Symbole I Maskotki Olimpijskie Symbole I Maskotki Olimpijskie Symbole Imaskotki – Moimwnukom Elizie Iwitoldowi Maria Rotkiewicz
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
MARIA ROTKIEWICZ Symbole i maskotki olimpijskie Symbole i maskotki olimpijskie Elizie i Witoldowi – moim wnukom Maria Rotkiewicz 1 Maria Rotkiewicz Symbole i maskotki olimpijskie Polski Komitet Olimpijski Warszawa 2016 Redakcja wydania I: Magdalena Garlej, Kajetan Hądzelek, Grażyna Rabsztyn, Krzysztof Zuchora Redakcja wydania II: Katarzyna Deberny, Iwona Marcinkiewicz, Grażyna Rabsztyn Korekta: Katarzyna Szajowska Zdjęcia maskotek, emblematów i piktogramów ze zbiorów © International Olympic Committee © www.otl-aicher-piktogramme.de Zdjęcie na okładce: Szymon Sikora, PKOl Zdjęcie na str. 21 – © Getty Images Wydawca: Polski Komitet Olimpijski © Copyright by Polski Komitet Olimpijski, Warszawa 2016 Wydanie II poprawione, rozszerzone ISBN 978-83-7585-288-2 Projekt, DTP, druk: Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk www.grzeg.com.pl 4 Sport powinien być traktowany jako źródło piękna i jako czynnik pobudzający do rzeczy pięknych Pierre de Coubertin 5 6 Spis treści Wprowadzenie 9 I. Znaczenie symboli olimpijskich 11 II. Motto olimpijskie 13 III. Koła olimpijskie 15 IV. Flaga olimpijska 17 V. Maskotki olimpijskie 21 VI. Emblematy igrzysk olimpijskich 57 VII. Piktogramy olimpijskie 77 Podsumowanie 105 Tabele 107 Bibliografi a 114 7 8 Wprowadzenie Każde igrzyska olimpijskie, począwszy od starożyt- starannie wyselekcjonowane z tysięcy propozycji ności, sprzyjały prezentacji różnych form artystycznego i wzorów, ukazują twórczość artystów i grafi ków z całe- wyrazu, ukazując w ten sposób tradycje oraz związki go świata oraz wielkie zaangażowanie społeczeństwa sportu z kulturą. Literatura, muzyka, rzeźba, malarstwo, w ich wybór. Pomysły symboli są zaskakujące i odkryw- taniec są odzwierciedleniem emocji i piękna sportowe- cze. Wzbogacają sztukę małych form i wartości kulturo- go, są również inspiracją dla aktualnie rozgrywanych we. Są radością ludzi w każdym wieku. Wszyscy lubimy olimpijskich zmagań. Przy okazji Igrzysk XXXI Olimpiady maskotki – dzieciom i młodzieży ukazują świat baśni, odbywał się Festiwal Kulturowy, dzięki któremu cały zabawek i fantastyki, starszemu pokoleniu przypomina- świat poznał tradycję, kulturę i energię Rio de Janerio. ją okres dzieciństwa. Stanowią miłą pamiątkę z igrzysk Ich grafi cznym obrazowaniem są emblemat, piktogramy olimpijskich. oraz maskotki olimpijskie. ✸ ✸ ✸ Polski Komitet Olimpijski z okazji Igrzysk XXXI Olimpia- Symbolika sportowa jest formą identyfi kacji organi- dy wznawia książkę Symbole i maskotki olimpijskie, która zacji i imprez sportowych oraz uczestniczących w nich po raz pierwszy ukazała się w 2012 roku, do tej pory bę- krajów. dąc jednym z pierwszych na świecie zestawieniem ikono- Najbardziej popularna jest symbolika olimpijska, grafi i igrzysk olimpijskich. Drugie wydanie książki zostało posiadająca kilkudziesięcioletnią tradycję. Z igrzysk poprawione oraz poszerzone o symbole i maskotki XXII na igrzyska wzbogaca się o nowe elementy, podobnie Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Soczi (2014) oraz Igrzysk jak poszerza się program olimpijski o nowe dyscypliny XXXI Olimpiady w Rio de Janeiro (2016). i konkurencje sportowe. Książka przedstawia znaczenie i wartości symboliki W skład symboliki olimpijskiej obok hymnu olimpij- olimpijskiej, do której czerpie się wiedzę z dziejów staro- skiego, ognia olimpijskiego, przyrzeczenia olimpijskie- żytnych igrzysk w Olimpii, z kultury, sztuki, muzyki oraz go wchodzą również: motto igrzysk w języku łacińskim z historii, folkloru miast i państw, w których organizowa- Citius-Altius-Fortius (szybciej, wyżej, silniej), znaki gra- ne są igrzyska olimpijskie – letnie i zimowe. fi czne i symbole plastyczne, takie jak pięć splecionych ze Maskotki, emblematy (logotypy) i znaki grafi czne sobą kół olimpijskich, fl aga olimpijska, maskotki, emble- (piktogramy) zawierają głęboko przemyślane treści; maty (logotypy) i piktogramy (znaki grafi czne). 9 Przedmiotem tego wydawnictwa są: motto olim- pijskich i ruchu olimpijskiego, zbiory Muzeum Sportu pijskie, flaga z pięcioma kołami olimpijskimi, sym- i Turystyki w Warszawie, encyklopedie, czasopisma bole plastyczne i znaki graficzne – ich pomysłodaw- i informacje z internetu. Szczególnie cenny jest kom- cy i autorzy oraz geneza, rozwój i znaczenie tych plet ilustracji maskotek, emblematów i piktogramów, symboli. przekazany nam przez Międzynarodowy Komitet W opracowaniu wykorzystano różnorodne materiały: Olimpijski, za który serdecznie dziękujemy. Pozwolił on wydawnictwa i monografi e dotyczące igrzysk olim- na pełne zilustrowanie naszego wydawnictwa. WPROWADZENIE 10 I. Znaczenie symboli olimpijskich Żyjemy w świecie symboli, Świat dookoła nas pełen jest znaków, symboli i skró- a świat symboli żyje w nas tów wizualnych, od krajowych (alfabet, pismo, fl aga Jean Chevalier¹ narodowa, godło państwowe) do symboli uniwersal- nych, wywodzących się z tradycji, folkloru, baśni, mitu, Igrzyska olimpijskie cechują charakterystyczne dla nich które przechodziły długą drogę ewolucji; na przykład: symbole, które stanowią w dobie obecnej specyfi czny dom – stanowi bezpieczeństwo; chleb i sól – gościnę; nośnik nowoczesnej informacji; są jego myślą przewod- sowa jest symbolem mądrości; pies – symbolem wier- nią, zapadają głęboko w świadomość, wzbudzają u od- ności i straży; pszczoła – symbolem pracowitości; krzyż biorcy artystyczne emocje. Symbole zawierają nieraz wię- – symbolem chrześcijaństwa; wąż owinięty wokół laski cej elementów przekazu niż słowo pisane. Wprowadzenie podróżnej był w mitologii greckiej atrybutem boga symboli olimpijskich znacznie wzbogaciło oprawę igrzysk lecznictwa Asklepiosa, a obecnie stanowi symbol całej oraz przyczyniło się do promowania idei olimpijskiej. medycyny. Termin „symbol” pochodzi od starogreckiego słowa We współczesnej technice komputerowej znaki, „sýmbolon” (wiązać razem); pierwotnie oznaczał skła- symbole, kody coraz częściej zastępują słowo mówio- dany z dwóch części przedmiot rozpoznawczy. Później ne bądź pisane. Ten trend będzie coraz bardziej domi- wyrazu „symbol” używano w różnych znaczeniach. I dziś nował w przyszłości w różnych dziedzinach, również nie przestał być terminem wieloznacznym. Za pomocą w sporcie. symboli można uzyskać duży stopień uogólnienia. Do pierwszych symboli, które zostały ofi cjalnie wpro- Symbole dzielą się zazwyczaj na: wadzone do igrzysk olimpijskich, należą koła olimpijskie a) znaki konwencjonalne (fl agi, godło, herb, hymn, i fl aga olimpijska. Ich pomysłodawcą był twórca nowo- litery, cyfry, znaki matematyczne, znaki chemiczne); żytnych igrzysk olimpijskich Pierre de Coubertin. W la- b) przedmioty, pojęcia, czynności, wyobrażenia ma- tach siedemdziesiątych XX wieku pojawiły się następne jące „wspólny rytm”. ofi cjalne symbole olimpijskie: maskotki, emblematy (lo- Symbole są charakterystyczne dla określonej kultury, gotypy) i piktogramy. Proces kreowania różnych symboli epoki lub okresu i kręgów społecznych. z igrzysk na igrzyska stanowi okazję do przedstawienia twórczych inwencji artystów, plastyków i projektantów, przyczyniając się do zdobywania przez nich międzyna- 1. rodowego rozgłosu. W. Kopaliński, Słownik symboli, Warszawa 1990, s. 7. 11 Od czasu kiedy maskotki, emblematy (logotypy) znaku uczestnikom i widzom różne wartości, związane i piktogramy pojawiły się po raz pierwszy na igrzyskach z tradycją i kulturą miasta, regionu bądź kraju; logo igrzysk olimpijskich, zaobserwowano stale rosnące nimi zainte- olimpijskich jest dodatkowo sygnowane symbolem olim- resowanie organizatorów, zawodników, widzów, insty- pijskim: pięcioma kołami olimpijskimi oraz nazwą miasta tucji, mediów i fi rm handlowych. Od czterdziestu lat sta- i rokiem, w którym odbywają się igrzyska olimpijskie. ły się częścią oprawy artystycznej igrzysk olimpijskich. Piktogramy sportowe (zwane też ideogramami) – to Maskotki są projektowane zazwyczaj przez wybit- szczególne znaki pisma obrazkowego, przedstawiają- nych artystów plastyków; uatrakcyjniają one swoją ce kreskowane sylwetki zawodników; swoją tradycją formą, kolorystyką i nazwą igrzyska olimpijskie. Pod sięgają pradawnych, mitologicznych czasów ludzkości. maskotką jako symbolem kryją się różnorodne treści, Piktogramy olimpijskie stanowią wyraźny symbol, cha- które odzwierciedlają historię, tradycję, kulturę i przy- rakterystyczny dla określonej dyscypliny czy konkuren- rodę kraju – gospodarza igrzysk. Budzą też radosne cji sportowej. Bywają nieznacznie zmieniane grafi cznie i przyjazne uczucia. Dla olimpijczyków stanowią pa- przez kolejnych organizatorów igrzysk. Piktogramy są miątkę sportowej rywalizacji, dla widzów miłą i orygi- wykorzystywane na obiektach sportowych, w doku- nalną pamiątkę z igrzysk. Są również ważnym produk- mentacji sportowej, w różnych wydawnictwach itp.; tem komercyjnym – dochód z maskotek przewyższa mają znaczenie międzynarodowe. bowiem wielokrotnie wpływy fi nansowe z biletów Obecność symboli na igrzyskach olimpijskich jest ZNACZENIE SYMBOLI OLIMPIJSKICH SYMBOLI ZNACZENIE wstępu na igrzyska olimpijskie. usankcjonowana w „Karcie Olimpijskiej” jako tzw. dobra Logotypy (emblematy) stanowią istotną cechę igrzysk olimpijskie, do których wszelkie i wyłączne prawo posiada olimpijskich; emblemat igrzysk przekazuje w formie Międzynarodowy Komitet Olimpijski. 12 II. Motto olimpijskie Citius-Altius-Fortius Motto olimpijskie stanowi trójczłonowe łacińskie ha- Dewizę tę zapożyczył Pierre de Coubertin (1863-1937) sło Citius-Altius-Fortius (szybciej, wyżej, silniej). Jest ono i wprowadził później do ruchu olimpijskiego. Również również ofi cjalną dewizą Międzynarodowego Komitetu w swoich pismach powoływał się wielokrotnie