Program Opieki Nad Zabytkami Miasta I Gminy Ruciane-Nida 2013-2016
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Zał ącznik do Uchwały Nr XLI/279/2013 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 30 pa ździernika 2013 r. PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI MIASTA I GMINY RUCIANE-NIDA 2013-2016 Ruciane-Nida 2013 SPIS TRE ŚCI I. Wprowadzenie s. 4-5 II. Uregulowania formalno – prawne s. 5-12 II.1. Prawo samorz ądowe s. 5 II.2. Prawo w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami s. 5-12 II.2.1. Wybrane przepisy ogólne oraz formy i sposoby ochrony zabytków i opieki nad zabytkami s. 5-8 II.2.2. Organy ochrony zabytków s. 8-11 II.2.3. Podstawy prawne sporz ądzania i główne cele gminnego programu opieki nad zabytkami s. 11-12 III. Zało żenia zawarte w strategicznych dokumentach wykorzystane do opracowywania programu opieki nad zabytkami s. 12-34 III.1. Zało żenia wynikaj ące z tez do krajowego i wojewódzkiego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami s. 12-16 III.2. Zało żenia zawarte w Narodowej Strategii Kultury na lata 2004-2020 s.16-17 III.3. Program opieki nad zabytkami a Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego oraz Strategia Rozwoju Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego s. 17-20 III.4. Program opieki nad zabytkami a akty prawa miejscowego s. 20-34 IV. Chronione zabytki Miasta i Gminy Ruciane-Nida s. 34-42 IV.1 Zabytki wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Warmi ńsko- Mazurskiego s. 34-35 IV.1.1. Rejestr zabytków nieruchomych. s.35-37 IV.1.2. Rejestr zabytków ruchomych. s. 37 IV.1.3. Rejestr zabytków archeologicznych s. 37 IV.2. Zabytki wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków s. 37-38 IV.3 Placówki muzealne, wystawiennicze i izby tradycji s. 39-41 IV.4. Ochrona krajobrazu kulturowego miasta i gminy w dokumentach prawa miejscowego s. 41-42 V. Charakterystyka zasobów kulturowych Miasta i Gminy Ruciane-Nida s. 42-64 Rys historyczny V.1. Pradzieje s. 42-57 V.1.1. Osadnictwo w XIII-XVI wieku s. 42-44 V.1.2. Przemiany w XVII-XVIII wieku s. 44-47 V.1.3. Wiek XIX s. 47-49 V.1.4. Od I wojny do ko ńca II wojny światowej s. 50-53 V.1.5. Okres od roku 1945 do czasów nam współczesnych s. 53-54 V.1.6. Historyczny układ urbanistyczny s.55-57 V.2. Historyczne układy ruralistyczne s.57-58 V.3. Charakterystyka zasobu obiektów zabytkowych s. 58-60 V.4. Ocena stanu i funkcjonowania środowiska kulturowego s. 60-64 VI. Ochrona krajobrazu kulturowego miasta i gminy s. 65-67 VI.1. Współczesne funkcje obiektów zabytkowych s. 65 VI.2. Ocena stanu technicznego obiektów zabytkowych i stanu dokumentacji s. 65-66 VI.3. konserwatorskiej Czynniki wpływaj ące na środowisko kulturowe Miasta i Gminy s. 66-67 VII. Ruciane-Nida Zało żenia programowe ochrony zabytków Miasta i Gminy Ruciane- s. 67-70 VIII. Nida Główne cele polityki gminnej zwi ązane z ochron ą zabytków s. 70-72 VIII.1. Działania zwi ązane z opiek ą nad zabytkami oraz ochron ą krajobrazu s. 70-71 VIII.2 kulturowego Miasta i Gminy Ruciane-Nida . Działania informacyjne, popularyzacyjne i edukacyjne zwi ązane z s. 71-72 VIII.3. promocj ą zabytków i walorów miejskiej przestrzeni kulturowej Miasta i Gminy Ruciane-Nida Realizacja i finansowanie przez miasto i gmin ę zada ń z zakresu s. 72 IX. ochrony zabytków Zadania miasta i gminy zwi ązane z ochron ą środowiska w zakresie s. 73-74 X. konserwacji zieleni zabytkowej Wykazy zabytków wpisanych do Rejestru Zabytków Województwa s. 74-78 XI. Warmi ńsko-Mazurskiego TABELA 1. s.79-87 MIASTO I GMINA RUCIANE-NIDA. WYKAZ ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH. REJESTR ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO s. 79-82 TABELA 2. MIASTO I GMINA RUCIANE-NIDA. WYKAZ ZABYTKÓW RUCHOMYCH. REJESTR ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO s. 83-87 XII. Wykazy zabytków uj ętych w Gminnej Ewidencji Zabytków (GEZ) TABELA 3. s. 88-106 MIASTO I GMINA RUCIANE -NIDA. WYKAZ . ZABYTKÓWNIERUCHOMYCH UJ ĘTYCH W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW TABELA 4 s. 88-104 MIASTO I GMINA RUCIANE-NIDA. WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH UJ ĘTYCH W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW s.105-106 I. Wprowadzenie Program opieki nad zabytkami Miasta i Gminy Ruciane-Nida jest dokumentem pomocniczym w pracy samorz ądu i okre śla zadania w zakresie podanym w tytule na lata 2013-2016. Zadania te dotycz ą sfery szeroko rozumianego dziedzictwa kulturowego na szczeblu gminnym. Działania zwi ązane z rozwojem miasta i gminy musz ą opiera ć si ę przede wszystkim na jego zasobach i walorach. Istotne jest zatem wykorzystanie w polityce gminnej zarówno zasobów środowiska przyrodniczego jak i środowiska kulturowego. Rozwój miasta i gminy musi uwzgl ędnia ć piel ęgnowanie jego to żsamo ści kulturowej przejawiaj ącej się mi ędzy innymi w dziedzictwie materialnym. Krajobraz kulturowy i zabytki stanowi ą interesuj ącą odmienno ść regionu, która odpowiednio wypromowana mo że podnie ść jego atrakcyjno ść nie tylko w dziedzinie rozwoju turystyki, ale tak że atrakcyjno ść ekonomiczn ą w wymiarze ogólnym i lokalnym. Jako ść przestrzeni kulturowej gminy przekłada si ę równie ż na podniesienie poziomu życia mieszka ńców. Program opieki nad zabytkami Miasta i Gminy Ruciane-Nida dotyczy zatem takiej sfery działa ń, która wpływa na popraw ę funkcjonowania materialnego dziedzictwa kulturowego i która decyduje w znacznym stopniu o stanie zasobów i walorach gminy. Program jest komplementarny ze Strategi ą Rozwoju Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego; Strategi ą Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego do roku 2020 ., jest te ż zgodny z prawem miejscowym, a w szczególno ści Strategi ą zrównowa żonego rozwoju miasta i gminy Ruciane-Nida do roku 2015 przyj ęta uchwał ą Nr XXII/43/2008 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 28.05.2008 r.; z planami zagospodarowania przestrzennego oraz Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Ruciane-Nida , zmienionym Uchwał ą Nr XXX/361/04 Rady Miejskiej w Rucianem-Nida z dnia 29 grudnia 2004 roku. Program opieki nad zabytkami Miasta i Gminy Ruciane-Nida został opracowany na zlecenie Urz ędu Gminy Ruciane-Nida, przez Adama Żywiczy ńskiego – konserwatora zabytków, w latach 1999 – 2006 kierownika Delegatury Wojewódzkiego Oddziału Słu żby Ochrony Zabytków w Ełku. Podstaw ę merytoryczną opracowania stanowi, dokonana przez autora w 2012 roku, lustracja stanu obiektów zabytkowych na interesuj ącym nas obszarze w celu sporz ądzenia Gminnej Ewidencji Zabytków (GEZ) Miasta i Gminy Ruciane-Nida. II. Uregulowania formalno – prawne Konstytucyjnym obowi ązkiem Pa ństwa (art. 5 i 6 Konstytucji RP) jest ochrona dziedzictwa kulturowego. Zabytki i ich warto ści niematerialne s ą dobrem wspólnym, a dbało ść o nie nakazuje art. 82. Konstytucji. II.1. Prawo samorz ądowe Ustawowym zadaniem samorz ądów jest m.in. wykonywanie zada ń w zakresie kultury zgodnie z art. 7, ust. 1, pkt 9 Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591, z pó źniejszymi zmianami) . Do zada ń własnych gminy zalicza si ę m. in. ład przestrzenny, kultura (w tym opieka nad zabytkami). II.2. Prawo w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami Podstaw ą prawn ą ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z 2003 r. z pó źniejszymi zmianami). W samej nazwie ści śle powi ązano ochron ę zabytków i opiek ę nad zabytkami, dlatego te ż konieczne jest przybli żenie podstawowych przepisów cytowanej ustawy dotycz ących zarówno ochrony jak i opieki oraz struktury ochrony zabytków, z któr ą samorz ąd lokalny powinien współpracowa ć. II.2.1. Wybrane przepisy ogólne oraz formy i sposoby ochrony zabytków i opieki nad zabytkami Przedmiotem ochrony i opieki jest zabytek. W brzmieniu art. 3 pkt 1.), zabytek to: „nieruchomo ść lub rzecz ruchoma, ich cz ęś ci lub zespoły, b ędące dziełem człowieka lub zwi ązane z jego działalno ści ą i stanowi ące świadectwo minionej epoki b ądź zdarzenia, których zachowanie le ży w interesie społecznym ze wzgl ędu na posiadan ą warto ść historyczn ą, artystyczn ą lub naukow ą”. Obowi ązuj ąca ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wyodr ębniła dwie formy podej ścia do zabytków. Mówi si ę w niej o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami: 1). Zgodnie z art. 4. cytowanej ustawy: „Ochrona zabytków polega na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działa ń maj ących na celu: a) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umo żliwiaj ących trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; b) zapobieganie zagro żeniom mog ącym spowodowa ć uszczerbek dla warto ści zabytków; c) udaremnianie niszczenia i niewła ściwego korzystania z zabytków, d) przeciwdziałanie kradzie ży, zagini ęciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granic ę; e) kontrole stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; f) uwzgl ędnianie zada ń ochronnych w planowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.” 2). Zgodnie z art. 5 cytowanej ustawy: „Opieka nad zabytkiem sprawowana jest przez jego wła ściciela lub posiadacza polega, w szczególno ści, na zapewnieniu warunków: a) naukowego badania i dokumentowania zabytku; b) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku; c) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie; d) korzystania z zabytku w sposób zapewniaj ący trwałe zachowanie jego warto ści; e). popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz o jego znaczeniu dla historii kultury” Kolejny przepis art. 6 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wyszczególnia zabytki nieruchome, ruchome i archeologiczne i wskazuje co pod tymi poj ęciami jest rozumiane. Za zabytki nieruchome uznaje si ę krajobraz kulturowy, układy urbanistyczne, ruralistyczne i zespoły budowlane, dzieła architektury i budownictwa, dzieła budownictwa obronnego, obiekty techniki, cmentarze, parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, miejsca upami ętniaj ące wydarzenia historyczne lub działalno ść wybitnych osobisto ści b ądź instytucji.