Studia BAS Nr 3(27) 2011
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Studia BAS Studia Biura Analiz Sejmowych kancelarii sejmu 3(27) 2011 ISSN 2080-2404 3(27) 2011 Wybrane problemy systemów wyborczych systemów problemy Wybrane Wybrane problemy systemów wyborczych „Studia BAS” znajdują się w wykazie czasopism naukowych prowadzonym przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla potrzeb oceny jednostek Biuro Analiz Sejmowych zapewnia posłom i organom Sejmu informacje o szczególnej naukowych z przyznaną liczbą 6 punktów. rzetelności, które pozwalają na bezpieczne i efektywne wykonywanie mandatu poselskiego oraz gwarantują właściwą pozycję parlamentu w systemie trójpodziału władzy. TM Biuro wykonuje swe zadania na rzecz Sejmu i jego organów, klubów parlamentarnych i kół poselskich, EMIS jak również indywidualnych posłów. TM EMERGING MARKETS INFORMATION SERVICE A PRODUCT OF ISI EMERGING MARKETS Dorobek BAS udostępniany jest przez wydawnictwa, elektroniczną bazę danych oraz konfe- rencje i seminaria. Wydawnictwa Biura Analiz Sejmowych: Przed pierwszym czytaniem – seria zawierająca ekspertyzy Biura. Składa się przede wszystkim z opinii do projektów ustaw i jest w efekcie dokumentacją procesu stanowienia ich kształtu. POLECAMY RÓwnież POPRZEDNIE NUMERY KWARTALNIKA Tytuł stanowi nasze zobowiązanie do jak najszybszego dostarczania informacji w procesie „Studia BAS” legislacyjnym. „INFOS. Zagadnienia społeczno-gospodarcze” – pismo z krótkimi publikacjami informacyjno-anali- tycznymi, dotyczącymi zagadnień ważnych dla Polski i jej społeczeństwa. Naszą ambicją jest, aby Zasada równości i zasada niedyskryminacji poruszane zagadnienia stały się inspiracją dla parlamentarzystów w ich pracy poselskiej. pod redakcją B. Kłos i J. Szymańczak „Studia BAS” – kwartalnik o profilu społeczno-gospodarczym. Każdy numer czasopisma poświę- cony jest wybranemu tematowi ekonomicznemu lub społecznemu. Wybór zagadnień po- Innowacyjność polskiej gospodarki dyktowany jest aktualnością problematyki, jej wagą społeczną, a także związkiem z pracami pod redakcją A. Zygierewicz parlamentu. Rozwój obszarów wiejskich w Polsce „Zeszyty Prawnicze BAS” – kwartalnik ukazujący się od 2004 roku. Publikuje materiały przygotowywane na zlecenie posłów i organów Sejmu przez ekspertów Biura Analiz Sejmowych. pod redakcją B. Kłos i D. Stankiewicz Analizy BAS – seria wydawnicza dostępna jedynie w formie elektronicznej. Publikacja uzupełnia istnie- Polityka budżetowa jące drukowane formy wydawnicze. Tematyka kolejnych numerów nawiązuje do współczesnych pod redakcją G. Gołębiowskiego zagadnień społeczno-gospodarczych i prawnych. Prezentuje efekty prac ekspertów BAS warte przekazania szerokiemu gronu odbiorców. Polityka oświatowa pod redakcją M. Korolewskiej i J. Osieckiej-Chojnackiej Wszystkie wydawnictwa są rozprowadzane nieodpłatnie wśród posłów i senatorów oraz w środowi- Polityka energetyczna skach naukowych i akademickich. Wersja elektroniczna dostępna jest na stronie internetowej Biura pod redakcją M. Sobolewskiego Analiz Sejmowych www.bas.sejm.gov.pl. Zdrowie Polaków Konferencje i seminaria pod redakcją G. Ciury Biuro Analiz Sejmowych organizuje konferencje i seminaria. Przygotowuje je wspólnie z komisjami Społeczeństwo informacyjne sejmowymi. Tematy związane są merytorycznie z pracami komisji i Sejmu. pod redakcją D. Grodzkiej Baza danych na naszej stronie internetowej – można tu znaleźć wszystkie wydawnictwa oraz eks- Polityka młodzieżowa pertyzy i opinie przygotowane przez ekspertów Biura. pod redakcją G. Zielińskiej Dzieci z grup ryzyka pod redakcją J. Szymańczak Wybrane problemy wspierania przedsiębiorstw w Polsce Adres pod redakcją G. Gołębiowskiego i A. Zygierewicz Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu ul. Zagórna 3 Tendencje w opodatkowaniu dochodów osób fizycznych 00-441 Warszawa w państwach UE, t. II pod redakcją M. Korolewskiej Tel. (22) 694 17 27 • Faks (22) 694 18 65 e-mail: [email protected] • [email protected] Tendencje w opodatkowaniu dochodów osób fizycznych strona: www.bas.sejm.gov.pl w państwach UE, t. I pod redakcją M. Korolewskiej Studia BAS Nr 3(27) 2011 Wybrane problemy systemów wyborczych pod redakcją Dobromira Dziewulaka Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu Rada programowa: dr Grzegorz Gołębiowski – przewodniczący, prof. dr hab. Henryk Dzwonkowski, dr Kamilla Marchewka‑Bartkowiak, dr Piotr Radziewicz, dr Dorota Stankiewicz, dr Adam Szafrański, dr Zofia Szpringer Kolegium redakcyjne: dr Piotr Russel (redaktor naczelny), dr Dobromir Dziewulak, Mirosław Gwiazdowicz, Bożena Kłos, Monika Korolewska, Gabryjela Zielińska (sekretarz redakcji) Redakcja: Teresa Muś Skład: Janusz Świnarski © Copyright by BAS Warszawa 2011 Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu 00‑441 Warszawa, ul. Zagórna 3 tel. (22) 694 17 53 faks (22) 694 18 65 e‑mail: [email protected] Wszystkie zamieszczone artykuły są recenzowane. Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część ani całość opracowania nie może być bez zgo‑ dy wydawcy – Kancelarii Sejmu – reprodukowana, użyta do innej publikacji oraz prze‑ chowywana w jakiejkolwiek bazie danych. ISSN 2080‑2404 Wydawnictwo Sejmowe Kancelarii Sejmu Druk i oprawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi sp. z o.o. Spis treści Wprowadzenie ........................................................................................................................................................5 Łukasz Żołądek Przymus wyborczy. Geneza, praktyka funkcjonowania, argumenty za i przeciw ...............7 Arkadiusz Żukowski Z problematyki depozytów wyborczych na świecie ........................................................................31 Bartłomiej Michalak Mieszane systemy wyborcze na przykładzie Włoch i Rosji. Ordynacja doskonała czy niespełnione nadzieje? .............................................................................51 Marta Czakowska, Paweł Raźny Konstrukcja prawna komitetu wyborczego w kontekście zasady równych szans wyborczych ..............................................................................................................................................73 Jarosław Zbieranek Alternatywne procedury głosowania w Polsce na tle państw Unii Europejskiej ................93 Michał Czakowski E‑voting na przykładzie Estonii i Brazylii ............................................................................................. 121 Contents Introduction .............................................................................................................................................................5 Łukasz Żołądek Compulsory voting: origins, operation, pros and cons.......................................................................7 Arkadiusz Żukowski Electoral deposit in election law systems in the world .....................................................................31 Bartłomiej Michalak Mixed-member electoral systems in Italy and Russia: ideal solution or unfulfilled hopes? ..........................................................................................................................................51 Marta Czakowska, Paweł Raźny Legal status of a campaign committee relating to the principle of equal elections ........73 Jarosław Zbieranek Alternative voting methods in Poland compared with other EU member states ..............93 Michał Czakowski E‑voting in Estonia and Brazil .................................................................................................................. 121 Wprowadzenie Niniejszy numer „Studiów BAS” poświęcony został wybranym proble‑ mom systemów wyborczych. System wyborczy jako fundament każdego państwa w istotnym stopniu decyduje o jego charakterze ustrojowym oraz o kształcie sceny politycznej. System wyborczy opisuje zasady dotyczą‑ ce trybu przygotowania i przeprowadzenia wyborów oraz określa zasady podziału uzyskanych mandatów. W wyniku aktu wyborczego obywatele wybierają spośród zgłoszonych kandydatów swoich przedstawicieli do or‑ ganów władzy. Dokonany wybór skutkuje więc konsekwencjami nie tylko politycznymi, ale także związanymi z codziennym życiem wyborcy. Warto zatem spojrzeć na zagadnienia prezentowane w tym zeszycie w szerokiej perspektywie procesów wyborczych. Artykuły tu zebrane mogą stanowić podłoże i przyczynek do dyskusji nad różnymi zagadnieniami związanymi z problematyką wyborczą. Publikacja ta powstała przy współpracy z Cen‑ trum Studiów Wyborczych UMK w Toruniu. W artykule otwierającym trzeci w roku 2011 numer „Studiów BAS” Łukasz Żołądek przedstawił zagadnienia związane z instytucją przymu‑ su wyborczego. Autor wyjaśnia podstawowe pojęcia, prezentuje przymus wyborczy w perspektywie historycznej oraz przedstawia jego stan aktual‑ ny. Omawia funkcjonowanie przymusu wyborczego, zwracając szczególną uwagę na zasady przymusowego głosowania, kwestie stosowania sankcji za niegłosowanie oraz wpływ przymusu na frekwencję wyborczą. Autor pre‑ zentuje także wątki toczącej się wieloletniej debaty na temat zasadności in‑ stytucji obowiązkowego głosowania. Kolejny artykuł poświęcono depozytom wyborczym, zwanym także kaucją wyborczą lub kaucją pieniężną. Arkadiusz Żukowski zdefiniował pojęcie depozytu wyborczego oraz na przykładzie wybranych państw opi‑ sał mechanizm zastosowania depozytu w większościowych, mieszanych i proporcjonalnych systemach wyborczych. Wiele miejsca poświęcił na omówienie rozwiązań dotyczących zwrotu depozytu wyborczego w wy‑ branych krajach z różnych kontynentów i systemów wyborczych. Dokonał 5 porównania wysokości depozytów wyborczych stosowanych w wyborach parlamentarnych i prezydenckich. Na koniec podjął ogólną próbę oceny instytucji depozytów wyborczych oraz przedstawienia