Oudheidkundige Kring Rheden-Rozendaal
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
OUDHEIDKUNDIGE KRING . RHEDEN-ROZENDAAL 11 december 1999 . nr 126 INHOUD COLOFON AMBT EN HEERLIJKHEID Is een uitgave van de Oudheidkundige Kring Rheden-Rozendaal Pagina Verschijnt 4 keer per jaar December 1999, nummer 126 De laatste Kerstmis en Oudejaar ISSN 1384-3362 Helga van Dijk-Abbink Redactiecommissie J. de Bruijn, F. van Heusden, Zomerexcursie 1999 2 I.M. ten Holte-Oerlemans en P.J.A Kamper sr T.Pelle Redactieadres J. Baltjes Boekbespreking Hertog van Gelrestraat 5 6891 AW Rozendaal Van Logement tot Residence 4 Tel 026 3634225 J.O. van der Wal Bestuur Oudheidkundige Kring Rheden-Rozendaal 1000 Jaar geleden aan de Veluwezoom 5 Voorzitter: W.I. Meijerink Deel 2 Julianalaan 62, 6824 KH Arnhem Frank van Heusden Tel 026 3640594 Vice-voorzitter: J. de Bruijn Bestuursmededelingen 12 Hogeweg 14B, 6881 EC Velp Tel 026 3640330 Lezingencyclus Europese tuinkunst 12 Secretaris: AAA. Hendrikx-Thiecke De Genestetlaan 33, 6891 CR Rozendaal Wandelen op Rozendaal langs sporen uit het verleden XVIII 13 Telefoon 026 3882887 Jolle Baltjes Penningmeester: J. de Ruiter Kerkstraat 6, 6883 HT Velp Restauratie tuinen Het Loo 20 Telefoon 026 3647206 Dr. ir. JA. Hendrikx Bestuursleden: J.B.I.M. de Bekker Duiven Parklandschap rondom Kasteel Het Oude Loo 22 H. van Dijk-Abbink Rozendaal J de Bruijn A.T. Seleski-Bolte Dieren Abonnement • In combinatie met lidmaatschap Oudheidkundige Kring f 30,- per jaar • Los abonnement f 25,- per jaar • Losse nummers exclusief verzendkosten f 5,- per stuk Vormgeving P.I.A. Kamper sr Druk Paverds Printshop Velp De laatste Kerstmis en Oudejaar De laatste keer Kerstmis en Oudejaar vieren in deze eeuw. Rosendael op 25-12-1899 op 73 jarige leeftijd is overleden. Is dat iets bijzonders? De Velpsche Courant van zaterdag 30 Een groot In Memoriam staat op de voorpagina. Wel is er een december 1899 geeft nergens aan dat men op het punt staat oudejaarsavondlied met als titel "Vertrouwen". Het eerste vers een nieuwe eeuw binnen te gaan. Het belangrijkste nieuws is als volgt: van dat moment is dat Mr. RJ.C. Baron van Pallandt van Vertrouwen Wat moog wisselen, rijzen, dalen - 0 mijn hart wees niet ontroerd! - 's Vaders trouw blijft ons omstralen wat de tijdstroom met zich voert; Rust mijn ziel, in God is vader Heel ons lot is in zijn hand wat ons treife of dreigend nader zijne trouw houdt eeuwig stand! De Oudheidkundige Kring RhedenIRozendaal werd opgericht Hoe zal het in de toekomst gaan met onze Kring? Zullen er op 11 januari 1954 in Hotel De Engel te De Steeg. De Kring nog echte lezingen zijn of kan men via Internet alles per com- had toen 34 leden en de contributie bedroeg minstens f 2,50 puter volgen. Kan op deze manier informatie en fotomateriaal perjaar. In 'Mededelingen' nummer 1 van juni 1954, de voor- worden opgevraagd? Ik hoop van niet. Het is voor een vereni- ganger van onze mooie periodiek 'Ambt en Heerlijkheid' is te ging als de onze belangrijk bijeen te komen voor lezingen en lezen dat de eerste lezing van de Kring plaats heeft gevonden excursies en zo de locale en regionale geschiedenis levend te op A maart van dat jaar. Toen vertelde H.A. Grizel, amateur houden. geoloog, archeoloog en astronoom te Eerbeek, over : Het Ont- staan en de oudste bewoning van de Veluwe. In het eerste nummer van de Velpsche Courant van januari 1900 staan 'Ter Overdenking' een aantal spreuken van Vader De formule van de Oudheidkundige Kring is op zich niet zo- Cats gedrukt. De volgende is tot op de dag van vandaag van veel veranderd. Ook nu worden er lezingen en excursies geor- toepassing: ganiseerd. Wel zijn er gelukkig veel leden bijgekomen. Het aantal bedraagt momenteel bijna 400. De doelstelling "Het "Met wijsheid verzinnen, met hope beginnen, bevorderen van de kennis der geschiedenis van land en volk met geduld verdagen, doet alles wel slagen" van de Veluwezoom, in het bijzonder van de gemeenten Rheden en Rozendaal" staat nog steeds bovenaan. Onder meer door de Namens het bestuur van de Oudheidkundige Kring wens gevormde werkgroepen wordt veel onderzoek verricht. Over ik u allen goede feestdagen toe en een 'ongestoorde' enige tijd zal een boekje verschijnen dat is samengesteld door millenniumwisseling. de werkgroep 'Hoofdstraat Velp'. Hierin zal de geschiedenis van het winkelgebied van de Velpse Hoofdstraat beschreven Helga van Dijk-Abbink staan. 1 De jaarlijkse excursie voerde ons op 27 augustus naar aan zijn overzeese handel, en voor het gebied ten oosten van 'Herrensitze' tussen Rijn en Oude IJssel, in de omgeving van de Waterlinie bestond bij de Staten-Generaal, wat een mooier Wesel. De tocht begon met een welkomstwoord aan deze zijde woord was voor de Amsterdamse kooplui, geen belangstel- van de grens door de voorzitter, de heer Meijerink, waarin hij ling. de dames Seleski en Van Dijk bedankte voor de organisatie. Zij hadden die gedeeltelijk uit- En dus gingen we geen landhui- besteed om anders ontoeganke- zen bekijken maar Güter und lijke oorden voor ons te kunnen Häuser. Het eerste huis dat we ontsluiten. Aan gene zijde van de aandeden was een koffiehuis, grens gaf de reisleidster, mevrouw maar daarna kwam Haus Esselt, Krul, een geschiedkundige inlei- van de schilder Pankok, dat ove- ding, over roomsen in Kleef en rigens helaas gesloten was. We protestanten in Wesel, over Fran- werden dan ook ontvangen in zijn ken en Saksen, en de Slaven die atelier, dat nu een museum is, tot hier zijn doorgedrongen. geheel aan zijn kunst gewijd. Pan- kok leefde in de eerste helft van In de loop van de dag zou her- deze eeuw, en ontving zijn oplei- haaldelijk sprake zijn van 'Neder- ding in Dordrecht, waar hij onder landse invloeden' in de streek die invloed kwam van Van Gogh. Hij we bezochten. We kunnen deze sprak Nederlands en werkte vaak zaak echter ook van een andere in ons land. Zijn oeuvre bestaat kant bekijken. Robert Fruin achtte uit 6000 houtskoolschilderijen op het in een opstel uit 1865 heel groot formaat, die beurtelings in goed mogelijk dat dit gebied en zijn atelier tentoongesteld wor- tal van andere die nu in Duitsland den. Zowel onder de eerste als de liggen één geheel met Nederland tweede wereldoorlog had hij zeer gevormd zouden hebben, als de te lijden, wat aan zijn werk goed Schloss Ringenberg in de omgeving van Wesel 80-jarige oorlog niet tussenbeide Foto van de auteur te zien is. was gekomen. Daar kan nog iets aan worden toegevoegd. In 1648 waren de Duitse Länder zeer Van de Maler gingen we naar het malen, maar we bleven bij verzwakt door de 30-jarige oorlog en de Zeven Verenigde Ne- de cultuur, namelijk bij Duden. Nu is Duden niet alleen in derlanden vormden een sterke statenbond. Historisch gezien Duitsland wat Van Dale is in ederland, maar het restaurant hadden Nederduitse gebieden als Gelder, Kleef, Berg en bleek ook nog een kleinzoon van het woordenboek te zijn, Bentheim net zo goed Nederlands als Duits kunnen worden. zodat het niet vreemd \ as dat we er dikker uitkwamen dan we Maar de macht om dit te bewerkstelligen ontleende ons land er ingingen. 2 Een Gut is kleiner dan een Haus, maar klein bleek bij Gut huisvlijt van de plaatselijke jeugd meer een apocalyps dan een Venninghausen wel fijn te zijn. De bezichtiging begon met openbaring. En zo bleek het Schloss woest en ledig: levens- een hagepreek door de eigenares-bouwmeesteres-bouwvakster- grote zuurstokverfjes en niet één stijlkamer. onderwijzeres-filosofe die met heilige bezetenheid en één met- selaar haar Gut steeds Degenen die de nood beter maakte, doch haar drong waren bevoor- sermoen steeds langer, recht, want wie voor de aanvankelijk niet alleen hele kwam kon beneden tot lering maar ook tot ook nog wat kapotte vermaak der toehoorde- potten bewonderden, ren, doch tenslotte mitsgaders de resten murmu-reerde het volk van een fondament. en zeide: 'We willen d'r Doch ondanks 't kunst- in!' Binnen in het licht tastte de toerist in kloeke vak-werkhuis, 't duister: was het de dat aardbevingbestendig oubliëtte? Door ieder- is, zagen we flinke ka- een vergeten! De hoek- mers met veel Neder- toren? Hoe diep gezon- landse elementen, een ken! Of het secreet? In- schoorsteen waar 'sonder middels een geheim! favele, sonder lieghen' zwarte piet nog door- De achterzijde van het heen kon, en een met kasteel liet aan de wan- blauwgrijze lancet- Een van de bijgebouwen van Gut Venninghausen in de omgeving van Wesel delaars twee torens vormige steentjes inge- Foto van de auteur zien, wat wel meer bij legde vloer waar het zulke bouwsels het ge- Openluchtmuseum met val is. Doch één ervan recht jaloers op kan zijn. was zo Biljoenoïde dat men de Velper boezems In het enige echte kas- hoorde zwellen. Was dit teel van de dag, Schloss Ringenberg, werden we ontvangen in toverij? Neen, de heer van Spaen had na enig ongenoegen de Ridderzaal. Enige gymnastiektoestellen zouden er niet mis- Ringenberg verlaten en zich Biljoen aangeschaft, dat hij in staan hebben, zo waren de oerburcht uit 1229 en het barokslot dezelfde stijl liet verbouwen. uit de 17de eeuw door het krijgsgeweld gemoderniseerd. In de reeds vermelde 80-jarige oorlog hadden de Nederlanders ruim- De terugweg voerde eerst weer door een mooi en rustig land- schoots ervaring opgedaan met de aanleg van vestingwerken. schap, maar korte tijd later zaten we tussen de vele opper- en Toen onze landgenoot Alexander van Spaen Ringenberg in ei- nedergermanen die allemaal naar de zee moesten, en de zee gendom kreeg nam hij voor dat werk dan ook Nederlanders in raakte niet vol. Zo bereikten we het Ambt, de Heerlijkheid dienst. De grachten zijn in de loop der eeuwen vervallen maar links latende liggen, met lof aan Jeroen de chauffeur, die de worden nu weer uitgebaggerd.