Rocznik Ostrowski Regionalne Pismo Popularnonaukowe Nr 3
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Rocznik Ostrowski Regionalne pismo popularnonaukowe Nr 3. Rok 2017 Ostrowskie Stowarzyszenie LUDZIE Z PASJĄ Ostrów Mazowiecka, 2017 -1- Komitet organizacyjno - redakcyjny Jerzy Bauer, Łukasz Biernacki, Paweł Cieśluk, Paweł Gromek, Agnieszka Gwardiak, Alicja Kempisty, Joanna Omieciuch, Radosław Sitek, Dorota Socik, Dorota Subda, ks. Dariusz Tułowiecki, Urszula Wołosiewicz ,Bartosz Zakrzewski, Rafał Zęgota Wydawca: OSTROWSKIE STOWARZYSZENIE „LUDZIE Z PASJĄ” Organizacja pożytku publicznego KRS Nr 0000342968 REGON 142159510 NIP 7591718513 Konto bankowe: Bank Spółdzielczy w Ostrowi Mazowieckiej 03 8923 0008 0026 3014 2000 0001 http://ludziezpasja.vixo.pl e-mail: [email protected] Skład i projekt okładki Jakub Ogrodnik Druk: Top-Druk, Łomża Zdjęcie na okładce: Projekt budynku Banku Ludowego w Ostrowi Mazowieckiej wykonany przez architekta Stefana Zwolanowskiego w 1921 r. Wydano z dotacji Miasta Ostrów Mazowiecka w ramach Programu współpracy z organizacjami pozarządowymi w 2017 r. przy wsparciu finansowym Banku Spółdzielczego w Ostrowi Mazowieckiej Zakładu Energetyki Cieplnej w Ostrowi Mazowieckiej Międzygminnego Związku „Ziemia Ostrowska” ISSN 2451-4799 Adres Stowarzyszenia i redakcji: Drewnowo-Ziemaki 17, 07-325 Boguty-Pianki tel. 795 271 975, 668 271 981 Nakład numeru 3/2017 - 450 egz. Wersją pierwotną jest werjsa papierowa. © Copyright by Ostrowskie Stowarzyszenie LUDZIE Z PASJĄ -2- Spis treści STUDIA I ARTYKUŁY Marek Milewski Echa pierwszej wojny odkryte podczas rozbudowy drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków - granica województwa mazowieckiego i podlaskiego. ......................7 Bartosz Zakrzewski „Muszkieterzy” ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 22 Wykładowca i absolwenci SPP w tajnej organizacji wywiadowczej Amelia Ewa Hoffmann terenie powiatu ostrowskiego................................................................................................................. 46 Problematyka degradacji zabytkowych założeń parkowych na Bartosz Kublik ............................ 81 Paweł Cieśluk 120 lat Banku Spółdzielczego w Ostrowi Mazowieckiej ...............................................101 15 lat OstrowskichMATERIAŁY Spotkań Ornitologicznych DROBNE Mieczysław Bubrzycki �����������������124 Jan Okuła Upamiętnienie ppor. Aleksandra Kuleszy ps. Krysia .................................................................................................................................................................. Biskup Tadeusz Paweł Zakrzewski – duszpasterz ostrowski w latach 1939- 1946Tomasz Zielonka 134 wojennego �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������144 Kapitan Władysław Dąbrowski – poszukiwania bohatera Marcin Sochoń Magdalena ŻebrowskaStowarzyszenie „WIZNA 1939” - misja badawcza szkoły bohaterów149 .............................................................................................................................................................154 ORLICZ – upamiętnienie ppor. Jana Turowskiego w 70. rocznicę śmierciKacper Jan Kempisty ............................................................158 Jolanta AndruszkiewiczSzkic historii ostrowskich Jatek ............................................................................................................................................................................. Wirtualny Spacerownik - Ostrów Mazowiecka wczoraj i dziś Dorota Subda 163 ...........................................................................................................................................................166 Wspólnota „Miłosierdzie” świętowała złoty jubileusz Odnowy w Duchu JerzyŚwiętym Trojanowski .......................................................171 Związek Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej - Towarzystwo PamięciPaweł Pecura Józefa Piłsudskiego Oddział Ostrów Mazowiecka........................................................177 Jerzy Wiśniowski,„Skwerek Bogdan Obfitości” Kolanowski ruchem społecznym? ..................................................................................................... Z historii planetarium w Komorowie wMałgorzata kontekście Rosińska planetariów polskich ..............................................183200 Lech Niegierysz Rewitalizacja „Jatek” na 115. urodziny .............................................. Bogdan Sokolik Meliorant - zawód z nadzieją na odrodzenie................................................................212203 Michał Kulesza Szachy w Ostrowi. Lata 1970-1974. .........................216 Nowe formy kultury fizycznej w Ostrowi Mazowieckiej -3- ZIEMIA OSTROWSKA I OKOLICE W PUBLIKACJACH Grzegorz Wąsowski Fundacja „Pamiętamy” ............................................................................................220 Szkice o Żołnierzach Wyklętych i współczesnejSŁOWNIK Polsce. Łomianki BIOGRAFICZNY 2015. ZIEMI OSTROWSKIEJ I OKOLIC Kazimierz Krajewski ..................................224 Arkadiusz Parzych Zapomniani bohaterowie Ziemi Ostrowskiej ..................................................................................................................................................................240 ks. Józef Ciesielski 1878-1944 proboszcz i dziekan ostrowski 1925- 1944Arkadiusz Parzych .......................................................................................................................... ks. Aleksander Srzednicki 1890-1982, proboszcz parafii WNMP wIwona Ostrowi Zawisza-Chrzanowska Mazowieckiej .......................243247 Agnieszka Kaczmarek Maria Szulborska-Świderska, 1898-1975 .................................251 Justyna Pieńkos Marianna Krystyna Szymańska, .................................................................. 1929-2014 254 Agata Warchalska-TrollKazimierz Śladewski 1932 - 2003 ���������������������������������������������260 Jan Okuła Kazimierz Warchalski (1882-1943) .....................................................................................................................................................265 Biskup Tadeusz Paweł Zakrzewski – proboszcz ostrowski, biskup płocki 1883-1961Damian Jasko ..................................................................................................................... ks. Leonard Załuska – założyciel Ochotniczej Straży Ogniowej w Andrzejewie 1865-1942 ŹRÓDŁA 269 Anna Kacpura Karolina Rukat ...................272 ZAPROSZENIE ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������Ratusz w Ostrowi Mazowieckiej ma 90 lat 276 NOTY O AUTORACH .................................................................................................................................277 -4- Szanowni Państwo! Trzeci numer Rocznika Ostrowskiego stał się faktem. Ukazuje się w roku 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Również to nasze lokalne pismo popularnonaukowe włączamy w obchody tej szczególnej rocznicy. Szereg tekstów zawartych w bieżącym numerze wpisuje się w podsumowania i okrągłe rocznice. Zgodnie z misją pisma materiały dotyczą bardzo różnych dziedzin odzwierciedlających życie społeczno-gospodarcze Ziemi Ostrowskiej. Wśród tych kilku zdań wstępu pozwolę sobie na przytoczenie bardzo trafnej tezy Karela Čapka: Regionalizm wzbogaca życie; separatyzm je zubaża. Ten zwrot dobrze oddaje misję Rocznika Ostrowskiego. Publikujemy w nim materiały, które, w naszej ocenie, wzbogacają wiedzę o nas samych i pomagają budować tożsamość w oparciu o lokalny dorobek. Ten z kolei ułatwia rozumienie i włączanie się we wspólnoty większe – wspólnotę polską, europejską. 120 lat Banku Spółdzielczego w Ostrowi Mazowieckiej podsumowuje jego prezes B. Kublik, o rewitalizacji budynku JATEK w 115 lat od ich oddania do użytku zamieszczamy dwa różne teksty i dokumentację zdjęciową. W 100 lat od zakończenia I wojny światowej piszemy o badaniach archeologicznych pochówków żołnierzy z tamtego czasu, odkrytych podczas rozbudowy drogi krajowej nr 8 w Nagoszewie, Nowej Osuchowej oraz Krajewie Korytkach w powiecie zambrowskim. Szereg tzw. okrągłych, rocznicowych dat zawiera tekst B. Zakrzewskiego o polskiej tajnej organizacji wywiadowczej „Muszkieterzy” z czasów II wojny światowej, w której szeregach znaleźli się także oficerowie związani ze Szkołą Podchorążych Piechoty z Ostrowi Mazowieckiej i tekst K. Krajewskiego ze Słownika…, zawierający biogramy żołnierzy drugiej konspiracji. Odnotowujemy również upamiętnienie por. Jana Turowskiego ps. Orlicz zorganizowane w Andrzejewie w 70. rocznicę jego śmierci oraz upamiętnienie ppor. Aleksandra Kuleszy ps. Krysia, absolwenta ostrowskiego gimnazjum, na 105 rocznicę jego urodzin. W oparciu o wspomnienia bpa Tadeusza Zakrzewskiego, ks. J. Okuła przybliża jego postać oraz zasługi dla Ostrowi Mazowieckiej. Ponadto wspominany jest jubileusz 50-lecia Odnowy w Duchu Świętym, sukcesy ostrowskich szachistów sprzed 45 lat, działalność Związku Piłsudczyków w Ostrowi oraz najważniejsze wydarzenia z powojennej historii powiatowych melioracji wodnych. W dość szczegółowym tekście P. Cieśluka opisana jest 15-letnia historia Ostrowskich Spotkań Ornitologicznych, nowatorskiej formy edukacji przyrodniczej. Amelia Hoffmann pisze o powstawaniu i powojennej degradacji zabytkowych założeń parkowych w powiecie ostrowskim. Wyjątkowo rozbudowany w bieżącym numerze jest Słownik biograficzny… Przywołano w nim m.in. postać