Spor'da Şiddet'in Ulaştığı Nokta; 17 Eylül 1967 Kayserispor-Sivasspor
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
KMÜ Sosyal ve Ekonomı ̇ k Ara ştırmalar Dergı ̇ si 16 (Özel Sayı I): 188-196, 2014 ISSN: 2147 - 7833, www.kmu.edu.tr Spor’da Şiddet’in Ula ştı ğı Nokta; 17 Eylül 1967 Kayserispor-Sivasspor Kar şıla şması Erol ĐLHAN Gazi Üniversitesi, Đleti şim Fakültesi, Gazetecilik Bölümü, Ankara Özet Bireysel ve toplumsal boyutta, korkutma, cezalandırma, sindirme, yaralama, öldürme, eziyet gibi çe şitli şekillerde görülebilen şiddet olayları, sportif alanlarda kendine uygun ortamlar bulmakta, özellikle futbol sahalarında/dı şında ya şanan olaylar, ülkelerin en önemli güvenlik sorunlarından biri durumuna gelmektedir. Çıkarılan yasalar, artırılan cezalara ra ğmen futbol sahalarındaki şiddet olayları gün geçtikçe artmaktadır. Hatta taraftarların neden oldu ğu şiddet, ülke sınırlarını a şan, küresel bir sorun olarak yerini almaktadır. Çalı şmada; spor ve şiddet genel bahsinde en fazla verinin bulundu ğu futbol bran şı üzerinde durulacaktır. Bu ba ğlamda, 17 Eylül 1967 tarihinde oynanan ve 40 ki şinin öldü ğü ve onlarca ki şinin yaralandı ğı Kayserispor-Sivasspor futbol kar şıla şması özelinde Türkiye’de sporda şiddetin ula ştı ğı nokta ortaya konulmaya çalı şılacaktır. Futbol sahalarında ba şlayan şiddetin nasıl toplumsal bir sorun durumuna geldi ği, dalga dalga yayıldı ğı, iki şehir insanının birbirinden nefret etmesine neden oldu ğu gösterilmeye çalı şılacaktır. Çalı şma kapsamında, Kayseri ve Sivas illerinde yayınlanan, Kayseri “Ülker” ve Sivas “Haber“ gazetelerinin haber içerikleri incelemeye tabi tutulacaktır. Şiddetin toplumsal kökenli sorunların dı şavurumu biçiminde ortaya çıktı ğı varsayımından yola çıkarak her iki gazetenin haberleri yansıtma şekilleri ve kamuoylarına verdikleri mesajlar çözümlemeye tabi tutulacaktır. Anahtar Kelimeler: Spor, Şiddet, Futbol, Kayserispor, Sivasspor The Stage that Violence in Sport has Attained; 17 September 1967 Kayserispor-Sivasspor match Abstract The violent incidents, can be seen in various individual and social dimensions such as intimidation, punishment, suppression, wounding, murdering, and torturing, find aproppriate environment in sports arenas. Especially the events observed inside and outside of the football fields becoming one of the most important security issues of countries. Despite the enacted laws and increasing penalties, violence in football fields is increasing day after day. Furthermore, the violence caused by the fans, beyond the limits of the country, takes place as a global problem. In this study; primary concern in the matter of sports and violence is football branch where the most data will be focused on. In this context, in the case of Kayserispor- Sivasspor footbal match which was played on 17 September in 1967 and 40 people werekilled and dozens were wounded, the reached point of the violence in sport in Turkey will be presented. How the violence which started on Football fields has become a social problem, spreaded in the wave form, and caused hatred between two cities' people will be tried to be presented. In this study, Kayseri “Ülker” and Sivas “Haber“ newspapers news content will be subject to scrutiny which are published in the provinces of Kayseri and Sivas. By considering the hypothesis that violence emerges as the expression of the social originated problems, the news reflection patterns of each newspapers and their messages to public opinion will be subject to be resolved. Key Words: Sport, Violence, Football, Kayserispor, Sivasspor 1. Giri ş durumunda bulunan Yunan site devletleri, Olimpiyatlara üç Çalı şmamızın konu ba şlı ğında geçen “sporda şiddetin ay kala silah bırakır, özgür yurtta şları arasından en seçkin ula ştı ğı nokta” ifadesinde yer alan şiddet kavramını; “kar şı sporcuları seçer, Olimpiya’ya gönderirdi. Olimpiyat Barı şı, görü şte olanlara kaba kuvvet kullanımı” (TDK, 1998: 2093), olimpiyatlar sona erdikten sonra da, sporcuların site yani isteyerek ve kasıtlı olarak bir ba şkasının bedenini devletlerine güven içinde dönmelerine imkan verecek kadar yaralamaya, ona zarar vermeye yönelik güç kullanımı uzatılırdı (Fi şek, 1985:12-13). (Karada ğ, Đstanbul 2010: 19), insanın fiziksel ve ruhsal Spor ço ğu zaman çatı şmanın, güç mücadelelerinin, bütünlü ğüne yönelik her türlü maddi ve manevi olumsuzluk siyasetin, milliyetçili ğin, ırkçılı ğın yaygınla şmasında uygun (Ayan, 2006: 191-209) şeklinde anlamlandırdı ğımızı, ortam olu şturmu ştur. Konumuz gere ği, spor ve şiddet daha Keane’nin, “birine ya da birilerine kar şı, sonuç olarak onu do ğrusu en fazla verinin bulundu ğu en popüler spor dalı olan engelleyecek ve rahatsız edecek veya kaba ve sert şekilde futbol ve şiddet konusunu ele alaca ğız. Bu demek de ğildir ki, müdahale edecek veya saygısızlık ederek, onur kırıcı, futbol ile şiddet birbirinden ayrılmaz iki unsurdur. Ancak çok küfrederek ve lekeleyecek, şekilde fiziksel güç kullanılması” sayıdaki örnek futbol sahalarının, şiddetin ortaya çıkmasında şeklindeki tanımlamasının da ara ştırmamızın genel uygun ortam hazırladı ğını ortaya koymaktadır. çerçevesini çizdi ğini belirtmek isterim (Keane, 2012: 52-53). Son yüzyıl içinde futbol saha ve ortamlarında ya şanan Çalı şmamızda ifadesini bulan di ğer bir kavram olan çok sayıda şiddet olayı ve ölümle sonuçlanan vakalar, konu “spor” açıklanırken ise barı ş, karde şlik ve dostluk üzerinde çok sayıda çalı şma ve tartı şmanın yapılmasına kavramlarına vurgu yapılır. Bunun en önemli sebeplerinden neden olmu ştur. biri, bilinen en örgütlü spor kar şıla şmaları olan olimpiyat Yetkililerin sorumsuzlu ğu ve taraftarların ta şkınlı ğına, oyunları ve oyunlar süresince uygulanan “ekecheiria” adı dünyanın pek çok yerinde stadlardaki fiziki sorunlar ve verilen Olimpiyat Barı şı gelene ği olsa gerektir. Sürekli sava ş güvenlik tedbirlerindeki yetersizlikler de eklenince yüzlerce 189 E. Đlhan / KMÜ Sosyal ve Ekonomı ̇ k Ara ştırmalar Dergı ̇ si 16 (Özel Sayı I): 188-196, 2014 ki şinin öldü ğü, binlercesinin de yaralandı ğı facialar oynanan maç esnasında polis, dı şarıda bulunan kalabalı ğı ya şanmı ştır. Ve eldeki verilere göre bu şiddet olayları vuku yatı ştırmak amacıyla Hillsborough Stadı’nın kapılarını açtı. bulmaya devam edecektir. Zaten dolu olan stada kapasitesinin üstünde seyirci alınması Basit güvenlik önlemleri ile sorun yaratmayacak ve sonucu çıkan karga şada 95 taraftar ezilerek can verdi. herhangi bir kaybın ya şanmayaca ğı durumlarda, stad Guetamala ile Kosta Rika arasında 16 Ekim 1996’da kapısının dı şa de ğil içe açılması, tribünlere kapasitesinden oynanacak Dünya Kupası eleme maçı öncesinde tribünde daha fazla seyirci alınması, yeterli sayıda ve yo ğun çıkı şa olu şan panik ve olaylar nedeniyle 78 ki şi öldü, çok sayıda uygun kapıların olmaması, stadda güvenli ği sa ğlayacak ki şi de yaralandı. ekiplerin iyi organize edilememesi sonucu, son yüzyılda çok Güney Afrika liginin en eski ve en çok taraftara sahip sayıda stad faciası ya şanmı ştır. Bu olayların yalnızca Kaizer Chiefs ve Orlando Pirates takımları arasında 11 Nisan sıralanması bile sayfalar alabilmektedir. Çalı şmayı 2001’de oynanan kar şıla şma sırasında tribünlerde izdiham sınırlayabilmek için son 50 yılda meydana gelen ve konumuz ya şandı. Hakem 33’üncü dakikada maçı tatil etti. Đzdihama, gere ği yetersiz güvenlik önlemleri sonucu meydana gelen stadyumun kapasitesinin üzerinde bilet satılmasının neden şiddet olaylarından önemli görülenler aktarılmaya oldu ğu iddia edildi. 43 ki şi hayatını kaybetti (ntvmsnbc.com, çalı şılacaktır. 2013). 24 Mayıs 1964’de Peru- Arjantin arasında oynanan Futbol tarihi, yukarıdaki örneklemelerin dı şında, şiddetin olimpiyat eleme maçında, Perulu seyirciler hakemin golü sınırlarının nerelere varabilece ğini gösteren, kendini koruma vermedi ği iddiasıyla sahaya girdi. Çıkan olaylarda resmi ve saldırı içgüdüsünün neden oldu ğu çok sayıda kitlesel kanlı kayıtlara göre 318 ki şinin öldü ğü ve 500 ki şinin de olaya tanıklık etmi ştir. Ancak futbol e şittir şiddet yanılgısına yaralandı ğı ifade edilmektedir (Dever, 2010: 214). da dü şmemek gerekir. Futbolun taraftarlar arasındaki 17 Eylül 1967, Kayserispor ile Sivasspor arasında husumetlere son veren, ülkeler arasındaki diplomatik ili şkileri oynanan Türkiye Đkinci Futbol Ligi mücadelesinde stadda geli ştiren, toplulukları kayna ştıran barı şçı yönüne vurgu çıkan olaylar sonucu çıkan izdihamda 40 futbolsever hayatını yapılabilecek çok sayıda örnek de verilebilir. Ancak kaybetti, onlarcası da yaralandı (Dever, 2010: 214). Çalı şma konumuz gere ği spor (futbol) ve şiddet konusunu ele kapsamında Türk Spor Tarihinin bu en üzücü kar şıla şması ve aldı ğımız için, ara ştırma evrenini ve örneklemini futbol sonrasında çıkan olaylar ayrıntılı bir şekilde incelenecektir. alanlarında ya şanan şiddet olayları olu şturmaktadır. 25 Haziran 1969 tarihinde Kırıkkalespor ve Tarsus Đdman Yurdu takımları arasında oynanan üçüncü lig kar şıla şmasında 2. 17 Eylül 1967 Kayserispor-Sivasspor Kar şıla şması çıkan olaylar sonucunda 4 ki şi öldü, onlarca ki şi de yaralandı Türk Futbol Tarihi’nin en kanlı müsabakası olarak kayda (haber71.net, 2013). geçen 40 ki şinin öldüğü onlarca ki şinin yaralandı ğı 17 Eylül 23 Haziran 1968’de Arjantin’de River Plate ile Boca 1967’deki Kayserispor-Sivasspor kar şıla şmasının üzerinden Juniors arasında oynanan maçın ilk devresinin ardından, stadı 46 yıl geçmesine ra ğmen, olayın çıkı ş nedenleri konusunda terk etmek isteyen taraftarlar kapıların kapalı olması üzerine farklı görü şler ileri sürülmektedir. Bazı görü şler maçın rakip seyircilerin bulundu ğu kapılara yöneldiler. Đki grup hakeminin hatalı kararlarını ön plana çıkarırken, bazıları arasında izdiham