Nasljeđe Razli»Itih Kultura
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
NASLJEÐE RAZLI»ITIH KULTURA Divlja ljepota www.montenegro.travel razliæiti svjetovi koji su u Crnoj Gori ipak naçli svoj sklad, prepoznaju se takvima i danas. Crna Gora Æak ni u vrijeme velikih sukoba na Balkanu tokom XX vijeka, ovaj crnogorski sklad razliæitih Na vjeæitoj razmeøi izmeøu istoka i zapada, Crna Gora baçtini tragove paganskih, ilirskih, svjetova nije poremeœen. helenistiækih, romanskih, katoliækih, pravoslavnih i islamskih uticaja. Njen prostor bio je naseljen prije viçe od 180.000 godina. Tragovi poæinju od nalaza iz peœine Crvena stijena, Crna Gora nije samo neobiæna po svojim civilizacijskim osobenostima, veœ je neobiæna i kao koja je bila prvo poznato staniçte praistorijskog æovjeka na prostoru Crne Gore, a nastavljaju politiæka pojava u novijoj evropskoj istoriji. Iako najmanja balkanska zemlja, ona se prva na se bogatim kulturnim nasljeøem drÿava i naroda koji su ovdje ÿivjeli i stvarali. Balkanu oslobodila vlasti moœnog Osmanskog carstva i prva izgradila nezavisnu drÿavu. Do osloboøenja Crne Gore od osmanske vlasti doçlo je poæetkom XVIII vijeka. Tada je jedna od Krajem II vijeka p. n. e. Crna Gora je postala dio Rimskog carstva, a kada je ono podijeljeno uglednih crnogorskih porodica postala i njena dinastija. Bila je to porodica Petroviœ Njegoç, na Zapadno i Istoæno, ona se naçla u Istoænom, koje je kasnije dobilo ime Vizantija. Krajem koja œe vladati Crnom Gorom viçe od dva vijeka. Vlast nijedne druge balkanske dinastije nije VI i poæetkom VII vijeka na teritoriju danaçnje Crne Gore poæinju da se doseljavaju slovenska trajala toliko dugo. Vladari iz porodice Petroviœ Njegoç uspostaviœe politiæke odnose sa svim plemena, preci njenih danaçnjih stanovnika. U IX vijeku slovenska plemena stvaraju svoju velikim silama – najprije s Rusijom (1711), zatim Austrijom (1715) i krajem XVIII vijeka s drÿavu, nezavisnu od Vizantije. Njeni vladari imali su kraljevsku titulu. Francuskom. Tokom srednjeg vijeka na prostoru Crne Gore nije stvorena samo nezavisna drÿava veœ Nezavisna drÿava Crna Gora proglaçena je knjaÿevinom sredinom XIX vijeka. Crnogorsku raznovrsno i znaæajno civilizacijsko i kulturno nasljeøe: arhitektonski spomenici velikih knjaÿevinu priznale su tadaçnje velike sile – Rusija, Austrija i Francuska, a crnogorski knjaz stilskih epoha (preromanike, romanike, gotike, renesanse...), kao i stilski osobeno graditelj- primljen je s najviçim poæastima kod ruskog cara Nikolaja I, austrijskog cara Franja Josifa stvo, knjiÿevno-istorijska i religijska djela koja su slijedila moderni duh toga doba, ali i naæin i francuskog imperatora Napoleona III. Crnogorska knjaÿevina zvaniæno je meøunarodno urbanog ÿivota koji odgovara evropskoj tradiciji. Krajem XV vijeka u Crnoj Gori je otpoæela priznata od strane svih velikih sila na Berlinskom kongresu 1878. godine. Nakon stica- s radom i çtamparija, prije nego i u jednoj drugoj juÿnoslovenskoj zemlji. Na prostoru Crne nja meøunarodnog priznanja ona je uspostavila zvaniæne diplomatske odnose sa mnogim Gore formirane su u srednjem vijeku i vjerske institucije obje hriçœanske crkve – katoliæke i evropskim zemljama i SAD. Tada je na njenom æelu bio knjaz Nikola Petroviœ Njegoç, koji je pravoslavne, koje djeluju do naçih dana. O vjekovnoj harmoniji razliæitosti u Crnoj Gori naj- Crnom Gorom vladao od 1860. godine. On se 1910. proglasio za kralja, a Crna Gora postala bolje svjedoæi fenomen kakav su crkve sa dva oltara – jedan za pravoslavce, drugi za katolike. je kraljevinom. Kralj Nikola bio je vladar evropskih nazora: osnovnu çkolu zavrçio je u Trstu, Takvih crkava ima u mnogim mjestima gdje zajedno ÿive pripadnici razliæitih konfesija. a zatim je u Parizu pohaøao Licej Luja Velikog. Nazivali su ga “tastom Evrope”, jer je udajom svojih kœeri bio povezan sa dinastijama Savoja, Romanov i Batemberg. Kao i veœina balkanskih drÿava, i Crna Gora je srednji vijek okonæala tragiæno – gubitkom drÿavne nezavisnosti i padom pod osmansku vlast. Osmanska vladavina, koja je trajala dugo, Kraljevina Crna Gora uæestvovala je u Prvom svjetskom ratu na strani sila Antante, pod- uæinila je Crnu Goru baçtinikom joç jedne tradicije – islamske, tako da ovdje postoje mnogi nijevçi ogromne ÿrtve i pretrpjevçi velika razaranja. Nakon zavrçetka Prvog svjetskog rata spomenici islamske arhitekture i tragovi raznovrsnog kulturnog stvaralaçtva. Od perioda Crna Gora je prestala da postoji kao nezavisna drÿava, postavçi dio Kraljevine Srba, Hrvata i osmanske vladavine Crna Gora postaje jedan od najzanimljivijih balkanskih prostora, jer je Slovenaca (Jugoslavije), koja je stvorena 1918. godine. Svoju drÿavnu nezavisnost Crna Gora na njenoj nevelikoj teritoriji, koju je bilo moguœe prepjeçaæiti za dva dana, naçlo svoje mjesto œe obnoviti tek 2006. godine, odlukom veœine njenih graøana koji su svoju volju iskazali na civilizacijsko nasljeøe istoænog i zapadnog hriçœanstva i nasljeøe islamskog svijeta. Svi ovi referendumu. ISTORIJSKA TRAKA Prvi trag u 990. 1166. 1252. 1494. umjetnosti - Lipci Knez Vladimir na æelu Umjetnost romanika Podignut manastir Uspenija Renesansna baçtina Arhitektura i slikarstvo dukljanske drÿave Katedrala Sv. Tripuna Bogorodice u Moraæi Pojavila se prva çtampana knjiga u baroka - Perast, (Manastir Moraæa) Crnoj Gori - “Oktoih prvoglasnik” Gospa od Çkrpjela 1183-1186. Vrçnjakinja hriçœanstva Raçki ÿupan Stefan 1484. Stari Bar - maslina stara Nemanja pokorio Podignut Cetinjski Nasljeøe orijenta preko 2000 godina dukljansku drÿavu manastir Husein Paçina dÿamija VIII vijek p.n.e. IV vijek p.n.e. nulta godina I vijek X vijek XI vijek XII vijek XIII vijek XIV vijek XV vijek XVI vijek XVII vijek Ostaci rimske 1089. Srednjovjekovna 1493. Kult Sv.Vasilija kulture - Duklja Papa Kliment III izdao bulu kojom prijestonica grad Ulcinj Otpoæela s Ostroçkog uzdiÿe Dukljansku (Barsku) radom Crnojeviœa Manastir Ostrog biskupiju na rang nadbiskupije çtamparija Sakralna hriçœanska tradicija - Manastir Piva Od antike do danas Herceg Novi - grad Budva Kulturni uticaj Vizantije - 1482. – raskrsnica civilizacija freska Sv.Ilije iz Manastira Cetinje postalo Moraæa prijestonica Crne Gore Eksponat sa praistorijskog nalaziçta / Gruda Boljeviœa, U RAÐANJU CIVILIZACIJE Toloçi (Muzej Podgorica) Umjetnost ljudskog osvita iz perioda Nar- imamo saznanja o prostoru ilirskih pleme- onskog konventa, Prevalisa i prvih vjekova na, koji u treœem vijeku æine moœnu Teutinu Duklje ostavila je tragove na lokalitetima drÿavu. O njenoj moœi svjedoæi novac sa Crvena stijena iz okoline Petroviœa, Odmut imenima kraljeva Apolonija, Dirahija i u kanjonu Komarnice, Çpilja iznad Perasta, Balajosa. Njenu moœ uguçili su Rimljani Beran krç kod Bera na, okapine Bioæe u uspostavljanjem Ilirika, koju kasnije dijele kanj onu rijeke Moraæe, Maliçina peœina i na dvije provincije: Panoniju i Dalmaciju. Medena stijena u kanjonu Œehotine. Veliki dio eksponata iz praistorijskih nala- Crteÿi na stijeni iz okapine Lipci kod Risna Kontaktom Ilira, koji su od V vijeka p.n.e. ziçta i veœ urbanih helenistiækih naseobina prikazuju ÿivotinje -jelene, vjerovatno pse i gospodarili prostorom jadranske ljepote, moÿe se najbolje upoznati preko muze- lovce. Po stilu i geometrijskim ukrasima, vjero- Srebrni nakit iz nalaziçta Gostilj, i Grka poæinje pisana istorija Crne Gore. jskih riznica svih gradova Crnogorskog vatno potiæu iz VIII vijeka prije n.e. Pretpostav- III-II vijek prije nove ere (Muzej Podgorica ) Preko Hekateja iz Mileta (oko 500. godine primorja, ali i Cetinja, Podgorice, Berana, lja se da je okapina predstavljala neko kultno p.n.e.), a neçto kasnije Pseudo Skilaksa, Pljevalja itd. mjesto - svetiliçte pod vedrim nebom. Tumul u mjestu Vukovci, Zeta, Podgorica Zlatni nakit - nauçnice i prstenje sa umetnutim gemama od staklene paste. Nakit je vjerovatno proizvod tarantinskih radionica, helenistiæki period, I-II vijek p.n.e (Muzej Budva) 1697. 1845. 1878. 2006. Mitropolit Danilo, Mauzolej na Lovœenu Crna Gora dobila zvaniæno meøunarodno www.montenegro.travel Na referendumu 21. maja Crna Gora rodonaæelnik dinastije priznanje na Berlinskom kongresu 1910. obnovila drÿavnost, a 28. juna njen Crna Gora proglaçena za kraljevinu Petroviœa Sagraøen Zetski dom – meøunarodno pravni subjektivitet potvrøen knjaÿevsko i kraljevsko pozoriçte prijemom u Ujedinjene nacije 1784. 1834. 1918. Mitropolit Otvorena prva Crna Gora ulazi u Petar I osnovna çkola i sastav Kraljevine Petroviœ moderna 1851. 1914. Srba, Hrvata Njegoç doçao çtamparija na - Umro Petar II Petroviœ Njegoç Crna Gora uçla u Prvi i Slovenaca na vlast Cetinju - Knjaz Danilo stupio na vlast svjetski rat (Jugoslavija) XVII vijek XVIII vijek XIX vijek XX vijek XXI vijek 1711. 1847. 1852. 1886. 1905. Plava kapela posljednja Uspostavljene U Beæu çtampan “Gorski Crna Gora Crna Gora Donesen prvi zemaljska stanica Filermose crnogorsko-ruske vijenac” Petra II Petroviœa proglaçena za potpisala crnogorski Ustav Bogorodice politiæke veze Njegoça knjaÿevinu Konkordat s Vatikanom 1860. Knjaz Nikola 1867. 1910. stupio na vlast Sagraøen Dvor kralja Sagraøen Vladin dom –danas Nikole, danas muzej umjetniæki i istorijski muzej 1838. Pero Poæek Sagraøena Biljarda – prva vladarska rezidencija Dado Øuriœ Lijep primjerak rimske skulpture I vijeka je realistiæka glava cara ZLATNI TRAGOVI RIMSKE KULTURE Domicijana pronaøena u Kumboru. U odreøenim elementima posjeduje i karakteristike klasicistiækih skulptura flavijevske umjetnosti. Najznaæajniji nalazi rimskog Kominska (pljevaljska) dijatreta je pehar od prozraænog bezbojnog stvaralaçtva su na Duklji (Doc- stakla i kobaltno plave mreÿe. Iste boje je i natpis: VIVAS PANELLENI