Evenementen- Terrein Drafbaan 1

BUSINESSCASE VOOR EEN TOP EVENEMENTENLOCATIE EVENEMENTEN- TERREIN DRAFBAAN 1

D.D. 1 JUNI 2020 3

11 12 10 PAGINA 69 PAGINA 59 PAGINA 59 PAGINA 62 PAGINA 60 PAGINA 58 PAGINA 64 FINANCIËN HUURMODEL EN BIJLAGEN TOELICHTING INVESTERINGEN NOTITIES, BRONNEN KOSTEN / BATEN DRAFBAAN / BATEN KOSTEN ADVIES TOEKOMST DRAFBAAN TOEKOMST ADVIES

09 08 PAGINA 51 PAGINA 47 PAGINA 52 PAGINA 56 PAGINA 42 PAGINA PAGINA 46 PAGINA 55 PAGINA 53 PAGINA 45 PAGINA 45 PAGINA 43 PAGINA 43 INTERNET VEILIGHEID GEBOUWEN SCENARIO’S BEBOUWING 0- SCENARIO DUURZAAMHEID WAT KAN BETER? WAT MINIMALE VARIANT MINIMALE OPTIMALE VARIANT ALGEMENE LOCATIE-EISEN ALGEMENE BENCHMARK LOCATIEGEGEVENS INHOUDSOPGAVE 07 06 05 PAGINA 27 PAGINA 37 AMBITIES PAGINA 28 PAGINA 25 PAGINA 32 PAGINA PAGINA 36 PAGINA 30 PAGINA 38 PAGINA 35 PAGINA 33 INKOMSTEN EXPLOITANT EXPLOITATIE EVENEMENT ORGANISATIE VAN EEN GROOT GROOT EEN VAN DE ORGANISATIE ORGANISATIE DE SAMENWERKING SAMENWERKING WAT IS BELANGRIJK IS WAT TERREINEXPLOITANT PREFERRED PARTNERS PREFERRED EVENEMENTENTERREIN VOOR EEN ORGANISATOR? EEN VOOR EXPLOITATIE & RISICO VAN DE DE & RISICO VAN EXPLOITATIE TUSSEN DE ORGANISATOR EN DE DE EN TUSSEN ORGANISATOR DE TOEKOMST VAN DE DRAFBAAN DE VAN ALSTOEKOMST

01 PAGINA 6 PAGINA 8 PAGINA15 02 03 04 PAGINA 16 PAGINA 19 PAGINA 19 PAGINA 17 PAGINA PAGINA 12 PAGINA 18 PAGINA PAGINA 13 PAGINA 13 PAGINA PAGINA 20 SCENARIO’S INLEIDING DRAFBAAN VEILIGHEID GEBOUWEN - CONTRACTEN B A- AANLEIDING A- C - CONCLUSIES DUURZAAMHEID LOCATIEPROFIEL HUIDIGE SITUATIE SITUATIE HUIDIGE EVENEMENTENTERREIN EVENEMENTENTERREIN

HET GRONINGS MUZIEK DNA MUZIEK HET GRONINGS

MANAGEMENTSAMENVATTING 2

5 4 01 INLEIDING

In deze businesscase gaan we in op de vraag wat er nodig is om van de Drafbaan een topevenementenlo- Voor u ligt de businesscase, geschreven catie te maken. We belichten zowel de aspecten die hierbij komen kijken als de mogelijke opties en kansen. In het plan refereren we aan evenementenlocaties in Nederland met soortgelijke kenmerken als de Draf- in opdracht van de gemeente Groningen. baan. Aan de hand van kengetallen geven we een beeld van de overeenkomsten en verschillen. Nederland kent slechts een beperkt aantal locaties die plaats kunnen bieden aan evenementen op een dergelijke Het betreft zowel een onderzoek naar als schaal. Naast de Drafbaan zijn dit het Goffertpark in Nijmegen, het Pinkpopterrein in Landgraaf, en het een advies voor het toekomstig gebruik Malieveld en het Zuiderpark, beiden in Den Haag. Het onderzoek beschrijft drie varianten op basis waarvan we tot een advies voor de Drafbaan komen: van Evenemententerrein Drafbaan als • Een nul-scenario; waarin de locatie in de huidige staat, zonder investeringen te doen, beschikbaar blijft voor evenementen. topevenementenlocatie. • Een minimaal scenario; waarin de locatie en de omgeving met enkele cruciale aanpassingen beter geschikt gemaakt kunnen worden voor grote evenementen. • Een optimaal scenario; waarin alle denkbare voorzieningen worden De ambitie van de gemeente is ruimte te gerealiseerd om de locatie tot een top-5 evenementenlocatie in Nederland geven aan grote evenementen, dat op een te maken. 7

6 Tussen de minimale en optimale variant zijn veel scenario’s denkbaar. De drie genoemde scenario’s duurzame manier te doen en daarmee zijn allen geschreven rond dezelfde parameters, te weten: algemene locatie-eisen, infrastructuur, een top 5 locatie te bieden in Nederland. duurzaamheid en veiligheid. Onlosmakelijk met de Drafbaan verbonden zijn de aanwezige gebouwen (opstallen). Deze kunnen van invloed zijn op de mogelijkheden voor exploitatie en voor de investeringen die nodig zijn voor verbetering van het evenemententerrein. De gebouwen moeten dan ook worden meegenomen in het ontwerp voor de locatie en zijn onderdeel van het advies.

Betrokken organisatoren is gevraagd wat het terrein mist, wat hun zienswijze is op de exploitatie en welke kansen het terrein biedt voor verbetering. Ook zijn toeleveranciers van evenementen benaderd vanwege hun kennis over en ervaring met het (gebruik van het) terrein. De door hen aangedragen verbeteringen sluiten aan bij die van de organisatoren, en zijn eveneens meegenomen in de afwegingen die rond de Drafbaan zijn te maken.

Graag bedank ik alle betrokken partijen voor hun geleverde input. Deze is van grote waarde voor dit advies.

CAMIEL DE KRUIJF Rock ‘n Roll Store 9

in 2020 zou aandoen. Onderdeel van een grote wereld- grote een van Onderdeel aandoen. 2020 zou in tournee waarbij het continent van slechts Europa vijfmaal locaties voor grootschalige dergelijke concerten. De Arena logische aanvulling is. Groningen heeft alles zich in om uit te het verleden als recent internationale de grote artiesten en het publiek (lokaal, nationaal en internationaal) de weg naar hebben, ideaal gelegen aan de rand van de stad, op het kruispunt van de A7 en A28, op loopafstand van het NS hun fans weer zien. Nederland te slechts kent een handjevol station. Met het Stadspark als uniek decor. maar ook uit nagenoeg alle andere Europese landen, en zelfs zelfs en landen, Europese andere nagenoeg alle ookmaar uit aan een stadion. Goffertpark Nijmegen en Malieveld Den overstelpt met aanvragen. Niet lang daarna werd de tweede editie van Stadspark Live aangekondigd. 2020 In stonden en verder zijn in deen in maak, verder zijn en artiesten staan popelen te om en incidenteel voor de de Kuip acts die de voorkeur geven Nog geen maand later werd aangekondigddat de Hella Mega de evenementen van dit jaar. Maar duidelijkde evenementen is dat in zowel van dit jaar. de eerste editie vanStadspark Kingsland live, en de Hella Rag ‘n Bone Man en Passenger. Passenger. Bone en Man ‘n Rag Haag voor de overige megaconcerten. aan En dat rijtje is de Drafbaan Groningen in definitiefWe toegevoegd.zagen met dat de Drafbaan opMega deze Tour locaties een goede en In maartIn 2020 de huidige trok corona-crisis een streep door groeien nieuwe tot vaste stopplaats van wereldacts. zou worden aangedaan. Kaartkopers Nederland, kwamen aangedaan. uit worden zou Groningen vinden. weten te dat En we een prachtig terrein Australië, de USA, en Zuid-Amerika Azië. Hotels werden Artiesten zullen weer Plannen gaan touren. 2022 voor 2021, Tour met Green Day, Fall Out Boymet enGroningen Green Weezer Day, Tour The Script, Iggy Pop en Kensington op de line-up naast o.a. - later Tina Turner met haarlater Tina afscheidstournee Turner naar Groningen waarvoor je niet meer naar Rotterdam, Amsterdam of het jaarlijkse Bevrijdingsfestival en een aantal kleinschaliger festival, met meerdere podia: Hullabaloo, waar onder andere andere onder waar Hullabaloo, podia: meerdere met festival, sierden. up uitzinnige menigte op de Drafbaan. De ideale infrastructuur! steeditie kwamen er jaarlijks ruim 20.000bezoekers naar de menigte. Het begin van een nieuwe traditie. 2-daags ambitieus nieuw een alweer volgde maanden later aandeed, bracht deze 55.000 bezoekers op de been. maar het werd één van de grootste concerten van The ademt muziek. Jonge Europese acts komen naar Groningen naar het Stadspark. Hetbracht bij de Groningers het besef om ontdekt te worden tijdens Eurosonic Noorderslag. Noorderslag. Eurosonic tijdens worden te ontdekt om Stones ooit Nederland. in 75.000 bezoekers vonden hun weg en urban schot Een op Koningsdag. de in roos: vanaf de eer voor dit nieuwe jaarlijks organiseren te evenement. Twee dat we een stad waar een zijn je jaar niet omheen Toen kunt. Drafbaan. de op muzikaals veel niet evenementen dance dit concert verwonderde en verbaasde de lokale bevolking, concert bevolking, dit lokale de verbaasde en verwonderde De Jeugd van Tegenwoordig en OscarDe Jeugd van de and line Tegenwoordig the Wolf Drafbaan, de binnenstad ontlastend met een grote dansende dansende grote een met binnenstad ontlastend de Drafbaan, december in werd StadsparkNog geen 2018, 2 jaar later, Live gepresenteerd. groot Een nieuw evenement op 22 juni Nijmegen hoefde reizen. af te toenEn werd het stil. De volgende jaar gebeurde 17 er naast De volgende ronde sta dan via De Simplon je in of Vera, 2019 met als headliner2019 die een Sting weergaloos concert Drafbaan bijeen de op waren 25.000 bezoekers enthousiaste gaf en daarnaastgaf optredens Anouk van o.a. en The Specials. geheugen van de Groningers gegrift. De aankondiging van Oosterpoort of Martiniplaza naar een concert voor een Groningen als hoofdstad van Noord-Nederland met concerten met als hoofdstad Noord-Nederland van Groningen Groningen is een stad die muziek haar in DNA heeft. Ze Tot in 2016 de eerste editie 2016 plaatsvond in van Kingsland.Tot Dance The Het Rolling staat Stones 1999. in het in collectieve

Het Het DNA Muziek Muziek

Gronings Gronings 8 Er is vraag naar grote evenementenlocaties, 11 10 een locatie waar organisatoren terecht kunnen. Aanleiding

De vraag die voor ligt is: wat is er nodig om van de Drafbaan een topevenementenlocatie te maken? Inhoudelijk is er de wens om grote concerten en evenementen weer een plek op de Drafbaan te 03 geven, zoals eerder van de Rolling Stones en Tina Turner. Evenementen die deel uitmaken van de Groningse geschiedenis én die kunnen terugkeren mits de Drafbaan hiervoor geschikt wordt gemaakt. Belangrijke vraag daarbij: kan de Drafbaan als evenementenlocatie minimaal kostendekkend worden geëxploiteerd?

Nederland kent diverse locaties waar shows van de ‘AA-categorie’ (mega-acts als U2, Rolling Stones en Coldplay, die behoren tot de absolute wereldtop) worden georganiseerd. Bekende voorbeelden zijn het Goffertpark, het Zuiderpark en het Pinkpopterrein. Onderzocht is wat nodig is om de Drafbaan optimaal in te richten voor grootschalige evenementen en zo een top-5 evenementenlocatie in Nederland te worden. Hoewel de Drafbaan goede kaarten in handen heeft - zo ligt geen ander evenemententerrein Manage- zo centraal in de stad - zijn op dit moment andere terreinen interessanter voor grote evenementen.

In dit onderzoek gaan we in op algemene locatie-eisen, duurzaamheid en veiligheid, kortom de pijlers van hedendaagse evenementen. Met organisatoren is gesproken over wensen, gebruik en mogelijkheden met betrekking tot de Drafbaan. We constateren dat er vraag is naar grote evenementenlocaties zoals de Drafbaan. Als het gaat om de AA-categorie, is die voor Nederland goeddeels belegd bij Mojo Concerts en Friendly Fire. Hun input is van belang voor de mogelijkheden om shows met een capaciteit ment van 50.000 of meer bezoekers te realiseren. Vooral die van Mojo als veruit de grootste organisator van ons land, die jaarlijks concerten op eerdergenoemde locaties organiseert.

Naast de inhoud telt de inrichting van het terrein. De Drafbaan is in aanvang niet gemaakt voor groot- 13 12 schalige evenementen. De voorzieningen zijn niet ingericht voor dit gebruik, wat bij evenementen aanpassingen vraagt aan terrein en omgeving. Het structureel maken van deze aanpassingen, bijvoorbeeld op het gebied van stroom, internet en veiligheid, is een voorname factor in het onderzoek. Heeft samen- de Drafbaan nu nog een achterstand op de andere grote outdoor locaties in Nederland, met de juiste investeringen kan zij duurzaam een unieke plek innemen in het aanbod van grote evenementenlocaties.

Dit onderzoek is geschreven aan de hand van drie scenario’s: een nulscenario, een minimale variant en een optimaal scenario.

vatting Scenario’s

Het nulscenario gaat uit van doorgaan zonder investeringen om de locatie te verbeteren. Dit biedt weinig tot geen perspectief voor groei als evenementenlocatie en maakt de locatie minder aantrekkelijk voor organisatoren. Voorzieningen zijn in de eerste plaats aangelegd voor de drafsport en daarmee niet bruikbaar voor evenementen. Zonder aanpassingen aan de locatie is het risico voor een organisator groter. De stijgende kosten voor infrastructuur, brandstof voor aggregaten en de benodigde maatregelen om het terrein goed te kunnen gebruiken, maken de Drafbaan niet tot wenkend alternatief voor soortgelijke terreinen in het land.

In het minimale scenario worden de voorzieningen en infrastructuur van de Drafbaan verbeterd. Daar- mee kan het dieselverbruik bij evenementen met 75% worden gereduceerd en is de locatie geschikt voor concerten en festivals tot 50.000 bezoekers. De aanpassingen maken de locatie beduidend aantrekkelijker voor organisatoren. De voorzieningen zijn van deze tijd en in samenspraak met organisatoren is een werkbaar pakket aan maatregelen gerealiseerd. Hoewel de capaciteit van het terrein niet structureel wordt vergroot, worden de kosten voor een organisator drastisch verlaagd en daarmee hun risico – een zwaarwegende factor voor de sector. 15 ------

trekkelijk voorzieningenpakket en een – ook voor artiesten steeds belangrijker - vooruitstrevend profiel profiel vooruitstrevend - artiesten belangrijker ook voor steeds – een en voorzieningenpakket trekkelijk lijk als zakelijk het meest interessant. Groningen kan daarmee een plek unieke innemen het in nationale bij niet vooraf één partij een bevoorrechte maar geven, na denken te de rol te voor over Groningen beheert en mede vanuit ervaring snel kan schakelen met de relevante gemeentelijke afdelingen. Voor Voor afdelingen. gemeentelijke relevante de beheert met ervaring schakelen kan mede snel vanuit en bestaande aanbod kan aanmerkelijk beter worden gefaciliteerd. Bij een nieuwe ambitie horen een her kunnen handelen om kansen voor het naar Groningen halen acts van grote benutten. te Met deze ingre onze waarmee volgens huurprijs hogere een in vertaalt zich voorzieningenniveau toegenomen Het bad. terugverdiend. worden kunnen jaar periode een 15 van in investeringen voorgestelde de berekeningen festivals faciliteren. succesvolle exploitatie een hoogwaardige programmering die voortkomt wervende uit een intensieve, marktleider aan graag (na de Stones opnieuw) kansen willen te benutten voor de AA-categorie. Het met een capaciteit van 50.000 bezoekers op termijn op de Drafbaan. shows Grotere kunnen niet betrokken alle van vragen en ingrijpend, en 65.000 fors van evenement zijn een voor bezoekers maken plek voor shows van topartiesten als U2, Metallica en Beyonce. Daarnaast kan het festivals en minder pakket van aanpassingen aan de locatie en een goed ontwerp is het optimale scenario inhoude zowel pen is de Drafbaan een topevenementenlocatie in Nederland die voor organisatoren voelt als warm een voelt organisatoren Nederland voor in die Drafbaan topevenementenlocatie een de pen is plaatshebben zonder incidentele aanpassingen in de omgeving en een ‘tailormade’ plan van aanpak aanpak ‘tailormade’ een plan en van omgeving de in aanpassingen plaatshebben incidentele zonder partijen meer realiseren. om te optimale relatie vanuit een gelijk speelveld. De exploitatie kan het best belegd De bij de gemeente zelf. op hetop gebied duurzaamheid. van SPOT en Martiniplaza kan een aanvullende rol zijn weggelegd op facilitair en inhoudelijk gebied. gebied. inhoudelijk en facilitair op weggelegd zijn rol Martiniplaza en aanvullende een kan SPOT cord hebben doordat zij koploper is gebied van voorzieningen, infrastructuur en duurzaamheid. en infrastructuur voorzieningen, van gebied is koploper zij hebben doordat cord Conclusies evenementenlandschap en de deur openen naar de concerten van de grootste categorie en de groei van van groei de en categorie concerten openen de naar grootste deur de de van en evenementenlandschap exploitatie van een evenementenlocatie als de Drafbaan kan niet zonder een gemeente de in regierol. en servicegerichte relatie met organisatoren, vorm te geven via een accountmanager. Deze moet snel moet snel Deze accountmanager. een via geven te vorm organisatoren, met servicegerichte relatie en van de Drafbaan. Het ontbreken van een goede trackrecord kan worden gecompenseerd met een aan een met gecompenseerd worden kan goede een trackrecord van ontbreken Het Drafbaan. de van doen (AA-categorie). Dit vraagt de aanpak van een groot aantal fysieke die terrein en zaken, omgeving voor het De terrein. maatregelen dieeen organisatie moet nemen om terrein en omgeving geschikt te De Drafbaan biedt veel mogelijkheden en kansen. Als evenemententerrein kan het zich ontwikkelen tot tot ontwikkelen zich het kan Als evenemententerrein kansen. en mogelijkheden veel De Drafbaan biedt evenementenkalender de reeds die Evenementenmanagement, afdeling de bij belegd kan De uitvoering De Drafbaan onderscheidt zich als evenemententerrein van alle outdoor locaties die een beter trackre beter een die locaties outdoor alle van als evenemententerrein De zich Drafbaan onderscheidt In hetIn minimale scenario passen acts beneden de AA-categorie als Robbie Williams, Pink en Bon Jovi hetIn optimale scenario wordt de Drafbaan geschikt gemaakt voor de grootste shows die ons land aan grote concertengrote beter faciliteren en een flinke slag slaan op hetgebied van duurzaamheid. Met een zien locatieprofiel en een toewerkentermijndie lange visie, naar een optimaleinvulling exploitatieen Organisatoren staan springen te evenementen om grote op de Drafbaan houden. te Mojo geeft als zo goed mogelijk inrichten op de wensen en noden van organisatoren en publiek. Daarnaast publiek. en vraagt een organisatoren noden van en wensen de op inrichten goed mogelijk zo Afspraken met organisatoren kunnen worden gemaakt voor de lange termijn. Het is verstandig daar

houden. de Drafbaan te te de Drafbaan evenementen op evenementen om grote om grote staan te springen springen te staan Organisatoren Organisatoren

03 MANAGEMENT SAMENVATTING MANAGEMENT 14 04 De Drafbaan wordt jaarlijks gebruikt voor uiteenlopende evenementen, bezocht door vele duizenden bezoekers. De organisaties achter deze evenementen gebruiken het terrein, de omliggende opstallen en het gebied om de Drafbaan intensief. In een korte tijd worden evenementen op locatie gerealiseerd. Met groot materieel en met een strak georganiseerd plan wordt een samenleving voor één of meerdere dagen opgebouwd.

Groningen kon in 2019 naast de bekende evenementen Kingsland en Bevrijdingsfestival een aantal nieuwe initiatieven een plek geven. Stadspark Live en Hullabaloo zijn met internationale namen een herontdekking van de Drafbaan als grootschalig en landelijk aansprekend evenemententerrein. In 2020 Huidige is wederom een aantal grote namen geprogrammeerd, naast festivals ook als groot stand-alone outdoor concert.

Locatieprofiel

Het locatieprofiel van de Drafbaan (bijlage 1) beschrijft een toplocatie die ruimte biedt voor uiteenlo- situatie pende evenementen. Van een volksfeest als het Bevrijdingsfestival tot grote shows uit het verleden als van de Rolling Stones. 17 De locatie is uniek: in Nederland ligt vrijwel geen evenemententerrein zo centraal in de stad als de Drafbaan. Het Centraal Station is op loopafstand, de P&R-terreinen buiten de stad zorgen voor voldoende parkeergelegenheid. Het veld is van goede kwaliteit. Het gras ligt er goed bij, al is het draina- gesysteem een punt van aandacht. De toegang tot het terrein voor organisatoren is goed gefaciliteerd, Evenemen- groot vervoer kan er vanaf de aanvoerwegen makkelijk komen.

Er is kortom veel positiefs te zeggen over de Drafbaan als evenementenlocatie. Daadwerkelijk tot de top behoren, vraagt echter de aanpak van een aantal zaken. De fysieke kenmerken zoals beschreven in het locatieprofiel geven goed weer wat nu door organisatoren aan het terrein moet worden gedaan alvorens het te kunnen gebruiken voor een evenement.

tenterrein Enkele voorbeelden uit het locatieprofiel: • De sintelbaan, de renbaan door de drafsport, is een ondergrond van een mengsel van zand en korrelig steenkoolstolsel. Deze ondergrond en het gras moeten worden beschermd voor zwaar verkeer. • Zware voorwerpen mogen niet op het gras staan, vanwege het risico op bodemverdichting. • De aanvoerroutes van de drafbaan zijn goed, maar op het terrein is het noodzakelijk dat Drafbaan er voor iedere vrachtwagen van meer dan 20ton die iets komt leveren, rijplaten liggen. Dergelijke maatregelen zijn nodig om het terrein geschikt te houden voor de drafsport. Zoals ook reeds door het college van de gemeente Groningen geconcludeerd, sluit een gezamenlijk gebruik van de Draf- baan door de drafsport en voor evenementen niet aan bij de gebruikseisen van een topevenementenlocatie. De afgelopen jaren zijn de veiligheidseisen en logistieke maatregelen voor evenementen steeds belangrijker geworden. Dat heeft het organiseren van een evenement op een gedeelde locatie als de Drafbaan er niet eenvoudiger op gemaakt. 19 formuleer een locatieprofiel met strenge eisen en normenveiligheid. omtrent Dit biedt reservecapaciteit (ver)storingen van geval in bepaal een kader voor organisatoren als het voor om gaat zorg de omgeving en de van inzet particuliere beveiliging voor aan- en afvoerroutes en de beperking van overlast voor de maak afspraken met OV-partners en andere stakeholders op het gebied van mobiliteit en en mobiliteit van gebied het op stakeholders andere en OV-partners met afspraken maak parkeren. De handling groepen van grote bezoekers is essentieel voor een veilig gebruik van de locatie als evenementenlocatie. Stagnatie of uitval leidt direct een tot openbare probleem; orde realiseer meer strekkende meters vluchtweg van de Drafbaan realiseer af (en ook deze wegen); omliggende de op capaciteit realiseer meerdere in- en uitgangen op de Drafbaan; de op uitgangen en in- meerdere realiseer verbreedt de Concourslaan voor een en betere uitstroomcapaciteit in- voor bezoekers; verbeter de bereikbaarheid voor hulpdiensten voor het Stadspark (en daarmee Drafbaan); ook de Stadspark (en het voor hulpdiensten voor bereikbaarheid de verbeter

• • • • • • • te oplossen.te meer Een structurele aanpak kan voortkomen voor uit de keuze een scenario uit deze business case. business Mobiliteit, Capaciteit & Publieksveiligheid waaronder meerdere harmonie orkesten vallen en een dartvereniging). dartvereniging). een en vallen orkesten harmonie meerdere waaronder bevelingen, gericht op het optimaliseren van de mobiliteit & veiligheid van het Stadspark als algehele faciliteiten voor overleg en afstemming met gemeente, politie en de andere diensten, evenals EHBO-, EHBO-, evenals diensten, andere de en politie gemeente, met afstemming en overleg voor faciliteiten situatie op de Drafbaan onderzocht 2018 in door het bedrijf Crowdprofessionals.Mede op basis meer aan de eisen van deze tijd. partij afgekocht. Tevens is éénpartij van de ruimten gebruik in afgekocht. door Tevens het Gerard Samponhuis (een stichting Gebouwen catering-, kantoor- en kleedruimtes. hun oorspronkelijke doel Vanwege kantoor- sluiten de opstallencatering-, niet aan bij evenementenlocatie. Onderdeel daarvan is de Drafbaan. De conclusies zijn voor zover mogelijk mogelijk zover voor daarvan zijn Onderdeel De conclusies Drafbaan. de is evenementenlocatie. voorzieningen die deels voor de drafsport zijn gebouwd maar waar ook een particuliere cateraar is is cateraar ook particuliere een waar maar gebouwd drafsport deels de voor die zijn voorzieningen de gebruikswens voor evenementen. Daarbij zijn ze fysiek verouderd en voldoen ze in algehele zin niet niet zin algehele in ze voldoen en fysiek verouderd ze zijn Daarbij evenementen. voor gebruikswens de van gesprekken metgebruikers en hulpdiensten schreef Crowdprofessionals een plan met aan- beleid. verwerkt gemeentelijk in Evenementenorganisatoren gebruiken deze voorzieningen bij gebrek aan beter. Evenementen vragen vragen Evenementen beter. aan gebrek bij voorzieningen deze gebruiken Evenementenorganisatoren De veiligheid is bij evenementen belangrijk even als veelomvattend. opdracht In van de gemeente is gehuisvest die huurt is het alleenrecht van de gemeente. 2017 In op catering bij evenementen door deze Op basis van het rapport bekijkt de gemeente hoe deze zaken incidenteel (per evenement) zijn op op zijn (per evenement) incidenteel zaken rapport het hoe deze van basis Op gemeente bekijkt de

(woon)omgeving;

Voor de volledigheid noemen we de voornaamste aandachtspunten en aanbevelingen: en aandachtspunten noemen voornaamste de we volledigheid de Voor Veiligheid Tijdens evenementen worden ook de gebouwen (‘opstallen’) op de Drafbaan gebruikt. Het betreft Het Drafbaan gebruikt. de op (‘opstallen’) gebouwen ook de worden evenementen Tijdens - - - - tot hettot upgraden van vaste aansluitingen de in stad om ervoor dat op zorgen locatie te geen aggregaat te kunnente verzorgen. Voorts moeten de hulpdiensten kunnenerover rijden omgoed het terrein op te drinkwater een van bieden het en bekers voor spoelgelegenheden 50.000 voor bezoekers, toiletten hun waterflesjekunnen vullen, en er moetvoldoende zijn om waterdruk toiletcapaciteitaan de te kunnen geval in van calamiteiten. stromend water. De voorzieningen zijn echter niet voldoende voor de aan- en afvoer van water voor voor afvoer en water van aan- de voor voldoende niet echter zijn De voorzieningen water. stromend aan oplossingen voor een betere breed Een wereld. palet aan oplossingen wordt door hen getest en meer nodig is. Eurosonic Noorderslag heeft met slimme oplossingen de afgelopen 2 jaar een besparing voor keukenfaciliteiten en horeca, de voor spoelstraten toiletten, watergespoelde van nemende gebruik om niet afhankelijk van zijn de nukken te of het ontbreken van eventuele lokale voorzieningen. kunnenom te worden ingezetvoor zaken als toiletten, spoelen van herbruikbare bekers en drinkwater op maar het terrein, op de omliggende wegen. Het gebruikte water moet óók worden Dit afgevoerd. cateraars mogelijk. Hiervoor ontbreken nu de faciliteiten. faciliteiten. de nu Hiervoor ontbreken mogelijk. cateraars capaciteit kunnen belang te garanderen. Van is immers dat het concert niet gevoelig is voor stroomuit dan ook de inzet van vervuilende dieselaggregaten om een stabiele stroomvoorziening van voldoende voldoende van stroomvoorziening stabiele een om vervuilende dieselaggregaten van inzet ook de dan voorzien. Zij is echter verre van voldoende om als stabiele stroomvoorziening te dienen voor concerten. voor dienen te als stroomvoorziening stabiele om voldoende van verre echter is Zij voorzien. van duurzame oplossingen. Evenementen als Eurosonic Noorderslag en Noorderzon werken actief mee actief werken Noorderzon Noorderslag en als Eurosonic Evenementen duurzame oplossingen. van van 75% aan diesel realiseren. weten te val: the show must concerten go on. Bij grote nemen acts geregeld een eigen stroomvoorziening mee (onder standpijp een vanaf aangelegd voorziening tijdelijke een wordt gevallen veel In bezoekers. voor voor grote groepen kunnen realiseren is een basisvoorwaarde. Mensen willen hun handen wassen handen en hun Mensen willen basisvoorwaarde. een is realiseren kunnen groepen grote voor gevoerd. worden af en vrachtwagens aan- met voorzieningen alle moeten situatie huidige de In voldoen. voorziening backstage en voor het publiek. Ook vraagt de beperkte stroomvoorziening de aanvoer aanvoer Ook de vraagt publiek. het beperkte de backstage voor en stroomvoorziening voorziening vrachtwagens naar tientallen moeten Er evenementen. tijdens dieselaggregaten aantal fors een van evenement. het van opbouw de gestart met worden kan daadwerkelijk er alvorens Drafbaan rijden de van materiaal moet er immers kunnen over rijden zonder schade brengen toe te om de open afbouw Los van de capaciteit is de locatie van de aanwezige stroompunten suboptimaal. Evenementen vereisen De stroomvoorziening op de Drafbaan is momenteel voldoende om een aantal cateraars van stroom te Een goede aanvoer van voldoende schoon water en de aanleg van diverse rioolputten maken het toe het rioolputten maken diverse van aanleg de en schoon water voldoende van goede aanvoer Een De terugkerende kostenvoor de aan brengen te bescherming zoals beschreven het in locatieprofiel, De voorzieningen op het voldoende terrein zijn om een aantal cateraars voorzien te van stroom en Duurzaamheid geïmplementeerd: van het gebruik van hardcups (spoelbare herbruikbare drinkbekers voor de horeca) de voor drinkbekers herbruikbare (spoelbare hardcups van gebruik het van geïmplementeerd: gronds waterpunt waar ook o.a. de brandweer gebruik van maakt). Deze voorziening is niet aanwezig toiletvoorzieningen Goede noodoplossing. een gebruikt, vaker hoewel gebeurt waterbuffers; met nu Organisatoren hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel en zijn vaak voorloper in het ontwikkelen ontwikkelen het in voorloper vaak zijn en verantwoordelijkheidsgevoel hebben groot een Organisatoren zijn fors. Zo moet de sintelbaan per evenement worden voorzien van stalen rijplaten. Zwaar vervoer Zwaar stalen rijplaten. van voorzien worden per evenement sintelbaan moet de Zo fors. zijn Zoals gezegd biedt de Drafbaan enkele wateraansluitingen, die echter van onvoldoende capaciteit zijn zijn capaciteit onvoldoende van echter die wateraansluitingen, Drafbaan enkele de biedt Zoals gezegd

HUIDIGE SITUATIE EVENEMENTENTERREIN DRAFBAAN EVENEMENTENTERREIN SITUATIE HUIDIGE 04 18 21 The The show must go on! - - - ts. Voor hetts. gebruik Voor van de locaties en het afkopen van diverse rechten betalen organisatoren flinke bedragen. als betaalde voorbeeld: Een uitkoopsom voor 2019 het een in gebruik festival € 17.000,- kaatst geluid naar en van het podium.Dat laatste met glazen zijn geldt ook gevel. voor de Totohal aan gebrek het opstallen De en de staat van uitgekocht. worden moeten gemeente) de van huurders onderhoud verhindert een nog jarenlang gebruik, óók voor evenementen. evenementen. óók voor gebruik, onderhoud verhindert jarenlang nog een Contracten van de diverse opstallen tijdens de locatieperiode. locatieperiode. de opstallen tijdens diverse de van De gebouwen op de Drafbaan huisvesten het jaar door diverse gebruikers, waaronder muziekvereni waaronder gebruikers, door diverse jaar het Drafbaan huisvesten de op De gebouwen Het juryhuisje de is in ogen van diverse organisatoren een obstakel. Het belemmert het zicht en weer gingen het in Gerard Samponhuis. is Er voorts een lopend contract Gelder met Van Catering & Even Organisatoren gebruiken met name het Gerard Samponhuis, waarvoor de bestaande gebruikers (als waarvoor (als bestaande Samponhuis, de Gerard het name gebruikers met gebruiken Organisatoren

HUIDIGE SITUATIE EVENEMENTENTERREIN DRAFBAAN EVENEMENTENTERREIN SITUATIE HUIDIGE 04 20

23 22 25 05 De groot van een van

evenement organisatie 24 05 DE ORGANISATIE VAN EEN GROOT EVENEMENT

Het organiseren van concerten en evenementen betekent het De komende jaren bieden kans om de Drafbaan te ontwikke- Wat is belangrijk voor een organisator? jaar rond werk voor organisatoren, promotors, producenten len tot dé plek in Noord-Nederland voor grootschalige con- en tourende acts. Het hele jaar wordt gewerkt aan financie- certen en evenementen zoals die eerder plaatsvonden in de De organisatie van een festival of concert wil graag op de ring, vergunningen, ticketing, productie, planning en het boe- jaren ’90 (Stones, Tina Turner). De locatie biedt vanwege de best mogelijke manier publiek verwelkomen. De wensen ken van de juiste act voor het programma van festivals. De ligging buiten de Randstad de mogelijkheid om per tournee voor inrichting van het terrein verschillen per (type) uitvoering van grote outdoor evenementen beperkt zich veel- twee shows in Nederland te geven voor een optimale sprei- evenement. Een gratis toegankelijk festival vraagt iets anders al tot een deel van het jaar: het ‘festivalseizoen’ van grofweg ding van het publiek, maar kan óók als alternatief dienen dan een concert waarvoor mensen een ticket kopen met een april tot september. voor een stadion indien het tourschema in het voetbalsei- optie op een aanvullend pakket (bijv. voor ‘early entry’ of zoen valt. Vanuit de ambitie van de gemeente op termijn CO2 een ‘meet & greet’). Maar allemaal zijn ze gebaat bij voor- De planning van grote internationale tours gebeurt jaren van neutraal te zijn is daarbij een kans de Drafbaan tot ‘groenste’ zieningen om bezoekers op een prettige manier het terrein tevoren. Locaties worden zorgvuldig afgewogen, waarbij de evenementlocatie van Nederland te laten uitgroeien. op te geleiden, hen met programma, horeca en rand- keuze ook aan de optredende act wordt voorgelegd. In de programma een waanzinnig evenement te laten ervaren en loop der tijd heeft in Nederland een aantal locaties naam Samengevat: het verkrijgen van positieve ervaringen, het ze daarmee een onvergetelijke herinnering te geven. Het gemaakt met grote concerten, de bekendste het Goffertpark investeren in duurzame faciliteiten en de mogelijkheden complete pakket aan te regelen zaken is veelomvattend: van in Nijmegen en het Malieveld in Den Haag. Acts hebben een die voor organisatoren worden gecreëerd zijn van belang de aankondiging van een show tot de nazorg via social media, belangrijke stem in de locatiekeuze. Zo kozen de Rolling voor een goede trackrecord en daarmee het beeld bin- en alles er tussenin. Stones voor hun tour van 2017 zelf voor een extra show in nen de professionele sector van Drafbaan als hoogwaardig Gelredome Arnhem naast de show die al in Amsterdam op evenemententerrein. Het trackrecord Gezien de risico’s is voor organistoren van belang vooraf de rol stond. speelt een zoveel mogelijk inzicht te hebben in de kosten. De organisatie 27 26 van een groot evenement loopt in de miljoenen euro’s. Er De gunfactor speelt kortom een belangrijke rol. Een eve- moet van alles worden ingecalculeerd voor een soepel nementenlocatie moet bij de organisaties van evenementen belangrijke rol. verloop: van de act(s), podia, catering en beveiliging tot en internationale tours worden gezien als locatie waar men tenten, rijplaten en andere voorzieningen. Een zakelijke shows wíl geven. Daarbij speelt een keur van factoren. Zoals Deze moet worden misstap, tegenvallende kaartverkoop of gebrekkige begro- de kans op interactie met het publiek, de mogelijkheden voor ting heeft meteen grote gevolgen. Een goed ingerichte indeling van het terrein en de ligging van de locatie binnen opgebouwd doordat evenementenlocatie kan ervoor zorgen dat het risico het tourschema, maar ook bereikbaarheid, aanwezige facili- aanzienlijk wordt beperkt. teiten, akoestiek en publiekscapaciteit. acts hun ervaringen

Een goede begroting vraagt een goede risico-inventarisatie. Net als voor poppodia is voor evenementenlocaties een internationaal delen. Een belangrijke plek daarin heeft de locatie. Moet van alles goede ‘trackrecord’ (reputatie) van levensbelang. Deze moet worden ingehuurd of zijn er faciliteiten aanwezig? Zo ja, zijn worden opgebouwd doordat organisatoren en acts hun erva- De Drafbaan staat deze goed genoeg? Hoe is de logistiek? Is het entreegebied ringen internationaal delen. De Drafbaan staat nog aan het goed in te richten? Aan de hand van de uitkomsten moet voor begin van dit proces. Hoewel een ambitie voor de langere nog aan het begin productie en publiek een logistieke puzzel worden gelegd. termijn, ligt met een goede trackrecord een top 5 positie in Aan alles hangt een prijskaartje, wat wordt meegewogen Nederland binnen handbereik. Uit gesprekken met de grote van dit proces... voor de inschatting die moet worden gemaakt alvorens het spelers in de markt blijkt dat organisatoren veel potentie contract kan worden getekend met een act. zien in de Drafbaan als evenementenlocatie.

Voor de aantrekkelijkheid van een evenementenlocatie telt kortom welke voorzieningen aanwezig zijn en hoe deze zijn in te richten. Ze moeten voldoende capaciteit bieden en flexi- bel zijn, zodat ze op maat zijn te maken voor de wisselende vraag van de verschillende organisatoren. 05 DE ORGANISATIE VAN EEN GROOT EVENEMENT

Exploitatie & risico van de organisatie Outdoor concerten

Zoals eerder gesteld, brengt het organiseren van een evenement veel risico met zich mee. Er zijn dure acts, Groot verschil ten opzichte van een festival is dat voor een outdoor concert een heel terrein wordt grote bedragen worden vooraf als garantiesom betaald. De kosten zijn hoog, de kaartverkoop kan zo maar opgetuigd met als doel de kosten op één avond terug te verdienen. Een risico dat niet alle organisa- tegenvallen. Vanzelfsprekend probeert een organisator het risico te minimaliseren. Hij heeft daarvoor een toren kunnen dragen. Ons land kent slechts een handvol partijen die dit kaliber shows kunnen orga- aantal instrumenten, zoals voldoende capaciteit om méér tickets te verkopen dan begroot en de mogelijkheid niseren: Mojo Concerts, Friendly Fire en Greenhouse Talent zijn drie van deze organisatoren. Zij om tijdens het evenement zelf de horeca uit te baten. Beide zijn essentieel om een act een goed bod te kunnen bieden concerten van de grote internationale artiesten met een publiekscapaciteit die óók past op de doen voor het verzorgen van een optreden. Drafbaan.

Twee types evenementen zijn het belangrijkst voor de Drafbaan: festivals en grootschalige ‘outdoor’ concerten. Bij een groot en eenmalig outdoor concert zijn de onderdelen van de begroting van doorslaggevend We belichten voor de beide de exploitatie. belang voor de te engageren artiest. Alle zaken moeten erin zijn opgenomen die van belang zijn voor de show: van de inrichting van het terrein en de inhuur van materiaal tot de zaken die voortvloeien uit de wensenlijst van de artiest. Volgens de overlevering richt deze zogeheten ‘rider’ zich vooral op de Festivals aanwezigheid van ‘blauwe M&M’s’. In de praktijk gaat het vooral om zaken die een artiest, soms maan- denlang onderweg op tournee, een prettig verblijf bieden op het terrein. Een aantal festivals maakt jaarlijks gebruik van Stadspark en Drafbaan. De inkomsten van festivals bestaan in het algemeen uit ticketverkoop, fondsen, sponsoring, subsidie en horeca. Uitzondering is het Groninger Bevrij- Naast voor productie bevat de begroting alle kosten die betrekking hebben op de show, zoals marke- dingsfestival. Vanwege het maatschappelijk belang is de toegang tot dit festival gratis, wat betekent dat er geen ting, ticketing en verzekering. Huur van de locatie en gebruikskosten van aanwezige voorzieningen zijn 29

28 inkomsten uit kaartverkoop zijn. eveneens onderdeel.

Festivals zijn een minisamenleving voor één of enkele dagen, soms met de omvang van een middelgrote stad. Inkomstenbron is de ticketverkoop. De verwachte ticketverkoop minus de te verwachten kosten geeft Net als bij steden is van belang dat de begroting wordt gerealiseerd en dat deze voldoende basis biedt voor een resultaat. Het risico voor de organisator zit er dan ook vooral in genoeg kaarten te verkopen om toekomstige edities. Er kan een keer sprake zijn van slecht weer of tegenvallende bezoekersaantallen, maar tenminste dit resultaat te halen. Blijken er toch te weinig tickets verkocht, dan betaalt de organisa- daar moeten goede jaren tegenover staan. Niet elke organisator heeft voldoende vet op de botten. Een gezon- tor een vast garantiebedrag aan de optredende act. Meer resultaat door meer verkochte tickets dan de onderneming is echter van levensbelang om niet na één tegenvaller om te vallen. begroot, betekent meer opbrengst voor zowel de organisator als de band.

Gratis toegang of niet, alle kosten voor programma, productie, marketing en veiligheid zijn (een risico) voor de Het halen van het begrote aantal tickets is de zogenaamde organisator. Een evenement wordt erop ingericht het de bezoeker zoveel mogelijk naar de zin te maken. Bij een ‘break’. In de overeenkomst met de act wordt afgesproken festival beslaat de verblijfsduur al snel enkele uren, maar soms ook een hele dag of meerdere dagen. Goede dat een resultaat boven de break volgens een bepaalde programmering op het podium én op het terrein draagt bij aan een prettig verblijf. Zeker bij een festival speelt verhouding wordt verdeeld. Bijvoorbeeld 80/20: 80% voor beleving een rol. Dat betekent een goed concert, maar óók een gezellige mogelijkheid tot een hapje en drankje, de act en 20% voor de organisator. Recente jaren tonen in of aanvullend vermaak op het terrein. deze verhouding een verschuiving in het nadeel van organisatoren. Een verdeling van 95/5 is tegenwoordig bij de Festivals zijn een In de uren die een bezoeker op het terrein is, wil de organisator hem zo goed mogelijk toegang geven tot de grootste shows niet ondenkbaar. Daarmee is het risico voor horeca. Gekeken wordt onder meer naar doelgroep en een bijpassende betaalvorm (munten, pin of cash), de organisator dus aanmerkelijk toegenomen: kosten en minisamenleving voor evenals naar de kansen op rijvorming ten gevolge van dit betaalsysteem. Het zoveel mogelijk opheffen van verantwoordelijkheden blijven gelijk, terwijl de winstmarge belemmeringen draagt immers in positieve zin bij aan de exploitatie. Een organisator zal hier bij de keuze voor daalt. één of enkele dagen, (de inrichting van) een terrein dan ook altijd naar kijken. Maximalisatie van de opbrengst is naast sfeer en uit- straling immers van levensbelang. In de ‘costing’ van een groot outdoor concert wordt horeca soms met de omvang niet altijd meegenomen. Door de horeca-inkomsten bij zichzelf te houden kan een organisator een act nét iets van een middelgrote meer te bieden. Zo kan een relatief ongunstige deal met de artiest worden gesloten doordat de organisator via de stad... 05 DE ORGANISATIE VAN EEN GROOT EVENEMENT

horeca-inkomsten – zeker bij goed weer – zijn resultaat toch op (bijvoorbeeld politie en andere adviserende diensten en partijen). een acceptabel niveau kan houden, De inkomsten uit horeca kun- Van belang is hoe snel een exploitant hierin kan schakelen: inpas- Van belang is nen voor een organisator derhalve doorslaggevend zijn om een sing in een tourschema vereist een positief antwoord binnen 24 à bepaalde act tóch naar Nederland en/of Groningen te halen. 36 uur. Is de periode eenmaal als beschikbaar opgegeven, dan kijken organisator en tourplanner of ze tot een ‘deal’ kunnen komen. Zolang de onderhandelingen lopen, moet de besproken hoe snel een Betalingsverkeer periode in principe ‘geblokt’ blijven. Pas als de deal afketst, kan de optie vervallen. Het leven verloopt steeds meer ‘online’, óók bij evenementen. Tickets kunnen worden gescand vanaf de mobiele telefoon, De concertpromotor houdt in zijn planmakerij rekening met de exploitant kan communicatie met bezoekers verloopt via mail en social media. aanwezige faciliteiten op de locatie ten opzichte van wat hij zelf En niet onbelangrijk: betalingen gaan grotendeels digitaal. moet regelen. Van belang is daarom dat een locatie gedurende het jaar een vast aanspreekpunt heeft: niet alleen om vragen te kun- Betalen op evenementen en festivals kan op diverse manieren: nen beantwoorden, maar óók om op de hoogte te blijven van de schakelen. contactloos/cashless met een polsbandje, met munten uit een ontwikkelingen in het vakgebied. Het betreft een actieve rol: over automaat (te betalen met pin of cash) of aan de bar met een en weer contact wordt gezocht om te zorgen dat alle betrokkenen mobiele telefoon. Gemene deler is dat al deze vormen een sta- weten wat de status is van lopende opties en welke terreinaan- biele internetvoorziening vereisen. Die is er niet op de Drafbaan. passingen nodig zijn. Ook is het aanspreekpunt aanwezig op het

Inpassing in 31 Zonder aanvullende voorziening (en backup) is een stabiel net- terrein tijdens het evenement, inclusief open afbouw. 30 werk voor het scannen van tickets en het draaiend houden van het betalingssysteem niet mogelijk. Voor festivals en concerten een Is de ‘deal’ rond en de datum bevestigd, dan volgt een praktisch essentieel onderdeel van hun bedrijfsvoering. traject. Vaak is er een plattegrond gemaakt die als basis kan een tourschema dienen voor het plan voor de ticketverkoop. In de tekening zijn alle elementen opgenomen: van het terrein tot de horeca en toiletten. Samenwerking tussen de organisator en de Een productiemanager houdt vanuit de evenementorganisatie terreinexploitant. contact over de planning met zowel de toerende partij als met de vereist een gemeente (voor vergunningen) en met leveranciers. De contact- Een organisator van een evenement is afhankelijk van de organisa- persoon van de evenementenlocatie voor alle facilitaire zaken tie achter een locatie, met heldere afspraken wat wel en niet door staat weer in nauw contact met de productiemanager van de orga- de verhuurder wordt verzorgd. Het complete plaatje moet in beeld nisator om de voorbereiding tot in detail optimaal te later verlopen. positief antwoord zijn: bij wie moet ik zijn voor antwoorden op vragen van praktische aard tot de mogelijkheden voor een concert dat over twee jaar Ideaal voor de organisator is een samenwerking met een partij vanaf nu in optie kan komen te staan. die zowel exploitant als beheerder van het terrein is. Dat houdt de lijnen kort en biedt de beste garantie op een verloop volgens binnen 24 à 36 uur. gemaakte afspraken. Het eerste contact van een evenementorganisator met een terreinexploitant gaat meestal over beschikbaarheid. Daaraan ten grondslag ligt meestal de vraag van een tourorganisator aan de concertpromotor of er plek is om in Nederland een show te doen. Concrete vraag aan de exploitant: is de locatie beschikbaar voor een show op datum x? Daar komt nog een open afbouwperiode bij, waarop een ‘optie’ wordt genomen. Alvorens kan worden toege- zegd, moeten vaak meerdere partijen worden geraadpleegd 33 - - 4PM & Friendly met Fire Hullabaloo Mojo Concerts shows met zoals grote (beoogd) 2020 in GreenDay SPOT & Mojo met Stadspark Live Bevrijdingsfestival Groningen 4PM met Kingsland en de Helden van Oranje

• • • • • tisch opzicht. Het uiteindelijke ontwerp en de inhoudelijke keuzes die hierbij gemaakt worden, bepalen bepalen gemaakt worden, hierbij die keuzes inhoudelijke ontwerp de en uiteindelijke Het opzicht. tisch het daadwerkelijke ambitieniveau. ambitieniveau. het daadwerkelijke bezoekers moeten kunnen huisvesten. Deze potentiewordt bevestigd vanuit de markt; er is vraag naar Aangezien voor organisator. één Goffertpark het rond voorkeurspositie afspraken een met bijvoorbeeld form het Groninger evenementenbeleid exclusief ingevuld worden met (zeer) grote evenementen. Daarbij Daarbij evenementen. grote (zeer) met worden ingevuld exclusief evenementenbeleid Groninger het form alle gewenste organisatoren bereikbaar is. Middels een passend evenementenbeleid met heldere kaders, kaders, heldere met passend Middels een is. evenementenbeleid bereikbaar organisatoren gewenste alle maken samen het Groninger popklimaat zoals inleidend al is beschreven. Verstandig is ervoor zorgen te afspraken en een visie voor de toekomst kan de Drafbaan de komende jaren uitgroeien vaste tot waarde in ook voor de profilering van Noordelijk talent. Een voorbeeld is dat de band Navarone (uit Nijmegen) in het het in Nijmegen) (uit Navarone band de voorbeeld dat is Een talent. Noordelijk van profilering de ook voor Naast deze veelal gevestigde namen er mogelijkheden zijn de Drafbaan een tot locatie maken te die voor voorprogramma staan kon bij het concert het in Goffertpark. van Bon Jovi 2019 in de landelijk een 5. gezonde top Voor exploitatie minimaal zou 75% van de beschikbare geluidsdagen con spelers’ (zie H5). ‘grote eerdergenoemde de van aantal een van betrokkenheid aan geval elk in we denken relatie in dat evenementen zij tot samenwerken voorkomen om te elkaars in dat ze vaarwater zitten, maar de Drafbaan is dat alle organisatoren nu vrije gelegenheid hebben om een optie te plaatsen. Nijmegen kent kent plaatsen. Nijmegen te een optie hebben om gelegenheid vrije nu organisatoren alle dat Drafbaan is de de Drafbaan. Zij hebben echter al een historie concerten met grote daarmee en zijn een ‘bewezen locatie’. die het eerste recht heeft om data bedingen, de te mogelijkheden zijn voor anderen beperkt. Dat vraagt een actieve houdingmet betrekking de programmering.tot Diverse instellingen en organisaties Uitgroeien tot een topevenemententerrein vraagt ontwikkeling van de Drafbaan in inhoudelijk en prak en inhoudelijk Drafbaan de in van vraagt ontwikkeling een topevenemententerrein tot Uitgroeien De Drafbaan biedt perspectief voorhet houden concerten vangrote van actsals Beyoncé, Rolling Stones, Metallica en U2. De locatie en de omgeving zouden met de juiste aanpassingen concerten 65.000 tot De Drafbaan kan zich principe in meten met deze locaties, maar op dit moment hebben Goffertpark en voor situatie de van Voordeel publiekscapaciteit. kaarten grotere een en (‘trackrecord’) betere Malieveld Drafbaan als de locatie: evenementen grote van organisatoren aantal een gebruikt Momenteel grote evenementenlocaties.grote

Vergelijkbare locatiesVergelijkbare alshet Goffertparkin Nijmegen en het Malieveldin Den Haag zijn concurrerend aan Ambities

van de van terrein

menten- Drafbaan

Toekomst

als evene- 32

07 Exploitatie

programmering een optimale een optimale de Drafbaan en de Drafbaan trackrecord van van trackrecord op te bouwen bouwen op te goed voor het goed voor organisatoren is organisatoren meerdere meerdere met één of één of met Een partnership partnership Een 34 37 - - - - een publiek-private samenwerking, waarbij zowel door gemeente als organisator geïnvesteerd geïnvesteerd als organisator door gemeente zowel waarbij samenwerking, publiek-private een wordt de ruil in locatie, in voor een preferred partnership. een procedure die het voor meerdere partijen mogelijk maakt om een optie op data nemen; te een openbare aanbesteding, waarmee voor meerdere jaren een gunning voor komt een ‘preferred partner’; een convenant zoals Nijmegen in met één partij;

• • • • alleIn gevallen is het van belang om de wederzijdse belangen goedblijven te afwegen. partnership Een betekent dat er van beide partijen commitment moet om shows zijn en festivals willen te organiseren. Hier zijn. partner adviseren te preferred een voor aanbesteding openbare een Drafbaan zou de Voor mee is het reëel verwachten te dat er een partnership ontstaat waarmee er actief wordt ondernomen om de samenwerking laten te slagen, met mooie shows gevolg. tot

Het onderzoek toont dat - ondanks de zeer bescheiden huur die de gemeente voor het Goffertpark het voor gemeente de die bescheiden huur zeer de ondanks - dat onderzoekHet toont on investment’ - de ‘return rekent voor Nijmegen positief uitpakt. De effectmeting laat verbeterook voornamelijkpunten zien, op het gebied van parkeren en het verlaten van het zaken die terrein, evenement. een van uitstroomdrukte de aan gerelateerd meerdere of één met samenwerking een kan evenemententerrein een van exploitatie meerjarige de Voor organisator(en) die goed voor zijn meerdere concerten nuttig van enig Daarmee formaat zijn. per is jaar, er vanbeide zijden commitment voor de van inzet de locatie voor grootschalige concerten en festivals, vastge is evenementenkalender de voordat (ruim leggen vast te shows vroegtijdig mogelijkheid de met steld). Aansteld). om de shows intentie organiseren te kan een financiële component wordentoegevoegd. Zo heeft organisator Friendly de Fire afspraak een aantal zomerconcerten het in Amsterdamse Bostheater en organiseren, ookte als die niet doorgaan, toch worden te aangeslagen Deze con voor de huur. het in toch geprogrammeerd worden kunnen zou ook elders dat ervoor zorgt structie optreden een dat gemaakt. kosten dubbele immers er worden anders staat: Bostheater Een samenwerking locatie van en op organisatoren diverse kan manieren: Inkomsten elke locatieVrijwel Nederland in brengt kosten voor rekening in het gebruik. ook Zo de Drafbaan. In kwam voren naar organisatoren langs rondgang een en evenementenlocaties andere met vergelijking laag zijn. relatief worden gebracht worden rekening hiervoor in nu die kosten de dat minst opEen zijn kostendekkende exploitatie van de Drafbaan moet mogelijk met Zeker de zijn. juiste nu dan mogelijk huur hogere aanmerkelijk een is publiekscapaciteit voldoende met en voorzieningen gevraagd. wordt -

de media-aandacht (niet gericht op concertbezoekers), van belang voor de toeristisch- belang de van voor concertbezoekers), op gericht (niet media-aandacht de van 700.000 meer (equivalent dan euro omgerekend bedroeg impact, promotionele de extra bestedingen bedroegen voor Nijmegen per concert meer dan 1 miljoen euro. 13.000Per show verbleven zo’n mensen één of meerdere nachten de in stad of omgeving; bezoekers hebben veel waardering voor het Goffertpark,zelfs evenveel alsvoor de Ziggo Dome; (zoals eten, drinken, winkelen); drinken, (zoals eten, 25% 30% tot deed buiten het concertbezoek extra bestedingen de in stad ongeveer 10% vanongeveer de bezoekers 10% boekte een overnachting de in stad en regio;

• • • • • advertentie-inkoop).

Preferred Partners De gemeente Nijmegen heeft als exploitant van het Goffertpark een convenantgesloten met Mojo Concerts. Dat geeft Mojo het eerste recht een aantal data vast leggen te voor outdoor concerten. Deze afspraak is gunstig voor snel kan zij Mojo: zo inspelen op de vraag van een tourende act die in het GoffertparkVoor wil spelen. gemeentede Nijmegen is de waarde van deze actsvoor de stadin het werkwijze. deze voor reden voornaamste de citymarketing van kader concerten onderzoekgrote effecten voor de doen de stad naar van Nijmegen gemeente de liet 2017 In hetin Goffertpark. Deze effectmeting richtte zich op twee concerten, één van RobbieWilliams en één Roses.van Guns De ’n effectmeting is alslosse bijlagedit bij rapport bijgevoegd. conclusies waren: De voornaamste De Drafbaan biedt als locatie veel mogelijkheden. Deze goed benutten vraagt een inhoudelijke koers met een lange termijn visie. Elementen daarin: wat willen we programmeren, welke events zien we als aanwinst voor de stad, hoe we samen zorgen met organisatoren voor de ontwikkeling van het gewenste programmaprofiel. evenement Een bedrijfsvoering. gezonde een van vraagstuk het er is visie Naast inhoudelijke een vragen. te organisator de van bijdrage een locatiegebruik voor logisch is het geld: kost organiseren De die hierbij keuzes gemaakt worden - waar vragen we geld voor en hoeveel - moeten bijdragen aan evenementenlocatie. toekomstbestendige opzichten alle in een Het evenementenbeleid geeft de kaders waarbinnen eenlocatie haar exploitatie kan opzetten. In per geluid versterkt met evenementsdagen 12 voor Drafbaan ruimte de voor beleid dit biedt Groningen geluid. versterkt zonder dan maar mogelijk, alles van er is dagen andere Op jaar. door de Groningen in die puzzel een is opstellen evenementenkalender jaarlijkse en De programmering de najaar ieder inventariseert Zij gelegd. wordt (EM) Evenementenmanagement afdeling gemeentelijke veel concerten vaak echter grootschalige worden gesteld Zoals eerder erop. jaar het voor evenementen vraagt Dat een getekend. worden contracten ook al dan moeten ervoor en jaar het dan gepland, eerder evenemen andere van planning de op is invloed van die evenementenkalender, de met omgang andere kunnen data al moeten jaar komende het voor evenementenkalender de van vaststelling voor Ruim ten. derhalve vereist evenementen grootschalige voor De maken Drafbaan beschikbaar vastgelegd. worden organisatoren. door aantal een voorinschrijving van vorm een

EXPLOITATIE 07 36 39 - - - sponsorlogo’s en sponsorlogo’s een “schone” locatie locatie “schone” een die in stadions stadions in die hebben... Geen verplichtingen uitingen zoals ze zeer wenselijk. van horecapartners, Voor organisatoren is - - - evenementenlocatie runnen zoals de Drafbaan is echter een andere tak van sport. Inhoudelijk en pro en sport. van tak Inhoudelijk andere een echter Drafbaan is de zoals runnen evenementenlocatie grammatisch SPOT zou een adviseren te partner naast zijn Zij staat EM. dichtbij de markt en heeft veel en een goed contact met de organisatoren die ook de schaal van de Drafbaan aankunnen. Als gemeen organisatie istelijke SPOT een stabiele factor die inhoudelijk waarde van grote is om met de diverse zorgen. te goed een programmaprofiel voor stakeholders Martiniplaza laat weten graag de exploitatie van de Drafbaan doen. te Zij ziet naast het aanbod van Draf de op andersoortige van evenementen organiseren het concerten voor kansen festivals, en grote baan en graag zou een regierol hebben de in exploitatie.Inhoudelijk stelt Martiniplaza voor samen op te entertain de in goede contacten diens vanwege SPOT met trekken ment/muziekmarkt. Op het gebied van planning, beheer en logis tiek heeft Martiniplaza ervaring evenementen met grote haar in eigen evenementen pand. Zij bij zou grote op de Drafbaan zaken kunnen faciliteren die ook al de in eigen exploitatie ingericht. zijn Hoewel de schaal van evenementen op de Drafbaan is de is, groter soortgelijk. exercitie concluderenWe dat voorhet beheer van de locatie, het inhoude onderliggende evenementenbeleid stellen te op het en kader lijk een regierol bij de gemeente het meest voor de hand ligt. Zij kan operationele en door inhoudelijke ondersteund worden hierin partners als SPOT en Martiniplaza. Deze driehoek biedt, mede vanwege de reeds bestaande connectie, een goede basis voor een stabiele een en kader inhoudelijk sterk een visie, termijn lange bedrijfsvoering. ------

Exploitant de exploitatieVoor van de Drafbaan komen meerdere partijen aanmerking. in Zowel de Gemeente evenementen staat dergelijk een in onderdeel) zijn (gemeentelijk als MartiniPlaza SPOT of Groningen de gebruiker geschikt krijgen. te Dit goed doen vraagt volle aandacht en focus. hetIn najaar en de winterperiode is de locatie beschikbaar voor andersoortige evenementen, die geen geluidsdagen gebruiken. Ook is deze periode nodig om het terrein weer gereed krijgen te voor een vol evenementenseizoen. gend voor beheer zorg van en Naast praktische kant de opstelling. vraagt actieve een realiseren alles Dit de alledaagse van gang moet zaken, voor de lange termijn de exploitatie worden gegarandeerd en met gehouden worden moet rekening Daarbij ontwikkeld. worden locatie de voor programmering een evenementenlo de voor belang van zijn die kansen voordoende zich met én bestaande evenementen catie. Het optimaal invullen van de evenementenplanning van de Drafbaan is een doorlopend proces. Alles bij elkaar is er sprake van een dagtaak. partijen zijn betrokken alle moeten periodes, op opties voor evenementen grote van aanvragen Bij aangehaakt voor een snelle en goede beoordeling. Daarbij is een compleet beeld van wat de in omge (EM) Evenementenmanagement afdeling de vooral en gemeente de gebeurt van ving essentieel. De rol contact gemeentelijke de met direct staat in en beheert cruciaal. EM hierin evenementenkalender is de gereali worden jaar anderhalf over mogelijk plannen die van hoogte de zijn op moeten die afdelingen terrein te exploiteren.terrein te heeftWaar de locatie behoefte aan en heeft welke rol de exploitant dit geheel? in De exploitant werkt maarnauw ook samen met eigenaar met de organisator, van het terrein om de locatie optimaal te in twaalf geluids er zijn evenementenkalender volle een Bij evenementen. voor gebruiken te en zetten evenementendagen voor gevuld, grote is het redelijk aan nemen te dat minimaal tien dagen nodig zijn tot periode de plaats april in vinden De meeste evenementen per evenement. afbouw en op- de voor september: maanden zes in betekent tijd dat dat 2/3 van de gevuld tijd is met activiteiten rond groot volgen de voor terrein plaatsvinden het onderhoud zal om moeten Tussentijds evenementen. schalige seerd. De exploitatie van een evenementenlocatie als de Drafbaan kan niet zonder een gemeente de in regierol. verplich geen betekent Dat wenselijk. zeer locatie “schone” een is evenementenorganisatoren Voor terpoort en de Stadsschouwburg. Daarnaast is SPOT medeorganisator van Stadspark SPOT Live. is Een organisator. de taal van concertzalen van inhoudelijke spreekt de exploitatie en de met bekend tingen van horecapartners, en geen sponsorlogo’s of uitingen zoals stadions die in ze hebben, maar een locatie die vrij gebruiken te is. Het is daarnaast geen optie dat de exploitant de horeca zelf van de locatie uitbaten gaat bij grootschalige evenementen. de In eerder beschreven financiële voor risico’s de organisator deze inkomsten zijn essentieel voor een organisator om naar Groningen komen en te zijn verdienen. te terug investering SPOT is binnen Groningen een vaste waarde als het om gaat de organisatie van concerten De in Oos

EXPLOITATIE 07 38

41 40 43 -

uitbreiden parkeervoorziening loopafstand Drafbaan op de van uitbreiden verbreden Concourslaanverbreden afgekeurde opstallen slopen en, indien wenselijk, passende faciliteiten bouwen passende faciliteiten wenselijk, indien en, opstallen slopen afgekeurde aanbrengen glasvezel internet voorzieningen internet glasvezel aanbrengen upgraden watervoorziening (aan- en afvoer) en (aan- watervoorziening upgraden aanbrengen van kabeldoorvoer/duikers van aanbrengen bestaande stroomvoorziening verleggen en upgraden en verleggen bestaande stroomvoorziening weghalen van de jurybaan weghalen van het juryhuisje verbreden van entreegebieden en toegangswegen en entreegebieden van verbreden drainage de hele over breedte van het ‘nieuwe’ veld verbreding grasveld (liefst oplopend) vooroptimalisering van de zichtlijnen water aan- en afvoer voor horeca, spoelen van bekers, toiletten en cateringfaciliteiten en toiletten bekers, spoelen van afvoer en horeca, voor aan- water fundering onder het podiumgebied het onder fundering vaste spanning voor horeca, backstage en voor de diverse varianten van de podiumgebieden podiumgebieden de van varianten diverse de backstage voor en horeca, voor spanning vaste op het terrein verharden evenemententerrein (sintelbaan) voor logistiek festival en hulpdiensten en festival logistiek voor (sintelbaan) evenemententerrein verharden

• • • • • • • • • • • • • • • • wel sterk terugdringen en bij festivals en andere evenementen goeddeels draagt Dat vervangen. enorm evenementen andere festivals en bij en terugdringen sterk wel is erworden nu meer gehuurd, arbeid nodig, evenals meer bekabeling en verdeelkasten. De besparing kanhet gebruik vanaggregaten bij de allergrootsteshows waarschijnlijk niethelemaal voorkomen, maar illustratie:bij aan een de reductie eendaags van CO2 Ter festival en stikstof. op de Drafbaan verbruikt, kansen gebouwen, op voor veiligheid infrastructuur, en duurzaamheid. 0,30 Kijkend rekenen naar per KwH. een investering die ook moet worden terugverdiend, € 0,50 zou met driekwart worden gereduceerd. En dat voor elk evenement. elk voor dat En driekwartmet gereduceerd. worden nementenlocatie. Niet elk evenement heeft dezelfde locatie-eisen. Organisatoren en leveranciers zijn zijn leveranciers en Organisatoren heeft locatie-eisen. evenement elk dezelfde Niet nementenlocatie. er tegelijkertijd duurzamer georganiseerd. tegelijkertijd er echter eensgezind in hun constatering dat het levend en relevant houden van de Drafbaan voor festivals Drafbaan voor de van houden relevant en levend het dat constatering hun in eensgezind echter voornaamste de sommen vraagt. We termijn lange de voor concerten verbeteringen grootschalige en vanaf begin 40.00 opbouw einde zo’n tot afbouw, liter diesel. Met de juiste aanpassingen kan dit zeker die uit een vaste netspanning bij benadering de helft. voorbeelden zijn Er het in land van steden die € Een goedeEen stroomvoorziening is fundamenteel voor evenementen. De aanleg van (liefst groene) stroom In dezeIn businesscase gaan op we in wat nodig is om de Drafbaan aantrekkelijk maken te als topeve Duurzaamheid

geen gek bedrag Daarbij zijn. gaan de kosten voor de organisator per festival drastisch omlaag én wordt

zit echterzit de in brandstofkosten. (kilowattuur) KwH Een uit een dieselaggregaat kost ongeveer € 1,15,

Voor de organisatie is netspanningVoor Hoewel er an sich minder niet voordeliger. aggregaten hoeven te Stroom Algemene locatie-eisen

08 kan kan

Wat

beter? 42 45 - - - - in- en uitstroom gebieden rond de Drafbaan verbreden en betere spreiding realiseren spreiding betere en Drafbaan verbreden de rond gebieden uitstroom en in- Parkeercapaciteit verhogen Parkeercapaciteit OV capaciteitOV van / naar de Randstad vergroten

• • • toereikend is. Voor eentoereikend is. evenement Voor als Green Day worden 100 bussen zeker ingezet. De logistiek van komen betekent en gaan, dat de capaciteit van omhoog treinverkeer moet. Als om 23:00 uur een con mensen eenvoudig met weer het OV terugbrengen naar de Randstad, voorzieningen grote zijn voor pen publiek uit het hele land. Internet mobiele internet voor het publiek. kunnen worden gekozen zou voor Er een betere verbinding die ook opgepakt. worden kunnen door organisatoren direct providers met afspraken netwerk voor de organisator is een basiseis Deze deze in tijd. dient voor de dekking van de benodigde tickets. scannen van kunnen het en organisatie de betaalsystemen, voor netwerkverbindingen cert of festival eindigt, moet naar de trein Utrecht of Amsterdam nog halen te Zowel de parkeer zijn. capaciteit als hiervoor zijn OV-capaciteit op dit moment niet evenementen toereikend bij grote met veel denken valt aan sportvelden of industrieterreinen. sportvelden aan valt industrieterreinen. of denken deze pendeldienst en de van inzet bussen vragen ruimte op loopafstand van het De terrein. kosten voor die voorzieningen betere er Met hoog lopen op. en organisatie de laste van ten pendeldienst komen de hebben. te nodig pendeldiensten geen ondenkbaar is het geldt: Ook hier nodig. minder deldiensten via meerdere entreegebieden. Voor een evenement van 50.000+ van naast is parkeervoorzienin evenement een bezoekers Voor entreegebieden. meerdere via P&R terreinen brengen te enP&R om bezoekers naar een aantal steden grote brengen te omdat niet het OV Het achterliggende probleem is hier De de OV-capaciteit. wens om veel bezoekers met laten te het OV In deIn huidige situatie moet veel gebruik worden gemaakt van pendelbussen om publiek naar de diverse draadloosvoor internet publiek / wi-fi realiseren.kan veelal worden afspraken Deze evenementen. op pieken tijdens dekking voldoende van bieden het voor zouden dan gerealiseerd, wi-fi publieks permanente geen er Wordt geregeld. organisatie de vanuit Een stabiele glasvezelverbinding voor de realisatie van een stabiel betalingsverkeer en goed werkend goed werkend en stabiel een betalingsverkeer van realisatie de voor glasvezelverbinding stabiele Een Deze verbinding dient alleen voor de organisatie en dient niet het doel voor een betere dekking van het gen op de omliggende P&R-terreinen eengen op de omliggende parkeervoorziening P&R-terreinen op loopafstand van het terrein nodig. Te gesprekken blijkt dat organisatoren de conclusies en tekortkomingen uit het rapport het uit onderschrijven. tekortkomingen en conclusies de organisatoren dat blijkt gesprekken Op het gebied van mobiliteit en veiligheid is voor het hele Stadspark een rapport opgesteld door Crowdprofessionals. De conclusies en aanbevelingen staan dit document in beschreven Uit (H4). Om de dekking van het mobiele netwerk te vergroten, worden geregeld extra zendmasten geplaatst. extra zendmasten geregeld worden vergroten, netwerk mobiele te het van dekking Om de

Van belangVan bij een evenement is dat de publieks en uitstroom in- goede in banen worden liefst geleid, Veiligheid Tijdelijke masten worden vaak kosteloos door telecomproviders op evenementen geplaatst, als geplaatst, service evenementen op door telecomproviders kosteloos vaak worden masten Tijdelijke - - -

Aantal bekers nodig zonder spoelsysteem op locatie: 5x het aantal bezoekers Aantal bekers nodig met een spoelsysteem het op aantal locatie: 1,5x bezoekers Evenement met hoog consumptieverbruik = 3,5 consumptie per persoon 3,5 consumptie = hoog met consumptieverbruik Evenement

• • •

wordt het aantal bekers gereduceerd 150.000 tot á 200.000 stuks. te spoelen.te Ook de afvoercapaciteit laag, is te de rioolaansluitingen moeten vele malen worden groter ters verdeeld, waardoor het te adviseren is om in de buurt van de toiletvoorziening aan- en afvoer en van aan- buurt toiletvoorziening de de van in om is adviseren te het waardoor verdeeld, ters water te realiseren. te water bare bekers te realiseren ook vragen om een flinke wateraansluiting. Door het verbod op het gebruik gebruik verbod het op Door het wateraansluiting. flinke een om ook vragen realiseren te bekers bare herbruikbare bekers realiseren. te Dat alles is met de huidige water aan- en afvoer realiseren. niet te brengen eigen zij cateraars mee met eigen keukenfaciliteiten, die aangesloten moeten worden op een hun eigen flessenkunnen vullen metdrinkwater. het festival waterbuffers voor aangelegd, om te zorgen dat er voldoende water is om de toiletten door toiletten de om is voldoende water er dat zorgen te om voor aangelegd, waterbuffers festival het spoeltoiletten. Voor evenementen zonder goede aan- en afvoer worden in de dagen voorafgaand aan aan voorafgaand dagen de in afvoer en worden goede aan- zonder evenementen Voor spoeltoiletten. andere processen te kunnen verduurzamen. kunnen processen te andere moet gebruiken indien deze niet gespoeld kunnen worden op locatie. Daarvoor rijdt een tevens aantal plastic flesjes bij de barren. afvoercapaciteit veruit ondermaats. De toiletvoorziening voor Stadspark Live bestaat uit meer dan 250 op locatie gespoeld kan worden. bij meerdaagse Zeker evenementen zoals Hullabaloo en op termijn vrachtwagens met schone en vuile bekers van en naar Groningen. Op het moment dat dit wel kan, Stadspark Live is dit niet houdbaar. Dat betekenen zou dat een Bevrijdingsfestival met 100.000 zeg, bezoekers, meer dan 500.000 bekers evenement wat wel kan spoelen. Dit resulteert onnodig in veel transport op het moment dat er niet eigen flesje meete nemen te Dat dieen vullenbespaart metdrinkwater. onnodiggebruik van single use van single use plastic per 2021 is het voor evenementen nodig om een goede spoelvoorziening voor en op diverse plekken worden uitgebreid. festival Een als Stadspark Live heeft de toiletten vier in clus en verantwoorde hoeveelheid toiletten te plaatsen. De materialen die evenementen gebruiken zijn zijn gebruiken evenementen die plaatsen. De materialen te toiletten hoeveelheid verantwoorde en Het aantal bekers dat nodig is op een evenement wat niet kan spoelen, is ruim 3x hoger dan bij een Daarbij dat de komt voorzieningen die voor de horeca nodig om een zijn spoelsysteem voor herbruik vrijwel allemaal waterbesparend, maar ook voor de meest duurzame materialen is de huidige aan- en In hetIn kader van verduurzaming wordt steeds vaker de gelegenheid geboden aan bezoekers om hun Het bieden van een goede cateringfaciliteit op een evenement vraagt tevens goede watervoorzienin vraagt tevens evenement een op goede een cateringfaciliteit van bieden Het Het is tegenwoordig ondenkbaar om bij evenementen geen watergespoelde toiletvoorziening te bieden. bieden. te toiletvoorziening watergespoelde geen evenementen bij om ondenkbaar tegenwoordig is Het hygiënische om gelegenheid de organisatoren biedt capaciteit voldoende met schone faciliteit Een gen voor cateraars op foodtrucks het terrein, en de medewerkerscatering. het In tours geval van grote medewerkers zodat tappunten met vaker steeds werken Cateraars watervoorziening. goed werkende

Water is daarmeeWater niet alleen nodig voor essentiële onderdelen als toiletten en catering, maar ook om

Rekensom: Water

WAT KAN BETER? WAT 08 44 47 - 2 Den Haag Den meter 160 meter 170 Malieveld, 48000 m2 27200 m

2 160 meter 160 185 meter 29600 m 43000 m2

2 Goffertpark Nijmegen 27200 m Geleen meter 160 meter 170 Pinkpop 65000 m2

2 160 meter 160 140 meter 22400 m 37250 m2 Bron: Mojo Concerts (2020) met zichtlijn: oppervlakte: Lengte: Breedte: Bezettingsgraad Bezettingsgraad Bezettingsgraad Benchmark locatiegegevens Oppervlakte Vergelijkingscijfers huidige situatie op basis bezoekers van situatie 50.000 huidige Vergelijkingscijfers Drafbaan Groningen 1,84 1,69 1,69 2,23 1,04 m2) 1,16 0,77 (pers/ 1,34 m2) (pers/ Totale De maximaal acceptabele bezettingsgraad met zichtlijn is 2,4 personen per m2. Deze is door de bran che opgesteld als richtinggevend voor een veilig en comfortabel gebruik. Afhankelijk van de doelgroep wordt dit getal bijgesteld. Zoals is deze zien is, bezettingsgraad te op dit moment op de Drafbaan het hoogst. Hierin biedt het minimale scenario al een oplossing voor deze relatief hoge bezetting per m2. ruimte beschikbare de verbeterd oplopende lijn, iets een met verbreden te Door evenementenveld het voor publiek en de Door zichtlijn. het betrekken van de jurybaan en een deel van de sintelbaan bij het niveau vergelijkbaar een op publieksruimte meters vierkante Drafbaan qua de komt evenementenveld, als het Goffertpark. - - - - -

tenminste een Bovendien half miljoen wordt dan geïnvesteerd euro). faciliteiten in die niet op maat zijn lijke normen.lijke De gebouwen hier weer naar optrekken is kostbaar (door de gemeente gecalculeerd op langer te investeren in het onderhoud. Daardoor voldoen de gebouwen niet meer aan de gemeente de meer aan niet gebouwen de voldoen Daardoor onderhoud. het in investeren te langer kunnen ofwel in de vorm van gebouwen bij een evenemententerrein worden geleverd ofwel in de vorm vorm ofwel de in geleverd worden evenemententerrein een bij gebouwen van vorm de ofwel in kunnen hoeven verbreden. Dit vraagt Dit nader onderzoek. verbreden. hoeven breder gemaakt moeten worden omeen capaciteitsvergroting mogelijk en maken de te en in- zo uitstroom van publiek beter faciliteren. te Het realiseren van deze verbreding is niet op alle vlakken municatieruimtes voor een goede afstemming tussen stakeholders (o.a. gemeente, hulpdiensten). Deze Deze hulpdiensten). gemeente, (o.a. stakeholders tussen goede een afstemming voor municatieruimtes mogelijk en wordt erg kostbaar, er is inmiddelsmogelijk een en wordt erg kostbaar, extra nooduitgang gerealiseerd van 8 meter aan mentenlocatie is optimalisatie van de vluchtwegen van belang. De Concourslaan enkele zou meters Gebouwen een zijde, dit zou opdit zou andereeen locaties zijde, op de Drafbaan ook wellicht kunnen, zonder de Concourslaan te van tijdelijke voorzieningen als tenten en containers. Dat laatste zijn organisatoren overigens gewend: gewend: overigens organisatoren laatste zijn Dat containers. en als tenten voorzieningen tijdelijke van der verval gebruik niet meer mogelijk maakt den of (op duur sowieso) sloop. dat In geval moet, zolang ten niet die bewoners de betaald aan worden huur evenementen tijdens bewoond, opstallen worden de voor evenementen (en deze hinderen door geluidsweerkaatsing). Het alternatief is laten staan tot ver staan tot laten is alternatief Het door geluidsweerkaatsing). hinderen deze (en evenementen voor vluchten. Het rapport van Crowdprofessionals noemt dit ook, maar kunnen om te groeien als evene Evenementen hebben ruimtes nodig. Kantoor-, kleding- en cateringruimtes, maarEvenementen ook hebben overleg- en com ruimtes nodig. Kantoor-, De gebouwen op het slechte in terrein zijn besloot staat. 2014 Al in de gemeente als eigenaar niet Een anderEen aspect dat maatgevend is voor de capaciteit van het terrein is de mogelijkheid ont om te goede aan komt de exploitatie van de Drafbaan. zo kent het kent Goffertparkzo noch hetZuiderpark opstallen.

WAT KAN BETER? WAT 08 46

vergelijkbaar niveau als het Goffertpark. als het niveau vergelijkbaar de Drafbaan qua publieksruimte op een op een qua publieksruimte de Drafbaan deel van de sintelbaan bij het veld, komt komt bij het veld, de sintelbaan deel van de zichtlijn. Door het betrekken van een van betrekken Door het de zichtlijn. met een ietsmet een verbetert lijn, oplopende Door het evenementenveld te verbreden verbreden te evenementenveld het Door 48 51 09 Scenario’s - 2 2 48000 m 48000 Den Haag Malieveld, Den meter 160 meter 170 27200 m

2 2 43000 m 43000 160 meter 160 185 meter 29600 m

2 2 Goffertpark Nijmegen Pinkpop Geleen meter 160 meter 170 65000 m 65000 27200 m

2 2 1,84 1,69 1,69 160 meter 160 meter 160 25600 m 50000 m 50000

1,04 1,16 0,77 1,00 ) 2

trekkelijk maakttrekkelijk shows voor en grote evenementen meteen podium op de korte zijde van de Drafbaan. benoemd. Met aanpassingen aan met het terrein, meergras voor publieksruimte en combinatie in met met zichtlijn: oppervlakte: oplopende lichte glooiing naar waardoor de zijkant, een betere zichtlijn ontstaat, wat de Drafbaan aan een verharde is het logistieke voor een route, organisator mogelijk om met dit bredere veld met een Lengte: Breedte: Bezettingsgraad Bezettingsgraad Bezettingsgraad De beschikbare ruimte op het evenementenveld is op dit moment zoals voorstaand in overzicht staat Met name Mojo bracht naar dat voren de concertbeleving met deze lichte verhoging verbetert. Oppervlakte Vergelijkingscijfers nieuwe situatie op basis bezoekers van nieuwe situatie 50.000 Vergelijkingscijfers Groningen Drafbaan 1,95 1,95 m2) (pers/ (pers/ m Denieuwe biedt situatie beduidend meervoor ruimte bezoekers. Dedefinitieve inrichting en het ontwerp behoudend gerekend. is situatie nieuwe beschreven De hierboven nog meer mogelijkheden. wellicht geven uitgewerkt. worden te verder ontwerpfase de in dient Dit Totale

WAT KAN BETER? WAT 08 50 53 ------Het gebruik van alternatieve ingangen is niet eenvoudig, omdatde omgeving hier niet op is Parkeergebieden zijn alleen bereikbaar met pendeldiensten, de bereikbaarheid van de de van bereikbaarheid de pendeldiensten, met bereikbaar alleen zijn Parkeergebieden vergunnings van advisering de in wordt Daardoor noemen. te optimaal van verre is hulpdiensten en inde om nemen wil organisatie de maatregelen welke naar gekeken kritisch zeer aanvragen uitstroom van publiek goede in banen leiden. te De capaciteit van het terrein biedt ruimte voor 50.000 mensen, maar de omgeving ‘kraakt’ bij een dergelijk gebruik.

• • • ingericht. Conclusie De Drafbaan kan de in huidige staat en vorm geen shows voor meer dan 50.000 bezoekers faciliteren. capaciteitEen van 50.000 maar is op papier de in praktijk haalbaar, organiseren. niet te De investerin bij showsgen zijn van 40.000 bezoekers hoog al zo dat de exploitatie niet rendabel is. Organisatoren daar en verkopen meer kaarten om te mogelijkheid de Drafbaan kiezen: de voor niet daarom zullen mee de hoge kosten gedekt krijgen te minimaal. zijn Het huidige staat terrein zijn is in gebruikente voor extra voorzienin veel zullen De bestaande mogelijk. evenementen groei geen is er maar evenementen, als De Drafbaan blijft achter daarmee ver organiseren. te evenement een om meebrengen moeten gen evenementenlocaties. andere op locatie Er is. mogelijk verduurzaming geen er dat maken veroorzaken, omgevingsfactoren De die beperkingen moeten vele liters diesel verbruikt blijven worden om een evenement realiseren. te Op het gebied van veiligheid is het voor hulpdiensten en de veiligheidsdiensten lastig om positief adviseren te bij de ver gunningsverlening. Het terrein kan worden gebruikt voor evenementen, maar daar is alles mee gezegd: het niveau van de locatie ligt onder de grens van wat acceptabel is voor evenementenlocatie. een grote

Veiligheid Minimalevariant Zoals traditio georganiseerd. evenementen jarenlang al Drafbaan worden Evenemententerrein Op neel het Bevrijdingsfestival en Kingsland, en meer recent Stadspark Live en Hullabaloo. dit scenario In schetsen we welke voorzieningen tenminste nodig om de zijn Drafbaan laten te uitgroeien een tot vol evenemententerrein. waardig concerten en tot evenementen om makkelijker en aantrekkelijker het wordt opwaardering de Met 45.000 à 50.000 bezoekers op de Drafbaan organiseren. te Acts maar als ook Green Robbie Wil Day, gen nodig. Maar een evenement kan makkelijker ‘break even’ draaien, terwijl de in huidige situatie een eenmalig concert voor 40.000 bezoekers niet rendabel is. Bij deze minimale variant duurzaamheid zijn en veiligheid vooropgesteld. Samen met organisatoren die aanpassingen de en gekeken, water en stroom van verbruikers grote de naar is toeleveranciers en nodig op het zijn gebied van vluchtwegen, capaciteit en de bereikbaarheid van hulpdiensten op het terrein. liams en Bon Dit Jovi. niet gaat om de grootste shows daarvoor wereld: ter aanvullende zijn aanpassin -

Naast water voor toiletten is het gebruik van hardcups (spoelbare hard-plastic horeca glazen) eerder De plastic wegwerpbekers die evenementenindustrie. de in worden het norm aan de werden gebruikt, een die over zijn niet tijd meer toegestaan. Organisatoren moeten gaan over op alternatieven als spoelbare bekers. Daar is water en afvoer voor nodig. Wateraanvoer moet via een tijdelijk wateraansluiting en de mogelijkheden voor afvoer van vuil afvoer vuil voor van mogelijkheden de en wateraansluiting tijdelijk een moet via Wateraanvoer die toiletten, watergespoelde van gebruik het in beperkt. zeer beperkt Dit zijn organisatoren water ‘dixi’s’. welbekende de dan schoner zijn malen vele De aanwezige infrastructuur (stroom niet en toereikend zijn water) voor gebruik bij evenementen. teruggedrongen. niet wordt door aggregaten diesel van verbruik Het De capaciteit van het veld is beperkt vergelijking in met andere locaties Goffertpark, (o.a. Pinkpop De maximale terrein). capaciteit kanniet in boven de 50.000 bezoekers uitkomen, al is 50.000 ook een theoretische capaciteit. een organisator Voor is deze capaciteit met de rendabel. niet voorzieningen huidige De sintelbaan is niet toegankelijk voor verkeer voor logistiek van het evenement en de toevoer van Bij nat weer biedt het veld en de sintelbaan een drassige ondergrond, ongeschikt voor grote De sintelbaan, de jurybaan en de beperkte infrastructuur op het terrein hinderen het gebruik bij publieksevenementen. grootschalige

• • • • • • •

Duurzaamheid materiaal. publieksstromen.

0- scenario Dit scenario uit gaat van de Drafbaan huidige vorm zijn in en staat. De locatie is geschikt om grote moet door organisatoren locatie de in investeringen aanvullende Zonder organiseren. te evenementen het van realiseren starten daadwerkelijk kunnen het met zij alvorens verricht worden werk veel echter terrein. het op evenement locatie-eisen Algemene Conform opdracht brengen we een aantal toekomstscenario’s voor de Drafbaan beeld. in Het eerste is een 0-scenario, geënt op doorgaan met de huidige locatie zonder noemenswaardige aanpassingen. Doel is het vermijden van investeringskosten. Vervolgens belichten we twee scenario’s die als een bandbreedte kunnen worden gezien. minimumvariant Een waarbij uitsluitend wordt geïnvesteerd in zaken die absoluut noodzakelijk voor zijn het kunnen faciliteren evenementen. van een grote En opti male variant, gericht op het inrichten van de Drafbaan als toplocatie voor grootschalige evenementen Nederland.in

SCENARIO’S 09 52 55 - - - - Ontwikkeling van beleid waarbij de opbrengst van de Drafbaan deels wordt ingezet voor projecten op het gebied van duurzaamheid de in stad. Afvalscheiding voor evenementen stimuleren, door de plaatsing van meerdere (pers)containers en en (pers)containers meerdere van plaatsing door de stimuleren, evenementen Afvalscheiding voor hiervoor Kosten stimuleert Dit afvalscheiding evenementen. containers. bij ondergrondse van gebruik hier als ze evenementen voor meerkosten geen dus zijn; laten huur de van onderdeel Aanleg voldoende vaste en groene stroomvoorziening rond podiumgebied voor showspanning en en showspanning voor podiumgebied rond stroomvoorziening groene en vaste voldoende Aanleg op het Aggregaten terrein. met zijn deze maatregel voor 90% verleden tijd. Algemene verlichting rond evenemententerrein en concourslaan upgraden. Werklicht voor de de voor Werklicht concourslaan en upgraden. evenemententerrein rond verlichting Algemene maaravonduren, optioneel ook voor de uitstroom van publiek. Fundering aanbrengen onder podiumgebied, om zware tourende podia te kunnen dragen kunnen te podia tourende zware om podiumgebied, onder aanbrengen Fundering Aanleg van meerdere entreegebieden o.a. aan de zijde Gasunie, met tot gevolg ook weghalen van van ook weghalen gevolg tot met Gasunie, zijde de aan o.a. entreegebieden meerdere van Aanleg Drafbaan. de rond groen deel een

• • • • • •

maken.

Duurzaamheid

Conclusie De aantrekkelijker. beduidend organisatoren Drafbaan voor de maken De voornoemde aanpassingen voorzieningen van zijn deze en tijd met het maken te ontwerp kan met de diverse organisatoren een werkbaar pakket aan maatregelen worden gerealiseerd. De capaciteit van het terrein wordt metde daarmee drastisch worden organisator een voor kosten de maar vergroot, structureel niet maatregelen verlaagd. Deze risico verlaging is voor organisatoren van groot belang. Dat betekent dat shows van acts als Robbie Williams, Pink en Bon Jovi met een capaciteit van 50.000 de in aanpassingen incidentele zonder niet kunnen shows Grotere Drafbaan. passen de op bezoekers omgeving en een tailormade plan van aanpak op de Drafbaan georganiseerd kunnen worden. De maat evene een voor gebruiken te omgeving de en terrein het moet om nemen organisatie een die regelen ment van 65.000 bezoekers fors zijn en ingrijpend, het zal meer vragen van alle betrokken partijen om realiseren.dit te Optimale variant De Drafbaan als locatie voor shows van U2, Beyonce of - terug van weggeweest - de Rolling Stones. 65.000 bezoekers die daar het evenement van het jaar gaan beleven. Dat vraagt een optimaal inge richt terrein, met volop ruimte voor grote, zwarericht met terrein, volop podia, ruimte voor en grote, genoeg ruimte voor bezoekers om redelijk eenvoudig van en naar het komen. Hotels terrein te doen goede en de in zaken, dagen na de show je zie mensen met shirts van de Stones nog lopen de in stad. en de omgeving van de DrafbaanTerrein dit scenario in zijn optimale in staat, de productie kan de in beno Alle bouwen. publieksvoorzieningen en techniek podia, goed de evenement het aan vooraf dagen digde upgrades uitgevoerd zijn en voor organisatoren voelt iets doen op de Drafbaan als een warm bad. De zaken die horen bij het minimale scenario moeten óók voor dit optimaal scenario worden door- aanvullende daarop de alleen noemen en hieronder beschouwing, buiten hier deze laten We gevoerd. zaken. locatie-eisen Algemene -

Sloop van de opstallen is gewenst om de ontstane gebruiken ruimte te als verharding waarop organisaties hun productie, centrale post, overlegruimte voor het veiligheidsteam en EHBO post inrichten. kunnen De andere zijde van het veld (Gasunie) vraagt een doorgang voor publiek van dezelfde omvang. omvang. dezelfde van publiek voor vraagt doorgang een (Gasunie) veld het van zijde De andere Dit met het oog op een goede spreiding van publieksstromen. Deze breedte aan beide kanten van het veld is nodig om naast meer entreegebied ook extra vluchtcapaciteit creëren. te publiek het terrein op en naar van af het kan. Verbreding entreegebied aan de zijde Concourslaan (nabij de stallen) met 25 á 30 meter is gewenst om vanaf de Concourslaan volledig over komen. kunnen te op evenement het wegen normale Het beter faciliteren van de in- en uitstroom van publiek vraagt meerdere plekken waar dit dit waar vraagt plekken publiek meerdere van uitstroom en inde van faciliteren beter Het Aanleg water- aan en afvoerAanleg aan water- beide lange zijden van het terrein. Aanleg vaste spanning voor publiekshoreca (koelingen). publiekshoreca voor spanning vaste Aanleg Aanleg vaste spanning voor de lange gebruikers (productie, opbouw en catering), locatie (binnenzijde van de nieuwaan brengen te verharde rijbaan). Glasvezel internet aanbrengen internet Glasvezel Gebouwen slopen en ruimte met halfverharding egaliseren. sintelbaan, verbreding van het veld met gras liefst en drainage, iets oplopend, zodat de verbeteren. zichtlijnen Verbreden vanVerbreden het evenementenveld aan tot de nieuw aan brengen te verharding op de Verbreding van de entreegebieden. de van Verbreding Weghalen van jurybaan en juryhuisje. Sloop van het juryhuisje is nodig, aangezien deze een akoestisch en visueel obstakel vormt tijdens Aanbrengen verharding rondom de sintelbaan rijbaan (buitenzijde), van minimaal 7 meter breed.

• • • • • • • • • • • • •

Gebouwen

techniek nodig is op deze evenementen dient nog wel uit een aggregaat komen. Hiermee te kunnen we 75% vantot de nu benodigde diesel besparen. De stroomputten moeten op diverse locaties op het terrein worden aangelegd en voorzien van grote aansluitingen (250 en 400 De voeding ampère). van deze kasten vanuit zou een nieuw bouwen te komen. moeten trafohuisje afvoer en beide aan aan- water festivals is de van horecavoorziening en toiletvoorziening de Voor kanten van het terrein essentieel. Deze moet worden geïnstalleerd. Veiligheid In dezeIn variant is er opbouwstroom voorzien, maar niet de showspanning. De stroom die voor podium

Duurzaamheid

evenementen. Algemene locatie-eisen Algemene

SCENARIO’S 09 54 57 -

Een overdekte plek realiseren bij de entreegebieden, zodat uit de zon of droog als het regent regent als het droog of zon de uit zodat entreegebieden, de bij realiseren plek overdekte Een gescanned tickets en kan gebeuren visitatie worden. kunnen Voorzie op de locaties waar de gebouwen stonden voorzieningen waarmee evenementen- een voorzieningen stonden gebouwen de waar locaties de op Voorzie organisatie eenvoudig huisvesting tijdelijke zijn kan plaatsen. met Goed ankerpunten bereikbaar, vooren tenten vlakke vloer voor de plaatsing van cabins en zeecontainers. Ontwikkel met organisatoren een standaard gebruiken te mobiliteitsplan, waarin bereikbaarheid gewaarborgd. goed worden evenement en omwonenden hulpdiensten, voor Parkeerfaciliteiten, mobiliteitsmaatregelen en OV-capaciteit opschalen voor grote evenementen grote voor opschalen OV-capaciteit en mobiliteitsmaatregelen Parkeerfaciliteiten, Realiseren meer vluchtcapaciteit, zodat de publiekscapaciteitnaar 65.000 bezoekers kan.

• • • • • Conclusie De Drafbaan geschikt maken voor de grootste shows die ons land aandoen, vraagt de aanpak van een groot aantal fysieke zaken. Succesvol beleid en exploitatie vragen een hoogwaardige programmering realiserente die voortkomt uit een relatie intensieve met organisatoren. Daarmee is de Drafbaan een formaat. van evenementen voor geschikt topevenementenlocatie, Dat betekent dat het de omgeving terrein, en de benodigde zaken mobiliteit omtrent erop zijn en OV ingericht groepen dat er grote publiek naar van/ de Drafbaan kunnen en dat 65.000 bezoekers van concertengenieten. kunnen

Gebouwen

ringskosten voor het laatste belasten uiteraard de business case voor de Drafbaan, omdat deze elk (in zonder organisatoren van kan Anderzijds terugverdiend. worden moeten exploitatie de deels) in geval vervanging. ter inhuren materiaal zelf immers dan moeten zij gevraagd: worden huur opstallen minder hier artiest, of organisatoren evenement specifieke vaak wensen de per vanwege leertDe praktijk dat, kwaliteit. en samenstelling de op voeren regie zelf dan kunnen zij hebben: voor voorkeur een kiezenWel voor nieuwe bebouwing kan mede worden door ingegeven de ambitie nieuwe functies voor de Drafbaan bijvoorbeeld creëren, te om voor levendigheid op zorgen de momenten te dat er geen bijvoorbeeld biedt evenementenlocatie als De plaatsvinden. Drafbaan meer profileren evenementen kans bieden om ruimte te aan de culturele industrie. en creatieve actieve Een vanuit rol de exploitant en beheerder van die het eveneens terrein, de in nieuwbouw kan worden gehuisvest, kan voor zorgen meer gebruikers, maar ook voor een ‘boost’ creatieve aan geven het gebied. De combinatie van de voor werkplekken en organisaties culturele van huisvesting de park, recreatief een evenementen, industriecreatieve zorgt voor een functiemix die de Drafbaan het hele jaar aantrekkelijk houdt. Bebouwing - termijn lange op niet dan al – vragen Drafbaan en de van onderdeel integraal De opstallen zijn hoe dan ook om een aanpak, ongeacht scenario. het gekozen Daarom gaan we er hier apart op in. Als evenemententerreinis de Drafbaan gebaat bij een tussen keuze a) slopen van de opstallen en het terrein vervolgens vlak laten (zodat organisatoren dit naar eigen inzicht kunnen benutten) het of b) De investe topevenemententerrein. van ambitie de bij aansluiten opstallen die nieuwe van realiseren Veiligheid

SCENARIO’S 09 56 59 Optimaal scenario Optimaal 70.000,00 € 150.000,00 € € 125.000,00 € 365.000,00 Optimaal scenario € 65.000,00 € 200.000,00 € 150.000,00 € 415.000,00 50.000,00 € Optimaal Scenario Optimaal 400.000,00 € € 10.000,00 € 350.000,00 € 340.000,00 80.000,00€ € 20.000,00 10.000,00 € 480.000,00 € 100.000,00 € 10.000,00 €

€ 1.800.000,00 € € 70.000,00 70.000,00 € 100.000,00 € € 100.000,00 € 270.000,00 scenarioMinimaal € - € 160.000,00 € 120.000,00 € 280.000,00 10.000,00 € € 400.000,00 400.000,00 € € 10.000,00 € 350.000,00 € 240.000,00 80.000,00€ € 20.000,00 2.000,00 € € 240.000,00 100.000,00 € 10.000,00 €

1 4 4

Aantal evenementen

€ 20.000,00 € Minimaal scenario Minimaal € 1.452.000,00 € Minimaal Scenario Minimaal Investeringen betekent meer onderhoud en daardoor hogere jaarlijkse kosten. We zetten deze structurele ramingen op op ramingen structurele deze zetten We kosten. jaarlijkse hogere meer onderhoud daardoor en betekent opstallen, geen investeringen (maar genereert ook minder opbrengsten en biedt minder kansen). kansen). minder biedt en genereert opbrengsten (maar ook minder investeringen geen opstallen, Het nul-scenario is buiten beschouwing gelaten: deze vraagt, buiten de onvermijdelijke omgang met de de met omgang onvermijdelijke de vraagt, buiten deze gelaten: beschouwing buiten is nul-scenario Het eenen inclusief relateren rij, deze, het inverdienen van investeringen aan de hogere huur die op basis van deze ingrepen kan worden gevraagd. gevraagd. worden kan ingrepen deze Investeringen in de Drafbaan zorgen bij de exploitatie ook voor meer werkzaamheden. Meer activiteiten meer werkzaamheden. ook voor Meer activiteiten exploitatie de bij Drafbaan zorgen de in Investeringen Kosten / Baten Drafbaan / Baten Kosten We zetten dezeWe op een Het rij. betreft een ramingen, die in volgende grove fase moeten worden verfijnd. * Er is in het minimale scenario geen ruimte voor shows van 65.000 bezoekers, dus daar zijn ook geen huurinkomsten voor. bezoekers. 37.500 gemiddeld van uit gaat Middelgroot ** Omschrijving Drafbaan Accountmanager terrein Onderhoudskosten jaar investeringenTerugverdienen 15 in Afvalscheiding jaarlijkse kosten Totale Omschrijving Huur grootste shows (65K)* evenementenHuur grote (50.000) Huur middelgroot (25.000 - 50.000)** jaarlijkse opbrengsten Totale Resultaat Kosten Slopen gebouwen gebouwen Slopen Verwijderen juryhuisje aanleg gebied, jurybaan egaliseren (incl. Verwijderen fundering podium van restmateriaal en aanleg drainage) sintelbaanVerharden (7m)1 middenveld drainage Upgrade extra pomp drainage middenveld entreegebieden Verbreden Aanleg vaste stroomvoorziening watervoorziening Aanleg internetvoorziening Aanleg Investering Zowel het minimale als het optimale scenario en alles er tussenin vraagt investeringen de in Drafbaan. 10

Financiën 58 61 outdoor scenario kan evenementenlocatie evenementenlocatie de Drafbaan duurzaamste de uitgroeien tot Met het optimale van ons land. Evenementen van 65.000 van Evenementen bezoekers Evenementen van 50.000 van bezoekers Evenementen Evenementen tussen de 25.000 en 50.000 bezoekers (gemiddeld 37.500) 25.000 de tussen 50.000 en 37.500) (gemiddeld Evenementen bezoekers Evenementen van 50.000 bezoekers; 50.000 van bezoekers; Evenementen Evenementen tussen de 25.000 en 50.000 bezoekers (gemiddeld 37.500) 25.000 de tussen 50.000 en 37.500) (gemiddeld Evenementen bezoekers

• • • • • Vast bedragVast huur: € 25.000 per en bezoeker € 0,75 Daarmee stijgt de huur van de locatie, maar er komen dermate goede voorzieningen voor terug, dat dit de waard huur zeker is. Dit wordt door de markt onderschreven.

Hiervoor is in de berekening een vast bedrag huur opgenomen van: € 20.000 per evenement en en 20.000 € per evenement van: opgenomen vast een huur bedrag berekening de Hiervoor in is € 0,40 per bezoeker In het optimale scenario is dit verdeeld in drie categorieën:

Huurmodel scenario:Minimaal indit model zijn Er er zijn twee categorieën evenementen: - -

Vaste huur voor een evenement op basis van showdagen en gebruiksdagen en showdagen van basis op evenement een voor huur Vaste Vast bedrag aan huur rekenen + een bedrag per bedrag een bezoeker + rekenen huur aan bedrag Vast

• • Los van huur voor de locatie kunnen de verbruikskosten van nieuw aan leggen te faciliteiten als stroom, van terugverdienen het aan bijdragen kunnen doorbelast. inkomsten worden Ook deze internet en water organ aggregaten; van inzet de bij lagerdan gebruiker de voor zijn De verbruikskosten investering. de isatoren zullen derhalve altijd vaste stroom de voorkeur geven vanwege het kostenaspect en vanuit het het vanuit kostenaspect en het vanwege geven voorkeur de stroom vaste altijd derhalve zullen isatoren oogpunt duurzaamheid. De opbrengst kan worden gebruikt om de investeringen eerder terug maar verdienen, te kan een goed buffervoor zijn jaren waarin geener showstournee grote op zijn. zullenEr ook evenementen die vanuit zijn de historie geen marktconforme huur betalen. Deze de in zijn exploitatie buiten beschouwing gelaten en vullen de overige 3 geluidsdagen. Het totaal aantal evenemen evenementen er ook dat Daarnaast komt daarmee twaalf per op jaar. komt geluidsdag een met tendagen

zijn die geenzijn gebruik maken van een geluidsdag, en daarmee wel kunnen voor zorgen gebruik en daarmee huurinkomsten. Deze niet van zijn invloed op het aantal shows en festivals dat binnen de geluidsdagen worden. kan georganiseerd een positiever resultaat als gevolg van de hogere huursom die gerekend kan worden en het toevoegen van hebben: vormen verschillende 65.000 van overigens show één kan huurmodel Het bezoekers. Toelichting Beide scenario’s gaanuitvan 75%invulling van de Drafbaan met grootschalige evenementendie huur betalen. Dit betreft een voor de exploitant of de accountmanager Drafbaan realiseren te target. dit In hiermee die doelgroep de en voorzieningen verbeterde door de omdat over geld model blijft jaarlijks er wordt aangetrokken er ruimte is voor huurverhoging. Beide scenario’s tonen jaar dat de terug investeringen verdienen. zijn te Het 15 in optimale scenario biedt

FINANCIEN 10 60 63

- - - - - land een geheel eigen plek verwerven als groen en innovatief topevenemententerrein. de organisatoren plaats in van bij de waar gemeente, deze bij evenementen ook thuishoort.Het goed zou als zijn eenin EM samenwerkingmet Spot en Martiniplaza zorgt voor een drie operationele en inhoudelijke de met hoek waarmee aansluiting kant wordt gerealiseerd. ervaring haar muziek- met vanwege Spot is Inhoudelijk programmaen hetcontact met de markt een logische partijom is Operationeel helpen realiseren. te doelen inhoudelijke de Martiniplaza een goede partnerbetrekken om te het in dage Martiniplazalijks beheer. is ingericht om niet alleen theater en commerciëleevenementen huisvesten, te maarkan met haar onder en planning zaken, van gang expertise dagelijkse de belanghebbenden te het is vele de Vanwege faciliteren. houd adviseren de algemene beleggen regie te bij EM en de twee partners actief betrekken te het in ontwikkeltraject en beleid Drafbaan. de van De aspecten veiligheid en mobiliteit vragen een kritische blik naar wat er moet gebeuren om de locatie optimaal laten te bereikbaarheid vluchtwegen, OV, Parkeren, functioneren. alle moeten bedrijven en omwonenden hulpdiensten, voor maal worden meegenomen de in ambitie om de grootste acts naar Groningen halen. te Met hetoptimale scenario kan de Drafbaan slot uitgroeien tot de duurzaamstetot outdoor evenementenlocatie van ons land. locatieEen met ruim voldoende (groene) stroomvoorziening, een resultaat en een afvalscheidingssysteem terrein het op waarmee eventueel duurzame projecten de in stad kunnen worden gerealiseerd. De Drafbaan kan daarmee Neder in ------

Het investeringspakket voor de optimale variant is omvangrijk. tijd een afzienbare binnen geheel het om De mogelijkheden belang Van daarbij is niet terug er verdienen echter. te zijn alleen maar ook de locatie de omgeving zelf, mee nemen te in netstroom, en drainage aanleg de dus planvorming: verdere de maar ook Het definitieve aandacht ont voor parkeren en OV. werp van locatie en omgeving is gebaat bij de betrokkenheid van de partijen die iets op de Drafbaan willen doen. De exploitatie van de Drafbaan als evenemententerreinkan volgens ons het beste bij de gemeente liggen, specifiek bij de garandeert Dat een (EM). Evenementenmanagement afdeling goede en centrale regie op inhoud, planning en het vergun ningstraject. Ook blijft de Drafbaan vrij zo van verplichtin genop het gebied van horeca; essentieel om organisatoren te bindenstaat in stellen te een tot gezond businessmodel voor hun evenement komen. Daarvan te en horeca ticketing zijn bij ondernemersrisico het legt Dit tevens pijlers. de immers De Drafbaan heeft mogelijkheden, erliggen veel kansen. is Er de mogelijkheid om de Drafbaan geschikt maken te voor shows faciliteren. te festivals beter de en AA-artiesten van Met een pakket van aanpassingen aan de locatie en met een goed ontwerpis het optimale scenario inhoudelijk zowel als zakelijk het meest interessant voor de Drafbaan. Groningen kan daarmee een plek unieke innemen het in nationale even concerten openen de naar deur de van en ementenlandschap de grootste categorie én de groei van festivals faciliteren. Organisatoren staan springen te evenementen om grote op de Drafbaan houden. te Het bestaande aanbod kan aanmerkelijk beterworden gefaciliteerd. Bij een nieuwe ambitie horen een toewerken die termijnvisie, een en herzienlange locatieprofiel naar een optimale invulling van de Drafbaan. Aan raden te is organisatoren meerdere voor locatie de die werkwijze een toegankelijk houdt. Dat kan mét afspraken voor langere ter zien geen voordeel We maar voormijn, de ook stad zonder. in model Nijmegen. het volgens convenant een van afsluiten het gelegenheid organisatoren meerdere of één belang wel is Van biedente snel kunnen te acteren bijopties voor interessante Cen convenant. een met dan concerten. ook anders kan Dit traal staat commitment organisatoren bij zowel als exploitant aan het belang shows om mogelijk grote maken. Het te succes van eenlocatie valt of staat bij aandacht Deze en ‘ervoor gaan’. Drafbaan door accountmanager een Groningen in kan aandacht iemandworden geleverd; die zich hard maakt voor de locatie. een gezondeVoor maar exploitatie, vooral voor waar deze op hier organisatoren dat ervoor zorgen gebaseerd: worden kan organiseren. kunnen en komen evenementen hun 11

Advies

Drafbaan toekomst 62 65 accountmanager grote evenementen grote accountmanager

directeur vergunning & veiligheid Stadspark Live programma Stadspark Live & Spot

financieelprojectmanager vergunning & veiligheid adviseur evenementen adviseur projectmanager festivals projectmanager stadsbeheer promotor / Hullabaloo Sport050 beheer Drafbaan) (huidig Kuiken technisch producent BFG producent technisch afdelingshoofd Evenementenmanagement afdelingshoofd strateeg DMO Hullabaloo / Kingsland organisator Ruud van Loosbroek Martijn Wezenberg Joost Roerink Lisa Sportel

Willem de Kok Marlene Boere Peter SikkemaPeter Esther Bestebroer Daniel Pardijs Tom van der Ven der van Tom Maarten Lokven van Hanneke Hoogland Hanneke Rense van Kessel Gea Meerholz Brakel Ellen Tybert Jan Maters Jan Tybert Jolanda Egberts Marc Floor Hes Phillippe MartiniPlaza

SPOT

Gemeente Nijmegen Mojo Concerts

Friendly Fire

Bevrijdingsfestival Groningen The Powershop Team Infra Engineers Event Design en Opmaak Leveranciers: Notities, Bronnen en Bijlagen huidigBijlage Locatieprofiel 1: Drafbaan Bijlage 2: Rapport Crowdprofessionals Effectrapport 3: Bijlage Nijmegen Gemeente plan; dit van totstandkoming de bij geweest zijn betrokken die allen aan dank Met Gemeente Groningen Organisatoren & Instellingen: 4PM Entertainment

12 en

bijlagen

Notities,

bronnen, bronnen, 64

topevenemententerrein. als groen en innovatief en innovatief als groen eigen plek verwerven plek verwerven eigen Nederland een geheel een geheel Nederland De Drafbaan kan in kan Drafbaan De 66

69 68 71

12 BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 1 70 73 2 Contact bespreken, doen de mogelijkheden of Wilt voor uw evenement evenementaanvraag u een Management danneem contact Evenementen de accountmanagers op met de van afdeling 050 van Wij bereikbaar op 14 Groningen. netnummer) zijn (zonder devan gemeente via [email protected] of 9.00 16.30. tot uur, Evenementen in de stad Groningen stad de in Evenementen aanbod gevarieerd en aan ruim een stad met bruisende een levendige en is Groningen het van een Evenementenstad mooie met dit is bevestigd titel In 2015 evenementen. podia theaters, zalen, en de in vele jaar (100.000+ binnen, Dit aanbod zowel is inwoners)! de van faciliteert de invulling De gemeente bezoeken. te maar ook de in buitenruimte buitenpodia een is Ook voor deze de “Theater van Stad”. het in buitenprogrammering, iets dat de iedereen programmering aanbod divers en belangrijk.gevarieerd Dat betekent oud van en jong tot van theater, tot pop, huldigingen van tot klassiek van bieden: moet Stadjer. tot student de geschikte meest over spreiden te evenwichtig evenementen middelgrote en Om de grote is in de profielen bedoeld locaties informatie deDe profielen. in stad, met werkt de gemeente de van stad Groningen. voor de en inwoners evenementen van voor de organisatoren van de overzicht is een dat dat een profiel een goed deIn instrument praktijk gebleken is gebruik ervan voor het mogelijkheden de van locatie geeft. richtlijnen en

Evenementenlocatie Evenementenlocatie Stadspark-Drafbaan

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 1 12 72 75 4 Draverijen een paardenstallen en tribunes, zijn Er georganiseerd. Op de Drafbaan draverijen er worden de vinden van sintelbaan. aan de noordkant horecavoorzieningen te met Totohal krijgt ervan, vaste een Eén op de drafbaan de zijn sweepstake, draverijen. keer Maximaal 10 de in loop van overleg in worden Andere draverijen plaats de in jaarplanning evenementen. voorrang krijgen. jaar ingepast,het publieksevenementen waarbij grote 1 Evenementenlocatie Drafbaan 1 Evenementenlocatie Beschrijving locatie de van aan de westkant evenementen locatieDe voor grote drafbaan Stadspark unieke een is stad. De Stadspark, drafbaan het onderdeel van is begin de eeuw van vorige werd dat het in Deontworpen drafbaan toneel ieder is jaar het door Leonard landschapsarchitect Springer. concerten de van grote er waren verleden het In bevrijdingsfestival. het voor onder andere Tina en Turner. Stones Rolling Programmering variëteit, ruime een in De drafbaan toplocatie een evenementen is voor grootschalige (pop)concerten, grote zoals en volksfeesten. bevrijdingsfestival het dance-karakter exclusief een met Daarnaast op er de drafbaan kunnen ook evenementen Stadspark hele voor de wil zeggen drafbaan (dat het andere en Voor georganiseerd. worden park)locaties het in een geldt met dat per er jaar op maximaal 6 dagen evenementen Stadspark dance het geldt -karakter in een mogen dancefeesten exclusief plaatsvinden. Voor dance- exclusief een met De periode de evenementen tussen uur. maximale acht van duur de in staan De mogelijkheden beschreven voor circussen twee weken. tenminste karakter is evenementen. beleidsregel vergunningen de gehouden eventuele met Stadspark de van rekening programmering er Bij wordt samenloop van ongewenste zodat Suikerunieterrein, opprogrammering het vermeden. wordt muziekevenementen 0 1 1 7 - 8 4 - 6 9 - 1 3

Milieubeheer bstakels ppervlakte ndergrond eluidsnormen raverijen uurzaamheid alamiteitenroutes ommunicatie olofon eschrijving locatie bezoekers aantal maximaal ichtlijn ereikbaarheid rogrammering osten oorzieningen erplichte Catering erplichte erkeer en vervoererkeer O V O Afbouw schoonmaak en D C V Wet B P D O R G K B V C C

mgeving en logistiek ijzonderheden locatie ijzonderheden venementenlocatie Stadsparkvenementenlocatie Drafbaan ysieke kenmerken

B O F E

3. 4.

2. Leeswijzer 1.

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 1 12 74 77 0.00 uur 1.00 uur Eindtijd evenement (tap) Eindtijd evenement 0 0

35,40 98,16 67,70 74,78 .914,13 17,61

edrag per punt per edrag € 2 € 5 B 6

0.00 uur 3.00 uur 2 0

€ 535,40 Eindtijd muziek

€ 3 2000er bezoekers De burgemeester kan in uitzonderlijke gevallen besluiten af te wijken van de vastgestelde de van vastgestelde wijken te af besluiten gevallen uitzonderlijke kanDe in burgemeester Puntentarief denken aan het verplaatsen van gemeentelijk meubilair, schoonmaakkosten enz. Dit verschilt Dit verschilt enz. schoonmaakkosten meubilair, verplaatsen aan het gemeentelijk van denken de gemeente. met afgestemd worden dit moet per evenement, meer nutsvoorzieningen, gebruik beschikbare verbonden van aan het kosten tevens zijn Er Daarnaast de is horecavoorziening kenmerken. Fysieke 2, volgende hoofdstuk het in hierover op de drafbaan hiervoor verpacht, locatie. 3, zie Bijzonderheden Hoofdstuk Huurovereenkomst € 4 1 dag terrein (circus) 1 dag terrein P podiaGebruik klein tenten/ podia Gebruik groot tenten/ € 5 € 1 1 dag sintelbaan Extra dag sintelbaan Sporttarief 0,5 omdat lager een voor sport tarief heeft is de rekenfactor gewenst op circusgarantie (jaarlijkse heeft apart een Circus (sportstimuleringsdoelstelling) terreintarief Drafbaan) Geluidsnormen een toegestaan met dagen per jaarOp muziekevenementen maximaal de drafbaan zijn 12 voor hoogte de van tent ter meten dB(C) te maximaalgeluidsnorm van 100 dB(A) 115 en podium. de De voor het van geluidsnorm op de grens meter op 15 of geluidtechnici en licht- maximaal om de hierbij hek drafbaan) is 85 (het inrichting dB(A) 100 en dB(C). de van maximale verhoging geluidsnorm categorie uit 3 geldt tijdelijke evenementen Voor 5 dB(A).met gemaakt worden over de afspraken accountmanager met kunnen overleg In van apparatuur geluid, gebruiken geluidstechnische richten van eisen, het de te en opstelling podia. Op de drafbaan gelden de voor volgende geluid*: eindtijden Dagen Kosten van behandelingnemen in gelden voor het Groningen in evenementlocaties alle Voor de normale geldende legestarievenconform de evenementenvergunningaanvraag Legesverordening. te gebruik de van openbare ruimte, aan het verbonden zijn Daarnaast kosten er kunnen Zondag t/m donderdag zaterdag en Vrijdag * eindtijden. Daarnaast gelden en festiviteitendagen. er afwijkende tijden op feest- collectieve ±

Expositielaan Vrijheidsplein

rslaan Donde

Laan 1940-1945

Gemeente Groningen, Geo-informatie 2014 Geo-informatie Gemeente Groningen, Weg der Verenigde Naties Verenigde der Weg 5 Drafbaan

81561 m2 81561 Bruto opp: Bruto Concourslaan aximaal 8 dagen per kalenderjaar, eindtijd uiterlijk 24.00 uiterlijk uur. eindtijd aximaal 8 dagen per kalenderjaar, 24.00 uiterlijk uur. eindtijd aximaal 5 dagen per kalenderjaar, iddelgroot (muziek) evenement > 8000 evenement iddelgroot (muziek) < 30.000 en per dag. bezoekers rootschalig (muziek) evenement tot maximaal 75.000 tot per evenement dag. (muziek) rootschalig bezoekers eguliere activiteiten maximaal 8000 activiteiten eguliere per dag; bezoekers M G M R M

Mulock Houwerlaan Paviljoenlaan

Evenementenlocatie

Legenda Luchtfoto evenementenlocatie Stadspark Drafbaan Stadspark evenementenlocatie Luchtfoto Luchtfoto evenementenlocatie Stadspark Drafbaan Categorie 3: type het zoals factoren meerdere van afhankelijk is maximaalHet bezoekers aantal gezondheids- en geachte de en noodzakelijk opstelling de uiteindelijke evenement, veiligheidsmaatregelen.

Categorie 1: Categorie 1: Richtlijn maximaal aantal bezoekers aantal maximaal Richtlijn op de Drafbaan volgt: als is evenementen bij maximaal het van bezoekers aantal De richtlijn Categorie 2: Oppervlakte De oppervlakte drafbaan Stadspark circa 81.600 is de m². van evenementenlocatie de van afhankelijk onder is en andere per evenement verschilt ruimte inzetbare De werkelijk type het en evenement. terrein op het gebruikte opstelling

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 1 12 76 79

8 e bluswatervoorzieningen dienen vrijgehouden worden; te et terrein is niet openbaar toegankelijk en is afsluitbaar. Rondom het hele terrein is is terrein hele Rondom het afsluitbaar. is en openbaar niet toegankelijk is terrein et weggehaald verplaatst of worden weliswaar voetbaldoelen kunnen e aanwezige orden bevestigd; e in- en uitgangen omliggende van gebouwen vrijgehouden. worden moeten r mag niets onder der mag geplaatst bomen niets aan de worden bomen mag er en niets ekwerk aanwezig; an te voren en in overleg worden aangegeven of dit noodzakelijk is. dit noodzakelijk of aangegeven worden overleg in en voren te an n verband met een evenement, maar dit vergt tijd en organisatie. Daarom moet ruim ruim Daarom moet organisatie. en tijd maar dit vergt evenement, een n verband met i v D D E w H h D

- - - - -

Obstakels Op de aandachtspunt: een drafbaan de Stadspark volgende obstakels zijn

! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ! ! ( ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! ! ( ! ! ! ! ! ! ( ! ( ! ( ! ( " " ! ( " ! ( ! ( " ! ! ! ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ! ( ! ( ! ( " ! ( " ! ( " ! ( ! ( " " ! " " " ! ( ! ( " ! ! ( ! ( " ! ! ( ! ( ! ( ! ( " ! ( ! ( " ! ( " ! ! " ! ( ! ! ( ! ( ! ! ( ! ( " ! ! " " " ! ( " " " ! ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( " ! ( ! ! ( ! ! ( ! ! ( " " " ! ( " " ! ( ! ( ! ( ! ( " ! ( ! " " " " " Expositielaan ! " ! ( ! !

! ( ! ( ! ( Vrijheidsplein ! ( " ! ( ! ! ! ( ! ( ! ( ! ( " ! ( " ! ( ! " ! ( ! ( ! ( " ± ! ( ! ! ( ! ( " ! ( ! ( ! ( " ! " " ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( " ! ( ! ( ! ( ! ! " " " ! ( " ! " ! ( ! ! ! ! ( ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( " " ! ( ! ( ! ( ! ! ( " " ! ( ! ( ! ! ( ! ( ! ! ! ( ! ( ! " ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! ! ( ! ( !

" Laan 1940-1945 ! ( ! ( ! ( ! " ! ( ! ( ! ( ! ! ( ! ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( " ! ! ( ! ( ! ( ! ! ! ( ! ( ! Gemeente Groningen, Geo-informatie 2014 Geo-informatie Gemeente Groningen,

! ( "

! ( ! Naties Verenigde der Weg ! ( ! ( ! ! ( " ! ( ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( " ! ( ! ( " ! ( ! ( ! ( ! ( ! 3 x 35A/230V x 3 35A(50A)/400V x 2 ! ( ! ! ( ! " " "

! ( ! ( Stallen Drafbaan ! 81561 m2 81561 ! ( Bruto opp: Bruto ! ( ! ( ! " 3 x 35A/230V x 3 35A(50A)/400V x 2 ! ( ! ( ! ! ! ! ( ! ( "

! ( Meter ! ( ! ( Societeit ! ( 7 300 ! ( ! ( ! (

" ! ( Concourslaan ! ( ! " " ! ( ! (

! ( Totohal ! ! 3 x 35A/230V x 3 35A(50A)/400V x 2 ! ( ! ! ! ( ! ( ! ( " ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! (

! (

! ( ! ( Grote tribune Grote " ! ( ! ! ( 200 ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! ( 100 ! ( ! ( ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( Mulock Houwerlaan ! ( ! ( ! ( ! " ! ( Paviljoenlaan ! ! ( 0 ! ( ! ! ( ! (

! ( ! ( aast de meest oostelijke stroom/waterkast de bevindt rioolaansluiting. zich aast de oostelijke meest e hoofdaansluiting voor water is in de Totohal. Naast iedere stroomkast is Naast stroomkast iedere de in Totohal. is voor water e hoofdaansluiting r is geen verlichting op het terrein. terrein. op het geenr is verlichting r zijn op drie plaatsen stroomkasten aanwezig. aanwezig. op drie plaatsen stroomkasten r zijn ok een waterkast aanwezig. ok een waterkast ! Evenementenlocatie Elektra Water Brandkranen Verlichting Rioolputten route Calamiteiten o Riool: N Verlichting: E Water: D Stroom: Stroom: E Fysieke kenmerken Fysieke ! ( ! ! ! " ! ! (

Legenda Voorzieningen evenementenlocatie Stadspark DrafbaanVoorzieningen Voorzieningen evenementenlocatie Stadspark Drafbaan Stadspark evenementenlocatie Voorzieningen - - - Voorzieningen gebruik de en Het Op de drafbaan aanwezig. nutsvoorzieningen diverse Stadspark zijn de gemeente. met afgestemd worden moeten devan kosten afrekening - Ondergrond de van drafbaanDe ondergrond Stadspark bestaat terrein gras. half-verharding en Over uit het De asfaltstrook. ondergrond smalle een alsmede aan de binnenzijde ligt sintelbaan brede een gehouden worden beschermd. worden gras moeten Hierbij moet rekening aanwezige en het zijn. drassig kan regenval en seizoen het van afhankelijk de terrein omstandigheid datmet het geen mogen voorzorgsmaatregelen zware zonder er voorkomen te Om bodemverdichting devoorwerpen aan- gras geplaatst op Voor op het containers of de worden. grond zoals en gemaakt voertuigen worden bij gebruik te zwaarder rijplaten van afvoer dient materiaal van dan 20 ton. gebruik moet de Er in grond. bevestigingspunten Op de drafbaan Stadspark ontbreken moet, de na in grond verankering gemaaktworden constructies. Voor zelfdragende van raadpleging devan drainage-plattegrond gemaakt gebruik worden ‘’klic’’-melding. een van De drainagebuis 5 m van de elke zandbaan. m vanaf tussen afstand een zit Er drainage 1,5 begint veld. het van dein lengte 2 ! (

! (

! ! ( ! (

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 1 12 ! ! (

! ( 78 ! ( ! (

! (

( !

! (

! ( ! ( 81 10 Verpachte catering met overleg zal in De op horecavoorziening de drafbaan evenementen bij De verpacht. is catering Groningens Bevrijdingsfestival, uitzondering het van (met komen stand moeten tot de pachter circussen). en Ontzet Wet Milieubeheer van Milieubeheer Omdat de is wet is, de Drafbaan inrichting een Stadspark gezien juridisch wijkt locatieprofiel reden het locatie.Drafbaan OmStadspark deze op van af toepassing de deze locatieprofielenoverige

9 aar en hoe kunnen omwonenden en andere partijen overlast melden of een klacht een partijen melden of andere en overlast omwonenden aar hoe en kunnen aar en wanneer vindt het evenement plaats? plaats? evenement vindt het aar wanneer en elke overlast beperkende maatregelen zijn getroffen? getroffen? zijn maatregelen beperkende overlast elke elke (mate van) overlast is te verwachten? Denk aan opbouw, geluidsbelasting, aan Denk opbouw, verwachten? te is overlast van) (mate elke e gemeentelijk accountmanager Evenementen kan u vragen specifieke informatie op u vragen kan informatie specifieke accountmanager Evenementen e gemeentelijk lijven winkels, bedrijven en woningen bereikbaar? bereikbaar? bedrijven woningen en winkels, lijven en naam en telefoonnummer van de organisator en een verwijzing naar de website verwijzing een en naar de website de van organisator naamen telefoonnummer en mleidingen, afzettingen, parkeren van fiets en auto. en fiets van afzettingen, parkeren mleidingen, an de organisator voor meer informatie. informatie. voor meer dean organisator e nemen in de bewonersbrief. de in bewonersbrief. e nemen W B W E D W W

------

Bijzonderheden locatie Bijzonderheden

Veel buurten en wijken in Groningen hebben bedoeld Groningen wijkwebsite een in voor de wijkbewoners. buurten wijken en Veel alle van overzicht plaatsen Een op u ook de wijkwebsite. laten kunt de uit brief De informatie http://gemeente.groningen.nl/wijkwebsites vindt u hier wijkwebsites v t o indienen?

U bezorgt een brief voor bewoners en bedrijven tenminste 2 weken voorafgaand aan het aan voorafgaand het 2 weken bedrijven en tenminste voor bewoners brief een U bezorgt staat ieder in brief deze In huis-aan-huis evenement. het rond evene¬ment cirkel relevante een in geval: Goede U cruciaal is hebben communicatie houden en voor draagvlak het van voor evenementen. ondernemers en in u omwonenden als gebruiken alleen de Drafbaan evenementenlocatie kunt als informeert. voren te van ruim omgeving daarover de directe Communicatie Duurzaamheid schone een duurzame en in mogelijk zoveel evenementen van organisatoren faciliteren We dan neem wensen, bij hebben, ondersteuning vragenbedrijfsvoering. Mocht of u hier over contact de gemeente. op met De drafbaan inclusief aan-De drafbaan worden inclusief afvoer en schoon moet wegen evenementenafval van en voor- een gevallen sommige in type wordt het van evenement Afhankelijk opgeleverd. naschouw georganiseerd. 3 Afbouw en Schoonmaak

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 1 12 80 83 11 logistiek ving en

Omge

Uitgave van de gemeente Groningen, maart Groningen, de van gemeente 2016 Uitgave Groningen gemeente Groningen, Marketing Foto’s: Colofon: Afhankelijk van het evenement kunnen er maatregelen worden opgelegd. worden maatregelen er De kunnen start de evenement van aanpak het van Afhankelijk opleveren. verkeershinder dit veel kan ringweg staat gepland 2017, in devan Zuidelijke Maatregelen Op de de van rijbanen Concourslaan geplaatst. worden mogen De rijbanen geen obstakels Ook op de geasfalteerde dienen geheel beschikbaar voor calamiteitenverkeer. blijven te hinderen. fietspadenkunnen mogenworden geplaatst geen obstakels die calamiteitenverkeer de A-7 vanaf loopt voor de horecagelegenheid langs gaat en via de eerste De calamiteitenroute de van binnenterrein (Samponhuis) naar het grasgedeelte de van ingang asfaltbaan rechts om het bereiken. kunnen renbaan te Calamiteitenroutes Bij kleinere evenementen kan ook op de drafbaan(sintelbaan) zelf worden geparkeerd. geparkeerd. worden zelf ook kan op de drafbaan(sintelbaan) evenementen kleinere Bij als worden ingericht de aan van Concourslaan de noordzijde parkeerterrein eventueel kan Een van gecertificeerde inzet de met worden te gehouden rekening Er dient fietsparkeerterrein. (brom) van afwikkelen het en verkeersstromen van reguleren voor het verkeersregelaars fietsverkeer. In en naast Stadspark het liggen geregelde parkeerplaatsen. zodanig en als ingerichte Martiniplaza). en bedrijven gebruik overleg In (Gasunie bij in zijn parkeerplaatsen De meeste Stadspark het In kantooruren. beschikbaar buiten eventueel deze bedrijven zijn deze met langs kracht. het Op de van in wegen parkeervakken de parkeerzone een aangebrachte is de houden met te daarbij dienen rekening wel Evenementen worden. park mag geparkeerd (Ni sportaccommodaties Hao zijn restaurant, park gevestigd het in die gebruikers en reguliere kinderboerderij). Het Stadspark wordt begrensd door de zuidelijke (Weg der Ver. Naties/ A7) en westelijke Naties/ A7) westelijke en (Weg Stadspark doorHet begrensd derVer. wordt de zuidelijke wegen (Laan Deze 1940-145) (gebiedsontsluitingsweg). ringwegen de en Paterswoldseweg principe in wegen deze Daarom dienen verkeer. doorgaande voor het belangrijkals zijn route door De Stadspark drafbaan ontsloten het wordt in verkeer. voor het beschikbaar blijven altijd te een tijdens Afsluiting is. twee mogelijk (Concourslaan wegen waar rijdend verkeer n.z. z.z.) en Qbuzz. van Zodoende buslijnen diverse mogelijk. is Nabij is Stadspark het halteren evenement Dit geldt Stadspark Het ook voor taxi’s. ligt op ongeveer park goedhet OV. bereikbaar met Groningen. van hoofdstation het van loopminuten 15 4 en Vervoer Verkeer

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 1 12 82 85

12 BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 84 87

2 . Een Een

. Door ct en

ing langs deze lijn

. schetsen wij de huidige de wij schetsen organisatoren dire

voor voor het Stadspark

informatie ingewonnen bij

bijvoorbeeld door processen processen door bijvoorbeeld als evenementenlocatie als

(grenzen aan) bereikbaarheid

e e publiekscapaciteit, maar ook rapport jkomend jkomend voordeel is dat in een een belangrijke mogelijkheid tot

mogelijk mogelijk kwetsbare, natuur in het . Bi In dit In organisatie(graad)

locatieprofiel

van van het gebied soms (bijna) te bereiken.

gen gen die wij zien vanuit onze achtergrond. Stadjers

kaders kaders stellen en .

opgesteld.

vragen aangaande grenzen , maar zeker van belang zijn de factoren omtrent hernieuwd opgenomen opgenomen kunnen worden waardoor, uitgaande

2014 .

1 g gecombineerd worden en nauwkeurig nauwkeurig in kaart gebracht, en de informatie gecombineerd binnen enkele analyses

en eisen daarbij daarbij de

emeente emeente Groningen Groningen G capaciteit van het totale gebied en van individuele deelgebieden deelgebieden individuele van en gebied totale het van capaciteit imago en de reputatie van Groningen als bruisende stad. neller kan plaatsvinden.

stad t lijken van aanbevelingen van

maar maar zeker ook de bereikbaarheid voor hulpverlening is een factor

normen normen publieks apport Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen R

Rapport van Aanbevelingen over over mogelijkheden en onmogelijkheden geving van het Stadspark Groningen. Een aantal evenementen vindt jaarlijks specifieke crowd crowd management en mobiliteit rond grootschalige bijeenkomsten. Vanuit dit het het gebied onderzocht, en bezoekers bezoekers op, maar geeft ook voor de opvolging is het vormen van een

eisen aan het management van het evenement; de latere latere veiligheid, veiligheid, hebben hebben wij De maximale (veilige) maximale De indien zij binnen een evenementensettin De

te organiseren of anderszins bijstellingen te doen

- - gelijke us op Bron: strategisch evenementenbeleid Bron: strategisch evenementenbeleid

eenduidig informer locatieprofiel ook de mo De gemeente Groningen heeft het voornemen om in hosten de binnen de toekomst om meer (grote) evenementen te reeds reeds plaats op deze locatie, maar zijn; groei voor mogelijkheden nog er dat of is zo feitelijk dit of is vraag De 1 INLEIDING Evenementen dragen bij aan Evenementen spelen in toenemende mate een rol bij de marketing van he Groningen. Ze zetten de stad buiten de regio en soms zelfs internationaal op de kaart. Ze dragen bij aan het merk Groningen. Dat lev ert niet alleen van een organisatie die zich conformeert plaatsvindt en vergunningverlening s aan het locatieprofiel, de planvorm een specifiek locatieprofiel te vormen kan de gemeente anders een diversiteit aan relevante stakeholders Deze rapportage dient als informatiedocument voor het Bestuur en beoogt ondersteuning te bieden Stadspark het van ontwikkeling verdere de op visie de van vormen het bij identificatie en identificatie binding en aan stad aan de en elkaar

Een integrale gebiedsanalyse van de huidige situatie kan de Gemeente Groningen belangrijk inzicht verstrekken in daadwerkelijke beperkingen van het Stadspark m.b.t. d inzicht verschaffen in ontwikkelmogelijkheden en potentiële publiekscapaciteit. In dit kansen verband zijn tot bijvoorbeeld het vergroten van deze situatie en locatie, alsook de kansen en mogelijke beperkin Hiertoe voor publiek/bezoekers relevant, Niet opgenomen in dit potentiele overlast voor de woonomgeving en de impact op de, park. Opname van deze aspecten en de uitkomsten van de gebiedsanalyse in een locatieprofiel is dan vervolg. logisch een ook CrowdProfessionals is dagelijks bezig met evenementen en evenementenveiligheid. Wij hebben de foc dit wij n hebbe perspectief van belang. Dit leidt automatisch naar vragen omtrent: vragen naar Dit leidt belang. automatisch van

inkhuis & Jorrit van Hoof

001 -

PLAN - Gemeente Gemeente Groningen Frank Wijnveld, Janno Br CP05/GG 12 december 2018 v0.1 (concept)

Locatieonderzoek Stadspark Groningen Locatieonderzoek Stadspark

Rapport van Aanbevelingen

Adviseur CrowdProfessionals Kenmerk Opdrachtgever

Datum Versie

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 86 89

4 7 9 3 4 2 6 9 6 7 6 9

24 10 10 24 28 12 10 16 10 13 17 18 19 20 21 23 24 25 26 28 28 29 10 11 11 15 16 25 26 29 27 28 13 22 30

......

...... IEDEN ......

......

...... emeente emeente Groningen ......

......

G ......

......

...... RKWIJZE ALGEMEEN ALGEMEEN EN DEELGEB ......

......

...... : Grasveld aan de Concourslaanaan de : (zuidzijde) Grasveld

......

...... Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen

......

n overzicht aanbevelingen

en uitstroom en calamiteitenverkeer hulpverlening

- ......

teit ......

......

Deelgebied 3: scoutingterrein 3: Deelgebied 4 Deelgebied Deelgebied 5: Drafbaan (Zonneweide) Stadspark hoofdveld 8: Deellocatie Deelgebied 9: veld aan de Paviljoenlaan Inrichting Toegankelijkheid Capaciteit Mobili Omgeving Veiligheid Veiligheid Calamiteitenroutes Capaciteit Mobiliteit en bereikbaarheid Ondergrond en vluchtwegen Locatieprofiel Drafbaan Gemotoriseerd verkeer Fietsers Openbaar Vervoer halteplaatsen en Pendelbussen mobiliteit Risicoanalyse bij Stadspark evenementen Calamiteitenroutes verwerkingscapaciteit Concourslaan beperkte Concourslaan verwerkingscapaciteit en Doorstroming Spreiding van instroom en uitstroom Deelgebied 1: Grasveld bij Noorderpoort zijde) (noordelijke Concourslaan de aan Grasveld 2: Deelgebied ...... Inrichting deelgebieden Conclusies e Scope, doelstelling en relatie met het strategisch evenementenbeleid Stadspark Groningen Werkwijze Stadspark Groningen Bereikbaarheid Concept in Brandweeraspecten Politie en medische zorgverlening Deelgebieden

UITGANGSPUNTEN EN WE UITGANGSPUNTEN STADSPARK GRONINGEN; 3.6.3 3.6.4 3.6.5 3.6.6 3.6.7 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6 4.1.1 4.1.2 4.1. 4.1.4 4.1.5 1.1.1 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.3.1 2.3.2 2.5.1 2.5.2 2.5.3 3.6.1 3.6.2 3.1 4.1 1.1 1.2 1.3 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

HOOFDSTUK 3 HOOFDSTUK 4 INLEIDING DOCUMENTGEGEVENS INHOUDSOPGAVE 1 2

INHOUDSOPGAVE

emeente emeente Groningen versie

G e Opmerkingen 1

Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen Status Concept

2018

12- Datum 12-

0.1 Versie V

DOCUMENTGEGEVENS Revisiebeheer

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 88 91

6 e in

ypisch ypisch

, maar ook 2

Adviesgroep olksfeesten als het voornemen v

n de grenzen bereikt grenzen de n brengt brengt ook de behoefte

en afvoerwegen.

. ”

den toe- karakter karakter mogen plaatsvinden. dagen dagen etc.),

- -

het strategisch evenementenbeleid, strategisch het

last in de directe omgeving omvat:

te hebben waar tegelijkertijd meerdere om om binnen de grenzen van veiligheid te . 3

vanuit

op ziet

het het Stadspark; de langen

eindtijd uiterlijk 24.00 uur. Grootschalig (muziek) eindtijduur. uiterlijkGrootschalig (muziek) 24.00

beschikbaar

peciale, incidentele evenementen. s sprake van over Rapport van aanbevelingen komt voort uit lezen we: soms soms

emeente emeente Groningen op deze locatie, maar op onderdelen lijke onderdelen op maar locatie, deze op

G een voor bezoekers en voorzieningen voor adequate facilitair georganiseerd worden

nsen nsen moeten zaken als capaciteit van deelgebieden en het totaal,

en dergelijke en anders Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen Rapport van aanbevelingen binnen het Stadspark (met en crowd name management) in de directe omgeving van t Stadspark geldt een maximale duur van acht uur , volgend op de uitgangspunten de op volgend , rafbaan . Niet alleen is er en en (o.a. Noorderslag en Noorderzon, de KEI om en vluchtwegen waar waar dit locatieprofiel Drafbaan

Middelgroot (muziek) evenement > 8.000 en < 30.000 bezoekers per dag. dag. per bezoekers 30.000 < en 8.000 > evenement (muziek) Middelgroot Reguliere activiteiten maximaal 8.000 bezoekers per dag; Maximaal 8 dagen per kalenderjaar, kalenderjaar, per dagen 8 Maximaal evenement tot maximaal 75.000 bezoekers per dag. Maximaal 5 dagen per kalenderjaar, eindtijd uiterlijk 24.00 uur. eindtijd uiterlijk 24.00 kalenderjaar, Stadspark, inclusief drafbaan en overig aanwezige deelgebie

en Bevrijdingsdag

De infrastructuur infrastructuur De infrastructuur De Het Locatieprofiel D Locatieprofiel

, doelstellingScope en relatie met het strategisch evenementenbeleid of moeten processen UITGANGSPUNTENWEEN RKWIJZE er vragen aangaande de maximale (veilige) capaciteit van het gebied en bestaat de wens om op op om wens de bestaat en gebied het capaciteit van (veilige) maximale de aangaande vragen er

ementen vindt jaarlijks reeds plaats reeds jaarlijks vindt ementen en uitgangen • • •

Los Los van geluid spelen er issues met arriverende en vertrekkende bezoekers van evenementen in naastgelegen Bron: strategisch evenementenbeleid stad Groningen 2014 Voor het hele Stadspark (dat wil zeggen voor de drafbaan en andere locaties in het park) geldt dat er er dat geldtpark) het locatiesin andere en drafbaan de voor wilzeggen (datStadspark hele het Voor

onderdelen/activiteiten mogelijk zijn. Het Stadspark Groningen is in potentie zo’n locatie. Voor het gedeelte Drafbaan bestaat reeds een locatieprofiel. De rest van het Stadspark is nog niet beschreven binnen een expliciet locatieprofiel In het bestaande “ per jaar op maximaal 6 dagen evenementen met een exclusief dance Voor dancefeesten Voor indancefeesten he De doelstelling achter het vormen van binnen de gemeente gemeente de binnen om om in voorkomende gevallen een grote locatie 1.1.1 De ambitie om grootschalige (internationale) evenementen binnen te halen Categorie Categorie 2: Categorie 1: 2 3 1 1.1 Het studiegebied de de toekomst meer (grote) te evenementen hosten binnen de omgeving van het Stadspark. Een aantal even te zijn kunnen blijven acteren Het is evident dat rond evenementen regie en afstemming van essentieel belang is. De Evenementenprogramma bewaakt de kwaliteit, zorgt voor gevarieerde programmering en evenement grootschalig optimaal een jaar per keer een tenminste probeert locaties, beschikbare de van gebruik binnen te halen en zorgt voor goede afweging van be Koningsdag rijzen een andere manier gebruik te mogelijkheden, beperkingen en ka maken van het gebied. mobiliteit, noodroutes, veiligheid publiek (denk o.a. aan inrij beperkende maatregelen), situering van Om een goede analyse in te maken van woonwijken. Categorie Categorie 3: Groningse evenement voorzieningen in aanmerking genomen worden. aantrekkelijkheid de mede bepalen Evenementen evenementen. met onderscheiden zich kan stad Een van een stad. Groningen kent 3 typen evenementen die het merk Groningen versterken: de t

T/M

1 5 8 EN 9 emeente emeente Groningen G DEELGEBIED DEELGEBIED DEELGEBIED OVERZICHTSKAART CALAMITEITENROUTES

– – – – Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen KAART 1 KAART 2 KAART 3 KAART 4

JLAGE IJLAGE B: I

BIJLAGE A: B B BIJLAGE BIJLAGE D:

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 90 93

en van deze gevormd.

offsessie -

, waterpartijen en en , waterpartijen 5

nte, politie, politie, nte, met gemee & uitgangen &

- Ondergrond

In aspecten:

off meeting. Alle stakeholders 1. Inrichting 1. - 2. Toegankelijkheid

zes Totaal , welke verder worden behandeld in

- Gebieden en Voorzieningen en Gebieden

Deellocaties - 3. Capaciteit

Rapport van aanbevelingen

die zich richt op richt zich die

meerdere deelaspecten emeente emeente Groningen

G aantal locaties is de bodem mogelijk minder geschikt voor evenementen evenementen voor geschikt minder mogelijk bodem de is locaties aantal en analyses werd di Mede op basis van de uitkomsten van de kick de van uitkomsten de van op basis Mede Figuur 2: Beoordelingsaspecten

y) & fysieke mogelijkheden (bodemconditie mogelijkheden fysieke & y) n andere relevante facetten. relevante andere n en afbouw). e

- 4. Mobiliteit 4. Verkeersstromen

Calamiteitenroutes - Parkeergelegenheid 6 - - Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen

6. Veiligheid 6.

Publieksveiligheid Verkeersveiligheid pecten pecten bestaan uit - Omwonenden - Natuuren Milieu R. Hier naderekwam informatie uit voort. Op basis van de uitkomst 5. Omgeving & bereikbaarheid (voor hulpdiensten) een kwalitatieve beoordeling

en uitgangen, nooduitgangen, vluchtwegen, doorgangen etc.

- betreft betreft

ondermeer aan transferia/op afstand parkeren, routes van en naar het station, definitie Veiligheid Crowd Crowd management Facilitaire voorzieningen Omgeving Publiekscapaciteit (deelgebieden en totaal) Mobiliteit Mobiliteit Capaciteit Inrichting Toegankelijkheid verbindingen) Veiligheid (safety & Securit & (safety Veiligheid

- - - - -

6. 5. 4. 3. 1. 2. Denk Denk e analyse e Locaties voor in Locaties voor Het terrein is niet geheel vlak en op een een op en vlak geheel niet is terrein Het

Deze beoordelingsas hoofdstuk 3. Daar er vragen resteerden werd een tweede bijeenkomst georganiseerd brandweer en GHO gesprekken, meetings, onderzoeken parkeermogelijkheden parkeermogelijkheden in de periferie, fietsparkeren, capaciteit van wegen, halteplaatsen en locaties voor Kiss & Ride. 4 5 6 politie, gehouden middels en brandweer, GHOR gemeente een kick geweest individuele contacten zijn Aansluitend enkele hun input geven. wijze op deze konden en Stadspark het in evenementen met ervaringen eerdere over ingewonnen werd informatie waarbij de zienswijzen van de professionals. (en evenementen verkeer tijdens op D analyseerden analyseerden wij het Stadspark inclusief alle factoren die betrekking op: hebben

7 t niet

“Relevant”

weergegeven. wel wel meegenomen. Zie

die in potentie gebruikt

ortage ortage van Aanbevelingen mensen mensen kunnen verblijven. Er zijn

benoemd benoemd

locatieprofiel

is in figuur onderstaand dspark Groningen

deze deze Rapp

in deellocaties (Zonneweide)

; de Concourslaan. grotere groepen Concourslaan (noordzijde) Concourslaan (zuidzijde) tien

de de de de deellocaties is opgenomen in hoofdstuk 2. Paviljoenlaan

de de emeente emeente Groningen G al direct zicht op een factor van belang; de deelgebieden zijn allen relevante

Grasveld bij Noorderpoort Grasveld aan Grasveld Scoutingterrein Grasveld aan Grasveld Drafbaan Gemeenschapstuin Veld bij Kiosk (westzijde) Hoofdveld Stadspark Veld aan de Mulock Houwerlaan Veld aan veel gebieden waar de

Figuur 1: Overzicht deellocaties Sta Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen

overigens

evenementen. De opbouw/verdeling

eft geeft voor te kijken naar inrichting, ondergrond, routes en doorsteken, ruimte en bijzondere

hiervoor

Deellocatie 1 – Deellocatie 2 – Deellocatie 3 – Deellocatie 4 – Deellocatie 5 – Deellocatie 7 – Deellocatie 6 – Deellocatie 8 – Deellocatie 10 – Deellocatie 9 – Werkwijze Stadspark Groningen Stadspark

Stadspark Groningen kent

• • • • • • • • • • De adviseurs van CrowdProfessionals hebben als eerste stap het gehele Stadspark in kaart gebrach in kaart Stadspark gehele het stap als eerste hebben CrowdProfessionals van adviseurs De 1.3 door on site locaties en situaties. Aansluitend werd een brede inventarisatie van wensen en zienswijzen onder in samenspraak met de gemeente Groningen 1.2 Het kunnen worden worden kunnen

betekent in dit geval: bruikbaar tijdens/voor (middel)grote evenementen, eventueel in combinatie met met combinatie in eventueel evenementen, (middel)grote tijdens/voor bruikbaar geval: dit in betekent andere deelgebieden. Deellocatie 6, 7 en 10 zijn Een nadere beschrijving van opgenomen, opgenomen, omdat hierbij beperkingen onderzocht zijn kunnen geconstateerd worden. die Deze worden op idealiter dit in moment een niet afdoende gepositioneerd rondom een centrale verbindingsas hiervoor ook hoofdstuk 2.6. Figuur 1

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 92 95

. 10 Paviljoenlaan; / n

en zuidoostzijde en

, de Rivierenbuurt. Mulock Houwerlaa Mulock

noordzijde). hulpverlening

afvoer in die richting plaats moeten

te laten arriveren vanaf de oostzijde teneinde

het Stadspark inrijden via: inrijden Stadspark het voor hulpverleningsdiensten. hulpverleningsdiensten. voor

1945) en niet -

wordt wordt de bereikbaarheid van het stadspark voor

Doordat Doordat publiek uit de richting van de binnenstad komt

emeente emeente Groningen G

en calamiteitenverkeer

komt verkeer op de Concourslaan/ op de verkeer komt venementen is dit niet het geval omdat voorkomen moet worden dat

in de reguliere situatie in reguliere de

Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen

en uitstroom

De zuidzijde via de Jan Evert Scholtenlaan / Mulock Houwerlaan / Concourslaan Houwerlaan / Mulock Scholtenlaan Evert Jan zuidzijde de via De busbaan de vanaf (komend Campinglaan de via westzijde De Aan de oostzijde ligt de Grunobuurt en, in het verlengde ervan verlengde het in en, Grunobuurt de ligt oostzijde de Aan Laanhuizen, wijk de ligt noordzijde de Aan 1940 (Laan N370 de ligt westzijde de Aan zelf. Plaza Martini daarvan, verlengde in het en, Plaza Martini parking de ligt zuidzijde de Aan der Weg Verenigde Naties) Houwerlaan en De Jan Evert Scholtenlaan aan de zuidzijde. Vanaf deze weg (die ondermeer aansluit op de afrit van de van afrit de op aansluit ondermeer (die weg deze Vanafzuidzijde. de aan Scholtenlaan Evert Jan De De Campinglaan aan de Westzijde. Deze verbinding sluit aan op de Paviljoenlaan De Concourslaan aan de Oostzijde. en de Mulock Vanuit de Concourslaan aan de oostzijde kan ook uitgereden worden. Fietsers Gemotoriseerd verkeer Gemotoriseerd Concept in Openbaar Vervoer Pendelbussen en halteplaatsen

• • o o o o o o o o .3

hulpdiensten niet beperkt (met uitzondering van de gebieden ten oosten van de N370, deze zijn te laten aankomen en vertrekken. Hierdoor Tijdens middelgrote en grote e gemotoriseerd verkeer tussen lopend geparkeerd worden op diverse parkeerplaatsen publiek in het gebied en eventueel ook op de Drafbaan zelf in kan komen. Bij kleine evenementen kan wel 2.2.2 Het Stadspark is vanaf alle kanten benaderbaar met probleem op tijdens (grote) evenementen omdat de fietsen overal achtergelaten zullen fietsen. worden en in Dit levert in potentie gelijk ook potentie blokkerend kunnen bijvoorbeeldwerken; een 2 Bij middelgrote en grote evenementen wordt de Concourslaan, de centrale “aorta van het gebied”, afgesloten voor (gemotoriseerd) verkeer. (oostzijde) en daar ook mobiliteit georganiseerd is, zal ook de vinden omdat publiek anders rond gaat pendelbussen en/of station. zwerven op zoek naar auto’s, fietsen, Hiermee is busverbindingen, het tevens logisch om hulpverlening tegengestelde stromen te voorkomen. Er zijn mogelijkheden voor instroom van hulpverleningsverkeer vanaf: Het Stadspark (Oost) wordt omgeven door: Gelet op het grote aanbod van publiek dat zich vanaf de westzijde aanbiedt en het gebied ook noordoostweer de vanaf publiek om mogelijkheden er zijn verlaten, zal westzijde de vanaf 2.2.1 Gemotoriseerd verkeer kan 2.2.3 OV. met bereikbaar goed park het is Zodoende (Qbuzz). buslijnen diverse halteren Stadspark het Nabij Dit geldt ook voor taxi’s. Het Stadspark ligt op ongeveer 15 loopminuten van het centraal station van Groningen. 2.2.4 het in evenementenpendelbussentijdens van haltering de voorlocatie vast geen er is moment dit Op Stadspark.

9 1918).

weergegeven. rafbaan wordt daarnaast EDEN Sportclub Pres le but Camping Stadspark D. H. bevindt zich een Arboretum

ligt de Drafbaan van Groningen

en activiteiten activiteiten en ein van de D

Velocitas

SC Stadspark Scouting

C. KioskC. G. G. SV K. N.

1945),

ALGEMEEN EN DEELGEBI EN ALGEMEEN ; ; emeente emeente Groningen G : Overzicht regulier gebruik Stadspark 1 Gas Unie NV Kinderboerderij Frisbee golfbaan

Figuur B. Speeltuin F. F. M. J. J. aces aces worden gehouden. Het terr

ligt een busbaan (Peizerbaan) welke alleen berijdbaar is voor (OV)bussen. Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen

n g heeft in totaal 13 jaar geduurd en op 19 mei 1926 vond de officiële opening plaats in het

Aan de zuidzijde ligt de A7/Weg der Verenigde Naties en, in het verlengde ervan, de Stadsparkwijk met Stadsparkwijk de ervan, verlengde het in en, Naties Verenigde der A7/Weg de ligt zuidzijde de Aan daarin gelegen het Martini Ziekenhuis. Aan de noordzijde camping de dient als ontsluiting voor (Campinglaan) westzijde de aan weg De Aan de oostzijde ligt de N370 (Laan 1940 (Laan N370 de ligt oostzijde de Aan Aan de noordzijde ligt het industriegebied Peizersweg, en Campinglaan de ligt westzijde de Aan Stadspaviljoen Drafbaa Groningen Atletiek Gemeenschapstuin STADSPARK GRONINGENSTADSPARK Bereikbaarheid Stadspark Groningen Stadspark

o o o o o o A. E. L. I.

2.2 Het Stadspark (west) wordt omgeven door: (bomentuin). Verder zijn in het park verschillende sportaccommodaties gevestigd en onder andere een andere onder en gevestigd sportaccommodaties verschillende park het in zijn Verder (bomentuin). restaurant, een speeltuin en een kiosk. In het hoofddeel van het park Stadsparkpaviljoen. Het park is opgebouwd uit een aantal onderdelen en bestaat uit vaste bebouwing, vaste uit bestaat en onderdelen aantal een uit opgebouwd is park Het Stadsparkpaviljoen. veel groen en diverse waterpartijen. Bij de ingang van het park De aanle waar nog regelmatig paardenr op ditgebruikt voor moment allerlei zoals festivals.evenementen, In onderstaande afbeelding zijn de verschillende accommodaties Het Stadspark bevindt zich in het zuidwesten van Groningen. Het park is aangelegd aan het begin van (1849 Scholten Evert Jan industrieel Groningse bekende de van initiatief op eeuw, twintigste de 2 2.1

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 94 97

bluswater Peizerweg) zijn water. De brandweer brandweer De water. aanwezige aanwezige

busbaan , maar er zijn ook ook zijn er maar vangen,

omdat omdat de slang niet altijd

erekend .

geval bluswater.

het het conservatief g

emeente emeente Groningen : Bluswatervoorzieningen Stadspark G 4 Aan Aan de noordzijde van het Stadspark (

Figuur

bij evenementen is brand. Zeker als publiek in festivaltenten verblijft moet moet verblijft festivaltenten in publiek als Zeker brand. is evenementen bij

d. Gezien de waterscheiding van het stadspark aan de noordzijde, zijn deze deze zijn noordzijde, de aan stadspark het van waterscheiding de Gezien d.

Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen Met Met de 80 meter is bewust een buffer van 80 meter gelegd. De haspels op een brandweerauto hebben is niet toereikend om in het stadspark te gebruiken. Ditzelfde is ook bij de openwater openwater de bij ook is Ditzelfde gebruiken. te stadspark het in om toereikend niet gesitueer

en echter relevante risico’s relevante Optimale bereikbaarheid en Bluswatervoorzieningen. Brandweeraspecten

- - de de organisator zorgdragen voor voldoende vluchtmogelijkheden. In het park is in beginsel voldoende te op (tijdelijk) elders publiek en zetten te in (deel)ontruiming een om ruimte scenario’s denkbaar dat een groter gebied ontruimd moet worden Vanuit het perspectief van de brandbestrijding zijn zaken er van twee belang: Vanuit de brandweer werd onderstaande informatie verstrekt ten aanzien van voorzieningen: Tevens werd aangegeven: Tevens werd aangegeven: Over de brandkranen een slang van 90 meter. in 1 rechte lijn uitgerold kan worden. 2.4 de van Een ook brandkran ook brandkranen bluswatervoorziening (oranje stip) aan de noordzijde open vanuit waterwinning de voor ingericht opstelplaatsen drie er zijn Daarnaast beschikt over materiaal waar maximaal 3km aan brandslangen op liggen. Theoretisch gezien kan dus het gehele stadspark voorzien worden van voldoende

routes routes

wit geblokte -

: Risicoanalyse Stadspark 2 emeente emeente Groningen G Figuur tes voor het Stadspark zijn Stadspark het voor zichtbaar tes afbeelding: in onderstaande

: Calamiteitenroutes en onbruikbare gebieden voor hulpdiensten 3 Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen Figuur

Calamiteitenroutes Stadspark bij evenementen Risicoanalyse mobiliteit Risicoanalyse

De paarse routes zijn de bruikbare calamiteitenroutes bij evenementen. De rood zijn publieksroutes die in potentie vollopen met bezoekers tijdens calamiteiten en daardoor ongeschikt daardoor en calamiteiten tijdens bezoekers met vollopen potentie in die publieksroutes zijn zijn calamiteitenroute. als (primaire) 2.3.2 De beschikbare calamiteitenrou mogelijk minder geschikt als evenementenlocatie. Wel entreegebieden). kunnen deze mogelijk benut worden als 2.3.1 Op basis van onderzoek zien wij de volgende risicofactoren als het gaat om mobiliteit.

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 96 99

14 (en (en

en uitstroom een probleem bij

chtrijen zich vormen en zodanig opstellen dat

emeente emeente Groningen aanbevelingen:

G : Concourslaan tijdens evenement Drafbaan 5 Figuur de de volgende Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen

ncourslaan is tijdens met name in

en uitstroompunten over meer punten spreiden zodat publiek meer gespreid

- : De bereikbaarheid van de diverse deelgebieden binnen het Stadspark vanaf de De rijbaan van de Concourslaan verbreden, maar dat is niet overal mogelijk en/of De in arriveert.

- - Aanbeveling centraal gelegen Co (middel)grote evenementen. De wegbreedte is onvoldoende voor publieksstromen en de route kent versmallingen. het afhandelen van grote Er zijn in dit kader twee mogelijke oplossingsrichtingen: mobiliteitsconcepten). Los van het feit dat de Concourslaan breder opgezet zou moeten worden is het organiseren van tassencontroles/visitatie OP de Concourslaan ongewenst omdat wachtrijen blokkerend werken. Tevens moeten organisatoren voorkomen dat wa zij op de Concourslaan zelf terecht komen. Dit laatste betekent dat ook verder gekeken moet worden naar afkomst en bestemming

Dit aandachtspunt leidt tot Dit aandachtspunt

de de ernst

zal het moeilijk zijn om

de de Concourslaan volledig t van publieksstromen. water, water, naar een andere

et open in de praktijk

lf visitatie en/of tassencontrole georganiseerd georganiseerd tassencontrole en/of visitatie lf De extra brandslangen zijn bedoeld om een

aanbeveling vanuit de brandweer: .

is zichtbaar dat

in relatie tot de beperkte ruimte

an de orde openbare en veiligheid. emeente emeente Groningen G mdat zij eenzelfde effecten hebben. effecten zij eenzelfde mdat primeren.

Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen op de volgende bladzijde

Op basis van de huidigebasisdeOp van wegenstructuur noordelijkeishet stadsparkhetdeelvan Op basis van de huidige wegbreedte is de Concourslaan bij grote evenementen te evenementen grote bij Concourslaan de is wegbreedte huidige de van basis Op

: De brandweer geeft aan dat betere bereikbaarheid van de diverse deelgebieden e en medische zorgverlening medische en e

Politi Concourslaan beperkte verwerkingscapaciteit afbeeldingen

Aanbeveling binnen het Stadspark een belangrijk aspect vormt evenementen in dit gebied. voor de toekomst c.q. voor toekomstige afstand van een brandweerauto bij de opstelplaats m Aandachtspunt: niet (goed) bereikbaar met een brandweerauto. brandweerauto brandweerauto bij het incident te overbruggen Voor de waterwinning vanuit open water dient ook opgemerkt te worden dat het materiaal met extra brandslangen niet standaard met een uitruk meegaat. Deze wordt pas op basis van van het incident opgevoerd. bluswatervoorziening kan, afhankelijk van de tussenafstand, al snel dan meer een uur kosten. Het aanrijden en operationeel maken van deze openwater worden, worden, worden publieksstromen geblokkeerd en is er sprake van verminderde bereikbaarheid (ook bij calamiteiten). Ook wachtrijen voor ingangen (Drafbaan en/of op andere deellocaties) Als aan het begin van de Concourslaan op de weg ze weg de op Concourslaan de van begin het aan Als Aandachtspunt: beperkt voor het adequaat (lees: veilig) afhandelen van de massale publieksstromen. o worden voorkomen moeten

bezet bezet is met publiek. Vanwege de massaliteit hier doorheen te komen met hulpverleningsvoertuigen en ook is zichtbaar dat de menigte onder het viaduct (versmalling) moet com 2.5 Vanuit politie essentieel is spoed en (medische) van geval in Bereikbaarheid aangaf. brandweer de als aandachtspunten medische zorgverlening gelden voor hulpverlening en voor handhaving v voor wat betreft bereikbaarheid dezelfde volgende leidt de tot aandachtspunt Bovenstaand 2.5.1 Op de De ervaring van de politie met grootschalige evenementen op de drafbaan leidt tevens tot een ander aandachtspunt: de Concourslaan heeft verwerkingscapacitei beperkte een

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 98 101

16 en

P de P event, gezien de 6, 7 en 10 laten wij

gebieden

eschetst: Deel

eit.

behandeld.

: In/uitstroomroutes gebieden 6 bussen bussen arriveren aan de zijde Paterswoldseweg of de

deel emeente emeente Groningen OV- Figuur G e

uitstroom

en uitstroom routes onderstaande g onderstaande routes uitstroom en

relevant Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen /uitstroomroute gekeken worden welke routes er ingericht moeten worden

- en de kent kent dezelfde overwegingen aangaande functies van het deelgebied (speeltuin, word

Deelgebied 7 (basketbalveldje) weliswaar voor kleine activiteiten gebruikt kan worden, maar niet ingericht zou moeten worden als deelgebied tijdens een groot (dance) ligging en vindbaarheid en het feit dat in deze hoek speeltuin, dierenpark en kiosk gevestigd park het van deel dit van karakter het bij zijn passend niet waarschijnlijk activiteiten de en zijn en de dieren die er verblijven. Deelgebied 6 dierenpark, kiosk) en het welzijn van de dieren. Bezoekers die arriveren vanaf het station arriveren en vertrekken vanaf de zijde Parkweg; Bezoekers die arriveren en vertrekken per fiets concentreren aan de zijde Paterswoldseweg; Bezoekers die arriveren met Peizerweg en Bezoekers die arriveren met auto’s zullen overwegend aan de oostzijde vinden (ondermeer Martiniplaza) hun parkeerplaats Spreiding van instroom en Deelgebieden

------Aansluitend moet per in O worden moeten gepland niet tassencontroles en visitatie dat herhalen Wij evenement. het naar doorstroomroutes. Publiek op route 1 kan voldoende bijvoorbeeld is om geleid een entreeproces worden te situeren. naar Ook op area andere locaties 3 kan worden. waar iets dergelijks ruimte voorzien 2.6 In deze paragraaf 2.5.3 Bij grote (en wellicht bij een aantal middelgrote) evenementen is het dan ook nodig om meer in buiten deze beschouwing omdat: uitstroom routes te gebruiken. Dit betekent dat organisatoren daarop in moeten gaan plannen en concepten en mobilitvan crowd management binnen hun Een aantal zaken zijn gegeven: Globaal gezien zijn de hoofd in

15 . Er is

breedte breedte reen richting reen

s die met elkaar staan elkaar met die s

1945 tijdens de -

ebieden en reduceert en ebieden

piekuur te verwerken. Er mag dan geen 37.800 mensen per uur verwerken

13 meter breedte nodig. Ook hierbij wordt

ut, mede omdat dit in Nederland vrijwel overal overal vrijwel Nederland in dit omdat mede ut, jke en noordoostelijke zijde van het stadspark. het van zijde noordoostelijke en jke rekend kunnen worden met 5 meter wegbreedte wegbreedte meter 5 met worden kunnen rekend tijd tenminste

emeente emeente Groningen G g door tijdelijke blokkades. ten instromen. Sturingsinstrumenten daarvoor komen voort 1 1 uur

1945) niet afgesloten moet worden vanuit veiligheidsoptiek. - dient er veiligheidshalve niet gerekend te worden met benutting van e per minuut x 60 minuten =)

Ook Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen erwerkingscapaciteit Concourslaan : De uitstroom is gericht op de oosteli de op gericht is uitstroom De : : De berekening van de doorstroomcapaciteit van de (vitale) Concourslaan dient

Doorstroming en v iensten in de praktijk al gezien wordt: de Concourslaan heeft in de huidige opzet te weinig

Aanbeveling Bij grote publieksconcentraties is het afsluiten van de Laan 1940

in plaats van 7 meter. Dit betekent dat (5 meter x 90 personen per meter breedte x 60 minuten =) maximaal 27.000 mensen in een uur over aanbod de zal via Concourslaan andere routes kunnen moe stromen. Het overige Aanbeveling rekening te houden met ge bijvoorbeeld zou Zo publiek. door stremming een reservecapaciteit voor hulpverleningsverkeer en/of tijdelijk uit het mobiliteitsconcept; locaties parkeren auto’s en posities haltes pendelbussen etc. fietsen, looproutes vanaf station CS, deelg de van bereikbaarheid voor zekerheid meer ontstaat manier deze Op het het risico op overcrowding. uitstroomperiode aan te bevelen de vanwege veiligheid/bescherming van bezoekers.

te praten op de route etc.). blijft 70% Als 100.000 van deze bezoekers dan tegelijk einde men tot het en uit wil is voor de stromen uitstroom van 70.000 bezoekers in dan geen enkele reservecapaciteit en er moet geen sprake zijn van enige verstoring. In werkelijkheid groepje staan, stil die (mensen zijn verstoring altijd zal Er anders. natuurlijk dit is 2.5.2 de gehele Concourslaan. Er zal over de gehele lengte een reserve aangehouden moeten worden voor hulpverleningsverkeer en/of stremmin verwacht bezoekersplaatsvindt100.000 evenement waar groot een er hypothetischedatgeval het In 60 x meter per personen (90 : 40.000 tenminste is (piekuur) uur hetzelfde in arriveert 40% en worden minuten) = 7,4 meter wegbreedte nodig om de massa in het visitatie/tassencontrole) door (bijvoorbeeld doorstroming de zijn van verstoring Bij evenementen is het berekenen van doorstroming aan de hand van 135 personen per meter per personen 135 van hand de aan doorstroming van berekenen het is evenementen Bij per minuut niet reëel. Deze norm wordt in de praktijk bij evenementen niet gehaald. Ter vergelijking: in de UK en veel andere landen wordt gerekend met 82 personen per meter breedte per minuut. Wij 90 per met breedte minu personen per rekenen meter normen. aansluit bij Britse de redelijk dit en getal overheden door wordt gehanteerd De Concourslaan is gemiddeld 7 meter breed. Bij evenementen kan deze route maximaal) 7 meter x 90 personen per meter breedt hulpverleningsdienstenruimtevoor rekeninggehoudengeenmet en/ofverstoringdoorstroming.van Zo blijkt uit de hulpd doorrekening de bevestiging van verwerkingscapaciteit voor publieksstromen bij (middel)grote evenementen. hetgeen door gemeente, politie en andere iede vrijwel dat wetende gebied, dit uit bezoekers 70.000 van uitstromen het is Overigens het oosten en noordoosten uitstroomt, ook reden voor afweging of gedurende de uitstroomperiode de oostelijke ringweg (Laan 1940

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 100 103

karakter karakter worden met de eventuele de met - ting terdege rekening terdege ting worden worden gebruik wordt vermeden. Noorderpoortterrein, zodat

regulier regulier

(o.b.v. 2,5 pers/per m2 netto opp.) netto m2 pers/per 2,5 (o.b.v.

geen verlichting op het terrein. terrein. het op verlichting geen

ook ook rekening gehouden gehouden rekening

personen personen personen

noordelijke zijde) moet

menten menten met een exclusief dance 7.920 personen 990 11 meter 4.320 540 6 meter 16.050 personen 6.420 m2 10.700 m2 strijd met dagelijks strijd met

emeente emeente Groningen

Zie opmerking hieronder

personen

bezoekersingangen

Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen 7.200 op t Stadspark.

publiekscapaciteit: publiekscapaciteit:

tekening in Bijlage A.

Bij de programmering van het veld het van programmering de Bij

rekening rekening gehouden met de eventuele programmering op het

Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal per bezoekers minuut: Aantal meters uitgang: uitgang: meters Aantal Ontvluchting inclusief Ontvluchting

Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal per bezoekers minuut: Aantal meters (nood)uitgang: (nood)uitgang: meters Aantal Potentiële Ontvluchting enkel nooduitgangen Netto Netto oppervlakte (60%): Deelgebied 2: Grasveld aan de Concourslaan ( Bruto oppervlakte:

moet o o o o o o o o o o gedetailleerde en uitgaande publieksstromen naar de grote locaties. Hiermee zal bij de inrich de bij zal Hiermee locaties. grote de naar publieksstromen uitgaande en

moet rekening worden gehouden met de omstandigheid dat het terrein afhankelijk van het seizoen seizoen het van afhankelijk terrein het dat omstandigheid de met gehouden worden rekening moet - Zie Ondergrond ongewenste samenloop van evenementen en samenloop van ongewenste evenementen Beperkende factor De ondergrond van het veld bestaat uit gras. Het veld wordt volledig omgeven middels een bomenrij Er en regenval drassig kan zijn. Voorzieningen Op het veld zi jn geen nutsvoorzieningen aanwezig. Er is Mogelijke activiteiten/evenementen evenementen. middelgrote en kleine voor locatie een biedt Concourslaan de van noorden ten veld Het georganiseerd. De mogelijkheden voor circussen staan beschreven in de beleidsregel vergunningen evenementen. Voor deelgebieden 1, 2, 3 en de van links deelgebieden de van 4 een binnen activiteiten/evenementen/programmering grootschalige geldt dat, als voor deze optreedt werking remmende/blokkerende terreinen een potentie in er ingezet Drafbaan), de (bijvoorbeeld ringweg worden in combinatie met veld Voor deelgebieden 1, 2, 3 en de van links deelgebieden de van 4 een binnen activiteiten/evenementen/programmering grootschalige geldt dat, als deze voor optreedt werking remmende/blokkerende terreinen een potentie in er ingezet Drafbaan), de (bijvoorbeeld ringweg worden in combinatie met in Op basis van de minste capaciteit (in dit geval de oppervlakte) is de maximale publiekscapaciteit van deellocatie 1 begrensd Daarnaast kunnen er op het veld ook evene gehouden moeten worden! Voorlopige conclusie programmering in programmering he Beperkende factor 3.6.2 Deellocatie 2 omvat het grasveld dat gelegen is ten noorden van de Concourslaan aan de overzijde van overzijde de aan Concourslaan de van noorden ten is gelegen dat grasveld het omvat 2 Deellocatie de N370.

en ingezet

en zijn binnen de voorziening

.b.v. 2,5 pers/per netto m2 opp.) jnde

de)

De aangrenzende parkeerplaats heeft wel

personen Dichtstbijzi

personen personen personen

aanmerking aanmerking komen als evenementlocatie

13.680 1.710 19 meter 8.640 1.080 12 meter 2.880 m2 7.200 personen 4.800 m2 calamiteiten ook de hulpdiensten binnen. De westelijke De binnen. hulpdiensten de ook calamiteiten

(Zonneweide)

dus:

emeente emeente Groningen zijn

karakter worden georganiseerd. Bij de programmering van het het van programmering de Bij georganiseerd. worden karakter G

potentie in

Noorderpoort

activiteiten. kte bezoekersingangen ge ge evenementen intensief gebruikt wordt zal dit in potentie remmend of Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen Grasveld bij Noorderpoort Grasveld aan Concourslaan (noordzij Grasveld Scoutingterrein Grasveld aan Concourslaan (zuidzijde) Grasveld Drafbaan Hoofdveld Stadspark Veld aan Paviljoenlaan

Grasveld bij bij Grasveld publiekscapaciteit: publiekscapaciteit: tekening in Bijlage A.

Er is geen verlichting op het terrein. omvat het grasveld dat gelegen is in de nabijheid van het Noorderpoort college aan de de aan college Noorderpoort het van nabijheid de in is gelegen dat grasveld het omvat

)

1 (

Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal per bezoekers minuut: Aantal meters uitgang: uitgang: meters Aantal Voor deelgebied 10 geldt dat dit deel weliswaar mooi gesitueerd is aan de waterpartij, maar nood/ van geval in komen hoek deze in en zuidwestelijke zijden zijn uitermate publiek zich geschikt hier niet concentreert en ook niet voor uitstroomt in deze richting. Als deelgebied instroom 10 van hulpverlening tijdens grootschali omdat zelfs blokkerend werken voor instroom van hulpdiensten. inclusief Ontvluchting Aantal per bezoekers 8 minuten: Deellocatie 1 – Deellocatie 2 – Aantal meters nooduitgang: nooduitgang: meters Aantal Aantal per bezoekers minuut: Deellocatie 3 – Ontvluchting enkel nooduitgangen Deellocatie 4 – Potentiële Deellocatie 5 – Netto Netto oppervlakte (60%): Deellocatie 9 – Bruto oppervlakte: Deellocatie 8 – Deelgebied 1:

locatie

o - o o • o • • o o • • o • • o o gedetailleerde Zie Ondergrond Noorderpoort. Het veld bij het Noorderpoort college biedt een dance exclusief een locatie met evenementen voor kleine evenementen. Er kunnen ook De ondergrond van het veld bestaat omstandigheid dat het terrein afhankelijk van het seizoen en regenval drassig kan zijn. uit gras. Hierbij moet rekening worden gehouden met de Voorzieningen Op het veld zijn geen nutsvoorzieningen aanwezig. straatverlichting. straatverlichting. Mogelijke activiteiten/evenementen

kunnen worden bij grote evenementen evenementen bij grote worden kunnen De verschillende deellocaties die in en verband kleiner in worden kunnen gebruikt wel 10 en 7 6, deelgebieden dat geldt Vanzelfsprekend geschi omgeving, de voor met, 3.6.1 Deze N370. de van overzijde

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 102 105

20 links van de van links

moet moet rekening worden gehouden met de personen personen personen personen personen

25.920 3.240 36 meter 21.600 2.700 30 meter 6.000 m2 opp.) netto m2 pers/per (o.b.v. 2,5 personen 15.000 10.000 m2

, als deze terreinen ingezet worden in combinatie met

emeente emeente Groningen

gelegen is ten zuiden van de Concourslaan aan de overzijde van

personen

Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen 6.300 venementen op

publiekscapaciteit: publiekscapaciteit:

tekening in Bijlage A.

karakter worden georganiseerd. De mogelijkheden voor circussen staan beschreven in beschreven staan circussen voor mogelijkheden De georganiseerd. worden karakter -

4 omvat het grasveld dat

Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal rs per bezoeke minuut: Aantal meters uitgang: uitgang: meters Aantal Ontvluchting inclusief bezoekersingangen Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal per bezoekers minuut: Aantal meters nooduitgang: nooduitgang: meters Aantal Potentiële Ontvluchting enkel nooduitgangen Deelgebied 4: Grasveld aan de Concourslaan (zuidzijde) Netto oppervlakte (60%): Bruto oppervlakte: programmering programmering van het terrein moet er rekening gehouden worden met de eventuele

uitgaande publieksstromen naar de grote locaties. Hiermee zal bij de inrichting terdege rekening rekening terdege inrichting de bij zal Hiermee locaties. grote de naar publieksstromen uitgaande

o o o o o o o o o gedetailleerde en en uitgaande publieksstromen naar de grote locaties. Hiermee zal bij de inrichting terdege rekening terdege inrichting de bij zal Hiermee locaties. grote de naar publieksstromen uitgaande en

- - Zie Ondergrond De ondergrond van het terrein omstandigheid dat het terrein afhankelijk van het seizoen en regenval drassig kan zijn. bestaat uit gras. Voorzieningen Op het veld zijn geen nutsvoorzieningen aanwezig. Er is geen verlichting op het terrein. activiteiten/e Mogelijke een met evenementen ook veld het op kunnen Er evenementen. kleine voor locatie een biedt veld Het dance exclusief Bij de Voor deelgebieden 1, 2, 3 en de van links deelgebieden de van 4 een binnen activiteiten/evenementen/programmering grootschalige geldt dat voor optreedt werking remmende/blokkerende een potentie in er Drafbaan), de (bijvoorbeeld ringweg in gehouden moeten worden! Beperkende factor Voor deelgebieden 1, 2, 3 en deelgebieden de van 4 een binnen activiteiten/evenementen/programmering grootschalige geldt dat, als deze voor optreedt werking remmende/blokkerende terreinen een potentie in er ingezet Drafbaan), de (bijvoorbeeld ringweg worden in combinatie met in gehouden moeten worden! Voorlopige conclusie Op basis van de minste capaciteit (in dit geval de oppervlakte) is de maximale publiekscapaciteit van deellocatie 3 begrensd de beleidsregel vergunningen evenementen. 3.6.4 programmering van de Scouting, zodat ongewenste samenloop van evenementen en het dagelijkse gebruik wordt vermeden. Beperkende factor Deelgebied de de N370.

agelijkse agelijkse

lijkheden voor nde nde van een moet moet rekening worden

. geen verlichting op het terrein.

personen personen personen personen personen personen

7.920 23.040 2.880 32 meter 15.120 1.890 21 meter 2.520 m2 6.300 opp.) personen netto m2 (o.b. pers/per v. 2,5 4.200 m2 zig. zig. Er is ook karakter worden georganiseerd. De moge -

emeente emeente Groningen

begrensd begrensd op

Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen Zie ook onderstaande opmerking

publiekscapaciteit: publiekscapaciteit: tekening in Bijlage A.

: Deelgebied 3 kan bij (middel)grote evenementen gebruikt/ingezet worden als

3 omvat het grasveld dat gelegen is op het scoutingterrein aan de overzijde van de N370.

Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal rs per bezoeke minuut: Aantal meters uitgang: uitgang: meters Aantal Ontvluchting inclusief bezoekersingangen Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal meters nooduitgang: nooduitgang: meters Aantal Aantal per bezoekers minuut: Potentiële Ontvluchting Netto Netto oppervlakte (60%): Bruto oppervlakte: Deelgebied 3: scoutingterrein

gebied

o o o o o o o o o gedetailleerde en uitgaande publieksstromen naar de grote locaties. Hiermee zal bij de inrichting terdege rekening terdege inrichting de bij zal Hiermee locaties. grote de naar publieksstromen uitgaande en

Aanbeveling entreegebied waarbinnen tassen Concourslaan controle ontzien wordt en en de doorstroming visitatie daar gehandhaafd blijft belasting). beperkte en spreiding goede plaatsvinden. (uitgaa Voordeel is dat de Zie Ondergrond Mogelijke activiteiten/evenementen

gehouden met de omstandigheid dat het terrein afhankelijk van het seizoen en regenval drassig kan zijn. Voorzieningen In onze visie kan dit terrein ook prima gebruikt worden als entreegebied waarbinnen tassencontrole visitatie en plaats Concourslaan de vinden. Zo zelf wordt ontlast Het terrein van de scouting biedt een locatie voor kleine evenementen. Er kunnen op evenementen het veld ook met een exclusief dance De ondergrond van het terrein bestaat uit gras met verharde delen. Op het veld zijn geen nutsvoorzieningen aanwe 3.6.3 gehouden moeten worden! Voorlopige conclusie Op basis van 2 deellocatie van de publiekscapaciteit minste capaciteit (in dit geval maximale vluchtcapaciteit) is de maximale in circussen staan inbeschreven de beleidsregel vergunningen evenementen. Bij de programmering van het programmering van de Scouting, terrein zodat ongewenste samenloop moet van evenementen en het er d rekening gebruik wordt vermeden. gehouden worden met de eventuele Deel Gebruik als entree gebied

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 104 107

22 en

, ook wel

de de bodem in het het concept per

, mits er voldoende vluchtwegen (o.b.v. 2,5 pers. per m2 netto opp.) netto m2 per pers. 2,5 (o.b.v.

(met aansluiting op verharde routes) verharde op aansluiting (met routes) verharde op aansluiting (met nwezig: stroom, water en riool. en water stroom, nwezig:

personen rharding en gras. Over het terrein ligt een een ligt terrein het Over gras. en verharding - asfaltstrook. Ook hier moet rekening worden worden rekening moet hier Ook asfaltstrook.

(op basis van de beschikbare verharde routes) verharde beschikbare de van basis (op personen rekening rekening worden gehouden met

personen personen (met aansluiting op routes) verharde personen personen (met aansluiting op routes) verharde

49.680 en afvoerroutes gefaciliteerd kunnen worden in

- 13.680 1.710 19 meter 9.360 1.170 13 meter 52.500 personen 21.000 m2 35.000 m2 Dit veld is erg ruw en bij de minste vorm van neerslag zal neerslag van vorm minste de bij en ruw erg is veld Dit bij bij dit veld

. emeente emeente Groningen

begrensd begrensd op moet

nuut:

veiligheid het het gebied. mensen. Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen ontruiming van de locatie ditmet aantal bezoekers. potentiële capaciteit veel groter is dan de vluchtcapaciteit via verharde routes. routes. verharde via vluchtcapaciteit de dan is groter veel capaciteit potentiële

. en uitstroomroutes en

- publiekscapaciteit: publiekscapaciteit:

en in : Deelgebied 8 kent een beperkt aantal verharde vluchtroutes. In

oppervlakte oppervlakte (60%):

met met de omstandigheid dat het terrein afhankelijk van het seizoen en regenval drassig kan Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal per bezoekers minuut: Aantal meters uitgang: uitgang: meters Aantal Ontvluchting inclusief bezoekersingangen Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal meters nooduitgang: nooduitgang: meters Aantal Aantal per bezoekers mi Potentiële Ontvluchting enkel nooduitgangen Netto Bruto oppervlakte: Deellocatie 8: hoofdveld Stadspark (Zonneweide) ningen

o o o o o o o o o Aanbeveling gebiedsvisie de In verloopt. vluchtwegconcept het hoe worden overdacht goed moet evenement kan overdacht worden hoe meer verharde aan dit deelgebied. Zie bijlage C voor de kaart van Ondergrond Zie de getailleerde tekening in Bijlage C. de dat we zien hier Ook zijn. kan drassig ondergrond is de en weer slecht het dat momenten op aandachtspunt Dit is een relatie tot neerslag en publieks Eerder Eerder motiveerden wij al dat de Concourslaan zelf niet voldoende capaciteit biedt voor in gras. uit bestaat veld het van ondergrond De de bodem gelijk erg drassig zijn. Er Ondergrond half uit bestaat Stadspark drafbaan de van ondergrond De smalle een binnenzijde de aan alsmede sintelbaan brede Op de drafbaan Stadspark zijn diverse nutsvoorzieningen aa Op basis van de minste publiekscapaciteit van deellocatie capaciteit 5 (in dit geval de maximale vluchtcapaciteit) is de maximale gehouden zijn. Voorzie ingericht worden voor de 3.6.6

uitstroom van grote groepen Voorlopige conclusie Deellocatie 8 omvat het grasveld dat gelegen is in Zonneweide genoemd het oostelijke deel van het Stadspark

Maximaal 10 keer

unes, paardenstallen en en paardenstallen unes,

het het jaar ingepast, waarbij grote

, krijgt een vaste plaats in de jaarplanning (o.b.v. 2,5 personen per m2 netto opp.) netto m2 per personen 2,5 (o.b.v.

menten op de Drafbaan is als volgt: is volgt: als Drafbaan op de menten personen personen personen

georganiseerd. Er zijn trib zijn Er georganiseerd.

weepstake 49.680 personen 6.210 69 meter 29.520 3.690 41 meter S van het gebied. het van

emeente emeente Groningen

127.500 personen 51.000 m2 85.000 m2 G

rvan, de rden rden in overleg in de loop van

en evenementen en

personen.

ctiviteiten Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen 15.000

publiekscapaciteit: publiekscapaciteit:

Grootschalig (muziek) evenement tot maximaal 75.000 bezoekers per dag. Middelgroot (muziek) evenement > 8000 en < 30.000 bezoekers per dag. per bezoekers 30.000 < en 8000 > evenement (muziek) Middelgroot Reguliere activiteiten maximaal 8000 bezoekers per dag; Maximaal 8 dagen per kalenderjaar, eindtijd uiterlijk 24.00 uur. eindtijd uiterlijk 24.00 kalenderjaar, per dagen 8 Maximaal uur. eindtijd uiterlijk 24.00 kalenderjaar, per dagen 5 Maximaal baan draverijen. Eén e begrensd begrensd op

4 an 30.000 bezoekers te ontvangen. Wanneer gekozen wordt om ook de reguliere in en

satie organi de dat mag doen over minuten ontruimingAantal Ontruimingsrichtingen en hulpverleningsverkeer. spreiding van publiek in relatie tot instromend Norm Norm die gebruikt wordt voor doorstroming (wat ons betreft 90 personen breedte) per meter

Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal per bezoekers minuut: Aantal meters uitgang: uitgang: meters Aantal Ontvluchting inclusief bezoekersingangen Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal meters nooduitgang: nooduitgang: meters Aantal Aantal per bezoekers minuut: Potentiële Ontvluchting Netto Netto oppervlakte (60%): Deelgebied 5: Drafbaan Bruto oppervlakte:

- - -

hal met horecavoorzieningen te vinden aan de noordkant van de sintelbaan. Ons inziens (zie bovenstaande berekening) is er standaard te weinig vluchtwegbreedte aanwezig

o o o o o o o o o

Aanbeveling: Deelgebied 5 (drafbaan) kent een hoog aantal bezoekers als gekeken wordt naar is verband dit In beperkt. zijn vluchtwegen bestaande de maar vloeroppervlak), (netto ruimte de van heroverweging een aantal factoren van belang: Categorie 3: NB: om meer d uitgangen te kunnen benutten toegelaten. bij ontvluchting, kan er een hogere publiekscapaciteit worden Categorie Categorie 2: Categorie Categorie 1: Zie bijlage B voor de gedetailleerde tekening Mogelijke evenementen/a publieksevenementen voorrang krijgen.publieksevenementen bij evene bezoekers aantal maximaal het richtlijn van De zijn op de draf evenementen. Andere draverijen wo een

Op de Drafbaan worden draverijen worden Drafbaan de Op Voorlopige conclusie Op basis van de minste capaciteit (in dit geval de oppervlakte) is de maximale publiekscapaciteit van deellocatie 3.6.5 De drafbaan Stadspark is een unieke locatie voor grote evenementen aan de westkant van de stad. De stad. de van westkant de aan evenementen grote voor locatie unieke een is Stadspark drafbaan De bevrijdingsfestival. het andere onder voor toneel het jaar is ieder drafbaan

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 106 109

de de diverse voor

achtig” karakter. achtig” -

& uitgangen &

- Ondergrond In

kort kort samen en wij combineren dit

1. Inrichting 1. . 2. Toegankelijkheid met de eventuele programmering in programmering eventuele de met Totaal Gebieden en Voorzieningen en Gebieden - Deellocaties -

3. Capaciteit grote evenementen. Bij deevenementen. Bijvan grote onderdeel als personen te worden te 13.680 ige vluchtwegen (vluchtwegbreedte) middelgrote en en middelgrote emeente emeente Groningen is uit voorgaande hoofdstukken gebleken dat

voor evenementen en activiteiten. G

rekening gehouden gehouden rekening 9 begrensd op op begrensd 9

inrichting dient Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen 4. Mobiliteit 4. Verkeersstromen Calamiteitenroutes - Parkeergelegenheid - -

de de minste capaciteit (in dit geval maximale vluchtcapaciteit) is de maximale 6. Veiligheid 6. Publieksveiligheid aandachtspunten aandachtspunten gelden Verkeersveiligheid - Omwonenden - Natuuren Milieu 5. Omgeving - De inrichting van de vluchtwegen (verhard of niet verhard?) of (verhard vluchtwegen de inrichting van De De capaciteit in relatie tot de aanwez De ondergrond die in een aantal gevallen risicovol is gezien het “weiland De afwezigheid van voorzieningen (stroom, water, afvoer, verlichting) Inrichting Inrichting deelgebieden Inrichting

- - - - deelgebieden Als het gaat om de inrichting van de deelgebieden spelen een aantal factoren een rol: een factoren aantal een spelen deelgebieden de van inrichting de om gaat het Als tot een situatie waarin diverse deelgebieden tegelijkertijd gebruikt worden. 3.3.1 Voor wat betreft het element Mogelijke evenementen/activiteiten locatiekleinevooreenbiedt veld Het veld het van programmering Op basis van deellocatie van publiekscapaciteit 3 HOOFDSTUK 3.1 In deze paragraaf vatten wij de elementen 1 tot en met 6 nog eens het het Stadspark, zodat ongewenste samenloop van vermeden. evenementen en het dagelijkse gebruik wordt Voorlopige conclusie

tes. In het concept ing verharde routes) Er kunnen op het veld ook ook veld het op kunnen Er

en en afvoerroutes gefaciliteerd

vluchtcapaciteit) is de maximale

meer meer zekerheid en veiligheid te -

vluchtcapaciteit via verharde routes.

geen verlichting op het terrein. (o.b.v. aansluit (o.b.v. aansluiting verharde routes) verharde aansluiting (o.b.v.

personen. is ook

personen personen personen

. Stadspark het in programmering

13.680 13.680 personen 1.710 19 meter 4.320 540 8.520 m2 21.300 personen 6 meter 14.200 m2

emeente emeente Groningen

karakter worden georganiseerd. Bij de programmering van het het van programmering de Bij georganiseerd. worden karakter G -

Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen tsvoorzieningen aanwezig en er

publiekscapaciteit: publiekscapaciteit:

n het veld bestaat uit gras. Het veld wordt volledig omgeven middels een bomenrij een nu : Ook deelgebied 9 kent een beperkt aantal verharde vluchtrou : Deelgebied 8 (zonneweide) kent een lastige bodem die bij de minste vorm van

9 omvat het grasveld dat gelegen is ten westen van het Stadsparkpaviljoen. het van is westen ten gelegen dat grasveld het omvat 9

moet moet rekening worden gehouden met de omstandigheid dat het terrein afhankelijk van het

Aantal per bezoekers 8 minuten: Aantal per bezoekers minuut: Aantal meters uitgang: max. max. uitgang: meters Aantal Ontvluchting inclusief bezoekerstoegangen Aantal per bezoekers 8 minuten: Potentiële Aantal meters nooduitgang: meters Aantal Aantal per bezoekers minuut: Ontvluchting enkel nooduitgangen Netto Netto oppervlakte (60%): Bruto oppervlakte: Deelgebied 9: veld aan de Paviljoenlaan

o o o o o o o o o kunnen worden in dit deelgebied. in dit deelgebied. worden kunnen Aanbeveling per evenement moet goed overdacht gebiedsvisie worden kan overdacht hoe worden het hoe vluchtwegconcept meer verloopt. verharde In aan de bereiken. Aanbeveling neerslag problemen kan opleveren. Indien dit gebied vaak/vaker voor evenementen gaat gebruikt worden is bewerking van de bodem een logische stap om Zie de getailleerde tekening in Bijlage C. Wederom is de potentiële capaciteit aanmerkelijk groter dan de zijn. kan drassig ondergrond is de en weer slecht het dat momenten op aandachtspunt een Dit vormt Zie bijlage C voor de kaart van het gebied. Ondergrond Deelgebied Voorlopige conclusie 3.6.7

Op het veld zijn g De ondergrond va Ook hier seizoen en regenval drassig kan zijn. Voorzieningen Mogelijke activiteiten/evenementen dance exclusief een met evenementen veld wordt er rekening gehouden met de eventuele Op basis van publiekscapaciteit van deellocatie 8 begrensd op de minste capaciteit (in dit geval maximale Op het veld zijn geen nutsvoorzieningen aanwezig. locatiebiedtveldeenkleine, voorHetevenementen. middelgrote grote en Voorzieningen

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 108 111

kunnen komen. kunnen park zoveel mogelijk zoveel park

mmend mmend werkt op de

al leidt vrijwel direct tot

1945 weliswaar veel ruimte

–

partners partners en andere stakeholders op

iten georganiseerd worden (bijvoorbeeld aan iersoorten. Het feit dat er af en toe evenementen bij front house of front bij

emeente emeente Groningen G Stadspark kan niet los gezien worden van de publieksroutes en in mobiliteit. NS en Arriva zijn van belang evenals busvervoerder(s).

Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen Stadspark (voorkomen dat het station overcrowded raakt). s n het park leven veel d I c sportevenementen

Vanaf het Vanaf het Station Groningen CS en 85 dB uliere beveiliging in het publieke domein voor toezicht op deze routes.

: Wetende dat het gebied rechts van de Laan 1940 : De gemeente moet in de afspraken met OV

vangst van zeer grote aantallen mensen houdt tevens in dat er goede overeenkomsten o o dBa unt moeten unt worden op moeten afgestemd deze belangen. 70 Omgeving Het treinverkeer stil komt te liggen en Er voorzieningen getroffen worden te om bezoekers transporteren: bij drafbaan de hek het op 100 en 85 bij uitzondering evenementen 3 bij categorie 105 en 90 100 en 115 voor de 12 dagen, te meten Mobiliteit vraagstukken.

------Aanbeveling biedt, maar, als er evenementen georganiseerd worden, in potentie ook re Aanbeveling het gebied van mobiliteit bewerkstelligen omtrent dat vervoer zoveel van mogelijk grote groepen zekerheid openbare orde problematiek. Het af laten hangen van afspraken door individuele organisatoren bezoekers. verkregen Stagnatie wordt of uitv is te risicovol voor de overheidspartijen. doorstroming richting Drafbaan en andere deelgebieden, lijkt gebruik van deze gebieden bij grote grote bij gebieden deze van gebruik lijkt deelgebieden, andere en Drafbaan richting doorstroming evenementen als entreegebied en visitatiegebied logisch. Als er tijdens grote evenementen met gebruik van meer gebieden evenwel toch activite Concourslaande van af. mogelijk dan food area), zover bijtruck een voorkeur De vraag is in hoeverre deze overeenkomsten op individueel niveau gesloten moeten worden door organisatoren. De gevolgen van uitval en gebrek aan opvolging resulteren vrijwel direct in openbare orde 3.3.5 plaatsvinden moet zoveel mogelijk in harmonie gaan met de flora en fauna. Per deelgebied moet dan ook steeds de mogelijke richting van geluid worden bepaald. De positie van meetpunten en de regels per meetp Buiten de in voorgaande hoofdstukken genoemde aspecten van mobiliteit speelt er nog een risico: De ont ander moeten zijn met partner dat worden moet Voorkomen duizenden stranden inmensen de stad en niet verder Voor het Stadspark kan het relevant zijn om scenarioeen uit waarin:te werken Voor de Drafbaan gelden nu de volgend eisen: organisatoren moeten oog omwonenden. In overleg met politie en hebben justitie zal de gemeente een visie moeten binnen vormen omtrent particinzet van hun veiligheidsconcept voor de belangen van 3.3.4 Los van geluid, wat vanzelfsprekend ook zijn effect heeft op de woonomgeving, zullen omwonenden ook de gevolgen merken van grote groepen mensen die richting Stadpark stromen en later op de dag (of nacht) weer uitstromen. Het emeente stelt in de Beleidsnota evenementen dat evenementen in het Stads het in evenementen dat Beleidsnotaevenementen de in stelt gemeente De op de Drafbaan plaatsvindenmoeten recht om te doen aan het van groene karakter het park. Het Stadspark is gedurende het hele jaar een plaats waar veel Groningers (en anderen) ontspannen, wandelen, sporten etc.

25 0

7.920 13.680 23.040 25.920 49.68 13.680 13.680 70.560 77.040 ngangen

r meer en/of

het volgende beeld volgende het t, maar dat daar in de de in daar dat maar t, en afvoerroutes zodat Vluchtwegcapaciteit Vluchtwegcapaciteit (hoofd)i inclusief

deelgebieden ingezet worden

aan- eer 8.640 4.320 9.360 4.320 15.120 21.600 29.520 49.680 43.200

t moeten worden, zeker bij grotere en en afvoerroutes naar het Stadspark

- ingangen waar waar m

) verharde at de ondergrond van diverse deelgebieden hoofd n in de opzet van evenementen binnen het Stadspark Stadspark het binnen evenementen van opzet de in n Vluchtwegcapaciteit Vluchtwegcapaciteit zonder (

mogen conflicteren met de calamiteitenroutes de met conflicteren mogen

emeente emeente Groningen G 7.200 6.300 en afvoerroutes gebruik 21.300 16.050 15.000 52.500 44.550

- 127.000 200.800 Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen

ruime opzet ook meer dan voldoende vluchtwegcapaciteit biedt. Dit is links van de de van links is Dit biedt. vluchtwegcapaciteit voldoende dan meer ook opzet ruime meerdere aan Potentiele Potentiele capaciteit o.b.v. netto oppervlak le capaciteit van de deelgebieden op een rij zetten, dan ontstaat dan zetten, rij een op deelgebieden de van capaciteit le

dat er qua bereikbaarheid/toegankelijkheid de volgende aandachtspunten zijn: en uitstroomroutes die niet : Er moet een goede analyse komen van aan : Diverse deelgebieden behoeven meer

tevens potentië

De in - Er Er zullen De capaciteit van de Concourslaan is onvoldoende bij grote evenementen. evenementen op de Drafbaan en/of evenementen Toegankelijkheid Capaciteit

- - -

Aanbeveling omdat de capaciteit van de Concourslaan onvoldoende is. Spreiding per modaliteit ligt voor de worde doorgevoerd moet concept Dit hand. zodat routes ook aansluiten op ingangen. Aanbeveling vluchtwegconcepten zekerder zijn. Per deelgebied moet bekeken worden welke voorzieningen aangebracht kunnen worden om dit te verbeteren. Om aantrekkelijk te zijn voo grotere evenementen behoeven ook de ondergrond en de voorzieningen aandacht. 5 8 9 links Totaal Deelgebied 1 2 3 4 rechts Totaal

normale normale opstelling maar beperkt aanwezig vluchtwegbreedte is. ringweg de van rechts hetgeen 4, t/m 1 deelgebieden met gebied het dat we zien algemeenheid zijn In de door is, gelegen ringweg, het gebied met deelgebieden 5, 8 en 9 niet het geval. In § 3.3.6 zullen we nader ingaan op word bezoekerscapaciteit Drafbaan de op gevonden meeste de dat gegeven het 3.3.2 Wij zagen beperkend werken voor werken beperkend minder validen een beperking. met en mensen 3.3.3 Als wij de de wij Als Een nog niet benoemd aspect is de toegankelijkheid voor minder validen. In dit kader hebben wij dat aspect ook niet uitgebreid onderzocht. Wel is duidelijk d

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 110 113

28 en

oldoende v

Als aan het betekent betekent dat eiding en beperkte

ft gevolgen voor de sfeer, maar ook maar sfeer, de voor gevolgen ft

massale massale publieksstromen.

verwachtte te verwerken. Wachtrijen op de Concourslaan zijn

is de Concourslaan bij grote evenementen te beperkt

goed

t de eisen zijn als het gaat om de zorg voor de omgeving. emeente emeente Groningen G Er is beperkte dekking van bluswatervoorzieningen. Vaak staat

oldoende scanpoortjes, scanners en medewerkers en Om Om een idee te geven over de vertraging die in potentie optreedt dische zorgverlening geven aan dat betere bereikbaarheid van de s duurt gemiddeld 20 seconden.

. punten punten voor nodig weg

Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen om om de (piek)drukte verwerkingscapaciteit

brandweerauto.

huidige een publieksstromen geremd/geblokkeerd en is er ook sprake van verminderde bereikbaarheid verminderde van sprake ook er is en geremd/geblokkeerd publieksstromen

Een Een controle van een ta Dat zijn per positie 180 controles per uur per controles positie 180 zijn per Dat Als van de 40.000 bezoekers (maximale instroom tijdens het piekuur bij 100.000 bezoekers) uur per controles in dat 16.000 resulteert bij zich heeft tas een 40% Daar zijn 88 controle faciliteren punten 6 maximaal wegbreedte de met in verband zelf kan Concourslaan De Hier kunnen per uur 6 punten x 180 controles per uur 1.080 tassen gecontroleerd worden. Calamiteitenroutes Veiligheid Conclusies en overzicht aanbevelingen brandweer brandweer als politie en me

en afvoerroutes teneinde risico’s op overlast in de (woon)omgeving te reduceren. Dit betekent

------lgebied 3 kan bij (middel)grote evenementen gebruikt/ingezet worden als entreegebied rganisatoren moeten zorgen voor v de de brandweer op forse afstand van watervoorziening. Dit betekent dat er relatief veel tijd verstrijkt voordat er (vervolg)inzet/opschaling ingezet kan worden. voor het adequaat (lees: veilig) afhandelen van de begin van de Concourslaan op de weg zelfde worden visitatie en/of tassencontroles georganiseerd worden, bij incidenten (en bij calamiteiten). bij een tassencontrole OP de Concourslaan: 4.1.2 Op basis van de huidige bereikbaar met wegenstructuur is het noordelijke deel van het stadspark niet (goed) Zowel 4 HOOFDSTUK 4.1 aanbevelingen onze wij vatten hoofdstukken voorgaande de uit aanbevelingen diverse de van basis Op in dit hoofdstuk samen. 4.1.1 Op basis van de dat toezicht in de publieke ruimte op bepaalde momenten deels door private partijen ondersteund wordt. afvoerroutes afvoerroutes liggen zal de druk soms hoog zijn. organisatoren De waarin beschreven staat aanbeveling wa is om een kader te vormen Wij adviseren voor om daarin mee te nemen dat particuliere beveiliging een rol speelt in het toezicht op aan- onacceptabel vanuit veiligheidsperspectief. Dee waarbinnen tassen controle en visitatie plaatsvinden. Voordeel is dat de Concourslaan ontzien wordt en de doorstroming daar gehandhaafd belasting). blijft (uitgaande van een goede spr De omgeving wordt beïnvloed door de evenementen. Zeker in de woonwijken die op de aan diverse deelgebieden binnen het Stadspark een belangrijk aspect vormt voor de toekomst c.q. voor toekomstige evenementen in dit gebied. De wachtrij achter deze controlepunten zal immens zijn en dat hee dat en zijn immens zal controlepunten deze achter wachtrij De voor de situatie op de Park Ook wachtrijen voor ingangen (Drafbaan en/of op andere deellocaties) die deels op de Concourslaan komen te staan moeten voorkomen worden omdat zij eenzelfde effecten hebben. Dit o beveiligers voor visitatie

27 en

De brandweer De hanteren hanteren van een

het het ulpdiensten.

. nt. nt. en uitstroomroutes gebruikt moeten worden als

- slecht weer

: deelgebieden 5 (drafbaan), 8 en 9 in potentie erg groot is. groot erg potentie in 9 en 8 (drafbaan), 5 deelgebieden emeente emeente Groningen G

ook ook opdringt is hoog hoog potentieel qua capaciteit. Zeker als dit gebied intensief gebruikt

in combinatie met Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen

alle bruggen op de calamiteitenroutes voldoende draagkracht voor brandweer : Brandweer wijst op het feit dat de noordelijke zijde slecht bereikbaar is. Deelgebied is. bereikbaar slecht zijde noordelijke de dat feit het op wijst Brandweer : : Bepaal een kader voor organisatoren als het gaat om zorg voor de omgeving en n. Het is dus evident dat meerdere in het het Stadspark nog een aantal bijzondere risico’s die in komen terug moeten de scenario’s:

voertuigen e.d. Hebben Zijn de huidige calamiteitenroutes voldoende of is noordzijde het gebied opent & er nog een route nodig die vanuit de Slecht weer OV Uitval Bodemgesteldheid Verkoop van ongewenste Verkoop artikelenvan ongewenste (lachgas, drugs etc.) Inrij beperkende maatregelen Veiligheid

2. - - - 1. - - gaat worden is goede bereikbaarheid aanleggen van extra een calamiteitenroute aan de noordzijde tot de mogelijkheden behoort. een belangrijke voorwaarde. Bezie in hoeverre het afvoerroutes afvoerroutes teneinde risico’s op overlast in de (woon)omgeving te reduceren. 8 (zonneweide) heeft een Aanbeveling : Vorm op termijn locatieprofielen waarin strenge eisen en normen opgenomen zijn. opgenomen normen en eisen strenge waarin locatieprofielen termijn op Vorm Aanbeveling: De normen moeten zorgen voor enige reservecapaciteit ingeval verstoringen optreden en dus voor meer zekerheid. Aanbeveling neem daarin mee dat particuliere beveiliging een rol speelt in het toezicht op aan

Aansluitend is de vraag hoe zich dit verhoudt met de bereikbaarheid voor h voor bereikbaarheid de met verhoudt dit zich hoe vraag de is Aansluitend 3.3.6 Veiligheid rond het evenement moet primair evenementen. Het hanteren van strakke eisen en strenge normen heeft als voordeel dat de basis van georganiseerd worden door de organisatoren veiligheid dan al stevig is en enige reservecapaciteit ke van Denk aan lage doorstroomnormen (90 personen per meter per minuut), geen (al te) hoge dichtheden hanteren voor het aantal personen per m2 en binnen tijdbeperkte voor ontruiming (bijvoorbeeld 8 minuten) vluchtwegconcepten Dan kent wees in § 2.4 ook op het feit dat het noordelijke deel van het Stadspark slecht bereikbaar is. bereikbaar slecht Stadspark het van deel noordelijke het dat feit het op ook 2.4 § in wees dan daarbij zich die vraag Een Calamiteitenroutes noordzijde grote aantallen bezoekers in het Stadspark ontvangen gaan worden. de van capaciteit de dat wij zagen 3.3.3 § In De instroom en uitstroom van bezoekers vanuit/naar omvang. deze In 2.5.2 zagen gebieden we dat is per uur dan maximaal 27.000 bezoekers ook gerekend mogen van worden op de substantiële Concourslaa

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 112 115

moet moet het

ganiseren van en en wordt het risico het wordt en en et afsluitenet Laandevan en afvoerroutes gewenst afvoerroutes en

bodem bodem die bij de minste vorm en afvoerroutes in dit deelgebied zijndeelgebieddit afvoerroutesin en

- achtige)

(weiland- aan te bevelen vanwege de veiligheid/bescherming k hier zijn meer verharde aan verharde meer zijn hier k en en uitstroom komen voort uit het mobiliteitsconcept;

- is sterk emeente emeente Groningen G

de de Concourslaan ongewenst omdat wachtrijen blokkerend werken. Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen OP een beperkt aantal verharde vluchtroutes. Per evenement ook ook onneweide) kent ook een lastige ten voor spreiding van in de de Z problemen kan opleveren. Indien dit gebied vaak/vaker voor evenementen gebruikt gaat gaat gebruikt evenementen voor vaak/vaker gebied dit Indien opleveren. kan problemen kent

Ondergrond en vluchtwegen 945 tijdens de uitstroomperiode 1

Dit gebied van neerslag van bereiken. te veiligheid en zekerheid meer om stap logische een bodem de van bewerking is worden van bezoekers. 4.1.5 Deelgebied 8 ( vluchtwegconcept goed overdacht worden. Meer verharde aan verharde Meer worden. overdacht goed vluchtwegconcept

Los van de tassencontroles/visitatie beperkte verwerkingscapaciteit Tevens moeten organisatoren voorkomen dat wachtrijen zich vormen en zodanig opstellen dat zij van op de de Concourslaan zelf terecht komen. Concourslaan is het or Sturingsinstrumen deelgebied de van bereikbaarheid voor zekerheid meer ontstaat manier deze Op locaties parkeren auto’s en fietsen, looproutes vanaf stationlooproutes etc. vanaf CS, auto’s fietsen, posities en haltes pendelbussen locaties parkeren op overcrowding gereduceerd. De uitstroom is gericht op H moeilijkcontroleerbaar/beheersbaar. uitstroom publieksconcentratiesis de de oostelijke en noordoostelijke 1940- zijde van het stadspark. Bij grote gewenst. Ook deelgebied 9 kent slechts een beperkt aantal verharde vluchtroutes. Per evenement Oo worden. overdacht goed moet vluchtwegconcept het indien veel bezoekers ontvangen worden in dit gebied.

29 bij grote

bij ontruiming en ontruiming bij

tie tie tot instromend mtrent vervoer/afvoer van van vervoer/afvoer mtrent

; vluchtwegbreedte bij grote

die niet gemakkelijk verruimd in rela

doorstroming doorstroming

meer meer

beperkt. Vanuit veiligheid zijn

te itale)Concourslaanhouden te rekening dient

berekening berekening van e bereikbaarheid een belangrijke voorwaarde. Een

partners partners en andere stakeholders op het gebied van wezenlijk belang: wezenlijk - en en ontruimingsrichting

emeente emeente Groningen

G in een uur over de Concourslaan kunnen stromen. Het overige en uitstroom een probleem bij (middel)grote evenementen. De

locatieprofielen te vormen waarin strenge eisen en normen -

gebruiken van de Concourslaan bij grote evenementen is zeer in

leiden tot meer vluchtwegen en/of alleen tijdens

Rapport van Aanbevelingen Stadspark Groningen beperking in het maximaal toelaatbaar aantal bezoekers. aantal toelaatbaar maximaal in het beperking enduizenden bezoekers afhankelijk zijn van de vervoerspartners. orm dieorm gebruikt wordt voor een aantal van een factoren ofwel

s grote evenementen niet.

raties . en uitstroompuntenen puntenover meer spreiden zodat publiek gespreid meer arriveert.

spreiding van publiek en evenementen organiseren in het Stadspark.

Het aantal minuten dat de organisatie mag doen over ontruiming De doorstroomn De hulpverleningsverkeer. Het voorbereiden van opvanglocaties binnen het Stadspark bij tijdelijke ontruiming. De rijbaan van de Concourslaan verbreden, maar dat is niet overal mogelijk en/of De inDe - Capaciteit Mobiliteit en bereikbaarheid

------obiliteitsconcepten). Het erwerkingscapaciteit is onvoldoende voor het afhandelen van grote publieksstromen en de

aanbeveling is om te bezien in noordzijde tot hoeverre de mogelijkheden behoort. het aanleggen van een extra calamiteitenroute aan de 4.1.3 De aanbeveling is om op termijn met een reservecapaciteit voor hulpverleningsverkeer en/of tijdelijk stremming door publiek. In geval geval In publiek. door stremming tijdelijk en/of hulpverleningsverkeer voor reservecapaciteit een met van incidenten moet de politie tijden momenteel terplaatse kunnen komen. Daar wegbreedte meter 5 met is worden kunnen gerekend bijvoorbeeld capaciteitsberekeningen de in zou Zo ruimte voor nodig. die is in plaats van de er bestaande 7 meter. Dit betekent dat (5 meter x 90 personen per meter breedte x 60 minuten =) maximaal 27.000 mensen aanbod zal via instromen.routes andere moeten Deelgebied 8 (de Zonneweide) heeft een hoog potentieel qua capaciteit. Zeker als dit toekomst intensiever gebruikt gaat worden is goed gebied in de opgenomen zijn. Strenge normen reservecapaciteit ingeval verstoringen en optreden. Ook zal dit heldere zorgen dat organisatoren die veiligheid eisen serieus nem moeten zorgen voor zekerheid en enige Deelgebied 5 (Drafbaan) kent een hoog bezoekerspotentieel als gekeken wordt naar de ruimte (netto vloeroppervlak), maar de bestaande vluchtwegen zijn (v doorstroomcapaciteitde de vanberekening van de Bij publieksconcent Strakke eisen zullen evenementen, ofwel een 4.1.4 De gemeente moet in de afspraken met OV Er zijn in dit kader twee mogelijke oplossingsrichtingen: mobiliteit bewerkstelligen dat zoveel mogelijk zekerheid verkregen wordt o wordt verkregen zekerheid mogelijk zoveel dat bewerkstelligen mobiliteit grote groepen bezoekers. Stagnatie of uitval leidt vrijwel direct tot openbare orde problematiek. Het af van afspraken laten door individuele hangen organisatoren is risicovol te overheidspartijen voor de inomdat potentie vele ti De bereikbaarheid van de diverse deelgebieden binnen Concourslaan is met name het Stadspark vanaf de centraal gelegen

risicovol. In dit rapport is ook de onderbouwingrekenkundige voor deze stelling geleverd. kunnen worden kunnen v Concourslaan zelf kent ook versmallingen (ondermeer het viaduct) Dit laatste betekent m dat verder gekeken moet worden naar afkomst en bestemming (en

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 114 117

Professionals 20,00m U Crowd T S R

4,00m 7,00m

4,00m Q

3,00m

5,00m P O 7.200 personen

4,00m 18,00m enkel nooduitgangen

N 3,00m

Area 1 Area oppervlakte:Bruto oppervlakteNetto (60%): schatting publiekscapaciteit: Ontvluchting 2.880 m2 nooduitgang: meters Aantal 4.800 m2 per minuut: bezoekers Aantal per 8 minuten: bezoekers Aantal 12 meter 8.640 1.080 Ontvluchting inclusief bezoekersingangen uitgang: Aantal meters per minuut: Aantal bezoekers per 8 minuten: Aantal bezoekers 13.680 1.710 19 meter 4,00m M 6.300 personen 4,00m

3,00m

L 7,00m

Ontvluchting inclusief bezoekersingangen uitgang: Aantal meters per minuut: Aantal bezoekers per 8 minuten: Aantal bezoekers 23.040 2.880 32 meter Area 3 Area oppervlakte:Bruto oppervlakteNetto (60%): schatting publiekscapaciteit: 2.520 m2 4.200 m2 Ontvluchting nooduitgang: meters Aantal per minuut: bezoekers Aantal per 8 minuten: bezoekers Aantal 21 meter 15.120 1.890 3,00m K J

3,00m

I 3,00m 9,00m 15.000 personen

H 2,00m

3,00m 7.920 G Ontvluchting inclusief bezoekersingangen uitgang: Aantal meters per minuut: Aantal bezoekers per 8 minuten: Aantal bezoekers 25.920 3.240 36 meter Area 4 Area oppervlakte:Bruto oppervlakteNetto (60%): schatting publiekscapaciteit: Ontvluchting enkel nooduitgangen 6.000 m2 nooduitgang: meters Aantal 10.000 m2 per minuut: bezoekers Aantal per 8 minuten: bezoekers Aantal 30 meter 21.600 2.700

12,00m F Area 2 Area oppervlakte:Bruto oppervlakteNetto (60%): publiekscapaciteit: schatting Ontvluchting enkel nooduitgangen 16.050 personen 6.420 m2 (nood)uitgang: meters Aantal 10.700 m2 per minuut: bezoekers Aantal per 8 minuten: bezoekers Aantal 6 meter 4.320 540 Ontvluchting inclusief bezoekersingangen uitgang: Aantal meters per minuut: Aantal bezoekers per 8 minuten: Aantal bezoekers 990 11 meter

9,00m E D 001 Janno Robin Brinkhuis 1.0 13-12-2018 Concept Versie Status Auteur Datum 7,00m C

Kaart nummer 3,00m

3,00m

B 4,00m

4,00m

A Gebiedsanalyse Stadspark Groningen Groningen Concourslaan, Groningen

Project

Legenda

Kaart 1: Deelgebied 1 t/m 4 9 8 7 6 5 4 3 2 1

Plaats evenement 1 Locatie evenement

12 11 10

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 116 119

14,00m V

7,00m Professionals U Crowd

T 4,00m S R Q

4,00m P

10,00m O

6,00m N 49.680 M L 20,00m K J Area 5 Area oppervlakte: Bruto oppervlakte Netto (60%): publiekscapaciteit: schatting enkel nooduitgangen Ontvluchting nooduitgang: Aantal meters 127.500 personen 51.000 m2 perAantal bezoekers minuut: meter 85.000 m2 perAantal bezoekers 8 minuten: 69 uitgang: 41 meter inclusief bezoekersingangen Ontvluchting meters 3.690 29.520 Aantal perAantal bezoekers minuut: perAantal bezoekers 8 minuten: 6.210 I

4,00m H 7,00m

G 7,00m F

7,00m

7,00m E 5,00m D 002 Janno Robin Brinkhuis 1.0 13-12-2018 Concept Versie Status Auteur Datum C Kaart nummer

7,00m

21,00m 7,00m B 7,00m

A Gebiedsanalyse Stadspark Groningen Groningen Concourslaan, Groningen

Project

Legenda

Kaart 2: Deelgebied 5 9 8 7 6 5 4 3 2 1

Plaats evenement 2 Locatie evenement

12 11 10

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 118 121

V Professionals U Crowd T

S 7,00m

7,00m

Q 12,00m 4,00m 4,00m 3,00m 5,00m

P 2,00m O N

M 2,00m

L 3,00m 3,00m 13.680

7,00m 5,00m K 13.680

Area 8 Area oppervlakte:Bruto oppervlakteNetto (60%): publiekscapaciteit: schatting Ontvluchting enkel nooduitgangen 52.500 personen 21.000 m2 nooduitgang: Aantal meters 35.000 m2 per minuut: Aantal bezoekers per 8 minuten: Aantal bezoekers 13 meter 9.360 1.170 Ontvluchting inclusief bezoekersingangen uitgang: Aantal meters per minuut: Aantal bezoekers per 8 minuten: Aantal bezoekers 1.710 19 meter J

7,00m I 3,00m Area 9 Area oppervlakte:Bruto oppervlakteNetto (60%): publiekscapaciteit: schatting Ontvluchting enkel nooduitgangen 21.300 personen 8.520 m2 nooduitgang: Aantal meters 14.200 m2 per minuut: Aantal bezoekers per 8 minuten: Aantal bezoekers 6 meter 4.320 540 Ontvluchting inclusief bezoekerstoegangen uitgang: Aantal meters per minuut: Aantal bezoekers per 8 minuten: Aantal bezoekers 1.710 max. 19 meter

H 3,00m G

3,00m F

3,00m E

D 7,00m 003 Janno Robin Brinkhuis 1.0 13-12-2018 Concept Versie Status Auteur Datum C Kaart nummer

7,00m B

A Gebiedsanalyse Stadspark Groningen Groningen Concourslaan, Groningen

Project

Legenda

Kaart 3: Deelgebied 8 en 9 9 8 7 6 5 4 3 2 1

Plaats evenement 3 Locatie evenement

12 11 10

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 120 123

V Professionals U Crowd T S R Q P O N AREA 1 AREA AREA 3 AREA M L AREA 4 AREA AREA 2 AREA K J I AREA 5 AREA H G F E AREA 8 AREA AREA 9 AREA D 004 Janno Robin Brinkhuis 1.0 13-12-2018 Concept Versie Status Auteur Datum C Kaart nummer B

A Gebiedsanalyse Stadspark Groningen Groningen Concourslaan, Groningen

Project

Legenda

Kaart 4: Overzichtskaart Calamiteitenroutes 9 8 7 6 5 4 3 2 1

Plaats evenement 4 Locatie evenement

12 11 10

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 2 12 122 125

12 BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 124 127 !! /( /$)"+*+*) -/ ) -/ /$)"+*+*) /( !! *!! -/+-& 1) $ $ ѵ**-# / $%* ѵ +*+*) -/ ) +*+*)-/ *) ) -/. , terwijl bij Guns n’ " ' ( / ))# /-$%& / & ) ) ) / &

' $ .(/$")$% ' /# /*(-0$(схпп -( .'0$/ ) ѵ "-**/.#'$" )$./*- ѵ ѵ )$% -" '1 - . *$ $''$(.җуп%-Ҙ )2 5$" )()) ) leeftijd van bij het Gunspubliek ’n Roses +-& +-*(*/$*) '*+5$#/ Ҋ op Guns 4 juli) en n’ Roses juli). (op 12 Ҙڿп '. .#- 1'. .#- )$)# /" ( )/ '$%& җч 0.$)'0.$ !5& 0.$)'0.$ )'.*-")$./$ ) -') )#**"*+" ' $ ) )2- 5* $%( " )ѵ $%( *!! -/ – *). ,0*). )/$ )").1)*-" " 1 " ' ($ )" ")1**-1$%!%- 0$/# 0$/# ' -0$(упппѵ$/ /( 5 !! /$)"&0)) )2 !' $ )*+ 0$/" 1* - *($)' / &-$%" )2/ җ( җ( - )спѵппп 5* & -.Ҙ /'." #' )* 1) &0)) 1*'" ) *)'0.$ ." /-*&& ) )2*- )ѵ цпппҘѵ )( $спрц$.( / ))$ 02 )0'/00- ' )0'/00- $ ѵ ) 5*( -1)спрц1*) /*!! -/+-&/2)$)# +*+*) -/ +*+*)-/ )$)# / 2- ) -( -1-*02 ) Ҋ ѷ (*/. ( (()/$0& $'0+/ (1ڿхф# ҝ ѷ 1 ) ( )/ ) ѵ .'" -җтц%-Ҙ )$%# /*)-/1) /+0'$ &$.!&*(./$" *. . $ *) )&-$%"-/ ) )#**"" ' -++*-/$%!-1) ($ -.җчѶц 5* & voor Robbie Williams voor 8,8 en n’ Guns Roses). Als het gaat de om waardering 1**-# /) ) 1 ( $''$(. 2 *1 -1 -/ " -/ *1 -1 )2**- $" ѵ

-$)" - Ҋ $/1* -$)" ) 1'0/$$/1* -$)" /($/ !! /$)" * '"-* + * '"-* Ҋ -/$$+/$ -/$$+/$ )*((0)$/$ -"0( )/ ) $))$Ġ) 2 '& 2$%5 2 '& 0'/0- ' ' 0'/0- .+ / 0-$ $.# ) * './ ''$)" * './ ''$)" ) * ) './ ''$)" )0$/")".+0)/ ) ) )/ 1 ( ) "-*/ *) -/ -/ "-*/ *) )+'/.Ѹ*$ $''$(.җ /$)" /( )2*- !! ) 5* & -. -. 5*),0Ğ/ .ѵ**-# & /*)-/1)*$ $''$(." bijenquêtes, Guns n’ Roses +*+*) -/ ) ) +*+*)-/ ./$1'. )! .( )2 )2 .( -&$)".*1 )&*(./ - -*' (./ ''$)"-*' '%-)"-*/)2*- +*+*) )$)# /*!! -/ *-")$. -/+-&" - **- ) җ1**-# 1**- *)*($.# ./ $) )/* -$./$.# *) -5* &$." -0$&" &$." *) -5* (&/1 0$/&*(./ )1) 0$/&*(./ /(!! )*+ /$)"2*- )- ) $)2*) -. # /1././)1) 5 )'4. '' **- &0)) )2 0$/&*(./ .#$&- )- ) )ѵ./ '' ) ' - .0'// )2*- -0$&/*(#)" /#0$ $" ) )/ 1 ( ) ' $ / /* ))* $"$%/) )$) $ /. )ѵ ./ '' $/1**-./!/" '# )!$))$Ġ' / $/1**-./ './ '' )2 /$)"1.//( !! )2*- / $)!*-(/$ *+ )-ѵ + $/1**-./ '5$%)"+ $/1**-./ )%0-$ $.# .+ / )1)/* +..$)"ѵ

ц х у ф с т *'' " 1**-./ ' 1**-./ " *'' р /0( /0( схпц Ѷ -! &&**- -! &&**- !! /( /$)"+*+*) -/ ) -/ /$)"+*+*) /( !! *!! -/+-& спрч *(1) - ) - *(1) Ѷ )0(( - Ҋ (-/ *-/ ! 0$'' #*0 - рчѵпппрчшц - /'' *(1) -) ) ./00-." $- /$ ҝ! '$)"Ѷ(/ )-Ѷ/ !**))-ѵ' сп ' '$%&1**-./ /0((/ рт "$./-/$ )0(( - 3.9 )0(( -ѷ /ѵ1)ѵ -ѵ1 )ҽ)$%( " )ѵ)' -ѵ1 )ҽ)$%( /ѵ1)ѵ / )1) ". $%( 1 ) )/ ( )(*)$/*- 20 maart 2018 спрц1.// ./)ѵ '' *)!*-( 1$ . )#*0 ) ) -.Ѷ)'ѵ о ѵ ѵ /$ !$)!*-(/$ )1) - - '' '' .'0$/1*-($)" **-# )/ - /*'' " .'0$/     - .'0$/1*-($)" **-# - /*'' " /$)"$%(рѵ /( ". !! ( )(*)$/*-*!! )/ 1 ) -/*) )спрц1./-/ / )ѵ ./ '' сѵ !) $)5& -$ /( ". !! /$)"$%( ) 1 )/ ( )(*)$/*- *!! -/*) ) -/ $)!*-( )2$%0*1$)!*-( 0$/&*(.- - *!! -/*) )спрцѵ-/ / $/1**-./ './ '' /()2 !! /$)"1./ )2*- / *+ $)!*-(/$ )-ѵ ( )1//$)" )*+ -#/1)# /-*"-((0'/00-Ѷ0'/00-#$./*-$ /$)"# )$/4(-& !/ # /+-*"-(() & -5* & /()//$./$ ) !! /$)"0$/" 1* - 1) )$)#+*+*)-/ /*!! -/+-&$)спрцѵ/ *) -'$"" ) -++*-/" +"./ ' **-*(1) - )ѶсхпцѶ ѵѵѵ1) . -*"-(( 0'/00-о0'/00-#$./*-$ о$/4(-& /$)" ! 0$''*-/ - #*0 + )- + -2 -+) /$)"*!!!!/( -/*) )спрц-/ *'' " 1**-./ ' 1**-./ " *'' 

*''" 1**-./ '

ۙ%. ҝ 126

оѶ ۙ+ 129 !! /( /$)"+*+*) -/ ) -/ /$)"+*+*) /( !! *!! -/+-& **- - 2-1**- - &- $.' ) Ҋ - - *-")$.$." Ҋ - $../*) $%( " - ) )/-'ѷ Ҋ ) #/.+0)/*( 5 '*/$ +0'$/$ .$)+-$)/+0'$/$ ѵ )*)'$)

e stad, “Popconcerten het het merk in *. .ѵ '$%&# (*" )1**-+-& - )$% $/!*-(/ 0$/" 0$/" )* $" ѵ ) 5 + -. ")!'**+1)#-/ѵ+1'' /*) ) $. / $/1- '1& ./ 1) -') Ѷ" )) " 'Ѷ*(-$)" **- ' ) 1 '$)" )ѷ ҝ /* -$.( )$/4(-& /* -$.( /$)"ѵ)/ $%( "( )5*01)0$/# / -$ !) - -$ !! /( /$)"!!/( *$.-*) # /*)-/1)*$*$.-*) # $''$(.)+ -. /( ./" )* 1 /( -( / -+0)/-*) *-")$./$ $. -. **-./-*($)1 -& )* $." ( **- -.1)# 5*& /*)-/1)*$ $''$(. ) van ‘nbezoekers Guns R ) )/ /*!! 1 ( )$)# -/+-&5$%)) '$%&/ )/- && #*0 )1**-"-*/ +*+*)-/ )ѵ *+*) )$)#-/ /*!! -/+-&' "" ).)'1 )/0..-$) $)" ) 1 ( )Ѷ ) )/ )./ Ѷ$)) ) +-*(*/ -(-&/ )1 )1) kunnen sterker Goffertpark” profileren. +-#/$")/00-') .#+( /)-$%&0'/0- ')* ѵ -. + ') '$%& ( ') '$%& $2- ) $%( " $%( )'.*0 ./ . )# .0 !/" ' $ /*/ )* $"

Ҋ Ҋ ) #/.+0)/ ) Risico’s Dit voorstel geen kent risico’s.

җ)Ҙѷ $%'" *'' " 1**-./ ' 1**-./ " *'' ч !! /( /$)"+*+*) -/ ) -/ /$)"+*+*) /( !! *!! -/+-&

#1 -/' ) #1 -/' ) #/Ѷ Ҋ concert Williams Robbie concert ) #/5$ Ҋ '." 2 *!ĝĝ)1) )./ estedingen estedingen " &- " )1) ./ $%( " )Ѷ +-& Extra b Extra '$%& '$%& )'$%& '1) ))5$ *!! -/

- ѵ( " -& " '1 (( $/" /!#ڿрп

1)+')*($%( " )*+)$ 02/ )ѵ 5* & ѷ

/ +-*(*/$*) $(+/1) ' *) -/ &/ )- )1 -./- Ҋ 1'/# /-++*-/$%!--0$( )1*'' $"+0)/'" -0$/җцѶт1**- – *1 -)#/$)" ) -$)& )Ѷ / ) ')Ѷ2$)& )*-")$./$ )Ҙ җ$)#00- 2- җ# / -" / -$#/2- $.'. 1 ) )/$ Ҙ1)рѵр -/ en opgeleverd.en Guns n’ RosesBij was dat miljoen1 ruim euro. Ҋ *(*/$*) $(+ ' 1) -.Ѷ*)" 5* & -хпѵппп( 1 )$)/*/'Ѷ2.)**$/*!). ) +- Ҋ 1) " Ġ),0Ğ/ ))* # / - ( # '!/ stedingen concert Guns & Roses Guns concert stedingen e " 2 )./ '*/$ " 2 .1**-# )./ /*-")$. )1)"-*/ +*+*)- -/ )1)#0)" $)"ѵ ./" )* '/ /( -)/$( /*!! !1**-# -/+-&$. $""**( ѵ /*/ )+- '' ) ) 5* & '' -.ѵ**-*$ $''$(.'/ $ ( ڿуф 1**-+-*"-(( enRobbie Williams voor Guns 7,6 n’ Roses). bezoekers overnachten;bezoekers zo’n wat 10%, neerkomt op 13.000 bezoekers.ruim '1) / )"-**/ -" .//0$/0$/"1 ) -.# 5* & ) $ " (&/*(/ *1 -)#/ ) 3/- " ) $)*( 5$%$)$%( " 1 )1 -' ) / )ѵ$% $ &*./$" *) -/ !)( )' "( /$)$%( #*/ ) '..)'1*'5/ !( )Ѷ1 -' - ) # '!/1) ( - ". /$)$%(-.)$ 5* & " )Ѷ(-$) "$*ѵ - 1)( 2 1)( )1 -& -. $)"-"* )) " ()/ Ҙ1)# /*)-/1) *$ $''$(.Ѷ# ./ )--($)"рѶт($'%* ) ) 0-*) 3/- $)" ./ -.җ 5* & miljoen euro.miljoen Voor Guns n’ Roses gaat het €700.000. om -!ĝѵ)/*!0-5* ./ ')/& ./ Ѷ( ./( &**(!".- & *5 (1ڿ 5* & - 1 )" -тп )$%)Ѷ$.(-% +- - &2/')3$)( " & )%$ *5 $ .- .- ( $( & *5 ( 02 $( ( &' )& " -$)$%( )" 2 ./ѵ - $/$.*+( ' #.- 1 /! & *5 (1ڿтп (1ڿтп - ( (- 1(* '/$ .$ڿхп-**1 */.'*/&*) *)) $ & -/ )*+ )* $" )- ) ( $ 2-( /* 2-( -$./$.#

*)*($.#+-*!$ 'ѷ Ҋ Ҋ Ҋ Ҋ Extra b Extra -$./$.# * Ҋ Ҋ Ҋ Ҋ Ҋ

*'' " 1**-./ ' 1**-./ " *''

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 12 128 131 у 1) с "$)

)1) )**$/*! ) ) #/Ѷ Ҋ ( )/ $%(" ) ) #/5$#1 ) -/' Ҋ р($'%* ) 0-*ѵ '." 2 *!ĝĝ )./ +-& Extra bestedingen concert Robbie Williams Robbie concert bestedingen Extra *!! -/ /

1)+')*($%( " )*+)$ 02/ )ѵ 5* & / ) -$#/2- $.'. 1 )/$ Ҙ1)рѵр -/

+-*(*/$*) $(+/1) ' *) -/ &/ ))1 - -./- Ҋ #/$)" #/$)" ) -$)& )Ѷ / ) ')Ѷ2$)& )*-")$./$ )Ҙ җ$)#00- 1'/# /-++*-/$%!--0$( )1*'' $"+0)/'" -0$/җцѶт1**- – ernachten; zo’n wat 10%, neerkomt op 13.000 bezoekers.ruim 2- җ# / -" Ҋ 1) -.Ѷ*)" 5* & -хпѵппп( 1 )$)/*/'Ѷ2.). # '!/ /.'*/&*) *)) $ & -/ )*+ )* $" )- ) ( $ +-*(*/$*) $(+/ѷ ' Ҋ " 2 )./ '*/$ " 2 .1**-# )./ /*-")$. )1)"-*/ +*+*)- -/ )1)#0)" $)"ѵ ./" )* '/ /( -)/$( /*!! !1**-# -/+-&$. $""**( ѵ -!ĝѵ)/*!0- 5* ./ '&/) ./ Ѷ( ./( &**(!".- & *5 (1ڿ & - 1 )" -тп 5* )$%))Ѷ$.-'/2& - -+ %3$($ 5* $%( & " )( -. -. 5* & )$ ) ) ѵ 02/. 2 "( )%$($- " &( '& 1**-+-*"-(( enRobbie Williams voor Guns 7,6 n’ Roses). ) - # *(( /Ġ),0Ğ (1ڿуф" * - ѵ( " -& " '1 (( $/" - #ڿрп( /! (- 1(* '/$ .$ڿѶ 1**-хп( " )%$ /. (1( " --& $/$.*+(" ' #.- 1 /! & *5 (1ڿтп (1ڿтп -) -.җ*1 5* & 2 1)( )1 -& -. $)"-"* )) " ()/ Ҙ1)# /*)-/1) *$ $''$(.Ѷ# ./ )--($)"рѶт($'%* ) ) 0-*) 3/- opgeleverd.bestedingen Guns n’ RosesBij was dat ruim '1) / )"-**/ -" .//0$/0$/"1 ) -.# 5* & ) $ " (&/*(/ *1 -)#/ ) ) $ 3/- " )*( 5$%$)$%( " 1 )1 -' ) / )ѵ$% $ &*./$" *) -/ !)( )' '$%& )'$%& '1) ))5$ -.*1 5* & 2-( /* 2-( -$./$.# /*/ )+- '' ) ) 5* & '' -.ѵ**-*$ $''$(.'/ $ ( miljoen euro.miljoen Voor Guns n’ Roses gaat het €700.000. om

Ҋ Ҋ Ҋ Ҋ Ҋ Ҋ Ҋ Ҋ Extra bestedingen concert Guns & Roses Guns concert bestedingen Extra -$./$.# * *)*($.#+-*!$ 'ѷ у !! /( /$)" /( !! шухр 1) тсш р – ).& )( -& ).& )( $%'" җ)Ҙ " ѷ 1* $%" *./ - . *./ - ( )/ $%() " сп *./0.шрпф хфпп $%( " ) 5* & - . 02./-/х $ *-/ хфрр$%() " рупсу )ѵ)' " )$%( -.**) *)//+ *(1) -) )ѵ)' " )ҽ)$%( -ѵ1 /ѵ1)ѵ псу "$) ( )/ $%(" ) dan mannen, bijterwijl Guns n’ 0.$)'0.$ !5& )'.*-")$./$ ) – aat 2600 het ruim om bijenquêtes, Guns n’ Roses '. .#- /" 1 )$)# 1 ( )/ '$%& )/ ) ( )Ҋ ' )0'/00- $ ѵ ) 5* -$ ! ")2 5$Ҙڿҗчп( 02*-1- )- ( -2.)$'' *!! -/*) *!! -/*) )спрц -/ $ *) )&-$%"-/ ) )#**"" ' -++*-/$%!-1) ($ -.җчѶц 5* & voor Robbie Williams voor 8,8 en n’ Guns Roses). Als het gaat de om waardering 1**-# /) )/'." 1 #( ' /+0'$ &$.!&*(./$"0$/# -') ' )#**"*+" ' $ ) )2- oververtegenwoordigd. De gemiddelde leeftijd van bij het Gunspubliek ’n Roses 2.'" -җтц%-Ҙ )$%# /*)-/1)*$ $''$(.җуп%-Ҙѵ$%*$ $ ѵ (*/. ( (()/$0& $'0+/ #(1ڿхф. .* 20 maart 2018 maart 20 ۙ%.ҝ Ҋ Ҋ )1) #/ - Ѷ ' '%-)"-*/)2*- +*+*) )$)# /*!! -/ *-")$. -/+-&" - **- ) ҝ цпппҘѵ )(җ1**-# $спрц$.( / ))$ 02 )2 .( -&$)".*1 )&*(./)" - ")1**-1$%!%-ѵ +*+*) "-**/.#'$" -/ ) ) - )спѵппп./$1'.җ(! -.Ҙ.'0$/ 5* & ) ' $ .(/$")$% ) ''$)" * ) './ 0$/")".+0)/ ) 5*( -1)спрц1*) )$)# /*!!"-*/ *) -/+-&/2 )+'/.Ѹ*$ -/ $''$(. (op Guns n’ juli) Roses4 en (op juli). 12 /$)" /( )2*- !! )0$/" 1* - *($)' / &-$%" )2/ )1**- +*+*)-/ ./ $) *)*($.# )/* -$./$.#Ҋ+-*(*/$*) '*+5$#/)ѵ**-#) /*) / & &$. -5* " -0$&" (&/1)" " 1 ).1)*-")$./*- *) -/. )1) -. 5*),0Ğ/ .ѵ & **-# /*)-/1)*$ $''$(." -0$(упппѵ$/ /( 5 !! /$)"&0)) !' )2 $ )*+2 '& 2$%5 +*+*) )$)-/ # /*!! -/+-& )$% -" ' /-$%& ))# 1 - 0'/0- ' 1 ( ))* 1) )/ ) " $%( )ѵ /($/ !! /$)"&0)) 1*'" ) *)'0.$ ." /-*&& ) )2*- )ѵ +ѷ* '"-* ) " ( ) " ( )/ - 1)$%( " ) - -$)"ѷ- /0( !/ /- -$ .$)!*-(/$ !/( !! /$)"

#0$../$%' *0( ) )/

)

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 12

130 -$ 1 ) -$ ۙ+ 133

)*1 ( -спрц ( )*1 Ҟ

) -5* & )//$./$ &" ( )/ $%( " ) $%( &" ( )/ )//$./$ -5* & ) 2017 Goffertconcerten evenementenmonitor Nijmeegse Effectmeting у 1) т "$) **- *-(/ - &- $.' ) Ҋ ( )/ $%(" ) " )5*01)0$/# / - - *-")$.$." - 2-1**- Ҋ $../*) $%( " ) )/-'ѷ - Ҋ (-ѵ -.ѵѵ ѵ1) *0/ -" ( )/ . /-$. 0)/-*) *-")$./$ $. *. .ѵ '$%&# (*" )1**-+-& - )$% $/! /* -$.( )$/4(-& /* -$.( /$)"ѵ)/ $%( ( *+*) )$)#-/ /*!! -/+-&' "" ).)'1 )/0..-$) $)" ) 1 ( )Ѷ ) )/ )./ Ѷ$)) 1 ) ( )/ ) )/ /*!! 1 ( )$)# -/+-&5$%))) #/.+0)/*( 5 '*/$ '$%&/ )/- && #*0 )1**-"-*/ +*+*)-/ )ѵ enpromoten vermarkten van de stad, “Popconcerten het het merk in kunnen sterker Goffertpark” profileren. *$.-*) # /*)-/1)*$ $''$(.)+ -. /( ./" )* 1 /( -( / -+ -. **-./-*($)")!'**+1)#1 -& /*)-/ѵ+1'' ) $. / $/1- '1& )* $." ( **- -.1)# 5* & /*)-/1)*$ $''$(. ) van ‘nbezoekers Guns R ( /$)$%( "( /$)$%( #*/ ) '..)'1*'5/ !( )Ѷ1 -' - ) # '!/1) ( - ". /$)$%(-.)$ 5* & " )Ѷ(-$) "$*ѵ - ') '$%& ( ') '$%& $2- )0$/" )* $" ѵ ) 5 + -. $%( " $%( )'.*0 ./ ./ 1) -') Ѷ" " )) 'Ѷ*(-$)" **- ' +-#/$")/00-') .#+( /)-$%&0'/0- ')* ѵ -. + .0 . )# . )# .0 !/" ' $ /*/ .$)+-$)/ +0'$/$ )* $" ѵ )*)'$)

Ҋ Ҋ

-.ѵ ѵѵѵ-0'. ( 0-" - ./ **"#/ ) Ѷ " 1)0-" /*'' (./ - )2 /#*0 -.1)$%( " ) ) #/.+0)/ )ҝ)'$)" 1 )ѷ

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 12 132 135 т у х х ч х ц ч ч ѵ рс рс рп ру рп рп рт ру ру ру ѵѵѵ ѵѵ ѵѵ ѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ

ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ -&$)"*+$("* )/* &*(./$" 5* & ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ *) &.1-"-5* ) ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ

ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ +-*(*/$*)'+-*!$ ' Ҋ ) #/1**- *) ) -/ ѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵѵ Ҋ * & ) '*) -5* ) &.*+5-5* / ++*-/" 5* -&*(./*) -/ & -. -& )( )*) -. -/ 5* & -$)"1**- - *) ) -/ -$)"1**-#- /*!! -/+-&'.*) -/'*/$ *)*($.# $(+/*$ $''$(. Economische impact Guns n’ Roses 02 5*$ & -.Ѹ **-2 /) *($)/$ ( /$1$/- )$)$%( $/ " ) $ Inhoud )1//$)"( )*)'0.$ . $ $)" )' ' &.+-*!$ 0'$ )#*0 '$%&+-*!$ ' *)*($.#+-*!$ ' -$./$.# * с -$ &-$ '/ ) *) -5* &ѵ.//$./$*) -5* &ҽ)$%( " )ѵ)'

($' - .ѷ Ҋ ( )/ $%( ( " ) ) & )//$./$-5* & *)//+ -.**)ѷ 'ѵѷҗпсуҘтсшшччш *'*!*)

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 12 134 137 ф ($'%* ) ($'%* Ҋ т '1) / )"-**/ 0$/ 5* )*" & -. $ ѵ ѵ**-*$ $''$(.'/ 0-* 5*)1)$%( & " ) **- Ѷ2-( /*Ѷ2-( -$./$.# ) Ҙ -$#/2- $.'. 1 )/$ -/ -/.$2ڿѶхп('+(1/ ( (%$ --$ĠҘѵҗ1ڿ)сф/*/фп1 -$Ġ- )җ1 # ./ )--($)"рѶ ) ) #/

))5$ )'$%& '1) 5* & -. )* )* '/ -)/$ /*!! !1**-# ( -/+-&$. # '!/1) ( - ". /$) -.)$ 5* & Dat betekent dat deDat concerten allebei betekent zo’n 30.000 җ# / -" / - ". -.*) 5* & )1 -)( '1& -)*" +0'$ &1**-*)" 1 # '!/ - 2- (- ) Ҋ /( ./" /( '.# /"/*(# /*+)$ 02 $%( Ҙ $%( ". Ҋ "/ )&2-//*/ -*) # - ) -/)*"2/ * /*) )$) җ)$ / җ)$

Ҙѵڿҗуц( " )%$ Ѹ**&1) -.0$/) 5* +-*1$)$ & - !/ ." )'$%&) ))5$ '$% 1-'! ).1 -$" promotionele van impact de concerten? - 5$#1 -/' )/*/ )+- ./*) # / 0$/"1 ) $ -. 5* & ))*1 -)#/$)" ) ) 3/- " ) $ 5$%$) $%(". Ҙ 5* -. & +1'' ) $. /)$ +1'' /'' )$%( " )- ) )0$/ )( "$*+*.$/$ ). - !5$%)*1 - )$../ -&-" $" /*/# ) 5* -#' &2)) /*)-# -/ 5* &2 - " *($) - Ҋ - -$.1 '" - ' 0$/")) " 1 / ) ) -$)& җ$)#00-1))Ѷ **- *-")$./$ ) #/ Ҋ .//0$/ *'" ) *) 1**-& -/ 0-) *!! -/'.*) -/'*/$ aan extra aanbestedingen extra opgeleverd. Bij Guns n’ Roses was dat 1 miljoen $ *) ) $ -/ .'*/&*) ) $ *).'*/&*) ) $ & -/ )*+ )* $" )- ) ( $ - 2- -$)"1**-# /*!! -+-&'.*)-// $)$."-- 1-" **- -.1**-/ 5* & "" ' ) $%( " 1 $%( )1 -' )ѵ$% *) $ )'-/ !)( '$%& zo’novernachten; 10%. de is toeristisch Wat $% $%( " $%( )(-$) - "$*Ѷ2- **- *)*($.# $(+/1) )1 ---/ *) $&/ )''- ) " $%( )ѵ 2 ( -& $)" -"* -.Ѷ1 )) " ( )/ Ҙ )$)2$)& '.җ( /)( **--.1)*$ 5* & $''$(.Ҙѵ )$ 02 )$ )($) ,0-!- -.җ(3ѵ/2 )/ 5* & & -%-Ҙ$. -+ /ѵ# /)*")$ /) -( /$1$/ )$)$/ / )'' җ)$ -" /* - ѵ $ ($./ 2//*/ڿѸхп !ĝѵ)- ./)/*!0- 5* ) &/( ./'Ѹ(./ ѵ bezoekers ‘nieuwe’ de naar stad trokken. .//. "( 2 -2( " )%$($- ( '!*/$**(&&( ( !*/$**( +-*(*/$*) $(+/1) ' *) )1 -/ - &/ )'' -./- -. ) 5* & $ ( van miljoen 1.1 Voor euro. Guns n’ Roses gaat het €700.000. om 0-* Wat is de is economischeWat impact devan concerten voor de stad? *-")$./$ )-.1)# 5* & /*)-/1)*$ $''$(.

$""**( ѵ *!! -/'.*) -/'*/$ )1 /$ .ѵ" 2 " 2 )./ )./ '* )ĝĝ)1!* .'/- !!* ) .$("-* *(ڿѵуф - "'*1( (* ( "/ -*2"($ "(#0(1/-/ ( +*-5$%#2

4) 3) у Ѷ җцѶт1**- Ҙڿп **-# / *)" 1- *$ ч җ ) /1) $) ./ Ѹ$) 0.$)'0.$ ! 0.$)'0.$ /'" -0$/ – -**& **- тц%-Ҙ Ҙѵڿҗс/*/тѶф/&- + $) ./ ѵ$% -)-)*(1& җчѶц1**-*$ $''$(.Ѷ җ" ($ ' җ" ($ 1)+')*($%( " )1& -/ +-*(*/$*) '*+5$#/ѵ ѵ Ҋ # /+0'$ &Ѹ*+*$ $''$(. trokken allebei zo’n 30.000 mensen – sterker dan bij het publieksterker van Guns n’ – overnachtingen en ‘extra’ dagen in die men - җ 5* - & $''$(.Ҙ/*/-.*$ )

# /1**-) )# ( *) -/ )# -/ *) )*1)&*(./$" /1 ' - ) -1) -. 5* & +1'' +1'' ) $. / $/1 )* -2 - " '1& ( **- җ1)*-")$./$ ) 5* & -.Ҙ

( ).) $ /Ѹ5$%5$%)1' !! - '1& ѵ( /#(- 1*& $'0+/ #(1ڿрп)-0$ ) +0)/- -.#$' )1 1'/# /-++*-/$%! $"+0)--0$( )1*'' – /( ./" )* / -+0)/-*) 1 /( - ( *-")$./$ $. /) )') . '0$/ -.2. 5* &

ѵ *-")$./*-*%**) ) 5*-/. & -. ),0Ğ/ .ѵ**-# / ѵ /)(ѵ **-# /+0'$ &1)*$ $''$(.$. -)./ ĝ ѵ*&&2( )*+*$ $''$(.1 -1-*02 '( )! )( '$%& !- ,0!- )/ 5* & -.җ(3ѵс&-+ -%-$)$%( " )Ҙ$. $/ Ҋ *)" 1 -рфѵппп *"" ($ ' -++*-/$%!*"" ($ ($.# $(+/$.!&*(./$"1)($.# )+-*(*/$*) Ҙڿҗхф( /--2 "$ -**2( " -1 / ( ( ieder goed voor zo’nieder 65.000 bezoekers – 2 5 )*+ 1 -& -. **-./-*($)"-*) *!! -/Ѷ( )!'**+1)# /)( / ѵ'.# /"/*( 2- -$)"1**-# /) )/'." 1 # ( ' ) - -.1)*$ 5* $''$(.'" & җ" ($ ' уп%-Ҙ !- ,0!- )/ Ҙ-. $ 5* # /*) & )(-/ 5* /) &*($) - /$1$/- $/ )$) Ҋ # /52-/ " +0)/-*) $%( )ѵ – . Wat betreft leeftijd was vanhet Guns n’publiek Roses wat jonger

voor bezoekers op af?komen de concerten 2- -$)"1**-# /*!! -/+-&'.*) -/'*/$ $."-**/Ѷ# /( ./*) - 5*-.0$/$%( " & ) -/*( /"/ )+ -*) /# ' /# ' -') ѵ $(( # ' "-* / +1 ) Ҙѵڿуф җ # !/# # / 1 () )/ 5* & ѵ

1 -& -. **-./-*($)")!'**+1)#1 -& /*)-/ѵ -.1)*$ 5* $''$(.ѵ & Robbie Williams, voorRobbie Guns7,6 Williams, n’ Roses) 5& )'.*-")$./$ )1**-+-*"-(( 8,8 voor Guns8,8 n’ Roses Hoe de worden concerten gewaardeerd? $ *) )&-$%"-/ ) )#* terwijl bijterwijl Guns n’ Roses man *$ $''$(. 5* & -.1) $ *) -.1) 5* $ & -/ )# - )*1 )&*(./$" /#**"*+" )*1 -1 "$ -/ ' )2**- $" ) 2- Wat Wat & & ))-2- & & -.1) )&*( 5* & )Ѷ" ' /1**- $ -/ *) ) /# /+0'$ &!&*(./$"2. 0$ *. .

җ*+рс%0'$Ҙѵ*) '' -/ *) /($ )$. ) !! /$)"0$/" 1*' / - *($) &-$%" )2/

)'$%& ))5$ '1) *)* nkeld, waardoornkeld, de economische impact concert rond dit uitvalt hoger dan het concert van n’ Guns Roses.

2) 1)

*) -/ )"$)"-/ +- ( *) )" / )* $" $)" ./ ) &.1-"1*'"-5* -*) )#$ -*) - ')"-$%&./ )ѷ 1$) $)" ) - $%( " $%( )/ &*( )ѵ ) 5* & /)( *) -җ)$ / " $%( ) " 2$ *-")$./$ Ѷ) ) -$)& / ) '.$.1 ) )$)2$)& " 1'0$/" )ѵ kwart Guns n’ (bezoekers Roses) het concertbezoek combineert dan ook anderemet activiteiten ./' ( ) 5* &) )- ./0-)/*!! Williams gingWilliams het raming naar miljoen 1,3 om euro, bij Guns n’ Roses was impactde economische zo’n miljoen 1 0-*ѵ $%( " $%( )1 -'$%!/ѵ$% *) $ )'-/ ! #**"*+" ' $ #**"*+" 5* & $ ' - -.2 ))" /-*&& )ѵ+ kwamen veel vrouwenkwamen meer af, door n’ terwijl Guns Roses vaker werd bezocht. mannen ' /+0'$ & **- 1 ( )Ѷ$)'0.$ )/ ) ! *-")$./$ -*(# / 1*' * )Ѷ( )-0$( ѵ'. ) 1 ')"-$%&./ / -+0)/$."- -/ѵ*) 1$)"(-5 )*(" -**&*) & - 5* & -.0$/) +-*1$)$- .ѵ *) -5* &$." -0$&" &$." *) -5* (&/1)" " 1 ).1) van Robbieconcert Williams gaat het enquêtes, ruim 2600 om voor van het Guns n’concert 4000. ruim Roses om Eindconclusie -/ /2*!! -/*) )1)спрц vanIn de 2017 vonden zomer in twee het groteGoffertpark concerten plaats; Robbie Williams (op Guns juli) 4 en n’ *. . ) )/ 1 )( ) / & )1**- '$%&Ѷ ./ $)$)#*0 *)*($.# )/* -$./$.# Samenvatting en conclusies Samenvatting )- ./ $ -)*")**$/җ*!) )& & ' -Ҙ2- )" 2./ѵ

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 12 136 139 ц / )* ѵ ) / -- $) )#**! ./0&х2*- /**& .*)-/ җ)$ 02 Ҙ 5* -.Ѹ1 & -/# -) **! ./0&тҗ'5ѵцҘ .+- **! ./0&тҗ'5ѵцҘ&/2/1**-+0'$ .+- *) & )/-*&&-/ )ѵ ) #* 1 ' **- #* 1 *) -/ 3/-$) ) ./ $.0$/" " 1 )ѵ*/.'*/&/ .+-

" -( ) #/ )$%(-/ " *) )# 1 )*+" ' - ѵ Ҋ #* 1'( $ #**! ./0&фҗ'5ѵрсҘ2*- / Rapportage 5 -++*-/" $.'1*'"/*+" *02 ѵ #**! ./0&уҗ'5ѵрпҘ&*(/ 2- -$)"1**- *) )-/ /*!! )# -/+-&' #**! ./0&хҗ'5ѵруҘ$)#* 1 -- ./ -$).'"/*(5$#/ )*) +-*!$' - - ' /( ). )1)$%( " )5$%)5$%1)+') )# ) ./ 1& )Ѽ -/ 5* & ) .+-*& х ) - 5*2 ' $. $)$)#*0 '$%&Ѷ $)$)#*0 ѵ )5$#/$) $/ 1 -2#/$)"$. )-.1) 5* & /)/' . ),0Ğ/ In het onderzoek ‘Peiling ‘Peiling onderzoek het In 2*) -. -1- )$% 1 ) ( )/ ) )/ ( ) 1 )$% -1- -. 2*) )0$/")".+0)/ ) $ 2*- ) # !/# 5*#/ ")$./$ -*) # / ( ) )/ 1 ) 1-" ) *+" ' 1 *+" ' - Ѷ )уппс1

**-*%**)-/.$.0$/" 5 /*) -

5* & -.( / *-

'.)- 0$/"1 )1) *-")$./$ ѵ *+# /$("*1)$%( " /) )# 5* & )1) ./ $)

concerten voor de stad? 1 ) 1 ( )/ )$) *!! -/5$%)" )$)сппч )сппшѵ ) $ / 1- )# / 1- $ 1) )$ /*(*) )ѵ -/ ѵ )# /$%5*) 2- - -5$%)2 " Ŀ)/ .. - $) -$)"1) -. 5* & ѵ $ -0$/1*'" ) 1*'"ѵ $ -0$/1*'" *) ) &.1-" -5* )ѷ .$.1**-# -+- /$)/ / )1) - 0$/&*(./ )*+ ) - р *( 1)) 1 ( )/ )*) '$%&-5$%)ѵ-'$)""* 1 -" **& promotionele van impact de concerten? - # !/# # /*)-/ 5* & )$)" )$ ) $ / **- /#* 2*- ( )*) -1)" )ѵ Ѷ(-# /"/'' )*(( ). ) $ 5 '!&-/% .# &*#/ѵ )" ".)$1 0Ҙ )$)2/1**-.( )./ ''$)"( )# /*)-/ $)" ./ )1) ') ( -. ) $ **- ) $ *-")$./$ 5$%)" )ҘѶ) -5$% .2*- /" -0$&" (&/1) /"/#$ /)( /-$%( !! *(# /*+ -.Ѷ(- 5* & -$.**&" & )) &

!! /( /$)"/( !! ) /$)5$#/" / &)$) 1 )$.1)"-*/ *) )$) -/ *!! -/1**- ./ Ѷ *( ) ".!*( ./$1'.Ѷ "/# /)( /( ) #/ $ *) -/- 1 )*+' )1**- ./ ѵ Ҋ $/# !/схрч ),0Ğ/ .1)-.1)*$ 5* & $''$(.

/* &*(./Ѽ ) 1 )/0 / ) 1 - ' -+0)/ ) 1**-# /*!! -/+-&'.*) $)ѵ -// -- de is economischeWat impact devan Wat voor bezoekersWat op af?komen de concerten .# /. )' 1) ) /"/*(+-.'.# 5* & )( -.**).& -&)җ# -&*(./Ѷ' !/$% Ѷ " .'#/Ѷ*+' $ $) ( $ de is toeristisch Wat !! '& /# ) .**-/& )( -& )1*-(/ &.1-"*) -5* )ѵ Hoe de worden concerten gewaardeerd? $ -$% '& 0$/"1'& )" )1)2 )2*- ) " 1 -.')$) ( )/ ) $ ) ./ Ѽ $ -$% " & & ))- & " & $/' $ //*/1 $/' & -/

2/50'& 1 ) ( )/ ) ) / & )1**- ./ Ѷ$.-*) '' *) $ ) !! -/ ) /$)"0$/" /( 1* - ѵ

җ*+рс%0'$Ҙѵ *) $ -/ )* )+'/.)хфѵппп -. 5*)0$/1 & )2- -&*#/ѵ($) ' /

3) 1) 4) 2)

1 )/0 ' *1 -'./ $ $)2*) -.1) *) -/ )*) -1$) )'$%!/$) $/*) -5* &0$/ ) .#*02$)"ѵ ) &0$/ -5* )'$%!/$) $/*) -1$) )*) *)-/ -.1) $)2*) -'./ $ *1 ' )/0 1 )$ / /)$ Guns n’Guns Roses. Dat enquêtes meer er zijn van van het publiek n’Guns omdat Roses komt deze een bezoekers mail "# '0$/)* $" &- )" ) $ )& /*/ ')( ѵ$/)-)'$ $)"1) )-*) #-1-$)" /*) -/1 *$ $''$(.Ѷ2-$% 0$/)* $"$)"1**- ),0Ğ/ $) ($'2.1)'" ( ) -2 -&/ѵ -/ $% *) )$."-**/ $ " #)/ - Ѷ5* /" #)/ .$.1**-# /*) &1*-( -5* ) ) -5$% ." " 1 ).5*'."- **-*-")$./*-*%**) 1 ' /)(-/.җ( '.# /"/*(0$/"1 -. 5*),0Ğ/ .ѵ & 5 ),0Ğ/ .5$%)1 /-5( ' ( )($'$)" $ &-/&*+ -.ѵ р Onderzoeksopzet 1* /*) &$.0$/" -5* - 1*'" )1./ 2 ). -&2$%5 $ 0- 0) & )//$./$-5* &1) ")/ ( " $%( )#)/ -/$% ( )*) 1 ) )/ &ѵ -5* /"/*( # )" '1) /*) &(* -5* " 1'' )"$)"#" 1'' / onderzoeksvragen en Doel onderzoek *)*($.# )+-*(*/$*) '*+5$#/ '/./ " ( )/ '$%&*) '/./ "))- ( & -5* vanIn de 2017 vonden zomer in twee het groteGoffertpark concerten plaats; Robbie Williams (op Guns juli) 4 en n’ *. . ) &-$%" Inleiding digitaal stadspanel over evenementenjaar 2016’ wordt een algemeen beeld gegeven van overlast die in die overlast van gegeven beeld algemeen een wordt 2016’ evenementenjaar over stadspanel digitaal җ$) *!! -/Ҙѵ

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 12 138 141 ш ڿту

+' $ $)" ڿс.- ( ڿ*Ѷ2*фшѶ12* #*1# ڿ*сҝтҝуѶтрр (*) ڿ*ѶшѶ1('**#..$. ڿр.- ( ڿ*Ѷ2*фц1*Ѷ12* #*сҝтҝуѶ #р (*) ڿ*ѶчѶ1('**#..$. ڿтф ڿтш ушсш ڿуштф ڿтштп Ҋ Ҋ Ҋ Ҋ ڿрт۔тп уп фп ڿҝ(сшсу/ ڿрч۔тп уп фп ڿҝ(сшрц/ %$/!

Persoonskenmerken van debezoekers van RobbieWilliams enGuns n’ Roses

ڿхф() ڿBezoekers n’ Roses Guns 1-*02тф ڿсп() ڿ02чп*1- *5.)$''$ $*.- & /#'. iuur ч *+.$.

# / '" ." )$ ')$ /#* ." ( "/*(*+' $ $)".)$1 0$. '0$/ )') .-. 5* & ѵ'.# / )5$% 5* & *) )Ѽ -/ Ҙڿҗуц ( /2$ /2$ ( Ğ/ -$)"$)# /Ğ/ -$)"$)# -') ڿс.)$''$ $*%$.- & *5 . ('( /0$ ),0 ( ( - -# $ 1)# /+0'$ &$.#**"*+"$ җ$%)х*+ ' /+0'$ &1) 1 ( $ )ѵ-&*( )/ ) ) annen (20%), terwijl dit bij Guns n’ Roseswas omgekeerd (65% $% *) $ -/ /) )'$%&/#

ڿф

-0$( )$%# /*)-/1)*$ $''$(. zo’n van woont het 15% publiek Nijmegen of de in regio derond de stad. Onder $. / Ҙڿҗфш !&*(./$"0$/# ' -') ѵ**-'$% -.1)*$ 5* $''$(. & ѵڿтѶф. .* 2. ’ $%( " $%( )Ѹ &' $)Ѷ(-#$ /2*- -$%(* ) #/ / $ ) 5* "-* + -.1 '$%&-Ѹ & -" Herkomst vanhet publiek van Robbie Williams (links) en Guns n’ Roses(rechts) $)

Ğ/ -$)" /.$..#**'ҝ1(*ҝ(*р'.#**"./ *+' $ $)"ѵ laat waar zien de bezoekers van Robbie Williams (linkerfiguur) Guns en n’ Roses (rechterfiguur) vandaan 1 /+0'$ &

$/1.// ./ '' )ѵ '/2 *-")$./$ / ) /# /) '

enmerken concertbezoekers enmerken

Figuur bezoekers van n’bezoekers Guns Roses 52-/ +0)/-*) ѵ( # /+#.' 5 "-#!*(%$5($( - ($&(/! & *5 ".- (1ڿт -/ )у+ 1 -.*) )ѵ)" - ф (..0//& *5 ( ( (* )($-2 //**-".+ *-" ' $) " /"$'/*'./* #ڿwaarmee10), hoogopgeleiden zijn. oververtegenwoordigd een Ongeveer derde is middelbaaren opgeleid zo’n ! рп ,(10 mannen tegen 35%mannen tegen vrouwen). naar leeftijdGekeken valt watop bij de dat Guns 40 n’ onder Roses beter bezoekers " )2**- $" 2-1 -/ ) # /' )( Ҙڿ- )1 -1-*02 )җчп(.2$ '($''$ -/ )ѵ$%**) 5* & $)-.1 ) + -.**).& )( -&)/ 5$ )1 '5$%) )-./ / )*) K 1) ),0 $.*( "Ѷ$%0).) -* р $"00- &*( )ѵ Herkomst concertbezoekers Herkomst ) $/#**! ./0&2*- /) ' " /./1)# .# Publieksprofiel -/")" *) -.1) )Ѷ2 '& + -.**).& )( -&)# )5$% )

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 12 140 143 рр ) *'') ) ڿуп Ҋ 1**-& 0-1**-& *'') Ѷ0$ Ҋ ڿфп(%$ "! ) " 2 *) )./ .ѵ -/'*/$ " ) 0$ 1**-&" ) 0$ '$%& 0-1**- ) # )"-**/*)-/ 5* & ))* ( -0$(/2 -0$(/2 ѵ**-- 5* & 1 " -2 -. $ - 1**-& 0-Ѷ*!ĝĝ)1) -./ '*/$ .2- / '. 2. /$ .ѵ-/")" 5 *) -.&$ 5 -1**- )1& )) '*/$ - *!! -/ - "$* - )* (

)&2-//*/# /+-&'." - ) *! 2 )./ )1 )* ( ")*!*( ڿѵчп"(1$ " )%$/0$.- & - (* *5 $/*'/- (*.'-$'+0*+/. #/- )/ .$.-2$%!!* # *!! ) *) -/$% )1*'" 2$)/ -/ѵ) ( - - **-" *) - -/ 5* & !/# -# /*!! -/+-&2/ . '* " 2 )./ dan vijfde het Goffertpark; een tot de ‘beginnende’ kwart. een Onder concertbezoekers dit ligt rond de 5% )'." 2 )./ )1- *!*!! -/ & - - )+ -% $ 5* & (- -. )0-- Ѹ1*) )/$( - 5* & -.0$/**-- $-*)-&$.# /($)./+*+0' /*!! -/+ ѵڿøфпڿуп/$ .$( (*2 & * -.0$/ 51**-& - ѵ)/"/$0-(-0 & *5 ." .- )%$ (1ڿ*"$. /*/шп ѵ (*$/*'/- (* - -$." & & - 2- )#* -$)"1**- *!! -/'.*) $)1-$ -- -// -//0.. )( -*!($) -1- ) - -/")" *) -.ѵ) -.1**-2$ 5* & $/# / -./ "-*/-/ 5* &2.Ѷ *) ') Ѹ1)# ) +*+0'$-җрфш& +*+0'$-җрфш& -ҘѶ" 1*'" **- )җрпт& - -Ҙѵ0$() - рп */$ )" )ҝ*! ) ( )/'. # /'$ !./)- # /'$ 1- 1- )# $ 0$// 0'$ &1)*$0'$ 5 $ 2 "2$%5 -$ "2$%5 2 Ѷ2)) ).-1 )$) '( ( "'*1(0*5ڿрф- $/2*- /' #/ -1 +-& *( 2 /( *( ./ -*(# //$"# )" 1* ' **-)

an drinkstands an drinkstands wc’sen genoemd. 2 "2$%5 )ҝ*! -$)" 1&" )* ( ѵ)" 1 1&" )* ( ѵ)" Ҋ $%# /1 -'/ / )1)# 0.$)'0.$ !1**-+-*"-((Ѷ1**-5$ 0.$)'0.$ )$)" ) ) Ҋ n Guns n’n Guns Roses gezamenlijk besproken, omdat het beeld )+ ) ) )+ '0.. )(&/ 1-.*)" ) 5*- & 1 )1& ) ( )/ '.ĝĝ)1) 1**-& '*/$ . $ 0-# -/' )ѵ'.*) 0)/1)*)/ )# 1- ./' $ 2.(

'.*) $)Ѽ(#$-// -- -5$#/*+/ &-$%" )$. 1-" -." 5* & ( /)( /)( "') ( Ҋ **-/))- &$%& 1 / -+0)/ - 5* & ) $ -.# )* )" ( **- 5* & 2- -." - ()чѶцѵ)) / - -.2*- / 5* & $. .4./ (1)+-& ) -+'/. ) )+ '0.. )2- )*)" 1 1 - )1& # /*!! -/+-& )* ( )* # /+0'$ 1*'" & / 1) - )ѷ -+0)/ *( *( # /1&./" )* ( Ѷ*+!./) " 1*'" **-# 1 / /'$ )# ) ' Ѷ - ! ./$1'/ ! $) ) -- # /*!! ' (-/+-&ѵ$/.+ /)( 5$%) ) *(ڿрф( $.# /$%! -'" /$%!-'" $.# )цѶтѵ -Ѹ Ҋ

' -0$&-." 5* & (*" ) '$%&# $ *( )*+( -&$)"/ )*(#0)/ (& & *-")$./$.+- )*1 - ѵ +( -&$)" )*1 +( / -# !'.)+*.$/$ "/$ !ѵ "/$ 1 *+( -&$)" )")( ./'*1 - 1**-5$$)!*-(/$ )$)"ѵ /*!! **-./-*($)"-*) # /)( )!'**+1)# -/+-&Ѷ( /*)-/ѵ )*($) -" ( ) **- -.1)*$ 5* $''$(.җ & )'.*+( 1 )*1 -&$)" - -0&/ $) *!! -/Ҙѵ 1 -# /.4./ -# 1 (1)+-& -+'/.) +*.$/$ 1 *+( 1 +*.$/$ -&$)" "/$)'.) ѵ 1 1**-5$$)!*-(/$ )$)"ѵ */.'*/$. '$%&# (*" $ *( )*+( -&$)"/ (& '10' $"")1 -0$&/*( *-")$./$ / )/ *(+'$( - )ѵ 1**-5$*(($" )$)" )*+# ./" $)ѵ //)* ( $.# -- /+* $0(Ѷ /)$ /*+$ +' - /+-& &$)# )"* 1 5$#/-2.ѵ-)./2*- / .#$&-# $ 1 5 -$#/$)"'*+ '! )ѵ*(($" -.1-* 5*& " )5$#!*! ) 1 $'$"# $ ! * 2.ѵ*) 1 $'$"# $ ( -&/ )1 -.#$'') -.**&*+ /5$%5$#*)+- 5* & "/0$"% //$% 1'$ /*) ).# -/*1 *!! ) -/1'**"ѵ - $&-# $ -*) # - /*!! )# -/+-&ѵ /)( /*)-/# ) 5* & -.#$ -( ( +-*' ) )ѵ -1- /"$)"5*2 $5(1 /(* )1) +-& '*(# -'/ -/ $) -- )'.# / - $& )1) .) '2 "ѵ $) -0&/

/ ")

......

Ook vanhet GunsOok optreden n’ Roses wordt gewaardeerd met hoog een namelijk cijfer, een 8,8. Het ev '&-$%"/" # )цѶхѵ-$% *) -/'$-*+*) 1 )) - '*/$ )ѵ) 5* 5 & - $""* 5*-.$. & '- *( ѵ '- - - *!! -/ ( $)"/$. $ $""* naar welke locatie welke naar hun voorkeur uitgaat bij de artiest volgende van hun gading. Zo’n 30% " 1-" )-#0)2- -$)"1**-# 1 /# ' )* $''$(. ( )ѷ *-")$./$ 2*- / 0$ '$%&2--0$(/ $.1**-1 / -$)"ѵ - ')"-$%&./ / -+0)/ 1 - # ) $ /+ Waardering voor het Goffertpark als concertlocatie als Goffertpark het voor Waardering ) * 5* & )& -# -.*1 /*!! -/+-& 1 -" '$%&-$.ѵ1 -" /*)-/1)*$ $''$(. concerten de voor Waardering ) $/#**! ./0&2*- /'' - -./ 2- -$)"1**-# ) *-")$./$ /*+/- ) -*) # (/ 1 ) )/ )ѵ -1*'" .+-*& ).&*(/# /**- /*!! '1**-# -/+-&'.*)-// $))* ѵ-$%2*- -- ) )$)" )1) ( -.1)*$ 5* & $''$(. Inhoudelijk profiel Inhoudelijk

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 12 142 145 рт 5$%) 1 ) ) (€200.000), aan(€200.000),

/"/'' -./*( - 0$/"1 ) $ *1 -)#/ *1 -)#/ -.$)$%( -' " )1

-.Ѷ $ (-.Ѷ $ ./'ĝĝ)& -*1 -)#// )ѵ)# )1 -' !*)" - 1 )&2-/$% een bescheiden relatief opbrengst van €10.000. # ) Robbie Williams, het dubbele ruim die uitgaven en (€230.000). Attracties recreatie (het donkergrijze Concert Guns ‘n Roses;economische impact op Nijmegen

laat wat zien de economische impact op de stadvan van het Guns n’ wasconcert Roses. De totale impact iuur $)" ./ ) $ )$ /) -.')$) ./ 5$%))$ !$"00-*+" /$) )ѵ )*( Economische impact Guns n’ Roses Guns n’ impact Economische у $"00- /-0$(р($'%*$.( ) 0-*2/'" 1)# /*) - ) $ -/1)*$ $''$(.ѵ )"-**/ '1 Ruim een(€290.000). van tiende bleef de bezoekers rond het overnachten,concert waarvan Nijmegen.zo’n in 40% тппп/5$%) $) )&' 5* & *! !($'$ & )Ѷ ) - ./*1 $))#*/ -)#// 'Ѷ )- &!./*!$-)ѵ veelNaast is overnachtingen uitgegeven aan eten drinken en en(€230.000) door de organisatie 5& )'.1 -'$%!1**-( 2 -.Ѷ$)#00-1)+ -& -.*) '/$% /*) ).# $)" )1 -"* -/ )) " ѵ )/ ( Opvallend datis door van de ’n bezoekers Guns veel Roses uitgegeven minder is winkels (€100.000)in dan door de -.1) 5* & +'&% !$"00-Ҙ $) Ook deWilliams). overnachtingsbestedingen van bezoekers Nijmegen buiten die overnachtten (zo’n €190.000) - " )*) '1) *)*($.# $(+/1**- ./ ѵ economische afkomstigeconomische is impact en ‘extra’van overnachtingen dagen die binnen hetbinnen concertterrein zijn gedaan (zo’n miljoen, dan €2,4 demeer €1,7 miljoen door van de bezoekers Robbie рс 1 ) '! $) $ " 1'' $ $) ) – җ# / /$ - *) -/ *) )

Ѷ ./1 -'$%!/$) "$*җ - - ')& . Het bezoekers, zo’ngaat 3000 om Ѷт($'%* ) 0-* -* "ѵ !$"00-'/**& )* ѵ ) 5 $.*+" *02 0$/ $)" ./

(€280.000), winkels (€230.000) in en door de organisatie *)*($.# $(+/1) 1 -( )$"10' $" (1 -( /# / 5* & -.)/'ѵ$0$/" /'' –

n zijn gedaan (zo’n miljoen). €1,7 de overnachtingsbestedingenOok Ook wordt Ook geen gehoudenrekening met eventuele van ‘verdringing’ )0$/2*- /" ") /5$%2 1 )ѵ) & $)$"0$/" )$)"'$"" ) 0. - en het meesteen op Een (€390.000). aanzienlijk van deel de concertbezoekers impact Robbie Williams Robbie impact (* / -*(2*- (* )" 5$ )'. )$) $/$-($)"ѵ * 1 $/ -"$.*+" *02 2*- /+ - Ҋ #/$)*) -./) +-"-! )ѵ 1 -&- " " )0$/ 1 -&- ),0Ğ/ - .0'// ) – $./ 5$ )2/ $./ *)*($.#$(+/2.1)# /*)-/1)*$ $''$(.*+ ./ ѵ )# / с oner Robbie Williams eonomiseima o imeen

1 ''$)" -*) -./ )/ )"-*) .'"ѵ

т $"00-

$ -$%$.0$/" ")1) ./ $)" )+ -+ -.**) **-/ 1-" )1**-#* 1 '+ -.*) )( )0$/"1 ) * /ѵ ( )%$($/ / " * /!' # ( - ($)./ /#(- ѵڿѸ-0$(рп( 1*&**( 2*- )( 2*- )( " )*( )Ѹ1)$%( " )- )'$%1 ) $)" ./ '.#/ )$)2$)& " Ѷ1)0$/ -2 ))( /5$% 5 **&5*) -/ *) - )$)$%( " )# )" )ѵ*& ) **-($) $)" ./ -%-$" *) -/")" -. с donkergrijze plakje de figuur) in bescheiden een is bedrag van uitgegeven. €10.000 )5$%))$ ))/' $)" ./ !$"00-*+" /$) )*( )*( / ./ ѵ'' -.')$) /) 5 )$ - -./"/# / 0$/"1*( ) $ /*) $)))# -// -- $ dievan bezoekers de stad buiten (zo’n overnachtten €180.000) onderdeelzijn geen van de economische impact " 1**-$%( )ѵ 1)+ -.*) 1)+ -.*) '*+# /*)-// $) $)" -- )1 -"* )) " ( )/ ѵ)//-/$ )- . *1 $))#*/ -)#// 'Ѷ &!./*!$-)ѵ )- Bij(€210.000). bestedingen door de organisatie gaat om meer het onder het verblijf van de medewerkers, inhuur -."1 )) /5$%" 5* & &().'++' " -$)$%( )&*) )&-$%" )Ҙ -)./2*- /1 " 1'0$/" ) -$)& / )) ) ) ($ ($ )1) !$"00-$./ 5$ ) / $(+/-0$(р /*/' *)*($.# waaruit dit bedrag zien is opgebouwd. en De‘extra’ dagen overnachters overnachtingen die het rond concert in " $%( ) **-- 1 )" )Ѷ' - Economische ) ruim €1.000.000 -//**) " '$ '$%1 ) .#*02$)"Ѷ*( / )0$/ -1 )& ' "0'$- -+0'$ &$) $)) )./ **- )ѵ -/ *)

) $/#**! ./0&&*(/ *)*($.# $(+/1) -/ *) ) **- *-")$./$ ) ./)1) $)" -.ѵ-$%2*- 5* & ) " ' ($ ./ )1) $)" -. 5* & Economisch profiel Economisch $ ( ( ./'ĝĝ)& $ -*1 -)#/ ./ ѵ)# )$) )1 -' - !*)" 1 )&2-/$%!($'$ )Ѷ - *! ) & ./ iuur

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 12 144 147 рф 1)-0$( Ѹ# / -" (. " -* 2- Ҋ 2- -0$(уппп -$#/ ) Ҋ ) #/1**-# / Ҋ +- җ2$// -Ѷ )./"-(Ѷ җ2$// ڿцу ڿхц /'.$% $ ( *&$." & ))- *&$." & )*00 ѵ 2- 1$)"-*) *$ 1) -$#/" $''$ Ҋ ڿср **& ڿрц

ڿрс $)$%( " )5$%)Ѷ$) + /0.. -$* )рт%0)$ )рт%0'$Ѷ ѵ ڿх ڿх $." (*)$/*- /0..$." )ср%0)$ )ср%0'$ѵ ڿф ڿу ڿу ڿу ڿу ڿт '" - ڿт $.'.# )/$/ ) 1 2." -/ ./ѵ$/2*- /җ*) 2 -Ҙ +' **-5&-( / )'.# 2 -& җ$)$%( " җ$)$%( )Ҙ ) -. ) ) -. 2$)& ' ) 2$)& ' 2$)& ' ) 2$)& ' )( '$%&2$// -Ѷ )./"-(Ѷ #*- 5* & #*- 5* #*- 5* & #*- 5* ctiiteitenie eoeers ron het concert Nijmegenin onernamen puie Roie iiams ./ .2) '$)" ./ .2) ./ .2) '$)"

2. -(**&2/ ппѵпппѵ ) **&ҘѶ( ) /)( *+ "1)# /*)-/җрс%0'$Ҙ ) ". -)ѵ /*/' )./-**( -$#/ 2) ' )ҝ!$ /. ) /. ' )ҝ!$ 2) 5* & & ) ) 5* & & ) 5* & & ) ) 5* & & ) " )) - /$1$/ $/ ) $/ - " )) /$1$/ " )) - /$1$/ $/ ) $/ - " )) /$1$/ 2.2/&'- )-*) *$ $) $''$(.$)$%( " )Ѷ)( '$%&тчпп )&' $) -$#/ )ѵ +- *) -/1)*$*) $''$(.1 )1 -.# ) -- 2 " ( ./ )*+.*$' ( -$#/ $ *00 €700.000 / ) -$#/2- /. $& )/$( )# - )/1) ) -$#/ѵ /*/' +- €рѵрruim Voor Guns n’ Roses 1 -# /*) -# 1 -/1)*$ $''$(. 1 -./00- Ѷ( *+ /)( "1)# " -)ѵ-/җу%0'$Ҙ ) /*) ./ -$#/ )5$%)1 -.+- ( $ *+ (.*$' $Ѷ iguur (boven) en Guns n’ Roses(onder) ру ѵ # / ) - **- 1) ѵ ѵ) - )2/")5$% # '!/

*&#$ *&#$ - -$%1'/*+ / '$+$/# !/ (& *5 ( /#-ڿѸуп -*($. +0'$$/ $/ $

ѵ )#* 5$%*1 )#* ./ - )& )ѵ ) )-)- 1& ./ / ) &*( -/ 5* & )ѵ /2 - ѵ$%) /2 - ) )ѵ ) -/ +-"-!2*- /-./ "! 2$)& )ѵ*$)& ' )1) /(& ) - " '(/$"" )* ( ѵ) ) #/&0)) )- ) $&/# & )Ѷ- / Ҋ &*( )

$''$(.$)2$)& '..+ - ) "$)" 5$%) 2. / ѵ ) - ) 1*'' - / - " ) 1*'' (*)$/*- Ѹ*+.*$' ҝ*)'$) $ ''$(. $%) $)$%( " )&*($)$%( $ )ѵ$% *) )1'/*+ /-/ **-'$+$/ $*)$/*-$)"ѵ ($( /. * /2"*(ڿхп dan het van Guns n’ publiek Roses (12% 6%), tegen in in Nijmegen in

Ҙڿҗру( " )%$ (*- $%(". Ҙ -.ѵ/5$%)$%)счѵппп( 5* & ). ) *)" 1- Ҋ )2$)& ) ' /# /+0'$ &1)*$ s van Robbie Williams Guns en n’ Roses antwoordden hierop +-*(*/$*) ' +-*(*/$*) ' /1) !! *!! -/* Ҋ 2.)$ /1**-)2.)$ ( ).*($%( " )1& )*!-.**&) 5* & /$1$/ )$)$%( - $/ " )*) )ѵ -) ( (*( Ҙѵڿ-)*( )җсф # ./ $ )$&.$) )( ).) Ҙڿ /+0'$ &1)*$ $''$(."$)"2/1& -)*"2/$) ./ * ) ф ѵ ' 1 - $)' "' -#/ het zelfs 54%, het watzelfs 54%, neerkomt ‘nieuwe’ op bezoekers. 31.000 ф " *!5$%1)+')5$%)*($%( " )1& ") -/ 5* & )ѵ 1 - - )'' - )'' ) 1 - 5* & *)-.1) ) -/ )- )-)- ./0-)/*!!ĝѶ ) - #/1**- ))* ѵ-/ *) #*- #*- 5* &җ0$/ / )Ѷ/ --.%./" Ѷ0$/")Ҙ )* ( )*()*" ( - r de concerten r 2. - 5* & $. promotioneel profiel -promotioneel $"00- ) )*+" Ҋ andere activiteiten activiteiten andere

met

(21% rond Robbie rond (21% Williams, van n’ Guns 17% Roses) # /*($%) # / '!/1) җ)$ +-*(*/$*) ' +-*(*/$*) ' / !! Ҋ aandacht voo aandacht Ѽ/$./ 5$ )$)

"$)" -

-( /$1$/ /) - $/ )ѵ$% -.1)*$ 5* & $

ѵ"($' (2. /.( /&)ڿрп( ( ' &($2"($"ڿ!ĝѶру)/*!0-meerdaagse bezoekersmeerdaagse van n’ Guns Roses ging )- ./ ( ' ($( ./ $! )ҝ )Ҙ )2ڿҗрс"($' (2 /. 5* & -*) # -. $ /*) "-/$)$%( 1$)"Ҙ*1)җ*!*(" )*($) -)#// - )# /*)-/ 5* &1 ' 1& +0'$ &1) $ *) &1)+0'$ $ -/ ) ) *1 -)#/ -."$)" 5* & ./ $)/ ") *1 - )./ (($)"(*1 /# - /"-*/ -" - (ongeveer een derde)(ongeveer dan van de bezoekers Guns n’ Roses (ongeveer kwart).een Daarbij op valt dat name met de -.1)*$ 5* $''$(.1& & -"$)" ) * ) ( $Ѷ- $*ҝ/1( $ѵ )+-$)/( Media **- /"-*/( )'. ) )/ 1 *!! -/*) )*+ -/ )* $" $ ( /* -$./$.# Combinatie ) -)( ) 5* & -.1)0$/ )$%( " )-*) # /*) /$1$/-/**&) - )$) $/ ./ Nieuwe bezoekers; doorwerking op imago en toekomstig bezoek en toekomstig op imago doorwerking Nieuwe bezoekers; ) *)-.1) 5* & )$." -/ 1-" #* 1&5$% )"-*/ + "-* 5* & -.$%( " ))*")**$/*! )& ' ) -# & !/ &1)*$ 5*#/ѵ$%# /+0'$ $''$(. Zo’n twijfelt iets 60% en dan 5% meer

$/#**! ./0&"/*1-$./$.# //* -# Toeristisch bezoekers van n’bezoekers Guns Roses )/2**- # /+0'$ &1) *) )1 $ -/ '$%&-Ѹ-" -*) # ). ) $ ( /*) -/2/$) ./ 5$%)") *' 0$/ / )*!2$)& )җ$%1**- ' )Ҙ1-1)+')'1& 5$%)*()*" )./ -0"/ &*( )җу 5* & -. $ )$ /1& -. $ 5* & -+ - )рøс& -%-$)$%( " )Ѷ$.")&*( 1-" *!# /*)-/ 5* �) ' 1) ./ # !/1 -) - ѵ vergelijkbaar: 60% van ongeveer het onveranderd. is beeld Zo’n positiever is de 30% naar stad gaan en kijken - *)" 1 )/$ # !/ ) ))"/$ 1 ' " &-- )ѵ " + "-* 5-.$." '! 5* & 1- *) -/ )$%( "-/ *) )# 1$)"*1 *) -$#/" - -/ )2-$)$%( " )* )$." ( Ѷ .+-*& )#* 1')$ .+-*& 02 5* *)-. **- & -/ ))-$%( " ) /2 +-"-!2*- / 1 .#- +-"-!&*(/ ( $

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 12 146 149 . Nieuwstraat 6 Nieuwstraat waarde van 1,1 miljoen euro; euro; miljoen 1,1 van waarde - Gemeente Nijmegen Korte PP6511 Nijmegen www.nijmegen.nl concert had een pr had een concert - uns n' Roses was dat 700.000 euro. 700.000 dat was n'uns Roses Twitter Facebook bezoekers. Het Robbie Williams Robbie Het bezoekers. G voor de één van of gewenste als Goffertpark het noemde de geënquêteerden van 45% als geven Bezoekers gading. hun van popconcerten grote voor locaties gewenste aan concert het van na afloop de verkeersdoorstroming verbeterpunt Schok Mariska woordvoering en Bestuurscommunicatie 99 06 55 22 74

ij Guns n' ij Guns ) van bezoekers. De bezoekers. van ) naar een restaurant een restaurant naar - aandacht. Daardoor strekt de strekt Daardoor aandacht. - in juli 2017 zorgden samen voor voor samen zorgden juli 2017 in en enkele keer in Nijmegen geweest. geweest. Nijmegen in keer enkele en Voor het concert van Guns n' Roses was het totaalbedrag totaalbedrag het was n' Roses Guns van concert het Voor naar Nijmegen naar nen voor Nijmegen op het gebied van economie, toerisme en toerisme economie, van gebied op het Nijmegen voor nen . aandacht

maart 2018 maart

1.050.000 euro 1.050.000 Media media flink wat op rekenen konden concerten Beide de dan alleen verder de concerten van impact promotionele en toeristische voor 60% is dit onveranderd en 10% kreeg een negatiever beeld. negatiever een kreeg en 10% is onveranderd dit 60% voor bestedingen Extra 1.340.000 in totaal besteedden Williams Robbie van concert het van De bezoekers verblijfsdagen, extra en/of overnachtingen aan andere onder Nijmegen, in euro en drinken. eten winkelen, De helft van de bezoekers was nooit of slechts e slechts of nooit was de bezoekers van De helft Nijmegen in jaar keer per twee maximaal die en bezoekers bezoekers nieuwe Van de de van 30% komen. te stad de naar weer plan om van derde een bijna is komen, meestal bezocht, stad de ook concert het naast heeft bezoekers Nijmegen, van hebben te beeld een positiever concert het aan na geeft 30% of café. rapportcijfer gaven: 8,7 voor Robbie Williams en 8,8 voor Guns n' Roses. Het publiek publiek Het n' Roses. Guns voor en 8,8 Williams Robbie voor 8,7 gaven: rapportcijfer b publiek het van leeftijd gemiddelde De Nederland. heel uit afkomstig was Williams Robbie Bij jaar). (40 Williams Robbie dan bij jaar) (37 lager was Roses 65% Roses n' Guns bij terwijl mannen, dan aanwezig (80%) vrouwen meer er waren bestond. mannen uit publiek het van Concerts. 2600 bezoekers van Robbie Williams en 4000 van Guns n' Roses namen namen Roses n' Guns van en 4000 Williams Robbie van bezoekers 2600 Concerts. onderzoek. het aan deel terug komen Bezoekers een hoog concert het die bezoekers 130.000 zo'n samen trokken in juli De concerten MOJO Concerts organiseert al jaren grote popconcerten in het Goffertpark. De De Goffertpark. in het popconcerten grote al jaren organiseert Concerts MOJO de wat brengen te in beeld om uitgevoerd effectmeting een heeft gemeente beteke popconcerten MOJO van gegevens van is gebruikgemaakt onderzoek het Voor citymarketing. Goffertconcerten scoren goed scoren Goffertconcerten (9 rapportcijfer hoog een krijgen Goffertpark het in Popconcerten Roses n' Guns Williams en Robbie van concerten de stad. in bestedingen extra euro miljoen 2,4 bijna 20

NOTITIES, BRONNEN EN BIJLAGEN EN BRONNEN NOTITIES, BIJLAGE 3 12 148 150