewn ętrzna i zewn ętrzna uwarunkowa ń rozwojowych uwzgl ędniaj ąc silne i słabe strony wsi Krysk oraz szanse i zagro Ŝenia. W wyniku przeprowadzonej analizy SWOT ustalono mocne strony, na których nale Ŝy oprze ć dalszy rozwój wsi, a tak Ŝe słabe strony, których oddziaływanie nale Ŝy zminimalizowa ć.
Mocne strony: Dobry stan środowiska naturalnego Dogodne poło Ŝenie komunikacyjne Du Ŝy potencjał ludzki, aktywni i gospodarni mieszka ńcy Akceptacja potencjalnych inwestorów
21 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Elastyczne, dostosowuj ące si ę do rynku indywidualne rolnictwo Potencjał dla rozwoju agroturystyki i produkcji zdrowej Ŝywno ści – walory krajoznawczo-turystyczne
Słabe strony: Niski stan zasobno ści gospodarstw Ograniczony rozwój działalno ści pozarolniczej Niewystarczaj ąca infrastruktura drogowa Brak placu zabaw, w którym dzieci mogłyby aktywnie sp ędza ć czas wolny Niewystarczaj ąca infrastruktura sportowa Wysoki poziom bezrobocia Rozdrobnienie gospodarstw rolnych
Szanse: Mo Ŝliwo ść uzyskania dofinansowania inwestycji ze środków Unii Europejskiej Aktywno ść mieszka ńców Rozwój bazy sportowo-rekreacyjnej Wykorzystanie dogodnego poło Ŝenia komunikacyjnego w celu ułatwienia dost ępu do obiektów sportowo-rekreacyjnych i obiektów u Ŝyteczno ści publicznej Rozwój turystyki i agroturystyki
Zagro Ŝenia: Niski przyrost naturalny, starzenie si ę społecze ństwa Spadek opłacalno ści produkcji rolniczej Perspektywa odpływu wykształconej młodzie Ŝy, emigracja zarobkowa Zjawiska patologiczne
5. Planowane kierunki rozwoju wsi
Podczas prac nad Planem Odnowy Miejscowo ści Krysk przeprowadzono spotkania z mieszka ńcami, podczas których zidentyfikowano potrzeby oraz okre ślono zadania inwestycyjne do realizacji na terenie wsi. Stworzona została lista zada ń priorytetowych i przedsi ęwzi ęć aktywizuj ących lokaln ą społeczno ść . Celem strategicznym planowanych
22 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018 działa ń jest wzrost atrakcyjno ści wsi poprzez zapewnienie jej dynamicznego rozwoju i stworzeniu jak najlepszych warunków Ŝycia jej mieszkańców. Strategia rozwoju Gminy Naruszewo wytycza cel najwaŜniejszy, jakim jest zrównowa Ŝony rozwój gminy. Jednocze śnie wskazuje obszary, które musz ą sta ć si ę miejscem niezb ędnych inwestycji i działa ń, które musz ą zosta ć wykonane, aby cel strategiczny został zrealizowany.
Lokalny Plan Rozwoju miejscowo ści Krysk wytycza trzy kierunki rozwoju:
1. Rozwój rolnictwa i alternatywnych źródeł dochodów dla mieszka ńców gminy. 2. Rozwój infrastruktury technicznej. 3. Rozwój infrastruktury społecznej.
W ramach pierwszego kierunku wytyczono trzy zakresy działa ń: • Rozwój nowoczesnego rolnictwa i le śnictwa. • Rozwój agroturystyki i turystyki weekendowej. • Rozwój drobnej przedsi ębiorczo ści i otoczenia rolnictwa.
Wytyczone zakresy działa ń w ramach kierunku drugiego to: • Uzupełnienie sieci wodoci ągowej, rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej oraz regulacja stosunków wodnych. • Budowa i modernizacja infrastruktury drogowej. • Rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej. • Stworzenie systemu zbierania i likwidacji odpadów.
W ramach kierunku trzeciego wytyczono nast ępuj ące zakresy działa ń: • Zapewnienie bezpiecze ństwa publicznego. • Zapewnienie mo Ŝliwo ści nowoczesnego kształcenia. • Ograniczenie niedostosowania społecznego. • Rozwój amatorskiego ruchu artystycznego i zapewnienie dost ępno ści do dóbr kultury.
Wszelkie podejmowane przez społeczno ść miejscowo ści Krysk inicjatywy maj ą na celu taki rozwój wsi, aby w 2018 roku była ona miejscem współpracy społeczno ści lokalnej,
23 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018 godnego Ŝycia, odpoczynku i rekreacji, atrakcyjnym dla turystów, przy wykorzystaniu wszystkich swoich walorów i potencjału.
Aby wizja osi ągni ęcia takiego stanu była mo Ŝliwa do zrealizowania okre ślono ogólne cele strategiczne.
Są to: • poprawa jako ści Ŝycia oraz bezpiecze ństwa na wsi • poprawa stanu infrastruktury drogowej • zwi ększenie stopnia zaanga Ŝowania mieszka ńców w sprawy wsi • wzrost integracji społecznej • poprawa atrakcyjno ści wsi pod wzgl ędem turystycznym • poprawa wizerunku i estetyki miejscowo ści Krysk
6. Opis planowanych zada ń inwestycyjnych i przedsi ęwzi ęć aktywizuj ących społeczno ść lokaln ą w latach 2010-2018
Realizacja planowanych zada ń inwestycyjnych i przedsi ęwzi ęć aktywizuj ących społeczno ść lokaln ą w latach 2010-2018 przyczyni si ę do podniesienia standardów Ŝycia, poprawy bezpieczeństwa mieszka ńców wsi Krysk i wpłynie pozytywnie na popraw ę estetyki w sołectwie. Rozwój infrastruktury technicznej ma znaczenie dla rozwoju lokalnej gospodarki i zaspokajaniu potrzeb społecznych mieszka ńców. Celem planowanych zada ń jest wzmocnienie roli centrum wsi Krysk jako przestrzeni spotka ń i rekreacji. Realizacja projektów przyczyni si ę równie Ŝ do zwi ększenia atrakcyjno ści miejscowo ści poprzez zagospodarowanie przestrzeni publicznej w jej centrum. W miejsce dawnych funkcji centrum, które zanikły, społeczno ść chce wprowadzi ć nowe odpowiadaj ące aktualnym potrzebom. Wzbogacenie oferty centrum wsi z pewno ści ą przyczyni si ę do mobilizacji lokalnej społeczno ści i pobudzania jej aktywno ści. Koncentracja zabudowy wokół centrum ograniczy proces degradacji walorów krajobrazowych rozproszoną zabudow ą.
24 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Zestawienie planowanych zada ń inwestycyjnych i przedsi ęwzi ęć aktywizuj ących społeczno ść lokaln ą w latach 2010 – 2018:
1. Odnowa wsi poprzez budow ę parkingu przy ko ściele parafialnym w Krysku 2. Modernizacja i doposa Ŝenie boiska sportowego w Krysku 3. Budowa placu zabaw przy Szkole Podstawowej w Krysku 4. Budowa chodników w centrum miejscowo ści Krysk 5. Budowa oświetlenia ulicznego w centrum wsi Krysk 6. Organizowanie imprez kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych
Ad.1 Odnowa wsi poprzez budow ę parkingu przy ko ściele parafialnym w Krysku
Projekt przewiduje wybudowanie parkingu z płyt a Ŝurowych w bezpo średnim sąsiedztwie zabytkowego Ko ścioła w Krysku. Obecnie istnieje jedyni wyznaczone, nieutwardzone miejsce do parkowania, nie pozwalaj ące na korzystanie z niego w okresie niepogody. Jednocze śnie nie posiada wydzielonych miejsc parkingowych oraz wła ściwego oznakowania. Inwestycja przyczyni si ę do poprawy stanu technicznego tego terenu, co umo Ŝliwi korzystanie z parkingu przez cały rok niezale Ŝnie od warunków atmosferycznych. Budowa parkingu umo Ŝliwi bezproblemowe parkowanie samochodów. Przedsi ęwzi ęcie będzie miało wpływ na kształtowanie wizerunku miejscowo ści oraz jej estetyczny wygl ąd. Ponadto wzro śnie standard Ŝycia społeczno ści lokalnej oraz nast ąpi poprawa bezpiecze ństwa i funkcjonalno ści u Ŝytkowników dróg.
Ad.2 Modernizacja i doposa Ŝenie boiska sportowego w Krysku
Przedmiotem projektu b ędzie modernizacja i doposa Ŝenie istniej ącego boiska sportowego w Krysku. Jest to zadanie, które pozwoli na organizacj ę aktywnego i zdrowego sp ędzania wolnego czasu przez mieszka ńców wsi Krysk i przyczyni si ę do poprawy dost ępno ści bazy sportowej. Stan techniczny istniej ącego boiska (m.in.: zły stan murawy, zniszczone trybuny) nie odpowiada obecnym standardom i wymaga gruntownej modernizacji. Ruch na świe Ŝym powietrzu poprawia sprawno ść fizyczn ą i uczy warto ściowego, wspólnego sp ędzania wolnych chwil. Boisko b ędzie równie Ŝ miejscem organizacji imprez sportowych i rekreacyjnych o charakterze lokalnym i ponad lokalnym. Realizacja zadania wpłynie
25 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018 niew ątpliwie na zwi ększenie atrakcyjno ści wsi Krysk, wzrost liczby osób uprawiaj ących sport, rozwój młodych talentów sportowych, zwi ększenie popularyzacji sportu w śród młodzie Ŝy i osób dorosłych oraz popraw ę stanu zdrowia i kondycji mieszka ńców (w szerszej perspektywie czasowej).
Ad.3 Budowa placu zabaw przy Szkole Podstawowej w Krysku
Na przestrzeni kilku ostatnich lat obserwuje si ę w sołectwie znacz ący wzrost liczby urodze ń. Aby sprosta ć potrzebom i oczekiwaniom z tym zwi ązanym samorz ąd czyni starania o wybudowanie przy Szkole Podstawowej w Krysku placu zabaw dla dzieci. Na dzie ń dzisiejszy miejscowo ść nie oferuje dzieciom i młodzie Ŝy Ŝadnych rozrywek na świe Ŝym powietrzu. Głównym celem jest zapewnienie najmłodszym mieszka ńcom miejscowo ści bezpiecznego, atrakcyjnego sp ędzania czasu przez zabaw ę pod okiem rodziców w miejscu zorganizowanym i spełniaj ącym wszelkie wymogi bezpiecze ństwa. Zagospodarowanie terenu zabaw urz ądzeniami (m.in. hu śtawki, bujaki, piaskownice itp.) dostosowanymi do wieku i mo Ŝliwo ści rozwojowych dziecka w naturalny sposób stwarza dobre warunki dorosłym do sprawowania opieki nad bawi ącymi si ę dzie ćmi. Konsekwencj ą wdro Ŝenia projektu b ędzie poprawa bezpiecze ństwa dzieci podczas gier i zabaw, a tak Ŝe poprawa stanu jako ści infrastruktury społecznej we wsi.
Ad. 4 Budowa chodników w centrum miejscowo ści Krysk
Obecny stan zagospodarowania centrum wsi Krysk, a zwłaszcza układ komunikacyjny (drogi, chodniki, parkingi) pozostawia wiele do Ŝyczenia. Brak jest przede wszystkim chodników dla pieszych i parkingów, co jest bardzo uci ąŜ liwe zarówno dla samych mieszka ńców, jak równie Ŝ przyjezdnych. Budowa chodników ma priorytetowe znaczenie dla pieszych podró Ŝuj ących do ko ścioła parafialnego i na cmentarz w Krysku czy te Ŝ na boisko sportowe. Osoby te musz ą ust ępowa ć miejsca jad ącym ruchliw ą drog ą wojewódzk ą samochodom, schodz ąc na nierówne pobocza lub trawnik. Brak chodników jest uci ąŜ liwy dla mieszka ńców Kryska szczególnie zim ą (zalegaj ący na poboczach śnieg), wiosn ą (odwil Ŝ) i po obfitych opadach deszczu. Budowa chodników przyczyni si ę do poprawy bezpiecze ństwa mieszka ńców wsi, a szczególnie dzieci i młodzie Ŝy ucz ęszczaj ącej do Szkoły Podstawowej w Krysku. Inwestycja wpłynie na popraw ę wizerunku miejscowo ści jak te Ŝ przyczyni si ę do poprawy
26 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018 jako ści Ŝycia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych mieszka ńców. Nowoczesny chodnik ułatwi przemieszczanie si ę osobom starszym i niepełnosprawnym, które b ędą miały mo Ŝliwo ść wł ączenia si ę w Ŝycie społeczno – kulturalne wsi Krysk poprzez uczestnictwo w spotkaniach, festynach i imprezach organizowanych na boisku sportowym, jak równie Ŝ pozwoli im na udział w Ŝyciu parafii Krysk poprzez aktywne uczestnictwo w uroczysto ściach i wydarzeniach organizowanych przez Ko ściół, w szczególno ści uczestnictwo w ko ścielnym chórze, parafialnych odpustach i do Ŝynkach.
Ad. 5 Budowa i uzupełnienie oświetlenia ulicznego w centrum wsi Krysk
Celem inwestycji jest poprawa bezpiecze ństwa u Ŝytkowników dróg oraz zapewnienie komfortu widzenia wszystkim uczestnikom ruchu drogowego. Przedsi ęwzi ęcie b ędzie miało wpływ na kształtowanie wizerunku miejscowo ści oraz jej estetyczny wygl ąd.
Ad. 6 Organizowanie imprez kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych
Organizacja imprez kulturalnych typu: Dzie ń Babci i Dziadka, Dzie ń Matki, Dzie ń Seniora, Spotkanie Wigilijno – Opłatkowe, festyny wiejskie, Dzie ń Dziecka a tak Ŝe organizowanie dorocznych zawodów po Ŝarniczych oraz sportowych, do Ŝynek wiejskich bardzo pozytywnie wpłynie na polepszenie jako ści Ŝycia mieszka ńców wsi Krysk. Organizowanie imprez ma na celu kultywowanie tradycji i integracj ę społeczno ści lokalnej, a tak Ŝe umo Ŝliwia aktywne sp ędzanie wolnego czasu.
27 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
6.1 Harmonogram i szacunkowe koszty zada ń inwestycyjnych i przedsi ęwzi ęć aktywizuj ących społeczno ść lokaln ą w latach 2010-2018
Szacunkowy koszt Planowany termin Nazwa zadania planowanego zadania realizacji
Odnowa wsi poprzez budow ę parkingu przy ko ściele parafialnym 150 ty ś. zł Rok 2011/2012 w Krysku
Modernizacja i doposa Ŝenie boiska 100 ty ś. zł Rok 2012/2013 sportowego w Krysku
Budowa placu zabaw przy Szkole 150 ty ś. zł Rok 2012/2013 Podstawowej w Krysku
Budowa chodników w centrum 300 ty ś. zł Rok 2013/2014 miejscowo ści Krysk
Budowa i uzupełnienie oświetlenia 80 ty ś. zł Rok 2011-2013 ulicznego w centrum wsi Krysk
Organizowanie imprez kulturalnych, 10 ty ś. zł / corocznie Rok 2010-2018 rekreacyjnych i sportowych
28 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
LEGENDA
Odnowa wsi poprzez budow ę parkingu przy ko ściele parafialnym w Krysku
Modernizacja i doposa Ŝenie boiska sportowego w Krysku
Budowa placu zabaw przy Szkole Podstawowej w Krysku
Budowa chodników w centrum miejscowo ści Krysk
Budowa i uzupełnienie o świetlenia ulicznego w centrum wsi Krysk
29 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
6.2 Opis i charakterystyka obszaru o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, sprzyjaj ących nawi ązywaniu kontaktów społecznych, ze wzgl ędu na ich poło Ŝenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne, w szczególno ści poprzez odnawianie lub budow ę placów parkingowych, chodników lub o świetlenia ulicznego.
Wie ś Krysk ze wzgl ędu na swoje poło Ŝenie i walory historyczno – kulturowe jest miejscowo ści ą bardzo atrakcyjn ą pod wzgl ędem turystycznym i osadniczym. Obszarem o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców sprzyjaj ącym nawi ązywaniu kontaktów w miejscowo ści Krysk jest centrum wsi (obszar ten zaznaczono na mapie pogl ądowej kolorem niebieskim - mapa nr 3). Centrum stanowi obszar poło Ŝony wzdłu Ŝ drogi wojewódzkiej Nr 571 Naruszewo – Nasielsk. Ma on długo ść ok. 0,8 km. Rozpoczyna si ę przy cmentarzu parafialnym, a ko ńczy za boiskiem gminnym.
30 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Mapa nr 3. Mapa obrazuj ąca granice centrum miejscowo ści Krysk oraz obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców
LEGENDA
Granice centrum miejscowo ści Krysk
Obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców
Aktualnie w centrum wsi znajduj ą si ę: • ko ściół rzymsko-katolicki pw. św. Floriana, • cmentarz parafialny, • szkoła podstawowa, • sklep przemysłowo-spo Ŝywczy, • boisko gminne (boisko do piłki no Ŝnej i siatkówki), • zakład kamieniarski, • stacja gazu LPG.
31 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Ze wzgl ędu na poło Ŝenie tego terenu oraz cechy funkcjonalno - przestrzenne obszar ten sprzyja nawi ązywaniu kontaktów społecznych. Jest to główny teren pełni ący funkcje kulturalno - oświatowe oraz sportowo - rekreacyjne dla mieszka ńców Kryska. W ko ściele pw. św. Floriana corocznie odbywaj ą si ę do Ŝynki parafialne, odpusty ku czci patrona oraz jasełka. Co roku w sierpniu ko ściół i plac wokół kościoła jest miejscem postoju i odpoczynku pieszej, warmi ńskiej pielgrzymki na Jasną Gór ę. Na boisku gminnym odbywaj ą si ę zawody sportowe (turnieje piłkarskie o puchar wójta) oraz zawody sportowo - po Ŝarnicze z udziałem wszystkich jednostek ochotniczej stra Ŝy po Ŝarnej z terenu gminy Naruszewo, natomiast w Szkole Podstawowej w Krysku organizowane są imprezy kulturalne m.in.: Dzie ń Babci i Dziadka, Dzie ń Matki, Dzie ń Seniora, Dzie ń Dziecka oraz spotkania wigilijno – opłatkowe. Zaplanowane przez mieszka ńców w tym obszarze inwestycje przyczyni ą si ę do zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, letników i turystów. Wpłyn ą korzystnie na popraw ę Ŝycia mieszka ńców oraz pozwol ą na podniesienie atrakcyjno ści turystycznej i inwestycyjnej miejscowo ści Krysk.
Fot. Do Ŝynki Parafialne w Krysku
32 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
Fot. Gminne zawody w czwórboju lekkoatletycznym_SP w Krysku
Fot. Do Ŝynki Parafialne w Krysku
Fot. Turniej Piłkarski o Puchar Wójta Gminy Naruszewo_boisko gminne w Krysku
33 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
7. Planowana inwestycja – opis 7.1 Opis planowanego przedsi ęwzi ęcia realizowanego w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 O ś 3 Jako ść Ŝycia na obszarach wiejskich i ró Ŝnicowanie gospodarki wiejskiej, Działanie 313, 322, 323 „Odnowa i rozwój wsi”
Nazwa zadania:
„Odnowa wsi poprzez budow ę parkingu przy ko ściele parafialnym w Krysku”
Cel zadania oraz przeznaczenie:
Budowa parkingu przy ko ściele parafialnym w Krysku
Rozwój miejscowo ści odbywa si ę w oparciu o najwa Ŝniejsze, strategiczne dla miejscowo ści obiekty. Z pewno ści ą, najwa Ŝniejszym dla wsi Krysk obiektem jest wybudowany wielkim wysiłkiem społeczno ści lokalnej ko ściół parafialny. W ko ściele i przy ko ściele koncentruje si ę znaczna cz ęść Ŝycia społecznego. Je Ŝeli doł ączymy do tego działania odbywaj ące si ę w s ąsiaduj ącej w niewielkiej odległo ści z terenem parafii Szkole Podstawowej to oka Ŝe si ę, Ŝe teren ten stanowi miejsce koncentracji Ŝycia społecznego a wi ęc stanowi centrum wsi. Zapewnienie odpowiedniej infrastruktury w tym przypadku jest zadaniem priorytetowym. Odpowiednio zaprojektowany plac przyko ścielny stanie si ę tak Ŝe wizytówk ą miejscowo ści podnosz ącą jej walory estetyczne. Brak parkingów przy ko ściele parafialnym w Krysku jest uci ąŜ liwy zarówno dla mieszka ńców wsi, jak równie Ŝ dla osób przyjezdnych. Kierowcy swoje samochody zmuszeni są parkowa ć na poboczach drogi wojewódzkiej lub na drogach gminnych, b ądź na trawnikach, co powoduje znaczne utrudnienia w ruchu, zwłaszcza dla pieszych, którzy zmuszeni s ą omija ć zaparkowane pojazdy i wychodz ąc na środek ruchliwej drogi wojewódzkiej stwarzaj ą niebezpiecze ństwo zarówno dla siebie jak i dla zmotoryzowanych. Budowa parkingu przy ko ściele parafialnym w Krysku zwi ększy bezpiecze ństwo uŜytkowników dróg przechodz ących przez t ę miejscowo ść . Realizacja zadania przyczyni si ę równie Ŝ do zwi ększenia atrakcyjno ści miejscowo ści poprzez zagospodarowanie przestrzeni publicznej. Poprawi si ę funkcjonalno ść terenu oraz estetyka centrum wsi. Parking b ędzie stanowił niezb ędne zaplecze infrastrukturalne dla mieszka ńców wsi oraz osób odwiedzaj ących Krysk, m.in. bior ących udział w organizowanych corocznie przez proboszcza parafii Krysk oraz parafian do Ŝynkach parafialnych.
34 Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk na lata 2010-2018
8. Podsumowanie
Plan Odnowy Miejscowo ści jest jednym z najwa Ŝniejszych elementów odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i Ŝycia mieszka ńców. Sporz ądzenie i uchwalenie takiego dokumentu stanowi niezb ędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 działanie „Odnowa i rozwój wsi”, jak równie Ŝ stanowi ć b ędzie wytyczne dla władz Gminy Naruszewo przy opracowaniu kierunków rozwoju poszczególnych miejscowo ści. Plan Odnowy Miejscowo ści Krysk został skonsultowany z mieszka ńcami, którzy na priorytetow ą inwestycj ę wybrali budow ę parkingu przy ko ściele parafialnym w Krysku. Przedsi ęwzi ęcie b ędzie miało wpływ na kształtowanie wizerunku miejscowo ści oraz jej estetyczny wygl ąd. Ponadto wzro śnie standard Ŝycia społeczno ści lokalnej oraz nast ąpi poprawa bezpiecze ństwa i funkcjonalno ści u Ŝytkowników dróg.
Przewodnicz ący Rady Gminy
Roman Salak
35