THESAURUS IURIS ANTIQUI

Volume Primo Thesaurus classificato a cura di

Nicola Palazzolo

Catania Gruppo di ricerca per l’Informatica Romanistica

2016

1 1 lex municipii Tarentini FONTI lex Tarentina SOURCES lex Osca tabulae Bantinae QUELLEN tabula Bantina SOURCES lex Papiria de sacramentis FUENTES lex Plaetoria de iurisdictione lex de civitate 1.1 decretum Pompei Strabonis FONTI GIURIDICHE lex Quinctia de aquaeductis LEGAL SOURCES lex Rubria de Gallia cisalpina JURISTISCHE QUELLEN lex Silia de ponderibus publicus SOURCES JURIDIQUES lex Sulpicia rivalicia FUENTES JURÍDICAS oratio Claudii de aetate recuperatorum oratio Claudii de decuriis iudicum 1.1.1 oratio Claudii de accusatoribus coercendis EDIZIONI E TRADUZIONI EDITIONS AND TRANSLATIONS 1.1.1.1.2 AUSGABEN U. ÜBERSETZUNGEN SENATUSCONSULTA ÉDITIONS ET TRADUCTIONS EDICIÓNES Y TRADUCCIÓNES SC. Calvisianum SC. de artificibus graecis 1.1.1.1 SC. de Asclepiade sociisque FONTI PREGIUSTINIANEE SC. de Bacchanalibus PREJUSTINIANIC SOURCES SC.de Cn. Pisone patre VORJUSTINIANISCHE QUELLEN SC. de collegiis SOURCES PRÉJUSTINIENNES SC. de Cyzicenis FUENTES PREJUSTINIANEAS SC. de imperio Vespasiani SC. de ludis saecularibus 1.1.1.1.1 SC. de nundinis saltus Beguensis LEGES SC. de Oropiis SC. de pago montano fragmentum Atestinum SC. de sumptibus ludorum leges SC. de Thisbaeis lex Acilia repetundarum SC. de Tiburtibus lex agraria Baebia SC. Hosidianum lex Antonia de Termessibus SC. Volusianum lex Atinia de usucapione senatus auctoritates lex civitatis Narbonensis senatusconsulta lex coloniae Genetivae Iuliae lex Ursonensis 1.1.1.1.3 lex Cornelia de XX questoribus EDICTA - DECRETA lex de imperio Vespasiani lex de piratis persequendis decreta lex Iulia agraria decretum proconsulis Hispaniae ulterioris lex Mamilia Roscia decretum proconsulis Sardiniae lex Iulia municipalis decretum de finibus Patulcensium et tabula Heracleensis Galillensium lex latina tabulae Bantinae edicta tabula Bantina edictum aedilium curulium lex Lauriacensis edictum censorum lex municipii Malacitani edictum M. Antonii triumviri lex Malacitana edictum Marisciani lex municipii Salpensani edictum Mettii Rufi de tabulis possessionum fundi lex Salpensana edictum Octaviani Caesaris de Seleuco navarcha

2 edictum Octaviani triumviri novellae postTheodosianae edictum de privilegiis veteranorum novellae Valentiniani edictum perpetuum praetoris urbani novellae Maioriani edictum pontificum novellae Marciani edictum praefecti Aegypti novellae Severi edictum T. Juli Alexandri novellae Anthemii edictum praefecti praetorio novellae Theodosii edictum praetoris de campo Esquilino rescripta Severi et Caracallae de transactionibus edictum proconsulis rescriptum ad Aurelium Severum de litibus destitutis edictum XV virum sacris faciundis rescriptum Antoninii Pii ad Smyrnaeos edictum de luctu feminarum minuendo rescriptum Constantini de praescriptione epistula de saltu Burunitano rescriptum de cessione bonorum epistula praefectorum praetorio rescriptum Domitiani de medicis et magistris rescriptum Gordiani de professione liberorum 1.1.1.1.4 rescriptum Hadriani de schola epicurea CONSTITUTIONES rescriptum Iustini et Iustiniani de possessionibus rescriptum Philipporum ad colonos codex Theodosianus rescriptum Severi et Caracallae de beneficiis constitutio Antoniniana de civitate rescriptum Severi et Caracallae de praescriptione constitutio contra Caesarianos sententiae et epistulae Hadriani constitutio de aquaeductu constitutiones 1.1.1.1.5 decretum Commodi de saltu Burunitano OPERE GIURISPRUDENZIALI decretum Gordiani ad Scaptoparenos JURISTS' WORKS decretum M. Aurelii et Commodi JURISTENWERKE diplomata militaria OEUVRES JURISPRUDENTIELLES diplomata militis peregrini OBRAS JURISPRUDENCIALES diplomata militis civis romani missiones equitum Collatio legum Mosaicarum et Romanarum edicta Augusti ad Cyrenenses lex Dei edictum Augusti de aquaeductu Venafrano consultatio veteris cuiusdam iurisconsulti edictum Caracallae de decurionibus edictum Theodorici regis edictum Claudii de civitate Anaunorum epitome codicis Gregoriani edictum Claudii de civitate Volubilitanorum epitome codicis Hermogeniani edictum Constantini de accusationibus epitome Gai edictum de praefinitione temporum circa fragmenta Argentoratensia appellationes fragmenta Augustodunensia edictum de temporibus accusationum fragmenta Berolinensia edictum de violatione sepulchrorum fragmentum de iudiciis edictum Diocletiani de pretiis rerum venalium fragmenta Bodleiensia edictum Domitiani de privilegiis fragmenta Vaticana edictum Hadriani de mora agricolis concedenda fragmenta Vindobonensia edictum Iuliani de auro coronario fragmentum de formula Fabiana edictum Vespasiani de privilegiis fragmentum de iure fisci epistula Costantini et Licinii de privilegiis fragmentum Dositheanum epistula de constitutione civitatis Tymandenorum Gai institutiones epistula Domitiani ad Falerienses lex Romana Burgundionum epistula Hadriani ad Stratonicenses lex Romana Wisigothorum epistula Hadriani de bonorum possessione Graeco-Syriacus iuris Romani epistula Severi et Caracallae ad Tyranos liber Syro-Romanus epistula Vespasiani ad Saborenses Modestini ex libris regularum fragmenta epistula Vespasiani ad Vanacinos Pauli sententiarum fragmentum Leidense epistulae de iure civitatis Orcistanorum responsum Papiniani epistulae Valentiniani Valentis Gratiani de provincia scholia Sinaitica Asia sententiae Pauli

3 Sententiae Syriacae FUENTES Sexti Pomponii regula tituli ex corpore Ulpiani fontes iuris Ulpiani liber singularis regularum tractatus de gradibus cognationum 1.1.2.2 Ulpiani ex libris ad edictum fragmenta TRATTAZIONI GENERALI Ulpiani ex libris ad Sabinum fragmenta GIURISPRUDENZA GENERAL TREATISES ON JURISPRUDENCE 1.1.1.2 ALLGEMEINE ABHANDLUNGEN Ü. DIE FONTI GIUSTINIANEE JURISPRUDENZ JUSTINIANIC SOURCES TRAITÉS GENÉRAUX SUR LA JURISPRUDENCE JUSTINIANISCHE QUELLEN TRATAMIENTOS GENERALES SOBRE LA SOURCES JUSTINIENNES JURISPRUDENCIA FUENTES JUSTINIANEAS ambigua vox codex repetitae praelectionis apices iuris digesta Iustiniani casus institutiones Iustiniani consulere novellae Iustiniani divisio elegantia 1.1.1.3 eleganter definire FONTI POSTGIUSTINIANEE eleganter dicere POSTJUSTINIANIC SOURCES interpretatio duplex NACHJUSTINIANISCHE QUELLEN interpretatio plena SOURCES POST-JUSTINIENNES plenius accipere FUENTES POSTJUSTINIANEAS plenius interpretatio interpretatio stricta basilica iuris scientia libri basilicorum iurisprudentia scholia basilicorum interpretatio prudentium. de actionibus ars iuris ecloga iurisconsultus epanagoge aucta iuris peritus exabiblos, epitome legum iuris prudens manuale legum consultissimus vir prochiron consultator synopsis basilicorum studiosus iuris synopsis minor auctores liber iuridicus alphabeticus interpretator legum Theophili paraphrasis interpretator iuris Tipucitus iuris conditor controversum 1.1.2 partitio STUDI SU FONTI GIURIDICHE ratio decidendi STUDIES ON LEGAL SOURCES responsum STUDIEN Ü. DIE JURISTISCHEN QUELLEN responsa prudentium ÉTUDES SUR SOURCES JURIDIQUES scholastici ESTUDIOS SOBRE LAS FUENTES JURÍDICAS secta schola 1.1.2.1 subtilitas TRATTAZIONI GENERALI SULLE FONTI GENERAL TREATISES ON SOURCES 1.1.2.3 ALLGEMEINE ABHANDLUNGEN Ü. DIE QUELLEN EPOCA ARCAICA TRAITÉS GENÉRAUX SUR LES SOURCES ARCHAIC PERIOD TRATAMIENTOS GENERALES SOBRE LAS FRÜHZEIT

4 ÉPOQUE ARCHAÏQUE Appius Claudius caecus ÉPOCA ARCÁICA augures fas libri augurales nefas calendarium, kalendarium fasti Cnaeus Flavius fatum ius Flavianum ius gentilicium dies fasti ius Quiritium dies nefasti ius sacrum pontifices ius divinum commentarii lex divina ius pontificium. lex humana interpretatio pontificum mores maiorum responsa pontificum sacerdotes 1.1.2.3.1 Scipio Nasica Sempronius Sophus Tiberius Coruncanius commentarii regii ius Papirianum 1.1.2.4 lex Papiria EPOCA PRECLASSICA Sextus Papirius PRECLASSICAL PERIOD leges curiatae VORKLASSISCHE ZEIT leges regiae ÉPOQUE PRÉCLASSIQUE leges sacratae ÉPOCA PRECLÁSICA lex curiata de imperio lex de imperio 1.1.2.4.1 lex regia de imperio. LEGES COMITIALES lex horrendi carminis Numa abrogatio legis leges Numae legem ferre ad populum leges agrariae leges centuriatae 1.1.2.3.2 leges curiatae XII TABULAE leges datae legis datio Appius Claudius leges frumentariae leges latae messi legis latio lex duodecim tabularum leges perfectae leges duodecim tabularum leges minus quam perfectae leges XII tabularum leges imperfectae lex XII tabularum leges publicae quinqueviri leges rogatae tabulae iniquae legis Terentilius Arsa leges rusticae leges speciales 1.1.2.3.3 leges sumptuariae GIURISPRUDENZA PONTIFICALE leges tributae PONTIFFS' JURISPRUDENCE legis vicem optinere PONTIFIKALJURISPRUDENZ lex centuriata de bello indicendo JURISPRUDENCE PONTIFICALE lex centuriata de potestate censoria JURISPRUDENCIA PONTIFICAL lex cibaria lex curiata de imperio annales maximi optima lex tabules annales plebiscita

5 plebiscitorum exaequatio Appius Claudius Pulcher lex Hortensia Aquilius Gallus lex Publilia Philonis de plebiscitis. Aufidius Namusa lex Valeria Horatia de plebiscitis Aufidius Tucca praescriptio Aulus Cascellius privilegia Aulus Ofilius leges personales Aulus Virginius ius singulare Blaesus publica pactio Caelius Antipater rei publicae sponsio Caius Ateius sanctio Caius Ateius causa curiana 1.1.2.4.2 cavere EDICTA MAGISTRATUUM Cinna Cinna edicta magistratuum Claudius Marcellus edictum aedilium curulium Cornelius Maximus edictum breve disputatio fori edictum peregrinum Flavius edictum praetoris peregrini interpretatio edictum perpetuum Iunius Brutus lex Cornelia de edictis Iunius Gracchanus edictum praetorium iurisprudentia edictum praetoris urbani Licinius Crassus edictum urbanum Livius Drusus edictum provinciale Lucilius Balbus edictum repentinum Lucius Cassius Hemina edictum tralaticium Lucius Licinius Crassus propositio Lucius Valerius propositio in albo Vispillo Manius Manilius 1.1.2.4.3 monumenta Manilii SENATUSCONSULTA Manilianae leges Marcius Figulus discessio Marcus Porcius Cato censorius legis vicem optinere Marcus Porcius Cato Licinianus oratio muciani relatio Pacuvius Labeo rogatio Papirius Sextus senatusconsulta prudentes senatusconsultum contra rempublicam Publicius Gellius senatusconsultum ultimum Publius Licinius Crassus Mucianus sententia Publius Mucius Scaevola Quintus Mucius Scaevola 1.1.2.4.4 Quintus Mucius Scaevola augur GIURISPRUDENZA PRECLASSICA regula iuris PRECLASSICAL JURISPRUDENCE maxima iuris VORKLASSISCHE JURISPRUDENCE respondere JURISPRUDENCE PRÉCLASSIQUE responsum JURISPRUDENCIA PRECLÁSICA Rutilius Rufus Sempronius Tuditanus Aelius Gallus serviani Aelius Tubero auditores servii agere Servius Fabius Pictor Alfenus Varus Servius Sulpicius Rufus

6 notata Mucii constitutio generalis reprehensa Scaevolae capita constitutio specialis Sextus Aelius Petus Catus constitutiones principum tripertita, ius Aelianum decretum Sextus Papirius edictum Sextus Pompeius epistula testatio exemplum Titus Caesius interlocutio de plano Trebatius Testa mandatum Valerius Messalla Corvinus princeps legibus solutus Verginius Aulus quod principi placet veteres propositio Visellius Aculeo rescriptum Visellius Varro subscriptio inscriptio 1.1.2.5 EPOCA CLASSICA 1.1.2.5.4 CLASSICAL PERIOD GIURISPRUDENZA CLASSICA KLASSISCHE ZEIT CLASSICAL JURISPRUDENCE ÉPOQUE CLASSIQUE KLASSISCHE JURISPRUDENZ ÉPOCA CLÁSICA JURISPRUDENCE CLASSIQUE JURISPRUDENCIA CLÁSICA iura populi Romani Aelius Marcianus 1.1.2.5.1 Aemilius Macer LEGES Aemilius Papinianus Alburnius Valens legem ferre ad populum Antistius Labeo leges Arrianus leges publicae Arrius Menander lex centuriata de imperio Ateius Capito lex de bello indicendo Atilicinus lex municipii Aufidius Chius lex tributa de potestate tribunicia Blaesus brevia 1.1.2.5.2 Caecilius Africanus SENATUSCONSULTA Caelius Sabinus Callistratus discessio Campanus oratio principis Caninius Rebilus littera Cartilius libellus Cassius Longinus relatio principis Cervidius Scaevola senatus Claudius Saturninus senatusconsulta Claudius Tryphoninus Cocceius Nerva 1.1.2.5.3 Cocceius Nerva filius CONSTITUTIONES PRINCIPUM commentarii coniectaneae commentarii Cornelius Balbus liber libellorum rescriptorum Criphius tabularia Caesaris decreta frontiana acta definitiones semenstria Domitius Afer constitutio personalis Domitius Ulpianus

7 enchiridion Papirius Fronto epistulae Papirius Iustus libri epistularum Pegasus Fabius Mela pithana Florentinus Plautius Fufidius Posteriores libri Fulcinius Priscus proculiani, proculeiani Fulvius Aburnius Valens Proculus Furius Anthianus Publicius Gaius Puteolanus institutiones Gai Quintus Saturninus regulae recitatio Herennius Modestinus regulae horoi libri regularum Iavolenus Priscus res cottidianae institutiones libri aureorum libri institutionum Rutilius Maximus Iulius Aquila sabiniani Iulius Paulus cassiani Iunius Mauricianus Salvius Iulianus iurisprudentia scientia iuris ius publice respondendi sectae respondere ex auctoritate principis scholae Iuventius Celsus sententiae Iuventius Celsus pater Servilius Laelius Felix Sextus Pedius libri ad edictum Sextus Pomponius libri de officio stationes publice docentium libri definitionum Tarruntenus Paternus libri digestorum Terentius Clemens libri epistularum Tertullianus libri epitomarum Titius Aristo libri iuris civilis Tuscianus libri ad Sabinum Ulpius Marcellus libri membranarum Urseius Ferox libri opinionum Valerius Lucullius libri quaestionum Valerius Severus libri disputationum Varius libri regularum Venuleius Saturninus libri responsorum Veranius libri sententiarum Vindius Verus libri singulares Vitellius Licinius Rufinus Vivianus Longinus Volusius Maecianus Maecianus manualia 1.1.2.5.5 Masurius Sabinus EDICTA Mauricianus Messius edicta Minicius edicta magistratuum Neratius Priscus edictum aedilicium notae iuris edictum perpetuum Hadriani Octavenus Paconius 1.1.2.6 Pactumeius Clemens EPOCA POSTCLASSICA

8 POSTCLASSICAL PERIOD novellae Anthemii NACHKLASSISCHE ZEIT novellae Theodosii ÉPOQUE POSTCLASSIQUE ÉPOCA POSTCLÁSICA 1.1.2.6.3 LEGGI ROMANO-BARBARICHE ius vetus BARBARIAN CODES scholae RÖMISCH-BARBARISCHE KODIFIKATIONEN LOIS ROMAINES-BARBARES 1.1.2.6.1 LEYES ROMANO-BÁRBARAS CONSTITUTIONES PRINCIPUM codex Eurici commentarii codex Euricianus constitutio principis edictum regis barbari constitutiones principum Edictum Theodorici decretum Edictum Theoderici edictum fragmenta Gaudentiana edictum ad populum interpretatio Visigothica lex edictalis leges romanae barbarorum edictum ad praefectum praetorio lex Burgundionum inscriptio lex Gundobadi largitas lex Romana Burgundionum leges generales lex Romana Curiensis leges speciales lex Romana Visigothorum leges personales lex Romana Wisigothorum ius singulare breviarum Alaricianum privilegium lex Visigothorum lex nova lex Wisigothorum libellus lex Recesvindiana litterae mandatum 1.1.2.6.4 oratio ad senatum OPERE GIURISPRUDENZIALI principis placitum JURISTS' WORKS rescriptum JURISTENWERKE adnotatio OEUVRES JURISPRUDENTIELLES sanctio pragmatica OBRAS JURISPRUDENCIALES subscriptio Arcadius Charisius 1.1.2.6.2 constitutio Theodosii et Valentiniani de responsis CODICI prudentium CODES de actionibus GESETZBÜCHER epitome Gai CODES fragmenta Augustodunensia CÓDIGOS Hermogenianus iura iurisprudentia codex Theodosianus liber Graeco-Syriacus iuris Romani codices leges saeculares constitutiones Sirmondi dicaiomata Sirmondianae liber Syro-Romanus leges geminatae Pauli Sententiae novellae postTheodosianae scholia Sinaitica novellae Valentiniani tituli ex corpore Ulpiani novellae Maioriani Ulpiani liber singularis regularum novellae Marciani tractatus de gradibus cognationum novellae Severi

9 1.1.2.6.5 constitutio Deo auctore RACCOLTE DI IURA E DI LEGES constitutio Tanta WORKS OF IURA AND LEGES constitutio Dedoken SAMMLUNGEN V. IURA U. LEGES constitutiones ad commodum propositi operis RÉCOLTES DES IURA ET DES LEGES pertinentes COMPILACIONES DE IURA Y DE LEGES digesta Iustiniani collatio legum Mosaicarum et Romanarum pandectae lex Dei quam praecepit Dominus ad Moysen digestorum libri. consultatio veteris cuiusdam iurisconsulti fragmenta fragmenta Vaticana leges iura libri terribiles leges littera Bononiensis Sententiae Syriacae littera vulgata littera Florentina 1.1.2.6.6 littera Pisana EDICTA index Florentinus. massae edicta massa sabiniana edictum perpetuum massa edictalis massa papinianea 1.1.2.7 appendix EPOCA GIUSTINIANEA E POSTGIUSTINIANEA predigesta JUSTINIANIC AND POSTJUSTINIANIC PERIOD quinquaginta decisiones JUSTINIANISCHE U. NACHJUSTINIANISCHE ZEIT 1.1.2.7.1.3 ÉPOQUE JUSTINIENNE ET POST-JUSTINIENNE CODEX IUSTINIANI ÉPOCA JUSTINIANEA Y POSTJUSTINIANEA codex Iustinianus 1.1.2.7.1 codex repetitae praelectionis COMPILAZIONE GIUSTINIANEA constitutio Cordi JUSTINIAN'S COMPILATION constitutio Haec quae necessario JUSTINIANS KODIFIKATIONSWERK constitutio Summa rei publicae COMPILATION JUSTINIENNE novus Iustinianus Codex COMPILACÍON DE JUSTINIANO tres libri corpus iuris civilis 1.1.2.7.1.4 edicta Iustiniani NOVELLAE IUSTINIANI indices authentica Iustinianus liber authenticorum leges geminatae authenticum pragmatica sanctio pro petitione Vigilii collectio graeca novellarum Tribonianus epitome Athanasii emblemata Triboniani epitome Iuliani novellae Iustiniani 1.1.2.7.1.1 novellae constitutiones Iustinianae INSTITUTIONES IUSTINIANI 1.1.2.7.2 constitutio Imperatoriam maiestatem FONTI POSTGIUSTINIANEE constitutio Omnem rei publicae POSTJUSTINIANIC SOURCES elementa NACHJUSTINIANISCHE QUELLEN institutiones Iustiniani SOURCES POST-JUSTINIENNES FUENTES POSTJUSTINIANEAS 1.1.2.7.1.2 DIGESTA IUSTINIANI basilica libri basilicorum

10 ecloga STUDIEN Ü. GRIECHISCH-LITERARISCHE ecloga ad prochiron mutata QUELLEN epanagoge ÉTUDES SUR DES SOURCES LITTÉRAIRES epitome Aegidii GREQUES epitome Athanasii ESTUDIOS SOBRE LAS FUENTES LITERARIAS epitome Guelferbytana GRIEGAS epitome Iuliani epitome Lugdunensis Aelius Aristides epitome monachi apologia epitome Sancti Galli Appianus lex Romana Raetica curiensis Aristotheles epitome Scintilla comoedia indices Demosthenes manuale legum didascalia exabiblos Epikouros epitome legum nomos gheorghicos Homeros nomos stratiocos Iohannes Lydus paraphrasis Theophili ad institutiones Iosephus Flavius paratitla Isaios prochiron Libanius rhopai logographia scholia basilicorum Menander synopsis basilicorum tipucitus paradiorthoseis philologia 1.2 philosophia FONTI LETTERARIE Plato LITERARY SOURCES Plutarchus LITERARISCHE QUELLEN SOURCES LITTÉRAIRES pragmatica FUENTES LITERARIAS sophistica 1.2.1 stoicismus EDIZIONI DI FONTI LETTERARIE GRECHE EDITIONS OF GREEK LITERARY SOURCES Themistios AUSGABEN GRIECHISCH-LITERARISCHER Timeus QUELLEN Tragoedia ÉDITIONS DES SOURCES LITTÉRAIRES Zosimos GREQUES EDICIÓNES DE FUENTES LITERARIAS GRIEGAS 1.2.4 STUDI SU FONTI LETTERARIE ROMANE 1.2.2 STUDIES ON LITERARY SOURCES EDIZIONI DI FONTI LETTERARIE ROMANE STUDIEN Ü. LATEINISCH-LITERARISCHE EDITIONS OF LATIN LITERARY SOURCES QUELLEN AUSGABEN LATEINISCH-LITERARISCHER ÉTUDES SUR DES SOURCES LITTÉRAIRES QUELLEN ROMAINES ÉDITIONS DES SOURCES LITTÉRAIRES ESTUDIOS SOBRE LAS FUENTES LITERARIAS ROMAINES ROMANAS EDICIÓNES DE FUENTES LITERARIAS ROMANAS Accius Acta Alexandrinorum 1.2.3 Acta Fratrum Arvalium STUDI SU FONTI LETTERARIE GRECHE Acta martyrum STUDIES ON GREEK LITERARY SOURCES agrimensores

11 gromatici Plinius maior Ambrosius Plinius minor annales Poesis Probus Arnobius prologus Asconius Augustinus Prudentius Quintilianus Quintus Fabius Pictor rhetor carmen rhetorica satura Cato schedula Cato Uticensis Seneca sermon Cincius Alimentus Symmachus Ciprianus Terentius Claudianus Tertullianus Testamentum novum comoedia emendatio Valerius Probus epigramma Varro epistula Vegetius litterae fabula Vergilius Fenestella Verrius Flaccus Festus Flavius Carisius Flerus 1.3 FONTI PAPIROLOGICHE ED EPIGRAFICHE Fronto PAPYROLOGICAL AND EPIGRAPHICAL Gellius SOURCES grammatica PAPYROLOGISCHE U. EPIGRAPHISCHE grammaticus QUELLEN Hieronymus SOURCES PAPYROLOGIQUES ET Horatius ÉPIGRAPHIQUES inscriptio FUENTES PAPIROLÓGICAS Y EPIGRÁFICAS Isidorus Iuvenalis graphio scripta palaeographia Lucanus monumentum inscriptiones Martialis epigraphia Minucius Felix lapides diplomatica notitia dignitatum documentum orator negotia oratoria archaeologia oratio Ovidius 1.3.1 Palladius EDIZIONI DI PAPIRI Persius EDITIONS OF PAPYRI PAPYRIAUSGABEN ÉDITIONS DES PAPYRUS

12 EDICIÓNES DE PAPIROS edictum Diocletiani de pretiis rerum venalium Fasti Antiates Abinnaeus accusationes Fasti consulares apokrimata Fasti tribunicii Aurelios Isidoros BGU acta triumphorum Berliner Griechische Urkunden tabulae triumphorum charta borgiana fibula Praenestina CPL fragmentum Tudertinum Corpus Papyrorum Latinorum ILS CPR inscriptio Rhosos Corpus Payrorum Raineri iusiurandum denuntiationes lapis niger Romuli Dura Europos laudatio Turiae Elephantini Papyri laudationes Fayum leges arae gnomon leges Gortynae idios logos lex portus Asiae instrumenta monumentum Ephesenum instrumentum lex portus Palmirae iurata scriptura lex quae dicitur de imperio Vespasiani libelli monumenta negotia negotia papyri Berolinenses res gestae divi Augusti papyri Herculanenses index rerum gestarum Herculanum monumentum Antiochenum papyri Oxyrhynchus monumentum Ancyranum postulationes res gestae divi Saporis probationes SC. de Bacchanalibus professiones sententia Minuciorum PSI sepulchra Papiri Società Italiana SIG SB Sylloge Inscriptionum Graecarum Sammelbuch griechische Urkunden tabula Banasitana sententiae tabula Bembina Sulpicii tabula Brigetii tabulae signatae tabula Contrebiensis testationes tabula Hebana rogatio de honoribus Germanico 1.3.2 decernendis EDIZIONI DI FONTI EPIGRAFICHE tabula Heracleensis EDITIONS OF EPIGRAPHICAL SOURCES tabula Illicitana EPIGRAPHISCHE QUELLENAUSGABEN tabula Malacitana ÉDITIONS DES SOURCES ÉPIGRAPHIQUES tabula Siarensis EDICIÓNES DE FUENTES EPIGRÁFICAS tabulae Iguvinae agnitiones 1.3.3 CIG STUDI DI PAPIROLOGIA Corpus Inscriptionum Graecarum PAPYROLOGICAL STUDIES CIL PAPYROLOGISCHE STUDIEN Corpus Inscriptionum Latinarum ÉTUDES DE PAPYROLOGIE cippa ESTUDIOS DE PAPIROLOGÍA diplomata militaria tabulae honestae missionis aegus

13 atramentum sepulchrum encaustum stela calamus tituli codex rescriptus vota columna cyperus papyrus 1.3.6 ductus EPIGRAFIA GIURIDICA frustulum JURIDICAL EPIGRAPHY kollema JURISTISCHE EPIGRAPHIK protocollum ÉPIGRAPHIE JURIDIQUE papyri EPIGRAFÍA JURIDÍCA chartae philyrae lex municipii plagula prelum 1.3.7 recto TAVOLETTE verso TABLETS schedula WACHSTAFELN scriptio continua PLANCHETTES umbilicus TABLETAS versus volumen album scapus annales pontificum tomos apochae liber atramentum chirographa 1.3.4 codex PAPIROLOGIA GIURIDICA duplices JURIDICAL PAPIROLOGY triplices JURISTISCHE PAPYROLOGIE multiplices PAPYROLOGIE JURIDIQUE laminae Pyrgi PAPIROLOGÍA JURIDÍCA lex metalli Vipascensis pugillares gnomon idiologi codicilli testamentum Antonii Silvani scriptura exterior scriptura interior 1.3.5 stilus STUDI DI EPIGRAFIA graphium EPIGRAPHICAL STUDIES stilum vertere EPIGRAPHISCHE STUDIEN tabellae ÉTUDES D'ÉPIGRAPHIE tabellae Albertini ESTUDIOS DE EPIGRAFÍA tabulae deltoi acta pikones aes tabulae Aegyptiae metallum tabulae ceratae ara cerae cippum tabulae dacicae columna miliaris tabulae dealbatae elogia tabulae Herculanenses inscriptiones tabulae Locrenses lamina tabulae nuptiales lapis tabulae Pompeianae monumentum Caecilius Iucundus aedificium Murecine

14 Iusta bonum et aequum tabulae Pylos auctoritas tabulae testamenti consuetudo tabulae Transilvaniae desuetudo Alburnus maior opinio iuris et necessitatis testationes facti interpretatio fas 1.3.8 nefas OSTRAKA E ALTRI SUPPORTI fraus legi facta OSTRAKA AND OTHER MEANS humanitas OSTRAKA U. ANDERE MATERIALIEN interesse OSTRAKA ET D'AUTRES SUPPORTS ius OSTRAKA Y OTROS SOPORTES ratio iuris ordo iuris anforae temperatio iuris vasa ignorantia iuris diplomata praecepta iuris membranae interpretatio iuris quaterniones auctoritas iuris ostraka ius civile tegulae ius commune ius constitutum 2 ius divinum OPERE GENERALI ius sacrum GENERAL WORKS ius humanum ALLGEMEINE WERKE ius gentium OEUVRES GÉNÉRALES ius honorarium OBRAS GENERALES ius praetorium ius civile novum 2.1 ius legitimum OPERE INTRODUTTIVE - TEORIA ius naturale INTRODUCTORY WORKS - THEORY aequitas naturalis EINLEITENDE WERKE - THEORIE ratio naturalis OEUVRES INTRODUCTIVES - THÉORIE ius novum OBRAS INTRODUCTORIAS - TEORÍA ius extraordinarium ius ordinarium 2.1.1 ius privatum INTRODUZIONI CRITICHE ius publicum CRITICAL INTRODUCTIONS ius Quiritium KRITISCHE EINLEITUNGEN ius Romanum INTRODUCTIONS CRITIQUES iura populi Romani INTRODUCCIÓNES CRITICAS ius scriptum ius ex scripto 2.1.2 ius certum TEORIA DELL'ORDINAMENTO GIURIDICO ius sine scripto ROMANO ius ex non scripto ROMAN LEGAL SYSTEM THEORY ius singulare RÖMISCHE RECHTSORDNUNGSLEHRE ius strictum THÉORIE DES INSTITUTIONS JURIDIQUES ius solemne ROMAINES ius vetus TEORÍA DEL ORDINAMIENTO JURIDÍCO ius antiquum ROMANO ius vulgare iustitia aequitas aequabilitas ratio aequitatis lex

15 moderatio legis DIZIONARI E GRAMMATICHE LATINE publicatio legis LATIN DICTIONARIES AND GRAMMARS ratio legis LATEINISCHE WÖRTERBÜCHER U. mens legis GRAMMATIKEN verba legis DICTIONNAIRES ET GRAMMAIRES LATINES interpretatio legis DICCIONARIOS Y GRAMÁTICAS LATINAS mores maiorum populus 2.3.3 populus romanus DIZIONARI E GRAMMATICHE GRECHE genius populi Romani GREEK DICTIONARIES AND GRAMMARS societas GRIECHISCHE WÖRTERBÜCHER U. status rei publicae GRAMMATIKEN territorium DICTIONNAIRES ET GRAMMAIRES GRECQUES DICCIONARIOS Y GRAMÁTICAS GRIEGAS 2.2 TRATTAZIONI GENERALI 2.3.4 GENERAL WORKS DIZIONARI DI LINGUE MODERNE ALLGEMEINE ABHANDLUNGEN DICTIONARIES OF MODERN LANGUAGES TRAITÉS GÉNÉRAUX WÖRTERBÜCHER DER MODERNEN SPRACHEN TRATAMIENTOS GENERALES DICTIONNAIRES DES LANGUES MODERNES DICCIONARIOS DE LENGUAS MODERNAS 2.2.1 TRATTAZIONI PANDETTISTICHE 2.3.5 PANDECTISTICS WORKS VOCABOLARI SPECIALIZZATI PANDEKTISTISCHE ABHANDLUNGEN SPECIAL DICTIONARIES TRAITÉS PANDECTISTIQUES FACHWÖRTERBÜCHER TRATAMIENTOS PANDECTISTICOS DICTIONNAIRES SPÉCIALISÉS VOCABULARIOS ESPECIALISADOS 2.2.2 MANUALI DI STORIA DEL DIRITTO ROMANO 2.4 HANDBOOKS OF HISTORY OF BIBLIOGRAFIE E INDICI ROMANISTICI HANDBÜCHER DER RÖMISCHEN ROMAN LAW BIBLIOGRAPHIES AND INDEXES RECHTSGESCHICHTE RÖMISCH-RECHTLICHE BIBLIOGRAPHIEN U. MANUELS D'HISTOIRE DU DROIT ROMAIN INDIZES MANUALES DE HISTORIA DEL DERECHO BIBLIOGRAPHIES ET INDEX ROMAINS ROMANO BIBLIOGRAFÍAS Y INDICES ROMANISTICOS

2.3 2.4.1 ENCICLOPEDIE - DIZIONARI - GRAMMATICHE REPERTORI BIBLIOGRAFICI ENCYCLOPAEDIA - DICTIONARIES - GRAMMARS BIBLIOGRAPHICAL CATALOGUES ENZYKLOPÄDIEN - WÖRTERBÜCHER - BIBLIOGRAPHISCHE VERZEICHNISSE GRAMMATIKEN RÉPERTOIRES BIBLIOGRAPHIQUES ENCYCLOPÉDIES - DICTIONNAIRES - REPERTORIOS BIBLIOGRÁFICOS GRAMMAIRES ENCICLOPEDIAS - DICCIONARIOS - 2.4.2 GRAMÁTICAS INDICES INTERPOLATIONUM - 2.3.1 2.4.3 ENCICLOPEDIE ALTRI STRUMENTI AUSILIARI ENCYCLOPAEDIA OTHER SUBSIDIARY MEANS ENZYKLOPÄDIEN ANDERE HILFSMITTEL ENCYCLOPÉDIES D'AUTRES INSTRUMENTS AUXILIARES ENCICLOPEDIAS OTROS INSTRUMENTOS AUXILIARES

2.3.2 2.5

16 METODOLOGIA - SCIENZE AUSILIARIE atramentum METHODOLOGY - SUBSIDIARY SCIENCES encaustum METHODENLEHRE - HILFSWISSENSCHAFTEN codex MÉTHODOLOGIE - SCIENCES AUXILIAIRES codex rescriptus METODOLOGÍA - CIENCIAS palimpsestos codicillus 2.5.1 duplex METODOLOGIA DELLA CRITICA ROMANISTICA dipticum METHODOLOGY OF THE ROMAN LAW CRITIC litterae capitales METHODENLEHRE DER RÖMISCH- litterae lapidariae RECHTLICHEN KRITIK litterae capitales rusticae MÉTHODOLOGIE DE LA CRITIQUE SUR litterae communes L'ANTIQUITÉ ROMAIN litterae cursivae METODOLOGÍA DE LA CRITICA ROMANISTICA litterae caelestes litterae semiunciales critica ratio litterae unciales grammatica multiplex historiographia polipticum philologia pugillaria philosophia stilus rhetorica graphium rhetor tabula oratoria triplex orator tripticum sophistae volumen

2.5.2 2.5.4 ESEGESI DELLE FONTI ARCHEOLOGIA SOURCES EXEGESIS ARCHAEOLOGY QUELLENEXEGESE ARCHÄOLOGIE EXÉGÈSE DES SOURCES ARCHÉOLOGIE EXÉGESIS DE LAS FUENTES ARQUEOLOGÍA antinomia 2.5.5 commentatores NUMISMATICA dialettici, scolastici NUMISMATICS culti MÜNZKUNDE glossa NUMISMATIQUE glossemata NUMISMÁTICA glossatores postglossatores 2.6 Irnerius ANTOLOGIE interpolatio ANTHOLOGIES interpretatio ANTHOLOGIEN interpretatio duplex ANTHOLOGIES interpretatio multiplex ANTOLOGÍAS

2.5.3 2.6.1 PALEOGRAFIA CLASSICA RACCOLTE DI SCRITTI DI UNO STESSO CLASSICAL PALAEOGRAPHY AUTORE KLASSISCHE PALÄOGRAPHIE COLLECTED ESSAYS OF THE SAME AUTHOR PALÉOGRAPHIE CLASSIQUE GESAMMELTE SCHRIFTEN DESSELBEN PALEOGRAFÍA CLÁSICA AUTORS RÉCOLTES D'ÉCRITS D'UN MÊME AUTEUR album COLECCIÓNES DE ESCRITOS DE MISMO

17 AUTOR TRATTATI DI DIRITTO PRIVATO ROMANO TREATISES OF ROMAN PRIVAT LAW 2.6.2 ABHANDLUNGEN DES RÖMISCHEN SCRITTI IN ONORE PRIVATRECHTS ESSAYS IN HONOUR TRAITÉS DE DROIT PRIVÉ ROMAIN FESTSCHRIFTEN TRATADOS DE DERECHO PRIVADO ROMANO OEUVRES EN HONNEUR ESCRITOS EN HONOR 3.2 DIRITTO PRIVATO: PARTE GENERALE 2.6.3 PRIVAT LAW: GENERAL ATTI DI CONGRESSI PRIVATRECHT: ALLGEMEINER TEIL CONGRESS PROCEEDINGS DROIT PRIVÉ: PARTIE GÉNÉRALE KONGRESSAKTEN DERECHO PRIVADO: PARTE GENERAL ACTES DES CONGRÈS ACTOS DE CONGRESOS 3.2.1 SOGGETTI DEL DIRITTO 2.6.4 JURISTIC PERSONALITY ALTRE RACCOLTE DI SCRITTI RECHTSSUBJEKTE OTHER COLLECTIONS OF ESSAYS SUJETS DU DROIT ANDERE SCHRIFTENSAMMLUNGEN SUJETOS DEL DERECHO D'AUTRES RÉCOLTES D'ÉCRITS AUTRAS COLECCIÓNES caput conceptus 2.6.5 portio viscerum PERIODICI nasciturus PERIODICALS spes vitae ZEITSCHRIFTEN domicilium PÉRIODIQUES homo PERIÓDICOS iura personarum iura hominis nomen 3 persona DIRITTO PRIVATO status hominis PRIVATE LAW actio de statu hominis PRIVATRECHT DROIT PRIVÉ 3.2.1.1 DERECHO PRIVADO CAPACITÀ GIURIDICA LEGAL CAPACITY 3.1 RECHTSFÄHIGKEIT OPERE GENERALI CAPACITÉ JURIDIQUE GENERAL WORKS CAPACIDAD JURÍDICA ALLGEMEINE WERKE OEUVRES GÉNÉRALES abortus OBRAS GENERALES absentia adscripticii 3.1.1 adscriptio MANUALI DI ISTITUZIONI DI DIRITTO ROMANO glebae adscripti HANDBOOKS OF INSTITUTES OF ROMAN LAW auctoramentum HANDBÜCHER DER INSTITUTIONEN DES auctorati RÖMISCHEN RECHTS numera gladiatoria MANUELS D'INSTITUTES DU DROIT ROMAIN gladiatores MANUALES DE INSTITUCIONES DE DERECHO capacitas ROMANO incapacitas ineptitudo 3.1.2 capitis deminutio

18 capite deminutus clientes 3.2.1.1.1 colonatus STATUS LIBERTATIS colonus connubium actio de in rem verso conubium actio exercitoria actio institoria emittere vocem actio quod iussu actiones adiecticiae qualitatis honestiores addictio in libertatem humiliores adsertio in libertatem ignominia adsertor in libertatem probrum petitio in libertatem improbitas proclamatio in libertatem infamia vindicatio in libertatem intestabilitas adsertio in servitutem intestabiles petitio in servitutem Iudaei vindicatio in servitutem ius commercii adsignatio liberti ius connubii applicatio ius honorum ius applicationis ius suffragii capitis deminutio maxima meretrix captivitas vulgaris mulier captivus quaestuaria mulier captus ab hostibus monstrum lex Cornelia de captivis portentum fictio legis Corneliae prodigium. venditio sub corona ostentum causa liberalis mors iudicium liberale mulier liberalium causarum foemina lex Iunia Petronia de liberalibus causis sexus vindiciae secundum libertatem levitas animi deditio in dicionem impotentia muliebris derelictio servi lex Claudia expositio servi aegrati lex Voconia dominus SC. Vellaeanum exceptio onerandae libertatis causa SC. Velleianum familia servorum SC. Tertullianum fiducia manumissionis causa filius familias noxae deditus nexus, addictus fur manifestus ortus incensi partus indelecti infrequentes patria potestas ingenuitas patriciatus ingenuus patricii lex Iulia de maritandis ordinibus plebs lex Papia Poppaea plebeii fictio ingenuitatis SC. de Asclepiade sociisque iudicium de operis libertorum status hominis ius aureorum anulorum testamenti factio liber homo bona fide serviens tragoedus libertas virgo Vestalis liber

19 interdictum de homine libero exhibendo postliminium ius libertatis ius postliminii favor libertatis redemptio ab hostibus possessio libertatis servi redempti libertas claudiana redempti suis nummis SC. Claudianum restitutio libertatis libertas directa restitutio natalium libertas fideicommissa revocatio in servitutem fideicommissum libertatis servi recepticii SC. Dasumianum servitus poenae SC. Rubrianum servus SC. Iuncianum servitus SC. Vitrasianum status servorum liberti lex Petronia de servis colliberti ministerium servorum liberti Caesaris ius vitae ac necis liberti nullius servus communis liberti orcini servus dotalis operae libertorum servus fugitivus reverentia liberti transfuga libertini servus hereditarius libertinitas servus hostium lex Clodia de libertinis servus mercennarius lex Visellia de libertinis servus publicus lex Manilia de libertinorum suffragiis servus Caesaris libertini ex lege Iunia servus recepticius servus usuarius manumissio servus liberatio vicarianus lex Aelia Sentia statuliber lex Fufia Caninia status libertatis lex Iunia Norbana transitio ad hostem causa manumissionis venditio trans Tiberim manumissio censu verna manumissio in ecclesia vicesima manumissionum manumissio inter amicos vicesima libertatis amicitia lex Manlia de vicesima manumissionum manumissio per epistulam manumissio per mensam 3.2.1.1.2 manumissio testamento STATUS CIVITATIS manumissio vindicta mercennarius alienigeni nexum apolides addictus apolidia nexus asylum lex Poetelia Papiria barbari nomenclator capitis deminutio media pactum libertatis civitas duplex pactio libertatis civitas Romana patronus ius civitatis ius patronatus tria nomina patronatus cives imminuto iure compatronus cives optimo iure SC. Ostorianum civitas sine suffragio personae loco servorum fictio civitatis

20 lex Minicia de liberis SC. Pegasianum lex Terentia de libertinorum liberis Siculi civitas sine iure honorum lex Iulia de civitate Siculis danda constitutio Antoniniana externae nationis edictum Caracallae de civitate peregrinis lex Calpurnia de civitate sociorum danda lex Sempronia constitutio Neronis de latinis lex Livia constitutio Traiani de latinis lex Plautia Papiria de civitate sociis danda dediticii lex Iulia de civitate latinis et sociis danda dediticii Aeliani lex Claudia dediticii Iuniani status civitatis deductio deportatio 3.2.1.1.3 donatio civitatis STATUS FAMILIAE edictum Claudii de civitate Anaunorum gentiles actio de in rem verso hostes actio exercitoria status dies cum hoste actio institoria incola actio quod iussu incolatus actiones adiecticiae qualitatis interdictio aqua et igni adoptio isopoliteia adrogatio isoteleia adrogator iura civitatis adrogatus ius Italicum alieni iuris Italici potestati subiecti ius Latii in potestate esse ius migrandi capitis deminutio minima ius honorum restitutio in integrum propter capitis ius suffragii deminutionem ius Quiritium coemptio latini cognatio latini aeliani consaguineus latini coloniarii descendentes latini iuniani detestatio sacrorum latini prisci emancipatio latini veteres ter venum dare lex Irnitana familia lex Iulia de civitate latinis et sociis danda familia naturalis nomen latinum filius familias lex Minicia de liberis frater edictum Claudii de latinis soror latrones germanus lex de civitate Tudertibus danda interdictum de liberis exhibendis vel ducendis lex Pompeia de civitate equitibus Hispanis danda ius noxae dandi lex Roscia de Gallia cisalpina ius vendendi mutatio civitatis ius vitae ac necis novi cives iustae nuptiae lex Sulpicia de novis civibus legitimatio origo mancipatio peregrini mancipium peregrini dediticii in mancipio esse peregrini nullius civitatis manus lex Iunia de peregrinis in manu esse reiectio civitatis in manum convenire

21 conventio in manum infans uxor in manu infantia loco filiae esse infantiae proximus loco nepotis esse infirmitas corporis lex Visellia surdus mater familias mutus matrona infirmitas mentis mutatio status insania nepos furor pronepos dementia parens manumissor imbecillitas pater familias interdictio pater fiduciarius minor XXV annis pater naturalis aetas minor patria potestas lex Laetoria in patris lex Plaetoria in sanguinis exceptio legis Laetoriae potestas dominica actio legis Laetoriae proles adulescens propinquus aetas imperfecta reverentia restitutio in integrum minorum status familiae restitutio in integrum propter aetatem stirps restitutio in integrum ex lege Laetoria sui iuris mulier suae potestatis esse lex Claudia vindicatio filii negotium claudicans vindicatio uxoris prodigus vulgo conceptus pubes spurius vulgo quaesitus pubertas pubertati proximus 3.2.1.2 puer CAPACITÀ DI AGIRE puella ABILITY TO ACT pupillus HANDLUNGSFÄHIGKEIT Oratio Severi de fundo pupillari CAPACITÉ D'ACTION viripotens CAPACIDAD DE OBRAR 3.2.1.3 aetas PECULII aetas legitima aetas perfecta actio de in rem verso beneficium aetatis actio de peculio privilegium aetatis actio tributoria venia aetatis ademptio peculii auctoritas tutoris bona adventicia auctoritatis interpositio bona materna coemptionator bona materni generis ebrietas causa peculiaris eunuchus lucra nuptialia spado lucra sponsalicia furiosus merx peculiaris demens peculium adventicium mente captus peculium castrense habitus corporis peculium filii impubes peculium paganum impubertas peculium profecticium

22 peculium quasi castrense aurum peculium servile bona res peculiaris calendarium kalendarium 3.2.1.4 cenotaphium PERSONE GIURIDICHE domus CORPORATE BODY expensum JURISTISCHE PERSON familia PERSONNES JURIDIQUES ferae bestiae PERSONAS JURÍDICAS flumen rivus civitates Romanae fodina municipia lapicidina coloniae fons collegium fructus lex Clodia de collegiis fundus lex Iulia de collegiis ager SC. de Cyzicenis praedium SC. de collegiis genus collegia cultorum grex collegia iuvenum armentum collegia tenuiorum equitium corpora hereditas ecclesia heredium hereditas iacens hortus populus romanus instrumentum societas res instructae sodalitas instrumentum balnearium sodales instrumentum domus sodalicium instrumentum fundi lex Licinia de sodaliciis instrumentum mutum universitas instrumentum semivocale piae causae instrumentum tabernae bonum animae instrumentum vocale syndicus insula in flumine nata iurgium 3.2.2 lapis OGGETTI DEL DIRITTO litus OBJECTS OF RIGHT loca publica RECHTSOBJEKTE mare OBJETS DU DROIT metalla OBJETOS DEL DERECHO monumentum aedes mundus aedificium bidental ambitus aedium murus ager publicus navis animal opera quadrupes ornamentum equus partus ancillae iumentum patrimonium pecus pecunia ovis aes aqua nummus ara penus argentum pondus

23 portus res communes omnium quadriga res corporales reditus res incorporales res res quae sunt ripa res quae intelleguntur sacra res creditae sacra publica res derelictae sacra privata res divini iuris sepulchrum res humani iuris ius sepulchri res hominum coemeterium res dubiae servus res familiares mancipium res furtivae silva res amotae solum res subreptae stagnum res vi possessae statua res hereditariae suppellex res hostiles supellex res hostium taberna res in commercio tabula res extra commercium theatrum res in patrimonio tignum res extra patrimonium vasa res in bonis alicuius vestis res hominum via res integra victus res lucrativa villa res mancipi vinum res nec mancipi res militaris 3.2.2.1 res mobiles CLASSIFICAZIONE DELLE COSE res immobiles CLASSIFICATION OF THINGS res se moventes GLIEDERUNG DER SACHEN res novae CLASSIFICATION DES CHOSES CLASES DE COSAS res pigneratae res privatae adiectamentum res publicae corpora ex cohaerentibus res in publico usu corpora ex distantibus res quae dividi possunt fructus res quae dividi non possunt fructus civilis res quae sine interitu dividi non possunt fructus consumptus res quae pondere numero mensura constant fructus exstans res quae functionem recipiunt fructus naturalis mensura fructus pendens numerus fructus perceptus pondus fructus percipiendus res quae uno spiritu continentur fructus separatus henomena idem genus res quae usu consumuntur impensae res religiosae expensae res sacrae ius sepulchri templum moventia dedicatio res aliena consecratio

24 res sanctae lascivia res ecclesiasticae neglegentia res singulae dolus res soli fraus universitas particeps fraudis res universitatis hospes iniustum 3.2.3 persona turpis FATTI - ATTI - NEGOZI GIURIDICI DEEDS - ACTS - TRANSACTIONS 3.2.3.3 TATSACHEN - RECHTSHANDLUNGEN - NEGOZI GIURIDICI RECHTSGESCHÄFTE TRANSACTIONS FAITS - ACTES - ACTES JURIDIQUES RECHTSGESCHÄFTE HECOS - ACTOS - NEGOCIOS JURÍDICOS ACTES JURIDIQUES NEGOCIOS JURÍDICOS actus actus legitimi actum factum agere gestus gestum gerere 3.2.3.1 gratuitas FATTI GIURIDICI gratia JURIDICAL DEEDS gratis RECHTSTATSACHEN gratiosus FAITS JURIDIQUES negotia inter absentes HECOS JURÍDICOS negotia absentis negotia inter vivos casus negotia mortis causa interruptio negotia iuris civilis medium tempus negotia iure praetorio meridies negotia provinciales mors negotia pietatis causa occasus negotium post mortem ortus negotium privatum tempus negotium pure factum tempus continuum negotium utile tempus legitimum onerositas tempus utile saeculum 3.2.3.3.1 CONCETTI GENERALI 3.2.3.2 GENERAL CONCEPTS ATTI ILLECITI ALLGEMEINE BEGRIFFE UNLAWFUL DEEDS NOTIONS GÉNÉRALES DELIKTSHANDLUNG NOCIONES GENERALES ACTES ILLÉGAUX boni mores ACTOS ILÍCITOS bonum et aequum aequitas contra bonos mores caritas contra legem diligentia boni patris familias contra senatusconsulta diligentia quam suis contumelia documentum culpa fides culpa lata fides bona culpa levis vir bonus res culpae fides mala

25 religio modus imprudentia sub modo iracundia naturalia negotii ius piscandi nuncupatio iusiurandum obligatio condicionalis iusta causa pactum adiectum laesio enormis pactum ex continenti lex privata promiscua condicio lex contractus res negotii lex rei suae dicta scriptura lucrum silentium quod interest testis rogatus recessus voluntas revocatio nuda voluntas tabelliones consensus testatio privata tollere legem 3.2.3.3.3 usus iuris INVALIDITÀ utilitas contrahentium INVALIDITY vacatio UNGÜLTIGKEIT verba INVALIDITÉ versura INVALIDEZ viaticum vis confirmatio vitium revalescere convalescere 3.2.3.3.2 conversio negotii ELEMENTI DEL NEGOZIO GIURIDICO exceptio PARTS OF THE TRANSACTION replicatio BESTANDTEILE DES RECHTSGESCHÄFTS existere ÉLÉMENTS DE L'ACTE JURIDIQUE formula Octaviana ELEMENTOS DEL NEGOCIO JURÍDICO infirmitas negotii accidentalia negotii inutilitas animus inanitas motus animi inutilis causa negotii vanus causa lucrativa quasi inutilis cautio muciana irritus condicio nullius momenti inicere condicionem nullum esse resolvi sub condicione nullus dies quasi nullus sine die nullum facere ponere diem ope exceptionis in diem quiescere essentialia negotii ratihabitio forma negotii rescissio actus uno loquente fictio rescissoria actus utroque loquente rescindi negotia tacita sanatio actus per aes et libram remedium formula Octaviana sanari impleri vitium in pendenti esse vitium sanabile mens vitium quod sanari non potest

26 coactio 3.2.3.3.3.1 coactus CAUSE DI INVALIDITÀ cogere REASONS OF INVALIDITY extorquere UNGÜLTIGKEITSGRÜNDE terror CAUSES D'INVALIDITÉ vis animo illata CAUSAS DE INVALIDEZ vis compulsiva timor causa turpis modus illicitus causa illicita modus impossibilis res turpis nefas res illicita pompa contra bonos mores res extra commercium condicio illicita res impossibilis condicio impossibilis restitutio in integrum propter dolum contra bonos mores restitutio in integrum propter metum contra constitutiones simulatio contra legem dissimulatio contra senatusconsulta sine causa demonstratio illicita sua res dies impossibilis vis absoluta dissensus vis corpori illata docendi causa dolus malus 3.2.3.3.4 deception RAPPRESENTANZA decipere REPRESENTATION deceptor VERTRETUNG deceptus REPRÉSENTATION calliditas REPRESENTACIÓN fallacia machinatio actio de in rem verso circumventio versio in rem circumscriptio actio exercitoria error magister navis errantis nulla voluntas navarchus falsa demonstratio actio institoria falsa causa actio ad exemplum institoriae erroris causae probatio actio quasi institoria error in persona institor error in substantia actio quod iussu error in materia iussum error in qualitate iussus patris vel domini error in dominio actiones adiecticiae qualitatis ignorantia facti adquisitio per procuratorem ignorantia iuris adquirere per extraneam personam exceptio doli agere pro aliis replicatio doli nemo alieno nomine agere potest exceptio metus cautio ratam rem dominum habiturum replicatio metus cautio ratam rem haberi fraus creditorum cognitor fraus legi facta contractus pro aliis imaginarium dominus litis iniustum exceptio cognitoria ioci causa exceptio procuratoria metus extranea persona

27 falsus procurator SACHENRECHTE interponere aliquem DROITS RÉELS negotiator DERECHOS REALES mercator negotiorum gestio actio in rem gestus iura in re aliena nomen alienum diritti reali di garanzia nuncius diritti reali di godimento postulare pro aliis iure suo uti praepositio institoria ius in rem institor ius ad rem praeponere alicui rei obligatio propter rem praestituere aliquem rem defendere procurator servitus oneris ferendi verus procurator stipulari pro aliis 3.3.1 nemo alteri stipulari potest PROPRIETÀ substitutio OWNERSHIP taberna EIGENTUM tabernarius PROPRIÉTÉ tutor PROPIEDAD vilicus villicus aedificatio vilicatio ager desertus villicatio ager privatus ager viritanus 3.2.3.3.5 limitatio INTERPRETAZIONE DEL NEGOZIO ager limitatus INTERPRETATION OF TRANSACTIONS ager stipendiarius GESCHÄFTSAUSLEGUNG praedia stipendiaria INTERPRÉTATION DE L'ACTE JURIDIQUE ager tributarius INTERPRETACIÓN DEL NEGOCIO praedia tributaria ager vectigalis aequitas ager privatus vectigalisque ambiguitas contra stipulatorem divisio et adsignatio benignitas dominium ex iure Quiritium favor usque ad coelum favor debitoris usque ad inferos favor libertatis usque ad sidera favor testamenti ius dominii fides dominus id quod actum est optimum ius interpretatio duplex dominium mos regionis heredium consuetudo regionis in bonis habere pietas in bonis esse praesumptio ius prohibendi pro non scripto habetur ius soli uti lingua nuncupassit ita ius esto ius utendi re sua voluntas contrahentium ius abutendi re sua voluntas testatoris latifundia leges agrariae 3.3 lex Iulia agraria DIRITTI REALI lex Sempronia agraria REAL RIGHTS rogatio Servilia agraria

28 lex Iulia de modo aedificiorum urbis incile mancipium lumen manu sata munire ripam modus agri praestare patientiam leges de modo agrorum spatium mutatio domini intervallum possessiones ambitus aedium ager occupatorius visus ager publicus conspectus ager compascuus proprietas 3.3.1.3 proprietarius MODI DI ACQUISTO DELLA PROPRIETÀ publicatio MODES OF ACQUIRING OWNERSHIP res sua ARTEN DES EIGENTUMSERWERBS superficies solo cedit MODALITÉS D'ACQUISITION DE LA PROPRIÉTÉ unus dominium MODOS DE ADQUIRIR LA PROPIEDAD

3.3.1.1 accessio COMMUNIO adhaesio adiudicatio actio communi dividundo adquirere rem lex Licinia adquisitio rei actio familiae erciscundae adsignatio adiudicatio alienatio communio abalienatio communio pro indiviso commixtio consortium confusio divisio coniunctio individuitas exemptio ius adcrescendi litis aestimatio ius compascendi separatio fructuum ius prohibendi translatio dominii pactum divisionis pars 3.3.1.3.1 quota, portio ACCESSIO rei vindicatio partiaria res communis accessio servus communis adluvio, alluvio paries communis adplumbatio societas alveus derelictus socius avulsio exceptio rei cohaerentis 3.3.1.2 ferruminatio RAPPORTI DI VICINATO inaedificatio RELATIONS BETWEEN NEIGHBOURS incorporatio NACHBARRECHT insula in flumine nata RAPPORTS DE VOISINAGE insula in mari nata RELACIÓNES DE VECINDAD mixtura pictura aemulatio tabula picta finis plantatio terminus complantatio confinium implantatio limes plumbatura immissio satio

29 scriptura 3.3.1.3.6 textura MANCIPATIO tignum iunctum actio de tigno iuncto auctoritas tinctura obligatio auctoritatis fiduciae causa 3.3.1.3.2 gestum per aes et libram INVENTIO THESAURI imaginaria venditio libra dominus soli libripens fortuna mancipatio inventio thesauri mancipio accipiens inventor mancipio dans thesaurus mancipium nummus unus 3.3.1.3.3 nuncupatio lex mancipio dicta lex mancipationis ager publicus leges mancipii animus derelinquendi raudusculum animus rei adquirendi remancipatio aucupium satisdatio secundum mancipium derelictio direptio 3.3.1.3.7 iactus missilium TRADITIO manubiae occupatio accipiens piscatio consensus praeda constitutum possessorium praeoccupatio iusta causa traditionis res derelicta causa putativa res inventa lex Atinia res nullius quasi traditio ruina tradens venatio traditio ficta ferae bestiae traditio symbolica traditio chartae 3.3.1.3.4 traditio per chartam SPECIFICATIO traditio clavium apud horreum traditio dominus materiae traditio brevi manu media sententia traditio longa manu nova species transferre possessionem specificatio specificator 3.3.1.3.8 USUCAPIO 3.3.1.3.5 IN IURE CESSIO accessio possessionis actio Publiciana cedere in iure animus domini fiduciae causa auctoritas in iure cessio fundus legis actio sacramento in rem actio auctoritatis vindicatio ceterae res corpus possessionis

30 emptio venditio fictio possessionis fictio dominii interdictum de arboribus caedendis fides bona interdictum de glande legenda interruptio interdictum de ripa munienda iusta causa usucapionis interdictum demolitorium iustus titulus interdictum quem fundum lex Atinia interdictum quod vi aut clam lex Iulia et Plautia iudicium petitorium lex Scribonia formula petitoria possessio ad usucapionem ius tollendi possessio pro suo nuntiatio, nunciatio operis novi possessio civilis cautio praescriptio extraordinaria satisdactio praescriptio longi temporis interdictum vetustas ius operis novi prohibendi praescriptio longissimi temporis prohibitio praescriptio immemorabilis remissio nuntiationis praescriptio centum annorum vindicatio praescriptio quadraginta annorum adserere manu praescriptio triginta annorum conserere manu probatio diabolica res habilis 3.3.2 successio possessionis POSSESSIO tempus usucapio affectio tenendi usucapio pro derelicto animus possidendi usureceptio animo possidere recipere usu animo retinere possessionem usurpatio animus detinendi usus corpore possidere deiectio 3.3.1.4 detentio TUTELA DELLA PROPRIETÀ detentor PROTECTION OF OWNERSHIP esse in possessione EIGENTUMSSCHUTZ factum possessionis TUTELLE DE LA PROPRIÉTÉ genera possessionum PROTECCIÓN DE LA PROPIEDAD iure possidere actio ad exhibendum ius compascendi actio aquae pluviae arcendae ius possessionis actio de modo agri iusta causa possidendi actio finium regundorum iusta causa possessionis controversia de fine missio in possessionem controversia de loco pignus actio negatoria possessio actio Publiciana possessio naturalis actio sacramento in rem possessio rei furtivae vel vi possessae cautio de amplius non turbando precarium damnum infectum quasi possessio cautio damni infecti possessio iuris satisdatio damni infecti rem tenere missio in possessionem damni infecti sequestrum legis actio damni infecti servus fugitivus evictio vitium possessionis exceptio iusti dominii exceptio rei venditae et traditae 3.3.2.1

31 ACQUISTO DEL POSSESSO ius agendi ACQUISITION OF POSSESSION agere ERWERB DES BESITZES adpulsus pecoris ad aquam ACQUISITION DE LA POSSESSION aqua ADQUISICIÓN DE LA POSESIÓN iura aquarum aquaeductus adprehensio ducere aquam adprehendere rem confusio servitutis adquisitio per procuratorem fons adquisitio per extraneam personam fundus optimus maximus adquisitio per liberam personam iter animus revertendi iura itinerum communicatio tacita ius eundi constitutum possessorium iura praediorum fides bona ius altius non tollendi mala fides ius calcis coquendae perceptio fructuum ius cloacae immitendae titulus ius cretae eximendae traditio ius harenae fodiendae usureceptio ius in re aliena ius lapidis eximendi 3.3.2.2 ius ne liminibus officiatur TUTELA DEL POSSESSO ius ne prospectui officiatur PROTECTION OF POSSESSION ius oneris ferendi BESITZSCHUTZ ius pascendi TUTELLE DE LA POSSESSION ius proiciendi PROTECCIÓN DE LA POSESIÓN ius protegendi ius sepulchri actio Publiciana ius stillicidii condictio possessionis ius tigni immittendi deiectio modus servitutis deicere de possessione natura servitutis exceptio vitiosae possessionis nemini res sua servit interdicta possessoria pignus servitutis interdictum adipiscendae possessionis remissio servitutis interdictum de clandestina possessione rivus interdictum de vi servitus in faciendo consistere nequit interdictum unde vi servitus oneris ferendi interdictum de vi armata servitutes interdictum momentariae possessionis usus servitutis interdictum quem fundum utilitas fundi interdictum reciperandae possessionis via interdictum retinendae possessionis vicinitas interdictum secundarium iura vicinitatis interdictum uti possidetis interdictum utrubi 3.3.3.1 invasio ACQUISTO DELLA SERVITÙ ius retentionis ACQUISITION OF SERVITUDES praedo DIENSTBARKEITSERWERB spolium ACQUISITION DE LA SERVITUDE ADQUISICIÓN DE LA SERVIDUMBRE 3.3.3 SERVITUTES adiudicatio deductio servitutis actus destinatio patris familias

32 emptio superficiarius in iure cessio superficies legatum superficies solo cedit lex Scribonia mancipatio 3.3.5 pactio et stipulatio EMPHYTHEUSIS patientia quasi traditio actio vectigalis traditio ager vectigalis usucapio libertatis dominium eminens usucapio servitutis dominium utile usus emphyteuta vetustas conductor perpetuarius 3.3.3.2 emphytheusis TUTELA DELLA SERVITÙ ius emphyteuticum PROTECTION OF SERVITUDES ius perpetuum DIENSTBARKEITSSCHUTZ ius in agro vectigali TUTELLE DE LA SERVITUDE laudemium PROTECCIÓN DE LA SERVIDUMBRE vectigal canon actio confessoria reliquator vectigalium actio negatoria servitutis cautio de amplius non turbando 3.3.6 interdictum de aqua aestiva USUSFRUCTUS - USUS - HABITATIO interdictum de aqua cottidiana interdictum de cloacis actio negativa ususfructus interdictum de fluminibus publicis causa fruendi interdictum de fonte cautio fructuaria interdictum de fonte reficiendo deductio ususfructus interdictum de itinere actuque privato ex re usufructuarii interdictum de itineribus exceptio ususfructus interdictum de itinere reficiendo fructuarius interdictum de locis publicis habitatio interdictum de mortuo inferendo in iure cessio ususfructus interdictum de rivis interdictum quem usumfructum interdictum de sepulchro aedificando ius fruendi interdictum de viis publicis frui interdictum quam servitutem ius in re aliena petitio ius utendi refectio servitutis uti vindicatio nudum dominium nuda proprietas 3.3.4 operae animalium SUPERFICIES operae servorum pactio et stipulatio actio de superficie propter usumfructum possidere dominus soli quasi dominus interdictum de loco publico fruendo quasi ususfructus interdictum de superficiebus repetitio ususfructus ius aedificandi satisdatio usufructuaria pensio servitutes personarum plantatio servus fructuarius solarium usus solum usuarius

33 ususfructus actio in personam vindicatio ususfructus arbitrium boni viri arbitrium merum 3.3.7 dare PEGNO - IPOTECA obligatio rei PLEDGE - MORTGAGE facere PFANDVERHÄLTNISSE obligatio in faciendo NANTISSEMENT - HYPOTHÈQUE intentio PRENDA - HIPOTECA ius crediti ius debiti actio hypothecaria lex Poetelia Papiria actio Serviana manus iniectio actio quasi Serviana natura obligationis antichresis nexum conventio pignoris vinculum personae datio pignoris nomen exceptio pignoraticia, pigneraticia nomina hypotheca noxa impetratio dominii noxae deditio interdictum de migrando obligatio migrare obligare interdictum Salvianum oportere invecta et illata praestare ius distrahendi obligatio in praestando ius retentionis praestatio legis actio per pignoris capionem pro rata obligatio lex commissoria res obligatae pactum de distrahendo pignore reus pactum hypothecae solutio pignus liberatio pignoratio solvere rem res pignerata satisfactio pignus pignori datum sponsio pignus servitutis res obligata 3.4.1.1 retentio CONCETTO E CLASSIFICAZIONI DELLE sequela OBBLIGAZIONI subpignus CONCEPT AND CLASSIFICATIONS OF vinculum pignoris OBLIGATIONS vindicatio pignoris BEGRIFF UND GLIEDERUNG DER OBLIGATIONEN 3.4 NOTION ET CLASSIFICATIONS DES DIRITTI DI OBBLIGAZIONE OBLIGATIONS OBLIGATIONS CONCEPTO Y CLASIFICACIÓNES DE LAS OBLIGATIONENRECHTE OBLIGACIONES DROITS D'OBLIGATION DERECHOS DE OBLIGACIONES creditum creditor 3.4.1 credere TEORIA GENERALE DELLE OBBLIGAZIONI pecunia credita GENERAL THEORY OF OBLIGATIONS debitum ALLGEMEINE LEHRE DER OBLIGATIONEN debitor THÉORIE GÉNÉRALE DES OBLIGATIONS obligatio TEORÍA GENERAL SOBRE LAS OBLIGACIONES obligatio civilis obligatio honoraria

34 obligatio ex lege contrarius consensus obligatio ex necessitate datio in solutum obligatio ex voto delegatio votum depositum in aede publica obligatio naturalis dies ad quem summa divisio obligationum dispensator vinculum iuris expromissio impossibilitas 3.4.1.2 imputatio FONTI DELLE OBBLIGAZIONI incursus latronum SOURCES OF OBLIGATIONS legatum liberationis SCHULDGRÜNDE liberatio legata SOURCES DES OBLIGATIONS lex Valeria feneratoria FUENTES DE LAS OBLIGACIONES litis contestatio condictio ex lege mors debitoris contractus naufragium conventio novatio nuda conventio animus novandi delictum aliquid novi obligatio ex contractu idem debitum obligatio ex delicto prior obligatio obligatio ex maleficio stipulatio novatoria legatum per damnationem numeratio pecuniae negotiorum gestio obiectus mediae qualitatis obligatio quasi ex contractu oblatio obligatio quasi ex delicto obsignatio obligatio quasi ex maleficio pactum de non petendo obligationes ex variis causarum figuris exceptio pacti conventi pactum in rem 3.4.1.3 pactum in personam ESTINZIONE DELLE OBBLIGAZIONI pactum quo minus solvatur EXTINCTION OF OBLIGATIONS peremptio ERLÖSCHEN DER OBLIGATIONEN periculum EXTINCTION DES OBLIGATIONS praepositus EXTINCIÓN DE LAS OBLIGACIONES praescriptio praesenti die acceptilatio procurator omnium bonorum imaginaria solutio recessus actio arbitraria remissio adiectus solutionis causa renuntiatio adstipulatio satisfactio adstipulator solutio apocha solvere pecuniam argentarius solutio per aes et libram capitis deminutio luitio casus fortuitus servus pecuniis exigendis cessio nominis tempus solutionis compensatio locus solutionis rescriptum Marci Aurelii de compensatione actio de eo quo certo loco concursus causarum tabulae dodrantariae condictio liberationis tabulae quadrantariae confusio tempestas consumptio terraemotus contrarius actus transactio mutuus dissensus conventio finiendae controversiae causa

35 vis maior pactum de dolo non praestando vis cui resisti non potest partes secanto pretium rei 3.4.1.4 prohibitio INADEMPIMENTO DELLE OBBLIGAZIONI scientia debitoris NON-FULFILMENT OF OBLIGATIONS utilitas NICHTERFÜLLUNG DER OBLIGATIONEN venditio bonorum INEXÉCUTION DES OBLIGATIONS distractio bonorum INCUMPLIMIENTO DE LAS OBLIGACIONES sectio bonorum vis maior actio Pauliana vis cui resisti non potest aestimatio res aestimata 3.4.1.5 casus fortuitus TRASFERIMENTO DELLE OBBLIGAZIONI causa imputandi TRANSFER OF OBLIGATIONS cessatio fraudolosa ÜBERTRAGUNG DER OBLIGATIONEN cessio bonorum TRANSFERT DES OBLIGATIONS lex Iulia de bonis cedendis TRANSMISIÓN DE LAS OBLIGACIONES concursus creditorum contractus cessio nominis culpa delegatio custodia iussum damnum emergens expromissio decoctio lex Anastasiana decoctor novatio diligentia procurator in rem suam dolus transfusio factum debitoris fides contractus 3.4.1.6 fraus creditorum GARANZIE DELLE OBBLIGAZIONI consilium fraudis SECURITY scientia fraudis SICHERUNG DER OBLIGATIONEN interdictum fraudatorium GARANTIES DES OBLIGATIONS denegatio actionis ob fraudem GARANTÍAS DE LAS OBLIGACIONES restitutio in integrum ob fraudem id quod interest accessio incursus latronum actio de pecunia constituta interpellatio actio depensi dies interpellat pro homine actio fiduciae lex commissoria actio recepticia lex Poetelia Papiria adpromissio lucrum cessans adpromissor mala fides arrha mora creditoris auctor mora accipiendi beneficium cedendarum actionum mora debitoris beneficium divisionis mora solvendi beneficium excussionis mora debendi cautio emendatio morae exceptio intercessionis purgatio morae fideiussio perpetuatio obligationis fideiussor obligatio usurarum fidepromissio usurae moratoriae fidepromissor neglegentia fiducia neglegentia debitoris intercessio pro aliis

36 SC. Velleianum legatum per vindicationem SC. Vellaeanum legatum sinendi modo exceptio senatusconsulti Velleiani lex Apuleia iusiurandum obligatio ex delicto lex Apuleia obligatio in solidum lex Cicereia obligatio pro parte vel pro rata lex Cornelia regressus lex Furia de sponsu eadem res lex Publilia idem debitum mandatum pecuniae credendae mutua fideiussio 3.4.1.7.2 pecunia constituta OBBLIGAZIONI NATURALI constitutum debiti propri NATURAL OBLIGATIONS constitutum debiti alieni NATURALOBLIGATIONEN dies constituti OBLIGATIONS NATURELLES foemina constituta OBLIGACIONES NATURALES pignus praedes condictio indebiti privilegium natura debitum receptum argentarii natura debere retentio nudum pactum satisdatio obligatio naturalis sponsio soluti retentio stipulatio poenae vades 3.4.1.7.3 OBBLIGAZIONI INDIVISIBILI 3.4.1.7 INDIVISIBLE OBLIGATIONS CATEGORIE ANOMALE DI OBBLIGAZIONI UNTEILBARE OBLIGATIONEN ANOMALOUS KINDS OF OBLIGATIONS OBLIGATIONS INDIVISIBLES SONDERFORMEN DER OBLIGATIONEN OBLIGACIONES INDIVISIBLES CATÉGORIES ANOMALES D'OBLIGATIONS CATEGORÍAS ANOMALAS DE OBLIGACIONES divisio numerus facultas alternativa obligatio fossam fodiri obligatio cum facultate alternativa obligatio fundum tradi obligatio cum facultate solutionis obligatio in faciendo noxa caput sequitur obligatio in non faciendo obligatio in singulos annos obligatio indivisibilis obligatio quae dividi non potest 3.4.1.7.1 OBBLIGAZIONI CON PLURALITÀ DI SOGGETTI servitus PLURALITY OF SUBJECTS IN OBLIGATIONS usus SUBJEKTSMEHRHEIT BEI DEN OBLIGATIONEN OBLIGATIONS AVEC PLURALITÉ DES SUJETS 3.4.1.7.4 OBLIGACIONES CON PLURALIDAD DE SUJETOS OBBLIGAZIONI ALTERNATIVE ALTERNATIVE OBLIGATIONS actio in solidum ALTERNATIVOBLIGATIONEN actio pro socio OBLIGATIONS ALTERNATIVES beneficium cedendarum actionum OBLIGACIONES ALTERNATIVAS beneficium competentiae beneficium excussionis actio legis Aquiliae beneficium ordinis aestimatio duo rei stipulandi et promittendi res aestimata electio debitoris alternatio legatum per damnationem stipulatio alternativa

37 electio rei gratiosus incertum natura contractus ius variandi obligatio contracta legatum optionis contrahere obligationem plures obligationes obligationes ex contractu pluris petitio causa contractus una obligatio onerositas renuntiatio 3.4.1.7.5 resolutio OBBLIGAZIONI GENERICHE synallagma GENERIC OBLIGATIONS ultro citroque obligatio GATTUNGSSCHULDEN uno latere OBLIGATIONS GÉNÉRIQUES OBLIGACIONES GENÉRICAS 3.4.2.1 CONTRATTI VERBALI admetiri VERBAL CONTRACTS adnumerare adpendere VERBALKONTRAKTE genus CONTRATS VERBAUX species CONTRATOS VERBALES idem genus genus non perit certa verba incertum iusta verba media causa solemnia verba media qualitas solemnitas verborum mensura conceptio verborum mensor contrahere verbis actio adversus mensorem conventio numerus obligatio verbis contracta obligatio ad genus pertinens pluris petitio causa 3.4.2.1.1 pondus STIPULATIO

3.4.2 actio ex stipulatu OBLIGATIONES EX CONTRACTU adstipulatio adstipulator aes alienum adpromissor alea causa stipulationis alter alteri obligari cautio alter alteri teneri stipulatio praetoria animus contrahendi cautio damni infecti commodum cautio iudicatum solvi consensus cautio ratam rem dominum habiturum nudus consensus cautio rem pupilli salvam fore contrarius consensus cautio vadimonium sisti contrarius actus clausula stipulatoria conventio exceptio non numeratae pecuniae nuda conventio querela non numeratae pecuniae culpa in contrahendo querella non numerate pecuniae distrahere negotium fideiussio exceptio inadimpleti contractus fidepromissio fides bona parastasis genera contractuum instrumentum gratuitas obligatio poenae causa gratia promissio gratis promissor

38 reus stipulandi reus promittendi addictio responsio addictus promissio dotis adstrictus proposita antestatio sponsio gestum per aes et libram sponsor lex Poetelia Papiria stipulatio manus iniectio stipulatio Aquiliana nexum stipulator, stipulans nexus interrogatio nexi datio unitas actus nexi liberatio vadimonium nuncupatio parastasis partes secanto venditio trans Tiberim 3.4.2.1.2 DOTIS DICTIO 3.4.2.2 CONTRATTI LETTERALI actus uno loquente LITERAL CONTRACTS dotis dictio LITTERALKONTRAKTE CONTRATS LITTÉRAUX 3.4.2.1.3 CONTRATOS LITERALES PROMISSIO IURATA LIBERTI litterae iudicium de operis libertorum obligatio litteris contracta iusiurandum liberti contrahere litteris libertus promissio iurata liberti 3.4.2.2.1 promissio operarum NOMINA TRANSCRIPTICIA

3.4.2.1.4 expensilatio VADIATURA acceptum exspensum in iudicio sisti codex accepti et exspensi vadiatura adversaria vadimonium ratio accepti et exspensi vas nomina transcripticia transcriptio a persona in personam 3.4.2.1.5 transcriptio a re in personam PRAEDIATURA signatores cognitores praediorum 3.4.2.2.1 praedes litis et vindiciarum NOMINA TRANSCRIPTICIA cautio pro praede litis et vindiciarum stipulatio pro praede litis et vindiciarum nomina arcaria praediator praediatura 3.4.2.2.2 praes CHIROGRAPHUS - SYNGRAPHA subsignatio praediorum venditio ex lege praediatoria chirographum venditio in vacuum syngraphé vindicia testatio cum chirographo coniuncta

3.4.2.1.6 3.4.2.3 NEXUM CONTRATTI CONSENSUALI

39 CONSENSUAL CONTRACTS res nec mancipi KONSENSUALKONTRAKTE SC. Hosidianum CONTRATS CONSENSUELS SC. Volusianum CONTRATOS CONSENSUALES stipulatio duplae stipulatio habere licere obligatio nudo consensu contracta traditio contrahere consensu vacua possessio nudus consensus venditio venditio nummo uno 3.4.2.3.1 venditio rei alienae EMPTIO VENDITIO venditor vindicatio actio aestimatoria vitium rei actio quanti minoris actio auctoritatis 3.4.2.3.2 mancipatio LOCATIO CONDUCTIO actio empti actio Publiciana actio conducti actio redhibitoria actio locati redhibitio rei artes liberales actio venditi honorarium addictio in diem agrimensores arrha medici auctio praeceptores aversio mathematici consensus in idem placitum aversio custodia colonia partiaria denuntiatio litis de evictione conductio emptio conductor emptio rei speratae conductio emptio spei inquilinus emptionale instrumentum colonus emptor ius habitandi evictio custodia exceptio rei venditae et traditae evictio festuca fructus in iure cessio consumptio fructuum iusta causa usucapionis horrea laesio enormis horrearius lex commissoria id quod interest lex venditionis lex locationis litis aestimatio lex Rhodia de iactu merx iactus mercium oportere ex fide bona actio oneris aversi pactum de non praestanda evictione locatio pactum de retroemendo locatio conductio rei suae pactum de retrovendendo locator pactum degustationis locatio pactum displicentiae magister navis periculum rei venditae exercitor navis emptio perfecta gubernator navis praelatio merces pretium mercennarius professio censualis vectura res mancipi pensio

40 remissio mercedis actio institoria operae locatae actio quasi institoria operae fabriles actio ad exemplum institoriae operae liberales actio mandati servus mercennarius actio mandati contraria opus locatum iudicium contrarium redemptor operis actio quod iussu adprobatio operis aditio mandato creditorum perclusio locatoris intuitus personae periculum libera administratio vis maior mandatarius vis cui resisti non potest mandator vitia ex ipsa mandatum vitia fructuum mandatum pecuniae credendae possessio naturalis mandatum post mortem proscriptio locationis periculum reconductio procurator redemptor vectigalium praepositio procuratoria relocatio procurator omnium bonorum res locata ratihabitio renuntiatio 3.4.2.3.3 SOCIETAS 3.4.2.4 CONTRATTI REALI actio Muciana REAL CONTRACTS actio pro socio REALKONTRAKTE affectio societatis CONTRATS RÉELS animus ineundae societatis CONTRATOS REALES argentarius beneficium competentiae datio ob rem communio datio rei consensus obligatio re contracta consortium dissensus sociorum 3.4.2.4.1 intuitus personae FIDUCIA opera sociorum pactum leoninum actio fiduciae periculum arbitrium fiduciae publicani fides renuntiatio fiducia pactum ne societate abeatur fiducia cum amico societas fiducia cum creditore societas omnium bonorum fiduciarius societas omnium quae ex quaestu veniunt mancipatio fiduciae causa societas unius negotiationis pactum fiduciae societas unius rei res fiduciaria societas vectigalium reversio ad dominum socius usureceptio tractatus habitus venaliciarii 3.4.2.4.2 MUTUUM 3.4.2.3.4 MANDATUM actio certae creditae pecuniae actio de peculio actio exercitoria anatocismus

41 calendarium 3.4.2.4.4 kalendarium DEPOSITUM condictio condictio triticaria actio depositi condictio ex mutuo actio in duplum condictio certae rei actio in ius consumptio nummorum actio ex fide bona contractus mohatrae actio depositi contraria datio mutui iudicium contrarium edictum de rebus creditis custodia exceptio senatusconsulti Macedoniani deponere fenus deponens foenus unciarum depositarius foenus semiunciarum commendare feneratio res servanda fenus nauticum custodiendum dare foenus nauticum depositum idem genus depositum irregulare lex Iulia de pecuniis mutuis depositum necessarium mutuum fiducia cum amico mutuo accipiens amicitia mutuo dans furtum usus pactum de praestandis usuris periculum pecunia traiecticia restitutio rei faenus, fenus nauticum retentio actio pecuniae traiecticiae sequestrum reconciliatio mutui sequester SC. Macedonianum stipulatio usurarum 3.4.2.4.5 tantundem PIGNUS usurae unciae actio pigneraticia quincunciae actio Serviana usurae maritimae actio quasi Serviana beneficium excussionis 3.4.2.4.3 conventio pignoris COMMODATUM creditor pignoraticius datio pignoris actio commodati fiducia cum creditore actio in factum hyperocha actio in ius impetratio domini actio ex fide bona interdictum de migrando actio contraria commodati interdictum Salvianum iudicium contrarium invecta et illata commodatum ius distrahendi commodare res commodata ius possidendi commodum ius retentionis custodia ius vendendi exactissima diligentia lex commissoria furtum usus luitio periculum biennium luitionis possessio naturalis missio in possessionem restitutio rei pactum de distrahendo pignore utendum datum pignus pignus Gordianus

42 pignus nominis iusiurandum pignus tacitum actio ex iureiurando remissio exceptio iurisiurandi res pignerata nautae pignoratio pactum adiectum subpignus pactum conventum pactio 3.4.2.5 pacisci CONTRATTI INNOMINATI obligatio ex pacto INNOMINATE CONTRACTS pactum donationis INNOMINATKONTRAKTE pactum tacitum CONTRATS INNOMÉS pecunia constituta CONTRATOS INNOMINADOS constitutum debiti propri actio civilis in factum constitutum debiti alieni actio praescriptis verbis constituere diem actio civilis incerti actio pecuniae constitutae aestimatum receptum res aestimata actio recepticia actio de aestimato actio ex recepto condictio causa data causa non secuta stabularii condictio ob rem dati re non secuta condictio ex poenitentia 3.4.3 condictio ob causam datorum OBLIGATIONES QUASI EX CONTRACTU datio ad experiendum datio ad inspiciendum alimenta datio ad vendendum communio incidens do ut des interrogatio in iure do ut facias legatum per damnationem facio ut facias legatum sinendi modo nova negotia locupletatio obligatio sine nomine actio in id quod pervenit conventio sine nomine obligationes ex variis causarum figuris permutatio obligationes quasi ex contractu precarium pia causa precario accipiens pollicitatio precario dans promutuum interdictum de precario proprium ius proxeneticum votum proxeneta transactio 3.4.3.1 exceptio transactionis NEGOTIORUM GESTIO condictio ob transactionis actio curationis 3.4.2.6 actio funeraria PACTA edictum de sumptibus funerum actio negotiorum gestorum arbitratus animus alieni negotii gerendi arbiter animus recipiendi argentarius culpa levis caupones dolus compromissum gestio sine mandato arbiter ex compromisso negotiorum gestio edictum de pactis gestor dominus negotii exceptio pacti conventi negotiorum gestio deprehendi causa replicatio pacti negotium alienum

43 negotium prohibente domino coeptum actio ex delicto ratihabitio maleficium sumptus funerum admissum noxa noxia utiliter coeptum ope consilio gestio utiliter coepta utilitas gestionis 3.4.4.2 FURTUM 3.4.3.2 SOLUTIO INDEBITI actio ad exhibendum actio arborum furtim caesarum condictio indebiti actio furti error accipientis actio rationibus distrahendis error solventis addictio solutio indebiti adiudicatio retentio soluti aes alienum exigere retentio indebiti amotio rei pecunia indebita res amotae actio rerum amotarum 3.4.3.3 animus lucri faciendi ARRICCHIMENTO INGIUSTIFICATO caupones UNJUSTIFIED ENRICHMENT condemnatio in duplum UNGERECHTFERTIGTE BEREICHERUNG condemnatio in quadruplum ENRICHISSEMENT INJUSTIFIÉ condictio ex causa furtiva ENRIQUECIMIENTO INJUSTO condictio furtiva contrectatio alienae rei actio de in rem verso contrectatio invito domino condictio causa data causa non secuta dolus malus condictio certi expilatio condictio incerti expilator condictio ob causam datorum fur condictio ob iniustam causam furtum condictio ob turpem causam furtum conceptum condictio sine causa quaestio lance licioque perquisitio lance licioque 3.4.4 lanx OBLIGATIONES EX MALEFICIO licium furtum manifestum actio mixta endoploratio actio poenalis fur qui telo se defendit actio popularis fur nocturnus actio reipersecutoria furtum nec manifestum actio vindictam spirans damnum decidere culpa furtum oblatum dolus lex Atinia imprudentia nautae infitiatio res furtivae noxae deditio scientia furandi actio noxalis animus furandi noxa caput sequitur affectus furandi noxam committere stabularii obligationes ex maleficio subripere instrumentum tignum iunctum 3.4.4.1 actio de tigno iuncto DELICTA verberatio delictum vindicatio

44 INIURIA 3.4.4.3 RAPINA actio calumniae ROBBERY actio iniuriarum RAUB quaestio de iniuria RAPINE actio damni iniuriae RAPIÑA actio vindictam spirans animus iniuriandi actio de hominibus armatis coactisve calumnia actio de turba iudicium calumniae actio vi bonorum raptorum edictum de calumniatoribus edictum Luculli ignominia bona vi rapta infamatio rapina defamatio coactio edictum ne quid infamandi causa fiat contrectatio invito domino libellum famosum dolus iniuria edictum de bonis vi raptis lex Cornelia de iniuriis edictum de hominibus armatis coactisve membrum ruptum edictum de turba os fractum familia formula Octaviana 3.4.4.6 homines armati DELITTI PRETORI interdictum de vi armata PRAETORIAL DELICTS lex Iulia de vi PRÄTORISCHE DELIKTE lex Plautia de vi DÉLITS PRÉTORIENS vis DELITOS PRETORIOS

3.4.4.4 actio doli generalis DANNEGGIAMENTO actio subsidiaria DAMAGE album corruptum BESCHÄDIGUNG actio de albo corrupto ENDOMMAGEMENT edictum de albo corrupto DAÑO corruptio albi dolus malus actio de arboribus succisis deceptor actio arborum furtim caesarum deceptus culpa decipere damnum corpore corpori illatum deceptio manu iniuria damnum datum actio de dolo damnum emergens actio doli damnum iniuria datum edictum de dolo id quod interest clausula doli lex Aquilia de damno calliditas capita legis Aquiliae fallacia damnum legis Aquiliae machinatio actio ad exemplum legis Aquiliae circumventio actio legis Aquiliae filius corruptus lex Pesolania de cane actio de filio corrupto pastus pecoris corruptio filii actio de pastu pecoris metus pauperies actio quod metus causa actio de pauperie vis compulsiva coactio 3.4.4.5 cogere

45 extorquere 3.5.1 terror ORDINAMENTO DELLA FAMIGLIA vis animo illata FAMILY SYSTEM edictum quod metus causa FAMILIENORDNUNG servus corruptus RÉGLEMENT DE LA FAMILLE corruptio servi ORDENAMIENTO DE LA FAMILIA actio servi corrupti edictum de servo corrupto actio familiae erciscundae alieni iuris 3.4.4.7 potestati subiecti OBLIGATIONES QUASI EX DELICTO in potestate esse clientes ademptio pudicitiae domus edictum de ademptata familia comitem abducere familiae emptor contumelia filius familias convicium filia edictum de convicio filiae loco effusum vel deiectum ius vitae ac necis actio de effusis vel deiectis libellus familiae edictum de effusis vel deiectis noxae deditio falsum modo dicere ius noxae dandi litem suam facere patria potestas obligationes quasi ex delicto dominica potestas positum vel suspensum dominium actio de positis ac suspensis pater familias edictum de positis et suspensis auctoritas patris praetextatus servi recipere salvam fore sui iuris sepulchrum violatum suae potestatis esse actio sepulchri violati uxor mulier 3.5 mater familias DIRITTO DI FAMIGLIA venditio trans Tiberim LAW OF FAMILY ius vendendi FAMILIENRECHT DROIT DE FAMILLE 3.5.2 DERECHO DE FAMILIA MATRIMONIUM consilium domesticum affectio maritalis consensus nubentium clan animus liberorum procreandorum iudicium domesticum animus matrimonii consilium domesticum animus mariti mores familiares animus uxoris nomen gentilicium arrha sponsalicia res familiaris causa matrimonii sacra privata coelebs sacra familiaria coniugium lares coniunx manes societas coniugalis penates connubium sepulchrum conubium monumentum gentis epigamia ius connubii

46 consortium vitae COSTITUZIONE E SPECIE destinatio animi SETTLEMENT AND TYPES OF MARRIAGE domicilium matrimonii BEGRÜNDUNG UND ARTEN DER EHE festivitas nuptiarum CONSTITUTION ET ESPÈCE gentis enuptio CONSTITUCIÓN Y ESPECIE endogamia esogamia anno continuo nupta enubere innubere aqua et igni accipi honestas coemptio dignitas coemptionator pudor confarreatio pudicitia panis farreus honor matrimonii lex Visellia maritalis honor consensus impedimentum constitutio nuptiarum ius divinum copulare matrimonium ius humanum deductio in domum mariti ius uxorium matrimonium cum manu lex Canuleia matrimonium sine manu rogatio Canuleia usurpatio trinoctii lex Iulia de maritandis ordinibus trinoctium lex Iulia miscella usus lex Papia Poppaea nuptialis 3.5.2.2 maritus MANUS vir capitis deminutio minima matrimonium conventio in manum societas vitae manus communicatio in manum mariti convenire coniunctio in manu conventa monogamia in manu esse bigamus loco neptis esse nuptiae uxor in manu ducere uxorem loco filiae esse nubere viro oratio divi Marci 3.5.2.3 osculum interveniens RAPPORTI PATRIMONIALI FRA CONIUGI SC. Calvisianum de nuptiis PATRIMONIAL RELATIONS OF A MARRIED SC. Claudianum COUPLE SC. de Bacchanalibus VERMÖGENSRECHTLICHE BEZIEHUNGEN DES SC. Pernicianum EHEPAARS sponsalia RAPPORTS PATRIMONIAUX ENTRE CONJOINTS sponsus RELACIÓNES PATRIMONIALES ENTRE sponsa CÓNYUGES turbatio sanguinis uxor bona materna matrona maternae res loco uxoris bona paterna marita bona nuptialia viduitas donatio inter virum et uxorem luctus ius uxorium viduus lucra nuptialia vidua onera matrimoni tempus lugendi Oratio Severi et Caracallae ornamenta mulierum 3.5.2.1 praesumptio Muciana

47 3.5.2.3.2 3.5.2.3.1 PARAPHERNA - DONATIO PROPTER NUPTIAS DOS donatio propter nuptias actio rei uxoriae largitas sponsalicia actio de dote lex Cincia de donis et muneribus dotem reddere replicatio legis Cinciae aestimatio dotis parapherna collatio dotis peculium datio dotis pretium pudicitiae dictio dotis donatio matrimonii causa 3.5.2.4 dos DIVORTIUM dos praelegata dos relegata actus contrarius legatum dotis adulterium legatum pro dote lex Iulia de adulteriis praelegatum dotis diffarreatio dos profecticia divortium dos adventicia libellum divortii dos recepticia remittere uxorem edictum de alterutro indissolubilis edictum non numeratae dotis iudicium de moribus exceptio non numeratae dotis remancipatio favor dotis repudium fundus dotalis sterilitas lex Iulia de fundo dotali impensae dotales 3.5.3 indotata mulier CONCUBINATUS iudicium de moribus missio in possessionem dotis servandae causa adulterium pactum dotis lex Iulia de adulteriis pactum dotale lex Petronia de adulterii iudicio phernè ars ludrica praeceptio dotis concubina promissio dotis concubinatus instrumentum dotale meretrix res amotae faemina probrosa res dotales scortum iura dotalia amica retentio dotalis paelex retentio propter impensas focaria retentio propter liberos contubernium retentio propter mores leviores contubernalis retentio propter res donatas SC. Claudianum de contubernio retentio propter res amotas incestum servus dotalis lenocinium servus uxoris leno servus recepticius matrimonium iniustum stipulatio de dote reddenda matrimonium contra mandata cautio de restituenda dote iniustae nuptiae cautio rei uxoriae matrimonium illicitum cautio dotalis obscuro loco nata usucapio pro dote stuprum

48 3.5.4 adoptator FILIAZIONE adoptio FILIATION adoptio plena ABSTAMMUNG adoptio minus plena FILIATION adoptivus FILIACIÓN datio in adoptionem SC. Nemmianum abortus solacium liberorum amissorum actio de partu agnoscendo SC. Plancianum 3.5.5 adulterinus PARENTELA expositio infantis RELATIONSHIP filius familias VERWANDTSCHAFT filia PARENTÉ filiae loco PARENTELA ius sanguinis legitimatio adfines restitutio natalium adfinitas oblatio curiae adgnatio subsequens matrimonium agnatio legitimus adgnatus filius iustus agnatus filius naturalis alimenta lex Iunia Norbana avunculus liberi avus interdictum de liberis exhibendis vel abavus ducendis proavus liberorum quaerendorum causa atavus orbus tritavus patria potestas cognatio praesumptio cognatus pater quem nuptiae demonstrant iura sanguinis privignus consanguineus professio liberorum consobrinus tollere liberum sobrinus vindicatio filii filius vulgo conceptus frater spurius frater patruelis vulgo quaesitus germanus gradus cognationum 3.5.4.1 linea ADROGATIO maiores nepos adrogatio neptis adrogatio impuberis pronepos adrogator abnepos adrogatus proneptis capitis deminutio minima abneptis comitia calata trinepos iusta causa adrogandi trineptis restitutio natalium nurus pronurus 3.5.4.2 abnurus ADOPTIO adnurus trinurus

49 parens tutela parentalis tutrix pater familias contutor patruus contutela posteri tutor privignus vacatio tutelae proximus propinquus 3.5.6.1 stemma cognationum TUTELA IMPUBERUM suus auctoritatis interpositio 3.5.6 interponere auctoritatem TUTELA cautio rem pupilli salvam fore satisdatio rem pupilli salvam fore abdicatio tutoris infans abdicatio tutelae patrimonium pupillare actio rationibus distrahendis pubertati proximus actio tutelae pupillus actio tutelae contraria tutela impuberum actio utilis tutelae arbitrium tutelae 3.5.6.2 auctoritas tutoris TUTELA MULIERUM cautio de rato satisdatio coemptio fiduciae causa cessatio tutoris infirmitas sexus confirmatio tutoris ius trium liberorum crimen suspecti tutoris lex Claudia accusatio suspecti tutoris lex Iulia et Papia postulatio suspecti tutoris optio tutoris datio tutoris SC. ad orationem Marci et Commodi nominatio tutoris SC. Claudianum lex Atilia de tutore dando tutela mulierum tutor Atilianus tutor mulieris ius tutoris dandi exceptio tutoria 3.5.7 excusatio tutoris CURATELA gestio tutelae negotiorum gestio absens gerere debere beneficium aetatis iussus de gerenda tutela cura furiosi in iure cessio tutelae curator furiosi lex Iulia et Titia furiosus missio in possessionem bonorum pupilli cura minorum oratio Severi de tutela curator minoris petitio tutoris cura prodigi postulatio tutoris curator prodigi postulator tutoris prodigus potioris nominatio curatela praetor tutelaris curator iudex tutelaris exceptio curatoria protutela excusatio curatoris actio protutelae minor XXV annis remotio tutelae imberbs postulatio remotionis adulescens postulatio removendi oratio Marci

50 oratio Severi heres testamentarius satisdatio rem adulescentis salvam fore heres scriptus vocatio ex testamento 3.6 heres extraneus SUCCESSIONI insinuatio testamenti SUCCESSIONS institutio heredis ERBFOLGE interdictum de tabulis exhibendis SUCCESSIONS lex Cornelia de confirmando testamento SUCESIONES lex Furia de testamentis lex Iulia de vicesima hereditatum aditio hereditatis lex Voconia de testamentis commori manumissio testamento de cuius libertas directa antecessor modus defunctus nemo pro parte testatus delatio postumi delibatio praeceptio hereditas SC. Libonianum res hereditariae SC. Silanianum as successio ex testamento heres testamentum ius hereditarium tabula testamenti ius sepulchri testatio mortis causa testator successio secundum tabulas adquisitio per universitatem voluntas testantis successor voluntas defuncti successio in universitatem animus adimendi successio in universum ius quaestio voluntatis universitatis successor successio in locum et ius defuncti 3.6.1.1 successio mortis causa CAPACITÀ TESTAMENTARIA capio mortis causa TESTAMENTARY CAPACITY successor in locum TESTIERFÄHIGKEIT CAPACITÉ TESTAMENTAIRE 3.6.1 CAPACIDAD TESTAMENTARIA SUCCESSIO EX TESTAMENTO caducum caput testamenti coelebs datio tutoris testamentaria ereptorium adoptio testamentaria eripere adoptio testamento facta auferre testamento adoptare ereptio testamento adoptatus fictio legis Corneliae dispositio indignitas exheredatio ius trium liberorum exsecutor testamenti lex decimaria extraneus lex Iulia de maritandis ordinibus favor testamenti lex Iunia Norbana heres cum parte lex Iunia Vellaea heres sine parte lex Papia Poppaea heres necessarius lex Voconia heres cum libertate institutus mater solitaria heres voluntarius orbus heres ex testamento pater solitarius

51 persona incerta oratio Severi postumus substitutio pupillaris quaestio servorum substitutio vulgaris reverentia substitutiones SC. Iuventianum tabulae primae SC. Silanianum tabulae secundae testamenti factio capacitas testandi 3.6.1.4 intestabilitas CODICILLI capacitas succedendi ius testandi clausula codicillaris testatio tutore auctore codicilli tria momenta pugillaris epistula 3.6.1.2 confirmatio codicillorum FORME DI TESTAMENTO ius codicillorum FORMS OF WILLS TESTAMENTSFORMEN 3.6.1.5 FORMES DE TESTAMENT LEGATA FORMAS DE TESTAR mancipatio familiae actio ex testamento emptio familiae actio ficticia ex testamento emptor familiae ademptio legati familia pecuniaque cautio legatorum servandorum causa nuncupatio heredis cautio legatorum nomine nuncupatio testamenti collegatarius testatio commodum repraesentationis testamentum per nuncupationem dies cedens SC. de testamentis dies veniens tabulae obsignatae edictum de alterutro obsignatio electio tabularius edicutm de legatis praestandis testamentarius interdictum quod legatorum testamentum caeci legare testamentum calatis comitiis legare de re sua comitia calata legata testamentum holographum legatarius testamentum in procinctu obligatio ex testamento testamentum iure praetorio factum donatio testamento relicta testamentum praetorium legatum debiti testamentum librale legatum liberationis testamentum per aes et libram liberatio legata testamentum militis legatum nominis testamentum parentum inter liberos legatum optionis testamentum pestis tempore optio legata testamentum principi oblatum legatum partitionis testamentum ruri conditum partitio legata testamentum tripertitum legatum per damnationem legatum per praeceptionem 3.6.1.3 legatum per vindicationem SUBSTITUTIONES legatum poenae causa relictum legatum sinendi modo causa Curiana lex Falcidia de legatis condicio substitutionis quarta Falcidia heres substitutus quadrans

52 exceptio legis Falcidiae INVALIDITÉ DU TESTAMENT lex Furia INVALIDEZ DEL TESTAMENTO lex Voconia missio in possessionem legatorum servandorum caducum causa captatio missio in bona Antoniniana lex Cornelia de falsis modus legati lex Glitia oneratus rescissio petitio legatorum revocare testamentum praelegatum mutare testamentum praelegare SC. Libonianum praeceptio legati testamentum coniunctum praecipuum testamentum desertum regula Catoniana testamentum destitutum relegatio dotis testamentum falsum relegare dotem testamentum inofficiosum praelegare dotem querella inofficiosi testamenti dos praelegata color insaniae repetitio legatorum testamentum irritum, inritum satisdatio legatorum testamentum nullius momenti SC. Acilianum testamentum inutile SC. Neronianum de legatis testamentum non iure factum translatio legati testamentum nullum usucapio pro legato testamentum iniustum vindicatio pro parte testamentum imperfectum testamentum ruptum 3.6.1.6 FIDEICOMMISSA 3.6.2 SUCCESSIO AB INTESTATO bonum animae cautio fideicommissorum servandorum causa actio Calvisiana fideicommissa adgnatus, agnatus heres fiduciarius adgnatus proximus hereditas fideicommissaria bonorum possessio intestati petitio hereditatis fideicommissaria bonorum possessio sine tabulis libertas fideicommissa gentiles fideicommissum libertatis intestatus manumissio per fideicommissum heres legitimus manumissio fideicommissaria hereditas intestata praetor fideicommissarius vocatio ab intestato SC. Apronianum sine tabulis SC. Articuleianum hereditas legitima SC. Pegasianum repraesentatio quarta Pegasiana SC. Largianum SC. Rubrianum SC. Orphitianum SC. Trebellianum SC. Tertullianum quarta Trebelliana successio ab intestato exceptio senatusconsulti Trebelliani successio ordinum et graduum exceptio restitutae hereditatis sui heredes substitutio per fideicommissum unde cognati unde legitimi 3.6.1.7 unde liberi INVALIDITÀ DEL TESTAMENTO unde vir et uxor INVALIDITY OF WILLS TESTAMENTSINVALIDITÄT 3.6.3

53 SUCCESSIONE CONTRO IL TESTAMENTO missio in bona suspecti heredis SUCCESSION AGAINST THE WILL nudum nomen heredis ERBFOLGE GEGEN DAS TESTAMENT pactum quo minus solvatur SUCCESSION CONTRE LE TESTAMENT possessio hereditatis SUCESIÓN CONTRA EL TESTAMENTO pro herede gestio separatio bonorum actio ad supplendam legitimam beneficium separationis actio suppletoria tempus ad deliberandum bonorum possessio contra tabulas spatium deliberandi edictum successorium transmissio delationis exheredatio transmissio Iustiniana exheres ultra vires hereditarias formula Fabiana unciae heres necessarius usucapio pro herede mulier venditio hereditatis SC. Tertullianum vicesima hereditatis portio legitima portio debita 3.6.5 quarta debitae portionis COEREDITÀ pars legitima PLURALITY OF HEIRS quarta legitimae portionis ERBENMEHRHEIT querella inofficiosi testamenti COHÉRITAGE praeteritio COHEREDAR successio contra testamentum vocatio contra testamentum actio familiae erciscundae contra tabulas adiudicatio sui heredes caducum vindicatio caducorum 3.6.4 coniunctio ACQUISTO DELL'EREDITÀ coheredes ACQUISITION OF THE INHERITANCE coniuncti ERWERB DER ERBSCHAFT consortium ercto non cito ACQUISITION DE L'HÉRITAGE ius adcrescendi ADQUISICIÓN DE LA HERENCIA 3.6.6 abstentio COLLATIO beneficium abstinendi ius abstinendi agnitio facultas abstinendi cautio collationis repudiatio hereditatis actio ex stipulatu collationis aditio hereditatis promissio collationis aditio mandato creditorum stipulatio collationis as collatio semissis collatio bonorum beneficium inventarii conferre bona vacantia collatio emancipati cautio Muciana collatio descendentium cautio suspecti heredis collatio dotis satisdatio suspecti heredis dotem conferre confusio ereptio immixtio bona ereptoria cretio promissio collationis cernere hereditatem stipulatio collationis hereditas iacens in iure cessio hereditatis 3.6.7

54 BONORUM POSSESSIO donatio munus agnitio strena bonorum possessio donator iri in bona lex Cincia de donis et muneribus bonorum possessio cum re exceptae personae bonorum possessio sine re exceptio legis Cinciae bonorum possessor morte Cincia removetur ius bonorum possessionis liberalitas edictum Carbonianum donum epistula Hadriani modus donationis interdictum quorum bonorum quantitas nudum nomen heredis donatio immodica unde cognati ultra modum unde legitimi oratio Antonini unde liberi pactum donationis unde vir et uxor querella inofficiosae donationis revocatio donationis 3.6.8 stipulatio donationis DIFESA DELL'EREDITÀ usucapio pro donato PROTECTION OF THE RIGHT OF SUCCESSION SCHUTZ DES ERBRECHTS 3.7.1 DÉFENSE DE L'HÉRITAGE DONATIO MORTIS CAUSA PROTECCIÓN DE LA HERENCIA donatio mortis causa actio de tabulis apertis oratio Severi exceptio quod praeiudicium hereditati non fiat interdictum de tabulis exhibendis 4 interdictum quam hereditatem PROCESSO PRIVATO iudicium centumvirale CIVIL PROCEDURE petitio hereditatis ZIVILPROZESS vindicatio familiae pecuniaeque PROCÈS PRIVÉ vindicatio hereditatis PROCESO PRIVADO possessor pro herede possessor pro possessore 4.1 querella nullitatis TRATTAZIONI GENERALI SUL PROCESSO SC. Iuventianum GENERAL WORKS ON PROCEDURE SC. Trebellianum ALLGEMEINE ABHANDLUNGEN Ü. DEN PROZESS 3.6.9 TRAITÉS GÉNÉRAUX SUR LE PROCÈS SUCCESSIO INTER VIVOS TRATAMIENTOS GENERALES SOBRE EL PROCESO addictio adrogatio absentia bonorum emptor inter absentes conventio in manum mariti restitutio in integrum propter absentiam successio inter vivos latitatio actio 3.7 agere DONATIO actione teneri actor animus donandi actus rerum causa lucrativa adversarius collatio donationis advocatus confirmatio donationis ambigere

55 an iudicium contrarium appellatio iudicium privatum arbitrium iurgium causa iurisdictio causa actionis ius statuere causa centumviralis ius reddere causa cognita ius dicere causa liberalis iurisdictio mandata causa petendi iurisdictio voluntaria causa recuperatoria lis pendens coactio causae litigatores cognitio causae litis consortium collectio causae natura actionis concursus actionum nundinae consuetudo fori oratio controversia orator litigator ordinatio iudicii lis ordinatio litis res litigiosa ordo iudiciorum privatorum litigare partes poena temere litigantium peroratio causae contumacia patronus eremodicium persecutio indefensio petere convenire aliquem petitio reus postulatio defensio praeiudicium dies fasti praescriptio actionis dies nefasti pro tribunali dies iuridici quantum dies iudiciarii querella dies feriati querela dies comitiales remittere causam dies festi repetere actionem dies profesti res de qua agitur dies religiosi res in iudicium deducta dies utilis res prolatae eadem res reus ne bis in idem subsellia exceptio transactio experiri actionem utiliter agere instituere actionem exercere actionem 4.2 extra iudicium LEGIS ACTIONES: CONCETTI GENERALI fas LEGIS ACTIONES: GENERAL CONCEPTS nefas LEGIS ACTIONES: ALLGEMEINE BEGRIFFE feriae LEGIS ACTIONES: NOTIONS GÉNÉRALES feriaticus dies LEGIS ACTIONES: CONCEPTOS GENERALES feriae vindemiales actio feriae iudiciariae aio iniquitas arbitratio iniustitia atrium instantia cautio amplius non petendi iudicia provincialia certa et solemnia verba iudicium cognitor

56 comperendinatio coniectio addictio contentio addictus damnum infectum abductus edictio actionis prensus ex iure Quiritium corporis sectio exceptio dies iusti hasta ius vitae ac necis in iudicio legis actio per manus iniectionem apud iudicem manum depellere in iure manus iniectio legis actio damni infecti inicere manus legis actiones manus iniectio pura agere lege manus iniectio pro iudicato lex duodecim tabularum nexum XII Tabulae trans Tiberim lex XII tabularum trinundinum liti se offerre vindex litis aestimatio litis contestatio 4.2.3 morbus sonticus LEGIS ACTIO PER PIGNORIS CAPIONEM postulatio iudicis arbitrive praeire verbis aes equestre sponsio aes hordiarium uti lingua nuncupassit ita ius esto aes militare vadimonium legis actio per pignoris capionem vas lex Hieronica vocatio in ius pignoris capio pignus 4.2.1 LEGIS ACTIO SACRAMENTO 4.2.4 LEGIS ACTIO PER IUDICIS ARBITRIVE arbitrium litis aestimandae POSTULATIONEM clarigatio deductio actio communi dividundo legis actio sacramento actio familiae erciscundae lex Pinaria actio finium regundorum praedes legis actio per iudicis arbitrive postulationem sacramentum lex Rubria sacramento provocare postulatio iudicis sacramentum in personam sacramentum in rem 4.2.5 sacramentum iustum LEGIS ACTIO PER CONDICTIONEM sacramentum iniustum signum certa res summa sacramenti condictio vindicatio legis actio per condictionem causa vindicationis lex Calpurnia vindiciae lex Silia contravindicatio persecutio vindicias dicere sponsio tertiae partis vindicta 4.2.6 4.2.2 ORGANI GIUDICANTI LEGIS ACTIO PER MANUS INIECTIONEM JUDGING ORGANS

57 ORGANE DER GERICHTSBARKEIT trans Tiberim ORGANES CHARGÉS DE JUGER trinundinum ÓRGANOS SENTENCIANTES aedilis 4.3 album iudicum PROCESSO FORMULARE arbiter FORMULARY PROCESS centumviri FORMULARPROZESS praetor hastarius PROCÈS PER FORMULAS collegium pontificum PROCEDIMIENTO FORMULARIO consul decemviri curules decemviri stlitibus iudicandis agere per formulas disputatio fori annus utilis iniquitas iudicis concepta verba iudex unus edictum nominatio iudicis formula praetor in iudicio reciperatores, recuperatores apud iudicem rex in iure iurisdictio 4.2.7 ius dicere MEZZI DI PROVA ius gentium MEANS OF PROOF ius honorarium BEWEISMITTEL leges Iuliae iudiciariae MOYENS DE PREUVES lex Aebutia MEDIOS DE PRUEBA lex Cornelia confessio lex Hostilia confessus praetor onus probandi provincia necessitas probandi probatio 4.3.1 iusiurandum ACTIONES - EXCEPTIONES iuramentum testimonium actio ad exemplum actio ad legis actiones expressa 4.2.8 actio adiecticiae qualitatis SENTENZA: CONTENUTO - EFFETTI ED actio annalis ESECUZIONE actio arbitraria SENTENCE: CONTENT - EFFECTS AND actio bonae fidei EXECUTION actio certa URTEIL: INHALT - WIRKUNGEN U. actio incerta VOLLSTRECKUNG actio civilis JUGEMENT: CONTENU - EFFETS ET actio contraria EXÉCUTION actio decretalis SENTENCIA: CONTENIDO - EFECTOS Y actio directa EJECUCIÓN actio duplex actio simplex corporis sectio actio ficticia eadem res actio generalis bis idem exigere actio honoraria iudicatum actio in bonum et aequum concepta iudicatus actio in factum causa iudicati actio in id quod pervenit ius vitae ac necis actio in ius sententia actio in personam

58 actio in rem IN IURE-STUFE actio in rem per sponsionem PHASE IN IURE sponsio praeiudicialis PROCEDIMIENTO IN IURE actio in simplum atrium actio in duplum actio in triplum confessio actio in quadruplum contumacia actio iudicati contumax actio legitima indefensio actio mixta decretum actio noxalis deducere in iudicium actio perpetua editio actionis actio poenalis postulatio actionis actio popularis exceptionem exigere actio praeiudicialis exceptionem obicere actio praetoria exemptio actio privata exhibere debitorem actio reipersecutoria actio specialis in iure cessio actio stricti iuris inchoare actionem actio temporalis interdictum actio turpis interrogatio actio utilis ire ad iudicem actio vindictam spirans iudicia legitima actio vulgaris iudicia quae imperio continentur actiones iusiurandum concursus actionum litis denuntiatio condictio medium litis exceptio annalis meritum causae exceptio civilis mors litis exceptio dilatoria lex Iulia iudiciaria exceptio doli generalis pluris petitio, pluris petere exceptio honoraria minus petitio exceptio in factum procurator exceptio in personam cognitor exceptio in rem scripta sponsor exceptio in rem receptum arbitrii exceptio litis dividuae reddere actionem exceptio rei litigiosae remittere actionem exceptio rei residuae responsio exceptio perentoria splendidiores personae exceptio perpetua vadimonium exceptio personae cohaerentis vindex exceptio praeiudicialis vocatio in ius exceptio quae minuit condemnationem vocatus exceptio temporalis manus iniectio vocati exceptio utilis exceptiones 4.3.2.1 genera actionum POTERI DEL MAGISTRATO ope exceptionis MAGISTRATE'S COMPETENCE obicere exceptionem MAGISTRATISCHE BEFUGNISSE POUVOIRS DU MAGISTRAT 4.3.2 PODERES DEL MAGISTRADO FASE IN IURE IN IURE STAGE aequitas

59 arbitratus de restituendo conceptio formulae coercitio condemnatio cognitio causae condemnari oportere convertere deductio datio iudicii demonstratio dare actionem exceptio dare iudicium replicatio datio iudicis duplicatio dare iudicem triplicatio nominatio iudicis formula decretum formula amicorum denegatio actionis formula arbitraria duci vel ferre iubere formula Baetica eiurare iudicem formula Fabiana ex aequo et bono formula ficticia exceptionem dare fictio fictio iuris formula in ius humanitas formula in factum formula Octaviana intercessio formula petitoria interdictum petitio interlocutio formula restitutoria iudicare iubere restitutio onus iudicandi formularius iudicare vetare id quod interest iurisdictio intentio ius edicendi intentio incerta lex Cornelia de edictis litis aestimatio edictum quod quisque iuris Numerius Negidius largitiones Pars formulae magis imperii quam iurisdictionis praeiudicium non liquet formula praeiudicialis potestas praetoris praescriptio auctoritas praetoris praescriptio pro actore remedium praescriptio pro reo stipulatio praetoria quanti ea res est cautio quantum iudici aequum et bonum videbitur satisdatio quidquid dare facere oportet translatio iudicii si paret tria verba si non paret do si volet dico taxatio addico tuitio praetoris 4.3.2.3 vim fieri veto LITIS CONTESTATIO

4.3.2.2 accipere iudicium FORMULA consumptio litis novatio accidentalia iudicii datio iudicii adiectiones eadem res adiudicatio ne bis in idem Aulus Agerius eadem personae beneficium competentiae exceptio rei in iudicium deductae compensatio iussum iudicandi

60 iussus iudicandi mutatio iudicis iudicare iubere iudicis litis contestatio munus iudiciale litis contestatione teneri ordo iudiciorum privatorum ordo iudiciorum publicorum 4.3.3 praetor peregrinus FASE APUD IUDICEM praetor urbanus APUD IUDICEM STAGE reciperatores, recuperatores APUD IUDICEM-STUFE oratio Claudii de aetate reciperatorum PHASE APUD IUDICEM oratio Claudii de accusatoribus coercendis PROCEDIMIENTO APUD IUDICEM oratio Claudii de decuriis iudicum oratio Claudii de iure honorum Gallis dando absolutio SC. Claudianum actio iudicati tribunal iudicium iudicati condemnatio 4.3.3.2 condemnatio certa MEZZI DI PROVA condemnatio incerta MEANS OF PROOF defensor BEWEISMITTEL iudicium MOYENS DE PREUVES iudicii exercitio MEDIOS DE PRUEBA iusiurandum in litem iusiurandum aestimatorium cautio iuratoria iuxta alligata et probata confessio sententia confessus testis dignitas testatio documentum translatio iudicii editio rationum evidentissima probatio 4.3.3.1 exhibere ORGANI GIUDICANTI fama JUDGING ORGANS rumores ORGANE DER GERICHTSBARKEIT ORGANES CHARGÉS DE JUGER in dubiis benigniora ÓRGANOS SENTENCIANTES instrumentum causae iusiurandum adsessor iuramentum aediles curules iurare sibi non liquere album iudicum pactum iusiurandi apparitores iuxta alligata et probata arbiter necessitas probandi consilium onus probandi conventus praesumptio corrumpere probatio corruptio testimonium decemviri testis decuria auctoritas testium iniquitas iudicis iudex 4.3.3.3 iurisdictio mandata SENTENZA: CONTENUTO - EFFETTI ED lex Iulia municipalis ESECUZIONE lex Licinia de iudicis postulatione SENTENCE: CONTENT - EFFECTS AND lex Plautia iudiciaria EXECUTION lex Rubria de Gallia cisalpina URTEIL: INHALT - WIRKUNGEN U. lex Sempronia iudiciaria VOLLSTRECKUNG

61 JUGEMENT: CONTENU - EFFETS ET emptio bonorum EXÉCUTION sectio bonorum SENTENCIA: CONTENIDO - EFECTOS Y actio Serviana EJECUCIÓN actio Rutiliana absentia 4.3.4 absolutio MEZZI COMPLEMENTARI DEL PROCESSO actio iudicati FORMULARE obligatio iudicati SUBSIDIARY MEANS OF THE FORMULARY causa iudicati PROCESS appellatio BESONDERE VERFAHREN IM arbitrium FORMULARPROZESS beneficium competentiae MOYENS COMPLÉMENTAIRES DU PROCÈS PER cautio iudicatum solvi FORMULAS satisdatio iudicatum solvi MEDIOS COMPLEMENTARIOS DEL PROCEDIM. cessio bonorum FORMULARIO concursus creditorum condemnatio alienatio iudicii mutandi causa facta condemnatio in id quod facere potest beneficium aetatis condemnatio cum taxatione caveri iubere taxatio citra causae cognitionem condemnatio incerta decoctio distractio bonorum decoctor curator bonorum decretum eremodicium imperium exsecutio interdictum infamia missio causaria infitiatio missio in bona actus adversus infitiantem missio in possessionem iudicatum missio in rem res iudicata observatio rerum exceptio rei iudicatae repromissio eadem res restipulatio ne bis in idem restitutio in integrum eadem personae bis de eadem re ne sit actio 4.3.4.1 bis idem exigere INTERDICTA iudicatus magister bonorum deductio quae moribus fit magister creditorum formula arbitraria missio in bona actio arbitraria oblatio litis indefensio pignus in causa iudicati captum interdicta poena interdictum annale proferre sententiam interdictum de divinis rebus prolatio sententiae interdictum de humanis rebus ferre sententiam interdictum duplex proscriptio bonorum interdictum exhibitorium restipulatio iussum de exhibendo restitutio litis interdictum de homine exhibendo restitutio in integrum interdictum de tabulis exhibendis revocatio in duplum interdictum de liberis exhibendis vel sententia ducendis triginta dies interdictum de liberto exhibendo venditio bonorum interdictum de uxore exhibenda ac ducenda

62 interdictum in praeteritum missio in possessionem ignominiosa interdictum ne quid in loco publico fiat missio in possessionem legatorum servandorum interdictum ne quid in loco sacro religioso sancto causa fiat missio in possessionem rei servandae causa interdictum noxale missio in possessionem ventris nomine interdictum perpetuum interdictum populare 4.3.4.4 interdictum privatum STIPULATIO PRAETORIA interdictum prohibitorium interdictum restitutorium cautio praetoria iussum de restituendo promissio interdictum secundarium promissor interdictum simplex repromissio interdictum temporarium satisdatio interdictum utile sponsor iudicium Cascellianum stipulatio praetoria iudicium secutorium actio ex stipulatu postulare interdictum reddere interdictum 4.4 interdictum redditum COGNITIO EXTRA ORDINEM sponsio et restipulatio sponsio poenalis cognitio extra ordinem summa sponsionis extra ordinem iudicare vim fieri veto iudicium extraordinarium vis ex conventu iurisdictio extraordinaria vis ex interdicto extraordinaria cognitio ius extraordinarium 4.3.4.2 actiones extraordinariae RESTITUTIO IN INTEGRUM 4.4.1 clausula generalis COGNITIONES CLASSICHE restitutio in integrum CLASSICAL COGNITIONES restitutio in integrum militum KLASSISCHE COGNITIONES restitutio in integrum propter absentiam COGNITIONES CLASSIQUES restitutio in integrum propter aetatem COGNITIONES CLÁSICAS restitutio in integrum propter capitis deminutionem restitutio in integrum propter dolum audientia restitutio in integrum propter metum auditorium cognitiones 4.3.4.3 constitutio principis MISSIO IN POSSESSIONEM consultatio decretum actio Serviana edictum bonorum possessio epistula bonorum possessor inquisitio custodia ventris mandatum edictum de inspiciendo ventre notio custodiendoque partu persecutio curator ventri datus rescriptum decedere de possessione subscriptio missio in possessionem responsum missio in possessionem Antoniniana missio in possessionem bonorum pupilli 4.4.1.1 missio in possessionem damni infecti nomine ORGANI GIUDICANTI missio in possessionem dotis servandae causa JUDGING ORGANS

63 ORGANE DER GERICHTSBARKEIT denuntiatio ex auctoritate ORGANES CHARGÉS DE JUGER edictum peremptorium ÓRGANOS SENTENCIANTES eremodicium evocatio cognitor evocatio litteris consules evocatio edictis curator aquarum exceptio curator cloacarum praescriptio curator viarum impetratio actionis defensor iusiurandum de calumnia defensor civitatis libellus defensor plebis libellus conventionis disceptator libellus contradictionis iudex datus litis contestatio iudex delegatus narratio iudex pedaneus patrocinium iudex sacrarum cognitionum postulatio iuridici probatio Augusti pro praetore reparatio temporum magistratus sessio pro tribunali praefectus Aegypti testatio praefectus aerarii viator praefectus annonae praefectus praetorio 4.4.1.3 praefectus urbi SENTENZA: CONTENUTO - EFFETTI ED praefectus vigilum ESECUZIONE SENTENCE: CONTENT - EFFECTS AND praetor EXECUTION praetor fideicommissarius URTEIL: INHALT - WIRKUNGEN U. praetor liberalium causarum VOLLSTRECKUNG praetor qui inter fiscum et privatos ius dicit JUGEMENT: CONTENU - EFFETS ET praetor tutelaris EXÉCUTION princeps SENTENCIA: CONTENIDO - EFECTOS Y procurator fisci EJECUCIÓN rationalis rei privatae rationalis sacrarum largitionum absolutio secretarium apparitores septemvirale iudicium appellatio triumvirale iudicium provocatio vicarius auctio bis idem exigere 4.4.1.2 condemnatio SVOLGIMENTO DEL PROCESSO COGNITORIO condemnatio in ipsam rem COURSE OF THE COGNITIO EXTRA ORDINEM exsecutio VERLAUF DER COGNITIO EXTRA ORDINEM exsecutor DÉVELOPPEMENT DU PROCÈS DE COGNITION in ipsam rem DESARROLLO DEL PROCESO DE COGNICIÓN iudicatum res iudicata acta iudicii manu militari cautio iudicio sisti persecutio contradictio pignus in causa iudicati captum contumacia scribae contumax sententia denuntiatio sumptus litis paraggelia

64 4.4.1.4 defensor civitatis PROCESSO PROVINCIALE denuntiatio ex auctoritate PROCESS IN THE PROVINCES distractio bonorum PROVINZIALPROZESS exsecutio PROCÈS PROVINCIAL exsecutor PROCESO PROVINCIAL honestiories humiliores conventus instrumentum iudex ordinarius insinuatio instrumenti iurisdictio coloniae interrogatio praeses provinciae irenarcha iudex pedaneus 4.4.1.5 iudices illustres APPELLO iudices spectabiles APPEAL iudicatum APPELLATION iusiurandum APPEL libellus APELACIÓN libellus contradictionis libellus conventionis adminiculum evocatio per libellos appellatio agere per libellum provocatio litis contestatio ekkleton dikazein medium litis iudex appellationis missio in bona ius appellandi officium iudicis libellus appellatorius pignus in causa iudicati captum littera dimissoria pluris petitio praefectus praetorio postulatio praetor urbanus postulatio simplex receptio appellationis constitutio Iuliani de postulando refutatio praefectus praetorio retractare sententiam praefectus urbi vice sacra iudicare praescriptio fori iudices sacri praesumptio princeps 4.4.2 principium litis COGNITIO POSTCLASSICA E GIUSTINIANEA probatio POSTCLASSICAL AND JUSTINIANIC COGNITIO alligata et probata NACHKLASSISCHE U. JUSTINIANISCHE necessitas probandi COGNITIO rationalis rei privatae COGNITIO POSTCLASSIQUE ET JUSTINIENNE relatio COGNITIO POSTCLÁSICA Y JUSTINIANEA restitutio in integrum secretaria advocatus sportulae apparitores supplicatio appellatio tabellio calumnia testis iudicium calumniae testis unus testis nullus poenae temere litigantium viator cautio iudicio sisti vicarius Urbis Romae comes rerum privatarum vice sacra iudicare confessio consiliarius 4.4.3 consultatio PROCEDIMENTI SPECIALI contumacia SPECIAL PROCEDURES

65 SONDERVERFAHREN praefectus urbi PROCÉDÉS SPÉCIAUX quaestores parricidii PROCEDIMIENTOS ESPECIALES regnum Septimontium episcopalis audientia tribunus celerum iudex militaris turma iudex specialis urbs iurisdictio senatus rescriptum 5.2.1 agere per rescriptum ORGANIZZAZIONI PRECIVICHE summaria cognitio PRECIVIC ORGANIZATIONS summatim cognoscere VORSTÄDTISCHE ORGANISATIONEN ORGANISATIONS PRÉCIVIQUES 5 ORGANIZACIÓNES PRECIVICAS DIRITTO PUBBLICO PUBLIC LAW arx ÖFFENTLICHES RECHT celeres DROIT PUBLIC civitas DERECHO PÚBLICO consortium 5.1 coviria OPERE GENERALI curiae veteres GENERAL WORKS curiae novae ALLGEMEINE WERKE Veliensis OEUVRES GÉNÉRALES Foriensis OBRAS GENERALES curio Curius Maximus 5.1.1 dictator latinus MANUALI DI DIRITTO PUBBLICO familia HANDBOOKS OF PUBLIC LAW familia communi iure HANDBÜCHER DES ÖFFENTLICHEN RECHTS familia proprio iure MANUELS DE DROIT PUBLIC sacra familiaria MANUALES DE DERECHO PÚBLICO pater familias foedus 5.1.2 gens TRATTATI DI DIRITTO PUBBLICO gentiles TREATISES OF PUBLIC LAW decreta gentilicia ABHANDLUNGEN DES ÖFFENTLICHEN RECHTS princeps gentis TRAITÉS DE DROIT PUBLIC pater gentis TRATADOS DE DERECHO PÚBLICO magister gentis sacra gentilicia 5.2 iura gentilicia EPOCA ARCAICA nomen gentilicium ARCHAIC TIME gentilitas FRÜHZEIT adlectio gentium ÉPOQUE ARCHAÏQUE enuptio gentis ÉPOCA ARCÁICA heredium Horatii ager romanus Curiatii auspicia mores Aventinus pagus duoviri perduellionis patronus Latium pomerium poplifugium magister populi populi Albenses

66 Quirites sacerdotes regio Salii palatina vestales esquilina collina 5.2.3 suburana, succusana REX Roma sacellum auspicium sacra publica clarigatio Fornacalia coercitio Fordicidia comitium Septimontium consilium regis sodalitas gentilicia creatio tribus imperium Ramnes inauguratio Tities, Titienses interpretatio Luceres interregnum 5.2.2 iurisdictio COLLEGIA SACERDOTUM ius edicendi leges regiae Appius Claudius lex de imperio augurium lex curiata augures optimus augur inauguratio piaculum auguraculum potestas regia auspicium praefectus urbi auspicatio regia prodigium regifugium rex divinatio sella curulis duoviri sacris faciundis tribunal Fetiales tribunus celerum ius fetiale pater patratus 5.2.4 foedus SENATUS fides publica flamines maiores auctoritas patrum flamen Dialis auspicia privata flamen Martialis consilium regis flamen Quirinalis decretum flamines minores decurio Fratres Arvales interregnum Fratres Fetiales interrex haruspex proditio interregis ius sententiam dicendi auspicia ad patres redeunt libri lintei lectio senatus Luperci senatus Fabiani patres Lupercalia patricii Quinctiani ordo senatorius mores maiorum conscripti pontifices patres gentium patres minorum gentium collegium pontificum

67 5.2.5 nobilitas ASSEMBLEE POPOLARI patricii POPULAR ASSEMBLIES gentes patriciae VOLKSVERSAMMLUNGEN quirites ASSEMBLÉES POPULAIRES cives ASAMBLEAS patronus plebs adlectio gentium plebeii census plebitas classis infra classem 5.3 comitia curiata EPOCA REPUBBLICANA comitia calata REPUBLICAN PERIOD concilia populi REPUBLIKANISCHE ZEIT calator ÉPOQUE REPUBLICAINE adrogatio ÉPOCA REPUBLICANA testamentum destetatio sacrorum civitas comitium forma civitatis cooptatio leges agrariae creatio regis leges Liciniae Sextiae detestatio sacrorum leges Publiliae Philonis dies comitialis leges sacratae exercitus centuriatus iusiurandum plebis iuniores leges Valeriae Horatiae seniores lex Valeria de provocatione capite censi res publica, respublica centuriae 5.3.1 inauguratio CLASSI SOCIALI - PARTITI POLITICI ius belli et pacis SOCIAL CLASSES - POLITICAL PARTIES leges curiatae GESELLSCHAFTLICHE KLASSEN - POLITISCHE leges regiae PARTEIEN leges de provocatione CLASSES SOCIALES - PARTIS POLITIQUES lex de imperio CLASES SOCIALES - PARTIDOS POLITICOS lex curiata de imperio pagi adlectio gentium provocatio ad populum adsidui reprehendi potestas cives suffragium cives minuto iure tribus cives optimo iure tribuni aerarii clientes collina collegia Compitalicia esquilina equites palatina ordo equester suburana, succusana equites equo publico vici equites equo privato lex Roscia theatralis 5.2.6 transvectio equites CLASSI SOCIALI homines novi SOCIAL CLASSES humiles GESELLSCHAFTSSCHICHTEN lex Canuleia de conubio connubium clientes conubium clientela aequatio iuris

68 lex Icilia de Aventino publicando lex Gabinia libertini lex Caecilia Didia lex Maenia nobilitas lex publica promulgatio ordo senatorius renuntiatio lex Claudia de quaestu senatorum rogatio ordines satura restitutio in ordinem auctor coetus lator factiones praeco patricii lex Clodia de iure et tempore legum patriciatus rogandarum gentiles abrogatio plebs derogatio plebei subrogatio proletarii obrogatio ordo plebeius transitio ad plebem saepta Iulia ignobiles suffragatio rustici suffragium secessio plebis in suffragium revocare populares rogatores populus pons tribules custodes tribuni aerarii tabellae diribitio 5.3.2 cistae ASSEMBLEE POPOLARI diribitores POPULAR ASSEMBLIES trinundinum VOLKSVERSAMMLUNGEN ASSEMBLÉES POPULAIRES 5.3.2.1 ASAMBLEAS POPULARES COMITIA CENTURIATA auspicia capite censi templum accensi carmen praecationis fabri aerarii comitia fabri tignarii comitia curiata cornicines lictores curiati tubicines lex curiata de imperio proletarii comitium centuriae concilia centuria praerogativa consensus iuniores contiones seniores suasio pedites dissuasio classis clipeata dies comitiales prima classis nundinae classici feriae adsidui classis forum comitia centuriata leges tabellariae excercitus centuriatus lex Caelia excercitus urbanus lex Papiria comitiatus maximus lex Cassia electio magistratuum

69 creatio magistratuum album senatorium magistratus patricii maiores censorii professio nominis consulares petere magistratuum praetorii destinatio aedilicii equites tribunicii sex suffragia quaestorii leges centuriatae curules leges datae conscripti leges rogatae pedarii legiones altercatio lex centuriata de potestate censoria auctoritas patrum lex de bello indicendo lex Manlia de vicesima manumissionum lex Valeria de candidatis lex Publilia Philonis de patrum auctoritate populus lex Maenia de patrum auctoritate iussum populi census senatorius consultum 5.3.2.2 curia Hostilia COMITIA TRIBUTA templum dies religiosi comitia leviora ius legationis liberae comitia religiosa ius publice epulandi sacerdotes ius sententiae dicendi in senatu lex Domitia de sacerdotibus lex Atinia comitia tributa flamen Dialis creatio magistratuum minorum lectio senatus magistratus patricii minores plebiscitum Ovinium leges tributae lex Ovinia tribunicia lex Hortensia praeteritio plebiscitum de populo non sevocando eiectio senatus tribus lex Pupia tribules lex Sempronia de capite civis principium tribus Lex Valeria Horatia de senatusconsultorum custodia ovatio 5.3.2.3 CONCILIA PLEBIS proditio interregis interregnum concilia plebis interrex electio tribuni plebis auspicia creatio magistratuum plebis creatio ius agendi cum plebe senacula leges sacratae senatus lex Cornelia de tribunicia potestate senatusconsultum plebiscitum relatio lex Publilia Philonis de plebiscitis decretum lex Hortensia de plebiscitis discessio lex Valeria Horatia de plebiscitis sententia exaequatio legibus senatusconsultum ultimum sacrosanctitas iussum sacrosancti sortitio provinciarum supplicationes 5.3.3 SENATUS 5.3.4 MAGISTRATURE E SACERDOZI acta senatus MAGISTRATURES AND PRIESTHOODS

70 MAGISTRATUREN U. PRIESTERÄMTER tunica palmata MAGISTRATURES ET SACERDOCES scipio eburneus MAGISTRATURAS Y SACERDOCIOS in vincula deductio verberatio abdicatio intercessio abrogatio imperii interrex lex Sempronia de magistratu M. Octavi iteratio magistratus abrogando iudices decemviri accensi iurare in leges adfectatio regni iurisdictio affectatio regni ius agendi cum patribus ambitus ius referendi ambitio ius sententiae dicendi in senatu apparitores ius agendi cum populo geruli ius agendi cum plebe pullarii ius edicendi victimarii edictum tibicines ius imaginum haruspices ius multae dictionis medici ius multae dicendae interpretes multae dictio architecti ius pignoris capionis appellatio ius vitae et necis auctoritas iustitium auspicia largitiones ius auspiciorum liberalitates repetitio beneficentia vitium benignitas auspicia publica congiarium auspicia privata leges Porciae auspicia maxima leges Valeriae Horatiae auspicia aliena lex Aebutia de magistratibus extraordinariis candidatus lex Aternia Tarpeia coercitio lex Cornelia de magistratibus collegium magistratuum lex de abactis consilium lex Iulia de magistratibus contio lex Licinia Cassia creatio magistratuum lex Licinia de magistratibus extraordinariis curatores lex Maenia lex Pompeia de iure magistratuum decemviri legibus scribundis lex Sempronia de confusione suffragiis decretum lex Villia annalis duoviri aedi dedicandae lictores duoviri aedi locandae magister equitum duoviri navales magister populi duoviri perduellionis magistratus honor ordo magistratuum honos magistratus iustus imperium magistratus maiores insignia imperii magistratus minores fasces magistratus patricii lex de imperio magistratus curules imperium militiae magistratus plebeii imperium domi maiestas corona aurea nomenclatores

71 calatores quattuorviri viis in urbe purgandis obnuntiatio octoviri 5.3.4.1 ornamenta magistratuum CENSURA paludamentum potestas auxiliarii censoris par maiorve potestas iuratores praecones scribae praefectus feriarum latinarum praecones praefectus urbi curatores tribuum professio nomenclatores censorii professio nominis censor promagistratus censura prorogatio imperii census lex censui censendo propraetor formula census proquaestor edictum censorium provincia equitum census publicatio utilitatis publicae causa tabulae censoriae quindecemviri sacris faciundis iudicium censorium quinqueviri legibus de imperio consulari scribendis iudicium de fama ac moribus renuntiatio magistratuum regimen morum designatio lectio senatus rex sacrorum plebiscitum Ovinium scribae leges censoriae sella curulis lex Aemilia de censura minuenda septemviri epulones deminutio servi publici lex Caecilia de censura carnifices lex centuriata de potestate censoria tortores lex Clodia de censoria notione aeditui lex de censura non iteranda suffectus lex Publilia Philonis de censore plebeio creando toga locatio censoria toga candida cura operum locandorum toga praetexta vectigal tresviri agris dandis adsignandis iudicandis lustratio triumviri agris dandis lustru quindecemviri agris dandis suovetaurilia tresviri mensarii manumissio censu quinqueviri mensarii nota censoria tribuni militum censoria potestate animadversio censoria tribuni militum consulari potestate ignominia triumviri coloniae deducendae in aerarios referri triumviri rei publicae constituendae tribu motio vasarium tribuni militum censoria potestate viaticum viatores 5.3.4.2 vigilia CONSULATUS vigintisexviri tresviri monetales consul tresviri aere argento auro flando feriundo processus consularis decemviri litibus iudicandis nota consularis tresviri capitales, nocturni praetor duoviri viis extra urbem purgandis iudex quattuoriviri praefecti Capuam Cumas consul suffectus

72 consulatus cura annonae imperium domi annona imperium militiae aediles Caeriales dilectus cura ludorum delectus paludamentum Megalesia coercitio ludi plebeii indictio feriarum cura urbis iustitium regiones lex de consulatu non iterando iurisdictio aedilicia professio lex Valeria Horatia de senatusconsultorum custodia provincia stipulatio aedilicia turnus triumphus 5.3.4.5 QUAESTURA 5.3.4.3 DICTATURA lex Cornelia de XX quaestoribus dictator quaestores urbani magister populi quaestores aerarii praetor maximus quaestor Ostiensis dictator seditionis sedandae causa quaestor pro consule dictator optimo iure creatus quaestor pro praetore dictator optima lege creatus quaestores aquarii dictator rei gerundae causa quaestores classici dictator belli gerundi causa quaestores Italici dictator imminuto iure quaestura dictator clavi figendi causa SC. de provinciis quaestorum dictator feriarum constituendarum causa sectio bonorum dictator ludorum faciendorum causam signa militaria dictator comitiorum habendorum causa tabulae quaestoriae clavus annalis dictatura 5.3.4.6 dictio dictatoris PRAETURA creatio lex Aemilia de dictatore creando album praetoris lex Servilia de dictatore creando ius praetorium lex Valeria de Sulla dictatore creando edictum iustitium intercessio leges de proscriptione ius praetorium lex Aemilia de dictatore creando leges Iuliae de praetoribus lex Vibia de dictatura tollenda lex Baebia de praetoribus magister equitum lex Cornelia de praetoribus octo creandis summum imperium lex Plaetoria de praetore urbano summa potestas ludi Apollinares tumultus praetor praetor peregrinus 5.3.4.4 iurisdictio peregrina AEDILITAS praetor urbanus iurisdictio urbana aedilis praetura aediles plebis propraetor aediles curules provincia curatores aedilitas 5.3.4.7

73 TRIBUNATUS PLEBIS area pontificum calendarium auxilium pontifex maximus auxilii latio rex sacrorum ius agendi cum plebe sacerdotes plebiscita Salii plebis scita septemviri epulones ius coercitionis vestales ius coercendi viri sacris faciundis summa coercendi potestas prensio 5.3.5 prehensio ORGANIZZAZIONE DEL TERRITORIO ius intercessionis TERRITORIAL ORGANIZATION intercessio tribunicia GEBIETSORGANISATION appellatio ORGANISATION DU TERRITOIRE ius senatus habendi ORGANIZACIÓN DEL TERRITORIO lex Atinia de tribunis plebis in senatum legendis lex Duilia ager peregrinus lex Hortensia ager privatus lex Icilia de Aventino publicando ager viritanus lex Publilia Voleronis ager limitatus lex Trebonia plebiscitum de agro Piceno Gallico viritim plebiscitum de tribunis plebis reficiendis dividundo tribunatus plebis ager publicus tribunicia potestas ager Romanus lex Aurelia de tribunicia potestate ager ex hostibus captus lex Cornelia de tribunicia potestate ager occupatorius lex Pompeia Licinia de tribunicia potestate ager gentilicius lex Sullae de tribunicia potestate ager colonicus lex Valeria Horatia de tribunicia potestate ager compascuus lex tribunicia prima ager arcifinius sacrosanctitas ager vectigalis rogatio Papiria de tribunicia potestate ager in trientabulis fruendus datus tribunus plebis ager viasis vicanis datus ager privatus vectigalisque 5.3.4.8 ager quaestorius SACERDOTES ager censorius ager Campanus augures fines collegium augurum Italia spectio lex Thoria nuntiatio limes cooptatio oppidum nominatio possessiones inauguratio lex Licinia de modo agrorum decretum Roma Fetiales urbs Flamines SC. de pago montano Fratres Arvales SC. de Thisbaeis lex Atia de sacerdotiis territorium lex Cornelia de sacerdotiis terra lex Domitia de sacerdotiis lex Ogulnia 5.3.5.1 pontifices MUNICIPIA collegium pontificum aerarii

74 arca municipalis coloniae civium Romanorum civitas sine suffragio coloniae Latinae civitas cum suffragio et iure honorum deductio coloniae tabulae Caerites colonos scrivere curia colonos adscribere ordo decurionum lex coloniae deducendae senatus lex colonica duoviri lex Rubria de colonia Carthaginem duoviri iure dicundo deducenda duoviri aediles lex Vibia de colonis deducendis foedus tresviri coloniae deducendae agroque municipium foederatum dividundo iurisdictio forma coloniae lex Cornelia municipalis Peteliciis data sortes lex Iulia municipalis subseciva tabula Heracleensis agri concessi lex municipii lex Mamilia Roscia 5.3.5.3 lex Rubria de Gallia cisalpina PROVINCIAE fragmentum Atestinum lex Osca tabulae Bantinae ager privatus iure peregrino lex municipii Tarentini ager privatus vectigalisque municipes ager provincialis munera municipalia ager publicus incola vectigal municipia decuma praedia municipalia stipendium praefectus ex lege Petronia civitates dediticiae praefectus iure dicundo deditio praefectura dediticii oppidum peregrini praefectus Capuam Cumam civitates foederatae iurisdictio civitates Italicae fora civitates Latinae conciliabula oppida latina vici, loci civitates liberae et immunes pagi civitates optimo iure castella civitates sine foederae liberae quaestores civitates stipendiariae quattuorviri civitates vi captae quattuorviri iure dicundo edictum provinciale quattuorviri aedilicia potestate frumentum imperatum iurisdictio 5.3.5.2 conventus COLONIAE legatus pro praetore ager colonicus leges de privilegiis civitatum centuriatio lex Aemilia scamnatio lex Antonia de permutatione provinciarum strigatio lex Cornelia de provinciis ordinandis decumanus lex Hieronica cardo lex Pompeia de provinciis sulcus primigenius lex Pompeia Licinia de provincia Caesaris dextratio lex provinciae delimitatio lex data coloniae lex dicta

75 lex Rupilia pater patratus foedus Ardeatinum lex Sempronia de provincia Asia foedus Cassianum lex Sempronia de provinciis consularibus foedus Ernicum lex Terentia et Cassia foedus Gaditanum lex Titia de provinciis quaestoris foedus Latinum lex Vatinia de provincia Caesaris foedus sociale loca publica formula togatorum praetor hospitium proconsul hospites pro consule hostis publicus pro praetore imperium propraetor ius adipiscendae civitatis Romanae prorogatio imperii ius belli et pacis praetorium ius Fetiale imperium ius Italicum legatus ius Latii cibaria ius migrandi congiarium legatio salarium legatio libera viaticum legatio votiva consilium legatus apparitores limes familia maiestas populi Romani provinciae obsides nominatio provinciarum occupatio bellica ornatio provinciae pax redactio in formam provinciae pax caudina quaestor peregrini redactio in formam provinciae postliminium reges beneficio populi Romani reciperatio reges socii et amici populi Romani spolia opima senatusconsultum de provinciis consularibus sponsio

5.3.6 5.3.7 RAPPORTI INTERNAZIONALI CRISI DELLA REPUBBLICA INTERNATIONAL RELATIONS CRISIS OF THE REPUBLIC VÖLKERRECHTLICHE BEZIEHUNGEN KRISE DER REPUBLIK RAPPORTS INTERNATIONAUX CRISE DE LA RÉPUBLIQUE RELACIÓNES INTERNACIONALES CRISIS DE LA REPÚBLICA amicitia asylum adoptio bellum iustum Caesar clarigatio Caius Iulius Caesar rerum repetitio Caius Sempronius Gracchus deditio in fidem Cnaeus Pompeius fides populi Romani coniuratio devotio consul sine collega evocatio dictator legibus scribundis foedera dictator rei publicae constituendae foedus iniquum dominatus foedus aequum evocatio socii frumentationes foederati lex Sempronia frumentaria lex foederis lex Octavia frumentaria

76 lex Clodia de exilio Ciceronis POPULAR ASSEMBLIES lex Cornelia de magistratibus VOLKSVERSAMMLUNGEN lex de lege Sempronia agraria abroganda ASSEMBLÉES POPULAIRES lex de vi et maiestate ASAMBLEAS POPULARES lex Gabinia de bello piratico lex Iulia de urbe augenda comitia centuriata lex Paedia de interfectoribus caesaris comitia tributa lex Pompeia de iure magistratuum concilia plebis lex Pompeia Licinia de tribunicia potestate destinatio magistratuum senatusconsultum ultimum creatio hostis rei publicae tabula Hebana senatusconsultum de re publica tabula Illicitana defendenda lex Valeria Cornelia Sulla lex Iulia de praetoribus creandis lex de proscriptione lex centuriata de imperio lex Valeria de Sulla dictatore lex populi Lucius Cornelius Sulla rogatio Tiberius Sempronius Gracchus lex tributa de potestate tribunicia lex Sempronia agraria renuntiatio magistratuum lex Sempronia de magistratu M. Octavi votorum nuncupatio abrogando tresviri reipublicae constituendae 5.4.3 lex Titia SENATUS

5.4 acta senatus PRINCIPATUS cognitio extra ordinem consilium publicum novus ordo ius honorum novus status lectio senatus ordines adlectio ordo equester lex Iulia de senatu habendo ordo senatorius princeps senatus proletarii provinciae senatoriae plebs urbana renuntiatio magistratuum principatus senatus saeculum Augustum anulus aureus calceus senatorius 5.4.1 album senatorius GENESI E CARATTERI ordo senatorius ORIGIN AND CHARACTERISTICS uterque ordo URSPRUNG U. MERKMALE senator GENÈSE ET CARACTERISTIQUES clarissimus GÉNESIS Y CARÁCTERES latus clavus ornamenta senatoria coniuratio Italiae et provinciarum acta senatus Octavianus senatus auctoritas auctor optimi status senatusconsultum vindex libertatis oratio principis Caesar Octavianus pax Augusta 5.4.4 concordia MAGISTRATURE E SACERDOZI princeps universorum MAGISTRATURES AND PRIESTHOODS MAGISTRATUREN U. PRIESTERÄMTER 5.4.2 MAGISTRATURES ET SACERDOCES ASSEMBLEE POPOLARI MAGISTRATURAS Y SACERDOCIOS

77 aedilis vigintiviratus iurisdictio aedilicia apparitores 5.4.5 scribae PRINCEPS Augustales candidati Caesaris abdicatio candidatus adoptio Caesaris censor appellatio censor perpetuus auctoritas commendatio ius respondendi commendatus maiestas designatio calculus Minervae candidatus caesaris Augusta designatus mater castrorum consilia decem legatorum beneficia consul census Augusti consul ordinarius civitatis donatio consul suffectus clementia principis destinatio liberalitas principis destinatus consecratio Flamines consensus universorum Fratres Arvales consilium principis haruspices amici principis honor comites principis summa honoraria consors imperii magistratus particeps imperii nominatio constitutio principis professiones decretum nomen accipere edictum principis professus epistula pontifices mandatum praetor rescriptum praetor hastarius subscriptio praetor fiscalis cura et tutela reipublicae processus consularis cura legum et morum proconsul custodia urbis propraetor damnatio memoriae quaestor dies imperii quaestura domus Augusta quaestor Augusti duo Augusti rogatio familia Caesaris sexviri princeps iuventutis sodales Antoniniani fiscus Caesaris tribunus plebis imperium proconsulare ius auxilii ius proconsulare sacrosanctitas dies imperii intercessio ius agendi cum patribus multae dictio ius agendi cum populo vestales sella curulis vigintiviri intercessio viginti viri iurare in leges tresviri monetales sacramentum decemviri litibus iudicandis ius designandi tresviri capitales ius designandi sine repulsa et ambitu quattuorviri viis in urbe purgandis iustitium

78 lectio senatus curae publicae adlectio curator potestas censoria lex de honoribus Germanico decernendis custos urbis lex de imperio curator viarum moderator imperii curator aquarum nominatio magistratuum curator riparum et alvei Tiberis commendatio iuridici suffragatio legatus Augusti oratio principis magister relatio notarii ius primae relationis officium ius referendi ad Senatum praefectus aerarii Saturni patrimonium Caesaris praefectus aerarii militaris princeps praefectus alimentorum praefectus annonae Caesar praefectus rei frumentariae Augustus praefectus frumenti dandi pater patriae horrea publica civis romanus optimo iure mensor frumentarius nobilissimus praefectus classis princeps legibus solutus praefectus praetorio princeps senatus forma praefecti res privata principis cohortes praetoriae rescissio actorum praetorium acta rescindere praefectus urbi sacramentum militiae quies popularium SC. de acquaeductis iurisdictio SC. de imperio Vespasiani praefectus vigilum SC. de mense Augusto vigils servi Augusti custodes tribunicia potestas procurator Augusti sacrosanctitas a censibus ius auxilii procurator ludi auxilii latio procuratores vicesimae hereditatum subsellium tribunicium patrimonium ius agendi cum plebe procurator summae rationis intercessio procurator castrensis ius tribunicium quinquefascales ius coercitionis salarium triumphus scrinia triumvir reipublicae constituendae ab epistulis usurpare imperium a rationibus a studiis 5.4.6 a libellis FUNZIONARI IMPERIALI a memoria IMPERIAL OFFICERS a cognitionibus KAISERLICHE BEAMTE a consiliis FONCTIONNAIRES IMPÉRIAUX a diplomatibus FUNCIONARIOS IMPERIALES principes scriniorum adsessor sexagenarii assessor sodales Antoniniani codicilli sportula consilium principis stator consiliarii Augusti summa honoraria

79 tricenarii 5.4.8 ORGANIZZAZIONE AMMINISTRATIVA 5.4.7 ADMINISTRATIVE ORGANIZATION PROVINCIAE VERWALTUNGSRECHTLICHE ORGANISATION adtributio ORGANISATION ADMINISTRATIVE Aegyptus ORGANIZACIÓN ADMINISTRATIVA Augustalis ager publicus idiologos annona iuridicus Aegypti canabae procuratores usiaci castrum epistrategi civitas metropoleis bona publica praefectus Aegypti bona civitatis ager provincialis castrum arca provincialis oppidum civitates Latinorum tribuni civitatis municipia Latina civitates foederatae lex Flavia municipalis civitates Romanae lex Irnitana civitates stipendiariae lex Malacitana classis lex Salpensana cohortes civitates peregrinae collegium civitates liberae colonia civitates foederate oratio Hadriani de Italicensibus civitates immunes lex coloniae Genetivae Iuliae poleis lex Ursonensis ecclesia comites Augusti boulè consilia decem legatorum concilia provinciae consulares koinà curator sacerdos provinciae curator reipublicae edictum provinciale curator civitatis flamen provinciae curia sacerdos ordo decurionum gentes senatus tabula Banasitana curiales iuridicus provinciae decreta ordinis legatus iuridicus cursus publicus legatus Augusti pro praetore decemprimi comites decemviri legatus legionibus excusatio magisterii legatus proconsulis pro praetore insula praeses provinciae Italia procurator Augusti ius Italicum ius gladii laudatio publica procurator Caesaris lex Iulia de annona proconsul lex metalli Vipascensis iurisdictio munera publica conventus municipia provinciae praedia municipalia lex Iulia de provinciis lex Iulia municipalis quaestor pro praetore duoviri iure dicendo SC. de nundinis saltus Beguensis quattuorviri iure dicundo sortitio provinciarum duoviri aediles quattuorviri aediles

80 tribus municipiorum dominatus arca municipalis partes imperii quinquennales pars orientis comitia pars occidentis munitio tetrarchia oratio de Italicensibus orbis terrarum 5.5.1 pagus CLASSI SOCIALI praefectura SOCIAL CLASSES praefectus GESELLSCHAFTSSCHICHTEN praefectus classis CLASSES SOCIALES praefectus castrorum CLASES SOCIALES praefectus castris adlectio in patricios praefectus iure dicundo adlectio in senatum praefectus legionis circumcelliones procuratores colonatus regiones Italiae servitus terrae regiones suburbicariae coloni correctores Italiae epibole Roma servus glebae acta urbis adscripticii urbs censibus adscripti saltus lex Manciana sententia Minuciorum corporati tabularium curiales vicus curiae subiecti vicomagister subnixi vigintiprimi mancipati decuriones 5.4.9 devoti viri RAPPORTI INTERNAZIONALI equites INTERNATIONAL RELATIONS ordo equester VÖLKERRECHTLICHE BEZIEHUNGEN perfectissimi RAPPORTS INTERNATIONAUX fabricenses RELACIÓNES INTERNACIONALES honestiores honorati amicitia primores civitatis amici populi romani principes deditio in fidem summates dediticii humiliores fides populi romani latrones externae gentes mercenarii socii externarum nationum navicularii foedus negotiatores foederati obnoxii civitas foederata obnoxietas hostes patrocinium limes possessores pax potentiores potentes 5.5 potentia DOMINATUS senatorii ordo senatorius Augusti illustres Caesares spectabiles

81 clarissimi rationalis rei privatae servus fisci comes sacrarum largitionum veteres rationalis summae rei vicani propria possidentes comites commerciorum metrocomiae comites domesticorum viri litterati comites sacri patrimonii comes sacrae vestis 5.5.2 commentariensis PRINCEPS consistorium principis sacrarium abdicatio teion sunedrion acta rescindere consistoriani adoratio cornicularius auctoritas corrector consecratio curator civitatis constitutio principis curator rei publicae principum placita curator kalendarii leges novae curiosi lex generalis custos urbi sacra constitutio defensor civitatis divalis constitutio defensor plebis dies imperii dignitas princeps dignitas palatina Iovius dignitas civilis Herculius dignitas militaris imperator eunuchus basileus exceptores serenissimus scripturarii sacratissimus dominus honor dominus et deus honorarii venerabilis magister censuum clementissimus divus magister utriusque militiae Querimonia magister officiorum triumphus minister ministerium 5.5.3 ministerialis dominicus SENATUS notarii tabelliones defensor senatorum praefectus aerarius senatus praefectus annonae senator praefectus frumenti dandi praefectus castrorum, castris 5.5.4 praefectus classis FUNZIONARI IMPERIALI praefectus fabrum IMPERIAL OFFICERS praefectus orae maritimae KAISERLICHE BEAMTE praefectus praetorio FONCTIONNAIRES IMPÉRIAUX sinarca praefecturae pretorianae FUNCIONARIOS IMPERIALES praefectus Urbi Romae praefectus vigilum adsessor praefectus custodum referendarius vigiles castrensiani custodes comes rerum privatarum praepositus sacri cubiculi magister rei privatae praetor plebis

82 pragmaticus officium primicerius notariorum adiutores procurator monetarum officium memoriae quaestor sacri palatii officium epistularum rationales summarum officium libellorum rationales vinorum officium admissionum epistulares 5.5.5 libellenses ORGANIZZAZIONE AMMINISTRATIVA cancellarii ADMINISTRATIVE ORGANIZATION officiales VERWALTUNGSRECHTLICHE ORGANISATION pagi ORGANISATION ADMINISTRATIVE praefectura ORGANIZACIÓN ADMINISTRATIVA praepositus thesauri provincia civitates preses comes Britanniarum corrector comes formarum consularis comes Orientis proconsul comes portus rationales vinorum comes riparum et alvei Tiberis et cloacarum rector comitatus regiones comitatenses scholae palatinae tribuni et notarii agentes in rebus laterculum cursus publicus primicerius notariorum evectio laterculenses curiosi concilia provinciae frumentarii sacerdos provinciae regendarii cubiculum sacrum scrinium cubicularii primiscrinius silentiarii scriniarii admissionales chartularii curae publicae. tabularium curator horreorum Galbanorum tribunus fori suarii curator operum maximorum tribunus rerum nitentium curator operum publicorum vici curator statuarum subcurator 5.5.6 CRISTIANESIMO - STATO E CHIESA curia CHRISTIANITY - STATE AND CHURCH munera CHRISTENTUM - STAAT U. KIRCHE ordo decurionum CHRISTIANISME - ÉTAT ET ÉGLISE susceptores CRISTIANISMO - ESTADO E IGLESIA dediticii diocesis apologeta urbica diocesis baptisma vicarius catholici vicarius Italiae Christiani vicarius urbis Romae civitas Dei Italia suburbicaria clericus duoviri presbyter gentiles diacon Italia annonaria privilegia clericorum magister census concilia ecclesiae metrocomia constitutio Theodosii et Valentiniani de privilegis

83 ecclesiarum et clericorum MILITÄRRECHT dies dominicus DROIT MILITAIRE diocesis DERECHO MILITAR ecclesia ius ecclesiasticum arma patrimonium ecclesiae edictum Mediolani bellum edictum Constantini de Christianis bellicus apparatus tolerandis ius belli edictum Tessalonicae episcopalis audientia centuria episcopus cingulum metropolius classis archiepiscopus cohors haereticus comitatus Manichaei comitatenses Ariani magister peditum Iudaei magister equitum lex de dedicatione aedium limitanei monachus ripenses monialis commeatus pagani conquisitio papa corporis custodes persecutio Christianorum decuria institutum Neronianum delectus pia causa dilectus privilegia clericorum desertio sodalitas detrectatio militiate disciplina militum 5.5.7 duoviri navales REGNI BARBARICI duplicarius BARBARIC KINGDOMS BARBARENREICHE comes militaris ROYAUMES BARBARES emansio REINOS BARBÁRICOS exercitus honesta missio Alamanni diplomata militaria Alaricus imperator Attila insignia barbari iudicium militare foederati legio Franci numeri Germani lex sacrata militaris Gothi lex Sempronia militaris Longobardi manubiae Longobardi matricula Odoacer miles Theodoricus militia Unni magister militum Vandali inhabilis militiae Visigothi res militaris Wisigothi vacatio militiae 5.6 militia cohortalis DIRITTO MILITARE militia palatina MILITARY LAW militia equestris

84 modius castrensis causa fiscalis munera militaria advocatus fisci onera temonaria census peculium castrense centesima rerum venalium praemia militiae collatio equorum praesidium collatio lustralis praetoriani commissum primipilaris contributio privilegium militum decima protostasia decuma prototypia edictum Caracallae de debitis fiscalibus remittendis redemptor edictum Diocletiani de pretiis rerum venalium sacramentum militiae edictum Marci de rebus alienis de fisco distractis tabularium castrense erogatio testamentum in procinctu exactores testamentum militis fiscus Caesaris tribuni militum ius fisci triumphus rationarium imperii turma bona vacantia velites caduca veteranus bona damnatorum vexillatio procurator a rationibus vicarius adiutores rationalis 5.7 proximi ORGANIZZAZIONE FINANZIARIA E FISCALE tabularii FINANCIAL AND FISCAL ORGANIZATION thesaurus FINANZ- U. FISKALORGANISATION praetor fiscalis ORGANISATION FINANCIÈRE ET FISCALE follis senatorius ORGANIZACIÓN FINANCIERA Y FISCAL collatio glebalis gleba senatoria adaeratio gleba follis aerarium militare frumentationes aerarium populi Romani praefectus frumenti dandi praefecti aerarii leges frumentariae aerarium Saturni illatio plebeia praetores aerarii laeti quaestores aerarii lex in vacuum vendendis alimenta lex Iulia Papiria angariae manceps annona munera iugatio munera personalia capitatio munera patrimoniorum iuga munera mixta caput obnoxietas indictio munera civilia auraria pensio munera sordida aureum munera municipalia solidus munera corporalia siliqua nummus miliarense octavarium aurum onus temonarium bona caduca opera publica bona vacantia oratio de pretiis gladiatorum minuendis canon pactum de tributis agnoscendis

85 patrimonium principis DERECHO CRIMINAL patrimonium Caesaris conductores 6.1 lex Manciana OPERE E CONCETTI GENERALI lex Hadriana GENERAL WORKS AND CONCEPTS coloni ALLGEMEINE WERKE UND BEGRIFFE portorium OEUVRES ET NOTIONS GÉNÉRALES praebitio tironum OBRAS Y NOCIONES GENERALES praedes procurator fisci Actor publica comparatio specierum advocatus munus sitoniae casus synoneton conatum synonè crimen comparatio diversarum specierum reatus publicani culpa societas publicanorum delictum quadragesima litium dolus quina et vicesima venalium mancipiorum excusatio necessitatis res fiscalis intentio res privata principis voluntas ratio Caesaris dolus procurator rationis privatae iteratio crriminis sacrae largitiones iudicium publicum tituli largitionales latitatio liberalitas legitima defensio congiarium mors rei donativa ne bis in idem salarium consumptio SC. de Oropiis ope consilio SC. de sumptibus ludorum poena sestertium plura crimina ex eodem facto siliquaticum quaestio servorum temo reus temonarius sutor ultra crepidam tribunus aerarius testis tributum vis maior praedia stipendiaria stipendium 6.1.1 praedia tributaria MANUALI DI DIRITTO CRIMINALE tributum capitis HANDBOOKS OF CRIMINAL LAW tributum soli. HANDBÜCHER DES STRAFRECHTS vectigal MANUELS DE DROIT CRIMINEL societas vectigalium MANUALES DE DERECHO CRIMINAL venalicium vicesima hereditatum 6.1.2 vicesima manumissionum TRATTATI DI DIRITTO CRIMINALE vicesima libertatis TREATISES OF CRIMINAL LAW vicesima venalium mancipiorum ABHANDLUNGEN DES STRAFRECHTS TRAITÉS DE DROIT CRIMINEL 6 TRATADOS DE DERECHO CRIMINAL DIRITTO CRIMINALE CRIMINAL LAW 6.2 STRAFRECHT EPOCA ARCAICA DROIT CRIMINEL ARCHAIC TIME

86 FRÜHZEIT scelus expiabile ÉPOQUE ARCHAÏQUE scelus inexpiabile ÉPOCA ARCÁICA securi percussio seditio carmen malum incantare subigere arietem comitia centuriata supplicium more maiorum comitiatus maximus suspensio cereri comitia curiata suspensio arbori infelici suffragia clientium talio consecratio termini motio conservatio capitis testimonium falsum consecratio bonorum truncatio digitorum consilium regis verberatio crematio virgis caedere culleus deductio in vincula 6.3 defectio EPOCA REPUBBLICANA deo necari REPUBLICAN PERIOD expiatio REPUBLIKANISCHE ZEIT fenus unciarium ÉPOQUE REPUBLICAINE fraus patroni ÉPOCA REPUBLICANA fruges excantare fruges aratro quaesitae lex Laetoria de circumscriptione Horatius lex Mamilia de coniuratione Jugurthina lapidatio quaestiones Mamilianae leges regiae lex Sempronia de capite civis leges sacratae quaestores lex de capite civis quaestiones extraordinariae indemnatum hominem interfici senatusconsultum ultimum lex duodecim tabularum tribuni plebis lex horrendi carminis Horatii 6.3.1 Curiatii IUDICIA POPULI lex latina tabulae Bantinae obvagulatio senatus auxilium tribunicium occentatio carcer ordalia coercitio parricidium custodia paricidas ius coercitionis perduellio in vincula ductio duoviri perduellionis pignoris capio piaculum modica coercitio praecipitatio de saxo Tarpeio summa coercendi potestas deiectio e saxo Tarpeio Horatius proditio iudicia populi hostem concitare citatio civem hosti tradere contio provocatio ad populum diem dicere quaestor parricidi comitia tributa rex comitia centuriata coercitio concilia plebis tributa imperium vades sacertas anquisitio sacer trinundinum sacratio capitis accusatio

87 ius exilii tabella lex Aternia Tarpeia delatio nominis lex Caelia tabellaria delatores lex Cassia tabellaria in ius eductio lex Clodia de capite civis Romani lex Remnia de calumniatoribus lex Icilia nominis deferendi potestas lex Iulia sumptuaria obicere crimen lex Sicinia reus delatus potestas effugiendi detestatus privilegium dictio diei provocatio ad populum divinatio provocator subscriptio lex Valeria Horatia de provocatione iudex quaestionis lex Valeria de provocatione consilium quaestionis lex Antonia de provocatione decuriae iudicum lex Duilia de provocatione sibi non liquere leges Porciae de provocatione editio iudicum lex Sempronia de provocatione electio iudicum lex sempronia de capite civis reiectio iudicum improbe factum index iudicum Horatius album iudicum publicatio bonorum iudices selecti tresviri capitales sortitio iudicum carcer tribuni aerarii carnifex iudicatio tresviri nocturni iudicium iudicium publicum 6.3.2 iudicia de criminibus QUAESTIONES iudicia poenalia ordo iudiciorum publicorum abolitio iusiurandum calumniae indulgentia lex Remnia de calumniatoribus venia calumnia absentia leges iudiciariae accusatio lex Cornelia iudiciaria exsecutio lex Fufia petitio lex Livia iudiciaria postulatio lex Plautia iudiciaria quadruplator lex Sempronia iudiciaria subscriptio tabula Bantina altercatio lex Servilia Coepionis iudiciaria ampliatio lex Aurelia iudiciaria causa capitalis lex Pompeia iudiciaria capitis accusatio lex Iulia iudiciaria iudicium capitale lex Varia iudiciaria causa pecuniaria lex Cornelia de adulteriis et pudicitia res pecuniaria lex Cornelia sumptuaria comperendinatio litis aestimatio actio prima litis contestatio actio secunda mandator causae contio oratio crimina extraordinaria altercatio damnatio patronus condemno peroratio absolvo praeco

88 praemium reus praescriptiones receptio nominis praetor inscriptio inter reos praevaricatio tabulae publicae proditio instrumentorum subscriptores argumenta subscriptio in crimen confessio libellus accusatorius denuntiatio testimonii vinculum inscriptionis testimonium recuperatores fama atque rumores iudicium recuperatorium indicium relatio criminis interrogatio sacramentum laudator sententia probatio tergiversatio signa tribuni aerarii tabulae testis 6.3.3 quaesitor SINGOLI REATI quaestio de ambitu SEPARATE CRIMES lex Tullia de ambitu EINZELNE STRAFTATEN lex Pompeia de ambitu DÉLITS lex Licinia de sodaliciis DÉLITS lex Cornelia de ambitu lex Cornelia Baebia adfectatio regni lex Cornelia Fulvia affectatio regni lex Aurelia crimen regni lex Calpurnia de ambitu lex Valeria de adfectato regno quaestio de falsis superbia lex Cornelia de falsis adulterium lex Cornelia testamentaria nummaria lex Cornelia de adulteriis et pudicitia quaestio de iniuriis lex Cornelia sumptuaria lex Cornelia de iniuriis lex Scantinia de nefanda venere quaestio de maiestate lex Scatinia de nefanda venere lex Cornelia de maiestate stuprum lex Valeria de maiestate alea quaestio de peculatu lex alearia lex Cornelia de peculatu ambitus quaestio de repetundis lex Calpurnia lex Calpurnia repetundarum lex Cornelia Baebia lex Iunia repetundarum lex Cornelia Fulvia lex Acilia repetundarum lex Cornelia de ambitu lex Servilia Glaucia lex Pompeia de ambitu lex Cornelia de repetundis lex Licinia de sodaliciis lex Iulia repetundarum lex Poetellia de ambitu praetor repetundis lex Tullia de ambitu quaestio de sicariis et veneficiis sodalicia quaestio inter sicarios Bacchanalia lex Cornelia de sicariis et veneficiis SC. de Bacchanalibus quaestio de vi calumnia lex Cornelia de vi dissimulatio lex Pompeia de vi lex Remnia de calumniatoribus quaestiones praevaricatio quaestiones extraordinariae castratio quaestiones ex senatusconsulto falsum reatus lex Cornelia de falsis

89 falsarius seditio falsus accusator sumptus falsum testimonium leges sumptuariae adulterator lex Oppia sumptuaria nomen falsum lex Metilia de fullonibus venditio fumi lex Fannia cibaria lex Cornelia testamentaria nummaria termini motio falsa moneta tumultus homicidium vis sicarius pulsatio veneficium vi bona rapta societas maleficii latrocinium lex Cornelia de sicariis et veneficiis verberatio mors voluntaria turba immodestia manus inferre incendium lex Cornelia de vi iniuria lex Lutatia de vi libellus famosus lex Plautia de vi lex Cornelia de iniuriis lex Pompeia de vi maiestas conspiratio 6.3.4 coniuratio PENE crimen maiestatis imminutae PUNISHMENTS lex Apuleia de maiestate STRAFEN lex Cornelia de maiestate PEINES lex Iulia maiestatis PENAS lex Varia de maiestate lex Pompeia de parricidiis capitis deminutio malleolus culleus occulta exploratio lex Pompeia de culleo ordalia damnatio memoriae parricidium deductio in vincula lex Pompeia de parricidiis ergastulum peculatus exilium corruptio exul lex Cornelia de peculatu lex Clodia de exilio Ciceronis pecunia residua ignominia percussivo infamia perduellio intercidere honore proditio interdictio aqua et igni plagium intestabilitas lex Fabia de plagiariis mulcta raptus multa religio multae dictio lex Fufia de religione poena pecuniaria repetundae nummaria poena interversio multam irrogare collusio remittere multam pecuniae repetundae revocatio in duplum lex Calpurnia repetundarum lex Aterna Tarpeia lex Iunia repetundarum lex Menenia Sextia lex Acilia repetundarum lex Silia de mensuris et ponderibus lex Cornelia de repetundis persecutio post mortem lex Iulia de pecuniis repetundis pignoris capio sacrilegium poena capitalis

90 poena capitis absentia poena publica adsessor remittere poenam animadversio poena legis appellatio praecipitatio e saxo libelli appellatorii publicatio bonorum litterae dimissoriae purgatio innocentiae arbitrium iudicantis servitus poenae calculus Minervae turpitudo causidici verberatio cautio de exercenda lite lex Porcia de tergo civium citatio clementia principis 6.4 humanitas EPOCA IMPERIALE pietas IMPERIAL TIME indulgentia KAISERLICHE ZEIT coercitio ÉPOQUE IMPÉRIALE cognitio extra ordinem ÉPOCA IMPERIAL iurisdictio extraordinaria magistratus extra ordinem edicta Augusti ad Cyrenenses cognitio de plano Pauli sententiarum fragmentum Leidense cognitio pro tribunali crimina extraordinaria 6.4.1 consilium principis QUAESTIONES PERPETUAE contumacia denuntiatio calculus Minervae delatio crimen edere delator inscriptio inter reos detestatus iudex inquisitio ducenarii indicia album iudicum arguere potestas decuriae quaestio per tormentis equites tormenta lex Petronia de adulterii iudicio iudex datus libellus inscriptionis iudicium quinquevirale quaestio de adulteriis iurisdictio extraordinaria lex Iulia de adulteriis coercendis ius gladii accusatio iure mariti exercitio publici iudicii accusatio iure patris gladii accusatio iure extranei praeses provinciae quaestio de ambitu praefectus lex Iulia de ambitu vice sacra quaestio de annona praemia accusatorum lex Iulia de annona praeses provinciae quaestio de peculatu princeps lex Iulia de peculatu ekkleton dikazein quaestio de vi provocatio ad principem lex Iulia de vi publica et privata auctoritas quaestio maiestatis appellatio lex Iulia de maiestate procurator quaestiones perpetuae pulsari actione lex Iulia iudiciorum publicorum quaestor remittere causam 6.4.2 SC. Silanianum COGNITIO EXTRA ORDINEM subscriptio in crimen

91 libellus inscriptionis sodalicia senatusconsultum de ambitu 6.4.3 annona PROCESSO SENATORIO lex Iulia de annona SENATORIAL TRIALS calumnia SENATSPROZESS iusiurandum calumniae PROCÈS SÉNATORIEN vociferatio PROCESO SENATORIO tergiversatio pulsatio appellatio libellus famosus cognitio senatus carmen famosum cognitio patrum praevaricatio consul SC. Turpillianum consulares delatio decretum circumcisio aerarium Saturni collegium illicitum delatio societas maleficii evocatio testium collusio ius dicendae primo loco sententiae concussio ius intercessionis interversio maiestas conspiratio oratio dardanariatus postulatio domum iudicis ingrediri receptio postulationis effractio carceris quivis e populo expilatio hereditatis recuperatores hereditas expilata relatio exsecratio repetundae falsum SC. Calvisianum edictum Claudii de falsariis SC. Claudianum falsa moneta rogatio sententiarum falsae mensurae voluntas principis falsarius falsum testimonium 6.4.4 falsus accusator SINGOLI REATI millantatio crediti SEPARATE CRIMES nomen falsum EINZELNE STRAFTATEN partus suppositus DÉLITS staterae adulterinae DELITOS SC. Libonianum signatio abigeatus SC. Messalianum abactores subietum nomen abigeus SC. Feminianum abortus SC. Licianum pocula abortionis SC. Neronianum partus abactio SC. Geminianum abortio subreptio instrumentorum ademptio pudicitiae flagitium adulterium fenus illicitum lenocinium fraus fisci lex Iulia de adulteriis coercendis furtum alea balnearius aleator directarius ambitus effractor lex Iulia de ambitu expilator

92 fraus monetae pecunia sacra fur periurium grassator plagium receptator prodictio saccularius raptus homicidium repetundae sicarius SC. Claudianum de repetundis telum SC. Calvisianum de repetundis temulatio sacrilegium infanticidium SC. Ninnianum animus occidendi scopelismos manus inferre seditio incensor rixa iniusta mors sepulchrum violatum SC. Claudianum de sicariis stellionatus dardanarius stuprum interemptio subreptio instrumentorum SC. Claudianum de servis termini motio SC. Pisonianum tutor suspectus SC. Silanianum de servis vis mors voluntaria vi domum introire incestum lex Iulia de vi publica et privata iniuria SC. Volusianum latrocinium SC. de sicariis latro incursio latronum 6.4.5 derectarius PENE saccularius PUNISHMENTS expilator STRAFEN effractor PEINES lenocinium PENAS SC. de matronarum lenocinio coercendo magica ars abolition mala ars ademptio bonorum vaticinator ademptio civitatis mathematicus amotio ordine maiestas bona damnatorum Christiani castigatio iurare in verba principis emendatio lex Iulia de maiestate clementia principis SC. de Cn. Pisone patre venia malleolus indulgentia meditatum crimen confiscatio mensura delicti crematio oratio Marci Aurelii de servis crux pactum de crimine damnatio in crucem parricidium culleus partus suppositus custodia reorum peculatus damnatio ad bestias corruptio obicere bestias pecunia residua damnatio ad gladium repetundae damnatio in ludum lex Iulia de peculatu damnatio in ludum venatorum crimen de residuis damnatio in metallum sacrilegium metallarii

93 damnatio in ministerium metallicorum vincula publica opus metalli poena metalli 6.5 damnatio ad ferrum EPOCA DELLA MONARCHIA ASSOLUTA damnatio in opus publicum TIME OF THE ABSOLUTE MONARCHY damnatio memoriae ZEIT DER ABSOLUTISTISCHEN MONARCHIE deportatio ÉPOQUE DE LA MONARCHIE ABSOLUTE excipere mortem ÉPOCA DE LA MONARQUÍA ABSOLUTA furca fustigatio leges novae fustium ictus flagellorum ictus 6.5.1 fustuarium supplicium PROCESSO CRIMINALE POSTCLASSICO flagellum POSTCLASSICAL CRIMINAL TRIAL verberatio NACHKLASSISCHER STRAFPROZESS poena sanguinis PROCÈS CRIMINEL POSTCLASSIQUE honestiories PROCESO CRIMINAL POSTCLÁSICO humiliores interdictio advocationibus accusatio interdictio aqua et igni poena reciproci lex Iulia de vi publica et privata actio criminalis lex Iulia de maiestate adsessor interdictio provincia appellatio libera facultas mortis auditorium sacrum mala mansio cognitio de plano mulcta, multa cognitio pro tribunali multae dictio comites poena pecuniaria defensor civitatis poena nummaria denuntiator remittere multam duces occupatio a fisco edictum Constantini de accusationibus poena capitalis extraordinaria animadversio iudicium capitis secretaria capitis accusare imperator exilium in dubiis benigniora poena capitis inquisitio capite plecti interrogatio capitis amputatio irenarcha capite puniri iuridicus Alexandriae decollatio legati Caesaris poena existimationis libelli famosi poena ignis magister militum vivi crematio magister officiorum sacrorum exurendum damnare praefectus annonae portiones concessae praefectus augustalis publicatio bonorum praefectus praetorio relegatio vice sacra remittere poenam praefectus urbi restitutio in integrum damnatorum quinquevirale iudicium servitus poenae praescriptio fori servus fisci praeses provinciae strangulatio proconsul supplicium consularis servile supplicium corrector summa supplicia praetor

94 princeps peccatum supplication peculatus consultatio plagium proconsul poena quaestor sacri palatii poenae graviores vicarius poenae leviores poena publica 6.5.2 poena capitalis REATI E PENE poena corporalis CRIMES AND PUNISHMENTS raptus STRAFTATEN U. STRAFEN raptor DÉLITS ET PEINES receptatio DELITOS Y PENAS remittere poenam repetundae abdicatio liberorum comites domesticorum abigeatus sacrilegium abortus violatio religionis adulterium sanctimonialis repudium seditio divortium sedutio ambitus sepulchrum violatum annona servitus apostasia stellionatus calumnia stuprum delatio stuprum cum masculis libellus famosus supplicium capite puniri tutor suspectus castratio vis circumcisio concussio 7 contractus suffragii DIRITTI DEGLI ALTRI POPOLI ANTICHI culleus OTHER ANCIENT PEOPLES LAWS poena cullei RECHTE DER ANDEREN ANTIKEN VÖLKER damnatio DROITS DES AUTRES PEUPLES ANCIENS deportatio DERECHOS DE LOS OTROS PUEBLOS ergastulum ANTIGUOS expositio infantis falsum 7.1 falsa moneta DIRITTI GRECI fraus monetae GREEK LAWS fugitivarius GRIECHISCHE RECHTE furtum DROITS GRECS haereticus DERECHOS GRIEGOS homicidium mors voluntaria 7.1.1 honestiores OPERE GENERALI humiliores GENERAL WORKS incestum ALLGEMEINE WERKE infamia OEUVRES GÉNÉRALES iniuria OBRAS GENERALES lenocinium luxuria 7.1.2 luxuriantes contra naturam DIRITTO GRECO ARCAICO maiestas GREEK ARCHAIC LAW parricidium ARCHAISCHES GRIECHISCHES RECHT

95 DROIT GREC ARCHAÏQUE hybris DERECHO GRIEGO ARCÁICO hypomeion kadestàs agathoi kleros agchisteus koinòn agela kome agen komistra agorà kosmion akteton kosmopolis anagogé kosmos antidikos ktoinai antimolos martys apagelos maitys apatòn moliomena apeleutheros monarchos eleutherotòs monarcheia aphetairos naukraria apodidomi nomos apodromos oikeia apophoneoi oikeus apoponioi oneimai apostasios pastas archegonos patra aristoi patroiochos arkos halia asylia haliaia atamenos pherné basileus phratria demiourgos phyle demos phylobasileus dikastas polis dike presbys doulos preigys dolos prosekon dromeus protokosmos eleutheros startos endikos syngeneia epiballon synnoma epikleros telestàs epipamatìs tribus epispendo trittys etaireia tyrannos etairia etas 7.1.3 eteromolios DIRITTO PUBBLICO DELLE POLEIS ethnos PUBLIC LAW OF POLEIS genos ÖFFENTLICHES RECHT DER POLEIS geron DROIT PUBLIC DES POLEIS hanax DROIT PUBLIC DES POLEIS hebìon hegemòn adynatos horkion agon horkios agorà horkioteros damos hupodikos agoranomos

96 agroikos choregos agyrthmòs daneion airesis daneismòs ton archonton danizein eis Peiraiea ton strategon demagogos amphiktyones demarchos eis Delon demarchia amphykitonia demokratia anakrinein demos anakrisis demotes anarchia diadikazein antidosis diadikasia epitopes apagein diadikasia trierarchois epì ten boulén diaitetés pros tous hendeka diallaktés apagogé diapsephismòs pros tous strategous diarchia apeleutheroi dikastés apella katà demous apodektes dikazein apographé dikasterion apokopé dike chreon emporiké apotimema eraniké aprobouleutos koinoniké aprostasios metalliké arché phonou archegetai trierarchiké architheoros diobelia archon dioikesis archon basileus egkyklios archontes ennea dogma archontes deka dokimasia eponymos doreà areios pagos doroxenias areopagitai dynasteia argyriotamias dynastés aristokratia eisaggelia asebeias eisaggelein astoi eisagogé astynomos eisphorà ateleia ekklesia atelés ekkletoi atimoi kyria atimia eleutheria auletés endeixis auletrides engraphé basileus eggraphein basileia ephebos bibliotheke ephebia demosia ephoros boulé ephoreia bouleutes ephoria boulè demosie epicheirotonia bouleuterion epidikasia

97 epikleros ephesimos epimeletés laukelarches episkeuastés lexiarchos episkeuastér logistai epistates logisteres epitropos logos eponymos manteis eskletos martyria eugeneis meneti eupatrides metoikoi genos metoikos gerontes metronomoi gerousia misthoma gnorimoi mistoma gnosis misthòs grammateus bouletikòs gymnasiarchos dikastikòs gynekonomos ekklesiastikòs hagia mistophoria haliasma mistophoros hamippos misthosis heilotes, heilos nauarchos hektemoroi nauarchia heliaia naukraria helikia naukraros hellenotamiai neopolitai hetaireia nomisma hiara nomofilaci hieromnemon nomos hiaromnamon phonikòs hieropoios nomothetes hierothytes nomographos hiketeria obolòs hipparchos oikonomia hippeus oligarchia hippobotes oplites horkos ostrakophoria hypomeiones ostrakizein isotelés paranomon katabolos paredros katalogos patronomos katastasis peltastes kerux penestes kibotòs pentakischilios klarotai pentakosiomedimnos kleptes perioikos kleros peripolein klopé phatarchos kolakretes phatarchion kome philarchos kosmos phoros kotian phratria krinein phylarchos krinomenos phylax krisis phyle

98 phylobasileus synkletos pistis synteleia polemarchos tamias polis taxiarches politeia taxiarchos polites taxiarchia politeuma teichopoios porthomophylakia toichopoios potamophylakia telos praktor telones presbeis tetrakosioi proanakrinein tettarakonta probolé theorikòn probouleuma theoròs probouloi thes proboloi theteia prodaneistes thesauròs prodikos thesmia prodromos thesmographos proedros thesmophoros proedria thesmophoria programma thesmothetes prokrinein thesmothesia prokritos thesmothetesis prostagma thesmotheteion prostates theukolos tou demou timema ton dyodeka timesis prostasia triakonta phatarchon trierarchos proxenia trieropoios prytanis trischilioi prytaneia trittys prytaneion tyrannos psephisma tyrannìs psephizesthai xenias psephos xenos pseudomarturia zeugites rhetores sitophylax 7.1.4 Solon DIRITTO PRIVATO DELLE POLEIS sophronistès PRIVATE LAW OF POLEIS spartiates PRIVATRECHT DER POLEIS sphragìs DROIT PRIVÉ DES POLEIS demosia DERECHO PRIVADO DE LAS POLEIS stasis strategòs agnoia autokrator allelengye sykophantes amarthema syllogeis amphoteroploun symbolos apheresis symmachia aphormé symmoria enteche symprytanis apokeryxis synarchia apokeryx

99 aporreis tokos apotimema xenos apotimesis argyrion 7.1.5 eteroploun DIRITTO ELLENISTICO naukrarikòn HELLENIST LAW athanaton HELLENISTISCHES RECHT cheirographon DROIT HELLÉNISTIQUE daneismòs DERECHO HELENISTICO danizein decretum Delphorum basileus dike basiliké idia chiliarchos ekdosis daneion ektisis diadochos embateusis diagramma emphyteuma diagraphé emphyteusis diairesis emporos diatheke engetesis doreai Ephesos ekolosis epigamia enechyron epitimia engyesis eranos ephebeia gyné epimeletes graphé episkepsis kyria epistolographos horos epistrategos oros ethnos hypokeimena euporoi hypotheke georgoi basilikoi kleptes gyné klopé hegemòn koinòn homologia Lex Rhodia hypallagma merismòs idioktetos misthoma isopoliteia misthosis katalogeion naukleros ktesis parakatatheke leitourgia paramoné metoché perimetros misthosis praxis naukleroi probolé oikonomia Samos oikonomos skepe parachoresis soizomenon paramoné sphragìs parapherna symbola pistis symbolaion polis synallagma politiké syngraphé protokollon synoikismós satrapos thema sitologos timé strategòs

100 syngraphé homologias cheirographon syngraphé synoikision decaprotoi telesma demosiosis Ioudaion diastroma thesauròs didaskalia dikaioma 7.1.6 dioiketes DIRITTO GRECO-EGIZIO dodekadrachmoi GREEK-EGYPTIAN LAW eikostè GRIECHISCH-ÄGYPTISCHES RECHT kleronomon DROIT GRÉCO-ÉGYPTIEN eleutheroseos DERECHO GRIEGO-EGIPCIO eiromena eiskrisis agnoema eiskritikòn agnoia enklema agòn basilikon agoranomos prosodikon agorastòs enteuxis agrophylax eparchos akyrosis eperotetheìs homologesa anachoresis ephebos anagraphé epibolé anakrisis epigraphé ananeosis epikekrimenos anaphorà epikrités anegnon episkepsis anenklesia epistalma antigrapheus epoikiotai antikatallagé exegetés apaitetes gamos apallagé agraphos apoché engraphos apokrimata ge apoleipsis basiliké apoxeryxis demosia archidikastés en aphesei archiereus Alexandreias en doreà archiphylakites hierà archipresbyteros idioktetos archisomatophylax katoikiké asebeia kleroukiké astynomos ousiaké athetesis genarches athlophoros gerousia autokratoria gnomon basilikon idiou logou bia koptou bibliophylax gnostér bibliotheke tes eleutheroseos enkteseon komes demosion logon grammateus blabe metropoleos boukoloi poleos boulé grapheion bouleutés hairesis

101 hamartema taxis hierosylia thema homologia tomos hybris sygkollesimos hypographé toparches hypomnema toparchia hypomnematismòs topogrammateus hypomnematographos trapeza hypostrategos trapezites hypotheke idios logos 7.2 katagraphé STORIA E DIRITTO DEGLI ETRUSCHI katallagé HISTORY AND LAW OF THE ETRUSCANS kleroi GESCHICHTE U. RECHT DER ETRUSKER komarchos HISTOIRE ET DROIT DES ÉSTRUSQUES kome HISTORIA Y DERECHO DE LOS ETRUSCOS komogrammateus leia cere leitourgia Etrusci misthomologia Tusci misthoprasia fanum Volumnae misthos iudex misthosis tamera monarchos maru nomographos laminae Pyrgi nomophylax lucumon nomos rex Aigyption lauchume basilikòs luchre enchorios magister militum epichorios camthi politikòs macstrevc notarios mundus oikogenoi ara oikonomos munt penthemeros Porsenna philanthropa praetor phonos zil phylax zilc praefectus Aegypti zilath prodomos zili prytanis zilcte sitologosis rasna skribas etruria soizomenon methlum strategòs metl synallagmatographos mechl synchoresis rasna syngraphé turia syngraphodiatheke sacerdotes synodos eisnevc tabellion cepen taboularios servi tamias etera tamieion lautneteri

102 lautni spur civis tarconte awilum Tarquinia lex Veium simdat sarrim nobilitas 7.3 amelu DIRITTO EBRAICO populus JEWISH LAW mushkenu HEBRÄISCHES RECHT servi DROIT HÉBRAÏQUE ardu, wardum DERECHO HEBRAICO 7.4.3 Ierusalem DIRITTO PRIVATO Iudaei PRIVATE LAW Hebraei PRIVATRECHT Palestina DROIT PRIVÉ Testamentum novum DERECHO PRIVADO Evangelium Testamentum vetus debitor Biblia baltu, salmu donatio 7.4 nudunnu DIRITTI CUNEIFORMI donatio propter nuptias CUNEIFORM LAWS dos KEILSCHRIFT-RECHTE seriqtu DROITS CUNÉIFORMES emptio venditio DERECHOS CUNEIFORMES ana kaspim nadanu hereditas Assyria aplutum Babylonia mandatum Ittiti ana kabe Sumeri matrimonium mutuum 7.4.1 milqitum FONTI permutatio SOURCES ina mitgurtisunu QUELLEN SOURCES 7.5 FUENTES ALTRI DIRITTI DELL'ANTICHITÀ OTHER LAWS OF THE ANTIQUITY codex Bilalama ANDERE RECHTE DES ALTERTUMS codex Hammurabi D'AUTRES DROITS DE L'ANTIQUITÉ codex Lipit-Ishtar OTROS DERECHOS DE LA ANTIGÜEDAD codex Ur-Nammu leges Assyrae Aegyptus leges Eshnunna Carthago leges Ittitae Persae Syria 7.4.2 DIRITTO PUBBLICO 7.6 PUBLIC LAW DIRITTO BIZANTINO ÖFFENTLICHES RECHT BYZANTINE LAW DROIT PUBLIC BYZANTINISCHES RECHT DERECHO PÚBLICO DROIT BYZANTIN

103 DERECHO BIZANTINO TREATISES aerikon ABHANDLUNGEN angareia TRAITÉS autokraton TRATADOS imperator philantropos 8.1.1.2 bandon MANUALI buccellarii HANDBOOKS colonatus HANDBÜCHER comitatenses MANUELS dekarches MANUALES divina delegatio domesticus 8.1.2 drungarius STORIA POLITICA exconsul POLITICAL HISTORY kapnikon POLITISCHE GESCHICHTE limitanei HISTOIRE POLITIQUE magister militum HISTORIA POLÍTICA patronus pentarcha 8.1.2.1 praktor EPOCA ARCAICA pronia ARCHAIC TIME protectores FRÜHZEIT quaestor ÉPOQUE ARCHAÏQUE sacellarius ÉPOCA ARCÁICA strategòs thema Alba Longa topoteretes Ancus Martius tumarcha Appius Claudius calens turma Appius Claudius caudex zeugarion Appius Claudius decemvir Brutus 8 Lucius Iunius Brutus STORIA GENERALE DEL MONDO ANTICO Campus Martius GENERAL HISTORY OF THE ANCIENT WORLD campus salinarum ALLGEMEINE GESCHICHTE DER ALTEN WELT Collatinus HISTOIRE GÉNÉRALE DU MONDE ANCIEN collis Quirinalis HISTORIA GENERAL DEL MUNDO ANTIGUO foedus Cassianum foedus Hernicum 8.1 foedus Latinum STORIA DI ROMA foedus Nemorense HISTORY OF insula Tiberina GESCHICHTE ROMS Italici HISTOIRE DE ROME Latium HISTORIA DE ROMA mons Aventinus mons Capitolinus 8.1.1 OPERE GENERALI Quirites GENERAL WORKS Romulus ALLGEMEINE WERKE Sabini OEUVRES GÉNÉRALES septimontium OBRAS GENERALES Spurius Cassius 8.1.1.1 Tarquinius Priscus TRATTATI Tarquinius Superbus

104 Titus Tatius Lucius Aemilius Paulus Tullius Hostilius Lucius Calpurnius Piso Frugi Lutatius catulus 8.1.2.2 Mamertini EPOCA REPUBBLICANA REPUBLICAN TIME Marcus Calpurnius Bibulus REPUBLIKANISCHE ZEIT Pirrhus ÉPOQUE REPUBLICAINE porta triumphalis ÉPOCA REPUBLICANA Publius Decius Mure Quintus Caecilius Metellus Amilcar Barca Quintus Fabius Maximus Appius Claudius caecus Samnites Asdrubal Saturninus bellum civile Lucius Apuleius Saturninus bellum Iugurtinum Scipio Aemilianus Iugurta Scipio Africanus bellum latinum Publius Cornelius Scipio Africanus bellum macedonicum Scipio Nasica bellum punicum Sertorius bellum samniticum Spartacus bellum sociale Sulla bellum Marsicum Lucius Cornelius Sulla Brutus Tiberius Sempronius Gracchus Marcus Iunius Brutus Titus Quintus Flamininus Caesar tumultus Gallicus Caius Iulius Caesar Vercingetorix Caius Licinius Crassus Caius Marius 8.1.2.3 Caius Sempronius Gracchus EPOCA DEL PRINCIPATO Caius Verres TIME Carthago PRINZIPATSZEIT Carthaginienses ÉPOQUE DU PRINCIPAT Catilina ÉPOCA DEL PRINCIPADO Lucius Sergius Catilina Cato Actium Marcus Porcius Cato censor Aelius Seianus Cato Uticensis Aelvius Pertinax Marcus Porcius Cato Uticensis Aemilianus Cicero Marcus Aemilius Aemilianus Marcus Tullius Cicero agri decumati Cinna Alamanni Lucius Cornelius Cinna Antoninus Diadomenus Cleopatra Antoninus Pius Cnaeus Pompeius Titus Aelius Hadrianus Antoninus Crassus Augusta Aurelianus Drusus Lucius Domitius Aurelianus Marcus Livius Drusus Aureolus Furius Camillus Avidius Cassius Gaius Flaminius Balista Hannibal Barca Britanni Iudaei Caius Calpurnius Piso Hebraei tumultum Pisonianum Lepidus Caligula Marcus Aemilius Lepidus Caius Iulius Caesar Germanicus

105 Gaius Macrianus Junus Caracalla Macrinus Antoninus Caracalla Marcus Opellius Macrinus Carinus Maeonius Carus Antoninus Marcus Aurelius Carus Marcus Claudius Celsus Marcus Vipsanius Agrippa Censorinus Maximinus Thrax Christiani Caius Iulius Verus Maximinus Ciriades Claudius Lucius Domitius Nero Nero Claudius Tiberius Germanicus Nerva Claudius Goticus Marcus Cocceius Nerva Marcus Aurelius Claudius Numerianus Clodius Albinus Octavianus Coelius Calvinus Balbinus Ostilianus Commodus Otho Lucius Aelius Aurelius Commodus Parthi Daci bellum parthicum bellum dacicum Persae Decius persecutio Christianorum Didius Iulianus Pertinax Domitianus Pescennius Niger Titus Flavius Domitianus Philippus Arabus Domitius Domitianus Iulius Verus Philippus Drusus Caesar Piso Elagabalus Cn. Calpurnius Piso Avitus Bassianus Pontius Pilatus Fabius Valens Posthumius Galba Posthumius Junus Servius Sulpicius Galba Probus Gallienus Marcus Aurelius Probus Gallus Pupienus Maximus Germanicus Quietus Caesar Iulius Germanicus Regillianus Geta Saturninus Publius Septimus Geta Septimius Odenatus Gordianus I Marcus Antonius Gordianus Lucius Septimius Severus Gordianus II Severus Alexander Gordianus III Marcus Aurelius Severus Alexander Hadrianus Soloninus Gallienus Caesar Traianus Hadrianus Augustus Tetricus Iunus Herennianus Tetricus Superior Herodes Caius Pius Esuvius Tetricus Horianus Tiberius Hostilianus Tiberius Iulius Caesar Augustus imperium Galliae Titus Ingenuus Titus Flavius Vespasianus secundus Iudaei Traianus Hebraei Marcus Ulpius Traianus limes Antoninus Trebellianus Livia Trebonianus Gallus Lollianus Valeria Lucius Verus Valerianus

106 Publius Licinius Valerianus Iudaei vallum Antoninum Hebraei vallum Hadrianum Iulianus apostata Vandali Flavius Claudius Iulianus Vespasianus Iulius Nepos Titus Flavius Vespasianus Iustinianus Victorinus Flavius Anicius Iustinianus Victorinus Junus Iustinus Vitellius Leo Aulus Vitellius Libius Severus Zenobia Licinius Flavius Galerius Valerius Licinianus 8.1.2.4 Maiorianus EPOCA DELLA MONARCHIA ASSOLUTA Flavius Iulianus Maiorianus TIME OF THE ABSOLUTE MONARCHY Marcianus ZEIT DER ABSOLUTISTISCHEN MONARCHIE Maxentius ÉPOQUE DE LA MONARCHIE ABSOLUE Marcus Aurelius Valerius Maxentius ÉPOCA DE LA MONARQUÍA ABSOLUTA Maximianus Caius Galerius Valerius Maximianus Alaricus Maximinus Daia Anastasius Anthemius Narsete Arcadius Odoacer Flavius Arcadius Olibrius Attila Persae barbari persecutio Christianorum Belisarius Carnuntum Ricimero Constans Romulus Augustulus Constans II Stilicho Constantinopolis Symmachus Constantinus Theodora Flavius Valerius Constantinus Theodoricus Constantinus II Theodosius I Constantius Clorus Flavius Theodosius Marcus Flavius Valerius Constantius Clorus Theodosius II Constantius II Totila Crispus Unni Dalmatius Valens Diocletianus Flavius Valens Aurelius Valerius Diocletianus Valentinianus I factiones circi Flavius Valentinianus Flavius Gaius Gallus Valentinianus II Flavius Iovianus Valentinianus III Galerius Valerius Severus Galla Placidia Vandali Glicerius Visigothi, Wisigothi Gothi Zeno Isauricus Gratianus Flavius Gratianus 8.1.3 Hannibalianus STORIA DELL'ECONOMIA Honorius HISTORY OF ECONOMY Flavius Honorius WIRTSCHAFTSGESCHICHTE Iohannes Cappadociae HISTOIRE DE L'ÉCONOMIE Iovianus HISTOIRE DE L'ÉCONOMIE

107 auspicium aedificatio bacchanalia ager Christiani fundus Cupido agricultura Demetra res rustica Caerer villa Diana alimenta dies fasti argentum Dionysus nummi Bacchus pecunia Efestos nummularii Erinni argentarii fides artes liberales haruspices cleros Helios commercium Hercules dendrophorus Herakles edictum Diocletiani de pretiis rerum venalium Ianus evectiones Iuno forum Boarium Hera forum holitorium Kronos lanificium Lares ars linteraria Lupercalia latifundia Mars lex metalli Vipascensis Mercurius lex Metilia de fullonibus Hermes fullones musae metallum Olimpus navigatio oraculum oeconomia Orpheus opus Pandora panegyris Penates piscatio pietas pretium polemos salarium eris tesserae frumentariae neikos textura Poseidon venatio Prometeus Quirinus 8.1.4 religio STORIA DELLA RELIGIONE E DELLA MITOLOGIA Rhea HISTORY OF RELIGION AND OF MYTHOLOGY ritus RELIGIONS- U. MYTHOLOGIEGESCHICHTE Roma HISTOIRE DE LA RELIGION ET DE LA Saturnalia MYTOLOGIE Sfinx HISTORIA DE LA RELIGIÓN Y DE LA MITOLOGÍA superstitio sybillae Ado Thanatos amazones mors Apollus Tyche ars magica Uranus Artemide Venus astrologia Aphrodite Atena Vesta augurium Zeus

108 Iuppiter 8.1.7 STORIA DELLA STORIOGRAFIA ROMANA 8.1.5 HISTORY OF ROMAN HISTORIOGRAPHY STORIA DEL COSTUME GESCHICHTE DER RÖMISCHEN HISTORY OF BEHAVIOUR GESCHICHTSSCHREIBUNG SITTENGESCHICHTE HISTOIRE DE LA HISTORIOGRAPHIE ROMAINE HISTOIRE DU COUTUME HISTORIA DE LA HISTORIOGRAFIA ROMANA HISTORIA DEL COSTUMBRE acta archiatra Aennius aucupium balnea Ampelius calendarium annales kalendarium Appianus clavus Appius Claudius conclamatio Asinius Pollio discipulus Aulus Postumius Albinus domus fasces chronicon gladiator grassatores Curtius Rufus histrio Dio Cassius instrumentum laudatio funebris Dionysius levitas popularis Dionysius Halicarnassenus ludi SC. de ludis saecularibus Florus ludi saeculares gesta ludi circenses historia otium Historia Augusta panem et circenses Iohannes Lydus pharmacopoea Livius popina Livius Andronicus sagatio Lucius Cincius Alimentus saltatio Pompeius Trogus supellex Procopius taberna Sallustius theatrum Gaius Sallustius Crispus Svetonius toga Tacitus tonsor Trebellius Pollio tonstrina tunica Velleius Paterculus venatio vita

8.1.6 8.1.8 STORIA DELLA LINGUA E DELLA LETTERATURA STORIA DEL PENSIERO POLITICO HISTORY OF LANGUAGE AND LITERATURE HISTORY OF POLITICAL THOUGHT SPRACH- U. LITERATURGESCHICHTE GESCHICHTE DER POLITISCHEN IDEEN HISTOIRE DE LA LANGUE ET DE LA HISTOIRE DE LA PENSÉE POLITIQUE LITTÉRATURE HISTORIA DEL PENSAMIENTO POLITICO HISTORIA DE LA LENGUA Y DE LA LITERATURA auctoritas autarcheia declamatio civitas consensus bonorum

109 concordia ordinum MONOGRAFÍAS constitutio dictator Achaei dominatus aisumneteia felicitas imperatoria aisumnetri forma civitatis Alexander Magnus imperium Athenae gubernator imperii bellum Peloponnesiacum libertas bellum Sami liberum suffragium Caronda monarcheia Cleomenes pax Cleones polis Clistenes potestas Clitofon principatus Corinthus regnum Creta res ethica Delphoi res publica Demosthenes utilitas rei publicae Diocles gubernator rei publicae Dori temperatio imperii Draco temperatio rei publicae Eoli tyrannus Ephialtes foedus Atticum 8.1.9 foedus Delphicum STORIA E METODOLOGIA DELLA CRITICA foedus Peloponnesiacum STORICA Gortyna HISTORY AND METHODOLOGY OF HISTORICAL Iones CRITICISM Ippia GESCHICHTE U. METHODE DER Licurgos GESCHICHTLICHEN KRITIK Miltiades HISTOIRE ET MÉTHODOLOGIE DE LA CRITIQUE Mithridates HISTORIQUE Mycenae HISTORIA Y METODOLOGÍA DE LA CRITICA Pericles STÓRICA Pisistratos Salaminae 8.2 Sokrates STORIA GRECA Solon GREEK HISTORY Sparta GRIECHISCHE GESCHICHTE Termopylae HISTOIRE GRECQUE Thebae HISTORIA GRIEGA Themistocles Themistokles 8.2.1 Thrasybulus OPERE GENERALI Tyrannis GENERAL WORKS Zaleucos ALLGEMEINE WERKE OEUVRES GÉNÉRALES 8.2.2.1 OBRAS GENERALES STORIA DELLA SICILIA ANTICA HISTORY OF ANCIENT SICILY 8.2.2 GESCHICHTE DES ALTEN SIZILIENS MONOGRAFIE HISTOIRE DE LA SICILIE ANCIENNE MONOGRAPHS HISTOIRE DE LA SICILIE ANCIENNE MONOGRAPHIEN MONOGRAPHIES Agatocles

110 Agrigentum Mari Anassilaos Mesopotamia Archimedes mitanni Camarina Nabucodonosor Catana Ninive Cuma Persae Dionysios Punici Ducetius Phoenices Elimi Sumeri Ermocrates Sumer Euno Syria Gamoros Ur Gela Urriti Gelon Hurri Hieron uruk Himera Imera 8.4 Ippocrates STORIA DI ALTRI POPOLI ANTICHI Leontini HISTORY OF OTHER ANCIENT PEOPLES Lex Iulia de Siculis GESCHICHTE ANDERER ALTER VÖLKER HISTOIRE DES AUTRES PEUPLES ANCIENS Naxos HISTORIA DE OTROS PUEBLOS ANTIGUOS Nicia Africani Selinuntes Barbari Sicania Britanni Sikelia Celtae Sicani Daci Siculi Galli Stesicoros Germani Syracusae Gothi Timoleon Hispani Verres Iguvium xenodicus Parthi Thraces 8.3 Umbri STORIA DEI POPOLI DEL VICINO ORIENTE Unni HISTORY OF THE NEAR EAST PEOPLES Vandali GESCHICHTE DER VÖLKER DES NAHEN Veneti ORIENTS Visigothi HISTOIRE DES PEUPLES DU PROCHE-ORIENT Wisigothi HISTORIA DE LOS PUEBLOS DEL CERCANO vix ORIENTE latiscum

Aegyptus 8.5 ENCICLOPEDIE DI STORIA DELL'ANTICHITÀ Assyrii ENCYCLOPEDIA ABOUT THE HISTORY OF Babylonia ANCIENT TIMES Bilalama ENZYKLOPÄDIEN DER ALTEN GESCHICHTE Carthago ENCYCLOPÉDIES D'HISTOIRE DE L'ANTIQUITÉ Eshnunna ENCICLOPEDIAS DE HISTORIA DE LA ANTIGÜE Hammurabi Ittiti Iudaei lipitrite

111