Humor Stelt Mensen in Staat Uit De Werkelijkheid Te Vluchten
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
cabaret Licht uit… zelfspot aan! Humor stelt mensen in staat uit de werkelijkheid te vluchten. Juist nu voor velen een heerlijk vooruitzicht en daardoor een blijvende bron van inkomsten voor de comedysector. Zalen vol lachende bezoekers ten spijt zijn de verkoopcijfers van cabaret-cd’s en -dvd’s echter om te huilen… DOOR: WERNER SCHLOSSER abaret deed eind 19e eeuw zijn intrede Maassen wilde in principe geen cd’s en dvd’s uit- opend voor Lewis Black en ik kan me voorstellen dat in Nederland (zie kader Cabarethistorie). brengen omdat hij geen zin had in ‘gedoe’ met maat- een talent als Samba Schutte het zou kunnen. Die is C Sinds de Tweede Wereldoorlog worden de schappijen. Zijn vriend Léon Happé, werkzaam als in het Engels opgevoed.” belangrijkste conferences en theaterprogramma’s A&R-manager bij PIAS, kon hem echter overhalen bij Ook UPB kijkt verder dan de landsgrenzen en zegt, ook commercieel uitgebracht. Eerst op vinyl en cd, de independent te tekenen. bij monde van tijdelijk cabaretverantwoordelijke later op VHS en dvd, tegenwoordig ook online en in Chloë Van Canneyt, te streven naar ‘complete deals, de toekomst mogelijk veelal mobiel. Internationalisering digitaal en mobiel inbegrepen, in zowel Nederland Van de drie grootste hedendaagse spelers op De eerste jaren bracht PIAS vooral Nederlands- als België’. comedygebied - Universal Pictures Benelux (UPB), talig materiaal uit in Nederland. De laatste tijd is daar Play It Again Sam (PIAS) en CNR Entertainment - Engelstalig repertoire bijgekomen, dat ook interna- 360 graden? startte eerstgenoemde al halverwege de jaren 90 tionaal wordt verkocht. Universal Pictures verspreidt de dvd’s van Hans met de verkoop van cabaret. Doordat de maatschap- CNR maakt een soortgelijke ontwikkeling door: de Teeuwen, terwijl CNR diens cd’s uitbrengt. Om een pij de eerste was die het aanbood, kon een fors independent is momenteel rechten van Engelse en dergelijke situatie te voorkomen, onderhandelt PIAS marktaandeel vergaard worden. Amerikaanse cabaretiers aan het acquireren, maar liefst over alle rechten, zodat promotie en marketing Alain Verhave, die verantwoordelijk is voor cabaret er zijn nog geen contracten ondertekend. Voorlopig op elkaar kunnen worden afgestemd. Dus bijvoor- bij CNR Entertainment, zegt dat zijn bedrijf daar al zijn de buitenlandse activiteiten van CNR vanwege beeld tv-rechten en digitale distributie (ringtones, ‘ver voor zijn tijd’ mee begon. Hij claimt ‘de groot- de taal in eerste instantie vooral op België gericht. vod), maar PIAS streeft er ook naar mee te delen in ste cd-catalogus van allemaal’ te hebben en consta- “De releases van grote Nederlandse cabaretiers het livesucces. “Bij buitenlandse comedians zijn wij teert: “Behalve dat het leuk product is, kun je er ook komen standaard ook bij onze zuiderburen uit”, zegt in steeds meer gevallen copromotor”, vertelt Happé. gewoon geld mee verdienen.” Verhave. “Hans Teeuwen is de enige Nederlandse CNR daarentegen heeft (nog) geen inkomsten uit PIAS, toen nog vooral ‘platenmaatschappij’, begon comedian die het ook redelijk succesvol in het Engels boekingen. De rechten die het bedrijf bezit, zijn in circa zes jaar geleden met cabaretproduct. Theo doet. Javier Guzman heeft onlangs in het Engels ge- drieën op te delen: distributiedeals (fysiek en digi- 32 NOVEMBER 2009 www.entertainmentbusiness.nl 032-033_Cabaret_LS.indd 32 16-10-09 15:27 cabaret focus Cabarethistorie taal), licenties (het uitbrengen van shows op dvd) en In 1895 begon het eerste cabaret in Amsterdam, senscabaret van bijvoorbeeld brigitte Kaandorp eigendom (waardoor shows kunnen worden geëx- eigenlijk bij toeval. Toen de pianist van een club en Herman Finkers een aaneenschakeling van ploiteerd op dvd en tv). niet kwam opdagen, beklom dichter en zanger grappen, terwijl het fysieke cabaret van cabare- eduard Jacobs het podium. Hij bracht een paar ca- tiers als Waardenberg & De Jong een uitputtings- Spin-off baretnummers en het publiek vond het geweldig. slag is. In de media neemt de aandacht voor cabaret toe, Aan het begin van de 20ste eeuw kregen cabare- Het breedste publiek wordt momenteel waar- maar de verkoop op cd en dvd neemt af, blijkt uit tiers als J.H. Speenhoff, Jean-Louis Pisuisse, schijnlijk aangesproken met het muzikale cabaret, cijfers van GfK retail and Technology (zie kader Ca- Louis Davids, Lou bandy en Fien de la mar een waarvan Acda en de munnik belangrijke vertegen- baretcijfers). “Comedy ondervindt dit jaar zijn eigen sterrenstatus. woordigers zijn. ‘marco borsato-effect’”, meent Happé. “najib Amhali na de Tweede Wereldoorlog heeft de ‘literaire’ naast cabaret is in nederland sinds 1990 ook en Jeff Dunham leverden vorig jaar de populairste vorm van cabaret, waarvoor schrijvers als Annie stand-upcomedy in opkomst. In dat jaar ging de cabaretproducten af, dus die missen we dit jaar.” m.G. Schmidt en Simon Carmiggelt veelal teksten Comedytrain rijden, met onder anderen raoul van Canneyt vindt het moeilijk om cijfermatig in leverden, het het langst volgehouden. Wim Heertje en Jan-Jaap van der Wal. Stand-upcomedy detail te treden ‘aangezien de markt zo snel ver- Sonneveld was de grootste exponent. Daarnaast heeft geen muziek of decor nodig en is sneller en andert’. Wel ziet zij bij grote cabaretreleases (van begon in de jaren zeventig politiek cabaret de kop pittiger dan cabaret. Het feit dat het publiek min- Jochem meyer of bert visscher bijvoorbeeld) en op te steken. eerst nog vrij onschuldig (Wim Kan), der houdt van rauw en authentiek is waarschijnlijk -campagnes (zoals Aangenaam…Comedy) ‘zeer later steeds harder en politiek incorrecter (Lebbis ook de reden dat stand-up nog niet echt aan de positieve resultaten’. en Jansen). Freek de Jonge weefde als eerste een oppervlakte gekomen is, hoewel mensen als van Desondanks is de cd- en dvd-verkoop in nederland, verhaal in zijn cabaretvoorstellingen. der Wal, ronald Goedemondt en eric van Sauers op enkele uitzonderingen na, ‘niet spectaculair’. Die naast alle cabaret met een boodschap is het non- volle zalen trekken. uitspraak komt voor rekening van Xander Wassenaar, zakelijk leider bij Comedytrain. Dat is hét podium voor stand-upcomedy in nederland en werd in 1990 leuker dan een registratie. Het is nu eenmaal moeilijk door raoul Heertje opgericht. “veel mensen hebben een optreden op dvd tot zijn recht te laten komen.” Cabaretcijfers blijkbaar, als ze de voorstelling live hebben gezien, In dat kader is hij zeer benieuwd naar de nieuwe (bio- geen behoefte meer aan een dvd”, meent Wassenaar. scoop)productie van Theo maassen. “Die is met tien GfK kent het genre humor/cabaret. Dat bestaat Hij vindt overigens niet dat de muziek- en filmmaat- camera’s opgenomen en daarmee wellicht als eerste voor een groot deel uit made-for-cinema (100% schappijen hun werk niet goed doen. “Die tonen in staat de magie van een voorstelling op beeld te humor, bijvoorbeeld American Pie) en made- echt een aanzienlijke inzet.” vangen.” for-tv (grotendeels humor, bijvoorbeeld Deze zienswijze vanuit ‘het veld’ wordt door de dis- Friends). De rest is cabaret (Youp van ’t Hek, de tributeurs niet gedeeld. volgens verhave vertalen Cabaret 2.0 Lama’s), waar stand-upcomedy weer onderdeel livesuccessen zich wel degelijk door in sales. “Dat voor UPb is het scouten van nieuw talent een van is. betere marktcijfers zijn echter niet zagen we wel toen Herman Finkers na acht jaar weer beleidsspeerpunt. Dat wordt in campagnes vervol- voorhanden. op het podium stond. Hij was direct weer een van de gens samen met de bekende cabaretiers onder de hardlopers in de catalogus. van de box met al zijn aandacht gebracht. Daarnaast werken oeuvrebox- Marktgroei (ytd aug‘09 vs. ytd aug‘08): shows zijn er inmiddels 35.000 verkocht.” sets zeer goed, aldus van Canneyt. ▶ omzet markt: -7%; Het zijn echter vooral tv-uitzendingen die de verkoop PIAS heeft inmiddels een volgende stap gezet: on- omzet genre humor/cabaret: -19% aanjagen. “Toen van Tineke Schouten binnen enkele langs ging een testfase van de sites comedystation. ▶ afzet markt: -4%; dagen vier shows werden uitgezonden, dachten nl en .com live. Daar wordt nu nog alleen video-on- afzet genre humor/cabaret -14% wij aan overkill, maar de consument reageerde juist demand aangeboden, maar uiteindelijk moet dat heel positief.” De dvd van een cabaretprogramma een community worden, waar bijvoorbeeld ook ring- Genre (ytd aug‘09 vs. ytd aug‘08): mag vaak pas na de tv-uitzending verkocht worden. tones en tickets te koop zijn. “We hebben inmiddels ▶ aandeel van de totale omzet is gedaald van De cd ligt vaak wel al eerder in de winkel. Dit najaar een deal gesloten met KPn en zijn in de afrondende 15% naar 13% wordt veel comedy uitgezonden, dus verhave noemt fase met andere digitale aanbieders”, aldus Hap- ▶ aandeel van de totale omzet bij entertain- november en december nu al ‘de ultieme cabaret- pé. Digitaal en mobiel zijn volgens hem, ook voor mentspecialisten is gedaald van 16% naar maanden’ voor zijn bedrijf. cabaret, de toekomst. Hij denkt daarbij dan vooral 14% aan streaming, waarbij de bekeken content eerder ▶ aandeel van de totale omzet bij mass mer- Live leuker een grap of een scène zal zijn, dan een compleet chandisers is gedaald van 12% naar 10% PIAS ‘plust absoluut’ met comedy, meldt Happé. “We programma. doen het beter dan de cabaretmarkt, omdat we het ook in Wassenaars optiek ligt de toekomst niet in Referenties (ytd aug‘09 vs. ytd aug‘08): niet alleen moeten hebben van cd’s en dvd’s, en ook fysieke beeld- en geluidsdragers. “Die moeten con- ▶ aantal uitgebrachte cabarettitels is gedaald niet alleen in nederland verkopen.” Daar komt bij curreren met veel illegaal aanbod, bijvoorbeeld via van 70 naar 57 dat PIAS volgens Happé een andere visie op cabaret YouTube.” Hoeveel schade dat precies berokkent, ▶ aandeel cabaret binnen de categorie humor/ heeft dan alle andere aanbieders: “Wij focussen niet weet hij niet, maar Wassenaar denkt dat het goed cabaret is gedaald van 13% naar 12% op het product, maar op de profilering van de artiest.