President Rodrigo Roa Duterte S Speech s4

PRESIDENT RODRIGO ROA DUTERTE’S SPEECH DURING THE TURN OVER OF THE FEDERATION OF THE FILIPINO CHINESE CHAMBER OF COMMERCE AND INDUSTRY INCORPORATED (FFCCCII) REHABILITATION CENTER Sitio Maag, Brgy. Peñaplata, Island Garden City of Samal, Davao Del Norte February 24, 2017

Kindly sit down. Daghang salamat.

Secretary Salvador Panelo, the Chief Presidential Legal Adviser, Sal tumindig ka nga, pakita mo, sinaw kaayo ug sapatos, gadahila gud ang langaw ganina (laughter) Bicolano yan, so more or less, nakukuha nila. Itong mga Bicolano, they can get well with the Tagalog ug Bisaya. Andiyan sila sa boundary kaya halo yung salita nila na Bisaya-Tagalog; Congressman Antonio Floirendo, sir, tumataba ka sa ligaya, mabuti ka pa; (laughter) Assistant Secretary Ricojudge Janvier Echiverri, the Department of Interior and Local Government, sir; (applause) Vice Governor Alan Dujali, Davao Del Norte; (applause) Mayor Al David Uy of the Island Garden City of Samal; (applause) Mr. Eduardo Bangayan, ang akong philanthropist nga amigo; (applause) Mr. Angel Ngu of the—Federation, president; the officers and members of the Federation of the Filipino Chinese Chamber of Commerce and Industry Incorporated; nia silang tanan, maraming salamat po sa inyong lahat; (applause) akong kauban sa gobyerno; my beloved countrymen.

I’d like to ramble on to a foreign policy, kasi ganito ang nangyari. There seems to be a misunderstanding between the Foreign Affairs department of the government of the Republic of the Philippines, and maybe, sa—yung reception ng sa—si Secretary Yasay.

You know, time and again, when I went to China, I said, we are not prepared to raise the issue of the arbitral award sa atin for the simple reason that we are yet to finalize the good relations between China and the Philippines, na hindi tayo puwedeng mag-usap na kagalit. Dapat magkaibigan muna tayo, para, when we face each other, may respeto and there is dignity on both sides.

And the problem is, I think Secretary Yasay was misunderstood by the Chinese government. But let me assure everybody, eh tutal, this will be carried nationally, televised naman ‘to. I would like to assure China, and this is what I have committed to do when I was there: That we will talk as friends, we cannot go to war because we cannot afford it and that, as much as possible the bilateral relations between the two countries would be enhanced and improved and trade and commerce between the two countries greatly improve.

Ang pagsabot sa China siguro, nasayop o dili, nasobrahan ni Yasay, mao na nga katong ilang Secretary of Commerce, who are supposed to be here today, canceled his trip. I don’t know for what reason but I said, if the reason is because of the misunderstanding, I will not deviate from my word of honor, importante iyan sa akin eh, na sa panahon ko, there will be a time sa aking pagka-presidente that I will raise the issue of the arbitral judgment with China, but not now.

1 And we are not duty bound to follow the foreign policy of America. Medyo nag-ano ako ng sariling independent foreign policy, because at this time of our lives, we cannot afford violence and go to war, that would only result in a slaughter because we are no match with the China’s armory and power.

So ganun ho, let me correct everything. I remain true to my word of honor and that is what will be the rule, until such time that we will be able to find an avenue to talk of the arbitral, yung award sa atin.

It is not a matter of territory, it is only and a judgment of the entitlements. Kay duol ang dagat sa imo, na’ay imong teritoryo nga 12 miles, plus kanang diha nga-entitlement, mura og kanang mga bunga na lang. Kay kanang dagat, pa-ana na—., kanang naa sa inyong coastal. Makita ganing, kantil na. Kanang kantilan naa pa na’y yuta, mura na og nga bukid na nilutaw pero naa na’y mga bukid sa ilalom, mga volcano, galing naa la’y tubig na. Og kanang yuta-a, gikan ngari sa Pilipinas, ni-kamang na gutob ngadto. Then that is part of your entitlement, but is not definitely a territorial jurisdiction.

Mao na diha. So klaruhon lang nako, kay ang una ra ba intawon, the first country to respond thru a Chinese citizen, to our needs during the first days of the campaign against drugs, si Mr. Rulun of China, and he donated a facility that would house 10,000 drug addicts. Maoy unang ni-offer ug tabang ang China, wala’y lain. Wa ang Amerika, wa tanan. Ang atong nakuha sa ila puro saway. What we had at the receiving end was gripe and allegations of extrajudicial killings, mao kini, mao kana, as if this world, ang namuyo ngari tan-aw nila mga santo. Wa sila kahibalo nga daghang yawa. Asta ning ga-sulti sa inyong atubangan. (laughter) Eh dili na puwede ingon ana, eh kung trabaho ko na, bisan yawa ko waa ta’y mahimo.

Eh, ako yung na-presidente, and I do not want to be remembered nga wala na ako sa kalibutan, na’ay na-agi nga presidente nga inutil. I am only seven months old. Kana tanan, mao na na’y natigom nila mga durugista all these years to realize that there are four million slaves. Gi-himo nilang alipin sa droga. Maayo pa ang mga slaves nga imong mapalit diha sa Afrika, kay imo pang mapa-trabaho diha sa imong kamaisan og kahumayan. Ang kaning mga Pilipino nga mabuang, mahimong alipin sa droga, wala na na’y buhaton kung dili kasamok sa katilingban. (applause)

Mao na’y wa ta magka-sinabot diha eh. Ingon sa Human Rights 7,000, ingon ang testigos nga, killed by the hundreds. Tama na, that is true.

Twenty three years akong mayor kahabol ng droga. Dapat dumating yan sa libo eh, sabi niya by the hundreds lang. Why would I deny that? I gave the orders in the first place. But my order was, to the police nga, pangita-a, hantinga sila, pangitaa. Pagkahuman, pasurendera. Ug di mo surrender, then seriously, resist and attack you with arms, thereby ang imong kinabuhi pagkapulis, sundalo delikado, patiya.

And that is my order, and I will assume (applause) full legal responsibility for that. Akin yun! Kung naa’y mapreso, tinuod, ako na. Nganong mga pulis man? Tama iyon, by the hundreds. Twenty-three years akong mayor, by the hundreds lang? Sa Davao ni-adto, pag-gubot, pati unom

2 ka pulis diri patay. (expletive) Wala akong pakialam diyan. Unsa may reklamo nila, pati pulis, pati sundalo patay sa droga, kasali iyon.

But my order was, arestuha. Ug musukol unya delikado ang imong kinabuhi, pagkapulis, pagkasundalo patya.

So ano? Alang-alang, yawa’g mabiyuda, ang mga pulis imong himuong biyuda? (laughter) Binuang na! tinuod na! Sa Manila, totoo iyan. I declared war. I did not declare a police operation; I declared war against the drug menace. Nganong dili man? (expletive), 9 generals sa pulis, involved. Gaano kahirap ang laban ko?

There are 40 per cent, kuwarenta—sa one hundred—kada 100 nga barangay captains, na’ay kwarenta nga naa sa droga tibuok Pilipinas, 40 per cent of the total. So sa 100,000, forty thousand ana barangay captain naa sa droga. Gi sayunan sila sa— they are trying to,mao ni— wa’y labot ang pulis.

Puro listahan, kada regions: 6,000 policemen, 32 municipal mayors, sobra pa. Na’ay mayor og mga siyudad. Ang usa diha ig-agaw pa ni Drilon, si Mayor Mabilog sa Iloilo City. Og daghan pa. Basta si— I’ve named him before, and I’ll name him again! Si Rama, governor sa Cebu. Protektor eh. Dili pud ga-kuan pero kana bang naa—biya-i na! Mao mana ang mga pulis maglikay. Kay na’ay duugista ngadto sa Davao, gikan sa Cotabato, gikan.. og asa gikan.., Mo abot ngari daghang bodyguard, lima ka-army, lima ka-pulis, atras gyud ang pulis. Mao na nga og wa’y patay niadto. Walay patay kay ang nag-duwa puro kriminal. Puro mga tambaloslos nga tao. (laughter)

Eh Sukad niadto, kinsa ba’y tigas-tigas? Mo-abot gani nang Mayor, mo-abot ang barangay captain, ga-palibot, akala mo sino. Eh noong nag-presidente ako, sabi ko: “Get out. I’ll give you 24 hours kamong tanang pulis og Army, didto balik mo sa inyong gi-gikanan. Pag dili kamo mao’y akong ihawon. Ahh bitaw! Nganong magduha-duha man ko, Presidente ko! (applause) Inom ta ana.

Of course, I will assume. Wala ko’y gi-ingon maghunaw. Dili ko si Hudas aw si San Pedro manghunaw. Ako na tanan, correct! Wala’y problema na! Ako ang ipa-preso. Basta kadtong ni- tuman sa akong sugo. Kadtong patay pati kadtong kang Pala, istoryatahan ta lang mo. Naka-ila man mong Pala, di ba? Kamong taga Davao. I will talk about him later, but it is not true. Kay kamong taga Davao nahibawo mo, naa gani ko’y kalagutan nga tawo, gina-hamon gyud nako na og draw. Kamong tanan, mayor Santos, si Boy Sunio, tanan! Wala, gipabunot ko na harap- harapan. Dili. Wa ko magdala og security! Dili ko anang mga ambush-ambush, (expletives) bayot, binayot man na. (laughter) Wala ko’y kuan sa mga bayot, kay naa ra ba ko’y mga igsoong bayot. Pero, dili man gud trabaho gud og bayot nang pinusilay. Beauty parlor lang na sila.

So, mao na nga wa nako sunda ning speech ngari, (laughter) duha ra kapin, mahoman ta kadali ani! (laughter) Wa pa gani tang yawa ma... Mao na diha! Pero klaro ta. Wa man ko mo ingon og galikay-likay ko. Anak ng— salubungin ko kayo. Ako’y mapreso, walang problema sa akin iyan.

3 I’m 72, I ran for the presidency. Ngayon that the President shall anu-ano, martial law to protect — Nia ra ko. Mine is to preserve the Filipino nation. (applause) Di nako motuo anang, kinahanglan pa ko mag-habeas corpus, suspension, martial law, hindi ko kailangan iyan. Dito, that I will protect and defend the Constitution of the Philippines and the Filipino people. Naa na na tanan diha! Ayaw na na... Mao nang hiritan ta gyud ka! (expletive) ninyo undang mo.

Sa totoo lang. Kamung mga pari, kabalo man ko... Ayaw lang bara-bara basin na’ay pari ngari nga.., (laughter) nag-bless ani? Ayan. Unya baka ma-gabaan, sunog na nuon. Kasabot man ko! Kasabot ko pero ang problema nganha, Ingon bitaw ni Rizal, gi-pangutana siya ni Father Sanchez, gi-ingnan siya, gi pangutana siya, “Wa ka ba mahadlok anang imong tirada sa pari og sa mga guardia civil? Si Jose Rizal— Ingon ni Rizal: “Ikaw, wa ka mahadlok magsuroy-suroy diha sa kabukiran, magsuroy-suroy ka anang imong relihiyon nga daghan ra ba diha nga wa pa ka katilaw og unsa’y Ginoo. What’s the meaning of God, what’s the universe—” Ingon ang pari: “Di ko mahadlok ana kay trabaho man nako na.” Ingon dayon ni Rizal: “Poreso! Ikaw, ang imong trabaho is to convert pagans, kanang wa’y relihiyon nga di mo tuo og Ginoo. Akong trabaho, is to dignify the Filipino people. Mao na! Ayaw ko og istoryahi anang preso. Kanang.., ipa-itsahan ko sa kudeta.., o ipa-impeach ko. Buhata ninyo tanan, inyong mahimo.

Ako, na-presidente ko, wa’y partido, wa’y kuwarta. Ambot gani kung naka-kampanya ba ko ngari, wa gani. Pero haros-haros ko sa Mindanao. Kang kinsa ma nang buot, ako? Sa Ginoo! So, kanang inyong Ginoo, pangutan-a ang akong Ginoo, ingna: Ginoo, asa ka man ani padulong? Ari.., Wa ba ka maluoy sa Filipino nga ang—naa ko’y, wa na. Kanang mga Filipino og Filipina naa sa Middle East, 2 million na. Magkadto ngadto, magtrabaho. Mao nga, ang kultura ngadto basta binayran ka o naga-trabaho ka diha, slave ka! Gamiton ka.

Mao na! One third, ingon sa survey nga mga anak sa OFW ngari, may igo sa droga. Ang tatay tua sa Qatar magkapamatay sa trabaho, ang nanay magpa— para lang makadala og kwarta sa Pilipinas pag-abot ngari, ilang mga anak, nanga-gunggong, na rape! Unya kay mga pobre gud na. Naa diha sa kapobrehan naglutaw anang mga balay-balay nga, igo lang og kamangon di na gani mo-adto og pulis. Mga bata nga usa ka tuig, left and right pang birahon lang sa mga yawa.

‘ Diha ko makonsensiya eh. Diha ko makonsensiya. Gahuna-huna ko sa mga Pilipinong nagsakripisyong padala og kuwartang (expletive) niya, mapurnada lang. Diha gyud ko mo-init, nga tanang Pilipinang mo-uli ngari (expletive) halos manganak na lang, ibilin ang mga mistiso Arabo nang ilang.. Naa unta ko’y gusto isulti sa inyo, basin og ma-suko ang— Mao na diha! Mao na’y injustice nga wa nila masilip. Ang ila lang nga naa’y kriminal nga nag-kabang. Og wala’y sala na, di pasensiya! Di mangita ta og bisad-an. But kinsa ba’y gusto mo patay og inosenteng tawo? Who wants to kill an innocent person? unya kamong mga Pilipino, ayaw kaayo mag-believe anang inyong relihiyon. ‘Di man kinahanglan og Ginoo para mo-adto langit og impiyerno. Magsige pa mo og kumpisalan ana, (expletive), magsigi nang atubang baho kaayo og baba. Nganong mo agi pa man ko og Ginoo? For what? Nganong isulti pa man nako, nga unsa’y akong asawa, isig-katawo. Nganong di man lang nako isulti nga: Ginoo ko pasaylua ko. Wa man ko nimo tagai og kuwarta, mao nang mangawat ko! O di, Ginoo, tinuod ka man gani, kanaog lang pagdala og daghang kuwarta. Di wa’y gubot. 4

So kamo, mga pari ingnan tamo, ang inyong trabaho, pagsuroy mo sa inyong kabaranggayan. Kamo’y kumbinser nila nga buhii ang droga. Di ko na trabaho. Naa ako’y mga city health mag- lecture. Pero ako mayor, dili ko naga usa-usa. Kamo’y magkuan og advocacy sa silong, ang droga, makadaot, mamatay ka pa.

Mao na’y inyong buhaton, dili maghuwat lang mo og bendeta, nak ng (expletive). Unya og ma- Domingo, kasab-an pa gyud, papahawaon ang patay kay dili maka-misa o bisbis og Domingo. Ngayon pagka-Lunes, ibalik ‘tong patay, baho na, masuko na pud kay nganong ga-dala sa simbahan og baho. Kay naa ba diay patay nga humot? (laughter) Ay bitaw! Ang pagka hipokrito pud nato. Ayaw gud ing ana. Di man kay ang ato nga.., mamatay ta, bayad pa ta—ay wala ta’y (expletive), bilat sang.. Inig katao nako, gi-pangutana nako akong inahan kung nakabayad sila niadto, bente singko centavos ra. Pagkaminyo nako, nibayad ko diha sa St. Jude. Ang nagkasal na ko, si father, tan-awa, nagbuwag nuon. (laughter)

Pagkamatay nako sigurado, o pabendetahan ko sa akong pamilya. Ingon ko, ayaw ko og binuangi og ingon ana. Inig kamatay nako, ilubong ko 24 oras. Ayaw nako ipa-agi og pari kay di na na madala ang akong sala ngadto. Ingon nako si Inday, kay mao man kinakuan diha sa pamilya, silbing gi-kahadlukan, siya’y akong gi-binlan. Ingon nako, “’Day’ 24 ko, ilubong ko. Walay seremonya. Ipasunog ko diha sa crematorium unya ang akong abo, itapad lang sa akong mama o papa mao ra na. Wala na’y buwak-buwak, kalas kaayo na. Ngano, madala ba na og kahumot sa langit? Bitaw, kada tawo nimo, bayad ka; Inig pakasal, bayad ka; Inig kamatay, bayad ka. Kasab-an pa mo kada Domingo. Binuang ka diha.

Unya kami niadto, mao kaagi nakong sexual abuse. Kami niadto, kaming tanan. Kana tanang niaging akong mag-classmate. Kami tanan kada-Domingo, kada—Ateneo, di ba Ateneo man ta, Friday misa. Pagkahuman kalawat, pero magkumpisal. Una mag kumpisal, sige mo og satoy sa among sala. Sigehan pud og gunit ang among luso. (laughter) Magkipat-kipat gud mi niadto. (laughter) Oo, kanang magdil-dil, wala na’y kanang tabon diretso na birahon ka ana. “Tell me about your sins.” “Yes, Father, I—” niadto ko sa ano—“punta ako ng ano Father, sa— gisilip nako ang— gitaas nako ang blanket sa—” “Ahh… kuyaw na! Unsa pa? pagkahuman diretso ko sa banyo, father.” “Nganong niadto man ka sa banyo?” “Father, nahibalo ka na.” Naunsa man ka, istorya pa gyud ta ana. Wa ka mag-ngisi ha, naa ta’y gunit. Hay naku… Ateneo.

Kaming tanan maunang mag-reunion mi magkataw-anay mi. Kay kaming tanang first year mi niadto, second year. Mga two years/three years ahead namo, ug mga two year below. Tan-awa na sa inyong internet, Mark Falby. Mark as in Mark nga— Falby, tan-awa! Bangkarota ang parokya sa Los Angeles, kabayad og 25 million nga—nang-rape. Kahibawo ka aning Amerikano. Imo lang gunitan ang kuan, tinood na. Nandiyan sa internet, last assignment, Ateneo in Mindanao. Nga ni-uli ngadto, nag-sige gihapod og pangaplog. (laughter) Kaplog may tawag ana sa Binisaya. Ngano ang mga tawo wa makadungog og kaplog suhad? (laughter)

Mao nang magklaro taba— I am not denying my liability if there is any, for those military and police who went out to arrest criminals and in the process, kill the criminals because they had to defend their lives. I assume full responsibility for their actions. Katong gi patay nga sa ilang

5 rivalry, katong extra-judicial killing. Sa Davao, daghang niadtong namatay, mayor ko, tinuod na! Twenty three years, spanning 23 years pero tan-aw ang Davao. Ah, tan-awa ang Davao City karon, ang growth rate, the highest so far – 9 percent. In the history sa mga local government, pinakadako ang Davao. Tan-awa! Di makalakaw na ang mga tawo. The one that.nawala na ang snatching.., nilambo ang ekonomiya.

Ang taga-Davao—walay taga-Davao nga walay trabaho karon. Inilog ang trabahante. Mao na magtindog ka building, wala ta’y electrician, wala ta’y plumber— Kay ang atong mga kamao na, mga karpintero nga hanas, tua na sa gawas. Ang atong skilled workers, are most of them are already out of the country. But Davao City has the highest employment rate. So, pila’y na tabangan nimo. Pilay nag.., napa-guwapo nimo ang imong siyudad. Mao na’y trabaho og Mayor. Karon, og imong samuk-samokon na..., if you disturb the peace and impose upon the innocents, kanang droga that would reduce the human being into slaves. Diha ta wa magkasinabot.

Ang inyong dinipensahan ang mga kriminal. Ang akong ginadepensahan, ang akong komunidad. So ayaw mo magpalabi og istorya pagpanghadlok nako, kay diko hadlok mapreso. Diko mahadlok mo atubang og firing squad. Kalami na lang mamatay ka nga na’ay rason tungod, imong gi protektahan— you were there to preserve the Filipino people. (applause)

Kalami ana! Basin pa og imo kung... if I am to be assassinated, for whatever reason o sabotahe lang ninyo iyong eroplano ko, kaysa mamatay ko nga gahit-hit og droga pud. I will gladly die for my country, galing wala na na karon, kay og naa lang I would go for it, pareha ni Rizal. Pero kanang de-bomba lang unta, ayaw nang na tinuod nga bala. Sakit. (expletive) kung ma-itlog ka, di hapdos hinuon. Mao bitaw na. So, I’d like to thank the federation sa Filipino-Chinese sa ilang pagtabang kanato. Actually, the first was a Chinese guy, and continuing— Lucio Tan has been there for whatever he is really worth to you. He is a Filipino trying to help his—mga eskuwelahan. Chinese Chamber of Commerce, mao gihapon.

Wala kaayo mi alliances sa pulitika but we are allied now in the fight against what is right and just. Ang hinahabol ko lang naman is ano iyong totoo at ano ang tama. Nothing. Hindi ako hambugero na tawo, pagkain ko, simple lang. Naa daw ko’y daghang gi-kawat, asa man? Gi- tanom isda, aw mais, tambok kaayo. Mag-antos kaha ko. Ana ko ka-istupido? Hapit na ko mamatay, 72 nagud ko. Mag-antos lang gihapon ko og— Ako ra ang wa ka adto og mga lugar nga guwapo kaayo, kay wa ko maanad niana. Karong tiguwang, ni-samot na, wa ko maanad. Pero duha akong asawa! Kamo pila inyo? Mahina mo! (laughter) Tag-tulo gani ang pari, (expletive) naalasan pa ta diha. Kaning mga pari, kung manulti, labi na gyud ni si Soc Villegas, gi-birahan hinuon siya ni Inday run. Gi-pabasa sa ako Facebook. Grabe si Inday ka sarcastic, maldita nang bayhana na. Mao na ang imong engkuwentruhon na! Basaha, di ba? Gibira-birahan gyung— tanan! Ako man gud, kung ako anak, siempre akong anak, maliwat gyud sa akong—, mohuna-huna. The drift of my mindset, paradigm nako. Kasi ako lang kasi, simple lang ang concept ko eh. Kung ano lang iyong tama, ano lang iyong legal.

Ngayon, iyong drugs, kung gusto ninyo walang patayan na ngayon: Drop, drop the shabu. Bitawan ninyo bukas, wala nang patayan. Ingna ang pari! Ipa-ingon sa tanan nga buhi-i ang droga, ilabay sa dagat, ugma, ako’y mo garantiya, wala na’y patay. Pero mentras naa na sila,

6 ingnon gyud nako ang pulis: Pulis, patya na kay og kung dili nimo na patyon, ikaw akong patyon. Ahh, yawa-a! Kinsa man ang mo patay, ako pa? Kanang naa gi patay mga inosente, ang kadaot ani, kay nakaugalian ng human rights, pati mga simbahan, nga kung mamatay, nga ana basta kung pobre, mo ingon dayon extrajudicial killings kay pobre ra’y namatay.

Ingon-ani, kung wala naay droga, pero kung wala mo baligya ani droga diha, wala’y kapuslanan. Kung naa na sila, pobre ka o datu og naa kay makuha nga droga, mo duwa gyud ni diri. Karon kung imo pud ning kuhaon, og sila lang, wa sila’y ma baligya, di wala. Kinahanglan ihawon nimo ning duha! You have to kill the poor or the rich and the drug lords. Kay og kung naa pay drug lords, naa gyud na’y pusher. Karon, og kung mahurot imong pusher, mahurot ang imong drug lords, di wa nay problema. Ana ka simple ang dagan sa panahon.

So, ingna nang drug lords, hawa mo diri! Tutal tambok namo! Tony Boy, do not be offended ha? Tanungin kita, pareho man tayong anak ng mga migrants dito. How long did it take your father to first earn his millions? Ilang taong naghirap si Antonio Floirendo para maabot niya ang kanyang naiwan at nagawa sa buhay na ito? So, tell the drug lords, get out of here! 50 years, 50 years, he deserves it! That, dayo iyon dito eh so, mga taga La Union iyan sila. Ni-anhi ngari, started with abaca, 50 years naghirap.

O mga drug lords, mga mayor, mga pulis, magluto sila! Tag-duha, tag-tulo ka sakong shabu overnight, millionaire ka, ana ka-simple. Naay mga trabahante ngari sa kalibutan, nga mabakol na lang, mabuktot na lang og trabaho and yet hindi pa nila maabot gani bisan og disenteng balay.

Nia’y mga mga (expletive)! Tulo, lima ka buok, sigi og push anang drugs, may kuwarta. Overnight datu, kapalit na og sakyanan pero bangag! Kapalit na og balay. Mao na’y istorya diha. Mao gyud nang di gyud mi magka-sinabot sa simbahan og sa pari. For as long as you continue to turn a blind eye to the seriousness of the problem, we can never really agree. Ako, hindi ko ma kuan og pari, pero wala ko’y mahimo eh, gina bira-birahan ko eh, dapat lang. And this is carried nationwide ngayon.

I hope you understand Visayan because that’s fundamentally what I’ve been saying. You seem to think that this paradise, planet Earth is inhabited by Saints. You forgot to look at the other side. How about evil? Gusto lang ninyo kayong mga durugista, magsalig mo og due process, magsalig mo og human rights and you think that those two basic principles can protect you? Well, I tell you, I’m sorry, it cannot.

Ayaw mo og pagsalig anang human rights, ayaw mo pagsalig anang due process, inyong cover, kay di gyud tamo palutson! Kung magkita kita sa impiyerno, kay didto man gyud ta padulong tanan didto. Sige, fight ta didto pag-usab, kinitkitay ta. Di tamo atrasan. eh trabaho ko iyan eh. When I took my oath of office, tan-awa na, to protect the Filipino people, stupid! Wala ngadtu, to protect the Church or to protect the pushers. Pauli nako oy, ka-samok ning yawa. (laughter)

I would like to thank everybody for being here (applause) and of course, I said, my eternal gratitude to our Chinese brothers. Wala man pud ko kahibalo nga Intsik pud akong lolo. Lam akong lolo, mao bitaw nga akong gipa-sibat nako to si Jack Lam. Kay og na-abtan taka, tuli-on taka og usab.

7 Well, anyway, let us rejoice that there are still people who look our way in the light of what we have done and for helping us out in trying to rehabilitate our countrymen. Maraming salamat po.