De Opiniepagina's Van De Standaard
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
FACULTEIT LETTEREN Master in de journalistiek De opiniepagina’s van De Standaard Een onderzoek naar diversiteit en het proces van samenstelling Masterproef aangeboden door Annelies LEYS tot het behalen van de graad van Master in de Journalistiek Promotor: Prof. Dr. Hedwig DE SMAELE Academiejaar 2017-2018 FACULTEIT LETTEREN FACULTEIT SOCIALE WETENSCHAPPEN CAMPUS BRUSSEL WARMOESBERG 26 1000 Brussel 2000 Antwerpen, BELGIË Code of conduct • Code of conduct voor geloofwaardig auteurschap • Correct verwijzen naar bronnen houdt in: • dat ik als auteur transparant ben over mijn bronnen, zodat de lezer op elk moment correct kan inschatten welke de bron is van wat beweerd wordt; • dat ik als auteur geen relevante informatie waarover ik beschik en die een ander licht zou kunnen werpen op de geboden interpretatie of ontwikkelde redenering bewust weglaat; • dat ik als auteur duidelijk aangeef welke relevante interpretaties ik niet in rekening heb gebracht en waarom dat is gebeurd; • dat ik als auteur waarheidsgetrouw weergeef wat ik heb geobserveerd; • dat ik als auteur op de hoogte blijf van evoluties in manieren van verwijzen en het weergeven van referenties en een bibliografie. Ik bevestig dat ik deze code of conduct heb nageleefd bij het schrijven van deze master- proef. Naam: Annelies Leys Datum: 25 mei 2018 Handtekening: 3 E-MAIL: [email protected] TEL. +32 4 88 25 29 87 Voorwoord Als eerste wil ik mijn promotor, Prof. Dr. Hedwig de Smaele, bedanken. Zij stond steeds klaar om snel een antwoord te geven op mijn vele vragen. Daarnaast wil ik ook mijn ouders en mijn vriend bedanken om me heel mijn studieperiode te steunen. Ten slotte bedank ik graag mijn medestudenten voor de steun en de vele mooie momenten van het afgelopen jaar. 4 Persartikel Mannen schrijven drie keer meer opiniestukken in De Standaard dan vrouwen 74% van de auteurs die opiniestukken schrijven voor De Standaard, zijn mannen. Dat wijst onderzoek van de KU Leuven uit. Annelies Leys, studente journalistiek, bestu- deerde de diversiteit in de opinierubriek van De Standaard in haar masterproef. Zij kwam tot de conclusie dat er van diversiteit weinig sprake is. De opinierubriek is een veelgelezen on- perioden gingen vooral over politiek, eco- derdeel van de krant omdat daar de ge- nomie en maatschappelijke zaken, zoals middelde Vlaming aan het woord komt. seksuele intimidatie. Het is voor de lezer van de krant de plek Blanke, academische mannen bij uitstek om zijn mening te uiten en de opinies van anderen te leren kennen. Dat “De opinierubriek wordt gedomineerd is ook bij De Standaard het geval. door blanke, academische mannen”, schrijft Leys. Uit de cijfers van het onder- Leys onderzocht voor haar masterproef zoek blijkt, dat mannelijke auteurs maar de diversiteit in de opinierubriek ‘Opinie liefst drie keer meer in de opinierubriek & analyse’ van De Standaard. Ze bestu- verschijnen dan vrouwen. Volgens de deerde een acht weken lange periode van opinieverantwoordelijken van De Stan- 16 oktober tot 10 december 2017. De stu- daard, die Leys interviewde, heeft dat te dente onderzocht hoe de opinierubriek maken met initiatief. “Vrouwen zijn on- opgesteld wordt, wie opiniestukken zekerder en durven veel minder schrijven schrijft en waarover die gaan. Uit haar on- dan mannen, mannen daarentegen twijfe- derzoek blijkt dat heel vaak hetzelfde type len niet”, aldus Anni Van Landeghem, auteurs zijn mening uit in de krant, name- chef opinie van De Standaard. lijk blanke academische mannen. De in- houd en thema’s van de opiniepagina’s Wanneer het gaat over etniciteit, zijn de van De Standaard blijken wel redelijk di- cijfers nog dramatischer. Nog geen vier vers. De opiniestukken in de onderzochte procent van alle auteurs behoort tot een etnisch-culturele minderheid. Hans Cot- 5 tyn, opinieverantwoordelijke bij De Stan- onderzoekster logisch. “De crisis in Cata- daard, zegt in een interview in de master- lonië en de #metoo-affaire vonden plaats proef dat de mensen die stukken schrijven in de onderzochte periode. Dat waren voor zijn rubriek, passen in het beeld van spraakmakende onderwerpen die heel wat de typische De Standaard-lezer. Dat zijn opiniestukken opleverden”, aldus de stu- volgens hem vooral blanke, academische dente. mannen. De chefs opinie van De Standaard vinden Uit het onderzoek blijkt ook dat veel van het volgens het onderzoek belangrijk om de auteurs dezelfde functie uitoefenen. De een goede mix te bewaren tussen allerlei helft van de auteurs van de opiniestukken thema’s. Wel vindt Cottyn dat er naar de in De Standaard zijn journalisten (26%) krant in zijn geheel moet gekeken worden en academici (35%). Mensen die deze be- om uitspraken te kunnen doen over diver- roepen uitoefenen hebben volgens Anni siteit. “Het is niet eerlijk als je naar de Van Landeghem, mede-opinieverant- opiniepagina’s als eiland kijkt. Er is een woordelijke van De Standaard, namelijk constante wisselwerking tussen de redac- de meeste tijd om voor de krant te schrij- tionele pagina’s en de opinierubriek.” ven. Het zijn ook net die beroepen, die Vlot geschreven en goed geargu- meer door mannen worden uitgeoefend menteerd dan vrouwen. Dat is volgens Van Landeg- hem deels de verklaring voor de beperkte Uit het onderzoek blijkt dat er dagelijks hoeveelheid vrouwelijke auteurs. een groot aantal opiniestukken ingezon- den wordt. Die stukken passen niet alle- Diverse thema’s maal op de pagina’s, waardoor selectie De thema’s waar de opiniestukken over noodzakelijk is. Belangrijk voor de twee gaan, zijn vrij divers. De meeste stukken chefs opinie zijn: de naam van de auteur, hebben het over politiek, economie of kwaliteit van de pen en de onderbouwing over zaken die mensen persoonlijk en de van argumenten. Zijn de teksten toch niet maatschappij aanbelangen. Dat er veel goed geschreven of voldoen ze niet aan de economische en maatschappelijk rele- vormvereisten van de krant, dan worden vante opiniestukken in de onderzochte de teksten nog bewerkt. Vooral aan vorm periode geschreven werden, is volgens de en lengte wordt gesleuteld. 6 Inhoud Code of conduct ................................................................................................................... 3 Voorwoord ........................................................................................................................... 4 Persartikel ............................................................................................................................ 5 Lijst met tabellen en figuren ................................................................................................ 9 Inleiding ............................................................................................................................. 11 1. Literatuuroverzicht ..................................................................................................... 13 1.1. Opiniepagina’s .................................................................................................... 13 1.1.1. Reactie of interactie ..................................................................................... 15 1.1.2. Subjectiviteit ................................................................................................ 16 1.1.3. Marktplaats of democratie ........................................................................... 16 1.1.3.1. Marktplaats ........................................................................................... 16 1.1.3.2. Democratie ............................................................................................ 17 1.1.3.3. Verschil Verenigd Koninkrijk en Denemarken .................................... 19 1.1.4. Besluit .......................................................................................................... 19 1.2. Wie schrijft opiniestukken? ................................................................................. 20 1.2.1. Diversiteit ..................................................................................................... 20 1.2.2. Blanke academische mannen ....................................................................... 21 1.2.2.1. Vrouwen in het nieuws ......................................................................... 21 1.2.2.2. Vrouwen op opinie ............................................................................... 22 1.2.3. Besluit .......................................................................................................... 23 1.3. Selectiecriteria ..................................................................................................... 23 1.3.1. Vier criteria bij selectie ................................................................................ 24 1.3.1.1. Relevantiecriterium .............................................................................. 24 1.3.1.2. Kortheidscriterium ................................................................................ 24 1.3.1.3. Entertainmentscriterium ....................................................................... 24 1.3.1.4. Autoriteitscriterium .............................................................................. 24 1.3.2. Besluit .......................................................................................................... 25 2. Onderzoeksdoel .......................................................................................................... 27 2.1. Onderzoeksvragen ............................................................................................... 27 2.2. Relevantie ...........................................................................................................