DOCSLIB.ORG

Azərbaycan Respublikasinda Turizm Və Onun Inkişafi

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Azərbaycan Respublikasinda Turizm Və Onun Inkişafi HƏBİBƏ SOLTANOVA AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA TURİZM VƏ ONUN İNKİŞAFI MÜNDƏRİCAT Müəllif: Soltanova Həbibə ÖN SÖZ........................................................................................9 Rəyçilər: BDU, İqtisadi və sosial coğrafiya kafedrasının I HİSSƏ. AZƏRBAYCANDA TURİZMİN müdiri, c.e.d., prof. T.G.Həsənov İNKİŞAFININ TƏBİİ, TARİXİ-MƏDƏNİ VƏ SOSİAL AMİLLƏRİ........................................................12 Azərbaycan Turizm və Menecment Universitetinin Biznes kafedrasının müdiri, t.e.n.dos.B.Ə.Bilalov 1 FƏSİL. AZƏRBAYCANDA TURİZMİN TARİXİ....... 12 1.1 .Qədim və orta əsrlərin ticarət karvanları mərhələləri...... 12 DAİR kiçik otellər və restoranların inkişafına 1.2. XJV-XIX əsrin sonlarına qədər olan mərhələ................. 13 kömək ictimai birliyinin sədri, S.İ.Baba-zadə 1.3. XIX əsrin sonu XX əsrin ortalarına qədər olan mərhələ... 15 Azərbaycan Turizm Assosiasiyası sədrinin I AMiistəqillik dövrünə qədərki mərhələ (1950-1991)........... 18 müşaviri, M.M. Ağakərimov 1.5. Müstəqillikdən sonrakı mərhələ.......................................20 II FƏSİL. TURİZMDƏ TƏBİİ TURİZM-REKREASİYA Elmi redaktor: BDU, Xarici ölkələrin iqtisadi-siyasi coğrafiyası və turizm kafedrasının müdiri, dos. H.B. Soltanova AMİLLƏRİNİN ƏHƏMİYYƏTİ.......................................... 24 2.1. Rekreasiya potensialı və turizm-rekreasiya sistem ləriııin öyrənilməsi.........................................................24 Azərbaycan Respublikasında turizm və onun inkişafı. 2.1.1. Relyef..............................................................................34 Monoqrafiya Azərbaycanda qeyri-neft sektorunda prioritet sahə 2.1.3. İqlim................................................................................38 olan turizm və onun inkişafına nəsr olunmuşdur. Strukturuna 2.1 AHidroqrafıya...................................................................... 43 görə əsasən 5 hissədən, 20 fəsildən ibarət olan kitabda əlavələr də verilmişdir. Fəsillər Azərbaycanda turizmin inkişaf tarixi və 2.1.5. Flora və fauna................................................................46 amilləri, maddi-texniki bazası, turizm bazan, iqtisadi rayonlar 2.1.6. Milli parklar................................................................... 49 iizrə turizmin imkanları, müasir vəziyyəti və inkişaf istiqamətləri, respublikada turizmin perspektivlərinə həsr edilmişdir. III FƏSİL. TURİZMDƏ TARİXİ-MƏDƏNİ AMİLLƏRİN Monoqrafiya turizm ixtisasına yiyələnən bakalavriatlar, ROLU..........................................................................................61 magistrantlar, doktorantlar, bu sahə üzrə peşə ixtisası a!an!arlar, 3.1. Tarixi-mədəni turizm ehtiyatlarının təsnifatı.................. 61 həmçinin aidiyyatı olan müəssisələrdə çalışanlar iiçün nəzərdə 3.2. Tarixi-mədəni abidələrin coğrafiyası.................................67 tutulmuşdur. 3.3. Milli irs nümunələri............................................................ 71 3.4. Milli bayramlar və festivallar............................................. 75 3 2 IV FƏSİL. TURİZMDƏ SOSİAL-İQTİSADİ VIII FƏSİL. AZƏRBAYCANDA TURİZM AMİLLƏRİN ROLU.................................................................77 BAZARININ ÜMUMİ VƏZİYYƏTİ...................................138 4 1. Turizmin inkişafına təsir edən makroiqtisadi amillər.......77 8.1. Gəlmə turizm bazarı........................................................... 140 4.2. Turizmin inkişafına təsir edən mikroiqtisadi amillər........84 8.2. Getmə turizm bazarı............................................................142 4.3. Sosial vəziyyət və bunun turizmlə əlaqəsi......................100 8.3. Turizm bazarında şirkətlərin fəaliyyəti............................ 148 II HİSSƏ. AZƏRBAYCANDA TURİZMİN IV H İ S S Ə. AZƏRBAYCANIN İQTİSADİ MADDİ-TEXNİKİ BAZASI....................................................104 RAYONLARINDA TURİZMİN VƏZİYYƏTİ.................160 V F Ə S İ L. TURİZMİN MADDİ-TEXNİKİ IX F Ə S İ L. ABŞERON İQTİSADİ RAYONU..............160 BAZASI VƏ ONUN TƏRKİBİ..............................................104 9.1. Rayon haqqında ümumi məlumat..................................... 160 5.1. Turistləri yerləşdirmə müəssisələri................................. 105 9.2. Rayonun turizm-rekreasiya ehtiyatlan............................. 163 5.2. Nəqliyyat vasitələri.............................................................112 9.3. Rayonda turizm xidmət sahələrinin müasir vəziyyəti.... 172 5.3. Qidalanma müəssisələri..................................................... 114 X FƏSİL. QUBA-XAÇMAZ İQTİSADİ RAYONU....178 III HİSSƏ. AZƏRBAYCANIN TURİZM 10.1 .Rayon haqqında ümumi məlumat..................................178 BAZARI VƏ ONUN İNKİŞAF İSTİQAMƏTLƏRİ..... 10.2. Rayonun turizm-rekreasiya ehtiyatlan..........................180 VI F Ə S İ L. TURİZM BAZARI VƏ 10.3. Rayonda turizm xidmət sahələrinin müasir vəziyyəti.... 189 ONUN MAHİYYƏTİ...............................................................119 6.1. Turizm bazan anlayışı........................................................ 119 XI FƏSİ L. ŞƏKI-ZAQATALA İQTİSADİ 6 2. Turizm bazannın xüsusiyyətləri........................................ 122 RAYONU...................................................................................205 6.3. Turizm bazannın yaranmasının mühüm şərtləri.............. 125 1 1.1. Rayon haqqında ümumi məlumat....................................205 I 1.2.Rayonun turizın-rckrcasiya ehtiyatları............................ 207 VII FƏSİL. TURİZM BAZARININ MARKETİNQ 1 1.3.Rayonda turizm xidmət sahələrinin müasir vəziyyəti....216 TƏDQİQATLARI.....................................................................128 7.1 .Turizm bazannın öyrənilməsində marketinq tədqiqatlarının XII FƏSİ L. GƏNCƏ-QAZAX İQTİSADİ əhəmiyyəti....................................................................................128 RAYONU................................................................................... 227 7.2. Turizm bazarının vəziyyəti və tutumunun 12.1. Rayon haqqında ümumi məlumat.................................227 öyrənilməsi................................................................................... 131 12.2. Rayonun turizm-rekreasiya ehtiyatlan.........................229 12.3. Rayonda turizm xidmət sahələrinin müasir vəziyyəti....242 4 5 XIII FƏSİL. LƏNKƏRAN İQTİSADİ RAYONU...... 247 V H İ S S Ə. AZƏRBAYCANDA TURİZMİN İNKİŞAF 13.1 .Rayon haqqında ümumi məlumat...................................247 PERSPEKTİVLƏRİ..............................................................355 13.2. Rayonun turizm-rekreasiya ehtiyatlan...........................249 XIX FƏSİ L. AZƏRBAYCANDA DÖVLƏTİN 13.3. Rayonda turizm xidmət sahələrinin müasir vəziyyəti....257 TURİZM SİYASƏTİ VƏ ONUN İSTİQAMƏTLƏRİ.... 358 XX F Ə S İ L. AZƏRBAYCANDA TURİZMİN XIV FƏSİL. DAĞLIQ ŞİRVAN İQTİSADİ PRİORİTET İSTİQAMƏTLƏRİ........................................363 RAYONU................................................................................. 266 20.1 .Ekoloji turizm................................................................363 14.1 .Rayon haqqında ümumi məlumat................................... 266 20.2. Kənd turizmi................................................................. 369 14.2. Rayonun turizm-rekreasiya ehtiyatlan........................ 270 20.3. Dağ turizmi..................................................................... 377 14.3. Rayonda turizm xidmət sahələrinin müasir vəziyyəti....284 20.4. Kurort-müalicə turizmi.................................................. 382 ƏLAVƏLƏR............................................................................ 388 XV F Ə S İ L. ARAN İQTİSADİ RAYONU.................... 293 Əlavə 1. “Turizm haqqında” Azərbaycan 15.1 .Rayon haqqında ümumi məlumat...................................293 Respublikasının Qanunu.......................................................... 388 15.2. Rayonun turizm-rekreasiya ehtiyatlan........................ 296 Əlavə 2. Azərbaycan Respublikasında 2002-2005-ci 15.3. Rayonda turizm xidmət sahələrinin müasir vəziyyəti....306 illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı. Avqust, 2002-ci il......................................................................402 XVI FƏSİL. NAXÇIVAN İQTİSADİ RAYONU.........316 Əlavə 3. "Azərbaycan kurortları” Dövlət Proqramı 16.1 .Rayon haqqında ümumi məlumat...................................316 haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 16.2. Rayonun turizm-rekreasiya ehtiyatlan.........................319 sərəncamı. Fevral, 2007-ci il....................................................415 16.3. Rayonda turizm xidmət sahələrinin müasir vəziyyəti....329 Əlavə 4. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Turizm və rekreasiya zonaları haqqında nümunəvi Əsasnamə”nin təsdiq XVII FƏSİL. YUXARI QARABAĞ İQTİSADİ edilməsi barədə Fərmanı. İyun, 2008-ci il..............................418 RAYONU................................................................................. 343 17.1 Rayon haqqında ümumi məlumat.................................... 343 Əlavə 5. Azərbaycan Respublikasında 2010-2014-cü 17.2. Rayonun turizm-rekreasiya ehtiyatlan.........................346 illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin XVIII FƏSİL. KƏLBƏCƏR-LAÇIN İQTİSADİ RAYONU..................................................................................350 sərəncamı. Aprel, 2010-cu il...................................................431 18.1 .Rayon haqqında ümumi məlumat................................... 350 18.2. Rayonun
Load more

Recommended publications
  • Şahdağın Övladları Qədim Tarix, Unikal Dillər, Zəngin Mədəniyyət
    O MULTİKULTURALİZM Şahdağın övladları Qədim tarix, unikal dillər, zəngin mədəniyyət Dünya dünya olalı bu dağın sehrinə düşüb də onun yaxınlığında qalmağı-yaşamağı istəyənlər az olmayıb. Şahdağ çox şahları, sərkərdələri öz dolaytarından ötürüb: buralardan Şah ismayıl Xətai də, Nadir şah Əfşar da kimisi ov edərək, kimisi bu yerlərin gözəlliklərinə heyran qalaraq keçib gediblər. Dünyaca məşhur Aleksandr Düma-ata isə haqqında çoxlu əfsanələr dinlədiyi, knyaz Baqrationun öydüyü Şahdağı Quba şəhərindən seyr edib, onu ehtiramla “qarlı azman" adlandırıb. Gələnlər gəlib və gedib, qalanlar isə yalnız onlar olub - bu dağa övlad qədər sədaqətli şahdağlılar... ox qədim zamanlardan dəniz səviyyəsindən 4243 metr hündürlükdə olan Şahdağın şərq ətəklərində məskən salmış yeddi azsaylı xalqın nümayəndələri - Buduq, Qrız və Xınalıq kəndlərinin, eləcə də həmin civarda bir-birinə yaxın yerləşən Haput, Cek, Əlik və Yergücün əhalisi etnoqrafik ədəbiyyatda “Şahdağ qrupu xalqları” və ya "Şahdağ milli-etnik qrupu” adlandırılır, bəzən də onlara “kiçik yeddilər” deyirlər. Belə ümumiləşdirici təqdimat həmin xalqların eyni ərazidə yerləşməsi, etnomədəni baxımdan bir-birinə çox yaxın olmaları ilə izah edilir. Onlar Azərbaycanın ən ucqar yaşayıŞ məntəqələrində məskunlaşaraq, özlərinə xas olan etnokultural xüsusiyyətlərini, adət-ənənələrini indiyədək qoruyub saxlayıblar. ÇŞahdağ xalqları islam dininin sünni təriqətinə mənsubdurlar. Bu xalqların dünyagörüşündə ibtidai inamlar, inanclar hələ də qalmaqdadır. Onların məişətlərində dinə qədərki təbiətlə bağlı inamlara təsadüf
    [Show full text]
  • Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamları
    Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Dövlət Proqramı P R E Z İ D E N T K İ T A B X A N A S I 2019-2023 Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamları 2020-ci il ➢ Ağcabədi rayonunda əkin sahələrinin və əhalinin içməli suya olan tələbatının ödənilməsi üçün subartezian quyularının layihələndirilməsi və qazılması ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (7 yanvar 2020-ci il) ➢ Abşeron rayonunun ərazisində avtomobil yollarının əsaslı təmiri ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (9 yanvar 2020-ci il) ➢ Ağsu rayonunun Ağsu–Ağarx–Rəhimli–Qaradağ avtomobil yolunun tikintisi ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (10 yanvar 2020-ci il) ➢ Naxçıvan şəhərində “ASAN xidmət” mərkəzinin layihələndirilməsi və tikintisi ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (16 yanvar 2020-ci il) ➢ Sumqayıt şəhərinin qəsəbələrində və yeni yaşayış massivlərində avtomobil yollarının əsaslı təmiri ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (27 yanvar 2020-ci il) ➢ Goranboy rayonunda əkin sahələrinin və əhalinin içməli suya olan tələbatının ödənilməsi üçün subartezian quyularının layihələndirilməsi və qazılması ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (30 yanvar 2020-ci il) ➢ Beyləqan rayonunda əkin sahələrinin və əhalinin içməli suya olan tələbatının ödənilməsi üçün subartezian quyularının layihələndirilməsi və qazılması ilə
    [Show full text]
  • 2011-2012-Ci Dərs Ilində Respublikanın Rayon Və Şəhərlərinin Ümumtəhsil Məktəblərinə Müəllimlərin Işə Qəbulu Üzrə Vakant Yerlər Haqqında M Ə L U M a T
    2011-2012-ci dərs ilində respublikanın rayon və şəhərlərinin ümumtəhsil məktəblərinə müəllimlərin işə qəbulu üzrə vakant yerlər haqqında M Ə L U M A T Həvəsləndirmə Fənn Vakant Rayon Vakant tədbirləri № Məktəb Bölmə dərs saatı (şəhər) yer tətbiq olunan və ya sinif yer 1. Abşeron Xırdalan şəhər 1 nömrəli tam orta İnformatika Azərbaycan 1 24 2. Abşeron Xırdalan şəhər 5 nömrəli tam orta İnformatika Azərbaycan 1 12 3. Abşeron Xırdalan şəhər 5 nömrəli tam orta Coğrafiya Azərbaycan 1 12 4. Abşeron Qobu qəsəbə 1 nömrəli tam orta Riyaziyyat Azərbaycan 1 24 5. Abşeron Qobu qəsəbə 1 nömrəli tam orta Biologiya Azərbaycan 1 15 6. Abşeron Qobu qəsəbə 2 nömrəli tam orta Azərb. dili və ədəbiyyat Azərbaycan 1 17 7. Abşeron Qobu qəsəbə 2 nömrəli tam orta İngilis dili Azərbaycan 1 18 8. Abşeron Qobu qəsəbə 2 nömrəli tam orta Riyaziyyat Azərbaycan 1 22 9. Abşeron Qobu qəsəbə 2 nömrəli tam orta Biologiya Azərbaycan 1 13 10. Abşeron Qobu qəsəbə 2 nömrəli tam orta Fiziki tərbiyə Azərbaycan 1 16 11. Abşeron Qobu qəsəbə 2 nömrəli tam orta İnformatika Azərbaycan 1 20 12. Abşeron Qobu qəsəbə 3 nömrəli tam orta Fizika Azərbaycan 1 15 13. Abşeron Novxanı kənd 2 nömrəli tam orta Coğrafiya Azərbaycan 1 10 14. Abşeron Digah qəsəbə tam orta İnformatika Azərbaycan 1 13 15. Abşeron Məmmədli kənd tam orta Riyaziyyat Azərbaycan 1 18 16. Abşeron Məmmədli kənd tam orta İnformatika Azərbaycan 1 18 17. Abşeron Məmmədli kənd tam orta Əmək hazırlığı Azərbaycan 1 16 18. Abşeron Məmmədli kənd tam orta Fiziki tərbiyə Azərbaycan 1 14 19. Abşeron Güzdək qəsəbə tam orta Riyaziyyat Azərbaycan 1 24 20.
    [Show full text]
  • Dövlət Proqrami
    AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI İQTİSADİYYAT NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI REGİONLARININ 2019-2023-CÜ İLLƏRDƏ SOSİAL-İQTİSADİ İNKİŞAFI DÖVLƏT PROQRAMI BAKI - 2019 “AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI REGİONLARININ 2019–2023-CÜ İLLƏRDƏ SOSİAL-İQTİSADİ İNKİŞAFI DÖVLƏT PROQRAMI”NIN TƏSDİQ EDİLMƏSİ HAQQINDA AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI Azərbaycan Respublikası regionlarının inkişafı ölkədə uğurla həyata keçirilən davamlı sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının mühüm tərkib hissəsidir. Regionların inkişafı sahəsində qəbul edilmiş və uğurla həyata keçirilmiş dövlət proqramlarında, habelə regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair əlavə tədbirlərlə bağlı sərəncamlarda nəzərdə tutulmuş vəzifələrin icrası ölkədə qeyri-neft sektorunun davamlı inkişafına, regionlarda kommunal xidmətlərin və sosial infrastruktur təminatının keyfiyyətinin yüksəldilməsinə, sahibkarlıq mühitinin daha da yaxşılaşdırılmasına, investisiya qoyuluşunun artmasına, yeni müəssisələrin, iş yerlərinin açılmasına və nəticədə, əhalinin məşğulluğunun artırılmasına və yoxsulluq səviyyəsinin azaldılmasına təkan vermişdir. Dövlət proqramlarının icra olunduğu 2004-2018-ci illər ərzində ümumi daxili məhsul 3,3 dəfə, o cümlədən qeyri-neft sektoru üzrə 2,8 dəfə, sənaye üzrə 2,6 dəfə, kənd təsərrüfatı üzrə 1,7 dəfə artmışdır. Bu müddətdə həyata keçirilmiş məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində ölkədə 1,5 milyonu daimi olmaqla 2 milyondan çox yeni iş yeri, 100 mindən çox müəssisə yaradılmış, işsizlik 5 faizə, yoxsulluq səviyyəsi isə 5,1 faizə enmişdir. Dövlət proqramları çərçivəsində görülmüş
    [Show full text]
  • Qubalı Fətəlı Xanın Həyatı
    \ Elmi redaktor: ŞAHİN FƏRZƏLİYEV (ŞAHİN FAZİL) - tarix elmləri doktoru, professor Rəyçilər: ELMİRA SÜLEYMANOVA - tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent RƏSUL HÜSEYNLİ - tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent ELÇİN QARAYEV - tarix üzrə fəlsəfə doktoru TAHİR CƏFİYEV - tarix üzrə fəlsəfə doktoru RAMİL NİFTƏLİYEV - tarix üzrə fəlsəfə doktoru Salman İbişov. Quba xanlığı: əhali tarixi və azadlıq mücadiləsi. Bakı, 2012,336 sah. İSBN 978-9952-453-43-0 Kitabın işıq üzü görməsində mənə mənəvi və maddi dəstək olmuş tələbə yoldaşım Saadəhməd Quliyevə dərin təşəkkürümü bildirirəm. 0503020907 655(07)-2012 © İbişov S.Ə. ANNOTASİYA Tarix üzrə fəlsəfə doktoru Salman İbişovun oxuculara təqdim olunan ‘'Quba xanlığı: əhali tarixi və azadlıq müca- diləsi" adlı monoqrafiyası tariximizin ən mürəkkəb və ibrət dərsi alınacaq mərhələlərindən biri sayılan (xanlıqlar dövrü) XVIII əsrin II yarısı - XIX əsrin əvvəllərinə həsr edilmişdir. Kitabda tarixi demoqrafiya problemləri, Quba xanlığının siyasi tarixi və Şeyxəli xanın azadlıq mübarizəsi ilkin mənbələr əsasında kompleks tədqiqata cəlb olunmuşdur. Təqdim olunan monoqrafiyada ilk öncə Quba xanlığının əhali tarixi mövcud qaynaqlar əsasında tədqiq olunmuşdur. Əsərdə Quba xanlığı əhalisinin, o cümlədən Fətəli xanın (1758-1789) yaratdığı Şimal-Şərqi Azərbaycan siyasi birliyinin əhalisinin say dinamikası, yerləşməsi, tərkibi, tarixi miqrasiyası və sosial-iqtisadi həyatı məsələlərinin öyrənilməsi mühüm yer tutur. Monoqrafiyada Fətəli xanın siyasi-diplomatik fəaliyyəti yeni baxımdan təqdim olunmuşdur. Monoqrafiyada ilkin mənbələr əsasında milli mücadilə tariximizin az öyrənilmiş səhifələrindən birini təşkil edən və son Quba xanı Şeyxəli xanın bilavasitə rəhbərliyi altında 1806-1811-ci illərdə baş vermiş azadlıq mücadiləsi Rusiya-Azərbaycan müharibəsinin tərkib hissəsi kimi tədqiq olunmuş, Azərbaycan tarix elmində ilk dəfə olaraq Şeyxəli xanın 1812-1815-ci illərdəki mübarizə tarixinə dair materiallar elmi dövriyyəyə cəlb edilmiş və onun görkəmli türk sərkərdəsi, Qacarlar sülaləsinin vəliəhdi Abbas Mirzə ilə əlaqələrinin öyrənilməsinə cəhd edilmişdir.
    [Show full text]
  • Tat Dilinin Leksikası
    3 Gülsüm Hüseynova. Tat dilinin leksikası ÖN SÖZ Hər bir dilin leksiklogiyasına elə bir özünəməxsusluq xasdır ki, bu, onu sistem kimi tədqiq edilməsinə müəyyən qədər mane olur. Qeyd edilən cəhəd ondan irəli gəlir ki, dilin leksik sistemi həmişə açıq və dəyişkəndir. Bu sistemdə həm mövcud sözlərin mənalarında dəyişmələr baş verir, sözün semantikası genişlənir, sıxılır, daralır. Söz dildə işlək qatdan çıxıb lüğət fondunun passiv qatına keçir. Bunun müqabilində dilə yeni sözlər daxil olur. Dil başqa dillərdən söz alır, başqa dillərə söz verir. Bütün bu hadisələr dilin leksik sistemində daim baş verir Bir hadisə dilin inkişaf tarixinin müəyyən dövründə daha çox müşahidə olunur, başqa bir hadisə isə sanki dayanır. Başqa dildən sözalma və başqa dilə sözün keçməsi, neologizmlərin yaranması və dilin lüğət tərkibinə daxil olması kimi proseslər bir-birindən fərqli formalarda baş verir. Məlumdur ki, tatlar irandilli xalq olub Xəzəryanı ərazilərdə – İranda, Azərbaycanın şimal-şərq rayonlarında, Abşeron yarımadasında, Dağıstanın cənub-şərqində, Dərbənd və Mahaçqala şəhərlərində məskunlaşmışlar. Azərbaycan ərazisində tatlar, əsasən, respublikanın İsmayıllı, Xızı, Şamaxı, Quba, Dəvəçi və Abşeron ərazilərində daha kompakt şəkildə yaşayırlar. Bu baxımdan tat dilinin leksikologiyasının Azərbaycan ərazisində yaşayan tatların dilinə dair materiallar əsasında tədqiq olunmasına ehtiyac duyulur. Doğrudur, tat dilinin leksikasına dair bir sıra tədqiqatlar mövcuddur. Lakin bu tədqiqatlar müəyyən bir ərazi ilə məhdudlaşdırıldığından araşdırmanın başqa ərazilər üzrə aparılması tələbi meydana çıxır. Məsələyə bu yöndən yanaşmaq tat dilinin leksik fondunun ümumi mənzərəsini aydınlaşdırmaq üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanda yaşayan tatların dili Azərbaycan dili ilə daimi təmaslı əlaqədədir. Bu əlaqələr, 3 4 Gülsüm Hüseynova. Tat dilinin leksikası şübhəsiz ki, tat dilinin leksik sisteminə xüsusi təsir göstərir. Həmin təsirlərin müxtəlif aspektdən öyrənilməsi mümkündür.
    [Show full text]
  • 10. AZ.DİLÇİLİYİ PROBLERLƏRİ II.Indd
    SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ AFAD QURBANOV Azərbaycan dilçiliyi problemləri II cild Afad Qurbanov (1929–2009) Beynəlxalq və milli akademiyaların akademiki, Azərbaycanın görkəmli dilçi alimi, türkoloq və ictimai xadim, müasir Azərbaycan Əlifbasının müəllifi və Azərbaycan Onomastika Elmi Məktəbinin banisi Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Prezidentinin 121 saylı 07 mart 2019-cu il tarixli sərəncamı ilə çap olunur. Afad Qurbanovun “Seçilmiş əsərləri“ toplusunun hazırlanması üzrə məsul şəxslər: Akademik İsa Həbibbəyli Akademik Kamal Abdullayev Akademik Nizami Cəfərov Akademik Möhsün Nağısoylu Akademik Yaqub Mahmudov Afad Qurbanov. Azərbaycan dilçiliyi problemləri. II cild (2 cilddə). Bakı, 2019, 272 səh. İkinci cilddə qədim və müasir yazı problemlərinin müx- təlif məsələlərindən bəhs olunur. Azərbaycan dialektologiyası problemlərinin yeni isti qa- mət lərdə öyrənilməsi məqsədəmüvafiq hesab olunur. Əsər yazılarkən geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tu tul- muşdur. Filologiyanın müxtəlif sahələri ilə maraqlanan hər bir kəs bu əsərdən faydalana bilər. ISBN 9 789952 835830 © Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, 2019 www.afadgurbanov.az GİRİŞ Ömrünü elmə sərf edən insan heç vaxt ölmür! Məhəmməd Peyğəmbər Böyük türk dünyasının, onun zəngin tarixi keçmi- şinin öyrənilməsində qədim yazıların, yer-yurd adları- nın tədqiqi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Uzaq keçmiş- dən başlayaraq xalqın yaratdığı hər bir yer-yurd adı tariximizin unudulmaz "şahidləri"dir. Müasir dövrdə mübahisə doğuran, qaranlıq qalan məsələlərin işıqlandırılmasında bu mənbələr tutarlı əsaslar verir. İndiyə kimi türk dünyasının zəngin xə- zinəsinə aid minlərlə toponimik obyekt, onların adları, yaranma tarixi və s. cəhətləri, eləcə də onlarca mənə- vi mədəniyyət abidələri öyrənilməmiş qalmaqdadır. Diqqəti cəlb etmiş, son dərəcə maraqlı olan obyektlər- dən biri də uzaq keçmişin izlərini bu günə qədər özün- də saxlayan Cucikənd oykonimi, onun mikrotopo- nimləri və yazılı abidələridir.
    [Show full text]