T.C ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ COĞRAFYA ANABİLİM DALI

DOKTORA TEZİ

KUŞADASI, VE PİRE(YUNANİSTAN) YAT LİMANLARININ TURİZM COĞRAFYASI AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

OLCAY ŞEMİEOĞLU 2502918894

DANIŞMAN: DOÇ.DR.SÜHEYLA BALCI AKOVA

İSTANBUL 2006

TEZ ONAY SAYFASI

II ÖZ

Kuşadası, Bodrum ve Pire (Yunanistan) yat limanlarının turizm coğrafyası açısından karşılaştırılması adındaki bu çalışmada, ülkemizde yat turizminin başlıca merkezleri olan Bodrum, Kuşadası bölgelerinin ve yat turizminde daha gelişmiş olarak kabul edilen Pire bölgesinin doğal çekicilikleri, zengin tarihi ve yat limanları incelenmektedir. Çalışmamızda araştırılan Bodrum (Karada-Milta) ve Kuşadası (Setur) Marinaları, modern alt yapıları ve uygun ücretleri ile Akdeniz’de seyir halinde olan yerli ve yabancı yatlara birinci sınıf hizmet veren marinalardır. Kuşadası, Bodrum ve Pire yat limanları dünyanın çeşitli bölgelerinden gelen turistleri coğrafi şartlarının sağladığı avantajlardan dolayı etkilemektedirler. Bodrum ve Kuşadası bölgesi tüm dünyadaki diğer tarihi ve arkeolojik yöreler içinde en tanınmış ve bilinen eserlere ve yerlere sahiptir. Yatlarıyla gelen ziyaretçiler Bodrum Milta Marina ve Kuşadası Setur Marina’da gereksindikleri her tür hizmeti almaktadırlar. Bu yüzden tez konumuz olan marinalar Ege ve Akdeniz’de yelken açanlar tarafından tercih edilmektedir. Yat turizminin daha üst noktalara ulaşması için gerekli önlemler alındığında, Kuşadası Setur ve Bodrum Milta Marinalarının gelişen Akdeniz Yat turizmi dünyasında en önde kabul edilen İspanya, Fransa ve İtalya’daki marinalardan daha fazla ilerleyerek, her geçen yıl turizm alanında dünya pazarındaki payını artırarak bir çekim merkezi haline gelen Türkiye’nin en popüler marinaları olarak kabul edileceklerdir.

ABSTRACT

In the study ‘Comparison of Kuşadası, Bodrum and Piraeus () Marinas in terms of Tourism Geography’ the natural beauty, rich history and marinas of Bodrum, Kuşadası, accepted as the yacht tourism centers in , and Piraeus which is considered more developed in yacht tourism is analysed. Bodrum (Karada- Milta) and Kuşadası (Setur) Marinas, researched in our study are the marinas which render first class services to foreign and domestic yachts sailing in the Mediterranean with modern facilities and reasonable prices. Kuşadası, Bodrum and Piraeus marinas, owing to the advantages provided by their geographical conditions, attract tourists coming from various parts of the world. Bodrum and Kuşadası have

III world wide famous historical and archeological places. Visitors coming with their yachts to Bodrum Milta and Kusadası Setur Marinas can get all the services they need. Therefore, marinas mentioned in this study are preferred by people sailing in the Aegean and . If necessary steps are taken for the further development of yacht tourism, these two marinas are to excel the leading marinas of Mediterranean yacht tourism in Spain, France and Italy and will become world famous marinas of Turkey, which is becoming an attraction center by increasing its share in world tourism market every year

IV Ö N S Ö Z

Bu çalışma da ülkemizin önemli yat turizm merkezleri olan Kuşadası ve Bodrum bölgeleri ile benzer coğrafyayı paylaşan Pire (Yunanistan) bölgesindeki marinalar turizm coğrafyası açısından karşılaştırılmış. Bu bölgelerin tarihi zenginlikleri, doğal güzellikleri, iklim özellikleri ve çeşitli hizmetler sunan yüksek kapasiteli marinaları ile Doğu Akdeniz’de yükselişe geçen yat turizminde ne denli önemli oldukları gösterilmiştir.

Bu çalışmanın konusunu belirlemem de beni destekleyen Sayın hocam merhum Prof.Dr.Ümit Sergün’ü ve doktora derslerim sırasında manevi desteğini esirgemeyen arkadaşım merhume Araş.Gör.Hatice Bayartan’ı rahmetle anıyorum.

Bu süreçte bana yapıcı önerileri ile her an destek veren değerli danışman hocam Doç.Dr. Süheyla Balcı Akova ve Yrd.Doç.Dr.İsmet Akova’ya sonsuz saygı ve teşekkürlerimi sunarım. Çalışmalarım sırasında yardımlarını gördüğüm hocalarım Prof.Dr.Ramazan Özey’e, Doç.Dr.Orhan Gürbüz’e, her zaman sorularımı cevaplayan Yrd.Doç.Dr.Muzaffer Bakırcı’ya araştırmalarım sırasında bilgi alışverişinde bulunduğum Yard. Doç. Dr. Mehmet Bayartan’a teşekkürü zevkli bir borç bilirim. Yardımlarını esirgemeyen Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Arş.Gör.Dr. Cengiz Akbulak’a doktora derslerim esnasında beni önerileri ile yönlendiren Yrd. Doç.Dr.Özlem Sertkaya Doğan ve Arş.Gör.Mesut Doğan’a, çalışmalarım sırasında problemlerimi çözmekte bana yardımcı olan Arş.Gör. Selma Akay ve Arş. Gör. Aylin Yaman’a en içten teşekkürlerimi sunuyorum.

Araştırmalarım sırasında yardımlarını gördüğüm Deniz Ticaret odası Bodrum Şubesi’ne, Bodrum Milta Marina Müşteri Hizmetleri Müdürlüğü’ne, Turgutreis D- Marin Müdürlüğü’ne teşekkür ederim.

Tüm bu süreç içerisinde her zaman yanımda olarak manevi desteğini her an hissettiren MD.Dr.Siban Şemieoğlu, Eser Can Tütenk ve Işık Gökhan Tütenk’e sonsuz sevgilerimle. Olcay ŞEMİEOĞLU 2006

V İÇİNDEKİLER

ÖZ (ABSTRACT)…………………………………………………….III ÖNSÖZ…………………………………………………………………V İÇİNDEKİLER………………………………………………………...VI TABLOLAR LİSTESİ………………………………………………...XI RESİMLER LİSTESİ………………………………………...…….XVII ŞEKİLLER LİSTESİ…………………………………………………XX

GİRİŞ…………………………………………………………………...1 I. BÖLÜM: TURİZM VE ÇEŞİTLERİ 1.1. Turizm ve Çeşitleri ………………………………………….…...2 1.2. Yat Turizmi ve Tarihsel Gelişimi………………….…………….5 1.2.1. Yat Üretiminin Gelişimi….…………………………….10 1.2.2. Yatların Sınıflandırılması.……………………………..12 1.2.3. Yat Limanları Sınıflandırması…………….…………..22 II. BÖLÜM: BODRUMDA YAT TURİZMİ 2.1. Bodrumda Yat Turizminin Gelişmesinde Etkili Olan Faktörler……………………………………………………………….27 2.2.İklim Özellikleri………...…………………………………………28 2.2.1.Sıcaklık...………………………………………………..29 2.2.2.Nem..…………………………………………………....32 2.2.3. Yağış..………………………………………………….34 2.2.4. Açık – Kapalı Gün Sayısı….………………………....34 2.2.5. Güneşlenme Süresi………….……………...………..36 2.2.6. Rüzgarlar….…………………………………………...36

VI 2.3. Bodrum Bölgesinin Doğal Çekicilikleri.……………………...42 2.3.1. Bitki Örtüsü….………………………………………….42 2.3.2. Milli Parklar….………………………………………….44 2.3.3. Plajlar…..…………………………………………….….49 2.3.4. Koylar………………...………………………………....54 2.3.5. Dalış Noktaları.…………………………………….…..56 2.3.6. Şifalı Sular ve Kaplıcalar.………………………….….59 2.4. Jeomorfolojik Özellikler……………………………….……....60 2.5. Beşeri Özellikler...….…………………………………….……63 2.5.1. Tarihi Çekicilikler………….…………………………...63 2.5.2. Yat Limanı ve Konaklama Tesisleri………….………74 2.5.2.1. Bodrum Yat Limanı…………………………...75 2.5.2.2.Konaklama Tesisleri…………………………..79 2.5.3. Yatçılara Verilen Hizmetler…………………….……..86 2.6. Bodrum’da Yat Turizmi………………………………………91 III. KUŞADASI’NDA YAT TURİZMİ 3.1. Kuşadası’n.da Yat Turizminin Gelişmesinde Etkili Olan Faktörler………………………………………………………………99 3.2. İklim Özellikleri……….……………………….……………….100 3.2.1. Sıcaklık ..…………………………………...…………100 3.2.2. Nem…...……………………………………………….103 3.2.3. Yağış………………………………………...…...……104 3.2.4. Açık – Kapalı Gün Sayısı………...………………….105 3.2.5. Güneşlenme Süresi…………………………………..106 3.2.6. Rüzgarlar…………..………………………………….107 3.3. Kuşadası Bölgesinin Doğal Çekicilikleri…………...………..111 3.3.1. Bitki Örtüsü…………………………………………....112

VII 3.3.2.Milli Parklar…………………………………………….113 3.3.3. Plajlar...…………………………………………..…....118 3.3.4. Çevredeki Diğer Plajlar ve Aquaparklar……………122 3.3.5. Dalış Noktaları...…………………………….………..123 3.3.6. Vadiler ve Sahiller..…………………………………..124 3.3.7. Şifalı Sular ve Kaplıcalar...…………………………..126 3.4. Jeomorfolojik Özellikler……………………………………….128 3.5. Beşeri Özellikler……………………………………….………129 3.5.1. Tarihi Çekicilikler…..…………………………………130 3.5.2. Yat Limanı ve Konaklama Tesisleri…….…………..143 3.5.2.1. Kuşadası Yat Limanı……………..…...…….144 3.5.2.2. Konaklama Tesisleri………………..……….146 3.5.3. Yatçılara Verilen Hizmetler……..…………………...151 3.6. Kuşadası’nda Yat Turizmi……………………………………154 IV. BÖLÜM: PİRE’DE YAT TURİZMİ 4.1. Pire’de Yat Turizminin Gelişmesinde Etkili Olan Faktörler……………………………………………………………..164 4.2. İklim Özellikleri………..……………………………………….164 4.2.1. Sıcaklık…………………………………………...……165 4.2.2. Nem………..…………………………….…………….167 4.2.3.Yağış……………………………………………...……168 4.2.4. Açık-Kapalı Gün Sayısı………………………………168 4.2.5. Güneşlenme Süresi..……………….………………..169 4.2.6. Rüzgarlar…………………………………..………….169 4.3. Pire Bölgesinin Doğal Çekicilikleri…………………………...172 4.3.1. Bitki Örtüsü……………...…………………………….172 4.3.2. Doğal Parklar ve Koruma Altındaki Tabiat Alanları.173

VIII 4.3.3. Plajlar…………………………………………………..180 4.3.4. Adalar...……………………………………….……….182 4.3.5. Şifalı Suları…...……………………………………….189 4.4.Jeomorfolojik Özellikler………………………………………..193 4.5. Beşeri Özellikler……………………………………………….193 4.5.1. Tarihi Çekicilikler……..………………………………194 4.5.2. Yat Limanı ve Konaklama Tesisleri………………...208 4.5.2.1. Zea Yat Limanı………………..……………..210 4.5.2.2. Konaklama Tesisleri……………..………….212 4.5.3. Yatçılara Verilen Hizmetler….……………….……..217 4.6. Pire’de Yat Turizmi……………………………………………220 V. BÖLÜM: YUNANİSTAN (PİRE) VE TÜRKİYE‘DE (BODRUM- KUSADASI) YAT TURİZMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 5.1. Yunanistan (Pire) Ve Türkiye‘de (Bodrum-Kuşadası) Yat Turizminin Değerlendirilmesi………………………………………222 5.1.1. Yunanistan (Pire)……………….…………………….223 5.2.1. Türkiye (Bodrum-Kuşadası).…………………...…...229 SONUÇ VE ÖNERİLER……………………………………………253 EKLER……………………………………………………………….258 Ek 1: Yat Turizmi Yönetmeliği…………………………….....……258 Ek 2: Türkiye’deki Yat İşletmeleri………………..…………….....281 Ek 3: Bodrum(Muğla) Bölgesinde Yabani Bitkiler………..…...... 287 Ek 4: Bodrum(Muğla) Bölgesinde Ticari Olarak Yetiştirilen Bitkiler………………………………………………………………..294 Ek 5: Amatör Balıkçılıkla İlgili Mevzuat: Amatör Balıkçılık İzinleri………………………………………………………………..296

IX Ek 6: Dilek Yarımadası Milli Park’ında Tespit Edilen Bitki Türleri…………………………………………………………….…..300 Ek 7: Setur Marinaları İşletme Yönetmeliği…………..………….301 Ek 8: Ege Denizi’ndeki Türkiye ve Yunanistan'a ait Adalar Topluluğu…………………………………………………………….323 Ek 9: Atina ve Pire’deki Yat Acenteleri…………………….……..330 Ek 10: Mavi Bayrak Kriterleri………………………………..…….335

Ek 11: Marinalara Çıpa Simgesi Verilmesine Esas Kriterler…...398 Ek 12: İspanya, Fransa ve İtalya’daki Yat Limanları…………....348 Ek 13: Çevre Kanunu………………………………………………351 BİYOGRAFİ………………….……………………………………...355 KAYNAKÇA………………………………………………………...356

X TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1: Türkiye’ye Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Aylara Dağılımı (bin kişi)…………………………………………………………………9 Tablo 2: Mavi Cennet Kabin Kiralama Bedelleri…...……………..13 Tablo 3: Bareboat Yelkenli Yatlar Haftalık Kiralama……………..14 Tablo 4: Turizm İşletmesi Belgeli Yat Limanları…………………..23 Tablo 5: Türkiye’de Yat İşletmelerinin Yıllara Göre Artışı………..24 Tablo 6: Bodrum’da Yıllık ve Aylık Ortalama Deniz Suyu Sıcaklıkları………………………………………………….29 Tablo 7: Bodrum’da Yıllara, Aylara Belirli Saatlere Göre Ortalama Hava Sıcaklıkları ………..………………………….….... 31 Tablo 8: Aylara ve Yıllara Göre en Yüksek Sıcaklık ve en Düşük Sıcaklıkta Gün Sayıları ve Yıllar ……...………………....32 Tablo 9: Termal Konfor Değerleri…………………………………..32 Tablo 10: Havadaki Nem Oranının Termal Konforla İlişkisi……..33

Tablo 11: Bodrum Bölgesinde Aylara ve Günün Belirli Saatlerine

Göre Bağıl Nem .………………………………………...33

Tablo 12: Bodrum Açık-Kapalı Gün Sayısı………………………..34 Tablo 13: Bodrum’da Ortalama Yağış Miktarları ve Yağışlı Gün Sayısı …….……………………………………………….35 Tablo 14: Bodrum da Aylara Göre Güneşlenme Süresi………...36 Tablo 15: Bodrum da Ortalama Rüzgâr Hızı ( M. /Sn. )…………37 Tablo 16: Rüzgarlar ve Şiddetlerine Göre Aldıkları İsimler ve Çevrede Yaptıkları Değişiklikler………………………...38

XI Tablo 17: Bodrum da Yönlerine Göre Rüzgâr Esme Sayısı……39

Tablo 18: Belirli Saatlerde Esen Rüzgâr Hızı, En hızlı Esen Rüzgâr Yönleri ………………………………………..….40 Tablo 19: Uzun Yıllar Ortalamasında Karla Örtülü, Dolu, Kırağı Yağışlı ve Sisli Günler Sayısı ………………..…….…...41 Tablo 20: Ülkemize Gelen Turist Sayısı ve Turizm Gelirinin Yıllara Göre Dağılımı……...... 79 Tablo 21: Ülkemizdeki Belgeli Konaklama Tesislerinin Tür ve Sınıflara Göre Dağılımı (2004)..………………………...80 Tablo 22: Belgeli Konaklama Tesislerinin Turistik Merkezlere Dağılımı (Ağustos 2004)..……………………………….81 Tablo 23: Ülkemize Gelen Turistlerin Giriş Yollarına Göre Dağılımı .……………………………………………….…82 Tablo 24: Ülkemizde Konaklayan, Geceleme Yapan Turist Sayısı ve Doluluk Oranları ..…………….…………………..…..83 Tablo 25: Bodrum Marina Yat Bağlama Tarifesi 2005 (Euro/m2).....………………………………………….…..89 Tablo 26: Bodrum Milta Marina’da Verilen Genel Servis Ücretleri ……….……………………………………….....91 Tablo 27:Bodrum Limanından Transitlog Alan Özel Yatların ve Yatçıların Milliyetlerine Göre Taşıdığı Yolcu ve Mürettebat Sayıları …..…………………………….…….94 Tablo 28: Bodrum Limanına Gelen Sarı Bayraklı Özel Yatların Aylara ve Yatçıların Milliyetlerine Göre Taşıdığı Yolcu ve Mürettebat Sayıları .....…………………………….…95 Tablo 29: Bodrum Limanına Gelen Sarı Bayraklı (Ticari+Özel) Yatların Bandıralarına ve Aylara Göre Dağılımı ..…….96

XII Tablo 30: Bodrum Limanına Gelen (Ticari+Özel) Yatların Boylarına ve Bandıralarına Göre Dağılımı..…………..97 Tablo 31: Bodrum Limanına Gelen Sarı Bayraklı (Ticari+Özel) Yatların Kalış Sürelerine ve Bandıralarına Göre Dağılımı……………………………………………………98 Tablo 32: Kuşadası Yıllık ve Aylık Ortalama Deniz Suyu Sıcaklıkları…………………………………………….…101 Tablo 33: Kuşadası’nda Yıllara, Aylara ve Saatlere Göre Hava Sıcaklıkları……….. ……………………..……………...102 Tablo 34: Aylara ve Yıllara Göre en Yüksek Sıcaklık ve en Düşük Sıcaklıkta Gün Sayıları ………..………….…………...103 Tablo 35: Kuşadası’nda Aylara ve Günün Belli Saatlerine Göre Bağlı Nem ….……………………………………….…..103 Tablo 36: Kuşadası’nda Ortalama Yağış Miktarları ve Yağışlı Günler ….………………………………………………..104 Tablo 37: Kuşadası Açık-Kapalı Gün Sayısı…………………….105 Tablo:38 Kuşadası’nda Aylara Göre Güneşlenme Süresi……..106 Tablo 39: Kuşadası’nda Ortalama Rüzgâr Hızı ( M./Sn)……….107 Tablo 40: Kuşadası’nda Yönlerine Göre Rüzgâr Esme Sayısı..108 Tablo 41: Belirli Saatlerde Esen Rüzgâr Hızı, En Hızlı Esen Rüzgar Yönleri …………………………………….…..110 Tablo 42: Uzun Yıllar Ortalamasında Karla Örtülü, Dolu, Kırağı, Yağışlı ve Sisli Günler Sayısı ……………….………...110 Tablo 43: Milliyetlerine Göre Türkiye’de Konaklayan Kişi Sayısı ve Kalış Süreleri .…………….…………………………….147 Tablo 44A: Kuşadası Limanına Gelen Gemiler (1993-2002)…..149 Tablo 44B: Kuşadası Gümrüğünden Giriş-Çıkış Yapan Turist...149

XIII Tablo 45: Kuşadası Limanına Gelen Sarı Bayraklı Özel Yatların Sayısı ve Gelen Gemi, Motor ve Yatların Yıllara Göre Sayısı Aylarına ve Milliyetlerine Göre Taşıdığı Yolcu (2002)…………………………………………..…….....150 Tablo 46: Aydın İli ve İlçelerinde Konaklayan Turistlerin Ortalama Kalış Süreleri ve Tesislerin Doluluk Oranları………...151 Tablo 47: Setur Kuşadası Marina Yat Bağlama Tarifesi……….153 Tablo 48: Kuşadası Limanından Transitlog Alan Özel Yatların Aylara ve Yatçıların Milliyetlerine Göre Taşıdığı Yolcu ve Mürettebat Sayıları …………………………….……159 Tablo 49: Kuşadası Limanına Gelen Sarı Bayraklı Özel Yatların Aylara ve Yatçıların Milliyetlerine Göre Taşıdığı Yolcu ve Mürettebat Sayıları………………...………….…….160 Tablo 50: Kuşadası Limanına Gelen Sarı Bayraklı (Ticari+Özel) Yatların Bandıralarına ve Aylara Göre Dağılımı ..…..161 Tablo 51: Kuşadası Limanına Gelen (Ticari+Özel) Yatların Boylarına ve Bandıralarına Göre Dağılımı ….……....162 Tablo 52: Kuşadası Limanına Gelen Sarı Bayraklı (Ticari+Özel) Yatların Kalış Sürelerine ve Bandıralarına Göre Dağılımı………………………………………………….163 Tablo 53: Uzun Yıllar Ortalamasında Pire’de Deniz Suyu Sıcaklıkları (˚C)……..……………..……………………165 Tablo 54: Pirede Uzun Yıllarda Aylara Göre Sıcaklık Ortalaması (˚C)…..………………………………………………..….166 Tablo 55: Pire’de Uzun Yıllarda Aylara Göre Bağıl Nem Ortalaması (%)………………………………………….167 Tablo 56: Pire’de Uzun Yıllar Ortalamasında Aylara Göre Yağış

XIV Miktarı (mm).……………………………………………..168 Tablo 57: Pire’de Aylara Göre Ortalama Kapalı Gün Sayısı37˚56’ N 23˚38’E (6.5-8.0)...... 169 Tablo 58: Pire’de Uzun Yıllar Ortalamasında Aylara Göre Güneş sidt.(cal/cm^2.dak)…..……..…………………..……....169 Tablo 59:Pire’de Esen Rüzgârların Yönlerine Göre Sıklığı(%) ve Kuvveti Beaufort Ölçeğine Göre ……………………….………...170 Tablo 60: Uzun Yıllar Ortalamasında Pire’de Karla Örtülü, Dolu Yağışlı Gün Sayısı .………………..………………...... 171 Tablo 61: Uzun Yıllar Ortalamasında Pire’de Aylara Göre Sisli Gün Sayısı …………..………………………………....171 Tablo 62: Yunanistan’daki Koruma Altındaki Sulak Alanlar……175 Tablo 63: Sulak Alanların Coğrafi Dağılımı……………………...176 Tablo 64: Yunanistan Attikki Bölgesi Mavi Bayraklı Plajlar…….181 Tablo 65: Pire ve Atina’da Bulunan Müzeler (Yunan Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2005)… ……………………………199 Tablo 66: Atina’da ve Pire’de Yıldızlarına Göre Sınıflandırılmış Otellerin Sayısı ….……………………………………...212 Tablo 67: Turist Konaklama Kapasitesi (Yunanistan 2003)……213 Tablo 68: Konaklama Tesislerinde Geceleme Sayısı (2003)….215 Tablo 69: Zea Marina Yat Bağlama Fiyat Tarifesi 2006 (euro)..218 Tablo 70: Uzun Dönem Yanaşma Bedelleri (euro) 2005……….220 Tablo 71: Yunanistan’daki Mavi Bayraklı Marinalar 2005……...228 Tablo 72: Mavi Bayraklı Marinalar ……………………………….233 Tablo 73: Dünya’da Mavi Bayrakla Ödüllendirilen Plaj ve Marinalar………..……………………………………….234 Tablo 74: 2004 Yılında Uluslararası Gelen Turist Sayısı (milyon

XV kişi)….…………………………………………………..239 Tablo 75: 2004 Yılında Uluslararası Turizm Kazancı (US$ Milyar)…..………………………………………………..239 Tablo 76: Uluslararası Gelen Turist Sayısı ve Turizm Girdisi (2005)….………………………………………………..241 Tablo 77: Turist Sayısı ve Turizm Gelirinin Aylara Göre Dağılımı …………….……………………………….…..242 Tablo 78: Türkiye’ye Gelen Turistlerin Taşıt Araçlarına Göre Dağılımı …………………………………..……….…....242 Tablo 79: Türkiye’ye Gelen Turistlerin Başlıca Turistik Merkezlere Göre Dağılımı ……….……………………………….…243 Tablo 80: Türkiye’ye Gelen Turistlerin Başlıca Ülkelere Göre Dağılımı …….…………………….…………………..…244 Tablo 81: Türkiye’ye Gelen Turistlerin Dünyadaki Bölgelere Göre Dağılımı ………………………………..…………….…244

Tablo 82: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C)…………………………………………….245 Tablo 83: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Ortalama Sıcaklıklar (°C)…………………………………………….…………247 Tablo 84 : Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Ortalama Yağış (mm)……………………………………………..………249 Tablo 85: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Ortalama Bağıl Nem Oranları (%)……………………………………….……250

XVI RESİMLER LİSTESİ

Resim 1: İlk Tekneler Resim 2: Büyük Gezi Yelkenlileri Resim 3: Yelkenlerin Toplanması Resim 4: Fırtınada Yatla Seyir Resim 5: Ahşap tekne (Gulet) Resim 6: Ahşap tekne (Gulet) Resim 7: Gulet Resim 8: Polyester Yat Resmi Resim 9: Polyester Yat İçten Görüntü Resim 10: Motor Yat Resmi Resim 11: Motor Yat resmi Resim 12 Bafa Gölü Resim 13: Bafa Gölü 1 Resim 14: Güllük Deltası Resim 15: Resim 16: Myndos Resim 17: Bodrum Milta Marina bağlama alanından görünüş Resim 18: Bodrum Milta Marina üstten görünüş Resim 19: Bodrum Milta Marina Bağlı Yatlar Resim 20: Bodrum Milta Yat Limanı İskeleden bir Kesit Resim 21: Bodrum Marina Yat Kulübü Ön Cephe Resim 22: Bodrum Marina Yat Kulübü Resim 23: Bodrum Marina Alışveriş Merkezi ve Kafeler Resim 24: Bodrum Marina Dükkanlar Resim 25: Marina Yat Kulübü, restoran ve iskele

XVII Resim 26: Bodrum Milta Yat Limanı İskeleden bir Kesit Resim 27: Kuşadası Milli Park 1 Resim 28: Kuşadası Milli Park 2 Resim 29: Kuşadası Milli Park 3 Resim 30: İçmeler Koyu Resim 31: Kuşadası Uzun Plaj Resim 32: Kuşadası Kadınlar Plaji Resim 33: Kuşadası Yılan Burnu Resim 34: Kuşadası Baradan Koyu Resim 35: İyon Kolonileri Resim 36: Osmanlı Egemenliğinde Kuşadası Resim 37: Güvercin Ada Resim 38: Kuşadası Setur Marina İskeleye Bağlı Yatlar Resim 39: Kuşadası Setur Marina Yönetim Ofisi ve Alışveriş Merkezi İskeleden Görünüş Resim 40: Kuşadası Setur Marina Yatlar ve Havuz Resim 41: Kuşadası Setur Marina Tenis Kortu Resim 42: Kuşadası Marina Havuz Resim 43: Kuşadası Havuz Yakını Dinlenme Alanı Resim 44: Mikri Gölü – Prespa Resim 45: Resim 46: Resim 47: Santorini 1 Resim 48: Girit Resim 49: Lesvos –(Vatera) Polihnitos Kaplıcaları Resim 50: Ikaria Termal Plaj Resim 51: Pire Limanındaki Gemi Barınakları M.Ö.480-M.Ö.390

XVIII Klasik Dönem Resim 52: (Harita) Pire Üç Doğal Limanı ve Eski Yapıların Korunabildiği (Numaralı)Alanlar Resim 53: Akropol 1 Resim 54: Akropol 2 Resim 55: Zea Marina Mikrolimano’dan Görünüş Resim 56: Zea Marina Bağlı Yatlar Resim 57: Zea Yat Limanı 1 Resim 58: Zea Yat Limanı 2 Resim 59: Atikki Bölgesi Resim 60: Ege adaları ve Türkiye gezi rotası Pire- Atina (Yunanistan), Mykonos (Yunanistan), Rodos (Yunanistan), (Yunanistan), Kusadasi - Efes (Turkiye), Pire Resim 61: Ege Adaları ve Türkiye Gezi Rotası Resim 62: Alimos Marina 1 Resim 63: Alimos Marina 2 Resim 64: Türkiye Kıyılarında Yat Turları Rotaları Resim 65: Bodrum ve Yunan Adaları rotaları: Kuzey Dodakanese: Bodrum, , , Patmos, Arki, Lipsi, Kalimnos, Bodrum Güney Dodakenese: Bodrum, Kos, Nisiros, Rodos, Simi, Datça, Bodrum Kiklad Adaları: Bodrum, Kos, Kalimnos, Leros-Lipsi, Patmos, , , , Santorini, , Nisiros, Kos, Bodrum SİMİ, RODOS: , Hisarönü Körfezi, Datça, Simi, Rodos, Marmaris

XIX ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 1: Çalışma Alanının Lokasyon Haritası (Bodrum Milta Marina) Şekil 2: Bodrum'da Aylara Göre Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C) Şekil 3: Bodrum'da Aylara Göre Ortalama Hava Sıcaklığı (°C) Şekil 4: Bodrum’da Yönlerine Göre Rüzgar Esme Sayısı Şekil 5: Bodrum’un Rüzgar Gülü Şekil 6: Bodrum Milta Marina ve Yakın Çevresi Sayısal Yükselti Basamakları Şekil 7: Bodrum Mutla Marina ve Yakın Çevresi Topografya Haritası Şekil 8: Bodrum Uydu Görüntüsü Şekil 9: Bodrum Milta Marina Uydu Görüntüsü Şekil 10: Bodrum Yat Limanı Vaziyet Planı Şekil 11: Çalışma Alanının Lokasyon Haritası (Kuşadası Setur Marina) Şekil 12: Kuşadası’nda Aylara Göre Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C) Şekil 13: Kuşadası'nda Aylara Göre Ortalama Hava Sıcaklığı (°C) Şekil 14: Kuşadası’nda Yönlerine Göre Rüzgar Esme Sayısı Şekil 15: Kuşadası’nın Rüzgar Gülü Şekil 16: Kuşadası Setur Limanı ve Yakın Çevresi Sayısal Yükselti Basamakları Şekil 17: Kuşadası Yat Limanı ve Yakın Çevresi Topografya Haritası

XX Şekil 18: Kuşadası Uydu Görüntüsü Şekil 19: Kuşadası Yat Limanı Uydu Görüntüsü Şekil 20: Kuşadası Yat Limanı Vaziyet Planı Şekil 21: Çalışma Alanının Lokasyon Haritası (Pire-Zea Yat Limanı) Şekil 22: Pire'de Aylara Göre Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C) Şekil 23: Pire'de Aylara Göre Hava Sıcaklığı (°C) Şekil 24: Pire-Zea Limanı ve Yakın Çevresi Sayısal Yükselti Basamakları Şekil 25: Pire-Zea Limanı ve Yakın Çevresi Topografya Haritası Şekil 26: Pire Uydu Görüntüsü Şekil 27: Pire-Zea Limanı Uydu Görüntüsü Şekil 28: Zea Yat Limanı Vaziyet Planı Şekil 29: Uluslararası Mavi Bayrak Sayıları (2005) Şekil 30: Yıllara Göre Mavi Bayraklı Plaj ve Marina Sayıları Şekil 31: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Aylık Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C) Şekil 32: Kuşadası, Bodrum ve Pire’de Yıllık Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C) Şekil 33: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Aylık Ortalama Sıcaklıklar (°C) Şekil 34: Bodrum Kuşadası ve Pire’de Yıllık Ortalama Hava Sıcaklıkları (°C) Şekil 35: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Yıllık Ortalama Yağış (mm) Şekil 36: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Aylık Ortalama Bağıl Nem Oranları (%)

XXI Şekil 37: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Yıllık Ortalama Bağıl Nem Oranları (%)

XXII GİRİŞ

Türkiye, Avrupa Birliği, Yakın Doğu ülkeleri ve Rusya Federasyonu ortasında yer aldığından bu ülkelerde yaşayan milyonlarca insana turizm hizmeti vermek için gerekli tüm kaynaklara sahip sayılı ülkelerden biridir. Türkiye’nin dışında dünyada doğal güzellikleriyle ünlü birçok ülke vardır. Bunların tek tek ele alındıklarında güzel sahilleri, ideal iklim şartları, zengin tarihi ve kültürel varlıkları, temiz suları, mükemmel marinaları, uzun mevsimleri, ekonomik yaşam koşulları sayılabilir fakat Türkiye bunların hemen hemen hepsine birden sahiptir. Bu nedenle Türkiye Dünya yat turizminin merkezi olabilecek kapasitededir. Türkiye’ye gelen turistlerin çoğu deniz için gelmektedirler. Kıyılarımız dünyanın çeşitli bölgelerinden Akdeniz’e seyreden her yatçının görmek istediği yerlerdir. Türkiye yat turizmine gereken önemi tam anlamıyla verdiğinde dünyanın en iyi merkezi olabilme şansına sahip olacaktır.

Kuzeyde Karadeniz, güneyde yılın 300 gününde ılıman bir iklime sahip Akdeniz, batıda insanlığın en zengin kültürel mirasına sahip Ege ve bunların arasında denizi ile çevrili olan ülkemizin; deniz sporları, yat turizmi, marinaları, yelkenciliği, rallileri ile 21. yüzyılda deniz ve yat turizminin merkezi olmaması için hiçbir sebep yoktur.

Bu çalışmada Bodrum ve Kuşadası yat limanları ile benzer fiziki özelliklere sahip Pire yat limanı ele alınmıştır. En gözde yat limanlarımızdan Bodrum ve Kuşadası’ nın yat turizminde bizden daha iyi olduğu kabul edilen Yunanistan’ın Pire yat limanı ile turizm coğrafyası açısından karşılaştırılmasında, Türkiye’nin turizm gelirleri içerisinde tali unsur görülen yat turizminin ne kadar önemli olduğunu ve gelecekte yat limanlarımızın daha fazla turistin hizmetine sunulduğunda ülkemize olabilecek katkısı açıklanmaya çalışılmıştır.

1 I.BÖLÜM: TURİZM VE ÇEŞİTLERİ

1.1 Turizm Ve Çeşitleri

İlk gezi isteklerinin Eski Yunanistan da başladığı kabul edilmektedir. Eserlerinde gezileriyle ilgili bilgi ve anılara yer veren Halikarnas’lı Herodot ve Anadolu’nun pek çok yerini gezmiş İlyada ve Odiseus’u yazmış olan Homeros, Atina’lı Solon ve ilk çağın ilk turistleri sayılmaktadır. Romalılar, ilk çağda en çok seyahat eden gruptur. Doğa güzelliklerini, tarihi anıtları ve kültür eserlerini görmek istiyorlardı. Tercih ettikleri ilk bölge Ege ve civarları idi. İlk çağda böylece başlayan serüven yakınçağ ve günümüze kadar devam etti.

1841 yılında İngiliz Thomas Cook’un tertiplenen bir kongre için 750 kişilik bir grubu bir şehirden bir başkasına götürmesi ilk toplu seyahatin başlangıcıdır. İngilizce de ve Fransızca da 18. yüzyıllarda tur yapan dolaşan anlamındaki tourist – touriste kelimeleri sonradan turizm deyiminin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Birinci Dünya Savaşı’nın hemen ardından gelen 1918 – 1920 yılları modern turizmin başlangıç yılları olarak kabul edilmektedir. 1963 yılından ve özellikle Birinci Dünya Savaşından sonra otel, motel, ulaşım araçları, yollar, plajlar, eğlence ve spor alanları konaklama tesisleri ve tüm alt yapısıyla büyük bir endüstrinin meydana gelmesine neden olan turizm olayı, günümüzde uluslar ve kıtalar arasında büyük kitleler halinde insan gruplarının gidip gelmeleri sonucunu doğurdu.1Turizm olayı sosyologlar, iktisatçılar, hukukçular, coğrafyacılar ve politikacılar tarafından değişik şekillerde tanımlanmaya çalışılmıştır. Turizm en basit anlamıyla tatil geçirip dinlenmek için yolculuğa çıkmaktır. Turizm, yabancıların geçici ya da sürekli olarak iş tutma ve para kazanma amacına bağlı olmayan konaklama ve yolculuklarından doğan ilişkilerin bütünü olarak tanımlanmıştır.

Turizm İnsan psikolojisinin bir göstergesi olarak ortaya çıkan yer değiştirme, değişiklik, kaçma, uzaklaşma isteği olarak da tanımlanmıştır. Para kazanma amacına

1 Evliyaoğlu S., Türkiye Turizm Coğrafyası, İstanbul ,1996, s.8

2 dayanmayan, yerleşme niyeti olmaksızın sayfiyeye gitmek, spor eğitimi, ziyaret, tetkik ve araştırma yapmak, tedavi edilmek, eğlenmek, dinlenmek gibi amaçlarla, kültür ve sanat hareketleri sebebiyle toplu veya tek olarak yapılan seyahatlerdir.2

Turizmin oluşması için: a) seyahatin devamlı oturulan ve günlük ihtiyaçların sağlandığı yerler dışına yapılması; b) konaklama sırasında genellikle turizm işletmelerinin ürettiği mal ve hizmetlerin talep edilmesi; c) konaklamanın geçici olması gerekir.3

Turist sürekli olarak ve para kazanmaktan farklı bir amaç ile yabancı bir ülkeye giden ve geçici süre kalacağı bu yerde başka memlekette kazandığı parayı harcayan kimse’dir.4 Turistler 24 saat ve daha fazla bir süre kalmak üzere oturduğu ülkeden başka bir ülkeye seyahat eden kişilerdir. Dünya Turizm Örgütü (WTO) turist’i geceleyen, günübirlikçi, uluslar arası ve iç ziyaretçi olarak gruplamıştır. Turistler rekreasyon, tatil, spor, sağlık, inceleme, din, iş, aile, arkadaş, misyon, toplantı gibi amaçlardan biri ya da birden fazlası ile gittikleri ülkede 24 saatten çok kalan kişilerdir. Ziyaret edilen ülkede 24 saatten az kalanlar ise günübirlikçiler olarak tanımlanır. Kendi ülkesinden başka bir ülkeye seyahat edenler uluslararası kendi ülkesinde seyahat edenler ise iç ziyaretçi olarak tanımlanabilir.

Yabancı bir ülkede yaşamak üzere göç eden ya da mülteci olan kişiler, çalışma amacı ile bir ülkeye gidenler, diplomat yada ordu mensubu niteliğinde bir başka ülkeye girenler, eğitim amacı ile bir başka ülkeye giden öğrenciler, sınır bölgesinde yaşayan ve komşu ülkeye çalışmaya gidenler, başka bir ülkeden transit geçenler ve bir yıldan uzun süre kalmak üzere bir ülkeye gidenler turist olarak kabul edilmezler.

2 Zekai Bayer, Turizme Giriş, İstanbul, 1992, s.4 3 Nazmiye Özgüç, Turizm Coğrafyası, İstanbul,1998, s.15 4 Ziya Eralp, Genel Turizm, Ankara, 1983, s.38

3 Turizm faaliyetlerini turistin seyahat amacı doğrultusunda sınıflamak mümkündür:

Dinlenme Turizmi: Kişilerin belli bir dönemde tatillerini kullanarak dinlenme amacı ile devamlı oturdukları yerin dışına seyahat etmeleridir. Hafta sonlarında veya kısa süreli tatil günlerinde yakın mesafelere yapılan dinlenme seyahatleri de dinlenme turizmi içinde önemi artan bir unsur olmuştur

Kültür Turizmi: Eski sanat eserlerinin, tarihi yapıların, tarihi kalıntıların, müzelerin görülmesi amacı ile yapılan seyahatler, kişilerin bilgi ve görgülerini arttırmak için yaptıkları seyahatleri kapsar. Dini amaçlarla yapılan seyahatler de kültür turizmine girmektedir.

Turizm olayına en eski dönemlerde başlayan insanların çoğu deniz ve göl kıyılarına giderek banyo yapmış, ve bazı rahatsızlıkların tedavisi için kür mahallerindeki sıcak su (kaplıcalar)’dan faydalanmışlardı. Günümüzde sağlık turizmi ana başlığı altında kaplıca turizmi, kür turizmi, zayıflama turizmi, tedavi turizmi yapılmaktadır.

İlerleyen teknoloji ticaret turizminin gelişmesinde büyük rol oynamıştır. İşadamlarının bilgi ve tecrübelerini aktarmak için fuar ve sergilere katılım amacı ile yaptıkları seyahatler, büyük ekonomik tesislere yapılan ziyaretler, alışveriş amacı ile yapılan seyahatler ticaret turizmini oluşturur.

Kongre Turizmi: çeşitli alanlarda düzenlenen kongrelere katılımla gerçekleşmektedir. Çok sayıda kişinin katıldığı kongre turizmi genellikle sezon dışında uygulanır ve diğer turizm türlerinin çoğunu da içerir.

Spor müsabakalarına ve turnuvalarına katılan sporcular, seyirciler, idareciler ve basın mensuplarının turizme katılmaları ile oluşan spor turizminin dağcılık turizmi, kış turizmi ve kampçılık turizmi gibi çeşitleri vardır.

4 Ormanlık bölgelere yakın yerlerde golf oynayan kişilerin yaptığı seyahatlerin oluşturduğu golf turizmi de spor turizmi içinde yer alır. Yüksek gelir gruplarının oluşturduğu eğlence turizminde turistler lüks konaklama tesislerinde dinlenip tesisin içindeki kumarhanelerde eğlenirler.

Sosyal Turizm’de kişiler kendilerine sağlanan bazı imkanlarla turizm olayına katılırlar. Dernek Turizmi, Gençlik Turizmi, Grup Turizmi, Aile Turizmi ve üçüncü yaş turizmi başlıca türleridir.

Globalleşme doğrultusunda uluslar arası ilişkiler büyük önem kazanmıştır. Politikacılar ve diplomatların yabancı ülkelere veya bulundukları ülkedeki seyahatleri politik turizmi oluşturur.

Sporcular ve Doğaseverler tarafından mağaralara yapılan geziler, safariler macera turizminin temelini oluşturur.

Tez konumuzu oluşturan yat turizmi de turizmin en önemli dallarından birini oluşturmaktadır.

1.2. YAT TURİZMİ VE TARİHSEL GELİŞİMİ

Tez konumuzun temelini oluşturan yat turizmi, yüksek gelir düzeyine sahip turistlerin yatlarıyla yaptıkları seyahatlerden oluşur. Yat turizminin ekonomik yönden getirisi diğer turizm çeşitlerine oranla daha fazladır. Yat turizmi, spor ve gezi amaçlı olarak koy, körfez, barınaklar ve yat limanları arasında yapılan konaklama ve ağırlama hizmetlerini ulaşım aracı olan yat içinde sunan bir turizm çeşididir.5 İlk önceleri rekreasyonel bir faaliyet olan yatçılık zamanla yatlara ve yat kullananlara birtakım servislerin sağlanması ile yat turizmine dönüşmüştür. İlk önceleri yatlara kıyılardaki

5 Suna Doğaner., Türkiye Turizm Coğrafyası, İstanbul, 2001, s.38

5 limanlardan akaryakıt, su, elektrik gibi servisler verilmiş, balıkçı barınaklarına demirleme yapılmış, bu barınaklara eklemeler yapılıp yat yanaşma yerleri sağlanmıştır. Yat limanlarının yapımıyla yat turizmi gelişmeye başlamıştır.

Yat turizmi güneşlenme, yüzme, dalma, rüzgar sörfü vb. birçok faaliyetin yapılmasını mümkün kılar. Kötü hava şartlarında demirlemek ve denizin rekreasyonel olanaklarından faydalanmak için yatlar yarımada, açık deniz rüzgârlarına karşı korunmalı kıyılar ararlar. Yat turizmine en uygun yerler, daire şekilli koylar, ılıman iklim ve beraberinde uzun açık günler sayısı ve güneşlenme süresi, yatçılığa elverişli rüzgâr durumuna sahip, yerleşme ve sanayiden uzak, kıyı turizminin gelişmemiş olduğu, üst ve alt yapısı gelişmiş, uluslararası yat turizm hatlarına yakın kıyılardır.

İlk yelkenli tekne M.Ö. 4000’li yıllarda Nil nehri sularında Firavunların zevk amaçlı gezintilerinde kullanılmıştır. Benzer olarak Vikingler de özel teknelerinden aynı amaçla yararlanmışlardır. M.Ö. 100 yıllarına ait tekne kalıntılarında; güvertenin ön tarafından ikinci direğe rastlanmış. M.S. 1400 yıllarında ise, üç yelkenli tekneler kullanılmaya başlanmıştır.

Resim 1: İlk tekneler

6 Hollandalılar küçük ve hızlı teknelerini kaçakçı ve korsanları yakalamak için kullanmışlar ve bunlara avcı anlamına gelen ‘jaght’ demişlerdir. Daha sonra Amsterdam zenginleri büyük yük gemilerini karşılamaya gönderdikleri bu teknelere avcı gemisi adını vermişlerdir.6 Avcılar işini bitirip geri dönerken limana ilk varma isteği yarışları ortaya çıkarmış ve zamanla yarış zevki başlayarak, yatçılık bir spor olarak gelişmiştir. Bu alanda önemli bir geleneğe sahip olan İngiltere’nin 1600’lere uzanan bir geçmişi vardır. Hollanda vatandaşları tarafından 1600 yılında İngiltere’ye hediye edilen Mary adlı tekneden sonra, Flemenkçe ‘Jaght’ kelimesi ‘Yacht’a dönüşmüştür.7 İngiltere de ilk kraliyet yatı 1661’de denize indirilmiştir. Yatın ilk ismi ‘Surprise’ olarak konulmuş, bu ad sonradan ‘ Royal Escape’ olarak değişmiştir. Daha sonra bunu İngiliz asilzadelerin yaptırdığı yatlar izlemiş ve yatçılık tüm dünyaya yayılmıştır.

Bu tarihten sonra 1800’ler de yeni kraliyet yatlarına rastlanmakta olup 1900’lerden itibaren Victoria ve Albert adlı kraliyet yatlarının devri başlamıştır.8 Tarihte ilk yat kulübü beklenenin aksine İngiltere’de değil, 1720 de İrlanda da kurulmuştur. Cork Water Club ilk İngiliz kulübünün kuruluşu ise ancak 1773’de gerçekleşmiştir. 1851 yılında America adlı yelkenli, Newyork Yat Kulübü flaması ile Amerika Kupası yarışına katılmıştır.9 Zamanla yatla yapılan seyahatler önem kazanmaya başlamış ve yatçılar dünya denizlerine açılmışlardır.

Kuzey Avrupa’nın soğuk havalarında zorluk çeken yatçılar daha ılıman ve sıcak iklimlere doğru yelken açarak 1940 yıllardan itibaren Akdeniz kıyılarına yönelmişlerdir. Başta Fransız Rivyerası sonra sırasıyla İtalya, İspanya, Yugoslavya ve Yunanistan kıyıları yat turizmine açılmışlardır. 1960’ların başlarında ilk yabancı, Batı Avrupalı ve Amerikalı turistler kiraladıkları yatlar ile Türkiye’ye (Bodrum, Kuşadası, Marmaris) gelmeye başlamışlardır. Kıyılarımıza ilk önce günübirlik gelen yatların daha sonra uzun süre kalmak istemeleri sonucunda yatlara gereken hizmetlerin verilebilmesi için yat

6 Hartley A. “Sailing History”, (çevrimiçi) http//www.d.umn.edu,t.y. 7 “History of Sailing Ships of Royal Navy”, (çevrimiçi) http//www.cronab.demon.co.uk, Mart 2000 8 Landry P., “History of Sailing Vessels”, (çevrimiçi) http//www.blupete.com, t.y, 2003 9 Burns D., “Royal Cork Yacht Club”, Archivist, (çevrimiçi) http//www.royalcork.com/club history, (çevrimiçi) http/www.schooneramerica.com, 2004

7 limanlarının yapımı planlanmaya başlamıştır. Yat rotaları Kuşadası, Bodrum ve Marmaris limanları olmuştur. İlk yat limanı Bodrum 1976 da Kuşadası yat limanı ise 1977 de hizmete açılmıştır. Her iki limanın hizmet vermeye başlaması Türkiye’de yatçılığın turizme dönüşmesinin başlangıcı olarak kabul edilir.10 1987 yılında Turizm Teşvik Kanunu ve buna bağlı olarak Yat Turizmini Geliştirme Yönetmeliğinin (bkz.Ek 1) çıkması, Turizm Teşvik Kanununun Kabotaj kanununu değiştirerek, yatçılığı yolcu kapsamı dışında bırakması ile yat işletmelerimiz, modern yatları da bayrağına bakılmaksızın bünyelerinde toplayabilme olanağına kavuşmuştur.

Türkiye’de artık, yelkenciliğin spor ve hobi olma yönlerini birleştiren yarışmalar, ralliler yapılmaktadır. Ahşap yelkenli teknelerin yarıştığı Bodrum Kupası, Karadeniz Yat Rallisi, Marmara Yat Rallisi, Ege Yat Rallisi, Doğu Akdeniz Yat Rallisi bunlardan bazılarıdır. Uluslar arası kimliğe sahip olan bu organizasyonlar, deniz ve yelken sevgisini artırmakla birlikte birbirinden farklı ülke insanları arasında yakınlaşmalar ve sıcak dostluklar kurulmasını sağlayarak yat turizmine büyük ölçüde katkıda bulunmaktadırlar. Türkiye denizlerinin güvenli ve temiz oluşu, insanının misafirperverliği, marinalarının modernliği ile yıllardır farklı uluslardan pek çok deniz insanına kucak açmaktadır. Tablo 1’de görüldüğü gibi Türkiye’ye gelen turist sayısı 1986 yılından başlayarak gitgide artmıştır. 1986 yılında toplam ziyaretçi sayısı 2.384 iken 2004 yılında bu sayı 17.517 ye ulaşmıştır.

10 Doğaner, a.g.e., s. 58

8 Tablo 1: Türkiye’ye Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Aylara Dağılımı (bin kişi)

YILLAR OCA ŞUB MAR NİS MAY HAZ TEM AĞU EYL EKİ KAS ARA TOPLAM 2004 534 608 784 1104 1799 1898 2591 2493 2125 1842 950 789 17517 2003 364 481 500 669 1146 1511 2131 2275 1874 1658 776 644 14030 2002 307 426 676 853 1326 1458 1897 1900 1771 1420 663 560 13257 2001 359 405 547 885 1232 1388 1777 1601 1440 1066 521 398 11619 2000 334 354 435 721 986 1079 1526 1419 1369 1178 602 424 10427 1999 359 372 409 427 691 785 932 1079 876 801 436 321 7488 1998 350 371 478 642 987 1039 1145 1377 1164 1034 502 371 9460 1997 300 315 555 640 1020 1045 1208 1427 1207 949 540 500 9706 1996 284 324 537 556 874 902 1106 1153 1117 909 452 395 8609 1995 274 302 368 535 732 810 1008 1070 1054 836 393 340 7722 1994 267 301 394 468 644 671 820 899 773 695 392 341 6665 1993 211 273 343 578 797 682 743 784 692 699 382 309 6493 1992 208 255 337 579 739 727 970 992 861 697 370 336 7071 1991 158 157 284 376 502 517 635 761 773 581 404 366 5514 1990 115 143 242 429 529 559 707 777 667 526 367 323 5384 1989 110 126 251 345 479 443 562 633 605 462 245 192 4453 1988 112 126 200 298 451 434 595 601 543 440 205 163 4168 1987 77 90 104 230 286 321 393 456 341 265 152 135 2850 1986 79 77 138 183 232 234 316 338 277 231 151 128 2384 Kaynak:TB İstatistikleri

9

Resim 2: Büyük Gezi Yelkenlileri

1.2.1.Yat Üretiminin Gelişimi

Yat turizminin tarihsel gelişimi içerisinde yat yapımından da bahsetmekte fayda vardır. Yat yapımı İngiltere de 1782’de bugün dünyanın en eski yatçılık firması olarak kabul edilen Camper & Nicholsons firması tarafından başlamıştır. Firma 1880’lerde Mr. Charles E. Nicholsons’un yarış yatları dizayn etmesi ve sonraları bunları inşa etmesi ile dünyaca ünlü olmuştur.111880’lerden 1920’lere kadar birçok firma yat yapımına başlamıştır. Gene bunların arasında Amerikanın en büyük yat yapımcısı ve yat tasarımcısı olarak kabul edilen Nathanael Grene Herreshoff ve kardeşi John Bristol, Rhode Island da o yılların en büyük, en detaylı, en güçlü ve pahalı yatlarını yapmışlardır. Bu yatlar Amerikan Kupasında birincilik ödülleri almıştır. Kaptan Nat büyük gezi yelkenlileri de dizayn etmiştir. Onun geliştirdiği tasarımlar bugünkü yatların gelişmesinde büyük rol oynamıştır.12

11 “The History of Yacht Building”, (çevrimiçi) http://www.cnmarinas.com/history 2004 12Herreshoff,F.L.,”Captain Nat Wizard of Bristol”, 1953 (çevrimiçi) http://yawlcat.home.att.net

10 Ülkemizden bahsedecek olursak bazı kaynaklar en eski gemi yapımlarının M.Ö. 480 yılında Hükümdarı Artemisia’nın Salamis savaşında kendi donanmasını Bodrum şehrinin eski adı olan ‘Halikarnas’ yakınlarında inşa ettirdiğini anlatmaktadır. Daha sonraki kayıtlarda Osmanlı İmparatorluğu zamanında Bodrum da gemi yapıldığını ve 1793 de Bodrum Liman Reisi, Mehmet Kaptan’ın Akdeniz’de bozulan iki geminin yapımından sorumlu olduğu için hapse atıldığından ve bu bölgede 19yy.’ın ilk yarısında 30.m uzunluğunda silahlandırılmış gemilerin yaptırıldığından da bahsedilmektedir.13

Resim 3: Yelkenlerin Toplanması Resim 4: Fırtınada Yatla Seyir

Dünyada yat üretiminde önde gelen ülkeler sırasıyla A.B.D., Fransa, İngiltere, Almanya ve İskandinav ülkeleridir. Yunanistan ve Türkiye henüz bu ülkelerin üretimine yaklaşamamıştır. Günümüzde dünyada ve Akdeniz çanağında yıllık yat sayısına ve üretimine ilişkin güvenilir bilgiler bulunmamaktadır çünkü yatlar devamlı hareket halindedir. Ayrıca birçok yat çeşitli vergi sorunlarını çözmek için bulundukları liman

13 “Yacht Building in Bodrum”, (çevrimiçi) http://www.aegeanyacht.com, 2004

11 yerine vergi almayan ülkelerin limanlarına kayıtlıdır. Bu yatlar limandan çıktıktan sonra kayıtlarını sildirmemektedir. Dünyanın kıyısı olan olmayan birçok ülkesinde yat imal edilmesi, yatların kaçak ticari faaliyette bulunmaları ve daha önce bahsedilen faktörler toplam yat üretiminin takibini zorlaştırmaktadır. Dünya yat üretiminde belirsizlik nedenlerinden biri de üretimin sınıflandırılmasındandır. Yat niteliği olmayan pek çok tekne yat sınıfına dahil edildiği için sayısal bilgiler yanıltıcı olabilmektedir.

1.2.2.Yatların Sınıflandırılması

Yatlar kullanım amaçlarına, yapım malzemesine ve hareket gücüne göre sınıflandırılabilirler. — Kullanım Amacına; göre yatlar özel ve ticari olmak üzere ikiye ayrılmaktadırlar.

a) Özel Yatlar: Mülkiyeti bir veya daha fazla kişiye ait olan yatlardır. Çok ortaklılık, kısıtlı bütçesi olan deniz severlere maddi imkânlarını bir araya getirerek çok daha büyük ve iyi donanımlı yatlara sahip olma imkanı sağladığından özel yatların bir kısmı devre mülk gibi kullanılır.

b) Ticari Yatlar: Mürettebatlı ve mürettebatsız olmak üzere ikiye ayrılırlar. Daha çok boyları 15 metreden büyük yatlar mürettebatlı olarak kiralanmaktadır. Günlük ve hatalık olarak kiralanan bu yatların konfor ve lüks derecesi müşteriye bağlıdır kiraları da buna paralel olarak değişir. Mürettebatsız (bare-boat) olarak kiraya verilen teknelerin büyük bir çoğunluğu boyları 15 metrenin altında olan yelkenli teknelerdir. Türkiye’de yelken sporu çok gelişmiş olmadığı için bu tekneler genellikle yabancı yatçılara kiralanırlar. Yunanistan da yat kiraları (haftalık /10 m ve üzeri) 3000 ile 10200 Euro civarında.14 Türkiye de ise bir mavi yolculuk teknesi olan guletin kirası (günlük) 500$ ile

14 “Status Yachting” (çevrimiçi) http:// www.statusyachting.com/charter-price, 2004

12 2000$ civarındadır ve verilen hizmetlere göre değişmektedir.15 Tablo 2’de kabin kiralama ve 3 de yatların kiralanma bedelleri görülmektedir.

Tablo 2: Mavi Cennet Kabin Kiralama Bedelleri GÜN PROGRAM SAYISI NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM 2GÜN MİNİ TUR 1GECE 80 80 80 80 80 80 80 4GÜN MAVİYE KAÇIŞ 3GECE 150 150 175 175 175 175 150 CENNETE 4GÜN YOLCULUK 3GECE 150 150 175 175 175 175 150 8GÜN MAVİ CENNET 7GECE 280 280 300 300 300 300 280 8GÜN LİKYA RÜYASI 7GECE 280 280 300 300 300 300 280 CENNET 4GÜN KOYLAR 3GECE 150 150 175 175 175 175 150 AFRODİT İLE 8GÜN DANS 7GECE 280 280 300 300 300 300 280 4GÜN OLİMPOS TURU 3GECE 150 150 175 175 175 175 150 Kaynak: Albatros Yatçılık

Fiyata dahil olan hizmetler: * Fiyatlar Euro bazındadır. Belirlenen fiyatlar iki kişilik kabinde kişi başı fiyatlardır. Tek kişilik kabin fiyat farkı + % 50 dir. Fiyatlar tüm günler boyunca tam pansiyon olup, içeçekler ekstradır. Yata biniş öğleden sonra, gezi sonunda yattan ayrılış sabah kahvaltıdan sonradır. Hareket günleri Cumartesi, Pazar ve Pazartesidir.

15 “Beste Yachting”(çevrimiçi) http://www.besteyachting.com/tr/gulet, 2004

13

Tablo 3: Bareboat Yelkenli Yatlar Haftalık Kiralama

USDolar Yat Yapım Ekipman Uzunluk Kabin 24/05 24.05- 12.07- Depozit Yılı / WC 12.07 27.09 US (metre) öncesi 27.09- Dolar 15.11 DUFOUR 98 EFGMDOAPSB 15.22 5/3 2980 3850 4400 1800 50 BENETAU 97 EFGMDOAPSB 15.48 5/5 2990 3850 4400 1800 50 OCEAN.510 93 EFGMDOAPB 15.30 5/4 2925 3450 3915 1800 DUFOUR 98 EFGDAPSOB 14.00 4/2 2400 3150 3650 1800 45 OCEAN 411 01 EFGMDASPOB 12.71 4/2 2370 3080 3500 1800 OCEAN.440 93 EFGMDAPOB 13.66 4/2 2150 2850 3250 1800 DUFOUR 98 EFGDPAOB 12.30 3/2 1850 2350 2650 1300 41 OCEAN.390 89 EFGDPOB 11.65 3/2 1680 2025 2300 1100 OCEAN.361 99 EFGDPSOB 11.10 3/1 1800 2000 2250 1100 OCEAN.351 94/96 EFGMDPOB 10.62 3/1 1365 1695 1925 1100 OCEAN.321 95/96 EFGMDPOB 9.95 3/1 1155 1470 1705 1100 DUFOUR 98 EFGDPO 9.00 2/1 990 1315 1550 1100 30

Ekipman Açıklamaları:

E Elektrikli Irgat F Soğutucu G Furling Genoa M Furling Ana Yelken

D Bot O Kıçtan Takma A Oto Pilot R Radar

P Kara Elektriği (220V) S GPS B Bimini

Kaynak: Arya Yatçılık

14 — Yapım Malzemesine Göre Sınıflandırılan Yatlar: Ahşap, polyester ve metal olmak üzere üç grupta toplanırlar.

a) Ahşap: Ahşap yatlar yapımları pahalı ve emek yoğun olduklarından ve belirli aralıklarla bakım gerektirdiklerinden dünyada artık ender olarak üretilmektedirler. Türkiye’de ise yat üretiminde ahşap malzeme yoğun olarak kullanılır. Bunun nedenlerini ise üretimdeki ustalığın babadan oğula geçmesi ve ahşap bilgisine dayanması ve diğer malzemelere yönelecek talebin seri üretimi destekleyecek seviyede olmaması olarak özetleyebiliriz. Ahşap tekne yapımı Bartın(Kurucaşile), İstanbul (Tuzla, Küçükçekmece, Selimpaşa) İzmir, Fethiye, Bodrum, Marmaris, Bozburun, Datça, Manavgat ve da vardır. Ahşap tekneler diğer malzemelere nazaran daha sık boya ve bakım isterler. Ahşabın kuruması için kış aylarında yatlar genellikle karada muhafaza edilirler. Türkiye’de ahşap tekne sınıfına daha ziyade ticari amaçla kullanılan guletler ve az sayıda özel yapım Türk yatları dahil edilebilir. Teknenin iskeleti için genelde çam veya meşe kullanılır, iskelet çam veya tetra ile kaplanır, güverte tik ağacı, kabinler çam ya da maun, direkler ak meşe ya da demirden üretilmektedir. Tekneler hem motorlu hem de yelkenlidir. 'Mavi Yolculuk' için en popüler geleneksel ahşap yat gulettir. Rahat seyahat için en uygun biçimde tasarlanmış geniş, yuvarlak kıç bölümüyle bir gezi yatıdır. Guletler genelde keç /marconi (yelken) veya iki direkli donanıma sahiptir; 1, 2 veya 3 trinket yelkeni (yelken çeşidi) vardır. Uzunlukları 15-33 m arasında değişir ve 6-16 kişi alabilirler, özel duş ve WC'li, çift kişilik 3-8 yataklı kabinleri vardır. Aynakıç yükseltilip kareleştirilmiş bir kıça sahiptir ve böylece guletle mukayese edildiği taktirde ek kabinler için müsait yer anlamına gelir. Kıçta bir ana kabin bulunabilir. 8-24 kişi alabilir, özel duş ve WC'li ve 4-12 adet çift kişilik yatak konabilen kabinleri vardır. Genelde keç/marconi donanıma sahip olup ve 18-33 m civarındadırlar. Tirhandil Ege sularında yolculuk yapması en uygun olan sivri uçlu kıç bölümüyle en eski yerel ahşap yattır. Orijinalinde genelde üç köşe yelkenlidir; günümüzde donanım şolopa filika-gaff şeklinde değişmektedir. Normalde 11-18 m uzunluğunda olup 6-8 kişi alır, özel duş ve WC’li, 3-4 adet çift kişilik yataklı kabinleri vardır.16

16 “Albatros Yatçılık” (çevrimiçi) http:// www.albatrosyachting.com, 2004

15

Resim 5: Ahşap tekne (Gulet)

16

Resim 6: Ahşap tekne (Gulet)

17

Resim 7: Gulet

b) Polyester: Polyester tekne yapımında devrim yaratan bir malzeme olmuştur ve cam elyafı ile kullanılır. Kalıp tekniği ile seri üretime en uygun, ince cidarı ile çok kıymetli iç hacimlerde büyük imkânlar sağlayan, bakımı hemen hemen en aza indirgenmiş bu malzeme, en küçük yatlardan 30 metreden büyük yelkenli ve motorlu yatlara kadar yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu malzemenin en büyük sorunu ‘osmosis’ denilen polyesterin bazı yerlerde su emme halidir. Gövdenin direncini azaltan bu durumun tamiratı uzmanlık isteyen bir dizi işlemi gerektirdiğinden bugün yatların çoğunda osmosis önleyici cihazlar kullanılmaktadır.17 Türkiye de özel ticari amaçla kullanılan yabancı yatların büyük bir çoğunluğu ile mürettebatsız olarak kiraya verilen ticari Türk yatları polyester malzemesiyle yapılmıştır.

17“Osmosis and the care and repair of glassfibre yachts”,(çevrimiçi) http://www.searecovery.com, 2004

18

Resim 8: Polyester Yat

19

Resim 9: Polyester Yat İçten Görüntü

c) Metal: Genelde saç ve alüminyum en çok kullanılan malzemelerdir. Büyük yatların karinası saçtan, kamara ve yaşam bölümlerini içeren üst yapılar ise alüminyumdan yapılmaktadır. Türkiye de Sürmene Çamburnu Tersanesinde çelik tekne yapımı sürmektedir.

20

Resim 10: Motor Yat

Resim 11: Motor Yat

21 — Yatlar hareket güçlerine göre: Motor yatlar ve yelkenli yatlar olarak ikiye ayrılırlar.

a) Motor Yatlarda hareket çoğunlukla içten takma deniz tipi motorlarla sağlanmaktadır. Genelde çift motorlu olup denizde aşılacak mesafeleri arttırmak için yüksek hızlıdırlar. Motorlu yatlar modern denizcilik sistemleriyle donatılmış olup genelde mürettebatlı kiralanırlar Bu yatların süratleri saatte 10 – 70 deniz mili arasında değişir ülkemiz sularında kullanılan yatlar genelde saatte 10 – 22 deniz mili sürat yapanlardır. Kamaralı Bodrum guletleri yelkenleri olmalarına rağmen motor yat tanımına daha uygundurlar.

b) Yelkenli Yatlar: Denizde rotalarını kendi başlarına tayin etmek isteyen lisanslı denizcilerce tercih edilirler. Genelde mürettebatsız olarak, tüm yerel denizcilik bilgi ve teçhizatıyla birlikte kiralanırlar. Lisansı olmayanlar için kaptan kiralanabilir. Türkiye’de; Beneteau, Bavaria ve Dehler modelleri çeşitli dizayn ve boyutlarda kiralanabilmektedir. Bunlar güçlerini temel olarak 15 metrekare ile 100 metrekare arası değişen bir yelkenli donanımından alırlar Day sailor (günübirlik kullanım amaçlı yelkenli) tipi dışında tüm yelkenli yatlarda rüzgârsız zamanlarda ve limen içinde kullanılmak üzere çoğunlukla içten takma deniz motoru bulunur. Bu yatların gerek motor gerekse yelkenle ortalama hızları saatte 6-9 deniz milidir. Yarış tipi yelkenli yatlarda hız saatte 30 deniz milidir fakat bu tür yatlar turizm amaçlı kullanılmamaktadır.

1.2.3. Yat Limanları Sınıflandırması

Yat Limanı (diğer dillerde marina) yatların barınması için bir mendirekle korunan ve yatlara çeşitli hizmetler verebilen tesisler topluluğudur. Yat limanları yat turizminde alt yapı hizmetlerini yat işletmeleri ise üst yapı hizmetlerini vermektedir Yat limanlarının yapımıyla yat turizmi gelişme göstermiştir.

22 Tablo 4: Turizm İşletmesi Belgeli Yat Limanları

Kapasite

Bulunduğu İl Türü Liman Adı Karada Denizde

Antalya Tali Yat Limanı Setur Antalya Marina 169 290

Antalya/Kaleiçi Yat Yanaşma Yeri Kaleiçi Yat Limanı 90 -

Antalya/Kemer Tali Yat Limanı Akdeniz Kemer Marinası 150 150

Aydın/Kuşadası Ana Yat Limanı Setur Kuşadası Yat Limanı 310 -

Balıkesir/Ayvalık Yat Çekek Yeri Ayvalık Yat Çekek Yeri - 140

Balıkesir/Ayvalık Tali Yat Limanı Ayvalık Marina 100 -

İstanbul/Ataköy Tali Yat Limanı AtaköyYat Limanı 700 40

İstanbul/Fenerbahçe Tali Yat Limanı Amiral Fahri Korutürk Yat Limanı 558 -

İzmir/Çeşme Tali Yat Limanı Altınyunus Yat Limanı 90 60

Kocaeli/Gebze Yat Çekek Yeri Atabay Turizm Yat Çekek Yeri - 60

Muğla/Göcek Yat Yanaşma Yeri Club Marina 121 -

Muğla/Marmaris Yat Çekek Yeri Albatros Yat Çekek Yeri 40 48

Muğla/Marmaris Yat Yanaşma Yeri Kumlubükü Yat Club 10 -

Muğla/Marmaris Yat Çekek Yeri Sun Marina Yat Çekek Yeri - 100

Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

Yukarıda tablo 4’de görülen turizm işletmesi belgesi olan yat limanlarının sayısı Türkiye’de yat turizminin gelişmesinin bir göstergesidir. Ayrıca tablo 5’de yer alan yat işletmeleri de yat turizminin gelişmesine paralel olarak sayıları artan kuruluşlardır. Ek 2’de belgeli yat işletmelerinin listesi verilmiştir.Ülkemizde yaklaşık 120 kadar yat işletmesi vardır. Bunların önemli bir bölümü Bodrum’da yoğunlaşmıştır.

23 Tablo 5: Türkiye de Yat İşletmelerinin Yıllara Göre Artışı

BELGELİ YAT İŞLETMELERİ

YILLAR YERLİ YABANCI TOPLAM

1986 36 21 57

1987 52 19 71

1988 73 20 93

1989 83 24 107

1990 84 24 108

1991 88 19 107

1992 93 18 111

1993 95 18 113

1994 99 15 114

1995 98 11 109

1996 98 10 108

1997 99 7 106

1998 100 8 108

1999 100 9 109

2001 98 10 108

2002 96 10 106

2003 97 9 106 Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

Türkiye’de yat turizmine yönelik alt yapı yatırımlarını oluşturan yat limanları, 4.8.1983 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren ek 1’de gösterilen ‘Yat Turizminin Geliştirilmesi Hakkındaki Yönetmeliğin’ 4. maddesiyle çekek yerleri, yat yanaşma yerleri, tali yat limanları ve ana yat limanları olarak dörde ayrılmıştır:

Çekek Yerleri: Çekek yerleri deniz üzerinde yapılaşma zorunluluğu olmayan ve yatlara kışlama-karada muhafaza, bakım ve küçük onarım (tersane ve büyük onarım

24 tesisleri hariç) hizmetlerini verebilecek yerlerdir, Turizm Bakanlığınca belirlenecek tesis ve teçhizata sahip olan çekek yerleri, söz konusu yönetmeliğin (Ek:1) 7. maddesinde belirtilen alt yapı nitelikleri ve 8. maddesinde belirtilen üst yapı nitelikleri aranmaksızın belgelendirilir. Çekek yerlerinde giriş-çıkış kontrolü ile teknelerin emniyetinin sağlanması karada ve denizde çevre kirliliğini önleyici tedbirlerin alınmış olması gerekmektedir.

Yat Yanaşma Yerleri: Türkiye’nin uzun kıyı şeridinde bulunan çok sayıda balıkçılıkla uğraşan kıyı yerleşim merkezinde, balıkçı motorları için yapılmış, ancak yatların yanaşmasına da uygun olan barınaklardır. Bu barınaklar ilave yatırımlarla, yatların ihtiyaçlarını giderebileceği kısa süreli yanaşmalara imkân tanıyan bir duruma getirilmişlerdir. Küçük çapta, kısa süreli hizmet veren yat limanları kategorisinde yer alan yat yanaşma merkezleri, anılan yönetmeliğin (Ek:1) 7. ve 8. maddelerinde belirtilen asgari nitelikleri taşımaları yeterlidir. Bu işletmelerde bakım, onarım, ikmal ve kışlama tesisleri ile jeneratör bulundurulması isteğe bağlıdır.

Tali Yat Limanları: Türkiye’de hızlı bir gelişim içinde bulunan yat turizmin ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak yapılan tali yat limanları yat turizminin geliştirilmesi hakkındaki yönetmeliğin (Ek:1) 11.maddesine göre belirlenmiştir tali yat limanları tabii veya yapılmış kapalı bir su alanına sahip olan, daha uzun süreli kalış ve onarım imkânları yanında; a) Akaryakıt satışı b) 5 tona kadar tekneleri denizden karaya ve karadan denize çekebilecek nitelikte meyilli çekek veya vinç c) Meteoroloji ve denizle ilgili bilgi imkânı d) Çamaşır yıkama ve yıkatma imkânı e) Yangın ikaz sistemleri f) Yatçıların dinlenmelerini ve bir arada bulunmalarını sağlayacak sosyal bir mahal g) Gümrüklü ve gümrüksüz satış yerleri h) Telefon ve teleks i) Denizde seyreden yatlara bağlantıyı sağlayacak mevzuata uygun telsiz

25 sistemi j) Gümrüklü ve gümrüksüz eşya emanet deposu k) Teknik servis l) Yat limanı ihtiyacı için kapalı depo m) Yabancı dil bilen en az bir personel n) Otopark o) Yakın çevrede olmaması halinde yiyecek-içecek ünitesi p) Karada park hizmetlerinin verilmesi halinde, ana yat limanının bu hizmete ilişkin şartları r) Emniyetli bağlama sistemi hizmetlerinin de verilmesi gerekir.

Ana Yat Limanları: Yönetmelik şartlarına uygun olarak belgelendirilen ana yat limanları, dalga etkisinden uzak kapalı bir alanı kapsayan büyük çapta, kışlama ve bakım-onarım imkânları yanında, tali yat limanı şartlarına ilave olarak; a) Akaryakıt ikmal iskelesi, b) Hava ve deniz durumu ile ilgili sürekli bilgi sağlayabilecek cihazlar, c) İmkânları ölçüsünde teleks hizmeti, d) Acil yardım merkezi, e) Limanın kapasite ve bağlanacak yatların nitelikleri ve uyumlu karaya çekme- denize indirme tesisat ve teçhizatı (5 tona kadar olan tekneler için meyilli çeke ve ya vinç ile daha ağır tekneler için ayrıca özel tesisat ve teçhizat) f) Yatların karada park edebileceği drenajı yapılmış açık alanlar ile bu alanın en az ¼ ‘ü oranında kapalı park alanı ve park yerlerindeki g) Teknelerin bakım hizmetleri için elektriği, suyu, aydınlatması ve özel yangın söndürme gereçleri sağlanmış yerler h) En az 2 tekne onarımının yapılacağı atölye i) Yiyecek-içecek ihtiyacını karşılayacak tesis j) Spor imkânları sunabilecek özelliklere sahip limanlardır.

26 II BÖLÜM: BODRUM’DA YAT TURİZMİ

2.1. BODRUM’DA YAT TURİZMİNİN GELİŞMESİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER

Fiziki ve beşeri faktörlerin araştırma sahamız olan Bodrum bölgesini nasıl etkileyebileceği önemlidir. Bodrum, yat turizmi açısından ideal özelliklere sahip bölgelerden biridir. Dolayısıyla doğal ve beşeri özelliklerini araştırmak yat turizminin bu bölgede gelişmesindeki sebepleri anlamak açısından önemlidir. Bodrum yat limanı 1976 yılında hizmete açılmıştır, Milta Bodrum Marina, güney rüzgârlarından iki mendirekle korunan Bodrum iç limanının batısında kent içinde yer almaktadır. Coğrafi konumu 37° 02’ Kuzey enlem – 27° 16’ Doğu boylamıdır. Derinliği 2-5 m arasında değişen bir su alanına, 125 yatlık barınma kapasitesine sahiptir. Yat turizminin gelişmesine paralel olarak her yıl artan bir taleple karşılaşmaktadır.

27 Bu bölümde Bodrum yat limanının yer aldığı mevkiin iklim, doğal çekicilikler, kıyı jeomorfolojisi gibi fiziki faktörlerle, tarihi çekicilik, ulaşım, yat limanları ve konaklama tesisleri gibi beşeri faktörler incelenecektir.

2.2. İKLİM ÖZELLİKLERİ

Yat turizminin gelişmesinde en önemli rolü oynayan fiziki etmenlerden iklim, bitki örtüsü ve yer şekillerinin turizm açısından değerlendirilmesi esastır.

İklim, sıcaklık, ışık, rüzgâr, nem ve yağış gibi atmosfer olaylarının kısa sürede değişmeyen ortalama durumudur. Hava basıncının değişiklikleri, sürekli ya da vuruşlar yaparak esen rüzgâr, hava nemliliği, yağışların niceliği, türü ve mevsimlere dağılışı yaşamı etkiler. İnsanın etkinliklerinden birçoğu mevsimlere bağlıdır dolayısıyla turizm havaların gidişiyle yakından ilgilidir.

Herhangi bir yerin yat turizmine uygunluğunda daha önce de belirttiğimiz gibi klimatolojik özellikler büyük rol oynar. Yatçılar gidecekleri tatil bölgesinin güneşlenme olanaklarına, yağış durumuna, sıcaklık ve bağıl nem oranlarının rahatsız edici oranda olmamasına ve rüzgâr şiddetinin yatla seyri engellememesini dikkata alırlar Örneğin bölgemizde hüküm süren yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı Akdeniz İklim tipi, Bodrum bölgesinin yer aldığı kıyılarda yüksek frekansla esen eteziyen (kuzeydoğu rüzgârları) ve meltem rüzgârları sıcaklıkları hafifleterek yat turizminin burada gelişmesine olanak tanımıştır.

Yat Turizmi üzerinde önemli etkisi olan iklim elemanlarını yakından incelemek gerekir.

28 2.2.1. Sıcaklık

Bodrum, Akdeniz ikliminin etkisindedir. Yatçılık için aranan uygun deniz suyu (18-°-28°C) ve hava sıcaklığı (20°-30°C) nı Bodrum’da görmek mümkündür. Tablo 6 ve Şekil 2 incelendiğinde bu durum açıkça görülmektedir. 30 yıllık ortalamalara baktığımızda deniz suyu sıcaklığı Mayıs ayından başlayarak Eylül ayına kadar yükselmektedir. En yüksek deniz suyu sıcaklığı 26.7°C ile Ağustos ayında gözlenmektedir. En düşük deniz suyu sıcaklığı ise gene yıllar ortalamasında Mayıs ve Ekim ayları arasında 15°C-18°C arasındadır ki bu da yat turizminin genellikle yoğun olduğu Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında 18°C den aşağı düşmemektedir. Ortalama yıllık deniz suyu sıcaklığı 19.3°C ile Bodrum bölgesinin yat turizmine uygunluğu doğrulanmaktadır. Hava sıcaklıklarına baktığımızda bu değerlerin deniz suyu değerlerine paralellik gösterdiğini görürüz. Tablo 7’de 30 yıllık ortalamada Mayıs ayında 20.8°C olan sıcaklığın Haziran da 25.5°C Temmuz ayında ise 28.2°C ye ulaştığı daha sonra düşüşe geçtiği görülmektedir. Ancak ortalama hava sıcaklığı Ekim ayında bile yat turizmi için uygun aralıktadır. Ortalama yüksek sıcaklıklara baktığımızda Nisan ile Kasım ayları arasında yatçılığa uygun sıcaklık değerleri belirgindir.

Tablo 6: Bodrum’da Yıllık ve Aylık Ortalama Deniz Suyu Sıcaklıkları

AYLAR

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK

Ort.sıc.(C) 30 15,9 15,5 15,8 16,9 18,6 21,1 22,5 23,5 22,9 21,7 19,6 17,3 19,3

En yük.(C) 30 18.0 17,5 18,6 19,0 22,2 25.0 24,8 26,7 26,6 25.0 23,2 20,5 26,7

En düş.(C) 30 13,2 12,7 13,8 13,9 15,3 17,4 18,5 18,2 18.0 18,1 13,6 12,8 12,7

Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri (Çalışma süresi: 1975-2004)

29 Bodrum'da Aylara Göre Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C)

25,0

20,0

15,0

10,0

5,0

0,0 123456789101112

Şekil 2 : Bodrum'da Aylara Göre Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C)

Gene tablo 7’de sabah 07.00 ile gece 21.00 arasında değişen sıcaklık farklarının çok farklı olmaması, en düşük sıcaklık ortalamasının yat turizmine uygun hava sıcaklığı oranlarında kalması ve yıllık ortalama 20°C den yüksek gün sayısının 226.7 olması, (Şekil 3) tablo 8’de görülen uzun yıllar ortalamasında yıllık en düşük sıcaklıktaki gün sayısının 9 olması Bodrum’u yat turizmi için elverişli bölgeler arasına sokmuştur.

30 Tablo 7: Bodrum’da Yıllara, Aylara Belirli Saatlere Göre Ortalama Hava Sıcaklıkları

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK saat 07 de ort sıcaklık (C ) 30 9.5 9.2 10.7 14.1 18.4 22.7 24.9 24.3 21.2 17.6 13.8 11.0 16.5 saat 14 de Ort. Sıcak.(C) 30 14.0 14.1 16.4 19.8 24.7 29.8 32.8 32.6 29.2 24.6 19.2 15.3 22.7 Saat 21 de ort.sıcaklık (C ) 30 10.7 10.6 12.5 15.6 20.0 24.7 27.5 27.0 23.6 19.5 15.0 12.1 18.2 Ortalama sıcaklık (C ) 30 11.2 11.1 13.0 16.3 20.8 25.5 28.2 27.7 24.4 20.3 15.8 12.6 18.9 Ort. sıcaklık≥5 C old. 30 30.1 26.9 30.6 30.0 31.0 30.0 31.0 31.0 30.0 31.00 30.0 30.5 362.1 Ort. sıcaklık≥10 C old. 30 21.0 19.1 26.4 29.6 31.0 30.0 31.0 31.0 30.0 31.0 28.3 24.8 333.2 Ort. Yüksek sıcaklık 30 15.0 15.1 17.4 20.9 25.9 31.0 34.0 33.7 30.2 25.6 20.1 16.3 23.8 Ort: Düşük sıcaklık 30 8.1 7.8 9.4 12.5 16.4 20.6 23.1 23.0 20.1 16.6 12.6 9.6 15.0 En yüksek sıcaklık( C) 30 21.3 24.0 28.0 30.8 36.4 40.7 44.2 45.0 39.8 38.9 31.0 22.6 45.0 Yük.sıcaklık≥30C ort.gün 30 0.1 3.7 19.028.2 28.514.9 2.6 0.1 97.1 Yük.sıcaklık≥25C ort.gün 30 0.3 3.6 18.328.8 31.0 31.029.5 19.2 1.2 162.9 Yük.sıcaklık ≥20 ort g 30 0.3 0.8 6.7 17.7 30.1 30.0 31.0 31.0 30.0 29.5 17.4 2.2 226.7

Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri (Çalışma süresi:1975-2004)

Bodrum'da Aylara Göre Ortalama Hava Sıcaklığı (°C)

30,0

25,0

20,0

15,0

10,0

5,0

0,0 123456789101112

Şekil 3: Bodrum'da Aylara Göre Ortalama Hava Sıcaklığı (°C)

31 Tablo 8: Aylara ve Yıllara Göre en Yüksek Sıcaklık ve en Düşük Sıcaklıkta Gün Sayıları ve Yıllar

AYLAR YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK en yük.sıcaklık günü 30 5 24 27 20 11 28 6 4 27 2 1 5 4 en yük.sıcaklık yılı 30 2003 1977 2001 1989 1982 1981 2000 1998 1979 1991 1992 1985 1998 en düş.sıcaklık günü 30 8 9 6 10 4 2 3 31 25 29 25 31 9 en düş.sıcaklık yılı 30 2004 1976 1987 1997 1990 1990 1991 1995 1983 2003 1995 1982 1976

Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri : (Çalışma süresi:1975-2004)

2.2.2. Nem

İnsanlar aktivitelerini zevkli ve etkili bir şekilde yerine getirdikleri bazı ısı değerleri vardır ki buna termal konfor denir. Çok sıcak veya çok soğuk ısılar insan hayatı üzeride fiziksel açıdan zararlıdır hatta ölüme bile yol açabilir bu da termal stres olarak adlandırılır. Termal Konforu etkileyen başlıca faktörler hava sıcaklığı, nem, güneş ışığı, rüzgâr ve fiziksel aktivitedir. Tablo 9’da sakin ve aktif durumlarda insanların kendilerini rahat hissedebilecekleri sıcaklık, nem ve rüzgâr hız değerlerini görebiliriz.

Tablo 9: Termal Konfor Değerleri

Sakin koşullarda aktif koşullarda Yaz Kış Yaz kış sıcaklık 19-24˚C 18-22˚C 16-21˚C 16-19˚C nem % 40-70 % 40-70 % 40- 70% 40-70% rüzgar hızı 0.1-0.2 m/s 0.1-0.2m/s 0.2 m/s 0.2 m/s

Kaynak: ISO Termal Konfor Değerleri

32 Termal Konfor Prof.Dr.S.Erinç’in yaptığı çalışmalara göre de sıcaklık ve havadaki bağıl nem oranı ile ilgilidir. Tablo 10’da görüldüğü gibi havadaki nem oranı arttıkça insanların katlanabilecekleri sıcaklık değeri düşmektedir.

Tablo 10: Havadaki Nem Oranının Termal Konforla İlişkisi

Bağıl nem% 20 30 40 50 60 70 80 90 96 100

Sıcaklık˚C 44.59 36.94 31.76 27.88 24.79 22.23 20.06 18.16 17.15 16.50

Kaynak: S. Erinç. 1996, Klimatoloji ve Metodları, s.453

Bodrum’da 1975–2004 yılları arasında saptanan ortalama yüksek sıcaklıkların Haziran Temmuz ve Ağustos aylarında ortalama değerlerin üstünde olmasına karşın nem oranları tablo 11 de görüldüğü gibi bu aylarda öğleden sonraki saatlerde nem oranı %41-40 civarındadır. Ortalama bağıl nem ise bu aylarda % 50-53 arası seyretmektedir. Bu durum, yat turizmi için gelen turistlerin yüksek sıcaklıklardan bunalmadan tatillerini geçirmelerini sağlar. Aynı aylarda Marmara ve Karadeniz bölgelerinde görülen % 70 nem oranı o bölgelerde bulunan insanların sıcaklıktan rahatsız olmalarına yol açmaktadır.

Tablo 11: Bodrum Bölgesinde Aylara ve Günün Belirli Saatlerine Göre Bağıl Nem

AYLAR YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK saat 07 deki ort.bağıl nem (%) 30 71 71 72 72 71 64 63 67 69 72 73 73 69 saat 14 deki ort. bağıl nem (%) 30 55 53 51 50 47 41 38 40 42 47 53 58 47 saat 21 deki ort. bağıl nem (%) 30 67 65 64 63 60 54 49 53 57 63 68 69 61 ortalama bağıl nem (%) 30 64 63 62 62 59 53 50 53 56 61 64 66 59 en düşük bağıl nem (%) 6 11 8 9 12 14 10 8 5 10 10* 10 5 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri (Çalışma süresi: 1975-2004)

33 2.2.3. Yağış

Yat turizmi faaliyetlerinde etkili bir rol oynayan diğer bir iklim elemanı da yağıştır. Yatçılar gidecekleri bölgelerdeki sıcaklıkların uygun değerlerde olmasına önem verirken yağışlarında hiç olmamasını tercih ederler. Akdeniz İklim tipinin karakteristik özelliklerini taşıyan Bodrum, etkisi altında kaldığı iklim koşulları nedeniyle yazları kurak geçen bir bölgedir. Tablo 12’ye bakacak olursak uzun yıllar ortalamasında yağışın 0.1 mm olduğu gün sayısı yılda 72.3 dür bunun % 50 sinden fazlası kış aylarında gözlenmektedir. Mayıs ayından Ekim ayına kadar yağışlı gün sayısı yok denecek kadar azdır. Kar yağışı kış aylarında bile görülmemektedir. Yağışın 50mm veya daha fazla olduğu gün sayısı uzun yılların yıllık ortalamasında 1-2’dir ki bu günlerde çoğunlukla kış aylarına rastlamaktadır. Günlük en çok yağış miktarları ise tabloda görüldüğü gibi Nisan ayında azalmaya başlar Ağustos ayına kadar azalarak devam eder.

Tablo 12: Bodrum’da Ortalama Yağış Miktarları ve Yağışlı Günler Sayısı

AYLAR YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK saat 07 de ort.top.yağ.(mm) 30 63.8 44.7 29.5 17.1 7.9 1.9 0.1 0.0 4.0 16.5 44.6 69.8 299.9 saat 14 de ort.top.yağ.(mm) 30 37.4 30.3 24.3 11.0 4.9 0.9 0.0 0.5 4.4 13.3 29.8 40.7 197.5 saat 21 de ort.top.yağ.(mm) 30 35.7 25.7 23.7 11.5 3.7 2.2 0.0 0.0 1.1 6.8 30.2 44.5 185.1 Ort. Toplam yağış (mm) 30 136.1 102.0 77.3 40.6 16.4 5.3 0.1 0.5 9.4 36.2 101.6 157.0 682.5 günlük en çok yağış (mm) 30 85.3 81.2 61.0 35.3 39.0 39.2 2.2 15.1 63.5 77.7 75.5 81.5 85.3 yağış≥0.1 mm gün sayısı 30 12.3 10.8 8.3 7.4 3.4 1.4 0.1 0.0 1.2 4.7 9.0 13.7 72.3 yağış≥10 mm gün sayısı 30 4.6 3.7 2.7 1.3 0.5 0.1 0.0 0.2 1.1 3.3 5.2 22.7 yağış≥50 mm gün sayısı 30 0.2 0.1 0.0 0.1 0.1 0.3 0.4 1.2 ort.kar yağışlı gün sayısı 30 0.1 0.1 0.1 0.0 0.4 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri (Çalışma süresi: 1975-2004)

34 2.2.4. Açık- Kapalı Gün Sayısı

Tablo 13: Bodrum Açık-Kapalı Gün Sayısı

A Y L A R YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Ort. açık gün say. (bult.0.0- 1.9) 30 8.5 8.5 10.7 10.3 15.8 24.9 29.7 30.0 25.2 17.0 11.0 7.7 199.3 Ort. kapalı gün say. (bult.8.1-10.0) 30 5.0 4.7 3.9 2.9 1.2 0.2 0.1 1.1 3.2 5.4 27.7 Ort.bulut.gün.say.(bult.2.0- 8.0) 30 17.5 15.1 16.4 16.8 14.0 4.9 1.3 1.0 4.7 12.8 15.8 17.8 138.1 saat 07 ort.bulutluluk (0- 10) 30 4.8 4.6 4.3 4.0 2.6 0.9 0.2 O.2 0.8 2.5 3.9 5.0 2.8 saat 14 ort.bulutluluk (0- 10) 30 5.1 5.0 4.4 4.3 3.0 1.0 0.2 0.2 1.0 2.7 4.2 5.3 3.0 saat 21 ort.bulutluluk (0- 10) 30 3.8 3.8 3.1 3.0 2.0 0.6 0.1 0.1 0.4 1.6 3.1 4.1 2.1 ortalama bulutluluk (0-10) 30 4.5 4.5 3.9 3.8 2.5 0.9 0.2 0.2 0.7 2.3 3.7 4.8 2.7 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri ( Çalışma süresi: 1975-2004)

Yat turizmine katılan turistler tatil için ayırdıkları zamanda günlerini denizin tüm faaliyetlerinden yararlanarak geçirmek isterler. Tatil süresince havanın açık olması yatçılığın zevkli ve rahat bir şekilde yapılmasını sağlar. Yukarıda Tablo 13’de görüldüğü gibi Bodrum’da uzun yıllar ortalamasında yıllık kapalı gün sayısı 27.7 dir. Temmuz ve Ağustos aylarında kapalı gün sayısı yoktur. Mayıs, Haziran, Eylül ve Ekim aylarında ise tablodan izleyebileceğimiz gibi kapalı gün çok azdır. Bulutlu günler Haziran’dan Eylül’e kadar oldukça azdır. Öğleden sonra giderek azalan bulutluluk yatçılık için bir engel teşkil etmemektedir. Açık gün sayısı Mart ayından başlayarak artar. Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında en yüksek seviyeye ulaşır. Ortalama açık gün sayısı Ağustos ayından sonra azalmaya başlasa da tabloda gösterildiği gibi Eylül ayının 25 günü açıktır. Açık gün sayılarının fazla olması Bodrum bölgesinin yat turizminde gelişmesine olanak tanıyan en önemli faktörlerden biri olmuştur.

35 2.2.5. Güneşlenme Süresi

Güneşlenme süresi tatil amacı ile seyahat eden tüm insanlar gibi yat turizmine katılan kişiler için de önemlidir. Turistler denizden yararlanmak ve dinlenmek için geldikleri yerlerde güneşlenme süresinin fazla olmasını tercih ederler. Tablo:14’e baktığımızda Bodrum bölgesinde ortalama güneşlenme süresinin Mayıs ayından başlayarak Temmuz ayına kadar arttığını, Temmuzun 11 saat 9 dakika ile en uzun güneşlenme süresine sahip olan ay olduğunu görürüz. Ağustos da 10 saat 42 dakika olan güneşlenme süresinin Eylül de 9 saat 15 dakikaya Ekim de ise 7 saat 27 dakika düştüğünü izleyebiliriz. Uzun senelerin yıllık ortalamasında toplam 7 saat 46 dakika olarak belirtilen güneşlenme süresi yatçılık faaliyetlerinin verimli bir şekilde yapılmasını sağlar.

Tablo 14: Bodrum’da Aylara göre Güneşlenme Süresi

A Y L A R YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK günl. ort. güneş.süre.(sa.dak) 22 04:55 05:36 06:21 07:34 09:17 10:49 11:09 10:42 09:15 07:27 05:37 04:27 07:46

günlük ort. güneş.sidt.(cal/cm^2.dak) 22 188.06 259.52 347.04 436.06 511.74 569.71 547.16 483.05 411.84 309.10 213.44 165.75 370.21 aylık en yük.gün. sidt.(cal/cm^2.dak) 22 1,07 1,24 1,46 1,71 1,51 1,90 1,37 1,29 1,63 1,27 1,05 1,01 1,90 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri (Çalışma Süresi:1982-2004)

2.2.6. Rüzgârlar

Rüzgârlar hava kütlelerinin yüksek ve alçak basınç alanları arasında denge sağlayıcı şekilde karşılıklı olarak yer değiştirmesi ile oluşurlar. Rüzgârlar sıcaklık ve nemin insan üzerinde yarattığı olumsuz etkiyi hafifletirler. Bodrum’u etkisi altında tutan Akdeniz iklim tipinde yaz mevsiminin kuraklığı ve rüzgâr hızının Tablo 16’da izlenebileceği gibi yelkenle seyre uygun (7m/sn altında) olması yat turizminin

36 gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Akdeniz’de seyreden yatların % 27 si motorlu, % 73 ü yelkenli tipinde olduğundan Ege Denizi güneyi ve Akdeniz’de esen rüzgârlar yelkencilik için uygundur.18 Tablo 15’de görüleceği gibi Kuzey ve Batı yönlü rüzgârlar Akdeniz ikliminin etkisinde olan Bodrum’da yaz mevsiminde (Haziran-Ağustos) ilkbahar sonu (Mayıs) ve sonbahar başına (Eylül) göre daha şiddetlidir fakat daha önce de belirttiğimiz gibi yatçılık için uygundur. Sahil kesiminde geceleri ve gündüzleri etezyen adı da verilen meltem rüzgârları eserler. 16.Tablo’da rüzgarlar ve şiddetleri’nin de görülebileceği gibi meltem rüzgârları yelken seyri için bazı yatçılar tarafından ideal bulunmaktadır.

Bodrum da meltemler öğleden sonraki saatlerde denizden karaya eser daha sonra akşam kadar durulur. Akşamları rüzgâr esme yönü karadan denize doğrudur. Bunun sebebi soğuyan karadan daha sıcak olan denize doğru yüksek ve alçak basınç alanlarının yer değiştirmesidir. Tablo 17 ve şekil 4”den izlenebileceği gibi bölgemizde yıllık 2549 esme sayısı ile kuzey yönlü rüzgârlar hakimdir bunu 2363 esme sayısıyla kuzey doğudan esen rüzgarlar izler. Tablo 18’de görüldüğü gibi ortalama rüzgâr hızı ve fırtınalı gün sayısının yaz mevsiminde az olması yat seyrine uygundur.

Tablo 15: Bodrum da Ortalama Rüzgâr Hızı ( M. /Sn. ) A Y L A R YÖNLER YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK N 30 4.0 4.3 4.2 3.6 4.1 4.6 5.5 4.9 4.1 3.5 3.7 3.8 4.3 NE. 30 2.9 3.8 2.7 2.5 2.4 2.9 4.0 3.5 3.0 2.3 2.3 2.6 2.9 E 30 2.3 2.2 1.9 2.4 1.8 1.5 1.4 1.7 1.5 2.1 2.2 2.4 2.1 SE. 30 4.7 4.6 4.3 4.1 3.3 2.1 1.4 1.7 2.0 3.1 4.2 4.4 3.9 S. 30 5.0 5.3 4.9 4.0 2.8 2.3 1.9 1.8 2.3 3.1 4.7 5.3 3.6 SW 30 4.5 4.1 3.5 3.4 3.2 3.2 3.0 3.1 3.3 3.1 3.4 4.7 3.4 W 30 4.1 3.5 3.6 3.3 3.8 4.2 4.7 4.3 4.0 2.9 4.0 3.8 4.0 NW 30 4.3 4.8 4.3 4.0 4.2 5.2 5.6 5.1 4.5 4.2 4.4 3.8 4.6 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri (Çalışma süresi: 1975-2004)

18 Doğaner,S a.g.e., s.57

37

Tablo 16: Rüzgarlar ve Şiddetlerine Göre Aldıkları İsimler ve Çevrede Yaptıkları Değişiklikler Beauford Adı Hızı Denizde (Suda) Karada Etkisi Ölçeği (Mt/Sn) 0 Sakin 0 Su yüzeyi ayna gibi düz, palpa liman. Karada yaprak kıpırdamaz. Duman dikine yükselir 1 Hafif Rüzgar 0,5 - 1,5 Su yüzeyi balık pulu gibi hafif hafif buruşur. Karada yapraklar hafif sallanır, dumanlar rüzgar yönünü belli eder. 2 Hafif Meltem 2 - 3 Suyun yüzeyi tamamen buruşur dalgalar henüz kırılmazlar. Karada rüzgar tende hissedilir, yapraklar titreşir. 3 Yumuşak 3,5 - 5 Denizde ve büyük göllerde ufak dalgalar oluşur Meltem tepeleri kırılmaya başlar. Karada yapraklar ve ince dallar devamlı titreşir, bayraklar hafif dalgalanır. 4 Sakin Meltem 5,5 - 8 Denizde dalgalar büyür ve uçları beyazlaşır, yelken için ideal havadır. Karada küçük ağaç dalları sallanır, toz ve kağıt parçaları uçuşmaya başlar. 5 Fırışka 8,5 - 10,5 Dalgaların uçları kırılmaya başlar, uçlarda hafif kopmalar olabilir. Karada bayraklar devamlı dalgalanır, yapraklı küçük ağaçlar sallanır. Usta yelkenci havası. 6 Kuvvetli 11 - 13,5 Dalga yüksekliği 3 - 4 metreyi bulur, uçları Rüzgar koparak uçmaya başlar. Balığa çıkmak risklidir. Yelkenler camadana vurulmaya başlar. 7 Sert Rüzgar 14 - 16,5 Dalgalar büyür uçları rüzgar yönünde kırılarak savrulur rüzgar misinada ıslık çalmaya başlar. Yelkenliler limanda kalır. Balığa çıkılmaz. 8 Çok sert 17 - 20 Artık denizde büyük gemiler yalpaya düşer, Rüzgar yakın olanlar limana çekilir. Karada rüzgara karşı zor yürünür, filizler rüzgarla kırılır. 9 Fırtına 21 - 23,5 Dalgalar 7 - 10 metre boya ulaşır büyük gemilerin bordasından girebilir. Karada kiremitler uçabilir. 10 Kuvvetli 24 - 27 Dalgalar çok büyür 9 – 12 metreye ulaşır deniz Fırtına beyaz görünür. Karada nadir görülse de oldu mu orta boy ağaçlar sökülebilir. 11 Bora 29 - 32 Artık can pazarı. Denizde görüş çok azalır küçük gemiler dalgalardan görülmeyebilir. Karada ender görülür ve büyük hasarlar verebilir. 12 Kasırga 32 - 36 Denizde ve hatta karada büyük hasarlar verebilir.

38 Tablo 17: Bodrum da Yönlerine Göre Rüzgâr Esme Sayısı A Y L A R YÖNLER YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK N 30 207 192 208 154 156 218 316 243 200 223 203 229 2548 NE. 30 235 221 215 165 166 159 180 178 192 222 210 220 2363 E 30 140 103 118 112 63 42 25 31 61 113 94 96 998 SE. 30 180 161 140 128 103 60 35 42 52 69 146 171 1287 S. 30 140 117 129 158 166 131 148 154 116 95 124 162 1640 SW 30 49 48 71 100 95 102 92 85 70 78 47 49 886 W 30 26 24 53 50 90 106 129 111 117 51 45 36 838 NW 30 100 102 105 110 113 176 141 140 123 130 89 100 1429 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri (Çalışma süresi:1975-2004)

Bodrum'da Yönlerine Göre Rüzgar Esme Sayısı

350

300

N 250 NE E 200 SE S 150 SW W 100 NW 50

0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Şekil 4 : Bodrum’da Yönlerine Göre Rüzgar Esme Sayısı

39 Bodrum'un Rüzgar Gülü

N 3000 2500 NW NE 2000 1500 1000 500 W 0 E

SW SE

S Şekil 5: Bodrum’un Rüzgar Gülü

Tablo 18: Belirli Saatlerde Esen Rüzgâr Hızı, En hızlı Esen Rüzgâr Yönleri A Y L A R YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YIL. s.07 de ort rüz.hız.(m/s) 30 3.3 3.4 2.8 2.2 1.8 2.1 2.2 1.9 1.9 2.0 2.7 3.2 2.5 s.14 de ort rüz.hız.(m/s) 30 4.3 4.6 4.5 4.3 4.2 4.8 5.4 5.1 4.4 3.8 4.0 4.2 4.5 s.21 de ort.rüz.hız.(m/s) 30 3.3 3.4 2.8 2.4 2.1 2.8 3.6 2.9 2.3 2.2 2.6 3.2 2.8 ortalama rüz. Hız. (m/s) 30 3.6 3.8 3.4 3.0 2.7 3.2 3.7 3.3 2.9 2.7 3.1 3.5 3.2 en hızlı esen rüz.yönü 30 SSE SSE S SE SE S NNW NNE NNE NE S SW SW en hızlı esen rüz.hız(m/s) 30 33.0 32.0 34.0 29.6 26.0 23.2 22.0 20.4 21.1 25.7 35.1 37.3 37.3 ort.fırt.gün say.(hız≥17.2) 30 3.8 4.6 3.3 2.4 0.6 0.7 1.3 0.9 0.6 1.0 2.6 3.9 25.7 ort.kuv.rüz.gün(h ız.10-17.1) 30 10.7 9.5 9.3 7.6 6.3 9.0 12.0 10.1 6.4 6.7 8.4 10.0 106.0 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri (Çalışma süresi:1975-2004)

40

Bodrum da yat turizminde etkili olabilecek diğer iklim elemanları yatçılık faaliyetlerini engelleyecek düzeyde değildir. Tablo 19’a baktığımızda görüldüğü gibi en riskli sayılabilecek sisli günler hiç yoktur. Kırağılı ve dolulu günler yok denecek kadar azdır. Uzun yılların ortalamasına baktığımızda kar örtülü gün yoktur. Kar yağsa bile kar kalınlığı kışın iki ayında 3 cm nadiren bulur.

Tablo 19: Uzun Yıllar Ortalamasında Karla Örtülü, Dolu, Kırağı Yağışlı ve Sisli Günler Sayısı

A Y L A R YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Ort.kar ört.gün say. 30 0.0 0.0 en yük.kar.ört.kal.(cm) 1 3.0 3.0 ort.sisli gün sayısı 30 0.0 0.0 ort.dolulu gün sayısı 30 0.6 0.3 0.3 0.2 0.0 0.1 0.1 0.1 1.7 ort.kırağılı gün sayısı 30 0.1 0.3 0.4

Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri

Bodrum bölgesinin yat turizminde önem kazanması doğal çekicilikleri, tarihi varlıkları ve kıyı özelliklerinin yanı sıra uygun iklim şartlarının bulunmasındandır. Kısaca özetleyecek olursak; - Yaz mevsimi yağışsız ve sıcaktır. - Uzun güneşlenme müddeti ve uygun nem oranı mevcuttur. - Esen rüzgârların çok kuvvetli olmaması, fırtınaların az olması ve rüzgâr hızının oranı yelkenle seyre olanak tanır. - Meltem rüzgârlarının varlığı ve sisliliğin olmaması yat turizm organizasyonlarının en iyi şekilde uygulanmasını sağlar. Bütün bu özellikler Bodrum Bölgesinin etkisinde kaldığı Akdeniz İkliminin sağladığı avantajlardır. Böylece bu bölgede yılda 6-7 ay (Nisan-Kasım) yat turizmi yapılabileceği görülmektedir.

41

2.3. BODRUM BÖLGESİNİN DOĞAL ÇEKİCİLİKLERİ

Bodrum bölgesinin yat turizminde önem kazanmasında büyük rol oynayan iklim elemanlarının ardından yat turizmine katılan turistlerin ilgisini çeken doğal çekiciliklerden de bahsetmek gerekir. Bunlar; bitki örtüsü, doğal parklar, plajlar, koylar, dalış noktaları, kaplıca ve şifalı sulardır.

2.3.1. Bitki Örtüsü

Bodrum yarımadası 650 km2 dir. En yüksek yeri 800m. kadardır. Sıcak ve kurak geçen yazlara karşı ılıman ve yağışlı kışları ortalama 683 mm. yağış almasını sağlar. Bölgenin bitki örtüsünün çoğu Akdeniz elementleridir. Doğal bitki örtüsü olan ormanların tahribinden sonra özellikle kıyı bölgelerinde ince gövdeli ve her daim yeşil yapraklı bitki formasyonlarını oluşturan makiler yer alır. Başlıca maki bitkileri sakız, menengiç, mersin, keçiboynuzu, defne, zakkum, laden ve pırnal meşesidir. Bölgemizin yer aldığı kıyılarda 13-14 tür makiye rastlanır. Bitki örtüsünü incelediğimizde;

— Ormanlar; bölgemizde özellikle iki ağaç türü görülür. Bunlar kızılçam ve delice yani zeytindir. Kızılçam’ın Bodrum yarımadasının doğu ve kuzey bölgelerinde yer yer saf olarak, bazı yerlerde ise diğer ağaç türleriyle karışık ormanlar oluşturduğu görülür. Yüksek kesimler kızılçam ile kaplıdır. Kuzeyde Gündoğan-Torba, Güvercinlik ve Bodrum merkezinin doğusunda kalan bölge (Bodrum-Mazı) deniz kıyıları, Batıda Torba-Yalıkavak arasında doğu-batı yönünde uzanan dağ silsilesi boyunca, Kuzeyde deniz kenarına kadar görülebildiği halde, güneyde ve batıda kıyıya doğru gittikçe seyrekleşir ve azalır. Gölköy’ün doğusunda Cennet Koyunda, Güvercinlik kuzeyinde kızılçamın bir türünden oluşan çam ormanı vardır. Eskiden daha geniş alanlar kaplayan kızılçam ormanları zaman zaman görülen yangınlarla azalmıştır. Özellikle Torba-Gölköy çevresinde bulunan çok güzel çam ormanının bir kısmı yangında yok olmuştur. Zeytin ağaçlarına yarımadanın hem Doğu hem de Batı bölümlerinde çok rastlanır.

42 Akdeniz’in tipik ağacı zeytin büyük topluluklar halinde hemen hemen her yerde kendini gösterir. Bitki örtüsü içinde küçük geniş topluluklar halinde badem, harnıp, andız gibi ağaçlar, yarımadanın Batısında, incir, deli hurma, kuzeyde Gölköy de yerleşim alanına yakın yerde bulunmaktadır. Melengeç ve Çınar’a Dereköy’de rastlanır. Burası Batı bölgesinin en nemli ortamına sahip olduğu için her yerde rastlanmayan bazı bitkiler örneğin: çöğür armudu, kaba pırnal, palamut ağacı, meşe özellikle bu yörede topluluklar halinde bulunur.

— Çalılıklar: Bodrum bölgesinde ormanların dışında kalan kısımlarda çeşitli türlerden oluşmuş çalılıklar yer alır. Yüksek kısımlarda oldukça sık bir örtü halinde rastlanan çalıların kompozisyonu yöreye göre değişmektedir. Bazı bitkiler diğer canlıların olumsuz etkilerinden korunmak ve türlerini sürdürebilmek için bu canlıların arasına sığınmışlardır. Ancak çok çeşitli türleri bulunan salep (yabani orkide) toplanırken bu türlerin bazıları azalmış ve yok olma noktasına gelmiştir. Yörede çeti olarak adlandırılan çalı bitkisi en göze çarpandır ve bazı kıyıya yakın yerler bu bitkilerle kaplanmıştır. Çalılık alanlarda yaygın olarak bulunan bitkiler bölgeye renkleri ve hoş kokularıyla görsel bir güzellik katarlar.

— Çayırlıklar: Bölgemizde çayırlıklar otsu bitkilerin yaygın olduğu alanlardır. Otsu bitkilerin çeşitliliği yer yer değişir. Ortakent’in batısında kalan bölgenin yüksek kesimlerinde geniş çayırlıklar bulunmaktadır. Bu kısımda kayalık, taşlık, çıplak alanlara da rastlanır. Bağla ve Kara incir yamaçları tür bakımından diğer bölümlere göre oldukça fakir yerlerdir, fakat başka bölümlerde bulunmayan bazı bitkilere örneğin aslanağzı bu yörede rastlanmaktadır. Aslanağzı güzel rengiyle dağların doruklarını süsler.

Bodrum’da bazı bitkiler deniz ve deniz kıyısı çevresinde bulunur. Bunlar; deniz börülcesi, kepere, ada marulu, deve dikeni, çorak otu, kaya marulu, kum zambağı ve ılgındır. Nemli ve sulak yerlerde ise kargı, topalak, kovalık, çayır nanesi, yarpız, deli kara ot, boz ot ağcı, zakkum, deli hurma, saz, kamış, kovan otu, çayır otu, söğüt, saz veç hayıt’a rastlanır. Deniz içinde erişte, taşlık kayalık yerlerde ise eğrelti otu, altın otu, müşkülüm, tavşangözü ve yapışkan ot sık rastlanan bitkilerdendir. Yerleşim merkezleri ve çevrelerinde de bazı bitkilere rastlanır. Kıbrıs akasyası, mimoza, sabırlık, osuruk otu,

43 eğrelti otu, kara selvi, ağı otu, düveliği, iğde, okaliptüs, sulfata ağacı, esenbil, boz ot, dut, yavan kenger, Frenk inciri, ekşi ot, yapışkan ot, hurma ağacı, selvi, kök boya otu, nar, karabiber ağacı, baldıran, Giritli otu, sarıçiğdem, karaağaç, asma ve palmiye bunlardandır.19

Bodrum bölgesinde gitgide artan yapılaşma bitki örtüsünü olumsuz etkilemektedir. Yat Turizmi için gelen turistlerin çok fazla dikkatini çeken bitki örtüsünün korunması gerekmektedir. Örneğin andız, dikenli enginar, gındıra, bardak çiçeği, zambak, müşkülüm, tavşan gözü, salep ve deli hurma yurdumuzda yayılışı çok az veya sadece bu bölgede rastlanan bitkilerdir. Ayrıca korunması gereken anıt (ulu) ağaçlarda vardır ki bunların en önemlileri kaba pınar ve çaputlu melengeçtir.

Bölgede bulunan birçok yabani bitki ek. 3’de izlenebileceği gibi besin kaynağı olarak veya tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Ayrıca baharat, çay olarak, sakız elde etmek, çardak, hasır ve sepet yapmak, halı ve kilim ipliklerinin boyamak için kullanılan bitkiler vardır. Ek 4’de görüldüğü gibi çeşitli amaçlar için yetiştirilen bitkiler de vardır. Özellikle yabancı turistler bunlara çok ilgi göstermektedir. Cuma günleri Bodrum merkezde kurulan pazar daha önceden bilgi toplayıp gelmiş turistlerin akınına uğramaktadır. Bu yüzden ticari amaçla yoğun olarak toplanan bu bitkilere toplanma sırasında özen gösterilmesi ve zarar verilmemesi çok önemlidir.

2.3.2. Milli Parklar

Doğal çekicilikler içerisinde büyük payı olan milli parklar Bodrum Yarımadasında az sayıdadır. Tuzla Gölü son dört yılda akın eden yüzlerce flamingoyu koruma altına almak amacıyla Milli Parklar ve Av Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü tarafından göl ve çevresinin ‘’Korumaya Alınmış Sulak Alan‘’ ilan edilmesi için Bodrum Çevre Gönüllüleri çalışmalar yapmaktadırlar. Bodrum’a 14 km uzaklıktaki Boğaziçi Köyü

19 Ertan Tuzlacı, Bodrum Yarımadası’nın Çiçekleri ve Yararlı bitkileri, İstanbul, 2003, s.43

44 sınırları içerisindeki 80 bin metrekarelik yüzölçümüne sahip Tuzla Gölü yaklaşık 140 tür su kuşunun üreme, barınma ve göç yollarının Ege ve Akdeniz’de kesiştiği bölgededir. Tuzla Gölü bütün yıl boyunca piknikçilerin akın ettiği bir yerdir. Gölün adını duyan yabancı turistlerde bölgeye özellikle flamingoların gelişinden sonra çok ilgi göstermektedirler.

Ayrıca Bodrum’a yakın mesafede çok çeşitli çekicilikleriyle turistlerin yoğun ilgi gösterdikleri Bafa Gölü ve Güllük Deltası yer almaktadır. Bafa Gölü Tabiatı Koruma Alanı ilan edilmiştir ve Özel Koruma Alanıdır. Bu bölgeler aynı zamanda kuş gözlem alanlarıdır.

Bafa Gölü (Çamiçi Gölü- Önemli Kuş Alanı No.21), Büyük Menderes Delta’sının (ÖKA No.22) Güneydoğusunda yer alan çok hafif tuzlu bir göldür. Maksimum alanı 6708 ha. dır. Büyük Menderes Ovası’na açılan batısı dışında orman ve makiliklerle kaplı dağlarla çevrilidir. Gölü besleyen en önemli kaynak taşkın dönemindeki Büyük Menderes Nehri’dir. Bunun dışında birkaç dere ve kaynak göle dökülür. Göl eski çağlarda bir körfezken (Latmos Körfezi) Büyük Menderes’in getirdiği alüvyonlarla denizden ayrılmıştır. Gölde dört ada bulunur. Batı Kıyıları sığ ve bataklıklarla kaplıdır. Kuzeybatı ucundaki bölümüne Serçin Gölü denir. Bafa gölü zooplankton ve sucul bitkiler açısından çok zengindir. Göl yerli ve yabancı turistlerin uğrak yeridir.

Göl ve çevresinde yaşayan kuş türlerine (ÖKA türleri) gelince; Alan bataklık kırlangıcı (50 çift) ve mahmuzlu kızkuşunun (30 çift) üreyen popülâsyonları ile ÖKA statüsü kazanır. Büyük Menderes Deltası'ndan gelen tepeli pelikan (maks. 74) yıl boyunca gölde görülebilir. Kışlayan su kuşları açısından da önemli bir yerdir (maks. 91.507 adet). Küçük batağan (maks. 1805 adet), bahri (maks.6240 adet), karaboyunlu batagan (maks. 1136 adet), karabatak (maks. 2000 adet), sakarmeke (maks. 68.500 adet), küçük karabatak (maks. 140 adet), boz ördek (maks. 1250 adet) ve elmabaş patka (maks. 27.085 adet) kışlayan başlıca türlerdir. Göldeki adalardan birinde küçük akbalıkçıl (120 çift) ve gri balıkçıl (70 çift) kuluçkaya yatmaktadır. 1-2 çift akkuyruklu kartal, göl çevresindeki ormanlarda ürer. Ancak 1994'te yuvalardan birinin tahrip

45 edildiğinin belirlenmesi ve erişkin bir Ak kayrakla kartalın zehirlenmiş olarak bulunması, türün bölgedeki geleceğinin fazla umut verici olmadığını göstermiştir. 1989’da Tabiatı koruma alanı ilan edilen gölün Batı kıyısında Doğal Hayatı Koruma Derneği 1996 yılında Rosie Baldwin Kuş gözlemevi açmıştır ve düzenli çalışmaktadır. Bu konuya ilgisi olan yabancı turistler bölgede kuş gözleyebilmektedirler. Yat turizmine katılarak yöreye gelen turistlerin çok ilgisini çekmektedir.

Resim 12: Bafa Gölü Kaynak: Ege Doğal Hayatı Koruma Derneği

46

Resim 13: Bafa Gölü 1

Güllük Deltası (Önemli Kuş Alanı No.23), Hamzabey Deresi ve Sarçay’ın Ege Denizi’ne döküldüğü yerde oluşmuş küçük bir deltadır. Kapladığı alan büyük ölçüde azalmış olan deltada bugün 200 hektarlık bir lagün, iki küçük göl, sazlıklar, deniz börülcesi ve ılgınla kaplı düzlükler bulunur. Lagün, tatlı su getiren kurutma kanallarıyla beslendiğinden gün geçtikçe tuzluluğu düşmektedir. Deltanın batısında yer alan Güllük beldesi de turizm açısından önemli bir yerdir. Ancak delta alanının koruma statüsü yoktur. Kuşlara değinecek olursak göç esnasında konaklayan çok sayıda küçük karabatak (maks.221 adet) ile Önemli Kuş Alanı statüsü kazanır. Bataklık kırlangıcı (20çift) alanda üremektedir. Eskiden İzmir yalıçapkını ve Alaca yalıçapkını bölgede ürerken alanın kurutulması sonucu artık gözlenmemektedirler. Delta’nın doğusuna kurulan havaalanının kuşlar üzerine yapacağı etkileri ortaya koyacak bir çevresel etki değerlendirmesi yapılmamıştır bu oldukça önemlidir çünkü hava kirliliği buradaki kuş türlerini yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bırakabilir.

47

Resim 14: Güllük Deltası Kaynak: Ege Doğal Hayatı Koruma Derneği

Bodrum yarımadası ve adalar civarında ağırlıklı olarak Akdeniz fokları yaşamaktadır. Bodrum Çavuş Adası’nda önemli bir fok habitatı bulunmaktadır. Fokların yaşadığı denizden girilen mağaralara turist dalgıçlar büyük ilgi göstermektedirler.

Ancak dalgıçlık firmalarının yaptırdığı turistik dalışlar fokların yok olma tehlikesine yol açmıştır. Dolayısıyla bu yerlerin doğal sit alanı ilan edilerek koruma altında sualtı tabiat parkına dönüştürülmesi düşünülmektedir.

48 2.3.3. Plajlar

Bodrum bölgesine yat turizmi amacı ile gelen turistlerin en fazla ilgi gösterdiği alanlardan biri de berrak ve temiz suları ile plajlarıdır. Aşağıda belirtilen yerlerde eşsiz güzellikte uzanan plajlar, Harita 1’de görülen Bodrum bölgesinin Türkiye’de deniz ve yat turizmi açısından öncelikli bir yer olarak kabul edilmesinde büyük rol oynar.

- Akvaryum Koyu; Gümbet ile Bitez arasında bir yarımada güneye doğru 2 mil uzanır. Önünde de Görecik Adası (İç Ada) vardır. Yarımada ile ada arasında yerlilerin akvaryum adını verdikleri, adı gibi pırıl pırıl bir boğaz ve koy oluşturmaktadır.

- Bitez; Yarımay biçiminde upuzun bir kumsaldır. Koyun doğu yönü Adaburnu tarafı sığ ve hafif bataklık olduğunda denize girmek için uygun değildir. Batısına doğru plaj güzelleşir. Birden derinleşmeyen deniz çocuklar için de uygundur. Kumsal ve deniz temizdir. Sokaklar ise oldukça düzenli ve özenlidir. Bodrum yarımadası çevresinde ve hatta Türkiye’de sörf için en uygun yer Bitez’dir denebilir. İngilizler yıllar önce bunu keşfedip koyda sörf okulu kurmuşlardır. Sun World Sailing sörf eğitimi vermektedir.

- Ortakent (Müsgebi); Bitez’den sonra sıra Bodrum’un en uzun sahili Ortakent yahşi yalısındadır. Bodrum merkeze uzaklığı 12 km’dir. Denizi yarımadanın diğer yerlerine göre biraz soğuk ama temizdir, Mavi Bayrakla ödüllendirilmiştir. Merkezin 1 km kuzeyinde arkeolojik kazılar yapılmış ve bir bölümü Bodrum Sualtı Müzesi’nde sergilenen çanak, çömlek ve bronz eşyalar bu kazıda bulunmuştur. Tarihi bölgede yerleşimin Roma, Bizans ve Osmanlı döneminde de sürdüğü biliniyor. Şimdiki Çakmaklı mevkiinde, Apollon adına yapılan tapınağın Bizans döneminde piskoposluk merkezi olarak kullanılan kiliseye dönüştüğü, sonra Episkopi adlı başrahip tarafından kullanıldığı, Episkopinin halk dilinde Müsgebi’ye dönüştüğü söylenmektedir.

- Kargı Koyu; Geniş koyun batısında, Bağlar Burnu’nun kuzeyinde kalan Kargı koyu oldukça korunaklı, ince kumlu bir plaja sahiptir. Kumsal denize girmek isteyenlerin yanı sıra tekne turlarının da uğrak yeridir. Kumda deveyle gezinti yöreye has eğlence türüdür.

49

- Bağla; Merkeze 14 km uzaklıktaki Bağla, yarımadanın en güzel koy ve plajlarından birine sahiptir. Bağlar Burnu’nun batısındaki güzel koya gezi motorları çok rağbet eder. Koyun doğu tarafındaki küçük girintiler daha sakindir. Koy ve çevresi kamp yapmak için de uygundur.

- Aspat; Bağla’nın yanındaki tepeyi aşılınca Aspat’a ulaşılır. Ünlü Çökertme türküsü bu yöreyi anlatır. Kuzey batı rüzgârlarına kapalı olduğu için yatlarıyla gelenler tercih ederler. Yatların ya da denize gelenlerin yararlanabileceği içme suyu kaynakları vardır. Tepede yer yer yıkılmış olmasına rağmen bütün heybetiyle Aspat (Çıfıt) Kalesi yükselir. Mausolos çağında antik Termera şehri burada kurulmuştur. Koy uzun süre korsanların sığınağı olmuştur. Kale de gözetleme kulesi olarak yapılmıştır. Kıyıda görülen eski taş yapının Giritli bir Arap ağa tarafından yaptırıldığı söylenir.

- Karaincir; İnce kumlu 500 metrelik sahili, iki tarafı tepeyle çevrili olduğundan poyraza kapalı sakin denizi ile son yıllarda gelişmekte olan turizm merkezidir. Plajı turistler tarafından çok rağbet görmektedir.

- Akyarlar (Kefeluka); Bodrum merkeze 22 km. uzaklıktaki Akyarlar koyu, Akyarlar burnu ile onun 1 mil doğusundaki Koca Burun arasında uzanır. Dilim dilim beyaz kayalıklardan oluşan Akyarlar burnu yarımadanın güney ucudur. Kos adasına en yakın yerdir. Aradaki mesafe 3 mildir. Koyun doğu sahilinde kurulmuş Akyarlar eskiden bir balıkçı ve süngerci köyüydü. Şimdi gelişkin turizm merkezlerinden oldu. Sahile inildiğinde balıkçı barınağı sağda, restoranlar orta bölümde, ay şeklindeki kumsalı da solda kalır. Rüzgâr sörfü ustalarının gözde yerlerindendir. Çevredeki tepelerden türbülans yapan rüzgârlar denize şiddetini artırarak iner ve çoğu zaman karadan denize doğru eser. Sahili kalabalık bulanlar biraz ötedeki Kemer Köyünü tercih ederler. Kemer’deki Hüseyin Burnu Feneri 1931 yılında Fransızlar tarafından yapılmıştır. Fenerin alt kısmında ‘Kum Hamamı’ diye bilinen kumsal ve plaj yeri vardır.

- Turgutreis; Bodrum merkezinden sonra en büyük yerleşim Turgutreis’tir. Adını büyük denizci Turgut Reis’ten alan yerde kaptanın bir heykeli de

50 bulunmaktadır. Turgutreis, önündeki küçük Çatal Adası, sörf için elverişli rüzgârları, serinliği ve her nitelikte oteli ile Bodrum’la rekabet içindedir. Sporat takımadalarını oluşturan irili ufaklı ondört ada Turgut Reis karşısında sıralanır. Kos(İstanköy) ve Kalynos gibi Yunan adaları da bunların hemen yanında yer alır. Turgut Reis kıyı bandı 3 yıldır yapılan düzenlemelerle daha düzenli hale gelip yat limanına da kavuşmuştur. Bu sahiller sörf yapmak isteyen turistler için idealdir.

- Gümüşlük; Antik Çağdaki Myndos kentinin üzerine kurulmuş Gümüşlük yarımadanın en sevimli yerlerinden biridir. Küçük köy özelliğini korumaktadır. Balık pişirmekte ve ahtapot salatası yapmakta üzerlerine olmayan balıkçı lokantaları, koyun ilerisinde paçaları sıvayıp denizden yürüyerek gidilebilen tavşanların dolaştığı Tavşan Adası (Asar) ile her şey sevimlidir. Bodrum’dan gelirken sahile inmeden Peksimet boğazını geçip yel değirmenlerinin bulunduğu tepeyi geçince Gümüşlük yukarıdan seyredilebilir. Dönmez Burnu’nun içine kadar sokulmuş iç liman bir göl gibidir. En sert havalarda bile durgun olan koy, mavi yolculuk teknelerinin çok sık uğradığı yerlerden biridir. Gümüşlük kıyılarının her bölgesinde, sahilden ya da açıktan, kumsaldan ya da kayalardan denize girilebilir. Her yer temizdir. Mavi Bayrak almıştır. Açıktaki Sporat takımadaları farklılık arayanlar için eşsiz seçenekler sunmaktadır.

- Yalıkavak; Merkeze 18 km. uzaklıktaki Yalıkavak Bodrum’un simgelerinden yel değirmenlerinin en çok görüldüğü yöredir. En cok rüzgar alan yöre de burasıdır. Çevredeki Tilkicik, Paşa, Ağaçbaşı koyları güzeldir, geniş kumsallı plajları vardır. Sabah erken saatlerde denize girmek ve yürüyüş yapmak için Arka Küdür Koyu son derece keyif verici bir alternatif olmaktadır. Köy terkedilmiş görüntüsü veren eski taş evlerden oluşmaktadır ve çok güzel bir panoramaya sahiptir.

- Gündoğan (Farilya); Bodrum merkezine 25 km uzaklıktaki Gündoğan, tarihi beldesi ve sahili ile son yılların gözde tatil merkezlerinden biridir. Gündoğan sahili boydan boya kumsal, pırıl pırıl deniziyle, yeşilliklerle bezeli bir balıkçı yerleşimidir. Balıkçıların ve yatların demirlediği balıkçı barınağı sahile renk katar. Beldenin biraz yukarılarında ilginç kaya şekillerinin de izlenebildiği kayalık-volkanik alanda kaya mezarları gizlenmiştir. Tekneyle 15 dakika uzaklıktaki Apostol adasına gidilebilir.

51 Adanın yeşil dokusu, çepeçevre saran ilginç görünümlü kayalıkları, 30-35 dakikalık yürüyüşle ulaşılan tepede büyük ölçüde ayakta kalmış üç nefli Bizans kilisesi, kilise duvarlarında freskler, sarnıç ve rahiplerin kullandığı yapıların kalıntıları ada gezisine keyif katmaktadır. Sarkıt ve dikitleriyle ilgi çeken Peynir Çiçeği Mağarası da yat turizmi ile gelenlerin uğrak yeridir.

- Türkbükü; Türkbükü mandalin bahçeleri arasında beyaz badanalı şirin evleri ile yakın zamana kadar karadan ulaşımı olmayan, ancak denizden gidilebilen bir yerdi. Bu nedenle en bakir yerlerden biri olarak kalmıştır. Tarihte Türkbükü, Likyalılar tarafından liman olarak kullanılmış Güllük körfezine deniz ulaşımı buradan yürütülmüştür. Bodrum’a 20 km uzaklıktaki Türkbükü, Bodrum kalabalığından ve gürültüsünden uzak bir tatil ya da bir gün geçirmek isteyenlerin kaçış yeridir. Sahil yolu yazın trafiğe kapalıdır. Bütün gün denize girmek ve güneşlenmek amacıyla kullanılan restoran ve otellerin denize uzanmış tahta iskeleleri akşam alacakaranlıkla birlikte lokantaya veya bara dönüşmekte masa ve sandalyeler dizilip iskelelerde, mumlar, kumsaldaki dev varillerde ateşler yakılmaktadır. Bu manzara karşısında turistler buradan ayrılmakta zorlanmaktadırlar. Güllük körfezinin güney kıyısında ve Mesire Burnu ile Saplı- burun arasındaki geniş limanda kalan Türkbükü açıklarında Badem adası bulunur. Türkbükü sırtlarında gezintiye çıkanlar tarihi Masanda kenti kalıntılarıyla karşılaşırlar. Taş, tuğla yığınlarıyla çevrili yıkıntılar arasında iki kule, ev kalıntıları, sarnıçlar, mezarlar ve taşlık saha dikkati çeker. Mübadele öncesinde bölgede Rumlar yaşıyordu. Yaz boyunca Türkbükü’ndeki iskelelerden çevreye turistlerin katıldığı tekne turları yapılır. Yatları ile gelen turistler de bu gezilere katılmakta ve ya yatları ile bu bölgede dolaşmaktadırlar. Sabah 10-11 arası çıkılıp, akşam üzeri 17-18 gibi dönülmektedir. Yarımadanın kuzeyindeki sakin koylar tercih edilip. İkiz Adalar’a, Kızıl, Hattatlar koylarına, Derin limana, Apostol ve Tavşan Adasına, Gündoğan ve Dikilitaş’a uğranır.

- Göltürkbükü (Karyanda); Yeni Karyanda antik kenti kalıntılarının üzerinde kurulmuş Göltürkbükü. Eski adı Gölköy’dür. Küçük gölü, bükü ve şirin yerleşimi bir araya gelmiş ve Göltürkbükü denmiştir. Denizi de göl gibidir Göltürkbükü’nün uzun sahili, yemyeşil doğası buraya gelen turistleri şaşkınlığa uğratır.

52

- Ilıca Bükü-Cennetkoyu; Göltürkbükü ile Torba arasında, Ilıca Bükü uzanır. Çomça ile Gök burun arasındaki koy, bir zamanlar çevresi koca çam ormanları ile kaplı, denizi pırıl pırıl çok güzel bir koy olduğundan Cennet Koyu olarak adlandırılan bu yer önce yangın, sonra da balık çiftlikleri nedeniyle eski güzelliğini yitirmiştir. Denizden gelen tekne ve yatlar yine de sever bu koyu ve yüzme molası verirler. Torba’ya doğru bir başka koy da, Demir Liman olarak bilinir. Rüzgâra kapalı korunaklı ve ıssız bir koydur. Sahilinde palmiyeler içinde bir ev ve iskelesi vardır.

- Torba; Yarımadanın merkeze en yakın koylarından biridir 6 km uzaklıkta çamların sahile kadar sokulduğu bir yerdir. 3 yıl önceki yangın büyük zarar vermiş olsa da yeşilin hakimiyeti sürmektedir. Bodrum Yarımadası’nın kuzey yönü daha çok nemli rüzgar aldığından daha yeşildir, güney yönü ise daha kurak olduğundan makiler ağırlıktadır. Torba, sakin ve sevimli bir yerleşimdir. Tarihten bugüne ulaşan tek kalıntı 4-5. yüzyıla tarihlenen bir manastırdır. Koy kapalı olduğu için, rüzgârın en sert estiği günlerde bile deniz de dalga olmamaktadır. Feribot iskelesinin bitiminden başlayıp Yat limanında sonlanan sahil denize rahatlıkla girmeye olanak sağlamaktadır.

- Bargilya- Tuzla; Bodrum’a üzerinden gelirken anayoldan ayrılınca Bargilya köyü yer alır. Bargilya Güllük körfezinin kıyısında, Varvil koyuna uzanan yarımadanın ucunda, binlerce yıllık uygarlığın mirası antik kalıntılarla iç içe şirin Güllükten tekneyle gelinebilen bir balıkçı köyüdür. Tuzla kuş cenneti de Bargilya yakınlarındadır. Sulak alanın gözdesi flamingolardır.

- Güvercinlik; Bodrum’a doğru ilk yerleşim Güvercinliktir. Göl gibi denizi vardır. Çevresi ağaçlarla kaplı ve kumsalı yakındaki balık çiftliklerinin yarattığı kirliliğe rağmen hala pırıl pırıldır.

- İçmeler; Yatçıların "Binbir Direk Vadisi" adını taktıkları yat çekek yerine içmeler denmiştir.. Özellikle sezon dışında karaya çekilmiş veya demirlemiş yatların yelken direkleri bu adın yakıştırılmasının nedenidir. Bodrum’a özgü gulet ve tirhandililer de buradaki tersanelerde yapılmaktadır.

53 - Yalıçiftlik; Kızılağaç yolunu izleyerek ulaşılabilen Yalıçiftlik, Gökova körfezi’nin girişindedir ve Bodrum’un en güzel denizi bu bölgedeki küçük koylardadır. Günübirlik tekneler ve yatlar bu güzel koylarda kendilerine özel girintiler bulurlar. Koylara inen yamaçlarda çok sayıda yürüyüş parkuru vardır.

- Karaada; Bodrum’un karşısında ve dört mil uzaklıktaki Karaada günübirlik ya da gecelemeli tekne gezilerinin uğrak yeridir. Adı Kara olmasına rağmen tepeleri çam ormanı ile kaplı yeşil bir adadır. Ada’nın Bodrum’a bakan tarafındaki mağara, gezi teknelerinin ve yatların uğrak yeridir. Mağarada bulunan çamurun cilt hastalıklarına iyi geldiği kabul edilmektedir. Yat turizmi ile gelen turistler ve diğerleri yüzlerine ve vücutlarına çamur maskesi yaparlar, genellikle mağara içinde kaynayan termal suya girip ardından dışarıda denizin mavi sularına dalarlar. Adanın arka yüzünde birbirinden güzel koy ve plajlar yer alır. En güzeli ve büyüğü Poyraz limanıdır. Dibi kum olan denizi akvaryum gibidir. Poyraz limanını 1 mil doğusunda Yassı adanın kuzeyinde Adalı koy, Tavşan burnunun 1 mil doğusunda da Çemperci koyu uzanır. Her ikisi de teknelerin uğradığı idibi kum, pırıl pırıl koylardır.

- Orak Adası; Kargıcık bükünün karşısında uzanan, Gökova turuna çıkan teknelerin konaklamadan geçmediği Orak Adasının sahilleri girintili çıkıntılı, alçak tepeleri zeytinliktir. yerleşim yoktur. Kuzey ve doğusunda bağlanacak, korunaklı, akvaryum gibi koyları vardır.

2.3.4. Koylar

Bodrum’dan Gökova körfezine doğru uzanan koylar da turistlerin ilgi gösterdikleri yerlerdir. Doğal çekicilikleri açısından önemlidirler. Bu bölüm içerisinde bu kısımlara da göz atmak gerekir;

Mazı; Mazı billur gibi tertemiz bir denizi, henüz imara açılmamış, yemyeşil doğası, anıt ağaçları ve anıt kayaları ile Bodrum’un yanıbaşında bakir bir köydür. Bodrum’a bu kadar yakın olup da nasıl diğer koyların aksine bakir kalmıştır çünkü yolu

54 25 yıldır asfaltlanamamıştır. Turizme yeni açılan Mazı köyü; İnceyalı sahilinde güneşlenmek, Ege’nin berrak sularında dinlenmek ve deniz ürünleriyle beslenmek isteyenler için tam anlamıyla bir cennettir. Gökova sahilinde yer alan Mazı köyü, geçmişte denizden gelebilecek korsan saldırılarına karşı kıyıdan daha yukarda ve denizden görülmeyecek şekilde gizlenerek kurulmuştur. Köy halkının birinci derecede geçim kaynağı halıcılık olduğundan, birbirinden güzel renklerde dokunmuş yat turizmi ile gelenlerin almadan gitmediği Milas halıları burada dokunmaktadır. Dalma merakı olan turistler kayaların ilginç yapısını berrak sularda seyredebilirler. Mazı sahili yazın en sıcak aylarında bile kalabalık olmamaktadır. Uzun kumsal ve kayalıklar hem güneşlenmeye hem de balık tutmaya çok uygundur.

Karayoluyla ulaşılabilecek ilk koy Feslikandır. Yalıkoyu, Akarca, Çatal, Çamlık ve Şeytan deresi koyu sonrasında ise tarihi harabelerin bulunduğu Kisebükü ören yerine gelinmektedir. Hamam, sarnıç, kilise gibi kalıntıların bulunduğu koy, mavi yolculuğa çıkan teknelerin vazgeçilmez duraklarından biri. Civarda bulunan koyların birkaçında dipten soğuk kaynak suları kaynamaktadır. Turistler pırıl pırıl parlayan kumsallarda zakkum çiçeklerinin gölgesinde denize girmenin zevkini tadarlar. Mazı da akşamdan balıkların geçiş yollarına bırakılan ağları sabahın erken saatlerinde toplanır. Avlanan balıklar arasında, başta akvaryum balığı güzelliğinde iskaroz olmak üzere sokan, akya, mercan, lagos, barbunya, karabida ve ahtapot bulunur.

Mazı’ya bağlı bir başka sahil de Hurma Sahilidir. Hurma Sahili yıl boyunca nemsiz havası, narenciye, zeytin, çam ağaçları ile kaplı doğası ve tertemiz deniziyle sakin ve huzurlu tatil arayan turistlerin mekânıdır. Malta şövalyelerinin içini oyarak altın dolu küplerini sakladıkları "Gözyaşı Kayası"na çıkan turistler Hurma Sahilinin genel manzarasını görülebilmektedir. Bir başka kaya yapısı da koyun girişinde bulunan "Kayık Kayalar"dır. Uzaktan Viking Kanyonunu andırdığı için bu ismi olan adacığın karşısında ise yürüyüş yapıp hiçbir ücret ödemeden tertemiz bir denize girebilecek kumlu plaj vardır. Hurma sahilinin solunda Ilgın, Sedef, Kargılı koylarının bir özelliği de dipten karışan soğuk ve tatlı sulara sahip olmasıdır. Doğal SİT alanı olan bölgede yürüyüş için uygun patika yollar vardır. Hurma Sahilinden teknelerle Ilgın, Sedef, Kargılı, Çökertme, Kisebükü koylarına geziler yapılır. Bu adacığın özelliği; su üzerinde

55 sadece çok az kayalığın görülmesi ve çevresinde bol miktarda çeşitli yüzyıllara tarihlendirilebilen amphora parçalarının bulunmasıdır. Ada’nın kara tarafı 8-10m. Bodrum ve Kargı tarafı 20-22m.ve Gökova tarafı da 32-34 m. derinliktedir.

2.3.5. Dalış Noktaları

Pırıl pırıl suyu yaklaşık 20 mt. Görüş alanı ve rengârenk taşlarla süslü deniz tabanı ile Bodrum, su altı fotoğrafçıları ve denizaltında keşifler yapmayı seven yat turizmine katılan turistler için vazgeçilmez bir bölgedir. Mağaraları, süngerleri, ahtapotları, yüzlerce farklı deniz canlısıyla zengin bir denizaltı yaşamı sunan Bodrum’daki dalış noktaları doğal çekiciliklerden biridir. Bodrum çevresindeki önemli dalış noktalarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;

- Büyük Bango; Bölgenin sembol dalış noktalarından biridir. Bodrum’a 20 dakikalık tekne mesafesinde ve tepesi 4 m olan bir sığlıktır. Bodrum Günbet ve İstanköy taraflarında kademeli olarak, Karada tarafı duvar şeklinde derinleşmekte ve sığlık çevresi 28-32 m. derinliktedir. Sığlık üzerinde ve eteklerde az da olsa amphora parçaları görülebilir. Dalış sırasında kesin olarak akya, orfoz, lahoz, sinağrit, müren, ahtapot ile karagöz ve sarpa sürüleri görülmektedir.

- Küçük Bango; Büyük Bango’nun 200 m. kadar Bodrum Yönündedir. Tepesi 5-6m. dört tarafı da 7-8 metrelerden itibaren dik olarak derinleşmekte ve taban 28-30m. Olan bir sığlıktır. Büyük bango’da görülen tüm canlılar burada da görülebilir. Bodrumlu dalış okullarının çok rağbet ettiği bu iki bango; Akdeniz’de ne kadar çeşitli ve çok balık olduğunun göstergesidir. Yakınından geçildiğinde tepeleri görülebilir.

- Kargı Adası; Bodrum’a takriben 1.5 saatlik, Akyarlar burnuna da 500m. Mesafededir. Bodrum bölgesinde Kos Adası’na en yakın nokta (3,5 deniz mili) bu adadır. Adanın tepesinde Deniz Feneri vardır. Dalış noktası adanın körfeze bakan yüzüdür, diğer taraflar dalışa uygun değildir. Bodrum yöresinin en güzel dalış noktalarından birisidir. Kos adası yönümde 5 m. İle 25 m. Arsında bol miktarda

56 amphora kırıklarına rastlanır. Dalış noktasında kıyıya dikitler yani dipten yüzeye doğru uzanan kaya tepecikleri ile kıyıya 50m. Sığlık kısım ilgi çekicidir. Ada’nın kıyı tarafı 20- 22m. sığlık 36m.ye kadar kayalık olarak derinleşmektedir. Müren, bol miktarda orfoz, lahoz, sinarit, bilhassa barakuda sürüsü kesinlikle her dalışta görülebilir.

- Köçek Adası; Kargı Adası’ndan Bodrum tarafında bir deniz mili mesafede, çok küçük bir kayalık adadır. Akyarlar, Karaincir koyu ve Aspat Tepesi’ne bir mil uzaklıktadır. Devir çapası kayalara kaynamış durumdadır. Barakuda sürüsü ve gümüş renkli karagöz balıklarının en fazla olduğu bu dalış noktasında Kargı Adası’nda görülen balıklardan başka triton ve pina gibi kabuklu canlılara rastlayabilirsiniz.

- Karaada-Kaçakçı Koyu: Karaada’nın arka yüzünde küçük bir koydur. Dalış kulüpleri genelde eğitim amaçlı dalışlarında burayı tercih ederler. Koyun dışındaki iki buruna da dalış yapmak mümkündür. Bu koyun en önemli özelliği; koy içerisinde suyun bir metre altında ada içerisine doğru 40-50m.giden bir mağara’ya sahip olmasıdır. Mağara’nın ağzında içteki geniş alana kadar olan mesafenin dar olması nedeniyle kesinlikle bir dalış eğitmeni eşliğinde uzanan dalgıçların girmesi tavsiye olunur. Mağara’nın içindeki geniş alanda, tavandaki sarkıtlar olağanüstü görünüm arz ederler. Ayrıca buradaki su sıcaklığı dış taraftaki deniz suyuna göre minimum 5 derece daha sıcaktır.

- Karaada-Delikli Mağara: Karaada’nın Kos Adası yönünde ve orta noktalarındadır. Özelliği iki adet sualtı mağarasına sahip olmasıdır. Derinlik, mağaraların bulunduğu alanda, kayalık 20-25m.lerde diğer tarafta küçük koya doğru 40- 45m.lere kadar iner. Birinci mağara 15m.derinlikte, ancak girişi çok dar olduğu için içeri girilmesini tavsiye edilmemektedir. İkinci mağara ise diğerine 20-30m.mesafede, girişi çok rahat ve içi oldukça geniştir.12-14m. Derinlikte olan bu mağara içindeki kovuklara bakıldığında iskorpit, karavida ve istakoz görme olasılığı fazladır. Mağaranın tavanında bir metre kadar çapında bir delik vardır ve bu delikten çok rahat 6-7m.lere çıkılabilir. Mağaranın içinden çıktıktan sonra, üst tarafta her yerden kabarcık çıkar. Mağaranın ön tarafında 25m.lerde yosun (kaya-erişte) başlangıcında genelde iki adet çok büyük orfoz balığına rastlamak olasıdır.

57

- Karaada-Aksona Burnu: İlk defa Bodrum’lu bir süngerci tarafından gösterildiği için bu adla anılmaktadır. Karaada’nın Gökova tarafında yani güney yönündedir. Kıyıdan itibaren üç metreden başlayıp, önce 20 m.lere sonra kayalık sırt olarak 40- 45m.lere inmektedir. Bol miktarda arkeolojik bulguya sahip olması ile birlikte; ahtapot, orfoz, lahoz, sinarit, barakuda, müren, vatoz ve karavida görülebilecek canlı türlerindendir. Sezonun bazı aylarında burna doğru bazen zayıf bazen de kuvvetli yüzey akıntısına sahiptir.

- Yassıkaya Adası: Karaada’nın güney ucunda, Aksona Burnu’na 300-400 m mesafededir. Karaada tarafı ve kuzey tarafı sığ ve yosun olduğu için dalışa uygun değildir. Adanın güneydoğu tarafı setler halinde kayalık olarak, güney tarafa doğru ise kayalık sırt olarak derinleşmektedir. Bu noktada ıstakoz, müren, ahtapot, orfoz, lahoz, sinarit ile barakuda, karagöz ve melanur sürüleri hemen hemen her dalışta görülebilir. Ayrıca bazı dalışlarda minimum 3m.çapında bir vatoz görme olasılığı vardır. Yılın bazı aylarında yüzeyden ve dipten yönünde kuvvetli akıntı dalgıçların dikkat etmelerini gerektirir.

- Orak Ada-Burun: Bodrum’a bir buçuk saatlik mesafede ve Gökova Körfezi içerisindeki bu nokta, günübirlik gidilebilen en uzak dalış noktalarından birisidir. Bu nokta duvar dalışı sevenler için hayal edilemeyecek kadar güzel sualtı topoğrafik yapısına sahiptir. Dalış noktasındaki burnun hemen iç tarafındaki küçük koyda demirlenir ve burundan iki yöne doğru dalış yapılabilir. Burnun Gökova yönüne doğru yapılan dalış heyecan vericidir. Bu yönde,32-34m.lerdeki mağara’nın içi mor süngerlerle kaplıdır. Burundan itibaren önce 25m.lere sonra da 65-70m.lere inen ve çok enteresan sualtı duvarına sahip bu noktada dalmak turist dalgıcın hayalidir. Sualtında çok fazla balık görme olasılığı olmamasına karşın, ıstakoz, orfoz, lahoz, müren ve 2.5-3m. Çapındaki vatoz’u görme olasıdır.

- Peynir Çiçeği Mağarası; Bodrum Gündoğan’da turistlerin mutlaka görmek istedikleri damlataş mağarası vardır. Yöre halkı tarafından mağaranın bulunduğu

58 bölgede yetişen bir çiçeğin adının verildiği mağara 6000 yıl önce yerleşim birimi olarak kullanılmış bir doğa harikasıdır.

Bodrum’da balık avlamak isteyen turistler Ek. 5 deki amatör balıkçılıkla ilgili hükümlere uymak zorundadırlar.

2.3.6. Şifalı Sular ve Kaplıcalar

Tarihin çok eski dönemlerinden beri birçok hastalığın tedavisinde önemli kabul edilen şifalı sular, 19 yy. da biyofizik, biyokimya ve tıpta edinilen bilgiler ışığında daha da önem kazanıp insan sağlığı üzerinde ne kadar etkili olduğu kabul edilen bir unsur olmuştur. 20 yy. da ise şifalı suların ekonomik kalkınmaya katkıda bulunacağı anlaşılmış ve sağlık turizmine yönelik çalışmalar hızlanmıştır.

Şifalı su kaynaklarının sayısı Türkiye de 2000 dir. Oysa bu sayı Fransa’da 120 Almanya’da ise 270’dir.20 Yurdumuza gelen turistlerin büyük ilgi gösterdikleri bu şifalı su kaynaklarına ancak yakın zamanda özel sektör el atmış ve modern termal merkezleri kurma çabasına girmiştir. Bodrum bölgesindeki turizm hareketliliği içerisinde kaplıca, içme ve çamur banyolarından oluşan şifalı sular önemli bir yer tutar; Yalıkavak ve Aspat yörelerinin doğal su kaynakları ile Bağla Koyu İçme Suyu, yerli yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Kaynakların civarının piknik alanı olarak düzenlenmiş olması buraya olan ziyaretlerin artmasında önemli rol oynar. Bardakçı Koyu’nda bulunan Salmakis Doğal Kaynak Suyu çok eski dönemlerden beri kaliteli bir su olarak tanınmaktadır. Bodrum’un doğusunda yer alan Tavşan Burnu yakınındaki Tavşanburnu Kaplıca ve İçmeleri deniz kıyısında şifalı bir su kaynağıdır. Suyu tuzlu soğuk maden suları kapsamındadır. Banyo ve içme tedavisi olarak solunum yolları, kalp damar rahatsızlıkları, romatizma hastalıkları, mide-bağırsak, karaciğer ve safra kesesi rahatsızlıklarında önerilmektedir.

20 Yılmaz Tekin, Şifalı Sular Rehberi, Ümit Yayıncılık, Ankara, 2004, s.28

59 Bodrum’un en ünlü şifa kaynağı Karada Güzellik Ilıcası’dır. Karada da yer alan ılıca deniz kıyısındadır ve büyük bir mağaranın içindeki kayalardan kaynayıp sahilde bir havuz oluşturur ve denize dökülür. Suyun sıcaklığı 33 derecedir. Sodyum klorürlü, az miktarda florürlü ve bromürlü olan su romatizma, mafsal ağrıları, nefrit, kırıklar ve kronik jinekolojik rahatsızlıklar için önerilmektedir.21 Daha önce dalış noktalarında bahsettiğimiz gibi burada bulunan çamur cildi güzelleştirdiği gerekçesiyle yabancı turistlerin çok fazla ilgisini çekmektedir.

2.4. JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLER

Kıyı kesimi oldukça girintili ve çıkıntılı olan Bodrum Yarımadası Ege Bölgesinin Ege Bölümü Menteşe yöresinde, Güllük ve Gökova körfezleri arasında yer alıp lokasyon haritasında da görebildiğimiz gibi Ege Denizine Doğu- Batı doğrultusunda uzanır. Yat turizminin gelişiminde büyük rol oynayan fazla sayıda ada, yarımada, koy ve doğal limanlar Kuzey-batı ve Güney kıyılarına paralel olarak yer alır. Bu morfolojinin oluşumuna yalnızca dağların denize doğru dikey uzaması, deniz sularının yakın jeolojik devirlerdeki tektonik hareketlerle karayı kaplaması olarak açıklamak yeterli değildir. Miyosen-Pleistosen Volkanizması, akarsu aşınım ve birikim şekilleri, jeolojik devirler boyunca oluşmuş tabaka özellikleri ve tektonizmanın da içinde bulunduğu çeşitli faktörleri hesaba katmak gerekir.

Bodrum Yarımadası’nın doğu kesimi Güneybatı Toros napalarının Batı uzantısı durumundadır. Bu bölge Bodrum ilçesini de kapsamaktadır. Dağlık tepilik alanın yükseltisi yarımadanın doğusuna doğru artar. Batı uzantıda ise post tektonik (Pliosen-Kuaterner) hareketlerin etkisi görülmektedir.22

Bodrum Yarımadası’nda Paleozoik şist serisi Mezozoik kalkerlerin temelinde bulunmaktadır. Yarımada üzerinde Orta Trias’a ait masif dolomitler ve kalkerler kalın

21 Vedat Sağlam, Şifalı Sular ve Kaplıcalar, Kahraman Yayınları, İstanbul, 1996, s.455-460 22 İsmail Yalçınlar, Ege Kıyı Kuşağındaki Krater ve Kalderalar , İstanbul, 1993, s.17-29

60 şeritler halinde görülür. Bodrum’un kuzeyindeki Torba Limanından itibaren Trias kalkerleri ve dolomitlerden oluşan bir antiklinikal bölümümüzün doğusuna kadar devam etmektedir.23 Yarımada üzerindeki tersiyer formasyonlar Eosen’e aittir. Bu formasyonlar yarımadanın büyük bir kesiminde dağlık, tepelik alan olarak uzanmaktadır. Bu alanlardan platolara, sonra kıyılara doğru geçilir. Akarsular dağlık-tepelik alanlardan kaynaklarını alıp platoları geçer ve denize ulaşırlar.

Akarsuların ağzında yer yer küçük kıyı ovaları oluşmuştur. Gölköy, Turgutreis ve Yalıkavak kıyı ovaları bunlardandır. Akarsular dağlık kesimlerde dağlık-tepelik alanları ve platoları derin vadilerle yarmışlardır. Dağlık tepelik alanın kıyı kesimine kadar devam ettiği yerler daha çok yarımadanın kıyı şeridi boyunca görülür fakat akarsu ağızları ve kıyı ovaları bu özelliği bozar.

Kuzeyde Güllük ve Güneyde Gökova körfezleri arasında uzanan kıyılar oldukça girintili çıkıntılıdır. Yarımadanın baş kısmında kıyılar pek ince ve adeta oya gibi işlenmiş olup küçük koylar, burunlar, küçük yarımadalar ve adalarla süslüdür. Bölgedeki Gümbet, Ağaçlı, Bağla, Karaincir, Akçabük, Gümüşlük, Yalıkavak, Türkbükü, Torba ve Güvercinlik koyları ile koyların gerisinde uzanan geniş plaj sahaları yat turizmi faaliyetleri için turistlerin öncelikli tercih ettikleri yerlerdir.

Yarımadanın kıyılarının açıklarında Karaada, Yassıada, Çatalada, Oraklar, Kiremit, , Kargı ve Salih gibi adaların varlığı da yat turizminin gelişmesine katkıda bulunmuştur.

Gokova körfezinin Bodrum şehrininin doğusunda kalan kuzey kıyıları Bodrum’un Batı kıyılarından farklı jeomorfolojik özellikler gösterir. Bu kısımda dalgaların işlemesiyle meydana gelmiş büyük şekiller yoktur. Gelişmiş abrazyon platformları görülmez, küçük dalga oyukları da azdır, zira körfez içinde dalgalar fazla etkili değildir ve litolojik yapı aşınmaya dayanıklıdır.24 Bu kıyılarda ada sayısı da azdır. Zengin Bitki

23 “1/500.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası”, MTA. Denizli Paftası, s.13 24 I.Kayan,”Gökova ve Çevresinde Fiziki Coğrafya Araştırmaları”, Ankara Üniv.Dil ve Tarih Coğrafya Fak; Coğrafya Araştırmaları Dergisi, sayı 3-4 Ankara,1971 s.307-308

61 örtüsüyle kaplı yüksek kıyıların önündeki sığ kesimler ve kayalıkların pek olmayışı yat turizminin bu kıyılarda gelişmesinde büyük rol oynamıştır.

Sonuç olarak; Bodrum kıyılarının jeomorfolojik özellikleri, koy ve körfezlerin varlığı yat turizminin gelişmesinde rol oynamıştır. Tez konumuz Bodrum Yat Limanı kıyılarında küçük koylar, ria ve limana benzeyen kıyı şekilleri bulunmaktadır. Kökenleri tektonik akarsu şekillendirmesi ve karstik olaylarla ilgili karışık yapılı havzalar, içlerindeki tepeker ve akarsu şebekesi ile birlikte deniz istilasına uğrayarak tepeler ada ve adacıklar halini almışlar, aradaki dar vadiler boğazlara, akarsuların ağızları da koylara dönüşmüştür.

62 2.5. BEŞERİ FAKTÖRLER

Bölgemizde yat turizminin gelişmesinde etkili olan faktörleri bir bütün olarak ele almamız gerekir. Yat turizmi fiziki faktörlerin etkisi altında geliştiği gibi beşeri faktörlerinde bu gelişmede büyük rol oynadığını belirtmek gerekir. Bodrum Yarımadası’nda yat turizminin gelişmesinde öncelikli olarak fiziki bir unsur olan kıyı şekilleri yer alır ancak bölgenin tarihi geçmişi, ören yerleri, ulaşım gibi beşeri faktörleri fiziki şartların uygunluğu ile birleştiğinde turizm faaliyetlerinin gelişmesinde etkili olmaktadır. Bodrum ve civarı çok eski dönemlerden beri fiziki açıdan yat turizmi potansiyeline sahip olmasına karşın bölgenin yat turizmi açısından değer kazanması açılan yat limanları, konaklama tesisleri, ören yerleri ve artan ulaşım imkânları ile günümüzdeki konumuna ulaşmıştır.

Bu açıdan Bodrum bölgesinde yat turizminin gelişmesinde katkısı olan beşeri faktörleri yakından incelemek gerekmektedir.

2.5.1. Tarihi Çekicilikler

Mitolojik adı Halikarnassos olarak bilinen Bodrum'un M.Ö. XI. Yüzyılda Karyalılar tarafından kurulduğu sanılmaktadır. Heredot, Halikarnassos'un M.Ö. VII. Yüzyılda Dorlar'ın kurduğu 6 kenti içeren Heksapolis birliği içinde olduğunu söyler.25 Apollon onuruna düzenlenen bir yarışmayı kazanan bir Halikarnas soylusunun kazandığı ödülü tapınağa bırakmayı kabul etmemesi üzerine Halikarnassos birlikten çıkarılmıştır. M.Ö. 550'de Lidya kralı Kraissos'un kente egemen olduğu bilinmektedir. M.Ö. 546'da Lidya devleti tarihten silinince, Karyalılar Pers egemenliğine girdiler. Mausolos (M.Ö. 377-351) zamanında Mylasa (bu günkü Milas) olan başkent

25 Freely John, Türkiye Uygarlıklar Rehberi 3, Yapı Kredi Yayınları, 3.baskı 2004 s.187

63 Halikarnassos'a taşınmıştır.26 Kentte Karya satrabı Mausolos'un sarayı ve dünyanın yedi harikasından biri olan Maussoloion bulunmaktaydı.

Maussoloion Mausolos döneminde bitirilememiş, kız kardeşi ve karısı olan Artemis tarafından yapımına devam edilmiş ancak yine tamamlanamamış27 ve mimarları tarafından daha sonra kendi imkânları ile bitirilebilmiş bir yapıttır. Mousolos'a mezar olarak yapılan yapı ve Mausolos'un sarayı ne yazık ki günümüze kadar gelememiştir. Büyük bir depremle yerle bir olan eserin taşları, daha sonra Aziz John Şovalyeleri tarafından Bodrum Kalesi'nin yapımında kullanılmıştır. Makedonların istilasına uğrayan bölgede diğer Karya kentlerinin gösteremediği direnişi başaran Mausolos kenti ayakta tutmayı başarmıştır. M.Ö. 192'de Roma'nın uydusu haline gelen kent, M.Ö. 189'da Rodos denizcilerinin, M.Ö. 88'de kısa bir süre Pantos kralı Mithridates'in egemenliğine girmiştir. Roma dönemine gelindiğinde Halikarnassos'un Asia Eyaleti içinde yer aldığı bilinmektedir.

Kent XII yüzyılın ikinci yarısında Anadolu Menteşe Beyliğinin eline geçmiştir.28 XIV. Yüzyılda Rodos'un Aziz Sean John Sovalyeleri tarafından yönetilmiştir. Kent 1452'de Türk Sultanı Kanuni Sultan Süleyman tarafından Osmanlı Topraklarına katılarak o tarihten sonra Osmanlı Donanmasına gemi tersanelerinin yanı sıra doğal bir liman olması özelliğiyle Osmanlı topraklarında önemli bir yeri olan Bodrum, Cumhuriyetten sonra uzun süre bir sürgün yeri ve önemsiz küçük bir kasaba olarak kalmıştır. 1970'li yıllardan sonra gelişme göstermeye başlayan Bodrum turizmde öncelikli bölgeler arasına girdikten sonra önem kazanmıştır. Sakin bir kasaba arayan, doğayla baş başa olmayı özleyen bir çok turistin akınına uğrayan Bodrum bugün Türkiye'nin en önemli turizm ve eğlence merkezlerindendir.

Bodrum'un bugün Karya'nın parlak devirlerindeki üne sahip olduğunu rahatça söyleyebiliriz. Eski Kent bütünüyle yerleşimin altında kaldığı için fazla bir şey ortaya

26 A.e., s.186 27 A.e., s.187 28 A.e., s.188

64 çıkarılmamıştır. Bodrum karayolunun yanındaki tepede bulunan ve restore edilen tiyatro da Mausollos döneminde yapılmıştır. Kent surlarının bir kısmı Gümbet yolundaki Myndos kapısında görülebilmektedir. Kentin simgesi sayılan Kale’nin gördüğümüz sonuncusu, Saint Jean Şovalyeleri tarafından Sultan Çelebi Mehmet’in izniyle yapılmıştır. 1402’de yapımına başlanan kaleye zamanla eklemeler yapılmıştır. Bir depremle yıkılan Mausolleion’un kalıntıları kalede yapı taşı olarak kullanılmışlardı. Kalenin kuleleri, yapılışlarına göre Fransız, İtalyan, Alman, İspanyol ve İngiliz kulesi olarak adlandırılırlar. Kale bugün müze olarak düzenlenmiştir. Ülkemizin ilk ve tek sualtı müzesi buradadır.

- Antik Tiyatro; Bugünkü Bodrum’un kuzeyinde, Göktepe’nin güney yamacına yaslanmış durumdadır. Kral Mausollous döneminde yapımı tanımlanan tiyatro üç bölümden oluşmaktadır. Sahne (Skene), Orkestra (Yarım yuvarlak) ve Oturma Alan’dır (Cavea). Anadolu'nun en eski tiyatrolarından biri olduğu bilinmektedir. Tiyatronun oturma alanı kayalık yamaca oyularak yapılmıştır. Sahne binası iki katlıdır. Uzun ve dikdörtgen bir yapıya sahip binanın her iki ucunda birer kapı bulunmaktadır Sahne binası Roma devrinde değişikliğe uğramıştır. Masklar ve Bukranionlarla süslenen bölüm Bizans çağında ev olarak kullanılmıştır:

- Bodrum Kalesi; 1406 ve 1522 yılları arasında Zephia adası üzerine Saint Jean Şovalyeleri tarafından yapılmıştır.1402 yılında doğu Türk hakanı aksak Timur’un (Timurlenk) İzmir’i işgalinin ardından Seant Jean Şövalyelerinin İstanköy, Girit ve İzmir’de bulunan kalelerini yıkmasından sonra yapılan kale 180x185 metre ölçülerindedir ve üzerinde Fransız Kulesi, İngiliz Kulesi, İtalyan Kulesi, Alman Kulesi ve Yılanlı Kule olmak üzere 5 kule bulunur. Kalenin en yüksek noktası 47.5 metre ile Fransız Kulesidir. Şövalyeler donanmalarına güvendikleri için deniz tarafı dışındaki tüm surları güçlendirmişledir. Bu surlar çift beden duvarı ile takviyelidir. Kale duvarlarında 249, müze bahçesinde ise 16 arma vardır. Zamanın etkisiyle üstlerindeki boyalar kaybolduğundan çoğu armanın ne ifade ettiği bilinmemektedir. Kale avlusu antik dönemin en ünlü ağaç ve çiçeklerini saklar. Defne, Çınar, Zeytin, Zakkum, Mersin gibi bitki ve ağaçları avluda görebilirsiniz. Çınar ağacının gölgesinin antik dönemde asiller tarafından çok sevildiği bilinmektedir.

65 Bodrum o günlerde Menteşe Beyliği'nin egemenliğindeydi. Kale uzun süre İstanköy’de inşa edilen Navangia kalesi ile birlikte bölgeyi kontrol etmekte kullanılmıştır. Bodrum kalesi Şövalyeler tarafından kontrol edildiği süre içinde 50 şövalye ve 150 asker barındırmış. Kale komutanları iki yılda bir değiştirilmiştir. 1480 yılında Türk Sultanı Fatih tarafından Rodos ve Bodrum’un fethi için gönderilen donanma kalenin surlarına ve kulelerine zarar vermiş ancak almayı başaramamıştır. Rodos’un fethinden sonra 5 Ocak 1523’te Türkler tarafından alınan29 kale bir savunma aracı olarak kullanılmamış 1895 yılında hapishane’ye çevrilmiştir. Kale aslında kendi değeri yanında yapımında kullanılan taşlarla da ünlüdür.

Kale yapımında dünyanın yedi harikasından biri sayılan Maussoleion’un taşları kullanılmış, ağır bir depremde harabe olan Maussoleion’tan yaratılmıştır. 1.Dünya savaşında 26 Mayıs 1915 yılında Fransız Dubleix, 28 Mayısta da İngiliz Bacchonte ve keret adlı savaş gemileri tarafından bombalanmış, mahkûmlar iç bölgelere taşındıktan sonra kale terkedilmiştir. Bodrum 11 Mayıs 1915’te İtalyanlar tarafından işgal edildiğinde kale karargâh olarak kullanılmaya başlanmıştır. II.Dünya savaşında Türk ordusu kaleyi savaşın bitimine kadar kullandı. Bu dönemden sonra uzun süre bakımsız kalan kale 1960 yılında George F. Bens’ in Autalya, Finilce, Gelidonya batık eserlerini getirmesiyle bir depo haline geldi. 1962 yılında Bodrum kalesinin müzeye dönüştürülmesi için emekli öğretmen Haluk Elbe Bodrum’a atanmış, 6 Kasım 1964 yılında Bodrum müzesi ziyarete açılmıştır. Kalede Osmanlı döneminde revir olarak inşa edilen üç odalı bina, su altı eserleri bölümü olarak ziyarete açılmıştır. Şu anda ülkemizin tek ve dünyanın sayılı müzelerinden biri olan su altı arkeoloji müzesi kale içinde bulunmaktadır.

- Kaya Mezarları: Tiyatronun yukarısında yamaçta Helenistik ve Roma devrine ait kaya mezarları bulunmaktadır.

- Maussolleion; Halikarnassos'u tarihin en önemli kentlerinden biri haline getiren Maussollos M.Ö. 377'de başa geçtikten sonra Mylasa (Milas) olan başkenti

29 A.e., s.189

66 Halikarnassos'a getirmiştir. Maussollos çevrede bulunan diğer altı yerleşim biriminde buraya taşıyarak şehri uzun ve yüksek duvarlarla çevirmiştir. Bugün restorasyonu devam eden Antik tiyatro Maussolos'un projelerinden biriydi. Ancak başladığı diğer projeyi bitiremeden ölen Maussollos'un hayaline aynı zamanda kız kardeşi olan karısı Artemis devam etti. Onun sağlığında da tamamlanamayan proje mimarlarının kendi imkânlarıyla tamamlanmasının ardından Maussolleion adıyla tarihe geçmiştir. Bugün dünyanın yedi harikasından biri olarak kabul edilmektedir. 1500 yıl tarihe direnen Maussolleion ağır bir depremle harabeye dönünce tarihinin karanlık dönemine girmiştir. Taşları Aziz John Şovalyeleri tarafından Bodrum Kalesinin yapımında kullanılan eserin içindeki birçok kalıntı Osmanlı döneminde İngiliz bilim adamları ve koleksiyoncular tarafından İngiltere'ye götürüldüğünden.30Bugün bu eserler İngiltere'de Britanya Müzesi'nde (British Muesum) görülebilmektedir. Maossolleion'un dört bölümden oluştuğu kabul edilmektedir. Boyu, eninden uzun, sağlam bir tabana oturmuş 36 kolonluk bir salon ve 24 basamakla ulaşılan bir platform bulunmaktaydı. Bu platform'da Maussollos ve Artemis'in heykellerinin bulunduğu bir platform vardı. Piramitte de dört atın çektiği bir araba tasviri bulunuyordu. Duvarlar zamanın en iyi ustaları tarafından fresklerle süslenmişti.

- Mylassa; En eski Karya kentlerinden olan Mylassa Karya’ya uzun süre başkentlik yapmış ve M.Ö VI yüzyılda Perslerin egemenliğine geçmiştir. M.Ö. 500’de Karia ve Ionyalıların isyanına Mylassa’da katılmıştır fakat M.Ö. 414’te Persler yenilince M.Ö. 479’dan sonra Mylassa Yunanistan denetimindeki Delas birliğine katılmıştır. M.Ö. 387 yılından sonra yönetim tekrar Perslere geçmiştir.

Mylassa Hellenistik dönemde önemli bir şehirdi. Roma döneminde de önemini koruyan kent 14 y.y da Menteşe Türk boyunun başkenti olmuştur.31 Bodrum’daki görkemli ve ince desenlerle süslü Mauseleien’a benzer yapısıyla dikkat çeken Gümüşkesen anıtı, Roma mezarları, Zeus Stratius’a adandığı sanılan bir tapınağın kalıntıları görülebilir. Adını kenarındaki balta simgesinden alan Baltalı kapı, Zeus

30 A.e., s.190 31A.e., s.179

67 Osogos tapınağı kalıntıları, akropol ve çevresini dolaşan duvar kalıntıları ile Hellenistik mezarlar görebilecek diğer kalıntılardır.

- Gümüşkesen: Mezar Anıtı M.S. 2. yüzyıla tarihlenen bu anıt dikdörtgen bir mezar odası ile bu odanın üzerindeki paye ve sütunların taşıdığı piramit tarzı gittikçe daralan bir örtüden ibarettir. Anıt, iki basamaklı bir krepis üzerine olup mezar odasına bir kapı ile girilmektedir. Odanın içinde üst katın döşemesini destekleyen dört paye vardır. Üst katın tabanında yer alan bir delikten aşağıda yatan ölünün üzerine şarap döküldüğü tahmin edilmektedir. Açık bir sütun dizisi ile çevrili olan üst katın her köşesinde birer kare sütun, bunların arasında ikişer oval sütun yer almaktadır.

- Beçin: Milas’ın 5 km. güneyindeki ovada birdenbire yükselen bir platonun kenarında bulunan Beçin, Anadolu’da hemen hemen en iyi korunmuş Türk kentidir. Kentin adı, Ortaçağ İtalyan kaynaklarında Pezona, Türk ve İslam metinlerinde Barçin, daha sonra ise Peçin olarak geçmektedir. Roma ve Bizans dönemlerinde önemsiz bir yerleşme olan Beçin, 13.yüzyılın ikinci yarısında bölgenin Türk egemenliğine geçmesinden sonra önem kazanmıştır. Bölgeyi ele geçiren Menteşoğulları başlangıçta Milas’ı başkent yapmışlar; ancak, 14. yüzyıl başlarında savunması daha kolay olduğu için hükümet merkezini Beçin’e taşımışlardır. Kent, Menteşe Beyliğinin başkenti olduktan sonra yapılarla donatılmıştır. Ahmet Gazi’nin 1391 yılında ölmesinden sonra yöre, 1392–1394 yılları arasında Yıldırım Bayezid tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı döneminde Muğla’nın Menteşe Sancağı’nın merkezi olmasından sonra Beçin önemine yitirmiştir. Evliya Çelebi, Seyahatnamesinde, Beçin’in kale içinde 20 evden ibaret Milas’a bağlı bir nahiye olduğunu yazmaktadır. Beçin ören yeri, platonun kenarında sarp bir kayanın üzerinde yükselen kale ile bu kalenin güneyinde etrafı surlarla çevrili bir kenti kapsamaktadır. Bir Bizans kalesinin temelleri üzerine Türkler tarafından yapılan kalenin duvarlarında devşirme taş kullanılmıştır. Kalenin güneyde olan tek girişini büyük bir kule ve kısmen yıkılmış çift sur korumaktadır. Beçin’de Ahmet Gazi Medresesi ve karşısında Türbesini, ayrıca hamam, han, cami, kilise, sarnıç gibi yapıların kalıntılarını görmek mümkündür.

68 - Euromos: Milas ilçe merkezine 10 km. mesafededir. Mylasa’dan sonra yörenin en önemli kenti olarak kabul edilmektedir. Attik Tribut listelerinde Hyromos-Kyromos olarak adı geçen kentin Euromos olduğu düşünülmektedir.

M.Ö. 201–196 yılları arasında Makedonya Kralı V. Philip’in işgaline, M.Ö. 167’de Mylasa’nın (Milas) işgaline uğramıştır. Ancak, Rhodos’un gönderdiği yardımla bu işgalden kurtulmuştur. Daha sonra Mylasa ile ittifak yapan Euromos’a Herakleia saldırmış ve kült eşyalarına, mallarına el koymuştur. Roma İmparatorluğu sırasında Euromos sikke basmaya devam etmiştir.

Anadolu’daki en iyi korunmuş Zeus Tapınağı kentte bulunmaktadır M.S. 2. yüzyılda İmparator Hadrianus zamanında yapılmıştır. 6x11 sütun sayılı ve Korint düzenindedir. Sütunların her biri ayrı kişilerce yaptırılmıştır. Sütunlardan beşi fizikçi ve kamu görevlisi Menekrates ile kızı Tryphania, yedisi de Leo Quintos adlı başka bir kamu görevlisi tarafından sunulmuştur. Tiyatro ovanın hemen üzerindeki yamacın girintisi içinde yer almaktadır. Daha batıda bir başka stoa daha mevcut olup, sütunlarından birinde Kallisthenes adlı kişinin kente yaptığı parasal yardım ve Iasos’un yandaşlığı üzerine bilgi veren uzun bir yazıt yer almaktadır. Şehrin nekropolü surların dışındadır.

- Labranda: Zeus Labrandos’un kutsal alanı olan Labranda, Milas’ın 14 km. kuzeydoğusunda yer almakta olup, Antikçağ’da “Kutsal Yol” ile Mylasa’ya bağlantılıydı. En eski buluntular yaklaşık M.Ö. 5. yüzyıla ait olup, kutsal alan, sonradan tapınak terası olarak kullanılan küçük suni bir düzeltiden oluşmaktadır. Bölgedeki araştırmalarda bulunan bir yazıtta, M.Ö. 497 yılında, kutsal alanda bir savaş yapıldığı ve Karia ordusunun müttefikleri Miletlilerle beraber Pers ordusuna yenildikleri anlatılmaktadır.32

Heredot Labranda’da bir Zeus Stratios Tapınağı’ndan söz etmektedir. M.Ö. 4. yüzyıl tapınağın en önemli devri olup, Maussolos ve Idrieus zamanlarında yapılmıştır. Hieronun yani kutsal alanın planlanmasını sağlayan Maussolos’tur. Yapıların çoğu onun döneminde inşa edilmiş veya inşasına başlanmıştır.

32 A.e.,s.177-178

69 Kuzey stoa, ek yapıları ve terası ile birlikte Andron B, tapınağın güneyinde büyük teras duvarı, Andron B’nin batısındaki yapı, doğudaki geniş merdiven ile saray olarak tanımlanabilecek büyük yapılar Maussolos döneminde yapılmıştır.

İon düzenli tapınak II, Teras evi II, güney yöndeki teraslı Andron A, kuyulu ev stoası, doğu propylaia (kapı), Dor düzenli ev, güney kapısı ve ek yapılar ise İdrieus döneminde yapılmıştır. Andron A ve B kral ailesine ayrılmış megaron tipinde saraylardır. Teras evlerinin rahiplere ayrılmış olduğu düşünülmektedir. Labranda’daki geri kalan yapılar Roma devrine aittir. Bu yapılar; Andron C, teraslı ve kuyulu ev, doğu hamamları, Dor düzenindeki evin restore edilmiş bölümleri, batı stoası ve buna bitişik teraslar, güney hamamlarıdır.

- İasos: Mandalya körfezi kiyisinda, Güllük koyu denilen eski iasos koyunun kuzeyindeki Kıyıkışlacık köyünde bulunmaktadir. Milas-Selimiye yolu üzerindeki Köşk köyü yanindan ayrilan yoldan 18 km. gidilerek vaılan İasos kentini, karaya çok yakin bir ada üzerine, Argoslu'lar bir koloni kenti olarak kurmuslardır. ilk sakinleri yerli Karialılardir. sehrin kurulduğu ada ile kara, zamanla birleserek, bir yarimada meydana gelmistir. İasos, Bizans döneminde piskoposluk merkezi olmustur. Her yil italyanlar tarafindan düzenli kazilar yapilmaktadir. Çikan eserler Milas Müzesinde sergilenmektedir. İasos sikkelerinde kentin iki önemli tanrisi olan Apollon ve Artemis tasvirleri vardir. Antik iasos'tan günümüze sehir surlari kalmistir. Adanin tepesindeki surlar Orta Çağdan kalma surlardir. sehrin tiyatrosu sağlam olarak günümüze kadar gelebilmistir. Kentin Nekrapol alani kent içine ve kent disindaki düzlüklere doğru ovaya yayilmistir. İasos yat turizmi ile Bodruma gelen turistlerin sıklıkla ziyaret ettikleri yerlerdendir.

70

Resim 15 : İasos

- Myndos; Myndos Antik yazarlardan birçoğunun adından sıkça söz ettiği bir şehirdir. Bugün Gümüşlük beldesinin bulunduğu yerde Kral Mausollous tarafından kurulan şehir, Büyük İskender tarafından kuşatılmış ancak alınamamıştır.

Henüz yeterli kazı çalışması yapılmadığı için hakkında fazla bilgi olmamakla birlikte, içinde bir tiyatro ve stadyum bulunduğu antik yazarlar tarafından bildirilmektedir. Bugün Bizans çağına ait bir kilise, birkaç sur duvarı, su altında kalmış bir dalgakıran ve bir kule kalıntısı dışında bir şey yoktur ancak toprağın büyük kısmını örttüğü sütunlar, mozaik ve seramik parçaları her yerde görülmektedir. Şehir M.Ö. 44 yılında Brutus'le birlikte Sezar'ı (Caesar) öldüren Cassius'un gemilerini barındırmıştır. Helenistik devirde ve Roma zamanında kendi parasını basmakla ünlüdür. Bugün şirin bir balıkçı köyü olan Gümüşlük hem tarihe bir gezi yapmak, hem de balık lokantalarında lezzetli balıklar tatmak isteyen turistleri ağırlamaktadır.

- Myndos Kapısı; Kral Maussollos'un Halikarnassus etrafına çevirdiği surların M.Ö.364 yıllarında yapıldığı sanılmaktadır. Düşman saldırılarına karşı koymak için inşa edilen surlardan bugün ayakta kalan Myndos kapısı bir kapı avlusunun iki yanında yer alan iki kule ve bu kulelerle bağlantılı diğer iki kuleden meydana gelmektedir. Surların,

71 Bugün Gümüşlük olarak anılan yerde kurulu bulunan antik Myndos kenti tarafındaki kapısı olduğu için Myndos Kapısı olarak adlandırılmıştır.

Resim 16: Myndos

- Osmanlı Kulesi; Osmanlı Tersanesinin hikâyesi 1770'te Osmanlı donanmasının Ruslar tarafında Çeşme Limanında yok edilmesiyle başlar. 1775 yılında ihtiyaç duyulan yeni gemilerin inşası için Bodrum Limanının batısında ilk tersane kurulmuştur. Uzun süre Osmanlı Donanmasına gemi inşa eden tersanenin etrafı surlarla çevrili ve surların üstünde bir kule yükselmekteydi. Bu kule bugün Osmanlı kulesi diye anılmaktadır. Restorasyon çalışmaları kısmen devam etmekte olan kule ziyaretçilere açıktır.

- Pedesa; Halikarnassos’un yanı sıra yarımadada yer alan 12 antik kentten biride Pedesa'dır , Bodrum’dan kuş uçuşu 4 km kuzeyde, ormanla kaplı tepelerden birindedir. Yol olmadığı için ancak yürüyerek ulaşılabilmektedir. Kalıntılar tepede 150 metre çapındaki bir daire içinde izlenebilir. Genellikle sur ve iç kale kalıntılarıdır. Alanın güney ve güneydoğusuna düşen yamaçlarda ise Leleg’lere özgü türbe biçimli mezarlar görülür.

72 - Sualtı Müzesi; insanların denizlerden yararlanmaları binlerce yıl önceden başlar. Balıkçılık, ulaşım ve taşımacılık gibi birçok amaca yönelik tekne denizlerde binlerce yıl limandan limana dolaşmışlardır. Akdeniz’in yoğun yerleşim bölgelerinin arasında olması deniz trafiğinin çok yoğun bir bölge olmasını sağlamıştır. Bugün Akdeniz’in birçok kıyısı tarihe ışık tutan kalıntılar ve batıklarla doludur. Bodrum bu konuda en şanslı bölgelerden biridir. Türkiye’de kurulan ilk ve tek Sualtı Arkeoloji Müzesi Bodrum’da yer alır. Bodrum’da sualtı araştırmalarının öncüsü George F. Bass’tır. Dünyanın ilk sualtı kazısını 1960 yılında Gelidonya’da yapmıştır. Teksas A&M Nauthical Archaelogy bölümünün merkezini Bodrum’da kurması Bodrum’un önemini daha da arttırmıştır.

Denizaltı arkeolojisinin en önemli zorluğu yüzyıllarca su altında kalan objelerin bulundukları ortama uygun kimyasal değişimler geçirmesi nedeniyle su yüzünde dayanıksız oluşlarıdır. Bu sebeple bu objeler Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesinde çeşitli kimyasal malzemelerle kaplanmakta veya saklama tanklarında muhafaza edilmektedir. Bu imkânların sadece Bodrum’da bulunması bölgenin önemini daha da artırmaktadır. Bugün Bodrum’u ziyaret eden turistler insanlık tarihinin denizlere ait bölümünü bu müzede görebilirler. Amforalar ve birçok araç gereç, gemi enkazları, tekneler turistleri geçmişte birçok yüzyıla götürmektedir.

- Termera; Akyarlar'da Termera adında bir kentin bulunduğu antik yazarlar tarafından bildirilmektedir. Bir leleg kenti olduğu bilinmektedir. Leleg tipi iki mezar ve onlara benzer birkaç mezar dikkati çekmektedir.33

Bugün Bodrum'da turistlerin görebileceği cami ve türbeler de vardır: Mustafa Paşa Cami: Kızılhisar'lı Mustafa Paşa, Bodrum'a tersane yaptırmak için geldiğinde bu camiyi yaptırmıştır. Tepecik Cami Mustafa Paşanın kâhyası Hamam Ağa tarafından yaptırılmıştır Adliye Cami; II. Abdulhamit'in gönderdiği ve halktan toplanan paralarla 1901 yılında yapılmıştır. Şaldırşah Horasani Türbesi, Kubbeli Türbesi, Mustafa Paşa

33 A.e.,s.196-197

73 ve Kaptan-ı Derya Cafer Paşanın mezarlarının bulunduğunu Mustafa Paşa Türbesi, Koyunbaba Türbesi gibi İslami mimari örnekleri de görülmeye değer yerlerdir.

2.5.2. Yat Limanı ve Konaklama Tesisleri

Yat Limanları, yat turizmi içim gelen turistlerin yatlarını demirleyerek, yeme- içme, konaklama ve teknik servis gibi gereksinimlerini karşılayan tesislerdir. Yat turizmine katılan kişilerin bir kısmı kendi yatlarında gecelerken diğer bir kısmı konaklama tesislerinden yararlanmaktadır. Gene tarihi kalıntıları ve doğal çekicilikleri görme arzusu ile Bodrum civarındaki beldelere giden turistler, konaklama tesislerinden faydalanmaktadırlar.

Tez Konumuzun bir bölümü olan Bodrum yat limanı ve verilen hizmetlerden sonra konaklama tesislerinden de bahsetmekte fayda vardır;

74 2.5.2.1.Bodrum Yat Limanı

Konum: Güney - Batı Türkiye

Coğrafi Koordinatlar:37° 02' 00" K - 27° 25' 50" D

Kara Ada Feneri:Gp Fl(2), 5 sec. 15m 7M

Sığlık Feneri:Q (6) + LFI 15 sec. 6m 6M

Liman Girişi Sancak Feneri:Fl G 5 sec. 8m 8M

Liman Girişi İskele Feneri:Fl R 5 sec. 8m 8M

Bodrum Yat Limanı, 1976-1988 yılları arasında T.C. Turizm Bankası A.Ş.’ye bağlı olarak 125 yat kapasitesiyle “Turban Bodrum Marina İşletmesi” olarak hizmet vermiştir. Bu tarihten sonra banka yeniden yapılandırılarak Turban Turizm A.Ş. "Turban Bodrum Marina" adı altında çalışmaya devam etmiştir.

Resim 17: Bodrum Milta Marina bağlama alanından görünüş

75 1992 yılında kapasitesi, 2 adet yüzer iskele ilave edilerek, 275’e çıkarılmıştır. 01.12.1997 tarihinde özelleştirilerek Karada Turizm İşletmeleri A.Ş. tarafından 49 yıllığına kiralanmış ve kapasitesi, bir ponton daha ilave edilerek, 375’e çıkartılmıştır. 01.01.2002 tarihinden itibaren ise, Milta Turizm İşletmeleri A.Ş. bünyesine bağlanarak, Milta Turizm İşletmeleri A.Ş. Bodrum Marina Şubesi olarak 475 yat kapasitesi ile hizmetine devam etmektedir. Son yıllarda marinalara özel sektör tarafından yapılan yatırımlarla Bodrum ve civarındaki marinalar Avrupa’nın birçok marinasından çok daha üstün kalitede ve daha ekonomik şartlarda hizmet vermeye başlamışlardır.

Resim 18: Bodrum Milta Marina üstten görünüş

76

Resim 19: Bodrum Milta Marina Bağlı Yatlar

Tez Konumuz olan Bodrum Milta Marina ile birlikte Turgutreis ve Yalıkavak’daki marinalar kaliteli hizmet sunmaktadır. Bodrum Milta Marina ve adı geçen diğer marinalar Ege ve Akdeniz’in kesiştiği yerde özellikle yabancı yatlar tarafından konaklama ve tatil amacıyla tercih edilen marinalar arasına girmeyi başarmışlardır. Bu nedenle merkezi Londra’da bulunan Uluslararası Marinalar Birliği’ne yapılan üyelik başvuruları kabul edilmiş ve üyelikleri onaylanmıştır. Bu onay Bodrum Karada (Milta) Marina’nın ve civardaki diğer marinaların dünyanın her yerinde tanınmasında önemli rol oynayacaktır. Tablo 20’de ülkemize gelen turist sayısı ve turizm gelirinin yıllara göre dağılımı yer almaktadır. Ülkemiz turizmden kazandığı gelirin yüzde 30’unu denizden, bunun da yüzde 20’sini marinalardan elde etmektedir.

77

Resim 20: Bodrum Milta Yat Limanı İskeleden bir kesit

Bodrum Milta Marina yat turizmine girdi açısından büyük önem taşımaktadır. Uluslararası fuarlarda yat ve seyahat şirketleri Bodrum Karada (Milta) marinayı tanımaktadır. Bu durum Bodrum (Milta) Marina’ya yatçıların daha çok rağbet etmesini sağlamaktadır

78

Tablo 20: Ülkemize Gelen Turist Sayısı ve Turizm Gelirinin Yıllara Göre Dağılımı

Turist Sayısı Yıllık Değişim % Turizm Geliri Yıllık Değişim %

(milyon$) 1991 5.517.897 2.4 2.654 -17.7

1992 7.076.096 28.2 3.639 37.1

1993 6.500.638 -8.1 3.959 8.8

1994 6.670.618 2.6 4.321 9.1

1995 7.726.886 15.8 4.957 14.7

1996 8.614.085 11.5 5.650 14.0

1997 9.689.004 12.5 7.002 23.9

1998 9.752.697 0.7 7.177 2.5

1999 7.487.285 -23.2 5.203 -33.4

2000 10.428.153 39.3 7.636 46.8

2001 11.618.969 11.4 8.090 5.9

2002 13.256.028 14.1 8.473 4.7

2003 14.029.558 5.8 9.676 14.2

2004 17.517.610 24.9 12.124 25.3

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Merkez Bankası

2.5.2.2. Konaklama Tesisleri

Yat Turizmi ile gelen turistlerin bir kısmı daha önce belirttiğimiz gibi kalış süreleri içerisinde konaklama tesislerinden faydalanırlar. Turistlerin konaklama tesislerinden beklentileri, gelir düzeyleri ve zevkleri çok farklıdır bu yüzden Tablo 21’de görüldüğü gibi konaklama sektörünü meydana getiren işletmelerde birbirinden farklıdır.

79

Tablo 21: Ülkemizdeki Belgeli Konaklama Tesislerinin Tür ve Sınıflara Göre Dağılımı (2004)

Yatırım Belgeli İşletme Belgeli Tür Sınıf Tesis Yatak Tesis Yatak Oteller 5 yıldızlı 107 66.852 169 102,076 4 yıldızlı 164 57.481 333 101,932 3 yıldızlı 260 39.557 563 85,745 2 yıldızlı 298 23.768 670 57,477 1 yıldızlı 72 3.331 137 7.809 Tatil Köyleri 1.sınıf 41 26.397 73 47.015 2.sınıf 26 11.855 20 7.909 Moteller 1.sınıf 4 328 4 721 2.sınıf 10 327 11 543 Moteller 6 194 5 295 Özel Belgeli - 27 1.307 121 8,077 Oteller Apart Oteller - - - 98 10,279 Pansiyonlar - 100 3.395 102 3.663 Kampingler - 10 2.762 9 2.520 Oberjler - 2 140 5 1.019 Golf Tesisleri - 3 669 1 68 Turizm - 5 8.929 1 649 Kompleksleri Eğitim ve - Uygulama 2 336 3 499 Tesisleri - Mola Tes. 1 54 - -

- Toplam 1.138 247.589 2.325 438.296

Tablo 22’de belgeli konaklama tesislerinin illere göre dağılımı izlenebilir. Bodrum’un içinde yer aldığı Muğla’da 2004 yılı itibariyle yatırım belgeli 60.135 işletme belgeli, 69.537 yatak görülmektedir.

80

Tablo 22: Belgeli Konaklama Tesislerinin Turistik Merkezlere Göre Dağılımı (Ağustos 2004)

Yatırım Belgeli İşletme Belgeli

Tesis % Yatak % Tesis % Yatak %

İstanbul 81 7,1 27,260 11,0 309 13,3 53,480 12,2

Antalya 318 27,9 95,080 38,4 583 25,1 171,677 39,2

Muğla 300 26,4 60,135 24,3 402 17,3 69,537 15,9

İzmir 50 4,4 11,406 4,6 130 5,6 23,412 5,3

Aydın 48 4,2 7,568 3,1 103 4,4 21,926 5,0

Diğer 341 30,0 46,140 18,6 798 34,3 98,264 22,4

Toplam 1,138 100,0 247,589 100,0 2,325 100,0 438,296 100,0

Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı

Ülkemize gelen turistlerin giriş yollarına baktığımızda tablo 23’de görüldüğü gibi deniz yolu ile giriş yapanlar 2000 yılında toplam 1.144.185 kişidir bunların yaklaşık % 50’sinden fazlası yat turizmi ile gelen turistlerdir.

81

Tablo 23: Ülkemize Gelen Turistlerin Giriş Yollarına Göre Dağılımı (TB İstatistikleri)

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Gidiş (I) (I) (I) (I) (I) (I) Yolu

Denizyolu 782,195 834,568 884,272 921,412 954,407 1,111,184 835,286 1,144,185

Demiryolu 41,439 61,957 52,113 91,929 140,072 114,216 47,467 39,668

Havayolu 3,550,679 3,974,543 5,179,679 6,159,469 7,040,710 6,383,982 4,686,792 7,274,869

Karayolu 2,150,889 1,824,637 1,631,325 1,363,968 1,577,321 1,821,898 1,917,820 1,969,431

Toplam 6,525,202 6,695,705 7,747,389 8,536,778 9,712,510 9,431,280 7,487,365 10,428,153

Tablo 24’de görülen ülkemizde konaklayan, geceleyen turistlerin ortalama kalış süreleri ve doluluk oranları doğrultusunda, Turizm Bakanlığından alınan 2003 yılı verilerine göre; Muğla İli içerisinde Konaklayan toplam 789.824 bin kişinin, 160.907 bin kişisi Bodrum’da konaklamıştır. Bodrum’da konaklayan turistlerin 57.324 bini yabancı 103. 583 ü yerlidir. Muğla’da geceleyen 2.850.107 kişinin 586.708 bin i ise Bodrum’da gecelemiş ve Muğla ilinde toplam % 34.79 doluluk oranı varken Bodrum’da aynı oran % 30.47 olmuştur. Bodrum’da yerli yabancı turistlerin ortalama toplam kalış süreleri ise 3.6 dır.

82

Tablo 24: Ülkemizde Konaklayan, Geceleme Yapan Turist Sayısı ve Doluluk Oranları KONAKLAYAN GECELEME KİŞİ SAYISI SAYISI YILLAR YABANCI YERLİ TOPLAM YABANCI YERLİ TOPLAM 1992 2 575 595 8 083 677 10 659272 4 882 387 12 231 715 17 114 102

1993 2 103 694 7 125 259 9 228 953 5 666 017 11 266 382 16 932 399

1994 2 033 570 9 369 305 11 402 875 5 174 755 14 326 975 19 501 730

1995 2 319 455 13 393 175 15 712 630 7 784 631 21 867 841 29 652 472

1996 3 494 092 13 154 852 16 648 944 10 507 297 20 177 556 30 684 853

1997 3 182 629 12 601 258 15 783 887 10 606 716 18 598 610 29 205 326

1998 2 304 724 11 153 495 13 458 219 7 184 792 18 421 704 25 606 496

1999 1 403 518 9 768 186 11 171 704 4 942 973 15 910 201 20 853 174

2000 1 662 005 9 515 085 11 177 090 5 993 602 15 487 749 21 481 351

2001 2 144 606 8 655 588 10 800 194 7 239 131 13 202 431 20 441 562

2002 3 249 837 8 456 432 11 706 269 9 901 035 13 028 808 22 929 843

2003 2 356 304 7 610 259 9 966 563 10 252 308 12 581 007 22 833 315 Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

83

Tablo 24: Devam ORTALAMA KALIŞ DOLULUK SÜRESİ ORANI(%) YABANCI YERLİ TOPLAM YABANCI YERLİ TOPLAM

YILLAR 1,9 1,5 1,6 1992 6,30 25,40 31,70

2,7 1,6 1,8 1993 10,50 20,90 31,40

2,5 1,5 1,7 1994 7,20 19,90 27,10

3,4 1,6 1,9 1995 10,80 20,90 31,70

3,0 1,5 1,8 1996 10,00 19,30 29,30

3,3 1,5 1,9 1997 10,70 18,70 29,40

3,1 1,7 1,9 1998 7,70 19,70 27,40

3,5 1,6 1,9 1999 6,18 19,91 26,09

3,6 1,6 1,9 2000 5,68 14,69 20,37

3,4 1,5 1,9 2001 9,42 17,18 26,59

3,0 1,5 2,0 2002 11,44 15,05 26,49

4,4 1,7 2,3 2003 12,34 15,14 27,48

Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

84

Resim 21: Bodrum Marina Yat Kulübü Ön Cephe

Resim 22: Bodrum Marina Yat Kulübü

85 2.5.3. Yatçılara Verilen Hizmetler

Yatlar sadece marinalara değil, bulunduğu yörelere de büyük bir canlılık getirmektedir. Halen 550 yatın bulunduğu Bodrum Karada (Milta) Marina’da her teknede 3-4 kişinin kaldığı düşünülürse personeliyle birlikte 3-4 bin kişinin ağırlandığı ortaya çıkmaktadır.

Bodrum Milta (Karada) Marina, yat turizmi ile Bodrum’a yanaşan yerli ve yabancı teknelere;

a) Kablosuz internet bağı imkânı b) Mekanik, marangoz işleri c) Boya, antifouling, osmos merkezi, krom bakımı d) Dıştan takma motor, dingi bakımı e) Soğuma ve klima sistemleri f) Elektrik, elektronik ünitelerden oluşan tam hizmet, teknik servis g) Atık yağ, sintine ve evsel atık toplama h) Sıkı güvenlik ağı ve yangın birimleri i) 60 yat kapasiteli çekek yeri j) 70 tonluk travellift k) Yakıt istasyonu l) Palamar ve Çekici servis m) Dalgıç servisi n) Deniz kurtarma ekibi o) Tıbbi Hizmetler p) Deniz Ambulansı q) Yangın söndürme teknesi r) Çamaşırhane ve Kuru temizleme s) Kumanya ve yedek parça için market t) 200 araçlık oto park servislerini sunmaktadır.

86 Yukarıdaki hizmetler haricinde Şekil 10: Yat limanı vaziyet planında ve resimlerde de görüldüğü gibi Milta Marina içinde bulunan alışveriş merkezi, restaurant- cafe-barlar, teknik ofisler, gazete bayisi ile tam donanımlıdır.

Resim 23: Bodrum Marina Alışveriş Merkezi ve Kafeler

Resim 24: Bodrum Marina Dükkanlar

87 Bodrum Milta Marina kentin merkezine yakın olması sebebi ile Bodrum’la bütünleşmiş silüeti ve kapsamlı limanı ile öncü bir kuruluştur. Tablo 25’de Bodrum Milta (Karada) Marina 2006 yat bağlama tarifesi yer almaktadır. Yat Turizmine katılan yatların ödemesi gereken ücretler Euro bazında yat büyüklüğüne ve kalış süresine göre belirtilmiştir.

Resim 25: Marina Yat Kulübü, Restoran ve İskele

88 Tablo 25: Bodrum Marina Yat Bağlama Tarifesi 2006 (Euro/m2) 31 61 91 122 152 182 213 243 273 304 334 365 Kategori m² Gün Gün Gün Gün Gün Gün Gün Gün Gün Gün Gün Gün Gün 30 - 1 0,74 0,54 0,46 0,41 0,35 0,31 0,28 0,25 0,23 0,22 0,21 0,20 0,19 35,99 36 - 2 0,75 0,54 0,46 0,41 0,35 0,31 0,28 0,25 0,23 0,22 0,21 0,20 0,19 44,99 45 - 3 0,76 0,54 0,46 0,41 0,35 0,32 0,28 0,25 0,23 0,22 0,21 0,20 0,19 55,99 56 - 4 0,76 0,54 0,47 0,41 0,35 0,32 0,29 0,25 0,23 0,22 0,21 0,20 0,19 67,99 68 - 5 0,77 0,54 0,47 0,42 0,36 0,32 0,29 0,26 0,24 0,22 0,21 0,20 0,19 81,99 82 - 6 0,79 0,56 0,48 0,43 0,37 0,33 0,29 0,26 0,24 0,23 0,22 0,21 0,20 97,99 98 - 7 0,81 0,58 0,51 0,44 0,39 0,34 0,31 0,28 0,25 0,23 0,22 0,21 0,21 115,99 116 - 8 0,85 0,61 0,53 0,45 0,40 0,35 0,32 0,29 0,26 0,24 0,23 0,22 0,21 139,99 140 - 9 0,88 0,63 0,54 0,47 0,42 0,36 0,33 0,30 0,28 0,26 0,24 0,23 0,22 167,99 168 - 10 0,94 0,66 0,56 0,50 0,43 0,39 0,34 0,31 0,29 0,28 0,25 0,24 0,23 199,99 11 200 - ~ 0,99 0,70 0,61 0,53 0,46 0,41 0,36 0,33 0,31 0,29 0,26 0,25 0,24 1-) Bağlama fiyatı (Tam boy x En) x gün x katsayı esasına göre hesaplanır.

2-) Minimum bağlama ücreti 30 m² ve 24 saat esasına göre uygulanır.

3-) Fiyat listesinde yeralan bağlama ücreti sözleşme süresi için geçerlidir. Bağlama sözleşmesinde belirtilen süreyi aşan kalışlarda günlük bağlama ücreti uygulanır.

4-) Su ve 16 Ampere kadar elektrik, bağlama fiyatına dahildir.

5-) Karada konaklama süresini aşan teknelerden ilave ücret tahsil edilir ; Sözleşmeli tekneler için +€ 0,25 / m² / gün Sözleşmesiz tekneler için +€ 0,69 / m² / gün.

6-) Karada konaklama sırasında kullanılan elektrik ücrete tabidir.

7-) Karaya çekilecek olan teknenin motorunun çalışmaması, kaptanının olmaması veya palamar servisi talep edilmesi durumunda aşağıdaki fiyatlar uygulanır : a. Tam boy 10 m altı tekneler için: Liman içi Euro 30.- / liman dışı mil başı 50 Euro b. Tam boy 10m ile 16m arası tekneler için: Liman içi Euro 45.- / Liman dışı mil başı Euro 75.- c. Tam boy 16m üstü tekneler için: Liman içi Euro 75.- / Liman dışı mil başı Euro 100.-

Kaynak: Bodrum Milta A.Ş.

89

Bağlama fiyatı (Tam boy x En) x gün x katsayı esasına göre hesaplanır. • Minimum bağlama ücreti 30 m² ve 24 saat esasına göre uygulanır. • Fiyat listesinde yeralan bağlama ücreti sözleşme süresi için geçerlidir. Bağlama sözleşmesinde belirtilen süreyi aşan kalışlarda günlük bağlama ücreti uygulanır. • Su ve 16 Ampere kadar elektrik, bağlama fiyatına dahildir. • Bot ile atık su toplama € 10.- /100 lt. • Sintine ve atık yağ toplama € 5.- /10 lt. • Çekme atma ücreti 30 tona kadar; Tam boy x En x € 12.- (Karada 7 gün konaklama fiyata dahildir.) 30 ton ve üzeri; Tam boy x En x € 17.- (Karada 10 gün konaklama fiyata dahildir.) • Karada konaklama süresini aşan teknelerden ilave ücret tahsil edilir ; Sözleşmeli tekneler için +€ 0,25 / m² / gün Sözleşmesiz tekneler için +€ 0,69 / m² / gün. • Karada konaklama sırasında kullanılan elektrik ücrete tabidir. Örneğin: 30 m2 alan kaplayan bir tekne 24 saat kalışta 22.2 € öderken 31 günlük kalışta günlük ücreti 16.2 €’ya düşmektedir. • Karaya çekilecek olan teknenin motorunun çalışmaması veya kaptanının olmaması ve ya palamar servisi talep edilmesi durumunda aşağıdaki fiyatlar uygulanır. • Tam boy 10 m. Altı tekneler için: Liman içi 30 Euro/Liman dışı mil başına 50 Euro • Tam boy 10 m ile 16 m arası tekneler için: Liman içi 45 Euro/ Liman dışı mil başına 75 Euro • Tam boy 16 m üstü tekneler için: Liman içi 75 Euro/ Liman dışı mil başına 100 Euro • Ayrıca Tekne alt yıkama; Tam boy x En x € 2.- • Travel lift ile çalışma ( direk, motor sökme/takma) € 50.- • Sabit vinç ile dingi, jet ski indirme/bindirme € 25.- alınmaktadır.

Tablo 26’da ise Bodrum Milta Marina’da yatçılara verilen diğer servislerin ücretleri yer almaktadır.

90 Tablo 26: Bodrum Milta Marina’da Verilen Genel Servis Ücretleri

• Elektrik Servis Ücreti Elektrik açılış servis ücreti (16 amper üstü) : € 7.5 Beher kW bedeli : € 0.25 63 Amper ve üstü 3-faze servis açılış ücreti : € 20 Beher kW bedeli : € 0.25 • Akü Servis Ücreti Akü şarj ve kontrol : € 8.- • Kışlık Bakım Ücreti Motor çalıştırma, akü ve sintine kontrol ve havalandırma. 00 - 25m : € 40.- 25m + Marina yönetimi tarafından belirlenir. • Güverte Yıkama Ücreti 00 - 10.99m € 25.- / servis 11 - 14.99m € 35.- / servis 15 - 19.99m € 60.- / servis • Dalgıç Servis Ücreti En az 1/2 saat uygulanır : € 100.- Her ilave 1/2 saat için : € 60.- Dalgıç tüpü dolum servisi: 1lt/€ 1.5 • Otopark Ücreti Bağlama sözleşmesi yapan her tekneye € 15.- karşılığında serbest otopark giriş kartı verilir. 16m ve üstü tekne sahipleri iki serbest otopark kartı satın alabilirler.

Fiyatlara K.D.V. dahildir. Fiyat listesinde yer almayan servis ücretleri, Marina Yönetimi'nce tespit edilir. Kaynak: Bodrum Milta A.Ş.

2.6. BODRUM’DA YAT TURİZMİ

Bodrum yat turizmi açısından en önemli merkezlerden biridir. Bodrum’da Avrupa standartlarının üzerinde inşa edilerek son teknolojiyle donatılan üç marina, Türkiye’nin deniz turizminde yüz akı olmuştur. Bodrum’da son yedi yıl içinde açılan, Bodrum Milta Marina, Turgutreis Doğuş Marina ve Port Bodrum Yalıkavak Marina yaklaşık 100 milyon dolarlık yatırımla kurulmuştur. Yaklaşık toplam 2 bin yat kapasiteli marinalar, 600 bin yatın dolaştığı Ege ve Akdeniz’in en önemli noktalarından birinde hizmet vermeye başlamış. Avrupalı yatçılar tarafından en çok tercih edilen marinaların başında gelmeye başlamıştır. Bodrum’daki marinaların genel müdürleri İspanya, Almanya, Fransa, Belçika, İtalya, İngiltere, Türkiye, Yunanistan ve Tunus’ta düzenlenen

91 uluslararası yat ve deniz turizmi fuarlarına katılarak Bodrum marinalarını tanıtmaktadırlar.

Bodrum Milta Marina Pazar arayışından çok hizmet iyileştirme çalışmalarına ağırlık vermektedir. Bodrum Açık Deniz Yat Klubü (BAYK) yeni hizmetlerle yatçıların emrindedir. Şu anda yürürlükte olan Dalış Okulu Projesi vardır. Bodrum Milta Marina birçok yarışa öncülük etmektedir. Bodrum Açık Deniz Yat Klubü bünyesinde yelkencilik teşvik edilmektedir. Yunanlılar ile birlikte yarışlar düzenlenmektedir. Bodrum Milta Marina’nın yanı sıra Bodrum Limanı’nın yat bağlama kısmına yanaşan yatlar olmaktadır. Limanın yat yanaşma ücretleri marina’ya oranla daha ucuz olmakla beraber marinadaki servis kalitesinde hizmet sunulmamaktadır. Yerli yatlarla dolu olduğundan az sayıda yabancı yat alabilmektedir. Yatçıların milliyetlerine göre taşıdıkları yolcu sayıları Tablo 27’de gözükmektedir. Yat turizminin yoğunluğu Mayıs ayında başlayıp Ağustos ayına kadar devam etmektedir. Tablo 28 limana gelen sarı bayraklı özel yatlar ile taşıdığı yolcu ve mürettebat sayılarını, İngiltere, Almanya ve Fransa başta olmak üzere izleyebilirsiniz. Tablo 29’da sarı bayraklı yatların bandıralarına ve aylara göre dağılımını izleyebiliriz. Tablo’yu incelediğimizde İngiliz Bandıralı yatların çoğunlukta olduğunu ve bunların Nisan ayından başlayarak Ekim ayına kadar Bodruma geldiklerini görmekteyiz. Tablo 30’da Bodrum Limanına gelen yatların boylarına ve bandıralarına göre dağıldığını 15 m büyük yatların daha çok Türk yatlar olduğunu, Tablo 31’de ise limana gelen sarı bayraklı yatların kalış sürelerine ve bandıralarına göre dağılımını izleyebiliriz. Genelde bir ila üç günden daha uzun kalış yaptıkları yetkililer tarafından sözlü olarak belirtilmiştir. Bu konuda resmi istatistiklere ulaşmak çok zordur. Bodrum Milta Marina ve tez konumuz olan Kuşadası Marina yetkilileri resmi kayıtların Ankara’da saklı tutulduğunu marinalarla ilgili bilgilerin açıklanmadığını bildirmişlerdir.

92

Resim 26: Bodrum Milta Yat Limanı İskeleden bir kesit

İklim yılın yedi ayı yüzmeye elverecek denli sıcak, rutubetli olmasına rağmen Akdeniz’in taşıdığı serinlik sayesinde ferahlatıcı bir etkiye sahip olan Bodrum, tüm bu doğal tarihi, kültürel zenginlikleri ve konuklarını çabucak büyüleyen bohem hayatıyla dünyaca ün yapmış, önemli bir turizm ve eğlence merkezidir. Formaliteden uzak günü birlik yaşam stili ve heyecan verici gece yaşamı, zarif yat ve guletlerden meydana gelen kalabalığı ile marina ve kıyı şeridi boyunca uzanan palmiye ağaçları, çeşitli toplumlardan oluşan turistlere, bembeyaz ve daracık Bodrum sokakları boyunca uzanan irili ufaklı dükkanlar, oluşturdukları dostane havayla yerel özellikler taşıyan kilim, halı, her çeşit deri eşya, doğal sünger, nazar boncukları ve daha pek çok değişik alış-veriş alternatifini beraberinde sunmaktadır. Cuma günleri kurulan geleneksel alış-veriş pazarı eşsiz atmosferiyle turistler için değişik bir deneyimdir. Gayri resmi rakamlara göre Akdeniz’de seyir halinde olan 700.000 yatın şu anda %7 sine cevap verebilen Bodrum, iyi tanıtım sayesinde yat turizminde Akdeniz’de en üst sıralara yükselebilecek bir potansiyele sahiptir.

93

Tablo 27,28,29,30,31 gelecek yan sayfalar

94

95

96

97

98

III. BÖLÜM: KUŞADASI’NDA YAT TURİZMİ

3.1. KUŞADASI’NDA YAT TURİZMİNİN GELİŞMESİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER

Yat turizmi, Kuşadası Bölgesinde de fiziki ve beşeri şartlardan büyük ölçüde etkilenmektedir. Kuşadası’nın yat turizmin de öncelikli yerlerden biri haline gelmesinde rol oynayan doğal ve beşeri özelliklerini araştırmak, durumu değerlendirmek açısından önemlidir. Kuşadası Körfezi, Ege sahilinin plaj, körfez ve koylarıyla güney ve güneydoğuya açılmaktadır. Kuşadası Turban marinası, gemilere kışlama sağlayan Türkiye’nin en iyi donatılmış marinalarından biridir. Coğrafi konumu 37º 52‘ 20“ K. enlem ve 27º 15’ 46” D. boylamıdır. Derinlik, minimum 2.5 metre, maksimum 7 metredir. Deniz de 429, Kara da 175 yat kapasitesine sahip olan Kuşadası Setur Marina yatçıların gözdesi olan marinalardandır.

Bu bölümde yat limanının bulunduğu Kuşadası’nın iklim, bitki örtüsü gibi doğal çekicilikleri kapsayan fiziki faktörlerle, turistleri cezbeden tarihi kalıntılar, yat limanı ve konaklama tesisleri gibi beşeri faktörlerden bahsedilecektir.

99 3.2. İKLİM ÖZELLİKLERİ

Yat turizminin Kuşadası’nda gelişmesinde iklim, bitki örtüsü ve yer şekilleri gibi fiziki etmenler büyük rol oynamıştır.

İklim daha önceki bölümde de bahsettiğimiz gibi insan etkinliklerini büyük ölçüde etkilemektedir. Yat turizminde yatçıların gidecekleri bölgeyi seçmelerinde klimatolojik özellikleri önemli rol oynamaktadır. Bodrum Bölgesin de olduğu gibi Kuşadası’nda da hüküm süren Akdeniz iklim tipi ve sıcaklığı hafifleten meltem rüzgârları bu bölgenin yat turizminde çok talep gören bölgelerden biri olmasını mümkün kılmıştır.

İklim elemanlarını yakından incelemek yat turizminin bölgemizde neden büyük talep gördüğünü anlamamızda önemlidir.

3.2.1 Sıcaklık

Kuşadası bölgesi de Bodrum Bölgesi gibi Akdeniz iklim’inin etkisindedir. Daha öncede belirttiğimiz gibi yat turizminde aranan deniz suyu ( 18˚C-28˚C) ve hava sıcaklığı (20˚C-30˚C) Kuşadası bölgesinde de görülmektedir.

Tablo 32 incelendiğinde ortalama deniz suyu sıcaklığının Nisan ayından başlayarak arttığı ve Ekim ayının sonuna kadar istenilen değerler arasında kaldığı gözlenmektedir. En yüksek deniz suyu sıcaklığı 26.6˚C ile Ağustos ayında görülmektedir.

Uzun yıllar ortalamasında en düşük deniz suyu sıcaklıklarında bile Kuşadası Haziran ayından Eylül ayına kadar yatçıların isteklerine cevap verebilecek deniz suyu sıcaklığına sahiptir.

Gene Tablo.32 ve şekil 12” de görüldüğü gibi 30 yıllık çalışmada ortalama deniz suyu sıcaklığı Haziran ayından Ekim ayına kadar bu bölgede yat turizmi için elverişlidir.

100 Tablo 32: Kuşadası Yıllık ve Aylık Deniz Suyu Sıcaklıkları

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK

Ort.sıc.(C) 30 15.0 14.5 15.1 16.6 19.0 22.2 24.1 24.0 22.8 20.7 18.2 16.1 19.0

En yük.(C) 30 17.0 16.7 17.5 19.3 22.3 25.0 26.4 26.6 25.8 24.7 22.2 18.8 26.6

En düş.(C) 30 12.0 12.2 13.0 13.7 15.2 18.8 19.6 20.0 19.4 17.4 13.8 13.6 12.0 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri (Çalışma süresi: 1975-2004)

Kuşadası'nda Aylara Göre Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C).

30,0

25,0

20,0

15,0

10,0

5,0

0,0 123456789101112

Şekil 12: Kuşadası’nda Aylara Göre Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C).

Tablo 33’de ise sabah 07.00 ile gece 21.00 arasında değişen sıcaklığın çok farklı olmaması, en düşük sıcaklık ortalamasının yat turizmine uygun olması, yıllık ortalama 20˚C e olan gün sayısının 213.2 olması ve Tablo 34’de izleyebileceğimiz gibi en düşük sıcaklık olan -6.0˚C nin uzun yıllar ortalamasında sadece 1985 Şubat ayında görülmesi Kuşadası’nın yatçılar tarafından neden tercih edildiğini anlamamıza yardımcı olmaktadır.

101 Tablo 33: Kuşadası’nda Yıllara, Aylara ve Saatlere Göre Hava Sıcaklıkları YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK saat 07 de ort sıc.(C) 30 7.1 6.9 8.9 13.2 17.9 22.2 23.9 22.8 19.0 14.9 11.3 8.8 14.7 saat 14 de ort. Sıc.(C) 30 12.5 12.7 15.2 18.7 22.8 27.4 29.8 29.2 26.5 22.5 17.6 13.7 20.7 Saat 21 de ort.sıc (C) 30 8.4 8.7 10.9 14.2 18.0 22.7 25.4 24.6 21.2 17.2 12.6 9.8 16.1 Ortalama sıcaklık ( C) 30 9.1 9.2 11.5 15.1 19.2 23.8 26.1 25.3 22.0 17.9 13.5 10.6 16.9 Ort. Sıc.≥5 C old.gün 30 26.1 24.2 30.0 30.0 31.0 30.0 31.0 31.0 30.0 31.0 29.7 28.1 352.1 Ort. Sıc.≥10 C old.gün 30 13.9 12.8 21.1 29.2 31.0 30.0 31.0 31.0 30.0 30.9 24.2 18.1 303.2 Ort. Yüksek sıcaklık 30 13.6 13.9 16.5 20.1 24.1 28.8 31.3 30.5 27.7 23.6 18.6 14.9 22.0 Ort: Düşük sıcaklık 30 5.4 5.3 7.0 10.2 13.8 17.8 20.0 19.8 16.7 13.2 9.5 7.1 12.2 Yük.sıc.≥30C ort.gün 30 0.1 1.4 10.3 20.8 17.2 5.4 0.8 0.0 56.0 Yük.sıc≥25C ort.gün 30 0.5 2.6 11.5 27.9 31.0 31.0 26.1 11.1 1.1 142.8 Yük.sıc. ≥20 ort gün 30 0.7 1.3 5.1 15.2 28.9 30.0 31.0 31.0 30.0 26.9 11.5 1.6 213.2 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri ( Çalışma süresi: 1975-2004)

Kuşadası'nda Aylara Göre Ortalama Hava Sıcaklığı (°C).

30,0

25,0

20,0

15,0

10,0

5,0

0,0 123456789101112

Şekil 13: Kuşadası'nda Aylara Göre Ortalama Hava Sıcaklığı (°C)

102

Tablo 34: Aylara ve Yıllara Göre en Yüksek Sıcaklık ve en Düşük Sıcaklıkta Gün Sayıları A Y L A R YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK en yük.sıc günü 30 18 18 31 12 30 29 7 12 16 2 3 17 12 en yük.sıc yılı 30 1987 1979 1977 1998 1980 1991 2000 2002 1987 1991 1985 1999 2002 en yük.sıc ( C) 30 21.4 23.6 29.0 32.2 35.0 38.2 41.2 42.0 37.4 32.6 34.0 23.0 42.0 en düş.sıc günü 30 2 26 1 10 1 3 6 29 17 19 13 6 26 en düş.sıc yılı 30 1983 1985 1985 1997 1981 1990 1985 1981 1981 1977 1988 1997 1985 en düş.sıc ( C) 30 -4.8 -6.0 -3.8 -0.3 5.0 7.7 13.5 12.9 9.4 3.40 -1.0 -3.8 -6.0 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri ( Çalışma süresi: 1975-2004)

3.2.2. Nem

Kuşadası’nda uzun yıllar ortalamasında yaz aylarında yüksek sıcaklıkların görülmesine rağmen, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında Tablo.35’den de görülebileceği gibi bağıl nem % 48-49 civarındadır. Daha önce bahsettiğimiz termal konfor değerleri doğrultusunda hesapladığımızda, yaz aylarındaki nem değerlerinin yat turizmine katılan turistlerin aktivitelerine engel olmadığını gözlemleyebiliriz.

Tablo 35: Kuşadası’nda Aylara ve Günün Belli Saatlerine Göre Bağlı Nem A Y L A R YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK saat 07 deki ort.bağıl nem (%) 30 7070 71 72 69 63 64 70 71 75 71 72 69 saat 14 deki ort. bağıl nem (%) 30 54 53 52 53 54 48 47 49 50 52 53 56 51 saat 21 deki ort. bağıl nem (%) 30 6867 68 68 67 59 56 60 63 69 71 71 65 ortalama bağıl nem (%) 30 64 63 63 64 63 57 56 60 62 65 65 66 62 en düşük bağıl nem (%) 30 9 3 6 1 5 3 2 3 4 1 5 8 1 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri ( Çalışma süresi:1975-2004)

103 3.2.3. Yağış

Yağış yat turizminde önemli rol oynayan diğer bir iklim elemanıdır. Yatçılar yağışların mümkün olduğu kadar az olduğu bölgelere gitmek isterler bu yüzden tercihlerini yaparken uygun sıcaklık değerleri ve yağış miktarını göz önüne alırlar. Kuşadası’nda Akdeniz İklim tipinin etkisinde kalan Bodrum gibi yazları kurak geçen bir bölgedir. Tablo 36’da görüldüğü gibi Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında ortalama yağış miktarı sırasıyla 5.8mm, 0.2mm ve 0.2 mm dir. Temmuz ve Ağustos aylarında yağış yok denecek kadar azdır. Günlük yağış miktarının 50mm geçtiği gün, uzun yıllar ortalamasında toplam 1.0 dır.

Tablo 36: Kuşadası’nda Yağış Miktarları ve Yağışlı Günler A Y L A R YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK saat 07 de ort.top.yağ.(mm) 29 49.8 37.3 25.7 24.1 9.0 1.0 0.0 0.0 11.7 16.7 43.8 50.8 269..9 saat 14 de ort.top.yağ.(mm) 29 29.6 23.9 22.8 11.7 7.1 0.9 0.2 0.2 7.0 8.2 29.9 30.9 172.4 saat 21 de ort.top.yağ.(mm) 29 32.0 22.6 23.4 11.6 7.0 2.6 0.0 0.0 1.3 11.5 30.9 32.5 175.4 Ort. toplam yağış (mm) 29 109.2 85.2 72.6 47.8 21.9 5.8 0.20.2 19.3 37.0 101.4 116.1 616.7 günlük en çok yağış (mm) 29 111.8 49.0 78.6 72.8 42.7 37.6 2.0 4.7 76.8 113.8 80.8 76.2 113.8 yağış≥0.1 mm gün sayısı 29 11.1 9.7 7.7 7.8 4.5 1.0 0.3 0.1 1.6 4.7 8.4 12.6 69.5 yağış≥10 mm gün sayısı 29 3.8 3.0 2.6 1.6 0.8 0.2 0.5 1.0 3.0 4.4 20.9 yağış≥50 mm gün sayısı 29 0.2 0.1 0.0 0.1 0.1 0.4 0.1 1.0 ort.kar yağışlı gün sayısı 30 0.2 0.1 0.2 0.1 0.6 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri

104 3.2.4. Açık-Kapalı Gün Sayısı

Yatçılar tatilleri boyunca denizin bütün olanaklarından yararlanmak ve tatilleri boyunca yanaştıkları limanların çevresindeki doğal ve tarihi çekicikleri görmek isterler. Hava durumunun buna uygun olması geldikleri bölgeyi daha sonra da tercih etmelerini sağlamaktadır.

Tablo 37: Kuşadası Açık-Kapalı Gün Sayısı

A Y L A R

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Ort. açık gün say. (bult.0.0- 1.9) 30 8.3 8.1 10.2 9.2 13.9 21.8 27.9 28.0 23.3 16.2 10.3 7.4 184.6 Ort. Bulut. gün say. (bult.2.0-8.0) 30 15.5 14.1 15.4 16.4 15.1 7.8 3.1 3.0 6.3 13.2 15.2 16.1 141.2 Ort.kapalı.gün.say.(bult.8.1- 10.0) 30 7.2 6.1 5.4 4.4 1.9 0.4 0.4 1.6 4.5 7.5 39.4 saat 07 ort.bulutluluk (0-10) 30 5.2 5.0 4.5 4.5 2.9 1.2 0.5 0.6 1.2 2.8 4.3 5.4 3.2 saat 14 ort.bulutluluk (0-10) 30 5.3 5.2 4.8 4.8 3.6 1.8 0.8 0.7 1.4 3.1 4.5 5.5 3.5 saat 21 ort.bulutluluk (0-10) 30 4.1 3.8 3.4 3.4 2.3 0.9 0.3 0.3 0.8 2.0 3.4 4.4 2.4 ortalama bulutluluk (0-10) 30 4.9 4.7 4.2 4.2 3.0 1.3 0.6 0.5 1.1 2.6 4.0 5.1 3.0

Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri

Tablo 37’ye baktığımızda Haziran ayından Ekim ayına kadar neredeyse ayın tamamına yakın gün sayısının açık olduğunu görmekteyiz. Uzun yıllar ortalamasında toplam kapalı gün sayısı 39.4 dür. Nisan ayından başlayarak Kasım ayına kadar kapalı gün sayısı azdır. Yaz aylarında bulutluluk saat 14.00 ile 21.00 arasında azalmaktadır. Yatçılara engel teşkil edecek bulutluluk oranı yoktur. Bu durum bölgede yat turizmi faaliyetlerinin artmasında büyük rol oynamıştır.

105

3.2.5. Güneşlenme Süresi

Tablo 38: Kuşadası’nda Aylara Göre Güneşlenme Süresi

A Y L A R YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK gün. ort. güneş. (sa.dak) 30 4.27 5.16 6.36 7.41 9.40 11.48 12.07 11.25 09.51 07.37 05.26 4.12 8.01 gün ort. güneş.sidt. (cal/cm^2. dak) 30 183.34 253.84 348.68 435.72 518.85 571.24 553.48 500.71 423.10 314.42 210.21 160.38 372.83 ay. en yük.gün. sidt.(cal/c m^2.dak) 30 1.07 1.41 1.90 1.58 1.67 1.53 1.44 1.44 1.40 1.40 1.08 1.39 1.90

Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri

Günlük ortalama güneşlenme süresi Tablo 38’de görüleceği gibi uzun yıllar ortalamasında Nisan ayından Eylül ayına kadar artış gösterir. Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında yaklaşık 11 saat ile en yüksek seviyeye ulaşan güneşlenme süresi, denizden yararlanmak ve dinlenmek için yanaştıkları bölgenin hava durumu ile yakından ilgilenen yatçılar için vazgeçilmez bir unsurdur. Eylül ayında 9 saat 51 dakika olan güneşlenme süresinin, Ekim ayında 5 saat 26 dakikaya düştüğünü gene tablodan izleyebiliriz. Uzun seneler ortalamasında yıllık toplam 8 saat 1 dakika olarak gösterilen güneşlenme süresi yatçılar için elverişli bir unsurdur.

106 3.2.6. Rüzgârlar

Daha önceki bölümde belirttiğimiz gibi rüzgârlar hava sıcaklığının ve nemin insanlar üzerinde yarattığı bunaltıcı etkiyi hafifletip aktivitelerini daha kolay gerçekleştirmesini sağlarlar.

Akdeniz iklim tipinin etkisinde olan Kuşadası bölgesinde de yaz mevsimi sıcaklıkları ve rüzgar hızı Tablo 39’dan izlenebileceği gibi 7 m/sn altında olduğu için yatçılık faaliyetlerinin elverişli bir şekilde yapılmasına olanak tanımaktadır. Sahil kesiminde esen meltem rüzgârlarını yatçıların büyük bir kısmı yelken seyri için elverişli bulmaktadır. (bkz. Tablo 16)

Tablo 39: Kuşadası’nda Ortalama Rüzgâr Hızı ( M./Sn)

A Y L A R

YÖNLER YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK

N 30 2.9 3.1 2.8 2.5 2.2 2.7 3.2 2.4 2.6 2.9 3.0 3.1 2.8

NE. 30 3.2 3.0 2.2 2.4 1.8 1.4 1.1 1.9 1.5 2.2 3.0 3.4 2.6

E 30 2.8 3.0 2.6 1.9 1.6 1.5 1.5 1.5 1.8 1.9 2.6 3.2 2.2

SE. 30 2.6 2.7 2.2 1.8 1.4 1.2 1.2 1.2 1.2 1.4 2.3 2.9 1.8

S. 30 3.1 2.5 2.2 2.2 1.8 1.7 1.4 1.2 1.8 1.7 2.0 2.5 2.1

SW 30 2.3 2.0 2.2 2.6 2.1 2.5 2.3 2.3 2.5 2.0 1.6 1.9 2.3

W 30 2.1 2.5 2.6 2.8 2.7 3.1 2.7 3.1 2.9 2.4 2.1 2.0 2.7

NW 30 2.3 2.6 2.5 2.2 2.1 2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 2.2 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri (Çalışma süresi: 1975-2004)

Tablo 40’da Kuşadası’nda yönlere göre esen rüzgâr hızına baktığımızda, Akdeniz ikliminin etkisinde olan Kuşadası’nda Kuzey ve Batı yönlü rüzgârların esme hızının Haziran ve Ağustos arasında ilkbahar ve sonbaharın ilk aylarına göre daha fazla olduğunu görürüz gene de Bodrum bölgesine göre ( bkz. Tablo 15) şiddetleri azdır.

107 Tablo 40’da görülebileceği gibi bölgemizde yıllık 5054 esme sayısı ile güneydoğu yönlü rüzgârlar başta gelir bunu 2207 esme sayısı ile kuzeybatıdan esen rüzgârlar takip eder. Bodrum bölgesin de esme sayısı ile başta gelen şekil 15”de de görüldüğü gibi kuzey yönlü rüzgârlar uzun yıllar ortalamasındaki toplam yıllık esme sayısına göre Kuşadası bölgesinde üçüncü sırada yer almaktadır. Tablo 41’de görüldüğü gibi rüzgâr hızı ve fırtınalı gün sayısının yat turizminin yoğun olduğu yaz aylarında az olması bu bölgede yat turizmi potansiyelinin yükselmesinde belirleyici neden olmuştur.

Tablo 40: Kuşadası’nda Yönlerine Göre Rüzgâr Esme Sayısı A Y L A R YÖNLER YILI II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK N 30 237 243 201 139 136 147 209 138 177 155 190 201 2173 NE. 30 80 58 45 35 35 22 18 10 24 34 40 77 478 E 30 200 149 139 136 162 147 89 136 93 101 140 162 1654 SE. 30 405 328 413 394 371 323 343 429 530 542 504 472 5054 S. 30 91 76 94 103 91 89 69 59 62 80 82 92 988 SW 30 59 54 52 104 126 71 124 119 85 64 51 26 935 W 30 83 84 146 159 219 183 191 166 175 162 111 76 1755 NW 30 160 131 153 176 233 293 275 193 132 188 145 128 2207 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri

108 Kuşadasın'da Yönlerine Göre Rüzgar Esme Sayısı.

600

500 N

400 NE E SE 300 S SW 200 W NW 100

0 123456789101112

Şekil 14: Kuşadası’nda Yönlerine Göre Rüzgar Esme Sayısı

Kuşadasın'ın Rüzgar Gülü

N 6000 5000 NW NE 4000 3000 2000 1000 W 0 E

SW SE

S

Şekil 15: Kuşadası’nın Rüzgar Gülü

109 Tablo 41: Belirli Saatlerde Esen Rüzgâr Hızı, En Hızlı Esen Rüzgar Yönleri

A Y L A R YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK s.07 de ort rüz.hız.(m/s) 30 3.0 2.9 2.4 1.9 1.4 1.3 1.3 1.2 1.3 1.6 2.5 3.1 2.0 s.14 de ort rüz.hız.(m/s) 30 3.3 3.4 3.2 3.2 2.9 3.1 3.1 2.9 2.9 2.7 2.9 3.2 3.1 s.21 de ort.rüz.hız.(m/s) 30 2.6 2.7 2.3 2.0 1.8 1.9 2.1 1.9 1.8 1.8 2.2 2.6 2.1 ortalama rüz. hız. (m/s) 30 3.0 3.0 2.6 2.3 2.0 2.1 2.2 2.0 2.0 2.0 2.5 3.0 2.4 en hızlı esen rüz.yönü 30 ESE ESE SE SSE NW NE NNW NNE SSW ESE S SSW S en hızlı esen rüz.hız(m/s) 30 29.3 25.9 31.6 27.2 23.5 17.3 17.7 18.6 19.7 23.5 35.7 27.8 35.7 ort.fırt.gün say.(hız≥17.2) 30 2.0 1.8 1.4 0.8 0.4 0.1 0.1 0.1 0.1 0.3 1.2 2.1 10.4 ort.kuv.rüz.gün(hız.10- 17.1) 30 10.3 9.4 6.6 6.2 4.0 5.0 6.0 5.1 4.4 4.4 7.0 11.1 79.5 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri (Çalışma süresi 1975-2004)

Tablo 42’e baktığımızda da yat turizminde etkili olan kar, kırağı, don, sis gibi iklim elemanlarının da bölgemizde yatçılık faaliyetlerini engellemediğini görürüz. Sisli gün sayısı yok denebilecek kadar azdır. Karla örtülü gün sayısı uzun yıllar ortalamasında 0.3 dür. Kar yağışı nadiren kış aylarında gerçekleşir. Tablo 41’de kar yağışı ile verilen değer son 3 yıl (2001-2004) ortalamasıdır.

Tablo 42: Uzun Yıllar Ortalamasında Karla Örtülü, Dolu, Kırağı, Yağışlı ve Sisli Günler Sayısı

A Y L A R

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK

Ort.kar ört.gün say. 30 0.1 0.1 0.1 0.3 en yük kar.ört.kal.(cm) 3 4.0 4.0 10.0 10.0

ort.sis.gün say. 30 0.4 0.1 0.2 0.1 0.1 0.0 0.1 0.1 0.2 0.2 0.2 0.0 1.7

ort.dolulu gün say. 30 0.3 0.2 0.2 0.1 0.1 0.1 0.0 0.0 0.2 1.2

ort.kırağılı gün say. 30 3.9 2.5 1.8 0.1 0.8 2.3 11.2 Kaynak: Meteoroloji İstatistikleri

110 Kuşadası bölgesinin yat turizminde önem kazanması Bodrum bölgesi gibi tarihi ve doğal çekiciliklerinin yanı sıra yatçılık için uygun iklim koşullarına sahip olmasındandır. Kısaca özetlersek; 1) Yaz mevsimi sıcak ve yağışsızdır. 2) Güneşlenme süresi uzundur. 3) Nem oranı yat turizminin gerektirdiği aktivitelerin yapılmasına engel teşkil etmemektedir. 4) Rüzgâr şiddeti ve fırtınalı gün sayısı yelkenle seyiri engellememektedir. 5) Meltem rüzgârları bunaltıcı sıcakları hafifletip yat turizmine katılan turistlerin aktivitelerine olanak tanır. 6) Sisli gün sayısının yok denecek kadar az olması yatla seyri engellememektedir.

Kuşadası bölgesinin etkisinde kaldığı Akdeniz iklim tipinin sağladığı bu koşullar bölgede 5-6 ay yat turizminin yapılmasına olanak tanır. Kuşadası bölgesini tercih eden yatçıların memnuniyeti bu bölgeyi daha sonraki tatillerde de tercih etmelerine sebep olmaktadır.

3.3. KUŞADASI BÖLGESİNİN DOĞAL ÇEKİCİLİKLERİ

Kuşadası’nda yat turizminin gelişmesinde rol oynayan iklim elemanlarından sonra bölgenin yat turizmine katılan turistleri etkileyen doğal çekiciliklerinden de bahsetmek faydalı olacaktır. Bunlar; bitki örtüsü, doğal parklar, plajlar, su oyunları merkezleri, dalış noktaları, vadiler ve sahiller, şifalı sular ve kaplıcalardır.

111 3.3.1. Bitki Örtüsü

Kuşadası bölgesi Akdeniz ikliminin yayılma alanına girer. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçmesi, farklı bitki türlerinin yetişmesine imkân vermiştir, iklim elemanlarından sıcaklık ve yağış ile güneşlenme süresi, bitkilerin yetişmesinde çok etkilidir. Uygun ortamın bulunduğu yerlerde bitki örtüsü sıklaşıp gürleşmekte, şartların elverişsiz olduğu yerlerde de cılızlaşmakta hatta tamamen ortadan kalkmaktadır. Bitki örtüsünü orman alanları ve maki alanları olarak iki bölümde inceleyebiliriz.

Ormanlar: Kuşadası bölgesinde orman alanları Güneyde uzanan Dilek Dağı üzerinde yer almaktadır. Çok iyi gelişmiş kızılçam (pinus brutia) ormanlarının büyük bir bölümü Dilek Dağı Milli Parkı’na dahil edilmiştir. Dağın yüksek kesimlerine çıkıldıkça kızılçamlar yerini karaçamlara (pinus nigra) bırakmıştır. Karaçamların Batısında Ardıç ağaçaları küçük topluluklar halinde yer almaktadır.

Milli Park sınırları içerisinde Akdeniz Bitki topluluğunun Lauretum ve Castanetum zonlarında yetişen bütün türleri yetişmektedir. Bundan başka defne, kestane, üvez, ıhlamur, akçeağaç, dişbudak, çeşitli meşe türleri gibi kuzeyin yapraklı ormanlarına özgü ağaçlar ile ülkemizin birkaç yerinde bulunan kartopu ağaçları, dere içlerinde yetişme imkânı bulmuş, endemik bitki özelliğini taşımaktadır. (bkz. Ek:6)

Bölgede orman varlığının karşılaştığı en büyük tehlike yaz aylarında yaşanan orman yangınlarıdır. Turizm açısından büyük önem taşıyan bu alanlar yangınlarla tahrip olmakta pek çok hayvan ve bitki türü ortadan kalkmakta, erozyon şiddetlenmekte, verimli topraklar denize aşınarak ekolojik denge bozulmaktadır. Uzun yıllar boyunca, ormanların tahrip edildiği alanda, tahrip sonucu ortaya çıkan maki ve garig alanları geniş yer kaplamaktadır.

Maki Alanları: Akdeniz iklim özelliğinin görüldüğü alanlarda ormanların tahribinden sonra özellikle kıyı bölgelerinde gelişmiş 1-2 m yüksekliğinde, ince gövdeli, daimi yeşil yapraklı türlerden meydana gelmiş maki topluluğu yer almaktadır. Makiler alanda kızılçam ormanlarının tahribi ile ortaya çıkmıştır. Bitkilerin yaprakları yaz

112 kuraklığına karşı koyabilecek özellikte olup, küçük, kalın ve parlaktır. Bazı türlerin yaprakları dikenli ve tüylüdür. Kök kısımları derinlerde bulunup, gövde toprak üstüne çıktığı yerden başlayarak sık bir şekilde dallara ayrılmaktadır. Makilerin boyu en fazla 1- 1.5 m’ye ulaşır. Maki formasyonları içinde pırnal meşesi (quercus caccifera), sandal (arbutus andrahne), delice zeytin (alea europea), sakız (pistacia terebintus), akçakesme (phillyrea media), defne (laurus nobilis), kocayemiş (arbutus uned), laden (cistus), mersin (myrtus communis), tesbih (styrax offianalis), keçiboynuzu (ceretonia siliqua), katırtırnağı (spartum sunceum), zakkum (nerium oleander) gibi elemanlar yer alır. Kızılçamın tahribi sonucu oluşmuş makilerin de tahribi ile garig formasyonu gelişmiştir.

3.3.2. Milli Parklar

Kuşadası bölgesindeki Dilek Yarımadası Milli Parkı yat turizmine katılan turistlerin ve bölgeye gelen diğer turistlerin ilgi odağıdır. Kuşadası ilçe sınırı içerisinde Dilek yarımadasında yer alan Milli Parka, Kuşadası-Söke karayolu ile ulaşılır. Milli parkın Kuşadası’na uzaklığı 28 km Söke’ye uzaklığı 34 km Davutlar’a 8 km.‘dır. Küçük Menderes ile Büyük Menderes arasında kalan Dilek yarım adası, beş yüz milyon yıllık Menderes kütlesinin bir parçasıdır. Kuş uçuşu ortalama 20 km uzunluğunda 6 km genişliğinde kabarık şekillerin hakim olduğu yarımada da yer alan Dilek dağı Aydın Dağlarının batı uzantısını oluşturur. En yüksek yeri Dilek tepesidir, Yarımada pek çok derin kanyon ve vadiye bölünmüştür akarsularla parçalanmış vahşi bir görünümü vardır. Bu kanyon ve vadiler çeşitli hayvan ve bitki türlerinin barınağıdır. Samsun dağının Ege denizine doğru uzantısıyla şekillenen Dilek Yarımadasının jeolojik yapısı, paleozoik şistler, mezozoik kalker ve mermerler ile neojen tortul kütlelerden meydana gelmiştir. Yarımada kumlu, killi, yatık ve yüksek kıyı şekillerini içeren plajlarıyla ilgi çekici kıyı özelliklerine sahiptir. 1966 yılında milli park olarak korunmaya alınmıştır ve 11.000 hektarlık bir alanı kaplamaktadır.

113

Resim 27: Kuşadası Milli Park 1

Milli Parkın özellikle kuzey kesimi Akdeniz Bölgesinde ender görülen potansiyelde bitki örtüsüne sahiptir. Özellikle defne ve kestane bitki kuşakları ile Akdeniz maki florasının hemen bütün bitki türleri yarımadada en canlı ve sağlıklı örnekleriyle yer almaktadır. Kuzey Anadolu ormanlık yörelerine has kestanenin, en güneye indiği, ülkemizde birkaç yerde bulunan kartopunun, ardıcının küçük bir topluluk meydana getirdiği, pırnal meşesi, dallı selvilerin birlikte yetiştiği tek yerdir.

114

Resim 28: Kuşadasi Milli Park 2

Milli Park nesli tükenmeye yüz tutmuş Anadolu Pars’ının batıda yaşadığı son noktadır. Akdeniz ülkelerinde korunan türler arasında da bulunan Akdeniz Foku ve deniz kaplumbağaları Milli Parkın kıyılarında yaşama ve üreme olanağı bulmuştur. Ayrıca çeşitli kuş türleri ve sürüngen hayvanlar da yaşamaktadır.

Yaban hayvanı olarak, Anadolu parsı, Kurt, Tilki, Çakal, Vaşak, Yaban kedisi, Porsuk, Sansar, Kirpi, Oklu kirpi, Yaban domuzu, Kertenkele, Kaplumbağa, Kaya kartalı, Deniz kartalı, Şahin, Doğan, Martı, Karatavuk, Keklik, Kaya güvercini, Tahtalı güvercin, Yaban ineği, Yabani at, Tavşan Su samuru, Çulluk, Kerkenez, Yeşilbaş ördek, Hazar sumrusu sayılabilir. Denizde bulunan hayvan türleri; Deniz kaplumbağası, Yunus balığı, Fok balığı, Mercan Çipura, İstavrit, Hamsi, Karagöz, Levrek, Kefal, Denizkestanesi, Trança, Köpek balığı, Sinarit, Lahoz, Ofroz, Müren, Yılan balığı, Mırmır, Ahtapot, Sargoz dur.

115

Resim 29: Kuşadası Milli Park 3

Dilek Yarımadasına yıllar önce bırakılan at ve sığırların burada yetişen yavruları yabanlaşmıştır. Kara oluk tepesi yamaçlarında ve Dip burunda grup halinde dolaşan yaban atlarını ve plajlara kadar inen yaban domuzu sürülerini gözlemek mümkündür.

116

Resim 30: İçmeler Koyu

Milli Parkın sahip olduğu doğal yapı yakın zamana kadar karayolu bulunmamasından dolayı daha önce de bahsettiğimiz gibi yaban hayvanlarının da korunduğu bir alandır. Park alanı içinde bulunan plajlar ve piknik yerleri turistler tarafından Nisan ve Ekim ayaları arasında ziyaret edilmektedir. Ayrıca, doğayı seven turistler orman içi patikalarda yürüme ve tırmanma olanakları da bulmaktadırlar. Park içinde, İçmeler Koyu, Aydınlık Koy ve Kavaklı Plajının günübirlik kullanımını kolaylaştıran su, WC, soyunma kabinleri, kır gazinosu, piknik masa ve ocakları gibi basit yapılar geliştirilmiştir. Alan içerisinde doğal dokunun bozulmaması için geceleme tesisleri yer almamaktadır.

Zeus Mağarası: Dilek Milli Parkı’nın giriş kapısının sol tarafında, 200 m. İçeride bulunmaktadır. Yolu Belediye tarafından düzenlenmiştir. Mağaranın girişi, 20 metre kadar kayrak (kaygan) taşlı patikadan sağlanır. Dilek Milli parkının adından dolayı mağaranın sağında ve solunda bulunan ağaçlara “Dilek” için bez parçaları bağlanmıştır. Mağaraya girildiğinde, O haşmetli tanrı “Zeus” un yüzünü görür gibi olursunuz. 10–15 metre derinliğindeki su adeta burayı bir havuz haline dönüştürmüştür. Mavi – Yeşil renkli su; dağdan gelen tatlı suyun ve denizden gelen tuzlu suyun karışımı ile yavan bir maden suyu haline dönüşmüştür. Kışın yöredeki gençlerin yazında turistlerin yüzme havuzu haline dönüşen mağara muhteşemdir.

117

Gök tanrısı Zeus, kardeşi Poseidon’u kızdırdığında elindeki üçlü yabasını kaldırarak dalgaları kabartıp, denizi altüst eden Poseidon’un gazabından kaçıp sakinleşmesini beklemek için bu mağaraya sığınıp dinlendiği ve yıkandığı rivayet edilmektedir. Güzel çamlı sakinleri ve yabancı turistler, denizin çok dalgalı olduğu günlerde ve havanın denize elvermediği günlerde tıpkı “Zeus” gibi burada yüzüp, o mitolojik havayı teneffüs etmektedirler.

Selçuk Gevekirse Gölü Su Kuşları Koruma ve Üretme Sahası Antik Efes Kentinin kuzeyinde Efes ve Pamucak arasındaki 1000 hektarlık alanda bulunmaktadır. 30-40 tür kuş ve memeli hayvan yaşamaktadır. Bunlar arasında dalgıç, pelikan, çeşitli türde ördek, çulluk ve kınalı keklik gibi kuşların yanı sıra yaban domuzu, tilki, çakal gibi kara hayvanları vardır. Turistlerin buraya başlıca gelme sebepleri kuşları gözlemektir.

Kuşadası’na yakın mesafede bulunan daha önce Bodrum bölgesinde bahsettiğimiz koruma altına alınmış olan Bafa Gölü ve Güllük Deltası da bu bölgeye gelen turistlerin ilgi alanı içerisindedir. Yat turizmine katılan turistler yat limanına yanaştıktan sonra yukarıda bahsettiğimiz parkları ziyaret etmektedirler ve doğal güzelliğe hayran olduklarını belirtmektedirler.

3.3.3. Plajlar

Ege’nin en güzel koyuna sahip olan Kuşadası’nda iki tane mavi bayraklı plaj bulunmaktadır bunlar milli park bölgesindeki Dilekyarım adası ve Çamlimanıdır. Güneyden Kuzeye doğru uzanan plajların bir kısmı ücretsiz halk plajıdır. Kuşadası’ndaki plajların hemen hemen hepsinde bütün su sporlarını yapma imkanı vardır.

Milli Park (Kalamaki) Plajı: Kuşadası Körfezinin bitiminden Kuşadası’nın 30 km Güneyinde yer alan Dilek yarımadasında bulunan plajın arkasında çam ağaçları yer alır.

118 Pırıl pırıl berrak su ve kum dinlenmeye gelen turistler için bir cennettir. Parka ilk girildiğinde sağ taraftaki ilk plaj kum sahildir. İkinci plajla arasında kayalık bir sahil yer alır. İkinci ve üçüncü plaj çakıl taşlarının oluşturduğu sahillere sahiptir.

Uzun plaj: Kuşadası’nın 6 km güneyinde yer alır. Kıyıda oteller ve yazlık siteler yer almaktadır. Su kayağı, jet ski ve paraşütle yelken sporları yapılabilmektedir.

Resim 31: Kuşadası Uzun Plaj

Yeşil Plaj ( Barbaros): Şehir merkezinden taşıtla 5 dakika uzaklıkta yer alan bu plaj Kadınlar Plajına 5 dakika yürüme mesafesindedir. Palmiye ağaçları altında ya da kumların üstünde güneşlenilebilinir.

Sandal Plaj: Bu plaj alanı da Kadınlar Plajına 5 dakika yürüme mesafesinde sessiz ve sakin bir kumsaldır. Yat turizmi ile gelen turistler kumsalda uzanarak denizin berraklığının ve sakinliğin tadını çıkarırlar.

119 Kadınlar Plajı: 1 km uzunluğunda arkasında kafeler lokantaların yer aldığı en popüler plajlardan biridir. Şehir merkezinden 20 dakika yürüme mesafesindedir. Plajın yakınında oteller, pansiyonlar mevcuttur. Bütün su sporları yapılabilmektedir. Kimi araştırmacılara göre mitolojideki Ulysses’in Troia’ya ulaşmaya çalışırken sirenlerin çağrısına dayanamayan gemicilerin kayalara sürüklendiği yer burasıdır Turistlerin mutlaka uğradığı bir plajdır.

Resim 32: Kuşadası Kadınlar Plaji

Yılan Burnu: Kayalık bir plaj alanı olan yılan burnu aslında Güvercin adasının solunda küçük bir yarımadadır. Güneybatıya ve kuzeye bakan iki plajı vardır. Rüzgârın esme yönüne göre turistler ikisinden birini tercih ederler.

120

Resim 33: Kuşadası Yılan Burnu

Yeşil Hamam: Kuşadası’nın kuzeyinde plajdan çok ufak kayalık bir körfezdir. Kayalıklara tırmanarak ulaşılmaktadır. Turistlerin çoğu yatla gitmeyi tercih etmektedirler.

Kuştur Plajı: Kuşadası’nın 5 km Kuzeyinde alt yapısı en mükemmel olan plajlardan biridir. 1km uzunluğunda kumsalı vardır. Turistlerin çoğu buraya batan güneşi seyretmeye gelmektedirler. Sabahları durgun olan deniz öğleden sonraki saatlerde dalgalıdır.

Pamucak Plajı: Tarihi Efes’e 5 km mesafede 5 km uzunluğunda sahili olan bir plajdır. Kumsal aşağı yukarı 80 metre genişliğindedir. Plajın ortasından Küçük Menderes nehri geçerek denize kavuşur. Plaja gelen turistler sahilde at veya deve ile gezinti yapabilmektedirler

Baradan Koyu: Kuşadası’nın 25 km kuzeyindeki bu koya taşıtla 30 dakikada ulaşılabilir fakat genellikle marinadan kalkan yatlarla gelinmektedir. Koy çam ağaçları ile

121 kaplı iki yamaç arasında yer alır. Yatçıların çoğu teknelerini demirleyip koyun tadını çıkarmaktadırlar.

Resim 34: Kuşadası Baradan Koyu

3.3.4. Çevredeki Diğer Plajlar ve Aquaparklar

Antalya’da Dedeman Aqua Park ile başlayan su oyunları merkezleri turistlerin ilgi odağı olunca diğer turistik merkezlere de aquaparklar kurulmaya başlamıştır. Kuşadası girişindeki Tusan Oteli’nin arka tarafındaki yamaçlarda Adaland Aqua Park açılmıştır. 24 saat açık tesiste çeşitli su kaydırakları, dalga ve aktivite havuzları, çarpışan botlar, animasyon, bar, restoran türü yapılar yer almaktadır. Ayrıca bölgede yer alan Aquafantasy ve Aqualand da değişik su sporları sunan parklardandır.

Kuşadası çevresinde Güney yönünde Güzelçamlı (Zeus) Plajı 23 km uzaklıktadır. Burada deniz kumundan çıkan kaynak suyu ve köklerinin yarısı denizde

122 olan ulu çınar ağacı görülmeye değer bir doğal anıttır. Daha ilerideki Odun iskelesi ve İlyas Ağa plajlarına ancak denizden ulaşılabilmektedir. Yatçıların tercih ettikleri plajlardır.

Körfezin güney ucunda, Doğanbey Burnu’nun doğusundaki liman Sünger Burnu’na uzanır. Limanın kuzeyindeki Kısık Yarımadası’ndaki tepede İonia kentlerinden Lebedos’un kalıntıları bulunmaktadır. Sünger Burnu’nun doğusundaki Çam Limanı tekneler için uygun demirleme yeridir.

3.3.5. Dalış Noktaları

Ada Banko: Kuşadası'nın yaklaşık 1 mil batısında bulunan bu resif, her gün birçok dalgıca ev sahipliği yapmaktadır. Resif, Kuşadası'nın merkezindeki limandan kalkan dalış teknelerinin yanı sıra otel ve tatil köylerinden gelen teknelerle de dolmaktadır. Oldukça büyük olan bu kayalıklarda en az 6 ayrı dalış noktası bulunmaktadır. Resifin doğusu ise ilk 15 metreden sonra dalgıçları uzaktan izleyen 10- 15 kg'lık orfozlar ile doludur. 20.metreye gelindiğinde ise oldukça büyük lagoslar ve sinaritler görülmektedir. 30 metrede ise kıyılarımızın alışılagelmiş amforaları ve kumluk alanlarda akyalar görülmektedir.

Barbaros Resifi: Şamandıradan dalışa başlandığında batıya doğru güçlü bir akıntıya karşı yaklaşık 10 dakika kadar yüzdükten sonra girişi 5 metrede olan bir mağaraya ulaşılmaktadır. Girişi gizlenmiş bu mağarayı rehber yardımı ile bulmak gerekmektedir. Mağara enine 30 metre kadardır. Yüksekliği 1.5 metre olmasına karşın, genişliği bazı yerlerde 3-5, bazı yerlerde 1 metre ile sınırlıdır. Dolayısıyla içeriye iki kişiden çok girilememektedir. Dip yapısının çakıl ve taşlık olmasından dolayı su bulanık değildir.

123 Kuşadası’na gelen yatçılar denizin tüm olanaklarından yararlanırken büyük bir kısmı sualtına dalışlar yapmaktadır. Bahsettiğimiz dalış noktalarından dalarak sualtını incelemek değişik balıkları görmek hepsine çok ilginç gelmektedir.

1998 yılı Şubat ayında Dilek Yarımadası Milli Parkta, Kavaklı burun koyunda karaya vurmuş olarak bulunan Akdeniz Balinasının iskeleti Kuşadası Belediyesi tarafından koruma altına alınmıştır. Kuşadası Belediye binasında sergilenmektedir Balinanın boyu 14,5 metre olup cinsiyeti ve ölüm nedeni saptanamamıştır. Ülkemizde iskeleti bir bütün olarak korunabilmiş tek tür olan ve denizlerimizin en büyük, dünya denizlerinin ise ikinci büyük memeli hayvanı olan bu tür balinaların, Türk sularında da yaşadığı ispatlanmıştır. Kuşadası’na gelen yatçı dalgıçların Kuşadası Belediye binası sergisinde izledikleri balina iskeleti bir ilgi odağı haline gelmiştir.34

Yat turizmi ile Kuşadası’na gelen turistler dalış yaptıklarında avlanmakta istemektedirler ancak Türkiye'de yabancılar belli kanunlar ve kurallar çerçevesinde avlanabilmektedir. Ek 5’de belirtilen Su ürünleri yönetmelik ve tüzüklerine uygun izinler alındıktan sonra bedelini bu ülkeye ödeyerek istediklerini yapabilirler. Yabancı uyruklular sinarit, orfoz, sargöz, karagöz vs. avlayamazlar sadece alabalık, gobene, yazılı orkinos, tombik, uzun kanat, orkinos, lambuka, akya, sazan avlayabilirler.

3.3.6. Vadiler ve Sahiller

Dağların denize dik indiği Aydın ili, vadiler arasında verimli ovaların meydana geldiği, kış görmeyen çam ağaçları ile kaplı tepelere, dantel kıyılara, antik kentlere ve kültür zenginliğine sahiptir. Kuşadası ilçesi billur gibi berrak deniziyle, çeşit zenginliği yaşanan bitki örtüsüyle Dilek Yarımadası Milli Parkı, Selçuk, Efes ve Meryemana'ya olan yakınlığıyla yatlarla gelen turistlerin Kuşadası Marinayı tercih etmelerinin başlıca sebebi olmaktadır.

34 Kuşadası Belediyesi

124 Çine çayı vadisi görünümlü Aphrodias’ı gezmek isteyen turistler konaklamak için Kuşadası’nı seçmektedirler. Deniz mevsiminde içilecek berraklıkta bir su rengine sahip Dilek Yarımadası Milli Parkı veya Pamucak sahillerine rakip Milli Park'ın Akdeniz'e bakan yüzünde bir de Karine sahili, eşsiz güzelliğe sahiptir. Deniz buralarda geç soğuduğundan Ekim, Kasım aylarında bile turistler burayı tercih etmektedirler. Çok sayıda kuş olduğu için bu isimle anılan Güvercin adası ise uğrak noktalarının başında yer alıyor. Gümüldür yönüne düzenlenen tekne gezileri de turistlerin rağbet ettikleri bir aktivitedir. Yatlarını marinadan çıkarmak istemeyen turistler tekne turlarına katılmaktadırlar.

Çine Çayı Vadisi, , , antik kentlerinin bulunduğu Yatağan yönü güzergâhındadır. Gerdanlığı anımsatan kemerli taş köprüsü, kuş türleri ve cam gibi parlayan kıyıları ile narin bir görünüm sergileyen Çine çayı, yıllarca suların debisi ile aşınıp şekillenen, cilalanan kayalar Bafa gölüne kadar uzanan Beşparmak dağlarında bile şaşırtıcı farklılıklar göstermektedir.

Bu kayalar Heykeltraş Okulu öğrencilerine yıllar öncesinden ilham veriyor. Silikatlı kumu ve pürüzsüz yüzeyli taşlarıyla yağmur sonrası pırıl pırıl parlayan doğa harikası bölgede bulunan birbirinden ilginç kayalar, Çine çayının dönemeçlerindeki kuytu kısımlarında adeta yerden fışkıran koyu pembe zakkum çiçekleri turistlerin ilgisini çeken doğa harikalarıdır. Çine çayı üzerinde yayaların hâlâ kullandığı ve turistlerin mola verdiği antik dönem kemerli taş köprü ve çeşitli çeşmeler bulunmaktadır. Babadağ eteklerinde denizden 600 m yükseklikteki bir platoda yer alan Karya'nın en önemli şehri Aphrodisias, İzmir'den 230 km uzaklıktaki Aydın Karacasu ilçesine bağlı Gevre köyü yakınlarında bulunmaktadır. Turistlerin büyük ilgisini çeken ve oldukça iyi korunmuş olarak günümüze gelebilen antik kent, heykeltıraş okulu ve heykelleri ile ünlüdür. Kentin doğusunda bulunan beyaz ve mavi renklere sahip mermer ocakları, heykeltıraş okulunun Aphrodisias'ta kurulmasının nedeni olarak gösterilmektedir. Kuşadası bölgesinde yer alan bu alanlar turistler için büyük ölçüde çekicilik alanı oluşturmaktadır.35

35 Kuşadası Belediyesi

125 3.3.7. Şifalı Sular ve Kaplıcalar

Bir bölgedeki şifalı sular ve kaplıcalar o bölgeyi ziyaret eden insanlar için çok eskilerden beri uğrak noktası olmuştur. Bölgemiz ve yakın çevresindeki bu su kaynakları da doğal çekicilikler arasında vazgeçilmez bir unsurdur.

Ege Bölgesinin en gelişmiş ve zengin illeri arasında yer alan Aydın’ın Bozdoğan, Buharkent, Germencik, Kuşadası, Söke ve Kuyucak ilçelerindeki sıcak ve soğuk su kaynakları turistlerin ziyaret ettikleri yerlerdendir.

Aydın kaplıcası, Güzellik Suyu, İmamköy Kaplıcası il merkezine yakın olan kaplıcalardır. Germencik ilçesinde Germencik Kaplıcaları adı altında faaliyet gösteren çok sayıda kaplıca vardır; Alangüllü Kaplıcası, Çamur Kaplıcası, Gümüş Ilıcası ve Kızıl Ilıca.

Kuşadası Bölgesinde Kuşadası Kaplıcaları adı altında incelemeye değer iki adet şifalı su kaynağı bulunmaktadır. Bu kaynakların her ikisi de, merkeze 4 kilometre uzaklıkta, ilçenin Güneydoğusunda yer alır.

Yavansu kaplıcası; Söke yolu üzerindedir. Hareket sistemindeki ağrı ve tutukluklara, romatizmal ağrılara ve diğer ağrılı hastalıklara iyi gelen bir suyu vardır. Konaklama tesisi bulunmamaktadır. Buraya gelen turistler Kuşadası’nda konaklarlar.

Çıban Kaplıcası; İlçenin Güneydoğusunda, Söke yolu üzerindedir. Yavansu Kaplıcasının yanındadır. Ziyaretçiler cilt hastalıklarına iyi gelen çamur banyosuna girerler. Çok eski dönemlerden beri güzellik için kullanıldığından ‘Venüs Çamuru’ adını almıştır.36

36 Yılmaz Tekin, a.g.e.,s.265

126 Kuşadası İçmeleri’i üç içmeden oluşmaktadır; Güzel çamlı İçmesi bölgenin Güneyinde yer alır ve denize yakındır. Aynı isimli plajın kuzey ucundaki kayaların dibinden çıkmaktadır. Tuzlu, bromürlü ve karbondioksitlidir. Diğer Kaynak Kemerli İçmesi Sümerbank Kampı yanındadır. Açık Kaynak ise kamp havuzunun deniz tarafında Tusan Motel’e 300 m uzaklıktadır.

Natur-Med Doğal Tedavi ve Kaplıca Merkezi, Kuşadası’na 18 km uzaklıkta, Davutlar köyündedir. Türkiye’de litresinde 5 gr. Total mineralizasyon bulunan ve 12 çeşit mineral içeren suya sahip tek kaplıcadır. Natur-Med Doğal Tedavi ve Kaplıca Merkezi sürekli termal sulu 20 odada 45 yatak kapasitesi ile hizmet veren çeşitli tedavi imkânları sunan bir tesistir.

Ilıkça Kaplıcası Kuşadası’ndan Aydın yönüne ilerlerken ilk ilçe olan Söke ye bağlı Kemer köyündedir. Sazlı Köyü Kükürtlü Kaynağı ilçe yakınlarındaki Sazlı Köyündedir. Aydın’ın Kuyucak İlçesi Çubukdağ bucağına bağlı Ortakçı köyünde önemli şifa kaynaklarından biri olan Ortakçı Kaplıcası yer alır.37 Kabaağaç Kaplıcası Kabaağaç köyündedir. Tekke Kaplıcası da aynı yörede yer almaktadır. Demirtaş Kaplıcası ise suyunun birçok hastalığa iyi gelmesinden dolayı yerli yabancı turistlerin akınına uğramaktadır. Ongun Termal Sağlık Tesisleri, Kuyucak İlçesinin 7 km Güneyinde şifalı çamur, doğal buhar ve kükürtlü sıcak banyoları ile hizmet veren bir tesistir. Modern anlamda şifa dağıtan bir tesis kimliğinde olması bakımından önemlidir. Aydın-Çine yolu üzerinde bulunan Madran Dağı sadece şifalı suları ile değil, aynı zamanda ünlü bir piknik yeri olması açısından da önemlidir. Yöreden kaynaklanan doğal sular şişelenmek suretiyle yurt çapında Madran Doğal Kaynak Suyu ve Pınar Madran Doğal Kaynak Suyu olarak pazarlanmaktadır.

37 a.e.s.267

127 3.4. JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLER

Kuşadası ilçesi, çevresiyle birlikte yeryüzü şekilleri bakımından Ege Bölümünün karakteristik özelliklerini taşımaktadır. Yer şekilleri Doğu-Batı yönünde ve birbirine paralel olarak uzanan horstlar ile bunların arasında yer alan grabenlerden oluşmaktadır. Çöküntü alanlarının içinde Ege Denizine dökülen akarsular bulunmaktadır. Akarsuların vadi tabanlarında ve ağızlarında aluvyal birikmeler sonucunda oluşmuş akarsuların adını taşıyan ovalar bulunmaktadır. Kuşadası engebeli bir topografyaya sahip olup deniz seviyesi ile Dilek Dağı’nın en yüksek noktası arasındaki yükselti farkı 1000 m’yi geçmemektedir.

Dilek Dağları Doğu-Batı yönünde ilçenin başlıca dağlarını oluştururlar Samsun Dağları olarak da adlandırılırlar. Kuzey doğuda halk arasında Durmuş Dağı olarak isimlendirilen, küçük bir dağlık kütle yer alır. Bu iki dağlık kütle arasında aşınım platoları yer almaktadır. En önemli dağlık alan olan Dilek Dağının en yüksek yeri 1237.m yükseltisindeki Dilek Tepesidir. Dilek Dağ paleozoik’e ait şist ve mermerlerle kaplı olup üzerinde Jura’ya ait kalkerlerin oluşturduğu yükseltiler yer almaktadır. Dilek Dağı’nın Kuzey ve Güney eteklerinde uzanan fay hatlarına bakıldığında bu dağın yükselmeler ile meydana geldiği ve horstlar olduğu söylenebilir.

Dilek Dağı’nın Kuzey Doğusunda yer alan dağlık alan (Durmuş Dağları)ın en yüksek noktası 1020m dir. Burada kolay aşınabilen Üst Kretase dönemine ait flişler üzerinde yükselen, Jura kalkerleri daha geniş alan kaplamaktadır. Durmuş Dağı’nın eteklerindeki Üst Kretase dönemine ait flişlerin aşınması ile aşınan malzemeler, batıya doğru birikmiş ve aşınım platosunun devamı olan aynı yükseltiye sahip birikim alanını oluşturmuştur. Batıda kıyı boyunca uzanan kıyı ovası ile Doğu ve Güneydoğuda uzanan Söke Ovası arasındaki bölge aşınım platolarını oluşturmaktadır. Burada yer yer neojen volkanikleri, andezit ve bazaltlar yer alır. Kuşadası’na bağlı olan köy yerleşmelerinin tamamı bu plato üzerinde yer almaktadır.

128 Araştırma bölgesinin batısında, küçük akarsuların taşımış olduğu alüvyonların biriktirmesi sonucunda, kıyı boyunca, delta niteliği taşıyan kıyı ovası meydana gelmiştir. Ova Kuaterner dönemine ait olup kil, kum ve çakıllardan oluşmuştur. Ovanın yükseltisi 10m’yi geçmemektedir.

Kuşadası kıyıları boyunca alçak ve yüksek kıyılar olmak üzere iki tip kıyı şekli bulunmaktadır. Alçak kıyılar kıyı ovasının batısında uzanan kıyı kumulları yani plajlardır. Buraları yat turizmine katılan turistlerin denizin reasyonel faaliyetlerinden faydalanmak için tercih ettikleri kıyılardır. Yüksek kıyılar ise Dilek Dağı’nın eteklerinde, genelde doğu- batı doğrultulu faylar oluşmuş yüksek, falezli kıyılardır. Dalış yapmak isteyen turistler için uygun derin kıyılardır.

3.5. BEŞERİ FAKTÖRLER

Kuşadası Bölgesinde yat turizminin gelişmesinde rol oynayan unsurları ele aldığımızda fiziki faktörlerin yanı sıra beşeri faktörlerin de büyük ölçüde etkili olduğunu görürüz. Yat turizminin gelişmesinde öncelikli olarak rol oynayan iklim, doğal çekicilikler, kıyı şekilleri gibi fiziki unsurlar tarihi miras, ören yerleri gibi beşeri faktörlerle birleştiğinde o bölgede turizm faaliyetleri en yüksek seviyeye ulaşmaktadır.

Kuşadası Bölgesi fiziki açıdan yat turizmi potansiyeline sahiptir ancak açılan yat limanı, ören yerleri, korumaya alınan milli parklar, konaklama tesisleri ve gelişen ulaşım imkânları bölgenin bugünkü konumuna kavuşmasına yardımcı olmuştur.

Kuşadası Bölgesinin yat turizmi potansiyelinin artmasında rol oynayan beşeri faktörleri incelemek yararlı olacaktır.

129 3.5.1. Tarihi Çekicilikler

Kuşadası’nın ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu kesin olarak bilinmemekte ise de, Kuşadası yakınında Yılan Burnu denilen yerde, Efes’e bağlı “Neopolis” ismi ile iyonlar tarafından kurulduğu sanılmaktadır.

Küçükada, Bizanslılar için kıyıları koruyan bir ileri karakol idi. Venedikliler ve Osmanlılar tarafından şehir için önemli bir askeri üs görevini yapan Güvercinada, 1834 yılında büyük bir yenilenme görmüş ve ünlü kalesi yapılmıştır. ”Kuşadası” adı bu kaleden gelmektedir. Kuşadası’nın adını verdiği Kuşadası Körfezi ve yakın çevresi, sanat ve kültür merkezleri olarak bilinmektedir ve ilk çağlardan beri birçok farklı medeniyeti barındırmıştır. M.Ö.3000 yıllarında Lelegler; M.Ö.11.yy.da Aeolyalılar; M.Ö.9.yy.da İyonlar bölgede hakim olmuşlardır. Büyük Menderes ve Gediz Irmakları arasında kalan alan, antik çağlarda “İYONYA” adını alır.

Bu dönemde tüccar ve denizci olan İyonlar denizaşırı ticaret sayesinde kısa zamanda zenginleşmişler ve üstün bir politik güce sahip olmuşlardır. Tarih de “iyon kolonileri” adını alan12 şehir kurmuşlardır.

Resim 35: İyon Kolonileri

130 M.Ö.546’da başlayan Pers hâkimiyeti, M.Ö. 334’de Makedonyalı Büyük İskender’in tüm Anadolu’yu ele geçirmesine kadar devam eder. Bundan sonra Anadolu’da Yunan medeniyeti ile yerli Anadolu medeniyetinin sentezi olarak yepyeni bir çağ, yepyeni bir sanat ve kültür anlayışı hakim olur ve bu çağ ”Hellenistik Çağ” adı ile anılır. Efes, Milet, ve Didim bu devrin en ünlü şehirleridir.

M.Ö.2.yy da Romalılar yöreye egemen olurlar. Hristiyanlığın ilk yıllarında, Meryem Ana’nın havarilerinden St.Jean’ın Efes’e gelip yerleşmesiyle burası bir dini merkez haline gelir. da Hristiyanlık çağında Piskoposluk merkezidir. Bizans çağında “Ania” adı ile anılır. Kuşadası, ortaçağda korsanlar tarafından kullanılan bir liman olmuştur. 15.yy’da Venedikliler ve Cenevizliler zamanında şehir “Scala Nuova” adını alır.

Resim 36: Osmanlı Egemenliğinde Kuşadası

1186’da 2.Kılıç Aslan’ın bölgeyi Selçuk Devletine katmasıyla Türk egemenliği başlar. Bölge, bu devirde kervan yollarının Ege’ye açılan bir ihraç kapısı olmuştur. Selçuk Devletinin yıkılmasından sonra bölgede Beylikler devri başlar. Bir süre Aydınoğulları hakim olur. 15.yy. ortalarında Osmanlıların egemenliğine girer.

131

Kuşadası, 1413 yılında 1.Mehmet (Çelebi) tarafından Osmanlı egemenliğine katılmıştır.38 Bu tarihten sonra, şehir tamamen Türklerin elinde kalmış ve Türklerin yaptığı eserlerle dolmaya başlamıştır. Bunlardan bugünkü Kervansaray ve Kuşadası’nı çeviren surlar, Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Surlarla çevrili şehre o zaman ancak üç kapıdan girilebilmekteydi. Bu kapılardan bir tanesi, Barbaros Hayrettin Paşa Caddesi ile Kahramanlar Caddesini birbirinden ayırmakta ve üst kısmı bugün Şehir içi Trafik Bölge Amirliği olarak kullanılmaktadır. Diğer kapılar bugün mevcut değildir.

Kuşadası kenti, bugünkü yapısına aşağı yukarı 17.yy başında kavuşmaya başlamıştır. Sultan Ahmet 1. ve Sultan Osman 2. zamanında iki kez sadrazam olan Öküz Mehmet Paşa isimli bir Osmanlı veziri, Kuşadası kentini surlarla çevirtmiştir.39 Ayrıca bir han, hamam ve camiyi de içeren bir külliye inşa ettirip kente bir su şebekesi kurdurmuş ve yeni su getirtmiştir. O zaman surlar içinde kalan Kuşadası, Dağ ve Camiikebir Mahalleri olmak üzere iki büyük mahalleden oluşuyordu. Camiikebir Mahallesi, düzlükte kurulduğu için dar ama birbirini dik olarak kesen sokaklardan oluşuyordu. Sokaklar arasındaki ev grupları, sırt sırta iki evi alacak genişlikteydi. Kuşadası’nda evler, genellikle sokak üzerindedir ve arka taraflarında da birer avluları bulunmaktadır.

Dağ Mahallesinde evler ve bahçeler basamaklar halinde olduklarından birbirinin manzarasını engellememektedirler. Antik Efes kentindeki ünlü teras evler gibi kademeli sıralanmışlardır. Bu evler tipik Osmanlı evi görünümündedirler. Çoğunun geniş saçakları ve bağdadi çıkıntıları bulunmaktadır. Genellikle klasik kiremit çatıyla kaplanmışlardır.

Bugün, eski Osmanlı kentini çevreleyen surlardan da çok az iz kalmıştır. Bu kalıntıların başında kale kapısı gelmektedir. Kemerli bir geçide sahip kapı, üzerinde yükselen bir kule ile tamamlanmaktadır. Kapının iç köşesinde eski bir çeşme bulunmaktadır. Çeşmenin tabanını antik bir lahit, yalağını ise yine antik bir kül lahdi

38 John Freely, a.g.e., s.95 39 a.e., s.123

132 teşkil etmektedir. Çeşme aynasında iki hayrat yazıtı bulunmaktadır. Bunlardan biri 19.yy’dan kalma Arap harfli, diğeri ise yakın tarihlerde kazınmıştır ve Latin harflidir. Bu haliyle çeşme, Kuşadası’nın geçmişini anlatır gibidir. Kent genişledikçe yukarıda anılan iki mahalleye, Hacı Feyzullah, Alaca Mescit, Camii Atik, Türkmen Mahalleleri de eklenmiştir. 1954 yılına kadar İzmir ilinin bir ilçesi iken, bu tarihten sonra Aydın iline bağlanmış ve büyük bir gelişim göstermiştir. Yüzölçümü 264 km, Nüfusu 32.000 civarındadır. Müslüman Türkler önceleri, daha çok, Kuşadası’ndan beş kilometre kadar içeride, bugün Atatürk yolu diye adlandırılan yolun üzerinde, Pilavtepe eteklerindeki Andızkule denilen yerleşim yerinde oturmayı tercih etmişlerdir. Ulaşım güçlükleri nedeni ile Kuşadası; Andızkulesi mevkiinden alınarak bugünkü yerinde “Yeni İskele” adı ile kurulmuştur.

1960’lı yıllarda büyük bir turizm potansiyeline sahip olduğu keşfedilmiş; şehir bundan sonra hızlı bir gelişme göstermiştir. Özellikle son yıllarda, gerek kent içinde, gerekse civarda otel, motel, kamping, tatil köyü gibi pek çok dinlenme tesisi ve yazlık villalar yapılmıştır Bu arada yat limanı inşa edilmiş ve gemilerin yanaştığı liman tesisleri de genişletilmiştir.

133

Resim 37: Güvercin Ada

Güvercinada; Kuşadası’nın hemen kıyısında yer alan küçük bir adadır. Bir mendirek ile sahile bağlanmıştır. Sarp kayalar üzerine inşa edilmiş bir Bizans kalesi bulunmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu zamanında, Mora isyanı sırasında adalardan gelecek saldırılara karşı bir ileri karakol görevi görmüştür. Ayrıca korsanlara karşı kullanıldığından halk arasında “Korsan Kalesi”adı ile de anılmaktadır. Adanın en yüksek yerindeki kule, muhafızların oturması ve gözetleme yeri olarak kullanılmıştır. Ayrıca bir su sarnıcı mevcuttur. Kale restore edilerek, çevre tanzimi yapılmış; çayhane, diskotek, restoran türü dinlenme ve eğlence yerleri açılarak turistik kullanıma uygun hale getirilmiştir. Kale ayrıca ışıklandırılmıştır ve turistlerin ilgi odağıdır.

Neopolis (Yılancı burnu): Güvercinada’nın biraz ilerisinde, denize uzanan ikinci bir yarımada halindedir. Antik Neopolis’in Kuşadası’nda ilk yerleşme yeri olduğu ve

134 iyonlar tarafından kurulduğu sanılmaktadır. Sistemli bir araştırma yapılmamıştır. Görünürde birkaç duvar kalıntısı mevcuttur.

Panionion: Kuşadası’na bağlı Güzelçamlı sınırları içinde, Davutlar-Güzelçamlı yolu kenarında, yoldan birkaç yüz metre içeridedir. Tarihte iyon Konfederasyonuna bağlı 12 iyon şehrinin merkezidir. Ayinlerin ve törenlerin yapıldığı yer burasıdır.

Pygale: Kuşadası’nın 3km.kadar kuzeyinde küçük bir yerleşim yeridir. Kuştur Tatil Köyünün yanındaki burun üzerinde bulunmaktadır. Agamemnon tarafından inşa edilmiştir. Dikkate değer bir kalıntıya rastlanmamaktadır.

Kaleiçi Camii: Çarşı içindedir. 1618 yılında Sadrazam Öküz Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Bu nedenle “Öküz Mehmet Paşa Camii” adı ile de anılmaktadır. 1830 yılında onarılmıştır. Son cemaat yeri ağaçtan yapılmıştır. Tek şerefeli minaresi sağdadır. Caminin giriş kapısının kanatları geometrik geçmeler ve sedef kakmalarla süslenmiştir. Camiyi 12 kenarlı ve 16 pencereli kasnak üzerine bir kubbe örtmektedir.

Öküz Mehmet Paşa Kervansarayı: Kuşadası iskelesi yakınındadır. 1618 yılında Sadrazam Öküz Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. 1966 yılında restore edilmiştir. Deniz ticareti için yaptırılan bir Osmanlı Kalesi olup, yaklaşık 18,50 -21,60 m ölçülerindeki avlunun etrafını, iki katlı revaklı bir kapalı mekân çevrelemektedir. Kuzeybatı ve Güneydoğudaki köşelerde, arka taraftan üst kata çıkılan iki merdiven vardır. Kervansarayın girişi kuzeydedir. 2.96 m enindeki mermer kapı boşluğu, basık bir kemerle örülmüştür. Kapının sadece bir görünümü vardır. Girişin sağ ve sol tarafında birer kemerle orta mekâna bağlanan iki bölüm mevcuttur. Soldakinin, arkaya küçük bir kapı ile bağlandığına bakılarak, eşyaların içeri alındığı emanet bölümü olduğu saptanmıştır. Sağdaki girintinin ise Han’ın giriş ve çıkışını sağlayan görevlilerin yeri olduğu düşünülmüştür. Avlunun ortasında kazı ile açığa çıkartılan şadırvan, bugün havuz haline getirilmiştir. Avluyu çevreleyen çapraz tonozlu her revak bölümünün arkasında bir oda mevcuttur. Odalarda ocak ve değişik ölçülerde dolaplar vardır. Kervansarayın üstünü düz bir dam örter. Damın kuzey yüzünde bazı özellikler dikkati

135 çekmektedir. Denizden gelecek saldırıları önlemek amacıyla, kuzeybatı ve kuzeydoğu yönlerine ayrı bir önem verilmiştir. Kuzey yüzü dış surlarla birlikte düşünüldüğü için, savunmada ağırlık buraya verilmiştir. Kervansarayın doğusundan ilçe çarşısına bir kapı açılır.40

Yat turizmi ile Kuşadası bölgesine gelen turistlerin hemen hemen hepsi bölgeye oldukça yakın olan tarihi Efes şehrini ve çevresindeki tarihi eserleri ziyaret etmektedir. Bu yüzden tarihi çekicilikler başlığı altında Efes şehrinden bahsetmek gerekmektedir.

Antik Çağ yazarlarına göre Efes, (İzmir) gibi M.Ö. 3000 yıllarında kurulmuştur. Ancak, Smyrna kurulduğunda, Efes o dönemin önemli liman kentleri arasındadır. Dor istilası üzerine Ege kıyılarına yerleşen İonlar Efes'e yerleşmişler, daha sonra Lidya egemenliği döneminde şehirlerini geliştirmişlerdir. İon, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı uygarlıklarının izleri bugün halen görülebilmektedir. Efesliler Roma dönemindeki depremle yerle bir olan şehirlerini Tiberius zamanında yeniden imar etmişlerdir. Ancak bu defa Helenistik bir yapı stili yerine tüm Efes, Roma karakteri yapılarla dolmuştur.41

Siyasi ve ticari önemi giderek artan Efes'e Meryem Ana' nın da gelmesi ve St. Jean'ın burada yaşaması Efes'i aynı zamanda önemli dini bir merkez durumuna getirmiştir. Daha sonraları Sart ile Susayı bağlayan deniz yolu üzerindeki işlek limanların zamanla dolması üzerine, artık yaşanmaz hale dönüşen şehri, Bizans İmparatorluğu Justinyen' in (527-565) Ayasuluk Tepesinde yaptırdığı St. Jean bazilikası etrafına yerleşmek suretiyle terk etmişlerdir. 1090 yılında şehir Türklerin eline geçmiştir. Böylece şehir tarih boyunca farklı istilalar ya da depremler nedeniyle tam beş kez yeniden kurulmuştur.

Efes Harabeleri: Efes Harabelerine ilk girişte karşılaştığımız kalıntılar Vedius Gymnasium'a ait kalıntılardır. Vedius Gymnasium: M.S. II. Yüzyılda Vedius Antonius adına zengin bir Efes' li tarafından yaptırılmıştır. Doğudaki avlusu, ortada yer alan tören

40 a.e,s.124 41 a.e.,s.154

136 salonu, soyunma odası ve hamamları ile dönemin özelliklerini karakterize eden sportif ve kültürel eğitimin yapıldığı görkemli bir yapıdır.

Stadyum: Vedius Gymnasium'dan sonra harabelere doğru sol tarafta stadyum vardır. Sportif tüm yarışların oyunların, olimpiyat düzenlemelerinin araba yarışlarının yapıldığı stadyum döneminin sportif ve kültürel bütün ihtiyaçları karşılamaktaydı.

Akropol: Stadyumun karşısında Akropol olarak kabul edilen tepede M.Ö. 6. yüzyıla tarihlenen bir yapı mevcuttur. Tepenin kuzey batısında ise M.Ö. 350 yıllarına ait bir tapınak bulunmaktadır. Bizans Hamamları; Stadyumdan sonra Bizans hamamları ile karşılaşılır.

Çifte Kiliseler (Konsül Kilisesi) : Bizans hamamlarının karşısında yer alan Çifte Kiliselerin Hıristiyanlık dünyası için son derece özel bir önemi vardır. 431-438 yıllarında konsüllerin toplandıkları kilise 265x29.5 m. boyutlarında bir yapıdır. M.S. 11.yüzyılda Roma döneminde bir bazilikaya dönüşen yapı Meryem Ana'ya adanmış, burada yapılan 3.Konsül toplantısında Katolizmin doğması kararları alınmıştır. Kilise dünyada Hıristiyanlığın ilk yedi kilisesinden birisi olması nedeniyle bugün bile büyük önem taşımaktadır. M.S.7. yüzyılda kilisenin apsisinden açılan bir kapı ile ikinci bir kilise inşa edilmiş ve böylece kiliselerin adı '' Çifte Kiliseler '' olarak tanınmıştır. Bu yeni açılan bölüm din adamlarının ikametlerine ayrılan kısımları ihtiva eder. Meryem ana adına sunulan ilk kilise olması nedeniyle kilise ve çevresi dini bir merkez durumundadır.42

Liman Hamamları: İlk kez M.S. 2. Yüzyılda yapılan hamam, 4. yüzyılda İmparator Konstantinus döneminde onarım görmüş ve bazı değişiklikler yapılmıştır.

Arkadiane (Liman Caddesi): Efes'teki harabeleri gezmek için hamamların karşısında bulunan ve limana kadar uzanan mermer döşeli bir caddeye çıkılır. 11m. genişliğinde 530m. uzunluğunda olan bu görkemli caddenin sağında ve solunda yer alan mermer sütunlar bugün de ayaktadırlar. Kralların karşılandığı birçok önemli gösterinin ve dini törenlerin yapıldığı bu cadde, aynı zamanda limana gelen giden tüm mal ve servetin aktığı yol olduğundan ''Liman Caddesi'' olarak anılır.

42 Türkiye Gezi Kitaplığı; Efes-Kuşadası, Boyut Yayıncılık 2003.İstanbul, s.39

137 Tiyatro: Efes harabelerinin en güzel yapılarından biri olan tiyatro, oldukça sağlam kalmış ve bir süre öncesine kadar Efes Festivali gibi şenliklerde rahatlıkla kullanılabilmiştir. 25000 kişilik tiyatronun ilk kez Helenistik dönemde yapıldığı bilinmekte ise de bugüne gelen tiyatronun İmparator Cladius zamanında yeniden inşasına başlandığı, İmparator Trianus M.S..98-117 döneminde tamamlandığı bilinmektedir.

Mermer Cadde: Efes'in güneydoğusunda bulunan Magnesia kapısından kuzeybatıda Koresos Kapısına kadar uzanan yaklaşık 400 m.lik mermer döşeli cadde M.S. 5.yüzyılda yeniden yapılmıştır. Celsus Kitaplığı: Ticari Agoranın yanında bulunan Celsus Kitaplığı M.S.135 yıllarında Asya Konsülü Julius Aguila tarafından Romalı Mimar Vitruoya' ya yaptırılmıştır. Arka duvardaki bir kapıdan Celsus'un mezarına geçilir. Celsus'un burada bulunan heykeli bugün İstanbul Arkeoloji Müzesinde bulunmaktadır. Roma mimari özelliklerini tümüyle yansıtan yapının ön cephesinin dekorasyonu, devrinin en güzel örnekleri arasında yer alır. Ön cephe kolonları arasında yer alan dört kadın heykeli ''Akıl'', ''Kader'', ''İlim'' ve ''Erdem'' öğelerini sembolize eder. Bu heykellerin orijinalleri bugün Viyana Müzesinde bulunmaktadır.43

Aşk Evi: Mermer caddeden yukarı çıkıldığında Kuretler Caddesi ile kesişen noktada Aşk Evi bulunur. M.S.1.yüzyıla tarihlenen bu ilginç ev, ana bir hol ve bu hole açılan bir çok odadan oluşmaktadır. Aşk Evinde bulunan mozaik kız portreleri bu evde çalışan kızlara ait olduğu sanılmaktadır. Aşk Evinin duvarları içinde bugünün modern klima sistemine eşdeğer bir soğutma ve ısıtma sisteminin bulunması son derece ilginçtir. Burada şarap mahzenleri, dev ocaklar, hamamlar, havuzlar, yatak odaları, konferans salonları ile muhteşem bir kütüphanesi bulunduğu bilinmektedir.

Skolastika Hamamı: Efes'te yaşayan zengin Romalı bayan Skolastika tarafından yaptırıldığı anlaşılan hamam M.S.400 yıllarına tarihlenmektedir. Merkezi sistemle ısıtılan hamam mermer kullanımının ilginç bir örneğidir.

Hadrian Tapınağı: Kuretler Caddesinin en güzel yapılarından birisi de Hadrian Tapınağıdır. Bu tapınaktan geriye cephe alınlığı kalmıştır. Tapınağın arşitravında tasvir

43 a.g.e.,s.37

138 edilen mitolojik sahnelerden en ilginci Efes'in kurucusu mitolojik kral Andoklos' un yaban domuzunu öldürüşü ile ilgili sahnedir.

Trajan Çeşmesi: Hadrian Tapınağını geçtikten sonra biraz ilerde solda Trajan Çeşmesi yer alır. Çeşmenin katlarını süsleyen heykeller Efes Müzesinde sergilenmektedir.

Yamaç Evler: Celsus Kütüphanesinden Kuretler Caddesine dönüşte, sağ tarafta Bülbül Dağının yamaçlarında Efesli zenginlerin ikamet ettikleri belirtilen evler vardır. Yakın zamanda restore edilerek orijinal durumlarına biraz daha yaklaşan bu evler, geniş merdivenlerle caddeye dikey olarak açılmakta, duvarlarında fresk ve mozaiklerle süslü, mermer kaplamalar bulunmaktadır.44

Domitian Tapınağı: Efes'te bir imparator adına yapılmış ilk tapınaktır. Devlet Agorasının hemen karşısında, kentin en güzel ve en merkezi yerindedir. Yalnız başı ve kolu ele geçen Domitian`in oldukça büyük ölçülerdeki kült heykeli bugün İzmir Arkeoloji Müzesinde, tapınağın giriş altarı ise Efes Müzesinde sergilenmektedir.

Belediye Sarayı (Prytaneion): Efes`in kutsal mekânı sayılan meclis sarayının sağ tarafında Hestia sunağı bulunmaktadır. Bu sunakta sürekli olarak bir kutsal ateş yanardı. Prytaneion politik işlerin görüldüğü ayrıca önemli törenlerin şölenlerin ve kabullerin yapıldığı yerdi. İki Efes Artemis' ininde buruda bulunmuş olması Prytaneion' un dini açıdan da son derece önemli bir mekân olduğunu göstermektedir.

Odeon (Bouleuterion): M.S.2. yüzyılda Efesli zenginlerden Publis Vedius Antonius tarafından yaptırılan Odeon`un zamanında üstü ahşap kaplamalıydı.

Artemis Tapınağı: Efeslilerin ilk yerleşimlerinin bu tapınağın olduğu yerde bulunduğu bilinmektedir. Daha sonra bir depremle tapınağın yıkılması üzerine Roma imparatoru yardımı ile Efesliler tapınağı yeniden ve daha gösterişli inşa ederler. Dünyanın yedi harikasından biri olarak bilinen Efes Artemis Tapınağının bu gün sadece temel kalıntıları bulunmaktadır.

44 a.g.e.,s. 34

139 St. Jean Bazilikası: Bizans İmparatoru Justinyen 'in M.S.6. yüzyılda St. Jean adına yaptırdığı bazilika Ayasuluk Tepesinde yer almaktadır. 40X110 m. boyutlarında batıdan girişi olan yapı haç planlı, kubbeli bir bazilikadır.45

Yedi Uyuyanlar: M.S. 5. ve 6. yüzyıla rastlayan dönemde yapıldığı sanılan Yedi Uyuyanlar Ören yeri dini bir merkez hüviyetindedir. Rivayete göre Hıristiyanlığın resmi dini olarak kabulünden önce, putperestlerden kaçarak buraya sığınan yedi genç uykuya dalıp iki yüzyıl sonra uyanmışlardır. Uyandıklarında Hıristiyanlık resmi din olmuştur. Bu mucize olay üzerine, öldükten sonra bu yedi gencin tekrar gömüldüğü ve adlarına büyük bir bina yaptırıldığı sanılmaktadır. Bugün kazılarda ortaya çıkarılan yapı oldukça büyük abidevi boyutlardadır ve çoğu kaya oyma mezar buluntularına, iki kilise ile katakomplara rastlamaktadır.

Meryem Ana Evi: Bülbül Dağı üzerinde Hıristiyanlığın kutsal anası Hz. Meryem'in Evi bulunmaktadır. Hıristiyanlarca ''Panaya Kapulu'' olarak da adlandırılan kutsal yerin M.S.4. yüzyılda inşa edildiği sanılmaktadır.46 Hz. İsa'nın yakalanıp çarmıha gerilişinden kısa bir süre önce annesini arkadaşı ve havarisi olan St. Jean'a teslim etmiştir. St. Jean Hz. İsa'nın çarmıha gerilişinden sonra Hz. Meryem'in Kudüs'te kalmasını sakıncalı bulduğundan onu yanına alarak kaçırmış ve buraya getirmiştir. Hıristiyanlık dinini yaymak gibi kutsal bir görevi üstlenmiş olan St. Jean çağın en büyük kenti durumundaki Efes'i kendine hedef seçmiş Hz. Meryem'i putperestlerin diyarına sokmak istemediğinden onu Bülbül Dağı eteklerinde sık ağaçlarla kaplı bir köşede yaptığı kulübede gizlemiştir. St. Jean'ın her gün gizli gizli onu ziyarete gittiği ve yiyecek içecek götürerek yokladığı bilinmektedir. Hz. Meryem'in tam 101 yaşına kadar Bülbül dağındaki bu yerde yaşadığı ve burada öldüğü kabul edilmektedir. St. Jean Meryem Ana'yı yine bu dağda kendisinden başka hiç kimsenin bilmediği bir yere götürmüştür. Hıristiyanlığın yayılmasından sonra Hz. Meryem'in bulunduğu yere Hıristiyanlarca ''Haç'' şeklinde bir kilise inşa edilmiştir. Burası kötürüm olan ve Türkiye'ye gelemeyen bir Alman rahibenin tarifleri üzerine bulunmuştur.

45 a.g.e.,s.42 46 a.g.e., s.52

140 Anıt Mezar: Belevi Mausoleumu: İzmir yolu üzerinde Selçuk'tan 13 km. uzaklıktaki yol kavşağının doğusunda, Belevi beldesinde bulunan bu anıt, dünyanın yedi harikasından biri olan Halikarnassos Mausoleumu'ndan sonra Anadolu'nun en büyük ve en yüksek mezar anıtıdır. Helenistik Çağa tarihlenmektedir.

Kaleler: Ayasuluk Tepesi ve Kale: Bu tepe Erken Hıristiyan, Bizans ve Selçuklu devirleri boyunca iyi tahkim edilmiş bir kale ile savunulmuştur. Halen ayakta duran sur, Erken Hıristiyanlık Devri'nde inşa edilmiş olup sonradan Selçuklular zamanında büyük bir restorasyona uğramıştır.

Su Kemerleri: Su Kemerleri, Bizans Dönemi kalıntılarındandır. Doğu yönünden gelip Ayasuluk Tepesi'ne doğru giden Bizans Su Yolunun kalıntıları tren istasyonu çevresinde ve asfaltın iki tarafında görülebilir. Restore edilmiş haliyle su kemerleri bugün Selçuk'un simgesi olan leyleklerin barınma ve üreme yerleri olmuştur. Bir diğer Su Kemeri de, Selçuk-Aydın karayolunun 6.Km’sindeki Gaius Sextillius Pollio Aquaduct'ü olarak tanınan ve Agustus Dönemi'nde yapılmış olan Su Kemeri'dir.47

Mağaralar: Şirince Köyünden dönüşte Selçuk'a 2 Km. kala vadinin yamacında bulunan Sütni Mağarası ilçenin önemli mağarasıdır. Mağarada beyaz su damlayan sarkıt ve dikitler vardır. Doğumdan sonra sütü yeterli olmayan kadınlar damlayan sulardan içtikten sonra, mağaraya çıkamayanlar ise mağaradan getirttikleri taşları memelerine koyarak sütlerinin çoğaldığına inanmışlardır.

Cami ve Hamamlar: İsa Bey Cami: Ayasuluk Tepesinde St. Jean Bazilikası'nın batı yamacında bulunan İsa Bey Cami bir Selçuklu Dönemi yapısıdır. İsa Bey tarafından 1375 yılında inşa ettirilmiştir.

İsabey Hamamı: İsabey Camisi ile birlikte yapılmıştır. Klasik Türk hamamının bütün özelliklerini taşır. Bütün mekanlar kubbelidir. Kubbe kasnağını taşıyan stalâktitleri benzerlerinin en güzelidir.

47 a.g.e.,s.49

141 Selçuk Efes Arkeoloji Müzesi: Müzede, Efes örenlerinde ve çevresinde gün ışığına çıkarılmış olan eser korunmaktadır. Birinci dünya savaşından önce bulunmuş olan eserlerin çoğu Viyana Müzesi'ne götürülmüştür. Bununla beraber ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra ele geçen taşınabilir eserlerin tamamı yöresel müzeye konmuştur. Müzede sırasıyla Miken, Arkaik, Roma, Bizans ve Türk çağlarına ait eserler sergilenmektedir. 500 m².'lik alana sahip tek katlı yapıda dört salon ve avluda çoğunluğu Efes Antik Kentinde yapılan kazılarda ve bir kısmı Klaros gibi yakın çevrede ortaya çıkarılmış yaklaşık 50.000 eser bulunmaktadır. Müze Arkeoloji ve Etnografya (Arasta) olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Salonlara (Yamaç Evleri buluntuları, Çeşme buluntuları, Artemis, salonu vs.) isimler verilmiştir.

Müzede Sergilenen en Önemli Eserler Şunlardır : Ayasuluk Tepesinde bulunan Myken vazoları, Artemision' dan parçalar, Belevi Mausoleumu'ndan korint sütunları ve lahit, Efes Artemisi'nin iki heykeli, Sokrates'i tasvir eden bir fresk, çeşitli anıtlardan özellikle çeşmelerden alınmış heykeller, Hadrian Tapınağı'ndan bir Theodosius kabartması ile Erken Hıristiyanlık Devri'ne ait son derece değerli tam boy portreler ve büstler belli başlı olanlarıdır.48

Çamlık Açıkhava Lokomotif Müzesi: Çamlık Buharlı Lokomotifler Açık Hava Müzesi demiryolu ve karayolu ile Selçuk'a 7 km. uzaklıkta olup 160 dönüm arazi üzerine kurulmuştur. Büyük Önder Atatürk, Ege manevraları sırasında Beyaz Özel Treni ile karargâhını bu istasyona kurmuş, manevralar süresince Ege sahillerine buradan ulaşmak suretiyle manevraları takip etmiştir. Burada 25 adet muhtelif tipte TCDD' de hizmet görmüş ve yaşları 50-80 olan Buharlı Lokomotifler sergilenmektedir.

Saadet Hatun Hamamı Müzesi: Türk hamamlarının kökeni Roma hamamlarına dayanır. Roma devrinde önemli bir yer tutan hamam kültürü Bizans devri ortalarına dek etkisini sürdürmüş, daha sonra Akdeniz ülkeleri ve Avrupa'da unutulmuş, Türklerle birlikte yeniden ve daha canlı olarak ortaya çıkmıştır. Selçuk İlçesinde bilinen 7 eski Türk hamamı vardır. Bu hamamlardan biri de kitabesine göre Saadet Hatun Hamamı olarak adlandırılmaktadır. Saadet Hatunun kim olduğu kesin bilinmemekle birlikte

48 a.g.e.,s.44

142 Aydınoğulları Beyliği soyundan gelen seçkin biri olduğu düşünülmektedir. 16.yüzyıla tarihlenen hamam, geleneksel Türk hamamlarının birçok özelliklerini taşır, soğuk, ılık ve sıcak olmak üzere üç bölümlüdür. 1970 yılına dek yıkık durumda olan hamam 1972 yılında Efes Müzesi'nce onarılmıştır.49

3.5.2. Yat Limanı ve Konaklama Tesisleri

Yat turizmi ile gelen turistler yatlarını yanaştırmak, yemek-içmek, konaklamak ve teknik hizmet almak için yat limanına ihtiyaç duyarlar. Yat limanında verilen hizmetlerin kalitesi ve çeşitliliği turisti çekici unsurlardır.

Tez konumuzun bölümü olan Kuşadası yat limanından sonra konaklama tesislerine de değinilecektir.

Resim 38: Kuşadası Setur Marina İskeleye Bağlı Yatlar

49 a.g.e.,s.50

143 3.5.2.1. Kuşadası Yat Limanı

Marina koordinatları: 37 52’ N/ 27 15’ E Fenerler: FI.R3s.5M / FI.G3s.5M VHF. 73 ‘’seturmarina’’ 16

1977 yılında T.C. Turizm Bankası A.Ş.’ye bağlı Turban Kuşadası Marina olarak hizmete giren marina daha sonra ‘Setur’ tarafından alınmış ve Setur Kuşadası Marina olarak Setur Marinalar grubu arasına katılmıştır. Setur Marinaları Yönetmeliğine göre işletilmektedir. (bkz. Ek 8) Marina, Kuşadası körfezinde Akburun ve Güvercinada arasında kalan iç limanın Kuzey ucunda yer alır. Özellikle batıdan yapılan yaklaşımlarda, marina ana mendireği önünde 200 m. genişliğe kadar ulaşan "Akburun Kayası" sığlığına dikkat edilmelidir. Ayrıca Yılancı Burnu'nun yarım mil kadar önünden batıya doğru uzanan "Petroma Kayası" isimli sığlık, dikkat edilmesi gereken diğer bir noktadır. Marina içinde ortalama derinlik 4,5-5 metredir ve tonoz döşeli olduğu için demir atılmaz. Maksimum uzunluk 70 metre olup, marinanın deniz kapasitesi 350 kara kapasitesi ise 175 yattır. Hakim rüzgarlar ise Kuzey ve Kuzey batı yönlüdür.

144

Resim 39: Kuşadası Setur Marina Yönetim Ofisi ve Alışveriş Merkezi İskeleden Görünüş

Tez konumuzun bir bölümünü oluşturan Setur Kuşadası Marina İzmir’e ve yat turizminin gelişmiş olduğu Ege adalarına (Sisam ve Sakız) yakınlığıyla marina yapımı için ilk seçilen yerlerden biri olmuştur. Uzun süreli (yıllık) bağlamaların yapıldığı terminal marina özelliğindedir. Marina ve çevresinin balık tutmaya elverişli olmasından özellikle kış aylarında balık tutma turları düzenlenir. Ayrıca marina bünyesindeki dalış okulunun özel dalma turları vardır. Daha önceki bölümde bahsettiğimiz gibi Ülkemiz turizmden kazandığı gelirin yüzde 20’sini marinalardan elde etmektedir.(bkz.Tablo 20) Setur Kuşadası Marina yat turizmi açısından büyük önem taşımaktadır zira Ege’deki adalara yakınlığı ile yabancı yatların öncelikle tercih ettiği bir marinadır. (Şekil:18, 19)

145 3.5.2.2. Konaklama Tesisleri

Yat turizmine katılan turistler geldikleri bölgede yat limanından uzakta çevredeki doğal ve tarihi çekiciliği olan yerleri ziyaret ederken konaklama tesislerinden yararlanmaktadırlar. Daha öncede bahsettiğimiz gibi turistler beklentileri doğrultusunda tesis seçmektedirler.

Tablo 43’de ülkemize gelen turistlerin milliyetlerine ve kalış sürelerine göre dökümü verilmiştir. Konaklayan turistlerin yaklaşık % 25 ini yabancılar oluşturmaktadır. Ülkemizde konaklayan turistlerin çoğunluğunu sırasıyla Alman ve İngiliz turistlerin oluşturduğunu izleyebiliriz. Genel yabancı toplama oranla Almanlar % 27 ile birinci sırada İngilizler ise % 16 ı ile ikinci sırada yer almaktadır. Tablo 44A ve 44 B de Kuşadası Limanına gelen gemiler ve Kuşadası Gümrüğünden giriş-çıkış yapan turist sayısı, gelen gemi motor ve yatların yıllara göre sayıları görülmektedir. 2002 yılında bunlardan konaklama yapanların taşıdığı yolcu sayısı tablo 45’de Turizm Bakanlığının verilerine göre izlenmektedir.

2002 yılında toplam 514 yabancı turist Kuşadası’na gelmiştir Yunanistan’dan gelen turistler % 23 oranla çoğunluğu teşkil etmektedir onları sırasıyla % 10 ile A:B.D., % 8.8 oranla Almanya ve Fransa % 6.6 ile İngiltere izlemektedir.Gene aynı yılda 831 yabancı 466 yerli yat Kuşadası gümrüğünden giriş-çıkış yapmıştır. Setur Kuşadası Marina’dan aldığımız bilgilere göre 2004-2005 yılında marinada en çok Alman bayraklı yat konaklamıştır.

Tablo 46’da ise Aydın ili ve ilçelerinde konaklayan yerli ve yabancı turistlerin ortalama kalış süreleri ve tesislerin doluluk oranları görülmektedir. 2003 verilerine göre Kuşadası’nda toplam 64.605 yabancı turist ortalama 4 gün kalmıştır.

Ülkemize gelen toplam 9.966.563 turistin Aydın ili ve ilçelerinde konaklayan 728.535 i nin 64.605 i konaklamak için Kuşadası’ndaki otelleri tercih etmişlerdir. Kuşadası’nda konaklayan turistlerin yaklaşık 514 ü yatlarla Kuşadası Marinadan giriş yapmış ve konaklamıştır.

146 Tablo 43: Milliyetlerine Göre Türkiye’de Konaklayan Kişi Sayısı ve Kalış Süreleri MİLLİYET konak.kişi geceleme ort.kalış ALMANYA 641015 2858092 4.5 AVUSTURYA 29885 189261 6.3 FRANSA 77221 160522 2.1 İNGİLTERE 387933 1812153 4.7 İRLANDA 16524 89002 5.4 İSPANYA 65615 80696 1.2 İTALYA 28488 78395 2.8 PORTEKİZ 511 1227 2.4 YUNANİSTAN 8217 16654 2.0 ÇEK CUM. 22649 111587 4.9 İSVİÇRE 17736 66425 3.7 İZLANDA 410 720 1.8 POLONYA 49980 399120 8.0 MACARİSTAN 2654 13729 5.2 BENELÜKS ÜLKELERİ 270566 1297266 4.8 İSKANDİNAV ÜLKE. 212470 1344629 6.3 Avrupa OECD 1831874 8519478 4.7 ABD 39262 209862 5.3 AVUSTRALYA 39784 71717 1.8 JAPONYA 25235 38779 1.5 KANADA 12830 30853 2.4 G.KORE 4885 10469 2.1 MEKSİKA 729 2567 3.5 YENİ ZELANDA 3504 7664 2.2 Toplam OECD 1958103 8891389 4.5 BTD ÜLKELERİ 208519 913185 4.4 SIRBİSTAN&KARADAĞ 28220 108894 3.9 ARNAVUTLUK 6231 14679 2.4 BULGARİSTAN 15560 39532 2.5 ROMANYA 13309 31769 2.4 DİĞER 265 666 2.5 Doğu Avrupa 272104 1108725 4.1 CEZAYİR 918 2564 2.8 FAS 1272 5326 4.2 LİBYA 527 1200 2.3 SUDAN 313 407 1.3 MISIR 1383 4110 3.0 TUNUS 8671 9592 1.1 G.AFRİKA CUM. 1015 2554 2.5 DİGER 83 86 1.0 AFRİKA 14182 25839 1.8 B.A. EMİRLİĞİ 524 989 1.9 BAHREYN 509 1140 2.2

147 KATAR 1751 2156 1.2 KUVEYT 773 2022 2.6 UMMAN 150 346 2.3 IRAK 5197 12048 2.3 LÜBNAN 2818 6830 2.4 ÜRDÜN 5989 11229 1.9 S.ARABİSTAN 1881 3532 1.9 SURİYE 16617 38955 2.3 K.K.T.C. 4022 7443 1.9 İSRAİL 11787 20875 1.8 YEMEN 150 441 2.9 DİĞER 373 545 1.5 Batı Asya 52541 108551 2.1 BANGLADEŞ 6 6 1.0 ÇİN HALK CUM. 1617 3605 2.2 ENDONEZYA 0.0 FİLİPİNLER 582 1738 3.0 HİNDİSTAN 928 3344 3.6 İRAN 30593 63490 2.1 MALEZYA 623 2490 4.0 PAKİSTAN 399 875 2.2 SİNGAPUR 2905 4289 1.5 DİĞER 201 325 1.6 Güney Asya 37858 80166 2.1 ASYA 90399 188717 2.1 Kuzey Amerika 30 30 1.0 Orta Amerika ARJANTİN 1056 2183 2.1 BREZİLYA 112 269 2.4 KOLOMBİYA 1335 1861 1.4 ŞİLİ 96 158 1.6 VENEZUELA 60 63 1.1 DİĞER 101 234 2.3 Güney Amerika 2760 4768 1.7 AMERİKA 2790 4798 1.7 OKYANUSYA 4 4 1.0 Milliyetsiz 4738 8725 1.8 DİĞER 13984 24111 1.7 YABANCI TOPLAM 2356304 10252308 4.4 TÜRKİYE 7610259 12581007 1.7 GENEL TOPLAM 9966563 22833315 2.3 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı İstatistikleri

148

Tablo 44A: Kuşadası Limanına Gelen Gemiler (1993-2002) YIL Türk B Yolcu Yab. Bayrak Yolcu-Turist Türk ve yab. Motor Yolcu-Turist gemi gemisi yat toplam 1993 1 741 Kayda geçmemiştir 307.462 1995 14 812 906 287.765 1996 - 718 1016 289.932 1997 - 781 914 317.774 1998 24 875 668 412..014 1999 2 875 721 301.144 2000 - 754 648 442.198 2001 1 763 666 480.689 2002 1 370 690 212.436

Tablo 44B: Kuşadası Gümrüğünden Giriş-Çıkış Yapan Turist Sayısı ve Gelen Gemi, Motor ve Yatların Yıllara Göre Sayısı YIL GİRİŞ ÇIKIŞ GÜNÜBİRLİK GEMİ MOTOR YERLİ YAT YABANCI YAT

1992 47.150 38.709 203.000 605 1.121

1993 36.034 30.717 226.527 741 1.002

1994 26.933 21.364 242.563 758 1.043

1995 31.379 27.447 245.616 826 875

1996 41.264 37.768 250.199 712 760

1997 46.999 44.561 300.521 737 866

1998 47.519 43.095 346.234 807 634 341 340

1999 24.163 21.634 261.762 560 790 463 864

2000 31.440 29.122 393.412 679 677 461 771

2001 24.556 26.688 419. 333 662 625 475 839

2002 37.279 38.743 164.304 312 691 466 831

2003 14.715 15.282 112.886 148 360 169 198

Kaynak: Kuşadası Liman Başkanlığı ve TDİ İzmir İşletme Müdürlüğü

149 Tablo 45: Kuşadası Lima.nına Gelen Sarı Bayraklı Özel Yatların Aylarına ve Milliyetlerine Göre Taşıdığı Yolcu (2002)

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Agustos Eylül Ekim Kasım AralıkTOPLAM MİLLİYET Yol. Yol. Yol. Yol. Yol. Yol. Yol. Yol. Yol Yol. Yol. Yol. Yol. Almanya 3 2 14 4 1 5 19 48 Avusturya 1 1 4 4 10 Belçika 2 2 Danimarka 2 Finlandiya 2 3 Fransa 4 39 1 48 Hollanda 2 1 3 İngiltere 2 4 4 3 36 İrlanda 2 1 1 10 14 İspanya 3 7 7 17 İsveç 3 2 2 7 İtalya 14 4 21 Lüksemburg Portekiz 4 Yunanistan 3 4 9 10 58 19 11 6 8 128 Çek.cum İsviçre 2 1 4 İzlanda Macaristan 2 2 Norveç 1 6 7 A.b.d. 1 5 5 18 2 13 54 Avustralya 4 3 4 5 16 Japonya 6 Kanada 2 1 9 Meksika 11 11 Yeni zelanda 2 1 1 2 8 Yug.fed.cum. Malta 2 1 3 İsrail 1 1 Diğer 10 1 23 16 4 2 56 Yabancı topl 6 9 9 46 35 70 185 59 81 6 8 514 Türk 5 10 11 8 26 Genel topl. 6 9 9 46 35 75 195 70 81 6 8 540 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı İstatistikleri

150 Tablo 46: Aydın İli ve İlçelerinde Konaklayan Turistlerin Ortalama Kalış Süreleri ve Tesislerin Doluluk Oranları Konaklayan Kişi Geceleyen Kişi Ortalama Kalış Doluluk Oranı% Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam Yabancı Yerli Toplam TOPLAM 168265 560270 728535 692893 1099226 1792119 4,1 2 2,5 10.51 16.68 27.19

MERKEZ 1204 2005 3209 4158 31579 35737 3,5 15,8 11,1 2.73 20.72 23.45

KUŞADASI 64605 351177 415782 230895 443679 674574 3,6 1,3 1,6 6.58 12.65 19.24

DİDİM 102403 173547 275950 437691 585804 1043495 4,5 3,4 3,8 16.40 20.99 37.39

DİĞER 53 33541 33594 149 38164 38313 2,8 1.1 1,1 0.11 26.90 27.01

3.5.3. Yatçılara Verilen Hizmetler

Yat turizmine katılan turistler yatlarıyla yanaştıkları marinalarda her türlü hizmeti almak isterler. Mavi bayrak taşımakta olan Setur Kuşadası Marina Ek: 7’deki şartlar doğrultusunda yanaşan yerli ve yabancı teknelere; 1. 24 saat palamar botu ile hizmet 2. Çekek sahasında yatları karaya çekme 3. Yatları denize indirme ve temizlik 4. Akü, şarj, sintine kontrol 5. Havalandırma, motor çalıştırma gibi kışlama ve periyodik bakım 6. Boya uygulama ve bakımı 7. Osmosis koruma ve tedavisi 8. Pasta, vernik, epoxy polyester işleri 9. Yelken, branda, kışlık örtü, bimini, spray hood imal ve onarımı 10. Her tür ana makine, jeneratör ve dıştan takma onarımı 11. Torna, paslanmaz metal ve galvaniz işleri 12. Ahşap güverte ve mobilya imal ve onarım

151 13. Elektrik ve Elektronik ekipman tamir, montaj ve bakım 14. Max. 80 ton kapasiteli travel lift, max.120 ton kapasiteli senkro lift 15. Denizde ve Karada teknelere elektrik bağlantısı 16. Denizde ve karada teknelere su bağlantısı 17. Yatlara telefon bağlantısı 18. Faks, internet 19. 60 araç kapasiteli açık otopark 20. 24 saat özel personel ve güvenlik kamerası 21. Açık spor alanı;2 tenis kortu,1 yüzme havuzu 22. Marina reviri; hemşire ve doktor 23. Marina içinde market 24. Banka, restaurant, cafe-bar, kuaför, çamaşırhane 25. Yat Kulübü Hizmetlerini vermektedir.

Vaziyet Planı ve resimlerde görüldüğü gibi yukarıdaki hizmetler dışında yüzme havuzlu ve tenis kortu ile yatçılara her türlü konfor ve imkan sunulmaktadır. Fransız, İtalyan ve Yunanistan marinalarında palamar hizmeti verilmemektedir. Setur Marina’nın hizmet çeşitliliği fazladır.

Tablo 47’de Yat Bağlama tarifesi izlenebilir. Teknenin boyu ve kalış süresine ücretler değişmektedir. Kalış süresi uzadıkça günlük birim fiyat ucuzlamaktadır. Örneğin 30 m2 bir tekne 24 saat konakladığında 16.8 USD ücret öderken 30 gün kaldığında 10.83 USD günlük ödemektedir.

152

Tablo 47: Setur Kuşadası Marina Yat Bağlama Tarifesi 2006

Fiyat Listesi Deniz Katsayı 16.00 36.00 56.00 100.00 136.00 170.00 200 Kategori 35.99 55.99 99.99 135.99 169.99 + + m2 Günlük 0,560 0,562 0,568 0,584 0,605 0,621 0,944 30 0,361 0,366 0,376 0,391 0,412 0,443 0,665 60 0,290 0,294 0,302 0,314 0,331 0,356 0,534 90 0,253 0,256 0,263 0,274 0,288 0,310 0,465 120 0,227 0,230 0,236 0,246 0,259 0,279 0,419 150 0,207 0,210 0,215 0,224 0,236 0,254 0,381 180 0,190 0,193 0,198 0,206 0,217 0,234 0,351 210 0,175 0,178 0,183 0,190 0,200 0,216 0,324 240 0,162 0,165 0,169 0,176 0,185 0,199 0,299 270 0,150 0,152 0,156 0,163 0,171 0,184 0,276 300 0,139 0,141 0,144 0,151 0,158 0,171 0,257 330 0,129 0,130 0,134 0,139 0,147 0,158 0,237 365 0,119 0,121 0,124 0,129 0,136 0,146 0,146 Bağlama : Boy(m) * En(m) * Gün * Birim Fiyat (US$) Boy(m) * En(m) * 8.5 (US$) Kısa Süreli Çekme Atma 1 ay karapark ücretsiz olup 1 aydan sonra karapark 30 Dak. kadar ücreti bağlama ücretinin karada kalınan süreye isabet eden kısmının % 20 fazlasıdır. Bağlama:Tam boy x genişlik x gün x birim fiyat (USD)

153

3.6. KUŞADASI’NDA YAT TURİZMİ

Kuşadası yat turizmi açısından öncelikli bölgelerden biridir. Kuşadası yat limanında çok yönlü hizmet verilmektedir. Genellikle yabancıların bağlama yaptığı marinada kışlama oranı oldukça fazladır. Setur marina kalite standartları ile hem marina yaşantısında hem de teknik serviste yatçıların beğenisini kazanmaktadır.

Marina’nın Ege’nin ünlü tarihi ve turistik ilgi odaklarına yakın konumlanmış olması da Kuşadası’na olan talebi etkilemektedir. Setur Kuşadası Marina’nın konukları sadece tarihi ve turistik ilgi odaklarına değil, Kuşadası festivali, Selçuk festivali ve İzmir festivali kapsamında gerçekleşen birçok sanat etkinliğinin, İzmir Uluslararası Fuarı’nın ve Kuşadası Altın Güvercin Müzik yarışması’nı çok yakınında yer alarak izleme şansına sahip olmaktadırlar. Bütün bu faaliyetlerle yat turizmini destekleyen beşeri unsurlar çeşitlenmektedir.

154

Resim 40: Kuşadası Setur Marina Yatlar ve Havuz

155

Resim 41: Kuşadası Setur Marina Tenis Kortu

Resim 42: Kuşadası Marina Havuz

156

Resim 43: Kuşadası Havuz Yakını Dinlenme Alanı

Tablo 48’de Kuşadası limanından transitlog (Türk Limanı Yat Kayıt Belgesi) alan özel yatların aylara ve yatçıların milliyetlerine göre taşıdığı yolcu ve mürettebat sayıları, tablo 49’de Kuşadası’na gelen sarı bayraklı özel yatların yolcu ve mürettebat sayıları ve aylara göre dağılımını görebiliriz. Bodrum bölgesinde de gördüğümüz gibi yat turizmine katılanlar Nisan ayından hemen hemen Ekim ayının sonlarına kadar bölgeye gelmektedir. Yabancıların en yoğun olarak ziyaret ettikleri ayların Temmuz ve Ağustos olduğu liman yetkilileri tarafından sözlü olarak ifade edilmiştir. Tablo 50’de limana gelen özel yatların bandıralarına ve aylara göre dağılımları gözükmektedir. Genellikle Mayıs- Ekim ayları arasında yatlar limana yanaşmaktadır. Tablo 51’de yatların boylarına ve bandıralarına göre dağılımları görülmektedir. Büyük boylarda yanaşan yatlar çoğunlukla yabancı yatlardır. Tablo 52’de ise kalış sürelerine baktığımızda limana uğrayan yatların çoğunlukla 24 saat konakladıkları izlenmektedir. Setur Marina’ya yanaşan yatlar tıpkı Bodrum Milta Marina’daki gibi Kuşadası lilamanına yanaşan yatlardan daha uzun süre

157 kalmaktadır. Bu bölgedeki limanın yat yanaşma yerinde de yabancı yatların sayısı yerli yatlardan daha azdır. Yabancı yatların çoğunluğu alt yapısı ve hizmetleri daha çok olan marinayı tercih etmektedirler.

Daha önceki bölümde de belirttiğimiz gibi Akdeniz’de seyir halinde olan 700.000 yatın büyük bir çoğunluğuna cevap vermek ve bu bölgedeki yat turizm potansiyelini arttırmak için Kuşadası Belediyesi ve yat limanı otoriteleri büyük bir gayretle çalışmalara devam etmektedir.

158

xxxxTablo 48,tablo 49, tablo 50 tablo 51 ve tablo 52 gelecek.

159

160

161

162

163 IV.BÖLÜM: PİRE’DE YAT TURİZMİ

4.1. PİRE’DE YAT TURİZMİNİN GELİŞMESİNDE ETKİLİ

OLAN FAKTÖRLER

Pire bölgesi de Bodrum ve Kuşadası bölgelerine turizm coğrafyası açısından büyük benzerlik göstermektedir. Sıcak iklimi, berrak denizi ve mitolojik tarihi ile yat turizmine katılan turistlerin gözde noktalarından biridir. Yat turizminin bu bölgede büyük ölçüde gelişmesinde rol oynayan etkenlerden biri diğer bölgelerde de gördüğümüz doğal ve beşeri özellikleridir. Pire Yunanistan’ın en büyük limanıdır ve Zea Marina Akdeniz’deki en büyük marinalardan biridir. (Şekil 21)

Tezimizin bu bölümünde Zea yat Limanının bulunduğu Pire’nin iklim, bitki örtüsü gibi doğal çekiciliklerini içeren fiziki faktörlerle, yatçıların ilgisini çeken tarihi çekicilikleri, yat limanı ve konaklama tesisleri gibi beşeri faktörlerden bahsedilecektir.

4.2. İKLİM ÖZELLİKLERİ

Genellikle güneşli ve çok az yağışlı olan hava, incelenmeyi ve görülmeyi bekleyen irili ufaklı adalar ve sahil şeridindeki 20.000 km uçsuz bucaksız plajlarla Yunanistan’ın yatçılara sunabileceği doğal çekim alanları çoktur. Yat turizminin tezimizin konusu olan Pire’de gelişmesinde en büyük rol oynayan faktörler iklim, doğal çekicilikler ve yer şekilleridir.

Yatçılar gidecekleri yeri seçerken daha öncede bahsettiğimiz gibi o yerin iklim özelliklerini büyük ölçüde dikkate alırlar. Yunanistan’ın Pire bölgesi de Kuşadası ve Bodrum gibi Akdeniz ikliminin özelliklerini taşımaktadır. İklim elemanlarına göz atıldığında bölgenin yat turizmi için seçiminin önceliği anlaşılacaktır.

164 4.2.1. Sıcaklık

Pire bölgesi daha öncede belirttiğimiz gibi Akdeniz iklimi özellikleri gösterir. Yat Turizminde deniz suyu sıcaklığının 18˚C ile 28˚C arasında hava sıcaklığının ise 20˚C ile 30˚C arasında olması idealdir.

Tablo 53 ve şekil 22 incelendiğinde Mayıs ayında deniz suyu sıcaklığının 18.6˚C ye ulaştığını Kasım ayında 19.4˚C ile ideal sınırlar içerisinde kaldığını görürüz. Dolayısıyla yaklaşık yedi ay boyunca Pire bölgesi yatçıların isteklerine cevap verebilecek deniz suyu sıcaklığına sahiptir.

Tablo 53: Uzun Yıllar Ortalamasında Pire’de Deniz Suyu Sıcaklıkları (˚C)

A Y L A R

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

30 14.5 14.0 14.2 15.6 18.6 22.3 25.1 25.7 24.6 22.5 19.4 16.8 Kaynak: Hellenic National Meteorological Service (Çalışma süresi:1975-2004)

165 Pire'de Aylara Göre Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C)

30,0

25,0

20,0

15,0

10,0

5,0

0,0 123456789101112

Şekil 22: Pire'de Aylara Göre Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C)

Ulusal Yunan Meteoroloji servisinden alınan verilerin yer aldığı tablo 54’de ise uzun yıllarda aylara göre günün belli saatlerinde (07.00/14.00/21.00) ölçülerek ortalaması alınmış hava sıcaklıkları görülmektedir. Nisan ayından itibaren artmaya başlayan hava sıcaklıkları Mayıs ayında istenen değere ulaşmaktadır. Haziran Temmuz, Ağustos aylarında en yüksek seviyeye ulaşmakta Eylül ayında da yüksek sıcaklık oranlarını muhafaza etmektedir. Şekil 23”de görüldüğü gibi Ekim ayından itibaren düşüş kaydeden hava sıcaklıkları bu ay içerisinde bile yat turizmi için uygun olan hava sıcaklıklarına sahiptir.

Tablo 54: Pirede Uzun Yıllarda Aylara Göre Sıcaklık Ortalaması (˚C)

A Y L A R

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

41 8.7 10.7 12.7 16.6 21.0 25.2 28.3 28.5 24.0 20.4 16.4 13.0 Kaynak: Hellenic National Meteorological Service (Çalışma süresi :1956-1996)

166

Pire'de Aylara Göre Hava Sıcaklığı (°C)

30,0

25,0

20,0

15,0

10,0

5,0

0,0 123456789101112

Şekil 23: Pire'de Aylara Göre Hava Sıcaklığı (°C).

4.2.2. Nem

Pire’de uzun yıllarda aylara göre bağıl nem oranını tablo 55’de inceleyebiliriz. Haziran ayında bağıl nem %54.5 civarında iken Temmuz da %48.3 Ağustos ayında ise %49.6 olarak seyretmektedir. Önceki bölümlerde belirtildiği gibi bu değerler yat turizmine katılan yatçıların aktivitelerine olanak tanımaktadır.

Tablo 55: Pire’de Uzun Yıllarda Aylara Göre Bağıl Nem Ortalaması (%)

A Y L A R

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

21 66.9 65.7 65.0 62.2 58.9 54.5 48.3 49.6 56.1 63.3 63.7 68.4 Kaynak: Hellenic National Meteorological Service (Çalışma süresi:1976-1996)

167 4.2.3. Yağış

Yat turizmine katılan turistlerin en çok dikkate aldığı iklim elemanlarından biride yağıştır. Aktivitelerini engellemeyecek iklim koşullarına sahip olan bölgeleri tercih eden yatçıların Pire’yi seçme sebepleri tablo 56’dan de görülebileceği gibi yağışın az olmasıdır. Yağışlar Nisan ayından itibaren azalmaya başlar. Günlük en çek yağış miktarı Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında gözle görülür derecede azdır. Bu durum yat turizmine katılanlar için idealdir.

Tablo 56: Pire’de Uzun Yıllar Ortalamasında Aylara Göre Yağış Miktarı (mm)

A Y L A R

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

53 41.1 35.3 33.0 24 14.9 5.6 3.3 5 12.5 43.6 48.8 59.3 Kaynak:Hellenic National Meteorological Service (Çalışma süresi:1952-2004)

4.2.4. Açık-Kapalı Günler

Yat turizmine katılanların en büyük amacı denizin tüm olanaklarından yararlanmak doğal ve tarihi çekicilikleri görmek olduğu için yanaştıkları limanlarda hava durumunun buna olanak vermesini isterler. Tablo 57’de uzun yıllarda aylara göre ortalama kapalı/bulutlu gün sayısı verilmiştir. Buna göre Nisan ayından başlayarak Ekim ayına kadar kapalı gün sayısı yok denecek kadar azdır. Tablo 57’ye baktığımızda Pire’de Nisan-Eylül arası hemen hemen havanın tamamen açık olduğunu söyleyebiliriz.

168 Tablo 57: Pire’de Aylara Göre Ortalama Kapalı Gün Sayısı37˚56’ N 23˚38’E (6.5-8.0)

A Y L A R

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

22 9 9 8 6 4 0 0 0 0 5 8 9 Kaynak: Hellenic National Meteorological Service (Çalışma süresi:1975-1996)

4.2.5. Güneşlenme Süresi

Tablo 58’de uzun yıllar ortalamasında hesaplanan aylara göre güneş ışığı süresi verilmiştir. Bu sürenin Nisan ayından başlayarak arttığını ve en fazla güneşlenme süresinin Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında olduğunu görmekteyiz.

Tablo 58: Pire’de Uzun Yıllar Ortalamasında Aylara Göre Güneş sidt.(cal/cm^2.dak)

A Y L A R

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

20 136.8 139.2 188.3 231.5 287.3 345.9 358.1 335.5 272.3 204.4 145.4 120.2 Kaynak: Hellenic National Meteorology Service (Çalışma süresi 1977-1997)

4.2.6. Rüzgârlar

Yaz aylarının bunaltıcı etkisini azaltan rüzgârlar yat turizminde dikkate alınması gereken bir iklim elemanıdır. Zira yatçılar yatla seyir esnasında elverişli rüzgâr kuvveti ve yönü beklerler. Rüzgâr Yunanistan kıyılarında Nisan-Ekim ayları arasında yönüne ve gücüne göre değişir. Ülkeyi çevreleyen denizde, Kuzey rüzgârları olarak bilinen yaz aylarında etkili olan meltem’in dışındaki rüzgârın hızı ve yönü bölgeler arasında farklıdır.

169 Tez konumuz olan Pire Zea Limanının içinde bulunduğu Güney ve Doğu Peloponnese etrafındaki deniz Kuzeyde ana kara tarafından çevrelenmiştir. Bölge yaz boyunca genellikle sakindir Güneyden gelen hafif rüzgârları alsa da bu bölgede genel olarak Haziranda başlayıp Ekimde sona eren meltem rüzgârları etkilidir. Meltem esmediği zamanlar genelde öğleden sonra 2-4 kuvvetinde başlayıp gün batımında dinen güney rüzgarları eser.

Tablo 59’da Pire’de 1956–1996 yılları arasında hesaplanan yıllık rüzgâr yönü ve kuvveti beaufort ölçeği üzerinden gözükmektedir. Beaufort ölçeği üzerinden esen rüzgârların adlandırılması ve karadaki görüntüleri için (bkz Tablo 16)

Tablo 59:Pire’de Esen Rüzgârların Yönlerine Göre Sıklığı(%) ve Kuvveti Beaufort Ölçeğine Göre BEA N NE E SE S SW W NW SAKİN TOP. 0 2.117 2.117 1 1.790 4195 2.032 1.494 3.262 2.647 1.516 1.593 18.529 2 4.448 7205 2.032 2.239 5.898 4.250 1.878 2.878 10.939 3 5.393 5404 2.043 1.461 4.800 3.251 1.625 3.405 26.273 4 3.789 3339 .934 .494 1.593 .988 1.395 2.954 14.881 5 1.021 .868 .329 .132 ..538 .329 .692 1.054 4.755 6 .275 .308 .121 .044 .242 .132 ..428 .494 1.967 7 .033 .077 .044 .011 .033 .022 .110 .099 .396 8 .011 .011 .011 .011 .011 .011 .033 .033 .121 9 .000 .000 .000 .000 .000 .000 .011 .011 .022 10 .000 .000 .000 .000 .000 .000 .000 .000 .000 ≥11 .000 .000 .000 .000 .000 .000 .000 .000 .000 TOP. 16.760 21.407 5.514 5.986 16.377 11.630 7.688 12.521 2.117 100000 Kaynak: Hellenic National Meteorological Service (Çalışma süresi 1956-1996 ölçümler 06.00/ 12.00/18.00 da yapılmıştır.)

Tablo 59‘u incelediğimizde 1 kuvvetinde 4.195 ile en fazla kuzeydoğu yönlü rüzgârların estiğini, 4 şiddetinde yoğun olarak kuzey yönlü rüzgârların estiğini

170 görmekteyiz. 5 beau. şiddetinde rüzgar esme sıklığının azaldığını, büyük fırtınalara yol açacak rüzgarların ise esmediğini görmekteyiz.

Tablo 60: Uzun Yıllar Ortalamasında Pire’de Karla Örtülü, Dolu Yağışlı Gün Sayısı

A Y L A R

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

41 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Kaynak: Hellenic National Meteorological Service (Çalışma süresi:1956-1996)

Tablo 61: Uzun Yıllar Ortalamasında Pire’de Aylara Göre Sisli Gün Sayısı

A Y L A R

YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

41 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Kaynak: Hellenic National Meteorological Service (Çalışma süresi:1956-1996)

Tablo 60’da görüldüğü gibi Pire bölgesinde hemen hemen kar ve dolu yağışı yoktur. Tablo 61 de ise yat turizmine katılan yatçıların faaliyetlerini etkileyen sisli gün sayısını inceleyebiliriz. Uzun yıllar ortalamasında ölçülen değerlere göre sisli gün sayısı da yok denecek kadar azdır.

Yunanistan’ın başkenti Atina’nın limanı olan Pire bölgesinin yatçılar tarafından tercih edilmesinde kuşkusuz yakın çevredeki tarihi ve doğal çekiciliklerinin beraberinde iklim koşullarının da payı vardır. 1) Yaz mevsiminin sıcak ve yağışsız oluşu 2) Güneşlenme süresinin uzunluğu 3) Nem oranının uygunluğu 4) Rüzgârların yatçılık faaliyetlerine imkân vermesi 5) Sisli gün sayısının yok denecek kadar az olması 6) Akdeniz iklim tipinin sağladığı 5-6 ay yat turizminin yapılabilmesi Bu bölgenin yat turizmine katılan kişilerce tercih edilmesinde rol oynamıştır.

171 4.3. PİRE BÖLGESİNİN DOĞAL ÇEKİCİLİKLERİ

Tez konumuz olan Zea Marina’nın yer aldığı Pire ‘nin yatçıların ilgisini çeken çekiciliklerinden bahsederken, limanı olduğu ve sınırları birbirine karışmış olan başşehir Atina ile birlikte yer aldıkları Attica bölgesi içerisinde değerlendirmekte fayda vardır. Pire Zea limanına demirleyen yatlarla gelen turistler adalara geçmeden önce Attica bölgesini mutlaka dolaşmaktadırlar.

Akdeniz iklim tipinin egemen olduğu bu bölgede, Mart ayındaki bahar yağmurlarından sonra her taraf yemyeşil ve çiçeklerle doludur. Temmuz ayından itibaren kuru ve çorak bir görünüme bürünmekle beraber turistleri etkileyen birçok doğal çekicilik mevcuttur. Bunlar bitki örtüsü, doğal parklar ve koruma altındaki tabiat alanları, plajlar, dalış noktaları ve şifalı su kaplıcalarıdır.

4.3.1. Bitki Örtüsü

İklim yazları sıcak ve kurak kışları yağışlı Akdeniz iklimidir. Flora ve fauna çok çeşitlidir. 6000 nin üzerinde bitki türü saptanmıştır. Pire ve civarında denizden 460 m yükseklikte portakal, zeytin, tütün ve nar yetişmektedir. 120 ile 160m. arasında çam, meşe, kestane, kayın ağaçları bulunmaktadır. Lale, defne, sümbül, çam, anemon ve siklamen gibi yabani çiçekler 1200 metre yükseklikte yer alır. 1500 metrenin üstünde yosun ve likenler görülür.

Ağaçlar: Zeytin ağaçları deniz seviyesinden 100m yükseklikten itibaren görülmektedir fakat yaygın olarak 600m. yükseklikte bulunur. Zeytinin tarihinin tanrıça Athena ile ilgili olduğuna inanılmaktadır. Çam ağacı deniz seviyesinden 100m yüksekliğe kadar yer alır. Reçinesi, turistlerin rağbet ettiği Yunanistan’da sofra şarabı olarak yaygın içilen retsina şarabında koruyucu olarak kullanılmaktadır. Nar ağaçlarından toplanan narlar nar şurubu Grenadine’nin yapımında kullanılmaktadır.

172 Keçiboynuzu, denize yakın kayalık bölgelerde genelde badem ağaçlarının yakınında bulunmaktadır. Sakız ağacı kurak alanlarda yetişmekte kek, reçel yapımı ve meşhur sakız likörü yapımında kullanılmaktadır. İncir de vahşi yetişen ağaçlardandır ve kayalık bölgelerde görülmektedir. Frenk inciri de kuru ve kayalık bölgelerde bulunur. Sümbül ağaçları evlerin yakınına dikilir, her ağaçtaki yüzlerce mavi ve mor çiçek ışık saçarak turistleri hayrete düşürmektedir.

Çiçekler ve Çalılar: Kayalık alanlarda çalılar arasında yetişen yamaç gülleri tütsü yapımında kullanılmaktadır. Sütleğen oldukça zehirli bir çiçektir. Begonviller evlerin yakınına dikilirler gece çiçek açarlar. Kuru toprakta bulunan kaba diken üstü dikenli bir çalıdır. Çiğdem kıraç alanlarda yetişir Nisan-Mayıs arası çiçek açar. Roma orkidesi kumlu veya kayalık alanlarda yetişirken orkide otlu ve kireçli topraklarda bulunur. Eski Yunanlıların ölüm sembolü olarak bildikleri nergis ise kıraç kuru alanlarda yer alır.

4.3.2. Doğal Parklar ve Koruma Altındaki Tabiat Alanları

Yunanistan 1937 den beri ekolojik önem taşıyan doğal alanları belirlemiş ve koruma altına almıştır. Yat turizmi ile gelen turistlerin ve diğerlerinin büyük ilgi gösterdikleri bu bölgeler 7 kategoriden oluşmaktadır.

Ulusal Parklar: Vejetasyon, flora ve fauna açısından özel ekolojik alanları kapsamaktadır. Toplam 65.000 hektardır. En ünlü ulusal Park dağındakidir.

Estetik Ormanlar: Bu bölgelerin toplamı 33.000 hektardır. Arazi estetiği ve ekolojik önemi vardır.

173 Doğal Anıtlar: Anıt ağaçların kapladığı ufak alanlar, küçük orman arazileri, jeolojik oluşumlar, tarihi kültürel özel ekolojik özelliklere sahip çok küçük adalar bu kategoriye girmektedir.

Sulak Alanlar: 1994 yılının kayıtlarına göre 378 alan mevcuttur ve 210.000 hektar kapsamaktadır. 1974 Yunan parlamentosu tarafından onaylanan Ramsar anlaşması uyarınca bu alanlar koruma altına alınmıştır. 11 alan özel koruma altındadır çünkü uluslararası önem taşımaktadır. Mikri Prespa Gölü ve Prespa Ulusal Parkı Ramsar anlaşması altındadır. Parkta 260 kuş türü, 42 memeli türü ve 21 sürüngen türü kayıtlanmıştır.

Avlanma Bölgeleri: Bu alanlar 500–5000 hektar arasında değişmektedir. Avlanma özel izinle çok sıkı kısıtlamalar altında yapılmaktadır.

Av Hayvanları Barınağı: Çeşitli bölgelerde buradaki türleri korumak için kesin av yasağı konmuştur.

Ulusal Deniz Parkları: Bu Yunanistan için çok yeni bir gelişmedir. Ege Denizi Adalarında () yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan fok balığı ve diğer birkaç türü korumak amacı ile bir tane deniz parkı kurulmuştur.

Özel Koruma Alanları: Avrupa özel kuş alanları’nın 113 bölgesi Yunanistan da yer almaktadır. Bunların 50 tanesi özel koruma alanı (SPA) kapsamındadır.

Yukarıda bahsedilen koruma alanlarının yönetimi ve saklanması etkili bir şekilde yürürlüğe girmemiştir. Bununla birlikte hükümet ve halk Avrupa Birliğine girdikten sonra yapılan doğal alanların korunması ve muhafazası adı altında yer alan bazı anlaşmaların öncelikli olarak uygulanması için kanunlarını değiştirme çabasındadır.

Tablo 62’de Yunanistan da bulunan sulak alanların çeşitlerini izleyebiliriz. Tablo 63’de coğrafi dağılımını gördüğümüz sulak alanlarda nadir kuş türleri mevcuttur. Beyaz kuyruklu kartal (Haliacetus albicilla), benekli kartal (Aquila Clanga), Dalmaçya Pelikanı (Pelecanus Crispus), Cüce balaban (Ixobrychus Minutus) gibi nadir kuşları izlemeye yüzlerce turist gelmektedir.

174 Kuzey Yunanistan’da 118 adet sulak alan bulunmaktadır. Doğu Makedonya, Trakya ve batı Makedonya’nın sulak alanlarının %31 oranında yer kaplamaktadır. Ülkenin geri kalanında 151 sulak alan bulunmaktadır ve bu % 40’ı teşkil etmektedir. 109 sulak alan ise Adalar ve Girit Bölgesinde yer alır ve toplamın %29’unu oluşturur.

Tez konumuz olan Pire’yi içine alan Attica bölgesinde 830.000 m² alan kaplayan lagün mevcuttur.

Tablo 62: Yunanistan’da Koruma Altındaki Sulak Alanlar

Sulak Alan Sayısı Toplam Alan(str)* Toplam Uzunluk(km) Çeşidi sayı % alan % Deltalar 12 3.2 680,300 33.58 - Bataklıklar 75 19.8 58,326 2.88 - Göller 56 14.8 597,673 29.50 - Lagün 60 15.9 287,665 14.20 - Kaynaklar 17 4.5 1331 0.06 - Yapay 42 11.1 42,646 2.10 - Alanlar Göller 25 6.6 3588,235 17.68 - Nehirler 91 24.1 - - 4268 TOPLAM 378 100 2.026.176 100.0 4268

Kaynak: Lake Prespa Koruma Vakfı *Str: 1000m²

175 Tablo 63: Sulak Alanların Coğrafi Dağılımı

Deltalar Lagünler Haliçler Alan Alan Alan Sayı (str) Sayı (str) Sayı (str) DOĞU 2 230.000 2 40.200 - - MAKEDONYA TRAKYA ORTA 2 62.000 5 22.900 7 30.340 MAKEDONYA BATI ------MAKEDONYA TESELYA 1 26.000 4 685 2 156 EPIRUS 4 247.000 3 2.130 1 400 YUNAN - - 10 21.145 4 236 ADALARI BATI 1 66.500 9 170.000 5 3.870 YUNANİSTAN STEREA 1 30.300 4 5.615 4 1.160 MORA 1 18.000 6 4.300 3 345 YARIMADASI ATTICA - - 1 830 - - KUZEY EGE - - 6 13.350 2 750 ADALARI GÜNEY EGE - - 7 2.520 - - ADALARI GİRİT - - 3 3.990 14 5.389

Yunanistan’daki ulusal parklar tüm Avrupa için de kıymetli doğal miras olduğundan yat turizmine katılan turistler de diğer turistler gibi bu alanlara çok fazla rağbet etmektedir. Pire yat limanına demirleyen yatçılar uzakta olsa genellikle bu bölgeleri ziyaret edip doğal hayatı gözlemlemektedirler.

Parnitha Ulusal Parkı (Orta Yunanistan) : 3800 hektarlık bir alanı kaplayan park, çam ve köknar ormanları, Akdeniz bitki örtüsü özelliklerini taşıyan çalılardan oluşmaktadır. Park ta kendi mikro klimatik özellikleri olan verimli serin alanlar mevcuttur. Burada çınar, söğüt, kavak ve çeşitli yaprak döken ağaçlar yer alır. Fauna değişik türlerden oluşmaktadır. Geyik, karaca, porsuk, kokarca, sansar, sincap ve altın kartal başlıcalarıdır.

176 Parnassos Ulusal Parkı (Orta Yunanistan): 3600 hektarlık alana yayılan parkta hakim bitki türleri sarıçam ve bazı nadir türlerdir. Yüksek çayırlarda yabani erik ağaçları ile çayır otu yaygındır. Vahşi hayvanlardan tilki, yaban tavşanı, sincap ve çakal görülmektedir. Nadir kuş türlerinin arasında yer alan doğan ve akbaba vardır. Ayrıca küçük ötücü kuşlar ve karga türleri de izlenebilmektedir.

Ulusal Alonissos Deniz Parkı: Kuzey Sporades’de Yunanistan’ın ilk resmi deniz parkıdır. Park 300 tür balığın ve çoğu sürüngen, memeli ve özellikle deniz memelisi olan 80 türe sığınak oluşturmaktadır. Park 1992 de resmi olarak ulusal deniz parkı olarak ilan edilmiştir. Park toplam 2200 km² lik bir alanı kaplamaktadır. 7 ada, 22 kayalık ada ve kayalıkları içeren iki alana bölünmüştür. Son birkaç senedir korumayı geliştirmek amacı ile Avrupa Birliğinin parasal açıdan yardım ettiği bazı çalışmalar gerçekleşmiştir.

Oiti Ulusal Parkı (Orta Yunanistan): Sarıçam ve karaçam ormanları ile kaplı parkta, ormanların arasındaki çayırlarda dağ zambağına rastlanmaktadır. Daha alçak bayırlarda pırnal meşesi, kocayemiş, sedir ve güldefnesi yetişmektedir. Fauna geyik, karaca, yaban keçisi ve yaban domuzu bakımından zengindir. Kartal, akbaba, doğan, baykuş, keklik ve çavuşkuşu gibi kuşlara rastlanmaktadır.

Vikos Ulusal Parkı (Kuzey Yunanistan): Toplam olarak 12.600 hektarlık alan kaplayan parkın sınırları içerisinde Tymfi dağı, Vikos kanyonu, Aoos deresi yer almaktadır. Başlıca ormanlar, akağaç, söğüt ve meşe ağaçlarından oluşmaktadır. Aynı zamanda çınar, karaağaç, ıhlamur, fındık, sarıçam, sedir ve siyah-beyaz çizgili gövdeli çam ağaçlarına da rastlanmaktadır. Bölgenin faunası; ayı, kurt, karaca, yaban keçisi, yaban domuzu gibi büyük memeli hayvanlar açısından zengindir. Bunlara ek olarak vaşak, yaban tavşanı, kokarca, sincap gibi küçük hayvanlara da rastlanmaktadır. Nehirlerde çeşitli balık türleri, alabalık ve su samuru yaşamaktadır.

Olympus Ulusal Parkı (Kuzey Yunanistan): 1937’de ilk kurulan ulusal parktır. Dünyada en eskiden beri var olan bir alandır. 1700 tür bitki içerir. Eşine rastlanmayan nadir vahşi çiçekler vardır. Alçak bayırlarda kocayemiş, sedir ve nar gibi Akdeniz makileri diğer ağaçlarla karışmış durumdadır. Kayın, meşe, çam ormanları daha yüksek

177 kesimlerde yer alır. Parktaki fauna arasında kurt, çakal, yaban domuzu, karaca, yaban keçisi, porsuk, kokarca, sansar, yaban tavşanı ve sincap yaşar. Kartal, akbaba ve diğer avcı kuşlarla beraber ağaçkakan ve ardıç kuşları gibi kuş yaşamı mevcuttur.

Prespa Ulusal Parkı (Kuzey Yunanistan): 4650 hektarlık alanı kaplayan Prespa Parkı olağanüstü bir doğaya sahiptir. Mevsimsel olarak akan derelerin beslediği bir dağ çanağında yer alan iki tatlı su gölüne sahiptir. Zengin su altı florasına sahiptir. Saz yatakları ve sulak çayırlar bitki örtüsünü oluşturur. Endemik türleri de içerir. Çeşitli balık türleri mevcuttur. Bu park özellikle tehdit altında olan kuşların (pelikan) üreme ve kışlama alanıdır

Resim 44: Mikri Gölü – Prespa

178 Valia Calda Ulusal Parkı (Kuzey Yunanistan): 12.935 hektar ile ülkenin en büyük parkıdır. Karaçam ve sarıçam ormanları parkın büyük bir kısmını kaplamaktadır. Büyük memeli hayvanlar diyarıdır denilebilir. Geyik, kurt, ayı, vaşak ve yaban domuzu bunlardan sık sık görülenleridir. Park ta yürüyüş parkurları mevcuttur.

Dadia Ormanları: Koruma altındaki avcı kuşlar için Avrupa’daki en büyük rezervdir. Avrupa’da mevcut 38 türün 36’sı burada bulunmaktadır. Turistlerin eko turizm merkezlerinden gerekli bilgileri alarak rehberli turlarla geldikleri bu ormanlar uçsuz bucaksız çam ve meşe ormanları ile kaplıdır.

Samaria Vadisi Ulusal Parkı (Girit): Avrupa’daki en uzun ve en dar kanyonlardan biridir. 18 km uzunluğunda ve bazı yerlerde 2.5 metreden az genişliktedir.

Kelebekler Vadisi (Rodos): Vadi Pelikan nehri ile yarılmıştır ve Kalopetra Manastırının altında yer alır. Panaxia kelebeğinin en yoğun olduğu bölgedir. Kayda değer sayıda kelebek vardır. Panaxia diğer ülkelerde de olmasına rağmen Rodosto’ki fenomen eşsizdir. Kelebekler vadisi yazın özellikle Ağustos ayında milyonlarca kelebeğin yaşam alanıdır.

Evros Delta ( Kuzey Yunanistan): Türkiye ile sınır olan Evros Nehri deltası hafif tuzlu lagünler temiz su bataklıkları, göller, kıyıda tuzlu su bataklıkları ve çamurluk alanlar mevcuttur. Hakim bitki örtüsü tuza dayanıklı bitkilerden oluşmaktadır. Kısmi olarak nehir kenarlarında orman parçaları görülmektedir. Kışlayan kuşlar, değişik türdeki üreme yapanlar ve göç sırasında konaklayan kuşların görüldüğü önemli sulak alanlardandır. Alanda biyolojik istasyon, gözlem kulesi ve kuş gözlem merkezi mevcuttur.

Nestos Delta (Kuzey Yunanistan): Çok geniş bir deltadır. Tuzlusu bataklıkları, tatlı su gölleri ile Yunanistan’a has bitki türleri, kıyı lagünleri ve ülkenin en büyük nehir kenarı ormanlarına sahiptir. Dünyada yok olma tehlikesi altındaki deniz kartalı dahil 50.000 civarında kışlayan kuşu barındırmaktadır. Yağmur kuşunun Avrupa’daki üreme alanıdır ve değişik türlerin yuvalama bölgesidir.

179 Kerkini Gölü (Kuzey Yunanistan): Yunanistan ile Bulgaristan arasındaki sınıra yakın alüvyal ovaların tatlı su kaynağıdır. Dağ masifleri arasında yer alır. Geniş su bitkisi yatakları bulunur. Mevsimsel olarak su seviyesinde önemli değişiklikler kaydedilir. Çamur alanları ve zaman zaman su altında kalan ormanlar ve kum sahaları ile Yunanistan’daki kuş kolonisinin yuvalama alanıdır. Kış, Sonbahar ve ilkbahar aylarında çeşitli su kuşu türleri burada konaklamaktadır.

Axios deltası (Kuzey Yunanistan): Çamurluk alanlar, bataklık ve tuzlu su lagünlerinin yer aldığı nehir deltasıdır. Bitki örtüsü sazlar, çayırlar ve su kenarı ormanlarından oluşmaktadır. Yuvalayan ve göç eden su kuşları için önemli bir alandır. Ayrıca nesli tükenmekte olan kuşlar ve bazı yaban kuşları görülmektedir.

Büyük Maraton Bataklığı ve Maraton Gölü: Çok nüfuslu ve kurak Attica Bölgesinin en büyük sulak alanıdır. Geniş saz yatakları ile bitki yönünden çok zengin olmasa da 120 kuş türüne ve göçmen kuşlara sığınak teşkil etmektedir. Kıyısı boyunca yıllanmış çam ve ardıç ağaçları bulunmaktadır.

Ayrıca Pire’de halkın ve turistlerin uğradığı bahçe ve parklar vardır bunlar; Barış ve Dostluk Stadyumu’nun yer aldığı alan ve Profitis Ilias Tepesi’dir. Burası Attica bölgesinin seyredilebileceği manzaralı bir alandır.

4.3.3. Plajlar

Bütün Plajlar Yunan Ulusal Turizm Örgütü tarafından işletilmektedir. Nisan-Ekim arasında açık olan plajlarda voleybol sahaları yiyecek içecek alanları mevcuttur.

Glyfada: Şehirden araba ile 15 dakika mesafededir. Deniz kenarında marina vardır. Kumsalı ve çeşitli su sporları mevcuttur. Glyfada Plajını daha çok aileler tercih etmektedir. 2-3 km ileride yer alan Voula Beach ise genç turistlerin uğradıkları bir yerdir.

180 Vouliagmeni: Şehirden 30 km uzaklıkta Kavori plajının yer aldığı bir bölgedir. Yatla gelen turistler açısından popüler bir plajdır. Güzel bir marinaya sahiptir. Tenis kortları mevcuttur. Tablo 64 de görüldüğü gibi mavi bayraklı plajdır.

Varkiza: Vouliagmeni’nin hemen yanında Sounion bölgesine giden yolda şehrin güneybatısına 40 dakika uzaklıktadır. Kıyı boyunca denize girilebilmektedir. Turistlerin uğrak yeri olan tavernaları mevcuttur. Tablo 64 de de görülebileceği gibi mavi bayraklı bir plajdır.

Tablo 64: Yunanistan Atikki Bölgesi Mavi Bayraklı Plajlar

Belediye (Municipality) Plaj Adları Municipality Marathona Schinias/ Municipality Neas Makris Breksiza Municip. Markopoulou Avlaki Municipality Lavreotikis Ponta Zeza Community Anavyssou Mavro Lithari Municipality Varis Varkiza Municipality Vouliagmenis Asteras Vouliagmenis Municipality Voulas Voula A/ Voula B Municipality Paleo Falirou Edem Municipality Piraeus Votsalakia Municipality Salaminas Zefyros

181 4.3.4. Adalar

Doğal çekiciliklerden bahsederken Pire Zea Limanına gelen turistlerin mutlaka uğradıkları adalardan tarihi çekiciliklerinin yanı sıra büyük doğal çekicilikleri olduğundan bu kısımda söz etmek uygundur. (Bkz. Ek:8)

Kos; Dodekanes Adalar grubunun Rodos'tan sonra ikinci büyük adası olan Kos, insanlık tarihinde, insan iyileştirmenin büyücülük ile değil, eğitim, deneme ve deneyim ile olabileceğini ilk kez söyleyen modern tıbbın kurucusu Hipokratın doğduğu ve yaşadığı yerdir. Bugün 21.yüzyılın doktorları bile hala antik hastanenin kalıntılarını ziyaret edip burada, Hipokrat yeminlerini ederler. Uzunlamasına ve oldukça verimli topraklara sahip Kos Adası, Bodrum'a sadece 5km. uzaklıktadır. 290 km uzunluğundaki çevresi mükemmel plajlarla dolu olan Kos, bu gün büyük turistik otellerin bulunduğu ve yaz sezonunda gece hayatı oldukça hareketli olan bir adadır. Kos aynı zamanda, gündüzleri zevke uygun bir plajda uzun saatler dinlenip güneş batar batmaz da eğlence mekânlarında ertesi günün ilk ışıklarına dek doyasıya eğlenmeye alternatif arandığı bir noktada, zengin tarihi kalıntılarıyla tatili ilginç kılabilecek kadar donanımlıdır. Kos'ta çok plaj vardır, yaz sezonundaki yoğun turist akınına rağmen bazıları hala çılgın kalabalıklardan uzakta gün boyu güneş banyosu yapabilecek kadar ıssızdır. En popüler turistik plaj, Kos Kasabası'nın 30km. güneyindeki Kardamena'dır. Burası her türlü su sporlarının olduğu kadar çeşitli dükkân, restaurant ve barların da mevcut olmasıyla turistlerin tüm günlerini geçirebilecekleri bir tatil beldesidir. Kıyıdan ilerlendiğinde, Ada'nın güneybatısındaki güzel Kefalos Koyu'na ulaşılır. Burada dümdüz beyaz kum ile örtülü 6 plaj vardır. Yan yana sıralanan bu plajlara bu gün insanların güzelliklerine dair fikir edinebilmeleri için modern adlar konmuştur; Exotic Beach , Magic Beach , Sunny Beach , Banana Beach , Paradise Beach ve Camel Beach. Kos Kasabası'nın 4 km. batısındaki Selveri Plajı, kumun denize doğru yavaşça alçaldığı güzel ve daha az kalabalık bir plajdır. Burada yüzerken manzara hemen karşıda görünen Bodrum kıyılarıdır.

Mykonos, en çok ziyaret edilen ve en pahalı Yunan adasıdır. Tüm Ege Denizi’ndeki en hareketli gece hayatı yaz sezonu boyunca burada yaşanır.

182 Mykonos, çılgın yaşantısı ile ünlüdür. Bembeyaz badana vurulmuş balkon ve duvarlarından sarkan rengârenk begonviller, sardunyalarla süslü Mykonos evleri ve rıhtımda yan yana sıralanmış yel değirmenleri ile ada, büyük çekiciliğe sahiptir. 85 kilometrekare yüzölçümlü oldukça küçük 1453’ten 1832’ye kadar Osmanlı hâkimiyetinde olan Mykonos’ta sürekli olarak 5,500 kişi yaşamaktadır. Mykonos Adası’nın başşehri, büyük yolcu gemilerinin de yanaştığı bir liman şehri olan, Mykonos, çok kullanıldığı adıyla Hora Kasabasıdır.

Plajlar: Mykonos gibi küçük bir adada sayıları on beşi bulan plajlar buranın bir tatil adası olduğunun göstergesidir. Mykonos limanına en yakın olanları Malalianos ve kalabalık Tourlos plajlarıdır. Mykonos Adası’nın en iyi plajlar olan Paradise(cennet), Super Paradise, Agrari ve ya Elia’dır.

Resim 45: Mykonos

183 Adası: Mykonosa yalnızca 6,5 km uzaklıktaki Delos Adası’nın, 5 kilometrekarelik küçük yüzölçümüne ters orantılı olarak tüm Kiklad Adalar Grubu içinde arkeoloji bakımından en önemlisi olduğunu söyleyebiliriz. Öyle ki ‘daire’ anlamına gelen Yunanca ‘kyklos’tan türeyen kiklad, diğer Adalar’ın Delos etrafında olan dairesel duruşları dolayısıyla bu şekilde adlandırılmıştır.

Naxos: 400 kilometrekarelik yüzölçümüyle Kiklad Adalar grubunun en büyük ve en verimli topraklara sahip adasıdır. Ada’da zeytin, turunçgiller, mısır ve patates yetiştirilir. Yeşillik, keçi yetiştirmek içinde elverişli bir ortam oluşturur, böylelikle Ada, kendi meyve, sebze ve peynirini karşılayabilecek durumdadır. diğer Adalar’a göre daha fazla yükseltiye sahiptir; 1010 metrelik Zeus Dağı tüm Kiklad Adalar grubu içinde en yüksek tepedir. Dağları ve yemyeşil vadileriyle Naxos, en güzel manzaralara sahip olan adalardan biridir. Ada, Mykonos, Santorini ve çok yakındaki kadar olmasa da popülerdir ve bu yanıyla sakin ve dinlendirici bir tatil arayanların ihtiyaçlarına cevap verir.

Plajlar: Naxos,Kiklad Adaları’nın en güzel ve en uzun plajlarına sahip adalarından biridir. Naxos Kasabası’nın yakınındaki Plaji Ada’nın ana plajıdır. Çevresinde birçok bar ve restaurant olan plaj uzun ve kumludur. Suyu uzun metreler boyu oldukça sığdır, dolayısıyla çocuklu aileler için mükemmel bir plajdır. Burada sörf yapmayı öğrenebileceğiniz veya katamaran kiralayabileceğiniz bir de su sporları merkezi vardır. Naxos Kasabası’ndaki Grotta Plajı şnorkelli dalış için uygundur. Naxos Kasabası’ndan sörf yapılan Micri Viagla’ya gidilebilir.

Paros Adası: Güzel plajları, küçük sevimli balıkçı köyleri, beyaz badanalı kübik evleri, Mykonos’la yarışabilecek düzeydeki canlı gece hayatı ve tüm Kiklades’in en iyi restaurantlarından bazılarının burada olmasıyla son yıllarda oldukça popüler bir turist destinasyonu haline gelmiştir. Ada, hem doğa yürüyüşleri ve su sporları gibi aktivitelerden hoşlananlar için, hem de gurmeler ve gece kuşları için adeta bir cennettir. Paros, 195 kilometrekarelik yüzölçümüyle 3. en büyük Kiklad Adası’dır. Sadece orta kısmı dağlık olan Ada verimli ovalarla çevrilidir. Teras teras bağlar, meyve ve zeytin ağaçları bu ovaları kaplar.

184 Plajlar: Paros’un tatilcilere sunabileceği, birçok farklı zevke hitap edebilecek çeşitlilikte plajı vardır; sörf yapanlar için rüzgârı müsait, dibi şnorkelli dalıştan hoşlananları tatmin edecek kadar zengin plajlar vardır. Fazla uzaklaşmak istemeyenler için otellerin olduğu bölgeye yakın Parikia Plajı vardır ama güzellikte kolayca erişimin mümkün olduğu kuzey ve güneydeki diğer plajlarla yarışamaz. Su taksileri denen kayıklarla bu bölgelerdeki plajlara günün her saati ulaşmak mümkündür. Chrissi Akti (Golden Beach) Paros’un en ünlü plajıdır. Bir km uzunluğundaki plaj 1983’ten beri her yıl Dünya Yelken sporu Kupası Şampiyonluğuna ev sahipliği yapmaktadır ve buradaki Fanatik Fun Club adlı eğlence kulübünün sağladığı su kayağı, rüzgâr ve uçurtma sörfü, katamaran gezisi gibi zengin çeşitlilikte su sporları mevcuttur. Pounda Plajı buna çok yakın mesafededir. Daha küçüktür ama parti denince plajların en büyüğüdür. Tüm gün eğlencelerin sürdüğü plajda büyük bir yüzme havuzu, su ve plaj oyunları ve disko da vardır. Lageri plajı kumlu bir plajdır. Krios ve Kaminia Plajları daha sakin plajlardır ve şnorkelli dalış için de uygundur.

Kelebekler Vadisi: Paros Adası’nda mutlaka görülmesi gereken yerlerden biri de yaklaşık 300 yıldır her yaz binlerce renkteki milyonlarca kelebeğin çiftleşme mevsiminde akın ettiği Kelebekler Vadisi’dir. Parikiadan bu bölgeye eşeklerle tur düzenlenmektedir.

Rodos: Dodekanes Adalar Grubu'ndaki en büyük yüz ölçümlü adadır. Ada hem tüm Avrupa' daki en iyi korunmuş ve en büyük Ortaçağ şehrine sahip olması, hem de yıl boyu ortalama 300 gün güneş görmesi sebebiyle oldukça popüler bir tatil merkezidir. Rodos, temiz denizi ve düzenli plajlarıyla bir kaç kez de Avrupa Blue Flag (mavi bayrak) ödülüne layık görülmüştür. Ortaçağ’da St. John Şövalyelerinin meskeni olup, ardından Osmanlı hâkimiyetine geçen Rodos, bir dönem de İtalyan yönetimine bağlı kaldığından bu gün her üç kültürden geriye kalan mimari harmanla ender bulunur güzellikte bir görüntüye sahiptir.

Rodos'un ana limanı, Ada'yla aynı adadaki Rodos Şehri'dir. Burada yerleşim, old town (eski kent) ve new town (yeni kent) olarak ikiye ayrılmış durumdadır. Ada'nın en güzel plajlarından biri de yeni kenttedir. Rodos Adası'nın çok turist çeken diğer bölgeleri ise sırasıyla Lindos ve Kamiros'tur. Ada'nın doğu kısmı irili ufaklı şirin plajlarla doludur,

185 batı kısmı ise büyük tatil merkezleri süsler. Mavi Bayrak ödüllü Rodos plajlarında her türlü su sporu ve başka aktivitelere kolayca ulaşılabilinmektedir; scuba diving ve rüzgar sörfü için ekipman kiralayan yerler vardır.

Plajlar: En yakındaki plaj aynı zamanda en temiz ve düzenli plajlardan biridir aynı zamanda yat limandan kalkan küçük teknelerle doğuya gidilebilinmektedir. Buradaki bembeyaz kumsallar, yemyeşil ağaçlarla çevrili; batı kısımdaki plajlar ise kayalıklı ve rüzgârlıdır. Bu bölge şnorkelli dalış ve sörf için daha uygundur.

Türkçe’de Sisam Adası olarak adlandırılan , Türkiye’ye en yakın Yunan Adasıdır. Kuşadası Dilek Yarımadası Milli Parkı’na olan en yakın mesafesi 1,5 km.den biraz fazladır. 480 kilometrekarelik yüzölçümüyle Ege Denizi’ndeki sekizinci büyük adadır. 35,000 nüfuslu Samos, üç limanıyla (Vathy, Pythogorio, Karlovasi) yaz sezonunda turistlerin Mykonos, Santorini, Naxos, Paros gibi diğer adalara ve Atina’ya geçiş yapmak amacı ile mutlaka uğramalarıyla Yunanistan’ın en çok ziyaretçi alan bir adası durumuna gelmiştir. 1453’ten 1832’ye kadar Osmanlı hâkimiyetinde olan ada’yı cazip kılan bu özelliğinin yanı sıra çevresine yayılmış irili ufaklı plajları, yemyeşil doğası, tarihi kalıntıları ve şirin sokaklarıdır.

Kokkari: Vathy’den (Samos’un Başşehri) 15 km. uzaklıktaki bu balıkçı köyüdür, Kokkari’ye çok yakın birçok ta plaj vardır; Tsamadu, Lemonakia ve Tsambu bunların en ünlüleridir.

Santorini: Etkileyici bir adadır. Antik Zamanlarda meydana gelen büyük bir volkanik patlama sonucunda bu günkü krater görüntüsüne sahip olan Santorini yıl boyu, 1 milyonun üzerinde turistten ve balayı çiftlerinden oluşan bir turist akınına uğramaktadır. 73 kilometrekarelik yüzölçümüyle diğer adalara oranla daha küçük bir Ada olan Santorini, gerçekten de muhteşem manzaralara sahip bir coğrafyadır. Ada 3500 yıl öncesine kadar yerli halk Minoanlılar’a ev sahipliği yapmış ve o zamanlar bir daire şeklindeymiş. Bu tarihteyse Ada’daki volkan büyük bir sarsıntıyla patlamış ve bu şiddetin sonucunda Ada’nın ortası sular altına gömülmüştür ve bugünkü hilale benzer şekli oluşmuştur.

186

Resim 46: Santorini

Bazı arkeologlar Kayıp Şehir Atlantis’in burası olabileceğini düşünmektedirler. Benzersiz coğrafi şekli ile katılaşmış tüflerin altında binlerce yıl çok iyi koruna gelmiş arkeolojik kalıntılarıyla Santorini’nin Dünya’da eşi benzeri yoktur ve bu özellikleriyle ülke turizmine hatırı sayılır bir katkıda bulunmaktadır. Tüm Kiklad Adaları gibi Santorini de bir dönem Türk hâkimiyetinde kalmıştır. Görülecek Yerler/Aktivite: Plajlar: Santorini, plajlarıyla ün yapmış bir Yunan Adası değildir. Bununla birlikte Ada’nın etrafındaki irili ufaklı plajlardaki siyah volkan kumunda güneşlenmenin ayrıcalığı da başka bir adada bulunmamaktadır.

187

Resim 47: Santorini 1

Turistler limandan kalkan mini tur botlarıyla kraterin ortasındaki adalara günübirlik turlarda sıcak şifalı suda yüzmektedir. Fotoğraf tutkunlarının için önemli bir yerdir. En güzel fotoğraflar Ada’nın baş şehri olan ’nın uçlarındaki yapılardan çekilebilir.

Girit: Yunanistan'ın en büyük adası olan Girit, her yıl 2 milyondan fazla ziyaretçi çekimektedir. 8,259 km2'lik bir yüzölçümüne sahip adada 600,000 kişi ikamet etmektedir. Antik çağlarda Avrupa'nın ilk gelişkin uygarlığının beşiği olan bu güzel ada, tarihi kalıntıları, kumsalları, gece külüpleri, üzüm bağları ve zeytinliklerle kaplı dar sokaklarda birbirine dokunan küçük beyaz evleri ve avluları ile göz kamaştırır. Palmiye ağaçlarının gölgesindeki masmavi denizi ve plajıyla yaz tatilleri için çok iyi bir tercih olan Girit, Doğu Akdeniz'in en önemli limanlarından biri olarak da öne çıkar. Girit, kültür turlarından hoşlanan yatçılar için de idealdir.

188

Resim 48: Girit

4.3.5. Şifalı Sular

Yunanistan’daki şifalı su kaynaklarının çoğu kıyı kesimindedir ve Yat turizmi ile gelen turistlerin genelde ziyaret ettiği yerlerdir. Memba sularının 5/6 sı deniz kıyısındadır. Tektotonik hareketler sonucu kıyıdaki çatlaklardan tedavi gücü olan memba sularını oluşturmuştur. 38ºC nin üzerinde bir ısı ile yüzeye çıkmaktadır.

189

Resim 49: Lesvos –(Vatera) Polihnitos Kaplıcaları

Memba suları daha çok Korint bölgesinde, Batı Peloponezde, Doğu Makedonya, Batı Trakya ve Doğu Egede yer almaktadır. Kıyıdaki tedavi edici sular ise Ikeria, Lesvos ve Semadirek adalarında bulunmaktadır. Lesvos’un güneyinde, en büyük şehir Midilli’den 50 km uzaklıkta Yunanistan’ın en uzun sahillerine sahip Vatera’da şifalı kaplıcalar vardır. Polihnitos kaplıcaları eski volkanik dönemden kalmıştır. 76ºC- 91ºC su ısısı ile Avrupa’nın en sıcak su kaynaklarıdır. Romatizmal, artrit, jinekolojik ve deri rahatsızlıklarına şifa vermektedir.

Ikaria adasında Therma şehrinde doğal su tedavisi klasik dönemden beri ünlüdür. Ikaria’nın kıyı kesimi boyunca termal sıcak su kaynakları bulunmaktadır. Bu suların aktığı yerde yüzmek ve banyo almak mümkündür. Levkada bölgesinde doğal banyolar vardır. Ikaria kaynak sularında değişik dereceleri ve birçok tedavide kullanılan radyoaktif enerjisi ile dünyada ünlüdür. Banyo seanslarında % 90 etki sağlanmaktadır. Romatizma, ülser, artrit, solunum yolu, metabolizma hastalıkları, çeşitli deri hastalıkları, egzema, kısırlık ve diğer jinekolojik rahatsızlıklara iyi gelmektedir.

190 Yunanistan’daki şifalı su kaynakları çeşitlidir;

a) Denizden çıkan sodyum klorür açısından zengin doğal tuzlu su kaynakları Methana, Thermi, İkaria’daki Thermae ve Agios Krikos

Resim 50: Ikaria Termal Plaj

b) Sodyum klorürlü kaynaklar Methana’da Agios Nicolas, Attica’da Vouliagmeni, Pelopenezlerde Cayafas, Cyllene, Cythnos ve Loutraki dir

c) Sülfürlü hidrojen kaynakları sodyum hidrosulfat içerirler ve hipertermaldirler

d) Alkalin sular yağmur suyundan oluşan sulardır. Bunlar kıyıdan uzakta iç karada gözükürler hipertermaldirler 55ºC ulaşabilirler

e) Radyoaktif kaynaklar alçak, orta ve yüksek radyo aktiviteye sahiptirler. Alçak radyoaktivitiye sahip olan Lefkada ve Cave kaynağıdır.

191 f) Basit doğal sular ise maden sularıdır. Loutraki’deki kaynaktan maden suyu şişelenmektedir

Yatları ile Pire’ye gelen turistler genelde Attica bölgesi içerisindeki termal banyolardan faydalanmaktadır özellikle Pire’ye yakın mesafedeki Vouliagmeni’deki termal plaja rağbet etmektedirler. Pire’den adalara açıldıklarında yukarıda belirtilen termal su kaynaklarına uğramaktadırlar. Genellikle ısısı yüksek şifalı sulara ilgi göstermektedirler.

192 4.4. JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLER

Pire ve Atina’yı içine alan Attica Ege Denizine çıkıntısı olan bir yarımadadır. Dağlar yarımadayı Pedia, Mesogeia ve Thriosia ovalarına ayırır. Hymettus dağları Doğu’da Geraneia, Parnitha, Aigaleo ve Pentelli dağları başlıca dağlardır. Kuzeyde Boeotian ovası Batıda Korint ile sınırlanmıştır Egin (Saronic) Körfezi Güneyde Euboe adası ise Kuzey kıyısında yer alı. Atina’nın en büyük su kaynağı Maraton Gölü üzerine 1920 de açılan Maraton Barajı Attica bölgesinin en büyük gölüdür.

Parnitha, Hymettus, Kuzeydoğu ve Kuzey tepelerde ormanlık alanlar yer alırken Batı ve Güneydeki dağlar otlarla kaplı veya çıplaktır. Cephisus nehri en uzun nehirdir, Parnitha en yüksek dağdır. Park alanları Hymettus, Pentelli ve Parnitha dağlarında ve yarımadanın Güneyinde yer almaktadır.

4.5. BEŞERİ FAKTÖRLER.

Pire yat turizmine katılan turistler için ana liman şehri ve Atina’nın deniz kapısıdır. Pire büyük bir arkeoloji müzesi, yatlarla dolu limanları ve hareketli eğlence yerleri ile turistlerin vazgeçemediği bir yerdir. Bu yüzden yatçılar Yunan adalarına uğramadan önce mutlaka Pire’ye uğramaktadırlar. Bölge turizme göre yaşamaktadır. Her yer turizm acentaları, hediyelik eşya satan dükkânlar, yat kiralayan acentalar ile doludur. Yat turizmi potansiyelinin Pire’de neden bu denli yüksek olduğunu anlayabilmek için Pire ve çevresindeki doğal çekiciliklerden sonra büyük rol oynayan Pire ve çevresinin beşeri faktörlerini incelememiz gerekmektedir.

193 4.5.1. Tarihi Çekicilikler

Attica’da tarih öncesinde neolitik döneme ait ilk buluntular olan kırık çömlek parçalarına bakıldığında, Pire’deki ilk yerleşimin Artemis Tapınağı’nda olduğu görülmektedir. Pire’de yaşam M.Ö. 479 yılında Themistocles’in bir köyü teşvik ederek Atinanın en önemli limanını kurup sağlamlaştırması ile başlamıştır.50 Eski Yunanda hükümdar sayılan dokuz hakimden biri olduğunda, Atina’nın dikkatini denize çekmiş, Pire’nin ideal yerini belirlemiş, güçlü ticari ve askeri donanmayı yönetmiş, şehri çok kısa bir zamanda şehri ve doğal limanları sağlamlaştırmıştır.

Resim 51: Pire Limanındaki Gemi Barınakları M.Ö.480-M.Ö.390 Klasik Dönem

Kaynak: (copyright D. Neel Smith 1989, M.W. Cutler and C. H. Smith tarafından Yunan Arkeoloji Topluluğu (1885) kazılarındaki Dörpfeld’e dayanılarak çizilmiştir N.D. Papachadzi 1974 106 şekil 33 )

50 Garland Robert, The Piraeus, Cornell University Press 1987. New York, s.36

194 Limanın Atina ile direkt ve güçlü bağlantısını sağlamak için yapılan çalışmalar, Themistokles’in planını tamamlamak isteyen Kimon tarafından yürütülerek51, Phaliron Duvarı ve Kuzey Duvarı adı verilen iki uzun duvar inşa etmiştir. Daha sonra M.Ö. 445 yılında Pericles Phaliron ve Kuzey Duvarı arasına Güney Duvarını inşa ettirmiştir. Pericles şehir planı için dönemin ünlü mimarı olan Milet’li Hippodamusu görevlendirmiştir. Liman yerleşimi ve inşası önceden yapıldığından şehrin planlanması tamamen korunaklı, hiçbir yerleşimin yer almadığı, ilerde Akdeniz deniz ticaretinin merkezi ve Atina’nın askeri üssü olacak yerde yer almıştır. Şehrin dizaynı üç doğal limanın jeomorfolojisi ve uzun duvarlar göz önüne alınarak yapılmıştır.

M.Ö. 3 yy’da Makedonya garnizonu kurulmuş ve Pire Yunanistan’ı zapt eden Makedonların en güçlü kalelerinden biri olmuştur. Bu dönemde sadece tersaneler kullanılmış, şehir ise geri plana itilerek düşüşe sürüklenmiştir. Şehir ve Liman arasındaki bağlantı modern zamanlara kadar restore edilmemiştir. Liman M.Ö. 86 yılında Romalı Sylass tarafından tahrip edilmiş, sağlamlaştırılan duvarlar ve denizcilik ile ilgili alt yapılar yıkılmıştır. Tahrip edilen limandan kalan mimari kalıntıların ocaklarda kullanılarak kireç üretildiği ve Pire’nin birkaç yıl kireç ticareti merkezi olduğu bilinmektedir.

51 a.g.e., s.47

195 Resim 52:(Harita) Pire Üç Doğal Limanı ve Eski Yapıların Korunabildiği (Numaralı)Alanlar.

Kaynak: Steinheuer G.A. 2000 s.89’dan alınmıştır

19 yy. başlarında suyun altından hala görülebilen Roma öncesi rıhtımların liman yapıları 19 yy. sonunda deniz seviyesinin yükselmesi ile görülemez olmuştur. 1834 de kurulan Yunan Devletinin Atina’yı başkent ilan etmesinden sonra modern Pire şehri ve limanın planı Kleanthis ve Schaubert tarafından yapılmıştır. Pire’nin Yunanistan’ın ana yolcu ve ticaret limanı olarak ortaya çıkmış, ana endüstriyel ünitelerin ve modern deniz tertibatlarının kıyı kesiminde kurulmuştur. I ve II Dünya savaşlarındaki bombalamalar ve şehirdeki plansız yapılaşma Klasik Yunanistan’ın en gelişmiş denizcilik ve kent merkezinin ortadan yok olmasına sebep olmuştur.

Pire bugün Yunanistan’ın nüfus açısından 3. büyük şehri ve en büyük limanıdır. Pire’nin 3 limanı vardır (bkz.Resim 29). Eski adı Kantharos olan ana Pire limanı; Yunanistan deniz ticareti ve Ege gemi trafiğinin giriş ve çıkışının yapıldığı alandır,

196 gemiler ve feribotlarla doludur. Ana Limanda dolaşıldığında dünyanın her tarafından gelen yük ve yolcu gemilerinin yanaşıp ayrılmaları izlenebilmektedir. Tez konumuz olan Zea Marina’nın bulunduğu Zea, en etkileyici yatların ve gezi teknelerinin bağlandığı limandır. Kıyı kesimi lokantalar, tavernalar, barlar ve yatçıların ihtiyaçlarını karşılayan dükkânlarla doludur. Az sayıda Saronik adalar topluluğuna (bkz. Ek:8) yolcu taşıyan deniz otobüsleri uğradığı limandır. Bir zamanlar tanrıça Mounichia Artemis tarafından korunduğuna inanılan Mikrolimano ise turistlerin dolaştığı popüler bir yerdir. Küçük balıkçı tekneleri, kayıklar ve bazı güzel yatlarla dolu ufak bir limandır.

Pire’de demirleyen yatçıların gezdikleri ilk yer Prophetis Elias olarak da bilinen Kastella’dır. Pire’nin en lüks semtidir. Tepeye doğru gidildiğinde ana liman, Zea ve Mikrolimano manzaralı çok güzel evler yer almaktadır. Belediye Tiyatrosu şehrin merkezinde yer alır. 1880’lerde inşa edilmiştir önündeki Korai Meydanı Pire’lilerin buluşma yeridir. Turistlerin çok uğradığı Monastıraki Pazar günlari Dragatsaniou ve Mavromichali caddelerinde kurulan bitpazarıdır. Turistler burada pazarlık yapmanın zevkine varırlar.

3000 yıllık kültürü ile Yunanistan Neolitik dönemden günümüze eserlerin sergilendiği 800 ulusal ve özel müzeye sahiptir. Arkeoloji müzelerinin en önemlileri Atina, Olympia, Defli, Delos, Santorini ve Heraklion’da yer almaktadır. Bizans müzeleri ikona koleksiyonları, ilk hristiyan kiliselerinin mermerlerini, mozaiklerini ve el yazmalarını sergilemektedirler. Halk sanatı müzeleri geleneksel kostümleri, tahta zirai aletleri, halk kültürü resimlerini halka sunmaktadırlar. Atina’daki Benaki Müzesi’nde eşsiz örnekler mevcuttur. Tarih müzelerinde savaşlara ait üniformalar, bayraklar ve resimler yer almaktadır. Denizcilik müzelerinde ise ilk Yunan kabilesinin bölgeye gelmesi ile başlayan Yunanlıların 3000 yıllık denizle olan ilişkileri gözler önüne serilmektedir.

Burada tez konumuz olan Pire ile arasındaki sınırın tamamen belirsizleştiği Atina şehrinde yer alan müzelerden bahsedilecektir zira yatçılar ilk önce Pire sonra Atina’daki müzeleri ve tarihi çekicilikleri gezmektedirler.

197 Pire’deki Arkeoloji müzesi, Pire ve Attica kıyısında bulunan çoğunu heykellerin oluşturduğu nesnelerin sergilendiği bir müzedir. Tarihte eski Pire’nin yükselişi ve çöküşünü temsil eden eserlere burada rastlanmaktadır. Turistler özellikle 1959 yılında kazılarda çıkartılan The Archaic Kouros, , Artemis’in 2 heykeli, Pireli Athena ve M.Ö. 4 yy. ait trajik maskenin yer aldığı beşli bronz heykel grubuna ilgi göstermektedirler. Pire’de yer alan ikinci önemli müze ise Yunan Denizcilik Müzesi’dir. 1949da kurulmuş olan müze 9 odadan oluşmaktadır. Yunalıların deniz tarihi, tarih öncesi zamanlardan günümüze sergilenmektedir. Eski ve modern gemi modelleri, 19.ve 20 yy. en büyük deniz ressamlarında Prosselendis ve Volanakis gibi ressamların tabloları, bayraklar, madalyalar, silahlar, haritalar, deniz enstrümanları izlenebilmektedir.

Bunun yanı sıra müzede yer alan 10.000 ciltlik kütüphane, zengin arşiv materyali, fotoğraf ve film koleksiyonu, 16 -20 yy ait 200 harita ve Amiral Kriezis’in arşivleri denize gönül vermiş yatçıları büyülemektedir. Tablo.65 de ise bahsettiğimiz müzelerle yat turizmine katılan turistlerin ilgi gösterdikleri diğer müzeleri görebiliriz.

198 Tablo 65: Pire ve Atina’da Bulunan Müzeler (Yunan Kültür ve Turizm Müdürlüğü 2005)

Akropolis Müzesi Akropolis-Atina Müzesi Eski Agora 10555 Atina Maraton Arkeoloji Müzesi 114 Plataion 19007 Atina Pire Arkeoloji Müzesi Harialaou Trikoupi 31 18536 Pire Atina Belediye Galerisi Piraeos 51 10533 Atina Benaki Müzesi Koumbari1 Vasilissis Sofias 10674 Atina Bizans ve Christian Müzesi 22 Vasillissis Sofias 10675 Atina Cartoon Müzesi Liossion 22 10438 Atina Musevi Müzesi Nikis 39 10558 Atina Kanellopoulos Müzesi Theorias ve Panos 11742 Atina Pire Belediye Galerisi Iroon Polytehniou 91 18536 Pire Cycladic ve Eski Yunan Sanat Müzesi Neofitou Douka 4 10674 Atina Yunan Çocuk Sanatı Müzesi Kodrou 9 10558 Atina Yunan Halk Sanatı Müzesi Kidathineon 17 10558 Atina Yunan Popüler Enstrüman Müzesi Diogenous 1-3 10556 Atina Geleneksel Çömlek Müzesi Melidoni 4-6 10553 Atina Yunan Kostüm Tarihi Müzesi Dimokritou 7 10671 Atina Ulusal Arkeoloji Müzesi 28 Octovriou 44 Atina Ulusal Tarih Müzesi The Old Parliament Stadiou 10561 Atina Deniz Müzesi Akti Temistokleous 18537 Pire Numismatic Müzesi Panepistimiou 12 Atina Panos Aravantinos Dekor Müzesi MunicipalTheater Agios Konstadinou 2 Pire Tiyatro Müzesi Akadimias 50 10679 Atina Atina Savaş Müzesi Vasilissis Sofias and Rızari 2 10675 Atina

Pire bölgesini de içine alan Atina 3000 yıllık tarihi bir geçmişe sahiptir. Atina birbirinden güzel tepelerle çevrilidir. Yat turizmine katılan turistler Akropol'ün tepesinden görünen olağanüstü manzara karşısında şehirdeki ciddi boyuttaki hava kirliliği fark etmezler. Genelde Atina'da şehir turuna Akropol'ün zirvesinden başlanmaktadır. M.Ö. V. yüzyıldan kalma mimari kalıntılar gerçekten etkileyicidir. Akropol ve çevresindeki antik tiyatrolar ve yazın Atina Festivali'ne ev sahipliği yapan 0deon'un yanı sıra Akropol'ün zirvesinde iyon tarzındaki Atena Nike, Erechteion, Dionisos ve Partenon tapınağı eski Atina'nın ayakta kalabilen en önemli kalıntılarıdır.

199 Akropol: M.Ö. V. yüzyıldan kalma antik Yunan tapınaklarına ait kalıntıları görülebilmektedir. Yunanistan’a gelen turistlerin en çok ziyaret ettikleri yerlerden biridir. Akropol’ün tepesine çıkıldığında Atina manzarası seyredilmektedir.52

Resim 53 : Akropol 1

52 Willett David, Guidebook Greece, Lonely Planet 1998. Australia, s.168

200

Resim 54: Akropol 2

Propylaea: Akropol alanına anıtsal giriş kapısıdır. Beyaz mermerden bu yapıda dor ve iyon mimari stilleri ilk defa bir arada kullanılmıştır.

Atena Nike Tapınağı: Bu küçük tapınak bir zamanlar kutsal mekân ve hayvanların kurban edildiği küçük bir sunaktan oluşuyordu.

Partenon: Akropolün en büyük tapınağı. Dünyanın en ünlü arkeolojik kalıntılarından biridir. Çatısı ahşap, geri kalan kısım bütünüyle mermerden inşa edilmişti.53

Erektheion: Atena ve Posiedon'a adanmış bir tapınak. Bu yapının en önemli özelliği güney kenarında sirenler şeklinde oyulmuş 6 sütunun yer alması. Bugün orijinal sütunların yerinde kopyaları mevcuttur.

53 a.g.e., s.164

201 Agora: Agora eski Atina'da şehrin ticaret ve sosyal merkeziydi. Modern felsefe, bu antik meydanda doğmuştur. Agora'nın içindeki Theseion, antik Yunan'ın en iyi koruna gelmiş kilisesidir.54

Areios Pagos: Antik Atina kosülü burada faaliyette bulunuyordu. Daha sonra bu yapı Sadalet Sarayı olarak hizmet verdi. Aziz Paul M.Ö. 51'de Atinalılara buradan seslenmiştir.

Bizans Atina'sı: Kentte geç Bizans dönemine ait, XI ve XII. Yüzyıllar arasında inşa edilmiş çok sayıda kilise mevcuttur. Başlıcaları Agios Eleftheiros, Kapnikarea, Agii Apostoli, Agii Theodori, Storia Nikodimoiu’dur.

Dionysos Tapınağı: En eski antik Yunan tiyatrosudur. M.Ö. V. yüzyılda inşa edilen tiyatroda Aristofanes'in komedileri ile Euripides ve Sofokles'in trajedileri sahneleniyordu. Tiyatronun seyirci kapasitesi 17 bindi.

Hadrian Kemeri: Olgas ve Amalias caddeleri arasında antik ve modern şehri ayıran kemerdir.

Keramikos Mezarlığı: Ünlü Atinalıların gömüldüğü mezarlıktır.

Lykavittos Tepesi: Atina manzarası için ideal bir nokta. Tepenin zirvesinde San George Ortodoks Kilisesi yer almaktadır.

Odeon Erode: Akropolden de görülebilen amfiteatr. M.Ö. 161'de inşa edildi. Halen Atina Festivali'ne ev sahipliği yapmaktadır.

Olimpik Stad-Panathinaikos Stadı: İlk olimpiyat oyunlarının düzenlendiği stad.

54 a.g.e.,s.168

202 Pnyx: Yarım daire şeklinde, 10 bin kişiyi alabilen, eski Atinalıların toplandığı meydandır. Bu meydanı 1 Nisan-30 Eylül tarihleri arasında gece ziyaret edildiğinde ses- ışık gösterileri izlenebilmektedir.

Başkanlık Sarayı: Eski Başkanlık Sarayı, Cumhurbaşkanı tarafından özel davetlerde kullanılmaktadır.

Roma Forum'u: Plignotou yolu tarafından Roma kazılarını izlenebilmektedir. M.Ö. I. Yüzyıldan kalma rüzgar kulesi ve su saati de bu alanda yer almaktadır.

Olympia-Zeus Tapınağı: Bugün kalıntıları mevcuttur. Bir zamanlar Yunanistan'ın en büyük tapınağıydı.55

Adalarda da yat turizmine katılanların ziyaret ettiği tarihi zenginliği olan yerler vardır.

Kos Kasabası: Tarihi kalıntılarla modern şehrin iç içe olduğu Kasaba'daki harabeler 1933 yılındaki depremde ortaya çıkmıştır. Böylelikle bu gün palmiye ve çam ağaçlarıyla süslü yasemin kokulu caddelerinde kafeler, kuyumcular, kıyafet dükkânları sıralı Kos Kasabası ve Roma Agorası, antik tapınak ve bir bazilikasıyla harabeler birbirine yürüyüş mesafesindedir. Bu bölgenin az ilerisinde 2400 yıl önce gölgesinde Hipokratın öğrencilerine ders anlattığına inanılan Hipokrat Ağacı vardır.

Kos Kasabası'ndaki bir başka tarihi mekân ise 1800 yıllık bir Roma Villası olan Casa Romana da bir zamanlar 26 odası ve 3 yüzme havuzu olan evin yerlerinde de aslan, leopar ve yunus gibi deniz yaratıkları motifli mozaikler vardır. Arkeoloji müzesinde diğer parçalarla birlikte Hipokratın mermerden bir heykeli de bulunmaktadır.

Asklipion: Hipokratın ölümünden sonra sağlık tanrısı Asklepios'a adanarak kurulan bu bölgede, tanrının adına inşaa edilmiş bir tapınak, bir tıp okulu, Roma Hamamı ve Apollon Sunağı'nın kalıntıları vardır. Antik zamanlarda dünyada sadece üç

55 a.g.e., s.54

203 adet bulunan bu hastanelere (biri de İzmir-Bergama'daki Asklepion'dur) her yerden insan tedavi olmak ve ya öğrenci olmak için gelirmiş.

Mykonos Folklor Müzesi: Müzenin binası 1700 yıllarından kalma bir malikânedir. İçeride onarılmış bir 19. yüzyıl mutfağı ve yatak odasının yanı sıra yine bu yüzyıllara ait birçok antika eşyayı da seyretmek mümkündür. Bir köşede duran ve Mykonoslu’lara o hüzünlü geçmişi hatırlatan içi doldurulmuş Pelikan Petros’un ise ilginç bir hikâyesi vardır. 1950 kışındaki büyük fırtınada Ada’ya zorunlu düşüş yapan Pelikan Petros. Ada’lılar bağırlarına basar çünkü Pelikan’ın gelişiyle beraber Ada’nın kaderi sakin bir balıkçı köyü olmaktan, dünyanın en ünlü eğlence merkezlerinden biri olmaya doğru bir değişim yaşamaya başlamıştır. Ancak 1985’te Pelikan Petros bir arabanın altında kalarak can verir. Bu gün Ada’nın sokaklarında serbestçe dolaşan, Petros’un yerine getirilen 2.Petros’tur.

Arkeoloji Müzesi: Delos tarihi bölgesinden getirilmiş antik Yunan zamanından kalma çanak-çömlek, mezar taşları, taklar, bir Herkül heykeli ve Çanakkale’de geçen tarihi Truva Savaşı’ndan bir sahneyle süslenmiş bir içki kabı bu müzede sergilenmektedir.

Deniz Müzesi: Antik zamanlardaki denizcilikle ilgili araç gereçlerin ve amfora, eski paral vb. Gibi sualtı buluntularının sergilendiği bir müzedir.

Kültür Müzesi: Bir açık hava müzesi olan kültür müzesinde geleneksel tarım aletleri görülebilir. Antik Yunan kalıntıları olan bu aletlere örnek olarak, harman dövme aleti, kuyu, fırın ve şarap yapım aletini verebiliriz. Müzenin önemli parçasıysa hala çalışır durumdaki antik yel değirmenidir.

Parapotiani Kilisesi: Ada’ya tepeden bakan bu kilise, sayıları 500’ü geçen kiliseler içinde görsel bakımdan en dikkat çekici olandır. Bunun sebebi de beş ayrı küçük kilisenin tek bina olarak birleştirilmesiyle ortaya çıkan ilginç asimetrik görüntüdür. Fotoğraf tutkunu turistlerin mutlaka gördüğü kilise Meryem Ana’ya adanmıştır.

204 Delos Adası, Antik Yunan Dini olan ‘mitoloji’ye göre, Tanrı Apollon ile Tanrıça Artemis’in doğum yeridir. Antik zamanlarda burada bir yerleşim de varmış. Antik tiyatro, zengin mozaiklerle süslü evler, Apollon Tapınağı ve Aslanlı Yol, Delos Harabeleri’nde görülebileceklerden yalnızca bir kaç örnektir. Bu gün modern hiç bir yerleşimin olmadığı Delos’a yat turizmi ile gelen turistler ve diğerleri genelde rehberli turla gezmektedirler.

Naxos’a yatla gelenlerin limana yanaşırken gözüne çarpan ilk şey ‘büyük kapı’ anlamındaki Portara olur. Milattan önce altıncı yüzyıldan kalma bu büyük kapı, mitolojide geleceği gören Güneş Tanrı Apollon’un tapınağının günümüze kadar ulaşabilmiş tek kalıntısıdır. Naxos, mitolojide Ariadne ve Thesusus hikâyesiyle yer alır; kahraman Thesus’a âşık olan Girit Kralı’nın kızı Ariadne, Thesus’un evlilik vaatlerine kanarak onu hapsedildiği labirentten kurtarır. Fakat Atina’ya kaçarlarken Thesus Ariadne’yi Naxos’ta bir başına bırakarak terk eder.

Naxos Kasabası: Ada’nın başşehri olan Naxos Kasabası’nın Bourgos adındaki bir kıyı yerleşimi, Kastro (kale) adındaki bir de tepe yerleşimi vardır. Ortaçağ’da Venedikliler’in dükalık kurduğu Naxos’un başşehri eski zamanlarda tepedeki Kastro imiş. Bu gün hala ortaçağdan kalma kalesi ile çevrili tepe yerleşime açıktır. Dönemeçli dar sokaklarında gezerken balkon ve bahçe kapılarından çiçekler sarkan Venedik evlerinin bir çoğunda ilk ev sahipleriyle ilgili armalar görmek mümkündür. Bu bölgede bir de eski bir okul binasında yer alan Arkeoloji Müzesi vardır. Erken Yunan ve eski Roma dönemlerinden objelerin görebileceği bu müze bir okulken, öğrencilerinden biri de dünyaca ünlü Yunan Edebiyatçısı Nikos Kazantzakis (Zorba the Greek’in yazarı) olmuştur.

Apollonas Heykeli: 10 metre boyundaki 2600 yıllık bu dev çıplak erkek heykeli, plajları ve tavernalarıyla aynı zamanda bir tatil beldesi de olan Apollonas kasabasındadır.

Paros’un antik çağlardaki zenginliği ise Ada’da bulunan saf beyaz mermerden gelirmiş. Bu gün tüm dünya müzelerindeki en güzel antik heykellerden birçoğu gibi daha sonraları Napolyon Bonaparte’nin mezarı da Paros mermerinden yapılmadır.

205 Parikia: Ada’nın limanı ve başşehri olduğu için gezginlerinde ilk ayak bastıkları bu küçük şehirde tipik bir Yunan Adası görünümünün yanı sıra oldukça modern oteller de vardır. Kıyı şeridinde önlerine masalar atılmış güzel kafeler bulunmaktadır.

Ekatontapyliani Kilisesi: Katedral tüm Yunanistan’da 1700 yıldır kullanıma açık tek kilise olduğu için özel bir konuma sahiptir. Adı 100 kapılı kilise anlamına gelen katedralin bu güne dek 99 kapısı bulunmuştur ve bunun üstüne gelişen efsane, yüzüncü kapının bulunduğu gün İstanbul’un Yunanistan’a geri geleceğini söyler. Meryem Ana ikonası, Ada’nın baş azizi Agia Theoktisti’nin ayak izi, mermer taht ve 11. yüzyıl vaftizhanesi kilisede görülebilecek ilginç unsurlardan bazılarıdır.

Arkeoloji Müzesi: Ekatontapyliani Kilisesi’nin hemen arkasındaki müzede, içinde paha biçilmez, 4. yy.dan kalma, Ada’dan çıkan özel mermere kazılarak yazılmış ve milattan önce 1500 ve 260 yılları arasında gerçekleşmiş Antik Yunanistan’ın en önemli sanatsal ve kültürel başarılarından bahseden ‘Paros Dökümanı’ ndan bir parça dahil olmak üzere bir çok ilgi çekici parça mevcuttur.

Rodos Ege Havzasındaki tüm topraklarda olduğu gibi antik Yunan ve Roma dönemi tapınak, akropolis ve şehir kalıntıları bakımından da oldukça zengindir. Rodos aynı zamanda antik dünyanın yedi harikasından biri olan 32 metre boyundaki bronzdan yapılma liman anıtı Colossus'a da ev sahipliği yapmıştır. Heykel eski zamanlardaki bir depremle yıkılmıştır. Bu gün Rodos Limanı, modern ziyaretçilerini, Colossus'un ayaklarının bastığı yerleri gösterdiğine inanılan, iki sütun üzerindeki geyik heykelleriyle karşılamaktadır.

Eski Kent (Old Town): Günümüze çok iyi durumda ulaşmış, Rodos Şehri'nin kalbi konumundaki bu eski Ortaçag kentinin dar ve taş döşemeli sokakları turistlere Ortaçağ'a geri gitmiş hissi vermektedir. Hala 12 metre kalınlığındaki surlarla çevrili durumdaki eski kente, Topkapı Sarayı'ndakilere benzer güzellikteki sur kapılarından girilmektedir. Kent, iki bölüme ayrılmış durumdadır; bunlar, ortaçağda şövalyelerin oturduğu bölge ve diğer sakinlerin yasadığı yerler olan Hora Mahallesidir. Hora Mahallesinde Osmanlı döneminden kalma birçok yapı mevcuttur. Bunlardan en önemlisi, şövalyelere karşı elde edilen zafer onuruna yapılmış pembe kubbeli Süleyman

206 Camiidir. Caminin çaprazında içinde birçok Osmanlı elyazmasının bulunduğu bir kitaplık ve hamam vardır.

Yeni Kent (New Town): Yeni kentin üzerinde bir bulut gibi yükselen antik Yunan zamanından kalma akropolis (yukarı kent) ilk göze çarpan güzelliktir. Buradaki milattan önceki zamanlardan kalma tiyatro, stadyum ve Apollon Tapınağı tarih sever yatçıların uğrak yeridir. Bu noktada, Rodos Kasabasının da panoromik görüntüsü izlenebilir. Yeni Kent'te bir de Türk hâkimiyetinden kalma Murad Reis Camii vardır.

Lindos: Şehrin ortasında yükselen tepedeki antik kalıntılardır Antik Yunan zamanından kalan ve turistler tarafından oldukça popüler olan bu eserleri, yılda ortalama 600,000 turist gezmektedir. Santorini ve Mykonos'ta olduğu gibi Lindos Kasabası'nda da, çivit mavisi kapılar, pencereler ve sardunyalarla renklenmiş beyaz badanalı kübik evler yer almaktadır. Lindos, Rodos Kasabası'na yalnızca 47km. mesafededir.

Kamiros: Rodos Kasabası'ndan otobüsle 20 dakika mesafedeki Kamiros'ta günümüzden 2500 yıl öncesinden kalma bir şehrin kalıntılarını görebilirsiniz.

Vathy Kasabası: Samos’un başşehridir. Kuşadası’ndan gelen feribotlar ve yatlar Vathy Limanı’na yanaşır. Samos Kasabası da denen Vathy’de adadaki antik yerleşimde bulunmuş tarihi eserlerin sergilendiği bir de Arkeoloji Müzesi vardır. Bu müzede diğer eserlerle beraber 4,5 metre boyundaki dünyaca ünlü dev antik Yunan heykelini görmek mümkündür.

Pythagorio Kasabası: Vathy’den 14 km uzaklıktaki şirin bir kıyı kasabasıdır. Kasaba ismini burada doğan antik çağın ünlü matematikçisi Pisagor’dan almıştır.

Eupalinos Tüneli: Pythagorio’ya 3 km. uzaklıktaki bu antik su tüneli tüm adadaki en dikkat çekici yerdir. Kaynak suyunu bir km. ötedeki yerleşimlerine getirebilmek için antik Yunanlılar tarafından 2500 yıl önce dağın dokuz metre altı oyularak yapılmıştır.

207 Hera Tapınağı: Eğer Selçuk ilçemizdeki Efes Artemis Tapınağı yapılmamış olsaydı, ana tanrıça Hera için yapılmış bu tapınak dev boyutuyla dünyanın yedi harikasından biri olacaktı. Ancak Efes’liler kendi tapınaklarının ölçüsünü biraz daha zorlayarak boyut olarak ta, gösteriş olarak ta komşuları Samos’luların bu görkemli tapınaklarını geçmişlerdir. Bu gün her iki tapınağın durumu birbirinden pek te farklı değildir. Ziyaretçilerin, ayağa kaldırılmış tek sütun, çevredeki tanrıça heykelleri ve zemin kalıntılarından tapınağın bir zamanlar nasıl etkileyici olduğunu hayal etmeleri gerekmektedir. Çevrede bir Roma hamamı, başka tapınaklar ve antik yerleşimden kalan diğer kalıntıları da görmek mümkündür.

Mytilini: Vathy ile Pythagorio kasabası arasındaki bölgede yer alan bu köydeki Paleontoloji Müzesi, içindeki 10 milyon yıl öncesinden kalan hayvan fosilleriyle görülmeye değerdir.

Akrotiri ve Thira Harabeleri: Volkan külü altında binlerce yıl çok iyi bir şekilde korunmuş olan Santorini Adası’nın eski yerlilerinden kalma Akrotiri Harabeleri 3600 yıl öncesindendir. Buradaki evlerden çıkarılmış rengârenk eski duvar resimleri Thira Müzesi’nde görülmektedir. Thira Harabeleri’ndeki kalıntılar ise Akrotiri’ye oranla daha yakın tarihtendir; tiyatro, agora, tapınak gibi 2800 yıllık Antik Yunan ve Roma Harabeleri ile daha genç Bizans harabeleridir.

Girit Adası’nda Gortys Kilisesi, Phaestos, efsanevi Kral Minos'un yazlık dinlence yeri sayılan 2 nci Minoan Sarayı, Knossos Sarayı ve Arkeoloji Müzesi turistlerin en çok ziyaret ettiği yerlerdir. Girit'in kuzeyindeki Hanai kenti, Türk ve Venedik mimarilerinin izlerini taşır, hesaplı lokanta ve kafeleriyle ve ilginç müzeleriyle dikkat çeker. Girit'in en büyük kenti Iraklio ise Aslanlı Fıskiyesi, surları, meydanları, El Greco Park'ı ile ilgi odağıdır.

4.5.2. Yat Limanı ve Konaklama Tesisleri

Pire Zea Limanına yanaşan yatlarla gelen turistler, yatlarını yanaştırıp çeşitli ihtiyaçlarını giderecek servislere gereksinim duymaktadırlar. Yat Limanını önemli kalan hizmetleri aldıktan sonra çevredeki doğal ve tarihi çekicilikleri gezmek turistler için çok

208 önemlidir. Konaklama tesisleri, yat turizmine katılan turistlerin büyük çoğunluğuna hizmet vermekte olduğundan yat limanından bahsettikten sonra bu tesislerden de bahsedilecektir.

Resim 55: Zea Marina Mikrolimano’dan Görünüş

Resim 56: Zea Marina Bağlı Yatlar

209 4.5.2.1. Zea Yat Limanı

Zea Marina Pire’de yarımadanın Doğu kıyısında yer almaktadır. Denizalanı 2 liman çanağından oluşmuştur; iç liman (Paşa limanı) ve dış liman (Freatida). Çevredeki diğer marinalara göre çok yoğun aktiviteye sahip bir marinadır. İçinde ve çevresinde yer alan dükkânlar, cafeler ve barlar turistlerin rağbet etmesine sebep olmuştur. , , ve ’ya günlük turlar yaptıran teknelerin kalkış noktasıdır. Tanıtım için uluslar arası yat fuarları da düzenlenmekte olduğu Zea Marina’da yüksek kalitede hizmet sunulmaktadır.

Resim 57 : Zea Yat Limanı

210

Resim 58: Zea Yat Limanı

Ocak 2003 den beri K&G Med Marinas yönetimi altında idare edilmektedir. Sabit ve yüzer dubalar dahil 670 yanaşma yeri bulunmaktadır. 80 metre uzunluğuna sahip teknelere kadar bağlama mümkündür. Marina 24 saat boyunca tüm gün hizmet vermektedir. Limanın girişini yeşil ve kırmızı fenerler belirlemektedir. Yanaşmak isteyen tekneler VHF 9 kanalından talimat almaktadırlar. Palamar ve personel hizmeti sunulmaktadır.

211 4.5.2.2. Konaklama Tesisleri

Daha öncede belirttiğimiz gibi Pire’ye uğrayan yatçılar diğer adalara geçmeden önce mutlaka Pire, Atina ve çevresini gezmektedirler Turistlerin bazıları yanaştıkları marinada yatlarında konaklarken bazıları otelleri tercih etmektedir. Yakın çevredeki doğal güzelliklere sahip alanlara veya tarihi kalıntıların bulunduğu yerlere gittiklerinde konaklama tesislerinden faydalanmaktadırlar. Tablo 66’da Atina’da bulunan sınıflanmış otel sayısını izleyebiliriz.

Tablo 66: Atina’da ve Pire’de Yıldızlarına Göre Sınıflandırılmış Otellerin Sayısı Lüks A sınıf B. sınıfı

Tesis Oda Yat.say Tesis Oda Yat.say. Tesis Oda Yat.Say.

Atina 12 3522 6559 24 3399 6205 40 3100 5675

Pire 0 0 0 0 0 0 8 494 913

C.sınıf D.sınıf E.sınıf

Tesis Oda Yat.say. Tesis Oda Yat.say. Tesis Oda Yat.Say

Atina 104 4144 7650 47 1116 2134 25 452 903

Pire 20 661 1172 5 93 177 7 137 293

TOPLAM

Tesis Oda Yatak sayısı

ATİNA 252 15733 29126

PİRE 40 1385 2555

Tablodan da izlenebileceği gibi Atina’da en çok B sınıfı tesis mevcuttur, Pire’de ise C sınıfı tesisler çoğunluktadır. Turistlerin konaklama isteklerine Pire’nin cevap veremediği yerde sınırları birbirine karışmış olan Atina şehrindeki konaklama tesisleri

212 cevap vermektedir. Değişik kategori ve hizmet çeşitliliği sunan toplam 292 tesis ve ek: 9’da görülen Yat Acenteleri Pire’ye yatları ile yanaşan turistlere en iyi ve en kaliteli hizmeti sunmak için yarışmaktadır.

Tablo 67‘da Yunanistan geneli ve tez konusu olan Pire’yi içine alan Atikki bölgesindeki turist konaklama kapasitesi, tablo 68 de ise aynı bölgede konaklama tesislerinde geceleme sayısı yer almaktadır. Yunanistan, varolan konaklama kapasitesini de arttırmaya çalışmaktadır.

Tablo 67: Turist Konaklama Kapasitesi Yunanistan 2003 Konaklama Tesisleri Yatak Sayısı Hotel ve Turist Hotel ve Turist Benzeri Kamp Benzeri Kamp Kur. Yerleri Toplam Kur. Yerl. Toplam

Ellada 8,689 352 9,041 644,898 93,055 737,953 Voreia Ellada 1,984 125 2,109 117,787 41,47 158,834 Anatoliki Makedonia,Thraki 336 17 353 16,903 6,512 23,415 Evros 59 2 61 3,412 963 4,375 Xanthi 14 1 15 1,082 411 1,493 Rodopi 20 1 21 1,245 540 1,785 Drama 13 13 595 595 Kavala 230 13 243 10,569 4,598 15,167 Kentriki Makedonia 1,039 89 1,128 71,444 31,452 102,896 İmathia 22 22 1,013 1,013 Thessaloniki 117 4 121 11,477 4,486 15,963 Kilkis 12 12 438 438 Pella 41 41 1,549 1,459 Pieria 341 35 376 16,394 11,582 27,976 Serres 20 20 1,189 1,189 Chalkidiki 486 50 536 39,474 15,384 54,858 Dytiki Makedonia 87 0 87 3,886 0 3,886 Grevena 14 14 554 554 Kastoria 27 27 1,182 1,182 Kozani 23 23 1,278 1,278 Florina 23 23 872 872 Thessalia 522 19 541 25,554 3,083 28,637 Karditsa 29 29 1,378 1,378 42 3 45 2,634 738 3,372 Magnisia 388 9 397 18,134 1,485 19,619

213 Trikala 63 7 70 3,408 860 4,268 Kentriki Ellada 2,306 158 2,464 162,765 37,579 200,344 İpeiros 233 16 249 10419 4,239 14,658 Arta 12 12 481 481 Thesprotia 43 6 49 2,245 1,413 3,658 İoannina 108 1 109 3,906 210 4,116 Preveza 70 9 79 3,787 2,616 6,403 İonia Nisia 816 27 843 75,971 6,239 82,210 Zakynthos 220 5 225 22,201 1,203 23,404 Kerkyra 407 13 420 42,540 2,648 45,188 Kefallinia 113 2 115 7,432 1,197 8,629 Lefkada 76 7 83 3,798 1,191 4,989 Dytiki Ellada 234 29 263 15,737 6,719 22,456 Aitoloakarnania 64 6 70 3,374 1,175 4,549 Achaia 92 9 101 6,268 1,502 7,770 İleia 78 14 92 6,095 4,042 10,137 Sterea Ellada 518 19 537 29,197 5,338 34,535 Voiotia 26 26 1,114 1,114 Evvoia 219 6 225 15,206 1,673 16,879 Evrytania 24 24 1,454 1,454 Fthiotida 181 7 188 8,033 2,810 10,843 Fokida 68 6 74 3,390 855 4,245 Peloponnisos 505 67 572 31,441 15,044 46,485 Argolida 136 24 160 11,161 4,454 15,615 Arkadia 67 6 73 2,342 1,165 3,507 Korinthia 105 7 112 7,889 1,952 9,841 Lakonia 85 10 95 3,504 3,27 6,774 Messinia 112 20 132 6,545 4,203 10,748 Attiki 692 14 706 60,360 2,555 62,915 Nisia Aifaiou Kriti 3,707 55 3,762 303,986 11,874 315,860 Voreio Aifaio 401 2 403 21,815 501 22,316 Lesvos 137 1 138 8,439 285 8,724 Samos 220 220 11,024 11,024 44 1 45 2,352 216 2,568 Notio Aifaio 1,869 37 1,906 150,458 8,658 159,116 Dodekanisos 997 5 1,002 112,332 612 112,944 Kyklades 872 32 904 38,126 8,046 46,172 Kriti 1,437 16 1,453 131,713 2,715 134,428 Irakleio 491 5 496 57,368 978 58,346 Lasithi 245 3 248 20,642 483 21,125 Rethymno 274 3 277 26,687 498 27,185 Chania 427 5 432 27,016 756 27,772 Kaynak: Hellenic Republic Ministry of Tourisian

214

Tablo 68: Konaklama Tesislerinde Geceleme Sayısı (2003) Yerli Turist Geceleme Sayısı Yabancı Turist Geceleme Sayısı Toplam Geceleme Sayısı Hotel ve Turist Hotel ve Turist Hotel ve Turist Benzeri Kamp Benzeri Kamp Benzeri Kamp Kur. Yerleri Toplam Kur. Yerl. Toplam Kur. Yerl. Toplam Ellada 13,716,146 378,495 14,094,641 39,759,557 647,906 40,407,463 53,475,703 1,026,401 54,502,104 Voreia Ellada 4,108,746 174,095 4,282,841 3,077,883 70,347 3,148,230 7,186,629 244,442 7,431,071 Anatoliki Makedonia,Thraki 892,454 68,811 961,265 506,053 23,506 529,559 1,398,507 92,317 1,490,824 Kentriki Makedonia 1,771,372 93,742 1,865,114 1,922,578 36,411 1,958,898 3,693,950 130,153 3,824,103 Dytiki Makedonia 333,021 0 333,021 53,187 0 53,187 386,208 0 386,208 Thessalia 1,111,899 11,542 1,123,441 596,065 10,430 606,495 1,707,964 21,972 1,729,936 Kentriki Ellada 4,438,891 175,333 4,614,224 7,362,092 503,721 7,865,813 11,800,983 679,054 12,480,037 İpeiros 613,254 37,914 651,168 186,648 56,000 242,648 799,902 93,914 893,816 İonia Nisia 976,804 25,731 1,002,535 5,238,535 103,854 5,342,389 6,215,339 129,585 6,344,924 Dytiki Ellada 799,789 33,151 832,94 543,200 126,101 669,301 1,342,989 159,252 1,502,241 Sterea Ellada 847,988 8,851 856,839 547,396 30,54 577,936 1,395,384 39,391 1,434,775 Peloponnisos 1,201,056 69,686 1,270,742 846,313 187,226 1,033,539 2,047,369 256,912 2,304,281 Attiki 2,360,731 7,453 2,368,184 3,403,959 38,283 3,442,242 5,746,690 45,736 5,810,426 Nisia Aigaiou Kriti 2,807,778 21,614 2,829,392 25,915,623 35,555 25,951,178 28,723,401 57,169 28,780,570 Voreio Aigaio 537,344 1,685 539,029 1,259,679 492 1,260,171 1,797,023 2,177 1,799,200 Notio Aigaio 1,433,979 15,964 1,449,943 13,490,790 30,413 13,521,203 14,924,769 46,377 14,971,146 Kriti 836,455 3,965 840,420 11,165,154 4,650 11,169,804 12,001,609 8,615 12,010,224 Kaynak: Helenic Republic Ministry of Tourisim

215

Resim 59: Atikki Bölgesi

216 4.5.3.Yatçılara Verilen Hizmetler

Yatları ile Zea Limanına demirleyen turistler marinada ihtiyaçlarını gidermek isterler. Akdeniz’deki en büyük marinalardan biri olan Zea Marina’da yatçılara; 1. 24 saat palamar botu ile hizmet 2. Yanaşan teknelere su ve elektrik bağlantısı 3. Yakıt ikmali 4. Marina Ofisinden hava raporu 5. Marina yakınında postahane 6. Marina’da telefon kulübeleri ve resepsiyonda faks 7. Duş ve tuvalet 8. Çamaşırhane ve kuru temizleme 9. Marina’ya yakın hastanelerden acil durumda yardım 10. Marina’ya yakın araba ve motor kiralama acenteleri 11. Marina içinde yat sahiplerine ve misafirlere açık otopark 12. Marina içinde çöp konteynerleri 13. 24 saat güvenlik personeli 14. Marina ofisi yakınında liman polisi 15. Marina yakınında banka 16. Marina içinde hediyelik eşya, market ve yat malzemesi satan dükkânlar 17. Marina içinde restoran, bar, cafe ve taverna 18. Teknik servisler, mekanik, elektrik, elektronik, ahşap işçiliği 19. Yelken tamiri 20. Soğutma 21. Su altı tamiri gibi hizmetler verilmektedir. Zea Vaziyet Planı’ndan da anlaşıldığı gibi Marina’ya yanaşan yatlara sunulan imkanlar Bodrum ve Kuşadası marinalarındaki kadar çeşitli değildir., hastahane, postahane marina dışındadır. Hediyelik eşya ve yat malzemesi satan dükkanların çeşitleri az ve yetersizdir.

217 Tablo 69’da yat bağlama tarifesi tablo 70’de ise uzun dönemde yanaşma ücretleri yer almaktadır. Yat bağlama tarifesi Bodrum ve Kuşadası marinaların tarifesi ile karşılaştırıldığında Zea’daki ücretlerin çok yüksek olduğu görülmektedir.

Tablo 69: Zea Marina Yat Bağlama Fiyat Tarifesi 2006 (euro)

Boy up to( m) Günlük Aylık Yıllık 3 3,5 44 528 4 4,5 60 720 5 5 72,5 870 6 6 86,5 1.038,00 7 13,5 163 1.956,00 8 15 202 2.424,00 9 16,5 236,5 2.838,00 10 25 286,5 3.438,00 11 27,5 340,5 4.086,00 12 30 403 4.836,00 13 32,5 464,5 5.574,00 14 34,5 527 6.324,00 15 48 589,5 7.074,00 16 50,4 674,5 8.094,00 17 54,5 745 8.940,00 18 57 815 9.780,00 19 60,5 873,5 10.482,00 20 72,5 933 11.196,00 21 76,5 998,5 11.982,00 22 79,5 1.066,50 12.798,00 23 83 1.128,50 13.542,00 24 86,5 1.191,00 14.292,00 25 101,5 1.248,50 14.982,00 26 106 1.301,00 15.612,00 27 109,5 1.361,00 16.332,00 28 113,5 1.420,50 17.046,00 29 118 1.480,00 17.760,00 30 121,5 1.700,50 20.406,00 31 125,5 1.792,00 21.504,00 32 130 1.874,50 22.494,00 33 134 1.957,50 23.490,00 34 138 2.050,00 24.600,00 35 188,5 2.128,00 25.536,00 36 194,5 2.220,00 26.640,00 37 200 2.321,50 27.858,00

218 38 205 2.412,50 28.950,00 39 210 2.495,50 29.946,00 40 216 3.328,50 39.942,00 41 221,5 3.425,00 41.100,00 42 226,5 3.521,00 42.252,00 43 232,5 3.616,50 43.398,00 44 237 3.713,50 44.562,00 45 363,5 3.809,50 45.714,00 46 372 3.913,00 46.956,00 47 380 4.013,50 48.162,00 48 388 4.110,50 49.326,00 49 395,5 4.206,50 50.478,00 50 403,5 4.593,50 55.122,00 51 412 4.700,50 56.406,00 52 419,5 4.808,50 57.702,00 53 427,5 4.915,50 58.986,00 54 436 5.023,50 60.282,00 55 444 5.130,50 61.566,00 56 452,5 5.238,50 62.862,00 57 460 5.345,50 64.146,00 58 468 5.453,50 65.442,00 59 476,5 5.560,50 66.726,00 60 484,5 5.972,50 71.670,00 61 492,5 6.138,00 73.656,00 62 500,5 6.303,50 75.642,00 63 508,5 6.469,00 77.628,00 64 517 6.634,00 79.608,00 65 525 6.799,50 81.594,00 66 533 6.965,00 83.580,00 67 541 7.130,50 85.566,00 68 549 7.295,50 87.546,00 69 557,5 7.461,00 89.532,00 70 565 7.626,50 91.518,00 Fiyatlara %19 KDV dahil değildir. Kıçtan yanaşma için geçerlidir

219 Tablo 70: Uzun Dönem Yanaşma Bedelleri (euro) 2006

ZEA MARINA

Gemi boyu 20 yıllık kira bedeli 10 M 37 229.00 12 M 52 367.00 15 M 76 602.00 18 M 105 904.00 22 M 138 584.00 26 M 169 056.00 30 M 220 968.00 35 M 276 518.00 Kaynak: Zea Marina Müdürlüğü

4.6. PİRE’DE YAT TURİZMİ

Pire Şehri 20.yy’dan itibaren değişen zevklerin, modern arayışların yanı sıra eski değerleri ve gelenekleri bir Akdeniz zarafeti ile sunabilmektedir. Yaz aylarında açık hava konserleri, barlar, kafeler, gece kulüpleri, sergiler, tiyatrolar, müzeler ve spor sahaları ile yat turizmine katılan turistlere değişik aktiviteler sunulmaktadır. Pire’nin gelişip büyümesi 19yy da gerçekleşmiştir. Neredeyse çöl gibi bir kasabadan Yunanistan’ın 2. büyük şehri olmuştur. Pire’nin bugünkü hale gelmesinde birtakım faktörler rol oynamıştır. Ülkenin en büyük limanı ilan edilmesi, demiryolu ve karayolu ile Atina ve diğer şehirlere bağlanması 1860–1870 arası endüstriyel gelişmenin başlaması ve 1893’de Korint Kanalının açılması Pire’nin stratejik önemini arttırmıştır. Yunanistan’da yat turizminin gelişmesinde eski dönemlerden beri Yunanlıların denizle olan ilişkileri büyük rol oynamıştır. Ülkenin en büyük limanı olan Pire’ye ve civarına yapılan marinalar Akdeniz’de seyretmekte olan yatları tarihi ve doğal çekicilikleri çok fazla olan bu bölgeye çekmiştir.

220 Nisan başlarından başlayıp Kasım’ da sona eren yat turizm mevsimi de yatçılar için bu bölgeyi çekici kılmaktadır. Yoğun sezon Hazirandan Eylül’ün ilk haftasına kadardır. Bu aylardan sonra Ege denizi’ndeki kuvvetli meltem rüzgârları yatçılar için tehlike oluşturabilmektedir. Nisan, Mayıs, Haziran aylarında yelken açmak birçok yönden caziptir. Mart ayındaki bahar yağmurlarından sonra her taraf yemyeşil ve renkli çiçeklerle doludur. Temmuz ayından itibaren kuru ve çorak bir görünüme bürünmektedir. Yüksek sezon öncesi marinalarda daha çok yer bulunmaktadır. Birçok yatçı Yunanistan’da yatla seyrin Mayısın ortasından Haziran’ın ortasına kadar olduğunu söylemektedir. Eylül ve Ekim aylarında daha az yat ve turist vardır. Pire’de ve Atina’da Eylül ayının ilk haftalarından sonra turist sayısı hızla düşmektedir.

221 V.BÖLÜM: YUNANİSTAN (PİRE) VE TÜRKİYE‘DE (BODRUM-KUŞADASI) YAT TURİZMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

5.1. YUNANİSTAN (PİRE) VE TÜRKİYE’DE (BODRUM- KUŞADASI) YAT TURİZMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Dünyada Akdeniz kıyısı boyunca yer alan, birbirleri ile olan etkileşimleri sonucunda kültürel ve sosyal varlıklarına zenginlik katmış, eşsiz medeniyet tarihine sahip ülkelerle eşit tutulabilecek başka bir yer yoktur. Bu nedenlerden dolayı Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler yat turizmi için ideal yerlerdir. Tarihin başlangıcından itibaren Akdeniz ve Akdeniz’i çevreleyen karalar medeniyetlerin evriminde büyük rol oynamıştır. Akdeniz’in bu özel atmosferi Türkiye ve Yunanistan’ı özellikle de tez konumuzda bahsedilen bölgeleri etkilemektedir. Akdeniz’in kuru ve sıcak yaz ayları, yağışlı ve ılıman kış ayları bu bölgelere olan yat turizmi talebini arttırmıştır. Daha önce de bahsettiğimiz gibi Akdeniz iklim tipinin hüküm sürdüğü bölgelerde Aralık, Ocak aylarında bile sıcaklığın 10ºC olduğu gün sayısı oldukça fazladır. Sıkça yağan yağmurların arasında güneşli gökyüzü kendini göstermektedir. Bu durum, bölgelerimizin yat turizmine katılan turistler tarafından popüler olma sebebidir. Değişik dinler, tarihi geçmiş, Avrupa, Asya etkisi, harikulade eserler, zengin müzeler, Ege denizinde sayısız ada, birbirinden güzel plajlar, berrak sular, folklorik çeşitlilik, tadlar, lezzetler ve farklı diller tüm dünyadaki yatçıları tez konumuz olan bölgelere çekmektedir. Diğer Akdeniz ülkelerine yakınlıkları, doğal liman ve yanaşma yerleri bahsedilen bölgeleri yatçılar için eşsiz kılmaktadır.

222 5.1.1. Yunanistan (Pire)

Yunanistan’ın kırsal kesimlerinin büyük bir kısmın da modern zirai metotların uygulanmasına rağmen verim yüksek değildir bu yüzden ülke, gelirinin önemli bir kısmını turizme yönelerek elde etmiştir ve toplam istihdamın %10’u turizm sektöründedir. Yat turizmi açısından dünyada en çok beğenilen yerlerden biridir. Dünya sıralamasında turistlerin seçtikleri yerler arasında 15.sırada yer almaktadır.

2002 National Greek Services Statistics’de Yunanistan’a gelen 14.179.999 turistin % 68.9 u Avrupa Birliği ülkelerdendir, bu sayının % 5.6 sı ise deniz yolu (yat ve kurvaziyer) ile gelmiştir. 2002 yılında turizm girdisi 10.285.000 euro olmuştur. WTO raporuna göre Yunanistan’a 2004 yılında İngiltere, Almanya, İtalya, Fransa, Amerika ve diğer ülkelerden 15 milyon civarı turist gelmiştir. Bunların 1 milyonundan fazlası Atina’ya gitmiştir. 200 bin civarında turist yat turizmi için Pire’ye uğramıştır. 2004 Olimpiyatlarının Yunanistan’da gerçekleşmesi bu ülkenin turizm potansiyelini daha da arttırmıştır. Olimpiyatlardan sonra Avrupa Kupasında kazanılan zafer, Truva ve Aleksandr filmleri 2005 yılında Yunanistan’ı en gözde yerlerden biri haline getirmiştir. Çekim gücünden emin olan Yunan hükümeti, büyüme politikasında turizmi öncü görmekte spor ve turizm başlığı altında Yunanistan’ın her yıl gelen turist sayısının %5 artacağını ve 2010 yılından itibaren her sene 20 milyon turist tarafından ziyaret edilebileceğini belirtmektedir.

Spor turizminin bu artışlara büyük katkılar sağladığı bir gerçektir. Yat turizmine katılan turistler için, su sporları, dalgıçlık da gidilen yöredeki tarihi ve doğal güzellikler kadar önemlidir. Dünyanın her tarafından gelen turistler Plato’nun yaşadığı, okuduğu ve tartıştığı ortamda bulunmak istemektedirler. Ülkeye gelen aşırı turist sayısı zaman zaman Yunanlıları zorlasa da Yunanistan’ı ilgi odağı olmaktan çıkaracak nahoş olaylar yaşanmamakta ve yat turizmine katılan birçok kişinin belirttiği gibi Yunanlılar misafirperver ve yardımsever davranmaktadırlar. Avrupa topluluğu içinde Yunanistan’ın diğer ülkelerden daha ucuz olması ve 1000 den fazla adası Tablo.64’de görülen mavi bayraklı plajları yat turizmine katılanlar için cazibeyi arttırmaktadır.

223 Daha önceki bölümlerde bahsettiğimiz gibi dünyadaki birçok ülkeye rakip olabilecek tarihi zenginliği, birçok ülkeden daha uzun sahil şeridi ile daha çok turist çekmeyi planlayan Yunanistan son zamanlarda eksik olan modern alt yapısını geliştirmeye çalışmaktadır. Komşusu olduğu İtalya, lüks tatil köyleri, otelleri ve pansiyonları ile her bütçeden turiste hizmet vererek turizmde Yunanistan’dan ileridedir. Yunan hükümeti turizmle görevli heyetle birlikte işbirliği yaparak, havaalanlarından limanlara, daha iyi eğitilmiş taksi sürücülerine kadar planlar yapmıştır. Önümüzdeki yıllarda özel marinalar yapılacak hatta ulusal marina sistemi kurulacaktır. Özel Turizm alanları yaratılarak Yunanistan’a gelen tüm turistlere Yunan kasaba hayatı doğal ortamda sunulmaya çalışılacaktır.56 Turizm’in gelişmesi için tüm tekliflere açık olduğunu beyan eden Yunanistan, Amerikan firmalarının aktif olarak pazarda çalışmalarının mümkün olacağını açıklamış ve şimdiye kadar ulusal planlama ile turizm alt yapılarını geliştirmede geciktiğini belirterek çalışmalarını hızlandırmıştır.

Turizm potansiyelini büyütmek amacı ile Hindistan, Türkiye ve Çin’le yakınlaşma içinde olan Yunanistan’ın, hedeflerinden biri de Amerika’da yaşayan 2 milyon civarındaki Amerikalı-Yunanlıya ulaşmaktadır. Amerikalılar ya kendi yatları ile ya da Yunanistan’a kiralık yatlarla seyahat düzenleyen firmalarla yat turizmine katılmaktadırlar. Amerikalılardan diğer turistlerden 4 kat daha fazla turizm girdisi elde edilmektedir. Yunanistan Avrupa’da da atağa geçmiştir. Olağanüstü reklâm, tanıtım ve etkinlik kampanyaları ile Avrupa pazarlarına girmeye çalışmaktadır. Turizm bakanı Dimitri Avramopoulos turizm ateşeleri ve turizm diplomasisi kavramlarını yaratma çabası içinde olduklarını zira Yunanistan dışındaki ülkelerde Yunan turizm ofislerini yeniden yapılandırmak istediklerini belirtmiştir. Ayrıca yat endüstrisinin yat turizmi için çok önemli olduğunu 3. Uluslar arası yat sempozyumunda yaptığı konuşma ile duyurmuştur. Turizm bakanı devletten aldığı destekle yat turizmi gelirlerinin gitgide artacağı ve yakın gelecekte Yunanistan’ın yatçılar tarafından daha popüler bir mekân olacağı vurgulamıştır.57

56 “Greek National Tourist Organization”, (çevrimiçi http://www.gnto.gr), 2006 57 “Rebecca Riley” (çevrimiçi http://paradiseyacht.charter.com), 2006

224 İlk Olimpiyatlardan 108 yıl sonra gerçekleşen 2004 yılı olimpiyatlarında Pire Limanı deniz yolu ile gelen turistlere cevap verebilmek için büyük ölçüde geliştirilmiştir. Şu anda tüm dünya deniz trafiğinde büyük bir yer tutan liman’a yıllık 12 milyon yolcu gelmektedir. Yıllar içinde dünyanın en büyük seyahat acentaları Pire’yi programlarına katmışlardır. Zamanla Pire Yunanistan’ın en büyük limanı, dünyanın en etkileyici ve güzel seyahat gemilerinin uğrak yeri olmuştur. Pire Limanının gezi gemilerine ayırdığı bölüm 10 büyük geminin aynı anda yanaşacağı büyüklüktedir. Yolcu terminali, güvenlik ve pasaport kontrolü, gümrük bagaj işlemleri dışında kafeteryalar, banka, pastahane, telefon, duty-free ve turizm danışma üniteleri ile Pire’ye gelenlere hizmet vermektedir.

Pire Zea Marina’nın da işletmesini yürüten K&G Medmarinas Yönetimi 2005 yılında yat trafiğinde artış olduğunu Temmuz-Ağustos 2005 Medmarinas Bülteninde belirtmişlerdir. K&G Medmarinas uluslar arası yat fuarı, yat yarışmaları gibi tüm etkinliklerde yer alıp ülkenin tanıtımını yapmaktadırlar. Daha önce de belirtildiği gibi Pire yat turizmi açısından oldukça önemli bir bölgedir. Ülkenin doğal ve tarihi zenginliklerini görmeyi isteyen yatçıların ilk uğrak yeri Zea Limanıdır. Buraya uğramadan adalara veya Yunanistan’ın diğer kısımlarına giden yat hemen hemen yoktur. Zea Marina Atina’daki diğer marinaların (Saronik Körfezinin Kuzey Doğu Kıyısındaki Flisvos Marina ve Atina’nın deniz kıyısı banliyosu olan Kalamaki’de yer alan Alimos Marina) yanı sıra oldukça kalabalık Atina ve Pire’ye hizmet vermektedir. Yat turizmine katılan turistler Atina’daki tarihi zenginlikleri görmek veya adalara yelken açmak için bu marinaya uğramak zorunda kalmaktadırlar.

225

Resim 60: Ege adaları ve Türkiye gezi rotası Pire- Atina (Yunanistan), Mykonos (Yunanistan), Rodos (Yunanistan), Patmos (Yunanistan), Kusadasi - Efes (Turkiye), Pire

Resim 61 : Ege Adaları ve Türkiye Gezi Rotası

226 Yukarıda bahsettiğimiz Atina’daki diğer marinalar yat turizmine katılanlara hizmet verse de, adaların çoğuna yolcu taşıyan tarifeli seferler ve birçok yat kiralama acentesinin Pire’de yer almasından dolayı Zea’nın trafiği fazladır. Yatçılar bazen güçlü rüzgârlar nedeniyle yatlarını Zea Marinaya yanaştırarak adalara giden tarifeli seferlere katılmayı tercih edebilmektedirler. Tablo 71’de görülebileceği gibi Zea Marina Yunanistan’daki mavi bayraklı marinalar arasında yer almamaktadır. Bununla birlikte tez konumuz olan Pire ve civarını içine alan Atikki bölgesinde Olympic Marina mavi bayraklıdır.

Resim 62: Alimos Marina 1

227

Resim 63: Alimos Marina 2

Tablo 71: Yunanistan’daki Mavi Bayraklı Marinalar 2005

Bölge/Coğrafi bölüm/Marina sayısı Belediye (Municipality)

CHALKIDIKI -Municipality Sithonias (Macedonia) (2) Marina Porto Karras -Municipality Kassandras Marina Sani ATTIKI -Municipality Lavreotikis (1) Olympic Marina KORINTHIA -Municipality Xylokastrou (Peloponnese) (1) Marina Xylokastrou KOS -Municipality Ko () (1) Marina Ko

Kaynak: Hellenic Republic Ministry of Tourism

Yunan sularında yatları ile seyreden turistlerle yapılan konuşmalarda Yunanistan’da adalar arası kuralların değişebildiğini ve Yunanistan’dan çıkışlarda çok yüklü vergiler aldıklarını öğrendik.Türkiye’ye gidip dönen yatlardan alınan vergi miktarı

228 tam olarak bilinmemektedir. Pire’ye yanaşan teknelerden aldığımız bilgiye göre yakıt fiyatlarının İtalya’dan daha ucuz olduğunu ve marinalarda verilen hizmetlerden genelde memnun olduklarını öğrendik.

Adalardaki marinalardan Kos Marina iyi hizmet veren bir marina olarak Bodrum’a yakınlığı ile bir rekabet ortamı yaratmaktadır ancak Milta Bodrum Marina daha büyük ve hizmet çeşitliliği daha fazla olan bir marinadır. Bodrum Kos’dan daha gelişmiştir ve yat turizmine katılan turistlere sınırsız eğlence, dinlence ve alışveriş imkanı sunmaktadır. Bazı yatçılar Kos’da kimi zaman uzun ve bezdirici gümrük ve pasaport işlemlerinin mevcut olduğunu ve Bodrum‘da bu işlemlerin son yıllarda biraz daha kolaylaştığını belirtmişlerdir.

Yat turizmine katılanlar Santorini’yi Yunan adaları içinde volkanik özelliği ve değişik coğrafi yapısı bakımından görülmeğe değer bulduklarını bununla birlikte limanda yerel tekneler bağlı olduğundan bağlama yerlerinin çok sıkışık ve korunmasız olduğunu limanın ana iskelesine bağlamak rüzgâr dalga ve kalabalık yüzünden oldukça zor olduğunu, Güneydoğu uçtaki marina da ise genellikle hizmet veren kimse bulunmadığını ve yatların derinlik az olduğundan yanaşmada büyük zorluk çektiklerini dile getirmişlerdir.

5.2.1. Türkiye (Bodrum-Kuşadası)

Turizmin gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin politik kültürel ve sosyal hayatlarına önemli bir etkisi vardır. Yat turizmi genel turizm aktiviteleri içinde önemli bir yer tutmaktadır. Doğaya yakın olma, spor ve macera tutkusu, keşif ve tarihi güzellikleri görme arzusu yat turizm talebinin artmasına yol açmıştır. Özel veya kiralık yatlarla gerçekleşen yat turizminde özel yatları ile seyahat edenler yıl boyu dolaşarak mevsime göre havanın elvermediği zamanlarda marinalarda kışlamaktadırlar. Yat Turizmi yeni kanunlar ve yat turizmi teşvikleri ile 1983 sonrası gelişmeye başlamıştır, altyapı

229 eksiklikleri ve geciken kanunlar yüzünden hala gelişme aşamasında olan yat turizmi gelirleri toplam gelirin % 10 unu teşkil etmektedir. Herhangi bir Akdeniz ülkesinden daha fazla kıyı şeridine (ortalama 8400 km) sayısız koy ve körfeze sahip olan, fakat denizlerinden yeterince yararlanılmayan (Yunanistan dünya deniz ticaretinin % 15 ini elinde tutarken Türkiye’nin aldığı pay yaklaşık %1’dir) Türkiye’de yat turizmi genellikle Akdeniz ve Ege kıyılarında yer almaktadır. Bu kıyılar dünyaca ünlü tarihi kalıntıları, iklimi ve doğal güzellikleri ile büyük bir yat turizmi potansiyeline sahiptir. En yoğun olduğu bölgelerden ikisi Kuşadası ve Bodrum bölgeleridir. Buralarda balıkçıların sünger tekneleri ile başlattığı yat turizmi yat yapımının artması ve marinaların yapılması ile gelişmeye başlamıştır. Ege’de seyreden yatların çoğunun güzergâhı Bodrum ve Kuşadası’ndan geçmektedir. Yat turizmine katılanlar Türkiye’den sonra Pire Limanına yanaşarak Yunan adalarına seyretmektedirler. Setur Kuşadası Marina ve Bodrum Milta (Karada) Marina Türkiye’nin en donanımlı marinalarındandır. Setur Marina İngiliz marina yönetim sistemine göre işletilmektedir. (bkz. Ek: 7) Ege’de yatçılığın ve denizciliğin kalbi olan Bodrum’da sektörü geliştirici ve güçlendirici çalışmalar yapılmakta. Yelkencilik, navigasyon, çevre koruma kursları verilerek daha bilinçli hizmet elemanları yetiştirilmeye çalışılmaktadır. Bunun yanı sıra tekne yapımcılığını uluslar arası pazara açıp tanıtmak için fuarlar düzenlenmektedir.

Aşağıda tablo 72’de görülebileceği gibi her iki marina da mavi bayraklıdır. Tablo 73’e ve Şekil 1’e bakıldığında dünyada mavi bayrakla ödüllendirilen plajlar ve marinalar ülkelere göre görülmektedir. Mavi Bayrak kapsamında, bir marina, gezi teknesi - yatların bağlama yapabileceği bir iskele/çekek yeri olarak tanımlanır. Yatlar için düzenlenen alanın iyi bir biçimde ayrılması halinde başka amaçlar için (ticari) yapılmış büyük bir limanın bir parçası olarak da kabul edilebilir. Marina denizde veya iç sularda kurulmuş olabilir. Marinanın Mavi Bayrak kriterlerini karşılayacak şekilde olanaklara sahip olması gerekmektedir. Marinada Mavi Bayrak kampanyası ile ilgili çalışmaları yürütmek üzere sorumlu bir kişi atanmalıdır ve marina, FEE (Avrupa Çevre Eğitim Koruma Vakfı) tarafından yapılacak habersiz denetimlere hazırlıklı olmalıdır. Daha detaylı bilginin ek 10’da görüleceği mavi bayrak kriterlerinin en son şekli 2002 yılı FEE (Avrupa Çevre Eğitim Koruma Vakfı) Genel Kurulunda onaylanmış ve 2003 yılında

230 uygulanmaya başlamıştır. Yeni kriterlerin kapsamında, çevre eğitimi ve bilgilendirme,çevre yönetimi, güvenlik ve hizmetler ve su kalitesi yer almaktadır. Buradaki su kalitesi, yüzme amaçlı kalite değil yalnızca görsel/fiziksel açıdan bir kaliteyi ifade etmektedir. Çevre Eğitimi Ve Bilgilendirme: - Marinayı kullananlara, marinanın yakın çevresinde karada ve denizde yer alan doğal hassas alanlar hakkında bilgi verilmelidir. - Çevre davranış kuralları marinada (panoda) sergilenmelidir. - Mavi Bayrak Kampanyası ve/veya mavi bayrak kriterleri marinada sergilenmelidir. - Marina kullanıcıları ve marina personeline basılı doküman (broşür,poster) aktivite (Mavi Bayrak günü, yürüyüş turu, fotoğraf yarışması-çevre konulu, dalma, kuralları içeren eğitsel oyunlar) çevre eğitim projeleri (sürdürülebilir çevre, davranış kuralları), Mavi Bayrak Merkezi; konularında yapılmış olan en az üç etkinlik yapılmalıdır. - Marina yönetimince, yat sahiplerine bireysel mavi bayrak (yatlarda mavi bayrak) uygulaması konusunda bilgi verilerek teşvik edilmelidir. Çevre Yönetimi: - Marinada çevre politikası ve planı olmalıdır. Bu plan su, atıklar ve enerji tüketimi; sağlık ve emniyet sorunları ve çevre dostu ürünlerin kullanımı konularında referans oluşturmalıdır. - Zararlı atıklar için (boya, solvent, bottan kazınan boyalar, anti-fouling, pil, yanık yağ, yanıcılar) yeteri miktarda, iyi tanımlanmış ve ayrı ayrı toplama imkanları bulunmalıdır. Zararlı atıklar lisanslı çöp toplama merkezine götürülmelidir. - Yeteri miktarda ve iyi kontrol edilen çöp kutuları ve/veya çöp konteynırları olmalı, lisanslı bir taşıyıcı araçla toplanmalı ve lisanslı bir alana bırakılmalıdır. - Marinada kâğıt, plastik, organikler, metaller gibi geri dönüşebilen atık maddelerini ayrı ayrı toplama imkânı olmalı. - Marinada sintine suyu çekme (pompalama) olanakları olmalıdır. - Marinada tuvalet suyu çekme (pompalama) olanakları olmalıdır. - Tüm binalar imar planına uygun ve bakımlı olmalıdır. Marina doğal ve yapay çevre ile bir bütünlük içinde olmalıdır. - Yeteri miktarda temiz ve yeri yönlendirme levhaları ile iyi belirlenmiş sağlık olanakları, duş ve içme suyu bulunmalı. Atık su lisanslı bir arıtma tesisine ulaştırılmalıdır.

231 - Eğer marina yat bakım, onarım ve yıkama olanaklarına sahipse bu alanlardan kaynaklanacak kirletici faktörler; kanalizasyon sistemi, marina alanına girmemeli ve doğal çevreyi etkilememelidir. - Toplu taşım teşvik edilmelidir. - Özel olarak düzenlenmiş olanların dışında, araç ve park kullanımına izin verilmemelidir. Güvenlik Ve Hizmetler: - Yeterli sayıda ve yerleri yönlendirme levhaları ile iyi belirlenmiş cankurtaran, ilkyardım ve yangın söndürme ekipmanları bulunmalı. Bu ekipmanlar ulusal otoritelerce standardı kabul edilmiş olmalıdır. - Deniz kirlenmesi, yangın, diğer kazalar için, acil durum planı ve emniyet tedbirleri marina tarafından hazırlanarak, marinada bir panoda sergilenmelidir. - Yat bağlama noktalarında ulusal standartlara uygun elektrik ve su servis noktaları bulunmalıdır. - Özürlüler için olanaklar olmalıdır. - Marinadaki olanaklar ve yerlerini gösteren bir harita, panoda sergilenmelidir. Su Kalitesi: - Marinanın kara kısmı ve deniz suyu fiziksel olarak temiz olmalıdır (yağ lekeleri, kanalizasyon atığı, çöp veya diğer kirlenme belirtileri olmamalıdır).

232 Tablo 72: Mavi Bayraklı Marinalar İSTANBUL 1 - Ataköy Marina 2 - Setur Amiral Fahri Korutürk Kalamış ve Fenerbahçe Marinaları

İZMİR 3 - Levent Marina 4 - Setur Çeşme Marina

BALIKESİR 5 - Setur Ayvalık Marina

AYDIN 6 - Setur Kuşadası Marina

MUĞLA 7 - Bodrum Karada Marina 8 - Marmaris Martı Marina 9 - Port Göcek Marina

ANTALYA 10 - Kemer Park Marina 11 - Setur Antalya Marina 12 - Setur Finike Marina Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

233 Tablo 73: Dünya’da Mavi Bayrakla Ödüllendirilen Plaj ve Marinalar

Ülke Plaj Marina Belçika 6 6 Bulgaristan 10 0 Kanada 5 0 Karayipler 9 2 Gürcistan 94 19 Kıbrıs 48 0 Danimarka 212 74 Estonya 3 4 İngiltere Galler ve K. Irlanda 113 9 Finlandiya 7 29 Fransa 274 86 Almanya 39 121 Yunanistan 383 5 Izlanda 2 3 Irlanda 78 4 Italya 205 50 Litvanya 5 1 Letonya 4 0 Karadağ 10 0 Fas 2 0 Hollanda 40 44 Yeni Zelanda 0 1 Norveç 3 7 Polonya 5 1 Portekiz 191 11 İskoçya 7 0 Slovenya 7 2 Güney Afrika 20 0 İspanya 478 82 İsveç 38 62 Türkiye 174 12 TOPLAM 2472 635 Kaynak : Turizm Bakanlığı 2005

234

Şekil 29: Uluslararası Mavi Bayrak Sayıları (2005)

Uluslararası Çevre Eğitim Vakfı koordinasyonunda Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da toplanan uluslar arası jüri, 2006 ‘Mavi Bayrak’ ödülüne layık görülen Bodrum’daki plajlar “Kumbahçe Wow Bodrum Resort, Bardakçı Koyu, Club İsis, Milta tatil Köyü, Samara Otel, Bitez Aktur, Halikarya, Ortakent-Yahşi Scala Beach, Turgutreis Bağla Koyu Magic Life, Club Armonia, Günbatımı Plajı, Club Kadıkale, Club Armonia Bodrum Evleri, Yalıkavak Orange Beach, Gümüşyaka Koop, Göltürkbükü Club Voyage, Bodrum Resort, Akbük Club Patio”dur. Bu plajlar yat turizmine katılan turistlerin ve diğer yerli, yabancı turistlerin çok rağbet ettiği yerlerdir.

Tezimizin konusu olan Setur Kuşadası Marinanın bulunduğu Kuşadası bölgesinde mavi bayrak ödülü alan plajlar ise; “Prelude Otel, Efesia Otel, Pine Beach, Fantasia Otel, Onura Otel, Ömer Tatil Köyü, Gren Beach, Blue Sky Otel, İmbat Otel, Kadınlar Denizi, Papaz hamamı, Banyolar Plajı, Korumar Otel, Adakule Otel, Tusan Otel ve Pine Bay Otel”dir. Bu plajların çoğu Setur Kuşadası yat limanına yakın mesafededirler. Yatlarını marinaya yanaştıran birçok turist çevreyi gezip bu plajlarda serinlemektedirler.

235 Yaz ayları boyunca yat turizmine katılan turistlerin mutlaka uğradığı Kuşadası, balık lokantaları, kafeleri, doğal parkları ve eşiz kumsalları ile bugün büyük bir tatil beldesidir. Kuşadası Setur Marina denizde ve karada teknelere kışlama imkânı sağlayan daha önce de belirttiğimiz gibi Türkiye’nin en donanımlı marinalarından biridir. Kıyıda yer alan barlar, caz kulüpleri ve diskotekler yat limanına yaklaşan turistlerin eğlence arayışlarına cevap vermektedir. Ön bölümlerde bahsettiğimiz tarihi Efes şehri, Dilek Yarımadası Ulusal Milli Parkı ve koyları yatçıları bu bölgeye çeken önemli tarihi ve doğal zenginliklerdir.

Setur Marina denizciliği, yatçılığı daha geniş kitlelere sevdirmek ve yatçılarımızın denizcilik tecrübelerine katkıda bulunmak amacı ile iki yılda bir yat rallisi düzenlemektedir. 2007 yılında dördüncüsü yapılacak olan Ege Yat Rallisi hazırlıkları devam etmektedir.

Gökova Koyunun Kuzey kıyısındaki Bodrum ise ilk mavi yolculuğun başladığı yerdir. Ege kıyılarında çok önemli bir uğrak yeri olan ve resim 61 ‘de de görüldüğü gibi yaklaşık tüm yat turlarının rotaları içinde yer alan Bodrum birçok turizmci tarafından ifade edildiği üzere 2020 yılına kadar ekonomisi ağırlıklı olarak turizme dayanacak ve şimdikinin 5 misli kapasite ile turizm yaparak zenginleşecek ve Türkiye’nin İsviçre’si olacaktır. Çok iyi hizmet sunan Karada Milta Marina daha sonra hizmete açılan Turgutreis Doğuş ve Yalıkavak Marina ile çok büyük kapasiteye sahiptir. Ayrıca Bodrum Milta Marina’nın girişinde konumlanmış Kulübü 1800m2 alan içerisinde 700 kişi kapasiteli 4 ayrı bar ile yatçılara tüm gün 12 ay hizmet vermektedir. Bodrum Uluslararası Yat Klubü Derneğinin amacı ülkemiz ve dünya denizcileri, tekne sahipleri ve deniz severler arasında tanışıklık, dostluk, barış, dayanışma ve yardımlaşmayı geliştirmek; bilgi alışverişini doğayı ve özellikle denizlerimizi korumak; her yaşta denizciler yetiştirmek, ülkemizi yabancılara tanıtmak ve onların ülkelerini tanımak için yolculuklar, toplantılar, yarışmalar ve şenlikler düzenlemek, bu amaçlara yönelik her türlü sosyal ve kültürel etkinliklerde bulunmaktır.

236

Resim 64: Türkiye Kıyılarında Yat Turları Rotaları

Tablo 73’de de görüldüğü gibi Fransa İspanya ve İtalya (bkz.Ek: 12) marina sayısı bakımından Yunanistan ve Türkiye ile mukayese edildiklerinde çok zengindirler. Ancak Batı Akdeniz’de yat turizminde önde olan bu kıyılarda turistlerin denizin olanaklarından yararlanmasını sağlayan dalgakıranlar, iskeleler marinalar denizin kirlenmesini hızlandırmış ve hidrolojideki değişik yapıların varlığı ile değişen habitatlar suda yaşayan su canlılarının da karakterini etkilemiştir. Gitgide artan kirlilik, marina ücretlerinin astronomik yükselişi yatçıları kendilerine Doğu Akdeniz’de daha ekonomik ve güzel kıyılar bulmaya itmiştir. Akdeniz’de en popüler yat rotaları Sardunya ve Korsika, Yugoslavya’nın Dalmaçya kıyıları, Yunan Adaları ve Sporadlar, Ege denizi adaları ve Türkiye olma eğilimindedir. Ortadoğu’daki sabit olmayan ortama rağmen Türkiye popüler bir turizm noktasıdır. Doğu ile Batının buluşma noktası olan Türkiye’nin turistlere sunabileceği çok şey vardır. Türkiye Ortadoğu’daki problemli bölgelerden politik ve kültürel bakımdan farklıdır, Türkiye’nin doğal ve tarihi çekiciliğe sahip tez konumuz olan bölgelerini diğer bölgelerle beraber dış pazarlara tanıtmak adına turizm bakanlığı çok çaba sarf etmiştir. Aşağıda şekil 30 da ülkemizde yıllara göre mavi bayrak

237 sayılarından da görebildiğimiz gibi her geçen yıl mavi bayraklı plaj ve marina sayımız artmaktadır.

Şekil 30: Yıllara Göre Mavi Bayraklı Plaj ve Marina Sayıları

Kaynak: Turizm Bakanlığı istatistikleri

Tablo 74’e bakıldığında 2004 yılında Dünyada ilk 10 sırada yer alan ülkelerin gelen turist sayısı toplam 363 milyondur, bu toplam dünya genelindeki toplam 763 milyonun yaklaşık yarısıdır. Turizm kazançlarına göz atıldığında tablo’da görüldüğü gibi ilk 10 sıradaki ülkenin toplam turizm girdisi 321 milyar USS dünya toplamının yarısından fazladır. Bu ülkelere gelen turistlerden elde edilen gelir değişiklik gösterebileceği için hem turist sayısı hemde turizm girdisini incelemekte fayda vardır. Gelen turist sayısı incelendiğinde dünyada birinci sırayı en çok ziyaret edilen ülke olarak 2004 deki 75 milyon turistle Fransa almaktadır 2003 deki turist sayısı ile hemen hemen aynıdır. (+0.1%) İspanya turist sayısı %3 artarak 2004 de ikinci sırayı almıştır. Akdeniz’de yat turizminde Yunanistan ve Türkiye’den daha önde olan İtalya gelen turist sayısının 2004 yılında 2003’e göre % 6 gerilemesi ile 5.sıraya yerleşmiştir.

238

Tablo 74: 2004 Yılında Uluslararası Gelen Turist Sayısı (milyon kişi)

Sıra Değişim (%) Pay 2003 2004 03/02 04/03 2004 DÜNYA 690 763 -1.5 10.7 100 1 Fransa 75.0 75.1 -2.6 0.1 9.8 2 İspanya 51.8 53.6 -0.9 3.4 7.0 3 A.B.D. 41.2 46.1 -5.4 11.8 6.0 4 Çin 33.0 41.8 -10.4 26.7 5.5 5 İtalya 39.6 37.1 -0.5 -6.4 4.9 6 İngiltere 24.7 27.8 2.2 12.3 3.6 7 Hong Kong (Çin) 15.5 21.8 -6.2 40.4 2.9 8 Meksika 18.7 20.6 -5.1 10.5 2.7 9 Almanya 18.4 20.1 2.4 9.5 2.6 10 Avusturya 19.1 19.4 2.5 1.5 2.5

Kaynak: WTO 2005

Tablo 75’de Turizm kazançları incelendiğinde turizmden en çok kazanan ülke Amerika Birleşik Devletleri olmuş onu 45 milyar US$ ile İspanya, 41 milyon US$ ile Fransa izlemiştir. Turist sayısı açısından dünyada ilk üç sırayı alan ülkeler turizm kazancı ile ters sırada da olsa ilk üçe girmişlerdir. İtalya 36 milyar US$ turizm kazancı ile dördüncü sıradadır. 2004 yılında Türkiye gelen turist sayısı ile ilk 10 sıraya girmese de 16 milyar US$ turizm girdisi ile 8.sırada yer almıştır.

Tablo 75: 2004 Yılında Uluslararası Turizm Kazancı (US$ Milyar) Sıra Değişim (%) Pay 2003 2004 03/03 04/03 2004 DÜNYA 524 623 0.2 12.7 100 1 A.B.D. 64.3 74.5 -3.4 15.7 12.0 2 İspanya 39.6 45.2 4.4 3.8 7.3 3 Fransa 36.6 40.8 -5.4 1.5 6.6 4 İtalya 31.2 35.7 -2.1 3.8 5.7 5 Almanya 23.1 27.7 o.4 8.9 4.4 6 İngiltere 22.7 27.3 2.1 7.5 4.4 7 Çin 17.4 25.7 -14.6 47.9 4.1 8 TÜRKİYE 13.2 15.9 10.5 14.3 2.6 9 Avusturya 14.0 15.4 3.8 0.4 2.5 10 Avustralya 10.3 13.0 0.8 10.7 2.1 Kaynak: WTO 2005

239 Tablo 76’da ise Avrupa’da Turistlerin tercih ettiği ülkelere gelen turist sayısı ve turizm kazançları yer almaktadır. İlk üç sırada gelen turist sayısı bakımından Fransa, İspanya ve İtalya turizm kazancı itibarıyla ise İspanya, Fransa ve İtalya yer almaktadır. 2004 yılında Yunanistan’da gelen turist sayısı açısından veri olmadığından 2003 yılına bakacak olursak Yunanistan’a gelen turist sayısı aynı yıl Türkiye’ye gelen turist sayısına göre 628.000 kişi fazladır. Turizm kazançlarına bakıldığında ise 2003 ve 2004 yıllarında Türkiye’nin girdilerinin daha fazla olduğunu görmekteyiz. Son yıllarda Yunanistan’daki turizm patlaması Avrupa üyeliği ve 2004 Olimpiyatlarının sonucudur. Buna rağmen önceden de bahsettiğimiz gibi Türkiye 2004 turizm girdisi ile dünya’da 8.sıraya yerleşmiştir.

Tablo 77’de yer alan Türkiye’ye gelen turist sayısı ve aylara göre dağılımına baktığımızda Mayıs ayından başlayarak Kasım’a kadar turist sayısının daha fazla olduğunu görmekteyiz. Haziran Temmuz ve Ağustos ayındaki yoğunluk genelde Ege ve Akdeniz bölgelerimiz arasında paylaşılmaktadır. Yat turizmine katılan turist sayısı ile ilgili resmi istatistiklerin olmaması nedeniyle tablo 78’de görülen Türkiye’ye gelen turistin taşıt araçlarına göre dağılımına bakmakta fayda vardır. 2002 yılında gelen turistin % 5.6’sı deniz yolu ile gelirken bu rakam 2003 yılında %7.1’e yükselmiştir. 2004 yılında Türkiye’ye gelen toplam 17.517.610 turistin 1.152.170’i deniz yolu ile gelmiştir. Deniz yolunu tercih eden turist sayısı 2005 de 1.319.925 olmuştur. Bu rakamlarda belirlenen turist sayısı kruvaziyer ve yatla ülkemize gelmiştir.

240 Tablo 76: Uluslararası Gelen Turist Sayısı ve Turizm Girdisi (2005) Uluslararası Gelen Turist Uluslararası Turizm Kazancı 1000 Değişim (%) Pay(% ) (US$ Mil) Değişim(%) Pay

ÜLKE 2003 2004 2003/02 2004/ 2004 2003 2004 2003/0 2004/0 2004 03 2 3 Avrupa 396,5 416,362 0,6 5,0 100 282,91 326,69 17,3 15,5 100 79 3 3 Avusturya 19,07 19,373 2,5 1,5 4,7 13,954 15,351 24,2 10,0 4,7 8 Belçika 6,690 6,710 -0,4 0,3 1,6 8,168 9,185 18,1 12,4 2,8 Hırvatistan 7,409 7,912 6,7 6,8 1,9 6,376 7,074 67,3 10,9 2,2 Çekoslavak 5,076 6,061 10,8 19,4 1,5 3,556 4,169 20,9 17,2 1,3 ya Fransa* 75,04 75,121 -2,6 0,1 18,0 36,593 40,842 13,2 11,6 12,5 8 Almanya 18,39 20,137 2,4 9,5 4,8 23,106 27,657 20,1 19,7 8,5 2 Yunanista 13,96 - -1,5 - - 10,741 12,872 10,4 19,8 3,9 n 9 Macaristan - 12,212 - - 2,9 4,046 4,061 9,4 0,4 1,2 İrlanda 6,764 6,982 4,4 3,2 1,7 3,873 4,279 25,4 10,5 1,3 İtalya * 39,60 37,071 -0,5 -6,4 8,9 31,245 35,656 17,1 14,1 10,9 4 Hollanda 9,181 9,646 -4,3 5,1 2,3 9,160 10,260 18,9 12,0 3,1 Norveç 3,269 3,600 5,1 10,1 0,9 2,659 3,087 22,0 16,1 0,9 Polonya 13,72 14,290 -1,9 4,2 3,4 4,060 5,828 -4,9 43,5 1,8 0 Portekiz 11,70 11,617 0,5 -0,8 2,8 6,575 7,788 14,8 18,4 2,4 7 Rus Fed. 8,521 9,164 7,3 7,5 2,2 4,501 5,226 8,0 16,1 1,6 İspanya * 51,83 53,599 -0,9 3,4 12,9 39,645 45,248 24,9 14,1 13,9 0 İsveç 2,952 3,003 -1,3 1,7 0,7 5,297 6,167 13,1 16,4 1,9 İşviçre 6,530 - -4,9 - - 9,186 10,413 16,7 13,4 3,2 Türkiye 13,34 16,826 4,3 26,1 4,0 13,203 15,888 10,9 20,3 4,9 1 Ukrayna 12,51 15,629 19,0 24,9 3,8 935 1,141 18,7 22,0 0,3 4 İngiltere 24,71 27,755 2,2 12,3 6,7 22,656 27,299 11,2 20,5 8,4 5

*(İlk üç sıradaki ülkeler) Kaynak: Dünya Turizm Örgütü ( WTO )

241 Tablo 77: Turist Sayısı ve Turizm Gelirinin Aylara Göre Dağılımı 2003 2004 2005

Turist Turizm Geliri Turist Turizm Geliri Turist Turizm Geliri Sayısı (mil.$) sayısı (mil.$) Sayısı (mil$) Ocak 363.983 247 533.964 394 700.469 457 Şubat 481.252 264 607.854 365 696.639 402 Mart 499.663 292 784.107 476 1.107.348 604 Nisan 669.288 329 1.104.270 620 1.348.264 695 Mayıs 1.146.309 637 1.799.130 1.018 2.302.959 1.227 Haziran 1.510.951 896 1.898.435 1.177 2.402.912 1.321 Temmuz 2.130.049 1.346 2.591.140 1.645 3.178.676 2.017 Ağustos 2.275.055 1.967 2.492.794 2.166 2.860.973 2.504 Eylül 1.874.329 1.599 2.125.025 1.740 2.502.010 1.969 Ekim 1.657.726 1.204 1.842.277 1.450 2.108.136 1.603 Kasım 776.181 572 949.696 643 1.052.561 682 Aralık 643.872 323 789.188 431 861.851 448 Toplam 14.029.558 9.676 17.517.610 12.124 21.122.798 13.929

Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı

Tablo 78: Türkiye’ye Gelen Turistlerin Taşıt Araçlarına Göre Dağılımı 2002 2003 2004 2005

% Turist Sayısı % Turist Sayısı % Turist Sayısı % Turist Sayısı Hava 75.4 9.990.454 71.9 10.080.256 71.8 12.575.612 70.9 14.980.198 Kara 18.6 2.465.104 20.6 2.893.868 21.2 3.716.617 22.5 4.742.374 Tren 0.4 55.494 0.5 63.104 0.4 73.211 0.4 80.301 Deniz 5.6 744.976 7.1 992.330 6.6 1.152.170 6.2 1.319.925 Toplam 100.0 13.256.028 100.0 14.029.558 100.0 17.517.610 100.0 21.122.798

Kaynak: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı

Tablo 79 ve tablo 80’de ise Türkiye’ye gelen turistlerin başlıca turistik merkezlere göre dağılımı ve Türkiye’ye gelen turistlerin başlıca ülkelere göre dağılımı

242 görülmektedir. 2003 ile 2005 yılları arasında Muğla ve Aydın illerine gelen turist sayısı artmıştır bunların büyük çoğunluğu Bodrum ve Kuşadasına gelmektedir. Daha öncede Bahsettiğimiz gibi yat turizmi ile gelen turistlerin bu artışa önemli ölçüde katkısı vardır.

Tablo 79-Türkiye’ye Gelen Turistlerin Başlıca Turistik Merkezlere Göre Dağılımı 2003 % 2004 % 2005 % Antalya 4.682.104 33,4 6.047.246 34,5 6.884.636 32,6 İstanbul 3.148.266 22,4 3.473.185 19,8 4.848.680 22,9 Muğla 1.998.559 14,3 2.526.407 14.Nis 2.836.467 13,4 İzmir 534.880 3,8 764.658 4,4 789.482 3,7 Aydın 275.336 2 257.774 1,5 338.923 1,6 Diğer 3.390.413 24,2 4.448.340 25,4 5.424.610 25,8 Toplam 14.029.558 100 17.517.610 100 21.122.798 100

Türkiye’ye Almanya ve İngiltere’den gelen turist sayısında da artış izlenmektedir.İngiltere’den gelenlerin çoğu yat turizmine katılmaktadır. ABD den gelenler içinde yat turizmi önceliklidir. Genelde Ege ve Akdeniz kıyılarına gelen turistler buradan Yunanistan’a geçmektedirler. (Bkz. Resim 64)

243

Tablo 80-Türkiye’ye Gelen Turistlerin Başlıca Ülkelere Göre Dağılımı 2003 % 2004 % 2005 % 1 Almanya 3.332.451 23,8 3.983.939 22,7 4.243.602 20,1 2 B D T 2.121.254 15,1 2.792.123 15,9 3.431.860 16,3 3 İngiltere 1.091.404 7,8 1.387.817 7,9 1.758.072 8,3 4 Bulgaristan 1.006.612 7,2 1.309.885 7,5 1.621.916 7,7 5 Hollanda 940.098 6,7 1.191.382 6,8 1.254.209 5,9 6 İran 497.282 3,5 628.726 3,6 956.979 4,5 7 Fransa 470.582 3,4 548.858 3,1 701.192 3,3 8 Yunanistan 393.517 2,8 485.417 2,8 584.952 2,8 9 Belçika 308.118 2,2 426.971 2,4 503.825 2,4 10 Avusturya 379.830 2,7 455.863 2,6 486.066 2,3 11 ABD 222.918 1,6 291.102 1,7 434.982 2,1 12 İsveç 204.205 1,5 284.086 1,6 405.952 1,9 13 İtalya 236.931 1,7 318.097 1,8 401.842 1,9 Diğer 2.824.356 20 3.413.344 19,5 4.337.349 20,5 Toplam 14.029.558 100 17.517.610 100 21.122.798 100 Kaynak. Kültür ve Turizm Bakanlığı

Tablo 81-Türkiye’ye Gelen Turistlerin Dünyadaki Bölgelere Göre Dağılımı 2003 % 2004 % 2005 % AB (*) 7.738.095 55,2 9.594.968 54,8 11.474.634 54,3 OECD 8.674.990 61,8 10.806.760 61,7 12.800.358 60,6 Doğu Avrupa 3.796.225 27,1 4.836.286 27,6 5.783.514 27,4

Asya 1.335.742 9,5 1.626.889 9,3 2.223.519 10,5 Afrika 181.653 1,3 197.712 1,1 233.159 1,1 Latin Amerika 26.988 0,2 30.737 0,2 59.249 0,3

Diğer 13.960 0,1 19.226 0,1 22.999 0,1 Toplam 14.029.558 100 17.517.610 100 21.122.798 100 (*) AB verileri OECD rakamları içindedir. Kaynak : T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı

Yukarıda Tablo 81’de Türkiye’ye gelen turistlerin dünyadaki bölgelere göre dağılımını izleyebiliriz 2003 ile 2005 yılları arasında ilk 4 bölgeden önemli artışlar

244 olduğu görülmektedir. Bu artış promosyon ve tanıtım sayesinde gerçekleşmiştir. Gelen turistin büyük çoğunluğu Ege ve Akdeniz kıyılarımıza yönelmektedir. Kesin veriler olmamakla beraber yat turizmine katılan turist sayısındaki artışın bu toplama büyük ölçüde katkısı vardır. Ege ve Akdeniz’in popüler olması fiziki faktörlerle yakından ilgilidir. Tablo 82’ye baktığımızda Kuşadası, Bodrum ve Pire’de ortalama deniz suyu sıcaklığı Haziran ayından Ekim ayı sonlarına kadar deniz aktivitelerine uygun olur. Şekil 31deki aylık ortalamalar ve Şekil 32’deki yıllık ortalamalar üç bölgedeki deniz suyu sıcaklıklarının çok yakın olduğunu göstermektedir. Tablo 83’de de gördügümüz ortalama sıcaklık değerlerinde Mayıs ayından Eylül ayı sonuna kadar yat turizmine olarak tanımaktadır. Bodrum ve Pire’de bu süreç Ekim ayını da içine almaktadır. Şekil 33 ve Şekil 34’deki aylık ve yıllık sıcaklık dağılımının birbirine yakın olduğunu izleyebilirsiniz.

Şekil 33’deki aylık ortalama sıcaklıklara baktığımızda Temmuz ayında Bodrum ve Pire’de aynı olduklarını görmekteyiz. Şekil 34’deki yıllık ortalama sıcaklık grafiği’nde de Bodrum ve Pire’de sıcaklığın aynı değerlerde olduğu Kuşadası bölgesinin nispeten daha düşük değerlere sahip olduğu görülmektedir.

Tablo 82: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C)

AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK Kuşadası 15,0 14,5 15,1 16,6 19,0 22,2 24,1 24,0 22,8 20,7 18,2 16,1 19,0 Bodrum 15,9 15,5 15,8 16,9 18,6 21,1 22,5 23,5 22,9 21,7 19,6 17,3 19,3 Pire 14,5 14,0 14,2 15,6 18,6 22,3 25,1 25,7 24,6 22,5 19,4 16,8 19,4

245 Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Aylık Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C)

30,0

25,0

20,0 Kuşadası 15,0 Bodrum Pire 10,0

5,0

0,0 123456789101112

Şekil 31: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Aylık Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C).

Kuşadası, Bodurm ve Pire'de Yıllık Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C)

20,0

19,0

18,0

17,0

16,0

15,0

14,0

13,0

12,0

11,0

10,0 Kuşadası Bodrum Pire

Şekil 32: Kuşadası, Bodrum ve Pire’de Yıllık Ortalama Deniz Suyu Sıcaklığı (°C).

246

Sıcaklık, yağış ve nem gibi iklim özellikleri kıyılarımıza olan çekimi arttırmaktadır.Yat turizminin tez konumuz olan bölgelerde yoğunlaşması, çevredeki denizin yelkenle rahat bir seyir olanağı, sağlayan ılımlı rüzgarlarından, korunaklı doğal koylarından, koyların sık oluşundan limanlar arası seyin mesafelerinin kısalığından ve en önemlisi üç bölgede yat turizmi mevsimin uzunluğundan kaynaklanmaktadır.

Tablo 83: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Ortalama Sıcaklıklar (°C)

AYLAR

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK

Kuşadası 9,1 9,2 11,5 15,1 19,2 23,8 26,1 25,3 22,0 17,9 13,5 16,0 17,4

Bodrum 11,2 11,1 13,0 16,3 20,8 25,5 28,2 27,7 24,4 20,3 15,8 12,6 18,9

Pire 8,7 10,7 12,7 16,6 21,0 25,2 28,3 28,5 24,0 20,4 16,4 13,0 18,8

Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Aylık Ortalama Sıcaklıklar (°C)

30,0

25,0

20,0 Kuşadası 15,0 Bodrum Pire 10,0

5,0

0,0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Şekil 33: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Aylık Ortalama Sıcaklıklar (°C).

247

Kuşadsı,Bodrum ve Pire'de Yıllık Ortalama Hava Sıcaklıkları (°C)

20.0

19.0

18.0

17.0

16.0

15.0

14.0

13.0

12.0

11.0

10.0 Kuşadası Bodrum Pire

Şekil 34: Bodrum Kuşadası ve Pire’de Yıllık Ortalama Hava Sıcaklıkları (°C)

Tablo 84 ortalama yağış miktarı ve Şekil 35’de ortalama yıllık yağışın en fazla Bodrum bölgesinde olduğunu Kuşadası ve Pire’nin takip ettiği görülmektedir. Bağıl nem oranları her üç bölgede Tablo 85’de görüldüğü gibi birbirine yakındır. Nem oranının en düşük olduğu bölge Şekil 37’de yıllık ortalama bağıl nem oranlarında görüldüğü gibi Bodrum’dur.

248 Tablo 84 : Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Ortalama Yağış (mm).

YILLIK Kuşadası 616,7 Bodrum 682,5 Pire 326,4

Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Yıllık Ortalama Yağış (mm)

800,0

700,0

600,0

500,0

400,0

300,0

200,0

100,0

0,0 Kuşadası Bodrum Pire

Şekil 35: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Yıllık Ortalama Yağış (mm).

249 Tablo 85: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Ortalama Bağıl Nem Oranları (%).

AYLAR

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK

Kuşadası 64,0 63,0 63,0 64,0 63,0 57,0 56,0 60,0 62,0 65,0 65,0 66,0 62,3

Bodrum 64,0 63,0 62,0 62,0 59,0 53,0 50,0 53,0 56,0 61,0 64,0 66,0 59,4

Pire 66,9 65,7 65,0 62,2 58,9 54,5 48,3 49,6 56,1 63,3 63,7 68,4 60,2

Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Aylık Ortalama Bağıl Nem Oranları (%)

80,0

70,0

60,0

50,0 Kuşadası 40,0 Bodrum Pire 30,0

20,0

10,0

0,0 123456789101112

Şekil 36: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Aylık Ortalama Bağıl Nem Oranları (%).

250 Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Yıllık Ortalama Bağıl Nem Oranları (%)

65,0 64,0 63,0 62,0 61,0 60,0 59,0 58,0 57,0 56,0 55,0 Kuşadası Bodrum Pire

Şekil 37: Kuşadası, Bodrum ve Pire'de Yıllık Ortalama Bağıl Nem Oranları (%).

Türkiye ve Yunanistan Akdeniz’de yat turizmi açısından en önemli iki ülkedir. Yatçıların neredeyse geneli Yunanistan’a uğrayıp çok yakın mesafelerde olduklarından (bkz. Resim 60,61,65) tez konumuz olan bölgelerimize uğramaktadırlar veya Bodrum ve Kuşadası’na gelip Yunanistan’da Pire veya adalara yelken açmaktadırlar. Daha önce de bahsettiğimiz gibi Pire, Kuşadası ve Bodrum benzer iklim özellikleri , doğal çekicilikleri ve eşsiz tarihi zenginlikleri ile yat turizmine katılan turistleri tez konumuz olan marinalara çekmektedir.

251

Resim 65: Bodrum ve Yunan Adaları rotaları: Kuzey Dodakanese: Bodrum, Kos, Leros, Patmos, Arki, Lipsi, Kalimnos, Bodrum Güney Dodakenese: Bodrum, Kos, Nisiros, Rodos, Simi, Datça, Bodrum Kiklad Adaları: Bodrum, Kos, Kalimnos, Leros-Lipsi, Patmos, Levitha, Amorgos, Ios, Santorini, Anafi, Nisiros, Kos, Bodrum SİMİ, RODOS: Marmaris, Hisarönü Körfezi, Datça, Simi, Rodos, Marmaris

252 SONUÇ VE ÖNERİLER

Tarihte denizciliğe erken adım atmış uluslar, günümüzde hala o ilk adımların ivmesi ile gelişmelerine devam edip, yenilenip, hiç yavaşlamaktadırlar. Kuvvetli ekonomilere sahip ulusların arkasında tarihten gelen denizcilikleri yatmaktadır.

Dünyayı keşfedenlerin amaçlarına ulaşmak için önce denizci olmak zorunda kalmış olmaları tarihi bir gerçektir. Keşifler ve buluşlar kara, deniz, hava ve uzay sıralaması içinde yol alırken, coğrafi konumumuz ve tarihi misyonumuz sonucu denizciliğe geç adım atan uluslardan birisi olarak biz Türkler, ayni sıralama içinde gelişmek ve yetişmek için herkesten hızlı yürümek hatta koşmak zorundadır. Büyüyen ekonomisi ile Türkiye'nin günümüzde denizlerden uzak, denizcilikten yoksun yaşamasına olanak yoktur. İyi yaşamak için kuvvetli olmak, kuvvetli olmak için bilgi ve beceri sahibi olmak temel koşuldur. Toplumun süratle denizcileşmesi, ulusun merak güdüsünü ve ülkenin coğrafi konumunu noksansız değerlendirmekle mümkündür. Üç tarafı denizle çevrili bir ülkenin denizciliğinin, deniz turizminin ve bunlara bağlı olarak yat turizminin en ileri noktalara ulaşması gerekmektedir.

Türkiye’de Ege ve Akdeniz’e “her şey dahil sistemi” ile gelen turistler otellerin dışına bile çıkmamaktadır. Yatçılar gibi zengin ve bol para harcayan gezginlerin sisteme dahil edilmesi çok önemlidir. Zira tüm dünyada yükselen eğilim yat turizmidir. Bir yat sahibi charter uçuşla gelmiş bir turistten on kat daha fazla para harcamaktadır. Aynı turist tekneyi bağlamak için 3 bin euro para ödemek zorunda, giderlere yakıttan gıda malzemelerine kadar geniş yelpazedeki ihtiyaçları da eklediğimizde, yatıyla Türk limanına demirlemiş turist neredeyse 3 yıldızlı bir otelde bir hafta konaklayan 50 kişi kadar para harcamaktadır. Bunlara ek olarak yat turizmi inşaattan gıdaya kadar bir dizi sektörü de canlandırmaktadır. Türkiye’nin marina sayısı Yunanistan’la karşılaştırıldığında Türkiye’deki marina sayısının daha az olduğunu görmekteyiz. Kurumlar vergisi, kredi maliyeti, gemi belgeli mürettebat zorunluluğu bizde Yunanistan’dan çok daha fazladır. Katma Değer Vergisi oranları Türkiye’de en son yapılan düşüşe kadar daha yüksek idi. Dizel yakıtı da Türkiye’de oldukça pahalıdır.

253

Yunanistan Maliye Bakanlığı 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren geçerli olan 3427/2005 sayılı yeni Kanun’un 35.maddesine açıklama ekleyerek geçici ve ya kalıcı olarak Yunanistan’da bağlanmış yabancı yat sahiplerinden hiçbir vergi almayacağını beyan etmiştir.

Devletin bürokratik işlemlerinin çok uzun olması yüzünden yat turizminden beklenen gelir elde edilememektedir. Turizm gelirlerinin sadece %10’u yat turizminden elde edilmektedir. Marina ve yat sektörü zenginlere ait ve Türkiye’den uzak kavramlar olarak görülmektedir. Bununla birlikte son yıllarda yat turizmine kiralık yatlarla katılan turist sayısı önemli oranda artmıştır. Yat turizmi yapan firmaların turistlere sunduğu su sporları, doğa yürüyüşü ve arkeolojik gezileri kapsayan mavi yolculuk programlarına istek fazla olduğundan özellikle Temmuz ve Ağustos aylarında mevcut tekneler talebi karşılamamaktadır. Yatçılık yapan firmaların yat kiralayan turistlere verdiği çok kaliteli hizmetin de sektörün gelişimine katkısı olmuştur.

Yat turizminin getirdiği gelir kadar Türkiye’nin alt yapısına bağımlı olmaması da büyük avantajdır. Yat ve marina sektörü ekonomik ve siyasi krizler yaşayan Türkiye’de krizden etkilenmemektedir; çünkü yüksek gelir gruplarından oluşan ve özgürlüğü yaşam amacı olarak belirleyen yat sahipleri, savaş ve ekonomik krize çok fazla aldırış etmemektedirler. İnsanların algılama ve güven ortamı değişmeye başlamıştır. Doğal afetler ve terör bir noktada kanıksanmaktadır. Türkiye bakir koyları ve temiz deniziyle yatçılık sektöründe Akdeniz’de önem kazanmaya başlamıştır.

Son 10 yıl içinde Türk kıyılarını ziyaret eden yat sayısında büyük artış olmuş ve bu gelişime paralel olarak kıyılarda birçok uluslar arası standartta marina yapılmıştır. Fakat ilçe belediyelerinin da yatçılık sektörüne el atması marina işletmecileri ile belediyeleri karşı karşıya getirmiştir. Marina işletmecileri, amatörce yapılan hizmetlerin Türk turizmine darbe vuracağını düşünmektedirler. Marina işletmeciliğinde haksız rekabetin önüne geçilip, yat sahiplerine doğru hizmet verilmesi için belediyelerin marina işletmeciliğinden çekilmesi gerektiği yolunda görüşler vardır.

254 Türkiye'nin onaylı 6 bin tekne bağlama kapasitesi vardır, bu marinalar için milyonlarca dolarlık yatırım yapılmıştır. Marinalarda profesyonel hizmet verilmektedir. Yabancı tekneler, Türkiye'ye geldiklerinde, resmi girişlerini büyük ölçüde marinalardan yapmaktadırlar. Elektrik, su, telefon, altyapı çalışmaları tam olan marinalarda profesyonel, uluslar arası standartlarda hizmet vermektedir. Ancak belediyeler de iskelelerinden marina adı altında hizmet vermektedirler, bu da haksız rekabete yol açmaktadır. Bunun önüne geçilmelidir. Marina işletmeciliğinden para kazanmayı düşünen belediyelerin iskelelerini işin profesyonellerine kiralamaları gerekmektedir. Marina kavramına standart getirilmelidir. Otellerdeki yıldız sistemine benzer ek 11’de kriterleri belirtilen çıpa sistemi marinalara uygulanmak üzeredir. Marinalar, altyapısı, sunduğu hizmete göre, 3-4-5 çıpalı olacaktır. Böylece bir tekne marinaya giriş yaptığında nasıl bir yere geldiğini bilecek ve iyi ile kötü arasındaki farkı da ilk anda anlayabilecektir.

Daha önce de belirttiğimiz gibi Akdeniz’de yat turizminde öncü ülkelerden Fransa ve İtalya‘da otel ve yatak kapasiteleri ile birlikte marina kapasiteleri de yüksektir. İspanya adı geçen ülkelerle birlikte betonlaşmanın getirdiği sıkıntıları yaşamaktadır. Fransa marina komplekslerinin geri planında safariden golf’e kadar pek çok aktiviteyi turizme sunmuştur. Beton görüntüler insanları olumsuz yönde etkilemekle beraber turizm hala canlıdır. Bu bölgelerde yat turizmi alt yapısını oturtmuş önemli bir turizm dalı olmuştur, ancak son yıllarda Batı Akdeniz’deki denizin kirlenmesi ve fiyatlardaki artış yatçıları Doğu Akdeniz’e yöneltmektedir.

Turizm’de yükselen eğilimler arasında marina otelleri de vardır. Türkiye’nin ilk marina otelini hizmete sokan Ece Grup 5 yıldızlı butik otelle eşsiz koylara sahip Fethiye- Marmaris hattında günlerce yol alan yat sahiplerine teknelerini bağladıkları limanda konforlu bir şekilde konaklama imkânı sunmaktadır. Kuşadası ve Bodrum bölgelerinin yat turizmi’nin yükselmesi marina otellerinin sayısının arttırılması ve zengin turistlerin bu limanlarda konaklamasına imkân tanınmasından geçmektedir.

Yat turizminde Türkiye’den önde olan İspanya’da veya yakındaki Yunanistan’da Bodrum ve Kuşadası’ndaki kadar modern tesisler yoktur. Adı geçen bölgelerin

255 potansiyeli yüksek ve çeşitliliği çoktur. Dünyanın en güzel koyları ve doğal güzelliklerine sahip bu bölgelerin yatçılık ve marinacılık gibi yatırımların yanı sıra Fransa’daki gibi golf sahalarını çoğaltarak turizm payını genişletmek yararlı olabilir. Yunanistan son yıllarda golf sahalarının turizmdeki payını çok arttıracağını belirlediği için Golfçuluk açısından büyük yatırımlar başlatmıştır. Yat turizmine katılan turistlerin büyük bir kısmı kaldıkları bölgelerdeki golf sahalarını da ziyaret etmekte ve büyük harcamalar yapmaktadırlar.

Golf sahaları ile yat turizm gelirlerine ek gelir sağlamak Türkiye’nin turizm pazarındaki hedefine katkıda bulunacaktır fakat özel alanlar bu uğurda yok edilmele yerli yabancı kuş gözlemcileri, doğaseverler, fotoğrafçılar ve turistlerin ziyaretine açılmalıdır.

Tarih-Doğa-Turizm birbirini tamamlaması ülkemiz için büyük kazanç demektir. Çevreyi kirletmeden, doğayı tahrip etmeden doğal görüntü içerisindeki bu güzellikler bizden sonraki nesillere taşınmalıdır. Temizlik olayında atık sular, çöpler, bataklıklar, sivrisinek, karasinek vb. haşaratlar ile mücadele yerel yöneticiler, sağlık üniteleri, kendini duyarlı hisseden kişi ve kuruluşlara büyük görevler düşmektedir. Yangınlar sonucu her sene milyonlarca dönüm orman, yeşil örtü,bilinçli-bilinçsiz şekilde yakılıp, yok olmaktadır. Özellikle kıyılarımızı doğal gölge şeklinde örten yeşil alanlar gözlerimizin önünde yok edilmektedir. Yüz yılda yeşeren bu güzellik, kısa zamanda yanarak karşımıza çıplak alanlar kalmaktadır. Bunu önlemek için kamu yanında, özel sektör yanında, tüm sivil katmanlara da sorumluluklar düşmektedir. Herkes yurttaş olarak, yurttaşlık bilinci içersinde, çevre kanununun bilincine vararak (ek:13) çevresine sahip çıktığında doğa daha özenle korunacaktır.

Turizm bölge insanına iş alanı, ekonomisine katkı sağlayıp, halkın gelir seviyesini yükseltmektedir. Bunun için öncelik plan-program-organizasyonların çok akılcı yapılmasını gerekmektedir. Bunlar içinde tanıtım çok önemlidir.;uluslararası fuarlarda etkin katılım, marinaların modern yapısı, guletler için yüksek talep yat turizminin de önemli faktörlerdir. Gelen turistin memnun kalması da aynı derecede önemlidir.

256 Tez konumuz olan marinalarla birlikte her kış fuarlarda da Türkiye ve Türk Marinaları tanıtılmaktadır. Uluslar arası fuarlarda etkin katılım, marinaların modern yapısı, guletler için yüksek talep yat turizmininde önemli faktörlerdir. Ülkemize gelen yabancı yat sayısında büyük artış yaşanmaktadır. Fransa ve İtalya’da coğrafi yapı gereği Marina yatçılığı hakimdir. Yatçılar bir marina’dan diğerine daha çok hafta sonu gidip gelirler. Ülkemizde ise deniz ve doğal koylar’a gelenler maceracı ve denizci yatçılardır. Bu yüzden rakip olarak karşımıza Yunanistan çıkmaktadır. Yunanistan ve Türkiye arasında oluşabilecek gerginlik her iki ülke arasında bulunan adaların tez konumuz olan bölgelerin yatçılar için cazip oluşu nedeniyle yat talebini her iki ülke aleyhine azaltacaktır. Bu yüzden her iki ülke arasında şu anda oluşan dostluk sürdürülmeli tez konumuz olan marinaların yaptıkları yat yarışları gibi faaliyetler artarak devam etmelidir.

Şu anda daha iyi, daha güzel hizmet için rekabet ortamı oluşmuştur. Yatçıların marinalarda daha uzun süre kalmalarını sağlamak için yatçılıkla ilgili yayınların, slayt ve videoların bulunduğu kütüphanelerin kurulması,animasyon faaliyetlerine ağırlık verilmesi birinci sınıf hizmet veren Kuşadası ve Bodrum Marinalarımızı daha da popüler hale getirecektir. Buna ilaveten Yerel Yönetimlerle başlayan bürokrasi ve zorluklar, terörizm, aşırı yapılaşma gibi zayıf yönlerin üstesinden gelindiğinde ve Akdeniz’deki diğer marinaların yüksek fiyatları göz önüne alındığında konaklayacak birbirinden kaliteli servis sunan birçok tesis, her türlü donanıma sahip marinalar Bodrum ve Kuşadası bölgelerinin rakiplerini geride bırakarak gittikçe gelişen Akdeniz yat turizminde en üst noktalara varmasını sağlayacaktır.

257 EKLER

Ek 1: Yat Turizmi Yönetmeliği

Birinci Bölüm - Başlangıç Hükümleri

Amaç:

Madde 1 - Bu yönetmeliğin amacı Yat Turizmi, Yat Limanı İşletmeciliği ve Yat İşletmeciliğinin yönlendirilmesi ve geliştirilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması ile işletmecilerin, kamu görevlilerinin ve yatçıların uyacakları kuralların belirlenmesidir.

Kapsam:

Madde 2 - Bu yönetmelik, yat limanları yatırım ve işletmeciliği yat işletmeciliği, yabancı yatların karasularımızdaki seyir esasları ile Türkiye'de kalış süreleri, kabotaj hakları ve yat turizminin geliştirilmesi

Madde 4 - Bu yönetmelikte yer alan, a) "Bakanlık" deyimi, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nı,

b) "Kanun" deyimi, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu'nu,

c) ( Değişik: 4.6.1991 – 91/1933 K.) "Yat" deyimi; yat tipinde inşa edilmiş, gezi ve spor amacıyla yararlanılan, taşıyacakları yatçı sayısı 36'yı geçmeyen, yük veya yolcu gemisi niteliğinde olmayan, tonilato belgelerinde "Ticari Yat" veya "Özel Yat" olarak belirtilen deniz araçlarını, d) "Yatçılık Bölgesi" deyimi, yat turizminin geliştirilmesi için, ülkenin bu açıdan taşıdığı turizm potansiyeli dikkate alınarak Kanunun 28'nci maddesi-nin (d) fıkrası uyarınca tespit ve ilan edilen bölgeleri,

258 e) "Yat Limanı" deyimi, Ana Yat Limanı, Tali Yat Limanı ve Yat Yanaşma Yerleri ile Çekek Yerleri olarak belirlenen mahalleri,

f) "Yat Kayıt Belgesi" deyimi, Türk Bayraklı yatlar ile, yabancı limanlar-dan gelen veya Türkiye'de kışlayan yabancı bayraklı yatların vardıkları ilk Türk Limanında veya kışlamak üzere kaldıkları son bağlama yerinde yapacakları beyan ve işlemlerin yer aldığı, Türk Limanları Yat Kayıt Belgesini (Transit) (Log) ifade eder.

(1) Bu Yönetmeliğin adı evvelce "Yat Turizminin Geliştirilmesi Hakkında Yönetmelik iken; 4/6/1991 tarih ve 91/1933 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Yönetmeliğin 1.inci maddesi ile "Yat Turizmi Yönetmeliği" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir. YÖNETMELİKLER, AĞUSTOS 1991 (Ek - 8) amacıyla alınacak diğer tedbirlere dair hükümleri kapsar.

Yasal Dayanak:

Madde 3 - Bu yönetmelik 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu'nun 37'nci madde- sinin A fıkrasının 4 numaralı bendi uyarınca düzenlenmiştir.

Tanımlar:

İkinci Bölüm - Yat Limanları Yatırım ve İşletmeciliği Belgelendirme

Madde 5 - Gerçek ve tüzel kişiler bu bölümde belirlenen vasıfları taşımak ve Bakanlıktan Turizm Yatırımı Belgesi almak şartı ile Yat Limanı alt ve/veya üst yapı yatırımı yapabilirler.

Özel veya kamu kesimi tarafından yaptırılan yat limanları Bakanlıkça verilen Turizm İşletmesi Belgesine haiz gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletilebilir. Fiziksel, nitelikler:

Madde 6 - Yat Limanı yapılması amacıyla seçilecek kuruluş yerlerinin; a) Hakim dalgalara açık olmaması, b) Liman içine yönelik yoğun kanalizasyon ve su akıntıları ile çamur birikintisi olmaması,

259 c) Yakın yerleşme merkezi ile karayolu bağlantısı bulunması, d) Elektrik, tatlı su ve haberleşme imkânlarının bulunması, e) Denizdeki alanı kadar, kara alanının temini, f) Limanın su alanı içinde ve liman yaklaşmasında, batık, sığlık, topuk vb. engellerin bulunmaması, şartlarının mevcudiyeti veya gerçekleşme imkânı aranır.

Altyapı Nitelikleri:

Madde 7 - Yat Limanları altyapı yatırımları açısından aşağıdaki niteliklere sahip olmalıdır: a) Korunmuş su alanının tamamında en az 2,5 metre derinlik, b) Yat limanı içinde soluganları (Deniz çalkantısı) en az düzeyde tutacak rıhtım ve iskeleler, c) Yat limanına denizden emniyetli girişi sağlayacak fenerler, d) Yatların düzenli ve emniyetli bir şekilde yanaşabileceği ve bağlanabileceği nitelikte rıhtım ve iskeleler, e) Rıhtım ve iskelelerde bağlamaya elverişli mapa ve aneleler, f) Rıhtım ve iskelelerin yeterli derecede aydınlatılması, g) Yatlara tazyikli su ve elektrik bağlantısı yapılabilecek tesisat.

Üst Yapı Nitelikleri:

Madde 8 - Yat limanlarında bulunması gerekli asgari üstyapı tesisleri ile sağlanması zorunlu hizmetler aşağıda belirtilmiştir: a) Rıhtım ve iskelelerde yatlara elektrik ve tatlı su bağlantısı sağlayan kutular,

260 b) Yat limanı idare binası ve yabancı yatların Türkiye'ye giriş ve çıkış yaptığı yat limanlarında bu yönetmeliğin 36'ncı maddesinin 2'nci fıkrasında belirlenen, hizmetler için gerekli kapalı alan, c) (Değişik: 4/6/1991 - 91/1933 K.) Kadın ve erkek yatçılar için ayrı duş ve alafranga WC grupları (bağlama kapasitesinin % 5'i kadar), d) Çöplerin liman dışına atılması ile katı ve sıvı atıklardan çevrenin etkilenmemesini sağlayacak tasfiye tedbirleri, e) Acil ihtiyacı sağlamaya yeterli jeneratör ile yedek su deposu, f) Kullanılmış yağ toplama yeri, g) Kadın ve erkek görevliler için ayrı soyunma yerleri, duş, WC ve ortak oturma ve dinlenme yerleri, h) Yat limanında emniyeti sağlamak, kılavuzluk hizmetleri vermek, palamar botu olarak kullanılmak ve yat limanının deniz ile tüm diğer ilişkilerini sağlayacak motorlu bir tekne, i) İlk yardım imkânı j) Yangın söndürme sistemi.

Yat Limanlarının Sınıflandırılması:

Madde 9 - Yat limanları, bu yönetmeliğin 7 ve 8'nci maddelerinde belirlenen alt ve üstyapı niteliklerine ve bunlara ilave olarak sağladıkları imkânlara göre sınıflandırılır ve belgelendirilir. Deniz üzerinde yapılaşma zorunluluğu olmayan ve yatlara kışlama, karada muhafaza, bakım ve küçük onarım (tersane ve büyük onarım tesisleri hariç) hizmetlerini verebilecek niteliklerle, Bakanlıkça belirlenecek tesis ve teçhizata sahip olan çekek yerleri 7 ve 8'nci madde şartları aranmaksızın belgelendirilir. Çekek yerlerinde giriş ve çıkış kontrolü ile teknelerin emniyetinin sağlanması, karada ve denizde çevre kirliliğini önleyici tedbirlerin alınmış olması gerekir. (Ek: 4/6/1991 -

261 91/1933 K.) Yat çekek yerlerinde giriş ve çıkış kontrolü ile yangın, hırsızlık soygun vb. yönünden teknelerin emniyetinin sağlanması, karada ve denizde çevre kirliliğini önleyici tedbirlerin alınmış olması gerekir. Bu nitelikleri taşımayan yat çekek yerlerine faaliyet izni verilmez.

Yat Yanaşma Yerleri:

Madde 10 - Küçük çapta, kısa süreli yanaşmalara imkân tanıyan yat limanları olup bunların 7 ve 8'nci maddelerde belirlenen asgari nitelikleri taşımaları yeterlidir. Bu işletmelerde bakım, onarım, ikmal ve kışlama tesisleri ile jeneratör bulundurulması ihtiyaridir.

Tali Yat Limanları:

Madde 11 - Tali yat limanları, tabii veya yapılmış kapalı bir su alanına sahip olan, daha uzun süreli kalış ve onarım imkânları yanında aşağıdaki özelliklere sahip yat limanlarıdır: a) Akaryakıt satışı, b) 5 tona kadar tekneleri denizden karaya ve karadan denize çekebilecek nitelikte meyilli çekek veya vinç, c) Meteoroloji ve denizle ilgili bilgi imkânı, d) Çamaşır yıkama veya yıkatma imkânı, e) Yangın ikaz sistemi, f) Yatçıların dinlenmelerini ve bir arada bulunmalarını sağlayacak sosyal bir mahal, g) Gümrüklü ve gümrüksüz satış yerleri, h) Telefon ve imkânları ölçüsünde teleks,

262 i) Denizde seyreden yatlarla bağlantıyı sağlayacak mevzuata uygun telsiz sistemi, j) Gümrüklü veya gümrüksüz eşya emanet deposu, k) Teknik servis, l) Yat limanı ihtiyacı için kapalı depo, m) Yabancı dil bilen en az 1 personel, n) Otopark, o) Yakın çevrede olmaması halinde yiyecek - içecek ünitesi, p) Karada park hizmetinin verilmesi halinde, ana yat limanının bu hizmete ilişkin şartları, r) Emniyetli bağlama sistemi.

Ana Yat Limanı:

Madde 12 - Ana yat limanları, dalga etkisinden uzak kapalı bir alanı kapsa- yan büyük çapta, kışlama ve bakım - onarım imkânları yanında, tali yat limanı şartlarına ilave olarak aşağıdaki özellikleri taşıyan yat limanlarıdır: a) Akaryakıt ikmal iskelesi, b) Hava ve deniz durumu ile ilgili sürekli bilgi sağlayabilecek cihazlar, c) İmkânlar ölçüsünde teleks veya teleks hizmeti, d) Acil yardım merkezi, e) Limanın kapasitesi ve bağlanacak yatların nitelikleri ve uyumlu karaya çekme ve denize indirme tesisat ve teçhizatı (5 tona kadar olan tekneler için meyilli çekek veya vinç ile daha ağır tekneler için ayrıca özel tesisat ve teçhizat),

263 f) (Değişik: 4/6/1991-91/1933 K.) Yatların karada park edebilecekleri drenajı yapılmış kapalı ve açık alanlar ile bakım hizmetleri için elektriği, suyu, aydınlatılması ve özel yangın söndürme gereçleri sağlanmış yerler, g) En az 2 teknenin onarımının yapılacağı kapalı atölye, h) Yeme içme ihtiyacını karşılayacak bir tesis i) Spor imkânları.

Yat Limanlarının İdaresi:

Madde 13 - Yat limanlarının işletilmesi, yat limanı işletmecisi tarafından o liman için özel olarak hazırlanarak, Başkanlıkça onaylanan bir yönetmelik uyarınca yapılır. Çekek yerlerinin işletilme esasları ile bu yerlerin sorumlu yöneticisinde aranacak nitelikler Bakanlık tarafından belirlenir.

Yat limanına giren araç ve kişiler, limanda bulunan hizmet ünitelerinin sahip ve görevlileri bu yönetmelik hükümlerine ve yetkililerin kararlarına aynen uymayı kabul etmiş sayılırlar.

İşletme Yönetmeliğinin Esasları:

Madde 14 - Bakanlıkça düzenlenecek bir modele uygun olarak, yat limanı işletmecisi tarafından 13'üncü madde uyarınca hazırlanacak yönetmelik, en az aşağıdaki ana esasları kapsar. a) Yat limanından yararlanacak teknelerin tam donanımlı ve kendi imkânları ile seyredebilecek durumda olmaları gereği, b) Tekne sahipleri ve kaptanlarının mürettebat ve yatçıların yat limanı tesislerinde veya başka teknelerde meydana getirecekleri hasar ve zararların tazmininden bizzat sorumlu oldukları,

264 c) Kaptan ve tekne sahibinin, teknelerde bulunan eşyaların kaybından veya çalınmasından veya hasara uğramasından ve yatçılar ile mürettebatın uğrayacağı kazalardan sorumlu oldukları haller, d) Yat limanında bağlı bir teknenin sahibinin değişmesi halinde, teknenin yeni sahibinin adı, soyadı ve açık adresi ile bu kurallara uyacağını bildiren bir belgeyi yat limanı yönetimine vermesinin zorunlu olduğu, aksi halde bu kurallara uyulmamasından doğacak sonuçlardan teknenin eski sahibinin sorumlu tutulacağı, e) Yatın sahibinin 46'ncı madde uyarınca üçüncü bir şahsın yatı kullanmasına izin vermesine ilişkin usul ve yat sahibinin sorumluluğunun devamını belirleyen ayrıntılar, f) Yat limanındaki denizcilikle ilgili tüm hizmetlerin yalnızca gemi adamı- belgesine haiz kişilerce yürütüleceği, g) Yatların uzunluk, derinlik ve tiplerine göre hazırlanacak bağlama planı, iskelelerde bağlama yeri numaraları ve liman planlarında derinlikler.

Yat Limanı Müdürü:

Madde 15 - Yat limanlarında temizlik, düzen, güvenlik ve hizmetler ile hizmetliler arasındaki koordinasyon Yat Limanı Müdürü tarafından sağlanır.

Yat limanı Müdürü bu amaçla, a) Yat limanı yönetmeliğinin öngördüğü görevleri yapar ve tedbirleri alır, b) Yatların limana giriş, bağlama, kalış ve limandan çıkışlarını düzenler, c) Olağanüstü hallerde yatları bağlama yerlerinden uzaklaştırır, gerekli tamiratı kaptan veya sahibi adına yaptırıp bedelini tahsil eder, d) Limanda huzur, düzen ve emniyeti bozan yatlar ve kişileri uyarır ve gerekiyorsa yat limanı dışına çıkarılmalarını sağlar. Yat limanı dışına çıkarılmasına karar verilen yatları uygulamadan önce Liman Başkanına bildirir,

265 e) Bakanlıktan tasdikli tarifeye uygun olarak tahakkuk ettirilen bedelleri ödemeyen yatlara, yat limanından ayrılma izni vermeyebilir, f) Yat limanı işletme belgesi kapsamında sağlanan diğer hizmetlerde çalı- şan personelin, çalışmalarına ilişkin esasları düzenler, bu hizmetler arasında koordinasyonu sağlar ve uyum sağlamayanlarla sakıncalı davranışları görülenlerin Kanunun 31'inci maddesine göre cezalandırılmalarını Bakanlıktan ve/veya hizmetten men'ini işletme sorumlusundan ister, g) Yatlardan gayri, teknelerin yat limanına girmesine, Liman Başkanı'nın isteği üzerine izin verebilir. (Üçüncü fıkra mülga : 4/6/1991 - 91/1933 K.)

Sahil güvenlik botları, zorunlu ve başka imkân bulunmadığı hallerde yat limanı müdürü ile koordine ederek, geçici olarak yat limanına girebilir ve bu hale zorlayıcı nedenin devamınca yat limanına bağlanabilir.

Liman Başkanı:

Madde 16 - Ulaştırma Bakanlığı Liman Başkanının bu yönetmelikte aksine hü- küm bulunmayan veya ilgili Kanunlarda yer alan yetkileri saklıdır.

Bakanlığın Yetkileri:

Madde 17 – a) Yat limanlarının faaliyet ve yönetimi, işletmecilik ve turizm mevzuatı açısından Bakanlık denetim elemanlarınca denetlenir, b) Yat limanlarının uygulayacakları, maktu fiyat tarifeleri (tamir, kontrol ve benzeri bir tarifeye bağlanmayan özellik taşıyan hizmetler hariç), Kanunun 10'uncu maddesi ile belirlenen ilkeler uyarınca tasdikinden sonra uygulanabilir. c) Bakanlığın izni olmadan, belgeye esas alt ve üstyapı tesislerinde ve hizmetlerde değişiklik yapılamaz.

266 Üçüncü Bölüm - Yat İşletmeciliği

Yat İşletmeciliği:

Madde 18 - Yat işletmeleri, sahip oldukları veya kiraladıkları yerli ve yabancı bayraklı yatları mürettebatlı veya mürettebatsız olarak bu yönetmelikte belirlenen şartlarla gezi, eğlence ve spor amaçlı kullanımları için yatçıların geçici kullanımına vererek faaliyette bulunan, Bakanlıktan belgeli yatırım ve işletmelerdir. Değişik: 4/6/1991 - 91/1933 K.) yat yatırımı veya işletmeciliği için belge talebinde bulunacak gerçek veya tüzel kişilerin, en az 30 yatak kapasiteli Türk bayraklı yatlara sahip olmaları veya bunları kiralamış olmaları gerekir. Bu işletmelerden mülkiyetinde işletme belgeli 30 yatak kapasitesi olanlar 19 ve 21 inci maddeler hükümlerine göre faaliyette bulunabilirler. Bunların kapasite sınırları Bakanlıkça artırılabilir.

Yat işletmecileri 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu kapsamında Seyahat Acentalarına münhasır faaliyetlerde bulunamazlar. (Ek: 4/6/1991 - 91/1933 K.) Ancak, yat işletmeleri yatçıları geliş noktalarından alıp, varış noktalarına bırakabilirler.

Kiralama Esasları:

Madde 19 - Yat işletmeciliği belgesine sahip teşebbüsler yabancılara ait yatları Bakanlığın izni ile beş yıla kadar kiralayabilirler.

Anılan iznin verilmesi için yatların: a) Mevsimde en az 4 ay kullanımları ve bu sürede en az 60 gün bu amaçla çalıştırılmaları, b) Sağlanacak dövizin, asıl yat sahibine yapılacak ödemelerin bir katını geçeceğinin taahhüt edilmesi, c) (Değişik :4/6/1991 - 91/1933 K.) Türkiye'de kışlamaları; kışlama yapılmaması halinde Bakanlıkça belirlenen miktarın Turizmi Geliştirme Fonu'na yatırılması,

267 d) Sözleşmelerin Bakanlıkça tasdik edilmesi, e) Sadece yabancı yatçılara ve yurtdışında mukim Türk vatandaşlarına döviz karşılığı kiralanabilmeleri Türkiye'de mukim Türk vatandaşlarına kiralanmaması, şartları aranır.

Bayrak Çekme:

Madde 20 - Türkiye'de kurulmuş yat işletmeleri tarafından, yönetmeliğin 19'uncu maddesi uyarınca kiralanan yabancı yatlara 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 823'üncü maddesine bağlı kalınmaksızın Türk bayrağı çekilmesine izin vermeye, 2634 sayılı Kanunun 27'nci maddesinin (a) fıkrası hükmü uyarınca Bakanlık yetkilidir. (Ek: 4/6/1991-91/1933 K.) Bu şekilde bayrak çekilen yatlardan, Bakanlıkça belirlenecek miktar Turizmi Geliştirme Fonu olarak alınır.

Yabancı Yat İşletmeleri:

Madde 21 - Türkiye dışında kurulu yabancı yat işletmelerinin, en az 60 yatak kapasiteli yabancı bayraklı yatlarını Türkiye'de tutarak bu yatları bulundukları ülkede veya diğer yerlerde pazarlamalarına Kanunun 3'üncü maddesinin (e) fıkrası ve 27'nci maddesi uyarınca Bakanlık her yat için Turizmi Geliştirme Fonuna yapılacak katkı miktarı ile asgari döviz kazancı ve diğer şartları da belirleyerek 3 yıla kadar sürelerle izin verebilir. Bu izinler gerektiğinde Bakanlıkça uzatılabilir. (Değişik: 4/6/1991-91/1933 K.) Ticari işlemleri tamamen yurt dışında yapılan bu yat işletmelerinin, Türkiye'deki temsil ve hizmetleri 18 inci madde- ye göre yat işletme belgesi sahibi (A) veya (Geçici A) grubu Seyahat Acentaları veya Türk uyruklu yat işletmeleri tarafından yapılır. Bu madde uygulamalarında temsilciliği yüklenen seyahat acentası veya yat işletmecisi, bu yönetmeliğin yat işletmecileri için öngördüğü tüm şartları gerçekleştirir. Kullanılacak teknelerin temsilcisi, mevsim başında o yıl uygulanacak programı ve tarifeleri, yurt dışında dağıtılan broşürlerin örneklerini ve gerekli görülebilecek diğer bilgi ve belgeleri Bakanlığa ulaştırır. Türkiye'de görülecek temsil ve hizmetlere ait sözleşmelere ilişkin esaslar Bakanlık ve Maliye Bakanlığınca müştereken tespit edilir. (Değişik: 4/6/1991 - 91/1933 K.) Bu maddenin uygulanmasında, ayrıca 19 uncu maddenin ikinci fıkrasının (a), (c), (d) ve (e) bendlerinde öngörülen şartlar aranır.

268 Yat İşletmeciliği İçin Başvuru:

Madde 22 - Kanunun 27'nci maddesi uyarınca Yat İşletmeciliği Belgesi için Bakanlığa yapılacak başvurularda, aşağıda belirlenen bilgi ve belgeler istenir. a) İşletmeci hakkında bilgi, b) İşletme hakkında bilgi,

1. Personel durumu,

2. İşyeri büro, şubeler (veya bu amaçla yapılmış anlaşmalar) ile ilgili ayrıntılar. c) İşletmeye dahil yatlar hakkında bilgi,

1.İşletme mülkiyetinde bulunan yatlar,

2. Kısa veya uzun süreli kiralanan yatlar, d) İşletme planı ayrıntıları, e) Pazarlama çalışmaları ve uygulama esasları, f) Kısa ve uzun süreli kiralama sözleşmesi yapılan yabancı bayraklı yatlar ile ilgili döviz kazancı programı ve taahhütnamesi, g) İşletme ile ilgili anlaşmaların örnekleri, h) Bakanlıkça gerek görülecek diğer bilgi ve belgeler.

(Ek: 4/6/1991-91/1933 K.) Bu maddede yer alan bilgi ve belgelerin dağıtımı, düzenlenmesi ve Bakanlığa takdim şekli Bakanlıkça belirlenir. (Ek: 4/6/1991- 91/1933 K.) Belge dosyasında bulunması gereken evrakın arşivlenmesi ve muhafazası ile ilgili hususlar Bakanlıkça tespit edilir. Yatırımcılar ve işletmelerce muhafazası gereken evrak her istenildiğinde veya Bakanlığa herhangi bir konuda başvurulduğunda ibraz edilecek şekilde hazır bulundurulur.

269 Faaliyet Raporları

Madde 23 - Yat işletmeleri, kısa ve uzun süreli kiralama sözleşmesi yaptıkları yerli ve yabancı yatlar ile ilgili olarak aşağıda belirlenen bilgileri her yıl, en geç Aralık ayı içinde ve her yat için ayrı bir tablo halinde Bakanlığa vermek zorundadırlar. a) Yatın kiraya verildiği tarihler, b) Sağlanan gelir TL. ve döviz cinsinden, c) İşletmenin sağladığı toplam döviz ve döviz satış bordrolarının kopyaları.

Bürolar :

Madde 24 - Yat işletmeciliğine başlayacak kuruluşların, yatçılık bölgesin- de müşterilerle ilişkileri düzenleyecek bir büro kurmaları veya aynı nitelikte bir büro ile temsilcilik ve hizmet anlaşması düzenlemiş olmaları gerekir.

Büro'da Bakanlıkça açılan dil sınavlarının birinde başarılı olmuş bir yönetici ile, yeterli enformasyon ve hizmet görevlileri bulundurulur.

Yat Tipleri:

Madde 25 - Belgeli yat işletmeleri aşağıda belirlenen tiplerdeki yatlar ile faaliyette bulunurlar. a) "Yelkenli Yat" (Rüzgâr gücü ile seyreden, bunun yanında acil durumda kullanılmak üzere motoru da bulunan yatlar), b) "Motorlu Yat" (Motor gücü ile seyreden yatlar), c) "Karma Yat" (Yelkenli ve motorlu yatların özelliklerini taşıyan yatlar).

İşletmelere Ait Yatların Nitelikleri:

270 Madde 26 - (Değişik: 4/6/1991-91/1933 K.) Belgeli yat işletmelerine dahil tekneler "Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü"nde öngörülen donanım ile ulusal ve uluslararası mevzuatta belirtilen niteliklerde teçhiz edilir. Yatların belgelendirilebilmeleri için, kamara, mutfak, umumi mahaller, WC ve duşlar ile yatçıların ve mürettebatın kullanacakları mahaller ve malzemede aranılacak nitelikler Bakanlıkça tespit edilir. Benzinli motoru olan motorlu yatlar yolcu taşımaya tahsis edilemez. Ancak kullananla birlikte istiap haddi 4 kişiyi aşmayan küçük sürat teknelerinin motorları kıçtan takma benzinli olabilir. Taşıyacakları yatçı sayısı 12'den fazla, 36'dan az olan ve yat tipinde inşa edilmiş spor ve gezi amacıyla kullanılan teknelerde; uluslararası teknik kurallara göre yolcu gemilerinde olması gerekli nitelikler aranır. Ticari ve özel yatların personel donatımı, ilgili mevzuat hükümleri uyarınca yapılır.

İlave Teçhizat:

Madde 27 - Yelkenli ve karma yatlarda 26'ncı maddede belirlenen niteliklere ilave olarak aşağıda belirtilen donatım malzemeleri bulundurulur. a) Yelkenli yatlarda acil haller için yeterli motor, b) Güverte emniyet kayısı, tel halat makası veya demir testeresi,

Muayene :

Madde 28 - Kiraya verilecek yatlar yılda en az bir defa uluslararası deniz- de can ve mal emniyeti sözleşmesi ile denizde çatışmayı önleme tüzüğü ve ilgili mevzuata göre denizde muayene edilirler. Yabancı bayraklı yatların sahip oldukları aynı nitelikteki belgeler ve muayeneler geçerlidir.

Madde 29 - Yat işletmelerine dahil teknelerin mürettebatlı veya mürettebatsız olarak kiraya verilmelerinde aşağıda belirlenen esaslar uygulanır. a) 100 gros tonilatoya kadar olup yatçı kapasitesi 12'yi geçmeyen tekneler mürettebatsız olarak kiraya verilebilirler. Anılan yatlar yatçılık veya yelken federasyon

271 ve kulüplerince verilen ehliyetler ile yabancıların kulüplerinden aldıkları lisanslar dahil amatör denizci (yatçı) yönetiminde seyir yapabilirler. b) Tekne boyu 30 m. tonalitosu 101-150 yatçı kapasitesi 12 kişiyi aşmayan yatlar mürettebatlı olarak kiraya verilirler. Bu yatlar bir yat kaptanı veya kıyı kaptanı yönetiminde seyir yapabilirler. c) (a) ve (b) fıkralarında belirlenen yatlardan 49-100 grostonilatoya kadar olanlar ayrıca bir amatör denizci veya gemici, 101-150 grostonilato arasında olanlar ise, ayrıca bir amatör denizci veya usta gemici ve bir deniz motorcusu ile seyredebilirler. Ancak, makinesi doğrudan dümen başından kullanılan yatlarda kaptan ve diğer mürettebattan birisi deniz motorcusu yeterliliğine de sahip ise, ayrıca bir deniz motorcusu bulundurulması gerekmez. Bu Kararname kapsamındaki yatlarda bulundurulacak gemi adamlarına ilişkin yukarıda belirlenen şartlarda teknik ve işletme özellikleri nedeniyle gerekecek değişiklikler Bakanlık ve Ulaştırma Bakanlığının mutabakatı ile belirlenir.

İşletmelere Ait Türk Bayraklı Yatlar:

Madde 30 - Yat işletmecileri tarafından kiraya verilen Türk Bayraklı yatlarda aranacak nitelikler, Kanunun 29'uncu maddesinin 2'nci fıkrası uyarınca bu yönetmeliğin 26'ncı maddesinde belirlenmiştir. Bu yönetmeliğin 21'nci maddesi uyarınca işletilen yabancı bayraklı yatlar- da da aynı nitelikler aranır. (Ek : 4/6/1991- 91/1933 K.) Yat işletme belgesi sahibi olmayan ve ticari amaçla çalışan Türk bayraklı yatların kontrolünü sağlamak ve bunları belirli bir standarda ulaştırma için gerekli hususlar, Bakanlıkça, ilgili bakanlıklar ve meslek kuruluşlarının işbirliği ile düzenlenir. (Ek: 4/6/1991-91/1933 K.) Bu Yönetmelik kapsamında belgelendirilen yatlar, münhasıran yeme-içme ve eğlence hizmetleri verecek şekilde kullanılamazlar.

Yatların Ölçülmesi:

Madde 31 - (Değişik: 4/6/1991 - 91/1933 K.) Yatların ölçümleri ulusal ve uluslararası ilgili mevzuat hükümlerine göre yapılır.

272 Sigorta :

Madde 32 - Bu yönetmelik uyarınca işletilen yatlar ile bu yatların üçüncü kişilere ika edecekleri zararlara karşı sigorta ettirilmeleri zorunludur. Daimi mürettebat ve yatçılar için yaptırılacak bedeni kaza sigortasının şahıs başına miktarı Bakanlıkça tespit edilir.

Teminat :

Madde 33 - Yat limanı ile yat işletmecileri müşterilerine sunacakları hizmetler ve faaliyetleri nedeniyle yapacakları işlemlerinden doğacak yükümlülüklerine karşılık teşkil etmek üzere, miktarı Bakanlıkça tespit edilecek bir teminatı vermek zorundadırlar. Teminat, Bakanlık emrine kayıtsız şartsız olarak para, Devlet İstikraz Tahvilleri, kati ve süresiz banka teminat mektubu türlerinden biri seçilerek verilir. Bu yönetmelikteki faaliyetler dışında başka bir alacak nedeniyle temlik, terhin ve haciz edilemez. Teminatlarda meydana gelen eksilmelerle, teminat miktarlarının arttırılmasından doğacak farklar 30 gün içinde tamamlanır. İşletme faaliyetinin herhangi bir şekilde sona ermesi halinde teminat bir yıl sonra iade edilir.

Teminattan Ödeme:

Madde 34 - Yat limanı veya yat işletmelerinden teminat konusu ile ilgili talep hakkı doğanlar Bakanlığa başvururlar. Borcunu ödemesi için Bakanlığın tebligatına uymayan veya ödemeyiş nedeni haklı bulunmayan işletmenin borcu Bakanlıkça teminatından ödenir.

Fiyatların Tasdiki:

Madde 35 - Bu yönetmelik uyarınca faaliyet gösterecek yat işletmecileri bir sonraki yıla ait fiyat tarifelerini Kanunun 10'uncu maddesi uyarınca Bakanlığın tasdikinden sonra uygulayabilirler.

273 Dördüncü Bölüm - Yatların Karasularında Seyir Esasları

Türkiye'ye Giriş-Çıkış İşlemleri:

Madde 36 - Türkiye'ye giren veya çıkan yatların hudut kapılarından giriş çıkış yapmaları zorunludur. Yat limanlarının 5682 sayılı Pasaport Kanununun 1.maddesi uyarınca giriş kapısı haline getirilmelerine Bakanlığın teklifine dayanarak Bakanlar Kurulu karar verir. Yatlarla ilgili liman, gümrük, pasaport, sağlık ve diğer işlemler, ilgililerce yat limanı içinde bir mahalde toplanır. Bu madde uyarınca bir mahalde toplanan kamu görevlileri arasındaki koordinasyon ve çalışma düzeni bu kişiler arasından valilerce seçilecek bir görevli tarafından sağlanır. Giriş işlemleriyle ilgili idarelerden birinin yat limanına görevli tahsis edememesi halinde o idareye ilişkin işler Valinin tayin edeceği diğer bir kamu görevlisi tarafından yürütülür.

Yatlardan Yapılacak Tahsilât:

Madde 37 - Çeşitli mevzuat uyarınca Türk ve yabancı yatlardan alınması gereken her türlü vergi, resim harç ve benzeri tahsilâtın (Gümrük vergi ve resimleri hariç) beyan edilen güzergâha göre uğranılacak limanlar dikkate alınarak ilgili idarelerce yapılması 35'inci madde uyarınca seçilecek görevli tarafından sağlanır. Her ayın tahsilâtı, izleyen ayın ilk 20 günü içinde mahalli Mal Sandığına, ilgili kuruluşların payları belirtilerek yatırılır. Bu ödemeler, kesin çıkış yapılmadığı takdirde, Yat Kayıt Belgesi'nin yürürlük süresince uğranılacak diğer limanlarda da geçerlidir.

Yat Kayıt Belgesi:

Madde 38 - Yatçıların gümrük, pasaport, sıhhi muamele, liman, yat, yatçı, mürettebat, eşya ve diğer beyanları ve bu beyanlara göre gümrük, pasaport, liman, sağlık ve diğer görevlilerce yapılan giriş ve çıkış kayıt ve işlemlerinin tamamı yat kayıt belgesinde (Transit log); çeşitli kamu idarelerine ait giriş ve çıkış kayıt ve işlemlerinin tamamı ise yat kayıt belgesine dayanılarak yat kayıt kütük defterinde toplanır. Yabancı bayraklı ve yabancı limanlardan gelen yatlar için ilgili mevzuat uyarınca ilk vardıkları Türk Limanında, Yat Kayıt Belgesi kapsamında yapacakları beyan ve görevlilerce yapılan

274 işlemler, kesin çıkış yapılana kadar sonradan uğrayacakları Türk Limanlarında da ayrıca bir işleme gerek kalmaksızın geçerlidir. Türkiye'de kışlayan yatların, anılan belgeye ilişkin işlemleri kışlama mahallerinde yapılır.

Türk Limanları Yat Kayıt Belgesinin Kullanımı:

Madde 39 - (Değişik: 25.9.1986 - 86/11045 K.) Türk Limanları Yat Kayıt Belgesini alarak giriş işlemlerini tamamlayan yatlar ve yatçılar Türkiye'ye giriş yapmış olurlar.

Türk Bayraklı Yatların Kayıt Belgesi:

Madde 40 - (Değişik: 4/6/1991-91/1933 K.) Türk Bayraklı yatların, başlama limanında yapacakları liman işlemleri, uğranılacak diğer limanlarda da ayrıca bir işlem gerektirmeksizin, bir belge üzerinde toplanır. Bu işlemler ticari yatlarda her ticari seferin sonuna kadar, Türk limanları arasında sefer yapılması ve Türk karasuları dışına çıkılmaması kaydıyla geçerlidir. Türk bayraklı özel yatlara dört yılda bir kara muayenesi yapılarak ilgili Bakanlıkça "Özel Yat Kayıt Belgesi" verilir. Bu yatlar yılda bir denizde muayene edilir ve Türk karasularında özel yat kayıt belgesi ile sefer yaparlar. Türk karasularında kalmak veya Türk limanları arasında sefer yapmak kaydıyla yatların sefere çıkabilmeleri için başlangıç limanındaki liman başkanlığının onayı yeterlidir. Ancak, yabancı limanlara seyir yapan veya yabancı limanlardan gelerek Türkiye'ye giren bütün yatların yat kayıt belgelerinde sıhhi muamele, gümrük ve pasaport işlemleri de aranır. Ayrıca, boğazlardan transit geçişler bakımından 20 Temmuz 1936 tarihinde Montreux'de de imzalanan Boğazlar Rejimi Hakkında Sözleşme'de öngörülen sağlık denetimine ilişkin hükümler saklıdır. Yat kaptanının, yat kayıt belgesinin sefer süresince yatta kalan nüshasını liman başkanlığına teslim etmesi ile sefer tamamlanmış olur.

Yat Kayıt Belgesinin Dağıtımı:

Madde 41 - (Değişik: 4/6/1991–91/1933 K.) Bakanlıkça belirlenen esaslara uygun olarak hazırlanacak yat kayıt belgelerinin dağıtımı, yat turizminin geliştirilmesi hizmetlerine yatların katılma payları olarak Bakanlıkça her yıl döviz ve Türk Lirası olarak belirlenecek miktarlar karşılığında uygun görülecek kamu kurumu niteliğindeki meslek

275 kuruşları tarafından yapılır. Yat kayıt belgelerinin basım masraflarının ödenmesinden sonra net hâsılattan görevlendirilen kuruluşa idari ve genel giderler karşılığı %10 komisyon ödenir ve kalanı Turizmi Geliştirme Fonu'na aktarılır.

Mucbir Sebep ve Olağanüstü Haller:

Madde 42 - Olağanüstü haller, mucbir sebepler veya 4922 sayılı Denizde Can ve Mal Koruma Hakkındaki Kanun'da öngörülen yükümlülükler nedeniyle gerekebilecek zorunlu çıkış ve girişlerde beyanı sonradan yapılmak kaydıyla yatlara istisna tanınır.

Sıhhi Muamele:

Madde 43 - (Değişik birinci fıkra: 4/6/1991-91/1933 K.) Yatların yat kayıt belgesi kapsamında yaptırdıkları muamele (vize ve patente dahil) yabancı bir limana uğramadığı sürece, ayrıca bir işleme gerek olmaksızın Kanunun 28 inci maddesinin (c) fıkrası uyarınca bir yıl geçerlidir. Ölüm ve bulaşıcı hastalık hali en yakın Liman Başkanlığı'na veya mahallin en büyük Mülki Amirliğine derhal bildirilir.

Yatçılık Bölgesi:

Madde 44 - Kanunun 28'inci maddesinin (d) fıkrası uyarınca belirlenmesi gereken bölge, 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu uyarınca belirlenmiş ve belirlenecek olan Askeri Yasak Bölgeler, Askeri Güvenlik ve Özel Güvenlik Bölgeleri ile Genelkurmay Başkanlığı'nca yat turizminin yapılması sakıncalı görülen bölgeler dışında kalan ülkemiz sahillerinin tamamını kapsar (2565 sayılı Kanunun geçici birinci maddesi hükmü saklıdır.) Yabancı bayraklı yatlar ile yabancıların kullandıkları Türk Bayraklı yatlar söz konusu bölgede;

1) Seyir evrakında gösterilen güzergâh üzerinde seyredebilirler,

2) Bu güzergah üzerinde, gümrük idaresi bulunmayan yerlere, başkaca bir tahdit bulunmaması kaydı ile yanaşabilir, demirleyebilir.

276 Bu bölgelerde 1615 sayılı Gümrük Kanunu'nun 32'nci maddesi, 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanunun 11'inci maddesinin 1'inci fıkrası ile 12 ve 13'üncü maddeleri yatçılık dışı faaliyetlerin tespiti halinde uygulanır.

Yatçılık Bölgelerinin Kontrolü ve Geliştirilmesi:

Madde 45 - Yatçılık bölgelerinde yatların seyir, demirleme ve durmaları açısından sakınca görülen yerler ilgili idarelerce Bakanlık Koordinatörlüğünde belirlenerek ayrıca duyurulur ve kontrol düzeni görevli kurumlarca temin edilir ve ilgili mevzuatla öngörülen müeyyideler uygulanır. Yatçılık bölgelerinde diğer deniz sporlarının yapılmasında uyulacak kurallar, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde Bakanlıkça tespit edilir. (Ek: 4/6/1991-91/1933 K.) Sualtı ve diğer deniz sporlarının yapılmasına elverişli olarak imal edilen özel amaçlı yatlar; Genelkurmay Başkanlığı ile Ulaştırma ve Kültür Bakanlıklarının olumlu görüşleri ile münferiden belgelendirilir.

Beşinci Bölüm - Yabancı Yatların Kalış Süreleri ve Kabotaj Hakları

Yatların Bırakılması ve Kalış Süreleri:

Madde 46 - (Değişik: 25.9.1986-86/11045 K.) Türkiye'ye yatları ile birlikte giriş yapan yabancılar, Kanunun 29'ncu maddesi uyarınca yatlarını belgeli bir yat limanına veya yat çekek yerlerine iki yıla kadar bir süre için kışlama, bakım ve onarım amacı ile bırakarak başka bir vasıta ile Türkiye'den ayrılabilir. Bu halde yat limanı veya yat çekek yeri müdüründen alacakları bir belge ile mahalli gümrük idaresine müracaat ettikleri takdirde, pasaportları üzerinde gerekli işlem yapılır. Bu suretle yat limanında veya yat çekek yerlerinde kışlayan en az iki yılda bir sahipleri tarafından kullanılan yatlar, ayrıca bir izne gerek kalmaksızın beş yıla kadar Türkiye'de kalabilirler. Beş yılın bitiminde bu süreyi uzatmaya Bakanlık yetkilidir.

Kabotaj Uygulamaları:

Madde 47 - (Değişik: 4/6/1991-91/1933 K.) Türkiye'de kışlayan veya yabancı bir limandan gelerek Türkiye'ye giriş yapan her türlü yabancı bayraklı özel yatların liman içinde veya Türk limanları arasında kullanılmasına yalnızca sahibi içinde olmak şartıyla

277 izin verilebilir. Çok sahipli yabancı bayraklı özel yatlar ile yabancı klüp, dernek ve birliklere ait yatlar yılda en fazla dört sahibi tarafından kullanılabilir. Bu çeşit yatlara yat sahibinin ailesi dışında, karşılığında hiç bir ücret alınmadan yalnızca gezi, spor, eğlence amacıyla Türk veya yabancı misafir alınması mümkündür. Türkiye'ye giriş yapan özel yatların sahibi veya mürettebatı tarafından kullanılmaları ya da ücretsiz Türk ve yabancı misafir ile mürettebat alınması, yatçıların mürettebatsız olarak kiraladıkları yatları kullanmaları gemi adamlığı sayılmaz ve yatçılar, gemi adamlarının sahip olduğu haklardan yararlanamazlar. Türkiye'de kışlayan veya yabancı bir limandan gelen özel yat veya bir yat işletmesine dahil yabancı bayraklı yatlara, yatçılar yatçılık amacı ile bir Türk limanından binebilirler ve yatı diğer bir Türk limanında terk edebilirler. Bu Yönetmelik uyarınca yat işletmeciliği kapsamında kullanılan Bakanlıktan belgeli yabancı bayraklı ticari yatlar, ücret ve navlun mukabili liman içinde ve Türk limanları arasında yolcu taşımacılığı yapamazlar. Ancak bu yatların turizm amaçlı faaliyetleri yolcu taşımacılığı sayılmaz. Belgeli olmayan yabancı bayraklı yatların, belirli program dahilinde veya programsız olarak ücret karşılığı yatçı veya yolcu alarak Türk limanları arasın- da gezi tertip etmeleri halinde Kabotaj Kanunu hükümlerine göre işlem yapılır. Turizm ve tanıtma açısından önem taşıyan yatçılık faaliyetlerinin bu madde kapsamı dışında değerlendirilmesi, Bakanlığın uygun görüşü ile mümkündür.

Belge Sürelerinin Uzatılması:

Madde 48 - (Değişik: 4/6/1991-91/1933 K.) Yabancı yatçılık ve yelken klüp, dernek ve birlikleri tarafından verilen belgelerin süreleri, ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları tarafından uzatılabilir. Yetki verilecek kuruluş ve bu işlemler için alınacak ücrete ilişkin esaslar Bakanlıkça belirlenir.

Personel Yetiştirilmesi:

Madde 49 - Yat limanları ile yat işletmeciliğinde çalışacak personelin ye- tiştirilmesi için Bakanlık, Milli Eğitim ve Ulaştırma Bakanlıklarının işbirliği ile kurslar ve programlar düzenlenir.

278 Altıncı Bölüm - Son Hükümler

Belge İşlemleri:

Madde 50 - Yat veya yat limanı yatırım veya işletmeciliği için Bakanlığa yapılacak başvurular, kanun ve bu yönetmelik hükümleri uyarınca değerlendirilirler. Bakan veya Müsteşar'ın onayı ile kesinleşen değerlendirmeler sonunda uygun görülenlere Turizm Yatırımı veya Turizm İşletmesi Belgesi verilir.

Kullanma Esasları:

Madde 51 - Yabancı bayraklı yatların Türk Sahillerinde ve Türk Limanları arasında turizm amacı ile kullanılmalarına ilişkin esaslar bu yönetmeliğin Dördüncü Bölümü'nde yat işletmeciliğine ilişkin kullanım esasları yine bu yönetmeliğin Üçüncü Bölümü'nde Kanunun 27'nci maddesinin (b) fıkrası hükmü uyarınca düzenlenmiştir.

Yetki:

Ek Madde 1 - (Ek: 25/9/1986 / 86/11045 K; Değişik : 4/6/1991 - 91/1933 K.) Türk bayraklı yatlar ile Türkiye'de kışlayan yabancı bayraklı yatlar ve yabancı limanlardan gelen yatlar için, yabancı ülkelerde yapılan uygulamalar dikkate alınarak Bakanlıkça gerekli tedbirler alınabilir. Kanun ve yönetmeliğe göre yükümlülüklerini yerine getirmeyen yerli ve yabancı işletmelere ait yatların seyirleri Bakanlığın teklifi üzerine ilgili bakanlıklarca durdurulabilir. 19 ve 21.maddelere göre yabancı bayraklı yat kiralayan veya temsilciliğini üstlenen firmalar, ülkeye getirdikleri toplam döviz miktarını her yıl Bakanlıkça belirlenecek, getirilmesi yatak başına zorunlu olan döviz miktarına göre, yılsonunda belgelemek mecburiyetindedirler. 21.maddeye göre yurt dışında satışı yapılan yabancı bayraklı yatlar için tespit edilen belirli yatak başı dövizin ülkemize transferini gösteren belgenin faturaya ekli olarak Bakanlığa sunulması gerekir. Bir yıl içinde Bakanlıkça belirlenen toplam dövizi getirmeyen söz konusu işletmelerin yabancı bayraklı yatlara ilişkin belgeleri yenilenmez.

Geçici Madde 1 - 4/9/1974 tarih ve 7/9005 sayılı Kararname ile işletmeciliği T.C. Turizm Bankası A.Ş.'ne verilmiş olan Kuşadası Ana Yat Limanına ve Bodrum Yat tali

279 limanına, bu yönetmeliğin ikinci bölümünde belirlenen şartlar aranmak- sızın Bakanlıkça Yat Limanı İşletmeciliği Belgesi verilir.

Geçici Madde 2 - Bu yönetmeliğin; a) 32'nci maddesi ile belirlenen kişi başına sigorta miktarı 1983 yılı için 200.000.-TL., b) 33'üncü maddesi ile belirlenen teminat miktarı 1983 yılı için yat limanlarında 1.000.000.-TL., yat işletmelerinde her yat için 250.000.-TL., c) 41'inci maddesi ile belirlenen Yat Kayıt Belgelerinden yabancı tekneler için düzenlenenlerin 1983 yılındaki dağıtımı (10) Amerikan doları, eşdeğer döviz veya TL. karşılığı, Türk tekneler için düzenlenenlerin dağıtımı ise 2.000.-TL. karşılığı yapılır.

Geçici Madde 3 - Yabancı bayraklı yatlarda Türk personel çalıştırılmasının teşvikine ilişkin esaslar, Bakanlığın koordinatörlüğünde İçişleri, Maliye, Gümrük ve Tekel ve Ulaştırma Bakanlıklarının işbirliği ile düzenlenir.

Geçici Madde - (Değişik birinci fıkra: 13/1/1993 - 93/4045 K.) Bu Yönetmeliğin yayımından önce yabancılara ait yatları kiralayan ve temsilciliğini üstlenen işletmelerin bu faaliyetleri 31/3/1996 tarihinde sona erer.

Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra kiralama ve temsilciliği üstlenen firmalar değiştirilemez. Yeni firmalarla anlaşmalar 18 inci madde hükümlerine göre yapılır.

Yürürlük:

Madde 52 - Bu yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme:

Madde 53 - Bu yönetmeliği Bakanlar Kurulu yürütür.

280 Ek 2: Türkiye’deki Yat İşletmeleri

Barbaros Bulvarı 41/A Beşiktaş /İstanbuleski Çeşme Pupa Yat Mah.FırkateynSok.19.1 Bodrum/Muğla

Yeşil Marmara Kordon Cad.No:37 Marmarıs Muğla

Med Yatcılık Kenan Evren Bul. Otel Marmaris-Muğla

Neyzen Tevfik Cad.No.72 Bodrum Muğla -Barbaros Motif Turizm Cad.No.10 Marmaris- Muğla

Alkor Yat Barbaros Caddesi No.68 Marmaris/Muğla

Özgün Turizm Meşrutiyet Caddesi No.15 Bakanlıklar /Ankara

Deniz Teknik Donatım Hüsrev Gerede Caddesi 106/2 Teşvikiye/İstanbul

Era Turizm Neyzen Tevfik Sok.No.14 Bodrum

Yes Yat Eğlence Seyahat Fethiye Yat Limanı Karşısı Yat Motel Fethiye /Muğla

Bumerang Denizcilik Fındıklı Çelebi Hamamı Sok.Güneş İşhanı Kat.1 İstanbul

Durokos Yatçılık Atatürk Cad.No.87 Bodrum-Muğla

Çeşme Meydanı Şener İşhanı Kat.1 Daire 3 Marmaris - Trans Orient MuğlaCumhuriyet Cad.No.223-2 Harbiye İstanbul

Mira Yatcılık Fevzi Çakmak Mah.No.19 Fethiye –Muğla

Flama Tur Caferpaşa Cad.Yasemin Sitesi 29/2 Bodrum/Muğla

Tüm-Tur Marmaris Yat Limanı No.101 Marmaris-Muğla

Servis Seyahat Neyzen Tevfik Cad.No.204 Bodrum –Muğla

Orsa Deniz Ve Yatcılık Çeşme Meydanı Şener İşhanı Kat.1 Marmaris

Fora Turizm Ve Yatcılık Cumhuriyet Cad No.243 /4 İstanbul

Arya Turizm Neyzen Tevfik Cad.Hamam Sok.No.16.Bodrum-Muğla

Anadolu Turizm Kordon Cad No.1 Marmaris Muğla

Ege Yat Ege Yat Hizmetleri Turizm San.Ve Tic.Aş

3.12.1986/39 Paşa Tarlası No.21 Bodrum –Muğla

Halikarnas Turizm Neyzen Tevfik Cad.No.232/1 Bodrum .Muğla

281 Allstaryat Turizm Ve Ticaret A.Ş Barbaros Cad.227 Kısayalı Marmaris/Muğla

Meclisi Mebusan Cad.Fındıklı Yokuşu Tayfun İşhanı Tayfun İnşaat Müt.Tayfun Rıfkı Kurt No.3/3 Fındıklı:İstanbul

Solaris Turizm Ve Ticaret Anomin Turgut Reis Caddesi No.126 Bodrum .Muğla Şirketi

Era Turizm İşletmecilik Ticaret Ve Neyzen Tevfik Cad.No.4bodrum.Muğla Sanayii Limited Şirketi

Deniz Yat Turizm Ve Ticaret A.Ş Gerence L001 Sok.Sevilen Ap.7/2 Bodrum/Muğla

Tur-Yat Turistik Yatırım Ve Hizmetleri Atatürk Cad.Nd.30 Marmaris-Muğla Harbiye A.Ş Mah.Cumhuriyet Cad.No.107Elmadağ /İstanbul

Cihan Tatil Köyleri Ve Turizm Barbaros Bulvarı No.137 Beşiktaş/İstanbul İşletmeleri Anonim Şirketi

İnter Turizm Sanayii Ve Ticaret Omurca Mahallesi Milas Yolu Yokuşbaşı 27/A Anomin Şirketi Bodrum.Muğla

Yes Yat Eğlence Seyahat Ve Turizm A.Ş.Limanı Karşısı Akyel Turizm Ve Dış Ticaret A.Ş Yat MotelFethiye /Muğla

Samanyolu Sok.Ali Atıf Han Kat.5 Daire L0.İstanbul Taka Turizm Anomin Şirketi Neyzen TevfikCad.202 P.O.Box L55 Bodrum/Muğla

Semre Tur Turizm Ve Yatcılık Ltd.Şti Erkenekon Mah.Cumhuriyet Cad.233/5 Şişli /İstanbul

K.O.Yatcılık Ve Dış Ticaret Anomin Keresteciler Sitesi Fatih Cad.Yıldırım Sok Uğur İşhanı Şirketi L9/6Merter İstanbul

Alesta Yatcılık Turizm Sanayii Ve Yat Limanı Karşısı P.K.88.Fethiye.Muğla Ticaret A.Ş

Mengi Yatcılık Taşımacılık Turizm Tepe Mah.Hacı Sabri Sok No.5 Marmaris.Muğla Sey İthalat İhracat Ve Tic.Lmt.Şti

MeersaTurizmYatırımVe İşletmecilik Ali Hafız Çıkmazı Sok.No.47.Marmaris.Muğla A.Ş

Lale Yatçılık Turizm Ve Ticaret İskele Cad.No.104 Güllük .Milas Muğla Ltd.Şti.

282 Pruva Yatçılık Ve Turizm A.Ş İskele Meydanı No.942 Göcek.Fethiye.Muğla

Salmakis Turizm Yatırım Ve Ticaret Neyzen Tevfik Cad.No.106 Bodrum.Muğla A.Ş

Tayat Turizm Yatçılık Ve İthalat - 1399.Sok.No.19/A Alsancak –İzmir İhracaat Ve Ticaret A.Ş

Gemici Turizm Hizmetleri Anomin Cemil Topuzlu Caddesi No.13.1çiftehavuzlar Karaköy Şirketi

Pirat Yatçılık A.Ş Bestekar Sok.No.38 Balmumcu80700 İstanbul

Mehmet Sedat Akdemir 30 Ağustos Cad.No.57.B Antalya

Alper Turizm Ve Ticaret Anomin Ovacık Köyü Kırancağı Mevkii Montana Resort Otel Şirketi Fethiye-Muğla

Atlantis Yatçılık Turizm A.Ş Paşatarlası Cad.No.21.P.K.Bodrum.Muğla

Eda Tur Turizm Anomin Şirketi Tepe Mah.41.Sok.No.37 Marmaris/Muğla

Bodtur Turizm Ve Ticaret Anomin Gazi Bul.No.66/702 Çankaya.İzmir Şirketi

Yüksel İnşaat Anomin Şirketi Netsel Marina No.12 Marmaris/Muğla

Rönesans Yatçılık Ve Turizm Yat Limanı Bozburun/Muğla İşletmeleri A.Ş

Bordo Yatçılık Ve Turizm A.Ş Neyzen Tevfik Cad.Hamam Sok.No.16 Bodrum/Muğla

Es-Er Yatçılık Turizm Ticaret Lim.Şir. Hacı Mustafa No.107 Marmaris/Muğla

Bitez Yatçılık Turizm Ltd.Şti. Türkkuyu Mah. Keleş Çıkmazı No.9 Bodrum /Muğla

Marmara Turizm Ve Otel Anafartalar Caddesi Cennet Apt.No.14/2 Antalya İşletmetmecilik Nakliyat Tic. A.Ş

Hüsrev Gerede Cad.Şaair Nazım Sk.8/E Apaz Denizçilik Turizm Ticaret A.Ş Beşiktaş/İstanbul---TepeçikMah.No.144/Bodrum/Muğla

Poytur Poyraz Yatçılık Tur.Ve Tic. Fulya Mah.Büyükdere Cad.No.40 Şişli İstanbul A.Ş

283 Roman Yatçılık Turizm Sanayii Ve Yat Limanı Karşısı Fethiye/Muğla Ticaret A.Ş

Piri Tour Turizm Ticaret Limited Corsi Mah.Kale Cad Han İçi No.29 Kat.L Bodrum/Muğla Şirketi

Eskişehir Çimento Fabrikası T.A.Ş. Köbrübaşı Kanatlı İhşanı Kat.2 Eskişehir

Kahramanlar Turizm Ve Yatçılık A.Ş Cumhuriyet Cad.No.9 Kaş.Antalya

Aşama Turizm Yatçılık Sanayii Ve Atatürk Cad.Buluş İşhanı Kat.5 Bursa -Neyzen Tevfik Ticaret A.Ş Cad.No.4.Bodrum

Vesta Turistik Tesisleryatırımve Kısayalı Mah.Hacı Mustafa Sok.Pektaş Apt.Kat.4 İşletme A.Ş Marmaris.Muğla

Top Leısure Yat İşletmeciliği A.Ş Adaköy Kirlilik Mevkii Yat Çekek Yeri Marmaris.Muğla

Osman Sağmanlıgil Yat Limanı No.6 Kemer/Antalya

S.J.Turizm Seyahat Ve İnşaat Ticaret Eski Çeşme Mah.Neyzen Tevfik Ltd.Şti Cad.No.128.A.Bodrum.Muğla

Neyzen Turizm Seyahat Ve Ticaret Cevat Şakir Cad.No.60 Bodrum Limited Şirketi

Hatko Teknik Donanımlar Müm.Ve Vişnezade Cad.Acısu Sok.No.119/C Beşiktaş İstanbul Tic.A.Ş

A-Marine Yatçık Turizm Sanayii Ve Cemtur Turizm Ve Sy.İşl.A.Ş.Cumhuriyet Bulvarı 137.2 Ticaret A.Ş Alsancak-İzmir

Tim-Yat Turizm İnşaat Müh.Yat. Atatürk Bulvarı 223/14 Ankara

Olgaç-Armayat Turizm Yatçılık Ve Cevat Şakir Cad.No.133/G Bodrum –Muğla Ticaret Ltd.Şti

Fantezi Turizm Ve Ticaret A.Ş. Turgut Reis Cad.No.398/A Gümbet-Bodrum-Muğla

Netsel Marmaris Marina Tesisleri No.E-45- Mar Tur Turizm A.Ş Marmaris/Muğla

Gemi Kurtarma Denizcilik Ve Turizm İsmet İnönü Cad.Akad Palas 22/6 Gümüşsuyu-İstanbul A.Ş

284 Blue Fun Yatçılık Ve Turizm Akdeniz Gemicilik Turizm Sanayi VeTicaret Turgut Reis Cad.No.350 Migros Yanı Bodrum-Muğla A.Ş

Holitur Turizm İşletmeleri A.Ş Büyük Liman Setur Marina Yanı Antalya

Uğurguruşcu Bel-Sun Yat İşletmeciliği Atatürk Mah.Sahil Cad.No.45.A Foça-İzmir

Burcu Turizm Ticaret A.Ş. Netsel Marina D.21.Marmaris/Muğla

Kopella Yatçılık Ve Turizm A.Ş Kemeraltı Mah.Talatpaşa Sok.No.7/1 Marmaris

Novella Yat İşletmesi Turizm Ve Caferpaşa Cad.Bila No.Pachatur Ofisi Karşısı Ticaret A.Ş Bodrum/Muğla

Tarabya İşletmecilik Ve Ticaret Yahya Kemal Caddesi No.40.1 Sariyer- Limited Şirketi Rumelihisar.İstanbul

Arslan Gümrükleme Nakliye Ticaret Ra Yactıng Belediye Yat Limanı İskele Karşisi Göcek- Ve Sanayii A.Ş Muğla

Günsu Turistik Tesis İşletmeleri Caferpaşa Cad.No.51 Bodrum-Muğla Sanayii Ticaret A.Ş

Karadeniz Yatçılık Ve Turizm A.Ş. Uğursokak No.10 Kağıthane /İstanbul

Mega-Mar Turizm Ve Ticaret A.Ş Tepe Mah.Münevver Apt.B/6 Marmaris-Muğla

Adam Voyages Mustafa Nalbantoğlu Kumbahçe Mah.İmren Sok.No.6 Bodrum/Muğla

Deniz Yat A.Ş Bebek Cad.No.304/Bebek-İstanbul

Karayel Yatçılık Limited Şirketi Yat Limanı Göcek-İstanbul

Turmet Yatçılık Turizm Seyahat Ve Kumbahçe M.Atatürk Cad.No.76 Bodrum Ticaret A.Ş

Bel-Sed Turizm Yatırım Ve İşletme Barbaros Sok.No.139 Marmaris/Muğla A.Ş

Yıldız Yatçılık Turizm Ve Ticaret Neyzen Tevfik Cad.218/B Muğla Ltd.Şti

Orpel Turizm Sanayii İthalat-İhracaat Turkkuyusu Cad.Baba Çıkmazı No.79 Bodrum-Muğla Ve Tic.Lmt.Şti.

Valena Turizm Yat İşletmeciliği Tic.Ve Barbaros Cad.No.45 Yat Limanı Marmaris/Muğla

285 San.A.Ş

Trans Anadolu Turizm Ticaret Ve Netsel Marina Marmaris-Muğla Gemicilik A:Ş

Turmarin Yatçılık Ve Turizm Ticaret Netsel Marmaris Marina İçi Marina Çarşısı Ltd.Şti No.E.37/Marmaris-Muğla

Ekinoks Yatçılık Turizm A.Ş Dr.Şevketbey Sok.4/1 Şişli –İstanbul

Genko Denizcilik Tur.Ve Tic.Lmt.Şti. Atatürk Cad.328/A İzmir

Halikarnas Turizm Ve Yatırım A.Ş Kumbahçe Mah.Cumhuriyet Cad.No.178 Bodrum-Muğla

Oasis Yatçılık Turizm Gıda Eski Çeşme Mah.Neyzen Tevfik Cad.No.28/10 Bodrum- İt.İh.San.Ve Tic.A.Ş Muğla

Ertur Petrol Ürünleri Gemi İşl.San.Ve Yeni Liman Kavşağı Ertur Shell Akaryakıt İstasyonu Tic.Ltd.Şti. Yanı –Antalya

Tıfıl Turizm Yatçılık Ve Ticaret Gerence 100l Sok.No.10 Bodrum-Muğla Lmt.Şti.

Zefirya Turizm Yat İşl.İth.Tarım Su Çarşı Mah.Gerence Sok No.48 Bodrum / Muğla Ür.Hay.Ltd.Şti.

286 Ek 3: Bodrum(Muğla) Bölgesinde Yabani Bitkiler:

Bitkilerde kullanılan kısaltmalar: IA1: Yeşillikler, IA2: Gövde ve kökler, IA3: Yumrular, IA4: Meyve ve tohumlar, IA5: Mantarlar, IA6: Çiçekler, IA7: Bitki çayları, IA8: Baharatlar, IA9: Diğerleri(Ör.Sakız); IIA1: İnsan tedavisinde kullanılanlar, IIA2: Hayvan tedavisinde kullanılanlar, IIIA: Yakıt bitkiler; IVA: Hayvan Yemleri; VA: El işlerinde kullanılanlar: VA1: Doğal boyalar, VA2: Hasırcılık, VA3: Sepet yapımı, VA4: Süpürge, VA5: Marangozluk, VA6: Tespih, VA7: Nazarlık, VA8: Diğerleri(Ör. Halat); VIA: Diğer kullanımlar (Ör. böcek ilaçları).

Bitki Kategori Familya ve Tür Yerel Adı Model No. 1.AGARICACEAE Çimenmantar IA5 Agaricus campestris 2.AMARANTHACEAE Delisirken IA1 Amaranthus viridis 3.ANACARDIACEAE Sakızağacı/sakızlık/kündük IA9, IIA1, VA3 Pistacia lentiscus 4.Pistacia terebinthus Çitemik/çetimek/menengiç IA4, IA9, IIA1, VA1, VIA1 subs. palaestina 5.Rhus coriaria Sumak/somak IA8, IIA1 6.APIACEAE Sukazayağı IA1 Berula erecta 7.Crithmum maritimum Denizmarulu/kayakoruğu IA1 8.Daucus carota daraklık IA1, IA2, IIA1 9.Echinophora tenuifolia Tarhanaotu IA8 10.Eryngium campestre Devetabanı IA1 11.Eryngium creticum Devetabanı IA1 12.Falcaria sp. Sığırkazayağı IA1 13.Foeniculum vulgare Arapsaçı/sırra IA1 14.Hippomarathum cristatum Çarflamba IA2 15.Lagoecia cuminoides Peynirçiçeği IA8 16.Oenanthe pimpinelloides Kazayağı IA1

287 17.Opopanax hispidus Sarıot IA1 18.Scandix pecten-veneris Kiflkifl IA1 19.Smyrnium connatum Sarpkörek IA1 20.Smyrnium olusatrum Baldıran IA1 21.ARECACEAE/PALMAE Gölköyhurması IA1 theophrastiiGreuter 22.ASTERACEAE Çakırdikeni/kababafldikeni IA1, IA2 Centaurea solstitialis 23.Centaurea urvillei Çobankaldıran/yağıbide IA1

24.Chondrilla juncea Sakızotu IA9 25.Chrysanthemum coronarium Dalama IA1, IIA1 26.Chrysanthemum segetum Alagömeç/alegümeci IA1, IIA1 27.Cynara cardunculus Enginardikeni IA4/6 28.Echinopsviscosus DC.ssp.bithynicus Sakızdikeni IA9 29.Notobasis syriaca Yavankenker IA2 30.Onopordum illyricum Delikenker/şevketibostan IA2 31.Scolymus hispanicus Kenker/uslukenker IA2, IIA1 32.Scorzonera cana Tekesakalı IA1 33.Scorzonera elata Tekesakalı IA1 34.Sonchus asper Hill subs. glaucescens Ballı sütlü ot/hindiba/bodan IA2 35.Sonchus cf. oleraceus Eflekhalvesi/halvecik/aladiken IA1 36.Taraxacum officinale Hindiba/kaymak IA1, IIA1 37.Tragopogon longirostris Keçisakalı, tekesakalı IA1, VA1 38.BORAGINACEAE Balıkotu/benekliot/sığırdili IA1 Anchusa undulata subs. hybrida 39.Cerinthe major Alacakız/börekotu IA1 40.BRASSICACEAE Karahardal IA1 Brassica nigra 41.Capsella bursa-pastoris Dağmarulu/kayamarulu IA1,IIA1 42.Cardamine cf. Uliginosa M.Bieb. Sukerdimesi IA1 43.Lepidium spinosum Kerdime IA1

288 44.Lepidium sativum Tere IA1 45.Raphanus raphanistrum Turpotu IA1 46.Sinapis arvensis Hardal/akhardal/delihardal IA1 47.CAMPANULACEAE İnekmemesi/tavukayağı/dağdüveleği IA1 Campanula lyrata 48.CAPPARACEAE IA1, IA6, Gebre otu/kebere Capparis spinosa IIA1 49.CARYOPHYLLACEAE Yuğflüreği/kıyıflayık IA1 Silene cf. italica 50.Silene vulgaris (Moench) Garcke var. Kıyıflak/kığflak IA1 vulgaris 51.CARYOPHYLLACEAE Kuflyüreği/urgancık IA1 Stellaria media 52.CHENOPODIACEAE Denizbörülcesi IA1 Salicornia europaea 53.CRASSULACEAE Kayaüzümü IA1 Sedum rubens

54.DIOSCOREACEAE Acıot IA1, IIA1 Tamus communis 55.ERICACEAE Kocayemiş/Dağçileği IA4, VIA13 Arbutus unedo 56.FABACEAE IA4, IIA1, IVA, Harup/Harıp Ceratonia siliqua VIA1 57.Lupinus micranthus Domuzbaklası/cavurbaklası IA4, IVA 58.FAGACEAE Mefle/pilit IA4, IIIA Quercus coccifera 59.Quercus ithaburensisDecne subsp. Palamut IA4, VA1 macrolepis 60.GERANIACEAE İğnelik IA1 Erodium cicutarium 61.Erodium hoefftianum Kuzugöbeği IA1 62.Erodium moschatum İğnelik IA1

289 63.Erodium malacoides İğnelik IA1 64.HYMENOGASTRACEAE Dobilenmantar IA5 Rhizopogon luteolus 65.LAMIACEAE Kekik/karakekik IA8, IIA1, VIA2 Coridothymus capitatus 66.Lamium moschatum Lünlünotu IA1, IIA1 67.Lamium sp. Ballıbaba IA6 68.Melissa officinalis Oğulotu/melisa IA7, IIA1 IA7, IA8, IIA1, 69.Mentha pulegium Çayırnanesi/narpuz VIA10 70.Micromeria myrtifolia Çayotu IA7 IA7, IA8, IIA1, 71.Origanum onites Kekik/salmankekik/incirkekiği IIA2 72.Origanum vulgare subsp. hirtum Karakekik IA7, IA8, IIA1 73.Phlomis angustissima Yaylaçayı IA7 74.Phlomis fruticosa Dağçayı IA7 75.Rosmarinus officinalis Biberiye/kufldili IA7, IA8, IIA1 76.Salvia fruticosa Adaçayı/almekekik/elmaçayı IA4, IA7, IIA1 77.Salvia tomentosa Adaçayı IA7 78.Satureja thymbra Limonkekiği IA7, IA8 79.Sideritis leptoclada Dağçayı/kızılançayı IA7, IIA1 80.Sideritis libanotica Dağçayı/göktepeçayı IA7, IIA1 81.Thymbra spicata Çaykekiği/peynirkekiği IA7, IA8 82.Ziziphora taurica Çaykekiği/sivrikekik IA7, IA8, IIA1 83.Ziziphora tenuior Narpuz IA7, IA8, IIA1 84.LAURACEAE IA7, IA8, IIA1, Defne/tenel Laurus nobilis VIA1, VIA2 85.LEPIOTACEAE Karakulakmantarı IA5 Macrolepiota konradii 86.LILIACEAE Karaköremen/devekörmeni IA1 Allium ampeloprasum 87.Allium subhirsutum Köremen/körmen IA1 88.Asparagus acutifolius Tilkiflen IA1, IIA1 89.Smilax aspera Silcan/ısılcan IA1

290 90.MALVACEAE Develik IA1 Lavatera cretica 91.Malva sylvestris Ebegümeci/gaba/ilmik IA1, IIA1 92.MORACEAE İncirboğası/erkekincir IA4, IIA1 Ficus carica 93.MORCHELLACEAE Kuzugöbeğimantarı IA5, IIA1 Morchella conica 94.Morchella elata Kuzugöbeğimantarı IA5, IIA1 95.MYRTACEAE IA4, IIA1, VA3, Mersin Myrtus communis VIA6 96.ORCHIDACEAE Salepçiçeği IA3 Anacamptis pyramidalis 97.Barlia robertiana Patpatanak IA3 98.Limodorum abortivum Salepçiçeği IA3 99.Neotinea maculata Salep IA3 100.Ophrys bombyliflora Koyungözü IA3 101.Ophrys ferrum-equinum Koyungözü(Kızılağaç) IA3 102.Ophrys fusca Kedigözü IA3 103.ORCHIDACEAE Salepçiçeği IA3 Ophrys holoserica 104.Ophrys lutea Salep IA3 105.Ophrys oestifera Salep IA3 106.Ophrys omegaifera Koyungözü IA3 107.Ophrys tenthredinifera Koyungözü IA3 108.Ophrys vernixia Kedigözü IA3 109.Ophrys umbilicata Salepçiçeği IA3 110.Orchis anatolica Dildamak/diliçıkık IA3 111.Orchis italica Tavflantopu IA3 112.Orchis lactea Salepçiçeği IA3 113.Orchis laxifloral Salep IA3 114.Orchis papilionacea Salepotu/katırtırnağı IA3 115.Orchis cf. sancta Pirinççiçeği/püren IA3 116.Orchis simia Toramantoslak IA 117.Serapias orientalis Sağırkulağı IA3

291 118.Serapias patmia Sağırkulağı IA3 119.Serapias politisii Sağırkulağı IA3 120.Serapias vomeraceae subsp. laxiflora Sağırkulağı IA3 121.OXALIDACEAE Ekfliot IA1 Oxalis pes-caprae 122.PAPAVERACEAE Sabuncuk IA1 Papaver dubium 123.Papaver rhoeas Gelincik/kapçıkotu/kapırcık IA1, VA1 124.Papaver rhopalothece Gelincik/kapçıkotu IA1 125.PINACEAE IA4, IA9, IIA1, Çam Pinus brutia VIA3 126.Pinus pinea Künerçamı IA4, IIA1 127.PLEUROTACEAE Körekmantarı IA5 Pleurotus eryngii 128.PLUMBAGINACEAE Deniz marulu IA1, VIA8 Limonium sinuatum 129.POLYGONACEAE Ovamancırı IA1 Beta 130.Rumex acetocella Kuzukulağı IA1 131.Rumex Ilıbıda/labada IA1, IIA1 132.PORTULACACEAE Semizotu/semiz IA1, IIA! Portulaca oleraceae 133.RAFFLESIACEAE/CYTINACEAE Pirentutkalı IA6, VIA4 Cytinus hypocistis subsp. orientalis 134.RANUNCULACEAE Yağlıot/devetabanı IA1 Ranunculus ficaria subsp.ficariiformis

135.ROSACEAE Kızılcık/alıç IA4, VA5 Crataegus monogyna Jacq. 136.Pyrus amygdaliformis vill. var. amygdaliformis Çöğür/ahlat/aklat IA4, IIA1, VA5 137.Rubus sanctus Böğürtlen IA4, IIA1 138.Sanguisorba minor Mayasılotu IA1 139.RUSSULACEAE Çintarmantarı/çintar IA5 Lactarius

292 140.SCROPHULARIACEAE Eflekmemesi/ballık IA6 Verbascum lydiumBoiss var.lydium 141.SOLANACEAE Bambul/giritotu/Üzümcülot IA1 Solanum nigrum subsp. nigrum 142.Hyoscyamus albus Balotu IA6 143.URTICACEAE Dalan/ısırgan IA1, IIA1 Urtica dioica Kaynak: TÜBA-TÜKSEK ve TÜBİTAK Etnobotanik Araştırmacısı, Z.Füsun Ertuğ

293

Ek 4: Bodrum (Muğla) Bölgesinde Ticari Olarak Yetiştirilen Bitkiler:

Bitki kategorilerinde kısaltmalar: IB1: Yenebilen yeşillikler, IB2: Gövde ve kökler, IB3: Soğanlar, IB4: Meyve ve tohumlar, IB5: Mantarlar, IB6: Çiçekler, IB7: Bitkisel çaylar, IB8: Baharatlar, IB9: Diğerleri (Ör.Sakız); IIB1: İnsan tedavisinde kullanılanlar, IIB2: hayvan tedavisinde kullanılanlar; IIIB: Yakıt bitkiler; IVB: Hayvan yemi; VB: El işlerinde kullanılan bitkiler: VB1: Boyalar, VB2: Hasırcılık, VB3: Sepetçili,k, VB4: Süpürgeler, VB5: Marangozluk (Ör.Kaplar, müzik aletleri), VB6: Tespihler, VB7: Nazarlıklar, VB8: Diğerleri (Ör.Halat); IB: Diğer kullanımlar (ör.Böcek ilaçları, arı bitkileri). *:Yerel olmayan bitkiler.

Familya ve Tür Yerel Adı Bitki Kategori Numune No. 1.AMARANTHACEAE Delisirken IB1 *Amaranthus chlorostachys 2.*Amaranthus retroflexus Sirken/uslusirken IB1 3.ANACARDIACEAE Kırmızı biber ağacı IB8 *Schinus molle 4.APIACEAE Kereviz IB1, IB3, IIB1 Apium graveolens 5.Coriandrum sativum Kiflnifl IB1 6.ARECACEAE/PALMAE Karabebbe ağacı IB4, VIB8 *Trachycarpus fortunei 7.ASTERACEAE Enginar IB2, IB4/6, IB9, IIB1 Cynara scolymus 8.BRASSICACEAE Lahana/lahana cibezi IB1, IIB1 Brassica oleracea var. capitata 9.Eruca sativa Roka IB1 10.CACTACEAE Frenk inciri/Frencir IB4, IIB1 *Opuntia ficus-indica 11.CUCURBITACEAE Kabak IB4, IB6 Cucurbita pepo 12.FABACEAE Gambilya bakla IB4 Lathyrus ochrus 13.Pisum sativum ssp. elatius Fink bakla/pinpin IB1, IB4 bakla/bıyık/sarmaflık 14.Pisum sativum subsp. Sativum var. Fink bakla/bıyık IB1, IB4 arvense 15.Vicia faba Börek bakla IB1, IB4, IIB1 16.GERANIACEAE Itır IB8 Pelargonium 17.JUGLANDACEAE Ceviz IB4 Juglans regia

294 18.LAMIACEAE Fesleğen IB8, IIB1 Ocimum basilicum 19.Origanum majorana Sepsu IB8, IIB1

20.LAURACEAE Avokado IB4, IB1 *Persea americana W.Mill. 21.LILIACEAE Soğan IB1, IB2, IB3, IIB1 Allium cepa 22.Allium sativum Sarmısak IB3, IIB1, IIB2 23.MORACEAE İncir/kabaincir IB4, IIB1 Ficus carica ssp. carica 24. Zeytin IB4, IIB1, IIIB, VB3,VB5, VIB2 europaea var. europaea 25.POACEAE Akdar IB4, IVB Sorghum bicolor Moench. Cv. ‘Durra’ 26.Triticum aestivum Buğday IB4, IIB1, VB7 27.PUNICACEAE Nar IB4 Punica granatum 28.ROSACEAE Payam/badem IB4, IIB1 Amygdalus communis 29.Cydonia oblonga Ayva IB4, IIB1 30.RUTACEAE Turunç IB4, IIB1 Citrus aurantium 31.Citrus bergamia Bergamut IB4 32.Citrusdelicosa Ten./C.nobilis Mandalina/Kinin IB4, IIB1, IVB 33.Citrus limon Limon IB4, IIB1 34.Citrus maxima Greyfurt IB4, IIB1 35.Citrus sinensis Portakal IB4, IVB 36.VITACEAE Asma IB1, IB4, IIIB Vitis vinifera Kaynak: TÜBA-TÜKSEK ve TÜBİTAK Etnobotanik Araştırmacısı Z.Füsun Ertuğ

295 Ek 5: Amatör Balıkçılıkla İlgili Mevzuat: Amatör Balıkçılık İzinleri

Amatör Balıkçı Belgesi:

Madde 3

Amatör balıkçılık yapacak T.C. vatandaşı gerçek kişilere müracaatları halinde Amatör Balıkçı belgesi verilir. Bu belge 2 yıl geçerlidir. Belge verilmesinde yaş sınırı aranmaz. Amatör balıkçı belgesi Bakanlık İl ve İlçe Müdürlüklerince bu sirkülerin 1 no’lu ekinde belirtilen forma uygun olarak düzenlenir. Gönüllü amatör balıkçılık kuruluşları üyelerinin belge alma işlemini topluca yaptırabilirler. Belgenin kaybı halinde beyan üzerine yenisi alınabilir.

Amatör Balıkçılık Turizmi:

Madde 4

Seyahat acentaları amatör balıkçılık faaliyetlerinde bulunabilmeleri için "Amatör Balıkçılık Turizmi İzni" almak zorundadırlar. Bu izin yalnız (A) grubu seyahat acentalarına bir defaya:

Özel Avlandırma İzni:

Madde 5:

Amatör balıkçılık turizm iznine sahip seyahat acentaları her balık avı partisi için, avın yapılacağı su ürünleri istihsal yerinin özelliğine göre Bakanlığın il veya ilçe müdürlüğünden ya da Orman Bakanlığı'nın mahalli teşkilatından "özel avlandırma izni" almak zorundadır. Amatör balıkçılık yapacak kişiler, bu sirkülerdeki yer, zaman, boy, miktar, avlanma vasıtaları ve diğer yasaklara uymak zorundadır. Bu izin 3 no’lu ekte belirtilen forma uygun olarak düzenlenir. Amatör balıkçılık yapacak kişiler, bu Sirküler'deki zaman, yer, boy, miktar, avlanma vasıtaları ve diğer yasaklara uymak zorundadır. Özel Avlandırma İzni alan seyahat acentaları, balık avı partisi sırasında, izin aldıkları kamu kuruluşlarınca refakat etmek üzere görevlendirecek personele mahsus,

296 bu avlanma döneminde geçerli olmak üzere Bakanlıkça belirlenen esaslara göre verilir. Ancak, bu izin verilirken avlanma bölgesinin özelliğine göre Orman Bakanlığı ve diğer ilgili kamu kuruluşlarından olumlu görüş alınması zorunludur. Amatör Balıkçılık Turizm İzni bu Sirküler'in 2 nolu ekinde belirtilen forma uygun olarak düzenlenir. ve yeter sayıda Balıkçılık Rehberi bulundurmak zorundadır. Bu izinlerde belirtilen tür ve avlaklar dışında av yaptıran, bu Sirküler'e aykırı olarak balık avlatan, avlanmasına engel olacak tedbirleri almayan seyahat acentelerinin, "Özel Avlandırma ve Amatör Balıkçılık Turizm İzinleri" iptal edilir ve iki yıl süre ile yeni bir izin verilmez.

Yabancı Turist Amatör Balıkçılar:

Madde 6:

Yabancı turist amatör balıkçılar, 4. ve 5.maddede belirtiler esaslar çerçevesinde, bu Sirküler'de yer alan yasak, sınırlama ve yükümlülüklere uymak şartı ile, orman içi sularda ve denizlerde Bakanlıkça uygun görülen avlak yerlerinde ve uygun görülen türleri avlayabilirler.

Türkiye'de Yabancı Uyruklu Kişilerin Amatör Balıkçılık Yapmaları:

Madde 7:

Yurdumuzda devamlı olarak ikamet eden, resmi misafir veya geçici olarak görevli bulunan yabancı uyruklulardan;

a) Diğer Devletlerin ülkemizdeki temsilciliklerinde (Büyükelçilik, Başkonsoloslu ve Konsolosluklar) görevli olan, Diplomatik Kimlik (1 inci Sınıf Kimlik) sahibi kişiler, karşılıklık ilkesine bağlı olarak Türkiye'de amatör balıkçılık yapabilirler. Karşılıklık ilkesinin uygulanmasında Dışişleri Bakanlığı'nın görüşü esas alınır. Bu kişilere "Amatör Balıkçı Belgesi" (Ek-1) verilir.

b) (a) fıkrası dışında kalan yabancı uyruklu kişiler, Türkiye'de devamlı oturma izni ve ikamet tezkeresinde mukim kaydı bulunsa bile, yabancı uyruklu olanlar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti uyrukluları, Türkiye'de ikamet eden

297 henüz Türk vatandaşlık hakkını kazanmamış Türk asıllı göçmenler, ikili anlaşmalar gereğince veya herhangi bir şekilde yabancı ülkelerin diplomatik ve diğer temsilciliklerinde çalışan, ancak diplomatik kimlik sahibi olmayan kişiler ile Türkiye'de bulunan yabancı asker ve sivil personele Amatör Balıkçı Belgesi verilmez. Bu kişiler ancak Amatör Balıkçılık Turizmi çerçevesinde avlanabilirler. Bu kişilerin Amatör Balıkçılık Turizmi dışında avlanmalarına aracı veya vasıta olunması yasaktır.

Amatör Balıkçılık Turizmi Avlanma Bedelleri:

Madde 8:

Özel avlandırma izni ile düzenlenecek amatör balıkçılık organizasyonlarında balıkçı başına, balığa çıkılan her av günü için günlük 20 ABD Doları karşılığı Türk Lirası, ava katılma bedeli olaral alınır. Avlanan her su ürünleri türü için balık başına aşağıdaki bedel karşılığı TL alınır.

Balık Cinsi Bedel (ABD$)

Alabalık (Doğal) 25 Gökkuşağı Alabalığı 10 Gobene 20 Yazılı Orkinos 15 Tombik 10 Uzun Kanat Orkinos 25 Lambuka 100 Akya 200 Sazan 5

Amatör Balıkçılık Turizmi çerçevesinde yukarıda belirtilen türlerin dışında balık avlanması yasaktır. Seyahat acenteleri, düzenledikleri balık partilerine katılan amatör balıkçlardan ava katılma ve avlanma bedeli olarak alınacak ABD Doları karşılığı Türk Lirasını, balık partisinin bitimini takip eden en geç 10 (On) gün içinde, ödeme günündeki

298 kur üzerinden "Özel Avlandırma İzni"ni aldıkları Bakanlık İl Müdürlüğü veya ilgili kamu kuruluşunun döner sermayelerine veya mahalli sayman mutemetliklerine yatırmak zorundadırlar

299 Ek 6: Dilek Yarımadası Milli Park’ında Tespit Edilen Bitki Türleri

Kızılçam (Pinus brutia) Keçi öldüren (calycotome villasa) Karaçam (Pinus nigra) Mersin (Myrtus communis) Çınar (platonus orientalis) Ak asma (celematis cirr hosa) Pırnal Meşesi (Quercus ilex) Zakkum (Nerium oleander) Kermez Meşesi (Qcerris) Katırtırnağı (Spartium junveum) Saçlı meşe (Q. Cerris) Laden (beyaz çiçekli) (C. Salviaefolius) Dişbudak (Fraxinus ornus) Laden (pembe çiçekli) (cistus creticus) Defne (Laurus nobilis) Böğürtlen (Rubus sp.) Sandal (Arbutus andrachae) Kuşkonmaz (Asparagus acutiflorus) Koca yemiş (A.unedo) Tavşan memesi (Ruscus Aculeatus) Funda (Erica arborea) Yabani kök boyası (Rubai olivieri) Ayı fındığı (strax officinalis) Akçeağaç (Acer sempevirens) Erguvan (Cercis siliguastrum) Keçi baklası (Anagyris faetida) Keçi boynuzu (Cerotonia silgua) Püren (Erica verticillata) Duvar sarmaşiği (Hedera helix) İncir (ficus carica) Akçakesme (Phillyrea media) Binbirdelikoyu (Hypericum empetrifolium) Delice (olea oleaster) Finike ardıcı (Juniperus phoneciea) Anadolu saparnası (Smillax excelsa) Hanımeli (Lonicera etrusca) Saparna (S.aspera) Mazı Meşesi (Q.infectoria) Yabani asma (Vitis syvestris) Deniz üzümü (ephedra comgylopoda) Sakız ağacı (Pistacia lentiscus) Elmacık (Selvia trilaba) Çitlenbik (P.Terebinthus) Kaynak: Dilek Yarımadası Menderes Deltası Milli Parkı Master Plan Raporu 1995

300 Ek 7: Setur Marinaları İşletme Yönetmeliği

BÖLÜM 1: TANIMLAR

Madde 1- Bu yönetmelikte yer alan, a) "SETUR MARİNALARI", işletmeciliği Koç Gurubu bünyesindeki firma(lar) tarafından yürütülen ve Setur Marinalar zincirine bağli olarak faaliyet gösteren yat limanları, çekek yerleri ve yat yanaşma iskelelerini, b) "MARİNA İŞLETMESİ", SETUR MARİNALARI tanımına dahil olan işletmelerden her birini, c) "MARİNA GÜVENLİK SAHASI", teknelerin bağlandığı ve kamuya açık alandan bir güvenlik çiti ve/veya parmaklıkla ayrılmış iskeleler, rıhtımlar, mendirekler, dolgu alanları, otoparklar ve tekne çekek yerlerini, d) "MARİNA", ilgili MARİNA İŞLETMESİ 'nin tüm kara ve deniz alanını, e) "TEKNE", ölçü (tonilato) belgesinde TEKNE, yat veya benzeri şekilde tescil edilen deniz araçlarını, f) "TEKNE SAHİBİ", TEKNE 'nin tonilato belgesinde "Donatan" sıfatıyla kayıtlı (ayrı ayrı ya da topluca) tüzel ya da özel kişileri ya da Donatan 'ın TEKNE 'yi işletmesi için yetkili kıldığı tüzel ya da özel kişileri ya da Donatan 'ın yetkili kıldığı kaptan, g) "TEKNE MÜRETTEBATI", TEKNE 'de bulunması TEKNE SAHİBİ tarafından yetkilendirilmiş ve TEKNE 'de bir hizmet ifa eden (kaptan ve MÜŞTERİLERİn haricindeki) şahısları, h) "TEKNE MÜŞTERİSİ", "TEKNE "nin ticari hizmetinden ve/veya kendinden kısmen ve/veya tamamen faydalanmak amacıyla TEKNE SAHİBİ tarafından MARİNA 'ya getirilen ve göndertilen özel ve/veya tüzel kişileri ifade eder.

301 BÖLÜM 2: AMAÇ VE KAPSAM

Madde 2- Bu yönetmelik, TEKNE 'lere, TEKNE SAHİPLERi 'ne ve TEKNE MÜRETTEBATI 'na temiz, güvenli ve huzurlu bir ortamda hizmet verebilmek amacıyla kurulmuş olan SETUR MARİNALARI 'nın yönetim ilkelerini düzenler.

Madde 3- İşbu yönetmelik hükümleri, SETUR MARİNALARI 'ndan kısa ya da uzun süreli yararlanacak olan tüm şahıslara ve deniz araçlarına uygulanacaktır.

Madde 4- MARİNA 'da bulunan bütün TEKNE SAHİBİ, TEKNE MÜRETTEBATI, TEKNE MÜŞTERİSİ ve yan hizmet ünitelerinin işleticileri ve personeli, bu yönetmelik hükümlerine ve yönetmelikte yetkili kılınan şahısların kararlarına aynen uymayı peşinen kabul etmiş sayılırlar.

BÖLÜM 3: YASAL DAYANAK

Madde 5- İşbu yönetmelik, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu 'nun 37. Maddesinin A fikrasının 4 numaralı bendi uyarinca düzenlenerek, 4 Ağustos 1983 tarihli Resmi Gazete 'de yayinlanan Yat Turizmi Yönetmeliği 'nin 13. maddesi uyarinca hazirlanmiştir.

BÖLÜM 4: MARİNADAN YARARLANMA

Madde 6- MARİNA, MARİNA İŞLETMESi 'yle geçerli sözleşmesi olan TEKNE 'ler ile TEKNE SAHİPLERi 'nin, TEKNE MÜRETTEBATI ve TEKNE MÜŞTERİLERİ 'nin, MARİNA İŞLETMESİ 'nce izin verilen şahısların ve firmalarin yararlanmasına açıktır.

Madde 7-Yat Turizmi Yönetmeliği'nin 4.maddesi (c) fikrasında belirtilen özel ve ticari yatların dışındaki tipte olan teknelerin MARİNA sahasına girmesine izin verilmesi, MARİNA İŞLETMESİ'nin tasarrufundadır.

Madde 8- MARİNA 'da bağlama yapacak ve diğer hizmetlerden yararlanacak olan TEKNE SAHİBİ, MARİNA İŞLETMESİ'yle engeç TEKNE'nin MARİNA'ya giriş yaptığı gün içinde bağlama sözleşmesi imzalamak zorundadır. TEKNE SAHİBİ, bağlama

302 sözleşmesi üzerinde istenilen bilgileri eksiksiz ve doğru olarak bildirmekle yükümlüdür.

Madde 9- MARİNA İŞLETMESİ ile geçerli bir bağlama sözleşmesi bulunan TEKNE 'nin sahibi'nin değişmesi durumunda MARİNA İŞLETMESİ bağlama sözleşmesini iptal edebilir ve yeni TEKNE SAHİBİ ile yeni bağlama sözleşmesi yapabilir. Bu şekilde iptal edilen bir bağlama sözleşmesinin varsa kalan günleri nedeniyle (eski ve/veya yeni) TEKNE SAHİBİ, MARİNA İŞLETMESİ'nden herhangi bir geri ödeme talebinde bulunamaz. MARİNA İŞLETMESİ, TEKNE'nin yeni sahibiyle bağlama sözleşmesi yapıp yapmamakta serbesttir.

Madde 10- MARİNA'dan yararlanacak TEKNE'nin tam donanımlı, kendi olanaklarıyla seyredebilecek şekilde denize elverişli olmasi gereklidir.

Madde 11- TEKNE 'nin MARİNA 'nin içindeki manevrası için, Tekne Kaptanı ve TEKNE MÜRETTEBATI 'nın herbirinin, geçerli ve yeterli bir ehliyete haiz olmasından TEKNE SAHİBİ sorumludur.

Madde 12- Bağlama ve çekme-atma ücretleri peşin olarak ödenir. Peşin olarak ödenmeyen bağlama ücretinin hesaplanmasında, bağlama günlük birim fiyatı esas alınır. Çekme-atma ücretinin peşin olarak ödenmemesi halinde MARİNA İŞLETMESİ ilgili hizmeti vermez ve bu nedenle TEKNE ve dolayısıyla TEKNE SAHİBİ'nin zarara uğramasi sözkonusu ise, MARİNA İŞLETMESİ'nin hiç bir surette sorumlu tutulamayacağını TEKNE SAHİBİ peşinen kabul eder.

Madde 13- MARİNA'dan yararlanacak olan TEKNE'nin geçerli ve yeterli bir (full kasko ve 3.şahıs mali mesuliyet) sigortasının bulunması zorunludur. TEKNE SAHİBİ bu konuda gerekli tüm işlemleri yapmakla yükümlüdür. Sigorta belgesi örneği, Bağlama ve/veya çekek Sözleşmesi'nin yapılması esnasında MARİNA İŞLETMESİ'ne verilecektir. Tam kapsamlı ve doğru değerler üzerinden yapılmış sigortası olmayan ya da daha önce yapılmış sigortanın süreleri dolduğu halde geçerli bir sigorta için yenileme yapmamış olan TEKNE'lerin mevcut Bağlama Sözleşmesi, ancak uygun bir 3. Şahıs Mali Mesuliyet Sigortası 'nin varlığı halinde geçerliliğini sürdürecektir. Aksi taktirde TEKNE'nin Bağlama Sözleşmesi otomatik olarak iptal olacaktır. Bu gibi

303 durumlarda TEKNE'nin MARİNA'dan çıkarılması için (TEKNE nin karaya alınması dahil) bütün işlemler MARİNA İŞLETMESİ tarafından yapılacak ve bu nedenle doğacak bütün giderlerin TEKNE SAHİBİ'nden alınması yoluna gidilecektir. Ancak her halükarda 3.şahıs mali mesuliyet sigortası ile karşılanamayan zarar-ziyandan TEKNE SAHİBİ doğrudan sorumludur.

Madde 14- MARİNA İŞLETMESİ 'nin tüm hizmetlerine ilişkin ücretler ABD Doları cinsinden tahakkuk ettirilmekte olup, ödemeler ABD Doları olarak ya da ödeme gününde geçerli olan T.C. Merkez Bankası tarafından belirlenmiş çarpraz kur değerine uygun olarak eşdeğeri belirlenecek Türk Bankalarında kabul gören bir döviz cinsinden ya da ödeme günü geçerli olan T.C. Merkez Bankası tarafından belirlenmiş ABD Doları döviz alış kuru değeri üzerinden hesaplanacak TL karşılığı şeklinde yapılabilir. Faturası kesilerek TL bazına dönüştürülmüş olsa dahi, TEKNE SAHİBİ'nin MARİNA İŞLETMESİ'ne borcu ABD Doları cinsinden döviz bazında takip edilecek, tahakkuk ettirilen ABD Doları cinsinden borcun fatura tarihiyle ödeme günündeki kur farkı için MARİNA İŞLETMESİ ayrıca bir fatura daha hazırlayacaktır.

Madde 15- TEKNE SAHİBİ, kendisinin, teknesinin ve refakatçilerinin Türk karasularına girişi ve/veya çıkışı, Türk karasularında seyri, TEKNE'nin MARİNA'da yeddi emine bırakılması ve yeddi eminden çözülmesi, Türkiye'den teknesinden başka bir vasıtayla ayrılması gibi konularla ilgili mevzuatı zamanında öğrenmek ve gereken tedbirleri almak durumundadır. MARİNA İŞLETMESİ'nin YAT SAHİBİ'ne bu konularda yardımcı olabilmesi için. TEKNE, TEKNE SAHİBİ, TEKNE MÜRETTEBATI ve TEKNE MÜŞTERiSi'yle ilgili gerekli olacak bilgi ve geçerli belgeleri hazırlamak ve bu konuda MARİNA İŞLETMESİ'ni zamanında yeterince bilgilendirmek zorundadır. Aksine uygulamalar nedeniyle TEKNE SAHİBİ'nin karşılaşacağı güçlüklerden MARİNA İŞLETMESİ sorumlu tutulamaz.

İLAVE MADDE: TEKNE SAHİBİ 'nin tüm servis ve hizmet talepleri MARİNA YÖNEiTMİ 'ne yapılmalıdır. TEKNE SAHİBİ, MARİNA YÖNETiMi personelinden özel iş talebinde bulunamaz.

304 BÖLÜM 5: BAĞLAMA YERİ TAHSİSİ:

Madde 16- MARİNA İŞLETMESİ, geçerli bir Bağlama Sözleşmesi'ne sahip her TEKNE SAHİBİ'ne, işbu sözleşme Ek Madde'si olan 105.Maddede farklı bir ifade yer almadiği taktirde, MARİNA 'nin deniz alanı içinde TEKNE'sini bağlayabileceği bir yer ayırmakla yükümlüdür. Bu yer, TEKNE MARİNA'da bulunduğu süreler için TEKNE SAHİBİ tarafından kullanilabilir. Bağlama Sözleşmesi'nin imzalandığı anda TEKNE SAHİBİ tarafından belirtilmemesi ve daha sonra talep edilmesi halinde, TEKNE'ye karada yer temini konusunda MARİNA İŞLETMESİ talep günü elindeki olanaklar doğrultusunda hizmet verecektir. Bağlama Sözleşmesi ile MARİNA İŞLETMESİ, TEKNE SAHİBİ'ne MARİNA içinde belli bir yeri değil, TEKNE'nin bağlanmasına uygun herhangibir yeri ayırmaktadır. MARİNA İŞLETMESİ, gerekli gördüğü hallerde TEKNE'nin bağlama yerini değiştirme hakkına sahiptir.

Madde 17- Bağlama Sözleşmesi hiçbir şekilde bir kira sözleşmesi değildir ve devredilemez.

Madde 18- MARİNA İŞLETMESİ ile geçerli bir Bağlama Sözleşmesi yapılmış olan TEKNE'ler, sadece MARİNA İŞLETMESİ tarafından kendilerine tahsis edilmiş yerlere yanaştırılıp bağlanabilirler.

Madde 19- Bir Bağlama Sözleşmesi, MARİNA İŞLETMESİ ve TEKNE SAHİBİ tarafından ortak imzalanmış olan Bağlama Sözleşmesi üzerinde belirtilen süre için geçerlidir.

Madde 20- Bağlama Sözleşmesi, süresinin bitiminden 15 gün önce, TEKNE SAHİBİ 'nin isteği üzerine meri (o günkü) şartlara uygun olarak karşılıklı anlaşma yoluyla yenilenebilir. MARİNA İŞLETMESİ, gerekli gördüğü durumlarda Bağlama Sözleşmesi'ni yenilememe hakkını saklı tutar.

Madde 21- Bağlama ve Çekme-Atma ücretleri, TEKNE 'nin Tam Boy'u (Loa) ve Genişliği (B.max) ve ilgili sözleşmenin imzalandığı gün geçerli olan birim fiyatlar ve koşullar esas alınarak hesaplanır. Bu hesaplama sonucunda bulunan ücret peşin

305 olarak tahsil edilir. Bağlama ve Çekme-Atma birim fiyatları ve diğer koşullar, MARİNA İŞLETMESİ'nin yayınladığı fiyat listesinde belirtilir. Bağlama süresi, "minimum günlük kullanım 24 saattir" esasına ve geceleme sayısına göre belirlenir.

Madde 22- TEKNE'nin Tam Boy'u ve Genişliği'nin belirlenmesi için tonilato belgesinde ilgili bilgilerin karşısındaki değerler dikkate alınır. Bu bilgilerin tam olarak belirtilmediği veya belgede verilen boyutlarla gerçek değeri arasında fark olduğu gözlenirse, ölçüm yapmak suretiyle Bağlama ve Çekme-Atma Sözleşmesi ve fiyatlarına esas olacak boyutlar belirlenir. Tam Boy (Loa) olarak TEKNE'nin güvertesi üzerinde baş-kıç istikametindeki merkez hattı üzerinde kıçta varsa matafora hariç en arka noktasından, başta varsa baston hariç en ön noktaları arasındaki yatay mesafe alınır. Genişlik (B.max) olarak baş-kıç merkez hattına ufki yönde dik olarak TEKNE'nin en geniş mesafesi alınır.

Madde 23- MARİNA İŞLETMESİ'nin sağladığı temel ve ek hizmetlere ait ücretlerin bir bölümü MARİNA ücret tarifesinde belirtilmiştir. Uygulanan tüm ücretlerin basılı fiyat listesinde belirtilmesi zorunluluğu olmayıp, MARİNA hizmetlerine ilişkin ücretler MARİNA İŞLETMESİ'nin gereklerine göre her yıl yeniden belirlenir.

Madde 24- Su, elektrik, duş/wc, telefon, faks, internet bağlantısı, gibi haberleşme hizmetleri ile TEKNE'nin MARİNA'ya denizden giriş ve/veya MARİNA'dan denizden çıkışinda yararlanılan palamar botu ve kılavuzluk hizmetleri, otopark olanağı MARİNA İŞLETMESİ'nin genel politikasına göre süreli veya süresiz, ücretli veya ücretsiz olarak olanaklar nispetinde verilebilir. Bu hizmetlerin süre ve/veya ücretleri MARİNA İŞLETMESİ tarafından belirlenir. MARİNA İŞLETMESİ, ek hizmetlerin niteliği ve niceliği ile bunlara uygulanacak ücretler konusunda yazılı olanlardan öteye TEKNE SAHİBİ'ne karşı bir yükümlülük taşımaz.

BÖLÜM 6: MARİNA 'YA GİRİŞ-ÇIKIŞ KURALLARI VE MARİNA İÇİNDE UYULACAK KURALLAR:

İLAVE MADDE: TEKNE'ler MARİNA'ya giriş veya çıkış yapmadan ve MARİNA içinde yer değiştirmeden önce MARİNA İŞLETMESİ'ne bilgi verir ve izin alır. Birçok SETUR

306 MARİNASI'nda bu tip manevralar sırasında MARİNA İŞLETMESİ'ne ait palamar botunun yardımını almak, olası kazalara karşı alınmış ciddi bir önlemdir.

İLAVE MADDE: MARİNA içindeki bir TEKNE'nin manevrasına yardımcı olan MARİNA İŞLETMESİ'ne ait palamar botunun manevra esnasındaki sorumluluğu TEKNE SAHİBİ 'ne aittir. Manevra sırasında oluşabilecek her türlü zarar-ziyandan TEKNE SAHİBİ sorumludur.

Madde 25- MARİNA içinde hiz sınırı tabelalar ile duyurulmuştur. Tabelaların olmadığı hallerde sözkonusu hiz sınırı, deniz araçları için 3 deniz mili, kara araçları için maksimum saatte 20 km'dir. Bu hıza uymayan araç sahiplerinin MARİNA'ya girişleri yasaklanır, varsa araç giriş kartları iptal edilir.

Madde 26- MARİNA deniz sahası içinde demir atmak kesinlikle yasaktır.

Madde 27- MARİNA sahası içinde her türlü ateş yakmak, her ne yöntemle olursa olsun mangal yakmak, TEKNE'lerde patlayıcı madde bulundurmak yasaktır.

Madde 28- Bakım-onarım sahaları dışında kalan MARİNA sahasında çevreyi kirletici ve çevreye rahatsızlık verici nitelikte onarım, tadilat ve bakım yapılmasi yasaktır.

Madde 29- TEKNE SAHİPLERi ve TEKNE MÜRETTEBATI, sadece kendi TEKNE 'lerine işbu yönetmeliğin ve iş kanunu ve iş emniyeti kurallarına uygun olmak kaydıyla teknik hizmet verebilirler.

Madde 30- TEKNE SAHİPLERi, TEKNE MÜRETTEBATI ve TEKNE MÜŞTERİLERİ kendilerininkinden başka TEKNE'lerde teknik hizmet vermeye dönük çalışma yapamazlar.

Madde 31- MARİNA İŞLETMECİ'sinin yazılı izni olmadıkça (ki bu izin sadece MARİNA İŞLETMESİ'ne bağlı olarak ya da MARİNA İŞLETMESİ'sinin izniyle MARİNA içinde faaliyet gösteren işletmeci elemanlarına ve/veya teknisyenlere verilir) MARİNA dışından herhangi bir şahıs veya yetkilinin MARİNA'daki TEKNE 'lerde çalışma yapması yasaktır. MARİNA İŞLETMESİ'ne TEKNE SAHİBİ'nin yaptiğı başvurunun

307 olumlu karşılanmasi halinde, MARİNA dışından gelecek tüm usta, teknisyen, kalfa ve çıraklara günlük olarak ve TEKNE başına 15 USD giriş ücreti TEKNE SAHİBİ tarafından MARİNA İŞLETMESİ'ne peşin olarak ödenir.

Madde 32- MARİNA'da bulunan TEKNE 'lerde yapılacak teknik hizmet çalışmalarının zamanı ve süresi, MARİNA İŞLETMESİ tarafından belirlenen zamanın ve sürenin dışına taşamaz.

Madde 33- MARİNA sınırlarına giren kara taşıtlarının otopark dışındaki yerlere bırakılması yasaktır.

Madde 34- MARİNA sınırları içinde sintine ve pis su tanki boşaltılması, çöp ve diğer atık maddelerin MARİNA İŞLETMESİ'nce tahsis edilmiş yerlerin dışında bırakılması yasaktır. MARİNA İŞLETMESİ, aksine bir davranışla karşılaşması halinde, temizleme ücreti olarak oluşan kirlilik nedeniyle kullanacağı malzeme, işçilik saati ve ekipman masraflarının 3 katını TEKNE SAHİBİ'nden tahsil eder ve ayrıca konuyu ilgili resmi makamlara bildirir. MARİNA İŞLETMESİ 'nin gerekli görmesi halinde, kirliliği yaratan TEKNE'nin Bağlama Sözleşmesi tek taraflı olarak feshedilecek ve bu tekneye işbu yönetmeliğin "sözleşmesiz tekneler" için tarif ettiği yaptırımlar uygulanır. Bu taktirde fesih tarihinden geriye kalan sürenin bakiyesi TEKNE SAHİBİ'ne ödenmeyecektir.

Madde 35- MARİNA sahasında bulunan su, elektrik, telefon bağlanti noktalarından TEKNE 'ye uzanan kablo, hortum gibi hatların tedariki TEKNE SAHİBİ tarafından yapılır. TEKNE SAHİBİ, su tasarrufu amacıyla, TEKNE'ye su alınan hortumun ucuna kendi tedarik ettiği su tazyik tabancasini takar ve bu şekilde su kullanir. Aksi taktirde, bedelini TEKNE SAHİBİ'ne tahakkuk etmek kaydıyla MARİNA İŞLETMECİSİ su tazyik tabancasını TEKNE SAHİBİ adina tedarik eder.

Madde 36- TEKNE üzeri ve etrafında muhafaza edilecek her türlü ekipman ve malzemenin, her türlü hava ve deniz koşuluna karşı muhafazası tamamen TEKNE SAHİBİ 'nin sorumluluğundadır.

308 Madde 37- TEKNE'nin yağmur ve diğer nedenlerle içine su almasına karşı yeterli ve gerekli her türlü önlem(özellikle su tahliye sistemleri) TEKNE SAHİBİ tarafından alınır.

Madde 38- MARİNA dahilinde MARİNA İŞLETMESİ tarafından gösterilen yerler dışında ve özellikle iskelelerde, Rıhtımlarda, TEKNE çekek sahasında, otoparklarda özel eşya, malzeme, ekipman muhafaza etmek ve depolamak yasaktır.

Madde 39- Rıhtım, iskele, ponton üzerlerinde bot, TEKNE aksesuarı, bisiklet ve benzeri malzemeleri birakmak yasaktır. Aksi taktirde bu malzemeler MARİNA İŞLETMESİ'nin deposuna kaldırılacak ve/veya TEKNE SAHİBİ 'ne işgal kirası tahakkuk ettirilecektir.

Madde 40- TEKNE çevresinde iskele, sal, platform, çadır vb. teçhizat bulundurmak ve TEKNE çekek sahasında malzeme, treyler, karavan bulundurmak MARİNA İŞLETMESİ 'nin yazılı iznine tabidir.

Madde 41- MARİNA içinde yüzmek, dalmak, olta ya da başka bir yöntemle balık avlamak, avlanma yapmak, su kayağı, windsörf, jet-ski benzeri su sporlarıyla uğraşmak ve bu araçları kullanmak yasaktır. Gürültülü çalışan kara aracıyla MARİNA sahasında hareket etmek yasaktır.

Madde 42- Rıhtım, iskele, ponton ve diğer açık alanlarda çamaşır, bulaşık, kara taşıtı yıkamak yasaktır. Yelken, branda yıkamak ve kurutmak MARİNA İŞLETMESİ'nin yazılı iznine tabidir.

Madde 43- MARİNA sahasında bulunan TEKNE 'lerden etrafi rahatsız edebilecek şekilde konuşma, müzik yayını yapma, enstrüman çalma, gürültü çıkarma, motor çalıştırma vb. şekillerde ses, ışık ve gürültü kirliliği oluşturulması ve çevreyi rahatsız edici davranışlarda bulunulması yasaktır. MARİNA sahası içinde motor ve jeneratör çalıştırılması, bunların çalışma zaman ve süreleri MARİNA İŞLETMESİ'nin iznine tabidir.

309 Madde 44- TEKNE'de haşere ve/veya fare gibi zararlı varlıkların bulunmasi, TEKNE'den çevreye gayri sıhhi koku ve benzeri etkilerin yayılması gibi MARİNA içinde kabul edilemeyecek hususlara karşı her türlü önlem TEKNE SAHİBİ tarafından alınır. Gerekli görüldüğü hallerde belirlenen olumsuzluğu gidermek üzere, her türlü masrafı TEKNE SAHİBİ'ne ait olmak üzere MARİNA İŞLETMESİ uygun önlemleri alabilir.

Madde 45- TEKNE'nin topraklamasi TEKNE SAHİBİ'ne aittir. Elektrik voltaj düşüklüğü, voltajdaki dalgalanmalar, elektrik kesintisi vb. hallerden ve bu nedenle oluşacak zarar- ziyandan MARİNA İŞLETMESİ sorumlu değildir.

Madde 46- TEKNE SAHİBİ, kendi TEKNE'si için TEKNE MÜRETTEBATI ve TEKNE MÜŞTERİSİ kapsamına giren herkesin davranış ve eylemlerinden tek başına, müşterek olarak ve müteselsilen sorumludur.

Madde 47- TEKNE SAHİBİ, MARİNA İŞLETMESİ ve bağlı birimler tarafından TEKNE'ye ve kendisine sağlanan ve 12. madde kapsamı dışında kalan tüm hizmetlerin MARİNA İŞLETMECİSİ'nin belirlemiş olduğu değerler üzerinden karşılığını MARİNA İŞLETMESİ 'nin öngördüğü süre içinde ve şartlarda ödemeyi taahhüt eder. TEKNE SAHİBİ, MARİNA İŞLETMESİ personeline MARİNA İŞLETMESİ'nin bilgisi dışında özel iş veremez.

Madde 48- TEKNE SAHİBİ, kendisinin, TEKNE MÜRETTEBATI'nın ve TEKNE MÜŞTERİLERİ'nin MARİNA İŞLETMESİ'ne ve elemanlarina, MARİNA'da bulunan diğer TEKNE ve yetkililerine ve 3. Şahislara verecekleri her türlü zararın tazmininden tek başına, müştereken ve müteselsilen sorumludur.

Madde 49- TEKNE SAHİBİ, kendi TEKNE'sinde bulunan eşyaların kaybından, çalınmasından, hasara uğramasından ve kendi TEKNE sindeki TEKNE MÜRETTEBATI ve TEKNE MÜŞTERİLERİ'nin uğrayacağı her türlü zarar-ziyan ve kazalardan sorumludur.

Madde 50- MARİNA'da bulunan bir TEKNE'nin TEKNE SAHİBİ'nin değişmesi halinde, TEKNE'nin yeni sahibi MARİNA İŞLETMESİ'yle derhal yeni bir Bağlama Sözleşmesi

310 yapar. Böylelikle TEKNE'nin yeni sahibinin adı, soyadı, açık adresi belirlenir ve (yeni) TEKNE SAHİBİ'nin Bağlama Sözleşmesi'yle MARİNA İŞLETMESİ'nin yönetmelik kurallarına uyacaği taahhüdü alınır. Aksi taktirde bu kurallara uyulmamasından doğan sonuçlardan TEKNE'nin eski sahibinin tüm sorumlulukları devam edecektir.

Madde 51- TEKNE SAHİBİ, bir günü aşan süre için TEKNE'yi MARİNA'da bırakıp ayrılmayı planlıyorsa MARİNA İŞLETMESİ'ne yazılı bilgi vermeli ve kolaylıkla ulaşilabileceği adres ve diğer bilgileri belirtmelidir. Bu durumda TEKNE'nin giriş anahtarı MARİNA İŞLETMECİ'sinin tayin ettiği yetkililere imza karşılığında bırakacaktır.Tekne'nin giriş anahtarının MARİNA İŞLETMESİ'nde bulunduğu süre içerisinde MARİNA İŞLETMESİ'nin tespit edilmiş kusur ve ihmali dışında oluşabilecek her türlü zarar ve ziyandan MARİNA İŞLETMESİ sorumlu değildir. İçinde herhangibir yetkilisi bulunmayan TEKNE'de oluşabilecek ve ciddi olumsuz sonuçlar yaratabilecek problemler, MARİNA İŞLETMESİ'nin zamanında haberdar olmasi halinde ve şartları doğrultusunda, MARİNA İŞLETMESİ'nin iyi niyetli çalışmalarıyla giderilmeye çalışılabilir. Problemin oluşuyla ilgili MARİNA İŞLETMESİ'nin mahkeme kanalıyla tespit edilmiş kusur ve ihmali dışındaki hallerde, MARİNA İŞLETMESİ'nin yaptığı bu çalışmaların karşılığı TEKNE SAHİBİ tarafından ödenir.

Madde 52- Küçük çocuklar MARİNA sınırları içinde ebebeynlerinins orumluluğundadır.

Madde 53- MARİNA'da TEKNE'lerde evcil hayvan bulundurulması MARİNA İŞLETMESİ'nin yazılı iznine tabidir. Tüm evcil hayvanlar, tasma, kafes gibi hayvanların kontrol dışı hareketlerini engelleyici önlemler alınmış olarak sahipleri tarafından MARİNA içinde gezdirilebilir. Bu hayvanların sebep olduğu kirliliğin temizlenmesinden ve neden olacaklari her türlü zarar-ziyandan TEKNE SAHİPLERİ sorumludur.

Madde 54- TEKNE SAHİBİ yangın çıkmaması için gerekli tüm önlemleri almak, TEKNE'sinde olası bir yangın durumunda derhal kullanılabilecek uygun standard ve özelliklere sahip en az bir adet yeterli büyüklükte yangın söndürme cihazı bulundurmak zorundadır.

311 Madde 55 - TEKNE SAHİBİ, kendisinin ve TEKNE MÜRETTEBATI'nin, MARİNA'da meydana gelebilecek yangın, fırtına vb. acil durumlarda MARİNA İŞLETMESİ'nin talimatlarına göre hareket edeceğini ve kendisinden istenilen her çeşit yardımı yapmayı kabul ve taahhüt eder.

Madde 56 - Çekek Sahasında bulunan TEKNE'lerde TEKNE MÜRETTEBATI ve TEKNE MÜŞTERİLERİ'nin konaklaması yasaktır. Özel durumlarda, MARİNA İŞLETMESİ'nin uygun gördüğü zaman ve sürelerde olmak şartıyla, yazılı olarak izin verilebilir.

BÖLÜM 7: MARİNA MÜDÜRÜ 'NÜN MARİNA 'DA DÜZENi SAĞLAMAYA iLiŞKiN YETKiLERi

Madde 57- Marina Müdürü, TEKNE'lerin MARİNA'ya giriş, bağlama, kalış ve MARİNA'dan ayrılış kurallarını düzenler.

Madde 58- Marina Müdürü, TEKNE'lerin yanaşacağı ve bağlanacağı yerleri belirler, gerekli gördüğü veya olağanüstü durumlarda, TEKNE SAHİBİ'ne haber vermeksizin TEKNE'lerin bağlama ya da karada park yerlerini değiştirmeye yetkilidir. TEKNE SAHİBİ'ne haber verilemeyecek acil durumlarda, gerek gördüğü taktirde, ücreti daha sonra TEKNE SAHİBİ tarafından ödenmek üzere, TEKNE'nin karaya alınmasını veya gerekli tamiratın yaptırılmasını sağlar. MARİNA içinde, sahibi bilinmeyen ve geçerli bir Bağlama Sözleşmesi olmayan bir TEKNE'nin varlığının belirlenmesi halinde, Marina Müdürü bu TEKNE'nin güvenliği açısından gerektiğinde karaya alınmasını sağlar ve sağlanan hizmetin bedelini TEKNE SAHİBİ'nin belirlenmesinden sonra tahsili yoluna gider. TEKNE SAHİBİ'nin belirlenememesi halinde, TEKNE'nin biriken boçlarının tahsili amacıyla gerekli her türlü yasal işlem MARİNA İŞLETMESİ tarafından yapılır.

Madde 59- Marina Müdürü, işbu yönetmelik kurallarına uymayan kişilerin MARİNA sınırları içine girişini yasaklar. Kurallara uymayan TEKNE SAHİBİ'nin MARİNA İŞLETMESİ'yle yaptığı geçerli Bağlama Sözleşmeleri'ni tek taraflı olarak fesheder. Bu gibi durumlarda TEKNE'nin MARİNA dışına çıkarılması için gerekli (TEKNE'nin karaya

312 alınması da dahil) bütün işlemleri, bedeli TEKNE SAHİBİ'ne borç yazılmak üzere yerine getirir.

Madde 60- Marina Müdürü, MARİNA içinde sükûn ve güvenliğin sağlanması bakımından gerekli gördüğü durumlarda kolluk kuvvetlerini göreve çağırır.

Madde 61- Marina Müdürü, MARİNA İŞLETMESİ'nce belirlenen tarifeye uygun olarak tahakkuk ettirilen bedelleri sahibince ödenmeyen TEKNE 'lerin MARİNA'dan ayrılışına izni vermez. Marina Müdürü bu durumdaki bir TEKNE'yi karaya almak da dahil olmak üzere MARİNA'dan ayrılmasını önlemek için gerekli tedbirleri alır.

Madde 62- Marina Müdürü, MARİNA İŞLETMESİ'nde ve diğer hizmetlerde çalışan personelin, çalışmalarına ilişkin esaslari düzenler, bu hizmetler arasında koordinasyonu sağlar ve uyum sağlamayanlarla sakıncalı davranışları görülenlerin iş Kanunu'nun ilgili hükümlerine uygun olarak cezalandırılmalarını ve/veya hizmetten el çektirilmesini sağlar.

Madde 63- Marina Müdürü, MARİNA'daki ticari ünitelerin çalışma saatlerini, hizmetlerin başlangıç ve bitiş sürelerini düzenler. Bu çalışmaların yürütülme şeklini, temizliğini, güvenliğini, amaca uygunluğunu denetler. Çalışanların kılık ve kıyafetlerini ve davranış biçimlerini kontrol eder.

Madde 64- Marina Müdürü, MARİNA sahasının kirlenmemesi için her türlü tedbirleri alır ve TEKNE SAHİBİ'nden tedbirlerin alınmasını talep eder.

Madde 65- Marina Müdürü, gerekli gördüğü durumlarda bu yönetmelikte belirlenen yetkilerini kısmen ya da tamamen, şifahi ya da yazılı talimatlarla astlarına devredebilir.

BÖLÜM 8: ÇEKEK HİZMETLERiYLE İLGİLİ HÜKÜMLER

Madde 66- MARİNA İŞLETMESİ, TEKNE'lere Çekek Alanı olarak adlandırılan saha içinde de yer ayırabilir. Karada yer ayrılabilmesi, TEKNE SAHİBİ ile MARİNA İŞLETMESİ arasında bir çekek Sözleşmesi'nin imzalanmış olması koşuluna bağlıdır.

313 İşbu yönetmeliğin 13.34.58.59 ve 61.maddeleri gereği karaya çekilen tekneler de 8. Bölümde yer alan maddeler kapsamındadır.

Madde 67- Çekme-Atma Ücreti, MARİNA İŞLETMESİ'nin çekme ve/veya atma işlemi sırasında kullanılan lift/kızak tipine ait birim fiyatı esas alınarak hesaplanır ve peşin olarak tahsil edilir. Çekme-Atma işlemi bir bütün olarak hesap edilir ve hesaplanır. Eğer işlemlerden birisinin daha sonra yapılması gerekmeyecekse, sadece çekme veya sadece atma ücreti, tam fiyatın yarısı olarak belirlenir ve işlemden önce peşin olarak tahsil edilir.

Madde 68- Çekme işlemi, TEKNE'nin denizden veya taşıyıcısı üzerinden travel lift yardımıyla alınmasıyla başlar, karaya konulmasını takiben payanda ve gerekiyorsa bağlantı atkılarının montajıyla son bulur. Atma işlemi, TEKNE'nin karada bulunduğu yerden travel lift yardımıyla alınmasıyla başlar, denize ya da herhangi bir taşıyıcı üzerine birakilmasiyla son bulur. Çekme veya atma işlemi sonunda TEKNE'yi TEKNE SAHİBİ'nin teslim almış olduğu addedilir. TEKNE'nin bir taşıyıcı üzerine yerleştirilmesi halinde, taşıyıcı üzerinde TEKNE'nin dengeli ve güvenli olarak muhafazası için gerekli her türlü önlem TEKNE SAHİBİ tarafından alınır ve organize edilir. TEKNE atma işlemine başlanılmasından sonra, payandaların sökülmesini takiben, TEKNE'nin denize indirilmesi veya taşıyıcı üzerine konulmasına (MARİNA İŞLETMESİ'nin kusuru dışında) mani bir hal oluşması halinde (TEKNE'nin suya indirilmesini takiben su aldığının belirlenmesi, karinada tamiri gerektiren durum tesbiti vb. hallerde), mani halin giderilmesi için yapılacak her türlü travel lift üzerinde bekleme ve/veya işlem ilave ücrete tabidir.

Madde 69- Lift havuzu, Kızak rampası (slipway), Syncro Lift, Travel lift'e ilişkin detaylar ile lift veya kızağın kaldırma kapasitesi, yükseklik, genişlik, boy, derinlik, vb. ölçüler, TEKNE'nin çekek işlemine maruz kalacağı sistem ve işlem için konstrüktif, donanım ya da diğer açılardan uygunluğu, TEKNE'nin imalatçısı olan firmanın TEKNE'nin çekilmesiyle ve/veya atilmasıyla ilgili belirlediği esas ve kriterlerin uygun olup olmadığı, tüm bunlar TEKNE SAHİBİ tarafından dikkate alınmalıdır. TEKNE 'nin hangi yol ve usullerle çekileceği ve/veya atılacağı konusunda nihai kararı MARİNA İŞLETMESİ verir. Çekme-Atma yöntemi ne olursa olsun TEKNE üzerinde meydana gelebilecek her

314 türlü hasar TEKNE SAHİBİ'ne aittir. Aksine bir uygulamanın her türlü sonucundan da yine TEKNE SAHİBİ sorumludur.

Madde 70- Çekme ve atma işlemlerinin yapılacağı süre boyunca, çevre şartlarının (rüzgârın hızı, denizin durumu, deniz suyunun seviyesi, hava aydınlığının yeterliliği vb.) müsait olmaması halinde işlemin başlatılmaması veya yarım bırakılmasından MARİNA İŞLETMESİ sorumlu tutulamaz.

Madde 71- TEKNE'nin çekek işlemine başlamadan önce meyilinin ve triminin 0 (sıfır) derece olması gerekmektedir. TEKNE SAHİBİ bu durumu sağlamakla yükümlüdür.

Madde 72- Önceden öngörülemeyen bazı nedenlerle (teknenin ağırlık dağılımının uygun olmaması, teknenin kostrüktif ve donanım yapısının getirdiği kısıtlamalar, vb.) çekme veya atma işlemi için öngörülen travel liftin çekek operasyonuna başlayamaması veya operasyonun tamamlanamamasından, dolayısıyla yapılmış olan çekek Sözleşmesi 'nin yerine getirilememesinden MARİNA İŞLETMESİ sorumlu tutulamaz. Bu işlemle ilgili MARİNA İŞLETMESİ 'nce tahsil edilmiş avans veya bedel iade edilmez.

Madde 73- TEKNE'nin travel liftle kaldırılması sırasında, TEKNE'nin üzerinde ve/veya içinde hiçbir personel bulundurulmaz ve travel liftin üst kemeresine dokunacak çarmık teli gibi uzantılar varsa, bu uzantılara ait bağlantıların gevşetilmesi, sökülmesi, işlem bitiminde tekrar yerine takılması TEKNE SAHİBİ tarafından organize edilecek ve yerine getirilecek, bu işlemlerin yapılmasındaki bir eksiklik veya hata yüzünden oluşabilecek her türlü hasar TEKNE SAHİBİ 'ne ait olacaktır.

Madde 74- TEKNE'nin, çekme sırasının kendisinde olduğuna dair MARİNA İŞLETMESİ'nden olur alınmasını takiben TEKNE'nin çekilmek üzere ilgili lift /kızak havuzuna getirilmesi ve TEKNE'nin denize indirilmesi işlemi sırasında ve sonrasında TEKNE 'de gerekli her türlü kontrolun (su alma, vb.) yapılması ve sorumluluğu TEKNE SAHİBİ 'ne aittir.

315 Madde 75- TEKNE'nin suya indirilmesinden sonra en geç 30 dakika içinde lift havuzunu terk etmesi gerekmektedir. TEKNE'nin zamanında çekek havuzuna getirilmesi veya havuzdan dışarıya çıkarılması kendi olanaklarıyla mümkün olmuyorsa, sözkonusu işlem MARİNA İŞLETMESİ tarafından yerine getirilir ve verilen hizmetin karşılığı TEKNESAHİBİ'nden tahsil edilir.

Madde 76- TEKNE'nin karinasında travel lift kaldırma paletlerinin temas etmesinde (eğer kızakla karaya alınıyorsa, kızağa ait alt ve yan destek elemanlarının temas etmesinde) ve karaya konulan TEKNE'nin alt ve yan desteklerinin konulması sırasında TEKNE'nin konstrüktif yapısı, donatımı ve kondüsyonu gereği dikkat edilmesi gereken noktalar varsa, sakınca ve tehlike taşıyan bu tip yerler çekek Sözleşmesi'nde TEKNE SAHİBİ tarafından belirtilmeli ve ayrica bu husus, çekek işleminin yapıldiği yerde ve aninda TEKNE SAHİBİ tarafından MARİNA İŞLETMESİ yetkilileri şifahen hatirlatilmalidir. Sapan, palet veya payanda yerleri TEKNE SAHİBİ tarafından, TEKNE'sinin yapısi ve özellikleri dikkate alinarak bildirilmelidir. TEKNE'nin kızaklama plani, TEKNE'nin çekme veya atma işlemine başlanmadan önce mutlaka TEKNE SAHİBİ tarafından tedarik edilerek MARİNA İŞLETMESİ'ne verilmelidir. Bunun aksine bir durumda tekne gövdesinde, aksamlarinda, boyasinda, donaniminda vs. oluşacak hasarlardan TEKNE SAHİBİ sorumludur.

Madde 77- TEKNE'nin park edeceği alan, TEKNE SAHİBİ'nin çekek Sözleşmesi'nde verdiği bilgilere uygun olarak MARİNA İŞLETMESİ tarafından belirlenir. Çekek Sözleşmesi'nde belirtilmiş indirme tarihini geçiren TEKNE'lerin yeri, arkalarında konaklamakta olan teknelerin inişine engel teşkil ediyorsa, TEKNE SAHİBİ'ne haber vermeksizin MARİNA İŞLETMESİ'nce değiştirilebilir. Bu nedenle yapılan travel lift çalışması, normal sezonda uygulanan Çekme-Atma ücretinin _ 'ü kadar ücretlendirilir ve yeri değiştirilen TEKNE'nin cari hesabına borç kaydedilerek tahsili yoluna gidilir. TEKNE SAHİBİ'nin çekek Sözleşmesi'nde belirtmiş olduğu iniş tarihinden daha önceki bir tarihte TEKNE'sini denize indirmek istemesi ve fakat bunun gerçekleşebilmesi için yer değiştirmesi gereken tekne(ler)in mevcudiyeti halinde, fiziki güçlüklerin engel olmaması kaydıyla ve yer değişikliği yapılan tekne başına işbu maddenin ilk paragrafında açıklandığı şekle uygun olarak ücret tahakkuk ettirilerek işlem yapılabilir.

316 Madde 78- Karada konaklamakta olan TEKNE'nin yeri, Madde 77'de belirtilen şartın haricinde de MARİNA İŞLETMESİ tarafından gerekli görüldüğü hallerde TEKNE SAHİBİ'ne haber vermeksizin değiştirilebilir. Bu tip işlemlerde ücret tahakkuk ettirilmez. Yer değiştirme işlemini takiben TEKNE SAHİBİ'ne bilgi verilir. TEKNE SAHİBİ, kendisi MARİNA'da yokken olası bir yer değiştirme durumunu gözönüne alarak, TEKNE'sinin yerinin değiştirilmesi işlemi sırasında faydalı olacak önbilgileri MARİNA İŞLETMESİ'ne yazılı olarak MARİNA'yı terk etmeden önce verir.

Madde 79- Karada konumlanan TEKNE'de motor, jeneratör gibi titreşim yapıcı makinalar çalıştırılamaz, yelken açılamaz. Karada konumlanan teknenin açık donanımı üzerine sarılı vaziyette yelken birakılıyorsa, hava ve diğer koşulların etkisiyle bu yelkenin kendiliğinden kısmen ya da tamamen açılması ve bunun getireceği tehlikelere karşı gerekli her türlü emniyet tedbirinin alınması TEKNE SAHİBİ'nin sorumluluğundadır. Karada konumlanan TEKNE'nin içine büyük miktarda ağırlık ilavesi veya ağırlık azaltılması yapılacaksa MARİNA İŞLETMESİ'ne bilgi verilmesi ve bunun için yazılı izin alınması şarttır. Sözkonusu işlem, yazılı onay alındıktan sonra ve tüm sorumluluğu TEKNE SAHİBİ'ne ait olmak üzere yapılabilir.

Madde 80- Karada bulunan TEKNE'lerden dışarıya sintine, lavabo, bulaşık, tuvalet, duş suyu gibi kirletici unsurların boşaltılması kesinlikle yasaktır. Bu tip bir uygulamaya neden olanlar hakkında derhal resmi makamlar tarafından gerekli işlemlerin yapılması için MARİNA İŞLETMESİ girişimlerde bulunulacaktır. Ayrıca bu durumun yarattığı kirliliğin giderilmesi için MARİNA İŞLETMESİ 'nin yapacağı işçilik saati, malzeme sarfı, ekipman kullanim kirasi gibi masraf unsurlarının 3 katı tutarında temizlik ücreti TEKNE SAHİBİ'nden alinacaktır. TEKNE çevresine yayılan ve TEKNE SAHİBİ'nin kendi organizasyonuyla yerine getirilen onarım-bakım çalışmalarının yarattığı kirlilik, yine TEKNE SAHİBİ tarafından yapılacak organizasyonla her günün sonunda temizlenecektir. Aksi hallerde gereken temizlik MARİNA İŞLETMESİ tarafından yapılacak ve teknenin tam boyunu dikkate alarak m uzunluk başina 5 USD birim fiyat üzerinden temizlik ücretinin her seferinde tahsili yoluna gidilecektir.

Madde 81- TEKNE SAHİBİ tarafından organize edilerek TEKNE'ye yapılan ahşap, boya, vernik, kaynak, taşlama, zımpara, raspa işleri sırasında komşu tekne ve tesislerin

317 kirlenmemesi ve zarar görmemesi için gerekli tüm önlemler, tüm masrafi TEKNE SAHİBİ'ne ait olmak üzere TEKNE SAHİBİ tarafından alınır. Önlemi alınmadan yapılmakta olan işler, MARİNA İŞLETMESİ tarafından durdurulur. Önlemi alınmadan yapıldiğı belirlenen vebu yüzden komşu tekne ve tesislerde oluşan zarar bir tutanakla belirlenir ve toplam zarar TEKNE SAHİBİ 'nce tazmin edilir.

Madde 82- MARİNA İŞLETMESİ, TEKNE SAHİBİ tarafından organize edilen işler için gerekli iskeleleri bulmak durumunda ve zorunda değildir. MARİNA 'da mevcut iskele, sıpa, kalas gibi malzemeler öncelikle MARİNA İŞLETMESİ'nin tasarrufundadır.

Madde 83- TEKNE SAHİBİ, TEKNE MÜRETTEBATI, TEKNE MÜŞTERİLERİ araçlarını otoparkta bırakmak zorundadırlar. Çekek sahasına araç girişine ancak yük indirme ve boşaltma gibi çok zorunlu hallerde izin verilebilir. Bu durumda tasarruf hakkı tamamen MARİNA İŞLETMESİ'ne aittir. MARİNA sahasına dışarıdan yük ya da yolcu getiren firmaların araç ve yetkililerinin çekek Sahasına girişine izin vermek tamamen MARİNA İŞLETMESİ'nin tasarrufundadır. TEKNE SAHİBİ, bu tip bir ihtiyaç anında gerekli izni almak üzere MARİNA İŞLETMESİ ne bilgi vermekle yükümlüdür. Bilgi vermek, izin alınmasın anlamına gelmez.

Madde 84- TEKNE'lerde TEKNE SAHİBİ tarafından organize edilen çalışmalarda gereken her türlü emniyet tedbirinin alınması ve sorumluluğu TEKNE SAHİBİ'ne aittir. Teknelerde patlayıcı maddelerin bulundurulması kesinlikle yasaktır. LPG tüpü gibi tehlikeli maddelerin tekneye sokulmaması ve bazi kimyasal reaksiyonlar neticesinde patlayıcı veya yanıcı oluşumların TEKNE'de bulundurulmaması gibi önlemler TEKNE SAHİBİ tarafından alınır.

Madde 85- TEKNE'lerin karada desteklenmesini sağlayan payanda ve takozlar sadece MARİNA İŞLETMESİ yetkilileri tarafından yerleştirilir ve yerleri değiştirilir. Bunun dışında kalan şahıslarca payandalarda, siğil ve takozlarda yer değişikliği yapmak, payanda ve takozlar arasındaki atkıları çıkrmak kesinlikle tehlikeli ve yasaktır.

Madde 86- TEKNE üzerindeki kışlık branda iplerini payanda atkılarına tutturmak, payandalara zincir ve benzeri ağırlıkları asmak tehlikeli ve yasaktır.

318 Madde 87- Karada bulunan TEKNE'lere, içinde insan bulunmadığı süre boyunca, MARİNA tesislerinden ya da başka bir kaynaktan alınan elektrik enerjisi hatlarını bağlı tutmak sakıncalıdır. Bu konuda gerekli önlemler TEKNE SAHİBİ tarafından alınır.

Madde 88- TEKNE'nin denize atılmasından önce, MARİNA İŞLETMESİ'ndeki cari hesabıyla ilgili mutabakatın sağlanması ve varsa bakiye borcuyla ilgili işlemlerin tamamlanması şarttır. İşlemlerini tamamlamayan TEKNE'lerin veya sözleşmesiz olduğu için karaya alınmış TEKNE'lerin suya atılmaması nedeniyle oluşacak her türlü zarar ve ziyanın sorumlusu TEKNE SAHİBİ'dir.

BÖLÜM 9: SORUMLULUKLAR VE SiGORTA

Madde 89- Çekek hizmeti kapsamında bir TEKNE'nin çekilmesi veya atılması esnasında veya işbu yönetmeliğin13,34.58.59 ve 61.maddeleri gereği olarak TEKNE 'nin çekilmesi veya atılması esnasında kullanılan travel lift veya kızağın yetersizliği ve/veya arızalanması, travel lift veya kızağı kumanda eden MARİNA İŞLETMESİ'ne bağlı personelın yetersizliği, hatası veya ihtimaline bağli hasarlar, mahkeme kararıyla kesinleşmesi halinde MARİNA İŞLETMESİ'nin teminatı ve sorumluluğu altındadır.

Madde 90- TEKNE SAHİBİ, TEKNE MÜRETTEBATI ve TEKNE MÜŞTERİLERİ'nin kendi TEKNE'lerine, başka TEKNE'lere, MARİNA İŞLETMESİ'ne ait tesislere verdiği zarar, ziyan ve hasarlar MARİNA İŞLETMESİ'nin Mali Mesuliyet Sigortası kapsamı dışındadır ve MARİNA İŞLETMESİ'nin sorumluluğu altında değildir.

Madde 91- MARİNA'ya dışarıdan girecek kişilerden kaynaklanacak ve adli vaka niteliğindeki olaylar nedeniyle oluşacak maddi ve manevi zarar, ziyan ve hasarlar, MARİNA İŞLETMESİ'nin Mali Mesuliyet Sigortası kapsamı dışındadır ve MARİNA İŞLETMESİ 'nin sorumluluğu altında değildir.

Madde 92- MARİNA'da karada bulunan TEKNE'lerin payandalarının yerlerinin, MARİNA İŞLETMESİ 'nin bilgisi ve yazılı izni olmaksızın MARİNA İŞLETMESİ personeli dışında değiştirilmesi kesinlikle yasak olup, bunun aksi davranışlardan kaynaklanan sözkonusu TEKNE ve diğer TEKNE'lerde yarattığı zarar, ziyan ve

319 hasarlar MARİNA İŞLETMESİ'nin Mali Mesuliyet Sigortası kapsamı dışındadır ve MARİNA İŞLETMESİ'nin sorumluluğu altında değildir.

Madde 93- Sel, su baskını, firtına rüzgârı, fırtına, hortum, deprem, yıldırım gibi mucbir sebepler sonucu TEKNE'lerde ve kişilerde meydana gelebilecek zarar, ziyan ve hasarlar MARİNA İŞLETMESİ'nin Mali Mesuliyet Sigortası kapsamı dışındadır ve MARİNA İŞLETMESİ 'nin sorumluluğu altında değildir.

Madde 94- MARİNA İŞLETMESİ'ne ait emanet malzeme depolarında meydana gelebilecek çalınma ve kayıplar MARİNA İŞLETMESİ'nin Mali Mesuliyet Sigortası kapsamı dışındadır ve MARİNA İŞLETMESİ'nin sorumluluğu altında değildir.

Madde 95- MARİNA İŞLETMESİ'nin Teknik Servisi'nin verdiği yazılı bir garantisi bulunmayan bakım-tamir ve imalat işlerinden sonra meydana gelebilecek bütün zarar, ziyan ve hasarlar MARİNA İŞLETMESİ'nin Mali Mesuliyet Sigortası kapsamı dışındadır ve MARİNA İŞLETMESİ'nin sorumluluğu altında değildir.

Madde 96- MARİNA'nin deniz sahasında TEKNE'nin yer değiştirilmesi esnasında MARİNA İŞLETMESİ'ne bağlı palamar botunca hizmet verilmesine rağmen, TEKNE'nin kullanımından ve yönetiminden sorumlu olarak TEKNE SAHİBİ'nin veya TEKNE MÜRETTEBATI'nin TEKNE'de bulunmas esnasnda meydana gelebilecek zarar, ziyan ve hasarlar MARİNA İŞLETMESİ'nin Mali Mesuliyet Sigortası kapsamı dışındadır ve MARİNA İŞLETMESİ'nin sorumluluğu altında değildir.

Madde 97- TEKNE'nin travel lift ile sudan veya taşıyıcısı üzerinden alınarak karadaki yerlerine taşınmaları veya karadaki veya taşıyıcısı üzerindeki yerlerinden alınarak denize veya başka bir taşıyıcı üzerine taşınmaları esnasında, TEKNE'ye ait çürük ya da zayıf kısımların kopması ya da salmanın omurgadan, omurganın salmadan ayrılması gibi olayların neden olacakları zarar, ziyan ve hasarlar MARİNA İŞLETMESİ'nin Mali Mesuliyet Sigortası kapsamı dışındadır ve MARİNA İŞLETMESİ'nin sorumluluğu altında değildir.

320 Madde 98- TEKNE SAHİBİ ve/veya TEKNE MÜRETTEBATI'nca karada bulunan TEKNE 'lerinde bakım-tutum-tamir işleri yaparken TEKNE'deki ve çevredeki diğer TEKNE, araç, gereç ve kişilerin uğrayacakları zarar, ziyan ve hasarlar MARİNA İŞLETMESİ'nin Mali Mesuliyet Sigortası kapsamı dışındadır ve MARİNA İŞLETMESİ'nin sorumluluğu altında değildir.

Madde 99- MARİNA İŞLETMESİ'nin sağlamış olduğu Güvenlik Hizmeti, sadece caydırıcılık özelliği taşımaktadır. Güvenlik Hizmetinin sadece bir önlem niteliği taşıması nedeniyle MARİNA İŞLETMESİ, MARİNA'da meydana gelebilecek, TEKNE'nin ve/veya kayıtlı veya kayıtsız envanterindeki malzemenin kısmen ya da tamamen çalınması, kaybolması, hasar görmesi ile TEKNE SAHİBİ nin, TEKNE MÜRETTEBATI'nin ve TEKNE MÜŞTERİLERİ'nin yaralama, öldürme ve terör olaylarından dolayı uğrayabileceği her türlü maddi ve manevi zarar, ziyan ve hasardan sorumlu tutulamaz.

BÖLÜM 10: BAĞLAMA SÖZLEŞMESiNiN İPTALİ

Madde 100- TEKNE SAHİBİ, bu yönetmelikte belirtilsin veya belirtilmesin MARİNA İŞLETMESİ'nin tüm kurallarına ve MARiN İŞLETMESİ'nin uygun gördüğü zamanlarda koyacağı ve/veya tadil edeceği genel ve özel koşullara uymayı peşinen kabul ve taahhüt eder.

Madde 101- TEKNE SAHİBİ, SETUR MARİNALARI İŞLETME YÖNETMELİĞİ hükümlerini ciddi bir ihlalle ve/veya müteaddit defalar zedelerse, MARİNA İŞLETMESİ'nin TEKNE SAHİBİ'ne tebliğ edeceği ihtarname ile Bağlama Sözleşmesi ve/veya çekek Sözleşmesi 'nin sona erer. İhtarnamenin tebliği, TEKNE SAHİBİ'ne elden veya Bağlama ve/veya çekek Sözleşmesi'nde belirttiği adrese gönderilen Telefaks veya iadeli Taahhütlü Mektup yoluyla olur.

Madde 102- İşbu Yönetmelik Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına tabi olup, ihtilaf halinde istanbul ili Kadiköy ilçesi Mahkemeleri yetkilidir.

Madde 103- SETUR MARİNALARI'nin yukarıda belirtilen şartları, MARİNA İŞLETMESİ'nin gereklerine göre her zaman değiştirme hakkı saklıdır.

321 Madde 104- İşbu Yönetmelikte yer almayan hususlarda, 2634 sayilı Yat Turizmi Teşvik Kanunu'nun 37.maddesinin A fikrasının 4 numaralı bendi uyarınca düzenlenen Yat Turizm Yönetmeliği geçerli olacaktı.

322 Ek 8: Ege Denizi’ndeki Türkiye ve Yunanistan'a ait Adalar Topluluğu

Onikiada (Menteşe Adaları, Güney Sporatlar, Dodekanisa) a) Batnaz (Patmos) Batnaz civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Eşek adacığı (Gaidouronisi=EşekAdası, ) Nera adacığı (Nera) Nergiscik adası (Arki) b) Çoban / Kaşot (Kassos) c) Herke (=Bakır) Herke civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Limoniye adacığı (Alimnia) d) İleriye / İleryoz (Leros) İleriye civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Ardıçcık adacığı () Bulamaç adacığı () Kendiroz kayalıkları (Liadhi) Koçbaba adacığı (Levitha) e) İlipsi (Lipsi / Lipsos) f) İlyaki / İlkil / Papazlık () İlyaki civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Askino adacığı (Antitelos) g) İncirli () İncirli civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Çerte / Kandilli adacığı (Kandeliussa) Sakarcılar / Yalı adacığı () h) İstanbulya (Astypalea) İstanbulya civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Ardacık adası () Kızkardaşlar adacıkları (Adelfi) Üçadalar (Tria Nesia) Yaban adacığı (Ofidusa)

323 i) İstanköy (Kos) j) Kerpe () Kerpe civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Doğancık / Sarya / Küçük Kerpe adacığı (Saria) k) Kilimli / Kelemez () Kilimli civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Kalolimni adacığı () Kardak / İkizce kayalıkları (Imia) : Türkiye'ye aittir Keçi adacığı (Platia) Keçi / İpserim / Kapari adası () l) Kızılhisar / Meis (Megisti=En Büyük, =Kızılkale) Kızılhisar civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Alimenterya adacığı (Alimentaria) Başak adacığı (Nissi tis Dacia) Bayrak adacığı (Nissi tis Pighi) Çatal adaları (Tsatallota / Volo) Domuz kayalığı (Psoradia) Dragonera kayalığı (Dragonera) Ekmek kayalığı (Psomi) Furnakya (Fournakhia) Güvercin adacığı (Prasouda) Heybeli / adacığı (Nisida Pighi) Çamada / İpsili adacığı (Strongyli=Yuvarlak / Ypsili=Yüksek) Karaada (Ro / Agios Georgios) Karavola adacığı (Karavolas) Katovolo adacığı (Kato Volo) Kilise kayalığı (Agrielia=Vahşi Zeytin) Kovan / Büyük Makriada adacığı (Ano Makri) Kovanlı / Küçük Makriada adacığı (Kato Makri) Kutsumbora adacığı (Koutsoumbas) Marati adacığı (Marathos) Mavro Pinaki adacığı (Mavro Pinaki)

324 Polifados adacığı (Polyfados) Vutzaki kayalığı (Roccie Voutzaky) Sarıada / Dasya adacığı (Dasia) Üvendire adacığı (Ochendra) m) Rodos (Rodos) n) Safran Adaları (Sofrano) adacığı (Avgo) Çameli adacığı (Khameli) İkikardaşlar adacıkları (Divunia, Unianisia) Küçük İstakida kayalığı (Astakidapulo) İstakida adacığı (Astakida) Karabonez adacığı (Karabonesia) Karabi adacığı (Karavi) Safran adacığı (Megalo Sofrano) o) Sömbeki () Sömbeki civarındaki ada, adacık ve kayalıklar adacığı (Nimos) Seskli adacığı (Sesklion) Tavşan Adaları (Kiklatlar, Çember Adaları) a) Anafiye (Anafi) Anafiye civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Küçük Anafi adacıkları : Pakya & Makra (Pakheia & Makra) b) Andıra () Andıra civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Venedik kayası (Kalogeri) c) Bara / Para (Paros) Bara civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Andibara / Andobade adası () d) Bibercik / Uzunca () e) Bolukendire () f) Değirmenlik () Değirmenlik civarındaki ada, adacık ve kayalıklar

325 Küçük Değirmenlik adası () Gümüş adası () Polino adası () h) Eskinos () i) İstendil / İstendin / İstandil () j) Koyunluca () Koyunluca civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Serfo adası (Serifopula) k) Mökene / Mikene / Mekene (Mykonos) Mökene civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Delos adası (Dilos) Doğancık adacığı (Ktapodia) Sığırcıklar adası (Rinia) Yılan adası (Dhragonisi) l) Mürted ( / Tzia / Zia) m) Nakşa (Naxos) Nakşa civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Eskino adası (Shoinousa) Hacılar adası (Denusa / Donusa) Karo adası () Yassıca adası (Antikeros) Kufonisya adacıkları () Örenli () n) Santoron (Santorini / Thira) Santoron civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Hıristiyan adacığı (Hristiani) Yeni Kameni adası (Nea Kameni) Eski Kameni adası (Palea Kameni) Terasya adası (Thirassia) o) Sire () Sire civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Didim adacığı (Didimi)

326 Papazlık / Şeytanlık / Şeytan adası () p) Termiye () r) Yamurgi / Mırgır / Yumurgi (Amorgos) Yamurgi civarındaki ada, adacık ve kayalıklar Anidro adacığı (Anidhros) s) Yavuzca () Saruhan Adaları (Doğu Sporatlar, Batı Anadolu Adaları, Doğu Ege Adaları) a) Ahikerya / Karyot / İkarya (Ikaria) b) Andipsara / Küçük İpsara () c) Ayvalık Adaları / Yund Adaları / Cunda Adaları (Hekatonisa=KokuluAdalar): Türkiye'ye aittir Balık, Cunda / Alibey (Moshonisi), Çiçek, Çıplak, Dolap, Güneş, Hasır, Kamış, Kayabaşı, Kılavuz, Kız, Kutu, Lale (Soğan), Maden (Pordoselene), Pınar, Poyraz, Taşlı, Tavuk, Yalnız, Yelken, Yumurta, Yuvarlak. d) Fornoz (Furni) e) Hurşid (Fymena) f) Ipsara () g) Koyun Adaları / Papaz Adaları (Inusa) h) Midilli () i) Sakız (Khios) j) Sisam (Samos) Eğriboz ve Şeytan Adaları (Kuzey Sporatlar, Tesalya Adaları) a) Arsura (Psathura) b) Eğriboz / Ağrıboz / İğriboz (Evia / Evvobia) c) Güvercin adası / Hasır adası () d) Hırsız ada / Biber adası (Piperion) e) İblislik / Şeytan adası (Giura) f) İskados () g) İskandil / Nergiscik (Skantzura) h) İskapolos / İşkapolos () i) İskiri () j) Kardaşlar / Defliye (Adelfi / Adelfopulo)

327 k) Keçi (Pelagos / ) l) Kırlangıç / Halodermiye () Boğazönü Adaları (Kuzey Ege Adaları, Trakya & Makedonya Adaları) a) Bozbaba (Agios Evstratios) b) Bozcaada () : Türkiye'ye aittir c) Gökçeada / İmroz (Imvros) : Türkiye'ye aittir d) Limni / Ilımlı (Limnos) e) Semadirek / Semendirek / İslamdirek (Samothraki) f) Taşoz () g) Tavşan Adaları / Merkep Adaları (Mavria) : Türkiye'ye aittir Fener, Kaşık, Gökçe, Orak, Piresa, Sıçanlık (Sıçancık), Taş, Tavşan, Yılan. Girit ve civar adaları a) (Dia) b) Gavda (Gavdos) c) Girit (Kriti) Yediadalar (İyon Adaları, Eptanisa) a) Arkudi (Arkudion) b) Atokos (Atokos) c) Avgo (Avgo) d) Aya Mavra / Lefke (Levkas / Lefkada) e) Çuha / Çuka (Kythera) f) Ekinades Adalari (Ekhinades) g) Fanus (Othoni) h) İtake (Ithake) i) (Kalamos) j) Kastos (Kastos) k) Kefalonya (Kefallinia=YarimadaninBaşı) l) Korfuz / Korfu (Kerkyra) m) Mallu Kilise (Strofades) n) Matraki (Mathraki) o) Meganisi (Meganesion) p) Merlera (Erikusa)

328 r) Mesinya Adalari (Inuse) s) Paksi (Paxi) t) Paşa (Elafonesos=GeyikAdası) u) Sazan (Saseno / Sazanit) : Arnavutluk'a aittir v) Sıkliye / Küçük Çuha () y) Zante / Zaklise (Zakynthos) Doğu Mora Kıyı Adaları (Anabolu Körfezi, Argolis, Saron Körfezi Adaları) a) Arsida (Arsida) b) Çamlıca (Hydra / Ydra) c) Domala (Poros=Kaynak) d) Egine / Ekene / Eyne (Egina) e) Engiste (Ankistrion) f) Felakonda () g) Flebes (Fleves) h) Karaada (Patroklos) i) Karabi (Karavi) j) Kargi (Velopula) h) Kedelen Papazlığı / Kerke / Görge (Agios Georgios) i) Kulur (Salamis) j) Küçük Çamlıca ( ) k) Suluca (Spetse) Kaynak: "http://tr.wikipedia.org/wiki/Ege

329 Ek 9: Atina ve Pire’deki Yat Acenteleri

A1 YACHT TRADE CONSORTIUM S.A. G & K YACHTING P.O. Box 80150,8, Akti Themistokleous, 1, Sfakion Street, Kastela, 185 34 Piraeus, Zea Marina, 185 36 Piraeus; Tel 2104587100, Tel 2104116439, Fax 2104116439,Owner: Fax 2104523629, Manager: Ioannis Polikratis, G. Kennedy, Member of: GYBCA Manager: Ms K. Kennedy AEGEUS YACHTS GM YACHTING ENTERPRISES Ltd 66, Possidonos Avenue, 174 55 Alimos, 2, Makariou Street, 174 55 Marina Alimos; Tel 2109812 825, Fax 2109881715, Tel 2109821880, 2109846812, Fax 2109885204 Manager: Ioannis Polikratis, Member of: GYBCA Managing Director: Mr Sifis Kitanztzian Member of: GYBCA. AEOLOS CHARTERS (Charters-Sales-Owners) VIKING STAR CRUISES Ltd. 2, Alamanas & Taxiarchon Streets, 174 55 Kalamaki; 1, Artemidos Street, 166 74 Glyfada, Tel 2109851526, 2109851856, Fax 2109853043; , Greece Owner/Charter Manager: Ms Fotini Antoniadis Tel 2108980729, 2108980829, 2104296596, Management/Sales Dept.: Exarchos Antoniadis Fax 2108940952, Tlx 215142 VTB Member of: ASTA Managing Director: Peter Cocconi Internet E-mail address: [email protected] AFROUDAKIS YACHTING HELLAS YACHTING 14, Sirinon Street, 175 61 P. Faliro 43, Akadimias Street, 106 72 Athens Tel 2109813667, 2109883595, 2109838236 Tel 2103625698, 2103621927, Fax 2103637327, Fax 2109883277 Manager: Nikos Manissalis Owner/Manager: Christos Afroudakis Member of: GYBCA Web site: http://www.afroudakisyachting.com AGENTS YACHT BROKERS HELLAS YACHTS Ltd 35-39, Akti Miaouli, 185 35 Piraeus 10, Possidonos Ave., 174 55 Kalamaki Athens; Tel 2104292274, 2104292384, Tel 2109812877, 2109839788, 2109825922, Fax 2104555297, Tlx 212786 Fax 2109827218, Tlx 222808 Manager: Angelo Farinola Owner: Hellas Yachts Ltd, Manager: E. Nikolopoulos ALPHA YACHTING HELLENIC MARINE CONSULTANTS 67, Possidonos Avenue, 166 75 Glyfada 94, Skra & Thisseos Ave., 176 73 Kallithea; Tel 2109680486-7, Fax 2109680488, Tel 2109594185, Fax 2109564388 Tlx 211802 Mako Gr.; Owner/Manager: Manager: Harry Tzalas; Member of: GYBCA Manos Komninos Member of: DOC, GYBCA AMPHITRION YACHTING HELLINALIA YACHT TRADING & CHARTER 3, Defteras Merarchias Street, 185 35 Piraeus; 41, Possidonos Avenue, 175 61 Paleon Phaleron; Tel 2104112045, 2104138103, Fax:104170742 Tel 2109815083, 2109381120, Fax-:2109839121 Reg. Co.: Amphitrion Holidays S.A. Owner/Manager: Chris Lazanakis Chairman & CEO: K. Mitsiou, Director of Amphitrion Group: N. Gazelidis Yachting Sales Manager: K. Pantelios Member of: GYBCA ANDROS YACHT HOLIDAYS HERMES EN GRECE 245, Syngrou Ave., 171 22 Athens, 4, Zalogou Street, 153 43 Ag. Paraskevi Tel 2109429006, 2109429569, Tel 2106072150, 2106072000, 2106072180-5, Fax 2109430855, Tlx 222887, Fax 2106072158-9, 2106072186

330 Manager: Nikos Zarbis, Member of: GYBCA Manager: Constantinos Koulouvatos. ANEMOS YACHTING IPPOCAMBOS YACHTS 39, Thoukididou Street, 174 55 Alimos 21-23, Gounari St., 185 31 Piraeus, Tel: 2109850052, 2109850823, Fax: 2109850063; Tel 2104176717, Tlx 211725 Manager: Victor Kontoleon; Member of: GYBCA Manager: Alkiviadis Adamis. YACHTS Ltd. KAVAS YACHTING 1, Makariou St. & Possidonos Ave., 20-22, Koritsas Street, 174 55 Alimos 174 55 Kalamaki; Tel: 2109823901, Fax: 2109881103, Tel 2109849961-3, Fax 2109817248, Owners/Managers: Ms E. Preka, J. Manos; Tlx 221438 KAV GR; Manager: Vangelis Kavas; Member of: HPYOA Member of: GYBCA ARGO YACHTING KAVOS YACHTING 8, Athanasiou Diakou Street, 142 33 N. Ionia; 2, Achileos Street & 1-2, Possidonos Ave., 175 61 Tel: 2102798423, Fax: 2102710183 P. Phaliro;Tel: 2109811820, 2109838411, Manager: Vlassis Papadopoulos;Member of: GYBCA Fax: 2109843989, Tlx: 223876; Owner: Athens Enterprises Ltd.,General Manager: Dimitrios Tzaras, Member of: GYBCA KIRIAKOULIS MEDITERRANEAN CRUISES ARGOLIS YACHT ENTERPRISES LTD SHIPPIING S.A. 31, Possidonos Avenue, 175 61 Paleo Faliro, 51, Possidonos Ave., 175 62 Paleo Faliro, Athens; Tel: 2109886187-191,Fax: 2109847296, Tel: 2109851327, 2109852650, Fax:2109851328 2109817823 Internet e-mail address: [email protected] Owners/Managers: Stavros Kiriakoulis & Theofanis Kiriakoulis ARGONAUT YACHTS KOSTIS YACHTING 2-4, Areos Street, 175 62 P. Faliro 61, Epameinonda Street, 166 74 Glyfada-Athens, P.O. Box 16674; Tel 2108980617, Fax Tel 2109811293, 2109849968, Fax 2109837010; 2108982813; Manager: Mrs Lucia Alafragis, Member of: GYBCA Cellular Phone: 6932 201836 Owner/Manager: Konstantinos Vrachopoulos ARIS DRIVAS YACHTING KOUTSOUKELIS YACHTING 147, Neorion Street, 185 34 Piraeus 5, , 105 62 Athens Tel 2104113194, 2104136364, Tel 2103227011, Fax 2103228397 Fax 2104114459, Tlx 213935 Cyca Manager: Ms Irene Antonopoulou, Manager: Aris Drivas, Member of: GYBCA Member of: HATTA, GYBCA YACHTING CLUB MARINA MANAGEMENT LTD. 36, Arditou Street, Mets, 116 36 Athens 1, Achileos Street, 175 62 P. Phalero Tel 2109310910, Fax 2109311971 Tel 2109851154-5, Fax 2109850094 On line wth: Sabre UT91 QP/UAWG Owner/Manager: Riccardo Arrigoni General Manager: V.Lettini; Sales Manager: F.Vitale; Member of: GYBCA, HPYOA Internet e-mail address: [email protected] ATALANTA MARINE MESKO S.A 9, Kassandras Street, 185 33 Kastella Piraeus; 184, Syngrou Ave., 176 71 Athens, Tel: 2104174669, 2104111066; Fax 2104112951, Tel 2103645692, 2103620000, Tlx: 241506; Managers: G. Ertsos & D. Salpadimas, Fax 2103602364; Chairman: Christos Choumbavlis, Manager: Dimitris Kontogeorgos;Member of: Member of: GYBCA ASTA, HATTA, HPYOA

331 ATHENIAN BOAT CENTER Ltd M.G. YACHTS LTD 8, Efpolidos Street, 105 51 Omonia Possidonos Avenue & 2, Makariou Street, Tel 2103242068, 2103242328, 174 55 Kalamaki, Athens, Greece Fax 2103241291, Tlx 214958 Abc Tel 2109859101, 2109830153, Owner: Athenian Boat Center Ltd, Fax 2109819564; Mobile phone: 6932-408902; Manager: Nikos Nikolakopoulos Owner/Managing Director: Ms Mary Gogossis Member of: GYBCA, HPYOA, HATTA ATHENIAN YACHTS ENT./MOORINGS MINIMAR YACHTING MARITIME LTD 1-2, Possidonos Ave., 175 61 P.Faliro 25, Ag. Spyridonos Street , 185 35 Piraeus; Tel 2109838411, 2109811820, Tel 2104148600, 2104122583, Fax 2104224466 Fax 2109843989, 2109825701 Manager: Michael Vourlidis; Member of: GYBCA. Managers: Dimitris Tzaras, Ms Dion. Leschopoulou; Member of: GYBCA ATHENS YACHTS NAVA YACHTS S.A. 9, Possidonos Av. & 2, Makariou Str., 6, Loudovikou Sq., 185 31 Piraeus 174 55 Athens; Tel 2109836918, Fax 2109836870, Tel 2104177728, Fax 2104175504, Manager: Mrs Hermina Galanakis Owner: Nava Yachts S.A, Managing Director: Orestis Ghiokas Internet E-mail address: [email protected] AUGOUSTINOS TRAVEL & YAGHTS NAUTICAIR TRAVEL BUREAU & YACHTS 9, Dousmani Street, 16675 Glyfada 7, J. Metaxa & Athinon Sts, 166 75 Glyfada; Tel 2108943908, 2108941450, Fax 2108941450; Tel 2108944364, 2108980571, 2108944373, Owner/Manager: N. Augoustinos 2108981388, Fax: 2108981388; Owner/Manager: Member of: ASTA, HATTA, HPYOA, GYBCA. Mrs Niki Chryssopoulou;Gereral Manager: Dim. Chryssopoulos; Member of IATA (code 27-2 2468) BARBAROSSA TOURS & YACHTING TRAVEL NOMICOS YACHTS LTD Head Office: 57, Iroon Politechniou Street, 6, Riga Fereou Street, 174 55 Kalamaki 185 35 Piraeus; Tel 2104296029, 2104296596, Tel 2109851385, Fax 2109851384 2104296605, Fax 2104296698, Tlx 211689 Manager: Haralambos Hatziveroglou Owner: Ms Maria Kotsatou, Manager: Kon. Kotsatos; Member of: GYBCA Member of: HATTA, On line with:Amadeus; Branch office: 46, Akti kondyli, 185 45 Piraeus, Tel 2104080188, Manager: Ms Theodora Kotsatou BIG BLUE YACHTING OCEAN TRADE & TRANSPORT CORP. 2, Ioannou Fix Street, 175 61 P.Faliro 14, Domboli Street, 116 36 Athens Tel 2109850300-1, Fax 2109844758, Tel 2107012941, 2107012951, Mobile 6932-261430, Managing Director: Fax 2107520541, Tlx 225454 George Pappas, Operations Manager: Ms Dia Pappa, Manager: Alkiviadis Logothetis Member of: GYBCA BLUE SAILS YACHTING OPIFEX-THOMAS YACHTS LTD 24, Omirou Street, 171 21 Athens, 32B, Possidonos & 1, Metamorfoseos Streets; 174 55 Kalamaki, Athens, Tel: 2109884423, Tel 2109317018, Fax 2109334203 2109889080 Managing Director: James D. Roumeliotis Fax 2109889080; Owner/Manager: Ioannis Thomas; Internet e-mail address: [email protected]. Member of: GYBCA. C.A.C. YACHTING PADOMAR YACHTS Ltd.

332 6, Afxediou Street, 174 55 Alimos, Greece, 21, Possidonos Ave., 174 55 Alimos Tel +30 2109855518, Fax +30 2109855519; Tel 2109828454, 2109828960, Manager Director: Cesar Cuello Fax 2109836793, Tlx 222740 Manager: Themistoklis Pavlidis Member of: GYBCA CONDOYANNIS YACHTS PAN YACHTING S.A. 2, Plotarhou Hatzikonstanti Street, 185 36 Piraeus; 10, Possidonos Ave., 174 55 Kalamaki Athens; Tel 2104512010 (3 lines), Fax 2104518820, Tel 2109812877, 2109839788, 2109825922, Tlx: 212046; Owner: Condoyannis Yachts Ltd., Fax 2109827218, Tlx 222808 Owner: Hellas Yachts Ltd, Manager: Dimitris G. Manager: Mrs Niki Kanellou; Member of: HPYOA, Vassilakis GYBCA CONSTAS SHIPPING AGENCY LTD PELAGOS YACHT BROKERS & CHARTERS 57, Filonos Street, 185 35 Piraeus 6, Giannarou Street, 174 55 Alimos, Tel 2104127722, 2104190979, Tlx 211275 Hill, . Tel 2109849967, Fax 2109834840 Fax 2104175335 Manager: Ms Theano Markou Member of: GYBCA DIAMONDS Ltd P.T.A. YACHTING MARINE Co. Ltd. 40, Karaiskaki Street, 166 75 Glyfada 24, Patission Avenue, 106 77 Athens Tel 2109620320, 2109626456, Fax 2109626366; Tel 2103803745, 2103803913, Manager: Konstantinos Kotsatos Fax 2103821780, Tlx 216887, 219947 Member of: HYBA, HYPOA, S.I.T.E.S.A.P., SEKAPLAS Manager: Th. Papadakis DOLPHIN LINE Ltd. SEAFARER SAILING 20, Romvis Street, 105 62 Athens 36, Afxediou Street , 174 55 Alimos Tel 2103242026, Fax 2103231694, Tlx 215039; Tel 2109847404, 2109835610, Manager: George Patelaros Fax 2109889125 Manager: Ms Mary Orphanou Member of: GYBCA DROMON YACHTS SEAHORSE Ltd. 369, Sygrou Avenue, 175 64 P. Faliro 83, Alkyonidon Street, 166 73 Voula Tel 2109300571, 2109423427, P. O. Box 10, 166 10 Glyfada Fax 2109425143, Tlx 225336 Tel 2108952212, 2108956733, Manager: Theodoros Katsaounis Fax 2108958317 Member of: GYBCA. Manager: August Van Seggelen Member of: GYBCA EASY SAILING LTD SEASCOPE SAILING 4, Nik.Vretakou Street, 174 55 Alimos, 27, A. Moutsopoulou Street , Tel 2109859363, Fax 2109859365 185 37 Piraeus Manager: Agisilaos Papadimitriou Tel 2104539306, Fax 2104512845 Internet e-mail address: [email protected] Manager: John Moraitis Web site: http://www.easysailing.gr Member of: GYBCA EGIALI YACHTING LTD STATUS YACHTING Ltd Kanari Street 174 55 Alimos, 3, Afxentiou Street, 174 55 Kalamaki Tel 2109817831, Fax 2109837130, Tlx 216650; Tel 2109881610, 2109881046, Fax 2109845598 Manager: Apostolos Agelopoulos Owner/Manager: John Alexiadis Member of: GYBCA Member of: GYBCA

333 EUROPA HOLIDAYS Ltd. SUN YACHTING GREECE Ltd. 5, Mitropoleos Street, 105 57 Athens 21, Possidonos Ave., 174 55 Kalamaki Tel 2103221454-5, 2103221429, Tel 2109837312, Fax 2109837528 Fax 2103221475, Tlx 214456 Owner: Sun Yachting Greece Ltd Owner: Panayiotis Baveas Manager: Ms Joanna Petalas Member of: IATA, HATTA Member of: GYBCA. EXCLUSIVE YACHT CHARTERS THOMAS YACHTS LTD 24, Riga Fereou Street, 175 63 P. Faliro, 36b, Possidonos Ave. & 1, Metamorfoseos Street, Tel 2109842564, Fax 2109842564 174 55 Kalamaki, Athens Manager: Ms Katerina Bousiou Tel 2109889703, 2109884423, Fax 2109889080 Member of: GYBCA. Ownerr: Ioannis Thomas FINE YACHTING & TRAVEL UNIQUE YACHTS/GPSC Group 131, Koundouriotou Street, 185 32 Piraeus 3, Ravine Street, 115 21 Tel 2104120414, 2104122324, Fax 2104170137 Tel 2107212201, 2107219845, Fax 2107259037 Owner: Fine Yachting Ltd., Owners/Managers: Costis & Alexis Konstantarakis Correspondence Offices in: Germany, Switzerland, Manager: Dionissios Michopoulos U.S.A.. Member of: ASTA, GYBCA GHIOLMAN YACHTS-TRAVEL-AVIATION VERNICOS YACHTS 7, Filellinon Street, 105 57 Athens 11, Possidonos Ave., 174 55 Athens Tel 2103233696, 2103230330, 2103228530, Tel 2109896000, Fax 2109850130, Tlx 225817 Tlx 22-2065 MALT GR, Fax 2103223251, Cbl Ghiolmans Manager: George Vernicos Mobile phones (24 hours): 6944337000 Yachting, Member of: HATTA, GYBCA 6974500500 Aviation, After office Hours Tel 2109225356, Owner/President: M. Ghiolman, Managing Director: Ms Georgina Ghiolman, Manager: Socrates Voreopoulos, Sales Shipping Dep: Ms.Faye Nikolaidou Charter Department: Ms Efie Mangold Member of: ASTA, GYBCA, HATTA, HPYOA, UFTAA E-mail address: [email protected], [email protected]

334 Ek.10 Mavi Bayrak Kriterleri

Mavi bayrak kriterleri çevre eğitimi ve bilgilendirme, çevre yönetimi, güvenlik/hizmetler ve su kalitesini içermektedir. 2003 yılında uygulanmaya başlanan kriterler ilgili detaylı bilgi aşağıdaki gibidir. Çevre Eğitimi Ve Bilgilendirme :

1. Marinayı kullananlara, marinanın yakın çevresinde karada ve denizde yer alan doğal hassas alanlar hakkında bilgi verilmelidir. (Z)

Bu kriter marina kullanıcılarının marinanın bulunduğu karasal ve deniz çevresi hakkında bilgilenmeleri ve dolayısıyla duyarlı davranışlar geliştirmeleri amacına yönelik olarak hazırlanmıştır. Marina çevresindeki karasal hassas doğal alanlar marinaya yürüme mesafesinde (birkaç km) bulunan alanlar olarak tanımlanmaktadır. Hassas deniz alanları ise kıyı alanları veya yatla kolaylıkla ulaşılabilecek karasal bölge (marina kullanıcılarının yatlarıyla sıklıkla ziyaret ettiği bölgeler). Bazı alanlar çok hassas olup bir yönetimi gerektirebilir. Böyle bir durumda bu alanlarda karşılaşılan/gözlenen sorunlar çevre koruma amaçlı çalışan yerel organizasyonlara iletilmeli, onlardan yardım ve tavsiyeler alınmalıdır. Bazı durumlarda ise belli özel alanları marina panosunda ilan etmek; ilginin artması ve buna bağlı olarak ziyaretçi sayısının artması nedeniyle alandaki habitatı ve doğal yaşamı tehlikeye sokabilir. Bilgiler marinada herkesin rahatlıkla görebileceği bir yerde sergilenmelidir. Bilgiler hassas doğal alanları, sakınılması gereken bölgeleri ve ziyaret edilmesi durumunda uyulması gereken çevresel davranış kurallarını içermelidir. Böyle doğal bir alanda yapılandırılmış marinalar bu kritere özellikle dikkat etmelidir. Hassas doğal alanların yanında marinanın bulunduğu mevkii ile ilgili çevresel bilginin de verilmesi marinanın çevreye olan duyarlılığını göstermesi açısından yararlı olacaktır. 2. Çevre davranış kuralları marinada (panoda) sergilenmelidir. (Z) Çevre davranış kuralları aşağıdaki hususları içermelidir: • Zararlı atık/yanık yağ toplama olanaklarının kullanımı • Atık konteynırları/çöp kutuları/atık geri kazanım olanaklarının kullanımı

335 • Girişin yasak olduğu hassas korunan ve tehlike altındaki alanlardan kaçınılması gerektiği ve uyulması gereken kurallara uygun kullanım • Yatta biriken çöpler, tuvalet tankı atıkları vb.nin marina alanına boşaltımının yasak olduğu çevre davranış kuralları marina panosunda sergilenmelidir. Yat sahiplerine kitapçık olarak dağıtılması ve marinanın web sayfasında da bu bilgilerin yer alması yararlı olacaktır. 3. Mavi Bayrak Kampanyası ve/veya mavi bayrak kriterleri marinada sergilenmelidir. (Z) MB kriterleri bir liste halinde sergilenmeli ve burada kriterleri tanımlayan dört kategorinin önemi açıklanmalıdır. Bu bilgilerle birlikte MB kampanyasının yürütücüleri (FEE); MB sezon aralığı ve MB’ın hangi koşullarda alınabileceği konularında da bilgiler de sergilenmelidir. Aşağıda verilen bilgiler marinada sergilenmesi gereken ve aynı zamanda marina tarafından yayınlanan diğer yayınlar içerisinde de yer alabilecek bilgilere örnek oluşturabilir.

Mavi Bayrak Kampanyası: Bu marina Mavi Bayrak ile ödüllendirilmiştir. Mavi Bayrak, çevresine ve doğaya saygılı bir yönetime sahip, kullanıcılarını çevre konularında bilgilendiren marinalara verilen bir çevre ödülüdür. Mavi Bayrak’ı hak edebilmek için marina; çevre eğitimi ve bilgilendirme, çevre yönetimi, güvenlik ve hizmetler, su kalitesi konularını içeren bir dizi kriteri yerine getirmelidir. Mavi Bayrak; Uluslar arası Çevre Eğitim Vakfı (FEE- 25 Avrupa ülkesi ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nde ulusal düzeyde temsil edilen bir sivil toplum örgütü) tarafından verilen bir ödüldür. • Mavi Bayrak plajlar ve marinalar için bir çevre ödülüdür. • Mavi Bayrak dört ana konu ile ilgilidir: • Çevre Eğitimi ve bilgilendirme • Çevre yönetimi • Güvenlik ve hizmetler • Su kalitesi • Mavi Bayrak sadece bir sezon için verilir ve ancak kriterler yerine getirildiği sürece geçerlidir. Aksi halde yerel düzeyde yetkili kişiler MB’ı indirmelidir.

336 • Ulusal FEE organizasyonu (TÜRÇEV) Mavi Bayraklı plaj ve marinaları sezon içerisinde denetler. • Çevreyi koruyarak Mavi Bayrak Kampanyası’na destek olabilirsiniz. • Marinanın çevre davranış kurallarına uyun • Mümkün olduğunca çevre dostu ürünler kullanın. (çevre dostu, boyalar, deterjanlar, vs) • Kirlilik veya çevreyle ilgili kurallar uygun olmayan bir davranışla karşılaştığınızda durumu yetkililere bildirin. • Su, elektrik ve yakıt tasarrufu yapın. • Diğer yatçıları da çevreye duyarlı olmaları konusunda teşvik edin.

Yerel ve Ulusal Mavi Bayrak Sorumluları: Mavi Bayrak Ulusal Operatörü ve yerel sorumlunun isim ve adresleri ilan edilmelidir. İsim ve adresler şu örnek şekilde iletilebilir: ‘’Bu isimler Mavi Bayrak’ın yerel ve ulusal düzeydeki sorumlularıdır. Bu noktadaki Mavi Bayrak ve kriterlerinin sağlanma durumu ile ilgili görüşlerinizi yerel veya ulusal sorumluya ileterek kampanyaya yardımcı olabilirisiniz. Böylece MB standardının korunması ve devamlılığına katkıda bulunmuş olacaksınız.’’ Bunların yanında Uluslar arası MB Koordinasyonu’nun iletişim bilgilerinin de sergilenmesi önerilmektedir. Mavi Bayrak Kampanyası ile ilgili bilgiler marinanın MB panosunda sergilenmelidir. 4. Marina kullanıcıları ve marina personeline basılı doküman (broşür,poster) aktivite (Mavi Bayrak günü, yürüyüş turu, fotoğraf yarışması-çevre konulu, dalma, kuralları içeren eğitsel oyunlar) çevre eğitim projeleri (sürdürülebilir çevre, davranış kuralları), Mavi Bayrak Merkezi; konularında yapılmış olan en az üç etkinlik yapılmalıdır. (Z)

En az üç çevre eğitim etkinliği gerçekleştirilmelidir. Bu etkinlikler; a) broşür/poster, b) aktiviteler, c) çevre eğitim projeleri d) Mavi Bayrak Merkezi konularında olabilir.

337 Çevre eğitim etkinlikleri konusunda fikirler: Broşür/poster: Davranış kuralları, marinanın bulunduğu yöredeki türler ve onların korunması, tarihi-doğal-kültürel varlıklar, vb. hakkında dikkat çekici ve herkesin görebileceği yerlerde bulunacak şekilde broşür/kitapçık/poster hazırlanması, marinanın çevresel yönleri hakkında bilgi verilmesi. Aktiviteler: (Farklı hedef gruplarla) Mavi Bayrak günü düzenlenmesi; marina ve çevresini tanımaya yönelik yürüyüş turları düzenlenmesi, rehberli yat turları, yöredeki doğa rehberleriyle toplantı/görüşme yapılması, resim-fotoğraf yarışması, sergi, okullar/spor kulüpleriyle çöp toplama etkinliği, çevreyle ilgili önemli günlerde (Dünya Su Günü, Dünya Çevre Günü gibi) etkinlikler, çocuklar,/yetişkinler için kirlilik ve etkilerini anlatan deney gösterisi (su üzerinde yağ birikmesinin etkisi gibi); doğa-çevre koruma ve davranış kuralları ile ilgili eğitici oyunlar, çevreye yaklaşımlar ve davranışlarla ilgili tiyatro oyunları, vb.

Çevre eğitim projeleri: Marina personeli için çevre eğitimi (örneğin doğal çevre ve sürdürülebilirlik, deniz ve kıyı alanları slayt/film gösterisi, eğer imkan varsa mikroskopla inceleme, vb.) Mavi Bayrak Merkezi: Marinada veya bulunduğu beldede Mavi Bayrakla ilgili tüm bilgilerin ve çevre eğitim etkinlikleri için kaynak olabilecek doküman/materyallerin bulunduğu bir merkez. Yukarıda tanımlanan etkinlikler farklı hedef gruplarına (kulüp üyeleri, marina ziyaretçileri, çocuklar, yerel halk, marina personeli, vs.) hitap edecek şekilde yapılmalıdır. Etkinliklerde ağırlık marinayı en çok kullanan kesime verilmelidir. Gerçekleştirilmesi planlanan aktivitelerle ilgili bilgilerin (aktivitenin adı, içeriği, tarihi) kolay ulaşılabilecek bir yerde (MB panosu) sergilenmesi gerekmektedir.

5. Marina yönetimince, yat sahiplerine bireysel mavi bayrak (yatlarda mavi bayrak) uygulaması konusunda bilgi verilerek teşvik edilmelidir. (Z) Yatlarda Mavi Bayrak; çevre davranış kurallarını uygulamayı taahhüt eden yat sahiplerine verilen bir sembol bayraktır. Marina içerisindeki yabancı uyruklu yatlara da MB verilebilir. Çevre davranış kuralları ülkeden ülkeye farklılık gösterse de en azında aşağıdaki ortak noktaları içermelidir: • Denize ve kıyı alanlarına çöp atılmaması • Denize, kıyıya ve hassas alanlara yatın tuvalet atıklarını bırakılmaması

338 • Denize zehirli atıklar (yağ, boya, kullanılmış pil, temizlik malzemeleri, vs.) atılmaması • Atık geri kazanımı (cam, plastik) konusuna daha çok dikkat edilmesi ve bu konudaki imkanların geliştirilmesine çalışılması. • Kullanılan boya, anti-fouling, boya çıkarıcı gibi ürünleri alırken çevre dostu olanların tercih edilmesi • Kirlilik veya çevreyle ilgili kuralların herhangi bir ihlali ile karşılaşıldığında durumu hemen yetkililere bildirilmesi • Balık avcılığı ile ilgili konulan yasaklara (avlanma sezonu, avlanma bölgeleri) uyulması ve yasak olan yöntemlerle balık avlanmaması • Denizde yaşayan bitki ve hayvanları koruyacağım ve kuşların ürediği bölgelere dikkat edilmesi • Tehlike altındaki ve korunan alanlara dikkat edilmesi • Deniz dibine zarar verecek şekilde demirleme yapılmaması • Balıkçılık yapılan veya balıkçılıkla ilgili düzeneklerin bulunduğu alanların rahatsız etmekten kaçınılması • Tehlike altındaki/korunan türlerden veya sualtından çıkarılan arkeolojik kalıntılardan yapılmış eşyaların satın alınmaması ve kullanılmaması • Diğer yatçıların da çevreye özen göstermeleri konusunda teşvik edilmemesi

Çevre davranış kurallarının altında yat sahibinin ismi adresi ve imzası bulunmalıdır. Bu belgede aynı zamanda Ulusal ofisin ve Uluslar arası Koordinasyonun adı ve adresi de bulunmalıdır. Yatlar için Mavi Bayrak’a sahip olan tüm yatların isim ve adres bilgileri, bilgi akışının sağlanabilmesi için Ulusal ve Uluslar arası Koordinasyonda bulunmalıdır. Çevre davranış kuralları marina ofisi, kulüp veya dükkânlarda sergilenmelidir. Yatlarda Mavi Bayrak uygulaması marinada iki şekilde yapılabilir:

1) Marina yönetimi uygun olan yatlara imzalanması için çevre davranış kurallarını ve Mavi Bayrak’ı birlikte teslim eder,

339 2) Marina yönetimi yat sahibi tarafından imzalanmış olan evrakı Ulusal Koordinasyona yollar, Mavi Bayrak Ulusal Koordinasyon tarafından dosya ulaştıktan sonra gönderilir. Eğer marina yönetimi yatlarda Mavi Bayrak uygulamasını gerçekleştiremiyorsa; Ulusal Koordinasyon, istisnai durumlarda, marina yönetiminin sadece uygulamayla ilgili bilgileri MB panosunda sergilemesini ve böylece yat sahiplerinin direkt olarak Ulusal Operatör/Uluslar arası Koordinasyonla iletişim halinde uygulamayı sürdürmelerini kabul edebilir.

Çevre Yönetimi : 6. Marinada çevre politikası ve planı olmalıdır. Bu plan su, atıklar ve enerji tüketimi; sağlık ve emniyet sorunları ve çevre dostu ürünlerin kullanımı konularında referans oluşturmalıdır. (Z)

Bu kriter, marinanın maruz kaldığı çevresel yüklerin araştırılması/anlaşılması, marinadaki çevresel koşulların iyileştirilmesi/geliştirilmesi için plan yapılması ve son olarak da bu planlar ve gerçekleşmelerin dokümantasyonunu oluşturmak için hazırlanmıştır. Bu şekilde, marinanın sadece çevresel durumunu gözden geçirmesini sağlamakla kalmaz yapılması gerekenlere de odaklanılmasını sağlar. Marinadaki çevresel faaliyetlerin planlanması ve oluşturulan çevresel gelişim programı hem marinanın çevresel yönlerden gelişimini sağlar hem de marinanın ekonomisine de pozitif yönde katkıda bulunur. Mavi Bayrak projesinin uygulandığı marinalar farklı büyüklükte ve kapasitelerdedir. Dolayısıyla bu kriterin uygulanması için iki seçenek sunulmuştur:

a) Environmental logbook (çevresel) system’in planlanması ve uygulanması, b) Uygun bir çevre yönetim sisteminin uygulanması. c) Environmental Logbook System

Bu sistemde Mavi Bayraklı marinanın çevre açısından ulaşmak istediği hedefleri sıralanır. Bunlar arasından en önemli olanlarını seçebilir fakat kendini bunlarla sınırlamadan da hareket edebilir. Seçilen ve uygulanması düşünülen hedeflerin Ulusal Operatöre de sunularak tartışılması önerilmektedir. Marinanın daha önce ulaşmış

340 olduğu bir nokta, geliştirilebilecek bir yönü olmaması durumunda, çevresel hedef olarak gösterilemez. Her yıl en az iki hedefin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Marina, her yıl belirleyeceği yeni hedefleri tematik konularda sırayla yapabilir; örneğin su, atıklar, enerji gibi. Marina, bir sonraki sezon gerçekleştirmeyi planladığı hedefleri Mavi Bayrak başvuru formunda belirtmelidir. Aynı başvuru formunda bir önceki yıl ulaşılmış olan hedefler de environmental logbook sistemin bir kopyasını göndererek- belirtilmelidir. Marina, sezon içerisinde çevresel hedefini değiştirebilir fakat bunun için iyi bir nedeni olması ve bunu environmental logbook system içerisinde belirtmesi gerekmektedir. Marinanın hedefi değiştirmeden önce Ulusal Operatöre danışması tavsiye edilmektedir. Marina eğer bir hedefini gerçekleştirememişse ve bunun için geçerli bir açıklama getirebiliyorsa, istisnai durumlarda Ulusal Jüri bu durum için marinaya muafiyet verebilir. Marinanın belirlediği hedefleri sezon içerisinde gerçekleştirmesi gerektiği gibi bir ön şart yoktur, iyileştirme çalışmaları genellikle sezon sonrasında yapılmaktadır. Aşağıda MB marinanın oluşturabileceği çevresel hedeflere FEE’nin tavsiye ettiği örnekler verilmiştir.

HEDEF TANIM BİLGİLER 1 Elektrik 1a Ampullerin değiştirilmesi Enerji tasarrufu yapan ampuller 1b Işıkların kontrolü Otomatik ışık kapama Eski ekipman ve tesisat/donanımın değiştirilmesi Buzdolabı, çamaşır makinesi, vs. 1c

1d Güneş ışığı kolektörü Güneş ışığıyla suyun ısıtılması Dalgakırandaki elektrik sisteminin 4 amperle Böylece elektrikli ısıtıcılar kullanılamaz 1e sınırlandırılması

1f Marinadaki Genel Elektrik İzolasyonunun 2 Su 2a Su Tasarrufu Yapan Duş Sistemi 2b Su Tasarrufu Yapan Musluklar 2c Tuvaletlerin, Duşların , Muslukların Değiştirilmesi Daha az rezervuar suyu kullanan ve/veya iki seçenekli rezervuar suyu kullanımı olan tuvaletler (3/6 lt) 2d Tesisatın Kontrol Edilmesi Temiz su ve atık su boruları, vs. 2e Su tasarrufu konusunda bilgilendirme 2f Yat tuvalet atıklarının toplanması için bir olanağın oluşturulması Çevre dostu ürünlerin satın alınması ve 3 kullanılması

341 3a Çevre dostu boya satın alınması Temizlik ve yıkama işlemleri için çevre dostu 3b sabun kullanılması 4 Bilgilendirme 4a Yat kulübüne çevre koruma konusunda kurslar Kursların konusu anti-fouling kullanımı, atıklar, düzenlenmesi Mavi Bayrak ve çevre ile ilgili örnek çalışmalar konusunda olabilir. 4b Bilgi panosunun oluşturulması/geliştirilmesi Kriterlerle ilgili daha geniş bilgi Yerel halk ve basını da içine alan bir çevre 4c timi/ekibi oluşturulması 4d Marinada ya da yakınlarında çevre timinin sergileri 5 Bilgilendirme Kısa mesafeli yolculuklar için geri dönüşüm 5a torbaları hazırlanması

Organik atıklar (kompost için) ve 5b Çöp yönetimi ve bertarafı inorganik/zehirli atıkların ayrılması. Evsel atıkların da ayrı toplanması için ayrı bir bölüm oluşturulması 5c Kompost kutularının oluşturulması 6 Sağlık ve emniyet 6a Denizde cankurtarma ile ilgili kurslar 7 Diğer hedefler Kursların konusu anti-fouling kullanımı, atıklar, 7a Ekolojistler veya üniversitelerle işbirliği yaparak Mavi Bayrak ve çevre ile ilgili örnek çalışmalar konusunda olabilir. 7b Bilgi panosunun oluşturulması/geliştirilmesi Kriterlerle ilgili daha geniş bilgi 8 Marinanın önerdiği hedefler MARİNANIN ADI: SORUMLU KİŞİNİN ADI:

Hedef/Diğer Aktivite Yıl Sorumlu Kişi Adı:

Brian Jones Peter Marinanın her bir bölümündeki 15.01.2004 1a ampullerin enerji tasarrufu Smith yapanlarla değiştirilmesi Duşların su tasarrufu yapanlarla Brian Jones Peter değiştirilmesi 15.01.2004 2a Smith Marina ofisindeki, tuvalet Faturaların lerdeki ve kulüpteki ampull kopyası ve er değiştirildi. Dışarıdaki 15.04.2004 1a Brian Jones fotoğraflar ampuller sezon içerisinde değiştirilebilir. Duşlar ve musluklar Faturaların (su tasarrufu yapan 30.05.2004 2a Brian Jones kopyası ve musluklarla-2b) değiştirildi fotoğraflar

342 dışarıdaki ampuller 05.06.2004 1a Brian Jones Faturaların değiştirildi kopyası ve fotoğraflar Yatçılarla çöpler ve temizlik temalı bir gün organize edilmesi 28.08.2004 Peter Smith Ulaşılan Hedefler 01.12.2004 1a ulaşıldı 2a ulaşıldı Diğer Açıklamar:

Su tüketimi konusunda yaptığımız çalışmaların, tasarrufların sonuçlarını 2004’te görmeyi bekliyoruz.

d) Çevre Yönetim Sistemi

Eğer marina bu kriteri (no.6) bir çevre yönetim sistemi uygulayarak sağlamak istiyorsa ya ISO 14001 veya EMAS sertifikasyonu yoluyla ya da burada bahsedilen bir çevre yönetim sistemi yoluyla bunu gerçekleştirmelidir. Çevre yönetim sistemleri hakkında dah fazla bilgiye ihtiyaç duymanız durumunda ulusal operatörden yardım almanız tavsiye edilmektedir. Çevre yönetim sitemi, tekrar edilebilen işlemler sistemidir. Tekrar edilebilen işlemler çevrimi aşağıdaki gibidir:

343

Çevre Politikası marina faaliyetleri sonucu oluşan çevresel yüklerin nasıl azaltılabileceği ile ilgilenir ve marina kullanıcıları ile diğer ilgili kişilerin (marina yönetimi, personel) çevrenin korunması için aktif olarak çaba sarf etmelerini de teşvik edecek şekilde olmalıdır. Marina, çalışma ve hedeflerindeki önceliklerini faaliyet alanı ve beklentilerine göre ayarlamalıdır. Bununla birlikte önerilen bazı öncelikler de vardır; su, atıklar ve enerji tüketimi, sağlık ve emniyet, çevre dostu ürünlerin kullanımı gibi. Planlama çevreyle ilgili yapılacak çalışmaların programlanması ve değerlendirilebilmesi açısından önemli bir başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir. Marinadaki gerçek çevresel yük bilinmelidir. Bu çevresel yükün marinanın kendisinden mi yoksa yatlardan (dışardan gelen ziyaretçi yatlar dahil) mı kaynaklandığının ayrımının yapılabilmesi büyük bir avantaj sağlayacaktır. Marinadaki çevresel yüklerin değerlendirilmesinde açık ve sistematik olmak daha önceki yıllarda yapılmış olan çalışmaların anlaşılabilmesi/tanımlanabilmesi açısından önemlidir.

344 Ek 11: Marinalara Çıpa Simgesi Verilmesine Esas Kriterler

1) Marina Kompleksinin çevre ile uyumu; a) Genel silüet ve doğa ile az uyumlu yapılaşma, (1 puan) b) Uygun yapılaşma, (5 puan) 2) Kara alanının çimlendirilmesi, ağaçlandırılması, çiçeklendirilmesi ve çevre düzenlemesi a) Kısmi düzenleme (3 puan) b) Tam düzenleme (5 puan) 3) Marina ve çevre sınırlarının bitkisel çitle çevrilmesi (3 puan) 4) Yangın ve doğal afetler karşısında alınacak önlemler; a) Uygulanacak önlemleri içeren planlamanın marina yönetiminde ve personelin görebileceği yerlerde bulundurulması (1 puan) b) Bu konuda personele eğitim verilmiş olması (3 puan) 5) Marinalarda oluşabilecek kirlenmenin anında önlenebilmesi için, su üstü çözülebilir ilaçlama imkanı (5 puan) 6) Teknelerden marinaya pis su, yağ, ve yakıt akıntısı olmaması için gerekli tedbirlerin alınmış olması (3 puan) 7) Yat limanlarındaki deniz suyunun son analiz tarihinin ve sonuçlarının belirtildiği ve bununla ilgili gerekli güncel bilgilerin verilebildiği bir pano bulundurulması (5 puan) 8) Atık yağ toplama tankları ile katı atıkların periyodik toplanmasından sonra atık toplama tesislerine en kısa sürede intikalinin sağlanması (5 puan) 9) Marina içi ve çevresinde oluşabilecek kirlilik için, çöp toplayıcı, pis akıntı, yağ, yakıt ve çamur temizleyici, çalışır durumda bir teknenin bulundurulması (5 puan) 10) Çevreye zarar verici malzemelerin (pet şişe, şampuan, deterjan vb.) yatçılar tarafından marina sahasında kullanılmaması için çeşitli duyuru ve logolar bulundurulması (3 puan) 11) Su Armatürleri; a) Normal Armatür (1 puan) b) Ayarlı Armatür (3 puan) c) Fotoselli armatür (5 puan) 12) Suya hava karışımını sağlayan özel duş başlıklarının bulunması (3 puan)

345 13) Müşteri genel tuvaletlerinde kağıt havlu yerine; a) Elektrikli el kurulama makinesi (1 puan) b) Her kullanımdan sonra değişen küçük el havlularının kullanılması (3 puan) c) Rulo bez havlu kullanılması (5 puan) 14)Tuvaletlerde dezenfektan ve koku giderici tabletlerin kullanılmaması (3 puan) 15) Genel aydınlatmanın, havanın aydınlanmasıyla beraber kendiliğinden kapanmasını sağlayabilecek bir düzenleme (3 puan) 16) Geri dönmüş kağıt kullanımı; a) Ambalaj malzemelerinde (1 puan) b) Büro hizmetlerinde (3 puan) c) Tüm hizmetlerde (5 puan) 17) Deterjanın doğa tarafından kolayca parçalanabilmesi için; a) Düşük fosfatlı deterjan (1 puan) b) Bio deterjan (3 puan) c) Toz sabun, sıvı sabun vb (5 puan) 18) Haşere ile mücadelede doğaya zarar veren maddeler yerine haşere kovucu özellik içeren karışımlar kullanılması (3 puan) 19) Atık suların değerlendirilmesi; a) Atık suların arıtıldıktan sonra deşarjı (1 puan) b) Atık suların arıtıldıktan sonra bahçe sulamasında kullanılması (3 puan) 20) Marinada gürültü çıkaran teknik hacimlerde bulunan cihazların ses yalıtımlarının yapılması, (3 puan) 21) Tesiste bulunan klimaların filtrelerinin devamlı bakımı (3 puan) 22) Marinada sıcak su elde edilmesinde kullanılan enerji türü; a) Sıvı yakıt, (1 puan) b) Elektrik enerjisi (3 puan) c) Güneş enerjisi veya doğalgaz (5 puan) 23) Belediye sınırları içinde bulunmayan marinalarda çöplerin toplanması; a) Çöp bekletme odası (1 puan) b) Soğuk çöp odası (3 puan) c) Çöp nakli için araç veya çöp imha sisteminin bulunması (5 puan) 24) Kağıt, plastik, metal, cam ve organik atıkların yeniden değerlendirilmesi için

346 türlerine göre ayrıştırılması (herbiri 2 puan, toplam 10 puanı geçemez) 25) Ozon tabakasına zarar verici maddeler içeren ve flor gazı ihtiva eden halonlu yangın söndürücülerin kullanılmaması, (3 puan) 26) Yatlarda atık su tahliyesi; a) Yatlarda atık su tahliyesini sağlayacak marinaya ait sürekli vidanjör bulundurulması (3 puan) b) Yatlarda atık su tahliyesini sağlayacak ekipmanın doğrudan kanalizasyona bağlanmış olması (5 puan) 27) Yatların atık su depolarının boşaltılması sırasında atık su boşaltma kapağında olabilecek uyumsuzluğu gidermek amacıyla adaptör bulundurulması (3 puan) 28) Ozon tabakasına zarar vermeyecek oda kokusunu giderici spreyler ve bitkisel esanslı koku maddelerinin kullanılması (3 puan)

Belirleyici Nitelikler Asgari Puan Tablosu

Asgari Puan Tesisin Aldığı Puan Bir Çıpalı Marina 55 İki Çıpalı Marina 70 Üç Çıpalı Marina 85

Açıklama: Formun uygulanmasında puanlar sıfırdan başlamaktadır.

347

Ek 12: İspanya,Fransa ve İtalya’daki Yat Limanları

İSPANYA

Costa del Sol Costa Dorada L'Escala Mallorca Puerto Sotogrande Sant Carles de La Blanes Club de Mar Rapita Marina La Duquesa Puerto de Calafat Ampuria-brava Real Club Nautico Estepona Hospitalitet de l'Infant Puerto Portals Puerto Jose Banus Salou Costa del Azahar Port Adriano Marbella Tarragona Gandia Santa Ponsa Cabopino Comarruga Valencia Puerto de Soller Fuengirola Villanova i la Geltru Farnals (Pobla Marina) Port de Andraitx Malaga Aiguadolc (Sitges) Puerto de Siles Alcudia Benalmadena Port Ginesta Burriana Ca'n Picafort Almerimar Barselona Castellon de La Plana Cala Ratjada Puerto de Adra Port Olimpico Puerto Oropesa Porto Colom Roquetas de Mar El Masnou Las Fuentes Marina Cala d'Or Puerto de Aguadulce Premia de Mar Vinaroz Porto Petro Almeria Porto de Mataro Cala Figuera El Balis Menorca C.N. S'Estancyol Costa Blanca Arenys de Mar Mahon C.N. De Arenal Cartagena Ciutadela Pollensa Alicante Costa Brava Bonaire Puerto Denia San Feliu de Gulxols Ibiza Marina Thomas Roses Puerto de Ibiza Maestre Puerto de Torrevieja Port d'Aro Sant Antonio Abad Santa Pola Palamos Santa Eulalia Puerto Denia Isla Formentera

348 FRANSA Bouches -du- Languedoc Roussillon Cote Varoise Cote d'Azur Corsica Rhone Marina Canet-Plage. Marina and Port Cannes. France. Marina Marina and Saint-Cyr les Calvi Port de St. Lesques. Gervais. Port Leucate, Marina and Port Marina Antibes. Marina Marina and Bandol. Port Vauban. Porto Port de Veccio. Sausset-les- Pins. Marina & Port La Marina Sanary-sur- Marina Grimaud. Marina and Marseille. Port Nouvelle. Mer. Port duFrioul. Bonifacio. Marina & Port de Marina Ile Baie des Anges Marina de Gruissan. desEmbiez. Campoloro. Marina and Port Cap Marina Saint Marina St-Laurent- Marina and d'Agde. Mandrier du-Var Port Maccinagio. Port de Sete Port Toulon. Port Nice Marina Saint Florent. Marina La Grande Motte. Porte de la Londe. Marina St-Jean- Miramar. Cap-Ferrat Marina Camargue. Marina Hyeres. Marina Beaulieu- sur-Mer Marina Gardian. Marina Porquerolles. Marina Cap d'Ail

Marina Lavandou. Port de Monaco

Marina Saint Tropez. Marina Menton- Garavan Marina Cogolin.

Marina Sainte Maxime.

349

İTALYA 1. Alghero. Sardinia. 2. Arbatax. Sardinia. 3. Arenzano. Liguria. 4. Cagliari. Sardinia. 5. Cala Galera. Tuscani. 6. Grande di Capri. Napoli. Campania. 7. Imperia Porto Maurizio. Liguria. 8. Porto D'Ischia. Island of Ichia. Campania. 9. Livorno. Tuscani. 10. Messina. Sicily. 11. Monfalcone. Friuli Venezia Gillia. 12. Porto di . Sardinia. 13. Port Palermo. Sicily. 14. Porto Cervo. Sardinia. 15. Portorosa. 16. Portorotondo. Sardinia. 17. Portosole. Liguria. 18. Portovenere. Liguria. 19. di Procida. Campania. 20. di Punta Ala. Tuscani. 21. Rapallo. Liguria. 22. Reggio di Calabria. Calabria. 23. Riva di Traiano. Civitavecchia. Lazio. 24. Santa Margerita di Caorle. Adriatic. 25. Torre del Greco. Campania. 26. Porto Torres. Sardinia. 27. Port Trieste.

350

Ek: 13 Çevre Kanunu

Bütün vatandaşların ortak varlığı olan çevrenin korunması, iyileştirilmesi, kırsal ve kentsel alanda arazinin ve dogal kaynakların en uygun şekilde kullanılması ve korunması, su toprak ve hava kirlenmesinin önlenmesi, ülkenin bitki ve hayvan varlığı ile doğal ve tarihsel zenginliklerinin korunarak, bugünkü ve gelecek kuşakların sağlık, uygarlık ve yaşam düzeninin geliştirilmesi ve güvence altında alınması için yapılacak düzenlemeleri ve alınacak önlemleri ekonomik ve sosyal kalkınma hedefleriyle uyumlu olarak belirli hukuki ve teknik esaslara göre düzenlemek amacıyla 9 Ağustos 1983 tarihinde 2872 sayılı Çevre Kanunu kabul edilmiştir.

Bu Kanuna göre;

1. “Çevre Korunması” terimi, ekolojik dengenin korunması, havada, suda, toprakta kirlilik ve bozilmaların önlenmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için yapılan çalmışmaların bütününü, 2. “Ekolojik Denge” terimi, insan ve diğer canlıların varlık ve gelişmelerini sürdürebilmeleri için gerekli olan şartların bütününü, 3. “Çevre Kirliliği” terimi, insanların her türlü faaliyetleri sonucu, havada,suda ve toprakta meydana gelen olumsuz gelişmelerle ekolojik dengenin bozulması ve aynı faaliyetler sonucu ortaya çıkan koku, gürültü ve atıkların çevrede meydana getirdiği arzu edilmeyen sonuçları, 4. “Kirleten” terimi, fiilleri sonucu doğrudan veya dolaylı olarak çevre kirliliğine sebep olan gerçek ve tüzel kişileri, 5. “Atık” terimi, herhangi bir faaliyet sonucunda çevreye atılan veya bırakılan zararlı maddeleri, 6. “Alıcı Ortam” terimi, atıkların bırakıldığı yakın veya uzak çevreyi, ifade eder.

Çevre korunmasına ve çevre kirliliğin önlenmesine yönelik genel ilkeler şunlardır:

351 1. Çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesi gerçek ve tüzel kişilerle vatandaşların görevi olup, bunlar bu konuda alınacak tedbirlerle ve belirlenen esaslarla uymakla yükümlüdürler. 2. Çevre korunmasına ve kirliliğine ilişkin karar ve önlemlerin alınması ve uygulanmasında, insan ve diğer canlı varlıkların sağlığının korunması, alınacak önlemlerin kalkınma çabalarına olumlu ve olumsuz etkileri ile fayda ve maliyetleri dikkate alınarak uzun ve kısa vadeli değerlendirmelerin yapılması esastır. 3. Arazi ve kaynak kullanım kararlarını veren ve proje değerlendirmesi yapan yetkili kuruluşlar, kalkınma çabalarını olumsuz yönden etkilememeyi dikkate alarak çevrenin korunması ve kirlenmemesi hedefini gözetirler. 4. Ekonomik faaliyetlerde ve üretim metotlarının tayininde çevre sorunlarının önlenmesi ve sınırlandırılması amacıyla en elverişli teknoloji ve yöntemler seçilir ve uygulanır. 5. İstisnai durumlar saklı olmak üzere kirlenmenin önlenmesi, sınırlandırılması ve mücadele için yapılan harcamaların kirleten tarafından karşılanması esastır. 6. Çevreyi kirleten veya çevreye zarar verenler sebep oldukları kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı kusur şartı aranmaksızın sorumludurlar. Ancak bunlar, kirlenmenin önlenmesi ve sınırlanması için yapılan giderleri ödemede sorumluluğundan, söz konusu kirlenmeyi önlemek için gerekli her türlü tedbiri aldıklarını ispat etmek kaydıyla kurtulabilirler. 7. Çevrenin korunması ve kirlenmenin önlenmesi konusunda alınacak tedbirlerin bir bütünlük içinde tespiti ve uygulanması esastır.

Çevre Kornmasına İlişkin Önlemler ve Yasaklar; 1. Kirletme Yasağı: Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen satnadrtlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bunulmak yasaktır. Kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemek, kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.

352 2. Çevre Korunması: Kırsal ve kentsel arazi kullanım kararına uygun olarak tespit edilen koruma alanları ve bu alanlarda uygulanacak koruma ve kullanım esasları yönetmelikle bilerlenir. Tespit edilen bu hususlar çerçevesinde aşırı ve yanlış kullanım nedeniyle ülkenin temel ekolojik sistemlerinin dengesinin bozulması, hayvan ve bitki türlerinin nesillerinin tehlikeye düşürülmesi, doğal zenginliklerin bütünlüklerinin tahribi yasaktır. 3. Çevresel Etki Değerlendirilmesi: Gerçekleşmeyi planladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler bir “Çevresel Etki Değerlendirme Raporu-ÇED” hazırlarlar. Bu raporda çevreye yapılabilecek tüm etkiler göz önünde bulundurularak çevre kirlenmesine sebep olabilecek atık ve artıkların ne şekilde zararsız hale getirilebileceği ve bu hususta alınacak önlemler belirtilir. “Çevresel Etki Değerlendirme Raporunun” hengi tip projelerde isteneceği, ihtiva edeceği hususlar ve hangi makamca onaylanacağına dair esaslar yönetmelikle belirlenir. 4. İşletme İzni ve Haber Verme Yükümlülüğü: Gerçekleştirilmesi planan kurum, kuruluş ve işletmeler mevzuatta öngörülen arıtma tesis veya sistemlerini müstakil veya ortak olarak kurmakla yükümlüdürler. Arıtma tesis veya sistemleri kurulup işletmeye hazır hale getirilmedikçe, kurum, kuruluş ve işletmelere işletme ve kullanım izni verilmez. İşletme izni alınarak faaliyete geçen herhangi bir kurumu kuruluş ve işletme, faaliyetlerinde değişiklikler yapmayı ve tesisini büyütmeyi planladığında girişimlerini önceden mahallin en büyük mülki amirine haber vermekle yükümlüdür. Mülki amir durumu derhal Başbakanlık Çevre Müsteşarlığına ve ilgili bakanlığa bildirir. Her türlü atık ve atıkların arıtılması, uzaklaştırılması veya zararsız hale getirilmesi ile yükümlü kuruluşlar da bu işlemlerin yerine getirilmesinde çevreye zarar vermeyecek önlemleri alırlar. Atık ve artıkların doğrudan veya dolaylı şekilde alıcı ortama verilmesinde uygulanması gereken teknik usuller alıcı ortamın özelliği ve o ortamdan yararlanma imkanları göz önünde tutularak yönetmelikle belirlenir. 5. Denetim: Atık ve artıkların arıtılması, uzaklaştırılması ve zararsız hale getirilmesi ile ilgili denetimlerin nasıl ve hangi kurum ve kuruluşlarca yapılacağı, denetleme elemanlarının nitelikleri ve yetkileri yönetmekle belirlenir. Kuruluş ve işletmeler faaliyetlerinin denetlenmesi için çıkmardıkları atık ve artıkların özellik

353 ve miktarına ilişkin bilgileri sürekli ve düzenli olarak belirlemek ve bu hususu belgelemekle yükümlüdürler. 6. Zararlı Kimyasal Maddeler: Havada, suda ve toprakta kalıcı özellik gösteren ve ekolojik dengeyi bozan kimyasal maddelerin üretim, ithal, taşıma, depolama ve kullanımında çevre korunması esasları dikkate alınır. Bu tür maddelerin üretim, ithal, taşıma, depolama ve kullanıma ilişkin sınırlamalar yönetmelikle belirlenir. 7. Gürültü: Kişilerin huzur ve sükununu, beden ve ruh sağlığını bozacak şekilde yönetmelikle belirlenen standartlar üzerinde gürültü çıkarılması yasaktır. Fabrika, atölye, işyeri, eğlence yeri, hizmet binaları, konutlar ve ulaşım araçlarında gürültünün asgariye indirilmesi için gerekli önlemler alınır. 8. Faaliyetlerin Durdurulması: Çevre Kanununda yazılı yasaklara aykırı hareket eden ve ya kanunla belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen kurum, kuruluş ve işletmeleri mahallin en büyük mülki amiri, bu yasaklara aykırı faaliyeti düzeltmek ve kanunla belirtilen yükümlülükleri yerine getirmek üzere esasları yönetmelikle belirlenen yeteri kadar bir süre verir. Bu süre içinde yasaklara aykırı hareket ve yükümlülüıü yerine getirmemekten dolayı ayrıca ceza verilmez. Bu süre sonunda bunları yapmayan kurum, kuruluş ve işletmelerin faaliyetleri, yasağın veya yerine getirilmeyen yükümlülüğün çeşit ve niteliğine göre kısmen veya tamamen, süreli ve süresiz olarak durdurulur. 9. Tehlikeli Hallerde Faaliyetlerin Durdurulması: Çevre kirliliğinin toplum sağlığı yönünden thlike yarattığı hallerde Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı kendiliğinden veya Başbakanlık Çevre Müsteşarlığının talebi üzerine, bu kirlenmeye yol açan faaliyetlerin geçici bir süre kısmen veya tamamen durdurulmasına karar verir ve kararın uygulanmasını mahallin en büyük mülki amirinden ister. Söz konusu faaliyetler bu gibi hallerde. Mahallin en büyük mülki amirinin vereceği kararla du durdurulabilir. Bu karar derhal Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı ile Başbakanlık Çevre Müsteşarlığına bildirilir.

354 BİYOGRAFİ

İstanbul’da doğdu. İlk ve Orta öğretimini English Highschool’da tamamladıktan sonra 1985’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz ve Amerikan Dili Edebiyatını ‘Drama in the Thirties’ adlı tezi ile bitirdi. 1986 yılında İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Bölümünde göreve başladı. Etkili Öğretim ve Verimli Öğretmenlik üzerine çalışmalara katılarak çeşitli sertifikalar aldı.

1991 yılında ‘Dünya Otelleri ve Konaklama’ adlı tezi ile İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Turizm bölümünde yüksek lisansını tamamladı. 1991-1993 British Council’da İngilizce dil eğitimi üzerine RSA/UCLES diplomasını aldı.

1992’de London University’de ‘Drama in Language Teaching’i üzerine eğitim gördü. 1998’de British Council’da “Computer Assisted Language Learning” diploması aldı. 2000 yılında “Diploma in the skills of Teacher Training”i almaya hak kazandı. 2001 yılında başladığı doktora çalışmasına devam etmektedir.

Olcay Şemieoğlu halen İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Bölümünde okutman olarak görev yapmaktadır.

355 KAYNAKÇA

Ardos, M. Türkiye Jeomorfolojisine Giriş, İstanbul, 1979 Barutçugil, İsmet S. Turizm Ekonomisi ve Turizmin Türk Ekonomisindeki Yeri, İstanbul, 1986 Bayer, M. Zekai Turizme Giriş, İstanbul, 1992 Beken, Cowes America’s Cup, England, 1996 Bektaş, Çetin “Türkiye’de Yat Turizmi Potansiyeli ve Sorunları”, Turizm Yıllığı, Ankara, 1994 Berkes, F.; H.Anat; “Disctribution and Ecology of Monachus on Turkish M.Esenel & M.Kislalioğlu Coast”, K.Ronald& R.Duguy (eds), The Mediterranen Monk Seal, Proceedings of the First International Conference, , Greece 2-5 Mayıs 1978 United Nations Environment Programme/ Press, Oxford, s.113-127

Berkes, F. Monk Seals on the South-West Coast of Turkey. In: Mammals of the Seas. FAO Fisheries Series 5 1982, IV: s. 237-242

Boardman, J. “The Greeks Overseas: Their Early Colonies and Trade,” Thames and Hudson, London, 1980 Bodrumlu, A.G. Bodrum Tarihi, Işık Basımevi, İstanbul, 1945 Bradford E. Three Centuries of Sailing, England, 1964 Burkart, AJ & Medlik S. Tourism: Past, Present and Future, Oxford, 1981 Çaltılı, Gülşen Türkiye Kıyılarında Yat Turizmi, Ankara, 1982 Cleverdon, R. International Tourism to 1990, Abt Books, Cambridge,1982 Deniz Ticaret Odası “Türkiye’de Yat Limanları-Marinalar, Barınak ve Bağlama Yerleri,” İstanbul,1993 Deniz Ticaret Odası “2002 Deniz Sektörü Raporu”, İstanbul, 2003 Dear, I Enterprise to Endevour, England,1999 Denham, H.M. The Aegean: A Sea Guide to Its Coats and Islands, England, 1983

356 Denham, H.M. The Ionian Islands to the Anatolian Coast, England,1982 Dirik, Meltem Avrupa Topluluğunda Turizm Politikası, Ankara,1993 Dinçer, M.Z. “Türkiye’de Yat Turizm Yıllığı”, Ankara,1989 Doğal Hayatı Koruma Derneği “Öka Türleri Yayınlar”, İstanbul,2003 Doğanay, Hayati Türkiye Turizm Coğrafyası, Konya,2001 Doğaner, Suna “Türkiye Kıyı Kullanımında Turizm Olgusu”, 2. makale, İstanbul, Türk.Coğr.Kurumu, 1998 Doğaner, Suna Türkiye’nin Yat Limanları, İstanbul, İ.Ü.Deniz Bil. ve Coğrafya Enst.yay, 1992 Doğaner, Suna Türkiye Turizm Coğrafyası, İstanbul, 2001 Dönmez, Yusuf Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İstanbul,1984 Dönmez, Yusuf Bitki Coğrafyası, İstanbul,1985 Dünya Turizm Örgütü (WTO) “Turizm’de en Çok Kazanan Ülkeler”, İstatistik, 2000 Eken, G. “Önemli Kus Alanları Kılavuzu”, Doğal Hayatı Koruma Derneği, Ankara – Diyarbakır, 2002

Eralp, Ziya Genel Turizm, Ankara, 1983 Erinç, Sırrı Klimatoloji ve Metotları, İstanbul,1996 Erinç, Sırrı Jeomorfoloji, İstanbul, 2001 Evliyaoğlu, Sait Genel Turizm Bilgileri, Ankara 1989 Evliyaoğlu, Sait Türkiye Turizm Coğrafyası ve Türkiye Coğrafyasının Ana Hatları, Ankara,1996 Facaros, D.Michael Paul Western Turkey: İstanbul, The Mediterranean and Aegean Coast, England, 1995 Farson, D “Traveller in Turkey”, London, Routledge and Keagan Paul, 1985 Freely, John Türkiye Uygarlıklar Rehberi, İstanbul, 2004 Fox, R Tha Inner Sea, London, Sinclair Stevenson Ltd, 1991 Garland,R. The Piraeus, New York, Cornell University Pres, 1987 Gezi 2002 Türkiye Tatil Rehberi , İstanbul, 2002 Goodball, B and Ashworth, G. “Marketing in Tourism Industry”, England, 1998

Güner, I. “Bodrum Yarımadası’nda Arazinin Sınıflandırılması ile Kullanılışı Arasındaki Iliskiler”, In: Fibeli, A., A. Bayram, D. Dölgen & T. Elbir (eds.) 1998. Bodrum

357 Yarımadası Çevre Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Bodrum, Türkiye, 15-19 Şubat 1998, I: 212-224

Güner, I. & M. Girgin “Bodrum Yarımadası’nda Turizmin Çevresel Etkileri”, In: A. Fibeli, A. Bayram, D. Dölgen & T. Elbir (eds.), Bodrum Yarımadası Çevre Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabi. Bodrum, Türkiye, 15-19 Şubat 1998, I: 225-236

Güngör, Y. “Rapor: Akdeniz Foku Yasam Sahası Araştırması” (WWF). Tabiat ve İnsan. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Ankara, 19811: 46-50

Gürdal, M. “Bodrum Yarımadasında Sürdürülebilir Turizm Olgusu, Sorunları ve Çözüm Önerileri”, In: A.Fibeli, A. Bayram, D. Dölgen & T. Elbir (eds.), Bodrum Yarımadası Çevre Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabi. Bodrum, Türkiye, 15-19 Şubat 1998, I: 237-246

Heikell, Rod Turkish Waters Pilot, England, 1985 Heikell, Rod Greek Waters Pilot, England, 2004 Hewitt, R.L. Foreign Cruising Pelhan, England, 1969 Houghton,David Weather at Sea, England,1998 İnaltong,Tijen Tak Koluna Sepeti, İstanbul, 2003 İnandık, Hamit Deniz ve Kıyı Coğrafyası, İstanbul, 1971

Kantarcı, M.D. “Bodrum Yarımadasının Ekolojik Özellikleri ve Doğal Dengenin Korunması için Öneriler”, In: A.Fibeli, A. Bayram, D.Dölgen & T.Elbir (eds.), Bodrum Yarımadası Çevre Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabi. Bodrum, Türkiye, 15-19 Şubat 1998, I: 265-286

Karadenis,S. “Yatçılığımız ve Yat Festivalleri”, İstanbul,Turizm Dünyası, s.8,1990 Karauz,S.;Kıraç C.; “Bodrum Yarımadası Kıyıları ve Adalarının Aydemir G.; Savaş Y. Ornitolojik Açıdan Değerlendirilmesi” In: A.Fibeli, A.Bayram, D.Dölgen,T.Elbir (eds), Bodrum Yarımadası

358 Çevre Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Bodrum, Türkiye,15-19 Şubat 1998, I.331-349

Kayan, I. “Gökova ve Çevresinde Fiziki Coğrafya Araştırmaları”, Ankara, Ankara Üniversitesi Coğrafya Araş.Dergisi,1971 Kinancigil,H.T.; Ünal V. “Bütünleşik Kıyı Alanı Yönetiminde Kıyı H.Hossucu; M.Erdem Balıkçılığının Yeri ve Bodrum Örneği”, In: A.Fibeli, A.Bayram, D.Dölgen, T.Elbir (eds), Bodrum Yarımadasının Çevre Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Bodrum, Turkiye 15-19 Şubat 1998, I. 376-389

Kırac, C.O.; Veryeri N.O. “Status Survey of the Mediterranean Monk Seal Monachus Monachus Around the Bodrum Peninsula”, South-west Turkey. Unpublished report for UNDP/GEF NGO Small Grants Program December 1997. SAD-AFAG, Ankara: 1-21

KKGM, Su Ürünleri Avcılığını Düzenleyen 28 Numaralı Sirküler. Besinci kısım: Bölge ve yer yasakları, Madde: 13, Tarım ve Köy isleri Bakanlığı, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Ankara: 1994, 1-56

Kuşadası Belediyesi “Kuşadası Belediyesi İstatistikler”, Kuşadası, 2004 Knox, Johnston History of Yachting, England,1990 Kuntay,B. Yat Turizmi, Ekonomi ve Turizm, İstanbul,1988 Lewis, C. Turn Right for Corfu, England,1972 Marchessaux, D. “The Mediterranean Monk Seal in Turkey”, Report on a Mission to Turkey for IUCN and UNEP. Parc National de Port Cros, France 1987, 1-26 Marriner, J. Journey İnto Sunrise, England, 1970 Marriner, J. Mariner in the Mediterranean, England, 1967 Maupassant, de G. “A Float. A Journal of his Days at Sea”, England,1995 Meteoroloji İstatistikleri “Meteoroloji İstatistikleri”, Ankara, 2004 MTA Türkiye Jeoloji Haritaları Bodrum, Kuşadası

Mudie, C. Sailing Ships, England, 2000

359 Mursaloglu, B. “Biology and Distribution of the Mediterranean Monk

Seal Monachus monachus on Turkish Coasts”,

Conservation of the Mediterranean Monk Seal-Technical

and Scientific Aspects. Antalya, Turkey, 1-4 May 1991.

Council of Europe. Environmental Encounters 13: 54-5

OGM “Halikarnassos Sahil Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı”, T.C. Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Milli Parklar Dairesi, Ankara 1971, 1-44

Öndeş, Osman Bodrum’da Yağma, İstanbul, 2002 Özer, Meral Türkiye’de Yat Turizmi, Ankara, 1990 Özgüç, Nazmiye Turizm Coğrafyası, İstanbul, 1998

Öztürk, B. “Akdeniz Foku”, Monachus monachus. Anahtar Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 1992, 1-215

Öztürk, B. “Akdeniz Foku” Monachus monachus’un (Hermann, 1779) Türkiye'de Korunabilmesi İçin Ulusal Koruma Stratejisinin Uygulanması ve Foça Pilot Projesi Proje Sonuç Raporu. I.Ü. Su Ürünleri Fakültesi, İstanbul, 1995, 84-86/132

Piri Reis Kitab-i Bahriye, Reprinted 1988. Ökte, E.Z. (ed.), The Foundation for Establishing and Promoting Centers for Historical Research and Documentation, Istanbul, 1519, 2-487

Phılıps, Birt, D. The History of Yachting, England, 1974 Sağlam, Vedat Şifalı Sular ve Kaplıcalar, İstanbul,1996 Sanır, F. Coğrafya Terimleri Sözlüğü, Ankara, 2000 Savaş, Y.; Kırac C. “Akdeniz Fok’unun Bodrum Yarımadasındaki Veryeri, O.; Güçlüsoy H. Durumu”, In:A.Fibeli, A.Bayram, D.Dölgen, T.Elbir (eds), Bodrum Yarımadası Çevre Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Bodrum, Türkiye, 15-19 Şubat, 1998 II: 469-477

Sergeant, D.; Ronald K. “The Recent Status of Monachus Monachus” pp.31-

360 Boulva J.; Berkes F. 54, In: K.Ronald, R.Duguy (eds), The Mediterranen Monk Seal, Proceeding of the Fırst International Conference, Rhodes, Greece, 2-5 Mayıs 1978 United Nations Enviroment Programme/Pergamon Pres, Oxford U.K

Setur “Kuşadası Marina İşletme Yönetmeliği”, Ankara Tekin, Yılmaz Şifalı Sular Rehberi, Ankara, 2004 Toghill, Jeff Coastal Navigation, England, 1999 Toskay, Tunca Turizm Olayına Genel Yaklaşım, İstanbul,1983 Turizm Bakanlığı “Yat İstatistikleri Bülteni”, Ankara, 2001 Turizm Bakanlığı “Turizm İstatistikleri Bülteni”, Ankara, 2001 Turizm Bakanlığı “Konaklama İstatistikleri Bülteni”, Ankara, 2001 Turizm Bakanlığı “Yat Turizmi Yönetmeliği”, Ankara, 1987 Turizm Bakanlığı “Yat ve Yat Limanları Belgelendirme Kılavuzu”, Ankara Tuzlacı, Ertan “Bodrum Yarımadasının Çiçekleri ve Yararlı Bitkileri”, İstanbul,2003 Tümertekin, E. Beşeri Coğrafyaya Giriş, İstanbul,1994 Türkiye Gezi Kitaplığı “Türkiye Gezi Kitaplığı Efes-Kuşadası”, İstanbul, 2003 Umar, Bilge Türkiye’de Tarihsel Anıtlar, İstanbul,1995 Uslu, Turhan “Dilek Yarımadası Milli Parkı Bitki Örtüsü”, Ankara, Tüstaş Projesi, 1995 Webber, N.B. Marinas:Planning and Feasibility, Southampton, England,1989 Willett, D. Greece Guide Book, Lonely Planet Pub., Australia,1998 Yacht Harbour Association “A Code of Practice for the Construction and Operation of Marinas and Yacht Harbours”, England, 1993 Yarar, M.; Magnin, G. Türkiye'nin Önemli Kuş Alanları, İstanbul: Doğal Hayatı Koruma Derneği, 1997 Yalçınlar, İsmail Ege Kıyı Kuşağında Krater ve Kalderalar, İstanbul, 1993 Yalçınlar, İsmail Türkiye Jeolojisine Giriş, İstanbul,1976

361

Yılmaz, H. & E. Buhan, Bodrum’da Süngerciliğin Geçmişi ve Güncel Durumu A. Fibeli, A. Bayram, D. Dölgen & T. Elbir (eds.), Bodrum Yarımadası Çevre Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabi. Bodrum, Türkiye, 15-19 Şubat 1998 II: 607-616

Zammit, A. “Transnationals in Developing Country Tourism”, England, International Tourism Report, no.39

İnternet Siteleri:

“A History of Model Yacht Racing”, Hatfield,D. and Norman,A.- (çevrimiçi) http//www.radiosailing.org. 2004 “Albatros Yatçılık” - (çevrimiçi): http:// www.albatrosyachting.com, 2004 “AryaYatçılık” - (çevrimiçi) http://www.aryayachting.com, 2004 “Bodrum/Muğla Bölgesinde Yabani ve Yetiştirilen Bitkiler”, Ertuğ, Füsun – (çevrimiçi) http//.www.fusunertug.com, 2004 “Captain Nat Wizard of Bristol”, Herreshoff, F.L – (çevrimiçi) http//www.yawlcat.home “Harbours” , Steinheuer, G.A.- (çevrimiçi) http//www.perseus.com, 2000 “History of Yacht Building” - (çevrimiçi) http//www.cnmarinas.com “History of Sailing Vessels”, Landry,P. – (çevrimiçi) http// www.blupete.com “History of Sailing Ships of the Royal Navy”, Philips,M. – (çevrimiçi) http//www.cronab.demon.co.uk, 2000

“Monk Seals in Antiquity”, The Mediterranean monk seal (Monachus monachus) in ancient history and literature. Mededelingen 35: 1-101.

362 The Netherlands Commission for International Nature Protection.

(çevrimiçi) http://www.monachus.org/mguard03/03scien1.htm.

“Osmosis and The Care and Repair of Glassfibre Yachts” – (çevrimiçi) http//www.searecovery.com, 2004 “Sailing History,” Hartley, A - (çevrimiçi) http//www.umnedu.tv. 2000 “Sailing Holiday Greece” - (çevrimiçi) http//www.sailingissues.com,2004 “Status Yachting” - (çevrimiçi) http//www.statusyachting.com, 2004 “Tatil Dünyası”- (çevrimiçi) http//www.tatildunyasi.com, 2004 “The History of Yacht Building” - (çevrimiçi) http//www.cnmarinas.com, 2004 “Yacht Building in Europe” - (çevrimiçi) http//www.aegeanyacht.com, 2004 “Yacht Building in Bodrum” - (çevrimiçi) http//www.aegeanyacht.com, 2004

“Yachting Gulet” Beste - (çevrimiçi) http://www.besteyachting.com/tr/gulet http://www.cappaociayachting.com , 2003

“Yacht Clubs” Burns, D.- (çevrimiçi) http://www.royalcork.com. 2002

363 O.ŞEMİEOĞLU Şekil:9 Bodrum Milta Marina Uydu Görüntü Haritası O.ŞEMİEOĞLU

Şekil 8: Bodrum Uydu Görüntü Haritası Şekil 1: Çalışma Alanının Lokasyon Haritası (Bodrum Milta Marina) O.ŞEMİEOĞLU

Şekil 6: Bodrum Milta Marina ve Yakın Çevresi Sayısal Yükselti Basamakları O.ŞEMİEOĞLU

Şekil 7: Bodrum Milta Marina ve Yakın Çevresi Topografya Haritası Şekil 10: Bodrum Milta Marina Vaziyet Planı Haritası Şekil 18: Kuşadası Uydu Görüntü Haritası O.ŞEMİEOĞLU

Şekil 16: Kuşadası Setur Marina ve Yakın Çevresi Sayısal Yükselti Basamakları Haritası O.ŞEMİEOĞLU

Şekil 19: Kuşadası Yat Limanı Uydu Görüntü Haritası O.ŞEMİEOĞLU

Şekil 11: Çalışma Alanının Lokasyon Haritası (Kuşadası Setur Marina) Şekil 17: Kuşadası Setur Marina ve Yakın Çevresi Topografya Haritası Şekil 20: Kuşadası Setur Marina Vaziyet Planı Haritası Şekil 26: Pire Uydu Görüntü Haritası Şekil 21: Çalışma Alanının Lokasyon Haritası (Pire-Zea Marina) O.ŞEMİEOĞLU

Şekil 24: Pire-Zea Marina ve Yakın Çevresi Sayısal Yükselti Basamakları O.ŞEMİEOĞLU

Şekil 25: Pire-Zea Marina ve Yakın Çevresi Topografya Haritası Şekil 27: Pire-Zea Marina Uydu Görüntü Haritası Şekil 28: Pire-Zea Marina Vaziyet Planı Haritası Tablo 27: BODRUM LİMANINDAN TRANSİTLOG ALAN ÖZEL YATLARIN AYLARA VE YATÇILARIN MİLLİYETLERİNE GÖRE TAŞIDIĞI YOLCU VE MÜRETTEBAT SAYILARI 2002 AYLAR OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZAĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM MİLLİYET YOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCMUÜREYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRET ALMANYA 3351001219171011411213251000052 49 AVUSTURYA 00000000972103020100000011 14 BELÇİKA00000000009510000100000010 6 DANİMARKA 00000000000022000000000022 FİNLANDİA 00000000410021000000000062 FRANSA 13111142463689140000000023 32 HOLLANDA 000000150301320000000000411 İNGİLTERE 000323277231253124416020023 55 İRLANDA 000000 0000000000000000000 İSPANYA 00000001000001000022000024 İSVEÇ 00000000000001001200000013 İTALYA 000002112275352232000000037 18 LÜKSEMBURG 00000010000000000000000010 PORTEKİZ 00000000000000000000000000 YUNANİSTAN 4 20 0 0 0 0 0 0 200200510000000011 5 ÇEK CUM. 00000000000000000000000000 İSVİÇRE 02010031011300000041000089 İZLANDA 00000000000000000000000000 MACARİSTAN 00000000000000000000000000 NORVEÇ 00000100000000000000000001 A.B.D. 00000126201820200000000015 9 AVUSTRALYA 00000011130010000000000034 JAPONYA 00000000000000000000000000 KANADA 00000000000000100000000010 MEKSİKA00000000000000000000000000 YENİ ZELLANDA 00000000000100000000000001 YUG.FED.CUM. 00000000000000000000000000 MALTA 00000000000000000000000000 İSRAİL 00200000000000000000000020 DİĞER 00100000222175100000000013 8 YABANCI TOPLA 8 10 9 6 3 7 15 22 56 67 35 39 44 45 33 15 10 10 12 10 0 2 0 0 225 233 TÜRK 000111101411271626171728302203010000125109 GENEL TOPLAM 8 10 9 7 14 17 29 33 83 83 61 56 61 73 63 37 10 13 12 11 0 2 0 0 350 342 Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

94 Tablo 28: BODRUM LİMANINA GELEN SARI BAYRAKLI ÖZEL YATLARIN AYLARA VE YATÇILARIN MİLLİYETLERİNE GÖRE TAŞIDIĞI YOLCU VE MÜRETTEBAT SAYILARI 2002 AYLAR

OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM MİLLİYET YOLCU MÜRET YOLCU MÜRET YOLCU MÜRET YOLCU MÜRET YOLCU MÜRET YOLCU MÜRET YOLCU MÜRET YOLCU MÜRET YOLCU MÜRET YOLCU MÜRETYOLCU MÜRET YOLCU MÜRETYOLCU MÜRET ALMANYA 0 0 0 0 0 0 8 3 446414561191759000052 53 AVUSTURYA 0 0 0 0 10 2 2 0 4212641023021000038 13 BELÇİKA0 0 00 0010 0 0 0 022203151000013 4 DANİMARKA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0011444100000610 FİNLANDİA 0 0 00 0000 0 0 0 000000000000000 FRANSA 0 0 0 0 0 0 4 2 475216181193652000248 48 HOLLANDA 0 0 0 2 0 0 0 0 5222307225168000050 24 İNGİLTERE 0 0 0 1 0 1 5 7 12 7 16 9 27 12 36 21 5 19 25 3 0 1 0 0 126 81 İRLANDA 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 010300000000052 İSPANYA 4 1 0 0 0 0 1 0 5 0 2 141200001000018 4 İSVEÇ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 061652201000014 9 İTALYA 0 0 0 0 0 0 2 0 35053414652300000000104 47 LÜKSEMBURG 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 010000000000010 PORTEKİZ 0 0 00 0000 0 0 0 000000000000000 YUNANİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 1 002334753156602000195 35 ÇEK CUM. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 010000000000010 İSVİÇRE 0 0 00 0021 1 1 4 235411300000015 13 İZLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 020000000000020 MACARİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 100000000000021 NORVEÇ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0600010200000016 2 A.B.D. 0 0 0 0 0 0 1 0 10 2 13 5 6 9 13 3 28 2 0 3 0 0 0 0 71 24 AVUSTRALYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 010000010000022 JAPONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000000000000 KANADA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2 000110011000043 MEKSİKA0 0 00 0000 0 0 0 000000000000000 YENİ ZELLANDA 2 1 00 0000 0 1 0 000524111000012 6 YUG.FED.CUM. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000000000000 MALTA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000000000000 İSRAİL 0 0 00 0000 0 0 0 010911010000012 1 DİĞER 00 01 006023211162397212000052 24 YABANCI TOPL 6 2 0 4 10 3 32 15 51 39 57 37 206 92 252 109 91 66 54 35 0 1 0 3 759 406 TÜRK 0 0 0 1 1 1 3 4 6 6 10 15 18 8 46 30 8 24 10 3 0 0 0 0 102 92 GENEL TOPLAM 6 2 0 5 11 4 35 19 57 45 67 52 224 100 298 139 99 90 64 38 0 1 0 3 861 498 Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri 95 Tablo 29: BODRUM LİMANINA GELEN SARI BAYRAKLI (TİCARİ+ÖZEL) YATLARIN BANDIRALARINA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI 2002

AYLAR

OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM BANDIRA

ALMANYA 0113533101050041

AVUSTURYA 00201323000011

BELÇİKA0000003001004

DANİMARKA 0000020220006

FİNLANDİA0000000000000

FRANSA 00023368420129

HOLLANDA 10002354140020

İNGİLTERE 0105512282418610100

İRLANDA 0000100100002

İSPANYA 1000001000002

İSVEÇ 0000000211004

İTALYA 00002179000019

LÜKSEMBURG 0000011100003

PORTEKİZ 0000001000001

YUNANİSTAN 0113418111042045

ÇEK CUM. 0000000000000

İSVİÇRE0001123010008

İZLANDA 0000001001002

MACARİSTAN 0000010000001

NORVEÇ 0000000020002

A.B.D. 01014897740041

AVUSTRALYA 0000000000000

JAPONYA 0000000000000

KANADA 0000000102003

MEKSİKA0000000000000

YENİ ZELLANDA 0000000000000

YUG.FED.CUM. 0000000000000

MALTA 00000305310012

İSRAİL 0000100100002

DİĞER110020511311126

YABANCI TOPLAM 3 5 4 15 31 43 83 100 62 32 4 2 384

TÜRK 110417296084603230291

GENEL TOPLAM 4 6 4 19 48 72 143 184 122 64 7 2 675

Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

96 Tablo 30: BODRUM LİMANINA GELEN (TİCARİ+ÖZEL) YATLARIN BOYLARINA VE BANDIRALARINA GÖRE DAĞILIMI 2002 BOYLARI -LOA (meters) TOPLAM BANDIRA 0-5.99 6.0-8.99 9.0-11.99 12.0-14.99 15.0-17.99 18.0-24.99 25.0+ ALMANYA 0 9 45 27 11 4 6 102 AVUSTURYA 0 4 14 223025 BELÇİKA02221108 DANİMARKA 02400107 FİNLANDİA00200002 FRANSA 0 1 31 13 4 1 1 51 HOLLANDA 036792128 İNGİLTERE 0 8 53 41 21 51 17 191 İRLANDA 00100102 İSPANYA 00020002 İSVEÇ 00511007 İTALYA 0 0 18 941032 LÜKSEMBURG 00000213 PORTEKİZ00000101 YUNANİSTAN 0 4 12 20 2 4 6 48 ÇEK CUM. 00000000 İSVİÇRE019410015 İZLANDA 00000112 MACARİSTAN 00001001 NORVEÇ 00200103 A.B.D. 2 2 11 20 19 9 1 64 AVUSTRALYA 00030003 JAPONYA 00000000 KANADA 00220004 MEKSİKA00000000 YENİ ZELLANDA 00000000 YUG.FED.CUM. 00000000 MALTA 0001511219 İSRAİL 00020002 DİĞER0351345737 YABANCI TOPLAM 2 39 222 169 85 99 43 659 TÜRK 0 2 28 96 216 317 114 773 GENEL TOPLAM 2 41 250 265 301 416 157 1432 Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

97 Tablo 31: BODRUM LİMANINA GELEN SARI BAYRAKLI (TİCARİ+ÖZEL) YATLARIN KALIŞ SÜRELERİNE VE BANDIRALARINA GÖRE DAĞILIMI 2002 KALIŞ SÜRESİ ( GÜN ) - Length of Stay (Days) TOPLAM BANDIRA 1 1 - 3 4 - 7 8 - 14 15 - 30 30 + Total ALMANYA 39 1 0 0 1 0 41 AVUSTURYA 11 0 0 0 0 0 11 BELÇİKA4000004 DANİMARKA 5 0 0 0 1 0 6 FİNLANDİA0000000 FRANSA 27 1 0 0 0 1 29 HOLLANDA 17 3 0 0 0 0 20 İNGİLTERE 95 3 1 0 0 1 100 İRLANDA 1 1 0 0 0 0 2 İSPANYA 1 0 0 0 0 1 2 İSVEÇ 4 0 0 0 0 0 4 İTALYA 18 1 0 0 0 0 19 LÜKSEMBURG 3 0 0 0 0 0 3 PORTEKİZ0100001 YUNANİSTAN 41 3 1 0 0 0 45 ÇEK CUM. 0 0 0 0 0 0 0 İSVİÇRE8000008 İZLANDA 2 0 0 0 0 0 0 MACARİSTAN 1 0 0 0 0 0 1 NORVEÇ 2 0 0 0 0 0 2 A.B.D. 40 0 1 0 0 0 41 AVUSTRALYA 0 0 0 0 0 0 0 JAPONYA 0 0 0 0 0 0 0 KANADA 3 0 0 0 0 0 3 MEKSİKA0000000 YENİ ZELLANDA 0 0 0 0 0 0 0 YUG.FED.CUM. 0 0 0 0 0 0 0 MALTA 12 0 0 0 0 0 12 İSRAİL 1100002 DİĞER244000028 YABANCI TOPLAM 358 18 3 0 2 3 384 TÜRK 277 13 0 0 0 1 291 GENEL TOPLAM 635 31 3 0 2 4 675 Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

98 Tablo 48: KUŞADASI LİMANINDAN TRANSİTLOG ALAN ÖZEL YATLARIN AYLARA VE YATÇILARIN MİLLİYETLERİNE GÖRE TAŞIDIĞI YOLCU VE MÜRETTEBAT SAYILARI 2002 AYLAR OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM MİLLİYET YOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜREYTOLCUMÜRETYOLCUMÜREYTOLCUMÜREYTOLCMUÜREYTOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRET ALMANYA 0 1 1 2 1 4 3 5 11 19 3 2 3 2 8 6 2 4 00000032 45 AVUSTURYA 0 0 1 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 7 1 0 0 000000 83 BELÇİKA0 00 00 00013 000 0550 0 0100 0 0 69 DANİMARKA 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 02 FİNLANDİA 0 00 00 00000 000 0000 0 1000 0 0 10 FRANSA 1 1 0 0 0 0 2 3 11 9 0 0 0 0 6 1 0 0 00000020 14 HOLLANDA 0 0 0 0 0 0 3 3 3 1 0 0 0 1 0 0 0 0 000000 65 İNGİLTERE 0 0 0 0 0 0 0 5 8 7 0 0 3 2 0 3 2 0 61000019 18 İRLANDA 2 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 23 İSPANYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 000000 10 İSVEÇ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 000000 11 İTALYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 1 0 000000 12 LÜKSEMBUR 0 00 00 00000 000 0000 0 0000 0 0 00 PORTEKİZ 0 00 00 00000 000 0000 0 0000 0 0 00 YUNANİSTAN 0 20 21 40012100113400 43000021 17 ÇEK CUM. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 00 İSVİÇRE0 00 00 00037 210 0011 3 0000 0 0 612 İZLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 00 MACARİSTAN 0 00 00 00000 000 0000 0 0000 0 0 00 NORVEÇ 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 110000 14 A.B.D. 1 1 0 0 0 0 0 5 1 2 0 0 0 1 0 0 0 1 100000 310 AVUSTRALYA 0 00 00 00000 000 0000 0 0000 0 0 00 JAPONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 00 KANADA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 1 0 000000 13 MEKSİKA0 00 00 00000 000 0000 0 0000 0 0 00 YENİ ZELLAN 0 00 00 00000 000 0000 0 0000 0 0 00 YUG.FED.CU 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 00 MALTA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 00 İSRAİL 0 30 00 00031 000 0000 0 0000 0 0 34 DİĞER 0 00 01 00000 002 0101 0 1100 0 0 61 YABANCI TO 4 8 2 6 3 8 8 27 53 57 5 3 10 8 31 21 8 8 14 7 0 0 0 0 138 153 TÜRK 0 0 0 2 1 0 0 0 8 10 8 2 14 4 3 4 8 4 13 5 0 1 0 0 55 32 GENEL TOPL 4 8 2 8 4 8 8 27 61 67 13 5 24 12 34 25 16 12 27 12 0 1 0 0 193 185 Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

159 Tablo 49: KUŞADASI LİMANINA GELEN SARI BAYRAKLI ÖZEL YATLARIN AYLARA VE YATÇILARIN MİLLİYETLERİNE GÖRE TAŞIDIĞI YOLCU VE MÜRETTEBAT SAYILARI 2002 AYLAR OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZAĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM MİLLİYET YOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜREYTOLCUMÜRETYOLCUMÜREYTOLCUMÜREYTOLCMUÜREYTOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRETYOLCUMÜRET ALMANYA 0 1 0 0 3 3 0 2 2 7 14 4 4 4 1 1 5 6 19 8 0 0 0 0 48 36 AVUSTURYA 0 0 0 0 0 0 0 0 1 3 0 0 1 0 4 5 4 1 00000010 9 BELÇİKA0 00 00 00000 000 0210 0 0102 0 0 24 DANİMARKA 0 0 0 2 0 0 0 1 0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 000000 23 FİNLANDİA 0 00 00 10020 001 1010 0 0000 0 0 33 FRANSA 0 0 0 0 0 0 0 3 4 4 0 1 2 2 39 5 1 1 20010048 17 HOLLANDA 0 0 0 0 0 0 2 0 1 4 0 1 0 0 0 0 0 1 000000 36 İNGİLTERE 0 0 0 0 2 0 0 2 4 3 0 2 9 4 4 5 3 3 14 3 0 0 0 2 36 24 İRLANDA 2 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 10 6 0 0 0 0 14 6 İSPANYA 0 0 0 0 0 0 0 0 3 1 0 0 0 1 7 1 7 2 00000017 5 İSVEÇ 0 0 0 0 0 0 0 0 3 1 0 6 0 1 2 1 2 0 000000 79 İTALYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 0 3 1 14 2 4 1 00000021 6 LÜKSEMBUR 0 00 00 00000 000 0010 0 0000 0 0 01 PORTEKİZ 0 00 00 00000 004 1000 0 0000 0 0 41 YUNANİSTAN 3 30 20 20643 93106582119811467 8 9128 74 ÇEK CUM. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 00 İSVİÇRE0 00 00 00000 011 2022 1 1200 0 0 48 İZLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 00 MACARİSTAN 0 00 00 00000 000 0000 0 2000 0 0 20 NORVEÇ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 6 2 000000 72 A.B.D. 1 0 0 0 0 1 2 1 5 1 5 1 8 3 18 0 2 0 13 5 0 0 0 0 54 12 AVUSTRALYA 0 00 04 10000 340 0400 0 5100 0 016 6 JAPONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 00 KANADA 0 0 0 0 0 0 2 0 6 0 1 2 0 0 0 3 0 1 000000 96 MEKSİKA0 00 00 00000 000 01100 0 0000 0 011 0 YENİ ZELLAN 0 00 00 02210 001 0210 0 2000 0 0 83 YUG.FED.CU 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 000000 00 MALTA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 1 0 0 0 0 0 000000 30 İSRAİL 0 00 00 00000 000 0110 0 0000 0 0 11 DİĞER 0 0 0 0 0 0 0 0 10 1 1 2 23 2 16 0 4 3 2 1 0 1 0 1 56 11 YABANCI TO 6 4 0 4 9 8 9 17 46 30 35 27 70 28 185 51 59 30 81 31 6 11 8 12 514 253 TÜRK 0 00 00 00000 005 510611150001 0 02627 GENEL TOPL 6 4 0 4 9 8 9 17 46 30 35 27 75 33 195 57 70 45 81 31 6 12 8 12 540 280 Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

160 Tablo 50: KUŞADASI LİMANINA GELEN SARI BAYRAKLI (TİCARİ+ÖZEL) YATLARIN BANDIRALARINA VE AYLARA GÖRE DAĞILIMI 2002 AYLAR OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM BANDIRA ALMANYA 1 0 1 1 5 5 4 2 4 7 0 0 30 AVUSTURYA 0 0 0 0 1 2 0 2 0 0 0 0 5 BELÇİKA000000010 1 1 03 DANİMARKA 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 2 FİNLANDİA001000100 0 0 02 FRANSA 0 0 0 1 1 4 2 2 2 0 0 0 12 HOLLANDA 0 0 0 0 2 0 0 0 1 0 0 0 3 İNGİLTERE 1 1 1 1 4 9 7 7 8 2 0 1 42 İRLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 İSPANYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 İSVEÇ 0 0 0 0 1 0 1 0 0 0 0 0 2 İTALYA 0 0 0 0 1 0 1 2 0 0 0 0 4 LÜKSEMBURG 0 0 0 0 0 0 1 3 0 0 0 0 4 PORTEKİZ000001000 0 0 01 YUNANİSTAN 1 0 0 1 2 8 9 19 6 6 4 5 61 ÇEK CUM. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 İSVİÇRE 0 0 0 0 0 1 2 0 1 2 0 0 6 İZLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 MACARİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 NORVEÇ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 A.B.D. 0 0 1 3 1 0 7 7 4 1 1 0 25 AVUSTRALYA 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 JAPONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 KANADA 0 0 0 1 1 0 1 0 0 0 0 0 3 MEKSİKA000000000 0 0 00 YENİ ZELLAND 000000000 0 0 00 YUG.FED.CUM 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 MALTA 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 3 İSRAİL 000001000 0 0 01 DİĞER000021213 3 0 012 YABANCI TOPL 3 2 5 8 22 32 39 47 29 22 7 6 222 TÜRK 0 0 0 0 0 1 1 0 0 2 0 0 4 GENEL TOPLA 3 2 5 8 22 33 40 47 29 24 7 6 226 Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

161 Tablo 51: KUŞADASI LİMANINA GELEN (TİCARİ+ÖZEL) YATLARIN BOYLARINA VE BANDIRALARINA GÖRE DAĞILIMI 2002 BOYLARI -LOA (meters) TOPLAM BANDIRA 0-5.99 6.0-8.99 9.0-11.99 12.0-14.99 15.0-17.99 18.0-24.99 25.0+ ALMANYA 1 1043194 2 2 81 AVUSTURYA 014600011 BELÇİKA01431009 DANİMARKA 00201003 FİNLANDİA01200003 FRANSA 0 1 9 13 1 0 0 24 HOLLANDA 01321007 İNGİLTERE 0 2 16 20 11 14 13 76 İRLANDA 00000000 İSPANYA 00000000 İSVEÇ 01100002 İTALYA 00223007 LÜKSEMBURG 00000134 PORTEKİZ 00001001 YUNANİSTAN 0 15 16 25 1 3 5 65 ÇEK CUM. 00000000 İSVİÇRE0051101017 İZLANDA 00000000 MACARİSTAN 00000000 NORVEÇ 00200002 A.B.D. 0 0 15 12 6 3 5 41 AVUSTRALYA 00000101 JAPONYA 00000000 KANADA 00010203 MEKSİKA00000000 YENİ ZELLANDA 00000000 YUG.FED.CUM. 00000000 MALTA 00110114 İSRAİL 00030003 DİĞER011331615 YABANCI TOPLAM 1 34 126 121 33 29 35 379 TÜRK 016423420 GENEL TOPLAM 1 35 132 125 35 32 39 399 Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

162 Tablo 52: KUŞADASI LİMANINA GELEN SARI BAYRAKLI (TİCARİ+ÖZEL) YATLARIN KALIŞ SÜRELERİNE VE BANDIRALARINA GÖRE DAĞILIMI 2002 KALIŞ SÜRESİ ( GÜN ) - Length of Stay (Days) TOPLAM BANDIRA 1 1 - 3 4 - 7 8 - 14 15 - 30 30 + ALMANYA 26 3 1 0 0 0 30 AVUSTURYA 5 0 0 0 0 0 5 BELÇİKA3000003 DANİMARKA 2 0 0 0 0 0 2 FİNLANDİA1100002 FRANSA 12 0 0 0 0 0 12 HOLLANDA 2 1 0 0 0 0 3 İNGİLTERE 40 2 0 0 0 0 42 İRLANDA 0 0 0 0 0 0 0 İSPANYA 0 0 0 0 0 0 0 İSVEÇ 2 0 0 0 0 0 2 İTALYA 4 0 0 0 0 0 4 LÜKSEMBURG 4 0 0 0 0 0 4 PORTEKİZ1000001 YUNANİSTAN 54 6 1 0 0 0 61 ÇEK CUM. 0 0 0 0 0 0 0 İSVİÇRE6000006 İZLANDA 0 0 0 0 0 0 0 MACARİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 NORVEÇ 0 0 0 0 0 0 0 A.B.D. 22 2 1 0 0 0 25 AVUSTRALYA 1 0 0 0 0 0 1 JAPONYA 0 0 0 0 0 0 0 KANADA 2 1 0 0 0 0 3 MEKSİKA0000000 YENİ ZELLANDA 0 0 0 0 0 0 0 YUG.FED.CUM. 0 0 0 0 0 0 0 MALTA 3 0 0 0 0 0 3 İSRAİL 1000001 DİĞER 13 0 0 0 0 0 13 YABANCI TOPLAM 203 16 3 0 0 0 222 TÜRK 4 0 0 0 0 0 4 GENEL TOPLAM 207 16 3 0 0 0 226 Kaynak: Turizm Bakanlığı İstatistikleri

163