2

KEDS & KESCO PRILL - QERSHOR / APRIL - JUNI / APRIL - JUNE

IntervistëIntervistë meme MehmetMehmet KoçKoç ““ KEMIKEMI HYRËHYRË NËNË DEKADËNDEKADËN EE INVESTIMEVE”INVESTIMEVE”

FEMART-FEMART- NJËNJË FESTIVALFESTIVAL 74 FAQE II VEÇANTËVEÇANTË

KEDS DHE MASHT 43 FAQE ME MARRËVESHJE BASHKËPUNIMI FAQE 39 FAQE FAQE 57 FAQE ARGËTIM / SHKENCË / KULTURË / SPORT ARGËTIM / SHKENCË KULTURË FAQE 3 FAQE FAQE 5 FAQE FAQE 21 FAQE

FJALA E DREJTORIT RREGULLAT E PËRGJEGJËSIA UDHËTIMIT PA VIZA SHOQËRORE

keds-energy.com

KEDS / KESCO KEDS

ENERGY Përmbajtja / Sadržaj / Contents

KEDS 3-4 Një rrjet modern për një Kosovë të zhvilluar / Jedna moderna mreža za jedno razvijeno Kosovo / A modern network for a developed Kosovo

EDITORIALI 5-6 Përgjegjësia është ajo që e dallon një kompani prej të tjerave / Odgovornost je ona koja razlikuje jednu kompaniju od ostalih / Responsibility is what sets a company aside from the others

INTERVISTA 8-14 Kemi hyrë në dekadën e investimeve / Ušli smo u dekadi investicija / We have entered in decade of investments

EKONOMIA 15-19 Nis integrimi i tregut të Kosovës me atë të Bashkimit Evropian / Počinje integracija tržišta Kosova sa Evropskom Zajednicom / Kosovo market integration with the European Union starts

POLITIKA NË VEND 21-23 Rregullat e udhëtimit me liberalizim të vizave / Pravila putovanja sa liberalizacijom viza / Visa liberalization traveling rules 24-27 Djaloshi i Mitrovicës, deputet në Suedi / Dečak iz Mitrovice, poslanik u Švedskoj / A boy from Mitrovica, parliament member in Sweden

POLITIKA NË BOTË 28-33 Sa po lëvizë Evropa drejt së djathtës? / Koliko ide Evropa u pravcu desnice? / How far is Europe swinging to the right?

LAJME NGA ENERGJIA 35-38 Ish ushtari i UÇK-së ndërton hidrocentral / Bivši vojnik UČK-a gradi hidroelektranu / A former KLA soldier to build a hydro power plant

SHKENCA 39-40 Kryhet terapia e parë gjenetike kundër plakjes së njeriut / Izvršena prva genetska terapija protiv starenja čoveka / First gene therapy successful against human aging 41-42 Kafsha më e hershme / Najranija životinja / The earliest animal

KULTURA 43-45 FemArt, një festival i veçantë / FemArt, jedan poseban festival / FemArt, a very special festival 46-48 Ermonela Jaho në kulmin e suksesit / Ermonela Jaho na vrhuncu uspeha / Ermonela Jaho on her peak of success

KEDS AKADEMI 49-52 Edhe një gjeneratë e suksesshme e KEDS Akademisë / Još jedna uspešna generacija KEDS Akademije / Another successful generation of KEDS Academy

RINIA 54-56 Printeri 3D, made in Kosova / Printeri 3D, made in Kosova / 3D printer, made in Kosova

ARGËTIM 57-61 Horoskopi kinez – viti 2016 është viti i majmunit të kuq / Kineski horoskop– godina 2016 je godina crvenog Majmuna / Chinese horoscope – the year of the red monkey

ZHVILLIMET NË KEDS 63-68 Investimet në rrjet / Investicije u mrezi / Investments in the network 68-71 KEDS nëpër komuna / KEDS po opštinama / KEDS meetings with municipalities 72-73 KEDS dhe MASHT me marrëveshje bashkëpunimi / KEDS i MONT sa sporazum o saradnji / KEDS and MEST with a cooperation agreement

SPORT 74-77 Granit Xhaka, futbollisti më i shtrenjtë shqiptar / Granit Xhaka, naskuplji albanski fudbaler / Granit Xhaka, the most expensive albanian soccer player

*Shënim / Beleska / Note Shqip / Srpski / English

Implementuar nga: Implementira: Implemented from: ProCon Group LLC ProCon Group LLC ProCon Group LLC 02 NJË RRJET MODERN PËR NJË KOSOVË TË KEDS ENERGY ZHVILLUAR JEDNA MODERNA MREŽA ZA JEDNO RAZVIJENO KOSOVO A MODERN NETWORK FOR A DEVELOPED KOSOVO

George Karagutoff George Karagutoff George Karagutoff Drejtor Ekzekutiv, KEDS Generalni Direktor, KEDS CEO, KEDS

KEDS mori përsipër menaxhimin e rrjetit KEDS je preuzeo menadžiranje distrib- KEDS took over the management of të shpërndarjes në Kosovë vetëm rreth utivne mreže na Kosovu sa tri godine the distribution network in Kosovo just tre vjet më parë, dhe siç e dini shumë pre, I kao što mnogi od vas znaju, about three years ago, and as many nga ju, kemi pasur një sfidë të madhe imali smo jedn veliki izazov ispred. Mi of you know, we had a great challenge përpara. Ne si kompani ishim shumë të kao kompanija bili smo svesni za ovaj ahead. We as company were very much vetëdijshëm për këtë sfidë, por ne kemi izazov, ali smo ovaj izazov pretvorili u aware of this challenge, but rather than kthyer këtë sfidë në një mundësi për të mogućnost da izvršimo promene. shying away, we made this challenge bërë një ndryshim. Dhe ne besojmë se an opportunity to make a difference. kemi filluar të bëjmë ndryshimin që nga Mi verujemo da smo počeli da pravimo dita e parë. promene još od prvog dana. Naši zadat- And we believe we started to make ci na početku su bili da intervenišemo a difference from day one. Our tasks Detyrat tona fillimisht ishin për të u zonama gde je bila potrebna hitna initially were to intervene in areas that ndërhyrë në zonat ku nevojitej intervencija I to smo radili svakog dana needed emergent attention and we intervenim emergjent, dhe ne e bëmë od kada smo počeli da menadžiramo did so every day since we started to këtë për çdo ditë prej se kemi filluar të distributivnu mrežu. manage the distribution network. menaxhojmë rrjetin e shpërndarjes. Isovremeno mi smo bili svesni da je Por në të njëjtën kohë ne kemi qenë mreža imala potrebe za jedan siste- However at the same time, we were shumë të vetëdijshëm se rrjeti kishte matski pristup I zasnovano na profesio- very much aware that the network nevojë për një qasje sistematike nalnoj analizi na način da možemo da needed a systematic approach that is që është i bazuar në një analizë pružimo najbolje građanima Kosova. based on a professional analysis so we

03 KEDS

ENERGY

profesionale, në mënyrë që ne të mund Zbog ovog razloga, u tenoj saradnji could deliver the best to the Kosovo’s t’u ofrojmë më të mirën qytetarëve të sa našim partnerima iz energetske citizens. Kosovës. zajednice, kao RUE I ostali, angažovali For this reason, in close coordination smo jednu od najpoznatijih kompanija with our partners from the energy Për këtë arsye, në bashkëpunim u svetu , Åf, da bi razvio plan razvoja community, such as ERO and others, të ngushtë me partnerët tanë nga energetske mreže. we engaged one of the most reputable komuniteti energjetik, si ZRrE dhe companies in the world, Åf, to develop të tjerë, kemi angazhuar një nga Ovaj plan je sačinjen imajuči u vidu dva the energy network development plan. kompanitë më të njohura në botë, Åf, glavna faktora koji su ukorenjeni u viziji për të zhvilluar planin e zhvillimit të I misiji naše kompanije: This plan was developed by bearing in rrjetit të shpërndarjes të energjisë. • Kako možemo imati mogući pozitivni mind two key factors that are ingrained uticaj za stanovništvo Kosova? in our company’s vision and mission: Ky plan është hartuar duke pasur • Koja je najbolja tehnologija I tehnika •How can we have the best possible parasysh dy faktorët kryesorë që janë raspoloživa za modernizaciju mreže? positive impact for the people of rrënjosur në vizionin dhe misionin e Kosovo? kompanisë sonë: Mi kao kompanija, odgovornost prema •What is the best available technology • Si mund të kemi ndikimin më pozitiv të našim potrošačima uzimao veoma oz- and techniques for modernizing the mundshëm për popullin e Kosovës? biljno I ja verujem da sa ovim razvojnim network? • Cila është teknologjia dhe teknika më planom dokazujemo da smo mi pružili e mirë në dispozicion për modernizimin ovu odgovornost. We as company take the responsibility e rrjetit? towards our consumers very seriously Do 2025 godine, kao što možete videti and I believe that with this development Ne si kompani, përgjegjësinë ndaj u ovom planu imaćemo: plan, we are proving that we deliver on konsumatorëve tonë e marrim shumë • Do 300 miliona € investicija that responsibility. seriozisht dhe unë besoj se me këtë • 1700 novih transformatora plan zhvillimor jemi duke dëshmuar se • 2000 km novih linija By 2025, we will have: ne kemi ofruar këtë përgjegjësi. • Restrikciju tehničkih gubitaka od •Up to 300 million € Investments 15.42% na 9.2% •1700 new transformers Deri në vitin 2025, siç mund të shihni ju, • Veliki tehnički kvalitet I izdržljivuOFF mrežu •2000 km of new lines në këtë plan do të kemi: kao I mnoge koristi za svakog po- •Reduction of technical losses from • Deri në 300 milionë euro investime trošača na Kosovu. 15.42% to 9.2% • 1700 transformatorë të ri •Higher Technical Quality and Reliable • 2000 km linja të reja Mi snažno verujemo da ovaj razvojni Network and many more benefits for • Reduktimi i humbjeve teknike nga plan reflektuje filozofiju I našu misiju za every consumer in Kosovo. 15.42% në 9.2% jednu modernu I izdržljivu energetsku • Cilësi të lartë teknike dhe rrjet të mrežu za stanovništvo Kosova. qëndrueshëm, si dhe shumë më shumë We strongly believe that this përfitime për çdo konsumator në Mi ćemo nastaviti sa našim naporima development plan, embraces our Kosovë. da bi poboljšali usluge koje mi pružamo philosophy and mission for a modern za potrošače obezbedeći da se Kosovo and reliable energy network for the Ne besojmë fuqimisht se ky plan uslužuje na nivou ne samo kao u mesti- people of Kosovo. zhvillimor pasqyron filozofinë dhe ma regiona, ali upoređujuće sa razvijen- misionin tonë për një rrjet modern im evropskim zemljama. We will continue in our efforts to dhe të qëndrueshëm të energjisë për improve on the service we provide for popullin e Kosovës. the consumers ensuring that Kosovo is served at the level not only compared Ne do të vazhdojmë përpjekjet tona për with the countries in the region but të përmirësuar shërbimet që ne ofrojmë comparable to developed European për konsumatorët, duke siguruar se countries. Kosova është duke u shërbyer në nivel jo vetëm të vendeve të rajonit, por të krahasueshme me vendet e zhvilluara evropiane.

04 PËRGJEGJËSIA ËSHTË AJO QË E DALLON EDITORIALI ENERGY NJË KOMPANI PREJ TË TJERAVE ODGOVORNOST JE ONA KOJA RAZLIKUJE JEDNU KOMPANIJU OD OSTALIH RESPONSIBILITY IS WHAT SETS A COMPANY ASIDE FROM THE OTHERS

Serhat Dinç Serhat Dinç Serhat Dinç Zëvendës Menaxher Gjeneral në Zamenik Generalnog Menadžera u Deputy General Manager of LIMAK LIMAK ENERGY dhe anëtar i Bordit LIMAK ENERGY I izveršni član Borda ENERGY and Executive Board Member Ekzekutiv të KEDS KEDS-a of KEDS

Bota po përjeton zhvillimin më të lartë Svet doživljava najveći razvoj u svojoj The world is witnessing the highest në historinë e saj. Shpikjet e shpejta istoriji. Brza otkrića na neverovatan development in its history. Rapid në një mënyrë të pabesueshme po naćin menjaju način živiota, način kako inventions in an incredible way are ndryshojnë mënyrën se si jetojmë, pravimo biznis, i način kako tretiramo changing the way we live, the way we mënyrën se si bëjmë biznes, dhe jedan–drugog. do business, and the way we deal with mënyrën se si e trajtojmë njëri-tjetrin. each other. Ovaj razvoj istovremeno dovodi nas Ky zhvillim në të njëjtën kohë po bliže jedni-drugom, nezavisno gde živi- This development at the same time na sjellë më afër me njëri-tjetrin, mo. Tehnologija je omogućila da se svi is bringing us closer to each other, pavarësisht se ku jetojmë. Teknologjia osećamo kao da smo u istoj sobi neza- regardless where we live. Whether we ka bërë të mundur që ne të gjithë visno da živimo u raznim kontinentima live in different continents or different të ndjehemi sikur jemi në të njëjtën ili raznim mestima. Sve ove razvoje i countries, the technology has made it dhomë, pavarësisht se jetojmë në napredovanja su pridoneli o neophod- possible that we all feel like we are in kontinente të ndryshme apo vende nosti da mi pokažemo odgovornost, the same room. All these developments të ndryshme. Të gjitha këto zhvillime osećajnost i brigu za jedan-drugog. and advancements have brought dhe avancime kanë sjellë mbi ne upon the necessity that we show domosdoshmërinë që të tregojmë Mi kao kompanija smo prihvatili ove responsibility, compassion and caring përgjegjësi, dhembshuri dhe kujdes për razvoje nesamo u našem svakodnev- for each other. njëri-tjetrin.

05 EDITORIALI

ENERGY

Ne si kompani kemi përqafuar nom radu nego takođe i pokazivajući We as company have embraced these këto zhvillime jo vetëm në punën e odgovornost prema društvu. Još od developments not only in our daily work përditshme, por gjithashtu edhe duke početka našeg rada na kosovu, naša but also by showing our responsibility treguar përgjegjësi krahas shoqërisë. filozofija je zasnovana da radimo pozi- towards the society. From the beginning Që nga fillimi i punës tonë në Kosovë, tivne promene za ljude koje uslužujemo of our operation in Kosovo, our filozofia jonë është bazuar që të bëjmë i to postižemo na odgovoran način. philosophy was based in making a ndryshime pozitive për njerëzit të cilëve Mi smo oduševljeni pozitivnom energi- difference for the people we are serving, u shërbejmë, dhe këtë ta arrijmë në jom koju su ljudi na Kosovu pokazali, and do so in a responsible way. mënyrë të përgjegjshme. naročito omladina. Ovi mladi i mlade su We were amazed with the positive najbolja imovina ove zemlje, ali istovre- energy the people of Kosovo showed, Ne jemi mahnitur me energjinë pozitive meno smo videli da oni nemaju mnogo especially the youth. These young men që njerëzit në Kosovë kanë treguar, mogućnosti. Zbog tog razloga otvaranje and women we believe are the best posaçërisht rinia. Këta të rinj dhe të novih mogućnosti za ove mlade, postala asset of this country, but at the same reja janë aseti më i mirë i këtij vendi, je obaveza za nas. U ovom obliku rođe- time we saw that they did not have a por në të njëjtën kohë pamë që ata nuk na je Akademija KEDS, i ove godine mi lot of opportunities. Therefore opening kanë shumë mundësi. Për këtë arsye slavimo diplomiranje treće generacije. opportunities for these young men hapja e mundësive për këta të rinj dhe and women became a compassionate të reja, u bë obligim i qëlluar për ne. Në Mladi koji su prošli ovu akademiju, obligation for us. That’s how KEDS këtë formë lindi KEDS Akademia , dhe sada prave promene u profesijama Academy was born and this year we are këtë vit ne po festojmë diplomimin e gde su angažovani. Mi imamo sreće celebrating the graduation of the third gjeneratës së tretë. da su mnogi od njuh zaposleni u našoj generation. kompaniji i neki od njih sada su izdignuti Të rinjtë që kanë vijuar këtë Akademi, u poziciji. The youth who have attended this tanimë po bëjnë ndryshime në academy are already making a profesionet që janë angazhuar. Ne Mi smo svesni da nismo rešili sve difference in the professions they jemi me fat që shumë nga ta janë të probleme sa kojima se zemlja suočava, are engaged. We are fortunate to punësuar në kompaninë tonë dhe disa ali smo srečni da smo pokazali odgov- have many of them employed in our prej tyre tashmë veç janë ngritur në ornost. Takođe i naša posvećenost se company, and some have already been pozitë. povećava još više. promoted to managerial positions. Dok mi pružamo mogućnost iskustva We are very much aware that we did Ne jemi të vetëdijshëm që nuk kemi ovim mladima, mi takođe i učimi njih. not solve all the challenges a country zgjidhur të gjitha problemet me të cilat Oni nam pokazuju šta možemo da faces, but we are glad that we showed përballet vendi, por ne jemi të lumtur uradimo da bi ispunili našu misiju kao our responsibility. Even more so since që kemi treguar përgjegjësi. Gjithashtu odgovorna kompanija i da poboljšamo our commitment is growing even edhe përkushtimi ynë po rritet edhe më metode i način našeg rada u ovo novo greater. shumë. vreme, jer su mladi često bolje informis- aniji od nas. While we are offering an opportunity to Derisa ne po u ofrojmë mundësi build their experience to these youth, eksperience këtyre të rinjve, ne Na kraju, oni nam pokazuju kako treba we are learning from them as well. They gjithashtu edhe po mësojmë nga ta. da budemo otvorenije pameti sa mladi- are showing us what we could do more Ata po na tregojnë ne se çka mund të ma u načinu razmišljanja. Upravo ovo je to fulfill our mission as a responsible bëjmë që të përmbushim misionin tonë to što nas čini različitim, jer odgovornost company, and how to improve our ways si kompani e përgjegjshme dhe si t’i prema društvu danas, nije nešto što and methods in the new age, where the përmirësojmë metodat dhe mënyrat ti radiš da se osećaš bolje, nego je to youth often are more informed than the tona të punuarit në këtë kohë të re, jedan potreban rad za jednu uspešnu rest of us. In sum, they are showing us sepse të rinjtë shpesh janë më të kompaniju. to keep an open mind and a youthful informuar sesa ne. way of thinking. And this is what makes us different, because responsibility Në fund, ata po na tregojnë ne se si towards society today is not something duhet të jemi më mendjehapur dhe you do to make yourself feel good but të rinj në mënyrën e të menduarit. rather a necessary task for a successful Pikërisht kjo është ajo çka na bënë company. neve ndryshe, sepse përgjegjësia krahas shoqërisë sot, nuk është diçka që ti e bën të ndihesh mirë, por është një punë e nevojshme për një kompani të suksesshme.

06 EDITORIALI

KEMI HYRË NË DEKADËN E INVESTIMEVE INTERVISTA

ENERGY UŠLI SMO U DEKADI INVESTICIJA WE HAVE ENTERED IN DECADE OF INVESTMENTS

MEHMET KOÇ

Drejtori Ekzekutiv Izvršni Direktor u Executive Director of i Divizionit të Diviziji Distribucije u Distribution Division in KEDS Shpërndarjes në KEDS KEDS

Plani Investiv i KEDS-it parasheh Investicioni Plan KEDS-a predviđa Investment plan of KEDS foresees the vendosjen e 3500 trafove të reja dhe postavljanje 3500 novih trafoa i zamenu installation of 3500 new substations zëvëndësimin e atyre ekzistente, mbi onih postojećih, iznad 2000 kilometara and replacing the existing ones, more 2000 kilometra rrjet të ri, intervenimin novog kabla, intervenciju u stotinu than 2000 kilometers of new network, në qindra lokalitete. Kjo dotë arrihet lokaliteta. Ove će biti postignuto preko and intervention in hundreds of me anë të investimeve që shkojnë në investicija koje idu na 300 miliona eura locations. This will be achieved through 300 milionë euro deri me 2025. Pas do 2025. Nakon ovih investicija, Distrib- investments that reach 300 million euro këtyre investimeve, Rrjeti Distributiv utivna mreža će imati novi izgled, dok until 2025. After these investments, do të ketë pamje të re, përderisa će svi potrošači imati kvalitetnije usluge. distribution network will have new look, të gjithë konsumatorët do të kenë U vezi sa ovim planom govori Izvršni while all customers will have quality shërbime kualitative. Lidhur me këtë Direktor u Diviziji Distribucije u KEDS, services. Related to this plan speaks plan flet Drejtori Ekzekutiv të Divizionit g. Mehmet Koç. Executive Director of Distribution të Shpërndarjes në KEDS, z. Mehmet Division in KEDS, Mr. Mehmet Koç. Koç.

08 INTERVISTA

ENERGY

Pas një punë intensive dyvjeçare në Nakon dvogodišnjeg intenzivnog rada After a two years intensive work in terren, krahas investimeve emergjente, na terenu, preko urgentnih investicija, the field, besides investments that KEDS ka përgatitur edhe Planin Investiv KEDS je pripremio i 10 godišnji Inves- were urgently needed, KEDS has 10 vjeçar që do të trasojë rrugën e ticioni Plan koji će trasirati razvojni put completed a 10-year Investment Plan zhvillimit të rrjetit energjetik deri me razvoja električne mreže do 2025. Tu se that will pave the way for energy 2025. Aty parashihen në detaje ku do u detalje predviđa gde će se interveni- network development until 2025. There të intervenohet duke përfshirë secilen sati obuhvatajući svako naselje svak- is foreseen in details where will be lagje të secilit qytet apo fshat, ku do të og grada ili sela, gdfe će se postaviti intervened including each neighborhood vendosen trafo të reja, rrjet i ri, ku do të novi trafoi, nova mreža, gde će imati of each city and village, where will be ketë intervenime për përforcim të rrjetit intervencija u pojaćavanju mreže ili put new substations, the new network, apo zëvendësim të pajisjeve ekzistente. zameni postojeće opreme. Sve ovo je where will be interventions to strengthen E gjithë kjo është arritur falë angazhimit postignuto zahvaljujući maksimalnom the network or replacement of existing maksimal të Drejtorit Ekzekutiv të angažovanju Izvršnog Direktora u Div- equipment. All this was achieved under Divizionit të Shpërndarjes, z. Mehmet iziji Distribucije, g. Mehmet Koç. the leadership of the Executive Director Koç. of the Distribution Division, Mr. Mehmet Energy:G. Koç, možete li objasniti Koç. Energy: Z. Koç, a mund të na shpjegoni zašto se pripremili ovaj plan? pse e keni përgatitur këtë plan? Mehmet Koç: Ovaj plan je pripremljen Energy: Mr. Koç, can you explain us Mehmet Koç: Ky plan është përgatitur videći potrebu Kosova za investicijama why did you prepare this plan? duke e parë nevojën e Kosovës për u distributivnoj mreži. Mi smo počeli sa Mehmet Koç: This plan was prepared investime në rrjetin e shpërndarjes. investicijama preuzimajući odgovornost by seeing the need of Kosovo for Ne filluam me investime me të marrë u sektoru distribucije električne energije, investment in distribution network. We përgjegjësitë në sektorin e shpërndarjes ali intervencije su bile više urgentne started with investments after taking së energjisë elektrike, por intervenimet prirode, pošto mreža koju smo nasledili responsibilities in sector of electricity ishin më tepër të natyrës emergjente, bila je stvarno u teškom stanju. distribution, but interventions were pasi rrjeti që e kishim trashëguar ishte Uporedo ovim investicijama, od kojih more of the emergency nature, since vërtetë në një gjendje të rëndë. danas imaju kvalitetne usluge hiljade i network we inherited was really in poor Krahas këtyre investimeve, prej hiljade građana, mi smo počeli i analize condition. të cilave sot përfitojnë shërbime na terenu da bi sačinili još janiji pregled Along with these investments, from

09 INTERVISTA

ENERGY

kualitative mijëra e mijëra qytetarë, ne gde treba da se interveniše na način which today thousands of citizens filluam edhe analizat në terren për të da imamo standardizaciju usluga širom benefit quality services, we started krijuar një pasqyrë edhe më të qartë zemlje i smanjivanje gubitaka na maksi- also analysis in the field to create ku duhet intervenuar në mënyrë që mumu, kao tehničke tako i one komer- even clearer picture of places where të ketë standardizim të shërbimeve cijalne. Za to smo i angažovali švedsku must be intervened in order to have anekënd vendit dhe të ulën humbjet në kompaniju sa globalnim operiranjem ÅF standardization of services around the maksimum, si ato teknike, ashtu edhe da sačini Razvojni Plan za Distributivnu country and to decrease technical and ato komerciale. Për këtë angazhuam Mrežu. commercial losses. For this we engaged edhe kompaninë suedeze me operim also Swedish company with global global ÅF që të përpilonte Planin Energy: Šta se cilja ovim planom? operation ÅF to develop a Development Zhvillimor për Rrjetin e Shpërndarjes. Mehmet Koç: Ovim planom glavni cilj Plan for Distribution Network. je poboljšanje usluga za sve potrošače Energy: Çka synohet me këtë plan? preko najboljih tehnika i tehnologije Energy: What are the objectives of this Mehmet Koç: Me këtë plan synim za modernizaciju mreže. Dakle, svaki plan? kryesor është përmirësimi i shërbimeve potrošač će osetiti ruku KEDS-a, Mehmet Koç: This plan aims to për të gjithë konsumatorët përmes na celoj teritoriji zemlje. Specifično, improve services for all customers teknologjisë dhe teknikave më të potrošači neće imati više pad napona through best technologies and mira për modernizimin e rrjetit. Pra, u linijama Srednjeg Napona, KEDS će techniques for modernization of the secili konsumator do të ndjejë dorën proširiti i pojačati mrežu uporedo raz- network. So every customer will feel e KEDS-it, në tërë territorin e vendit. voju ekonomije i demografskih pokreta the hand of KEDS, in whole parts of Specifikisht, kualiteti i furnizimit do stanovništva, takođe će biti preduzete the country. Specifically, the quality of të rritet për konsumatorët, rënjet e dodatne preventivne mere da bi imali supply will increase, voltage drops in tensionit në linjat e Tensionit të Mesëm što manje uticaja od spoljnih faktora, lines of medium voltage will improve, do të përmirësohen sikurse ndalesat kao što su one atmosferske. interruptions due to the overloads do të zvogëlohen, KEDS do të zgjerojë will decrease, KEDS will extend dhe përforcojë rrjetin krahas zhvillimit të Energy: Šta se konkretno predviđa za and strengthen the network along ekonomisë dhe lëvizjeve demografike të investiranje? with economic development and popullatës, sikurse do të merren masa Mehmet Koç: Na celoj teritoriji zemlje demographic movements of population, të shtuara preventive që të ketë ndikim će biti postavljeno 3500 novih trafoa, as will be undertaken additional sa më të vogël nga faktorët e jashtëm, koji će biti dodatni trafoi ili će zameniti preventive measures to have less siç janë ata atmosferikë. one postojeće koje su zastarele i ne influence from external factors.

10 INTERVISTA

ENERGY

Energy: Çfarë parashihet konkretisht të investohet? Mehmet Koç: Në tërë territorin e vendit do të vendosën 3500 trafo të reja, të cilat do të jenë trafo shtesë apo do t’i zëvëndësojnë ato ekzistente të cilat janë të vjetëruara dhe nuk e përballojnë kërkesën për shërbime. Në të njëjtën kohë parashihet edhe shtrirja e mbi 2000 kilometrave rrjet të ri, të cilat brenda një përiudhë të shkurtër kohore do t’ia ndryshojnë komplet pamjen rrjetit distributiv të Kosovës. Pra, në rrjetin ku nuk është investuar thuajse për 30 vjet, në atë që ne e kemi quajtur ‘dekada e investimeve’ do të ketë ndryshime për të mirë gjithkund dhe do të investohet në secilin cep të vendit.

Energy: Plani ka edhe koston e tij, sa është ajo? Mehmet Koç: Konzorciumi Calik/Limak me të marr përsipër distribucionin ka bërë një premtim: për 15 vjetët e ardhshëm do të investojnë 300 milionë euro. Unë i siguroj se kjo shumë do të investohet deri me 2025, pra premtimi do të përmbushet, madje para kohe. E gjithë kjo bëhet odljevaju potrebu za usluge. Istovreme- Energy: What kinds of investments are që qytetarët të marrin shërbime no se predviđa i polaganje iznad 2000 planed specifically? kualitative dhe të kemi një rrjet kilometara nove mreže, koje će unutar Mehmet Koç: There will be installed modern ashtu siç e meriton kjo jednog kratkog vremenskog perioda 3500 new substations, which will be popullatë dhe ekonomia e Kosovës. kompletno promeniti izgled distributivne additional substations or will replace the mreže Kosova. Dakle, u mreži gde nije existing ones which are old and cannot Energy: Implementimi i planit investirano takoreći 30 godina, mi smo support the demand for services. At the do të mirëpritet sigurisht nga to nazvali ‘dekada investicija’ će imati same time there is foreseen over 2000 konsumatorët, por mund të hasë promena na bolje svuda i biće investira- kilometers of new network, which within edhe në pengesa. Çka keni no u svakom delu zemlje. short time period will change completely ndërmarrë që ato të evitohen? the look of Kosovo distribution Mehmet Koç: Gjatë përpilimit të Energy: Plan ima i svoje troškove, network. So in the network that was planit ne kemi qenë në kontakt të koliki su oni? not invested for almost 30 year, will vazhdueshëm me të gjitha komunat Mehmet Koç: Konzorcijum Calik/Limak happen good changes and there will e Kosovës, Zyrën e Rregullatorit të sa preuzimanjem u nadzor distribucije be investments in every corner of the Energjisë dhe të gjitha institucionet je dao obećanje: za 15 budućih godina country during what we call “the decade tjera relevante. Ky plan është će investirati 300 miliona eura. Ja vam of investments”. ndërtuar në partneritet me ta. Me obezbeđujem da će ovaj iznos biti inve- këtë, dua të them se gjatë përpilimit stiran do 2025 godine, dakle obećanje Energy: What is the cost of the plan? të tij, janë marrë në konsideratë će biti ispunjeno, čak pre vremena. Sve Mehmet Koç: Consortium Calik/Limak kërkesat e të gjitha palëve, prandaj ovo što se radi za građene da bi imali after taking over distribution has made gjatë implementimit të tij, ne do të kvalitetnije usluge i da bi imali jednu one commitment: for next 15 years kemi partneritetin e tyre. Të gjitha modernu mrežu kako zaslužuje ovo there will be invested 300 million Euros. komunat dhe të gjitha institucionet stanovništvo i ekonomija Kosova. I ensure you that this amount will be e dinë se ky plan është bërë për invested until 2025, so the promise will be fulfilled, even before that time.

11 INTERVISTA

ENERGY

All this is done to provide better quality services for citizens and to have a modern network as citizens and economy of Kosovo deserves.

Energy: The implementation of the plan is surely welcomed by consumers but it might face obstacles. What did you undertake to avoid them? Mehmet Koç: During compiling of plan we were in continuous contact with all Municipalities of Kosovo, Energy Regulatory Office and all other relevant institutions. This plan was built in partnership with them. I want to say that during compiling of the plan there were considered the requests of all parties, therefore during the implementation phase we will have their partnership. All municipalities and all institutions know that this plan was done for benefits of citizens and economic of Kosovo. There was no lack of engagement and support, and we expect to continue during the implementation. Everything which is done for country’s benefit must të përfituar populli dhe ekonomia e Energy: Implementaciji plana biće sig- have support by all means. Kosovës. Nuk ka munguar angazhimi urno dobrodošla od potrošača, ali može dhe përkrahja, dhe presim që e njëjta naići i na smetnje. Šta ste preduzeli da Energy: But, there were some të vazhdojë edhe në implementimin se one spreče? obstacles from different people. praktik të tij. Çdo gjë që bëhet për Mehmet Koç: Tokom sačinjavanja How did these obstacles përfitimin e vendit, duhet të ketë plana mi smo bili u neprestanom kon- overcome with the respective përkrahje maksimale. taktu sa svim opštinama na Kosovu, municipalities? Regulatornim Uredom za Energiju i Mehmet Koç: Yes, this is true. Energy: Por, pengesa të ndryshme svim ostalim relevantnim institucijama. But we did not stay idly. By seeing ka pasur në të kaluarën nga individë Ovaj plan je izgrađen u partneritetu this situation, we were in the field të ndryshëm. Si u tejkaluan ato në sa njima. Sa ovim, želim da kažem da every day and we managed to bashkëpunim me komunat përkatëse? tokom njegovog sačinjavanja, uzete su convince citizens that everything Mehmet Koç: Po, kjo është e vërtetë. u obzir svi zahtevi stranaka, zato tokom is being done for their benefit. Of Por, ne nuk kemi ndenjur duarkryq. njegove implementacije, mi ćemo imati course, municipalities had a very Duke e parë këtë situatë, ne kemi njihov partneritet. Sve opštine i sve important role in these cases. This qenë çdo ditë në terren dhe kemi institucije znaju da je ovaj plan urađen was achieved as a result of daily arritur t’i bindim qytetarët, se gjithçka u korist naroda ekonomije Kosova. meetings throughout the country. po bëhet për të mirën e tyre. Natyrisht, Nije nedostajalo angažovanje i podrš- We have showed determination rol të rëndësishëm në këtë mes kanë ka, i očekujemo da se ista nastavi i u and as a result of this for a very pasur edhe komunat e ndryshme njegovoj praktičnoj imlementaciji. Sve short period of time we have nëpër Kosovë me të cilat kemi arritur što se radi u korist zemlje, treba da ima implemented hundreds of projects bashkëpunim të mirë. Kjo është arritur maksimalnu podršku. though Kosovo. The hope was falë takimeve të përditshme anekënd back for many people. There vendit. Kemi treguar vendosmëri dhe Energy: Ali, razne smetnje je bilo u were investments in areas where si rrjedhojë e kësaj për një periudhë prošlosti od raznih osoba. Kako ste shumë të shkurtër kohore janë prevazišli to u saradnji sa odgovara- jučim opštinama?

12 INTERVISTA

ENERGY

implementuar qindra projekte në të Mehmet Koç: Da, to je istina. Ali, mi was not invested for decades. Voltage gjithë Kosovën. Shumë njerëzve u nismo stajali ukrštenih ruku. Videvši ovu dropped significantly under allowed është rikthyer shpresa. Është investuar situaciju, mi smo svakog dana bili na norms and we could not tolerate that fuqishëm aty ku nuk ishte investuar terenu i uspeli da ubedimo građane, da situation. The benefits were multisided. dekada me radhë. Tensioni binte sve se radi za njihovo dobro. Prirodno, The investments have decreased dukshëm nën normat e lejuara dhe ne važnu ulogu o ovoj sredini su imale the technical and commercial losses. nuk mund të toleronim një situatë të i razne opštine po Kosovu sa kojima Consumers benefit mostly from the tillë. Benefitet ishin të shumanshme. Ato smo postigli dobru saradnju. Ovo je decrease of losses, who receive better kanë ulur si humbjet teknike ashtu edhe postignuto zahvaljujući svakodnevnim and cheaper services. ato komerciale. Nga kjo ulje përfitojnë susretima širom zemlje. Pokazali smo Now, with the investment plan, this më së tepërmi konsumatorët, të cilët odlučnost i kao posledica ovoga za pace will accelerate. We are committed marrin shërbime më kualitative dhe më jedan veoma kratak vremenski period to create an optimal environment of të lira. implementirana na stotinu projekta operation and for this we have built Tash, me Planin Investiv, kjo tempo širom Kosova. Mnogim ljudima je vrače- many bridges and created many vetëm sa do të përshpejtohet. Ne jemi na nada. Snažno je investirano tamo cooperating partners. The path will not të vendosur që të krijojmë një ambient gde nije investirano dekadama redom. be easy, but when commitment and optimal të operimit dhe për këtë kemi Napon je padao vidljivo ispod dozvol- determination to reach one target exist, ndërtuar shumë ura dhe kemi krijuar jenih normi i mi nismo mogli tolerisati then everything else is easier. shumë partnerë bashkëpunimi. Rruga jednu sličnu situaciju. Beneficije su bile sërish nuk do të jetë e lehtë, por kur mnogostruke. One su smanjile tehničke Energy: What does this plan mean for ekziston përkushtimi dhe vendosmëria gubitke tako i one komercijalne. Od ovih Kosovo economy? për të arritur në një cak, atëherë smanjenja najviše koristi imaju po- Mehmet Koç: Economy, respectively gjithçka tjetër është më e lehtë. trošači, koji dobijaju kvalitetnije i jeftinije businesses will have better electricity usluge. supply. At the same time, we will Energy: Çka do të thotë ky plan për Sada, sa Investicionim Planom, ovaj undertake many tasks with contractors ekonominë e Kosovës? tempo će se samo ubrzati. Mi smo and this presents direct increase of Mehmet Koç: Ekonomia, përkatësisht odlučni da stvorimo jedan optimalni employment. Therefore, it can be said bizneset do të kenë siguri shumë më të ambijenat operiranja i zato smo izgradili that KEDS beside electricity distribution,

13 INTERVISTA

ENERGY

madhe të furnizimit. Të njëjtën kohë, ne mnoge mostove i stvorili smo mnoge is also playing an important role in shumë punë i kryejmë me kontraktorë, partnere za saradnju. Put ponovo neće social–economic aspect. In a country e kjo paraqet rritje direkte të punësimit. biti lak, ali kada postoji posvećenost i that unemployment is very high, one Prandaj, mund të thuhet se KEDS pos odlučnost da bi postigli jedan cilj, onda more employed means a lot, it means funksionit të distribuimit të energjisë sve drugo je lakše. that one family has greater welfare. elektrike, po luan rol të rëndësishëm When there are hundreds of workplaces edhe në aspektin socio-ekonomik. Në Energy: Šta znači ovaj plan za created and developed dozens of një vend ku papunësia është në nivel ekonomiju Kosova? businesses, then it is understood that shumë të lartë, një i punësuar më tepër Mehmet Koç: Ekonomija, tačnije we have touched directly hundreds of do të thotë shumë, do të thotë se një biznisi će imati veću bezbednost u families. And, indirectly there is affected familje ka mirëqenie më të madhe, apo snabdevanju. Istovremeno, mi mnoge and increased the welfare of many del prej varfërisë. E kur krijohen qindra poslove završavamo sa ugovoračima, others. Without doubts this plan has vende pune dhe zhvillohen dhjetëra i to predstavlja direktno povećanje also this purpose: to strongly influence biznese, atëherë nënkupton se ne kemi zapošljavanja. Zato, može se raći da the development of Kosovo. prekur direkt qindra familje. Indirekt KEDS osim funkcionisanja distribuci- preken dhe rritet mirëqenia e shumë je električnom energijom, igra važnu më shumë të tjerave. Padyshim, ky plan ulogu u socio-ekonomskom aspektu. ka edhe këtë qëllim, pra që të ndikojë U jednom mestu gde je nezaposlenost fuqishëm në zhvillimin e Kosovës. u veoma visokom nivou, jedan zapos- leni više znači mnogo, znači da jedna porodica ima više dobrobiti, ili izlazi iz siromaštva. Kada se stvore stotinu radnih mesta i razviju desetak biznisa, onda se podrazumeva da smo direkt- no dotakli stotinu porodica. Indirektno se dotiču i povećava se blagostanje mnogih drugih. Nesumnijvo, ovaj plan ima i ovaj cilj, dakle da snažno utiče u razvoju Kosova.

14 NIS INTEGRIMI I TREGUT TË KOSOVËS ME EKONOMIA ENERGY ATË TË BASHKIMIT EVROPIAN POČINJE INTEGRACIJA TRŽIŠTA KOSOVA SA EVROPSKOM ZAJEDNICOM KOSOVO MARKET INTEGRATION WITH THE EUROPEAN UNION STARTS

15 ENERGY Bashkimit Evropian. Doganën eKosovësme28doganat MSA llogaritetseebëntëbarabartë të BE-sëqëimportohennëKosovë. kosovare qënisëndrejtBE-së,siato taksat doganoretëshumëprodukteve Marrëveshja parashehliriminnga Mustafa. vjet qëngasot”,kathënëkryeministri periudhe kohore,jomëtëgjatëse10 tregun epërbashkëttëBE-sëgjatënjë si dhetëforcojëintegriminesajnë tranzicionin ekonomiktëKosovës, “Kjo Marrëveshjesynontëmbështesë dhe social. fillon njëkapitulltëzhvillimitekonomik ka thënëseRepublikëneKosovëspo Kryeministri IsaMustafa,mekëtërast Kosovën. vlerësuar simarrëveshjehistorikepër Implementimi ikësajmarrëveshjeështë së Stabilizim Asociimit (MSA). implementimi iMarrëveshjes Më 1prillzyrtarishtkafilluar na EvropskeZajednice. da izjednačiCarineKosovasa28cari- koje seuvozenaKosovu.MSA računa voda kojiidupremaEZ,kaoioneizEZ carinskih taksimnogihkosovskihproiz- Sporazum predviđaoslobađanjeod rekao jepremijerMustafa. oda nedužeod10godinadanas”, sa EZtokomjednogvremenskogperi- njenu integracijuuzajedničkomtržištu omsku tranzicijuKosova,kaoidaojača “Ovaj Sporazumciljadapodržiekon- nog razvoja. novim poglavljemekonomskogisocijal- rekao daRepublikaKosovopoćinjesa Premijer IsaMustafa,ovimslučajemje sporazum zaKosovo. sporazuma jeocenjenakaoistorijski Asocijaciji (MSA).Implementacijaovog mentacija SporazumaoStabilizacijii 1 aprilazvaničnopočelajeimple- Customs. position withthe28EUmembers place KosovoCustomsinanequal imported fromEUinKosovo.MSA will towards theEU,asthosebeing like thosebeingexportedfromKosovo interest ofcustomdutiesforproducts limiting theamountandvalue The agreementwillremovebarriers said. years fromtoday, “theprimeminister during aperiodofnolongerthan10 integration intothecommonEUmarket transition, aswellstrengthenits supporting Kosovo’s economic “This agreement,aimstowards economic andsocialdevelopment. Kosovo isstartinganewchapterof occasion saidthattheRepublicof Prime MinisterIsaMustafa,onthis Kosovo. regarded ashistoricagreementfor Implementation ofthisagreementis (SAA). and AssociationAgreement implementation oftheStabilization On April 1officiallystartedthe

EKONOMIA 16 EKONOMIA

ENERGY

Gjermanët drejt hapjes së fabrikave që do të punësojnë 500 persona

Ambasadorja e Gjermanisë në Kosovë, Angelika Viets, ka paralajmëruar se investitorët gjermanë do të hapin së shpejti një fabrikë për përpunimin e pemëve dhe perimeve në Podujevë. Sipas saj, kjo fabrikë do të punësojë 500 punëtorë. Është paralajmëruar se përparësi do t’i jepet punësimit të femrave.

Nemci u pravcu otvaranja fabrike koja će zaposliti 500 osoba

Ambasadorka Nemačke na Kosovu, Angelika Viets je najavila da nemački investitori ubrzo otvoriti jednu fabriku za preradu voća i povrća u Podujevu. Prema njoj, ova fabrika će zaposliti 500 radnika. Najavljeno je da će se prednost dati zapošljavanju žena.

Germans towards opening of factories that will employ 500 people

Ambassador of Germany in Kosovo Angelika Viets has announced that German investors will soon open a factory for processing fruit and vegetables in Podujevo. According to her, this factory will employ 500 workers. It was announced that priority would be given to the employment of women.

17 ENERGY rigjeneruese”, ushprehViets. në mënyrëtëpërforcuarenergjitë do t`iduhetpatjetërqëtëshfrytëzojë gjitha vendetebotës,edheKosovës globale tëngrohjesklimatikenë së ardhmes.Pamarrëparasyshsfidat “Energjitë eripërtëritshmejanëtregui numër parashikohettërritet. 50 persona,ndërsanëtëardhmenky fabrikë momentalishtjanëtëpunësuar rreth 5milionëeuro. Ajo shtoisenë nëvitështëinvestuar 200 mijëpaneleve projekt nëtëcilinplanifikohetprodhimii Angelika Viets, bëritëditursenëkëtë Ambasadorja eGjermanisënëKosovë, vendore “JahaEnergy”. e panelevediellorengakompania e madhenërajonpërprodhimin Kosovës, uinauguruafabrikamë Gjatë qershorit,nëSllatinëtëFushë- paneleve solarenërajon Kosova mefabrikënmëtëmadhe energiju”, izrazilajeViets. iskorišćava napojačannačinobnovljivu u svetu,iKosovutrebaobaveznoda klimatskog zagrevanjausvimmestima sti. Bezobziranaglobalneizazove “Obnovljiva energijajetržištebudućno- predviđeno daseovajbrojpoveća. lena 50osoba,dokjeubudućnosti je dodaladasuufabricitrenutnozapos- investirano jeoko5milionaeura.Ona proizvodnja 200hiljadapanelagodišnje u ovomprojektukojemseplanira Angelika Viets, dalajedoznanjada Ambasadorka NemačkenaKosovu, od domaćekompanije“JahaEnergy”. regionu zaproizvodnjusunčanihpanela Polja, inaugurisanajenajvečafabrikau Tokom juna,uSlatinikodKosovog solarnim panelimauregionu Kosovo sanajvećomfabrikom renewable energiessources“saidViets. the world,Kosovoalsomustutilize of climatechangeinallcountries market. Nomattertheglobalchallenges “Renewable energiesarethefuture is foreseentoincrease. 50 people,andinthefuturethisnumber added thatthefactorycurrentlyemploys of 200thousandpanelsperyear. She on thisprojectwhichplansproduction been investedaround5millioneuros Angelika Viets, saidthattherehave Ambassador ofGermanyinKosovo, Energy”. of solarpanelsbylocalcompany“Jaha factory intheregionforproduction In June,Kosovoinauguratedthelargest solar panelsintheregion Kosova withthelargestfactoryof

EKONOMIA 18 EKONOMIA

ENERGY

Dredhëzat po lulëzojnë

Hapësirat e mbjella me dredhëza janë pemët që kanë shënuar rritjen më të madhe viteve të fundit. Mijëra hektarë shtesë tashmë e kultivojnë këtë frut, përderisa përfitimet janë të mira, duke hapur shumë vende pune. Për ta promovuar këtë veprimtari në fund të muajit maj është mbajtur edhe panairi i dredhëzave në Sheshin “Nënë Tereza”, përderisa vizitorët kanë qenë të shumtë. Zëvendësministri i Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, Kurtan Kajtazi, e Strawberries are thriving ka quajtur sektorin e pemëve manore si strategjik për vendin. “Janë rreth 2 Areas planted with strawberries marked milionë euro që janë ndarë nga Ministria the largest increase in recent years. e Bujqësisë në vitin 2015 për pemët Thousands of additional hectares are manore në grante dhe subvencione. already cultivating this fruit, while the Ndërkaq, këtë vit janë planifikuar rreth benefits are great, creating also a lot of 3.8 milionë euro për pemë manore në new jobs. prodhim, përpunim dhe pagesa direkte”, To promote this activity at the end of tha ai. May there was organized Strawberry Fair held at “Mother Teresa” square, where the visitors were numerous. Deputy Minister of Agriculture, Forestry and Rural Development, Kurtan Kajtazi Jagode cvetaju called berries’ sector as strategic for the country. “There are about 2 million Postori zasađeni sa jagodama su voće euros that were allocated by the Ministry koje su obeležile najveći rast zadnjih of Agriculture in 2015 for berries in godina. Hiljade dodatnih hektara sada grants and subsidies. And this year kultiviraju ovaj plod, dok su prihodi do- there are planned around 3.8 million in bri, otvarajući mnoga radna mesta. manufacturing, processing and direct Da bi promovisali ovu delatnost krajem payments of berries“, he said. maja je održan sajam jagoda u Trgu “Majka Tereza”, dok su posetioci bili u mnoštvu. Zamenik ministra Poljoprivrede, Šu- marstva i Ruralnog Razvoja, Kurtan Kajtazi nazvao je sektor jagodičastog voća kao strateškim za zemlju. “Oko 2 miliona eura su izdvojena od Minis- tarstva Poljoprivrede za 2015 godinu za jagodiićasto voće u grantima i subvenci- jama. Dok su za ovu godinu planirana oko 3.8 miliona eura za jagodičasto voće u proizvodnji, preradi i direktno plačanje”, rekao je on.

19

RREGULLAT E UDHËTIMIT ME LIBERALIZIM NË POLITIKA VEND ENERGY TË VIZAVE PRAVILA PUTOVANJA SA LIBERALIZACIJOM VIZA VISA LIBERALIZATION TRAVELING RULES

Në fillim të muajit maj Komisioni Početkom meseca maja Evropska In early May the European Commission Evropian rekomandoi liberalizim të Komisija je predložila liberalizaciju viza recommended the liberalization of visas vizave për qytetarët e Kosovës. za građane Kosova. for citizens of Kosovo.

21 POLITIKA NË POLITIKA VEND

ENERGY

Ky vendim i Komisionit Evropian është cilësuar si fillim i hapjes së dyerve të Bashkimit Evropian për popullin e Kosovës si dhe si një sinjal për përfundimin e izolimit të evropianëve të rinj, dhe trajtimin e tyre të barabartë me të gjithë popujt e rajonit.

“Tani që procedura e vendimmarrjes është nisur, ne do të dinamizojmë edhe më shumë punën me Parlamentin Evropian dhe me shtetet anëtare të BE-së, në mënyrë që vendimi përfundimtar pozitiv të merret sa më shpejt. Besoj fuqishëm se kjo do të ndodhë shpejt”, ka thënë me këtë rast, Bekim Çollaku, Ministër i Integrimit Evropian.

Por edhe liberalizimi i ka disa rregulla të udhëtimit. Kështu, me liberalizim të vizave, mund të udhëtohet pa vizë në shtetet e zonës Schengen, por nuk mund të qëndrohet më gjatë se 90 ditë, për çdo gjashtë muaj. Me liberalizim, udhëtimin pa vizë mund ta bëjnë vetëm qytetarët shtetas të Republikës së Kosovës, të cilët posedojnë pasaportë biometrike.

Ova odluka Evropske Komisije je smatrana kao početak otvaranja vrata Evropske Zajednice za naraod Kosova kao i jedan signal za završetak izolacije mladih evropljana, i njihovo zajedničko tretiranje sa svim narodima u regiona.

“Sada kada je procedura odluke počela, mi ćemo još više dinamizirati rad sa Evropskim Parlamentom i državama članice EZ na način da se završna pozitivna odluka donese što brže. Snažno verujem da će se ovo desiti brzo”, rekao je ovim slučajem Bekim Çollaku, Ministar Evropske Integracije.

Ali i liberalizacija ima nekoliko pravila putovanja. Tako, sa liberalizacijom viza, može se putovati bez viza u državana zone Schengen, ali se ne može zadržavati duže od 90 dana, za svakih šest meseci.

Sa liberalizacijom, putovanje bez viza mogu uraditi samo građani državljani Republike Kosova, koji poseduju biometrički pasoš.

This European Commission’s decision is considered as a start of opening the doors of the European Union for people of Kosovo as well as a sign of ending the isolation of Young Europeans, and their equal treatment with the people of the region.

“Now that the decision-making procedure has started, we will intensify our work with the European Parliament and EU Member States in order to conclude as soon as possible the positive final decision. I strongly believe that this will happen fast” said Minister of European Integration Bekim Çollaku .

But the liberalization has some travelling rules. Thus, with visa liberalization can be travelled without visas to Schengen countries, but may stay not longer than 90 days, for every six months.

Only citizens of the Republic of Kosovo, who possess biometric passports, can travel Visa -free.

22 POLITIKA NË POLITIKA VEND

ENERGY

Qytetarët të cilët nuk kanë pasaportë Građani koji nemaju biometrijski pasoš, Citizens who do not have a biometric biometrike, por kanë vizë valide ali imaju validnu vizu Schengen, mogu passport, but have valid Schengen Schengen, mund ta shfrytëzojnë atë për da je iskoriste za to vreme koliko imaju visa, can use it for as long as they have aq kohë sa kanë validitet. validnost. validity. Kjo do të thotë se pas liberalizimit, Ovo znači da nakon liberalizacije, svi This means that after liberalization, të gjithë ata që kanë vizë Schengen oni koji imaju validne vize Schengen, ne all those who have a valid Schengen valide, nuk kanë nevojë të vrapojnë për moraju da vade biometrijske pasoše. visa, do not need to run to get biometric të marrë pasaportë biometrike. Osim ovog, nakon liberalizacije, za passports. Përveç kësaj, pas liberalizimit, për çdo svaku posetu koja se radi u zoni Schen- Besides that, after liberalization, for vizitë që behët në zonën Schengen, gen, građani Kosova tokom putovanja every visit made in the Schengen qytetarët e Kosovës gjatë udhëtimit trba da imaju sa sobom dokumenta koji area, citizens of Kosovo should have duhet të kenë me vete dokumente që dokazuju dovoljno finansijsko stanje documents proving sufficient financial dëshmojnë gjendjen e mjaftueshme (dokaz da imaju dovoljno sredstava means (proof that they have sufficient financiare (dëshmi se kanë mjete të da bi pokrili boravak u odgovarajučoj funds to cover staying in the respective mjaftueshme për të mbuluar qëndrimin zemlji). country). në shtetin përkatës). Validno zdravstveno osiguranje za mes- They also should have valid health Sigurim shëndetësor valid për vendin ku to boravka za vreme boravka. insurance for the respective country and do të qëndroni dhe për kohën sa do të Liberalizacija viza u nijednom slučaju days that they are going to spend there. qëndroni . ne omogućava zapošljenje ili neku Visa liberalization in no case allows any Liberalizimi i vizave në asnjë rast ekonomsku delatnost u zemljama zone employment or economic activity in the nuk mundëson punësim apo ndonjë Schengen. countries of the Schengen area. veprimtari ekonomike në shtetet e Da bi studirali u jednoj od zemalja To study in one of the Schengen states, zonës Schengen. Schengena, onda treba dozvola borav- students should have residence permit Për të studiuar në një nga shtetet ka odgovarajuće zemlje koja omoguća- of the respective country which allows e Schengenit, atëherë duhet leje va duži boravak od 90 dana. staying longer than 90 days. e qëndrimit të shtetit përkatës, që Granična policija zone Schengen, ima The border police of the Schengen Area mundëson qëndrimin më të gjatë se 90 pravo da ne dozvoli ulazak svakog Country has the right to deny the entry ditë. građanina u slučaju sumnje da može to every citizen in case of suspicion of Policia kufitare e shtetit të zonës zloupotrebiti liberalizaciju viza. abuse of the visa liberalization. Schengen, ka të drejtë t’i mohojë hyrjen U slučaju eventualnih prekršaja i prone- In case of possible violations and abuse çdo qytetari në rast të dyshimit se mund vere sa liberalizacijom, posledice za of liberalization, the consequences for të keqpërdorë liberalizimin e vizave. pojedinca obuhvataju: the individual include: Në rast të shkeljes eventuale dhe Izricanje novčane kazne, službeni po- Fines with money, an official note in abuzimit me liberalizim, pasojat për datci u dosijeu i zabrana ulaska u zoni the file as well as ban on entry to the individ përfshijnë: Schengen u budućih pet godina. Schengen area in the future five years. Shqiptim të gjobës me të holla, shënim zyrtar në dosje, si dhe ndalim të hyrjes në zonën Schengen në të ardhmen për pesë vjet.

23 POLITIKA NË POLITIKA VEND

ENERGY

DJALOSHI I MITROVICËS, DEPUTET NË SUEDI

DEČAK IZ MITROVICE, POSLANIK U ŠVEDSKOJ

A BOY FROM MITROVICA, PARLIAMENT MEMBER IN SWEDEN

Kur një djalë 7-vjeçar ishte nisur Kada je jedan 7 – godišnjak iz okoline When a 7 year old boy from Mitrovica nga rrethina e Mitrovicës bashkë me Mitrovice zajedno sa porodicom pošao migrated together with his family in familjen për të migruar në Suedi, da emigrira u Švedskoj nikome nije palo Sweden, no one thought that maybe askujt nuk i kishte shkuar në mend, se na pamet da će možda jednog dana on that boy one day will sit in the Swedish ndoshta ai një ditë do të ulej në karriget sesti u stolicu švedskog parlamenta. parliament. e parlamentit suedez. Ali to se desilo Adnan Dibranit, koji je po But this happened with Adnan Dibrani Por kjo i ka ndodhur Adnan Dibranit, prvi put izabran za poslanika u Riksda- who for the first time in 2010 was i cili për herë të parë është zgjedhur gen, kako se zove švedski parlament, u elected as a parliament member in deputet i Riksdagen, siç quhet 2010 godini. Riksdagen, as Swedish parliament is parlamenti suedez, në vitin 2010. Sad je on u svom drugom mandatu called. Tash ai është në mandatin e tij të dytë kao član ovog parlamenta od Soci- Now he is in his second term as a si anëtar i këtij pralamenti nga Partia jaldemokratske Partije koja je poznata member of this parliament from the Socialdemokrate që njihet për politikat po levičarskoj politici. Social-Democratic Party that is known e majta. Adnan Dibrani je izabran u regionu for it left leaning politics. Adnan Dibrani është zgjedhur në Halanda, gde živi jedan dobar deo He answered the question why he rajonin e Hallandit, ku banojnë një pjesë albanaca. should be voted, saying that he will be e konsiderueshme e shqiptarëve. Na pitanje zašto treba da glasamo engaged for everyone to have equal Në pyetjen se pse do të duhej të za njega, Dibrani je rekao da se on opportunities and conditions. votonin për të, Dibrani ka thënë se angažuje da svi imaju mogućnosti i “It does not matter who you are, where ai angazhohet që të gjithë të kenë ravnopravne uslove. you come from or what your beliefs mundësi dhe kushte të barabarta. “Nije važno ko si, odakle dolaziš i u šta are to have success in life”- he said, “Nuk ka rëndësi se kush je, prej nga veruješ, da bi imao uspeha u životu”, responding to the questions for Sweden vjen e në çka beson, në mënyrë që të rekao je on, odgovarajući na pitanja Public Television. kesh sukses në jetë”, ka thënë ai, duke javne švedske televizije. He chose three issues to advocate in u përgjigjur në pyetjet e televizionit On je rešio tri pitanja da bi ih prosledio the parliament: education, employment publik suedez. u parlamentu a to su: obrazovanje, and social affairs. Ai ka zgjedhur tri çështje për të avokuar zapošljavanje i socijalna pitanja. Albanian lawmaker said that he will not në parlament, e këto janë: edukimi, Albanski poslanik je rekao da neče discriminate anyone in Sweden, despite punësimi dhe çështjet sociale. praviti razlike prema strancima u he belongs to the Albanian community. Deputeti shqiptar ka thënë se nuk do të Švedskoj, iako pripada albanskoj za- When conservatives were in power they jednici.

24 POLITIKA NË POLITIKA VEND

ENERGY

bëjë dallime ndaj të huajve në Suedi, Dok su Konzervativci bili na vlasti had hampered access of foreigners in edhe pse i takon komunitetit shqiptar. otežavali su pristup strancima u Šveds- the school system in Sweden. Albanian Konzervativët derisa ishin në pushtet e kom školskom sistemu. Partija albansk- PM’s party works exactly for the kishin vështirësuar qasjen e të huajve og poslanika upravo radi suprotno. opposite. në sistemin shkollor në Suedi. Partia e “Kada sam počeo školovanje, nisam “When I started school, I did not know deputetit shqiptar punon pikërisht për të uopšte znao jezik. Ali, pored mene su the language. But my teacher helped kundërtën. bili nastavnici koji su mi pomogli da me to cross these barriers. They “Kur kam filluar shkollën, nuk e kam pređem ove barijere. Dali su mi dodatnu offered me additional assistance. This njohur aspak gjuhën. Por, përrreth kisha pomoć. Ova pomoć je veoma važna da assistance is very important for success mësues që më kanë ndihmuar t’i kaloj bi imali uspeha u školovanju “, rekao je in school, “he said after he got elected këto barriera. Më kanë ofruar ndihmë Dibrani portalu albinfo.ch nakon izbora as a member of the Swedish parliament plotësuese. Kjo ndihmë është shumë kao poslanik švedskog parlamenta po for the second time. e rëndësishme për të pasur sukses drugi put. He decided to join the ranks of the në shkollim“, i ka thënë Dibrani portalit On je odlućio da pristupi redovima soci- Social Democrats because, according albinfo.ch pas zgjedhjes si deputet i jaldemokrata, jer prema njemu, politički to him, this political party he represents parlamentit suedez për herë të dytë. subjekat koji predstavlja je partija vred- is a party of values and makes no Ai kishte vendosur t’u bashkangjitet nosti i ne pravi razlike među građanima difference among citizens whether they radhëve të socialdemokratëve, ngase ako su oni stranci ili meštani, bogati ili are foreign or domestic, rich or poor. sipas tij, subjekti politik që përfaqëson siromašni. “When we migrated to Sweden, we është parti e vlerave dhe nuk bën dallim „Kada smo mi emigrirali u Švedskoj, were welcomed and got help in our të qytetarëve nëse ata janë të huaj apo bili smo dobro dočekani i mnogo su rapid integration into Swedish way of vendas, të pasur apo të varfër. nam pomogli u našoj brzoj integraciji life. Therefore we are here. Liberal „Ne kur kemi migruar në Suedi, jemi u ovdašnjem životu. Zato smo stigli do system was built by social-democrats pritur mirë dhe na kanë ndihmuar ovde. Liberalni sistem su izgradili soci- and therefore differss from shumë në integrimin tonë të shpejtë jaldemokrate i zbog toga se razlikuju od conservatives, “said the former banker. në jetën e këtushme. Prandaj kemi konzervativaca “, rekao je bivši bankar. Adnan Dibrani thinks that in general mbërritur deri këtu. Sistemin liberal e Adnan Dibrani misli da je imidž al- the image of Albanian immigrants is kanë ndërtuar socialdemokratët dhe për banskih emigranata uopšte poboljšan u improving worldwide. këtë arsye dallojnë nga konzervatorët, celom svetu. “Now we see many different examples. ka thënë ish- bankieri. “Sada smo dali druge signale. Ima We have successful football players,

Adnan Dibrani mendon se në përgjithësi imazhi i emigrantëve shqiptarë është duke u përmirësuar në gjithë botën. “Tani kemi dhënë sinjale të tjera. Kemi futbollistë të suksesshëm, përfaqësues biznesesh me emër. Gjeneratat e reja tashmë janë integruar në sistemin e shtetit ku kanë migruar prindërit e tyre“, thotë politikani 31-vjeçar. Pjesëmarrja masive e votuesve shqiptarë në zgjedhje ka treguar për pozicionin e fuqishëm që ka komuniteti shqiptar në Suedi, por po ashtu ka treguar edhe dëshirën për pjesëmarrje aktive në vendimmarrje. „Pa mbështetjen e votave të komunitetit shqiptar në Halland, në regjionin ku jam kandiduar, shanset do të ishin të vogla të bëhem pjesë e parlamentit“, thekson parlamentari shqiptaro-suedez. Ai në intervistën për albinfo ka folur edhe për mësimin plotësues në gjuhën shqipe në Suedi. Politikani shqiptar thotë se secila shkollë është e obliguar të sigurojë një mësimdhënës që do t’ua mësojë gjuhën amtare të huajve në vend.

25 POLITIKA NË POLITIKA VEND

ENERGY

Suksesi i Adnanit nuk ka kaluar pa u uspešne fudbalere, poznate predstavni- known business representatives. New vërejtur as nga institucionet kosovare. ke u biznisu. Nove generacije su sada generations are already integrated into Në vitin 2014 ai ka marrë çmimin vjetor integrisane u državni sistem gde su the state system, where their parents “Mërgimtari më i sukseshëm” që jepet emigrirali njihovi roditelji “, kaže 31-go- have migrated, “says 31-year-old çdo vit nga Ministria e Diasporës. dišnji političar. politician. Ministri i atëhershëm Ibrahim Makolli, Masivno učešće albanskih glasača u iz- Massive participation of Albanian me rastin e dorëzimit të çmimit, tha se borima je pokazalo snažnu poziciju koju voters in elections has shown strong Dibrani ka ndikuar që të paraqesë një ima albanska zajednica u Švedskoj, position that the Albanian community imazh të mirë për mërgimtarët e shtetit ali takođe je izrazio i želju za aktivno has in Sweden, but has also shown të Kosovës, si para opinionit politikbërës učešće u donošenju odluka. the desire to actively participate in e po ashtu edhe në opinionin e „Bez podrške glasova albanske za- decision-making process. përgjithshëm suedez. jednice u Halandu, u regionu gde sam “Without the support of the Albanian Makolli tha se Adnan Dibrani është një se kandidovao, šanse su bile male da community in Halland, in the region shembull i mirë për gjithë mërgimtarët budem deo parlamenta “, naglašava where I run, the chances were small to të cilët kanë interesim për t’u kyçur në albansko-švedski parlamentarac. be part of the parliament,” said Swedish politikë në shtetin ku ata jetojnë. On je u intervjuu za albinfo govorio i Albanian parliamentarian. “Ne, si vend me origjinë të njëjtë, dodatnoj nastavi na albanskom jeziku u During an interview he spoke about ndihemi krenarë që tashmë pjesëtarë Švedskoj. Albanski političar kaže da je Albanian language schools in Sweden. të mërgatës tonë po tregojnë suksese svaka škola obavezna da obezbedi jed- Albanian politician says that every të jashtëzakonshme në gjitha fushat e nog nastavnika koji će predavati matični school is required to provide a teacher jetës dhe ky është shembulli më i mirë jezik strancima u zemlji. who will teach the native language for se si një person në shoqërinë suedeze Uspeh Adnana nije ostao neprimećen i the foreigners. arrin që të jetë i suksesshëm edhe od strane kosovskih institucija. Adnan’s success has not gone without në fushën e politikës. Natyrisht, një U 2014 godini on je dobio godišnju being noticed by Kosovo institutions. angazhim i tillë politik është shembull nagradu “Najuspešniji Pečalbar” koja In 2014 he received the Annual Award edhe për mërgimtarët e tjerë të cilët se daje svake godine od Mistarstva za “the most successful migrant”, awarded paraqesin interesim që t’i qasen jetës Dijasporu. annually by the Ministry of Diaspora. politike. Për neve është jashtëzakonisht Tadašnji Ministar Ibrahim Makolli, The then Minister Ibrahim Makolli on me interes që mërgimtarët tanë të prilikom predaje nagrade rekao je da je the occasion of the presentation of the jenë të pranishëm në jetën politike të Dibrani uticao da da predstavi jedan do- award said that Dibrani presents a shteteve ku jetojnë”, tha Makolli. bar imidž za pečalbare države Kosova, good image of migrants from Kosovo, Ai ka uruar Dibranin që pas përfundimit kao pred političkoj javnošću takođe i u not only in the policy-making but also të një mandati tjetër 4 -vjeçar, të bëhet opštoj švedskoj javnošću. among the general public in Sweden. më pas deputet edhe në Parlamentin Makolli je rekao da je Adnan Dibrani Makolli said that Adnan Dibrani is a Evropian. jedan dobar primer za sve pečalbare good example for all migrants who are Vetë Dibrani, ka thënë se ky çmim nuk koji imaju intersovanja da se priključe interested to be involved in politics in është i ndarë vetëm për të, por edhe politici u državi gde oni žive. the state where they live. për gjithë shqiptarët në Suedi të cilët i “Mi kao zemlja porekla se osećamo “We are very proud that our folks ndihmuan për t’u bërë deputet. ponosnim kada članovi naše emigracije abroad are being successful in all areas “Sa të mundem do t’i ndihmoj edhe pokazuju izvanredne uspehe u svim of life and this is the best example of Kosovës edhe shqiptarëve në Suedi”, životnim poljima i ovo je najbolji primer how a person in the Swedish society ka thënë ai. kako jedna osoba u švedskom društvu manages to be successful in the I pyetur nëse mendon të kthehet në postiže da bude uspešan i na polju political arena. .. Of course, such a Kosovë për të kontribuar në poltikën e politike. Za nas je u velikom interesu da political commitment is an example vendit tonë, Dibrani nuk ka thënë jo. naši emigranti budu prisutni u politič- for other migrants who express their kom životu zemalja gde žive”, rekao je interest to approach political life. For Makolli. us it is extremely important that our On je čestitao Dibraniju i nakon završet- migrants are present in the political life ka jednog drugog 4-godišnjeg mandata, in the countries where they live, “said bude i dalje poslanik i u evropskom Makolli. parlamentu. He wished Dibrani that after another 4-year mandate, to become a member of the European parliament. Dibrani said that the award is not just for him but for all Albanians in Sweden who helped him to become MP.

26 POLITIKA NË POLITIKA VEND

ENERGY

“Një herë për një herë, të tregohem real, në Suedi jam duke e parë të ardhmen, por kurrë nuk them jo, që të kthehem edhe në Kosovë”, ka thënë ai. Adnan Dibrani i lindur më 12 shkurt 1985 është deputeti i vetëm shqiptar në shtetet evropiane. Ai ka studiuar për biznes në Suedi dhe në Universitetin e Wolverhamptonit, ndërsa ka filluar karrierën si bankier në qytetin e tij, Varberg.

Sam Dibrani je rekao da ova nagrada nije predata samo njemu, nego za sve albance u Švedskoj koji su mu pomogli da bude poslanik. “Koliko mogu pomoćiću i Kosovu i albancima u Švedskoj”, rekao je on. Upitan dali misli da se vrati na Kosovu da bi doprineo politici u našoj zemlji Dibrani nije rekao ne. “Sada za sada, da budem realan, u Švedskoj vidim budućnost, ali nikad neću reči ne povratku na Kosovu”, rekao je on. Adnan Dibrani je rođen 12 februara 1985 je jedini albanski poslanik u evropskim državama. On je studirao biznis u Švedskoj u Univerzitetu Wolverhampton, dok je počeo karijeru kao bankar u svom gradu Varberg.

“I will help both Kosovo and Albanians in Sweden as much as I can”, he said. Being asked if he thinks to return to Kosovo to contribute to our country’s politics, he did not rule it out. “To be honest , currently I see my future in Sweden, but I never say no to come back to Kosovo,” he said. Adnan Dibrani born on February 12, 1985 is the only Albanian Parliament member in the European countries. He studied for business in Sweden at the University of Wolverhampton, and started his career as a banker in his hometown Varberg.

27 SA PO LËVIZË EVROPA DREJT SË DJATHTËS ? NË POLITIKA BOTË ENERGY KOLIKO IDE EVROPA U PRAVCU DESNICE ? HOW FAR IS EUROPE SWINGING TO THE RIGHT?

Në dekadën e fundit shumë opinionistë U zadnjoj dekadi mnogi politički anal- In the last decade many political politikë kanë parashikuar se Evropa itičari su predvideli da Evropa ide prema columnists have predicted that Europe po shkon drejt politikave djathtiste, desničarskim politikama, ali i nakon is moving towards right-wing policies, por edhe pas dhjetë vitesh, duket se deset godina čini se da napredovanje but ten years after it seems that the megjithatë përparimi i djathtistëve nuk desničara nije bilo toliko veliko u svim right-wing progress however has not ka qenë aq i madh në të gjitha vendet e zemljama Evrope. been as great. Evropës.

Austria Austrija Austria

Në Austri kandidati i partisë së ekstremit U Austriji kandidat partije ekstremne The candidate for the far-right Freedom të djathë, Partia e Lirisë, në maj humbi desnice, Partija Slobode, u maju je Party in Austria lost the country’s garën në zgjedhjet për president, me izgubila izbore za predsednika, sa mno- cliffhanger presidential election on May shumë pak diferencë. go malo razlike. by the slimmest of margins. Still, it Megjithatë, ishte shembull si duhet Međutim, to je bio primer kako treba da was an example of the electoral gains fituar votat nga partitë e së djathtës, se dobijaju glasovi od partije desnice, u made by right-wing parties in a growing në kohën kur shumë vende të Evropës vremenu kada mnoge zemlje u Evrpoi number of European countries amid gjenden në mes të krizave të migrimit, se nalaze među krize migracije, sporog a migrant crisis, sluggish economic rritjes së ngadaltë ekonomike dhe ekomonskog povećanja i još više ima growth and growing disillusionment with po zhgënjehen edhe më shumë nga razočarenja od Evropske Zajednice. the European Union. The right-wing Bashkimi Evropian. Partije desnice su raspoređene niže u parties included below range across a Partitë djathtiste janë të radhitura më političkom spektru, zajedno sa narod- wide policy spectrum, from populist and poshtë në spektrin politik, bashkë njacima, nacionalistima i neofašistima nationalist to far-right neofascist. me popullistët, nacionalistët dhe ekstremne desnice. Norbert Hofer of the nationalist and neofashistët e ekstremit të djathtë. Norbert Hofer, koji je ujedno nacio- anti-immigration Freedom Party had Norbert Hofer, që njëherit është nalista i ima stavove protiv imigracije emerged as the clear front-runner in the nacionalist dhe ka qëndrime kundër u Partiji Slobode, bio je prvi u trci, u first round of the presidential election imigrimeve në Partinë e Lirisë, doli prvom krugu izbora za predsednika u in Austria in late April, winning 35.1 i pari në garë, në raundin e parë të Austriji krajem aprila, dobivši 35.1 odsto percent of the vote. zgjedhjeve për president në Austri në glasova. In May’s runoff election, he received

28 POLITIKA NË POLITIKA BOTË

ENERGY

fund të prillit, duke fituar 35.1 për qind U balotažu meseca maja Hofer je dobio 49.7 percent of the vote, narrowly të votave. 49.7 odsto glasova, i izgubio je protiv 72 losing to Alexander Van der Bellen, a Në balotazhin e muajit maj Hofer mori godišnjeg profesora ekonomije i bivšeg 72-year-old economics professor and 49.7 për qind të votave, dhe humbi lidera Partije Zelenih, Alexander Van former Green Party leader. kundër 72 -vjeçarit, profesorit të der Vellen. Though he ultimately lost the race, Mr. ekonomisë dhe ish -liderit të Partisë së Iako je izgubio trku, gospodin Hofer po Hofer’s showing was the first time the Gjelbër, Alexander Van der Vellen. prvi put je dobio oko 50 odsto glaso- Freedom Party, which was founded by Edhe pse humbi garën, zotëri Hofer për va za Partiju Slobode, partija koja je former Nazis and Teutonic nationalists herë të parë mori gati 50 për qind të osnovana od bivših nacista i nemačkih in the 1950s, had come close to gaining votave për Partinë e Lirisë, parti kjo që nacionalista 1950 godine. 50 percent of the popular vote. ishte themeluar nga ish- nazistët dhe nacionalistët gjermanë në vitin 1950.

Polonia Poljska Poland

Në Poloni partia e krahut të djathtë, U poljskoj je partija desnog krila, Partija Poland’s right-wing Law and Justice Partia e Ligjit dhe Drejtësisë, mbeti Zakona i Pravde, ostala iza u vladi Party roared back into the government prapa në qeveri duke fituar 39 për qind osvojivši 30 odsto glasova uopšte u by winning 39 percent of the national të votave të përgjithshme në zgjedhjet parlamentarnim izborima u 2015godini. vote in the 2015 parliamentary parlamentare të vitit 2015. Partija je osnovana 2001 godine od elections. Partia ishte themeluar në vitin 2001 nga Lech Kaczynski i njegovog brata bli- The party was founded in 2001 by Lech Kaczynski dhe vëllai i tij binjak, zanca Jaraslaw. Partija Zakona i Prave Lech Kaczynski and his identical twin, Jaraslaw. Partia e Ligjit dhe Drejtësisë pobedio je po prvi put u 2005 godine. Jaroslaw. Law and Justice first won fitoi për herë të parë në vitin 2005. Lech Lech je postao predsednik dok je premi- power in 2005. Lech became president u bë president, kurse eventualisht edhe jer postao Jaroslaw. and Jaroslaw, eventually, his prime Jaroslaw kryeministër. U godini 2010, Lech Kaczynksi i mnogi minister. Në vitin 2010 Lech Kaczynksi dhe drugi poljski lideri su poginuli u jed- In 2010, Lech Kaczynski and much of shumë liderë të tjerë polakë vdiqën në noj avionskoj nesreći dok su sletali u Poland’s top leadership died in a plane një aksident me aeroplan derisa po aerodromu blizu Somolenska u Rusiji. crash while landing at an airport near aterronin në aeroportin afër Somolensk Jaroslaw Kaczynksi koji nije bio u tom Smolensk, Russia. Jaroslaw Kaczynski, në Rusi. Jaroslaw Kaczynksi që nuk avionu sada vodi put Poljske u pravcu who was not on the plane, is now ishte në atë aeroplan, tash udhëheq desnice kao lider partije. leading Poland’s shift rightward as the rrugën e Polonisë drejt të djathës si party leader. lider i partisë.

29 POLITIKA NË POLITIKA BOTË

ENERGY

Hungaria Mađarska Hungary

Viktor Orban dhe Viktor Orban i njegova Viktor Orban and his partia tij e qendrës partije centra desnice right-wing Fidesz party, së djathtë Fidenz, Fidenz, kandidovala je running on a joint list with kandidoi në koalicion u koaliciji sa Hrišćansko the K.D.N.P., a Christian me partinë Kristian Demokratskom partijom, Democratic party, Demokrate, K. D. N. P K. D. N. P i dobila dva have won the last two dhe fitoi dy zgjedhjet zadnja parlamentarna parliamentary elections e fundit parlamentare izbora u mađarskoj. in Hungary, worrying në Hungari. Veprimet Ovlašćena delovanja many Western leaders autoritare të Orban Orbana su uznemirili about his increasingly shqetësuan shumë mnoge zapadne lidere. authoritarian rule. The liderë perëndimorë. Međutim, njegova partija party also decisively won Megjithatë, partia e tij je sa odlućnošću dobila in voting for the European me vendosmëri fitoi pravo glasa u Evrops- Parliament in May 2014. të drejtën e votës në kom Parlamentu u maju Jobbik, a far-right, Parlamentin Evropian në 2014. anti-immigration, maj të vitit 2014. Jobbik, ekstremni populist and economic Jobbik, djathtist ekstrem, desničar, protiv imigraci- protectionist party, won kundër emigracionit, je, narodnjak i zaštitnik 20 percent of the vote in popullist dhe mbrojtës ekonomije, dobio je 20 parliamentary elections in i ekonomisë, fitoi 20 odsto u parlamenta- 2014, making it Hungary’s për qind të votave në rnim izborima u 2014, third-largest party. zgjedhjet parlamentare postavši treća najveća Jobbik wants to increase në 2014, duke u bërë partija u Mađarskoj. government spending on kështu partia e tretë më Jobbik želi da pov- ethnic Hungarians living e madhe në Hungari. eća troškove vlade za abroad and to form a Jobbik dëshiron të rrisë Mađare koji žive van new ministry dedicated shpenzimet e qeverisë zemlje, takođe i da formi- to supporting them. In për hungarezët të cilët ra jedno ministarstvo a 2012 bill targeting jetojnë jashtë vendit, koje će podržati njih. U homosexuals, the party gjithashtu edhe të jednom zakonu za ho- proposed criminalizing formojë një ministri që moseksualce, ova partija the promotion of “sexual do t’i mbështeste ata. je predložila da promoci- deviancy” with prison Në një ligj në vitin 2012 ja “seksualne devijacije” terms of up to eight years. për homoseksualët, kjo bude ilegalna, i da se parti kishte propozuar kazni sa osam godina që promovimi i “devijimit zatvora. seksual” të ishte ilegal dhe të dënohej me tetë vjet burgim.

Suedia Švedska Sweden

Partia e ekstremit të djathë, që i Partija ekstremne desnice, koja je The far-right Sweden Democrats party, kishte mohuar rrënjët e saj, Partia negirala svoje korene, Demokratska which has disavowed its roots, won Demokratike e Suedisë, fitoi rreth Partija Švedske, dobila je oko trinaest about 13 percent of the vote in elections trembëdhjetë për qind të votave në odsto glasova u izborima septembra in September 2014, which gave it 49 of zgjedhjet e shtatorit të vitit 2014, 2014 godine, koji su dali njoj 49 od 349 the 349 seats in Parliament. që i dha asaj 49 nga 349 ulëse në sedišta u parlamentu. parlament.

30 POLITIKA NË POLITIKA BOTË

ENERGY

Për shkak që asnjë nga partitë e Zbog toga što nijedna od običnih Because none of the mainstream zakonshme nuk pranoi të formojë partija nije prihvatila da formira vladu sa parties would form a coalition with koalicion me demokratët suedezë, që švedskim demokratama, koje vodi Jim- the Sweden Democrats, which is led udhëhiqen nga Jimmie Akesson, vendi mie Akesson, zemlja se sada rukovodi by Jimmie Akesson, the country is tash udhëhiqet nga një koalicion pakicë od jedne manjinske koalicije između governed by a shaky minority coalition mes Socialdemokratëve dhe Partisë së Socijal Demokrata i Partije Zelenih. of Social Democrats and the Green Gjelbër. Party.

Greqia Grčka Greece

Partia neofashiste, Partija neofašista, osno- Founded in 1980, e themeluar më vana 1980, Zlatno Svi- the neofascist party 1980, Agimi i Artë tanje dobila je međun- Golden Dawn came to mori vëmendjen arodnu pažnju u 2012 international attention ndërkombëtare në vitin godini kada je uspela da in 2012 when it entered 2012 kur arriti të hyjë uđe u grčki parlament the Greek Parliament në parlamentin grek po prvi put pošto je do- for the first time, winning për herë të parë pasi bila 18 sedišta. Rezulta- 18 seats. The election kishte fituar 18 ulëse. ti izbora su ostvareni u results came amid the Rezultatet e zgjedhjeve vremenu kada je zemlja country’s debilitating u arritën në kohën kur bila u krizi dugova, koji debt crisis and resulting vendi ishte në krizën e su odveli do pojačanih austerity measures. borxheve, që çuan drejt mera štednje od Ev- The party, which the masave të shtrënguara ropske Zajednice. Council of Europe’s për kursim nga Bashkimi Partija koja ima eks- human rights Evropian. tremne stavove protiv commissioner described Partia mban qëndrime imigranata, podržava in 2013 as “neo-Nazi ekstreme kundër sporazum o odbrani sa and violent,” holds emigrantëve, mbështet Rusijom i rekla je da extreme anti-immigrant

31 POLITIKA NË POLITIKA BOTË

ENERGY

marrëveshjen e mbrojtjes me Rusinë euro “ ispada da je uništavajući za nas”. views, favors a defense agreement with dhe kishte thënë që euro “ doli të jetë Za ovu partiju komisionar za ljudska Russia and said the euro “turned out to shkatërruese për ne”. Për këtë parti prava u Savetu Evrope, u 2013 godini be our destruction.” komisioneri për të drejtat e njeriut në rekao je da su “Neo- Nazisti i prisilni”. In September 2013, the Greek Këshillin e Evropës, në vitin 2013 kishte U septembru 2013 godine, grčke vlasti authorities arrested dozens of senior thënë që është “neo-naziste dhe e su uhapsile desetak viših službenika Golden Dawn officials, including dhunshme”. partije Zlatno Jutro obuhvatajući poslan- members of Parliament and the party’s Në shtator të vitit 2013, autoritetet ike i lidera partije Nikos Michaloliakos, leader, Nikos Michaloliakos, who greke arrestuan dhjetëra zyrtarë të pod optužbom da su formirali jednu was charged with forming a criminal lartë të partisë Agimi i Artë, përfshirë kriminalnu organizaciju. organization. deputetë dhe liderin e partisë Nikos Michaloliakos, me akuzën se kishte formuar një organizatë kriminale.

Franca Francuska France

Fronti Nacional, është parti nacionaliste Nacionalni Front, je nacionalistička The National Front is a nationalist party që përdor retorikën populliste që partija koja upotrebljava narodnjačku that uses populist rhetoric to promote të promovojë qëndrimet kundër retoriku u promociji stavove protiv its anti-immigration and anti-European imigracionit dhe kundër qëndrimeve të imigracije i protiv stavova Evropske Union positions. Bashkimit Evropian. Zajednice. The party was established in 1972; its Partia u themelua në vitin 1972 Partija je osnovana 1972 godine od founders and sympathizers included nga ish-bashkëpunëtorë nazistë, biših neonacističkih saradnika, i članova former Nazi collaborators and members dhe anëtarë të kohës së luftës së vremena rata režima u francuskoj. Na- of the wartime collaborationist Vichy regjimit francez. Fronti Nacional tash cionalni Front sada vodi Marine Le Pen, regime. The National Front is now led udhëhiqet nga Marine Le Pen, që mori koja je preuzela vođstvo od svog oca by Marine Le Pen, who took over from udhëheqjen nga babai i saj Jean, Marie Jean – Marie Le Pen u 2011 godini. her father, Jean-Marie Le Pen, in 2011. Le Pen në vitin 2011. U prvoj rundi lokalnih izbora održanim In the first round of voting in regional Ne raundin e parë të votimeve në u decembru, Nacionalni Front je dobio elections in December, the National zgjedhjet lokale të mbajtura në dhjetor, većinu, 27 odsto. Međutim u balotažu Front won a plurality of the national vote Fronti Nacional fitoi shumicën, 27 për partija je zgubila u 13 pokrajina. (27 percent), but in the second-round qind. Mirëpo, në balotazh partia humbi runoffs, the party was denied victory in në 13 krahinat. all 13 regions.

32 POLITIKA NË POLITIKA BOTË

ENERGY

Gjermania Nemačka Germany

Partia e ekstremit të djathtë, Alternativa Partija ekstremne desnice, Alternativa The far-right Alternative for Germany për Gjermaninë, filloi punën para za Nemačku, počela je svoj rad pre party, started three years ago as a 3 vjetëve, fillimisht si lëvizje që 3 godine, u početku kao pokret koji protest movement against the euro protestonte kundër valutës euro. Ajo protestvuje protiv valute euro. Ona je currency, won up to 25 percent of fitoi 25 për qind të votave në zgjedhjet dobila 25 odsto glasova u centralnim the vote in German state elections qendrore në Gjermani, mbajtur në mars, izborima u Nemačkoj, održanim u in March, challenging Germany’s kështu duke kundërshtuar politikat e martu, usprotiveći se zajedničkoj politici consensus-driven politics. përbashkëta të Gjermanisë. Nemačke. The party failed to win seats in the Partia dështoi të fitonte ulëset në Partija nije uspela da osvoji sedišta u German Parliament in 2013 by narrowly parlamentin gjerman në vitin 2012, nemačkom parlamentu 2012 godine, missing the 5 percent threshold, but is duke humbur për pak pragun e 5 izgubivši za malo prag od 5 odsto. Ali now polling at 10 percent to 12 percent përqindëshit. Mirëpo tash po garon me sada se trka sa predviđajima od 10 do and is expected to be the first right-wing parashikimet prej 10 deri 12 për qind 12 odsto i očekuje da bude prva partija party to enter the Parliament since the dhe pritet të jetë partia e parë djathtistë desnice koja ulazi u parlament nakon end of World War II. që hyn në parlament pas mbarimit të završetka Drugog Svetskog Rata. Support for the party shot up after the Luftës së Dytë Botërore. Podrška za ovu partiju je pala nakon New Year’s Eve sexual assaults in Mbështetja për këtë parti u ul pas skandala seksualnih uznemirenja u Cologne. skandalit të ngacmimeve seksuale në Novogodišnjoj noći u Kelnu. Frauke Petry, 40, the party’s leader, natën e Vitit të Ri në Këln. Vođa partije, 40 godišnji Frauke Petry, has said border guards might need to Udhëheqësi i partisë, 40-vjeçari Frauke je rekao da granični čuvari treba da turn guns on anyone crossing a frontier Petry, kishte thënë që rojet kufitare okranu oružje prema svakom koji illegally. The party’s recently adopted duhet të kthejnë armën nga secili që pokuša da pređe ilegalno granicu. Ova policy platform says “Islam does not mundohet të kalojë kufirin ilegalisht. partija u zadnjem vremenu ima jedno belong in Germany” and calls for a ban Kjo parti kohëve të fundit ka përshtatur pravilo koje kaže “Islamu nije mesto on the construction of mosques. një rregull që thotë “Islami nuk e ka i Nemačkoj”. Istovremeno poziva za vendin në Gjermani”. Në të njëjtën kohë zabranu izgradnje džamija. bënë thirrje për ndalimin e ndërtimit të xhamive.

33

ISH USHTARI I UÇK-SË NDËRTON HIDROCENTRAL LAJME NGA LAJME NGA ENERGJIA ENERGY BIVŠI VOJNIK UČK-A GRADI HIDROELEKTRANU A FORMER KLA SOLDIER TO BUILD A HYDRO POWER PLANT

Për të ndriçuar shtëpitë tona, kontribut Da bi osvetlio naše kuće jedan dopri- Albaniku 3 hydropower plant also gives jep edhe hidrocentrali “Albaniku 3” nos daje i hidroelektrana “Albaniku 3” a contribution to lighten our homes in në Shalë të Bajgorës. Ky hidrocentral u Šalji kod Bajgore. Ova hidroelektrana Shale of Bajgora. The hydropower plant është inauguruar në fund të muajit janar je inaugurisana krajem meseca januara was inaugurated in late January of this të këtij viti. ove godine. year. Ideatori dhe inicuesi i këtij hidrocentrali Ideatori i inicijator ove hidroelektrane je Founder of the hydropower plant is Trim është Trim Ibrahimi, prapa të cilit Trim Ibrahimi, iza kojeg se krije intere- Ibrahimi, who carries an interesting fshihen histori interesante. santa istorija. story behind. Së paku dy herë në jetën e tij ai ka Najmanje dva puta u svom životu on He was a participant of Kosovo’s key qenë protagonist i momenteve kyçe të je bio protagonista ključnih momenata moments at least two times in his life: Kosovës: njëherë si ushtar i UÇK-së, Kosova: jednom kao vojnik UČK-a i once as a KLA soldier and later as a dhe më vonë si disenjues i flamurit të kasnije kao dizajner zastave Kosova. designer of the flag of Kosovo. Kosovës.

35 LAJME NGA LAJME NGA ENERGJIA ENERGY

Duke qenë njeri i veprimit, Trim Ibrahimi Pošto je bio čovek od akcije Trim Ibra- Being a man of action, Trim Ibrahimi kishte filluar të formojë idenë e një himi je počeo da formira ideju o jednoj started to build the idea of a hidrocentrali dhe mundësia për ta shtyrë hidroelektrani i mogućnost da progura hydropower plant and the opportunity to përpara këtë projekt i ishte dhënë pasi napred ovaj projekat data mu je pošto advance this project was given after the që Kosova kishte nënshkruar Traktatin Kosovo je potpisala Traktat za Energiju. country had signed the Energy Treaty. për Energji. Pa humbur kohë ai kishte Ne gubeći vreme on je stvorio kompani- Soon after, he created the company krijuar kompaninë “Hydro-line”. ju “Hydro-line”. “Hydro-line”. “Prodhimi i deritanishëm i energjisë në “Proizvodnja do sada energije u našem “As we know the current power vendin tonë është i bazuar kryesisht mestu je uglavnom zasnovana na production in our country is mainly në lëndë fosile, pra në qymyr, dhe fosilnim sirovinama dakle na uglju pošto based on fossil fuels such as coal and pasi që vendi ynë është zotuar dhe naše mesto posvećeno i potpisnika therefore since our country is committed është nënshkrues i Traktatit për Trakta za Energiju otvorena je mo- and has signed the Energy Treaty, it Energji, na është hapur mundësia për gućnost da se razvije ovaj projekat za offers us the opportunity to develop të zhvilluar këtë projekt për energjinë obnovljivu energiju”, kaže bivši vojnik this project that is based in renewable e ripërtëritshme”, thotë ish- ushtari i UČK-a. sources”, said the former KLA soldier. UÇK-së. Prema njemu do konkretizacije ideje According to him, until the Sipas tij, deri në konkretizimin e idesë, bilo mnogo posle, jedna od njih je i concretization of his idea he had a lot ka pasur mjaft punë, e njëra ndër to, ispunjavanje uslova da se se dobije of work and one of them has been the ka qenë plotësimi i kushteve për të odgovarajuća dozvola od autoriteta fulfillment of conditions for the relevant marrë leje përkatëse nga autoritetet e naše zemlje i priprema apklikacije za permission from the authorities of our vendore dhe përgatitjen e aplikacionit predaju u Uredu Regulatora za Energi- country and the preparation of the për dorëzim në Zyrën e Rregullatorit të ju. application for submission to the Energy Energjisë. Regulatory Office.

36 LAJME NGA LAJME NGA ENERGJIA ENERGY

“Pas një pune sistematike dhe të “Nakon jednog sistematskog i neumor- “After a systematic and tireless work palodhshme të stafit të angazhuar nog rada osoblja angažovanog u našim of our staff involved in our project we në projektet tona, jemi pajisur me projektima opremljeni smo finalnim were issued the final authorization autorizimin final dhe kemi filluar punën ovlašćenjem i počeli smo rad sa istim and we started with the same pace me të njëjtën tempo dhe entuziazëm tempom i entuzijazmom i ostvarili smo and enthusiasm the implementation of dhe kemi konkretizuar projektin e parë prvi projekat naše kompanije Albaniku Albaniku III project”, said Ibrahimi. të kompanisë tonë Albaniku III”, thotë III”, kaže Ibrahimi. To build a hydropower plant is needed a Ibrahimi. Da bi se izgradila jedna hidroelektrana substantial capital and investors, but in Për të ndërtuar një hidrocentral neophodno je potrebno dovoljno kaptala this case our family’s capital is put into domosdo që kërkohet kapital i i investitora, ali u ovom slučaju u rad je operation first. konsiderueshëm dhe investitorë, por në stavljen porodični kapital. “We have invested our own family këtë rast është vënë në punë së pari “Uložili smo lični i porodični kapital means that we made from other kapitali familjar. zarađen od biznisa koji je toku i nakon businesses that we have in operation. “Kemi vënë kapitalin personal dhe početka radova uradili smo jednu prez- After we started to work on the ground familjar të fituar nga bizneset që i kemi entaciju projekta i pridružio nam se sa we have made a presentation of në operim dhe pas fillimit të punimeve kapitalom i jedna Albanska/Kosovska the project to an Albanian / Kosovar në terren, kemi bërë një prezantim të kompanija sa sedištem u Dusseldorfu company based in Dusseldorf, projektit dhe na është bashkangjitur u Nemačkoj”, kaže dizajner zastave Germany, and they joined us and me kapital edhe një kompani shqiptare Kosova. contributed with their funds, added the / kosovare me bazë në Dusseldorf të Albaniku 3 ima instaliran kapacitet od Kosovo flag designer. Gjermanisë”, thotë disejnatori i flamurit 4.3 MW. Ima dve proizvodne jedinice sa Albaniku 3 has an installed capacity of të Kosovës. zadnjom tehnologijom što se tiče elektro 4.3 MW. The HPP has two generating Albaniku 3 ka kapacitet të instaluar mehaničke opreme. units with the latest technology in 4.3 MW. Ka dy njësi gjeneruese me Od turbine do trafostanica blokova su terms of electro mechanical equipment. teknologji të fundit sa i përket pajisjeve od najpoznatijih svetskih proizvođaća i Starting from the turbines to the blocks elektro- mekanike. iskorišćavanje prirodnih lpkalnih resursa of transformer stations are from the Që nga turbina deri te trafostacionet radi se prema parametrima EZ-e sa world most renowned manufacturers. e blloqeve, janë të prodhuesve më maksimalnom štedljivošću. The use of local resources is made të njohur botëror dhe shfrytëzimi Pošto je projekat HE mali i koristi rečni according to EU parameters and with a i resurseve lokale bëhet sipas tok prema studijama i proizvodnja maximum efficiency. parametrave të BE-së dhe me një energije je projektovana i proizvodi Since the project is a small HPP it uses efiçiencë maksimale. se prema vodenim tokovima prema the river flow and according to the study Pasi që projekti është HEC i vogël godišnjim dobima. Dakle kapacitet se the production of energy is designed dhe shfrytëzon rrjedhën lumore, sipas menja prema godišnjim dobima i voden- and produced by the water flow. So in studimeve edhe prodhimi i energjisë im tokovima. other words the capacity varies with the është i projektuar dhe prodhohet sipas Investicije u energiji uvek se smatraju season and water flow. rrjedhshmërisë ujore sipas stinëve. Pra, dobitnim. Investments in energy are always kapaciteti ndryshon sipas stinëve dhe “Ako se studije i projekti urade sa considered to be profitable. prurjeve ujore. realnim parametrima i studirane kako If studies and projections are made with Investimet në energji gjithmonë treba, sa pokretnom tarifom, vremenom real parameters and a proper study, konsiderohen të jenë fitimprurëse. trajanja tarife kao i garancijom prodajem the feed-in tariff, the duration of the “Nëse studimet dhe projektimet bëhen određenom od RUE-a koja izveštava tariff and the guarantee of energy sales me parametra real dhe të studiuar si Skupštini Republike Kosova, investiran- assured by the ERO which reports duhet, me tarifën nxitëse, kohëzgjatjen je u ovim projektima je stabilna inves- to the Assembly of the Republic of e tarifës si dhe garantimin e shitjes ticija i relativno dobitna”, kaže inicijator Kosovo, the investment in this projects të përcaktuar nga ZRrE që i raporton Albaniku 3. is a sustainable investment and Kuvendit të Republikës së Kosovës, U vezi sa ovim on dodaje da tehnologija relatively profitable, said the initiator of investimi në këto projekte është opreme treba da bude sa zadovoljivom Albaniku 3. investim i qëndrueshëm dhe relativisht štedljivošću na način da rsursi proizve- Related to this Ibrahimi added that fitimprurës”, thotë iniciatori i Albaniku 3. du planiranu energiju u projektu. technology of equipments must have Lidhur me këtë ai shton se teknologjia Kompanija “Hydro-line” planira da a satisfactory efficiency in order for e pajisjeve duhet të jetë me efiçiencë proširi svoju aktivnost u polju obnovljive the resources to generate the planned të kënaqshme, në mënyrë që resurset energije. energy in the project. të gjenerojnë energjinë e planifikuar në Hydro-line Company plans to expand projekt. its activities in the field of renewable Kompania “Hydro-line” planifikon të energy. zgjerojë aktivitetin e vet në fushën e energjisë së ripërtëritshme.

37 LAJME NGA LAJME NGA ENERGJIA ENERGY

“Kompania jonë është e pajisur edhe “Naša Kompanija je opremljena još sa Our company is also equipped with 3 me 3 autorizime tjera dhe planet e tri ovlaščenja i planovi naše kompanije other authorizations and our company’s kompanisë janë që të përfundojë këto su završi ove projekte uspešno kao i plan is to complete these projects projekte me sukses si dhe në zhvillimin razvijanje ostalih projekata zasnovanim successfully and to development other e projekteve tjera të bazuara në na Obnovljenim Izvorima naše zemlje”, projects based on renewable sources of burimet e ripërtëritshme të vendit tonë”, završava Trim Ibrahimi. our country. përfundon Trim Ibrahimi.

38 KRYHET TERAPIA E PARË GJENETIKE SHKENCË ENERGY KUNDËR PLAKJES SË NJERIUT

IZVRŠENA PRVA GENETSKA TERAPIJA PROTIV STARENJA ČOVEKA

FIRST GENE THERAPY SUCCESSFUL AGAINST HUMAN AGING

Elizabeth Parrish, kreu ekzekutiv i Elizabeth Parrish, izvršna vlast kom- American woman gets biologically kompanisë “Bioviva USA Inc.”, është panije “Bioviva USA Inc.” je sada prva younger after gene therapies Elizabeth tashmë njeriu i parë që ka kaluar me žena koja je sa uspehom prošla genet- Parrish, CEO of Bioviva USA Inc. sukses terapinë gjenetike për ndaljen e sku terapiju za zaustavljanje starenja, has become the first human being to plakjes, duke arritur të zhbëjë rreth 20 uspevši da razgradi oko 20 godina od be successfully rejuvenated by gene vite nga shkurtimi normal i telomereve normalnog skraćenja njenih telomera. therapy, after her own company’s të saj. experimental therapies reversed 20 u septembru prošle godine, Elizabeth years of normal telomere shortening. Në shtator të vitit të kaluar, Parrish je uzela dve eksperimentalne Elizabeth Parrish, ka marrë dy terapi genetske terapije u kompaniji koju vodi: In September 2015, then 44 year-old eksperimentale gjenetike të kompanisë jednu za zaštitu prema gubitka mišične CEO of BioViva USA Inc. Elizabeth që drejton: njërën për mbrojtje ndaj mase sa prolaskom vremena i jednu Parrish received two of her own humbjes së masës muskulore me drugu za borbu protiv smanjivanja company’s experimental gene kalimin e moshës, dhe një tjetër për të staminalnih čelija odgovorne za bolesti i therapies: one to protect against loss luftuar rrallimin e qelizave staminale, razne probleme koje dolaze starenjem. of muscle mass with age, another to përgjegjëse për sëmundjet dhe Tretman je imao za cilj da demonstrira battle stem cell depletion responsible problemet e ndryshme që vijnë me bezbednost zadnje generacije ge- for diverse age-related diseases and plakjen. netskih terapija kompanije. Ali ako do- infirmities. Trajtimi synonte fillimisht të bijeni podatci do sada su tačni, čini se demonstronte sigurinë e gjeneratës da je ovo prvi uspešan primer u svetu The treatment was originally intended së fundit të terapive gjenetike të produženja telemera pomoću genetske to demonstrate the safety of the latest kompanisë. Por nëse të dhënat e terapije čoveka. generation of the therapies. But if early përftuara deri më tani janë të sakta, data is accurate, it is already the world’s ky duket të jetë shembulli i parë i Genetska terapija je ranije upotrebljena first successful example of telomere suksesshëm në botë i zgjatjes së za produženje telemera u laboratori- lengthening via gene therapy in a telemereve me anë të terapisë gjenetike jskim čelijama kod kavija, ali nikad do human individual. te njeriu. sada kod ljudi. Gene therapy has been used to lengthen telomeres before in cultured Terapia gjenetike është përdorur më Telomeri su kratki segmenti ADN-a cells and in mice, but never in a human parë për zgjatjen e telomereve në koji zaključavaju krajeve kromozoma, patient. qeliza laboratorike dhe te kaviet, por delujući kao amortizeri protiv korišćenja asnjëherë deri më tani te njerëzit. i oštećenja. One se skraćuju sa svakim Telomeres are short segments of odvajanjem čelije, skraćivajući se DNA which cap the ends of every Telomeret janë segmente të shkurtra prolaskom vremena do tačke kada ne chromosome, acting as ‘buffers’ against të ADN-s të cilat përmbyllin skajet mogu da zaštite kromozom i prouroko- wear and tear. They shorten with every e kromozomeve, duke vepruar si vajući starenje tela. cell division, eventually getting too short amortizues kundër konsumimit dhe to protect the chromosome, causing the dëmtimit. Ato shkurtohen me çdo ndarje U septembru prošle godine, dobijeni cell to malfunction and the body to age. të qelizës, duke u shkurtuar me kalimin podaci od belih krvnih zrnaca pacijenta In September 2015, telomere data e kohës deri në pikën kur nuk mund iz posebne laboratorije “SpectraCell” za taken from Parrish’s white blood cells ta mbrojnë më kromozomin dhe duke klinička testiranja u Hjustonu, Teksas, by SpectraCell‘s specialised clinical shkaktuar kështu plakjen e trupit. pokazivali su da njeni telomeri bili testing laboratory in Houston, Texas,

39 SHKENCË

ENERGY

Në shtator të vitit të kaluar, të dhënat e përftuara nga rruazat e bardha të gjakut të pacientes nga laboratori i posaçëm i “SpectraCell” për testime klinike në Hjuston, Teksas, tregonin se telomeret e saj ishin shumë të shkurtra për moshën që ka, duke e bërë pre të sëmundjeve që vijnë me plakjen që herët në jetën e saj. Muajin e kaluar, pas testeve të kontrollit në të njëjtin laborator, telomeret tregonin gjatësi ekuivalente me rinimin e pacientes deri në 20 vjet, nga gjatësia 6,71 kb në 7,33 kb. Kjo do të thotë se rruazat e bardha të gjakut të pacientes (leukocitet) janë rinuar biologjikisht.

Këto rezultate janë verifkuar deri më tani nga “HEALES” një organizatë me seli në Bruksel dhe “Biogerontology Research Foundation”, një organizatë me seli në Britaninë e Madhe që veprojnë në fushën e kërkim-zhvillimit mjekësor kundër plakjes..

veoma kratki za doba koje ima, čineći je sklonom bolestima koje dolaze ranim starenjem u njenom životu.

Prošlog meseca, nakon kontrolnih testiranja u istoj laboratoriji, telomeri su pokazivali ekvivaletnu dužinu sa podm- lađivanjem pacijenta do 20 godina, od dužine 6,71 kb na 7,33 kb. Ovo znači da su bela krvna zrnca pacijenta (leu- kociti) potpuno podmčlađeni biološki.

Ovi rezultati su overeni do sada od “HEALES” jedna organizacija sa sedištem u Briselu i “Biogerontology Research Foundation”, jedna organi- zacija sa sedištem u Velikoj Britaniji koje deluju u oblasti lekarskog is- traživanja-razvoja protiv starenja.

immediately before therapies were administered, revealed that Parrish’s telomeres were unusually short for her age, leaving her vulnerable to age-associated diseases earlier in life. In March 2016, the same tests were taken again by SpectraCell revealed that her telomeres had lengthened by approximately 20 years, from 6.71kb to 7.33kb. This implies that Parrish’s white blood cells (leukocytes) have become biologically younger. These findings were independently verified by the Brussels-based non-profit HEALES (Healthy Life Extension Company), and the Biogerontology Research Foundation, a UK-based charity committed to combating age-related diseases.

40 KAFSHA MË E HERSHME SHKENCË ENERGY NAJRANIJA ŽIVOTINJA THE EARLIEST ANIMAL

Studiues nga Universiteti i Albertës, Istraživači iz Univerziteta Albert, University of Alberta researchers have Kanada, kanë zbuluar prova fizike se Kanada, su otkrili fizičke dokaze da su uncovered physical proof that animals kafshët kanë ekzistuar 585 milionë vite životinje postojale pre 585 milion godi- existed 585 million years ago, 30 më parë, rreth 30 milionë vite më herët na, oko 30 miliona godina ranije nego million years earlier than all previous nga ç’ishte regjistruar deri më sot. što je registrovano do danas. established records show.

Zbulimi u bë nga gjeologu Ernesto Otkriće je urađeno od geologa Ernesto The discovery was made by U of A Pekua dhe Natali Obet në shkëmbinjtë Pekua i Natali Obet u stenama Urugva- geologists Ernesto Pecoits and Natalie e Uruguajit. Ata gjetën gjurmë të ja. Oni su našli fosilizovane otiske od Aubet in Uruguay. They found fossilized fosilizuara njëcentimetërshe, që kafsha jednog centimetra, koje životinja slična tracks of a centimetre long, slug-like e ngjashme me kërmillin kishte lënë pužu ostavila pre oko 585 miliona godi- animal left behind 585 million years ago rreth 585 milionë vite më parë në një na ranije u jednom sedimentu blata. in a silty sediment. sediment balte. Istrživačka ekipa je odredila da su otisci The team determined that the tracks Ekipi kërkimor përcaktoi se gjurmët ostavljeni od jedne primitivne životinje were made by a primitive animal called ishin lënë nga një kafshë primitive nazvana Ekipi bilaterian (dvostrani), koji a bilaterian, which is distinguished e quajtur bilaterian (dyanësor), që se razlikovao od ostalih prostih oblika from other non-animal, simple life dallonte nga format e tjera të thjeshta të života prema simetriji (gornji deo se forms by its symmetry-its topside is jetës për nga simetria (pjesa e sipërme razlikuje od donjeg dela) i od posebnih distinguishable from its bottom side-and dallon nga pjesa e poshtme) dhe për otisaka. a unique set of ‘footprints’. nga gjurmët e veçanta. Istraživači kažu da su fosilizovani otisci The researchers say the fossilized Studiuesit pohojnë se gjurmët e pokazuju da muskulatura životinje mek- tracks indicate the soft-bodied animal‘s fosilizuara tregojnë se muskulatura og tela omogućavala je da se kreće po musculature enabled it to move through e kafshës trup-butë i mundësonte të sedimentima u dnu pličaka okeana. Mo- the sediment on the shallow ocean lëvizte në sedimentet e fund-cekëtinave tiv kretanja pokazuje da jedno evolutiv- floor. The pattern of movement indicates të oqeanit. Motivi i lëvizjes tregon një no prilagođavanje u potrazi za hranom, an evolutionary adaptation to search for

41 SHKENCË

ENERGY

përshtatje evolutive për të kërkuar për koji bi trebalo biti organska hrana koje food, which would have been organic ushqim, që me radhën e vet duhet su sačinjavali sedimenti. material in the sediment. të ketë qenë ushqimi organik që përmbahej në sedimente. Tačna starost otisaka je obračunata sa The precise age of the tracks was datumom vulkanske stene koji je ušao calculated at the U of A by dating the Mosha e saktë e gjurmëve u përllogarit u blatnoj steni gde su pronađeni otisci. age of an igneous rock that intruded me datimin e moshës së shkëmbit Trebalo je dve godine da ekipa overi ot- into the siltstone in the area where the vullkanik që kishte hyrë në shkëmbin kriče prolazeći i procenu kolega da bi se tracks were found. It took more than two baltor në zonën ku u gjetën gjurmët. odredila starost od 585 milona godina years for U of A researchers to satisfy U deshën mbi dy vite për ekipin të bila je tačna. themselves and a panel of peer review verifikonte zbulimin duke kaluar dhe scientists that the age of 585 million vlerësimin nga kolegë për të përcaktuar Proces datiranja je obavljen u dve years is accurate. që mosha prej 585 milionë vitesh ishte faze, gde je u drugoj fazi sakupljeno e saktë. više kampiona od fosilizovane stene u The dating process included a trip back Urugvaju kao i razvijene mnoge seanse to Uruguay to collect more samples of Procesi i datimit u bë në dy faza ku në fazmatografske analize. Paleotolozi the fossilized rock and multiple sessions fazën e dytë u mblodhën më shumë kažu da se za životinje mekog tela nije of mass spectrometry analysis. kampione nga shkëmbi i fosilizuar në neobično da se telo istrebi a da se otisci U of A paleontologist said when it Uruguaj, si dhe u zhvilluan një sërë fosiliziraju. comes to soft-bodied animals and their seancash analize fazmatografike. Pre ovog otkrića, najraniji znak posto- tracks it’s not unusual for the animal’s Paleontologët pohojnë se për kafshët janja životinja je registrovano oko 555 body to disappear but its tracks become trup-buta nuk është e pazakontë godina ranije u jednom sličnom otkriću fossilized. që trupi t’u zhduket e t’u fosilizohen u Rusiji. gjurmët. Prior to the U of A find and age Kurt Konhauser, geomikrobiolog u confirmation, the oldest sign of animal Përpara këtij zbulimi, shenja më e Univerzitetu Albert, Kanada, kaže da će life was dated at 555 million years ago hershme e ekzistencës së kafshëve novo otkriće podići mnoga nova pitanja from a find made in Russia. ishte regjistruar rreth 555 milionë vite ne samo u vezi sa më parë në një zbulim të ngjashëm në evolucijom životinja, Kurt Konhauser, a U of A Rusi. nego i o uslovima geomicrobiologist, says the team’s sredine u kojima su discovery will prompt new questions Kurt Konhauser, gjeomikrobiolog në evoluirali. not only about the timing of animal Universitetin e Albertës, Kanada, evolution, but also the environmental pohon se zbulimi i ri do të ngre pyetje Konhauser objašnja- conditions under which they evolved. të reja jo vetëm në lidhje me evoluimin -va da je sada izazov e kafshëve, por edhe mbi kushtet “da pronađemo Konhauser explains that the challenge mjedisore në të cilat evoluan. kako su evoluirale now is “to find out how these animals ove životnje do tog evolved to the point where they were Konhauser shpjegon se sfida tani është stadijuma da su bile able to move about and hunt for food.” “të gjejmë si evoluan këto kafshë deri sposobne da se në atë stad sa ishin të afta të lëviznin e kreću i love hranu “. të gjuanin për ushqim”.

42 FEMART, NJË FESTIVAL I VEÇANTË KULTURË ENERGY FEMART, JEDAN POSEBAN FESTIVAL FEMART, A VERY SPECIAL FESTIVAL

Jedan veoma interesentan festival koji FemArt festival is a very interesting ima veliku popularnost zadnjih godina festival that everyone is talking about na Kosovu je festival FemArt. Festi- lately in Kosovo. FemArt has started val je počeo svoje putovanje pre četiri four years ago with the initiative of the godine sa inicijativom režiserke Zana producer Zana Hoaxha-Krasniqi, which Hoxha-Krasniqi i glumice Dardana is also a director of this festival and Mehmeti, zajedno sa podrškom umet- actress Dardana Mehmeti. They are nika i aktivista, koji su odlučili da stvore also supported from other artist and jedinsven festival, gde se kombinuje activists that all together decided to umetništvo i aktivizam. create a unique festival, where art and activism are combined. FemArt je jedini feministički festival na Kosovu i najveći u regionu koji imaza cilj This is the only feminist festival in promovisanje ljudskih prava i stvaranje Kosovo, and also is the biggest one in posebnog prostora za žene umetnice. the region, that aims to promote human rights and create a unique area for Do sada su održane četri edicije redom. women artists. Četvrta edicija je zatvorena krajem Një festival shumë interesant që po meseca maja, gde je po prvi put podel- So far, four editions were held bën bujë të madhe viteve të fundit në jena i nagrada FemArt, nagrada koja consecutively. The last edition was held Kosovë është festivali FemArt. je pripala velikoj albanskoj pevačici , at the end of May where for the first Festivali ka filluar rrugëtimin para katër Nedžmije Pagaruša. time Nexhmie Pagarusha - the greatest viteve me iniciativën e regjisores Zana Albanian singer was awarded with Hoxha-Krasniqi dhe aktores Dardana FemArt pruže pozorišne predstave, FemArt price. Mehmeti, bashkë me përkrahjen koncerte, izložbe, panele, radionice i e artisteve dhe aktivistëve, të cilët filmove iz Kosova i šire, sve besplat- FemArt offers theatre shows, concerts, vendosën që të krijojnë një festival unik, no za publiku. U zadnjoj ediciji tokom exhibitions, panels, workshops, movies ku kombinohet arti dhe aktivizmi. šest dana, koliko je trajapo festival, razvijene su trideset aktivnosti sa više FemArt është festivali i vetëm feminist od 100 umetnika i aktivista, u osam në Kosovë dhe më i madhi në rajon, që raznih lokacija u Prištini: u Pozorištu ka për qëllim promovimin e të drejtave Oda, Pozorištu Dodona, Nacionalnom të njeriut dhe krijimin e hapësirës së Pozorištu, Fakultetu Umetnosti, EU info veçantë për gratë artiste. Center, Artpolis Center i u Uredu Koso- va Women`s Network. Deri tani janë mbajtur katër edicione me radhë. Edicioni i katërt u mbyll në Jedan od najznačajnih delova ove fund të muajit maj, ku për herë të parë edicije je bio premijerni koncert na u nda edhe Çmimi FemArt, çmim ky që Kosovu pevačice sa svetskom slavom i takoi këngëtares së madhe shqiptare, , Christina Salem, kao i drugi koncert Nexhmije Pagarusha. sa tradicionalnom muzikom Maloya iz Ostrva Reunion u Indijskom Okeanu. FemArt ofron shfaqje teatrale, koncerte, U zadnjoj ediciji festivala bila je premi- ekspozita, panele, punëtori dhe filma jera filma “Svet” od Iris Elezi u Prištini nga Kosova dhe më gjerë, të gjitha (izabran da predstavi Albaniju za Oscar

43 KULTURË

ENERGY

falas për publikun. 2016 godine), predstava “Copë-Copë” from Kosovo and beyond, all free for the Në edicionin e fundit gjatë gjashtë dramaturga Blerta Zeqiraj i režiserke public. ditëve, sa edhe zgjat festivali, janë Zana Hoxha - Krasniqi, specijalni kon- In this year’s edition that lasted six zhvilluar tridhjetë aktivitete me mbi 100 certi iz beča sa Rina Kaçinari (poznata days, thirty activities were held. artistë dhe aktivistë, në tetë lokacione u Evropi iz muzičkog dueta Catch-Pop Hundreds of artists and activists të ndryshme në Prishtinë: në Teatrin String-Strong) i Jörg Mikula, predstava participated, in eight different locations Oda, Teatrin Dodona, Teatrin Kombëtar, iz Tirane “Qielli i Heshtur” od režiserke in capital city, Prishtina, in Oda Theatre, Fakultetin e Arteve, EU info Center, Armela Demaj, koncert grupe punk-fem- Dodona Theater, National Theatre, Artpolis Center dhe në Zyrën e Kosova inist iz Tirane Pre-Menstrual Syndrome, Faculty of Arts, EU info center, Artpolis Women`s Network. predstava “Rrëfime personale” režiserke Center and in Kosovo Women’s Nina Nikoliq iz Nacionalnog Pozorišta Network Office. Një prej pjesëve më të spikatura të këtij Makedonije, predstava “Ngjyrat e Gush- edicioni ka qenë një koncert premierë tit” režiserke Ilire Vinca, i mnogo drugih One of the most remarkable parts of në Kosovë nga këngëtarja me famë ostalih događaja. this edition was the premiere concert botërore, Christina Salem, si dhe Takođe sa izložbom se vratila i kosovs- of the world famous singer Christine

44 KULTURË

ENERGY

Salem, as well as the concert with traditional Maloya music from Reunion Island in Indian Ocean.

Film premiere “Bota” from Iris Elezi was held in Prishtina, (Iris Elezi was selected to represent Albania in Oscar Academy of 2016). Different activities were held during the six day FemArt festival. Among other, were “Copë Copë” show from play writer Blerta Zeqiraj and producer Zana Hoxha Krasniqi; special concert from Viena with Rina Kaçinari koncerti tjetër me muzikë tradicionale (known in Europe with the musical Maloya, nga Ishulli Reunion në duo Catch-Pop String-Strong) and Oqeanin Indian. Jörg Mikula, theatre show from Tirana “Qielli i Heshtur” from producer Armela Në edicion e fundit është dhënë Demaj; concert from punk-feminist band edhe premiera e filmit “Bota” nga Iris from Tirana Pre- Menstrual Syndrome; Elezi në Prishtinë (i përzgjedhur për theatre show “Rrëfime Personale” të përfaqësuar Shqipërinë në Oscar from Macedonian National Theatre të vitit 2016), shfaqja “Copë-Copë” and producer Nina Koliq; theater show e dramaturges Blerta Zeqiraj dhe “Ngjyrat e Gushtit” from producer Ilire regjisores Zana Hoxha - Krasniqi, Vinca, and many other shows. koncerti special nga Vjena me Rina Kaçinari (e njohur në Evropë nga duoja Also the Albanian artist that lives muzikore Catch-Pop String-Strong) in Iceland, Fitore Berisha had an dhe Jörg Mikula, shfaqja nga Tirana exhibition. In the same time, both “Qielli i Heshtur” nga regjisorja Zymrete Hoxhaj from Kosovo and Adela Armela Demaj, koncerti nga grupi Jushiq from Bosnia and Hercegovina punk-feminist nga Tirana Pre-Menstrual presented an audio-visual exhibition. Syndrome, shfaqja “Rrëfime personale” e regjisores Nina Nikoliq nga Teatri This year short movies were divided Kombëtar i Maqedonisë, shfaqja in three categories: Movies from film “Ngjyrat e Gushtit” nga regjisorja Ilire directing students at Faculty of Arts, Vinca, e shumë e shumë ngjarje të short foreign movies from Germany and tjera. Canada and documentary movies from Iraq and Mexico. Po ashtu u kthye me ekspozitë edhe artistja kosovare Fitore Berisha e cila ka umetnica Fitore Berisha koja živi Work criteria in FemArt festival are jeton dhe vepron në Islandë. Ndërsa i deluje u Islandu. Dok su Zymryte the same for this year too; work topics Zymryte Hoxhaj nga Gjermania Hoxhaj iz Nemačke i Jushić iz Bosne i should be about human rights, and dhe Adela Jushiq nga Bosnja dhe Hercegovine predstavile jednu grupnu women’s rights. Hercegovina prezantuan një ekspozitë audovizuelnu izložbu. grupore audiovizuele. Kratki filmovi ove godine su bili podel- Filmat e shkurtër sivjet janë ndarë në 3 jeni u 3 kategorije: Filmovi studenata kategori: Filmat e studentëve të regjisë režije iz Fakulteta Umetnosti, Kratki nga Fakulteti i Arteve, Filmat e shkurtër strani filmovi iz Nemačke i Kanade i Do- të huaj nga Gjermania dhe Kanada kumentarni Filmovi iz Iraka i Meksika. dhe Filma Dokumentarë nga Iraku dhe Meksika. Kriterijumi za prezentaciju stvaralačkog rada u ovom festivalu, i ove godine su Kriteret për prezantimin e punës bili isti. Teme koje su predstavljenje tre- krijuese në këtë festival, edhe ba da tretiraju ljudska prava, konkretno këtë vit mbeten të njëjta. Temat që ženska prava. prezantohen duhet të trajtojnë të drejtat e njeriut, konkretisht të drejtat e grave.

45 ERMONELA JAHO NË KULMIN E SUKSESIT KULTURË ENERGY ERMONELA JAHO NA KROVU USPEHA ERMONELA LAHO ON HER PEAK OF SUCCESS

Adhuruesit e operës nga e gjithë bota Ljubitelji opere iz celog sveta pozdravl- Opera fans from around the world are po përshëndesin suksesin e këngëtares jaju uspeh operske pevačice Ermonela hailing the success of the opera singer së operas Ermonela Jaho, e cila po Jaho, koja se uzdiže vrhovima uspeha. Ermonela Jaho, who is enjoying her ngjitet majave të suksesit . Me çmimet SA međunarodnim operskim nagrada- great success. With international prices ndërkombëtare të operës, i ka dhuruar ma, darivala je albancima jedno veliko of opera, she has given Albanians one shqiptarëve një gëzim më shumë në veselje u svetskoj areni. Sa svojim more joy of pride in the global arena. arenën botërore. Me zërin e saj ajo glasom ona očarava svuda gde se With her voice she captivates the public magjeps kudo ku ajo performon. predstavlja. anywhere she performs. E lindur në Shqipëri më 1974 dhe Rođena u Albaniji 1974 i odrasla u vre- Born in Albania in 1974 and raised at e rritur në kohën e Enver Hoxhës, menu Enver Hodže, Ermonela je prošla the era of Enver Hoxha, Ermonela has Ermonela ka kaluar nëpër shumë po veoma traumatizovanim trenutci- gone through many traumatic moments. momente traumatizuese. Një moment ma. Jedan žalostan trenutak u životu Another tragic moment on Ermonela’s

46 KULTURË

ENERGY

trishtues në jetën e Ermonelës është Ermonele je i smrt njenih roditelja, i life is the death of her parents, and edhe vdekja e prindërve të saj, dhe të pevanje nakon toga, bio je težak trenu-trenu singing was the most difficult moment këndoje, sipas saj, ishte momenti më i tak. Umetnost je preživela i diktaturu. according to her. vështirë. Arti i mbijeton edhe diktaturës. Dakle, nije čudo da je soprano počet-počet Art survives the dictatorship. So it is no Pra, nuk është çudi që sopranoja që kom meseca maja zgrabila godišnju wonder that the Albanian soprano at the në fillim të muajit maj rrëmbeu çmimin nagradu najocenjenije pevačice od beginning of May grabbed the Annual vjetor të këngëtarit më të vlerësuar nga strane čitaoca Opera Magazine. Jaho je Award as the most valued singer by lexuesit e Opera Magazine. Jaho sot danas nesumnjivo jedna od najuvaženi-najuvaženi readers of Opera Magazine. Jaho është padyshim një nga sopranot më të jih sopranoja na svetu. today is undoubtedly one of the most respektuara në botë. respected sopranos in the world. Godine 1993 Jaho je imigrirala u Italiji Në vitin 1993 Jaho migroi në Itali dhe i ostala je tamo deset godina. Među-Među In 1993 Jaho moved to Italy and stayed qëndroi atje për dhjetë vjet. Megjithatë, tim, biti albanka u italiji je takođe imalo there for ten years. However, being an të qenët një shqiptare në Itali pati svojih problema, seća se ona u jednom Albanian in Italy also had its challenges; gjithashtu problemet e veta, kujton ajo svojom intervjuu. “Učinili su da se os-os- she recalled in an interview. “They në një intervistë të sajën. “Na bënin të ećamo kao građani trećeg reda”. made us feel like third-class citizens.” ndiheshim si qytetarë të shtresës së tretë”. U 2003 godini ona je otišla u Nju -Jork In 2003 she moved to New -Jork and i ostal u SAD još od tada, u međuvre-međuvre lives in the US since then, although Në vitin 2003 ajo shkoi në Nju -Jork menu posećuje Tiranu nekoliko puta visits Tirana several times a year to dhe ka qëndruar në SHBA që atëherë, godišnje da bi radila na dobrotvornim work with charitable foundations. megjithëse e viziton Tiranën disa herë fondacijama. në vit për të punuar me fondacione She reached her peak of success at bamirësie. Operski vrh je dostigla kada je igrala the Royal Opera in London with the ulogu “Suor Angelica” Pučinija u Kral-Kral role of “Suor Angelica” of Pucini in Majën operistike e arriti kur kungoj rolin jevskoj Operi Londona u 2011 godini, 2011, where she became the first in the e “Suor Angelica” të Puçinit në Operën gde je bila prva prema online ispitivanju online poll of the Public Price category. Mbretërore të Londrës në vitin 2011, kategorije Nagrada Publike. ku doli e para në sondazhin online të She has performed in an elite group kategorisë Çmimi i Publikut. Ona je igrala u jednoj elitnoj operskoj of operas, including the Vienna State grupi, obuhvatajući Državnu Bečku Opera, Bavarian State Opera, the Ajo ka performuar në një grup elitar Operu, Državnu Bavarsku Operu, Metropolitan Opera in New -Jork, the operash, përfshirë Operën Shtetërore të Operu Metropolitan u Nju -Jorku, Paris Opera, Berlin State Opera, Teatro Vjenës, Operën Shtetërore Bavareze, Parišku Operu, Državnu Operu Berlina, Real in Madrid, Opera Lyon, Marseille Operën Metropolitan në Nju -Jork, Teatro Real u Madridu, Operu u Lionu, and others. Operën e Parisit, Operën Shtetërore të Marselju i ostalim. Berlinit, Teatro Real në Madrid, Operën Renowned Albanian soprano was e Lionit, të Marsejës e të tjera. declared winner of the International

47 KULTURË

ENERGY

Sopranoja e njohur shqiptare është Poznata albanska soprano je izabraizabra- Opera Awards voters. Jaho was also shpallur fituesja e çmimit të votuesve na pobednikom u nagradi glasača od declared the winner by the votes of nga International Opera Awards. Jaho strane International Opera Awards. people worldwide, while competitors on u shpall fituese nga votat e njerëzve në Jaho je bila prva od glasova ljudi iz celcel- this race were figures of Russian and mbarë botën, ndërkohë që konkurentë og sveta, dok su konkurenti Ermonele Latin Art. “International prices of Opera” të Ermoneles ishin figura të shquara të bili poznate figure latinskoe i ruske are a tribute for artists from around the artit rus dhe latin. umetnosti. “Međunarodna Operska world. “Çmimet ndërkombëtare të Operës” Nagrada” je poštovanje koje se radi janë një nderim që u bëhet artistëve umetnicima iz celog sveta. nga e gjithë bota.

48 EDHE NJË GJENERATË E SUKSESSHME KEDS KEDS ACADEMY ENERGY E KEDS AKADEMISË JOŠ JEDNA USPEŠNA GENERACIJA KEDS AKADEMIJE ANOTHER SUCCESSFUL GENERATION OF KEDS ACADEMY

Studentët e KEDS Akademisë kanë Studenti KEDS Akademije su i Participants of KEDS Academy have zgjeruar edhe më tej njohuritë nga dalje proširili svoja znanja u raznim furthered their knowledge from different lëmi të ndryshme me ligjërues nga oblastima od raznih predavača iz fields with lecturers from the University Universiteti i Bogaziçit. Univerziteta Boğaziçi. of Boğaziçi.

Në vikendin e parë të marsit, Akademia Prvog martovskog vikenda Akademija During the first weekend of March, e KEDS-it është fokusuar në historinë e KEDS-a je fokusirana u istoriji KEDS Academy was focused on energy energjetikës dhe njohurive menaxheriale energetike i menadžerijalnih znanja od history and the managerial practices. nga Prof.Dr. Bilgin Metin dhe Prof.Dr. Prof.Dr. Bilgin Metin i Prof.Dr. Tamer Lectures were held by professors of Tamer Atabarut. Atabarut. I kënaqur me pjesëmarrjen aktive të Zadovoljan aktinim ućešćem učenika Boğaziçi University from Istanbul, Prof. nxënësve gjatë ligjëratave dhe zgjidhjen tokom predavanja i rešavanju zadataka Dr. Bilgin Metin, and Prof.Dr. Tamer e detyrave, Prof.Dr. Bilgin Metin, ka Prof.Dr. Bilgin Metin, ima samo dobre Atabarut. vetëm fjalë të mira për të tri gjeneratat e reči za tri generacije Akademije. Being very satisfied with active Akademisë. “Mogu reči da su učenici dobri, participation of Academy students “Mund të them se nxënësit janë të mirë, sarađuju i pažljivi da bi nadvladali during lectures, professors from bashkëpunues dhe të vëmendshëm dobijana znanja ovde. Teorija i preksa Boğaziçi University of Istanbul praised për t’i mbizotëruar njohuritë e fitura se ukrštavaju i nivo njihovog rada može the students for their dedication. këtu. Teoria dhe praktika janë duke se uporediti sa studentima u Turskoj”, “I can say that students are very good, u gërshetuar dhe niveli punës së izjavio je on. cooperative and attentive on gaining tyre mund të krahasohet me ata të Za Florim Muzliaj, učenik Srednje knowledge. Theory and practice are studentëve në Turqi e gjetiu”, deklaron Tehničke Škole “ Shaban Spahiu” intertwined and the level of their work ai. sreća je za sve one koji su deo ovog can be compared with those of students Për Florim Muzliajn, nxënës nga shkolla programa. in Turkey and elsewhere, “he says. e Mesme Teknike “ Shaban Spahiu”, “Ja dolazim iz Peći i sa nestrpljenjem Florim Muzliaj, a student from Technical është fat për të gjitë ata që janë pjesë e čekam predavanja KEDS Akademije. High School “Shaban Spahiu”, këtij programi. Ovde dobijamo znanja i proširujemo “Unë vij nga Peja dhe me padurim i prijateljstva. Hvala KEDS!”, kaže on. considers a great opportunity for being pres ligjëratat e KEDS Akademisë. Këtu Dok sa druge strane student Ardi part of this program. po shtojmë dituritë dhe po zgjerojmë Latifaj, nakon završetka predavanja “I come from Peja and I am looking miqësitë. Faleminderit KEDS!”, thotë ai. od profesora Ruhi Kaykayoglu oseća forward to KEDS Academy lectures. Kurse në anën tjetër studenti Ardi se mnogo zadovaljan za načim Here, we gain knowledge and expand Latifaj, pas përfundimit të ligjëratës nga objašnjavanja t. friendships. Thanks KEDS “he says. Prof. Dr. Ruhi Kaykayoğlu, ndjehet mjaft “Profesor je tokom celog vremena On the other side student Ardi Latifaj i kënaqur për metodën e shpjegimit. pokušavao da nas gura da budemo felt quite happy about the method of “Profesori gjatë gjithë kohës mundohej što inovativni, da mi mislimo drugačije” lecturing by Professor Ruhi Kaykayoglu të na shtyjë që të jemi sa më inovativ, që kaže Latifaj. ne të mësohemi të mendojmë ndryshe”, “The professor all the time tried to push Prema plan-programu, nakon thotë Latifaj. us to be more innovative, to learn to završetka teorijskog dela, studenti su Sipas plan-programit, pas përmbylljes think” outside the box” he said. počeli praktičan rad. Grupe učenika të pjesës teorike, studentët kanë filluar Participants of the third generation i studenata odvojeni u podgrupe su punën praktike. Grupet e nxënësve of KEDS Academy according to the raspoređeni po raznim departmanima dhe studentëve të ndarë në nëngrupe curriculum upon finishing successfully KEDS-a još od početka meseca maja janë shpërndarë nëpër departamente të do sredine meseca juna, gde su oni the theoretical part, are doing ndryshme të KEDS-it që nga fillimi dobili razna iskustva od profesionalnog internships. Groups of students and osoblja kompanije. high school students separated

49 KEDS KEDS ACADEMY

ENERGY

Iskustvo prakse od montiranja brojila, into sub groups are spread through čitanje brojila do trgovine energijom, various departments of KEDS from the učinilo je da oni budu mnogo beginning of May and it is expected to pripremljeniji za tržište rada. finish by mid of June. They are offered Za učenici Anduena Latifi, praktični various experiences from professional deo je prihvatljiviji. Ona je naučila kako staff of the company. se obračunava električna energija kod Practical experience from the komecijanih potrošača, radila je i na installation of meters, meter reading and trading of electricity has prepared programu CCP, dok je u Departmanu them better for the job market. Analiza naučila kako se rade zapisnici For the high school student isključenja i priključenja potrošača. Anduena Latifi, the practical part is “Za mene praktičan rad je prihvatljiviji comprehensible. She learned how to proces, jer vidim sa blizine kako se radi do billing of electricity for commercial od početka do završetka” . customers, worked in CCP program, i muajit maj deri kah mesi i muajit Menadžer u Departmanu za Merenje i while in the Analysis Department she qershor, ku ata kanë marrë përvoja Kontrolu Gubitaka, Bujar Jupaj, ujedno learned how to prepare the reports të ndryshme nga stafi profesional i i mentor grupe učenika, rekao je da on disconnection and connection of kompanisë. su učenici upoznati sa procedurama customers. Përvoja praktike nga montimi dhe rada u ovom departmanu i vidi se da “For me personally the practical part is leximi i njehsorëve, e deri te tregtimi i imaju ambicije da nauče i da su veoma more understandable, as I can see from energjisë, i ka bërë ata të jenë shumë znatiželjni i spremni da prisvoje sve. up close the duties and how they are më të përgatitur për tregun e punës. performed in the beginning, how they Për nxënësen Anduena Latifi, pjesa are developed till they are completed.” praktike është më e kapshme. Ajo ka Jedna grupa studenata je praktično učila za Bilans i Energetsko Tržište. Manager of Metering and Losses mësuar si bëhet faturimi i energjisë Control Department , Bujar Jupaj, who Rina Sahatçiu, učesnica akademije koja elektrike te konsumatorët komercialë, is also the mentor of group of high dolazi iz Ekonomskog Fakulteta UP-a, ka punuar edhe në programin CCP, school students, said that the students kurse në Departamentin e Analizave ranije nije imala ideju kako se radi are informed on the work procedures of ka mësuar si bëhen procesverbalet trgovina energijom. our department and it seems that they e shkyçjeve dhe kyçjeve të “Tokom boravka u ovom departmanu, have the ambition to learn and are very konsumatorëve. mi smo mnogo naučili kako se radi curious and willing to absorb everything. “Për mua puna praktike është proces trgovina energijom. Ovo je životno One group of them was learning about më i kapshëm, sepse po i shoh nga afër iskustvo”, rekla je Sahatçiu, dok je Energy Balance and Energy Trading. punët si bëhen që nga fillimi e deri sa čitala ponude koje su dolazile od raznih Rina Sahatçiu, student of the academy përfundojnë” . operatera iz regiona i šire. that comes from Economical Faculty of Menaxheri i Departamentit për Matje Jedna druga grupa studenata je radila UP, did not have any prior knowledge dhe Kontrollimin e Humbjeve, Bujar praksu u Centru za Kalibraciju i AMR. about the energy trading. “During the Jupaj, njëkohësisht mentor i grupit të visit in this department, we learned a nxënësve, ka thënë se nxënësit janë Menadžer Kalibracije i AMR-a, Shukri lot about how is the trading of energy njoftuar me procedurat e punës në Aliu, zajedno sa osobljem je objasnio u done. This is lifetime experience”, këtë departament dhe po shihet që detalje svaki proces. said Sahatçiu, while was reading the kanë ambicie për të mësuar dhe janë Jedno pravo iskustvo za studente je numbers of offers that were coming shumë kureshtarë dhe të gatshëm të bio i rad na terenu za identifikaciju i from various operators online in region përvetësojnë gjithçka. saniranje kvarova podzemnih kablova, and beyond. Një grup i studentëve po mësonin rukovođeni od njihovog mentora praktikisht për Bilancin dhe Tregun Armend Ymeri, Menadžer za Kontrolu Energjetik. Investicija. Rina Sahatçiu, pjesëtare e akademisë Studenti Adrian Ymeri, Vigan e cila vjen nga Fakulteti Ekonomik i Abdurrahmani i Arbnor Rexhepi iz UP-së, nuk kishte ide më parë se si pravca Kompjuterska Inžinjerija, časove bëhej tregtimi i energjisë. “Gjatë qëndrimit në këtë department, prakse su držali u IT departmanu. ne mësuam shumë se si bëhet tregtimi Grupa je sledila programe za dobijanje i energjisë. Kjo është përvojë jetësore”, novih znanja u Databazi i programu tha Sahatçiu, teksa lexonte numrat za razvoj WEB-a. Jedan drugi oblik e ofertave që vinin nga operatorët e nastave je i razvijanje zadataka ndryshëm online nëpër rajon dhe më da bi videli znanja i sposobnosti gjerë.

50 KEDS KEDS ACADEMY SPORT

ENERGY

One other group of students practiced in Calibration Center and AMR. Manager of Calibration and AMR, Mr. Shukri Aliu, together with its staff was explaining to students every process in details. Another great experience for students was the field work for identifying and fixing the faults on underground cables, led by their mentor Armend Ymeri, Manager on Investment Control. Students Adrian Ymeri, Vigan Abdurrahmani and Arbnor Rexhepi from Computer Engineering Faculty have done the practice classes in the IT department. The group attended programs to acquire new knowledge on Database and programming on WEB development. Another form of learning were the tasks for the knowledge and skills to solve problems, such as energy calculation, etc. “Mentors of KEDS staff helped us to Një grup tjetër i studentëve bëri praktikë u rešavanju raznih problema, kao further advance the knowledge gained në Qendrën e Kalibrimit dhe AMR-së. kalkulator energije, i dr. “Mentori iz in college, a new platform of WEB programming. Its fun to learn from these Menaxheri i Kalibrimit dhe AMR-së, Osoblja KEDS-a su nam pomogli da guys that now have become like friends Shukri Aliu, së bashku me stafin u unapredimo dalje dobijena znanja shpjegoi në detaje secilin proces. to us, says Ardian Ymeri a student of u fakultetu, jedna nova platforma u the Academy. Një përvojë shumë e qëlluar për programa WEB . Zadovoljstvo je da studentët ka qenë puna në terren për KEDS Academy members have učiš od ovih profesionalaca, koji su nam identifikimin dhe sanimin e prishjeve të continued the internship in other sada i drugovi, kaže student Ardian kabllove nëntokësore, të udhëhequr nga departments and are being trained for mentori i tyre Armend Ymeri, Menaxher Ymeri. every important operation in KEDS. për Kontrollin e Investimeve. Učesnici KEDS Akademije su nastavili Studentët Adrian Ymeri, Vigan sa praksom i u ostalim departmanima, Abdurrahmani dhe Arbnor Rexhepi, të osposobljavajući se za svaki važan drejtimit Inxhinjeri Kompjuterike, orët e posao u KEDS. praktikës po i mbanin në departamentin e IT-së. Grupi ka ndjekur programet për përfitimin e njohurive të reja në Databazë dhe programin për zhvillimin e WEB-it. Një tjetër formë e mësimit janë edhe zhvillimi i detyrave për të parë njohuritë dhe aftësitë për të zgjidhur probleme të ndryshme, si kalkulatori i energjisë, etj. “Mentorët nga Stafi i KEDS-it na kanë ndihmuar që të avancojmë më tej njohuritë e marra në fakultet, një platformë e re e programit në WEB. Është kënaqësi të mësosh nga këta profesionistë, që tash më i kemi bërë edhe shokë”, thotë studenti Ymeri. Pjesëtarët e KEDS Akademisë kanë vazhduar praktikën edhe në departamente tjera, duke u aftësuar për secilën punë të rëndësishme në KEDS.

51 rinjtë. për avanciminevleravetë të veçantëpërshoqërinë,sidomos kompanitë etëcilëvekanëkujdes Kosovën nëmesinevendeve, së KEDS-itnë Amerikë erendit Prezantimi dinjitozi Akademisë ndihemi krenarë”,shtoiDinç. shumë tërinjve.Kjonabën mundësuar realizimineëndrrave duhet, ështëmotivshtesëpërt’ua se poekryejmëpunëntonësi ndërkombëtar, posqënabind “Ky projektmegjithëkëtëvlerësim ndërkombëtare. tashmë kamarrëpërmasa Dinç thase Akademia eKEDS-it pranimit tëçmimit. thënë Dinçnëceremoninëe tregues sekjopoarrihet”,kishte jeton nëpaqe.Kyçmimështë që tëndërtojënjëvend,kusecili vendi pobënpunëtëpalodhshme luftë tëtmerrshme,sotriniaekëtij kryesore, teksakalontenënjë jush ekujtoniKosovënnëlajme Kosovës. Përderisashumicaprej çmim ështëndarëpërrininëe edhe mëshumëfaktiseky këtë çmimsot.Nabënkrenar “Është njënderimadhtamarrim së KEDS-it. ideator ethemeluesi Akademisë Bordit EkzekutivtëKEDS-itdhe me MesutSerhatDinç,anëtari delegacioni iKEDS-it,nëkrye Pranimin eçmimevekabërë KEDS Akademisë. bërë kompanisëpërprogramine nga mbarëbota.Kynderimiështë të jashtëzakonshmekompanive Washington nënjëkonkurrencë të ndarëngaPRNewsnë në kategorinëSocialGood Çmimi “HonorableMention” prestigjioz vjennga Amerika. mori KEDS-i,njëçmimtjetër Stevie Awards nëParisqë program. Paskatërçmimeve që KEDSkamarrëpërkëtë flasin edheçmimetndërkombëtare programit tëKEDS Akademisë Për punëndhesuksesete Amerikë KEDS fitoiçmimprestigjioznë mladih. za unapređenjevrednostikod pažnju zadruštvo,naročito kompanije kojihimajuposebnu Kosovo međuzemljama KEDS-a u Americi raspoređuje prezentacija Akademije Ponosna ponosnim”, dodaojeDinc. sna mnogihmladih.Ovonasčini motiv daseomogućiostvarivanje naš posaokakotreba,jedodatni što nasubeđujedamivršimo međunarodnom procenom,osim “Ovaj projekatsaovom međunarodni obim. KEDS-a sadadobila Dinc jerekaodaakademija nagrade. rekao jeDincuceremojijiprijema je pokazatejdaseovopostiže”, svako živiumiru.Ovanagrada neumorno daizgradizemljugde danas mladostovezemljeradi je prolazilajedangrozanrat, Kosova uglavnimvestimadok Dok većinaodvassesećate dodeljena zaomladinuKosova. jer činjenicadaseovanagrada nagradu danas.Ponosnismo “Velika ječastdadobijemoovu Akademije KEDS-a. u KEDS-uideatoriosnivač Serhat Dinc,članIzvršnogBorda KEDS-a načelusaMesut Nagradu jeprimiladelegacija Akademije. kompaniji zaprogramKEDS sveta. Ovapočastjepripala konkurenciji kompanijaizcelog Washingtonu ujednojizvanrednoj Good izdataodPRNewsu Mention” ukategorijiSocial Amerike. Nagrada“Honorable prestižnu nagradudolaziiz koje jedobioKEDS,jednudrugu nagrade Stevie Awards uParizu za ovajprogram.Nakončetri nagrade kojejeKEDSdobio Akademije govoreimeđunarodne Za radiuspehprogramaKEDS Americi KEDS dobioprestižnunagraduu values amongyoungpeople. especially forthepromotionof responsability forthesociety, countries whosecompaniesshow ranks Kosovoamongthe in America KEDS Academy the Award winningpresentationof Dinc. It makesusproud”,addedMr. even moredreamsfortheyouth. an additionalmotivationtorealize that wearedoingourjobwell,itis recognition, besidesshowingus with allthisinternational project acknowledgement. This received international “KEDS Academy hasalready Dinc afteracceptingtheaward. being accomplished”,saidMr. award isevidencethatthis everyone livesinpeace. This hard tobuildacountrywhere youth ofthiscountryareworking through aterriblewar, todaythe Kosovo inheadlinesgoing While mostofyouremember given fortheyouthofKosovo. more thefactthatthisawardwas Award today. Itfulfilsuseven “It isagreathonortoreceivethis KEDS Academy. of KEDSandthefounder member oftheExecutiveBoard led byMr. MesutSerhatDinc, done byKEDSrepresentatives Acceptance oftheawardwas from aroundtheworld. competition withmanycompanies prize fromthePRNews,ina awarded the“HonorableMention” in Washington D.C.KEDSwas held attheNationalPressClub Good category, attheceremony from theUSA.InSocial another prestigiousprizecomes 4 Steve Awards itwoninParis ithaswon. by awards shown After KEDS Academy successisalso in America KEDS winsprestigiousaward

SPORTKEDS

52 ACADEMY 54

SPORT PRINTERI 3D, MADE IN KOSOVA RINIA ENERGY PRINTERI 3D, MADE IN KOSOVA 3D PRINTER, MADE IN KOSOVA

“Formon” është prodhuesi i parë rajonal “Formon” je prvi regionalni proizvođać “Formon” is the first regional i 3D printerëve, i themeluar nga një 3D printera, osnovana od jedne ekipe manufacturer of 3D printers. It is ekip të rinjsh ambicioz nga Kosova, të abicioznih mladića iz Kosova, pred- established by a team of ambitious udhëhequr nga Rron Cena. vođeni od Rron Cena. young people from Kosovo, led by Rron Ata kanë vetëm një vit në treg, por Oni imaju samo jednu godinu u tržištu Cena. si duket puna e tyra ka filluar të ali kako se vidi njihov rad je počeo da They only have one year in the market, shpërblehet menjëherë. se nagrađuje odmah. but apparently their work started Nuk ka shumë kohë që “Formon” ka Nema mnogo vremena i “Formon” je immediately to pay off. fituar edhe çmim për punën e tyre. dobio i nagradu za njihov rad. Recently, “Formon” was also awarded Më 29 prill 2016, Rron Cena, themelues 29 aprila 2016, Rron Cena, osnivač for their work. i “ Formon”, bashkë me ekipin e tij, Formona, zajedno sa svojom ekipom, On April 29 2016, Rron Cena founder morën çmimin “Inovacioni i vitit” për dabili su nagradu “Inovacija godine” za of “Formon”, together with his team, produktin e tyre në Albanian ICT njihov proizvod u Albanian ICT Awards, were awarded with “Innovation of the Awards, organizim ky i mbajtur nën organizovanje održano pod patronatom Year” for their product in Albanian patronatin e kryeministrit të Shqipërisë premijera Albanije Edi Rama, u Hotelu ICT Awards, an event held under the Edi Rama, në Hotel Sheraton, Tiranë. Šeraton, Tirana. patronage of Prime Minister of Albania Ideja e “Formon” fillimisht nuk u nis për Ideja “Formon” u početku nije počela Edi Rama, in Sheraton Hotel, Tirana. krijimin e një pajisje të tillë, por lindi si za stvaranje jedne slićne opreme, ali The idea of “Formon” initially was not ide për të blerë një 3D printer ekzistues rođena je kao ideja za kupovinu jednog launched for the creation of such a dhe të ofrohet 3D printimi si shërbim. postojećeg 3D printera i da ponudi 3D device, but was to buy an existing “Pasi që e blemë një 3D printer dhe printovanje kao usluga. 3D printer and offer 3D printing as a filluam ta montonim atë, filluam të service. mendonim se sa është mundësia që ne “Pošto smo kupili jedan 3D printer i vetë ta krijojmë një të tillë, në mënyrë počeli da ga montiramo, počeli smo “After we bought a 3D printer and began që t’i adresojmë problemet me të cilat da razmišljamo kolika je mogućnost to assemble it, we started thinking that ballafaqoheshim me printerin e blerë”, da mi stvorimo jedan takav, na način maybe there is a possibility that we thotë Cena. da adresiramo probleme sa kojima se could create our own 3D printer so that suočavamo sa kupljenim printerima ”, we could address all the problems we Që atëherë ai me kolegët e tij filluan të kaže Cena. faced with the printer we bought,” says disejnojnë një printer në menyrë që të Još od tada on je sa svojim kolegama Cena. lehtësohet i tërë procesi i printimit. počeli da dizajniraju jedan printer na Since then he and his colleagues began “Pas shumë ideve arritëm në prototipin e način da se olakša ceo proces prito- to design a printer in order to facilitate parë të 3D printerit tonë. Që nga atëherë vanja. the entire process of printing. printeri është ridizajnuar disa herë, “Nakon mnogih ideja postigli smo prvi gjithmonë duke e ulur koston e prodhimit prototip našeg 3D printera. Još od tada “After a lot of brainstorming we came dhe duke thjeshtësuar përdorimin e tij”, printer je redizajniran nekoliko puta, with the first prototype of our 3D

54 RINIA

ENERGY

thotë udhëheqësi i “Formon”. uvek smanjivajući troškove proizvodnje i printer. Since then the printer has Ka shumë kompani rajonale dhe čineći prostijim njegovu upotrebu”, kaže been redesigned several times, always vendore që ofrojnë 3D printimin si rukovodilac “Formon”. reducing production cost and to simplify shërbim, por kompania e të rinjve Ima mnogo regionalnih i domaćih kom- its use,” says leader of the “Formon”. kosovarë është e para në rajon që ka panija koje pružaju 3D printovanje kao There are a lot of regional and local krijuar një printer të tillë. uslugu, ali kompanija mladih kosovara companies that offer 3D printing as a je prva u regionu koja je stvorila jedan service, but the company of the young Rruga drejt realizimit të printerit 3D? sličan printer. kosovars is the first that has created Rruga drejt realizmit të çdo produkti such a printer. hardware është proces shumë i Put prema realizaciji printera 3D? lodhshëm dhe më shumë probleme. Put prema realizaciji svakog hardware The road towards the realization of “Nuk ishte e lehtë aspak, sidomos për proizvoda je naporan proces i sa mnogo 3D printer? faktin që jemi në Kosovë dhe është problema. The path towards any hardware product shumë vështirë të gjejmë mbështetje në “Nije bilo nimalo lako, naročito zbog realization is a very difficult and with a projekte të tilla. Jemi pritur më shumë činjenice da smo na Kosovu i da je lot of challenges. skepticizëm nga shumica e rrethit, dhe veoma teško da nađemo podršku u “It was not easy at all, especially since shumë nga ata nuk besonin që mundemi sličnim projektima. Dočekani smo sa we live in Kosovo and it is very difficult të realizojmë diçka të tillë”, thotë Cena. puno skepticizma od većine u okolini, i to find support in such projects. We Në mungesë të fondeve për hulumtim mnogi od njih nisu verovali da možemo faced a lot of skepticism, and many dhe zhvillim, pjesa më e madhe e da ostvarimo nešto slično”, kaže Cena. did not believe that we can accomplish realizimit të 3D printerit është bërë me U nedostaku fondova za istrživanje i something like that, “said Cena. mjete financiare vetanake. Me gjithë razvoj, najveći deo realizacije 3D prin- Due to lack o funds for research and këto rrethana që ekipi ballafaqohej, të tera je urađena sa sopstvenim finan- development, most of the 3D printer gjithë kishin vendosur që t’i lënë punët sijskim sredstvima. Sa svim okolnosti- realizations were done by own financial tjera dhe të koncentrohen komplet në ma sa kojima se suočavala ekipa, svi su means. Despite these circumstances zhvillimin e prototipit final dhe gjetjen e bili odlučili da ostave druge poslove i da the team faced, we had decided to një partneri të biznesit. se kompletno koncentrišu u razvijanju leave all other jobs that we were doing Në ekipin realizues të 3D Printerit janë finalnog prototipa i pronalaženju jednog and to concentrate on developing the përfshirë 5 persona që kanë punuar partnera za biznis. final prototype and finding a business intenzivisht, pastaj është siguruar U ekipi realizacije 3D Printera su partner. financim nga një investitor i ri nga obuhvaćene 5 osobe koje su intenzivno In the implementing team of the 3D diaspora, i cili tani më është pjesë e radile, pošto je obezbeđeno finansiranje Printer are 5 people who have worked kompanisë “Formon”. od jednog mladog investitora iz dijaspo- intensely, then we secured funding from “Momentalisht jemi një ekip prej 9 ra koji je sada deo kompanije “Formon”. a new investor from abroad which is personave, dhe shumë shpejt pritet të punësohen edhe 6 persona të tjerë në linjën e prodhimit të produktit të parë Formon Core”, thotë Rron Cena. Synimi i kompanisë “Formon” është që të krijojë 3D printerë sa më të thjeshtë për përdorim nga çdokush dhe që të thjeshtësojnë procesin e krijimit të objekteve.” Formon” po ashtu synon që të ketë prezencë afatgjate në fushën e teknologjisë në tregun ndërkombëtar. Emri i kompanisë “Formon” është vendosur me që lidhet me karakterin e produkteve të kompanisë, produkte të cilat “formojnë” objekte fizike 3 dimensionale. Ekipa e “Formon” tash është pjesë e shumë organizimeve prezantuese ku ata ua shpjegojnë të pranishmëve vështirësitë dhe rrugën jo të lehtë nëpër të cilën kanë kaluar për të realizuar idenë e tyre. Rron Cena kryesuesi i kësaj kompanie i porosit të gjithë që të mos dorëzohen dhe të luftojnë për ëndrrat e tyre.

55 RINIA

ENERGY

“Momentalno smo ekipa od 9 osoba, i veoma brzo se očekuje da now part of the company “Formon”. zaposlimo još 6 ostalih osoba u liniji proizvodnje prvog produkta “Right now we are a team of 9 people, and very soon we plan to Formon Core”, kaže Rron Cena. hire 6 more people in the production line of the first product of Ciljevi kompanije “Formon” je da stvori što prostije 3D printere Core Forms” says Rron Cena. za uotrebu od svakoga i da uprostimo proces stvaranja objeka- ta. Formon takođe cilja da ima dugoročnu prisutnost u polju The aim of the company “Formon” is to create 3D printers that are tehnologije na međunarodnom tržištu. simple to use by anyone and to simplify the process of creating Ime kompanije “Formon” je postavljeno pošto je povezano objects. Formon also aims to have a long-term presence in the karakterom proizvoda kompanije, proizvodi koji “formiraju” 3 field of technology in the international market. dimenzionalne fizičke objekte. The company Name “Formon” is chosed as it relates to the Ekipa “Formon” sada je deo mnogih organizovanih prezentacija character of the company’s products, products which “form” gde oni objašnjavaju prisutnima poteškoće i ne malo lak put po 3-dimensional physical objects. kojem su prošli da bi ostvarili svoju ideju. Rron Cena predsednik ove kompanije poručuje svima da se ne The “Formon” team is now a part of many gatherings where they predaju i da se bore za svoje snove. explain to the audience the difficulties that they have passed through to realize their idea. Rron Cena founder of this company urges everyone not to give up and fight for their dreams.

56 ARGËTIM

ENERGY

HOROSKOPI KINEZ – VITI 2016 ËSHTË VITI I MAJMUNIT TË KUQ KINESKI HOROSKOP– GODINA 2016 JE GODINA CRVENOG MAJMUNA CHINESE HOROSCOPE – THE YEAR OF THE RED MONKEY

Në horoskopin kinez, viti 2016 është U kineskom horoskopu, godina 2016 In the Chinese horoscope 2016 is the viti i majmunit, që ka filluar nga data 8 je Godina Majmuna, koja počinje od 8 Year of the Monkey, which will start from shkurt 2016 dhe do të zgjasë deri më Februara 2016 i trajaće do 27 Januara Feb. 8, 2016 and last to Jan. 27, 2017. 27 janar 2017. 2017. Monkey is the ninth in the 12-year Shenja e Majmunit renditet e 9-ta në Znak Majmuna je po redu 9-ti u 12 go- cycle of Chinese zodiac. The Years of ciklin 12 -vjeçar të horoskopit kinez. dišnjem ciklusu kineskog horoskopa. the Monkey include 1920, 1932, 1944, Vitet e majmunit janë: 1920, 1932, Godine majmuna su: 1920, 1932, 1944, 1956, 1968, 1980, 1992, 2004, 2016, 1944, 1956, 1968, 1980, 1992, 2004, 1956, 1968, 1980, 1992, 2004, 2016, 2028... 2016, 2028... 2028... The monkey is a clever animal. It is Majmuni është kafshë e mençur dhe Majmun je pametna životinja i obično se usually compared to a smart person. zakonisht krahasohet me një njeri të poređuje sa jednim pametnim čovekom. Lucky numbers for the monkey sign are: mençur. Srečni brojevi znaka majmuna su: 1, 7 1, 7, 8. Numrat me fat të shenjës së majmunit ,8. Unlucky number are: 2, 5, 9. janë: 1, 7 ,8. Brojevi bez sreće su: 2, 5, 9. Lucky colors are: White, Gold, Blue. Numrat e pafat janë: 2, 5, 9. Srećne boje su: Bela, zlatna i plava. Unlucky flowers are: Red, Black, Grey. Ngjyrat me fat janë: E bardha, ari dhe e Boje bez sreće su: Crvena, crna i siva. Lucky flowers are: Alliums, Chrysant kaltërta. Cvetovi sa srećom su : Alliums i Chry- Hemum. Ngjyrat e pafat janë: E kuqe, e zezë, e sant Hemum. hirtë. Find out which chinese horoscope sign Lulet me fat janë: Alliums dhe Chrysant Otkrijte koji je vaš znak u kineskom you are. You can find your sign below Hemum. horoskopu. Vaš znak za kineski horo- based on the year you were born: skop možete pronaći na osnovu godine Rat: 1900, 1912, 1924, 1936, 1948, Zbuloni se cila shenjë është e juaja vašeg rođenja dole: 1960, 1972, 1984, 1996, 2008 në horoskopin kinez. Shenjën tuaj për Mš: 1900, 1912, 1924, 1936, 1948, Ox: 1901, 1913, 1925, 1937, 1949, horoskopin kinez mund ta gjeni ne bazë 1960, 1972, 1984, 1996, 2008 1961, 1973, 1985, 1997, 2009 të vitit të lindjes suaj, këtu më poshtë: Bik: 1901, 1913, 1925, 1937, 1949, Tiger:1902,1914, 1926, 1938, 1950, Miu: 1900, 1912, 1924, 1936, 1948, 1961, 1973, 1985, 1997, 2009 1962, 1974, 1986, 1998, 2010 1960, 1972, 1984, 1996, 2008 Tigar:1902,1914, 1926, 1938, 1950, Rabbit: 1903, 1915, 1927, 1939, 1951,

57 ARGËTIM

ENERGY

Bualli: 1901, 1913, 1925, 1937, 1949, 1962, 1974, 1986, 1998, 2010 1963, 1975, 1987, 1999, 2011 1961, 1973, 1985, 1997, 2009 Zec: 1903, 1915, 1927, 1939, 1951, Dragon: 1904, 1916, 1928, 1940, 1952, Tigri: 1902,1914, 1926, 1938, 1950, 1963, 1975, 1987, 1999, 2011 1964, 1976, 1988, 2000, 2012 1962, 1974, 1986, 1998, 2010 Zmaj: 1904, 1916, 1928, 1940, 1952, Snake: 1905, 1917, 1929, 1941, 1953, Lepuri: 1903, 1915, 1927, 1939, 1951, 1964, 1976, 1988, 2000, 2012 1965, 1977, 1989, 2001, 2013 1963, 1975, 1987, 1999, 2011 Zmija: 1905, 1917, 1929, 1941, 1953, Horse: 1906, 1918, 1930, 1942, 1954, Dragoi: 1904, 1916, 1928, 1940, 1952, 1965, 1977, 1989, 2001, 2013 1966, 1978, 1990, 2002, 2014 1964, 1976, 1988, 2000, 2012 Konj: 1906, 1918, 1930, 1942, 1954, Goat: 1907, 1919, 1931, 1943, 1955, Gjarperi: 1905, 1917, 1929, 1941, 1953, 1966, 1978, 1990, 2002, 2014 1967, 1979, 1991, 2003, 2015 1965, 1977, 1989, 2001, 2013 Jarac: 1907, 1919, 1931, 1943, 1955, Monkey: 1908, 1920, 1932, 1944, 1956, Kali: 1906, 1918, 1930, 1942, 1954, 1967, 1979, 1991, 2003, 2015 1968, 1980, 1992, 2004, 2016 1966, 1978, 1990, 2002, 2014 Majmun: 1908, 1920, 1932, 1944, 1956, Rooster: 1909, 1921, 1933, 1945, 1957, Dhia: 1907, 1919, 1931, 1943, 1955, 1968, 1980, 1992, 2004, 2016 1969, 1981, 1993, 2005, 2017 1967, 1979, 1991, 2003, 2015 Pevac: 1909, 1921, 1933, 1945, 1957, Dog: 1910, 1922, 1934, 1946, 1958, Majmuni: 1908, 1920, 1932, 1944, 1969, 1981, 1993, 2005, 2017 1970, 1982, 1994, 2006, 2018 1956, 1968, 1980, 1992, 2004, 2016 Pas: 1910, 1922, 1934, 1946, 1958, Pig: 1911, 1923, 1935, 1947, 1959, Gjeli: 1909, 1921, 1933, 1945, 1957, 1970, 1982, 1994, 2006, 2018 1971, 1983, 1995, 2007, 2019 1969, 1981, 1993, 2005, 2017 Svinja: 1911, 1923, 1935, 1947, 1959, Qeni: 1910, 1922, 1934, 1946, 1958, 1971, 1983, 1995, 2007, 2019 1970, 1982, 1994, 2006, 2018 Derri: 1911, 1923, 1935, 1947, 1959, 1971, 1983, 1995, 2007, 2019

Miu Miš Rat Në vitin 2016, shenja e U 2016, znak kineskog In 2016, the Chinese rat horoskopit kinez Miu, horoskopa Miš treba de zodiac sign should focus duhet të përqendrohet në se usesredi u kompleti- on completing pending kompletimin e projekteve ranju projekata ostalih projects. Patience is the të mbetura pezull. Durimi nedovšenim. Strpljenje je key to the success of është çelësi për suksesin ključ uspeha vaših odnosa, your relationships, both e marrëdhënieve tuaja, kao ličnih tako i profesio- personal and professional. si personale ashtu dhe nalnih. Predviđanja za The Rat predictions 2016 profesionale. Parashikimet 2016 godinu za znak Miša show that you really need e vitit 2016 për shenjen e kineskog horoskopa poka- to relax as your body is Miut të horoskopit kinez, zuju da vi treba uistinu da very weak. tregojnë se ju duhet me se opustite jer je vaše telo të vërtetë të relaksoheni, veoma slabo. sepse trupi i juaj është shumë i dobët.

Bualli Bik Ox Parashikimet e Horoskopit Predviđanja kineskog The Chinese zodiac 2016 kinez 2016 për buallin Horoskopa za 2016 za predictions for the Ox parashohin një vit të bika predviđaju godinu foretell a year of major transformimeve të velikih transformacija u transformations in your mëdha në jetën tuaj. vašem životu. Usklađenost life. The love compatibility Përputhshmëria në dashuri u ljubavi kod neoženjenih between singles will te beqaret do të lulëzojë. će cvetati. Ne dozvolite d blossom. Do not let stress Mos lejoni që stresi t’ju avas stres pošalje u druge lead to other illnesses. The dërgojë në sëmundje bolesti. Osobe pod zna- ox sign should be careful të tjera. Personat nën kom bika treba da budu while dealing with finances shenjen e buallit, duhet pažljive sa finansijama u in 2016. të jenë të kujdesshëm me 2016 godini. financat në vitin 2016.

58 ARGËTIM

ENERGY

Tigri Tigar Tiger Në Vitin e Majmunit te u Godini Crvenog i Va- In the Year of the Red Fire Kuq të Zjarrtë, tigri do të trenog Majmuna, tigar će Monkey, the tiger will have ketë një ide më të mirë imati bolju ideju u vezi sa a better idea about what në lidhje me atë që ata e onim šta oni žele od živo- they want out of life. The duan nga jeta. Horoskopi ta. Kineski Horoskop 2016 Chinese 2016 horoscope Kinez 2016 kërkon që ju të zahteva da vi učite sebe asks you to train yourself mësoni veten për të parë da bi videli više detalja to look at the details rather më tepër detajet se sa nego samo veliki foto. than only the big picture. vetëm foton e madhe.

Lepuri Zec Rabbit Lepujt do të kenë një vit Zećevi će imati jednu The Rabbits will have an shpërblyes si emocional nagradnu godinu kao emo- emotional and financially ashtu dhe financiar. cionalnu tako i finasijsku. rewarding 2016. The Parashikimet e horoskopit Predviđanja kineskog Chinese compatibility kinez për vitin 2016 horoskopa za 2016 godinu predictionsfor 2016 parashikojnë marrëdhënie predviđaju bolje odnose forecast better relations më të mira në fund të vitit. krajem godine. To je dobro towards the end of the Kjo është një kohë e mirë vreme da naučite jednu year. This is a good time to për të mësuar një aftësi novu sposobnost. learn a new skill. të re.

Dragoi Zmaj Dragon Dragoi nuk do të jetë i Zmaj, neće biti uplašen Dragon, do not be scared frikësuar për të marrë da se bavi izazovnim of taking up challenging punë sfiduese në vitin poslovima za 2016 godinu. jobs in 2016. If you think 2016. Nëse ju mendoni Ako mislite da možete da you are capable of it, then se ju jeni në gjendje ta izdržite, onda idite za tim. go for it! The Dragon 2016 përballoni, atëherë bëjeni! Predviđanje 2016 za Zma- predictions also suggest Parashikimet 2016 për ja takođe vam predlažemo you take help when Dragoin gjithashtu ju da uzimate više pomoći required. After all, failures sugjerojnë që ju të merrni kada se zahteva. Na kraju are a part of going on to ndihmë kur kërkohet. godine, neuspesi su deo become successful. Në fund të fundit, nastavka da bi bili uspešni. dështimet janë pjesë e vazhdimësisë për t’u bërë të suksesshëm.

Gjarpëri Zmija Snake Parashikimet e horoskopit Predviđanja kineskog The Chinese 2016 Kinez 2016 sugjerojnë që horoskopa 2016 predlažu horoscope forecasts gjarpinjtë të ngadalësojnë da zmije smanje svoj ritam suggest that the Snakes ritmin e tyre në këtë Vit u ovoj godini. Ova godina slow down their pace in të Ri. Ky vit mund të jetë može biti teška kada se this New Year. This year i vështirë kur është fjala radi o finansijama i karijeri. might be challenging when për financat dhe karrierën. Ljubav će biti konfuzna. it comes to finances and Dashuria do të jetë career. Love life will be konfuze. confusing.

59 ARGËTIM

ENERGY

Kali Konj Horse Horoskopi Kinez 2016 Kineski Horoskop 2016 The Horse horoscope për kalin parasheh që ju za konja predviđa da vi 2016 foretells that you do të duhet ta kontrolloni treba da kontrolišete vašu will need to control your hiperaktivitetin tuaj dhe hiperaktivnost i to upo- hyperactivity and put it atë duke e venë në trebljavajući je bolje ako to good use if you wish përdorim të mirë, në želite da budete uspešni u to be successful in the qoftë se ju dëshironi që budućnosti. Ljubav, susreti future. Love, dating and të jetë i suksesshëm në i ženidba su visoke u kar- marriage are very high on të ardhmen. Dashuria, tama. Uopšte ovo će biti the cards. Overall this will takimet dhe martesa janë izuzetna godina za karijeru be an exceptional year shumë të larta në karta. Në i biznis za vas . for career and business përgjithësi, ky do të jetë deals. një vit i jashtëzakonshëm për karrierë dhe biznes për ju.

Dhia Jarac Goat Horoskopi kinez 2016 Kineski Horoskop 2016 The 2016 Chinese parashikon se personat predviđa da osobe pod horoscope predicts that the nën shenjën e dhisë znakom Jarca će biti finan- Sheep zodiac sign will be do të jenë financiarisht sijski i emocionalno izdržl- financially and emotionally dhe emocionalisht të jivi. Veliki projekti će biti na stable. Big projects will qëndrueshëm. Projektet vašem putu i tako će doći come your way and so will e mëdha do të vijnë në i dobra primanja. Ljubav good income. Love and rrugën tuaj dhe kështu do i pomansa su visoke u romance are high on the të vijnë edhe të ardhura kartama za znak jarca. cards for the Goats. të mira. Dashuria dhe romanca janë të larta në karta për shenjën e dhisë.

Majmuni Majmun Monkey Majmunë, ky është viti juaj, Majmuni, ovo je vaša Monkeys, this is your year kështu që shfrytëzojeni! godina i iskoristite. Sve što so go for it! Everything you Çdo gjë që ju ëndërroni sanjate može se postići dream of can be achieved mund të arrihet në këtë ove godine Crvenog i in this Year of the Red vit të Majmunit të Kuq të Vatrenog Majmuna. Ovo je Fire Monkey. This is a Zjarrtë. Ky është një vit i povoljna godina za nova favorable year for new favorshëm për sipërmarrje preduzimanja u biznisu business ventures and të reja të biznesit dhe i promenu karijere. Ako changing of career. If you ndryshimin e karrierës. mislite na ženidbu, onda je are thinking of marriage, Nëse jeni duke menduar to pravo vreme za to. then this is the right time to për martesë, atëherë kjo tie the knot. është koha e duhur për të.

60 ARGËTIM

ENERGY

Gjeli Pevac Rooster Muajt e parë të Vitit të Prvi meseci godine Majmu- The first few months of the Majmunit do të jenë na će biti izvanredno dobre Year of the Monkey will jashtëzakonisht të mbarë za Pevca. Skratite vaše be extremely auspicious për Gjelin. Shkurtoni troškove i vidite da što više for the Roosters. Cut shpenzimet tuaja dhe štedite. Bila bi dobra ideja down your expenses të shikoni sa mund të da primite pomoć u neko- and see how much you kurseni. Do të ishte një ide liko tehničkih alternativa save. It might be a good e mirë të merrni ndihmë në ozdravljenja da bi smanjili idea to take the help of disa teknika alternativë të vaš stres. a few alternative healing shërimit për të reduktuar techniques to reduce your stresin tuaj. stress.

Qeni Pas Dog Horoskopi kinez 2016 për Kineski Horoskopi 2016 The Dog Chinese qenin parasheh që ju do za Psa predviđa da ćete Horoscope 2016 foretells të keni një shans për të vi imati jednu šansu da that you will have a chance jetuar jetën në mënyrën që bi živeli nanačin koji to live life the way you ju dëshironi. Këmbëngulja želite. Odlučnost i vaša want. Your perseverance dhe përkushtimi juaj do posvećenost biće tajna and dedication will be the të jenë sekreti i suksesit vašeg uspeha. Ne dozvo- secret to your success. tuaj. Mos lejoni luftën me lite da vaš partner kvari Do not let fights with partnerin tuaj ta prishë vaš odnos. Predviđanja za your spouse spoil your marrëdhenien tuaj. 2016 pokazuju da odluke u marriage. The 2016 Feng Parashikimet për vitin 2016 vezi sa karijerom treba da Shui forecasts show that tregojnë se vendimet lidhur uradite sa mirnom i jasnom career related decisions me karrierën, do të duhet pameti. will need to be made with t’i bëni me një mendje të a calm and clear mind. qetë dhe të qartë.

Derri Svinja Pig Horoskopi kinez 2016 për Kineski Horoskop 2016 za The 2016 Chinese shenjën e derrit parashikon znak svinje predviđa da Horoscope for the Pig që ju do t’i përballoni sfidat ćete se vi odupreti izazovi- predicts that you will në jetë me optimizëm dhe ma u životu sa optimiz- face challenges in pavarësi. Qëllimet tuaja mom i nezavisnošću. Vaši life with optimism and janë shumë të qarta dhe ju ciljevi su veoma jasni i vi independence. Your goals do t’i arrini ato. ćete postići njih. are very clear and you will go all out to achieve them.

61 ZHVILLIMET

63 NË KEDS INVESTIMET NË RRJET ZHVILLIMET NË KEDS ENERGY INVESTICIJE U MREZI INVESTMENTS IN THE NETWORK

Kryetari i Komunës së Istogut Predsednik Opštine Istok zadovoljan Istog Mayor welcomes KEDS mirëpret investimet e KEDS-it në investicijama KEDS-a u električnoj investments in the electrical network rrjetin elektrik mreži Investments that are being made Investimet që janë shtrirë në tërë Investicije koje su položene po celom throughout Kosovo by KEDS, have Kosovën nga Kompania Kosovare për Kosovu od strane Kosovske Kom- brought great positive effects in the Distribuim dhe Furnizim me Energji panije za Distribuciju i Snabdevanje region of Istog Municipality. Investment projects with substation and Elektrike- KEDS, kanë sjellë efekte Električnom Energijom KEDS, doneli new network in this region have passed të mëdha pozitive edhe në rajonin e su velike pozitivne efekte i u regionu without the attention and appreciation Komunës së Istogut. Opštine Istok. of number one of this Municipality, Mr. Projektet investive me trafo dhe shtrirje Investivni projekti sa trafom i polaganje Haki Rugova. të rrjetit të ri, në këtë rajon nuk kanë nove mreže, u ovom regionu nisu prošle “Considering that KEDS investments kaluar pa vëmendjen dhe mirënjohjen bez pažnje i priznanja broja jedan ove have come at a very crucial time for the e numrit një të kësaj komune, z.Haki opštine, g.Haki Rugova. community and directly contributed to Rugova. “Pošto su investicije od KEDS-a došle u increasing the quality and stability of “Duke qenë se investimet nga KEDS-i jedno više nego potrebno vreme za za- energy supply, we are grateful to the kanë ardhur në një kohë më se të jednicu i direktno su uticale u povećanju company for the work being done” said nevojshme për komunitetin dhe kvaliteta i stabilizaciji snabdevanja en- Rugova. drejtpërdrejt kanë ndikuar në rritjen e ergijom, mismo zahvalni ovoj kompaniji Rakoshi, Gurakoci, Banja, kualitetit dhe stabilizimin e furnizimit za posao koji radi .”-izjavljuje Rugova. B.T.’Standard’ are the areas where me energji, ne i jemi mirënjohës Rakoš, Djurakovci, Banja, Mesna KEDS has invested in network projects. kësaj kompanie për punën që po Zajednica “Standardi” su zone gde je bën,”deklaron Rugova. Kosovska Kompanija za Distribuciju i Rakoshi, Gurakoci, Banja, Bashkësia Snabdevanje Električnom Energijom lokale “Standardi”, janë zonat KEDS, položila svoje projekte investicija ku KEDS-i ka shtrirë projekte të u mreži. investimeve në rrjet.

63 ZHVILLIMET ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

Trafo e re për 25 fshatra Novi Trafo za 25 sela New substation for 25 villages 25 fshatra me 10 mijë konsumatorë do 25 sela sa 10 hiljada potrošača će dobiti 25 villages with 10 thousand customers të përfitojnë nga investimi i rreth 180 od investicije od oko 180 hiljada eura will benefit from KEDS investments of mijë eurove të KEDS-it. KEDS-a. around 180 thousand Euros. Bëhet fjalë për një transformator të ri i Radi se o jednom novom transforma- A new transformer installed in 2015, prodhuar në vitin 2015, që zëvendësoi toru proizveden 2015 godine, koji će replaced the transformer of the 70’s. transformatorin e viteve të 70-ta. zameniti transformator iz 70-tih godina. From this investment will benefit about 25 villages in the municipality of Nga ky investim do të përfitojnë rreth Od ove investicije koristi će imati oko 25 Prishtina, Obiliq and Vushtrri. 25 fshatra të komunës së Prishtinës, sela u opštini Prištine, Obilića i Vučitrna. Obiliqit dhe Vushtrrisë. Megaproject of KEDS in municipality Megaprojekt i KEDS-it në komunën e Megaprojekat KEDS-a u opštini of Gjakova Gjakovës Djakovice KEDS has installed a power transformer Tetë Mega volt-Amper (8 MvA) është Osam Mega volt-Ampera (8 MvA) je en- of (8 MVA) in Gjakova. This giant transformatori energjetik, që Kompania ergetski transformator, koji je Kosovske electricity transformer has replaced the Kosovare për Distribuim dhe Furnizim Kompanije za Distribuciju i Snabdevanje one that was settled in 1970. me Energji Elektrike- KEDS, ka Električnom Energijom KEDS instalirala This is a million Euros investment, instaluar në Komunën e Gjakovës. u Opštini Djakovice. which will supply with quality voltage Ky gjigant energjetik ka zëvendësuar Ovaj energetski gigant je zamenio and a stable supply many businesses, atë të deritanishmin, i vendosur në vitin dosadašnji postavljen 1970 godine. neighborhoods and villages of this region. Above all, with this investment, 1970. Pomenuta Investicija je milionska, the gravee electricity black outs will be Investimi në fjalë që është milionësh, kojaće napajati kvalitetnim naponom i a thing of the past. do të furnizojë më tension kualitativ stabilno snabdevanje mnoge biznise u e furnizim stabil shumë biznese të Ponosheci, Cërmjani, Skijvani, Djakovici, naselja i sela ovog regiona. Gjakovës, lagje, si dhe fshatra të këtij Dobroshi, ‘ Dardania ‘ neighborhoods Iznad svega ovom investicijom, mnoge rajoni. Mbi të gjitha me këtë investim, and other parts in the city are direct restrikcije energije će biti prošlost. reduktimet e shumta të energjisë do t’i beneficiaries. Ponoševci, Crmjani, Skivjani, Dobroši, takojnë të kaluarës. naselje ‘Dardanija’ i ostale tačke u gra- Ponosheci, Cërmjani, Skivjani, du su direktni korisnici. Dobroshi, lagja ‘Dardania’ dhe të tjera pika në qytet, janë përfitues të drejtpërdrejtë.

64 ZHVILLIMET ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

Atmaxha e Prizrenit, përfiton dy trafo Atmadža u Prizrenu, dobila dva nova Atmaxha in Prizren benefits two new të reja trafoa substations Banorët e fshatit Atmaxhë të Prizrenit, Stanovnici sela Atmadža u prizrenu, do- Residents of Atmaxhë village in Prizren kanë përfituar rrjet të ri energjetik. bili su novu energetsku mrežu. KEDS je enjoy now a new energy network. KEDS KEDS ka investuar në këtë fshat dy investirao u ovom selu dva nova trafoa, has invested in this village with two trafo të reja, si dhe ka bërë ndërrimin e kao i zamenio 124 stuba. new substations, and has replaced 124 124 shtyllave. electricity poles. Predsednik Selmanaj zadovoljan sa The mayor of Deçan very satisfied Kryetari Selmanaj i kënaqur me investicijama KEDS-a u Dečanima with KEDS investments in this investimet e KEDS-it në Deçan Mnogi su investivni projekti koje je Municipality Të shumta janë projektet investive që Kosovska Kompanija za Distribuciju i There are many investment projects Kompania Kosovare për Distribuim dhe Snabdevanje Električnom Energijom that KEDS has made in the region of Furnizim me Energji Elektrike- KEDS, KEDS položila i u regionu Opštine Deçan Municipality. ka shtrirë edhe në rajonin e Komunës Dečani. During 2015 and the beginning of 2016 së Deçanit. U sklopu 2015 godine i početak 2016 there have bee a lot of investments Në kuadër të këtij viti 2015 dhe godine za ovu opštinu su bili zadovol- which positively affected the fillimviti 2016 për këtë komunë ishin të javajući što se tiče investicija koje je improvement of energy supply. kënaqshme sa i përket investimeve që KEDS doveo u ovoj strani, koje se Rasim Selmanaj – Mayor of Deçan, KEDS-i ka sjellë në këto anë, e që kanë direktno tiču stabilizaciji i podizanju states that the cooperation with KEDS të bëjnë drejtpërdrejt me stabilizimin kvaliteta snabdevanja energijom. was and remains very correct for both parties. dhe ngritjen e cilësisë së furnizimit me Rasim Selmanaj – Predsednik Dečana, “KEDS had an understanding of the energji. izjavljuje da saradnja sa KEDS-om je requirements and needs of this area. Rasim Selmanaj – Kryetar i Komunës bila i ostaje do ove faze veoma korekt- së Deçanit, deklaron se bashkëpunimi They have invested in the network and na od obe strane. me KEDS-in ishte dhe mbetet deri në quality transformers for villages and “KEDS je imao razumevanja prema këtë fazë shumë korrekt nga të dyja other parts of the city “, says the Mayor zahtevima i potrebama koje ima ova of Deçan. palët. zona. Donela je investicije u mreži i Selmanaj shows areas where KEDS “KEDS-i ka pasur mirëkuptimin ndaj kvalitene trafoe za sela i ostale delove has invested which have been priority kërkesave dhe nevojave që ka kjo zonë. grada”, kaže broj jedan u Dečanima. considering the urgent need and the old Ka sjellë investime në rrjet dhe në trafo network. cilësore për fshatrat dhe për pjesë tjera në qytet”, thotë numri një i Deçanit.

65 ZHVILLIMET ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

“Lagjja a re” në Prizren me rrjet “Novo naselje” u Prizrenu sa The “Lagjja e Re” neighborhood nëntokësor podzemnom mrežom in Prizren with new underground “Lagjja e re” në Prizren tash furnizohet “Novo naselje” u Prizrenu sada se network me rrymë përmes rrjetit nëntokësor. snabdeva strujom preko podzemne “Lagjja e Re” in Prizren is supplied with KEDS në këtë lagje në vend të shtyllave mreže. KEDS je u ovom naselju, umes- electricity through underground network. elektrike, ka vendosur rrjetin nëntokësor to elečtrički stubova, postavio podzem- KEDS in this neighborhood has installed dhe një trafo të re, 1000 kvA (kilovolt nu mrežu i jedan novi trafo, 1000 kvA the underground network instead of electricity poles. Apmer). (kilovolt Apmera). In this neighborhood in addition KEDS has installed also a new substation of Me investimet në rrjetin energjetik në Sa investicijama u energetskoj mreži 1000 kVA (kilovolt Apmer). Pejë humbjet bien për rreth 40% u Peći gubitci pali za oko 40% Investimet e vazhdueshme që KEDS-i Neprestane Investicije koje je Kosovska The investments in the electricity që nga viti 2014 e deri më sot ka Kompanija za Distribuciju i Snabdevan- network of Peja reduced losses by shtrirë në rajonin e Pejës, ka ndikuar je Električnom Energijom KEDS još 40% pozitivisht në përmbushjen e kërkesave od 2014 godine do sada je položila u The continuous investments that KEDS të konsumatorëve edhe në Bashkësitë regionu Peći, pozitivno uticale u ispun- made from 2014 until today in the Peja Territoriale “Instituti II” dhe “Xhemajl javanju zahteva potrošača i u Teritori- region has had a positive impact on Kada” në Pejë. Në saje të këtyre jalnoj Zajednici “Institut II” i “Xhemajl meeting the requirements of customers investimeve është arritur që nga viti Kada” u Peći. Na osnovu ovih inves- in neighborhoods “Institute II” and “Kada 2014 kur humbjet në rrjet në këto pjesë ticija je postignuto da od 2014 godine Xhemajl” in Peja. Due to these investments, the electricity ishin në nivelin 50%, tani bien në 12%. kada su gubici u mreži u ovom delu bili losses fell from 50% to 12%. This Kjo arritje sipas zyrtarëve të KEDS-it, na nivou 50%, sada su pali na 12 %. achievement according KEDS officials ka ndikuar drejtpërdrejt në furnizimin e Ovo dostignuće prema službenicima konsumatorëve në këto bashkësi, me has a direct impact on the supply of KEDS-a, direktno je uticalo u snab- tension stabil e kualitativ. Krahas kësaj, customers in these communities, with devanju potrošača u ovim zajednicama, edhe investime të llojeve të tjera janë the quality and stable voltage. sa stabilnim i kvalitetnim naponom. Up- shtrirë në këto dy bashkësi të mëdha There were also other investments oredo ovome, i ostale investicije druge done by KEDS in these two parts of të Pejës, nga ana e KEDS-it. Trafo vrste su položene u ove dve najveće Peja. New transformers, voltage poles, të reja, shtylla të tensionit, kilometra zajednice u Peći, od strane KEDS. underground cables and a new network kabllosh nëntokësorë dhe rrjet i ri, janë Novi trafoi, naponski stubovi, kilometri are some of KEDS investments in this investimet që KEDS-i ka shtrirë në këtë podzemnog kabla i nova mreža, su na- area. pjesë të Pejës. jveće investicije u periodu koje je KEDS položio u ovom delu Peći. 419 households and commercial Nga investimet e KEDS-it në “Ringovi economies benefit from KEDS 2”, përfitojnë 419 ekonomi familjare investments in “Ringovi 2” Od investicija KEDS-a u “Ringov 2”, dhe komerciale A large part of the Peja city respectively dobili 419 komercijalnih i ekonomija Një pjesë e madhe e qytetit të Pejës, the Local Community “Ringovi 2” for a respektivisht Bashkësia Lokale “Ringovi u domaćinstvu long time now enjoy a stable tension 2”, tash e sa kohë gëzojnë tension Jedan veliki deo grada Peći, tačnije and quality electricity supply. stabil dhe kualitativ të furnizimit me Mesna Zajednica “Ringovi 2”, sada i This is due to medium-term investments energji elektrike. Kjo falë investimeve neko vreme uživaju stabilan napon i that have been made here by KEDS in afatmesme që janë bërë këtu nga kvalitetno snabdevanje električnom en- recent years. KEDS-i viteve të fundit. Vendosja ergijom. Sve zahvaljujući srednjoroćnim Placing the meters outside, placing e njehsorëve jashtë, trafo të reja, investicijama koje su urađene ovde od new transformers, repair functional riparimin e trafove funksionale dhe Kosovske Kompanije za Distribuciju i substation, network extension, are just some of the investments from which shtrirje në rrjet, janë vetëm disa nga Snabdevanje Električnom Energijom 419customers, commercial customers, investimet prej të cilave në këtë zonë KEDS, zadnjih godina. Postavljanje van households economies of this me rëndësi të Pejës kanë përfituar 419 brojila, novi trafoi, remont funkcionalnih important area of Peja have benefited trafoa i polaganje mreže, su samo neke konsumatorë, ekonomi familjare dhe significantly,. konsumatorë komercialë. od investicija od kojih je u ovoj važnoj zoni za Peć dobili 419 potrošača, The transmission line Cermjani is Finalizohet largpërçuesi Cërmjani, komercijalnih i ekonomija iz domaćin- finalized, Gjakova villages benefit përfitojnë disa fshatra të Gjakovës stva. from it Në kuadër të investimeve të mëdha që Within the macro-investment that KEDS is spreading throughout Kosovo, the

66 ZHVILLIMET ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

KEDS-i po i shtrinë në tërë Kosovën, Finaliziran dalekovod Crmjani, koristi last major project is the conclusion of projekti i fundit madhor është përfundimi će imati nekoliko sela Djakovice construction of the transmission line i ndërtimit të largpërçuesit Cërmjani. U sklopu makro-investicija koje Kosovs- Cermjani. This investment includes 5 mijë e 800 metra ndërtim të ri të ka Kompanija za Distribuciju i Snab- 5800 meters of new construction of this këtij largpërçuesi, e që përfshin edhe devanje Električnom Energijom KEDS transmission line, which includes the degëzimin në Gërgoc, rajon ky që polaže po celom Kosovu, zadnji veliki feeder in Gërgoc, a region that so far has shown great technical losses. There deri më tash ka shënuar humbje të projekat je završetak izgradnje dale- are 78 poles placed, and there are 83 mëdha teknike. Aty janë ngritur 78 kovoda Crmjani. 5 hiljad i 800 metara pieces of metal console mounted. 500 shtylla betoni, janë montuar 83 copë nove izgradnje ovog dalekovoda, koji pieces of VHD and chain insulator and konzola metalike, janë vënë 500 copë obuhvata i ogranak u Grgovcu, region there is installed a 50 mm2 Al-Qe 3500 izolatorë VHD dhe zinxhiror, si dhe koji je do sada imao najviše tehničkih kg conductor.Cërmjani transmission është instaluar përçuesi Al-Qe 50 mm2 gubitaka. Tu su podignuta 78 beton- line construction is highly assessed by me peshë 3 mijë e 500 kilogramë. skih stubova, montirane su 83 komada the Gjakova Mayor Mimoza Kusari-Lila. Ndërtimin e largpërçuesit Cërmjani, metalnih konzola, postavljeni su 500 Mayor of Gjakova, said that KEDS e ka vlerësuar lart edhe numri një i komada lančanih izolatora VHD kao i investments in improving the electricity Gjakovës, Mimoza Kusari-Lila. Kryetarja instaliran je provodnik Al-Qe 50 mm2 supply in different regions of Gjakova e Gjakovës ka thënë se investimet nga sa težinom od 3 hiljada i 500 kilograma. Municipality, are crucial for community KEDS-i për përmirësimin e furnizimit me Izgradnju dalokovoda Crmjani, visoko je and regional infrastructure in general. energji elektrike në rajonet e ndryshme ocenila i broj jedan u Djakovici Mimoza të Komunës së Gjakovës, janë më se Kusari-Lila. Predsednica Djakovice, Neighborhoods “Kosovatransi” and “Spitali i Vjetër” voltage power has të nevojshme për komunitetin dhe për je rekla da su investicije od KEDS za been stabilized infrastrukturën rajonale në përgjithësi. poboljšanje snabdevanja električnom Peja local communities, known as energijom u raznim regionima Djakov- Bashkësitë “Kosovatransti” dhe “Kosovatransi” and “Old Hospital” are ice, su više nego potrebne za zajednicu “Spitali i vjetër” stabilizohen me among the first beneficiaries of KEDS i regionalnu infrastrukturu uopšte. tension të rrymës investments. From 2014 until today, KEDS has made Bashkësitë lokale të Pejës, të njohura si Zajednice “Kosovotrans” i “Stara significant investments in these regions “Kosovatransi” dhe “Spitali i vjetër”, janë bolnica” stabilizovane sa naponom of Peja that have had a direct impact ndër përfituesit e parë të investimeve struje on improving power quality and voltage nga Kompania Kosovare për Distribuim Mesne zajednice Peći, poznate kao stabilization. dhe Furnizim me Energji Elektrike- “Kosovatrans” i “Stara Bolnica”, su KEDS has invested in low-voltage poles KEDS. među prvim korisnicama od investicija 0.4 kV (kilovolt), self-reliance ABC Investimet që KEDS-i ka bërë në këto od Kosovske Kompanije za Distribuciju wires, displacement of electric meters lagje janë të llojeve të ndryshme. outside. i Snabdevanje Električnom Energijom Për bashkësitë në fjalë janë investuar KEDS. shtylla të tensionit të ulët 0.4 kV Network investments reduces the (kilovolt), kabllo vetëmbajtëse ABC, Investicije koje je KEDS uradio u ovim “darkness” for citizens njehsorë të zhvendosur jashtë nëpër naseljima su razne vrste. A large part of the Peja city respectively ormana.

67 ZHVILLIMET ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

Ndërtohet largpërçuesi në Xërxë të Za pomenute zajednice su investirani the Local Community “Ringovi 2” for a Rahovecit stubovi niskog napona 0.4 kV (kilo- long time now enjoys a stable tension Kompania Kosovare për Distribuim dhe volta), samodržeći kabal ABC, brojila and quality electricity supply. Furnizim me Energji Elektrike- KEDS, premeštena van u ormanima. This is due to medium-term investments tashmë ka përfunduar investimin e that have been made here by the KEDS segmentit të ri të largpërçuesit 18 Izgrađen dalekovod u Zrzu kod Ora- recent years. Placing the meters outside, placing Nëntori në Xërxë të Rahovecit. hovca new transformers, repair functional Investimet e KEDS-it u mirëpritën edhe Kosovska Kompanija za Distribuciju i substation, network extension, are nga zyrtarë komunalë të Rahovecit. Snabdevanje Električnom Energijom just some of the investments from Për këtë largpërçues janë ngritur dhe KEDS, sada je zavšila investiciju u no- which 419customers,commercial montuar 10 shtylla betoni në lartësi vom segmentu dalekovoda 18 novem- and households economies of this prej 12 metra, është bërë montimi i bar u zrzi kod Orahohvca. important area of Peja have benefited konzolave metalike, instalimi i përçuesit Investicije KEDS-a su dobrodošle i od significantly. Xërxe transmission line Al-Qe 50 mm², si dhe është përdorur opštinskih zvaničnika Orahovca. built in Rahovec.KEDS has completed kabllo snop 10 kV. Za ovaj dalekovod su podignuta i a new investment in conductors “18 Investimet në rrjet kanë nisur në vitin montirana 10 betonskih stubova u visini November” in Xërxe of Rahovec.KEDS 2013, ndërsa deri në tremujorin e parë od 12 metara su montirane i metalne investment was also welcomed by të vitit 2016 janë investuar mbi 60 konzole, instaliranje provodnika Al-Qe municipal officials in Rahovec. milionë euro. 50 mm² kao i upotrebljen je snop kabal With this investment were replaced 10 10 kV. concrete poles of 12 meters in height, installation of metal consoles, installing Investicije u mreži su počele 2013 conductors Al-Since 50 mm² and it was godine, dok je u prvom tromesećju 2016 used a Snop 10 kV wire. godine investirano iznad 60 miliona Investments in the network started in eura. 2013 and until the first quarter of 2016 there are invested more than 60 million euros.

KEDS NËPËR KOMUNA ENERGY KEDS PO OPŠTINAMA KEDS MEETINGS WITH MUNICIPALITIES

Aty ku punët janë me urgjencë, aty Tamo gde su hitni radovi, tu su i Where things are urgent, there are also janë edhe zyrtarët e KEDS-it për të službenici KEDS-a da bi identifikovali i KEDS officials to identify and resolve identifikuar dhe për të zgjidhur çështjet rešavali pitanja energije u svakoj opšti- energy issues in every Municipality. e energjisë në secilën komunë. Kështu, ni. Tako su tokom prošlih meseci razvi- Therefore there were several meetings gjatë muajve të kaluar janë zhvilluar jeni mnogi susreti u nekoliko opština. held over the past months in different shumë takime në disa komuna. Municipalities around Kosovo. Kačanik Kaçanik Tokom susreta sa predsednikom Kačan- Kaçanik Gjatë takimit me kryetarin e Kaçanikut ika Besim Ilazi, službenici KEDS-a z.Besim Ilazi, zyrtarët e KEDS-it odgovorni ovog sektora razgovarali o During the meeting with the Mayor of përgjegjës të këtij sektori, diskutuan për stanju mreže u ovoj opštini, za projekte Kaçanik Besim Ilazi, KEDS officials in gjendjen e rrjetit në këtë komunë, për iz prošle godine kao i mogućnostima charge of the sector discussed the state projektet nga vitit i kaluar, si dhe për investicija tokom ove godine. of the network in the Municipality, about mundësitë e investimit gjatë këtij viti. Predsenik Kačanika je izrazio zadovol- the projects from the previous year as

68 ZHVILLIMET ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

well as investment opportunities for this year. The Mayor of Kaçanik was pleased with KEDS services in this Municipality, and stressed out that the network in the Municipality is old and there should be invested. Director of Network Division in KEDS, Mehmet Koç, promised that under the situation on the ground there will be intervened , and depending on budget options, some will be adjusted this year and the rest in the future.

Vushtrri There was also a meeting held with officials of the Municipality of Vushtrri, where they discussed about concerns regarding the issuance of permits for 2016 projects. The Mayor and the Director of Urban Kryekomunari i Kaçanikut u shpreh i jstvo uslugama KEDS-a u ovoj opštini, Planning promised KEDS that very kënaqur me shërbimet e KEDS-it në i naglasio je da mreža u ovoj opštini soon they will provide the licenses. këtë komunë, dhe theksoi se rrjeti në stara i trebaju investicije. Municipal officials expressed këtë komunë është i vjetër dhe se duhet Direktor Divizije Mreže u KEDS, satisfaction with the KEDS work in this të investohet. Mehmet Koç, obećao je na osnovu Municipality and announced that the Drejtori i Divizionit të Rrjetit në KEDS, stanja stanja na terenu će se interveni- Municipality has removed taxes for Mehmet Koç, premtoi se në bazë të sati, i zavisno od budžetskih mogućno- projects that KEDS develops. gjendjes në terren do të intervenohet, sti, jedan deo će biti regulisan ove dhe varësisht nga mundësitë buxhetore, godine, dok drugi deo u budućnosti. një pjesë do të rregullohet këtë vit, Mitrovicë ndërsa pjesa tjetër në të ardhmen. Vučitrn In the meeting held in Mitrovica Jedan susret je razvijen i sa službenici- Municipalitz was discussed for issuing Vushtrri ma opštine Vučitrn, gde je tema razgov- permits for projects of 2016. The Mayor Një takim tjetër u zhvillua edhe me ora bila u vezi sa davanjem dozvole za Agim Bahtiri promised KEDS that zyrtarët e komunës së Vushtrrisë, ku projekte 2016 godine. permits will soon be ready. tema e bisedimeve kishte të bënte Od predsednika i direktora urbanizma, The Mayor expressed satisfaction lidhur me dhënien e lejeve për projektet KEDS je dobio obećanje da će veoma with the KEDS investments in the e vitit 2016. brzo dobiti dozvolu. Nga kryetari dhe nga drejtori i Municipality, while he said that he is Opštinski službenici su izrazili zadovol- ready for cooperation at any time. urbanizimit, KEDS mori premtimin se jstvo radom KEDS-a u ovoj opštini i shumë shpejt do të pajisen me leje. obavestili da je opština ukinula takse Zyrtarët komunalë u shprehën të za projekte koje KEDS razvija u ovoj Podujevë kënaqur me punën e KEDS-it në këtë opštini. Other KEDS meetings were held in komunë dhe njoftuan se komuna ka the Directorate of Urbanism in the hequr taksat për projektet që KEDS-i i Mitrovica Municipality of Podujeva, where there zhvillon në këtë komunë. U Mitrovici se razgovaralo o izdavan- were discussed three issues with ju dozvola za projekte 2016 godine. investment projects: Mitrovicë Od predsednika opštine Agim Bahtiri, Në Mitrovicë u bisedua për dhënien e In the project “Te Ina e vjetër”, the KEDS je dobio obećanja da će ubrzo lejeve për projektet e vitit 2016. Nga problem is expected to be resolved dozvole biti gotove. kryetari i komunës Agim Bahtiri, KEDS by providing a new location in the Predsednik je izrazio zadovoljstvo sa in- merr premtimin se së shpejti lejet do të Municipal property for the new vesticijama KEDS-a u ovoj opštini, dok jenë gati. substation. In “Polisteri” case, the issue Kryetari përkrah investimet e KEDS-it je naglasio da je spreman za saradnju u svako vreme. had to do with cable channels, where

69 ZHVILLIMET ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

në këtë komunë, ndërsa theksoi se Podujevo was required to see if this investment is është i gatshëm për bashkëpunim në KEDS je imao susret i u Direktorijatu za compatible with the Municipal project on çdo kohë. Urbanizam u Opštini Podujevo, gde su expansion of the road. Regarding the tretirana 3 problema u vezi sa investi- project “Bellopojë - The Raqa location” Podujevë cionim projektima: KEDS has sought permission from the Takime KEDS-i ka pasur edhe në U projektu “Kod stare Ine”, očekuje Municipality to establish the conductor Drejtorinë e Urbanizmit në Komunën e se daće problem biti rešen davanjem Podujevës, ku janë trajtuar 3 probleme jedne nove lokacije u imovini opštine AL-Fe in new columns of medium lidhur me projektet investive: za novu trafostanicu. Kod “Poliestera” voltage of the substation that supplies Në projektin “Te Ina e vjetër”, problemi pitanje se ticalo o kablovskom kanalu, the village. pritet të zgjidhet me dhënien e një gde je zahtevano da se vidi ako je ova lokacioni të ri në pronën komunale për investicija kompatibilnija sa opštinskim Lipjan trafostacionin e ri. Te “Poliesteri” çështja projektom proširenja puta. Što se tiče In a meeting with the Department of ka pasur të bëjë me kanalin kabllovik, projekta “Belopoja – Kod Raće”, KEDS Urban Planning of the Municipality of ku është kërkuar që të shikohet nëse ky je tražio dozvolu od opštine da postavl- Lipjan was discussed about solving the investim është kompatibil me projektin janje provodnika AL-Fe u novim stubovi- problems related to some investment komunal të zgjerimit të rrugës. Sa i ma srednjeg napona u trafostanici koja projects: about “Rufci Vjetër” case përket projektit “Bellopojë – Te Raqët”, napaja ovo selo. KEDS-i ka kërkuar leje nga komuna was discussed about setting aerial për vendosjen e përçuesit AL-Fe në Lipljan transmitter or the cable at the edge of shtyllat e reja të tensionit të mesëm në U drugom susretu sa Direktorijatom za the village road, because the project trafostacionin që furnizon këtë fshat. Urbanizam Opštine Lipljan diskutova- has stagnated. Investment in the no je o rešavanju problema u vezi sa project, “TS.8 Lipljan” is in the location Lipjan nekoliko investicionih projekata: kod that is the property of the Municipality Në një takim tjetër me Drejtorinë e “Stari Rufci” se razgovaralo o postavl- Urbanizimit të Komunës së Lipjanit of Lipljan, although KEDS has taken janu vazdušnog dalekovoda ili onog është diskutuar për zgjidhjen e permission from the municipality kablovskog pored puta za selo Staro problemeve lidhur me disa projekte of Peja. Mayor of Peja, Gazmend Rufce, jer je projekat stagnirao. U pro- investive: Te“ Rufci i Vjetër” është Muhaxheri is committed to arrange jektu investicija, “TS.8 u Lipljanu” je u diskutuar për vendosjen e largpërçuesit Police and Municipal Inspectorate to lokaciji koja je imovina Opštine Lipljan, ajror apo edhe kabllovik skaj rrugës iaoko u ovom projektu KEDS je dobio assist in resolving this issue. së fshatit Rufc i Vjetër, sepse projekti dozvolu od Opštine Peći. Predsednik ka stagnuar. Në projektin investiv, “TS.8 në Lipjan” është në lokacionin Opštine Peći, Gazmend Muhaxheri se që është pronë e Komunës së Lipjanit, obavezao da će angažovati Policiju i edhe pse për këtë projekt KEDS ka Opštinski Inspektorijat da asistiraju u marrë leje nga Komuna e Pejës. rešavanju ovog pitanja. Kryetari i Komunës së Pejës, Gazmend Muhaxheri është zotuar se do të angazhojë Policinë dhe Inspektoriatin Komunal që të asistojnë në zgjidhjen e kësaj çështjeje.

70 ZHVILLIMET ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

Skenderaj Skenderaj Skenderaj Vizita e radhës nga zyrtarët e KEDS-it Sledeća poseta službenika KEDS-a je A visit by KEDS officials was held u zhvillua me ushtruesin e Detyrës së razvijena sa vršiocom Dužnosti Opštine also with Acting Mayor of Skenderaj, Kryetarit të Komunës së Skenderajt, Skenderaj, Fadil Nura. Pitanje se ticalo Fadil Nura. The issue had to do with Fadil Nura. Çështja kishte të bëjë lidhur u vezi montiranja ormana za postavl- the installation of metering cabinets, me montimin e ormanëve për vendosjen janje brojila na stubovima u sporednim with placing poles on secondary roads e njehsorëve nëpër shtylla në rrugët ulicama grada Skederaja, gde opština dytësore të qytetit të Skenderajt, ku dala dozvole, ali su smetnje došle od through the town of Skenderaj, where komuna e ka dhënë lejen, por pengesa Inspektorijata. Od Nure je data konfir- the Municipality has given permissions, kanë ardhur nga Inspektoriati. Nga Nura macija da neće biti smetnje za radove u but obstacles have come from the është marrë konfirmimi se nuk do të ovim ulicama. Inspectorate. Nura promised that the pengohen punimet në këto rrugë. work will not be hampered in this road. Susret sa KFOR-om u Peći Takimi me KFOR-in në Pejë Susret u Peći između službenika Meeting with KFOR in Peja Takimi në Pejë mes zyrtarëve të KEDS-a i predstavnika KFOR-a, bio je The meeting in Peja between KEDS KEDS-it dhe përfaqësuesve të nastavak ranijih susreta, gde je KFOR officials and representatives of KFOR, KFOR-it, ishte vazhdimi i takimeve të počeo sa izgradnjom linije TS 10/0.4 kV was the continuation of previous mëparshme, ku KFOR-i ka filluar me unutar baze. ndërtimin e linjës TS 10/0.4 kV brenda Predstavnici KFOR-a su upoznali meetings, where KFOR has started the bazës. službenike KEDS- a o toku radova construction of the line TS 10 / 0.4 kV, Përfaqësuesit e KFOR-it njoftuan za otvaranje kanala od PS 35 kV iz within the base. zyrtarët e KEDS rreth ecurisë së KEDS-a do TS 10/0.4 kV i 1 (prvi) nji- KFOR representatives told KEDS punimeve për hapjen e kanalit nga NS hove unutar u bazi. officials about the works progress on 35 kV i KEDS-it deri te TS 10/0.4 kV i 1 Prema razgovoru sa kapetanom Cimi- opening the channel of SS 35 kV of (parë) i tyre brenda në bazë. no, najkasnije da drugog dela meseca Sipas bisedës me kapitenin Cimino, më KEDS to TS 10 / 0.4 kV 1 (one) of them avgusta 2016 radovi će se završit, što së largu deri në pjesën e dytë të muajit in the base. znači da će nakon ovog meseca KEDS gusht 2016 punët do të përfundojnë, që According to the captain Cimino no later imati jednog jakog potrošača prikl- do të thotë se pas këtij muaji KEDS-i do than the second half of August 2016 the jučenog u mreži. ta ketë një konsumator të fortë të kyçur work will be completed, which means në rrjet. that after this month KEDS will have a strong customer connected to the network.

71 KEDS DHE MASHT ME MARRËVESHJE ZHVILLIMET ZHVILLIMET NË KEDS ENERGY BASHKËPUNIMI KEDS I MONT SA SPORAZUM O SARADNJI KEDS AND MEST WITH A COOPERATION AGREEMENT

KEDS vazhdon mbështetjen e të rinjve kosovarë në edukimin dhe përgatitjen e tyre profesionale, me nënshkrimin e Marrëveshjes së Bashkëpunimit nga Drejtori Ekzekutiv i KEDS-it, z. George Karagutoff dhe Ministri i Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë, z. Arsim Bajrami.

Kjo marrëveshje është vazhdimësi e bashkëpunimit në mes të këtyre dy institucioneve në mbështetje të programit për përgjegjësi sociale në kuadër të Akademisë së KEDS-it, që ka për qëllim ofrimin e praktikave më të mira në edukimin e të rinjve si në aspektin profesional dhe praktik. I gjithë programi është i harmonizuar me rezultatet mësimore të përshkruar në kurrikulën e arsimit para-universitar në Republikën e Kosovës.

“Ne kemi bashkëpunim me shumë KEDS nastavlja podršku mldim sa KEDS continues to support young kompani e shumë subjekte të Kosova u obrazovanju i njovoj profesio- Kosovars in their education and ndryshme. Por, ai që kemi me KEDS-in nalnoj pripremi, sa potpisivanjem Spo- professional development with the është më i miri dhe unë nuk ngurroj razuma o Saradnji od strane Izvršnog signing of the Cooperation Agreement asnjëherë ta them këtë hapur”, tha Direktora KEDS-a, z. George Kara- by the Executive Director of KEDS gutoff i Ministra Obrazovanja, Nauke i George Karagutoff and the Minister of ministri Bajrami. Tehnologije, g. Arsim Bajrami. Education, Science and Technology Arsim Bajrami. “Akademia e KEDS-it është një Ovaj sporazum je nastavak saradnje shembull i mirë i investimit të kësaj između ove dve institucije u podršci This agreement is a continuation of kompanie në edukimin e të rinjve, programa za socijalnu odgovornost u cooperation between the two institutions duke marrë në vazhdimësi një numër sklopu Akademije KEDS-a, koja ima za in support of the social responsibility të caktuar të nxënësve, duke u ofruar cilj pružanje najboljih praksi u obrazo- program within the KEDS Academy, mundësinë që ata të ushtrojnë praktikën vanju mladih kao u profesionalnom tako which aims to provide the best practices profesionale për gjashtë muaj, duke i praktičnom aspektu. Ceo program je in education of young people. The entire harmonizovan sa nastavnim rezultatima program is aligned with the learning ndërtuar kompetencat dhe shkathtësitë opisani u kurikuli pred-univerzitetskog outcomes described in the curriculum of dhe duke i punësuar. Ky shembull duhet obrazovasnja u Republici Kosova. pre-university education in Kosovo. të ndiqet edhe nga kompanitë tjera”, shtoi ministri Bajrami. “Mi imamo saradnju sa mnogim kom- “We have cooperation with many Mbështetjen e tij e dhe të kompanisë panijama i mnogim drugim subjektima. companies. But the one we have with

72 ZHVILLIMET ZHVILLIMET NË KEDS

ENERGY

që udhëheq e shprehu edhe drejtori Ali, onaj što imamo sa KEDS-om je KEDS is the best and I never hesitate to i KEDS, George Karagutoff, i cili tha: najbolji i ja se ne ustežem da kažem ovo say this openly, “said Minister Bajrami. “Qysh në fillim kemi ardhur me idenë se otvoreno”, rekao je ministar Bajrami. “KEDS Academy is a good example “Akademija KEDS-a je dobar primer të rinjtë duhet mbështetur. Qëllimi ishte of this company’s investment in the investiranja ove kompanije u obrazo- education of young people, engaging mbështetja e edukimit të rinisë si baza vanju mladih, uzimajući neprestano continuously a certain number of e zhvillimit të vendit, si e ardhmja e jedan određeni broj učenika, pružajući students, providing the opportunity for Kosovës. Jam i kënaqur që i shoh këta mogućnost da oni vežbaju profesionalnu them to have a six months internship, të rinj duke marrë përgjegjësi të reja praksu za šest meseci, izgrađujući na- build competencies and skills and get dhe duke marrë udhëheqje të reja në dležnosti i veštine zapošljavajući ih. Ovaj employed. This example should be kompani. KEDS do të vazhdojë me këtë primer treba da slede i druge kompanije”, followed by other companies as well, dadao je ministar Bajrami. projekt, duke i ofruar të rinjve mundësi “said Minister Bajrami. të reja për punësim”, tha Karagutoff. Svoju podršku i kompanije koju vodi “From the beginning we came up with izrazio je i direktor u KEDS, George the idea that young people should be KEDS ka nënshkruar marrëveshje Karagutoff koji je rekao “Još na počet- supported. The aim was to support bashkëpunimi edhe me të gjithë ku smo došli na ideju da mlade treba the education of youth as the basis universitetet publike të Kosovës dhe podržati. Cilj je bio podrška obrazovanja omladine kao osnova razvoja zemlje, of development of the country. “,said shkollat e mesme profesionale. Me kao budućnost Kosova. Zadovoljan Karagutoff. shumicën e këtyre universiteteve KEDS sam kada vidim ove mladiće uzimajući ka pasur marrëveshje, kurse këtë vit ato nove odgovornosti i uzimajući nova KEDS has signed a cooperation janë ripërtërirë. Për herë të parë këtë vit rukovođenja u kompaniji. KEDS će agreement with all public universities listës së bashkëpunimit i shtohet edhe nastaviti sa ovim projektom, pružajući and vocational schools in Kosovo. Universiteti Publik i Pejës. mladima nove mogućnosti za zapošlja- KEDS already had agreements with vanje”, rekao je Karagutoff. most of these universities, and this year it has renewed them. For the first time Me këtë marrëveshje palët kanë KEDS je potpisao sporazum saradnje this year was added Public University of shprehur vullnetin dhe gatishmërinë i sa svim javnim univerzitetima Koso- Peja to the list of co-operation. për qëllimin e ofrimit të praktikave va i srednjim profesionalnim školama. dhe edukimit të të rinjve në aspektin Sa većinom ovih univerziteta KEDS With this agreement the parties profesional. je imao sporazum, dok su ove godine have expressed their willingness obnovljene. Prvi put ovoj listi saradnje se and readiness to provide education dodaje i javni Univerzitet u Peći. Edhe këtë vit kompania do të bëjë practices of youth in professional areas. Ovim sporazumom stranke su izrazile përzgjedhjen e kandidatëve nga i gjithë Like previous years, this year the volju i spremnost u cilju pružanja prakse company will make the selection of territori i Kosovës dhe në muajin tetor i obrazovanja mladih u profesionalnom candidates from the entire territory of do të fillojë punën gjenerata e katërt e aspektu. Kosovo. KEDS Akdemisë. I ove godine kompanija će izabrati kandi- date iz cele teritorije Kosova i u mesecu oktobru će početi sa radom četvrta generacija KEDS Akdemije.

73 SPORT

ENERGY GRANIT XHAKA, FUTBOLLISTI MË I SHTRENJTË SHQIPTAR GRANIT XHAKA, NASKUPLJI ALBANSKI FUDBALER GRANIT XHAKA, THE MOST EXPENSIVE ALBANIAN SOCCER PLAYER

Futbollisti me shtetësi zvicerane i cili është rritur për katër vjet me Borussia Monchengladbach, tani ka kaluar në veri të Londrës – te Arsenali. Arsenali ka paguar Xhakën 43 milionë euro. Ylli zviceran me prejardhje nga Kosova ka nënshkruar një marrëveshje pesëvjeçare në Emirates, më në fund pas 12 muajsh nga hera e parë kur Arsene Wenger ka shprehur interesin e tij, një veprim i cili, edhe Xhaka e pranon që e ka lënë gojëhapur: “ Unë kam qenë pothuajse pa fjalë, kur ai më thirri”. Arsenali e ka studiuar yllin e Borussia Monchengladbach tridhjetë herë këtë sezon.

Fudbaler sa švajcarskim državljanstvom koji je prošao četri godine sa Borussia Monchengladbach, sada je prešao u severu Londona- kod Arsenala. Arsenal je platio za Xhaku 43 miliona eura. Švajcarska zvezda je poreklom sa Kosova potisao je petogodišnji ugovor u Emiratima, napokon posle 12 meseci kada je prvi put Arsene Wenger izrazio njegovo interesovan- je, delo koje je i sam Xhaka priznaje da je zanemeo: “. Bio sam takoreći bez reči, kada me je on pozvao “ Arsenal je studirao zvezdu Borussia Monchengladbach tridest puta ove sezone.

The Swiss international has grown in stature in four years with Borussia Monchengladbach but has now completed a move to north Londons Arsenal. Arsenal has paid 43 million euro for Xhaka. The Swiss star has penned a five-year deal at the Emirates, finally arriving 12 months after Arsene Wenger first registered his interest, a move which Xhaka admits left him unable to speak: “I was almost speechless when he called.” Arsenal have watched the Borussia Monchengladbach star a staggering THIRTY times this season.

74 SPORT

ENERGY

Historiku Duket se ka qenë këndejpari gjithmonë, por është vetëm 23- vjeçar, playmakeri zviceran ka qenë zemra e Borussia-s në përpjekje të risjellë kohërat e mira te Gladbach. Xhaka arriti në Borussia-Park në vitin 2012, duke ardhur për 6.3 milionë £ nga Baseli, pas një viti yjor për anën zvicerane, duke fituar në ligë dhe kupë të dyfishtë, ku Xhaka është quajtur lojtar i ri i vitit i Premier Ligës Zvicerane. Xhaka, i lindur nga prindër shqiptarë të Kosovës, shumë shpejt u radhit në radhët e larta të seniorëve zviceranë, duke u bërë një përfaqsues i ekipit zviceran menjëherë pas ditëlindjes së tij të 18-të. Ai kishte qenë një nga dy yjet në Parkun e Shën Jakob-së. Tjetri ishte Xherdan Shaqiri. Derisa Shaqiri u transferua në elitën e Evropës - Bayern Munich dhe më pas te Interi, duke parë reputacionin e tij të rritet pa masë, Xhaka mori një rrugë më modeste pasi që kërkonte ta përmirësojë lojën e tij. Pas një fillimi të mjerë të sezonit ku edhe dha dorëheqje Lucien Favre, vetëm disa muaj pasi dërgoi ekipin në Ligën e Kampionëve, Gladbach përfundoi fushatën, ku siguroi edhe një herë vendin e katërt. Xhaka ishte arsyeja kryesore e lulëzimit, ku me përgjegjësi të madhe luajti futbollin më të mirë në katër vjetët e tij në North Rhine. Istorijat Megjithatë, ngritja e Xhakës në 12 Čini se da je oduvek bio ovde ali on je samo 23 godišnjak, švajcarski plej mejker bio je muajt e fundit ka qenë një thikë me dy srce Borusije u naporima da ponovo vrati staru slavu u Gladbach. teha për palën gjermane. Derisa kjo u Xhaka je stigao u Borussia-Park 2012 godine, došao je za £ 6.3million iz Basela nakon dha shtysë edhe më shumë për të zënë jedne zvezdane godine u všvajcarskoj, podevši u šampionatu i dva kupa, gde je Xhaka edhe një herë vendin e katërt dhe për të shënuar gola më shumë se kushdo proglašen igračem godine u Švajcarskoj Premijer Ligi. në Gjermani, në të njëjtën kohë kjo ka Xhaka, rođen od roditelji albanaca sa Kosova, veoma brzo je svrstan seniorskim re- nënkuptuar që Gladbach nuk ka dovima švajcarske, kao predstavnik švajcarske ekipe nakon svog 18 rođendana. qenë në gjendje që të mbaj yllin e Bio je jedna od dve zvezde u Parku Sv. Jakoba. Druga je bila Xherdan Shaqiri. vet. Dok je Shaqiri transferovan u Eliti Evrope - Bayern Munich i nakon toga kod Intera,

75 SPORT

ENERGY

Background Having seemingly been around forever but still only 23, the Swiss playmaker had been the heartbeat of a Borussia side looking to bring the good times back to Gladbach. Xhaka arrived at Borussia-Park in 2012, arriving for £6.3million from Swiss side Basel after a stellar year for the Swiss side, winning the league and cup double, with Xhaka named the Swiss Premier League’s young player of the year. Xhaka, born to Kosovo Albanian parents was fast-tracked into the senior Swiss ranks, becoming a full international shortly after his 18th birthday. He had been one of two shooting stars at St Jakob’s Park. The other was Xherdan Shaqiri. While Shaqiri moved to Europe’s elite - Bayern Munich and Inter Milan, seeing his reputation grow immeasurably - Xhaka took a more modest route as he looked to hone his game. After a dismal start to the season which saw Lucien Favre resign - just months after leading the side into the Champions League - Gladbach ended the campaign having again secured a top four spot. Xhaka was a key reason why, flourishing under the added responsibility thrust upon him and playing the best football of his four-year spell in the North Rhine. However, Xhaka’s ascent in the last 12 months has been a double-edged sword videvši svoju reputaciju u povećanju-Xhaka je uzeo skromniji put pošto je tražio pobol- for the German side. While it’s pushed jšanje svoje igre. them higher - they claimed a top four Posle jedne veoma loše sezone kada je dao ostavku Lucien Favre – samo nakon neko- spot once again, scoring more goals liko meseci pošto je odveo ekipu u Ligu Šampiona - Gladbach je završio kampanju gde than anyone in Germany bar Bayern je još jednom obezbedio četvrto mesto. Xhaka je bio glavni razlog procvata gde je sa and Dortmund in the process - it has visokom odgovornošću igrao najbolji fudbal u svoji četri godine u North Rhine. meant Gladbach have been unable to Međutim, izdizanje Xhake u zadnjih 12 meseci bilo je nož sa dve oštrice za nemačku keep hold of their star turn. stranu. Dok ih je ovo proguralo još više- još jednom su osvojili četvrto mesto, davajući najviše golova u Nemačkoj, ovo je podrazumevalo da Gladbach nije u stanju zadržati svoju zvezdu.

76 SPORT

ENERGY

Stili i lojës Stil igre Playing style Xhaka ka qenë qendra e Die Fohlen për Xhaka je bio centar u Die Fohlen zad- Xhaka has been Die Fohlen’s creative 18 muajt e fundit, duke udhëhequr lojën njih 18 meseci, vodeći igru iz sredine hub for the last 18 months, sculpting nga mesfusha me këmbën e tij të majtë. svojom levom nogom. play from the heart of midfield with his Teknikisht i talentuar, ai lexon lojën Tehnički talentovan, on čita igru veoma immaculate left foot. mirë. dobro. Technically gifted, he reads the game well. Për lexim të lojës dhe një aftësi për Za čitanje igre jednu sposobnost të pranuar pasime, ai është shumë For reading of the game and an ability da prima dodavanja, on je sličan sa i ngjashëm me një lojëtar tjetër të to pick a pass, he’s very much like jednim drugim igračem Arsenala: Jack Arsenalit- Jack Wilshere. Megjithatë, ai one of Arsenal’s own: Jack Wilshere. ka vërtetuar veten të jetë shumë më i Wilshere. Mđutim, on je dokazao da je However, he’s proven himself to be qëndrueshëm. izdržljiviji. far more durable. Përveç kësaj, ai ka avancuar me lojën e Osim toga, on je unapredio svoju igru Additionally, he’s really stepped up his tij si një udhëheqës, duke menduar për kao lider, misleći za učinak svoje ekipe. game as a leader, thinking about the performancën e skuadrës së tij. On nije česti golgeter iz sredine, niti performances of his team-mates. He’s Ai nuk është golashënues i shpeshtë vodi u asistencijama, ali on je taj koji not a prolific scorer from midfield, nor nga mesfusha, as që do të kryesojë pokreće pokrete, “Mali Anštajn” – takoz- will he top the assist charts; but he’s në tabelën e asistimeve, por ai është vani zbog svog interesovanja za nauku- often the man who instigates moves, shpesh ai që nxit lëvizjet, “Anshtajni koji će postaviti osnovu za napad. the “Little Einstein” - so-called due to i Vogël” – i ashtuquajtur për shkak të his interest in science - who looks to lay the foundations to attacks. interesimit të tij për shkencën, që duket Engleski san se vendos themelet për sulmet. U januaru Xhaka je izjavio, “Engleska English dreams je moj san. Ja ne krijem. Ali da li ću biti Ëndrra angleze Back in January, : “England is my srečan tamo, to samo Bog zna...”. Në janar Xhaka kishte deklaruar, “Anglia dream. I do not hide it. Whether I’ll “Ja sam spreman za izazov u Arsenalu”, është ëndrra ime. Unë nuk e fshehi. Por be happy there, only the good Lord nëse unë do të jem i lumtur atje, këtë e rekao je Xhaka sa švajcarsko izdanje knows. di vetëm Zoti...”. Blick. “Ovo je promena koju sam odu- “I look forward to the challenge at “Unë jam i gatshëm për sfidën në vek želeo. Imao sam potrebe za novi Arsenal,” Xhaka has told Swiss Arsenal”, ka thënë Xhaka në botimin izazov “, rekao je Xhaka. publication Blick. “This is the change zviceran Blick. “Ky është ndryshimi që that I always wanted. I felt I needed a gjithmonë e kam kërkuar. Kam pasur new challenge,” Xhaka said. nevojë për një sfidë të re”, ka thënë What they say Xhaka. Çfarë thonë për Xhakën

“Xherdan Shaqiri është talenti më i mirë Šta kažu za Xhaku “Xherdan Shaqiri is the best talent in në Zvicër ... pas Xhakës” - Ish-trajneri i “Xherdan Shaqiri je najbolji talenat u Switzerland…after Xhaka” - Former Basel Thorsten Fink. Švajcarskoj ... posle Xhake” – bivši Basel coach Thorsten Fink “Unë jam i bindur që ai ka një karrierë trener Bazela Thorsten Fink “I am convinced that he still has a të madhe përpara tij. Ai është lider, një “Ja sam ubeđen da on ima veliku great career ahead of him. He is a lojtar i cili është përgjegjës dhe i sigurt karijeru pred sobom. On je lider, jedan leader, a player who is responsible në vetvete”, ka thënë Ottmar Hitzfeld. igrač koji je odgovoran i siguran u sebe and self-confident” - Ottmar Hitzfeld. “ - Ottmar Hitzfeld.

77 05 Burimi i energjisë jeni ju! Energjia juaj!