ISSN 1640-1409 S T O W a R Z Y S Z E N I E LIGA OCHRONY PRZYRODY Zarząd Okręgu Wsłupsku AKTUALIA OCHRONY PRZYRODY 2003/11-111

ISSN 1640-1409

STOWARZYSZENIE LIGA OCHRONY PRZYRODY

Zarząd Okręgu wSłupsku

AKTUALIA OCHRONY PRZYRODY 2003/11-111(21-22)

i i 1

Słupsk, listopad 2003 r. ZESZYT INFORMACYJNY Z.O. LOP SŁUPSK Nr 2-3/2003 (21-22) Rok XI - listopad 2003

D O CZYTELNIKÓW... OCHRONY PRZYRODY Rok Jubileuszowy Stowarzyszenia LIGA OCHRONY PRZYRODY, którym jest rok kalendarzowy 2003, prze biega w Okręgu Słupskim pracowicie, bez „festynów", lecz konkretnie, w intensywnej działalności organizacyjnej i merytorycznej, choć z uro czystymi akcentami niecodziennych rocznic. Rocznica 75-lecia LOP w Polsce i 50-lecia LOP na Ziemi Słup skiej stanowiły tło całorocznej pracy, obfitej w wydarzenia. Obok bowiem normalnej działalności statutowej (organizacyj nej i problemowej) na szczególną uwagę zasługuje kolejny VIII Zjazd Okręgowy Stowarzyszenia LOP w Słupsku, sprawozdawczo-wyborczy, który przeprowadzono dnia 12 września 2003 r., w reprezentacyjnej sali konferencyjnej Starostwa Słupskiego, w obecności Prezesa Zarządu głównego LOP mgra inż. Władysława Skalnego oraz częściowo Staro sty Powiatowego Słupskiego mgra inż.. Zbigniewa Kołodziejskiego. Obfitość zebranych materiałów redakcyjnych spowodowała, iż niniejszy Zeszyt „AKTUALIÓW OCHRONY PRZYRODY" ukazuje się w zwiększonej objętości, z podwójnym oznakowaniem numerowym. Z okazji zakończenia kolejnej, 7-mej kadencji Zarządu Okrę gowego LOP w Słupsku (1998-2003) - składamy wszystkim Działa czom Społecznym oraz współpracującym Instytucjom gorące podzię kowania za dotychczasowe, cenne dla nas, zaangażowanie i wyświad czoną życzliwość, a także konkretną pomoc przy realizacji zadań sozo logicznych, tak bardzo potrzebnych w naszej współczesnej rzeczywisto ści, a tym samym wykazywanie kultury obywatelskiej - osobistej i spo łecznej, której częścią składową jest ochrona przyrody, stosowana także w regionalistycznej działalności kulturalnej.

Słupsk w listopadzie 2003 r. Zarząd Okręgu LOP i Redakcja „AKTUALIÓW"

2 SŁUPSKI OKRĘG STOWARZYSZENIA - LIGA OCHRONY PRZYRODY W OKRESIE KADENCJI ZARZĄDU 1998-2003

Przedstawienie schematyczne, 27 XI 1998 - 12 IX 2003

arząd Okręgu Stowarzyszenia LIGA OCHRONY PRZY Z RODY w Słupsku pracował w 16-osobowym składzie, w tym 6-osobowe Prezydium Z.O. oraz ponadto 4-osobowa Komisja Rewizyjna LOP. Powołano też 5-osobową Komisję Problemowo- Konkursowo-Młodzieżową, 6-osobową Komisję Gospodarczo- Finansowąi 4-osobową Komisję Odznaczeń. W zakresie merytorycznej działalności sozologiczno- dydaktycznej z młodzieżą należy odnotować coroczne kontynuowanie konkursów ogólnopolskich na etapie okręgowym: „Mój Las" i „Olim piada Wiedzy Ekologicznej". Ponadto uruchomiliśmy własne konkursy okręgowe: „Słupski Konkurs Sozologiczny", od 1997 r. - dwa razy w roku oraz Konkurs „Na najbardziej aktywne Szkolne Koło LOP Okręgu Słupskiego", od 2002 r. - dorocznie. Konkursy cieszą się dużą frekwencją uczestników. Np. w ostatnim roku konkurs „Mój Las" zgromadził 353 prace, a XII Konkurs Sozologiczny - 149 prac. Działal ność poszczególnych osób wchodzących w skład Zarządu Okręgu, obok czynności organizacyjno-administracyjnych, polegała głównie na udzia le w różnych konferencjach problemowych, wygłaszaniu referatów i prelekcji, bądź wystąpieniach dyskusyjnych. Łącznie wygłoszono oko ło 55 referatów i prelekcji dla ponad 3.400 słuchaczy. Działalność ta po legała li tylko na pracach społecznych, bezinteresownie. Dnia 17 czerwca 1999 r. urządzono spotkanie leśników LOP- owców z Nadleśnictw Regionalnej Dyrekcji L.P. w Szczecinku i leśni ków LOP-owców z Urzędu Morskiego w Słupsku, z trzema referatami problemowo-okolicznościowymi i dyskusję plenarną. Uczestniczono także czynnie (z wygłaszaniem referatów) w Ustce-Orzechowie na spo tkaniach szkoleniowych leśników - radnych gminnych, miejskich i po wiatowych z całego Pomorza Środkowego. Urządzano też kilkakrotnie (2000-2001) wystawy kalendarzy przyrodniczo-geograficznych i regionalistycznych, w większości wy dawnictw LOP-owskich, z drugiej połowy XX wieku, ze słupskich zbio rów prywatnych, w Bibliotekach Miejskich Słupska i Człuchowa oraz w Muzeum Regionalnym w Ostrzeszowie Wlkp. - „Na przełomie wie ków i tysiącleci". Udzielano szeregu fachowych opinii sozologicznych odnośnie różnych opracowań gospodarczych i planistycznych, np. dla RDLP Szczecinek, Biura Planowania Przestrzennego w Słupsku i in. Prowadzono systematyczne wydawanie Zeszytów Informacyj nych Z.O.LOP Słupsk p.n. „AKTUALIA OCHRONY PRZYRODY". Od 1993 r. wyszło 20 numerów, a w okresie ostatniej kadencji - 9 nu merów (przeciętnie po dwa w roku); ISSN 1640-1409, nakład 500 eg zemplarzy. Oprócz tego współuczestniczono w redagowaniu i wydawaniu, razem z STSK Słupsk, pozycji cyklicznej p.t. „Materiały do poznania regionalizmu słupskiego". W okresie 1999-2003 wyszło 6 tomów z oznaczeniami „ISBN". Publikowano też wiele artykułów i notatek informacyjnych w czasopismach krajowych - np. kwartalnik PTTK „JANTAROWE SZLAKI" Gdańsk, miesięcznik LOP „PRZYRODA POLSKA" War szawa itp. Corocznie w grudniu organizowano, wspólnie z STSK i PTTK Słupsk wieczornice słowno-muzyczne z okolicznościowymi wystawami problemowymi w cyklu spotkań p.n. „Dzień Słupskiego Krajobrazu", poczynając już od końca lat 80-tych X wieku. Zgłaszano uwagi do projektu Statutu LOP (2003) oraz propozy cje zorganizowania na skalę krajową „Izby Przyrodniczej LOP" - opi niodawczej - według pierwotnego pomysłu inż. Jana Truchanowicza z Okręgowej Komisji Rewizyjnej LOP w Słupsku. Uczestniczono też w pracach doraźnych Komisji Zarządu Głównego LOP oraz w Radach Z.G. LOP - do spraw obszarów chro nionych (mgr Marek Jan Ziółkowski) i do spraw edukacji (mgr Ryszar da Giecewicz). W maju 2003 r. Sąd Rejonowy w Gdańsku - Gdyni powiadomił o dokonaniu zarejestrowania Z.O. LOP Słupsk w Krajowym Rejestrze Sądowym pod N-rem 0000089999. Łącznie w okresie kadencji przeprowadzono: - 17 posiedzeń Prezydium Z.O. LOP, - 4 zebrania Zarządu Okręgowego LOP, - 9 spotkań plenarnych Członków LOP.

4 Zorganizowano też ponadto 10 wystaw okolicznościowych, po za specjalnymi wystawami kalendarzy przyrodniczych („Na przełomie wieków"). Opierając się na ewidencji członków Okręgu LOP według bie żąco opłacanych składek członkowskich - stan osobowy przedstawia się jak poniżej:

Koła Młodzieżowe Koła Dorosłych Rok liczba liczba Kół Osób Kół Osób 1999 23 1.103 10 298 2000 25 1.186 10 231 2001 28 1.473 8 130 2002 21 996 7 119 2003 13 493 5 98 (do dnia 12 IX 2003) 2 Członków zbioro wych, wspierających

Koła LOP Dorosłych grupują się głównie w Nadleśnictwach RDLP w Szczecinku (wschodnia część Regionu), natomiast młodzieżo we Koła - w szkołach Słupskiego Okręgu LOP, w większej części w szkołach typu podstawowego. Liczba osób - członków LOP, według kryterium opłacania składek jest płynna i ostatecznie znana dopiero w końcu roku kalenda rzowego. Trzeba podkreślić stałą współpracę Słupskiego Okręgu LOP z Bibliotekami Miejskimi w Słupsku, Człuchowie i Lęborku oraz Gminną w Przechlewie. Współpraca ta polegała na organizowaniu spo tkań LOP-owskich o tematyce sozologiczno-krajobrazowej - w salach bibliotecznych oraz na wymianie wydawnictw, a także na dostarczaniu opracowań do publikowania w naszych wydawnictwach. Bardzo ścisła współpraca łączy też LOP z Kołem Miłośników Regionu i Przyjaciół Parku Krajobrazowego „Dolina Słupi" STSK, a także i z Zarządem Oddziału PTTK w Słupsku. Wspólnie organizowa no wieczornice i wspólnie opracowywano wydawnictwa oraz publikacje w piśmiennictwie regionalnym (głównie w „Jantarowych Szlakach" Gdańsk). Pedagodzy i leśnicy, a także i bibliotekarze tworzą główny trzon podtrzymujący egzystencję LOP w regionie słupskim, obok oczy wiście wytrawnych i doświadczonych działaczy LOP-owskich z innych branż zawodowych. Warto podkreślić, iż obok motywu dydaktycznego w meryto rycznych pracach Zarządu Okręgu LOP w Słupsku, dużą wagę przykła da się do działalności publikacyjnej i wydawniczej. Wydawnictwa wła sne i wspólne, jak np. Zeszyty Informacyjne p.n. „AKTUALIA OCHRONY PRZYRODY" od 1993 r. oraz wspólne z STSK „Materiały do poznania regionalizmu słupskiego" od 1999 r. są znakomitym łącz nikiem Z.O. LOP Słupsk z terenowymi jednostkami LOP, jak i szer szymi kręgami społeczeństwa, nie tylko Pomorskiego. Ponadto za mieszczone w 2003 r. akcenty rocznicowe 75-lecia i 50-lecia (1928 - 1953 -2003) przypominają tradycje Ligi i ciągłość jej działalności. Stały i zwykle życzliwy kontakt utrzymujemy z Władzami Oświatowymi - Słupską Delegaturą Pomorskiego Kuratorium Oświaty, z Wydziałem Oświaty Urzędu Miejskiego i z Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku. Podobnie i ze Starostwami Powiatowymi w Słupsku, Człuchowie i Lęborku, a nawet częściowo i w Sławnie. Ana logicznie też z Urzędem Morskim w Słupsku i z Inspektoratem Ochrony Środowiska w Słupsku. Przede wszystkim jednak z Regionalnymi Dy rekcjami Lasów Państwowych w Szczecinku i w Gdańsku, z terenowy mi Nadleśnictwami L.P., a także z Wojewódzkim Konserwatorem Przy rody w Gdańsku i jego przedstawicielem w Słupsku. Wdzięczni jeste śmy za wszelką współpracę i konkretną pomoc, zwłaszcza zaś Starostwu Powiatowemu w Słupsku i Wydziałowi Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego w Słupsku.

Sekretarz Z.O. LOP Prezes Z.O. LOP mgr Andrzej Górski dr inż. Józef Cieplik

Słupsk, dnia 12 września 2003 r. KOMUNIKAT

Podczas obrad VIII Zjazdu Okręgowego Stowarzyszenia LIGA OCHRONY PRZYRODY w Słupsku dnia 12 września 2003 r. dokona no wyboru Władz Okręgu LOP na nową kadencję - 7-osobowy Zarząd Okręgu i 5-osobową Okręgową Komisję Rewizyjną.

Skład osobowy Zarządu Okręgu LOP w Słupsku:

- Prezes - dr inż. Józef CIEPLIK - V-Prezes - mgr Marek Jan ZIÓŁKOWSKI - II V-Prezes - mgr inż. Krzysztof RUDNIK - Skarbnik - inż. Teresa BIELECKA - Sekretarz - mgr Andrzej GÓRSKI - Czł. Z.O. - mgr Małgorzata JÓZEFOWICZ - Czł. Z.O. - mgr inż. Honorata NOWICKA-KUPCZYK

Skład osobowy Okręgowej Komisji Rewizyjnej LOP w Słupsku:

- Przewodnicząca - kol. Jadwiga BEKIER - Wiceprzewodniczący - kol. Stanisław MISTERKIEWICZ - Czł. Komisji - dr Stanisław KACZMAREK - Czł. Komisji - mgr Stanisław BALCER - Czł. komisji - inż. Jan TRUCHANOWICZ

Delegatem na Zjazd Krajowy LOP został wybrany mgr Marek Jan Ziołkowski - V-Prezes Z.O. LOP w Słupsku, a jego zastępcą - mgr inż. Wiesław Kożyczkowski z Nadleśnictwa Bytów. JÓZEF CIEPLIK, Słupsk

PRZEBIEG OBCHODÓW ROCZNICOWYCH LOP W 2003 r. W OKRĘGU SŁUPSKIM

rzypadające w 2003 r. rocznice: 75-lecia powstania Stowa Przyszenia LIGA OCHRONY PRZYRODY w Polsce (1928- 2003) oraz 50-lecia działalności LOP na Ziemi Słupskiej w środkowej części Pomorza Polskiego (1953-2003) zaowocowały uroczystościowo- wspomnieniowymi spotkaniami, nie pozbawionymi jednakże szkole niowego, dydaktycznego i programowego elementu sozologicznego. Pierwszą z tego cyklu imprezę zorganizowano w Słupsku dnia 20 marca 2003 r. w salach Filii nr 8 Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Marii Dąbrowskiej, w postaci wieczornicy słowno-muzycznej z wysta wą plakatu LOP z ostatniego ćwierćwiecza. Występ Młodzieży Pań stwowej Szkoły Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Słupsku, słowo wprowadzające Prezesa Z.O. LOP („Zamiast referatu"), ekspozycja wy stawy plakatu LOP, obszerna dyskusja prowadzona przez P. mgr inż. Barbarę Major-Milewczyk, dekoracja Odznakami Honorowymi LOP zasłużonych działaczy słupskich oraz spotkanie towarzyskie - wypełniły program wieczoru. Uczestniczyło w nim 55 osób, w tym m.in. - Staro sta Słupski mgr inż. Zdzisław Kołodziejski, dawny Wojewoda Słupski dr Jan Stępień, Prezes STSK mgr Stanisław Turczyk, Dyrektor Słup skiej Delegatury Pomorskiego Kuratorium Oświaty mgr Barbara Grę- decka, V-Dyrektor Wydziału Oświaty Urzędu Miejskiego w Słupsku mgr Anna Sadlak, Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej mgr Tade usz Matyjaszek, Rzecznik Prasowy Regionalnej Dyrekcji Lasów Pań stwowych w Szczecinku inż. Dominik Jarociński, Ks. Prałat mgr Jan Giriatowicz ze Słupska. Najokazalsza z tego cyklu imprez odbyła się 10 kwietnia w Warcinie w formie spotkania Licealnej Młodzieży LOP-owskiej (Okręgu Słupskiego) z Leśnikami LOP-owcami ze wschodniej części te renów Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinku. Prak tycznie gospodarzami imprezy były Technikum Leśne (Zespół Szkół Leśnych i Ogólnokształcących) w Warcinie oraz Nadleśnictwo L.P. Warcino z siedzibą w Kępicach. Dyrekcja Zespołu Szkół i Szkolne Koło LOP („Jubilat") oraz Nadleśniczy z Warcina wypełniały znakomicie swoje role i zadania gospodarza imprezy. Na program składały się - se

8 sja referatowo-dyskusyjna, cztery wystawy okolicznościowe, koncert sygnalistów myśliwskich Technikum Leśnego, wręczanie Odznak Ho norowych LOP, zwiedzanie obiektów szkolnych i wnętrza pałacu oraz symboliczne sadzenie drzewek - pięciu dębów szypułkowych na 50- lecie Szkolnego Koła LOP przy Technikum Leśnym w Warcinie (1953- 2003). Spotkanie zgromadziło ponad 80 uczestników, w tym - Kierow nik Słupskiej Delegatury Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego Gdańsk, Starosta Słupski, Burmistrz Miasta i Gminy Kępice, Dyrektorka Słup skiej Delegatury Pomorskiego Kuratorium Oświaty. Wydział Oświaty Urzędu Miejskiego w Słupsku udostępnił autokar na przejazd uczestni ków imprezy do Warcina i z powrotem w dniu 10 kwietnia 2003 r. Kolejne spotkanie rocznicowe zorganizowano dnia 7 maja 2003 r. w Sali Miejskiej Biblioteki Publicznej w Człuchowie, przy współudziale Towarzystwa Miłośników Ziemi Człuchowskiej. Po referacie okolicz nościowym Prezesa Z.O. LOP, referat merytoryczny n.t. fauny miasta Człuchowa przedstawił Kol. mgr Marek Jan Ziółkowski, zoolog, ornito log, Czł. Prezydium Z.O. LOP Słupsk. Pracownicy Biblioteki ekspono wali też okolicznościową wystawę książek przyrodniczych i wydaw nictw LOP-owskich oraz fotografii z okolicznych rezerwatów przyrody powiatu człuchowskiego. W spotkaniu uczestniczyło ponad 50 osób, w tym grupa młodzieży szkół średnich z Człuchowa, przedstawiciele Starosty Człuchowskiego, Urzędu Miejskiego w Człuchowie, okolicz nych Nadleśnictw (Człuchów, Niedźwiady, Osusznica), Kierownictwa Bibliotek Publicznych z Człuchowa i Przechlewa, Szkoły Podstawowej w Nowej Wsi koło Przechlewa (mgr Janina Łowiecka), Regionalnej Dyrekcji L.P. Szczecinek (inż. Dominik Jarociński). Siedem Odznak Honorowych LOP wręczono zasłużonym działaczom w dziedzinie sozologii i dydaktyki oraz instytucjom - Miejskiej Bibliotece Publicznej w Człuchowie i Towarzystwu Miłośników Ziemi Człuchowskiej. Obra dy prowadziła P. mgr Edyta Grażyna Dziuba - pracownik Biblioteki Człuchowskiej i jednocześnie Sekretarz Zarządu Towarzystwa Miłośni ków Ziemi Człuchowskiej. Czwarta i ostatnia impreza rocznicowa Okręgu Słupskiego LOP odbyła się dnia 4 września 2003 r. w salach Miejskiej Biblioteki Pu blicznej im. Jarosława Iwaszkiewicza w Lęborku. Tym razem znów go spodarzami byli Bibliotekarze Lęborscy pod przewodnictwem Pani Dy rektor mgr Zofii Biskupskiej, oraz Nauczycielki, Opiekunki Szkolnych Kół LOP w Zespole Szkół Gospodarki Żywnościowej i Agrobiznesu - Pani mgr Małgorzata Mielnicka i w Zespole Szkół Ogólnokształcących

9 Nr 1 im. Stefana Żeromskiego - Pani mgr Halina Wielgus. Uroczysto ściowe zebranie okolicznościowe prowadziła Pani mgr Violetta Jabłoń ska z Koła LOP przy Starostwie Lęborskim. W spotkaniu uczestniczyło 40 osób, w tym m.in. Burmistrz Miasta Lęborka mgr Witold Namyślak, przedstawiciele Starostwa Powiatowego, pedagodzy szkół podstawo wych i średnich, młodzież szkół średnich Lęborka, personel Biblioteki. Z referatem programowym wystąpił Prezes Z.O. LOP ze Słupska, a re ferat merytoryczny przygotował i wygłosił mgr Marek Jan Ziółkowski, zoolog-ornitolog, Członek Prezydium Z.O. LOP w Słupsku, n.t. fauny miasta Lęborka. Po przeprowadzonej dyskusji udostępniono okoliczno ściową wystawę wydawnictw przyrodniczych i LOP-owskich przygo towaną przez Pracowników Biblioteki wspólnie z P. mgr Małgorzatą Mielnicką. Przeprowadzając spotkania rocznicowe w poszczególnych punktach obszaru Okręgu LOP (Słupsk, Warcino, Człuchów, Lębork) Zarząd zamierzał „wyjść naprzeciw" terenowym jednostkom organiza cyjnym LOP i zwiększyć tym samym liczbę uczestników, którzy nie mają możliwości przyjazdu na centralnie urządzane spotkania np. w Słupsku. Ta zrealizowana koncepcja podniosła również prestiż i „do wartościowała" terenowych działaczy Stowarzyszenia LOP. Łącznie w roku jubileuszowym LOP 2003 Zarząd Główny LOP, na wniosek Zarządu Okręgu LOP Słupsk, nadał zasłużonym dzia łaczom społecznym - 31 Srebrnych Odznak Honorowych LOP, 11 Zło tych, 19 Odznak z zawieszką i napisem „Zasłużony dla ochrony przyro dy" oraz dwa Medale LOP (srebrne) dla T.L. Warcino i dla RDLP Szczecinek. Do obchodów rocznicowych należy również akcentowanie jubi leuszu w publikacjach i przede wszystkim we własnych wydawnic twach. Tak więc w Zeszytach Informacyjnych Z.O. LOP Słupsk p.n. „AKTUALIA OCHRONY PRZYRODY" nr 1/2003 (20) i nr 2-3/2003 (21-22) akcent jubileuszowy zaznacza się na okładkach i w treści, szczególnie słowa wstępnego „Do Czytelników Natomiast w to mach V i VI (2003 r. Słupsk) „Materiałów do poznania regionalizmu słupskiego" zamieszczono obszerną relację historyczną działalności LOP na Pomorzu Środkowym 1953-2003 (T. V, str. 83-101) oraz przed stawiono rys geograficzno-przyrodniczo-kulturowy doliny rzeki Łupa- wy i stan aktualny pomników przyrody miasta Słupska (T. VI, str. 53- 78), a także podano wykaz publikacji sprawozdawczych LOP Słupsk 1953-2003 (T. VI, str. 98-100).

10 PREZENTACJA NADLEŚNICTW LASÓW PAŃSTWOWYCH

NADLEŚNICTWOŁUPAWA 76-242 Łupawa, nr 49 tel. (0-59) 8463-546 fax. (0-59) 8463-549 Powiat Słupsk Województwo Pomorskie

uż od roku 1945 istniało w Łupawie powiat słupski Nadle Jśnictwo Państwowe, chociaż w okresie 1973-1983 stanowiło ono Obręb Łupawa w Nadleśnictwie Leśny Dwór. Lasy Nadleśnictwa Łupawa rozmieszczone są obecnie w powia tach Słupsk i Bytów, w gminach: Czarna Dąbrówka, Damnica, Dębnica Kaszubska, Potęgowo i rozdzielone są na 9 Leśnictw: Czarna Dąbrów ką, Flisów, Gogolewo, Karwno, Kotowo, Łupawa, Nożyno, Podole Ma łe, Święchowo.

NADLEŚNICTWO POTĘGOWO^ ŁUPAWA

DOMARADZ

.DĄBROWNCf ŁUPAWA Ml KORO WO;

KARWNO

: DOBRA GOGMEWO]

fpOGÓLEWKOi

[PODKOMORZY

CZARNA sDĄBRÓWKA\ < [pESZCZYNIEC KOTOWCf

MOTARZYNO* [NOŻYNO

UNICHOWO

11 Powierzchnia ogólna Nadleśnictwa Łupawa, według stanu na dzień 1 I 2003 r., wynosi 12.635 ha, w tym powierzchnia leśna - 12.108 ha i nieleśna - 527 ha. Lasy ochronne zajmują powierzchnię 783 ha, czyli 6,5 % powierzchni leśnej Nadleśnictwa. Ponad 50% powierzchni leśnej zajmują drzewostany na gruntach porolnych. Sosna porasta 80 % powierzchni, modrzew 0,5 %, świerk 3,8 %, buk 4,8 %, dąb 3,9 %, grab 0,3 %, brzoza 5,2 %, olsza 1,5 %. Siedliska leśne reprezentowane są przez poszczególne typy sie dliskowe: bór świeży (Bśw.) 22,5 %, bór mieszany świeży (BMśw.) 41,8 %, bór mieszany wilgotny (BMw.) 0,4 %, bór mieszany bagienny (BMb.) 0,9 %, las mieszany świeży (LMśw.) 21,2 %, las mieszany wil gotny (LMw.) 0,8 %, las świeży (Lśw.) 10,8 %, ols (01.) 1,2 %, inne 0,4 %. Regionalizacja przyrodniczo-leśna umiejscawia grunty Nadle śnictwa Łupawa w I. Krainie Bałtyckiej, w dzielnicach - Pojezierza Drawsko-Kaszubskiego i Pobrzeża Słowińskiego, w mezoregionach - Wysoczyzny Polanowskiej i Równiny Słupskiej. Natomiast według regionalizacji geograficzno-fizycznej prof. Jerzego Kondrackiego z 1978 r. - grunty Nadleśnictwa Łupawa leżą w Prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, w Podprowincji Pobrzeży Południowobałtyckich, Makroregionu Pobrzeża Słowińskiego (vel Ko szalińskiego), Mezoregionu Wysoczyzny Damnickiej, na pograniczu z Mezoregionem Wysoczyzny Polanowskiej. Warto wspomnieć, iż rzeka Łupawa łączy swym przebiegiem dwa Parki - Krajobrazowy „Dolina Słupi" przy Jeziorze Jasień z Naro dowym Słowińskim przy Jeziorze Gardno. Tym samym i Nadleśnictwo Łupawa znalazło się pomiędzy tymi dwoma Parkami, tak ważnymi dla dziedziny sozologii na Pomorzu. Przez obszar Nadleśnictwa Łupawa wytyczony został szlak tu rystyczny PTTK zwany „Doliną Łupawy", niebieski, o symbolu Nr SŁ.- 163 n., z Gardny Wielkiej do Czarnej Dąbrówki o długości 68 km. Bie gnie on wzdłuż rzeki Łupawy, głównie przez zalesione tereny. Lasy Nadleśnictwa Łupawa kryją w sobie także cenne znalezi ska archeologiczne z prahistorii.

Nadleśnictwo Łupawa

12 INFORMACJE Z ŻYCIA Stowarzyszenia LOP Okręgu Słupskiego

SZKOLNE KOŁA LOP W AKCJI SOZOLOGICZNEJ

dziale tym podajemy informacje z prac wybranych Kół W Szkolnych LOP w powiatach bytowskim, człuchowskim i słupskim, a także z obserwacji przyrodniczych młodzieży i Opiekunów Szkolnych Kół poczynionych w terenie podczas systematycznie prowa dzonych zajęć praktycznych na gruncie. Jest to cenny materiał sprawozdawczy oraz instruktażowy, przydatny w pracach innych młodzieżowych Kół LOP. Autorki tych opracowań - mgr Krystyna Ostrowska, mgr Janina Łowiecka, mgr Małgorzata Tabała są doświadczonymi pedagogami w dziedzinie sozologii i w pracach społecznych. Redakcja „AKTUALIÓW"

KRYSTYNA OSTROWSKA, Lipnica (powiat Bytów)

DZIAŁALNOŚĆ SZKOLNEGO KOŁA LOP W ZESPOLE SZKÓŁ W LIPNICY

zkolne Koło Stowarzyszenia LIGA OCHRONY PRZYRO SDY w Lipnicy powstało w 1982 roku z inicjatywy niżej podpisanej nauczycielki biologii. Celem Koła jest kształtowanie właściwego stosunku człowieka do przyrody oraz inspiracja do podejmowania działań i społecznych przedsięwzięć mających doprowadzić do zachowania przyrody ojczy stej, jej zasobów i szeroko pojętego środowiska przyrodniczego, w któ rym żyje człowiek. Od początków istnienia Koła jego członkowie osiągali sukcesy. Już w 1983 r. uzyskaliśmy wyróżnienie za uczestnictwo w konkursie na „Najlepiej pracujące szkolne Koło LOP". Członkowie Koła szczególnie wyróżnili się w zadrzewianiu i zalesianiu, zbierali również karmę dla zwierzyny leśnej w ramach współpracy z Nadleśnictwem Osusznica. W 1985 roku za swoją działalność, szczególnie w zakresie za- drzewień i ochrony środowiska Koło otrzymało nagrodę od UW

13 w Słupsku. Pracę Koła docenił także Związek Ochotniczych Straży Po żarnych w Słupsku. Za aktywną działalność na rzecz upowszechniania zasad ochrony przeciwpożarowej wśród dzieci i młodzieży opiekunka Koła otrzymała dyplom, a młodociani członkowie Koła wyróżnienie. Koło prowadzi działalność popularyzatorską, systematycznie wykonuje gazetki, organizuje odczyty, wyświetla filmy video o zwierzę tach naszych lasów. W okresie zimowym prowadzi obserwacje ptaków przy karmnikach. Odbywają się też konkursy na najciekawszą obserwa cję fenologiczną, plakat proekologiczny, konkursy propagujące wiedzę ekologiczną i sozologiczną. W 2000 roku członkowie Koła zajęli trzecie miejsce w Powiatowym Konkursie Ekologicznym w Miastku. Od 1999 roku Koło aktywnie systematycznie realizuje założe nia konkursu organizowanego przez Regionalną Dyrekcję Lasów Pań stwowych w Szczecinku p.n. „Poznajemy Las". Otrzymaliśmy już dwukrotnie wyróżnienie w 1999 i 2000 roku. W 2001 roku zajęliśmy pierwsze miejsce w konkursie p.t. „Pa miątki kultu religijnego lasów RDLP w Szczecinku". Otrzymane nagro dy tj. książki, płyty CD, przekroje drzew, filmy video wykorzystujemy w bieżącej pracy, przede wszystkim edukacyjnej. Za rozpowszechnianie wiedzy o lasach otrzymaliśmy podziękowania od Nadleśnictwa Osusz- nica oraz Z.O. LOP w Słupsku. Członkowie Koła uczestniczą w wycieczkach mających na celu poznanie różnych form ochrony przyrody w najbliższym otoczeniu. By liśmy w Parku Narodowym Bory Tucholskie, w Zaborskim Parku Kra jobrazowym, w rezerwacie Małe Łowne słynącym z pływających wysp. Systematycznie prowadzimy obserwacje ptaków w rezerwacie ornitolo gicznym Ostrów Trzebielski. Wspólnie z członkami Koła Biologicznego naszej Szkoły wy konujemy różne pomoce dydaktyczne w celu uatrakcyjnienia lekcji bio logii. Przygotowaliśmy zbiory zielnikowe, gablotę szyszek drzew igla stych, gabloty owadów i inne. Uczestniczymy w akcji „SPRZĄTANIE ŚWIATA". Zbieramy i segregujemy śmieci we współpracy z Urzędem Gminy w Lipnicy oraz z Nadleśnictwem Osusznica Jako Opiekun Szkolnego Koła LOP w Lipnicy pragnę podzię kować wszystkim za współpracę i wyróżnienia oraz życzyć członkom naszego Koła dalszych osiągnięć w realizacji zadań dla ochrony i kształ towania rodzimego środowiska.

14 I KRYSTYNA OSTROWSKA, Lipnica (powiat Bytów) I

BIELIK W LEŚNICTWIE KIEDROWICE

ealizując zadania regulaminowe konkursu „Poznajemy las" R- 2002 r., organizowanego przez RDLP w Szczecinku, od kryliśmy wspólnie z Panem Leśniczym Stanisławem Martinem, że w lasach Leśnictwa Kiedrowice zagnieździł się bielik (Haliaeetus albicilla).

Haliaeetus albicilla

WYSTĘPOWANIE BIELIKA W POLSCE

Bielik jest osiadłym, leśnym gatunkiem lęgowym. Jest on „pro totypem" naszego polskiego Godła Narodowego. Zamieszkuje rozległe,

15 stare drzewostany w pobliżu dużych, otwartych wód. Do niedawna bar dzo nieliczny, ostatnio jego liczebność rośnie. Jest naszym największym drapieżnikiem. Posiada wielkie, długie, „deskowate" skrzydła o równo ległych krawędziach u ptaków dorosłych lub z bardziej esowatą tylną krawędzią u młodych. Głowa z potężnym dziobem jest mocno wysunię ta do przodu. W locie bielik trzyma skrzydła płasko i prostopadle do tu łowia. Długość ciała wynosi 85-95 cm, rozpiętość skrzydeł 220-250 cm, a ciężar 3-6 kg. Żywi się średniej wielkości kręgowcami, głównie pta kami wielkości kaczki, które dogania w powietrzu. Chętnie i często bie rze padlinę. Gniazdo buduje w koronie wysokiego drzewa, przy pniu. Zwykle ma kilka gniazd, które na zmianę użytkuje. Wyprowadza jeden lęg w roku. W marcu lub kwietniu składa zwykle dwa jaja, które wysia dują oboje rodzice przez około 35 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po około 70 dniach. Dojrzałe ptaki są osiadłe, młode koczują aż do momen tu dojrzałości płciowej, co następuje w wieku około 5 lat. W przypadku naszego „pupila" warunki pogodowe nie były sprzyjające; wiatr strącił gniazdo. Pan Leśniczy Stanisław Martin dołożył jednak wszelkich sta rań, aby zrekonstruować gniazdo i umieścić je na pierwotnym miejscu. Udało się, dzięki współpracy ludzi zajmujących się tą profesją. Z nie cierpliwością czekaliśmy na wiadomość, że bielik powróci do gniazda. I tak się stało, ku naszemu zadowoleniu i oczywiście, zadowoleniu Pana Leśniczego Martina, który jest wielkim miłośnikiem przyrody, chro niąc ją w sposób czynny.

16 JANINA ŁOWIECKA, Nowa Wieś koło Przechlewa, Powiat Człuchów

NAD BRDĘ MIŁY BRACIE

Gmina Przechlewo o powierzchni 244 km 2 leży w południowej części mezoregionu Równina Charzykowska i w północnej części mezoregionu Pojezierze Krajeńskie, w makroregionie Pojezierze Południo- wopomorskie - według regionalizacji fizyczno-geograficznej prof. Je rzego Kondrackiego z 1978 r. Natomiast w regionalizacji przyrodni- czoleśnej z 1988 r. tereny Gminy Przechlewo znajdują się w III. Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej, w południowej części dzielnicy Bory Tu cholskie i w północnej części dzielnicy Pojezierze Krajeńskie, w mezo- regionie Wysoczyzną Krajeńska. Charakterystycznym jest tu krajobraz młodoglacjalny, z typami krajobrazu: den dolinnych, równin morenowych, pagórkowatym poje ziernym, sandrowym pojeziernym. Dominuje tu teren falisty o wysokoś ciach od około 120 m n.p.m. do około 160 m n.p.m., urozmaicony mi sami jeziornymi i przecięty doliną rzeki Brdy. Dowodem na bogactwo jezior na terenie gminy jest ich liczba - 33 jeziora, w tym 16 o po wierzchni ponad 10 ha. Podróżny przybywający w te strony znajdzie tu urozmaicony, wspaniały piękny krajobraz, przepełnione wonią kwiatów i ziół powie trze, absolutną ciszę i spokój, nieskażone środowisko i wyraźną bioróż- norodność. Dla gości - turystów czeka nad Brdą wiele fascynacji i radości ze spo tkań z przyroda. Zwiedzić tu można rezerwaty przyrody: "Bagnisko Niedźwiady" - leśno-torfowiskowy o powierzchni 47,76 ha, ustanowio ny dnia 26 III 1982 r., "Jezioro Krasne" -wodno-roślinny o powierzchni 28 ha, ustanowiony dnia 10 XI 1976 r., "Przytoń - Wąwóz Brdy" - leśny o powierzchni 18,05 ha, ustanowiony dnia 18 V 1984 r., "Osiedle Kor moranów" - obecnie praktycznie leśny o powierzchni 22,30 ha, ustano wiony dnia 19 III 1956. Nadto obszary chronionego krajobrazu - "Frag ment Borów Tucholskich" z jeziorami Lipczynek i Krasne oraz "Okoli ce Jezior Krępsko i Szczytno". Dodatkową atrakcją przyrodniczą jest ogólnodostępna zagroda dzików i muflonów w Przechlewku. Klimatycznie jest to region bardziej suchy i cieplejszy od in nych części pojezierzy. W składzie lasów przeważa sosna rozsiewająca miły zapach olejków eterycznych nieoceniony dla wzmocnienia układu

17 oddechowego. Malownicza zaś brzoza wpływa uspakajająco na system nerwowy człowieka. Istnieją tu dogodne warunki do biwakowania, pla żowania, kąpieli oraz dobra baza turystyczna. Przez cały niemal obszar gminy płynie znana miłośnikom kaja karstwa rzeka Brda (238 km) o wysokim stanie wody latem, z równina mi sandrowymi w sąsiedztwie. Rzeka ta meandruje między zastoisko- wymi dolinami lub płynie wąskim, dość głębokim korytem. To rzeka, jedna z nielicznych o czystej wodzie. Na dobre zadomowiły się w niej bobry i raki. To jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych Pomorza oraz trasa rodzinnych spływów. Jest dostępna nawet dla tych, którzy po raz pierwszy chcą ją pokonać kajakiem. Trasa „Doliny Brdy" na terenie gminy posiada długość około 45 km. Jako szlak kajakowy znana jest od dawna i należy do najpiękniejszych w kraju. Wypływa z Jeziora Smo łowo, około 7 km na wschód od Miastka. U źródlisk skupione są trzy je ziora lobeliowe, rezerwaty przyrody: „Jezioro Smołowe" (36,82 ha), "Jezioro Kamień" (50,57 ha), „Jezioro Orle" (11,83 ha) - wszystkie po łożone w gminie Miastko. Szlak wodny Brdy wynosi w całości 234 km i wiedzie od Jeziora Głębokiego (vel. J. Pietrzykowskiego) pod Świe szynem (południowo-wschodni kraniec gminy Miastko), aż po ujęcie Brdy do Wisły (Bydgoszcz-Fordon). Miejscowość Nowa Brda w gminie Przechlewo jest punktem startów spływów międzynarodowych. Meta znajduje się aż na przystani w Bydgoszczy. Jak już wspomniano wyżej Brda silnie meandruje i łączy ze sobą kilka malowniczych i uroczych j e- zior - Głębokie (=Pietrzykowskie), Szczytno, Krępsko. Płynąc dalej zmierza do strefy Borów Tucholskich i tam łączy siedem jezior tworząc przepiękne uroczyska. W osadzie leśnej Czernica nad Jeziorem Dybrzk (vel Dybrzyk), na 140 km szlaku stoi drewniana kapliczka upamiętniająca miejsce bi wakowania ks. Karola Wojtyły z przyjaciółmi. Szczycimy się tym, że obecny Papież Jan Paweł II we wrześniu 1953 r., a więc równe 50 lat temu, płynął szlakiem Brdy, a po raz drugi odwiedził nasze strony i od był spływ Brdą latem 1966 r., już jako Biskup Krakowski. Miejscowi mieszkańcy, a zwłaszcza z wioski Nowa Brda, żywo wspominają spły wy Brdą z udziałem najsłynniejszego współcześnie Polaka. Różnorodność terenów, walory przyrodnicze i krajobrazowe, działania sozologiczne na rzecz ochrony środowiska podejmowane przez mieszkańców, świadomych wartości ojczystej, pomorskiej przy rody, a przy tym atrakcyjność turystyczna i krajoznawcza tych obsza rów, to bezsprzeczne atuty. To tu nad Brdą, Bory Tucholskie wraz z przyległymi obszarami stanowią bezcenny rezerwuar tlenu, czystej

18 wody i mało skażonego powietrza. Są drugim, lewym „zielonym płu cem Polski", niezwykle cennym tak dla miejscowej ludności, jak obsza ru całej Polski, a nawet znacznej części Europy.

JANINA ŁOWIECKA, Nowa Wieś koło Przechlewa, Powiat Człuchów.

NASZE LASY NAD BRDĄ

ażdy z nas nie jeden raz w życiu był w lesie, na łące, na K polu uprawnym; napawał się pięknem zieleni, zachwycał różnorodnością form, wdychał żywiczne powietrze, zbierał dary lasu, obserwował zwierzęta, podziwiał kolorystykę upraw. Z pewnością nie jednokrotnie wyrażaliśmy podziw dla potęgi przyrody, ale i niedosyt z powodu własnej niewiedzy. Wiedza szkolna okazuje się niedosta teczna wobec bogactwa życia tkwiącego w środowisku. Przyroda to bardzo złożony, wzajemnie powiązany, subtelny świat roślin i zwierząt, który oceniamy przez pryzmat własnej wiedzy jako pożyteczny lub szkodliwy dla człowieka. Mocno czasem powinniśmy uderzyć się w piersi, iż nie znamy rosnących obok nas roślin, fruwających nad nami motyli i śpiewających dla nas ptaków. Podziwiamy piękno, upajamy się zapachem kwiatów, fascynujemy się lekkością lotu ważki albo motyla, podziwiamy śpiewa ków najdoskonalszych w przyrodzie, a nie zdajemy sobie sprawy, ileż to wysiłku Natury, ile czynników złożyło się na barwę głosu ptaka. Nie widzimy też końca życia ogromnej części przyrody, a przecież wiele istot żyje zaledwie chwilę na tej Ziemi, ciesząc się pięknem słonecznego dnia. Nie znając kondycji tego złożonego świata zabieramy głos, decy dujemy o zmianie środowiska i jego układów, o zniszczeniu go dla wła snych krótkowzrocznych potrzeb. Trzeba więc poznawać przyrodę, a najlepiej uczynić to przez bezpośredni kontakt. Ten kontakt zaś najpełniej uzyskujemy w lesie. Tu bowiem możemy obserwować ekosystem i jego poszczególne składniki, tak ze świata roślin, jak i zwierząt. Lasy gminy Przechlewo, rozmiesz

19 czone w dwóch dzielnicach regionalizacji przyrodniczo-leśnej (z 1988 r.): Bory Tucholskie i Pojezierze Krajeńskie, dają duże możli wości dydaktyczne i obserwacyjne. Istniejące zaś cztery rezerwaty pr^- rody, w swych częściach leśnych, stwarzają interesujące możliwości po równawcze różnych sytuacji ekologicznych. a) Rezerwat leśno-torfowiskowy p.n. "Bagnisko Niedźwiady" uznany prawnie dnia 26 III 1982 r. na powierzchni 47,76 ha. W rezerwacie tym drzewostan iglasty występujący na małym wzniesieniu otoczo ny jest dookoła pasem torfowiska w zagłębieniu na kształt fosy. Torfowisko to podlega już sukcesji sosny, która wkraczając syste matycznie zmienia siedlisko na typ boru bagiennego („Bb"), wy twarzając nowa formę ekologiczną. b) Rezerwat leśny p.n. „Przytoń - Wąwóz Brdy" (lub „Skarpa nad rze ką Brdą) uznany prawnie dnia 18 V 1984 r. na powierzchni 18,05 ha. Przedmiotem ochrony jest tu pozostałość starodrzewu z udzia łem buka, dębu, sosny („pomnikowe drzewa"), rosnącego na wyso kim, prawym brzegu rzeki. Dookoła, po obu stronach Brdy istnieją drzewostany w młodszych klasach wieku, zakładane współcześnie. Jest tu więc okazja do obserwacji i porównań obok siebie rosną cych, różnowiekowych partii lasu. c) Rezerwat ornitologiczno-leśny nad Brdą p.n. „Osiedle Kormora nów" uznany prawnie dnia 19 III 1956 r. na powierzchni 22,30 ha- obecnie praktycznie tylko leśny, po opuszczeniu przez kormorany (Phalacrocorcoc carbo) i czaple (Ardea sp.). Zajęcia dydaktyczne mogą polegać na obserwacji odradzania się drzewostanu, a także podszytu i runa leśnego, po zniszczeniach dokonanych przez wielo letnie zasiedlanie kolonii lęgowej, a zwłaszcza wpływ nadmiernie wydzielanego kału ptasiego. d) Rezerwat wodny (wodno-roślinny) p.n. „Jezioro Krasne" uznany prawnie dnia 10 XI 1976 r. na powierzchni 28 ha - śródleśne jezioro lobeliowe. Przy południowym krańcu jeziora wytwarza się torfowi sko z wyraźną już sukcesją sosny, zmierzającą w kierunku uformo wania się siedliska boru bagiennego („Bb"). Dookoła jeziora wyty czona została ścieżka (droga) spacerowa, która znakomicie ułatwia obserwację tak jeziora, jak i otaczającego ją lasu.

Ponadto swoistym laboratorium przyrody są lasy nad górnym odcinkiem rzeki Brdy stanowiące otulinę Borów Tucholskich. Jest to bór iglasty z dominacją sosny, rozciągający się na nieurodzajnych poła ciach jałowych piachów sandrowych pobrużdżonych rynnami jeziorny

20 mi. Dawniej dominował tu buk z sosną i rosły inne drzewa 1 iściaste, jak - dęby, klony, osiki, lipy. Bory utraciły swój puszczański charakter, a pożary, osadzanie kolonistów, inwazje szkodliwych owadów, siały spustoszenie. Dziś bory to mało odporny na pasożyty obszar monokul tury sosny, która zajmuje około 90 % obszaru. Występują tu w podszy cie - jałowiec, jarzębina, jeżyna, a w runie borówka czarna, a także grzyby - borowik szlachetny, podgrzybek, pieprznik jadalny, opieńka, koźlak, surojadka, maślak. Rzeka Brda, wraz ze swoim zlewiskiem, wije się przez cały niemal obszar gminy Przechlewo, tworząc tu górny odcinek swego bie gu. Toteż mówiąc w tytule niniejszego szkicu o lasach nad Brdą - myślimy oczywiście o lasach całej gminy. Walory leśnych ostępów, rezerwatów przyrody, bagnisk, oczek wodnych charakteryzują bioróżnorodność pomorskiego zakątka wokół Przechlewa, który naprawdę warto zwiedzić, bowiem niewerbalny kon takt z przyrodą, albo raczej z Naturą, humanizuje człowieka, pozwala mu docenić wartość Stworzenia, a czasem też zrozumieć siebie i pobu dzić zmysły do szlachetnych działań. To wszystko mieści się również w pojęciu umiłowania własnej „Małej Ojczyzny".

SCHEMATYCZNY PROGRAM PRACY SZKOLNEGO KOŁA STOWARZYSZENIA LIGA OCHRONY PRZYRODY W SZKOLE PODSTAWOWEJ W NOWEJ WSI NA ROK SZKOLNY 2003/2004.

Termin Forma Lp Wyszczególnienie zadania (m-siąc) realizacji Wycieczka do Słowińskiego Parku Narodowego jako II na 1. 6 IX 2003 Wycieczka groda w konkursie RDLP „Po znajemy las" Opracowanie programu pracy 2. 12 IX Plan Koła LOP na rok 2003/2004

21 Termin Forma Lp Wyszczególnienie zadania (m-siąc) realizacji Wycieczka do RDLP Szczeci Udział 3. nek na zakończenie konkursu 13 IX w imprezie „Poznajemy las" Akcja „Sprzątanie Świata" przy Udział, 4. rezerwacie „Jezioro Krasne" + 20 IX impreza inscenizacja Zwiedzanie Nadleśnictwa Wycieczka, 5. X 2003 Niedźwiady pogadanka Zbieranie karmy dla Zbiór kasztanów 6. IX/X zwierzyny na zimę i żołędzi „Program edukacyjny BO 7. CIAN". Raport z obserwacji i 15 X Raport działań członków Koła LOP Konkurs „Poznajemy las" - Zgłoszenie do 8. X 2003 udział w VI edycji konkursu Spotkanie z Kołem Łowieckim Wycieczka, 9. X 2003 „Głuszec" w Przechlewku pogadanka Wycieczka, 10. „Jesień w lesie" XI2003 relacja Ochrona przyrody Wojewódz Prelekcja dr J. 11. XI2003 twa Pomorskiego Ziółkowskiego 12. Świat w oku kamery XI2003 Gazetka szkolna XI-XII Dokarmianie 13. Pomoc ptakom w zimie 2003 ptaków Spotkanie ze 14. Wszyscy chronimy las XII 2003 Strażnikiem Le śnym XII 2003 Wycieczki, ob 15. Zima w lesie do I/II serwacje, gazet 2004 r. ka Wycieczka do 16. Od drzewa do drewna 12004 tartaku w Nowej Wsi Spotkanie ka Lasy z Jeziorem Krasne - perłą 17. 12004 meralne, eduka naszej regionalnej przyrody cyjne

22 Termin Forma Lp Wyszczególnienie zadania (m-siąc) realizacji Wizyta 18. Stolarz to zawód i pasja II 2004 w warsztacie stolarskim Wycieczka, spo 19. Las na przedwiośniu III 2004 rządzenie gazet ki Sporządzenie 20. Kwiaty, kwiatki, kwiatuszki III 2004 gazetki w szkole 22 III Wypełnianie 21. Światowy Dzień Wody 2004 r. ankiety Rozprawa sądowa przeciwko Inscenizacja, 22. III 2004 ludziom, którzy niszczyli las prezentacja Urządzanie lasu. ok. 1 IV Spotkanie 23. Praca Leśnika 2004 r. z Leśnikiem Wycieczka, 24. Wiosna w lesie IV 2004 wykonanie gazetki w szkole 5 lekcji wg pro IV/V gramu autor 25. „Lekcja w lesie" 2004 skiego Opie kunki Koła Wykonanie pla 26. Chrońmy las przed pożarem IV 2004 katu Obserwacje w „Program edukacyjny miejscu za 27. IV 2004 BOCIAN" mieszkania - sezon 2004 Wykonanie 28. Małe jest piękne, mini-przyroda IV 2004 gazetki szkolnej ok. 22 IV Prezentacja 29. Dzień Ziemi w szkole 2004 r. w szkole Wycieczka, Las późną wiosną i wczesnym V/VI obserwacje 30. latem 2004 r. fenologiczne, gazetka

23 Termin Forma Lp Wyszczególnienie zadania (m-siąc) realizacji Poszukiwanie Święto Polskiej Niezapominaj ok. 15 V 31. niezapominajek ki 2004 - patrol Dzień Bociana - szlakiem bo cianich gniazd - Nowa wieś - ok. 31 V Wycieczka 32. Sąpolno - Garbek - Miroszewo 2004 rowerowa - Nowa Wieś Światowy Dzień Ochrony Inscenizacja 33. 5 VI 2004 Środowiska w szkole Konkurs „Poznajemy las" za Wykonanie pra 34. VI2004 kończenie VI edycji cy konk. Zakładanie po- Pomoc strażnikom przyrody w 35. VI 2004 idełek dla pta okresie suszy ków i płazów Podsumowanie całorocznej Spotkanie pod pracy Szkolnego Koła LOP 36. VI 2004 sumowujące w przy Szkole Podstawowej w szkole Nowej Wsi w r. szk. 2003/2004 Składki członkowskie - Dokonanie 37. po 2 zł./os./rok 12004 wpłat za rok szk. 2003/2004 Wykonanie prac Aktualne konkursy przyrodni konkursowych, cze, pogłębianie wiedzy orzy- czytelnictwo in 38. rodniczej, współpraca z Z.O. cały rok dywidualne, LOP Słupsk i innymi Instytu kontakty z in cjami stytucjami

Publikujemy „wzorcowy" program pracy Szkolnego Koła LOP w No wej Wsi Człuchowskiej na rok szk. 2003/2004, opracowany pod kierun kiem Opiekuna Koła Pani mgr Janiny Łowieckiej, jako przykład dzia łalności Koła LOP w warunkach wiejskich w środowisku zbliżonym do naturalnego.

Redakcja „AKTUALII

24 MAŁGORZATA TABAŁA, Siemianice, powiat Słupsk

KONKURS MŁODZIEŻOWY p. t. „ZWRÓCONE NATURZE" w ZESPOLE SZKÓŁ SIEMIANICE 'onkurs przyrodniczy p.n. „Zwrócone Naturze" miał na ce- K;Au uwrażliwianie dzieci na losy zwierząt domowych i le śnych, a obejmował prace plastyczne oraz wiersze dziecięce. Nadesłano 73 prace plastyczne ze Szkoły Podstawowej w Gąbinie, S.P. w Głobi- nie, Świetlicy Środowiskowej w Pieszczu, S.P. w Postominie, Zespołu Szkół w Rędzikowie, Z.S. w Siemianicach, S.P. we Włynkówku, S.P. we Wrześciu. Nadto 6 wierszy ze Szkoły Podstawowej we Wrześciu, Świetlicy Środowiskowej w Pieszczu i Zespołu Szkół w Siemianicach. Nauczycielska Komisja Konkursowa w osobach: P. Barbara Aziukiewicz (przewodnicząca Komisji), P. Zofia Madela (nauczyciel przyrody) oraz niżej podpisana (wychowawca świetlicy szkolnej, tech nik plastyk), obradowała dnia 1 kwietnia 2003 r. i wyłoniła zwycięzców Konkursu.

• Kategoria I - grupa wiekowa „O", plakat - I miejsce Julia Kępa - Szkoła Podstawowa Siemianice, II miejsce Jacek Górniak - Szkoła Podstawowa Redziko wo, III miejsce Jarosław Miszkiel, Magdalena Piwnik - Szko ła Podstawowa Redzikowo, Wyróżnienie Aneta Piecek - Szkoła Podstawowa Gąbino.

• Kategoria II - klasy I-III, plakat - I miejsce Mateusz Kuryłowicz, Natalia Wesołowicz, Marta Zabiegałowska, Kinga Kalata, Marta Żurawska - Szkoła Podstawowa Głobino; Maria Ledeman - Szkoła Podstawowa Sie mianice, II miejsce Sara Bąk - Świetlica Środowiskowa w Piesz czu, III miejsce Łukasz Kazubowski - Szkoła Podstawowa Włynkówko,

25 Wyróżnienia Mateusz Szwaba, Katarzyna Kauch, Karolina Jakubczak, Ewa Jagielska - Szkoła Podsta wowa Redzikowo; Dawid Małek, Mirosław Zielonka - Szkoła Podstawowa Siemianice; Patrycja Kucio, (praca zbiorowa) Aleksandra Giezma, Alicja Giezma, Martyna Tomczyk, Mariusz Majrowski - Szkoła Podstawowa Po stomino.

Kategoria III - klasy IV-VI, wiersz - I miejsce Anna Rubaj - Szkoła Podstawowa Siemiani ce, Wyróżnienia Anna Derezulko - Szkoła Podstawowa Wrze ście; Monika Czyżykowska, Anna Przybył - Świetlica Środowiskowa w Pieszczu.

Gratulujemy cennej inicjatywy, obfitego plonu konkursu i pozytywnych ocen wieku prac konkursowych. Redakcja „AKTUALII ..."

Nowości WYDAWNICZE

I. „INFORMATOR OŚWIATOWY" - Biuletyn Ośrodka Doskonale nia Nauczycieli w Słupsku - ISSN 1505-0904, pod redakcją mgra Jana Tyborczyka i mgr Doroty Iwanowicz: Nr 1/2003 (114), Rok XIII, styczeń-luty 2003 r., stron 68 - „Na uczanie wspomagające", „Wychowanie przez działanie". Nr 2/2003 (115), Rok XIII, marzec-kwiecień 2003 r., stron 64 - „Pedagogika refleksyjna", „Społeczne funkcje oświaty". Interesujące dla ochrony środowiska opracowania: - Nr 1/2003 (114), Janina ŁOWIECKA, Nowa Wieś Czł., - „PRZYRODOFILOZOFIA", str. 8; - Elżbieta IRYTOWSKA, Małgorzata JANOWICZ, Lębork - „Okolice Parku Chrobrego w Lęborku" -ścieżka międzyprzed- miotowa, strony 21-23; Lidia JUREN, Motarzyno - „Mikrosystem ekologiczno- wychowawczy", strony 29-30;

26 Halina KUCZYŃSKA, Lębork - „Przyroda i ekologia przez za bawę", strona 51; Maria SZRAMOWIAK, Bierkowo - „Konkursy przyrodnicze", strona 56; - Nr 2/2003 (115) - Halina KUCZYŃSKA, Lębork - „Edukacja przyrodniczo-ekologiczna w ramach terapii pedagogicznej, str. 9; Jagienka PIERZCHAŁA, Lębork - „Projekt ekologiczny - Przy roda nie obroni się sama", strona 10; Mirosław GRZELCZAK, Słupsk - „Koło Ornitologiczne", strony 10-11; Elżbieta SIKORA, Chojnice - „Ekologia w matematyce", str. 11; „Jubileusz LOP oraz Koła Miłośników Regionu", strona 58.

. „EDUKACJA PRZYRODNICZA I EKOLOGICZNA" -Przydatne pomoce dydaktyczne i przyrządy - Katalog 2003/2004, stron 32. - wyd. "JANGAR", 02-681 Warszawa, Al. Wyścigowa Nr 18/39 - Biuro Handlowe 02-844 Warszawa, ul. Puławska Nr 479, tel.(0-22) 648-03-14, fax. (0-22) 857-36-33 , (w godzinach 6-16).

I. „MATERIAŁY DO POZNANIA REGIONALIZMU SŁUPSKIE GO"- - Tom V. wyd. STSK i LOP SŁUPSK, 2003, stron 109; ISBN 83 - 911137-4-4. Tom VI. wyd. STSK, Zarząd Oddziału Stowarzyszenia Bibliote karzy Polskich i LOP, Słupsk, 2003 r., stron 105 + tabele pomni ków przyrody miasta Słupska; ISBN 83 - 911137 - 5 - 2.

Interesujące dla ochrony środowiska opracowania: Tom V - „Regionalne piśmiennictwo popularno -naukowe Małej Ojczyzny Słupskiej", strony 43 - 56; „Stowarzyszenie LIGA OCHRONY PRZYRODY w swej działalności organizacyjnej i merytorycznej na Polskim Pomorzu Środkowym w latach po II Wojnie Światowej", strony 83 - 101; Tom VI - „Dolina Łupawy - rys geograficzny i ślady kulturowe", strony 53 - 68; „Stan pomników przyrody w granicach admini stracyjnych miasta Słupska", strony 69 - 78 + tabele; „Notatka o publikacjach sprawozdawczych z działalności Stowarzyszenia LIGA OCHRONY PRZYRODY Regionu Słupskiego - (1953- 2003)", strony 98 - 100.

27 Wszystkie wyszczególnione powyżej pozycje publikacyjne (I.- II.-III.) pozostają do wglądu i ewent. nabycia w Biurze Zarządu Okręgu Stowarzyszenia LIGA OCHRONY PRZYRODY w Słupsku, Al. H. Sienkiewicza Nr 20, pok. 204, II p.

Informacja o „FUNDACJI RATUJMY DZIKIE ZWIERZĘTA" w Dobrogoszczy koło Szczecinka

Z inicjatywy i z pełnym poparciem RDLP w Szczecinku po wstał w Dobrogoszczy powiat Szczecinek Ośrodek Leczenia i Rehabili tacji Dzikich Zwierząt, a dnia 13 III 2003 r. zarejestrowano w Sądzie Gospodarczym powołaną uprzednio Fundację Ratujmy Dzikie Zwierzę ta. Prezesem Fundacji jest P. Prof. dr Zygmunt Pielowski, a Przewodni czącym Rady Fundacji P. Inż. Dominik Jarociński z RDLP Szczecinek. Wcześniej jeszcze w Dobrogoszczy przy Nadleśnictwie L.P. Szczecinek utworzono Ośrodek hodowli i reintrodukcji sokoła wędrownego prowa dzony przez Pp. Ewę i Zygmunta Pielowskich.

Ośrodek obok prac ściśle leczniczych prowadzi także rehabili tację dzikich zwierząt oraz szeroką działalność edukacyjną.

Adres Ośrodka i Fundacji: Dobrogoszcz, powiat Szczecinek, poczta 78-411 Wierzchowo, Tel./fax (0-94) 37-40-451

28 MŁODZIEŻOWE KONKURSY PRZYRODNICZE

KONKURS NA NAJBARDZIEJ AKTYWNE KOŁO STOWARZYSZENIA LIGA OCHRONY PRZYRODY OKRĘGU SŁUPSKIEGO - Il-ga EDYCJA Z OKRESU 2001/2002

Uroczyste zakończenie II edycji Konkursu odbyło się w Słupsku dnia 10 czerwca 2003 r. po komisyjnej ocenie prac konkursowych obejmują cych okres działania od września 2001 r. do czerwca 2002 r. Nagrodzo no dyplomami i upominkami siedem Szkolnych Kół LOP Okręgu Słup skiego.

• W kategorii szkół podstawowych - I miejsce Koło LOP S.P. Rokity powiat Bytów, Opiekun Koła - mgr Halina Krauze; II miejsce Koło LOP S.P. Nowa Wieś koło Przechlewa po wiat Człuchów, Opiekun Koła - mgr Janina Łowiecka;

• W kategorii szkół gimnazjalnych - I miejsce Koło LOP Gimnazjum nr 4 Słupsk, Opiekun Koła - mgr Ryszarda Giecewicz; II miejsce Koło LOP Gimnazjum nr 6 Słupsk, Opiekun Koła - mgr Grażyna Lisiecka;

W kategorii szkół średnich- I miejsce Koło LOP I LO im. St. Żeromskiego Lębork, Opiekun Koła - mgr Halina Wielgus; II miejsce Koło LOP Zespołu Szkół Gospodarki Żywnościo wej i Agrobiznesu Lębork, Opiekun Koła - mgr Małgorzata Mielnicka; III miejsce Koło LOP Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 Słupsk, Opiekun Koła - mgr Małgorzata Józefowicz;

29 Komisja Konkursowa: / - / dr Stanisław Kaczmarek (Przewodniczący), I-I mgr inż. Barbara Major-Milewczyk, I-I mgr Stefania Maliszewska, I-I kol. Jadwiga Bekier, I-I mgr Marek Jan Ziółkowski.

Uczestnikom Konkursu gratulujemy wytrwałości w systema tycznym działaniu, Paniom Opiekunkom dziękujemy za trud kierowania młodzieżą, a Komisji Konkursowej wyrażamy wdzięczność za dokona nie oceny prac konkursowych.

Z.O LOP i Redakcja AKTUALII

30 ROZSTRZYGNIĘCIE XIII. SŁUPSKIEGO KONKURSU SOZOLOGICZNEGO

XIII. Słupski Konkurs Sozologiczny, rozpisany w N-rze 1/2003 (20) Zeszytów Informacyjnych Z.O. LOP Słupsk p.n. „AKTUALIA OCHRONY PRZYRODY", z marca 2003 r. zakończył się w maju 2003 r. orzeczeniem Komisji Konkursowej i rozdzieleniem nagród - upominków. Na konkurs wpłynęło 89 odpowiedzi, wszystkie zakwalifiko wane jako prawidłowe. -

1 odpowiedz ze S.P. Nr 10 Słupsk (jako pierwsza), 23 odpowiedzi ze S.P. im. T. Kościuszki, Dębnica Kaszubska, 4 odpowiedzi ze S.P. Bierkowo, powiat Słupsk, 20 odpowiedzi ze S.P. Rokity, powiat Bytów, 2 odpowiedzi ze S.P. Nowa wieś, powiat Człuchów, 2 odpowiedzi z Zesp. Szkół Smołdzino, powiat Słupsk, 1 odpowiedź z Gimnazjum Nr 3 Słupsk, 20 odpowiedzi z Gimnazjum Główczyce, powiat Słupsk, 2 odpowiedzi z Gimnazjum Siemianice, powiat Słupsk, 6 odpowiedzi z Gimnazjum Nr 1 Społecznego Towarzystwa Oświatowego Słupsk, 8 odpowiedzi z Zespołu Szkół agrotechnicznych Słupsk.

Razem 11 szkół, 89 prac konkursowych, w tym 16 wyróżniających się bogatą treścią i staranną formą graficzną.

31 Nagrody - upominki rzeczowe otrzymali:

I. Daria Surmacz, S.P. Nr 10 Słupsk, kl. Vb, za 1-szą nadesłaną od powiedź konkursową; II. Za wyróżniającą się pracę konkursową: Paula Żandarmska, S.P. Dębnica Kaszubska, kl. Vc, Magdalena Bola, S.P. Dębnica Kaszubska, kl. IVc, Mateusz Szerlowski, S.P. Dębnica Kaszubska, kl. Va, Monika Rubaj, S.P. Dębnica Kaszubska, kl. Va, Jolanta Grodzka, S.P. Dębnica Kaszubska, kl.Va, Marcin Tomczyk, S.P. Dębnica Kaszubska, kl. Va, Justyna Brzęczek, S.P. Dębnica Kaszubska, kl. Vc, Michalina Zblewska, Gimnazjum Główczyce, kl. Ilb, Anna Jankowska, Gimnazjum Główczyce, kl. Ia, Dominika Szemieta, Gimnazjum Nr 1 STO Słupsk, kl. lig, Karolina Nikolcz, Gimnazjum Nr 1 STO Słupsk, kl. lig, Diana Przeworska, Gimnazjum Nr 1 STO Słupsk, Wojciech Byrdziak, Gimnazjum Nr 1 STO Słupsk, Michał Woźniak, Gimnazjum Nr 1 STO Słupsk, Anna Stojcey, Gimnazjum Nr 1 STO Słupsk, kl. lig, Michał Bosko, Gimnazjum Nr 3 Słupsk. III. W drodze losowania: Krzysztof Kosiorek, S.P. Dębnica Kasz., kl. VIc, Katarzyna Andrzejewska, S.P. Dębnica Kasz., kl. Vb, Adrian Walos, S.P. Bierkowo, kl. Via, Ariadna Galicka, S.P. Bierkowo, kl. VIb, Ola Piątek, S.P. Bierkowo, kl. VIb, Bożena Kulaszewicz, S.P. Rokity, kl. VI, Kamil Brzeski, S.P. Rokity, kl. VI, Edyta Klejna, S.P. Rokity, kl. VI, Ewa Wilczerzak, S.P. Nowa wieś Czł., Kacper Popis, S.P. nowa Wieś Czł., Alina Młyńska, Gimnazjum Główczyce, kl. Ha, Marek Król, Gimnazjum Główczyce, kl. Ile, Marta Żukowska, Gimnazjum Siemianice, kl. Ic, Joanna Płaszej, Gimnazjum Siemianice, kl. Ic, Kamila Figas, Zespół Szkół Agrotechnicznych Słupsk, Aleksandra Kociołek, Zespół Szkół Agrotechnicznych Słupsk, Arek Nastały, Zespół Szkół Agrotechnicznych Słupsk.

32 Ogółem nagrodzono 34 uczestników Konkursu.

Odpowiedzi na pytania XIII. Słupskiego Konkursu Sozologicznego - 2003 r.

1. Szyszka jest to zdrewniały kwiatostan występujący u gatunków iglastych. 2. Tarpan (Equus gmelini) - wymarły przedstawiciel rodziny konio- watych, spokrewniony z koniem Przewalskiego. 3. Rezerwaty przyrody w powiecie człuchowskim: - „Osiedle Kor moranów", „Cisy w Czarnem", „Międzybórz", „Bocheńskie Bło to", „Jezioro Sporackie", „Miłachowo", „Jezioro Krasne", „Jezio ro Bardze Małe", „Jezioro Cęgi Małe", „Bagnisko Niedźwiady", „Przytoń - Wąwóz Brdy", „Człuchowskie Sosny", „Dolina Gw- dy".

Komisja Konkursowa; I-I mgr inż. Barbara Major-Milewczyk, / - / dr Stanisław Kaczmarek, I-I mgr inż. Leopold Brucko-Stempkowski.

33 XIV.SŁUPSKI KONKURS SOZOLOGICZNY

PYTANIA KONKURSOWE 1. Proszę wymienić co najmniej pięć rezerwatów przyrody w po wiecie bytowskim. 2. W których powiatach Województwa Pomorskiego umiejsco wiony jest Słowiński Park Narodowy? 3. Co to jest jelonek rogacz (Lucanus cervus) - a. przedstawiciel zwierzyny łownej? b. owad? c. ptak? 4. Czy obuwik pospolity (Cypripedium calceolus) jest rośliną w Polsce chronioną? tak - nie.

Pisemne odpowiedzi prosimy nadsyłać do Biura Z.O. LOP w Słupsku, Al. H. Sienkiewicza Nr 20, pok.204, II p. w terminie do dnia 30 stycznia 2004 r.

III. KONKURSNA NAJBARDZIEJ AKTYWNE SZKOLNEKOŁO LOP OKRĘGU SŁUPSKIEGO

Ogłaszamy rozpoczęcie trzeciej edycji dorocznego konkursu „Na najbardziej aktywne Szkolne Koło LOP Okręgu Słupskiego". Przedmiotem prac konkursowych będzie działalność Kół w okresie od września 2002 r. do czerwca 2003 r. Bliższych informacji udziela Biuro Zarządu Okręgu LOP w Słupsku. Termin nadsyłania prac do 15 III 2004 r.

Zarząd Okręgu Stowarzyszenia LOP w Słupsku

Opracowanie redakcyjne - Józef Cieplik Druk PPU „BOXPOL" Sp. z o.o., Słupsk, ul. Wiejska Nr 28. Tel./fax. (0-59) 842-43-71. Nakład 500 egz. - 2003 r. Z.O. LOP, 76-200 Słupsk, Al. H. Sienkiewicza Nr 20, pok.204. Tel. (0-59) 842-32-81 i 842-25-18

34 Bielik Haliaeetus albicilla Rząd: Accipitriformes Rodzina: Accipitridae

35 ROK JUBILEUSZOWY LIGI OCHRONY PRZYRODY - 2003

75 lat Stowarzyszania LOP w Polsce (1928- 2003) 50 lat działalności LOP na Ziemi Słupskiej (1953- 2003)