PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA CZEMPINIA NA LATA 2016 - 2023 1 Autorzy opracowania: 1. Paulina Adamczak 2. Andrzej Socha 3. Anna Kiereta 4. Katarzyna Janicka 5. Beata Bajstok 2 Spis treści Wprowadzenie str.5 Rozdział I – Charakterystyka Miasta i Gminy Czempiń str.7 1. Położenie i Układ Administracyjny str.7 2. Struktura Funkcjonalno-Przestrzenna Miasta str.10 3. Struktura Gruntów Gminnych str.11 4. Historia str.13 5. Najcenniejsze Zabytki Gminy Czempiń str.16 6. Struktura Demograficzna str.27 7. Oświata i Kultura str.29 8. Kultura, Rozrywka i Rekreacja str.29 9. Placówki Medyczne str.34 10. Organizacje Pozarządowe i Ich Siedziby str.34 11. Uwarunkowania Przyrodnicze Gminy Czempiń str.36 12. Stacja Badawcza Pzł str.38 13. Turystyka str.39 14. Infrastruktura Techniczna str.40 Rozdział II - Opis powiązań z dokumentami strategicznymi i planistycznymi. str.45 1. Dokumenty o zasięgu europejskim str.45 2. Dokumenty o zasięgu krajowym str.46 3. Dokumenty o zasięgu wojewódzkim str.49 4. Dokumenty o zasięgu lokalnym str.51 Rozdział III - Analiza Występowania Zjawisk Kryzysowych w Mieście i Gminie Czempiń na Potrzeby Delimitacji Obszarów Zdegradowanych. str.53 1. Analiza wskaźnikowa str.53 2. Analiza pogłębiona – metoda jakościowa i ilościowa str.96 3. Analiza pogłębiona – wyniki konsultacji społecznych str.96 Rozdział IV – Wizja obszaru rewitalizacji str.123 Rozdział V – Cele rewitalizacji str.124 I. Cel strategiczny: Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i aktywizacja społeczna mieszkańców. str.125 II. Cel strategiczny: Rozwój przedsiębiorczości i działanie na rzecz ograniczenia bezrobocia. str.125 3 III. Cel strategiczny: Przestrzeń publiczna przyjazna mieszkańcom i środowisku. str.125 Rozdział VI - Lista przedsięwzięć rewitalizacyjnych. str.126 Rozdział VII – Mechanizmy komplementarności str.162 1. Komplementarność przestrzenna str.162 2. Komplementarność problemowa str.163 3. Komplementarność proceduralno – instytucjonalna str.166 4. Komplementarność źródeł finansowania str.168 Rozdział VIII- Mechanizmy włączenia mieszkańców, podmiotów i aktywnych grup w proces rewitalizacji. str.168 1. Partycypacja społeczna str.168 2. Zogniskowane wywiady grupowe str.168 3. Raport z badania ankietowego str.170 4. Charakterystyka profilu respondenta str.171 5. Konsultacja opracowanego Programu: Wdrażanie i okresowa ocena str.171 Rozdział IX - System wdrażania programu rewitalizacji. str.171 Rozdział X - System monitoringu i oceny skuteczności działań i system wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu. str.173 SPIS TABEL str.176 SPIS RYCIN str.177 SPIS ZDJĘĆ str.178 SPIS WYKRESÓW str.179 4 WPROWADZENIE Rewitalizacja, zgodnie z definicją zawartą w Wytycznych Ministerstwa Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, jest kompleksowym procesem wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów (w tym także kulturowych) i jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez interesariuszy, do których zaliczyć możemy m.in. mieszkańców obszaru rewitalizacji, przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, organy władzy publicznej, tego procesu w tym przede wszystkim we współpracy z lokalna społecznością. Celem Lokalnego Programu Rewitalizacji (LPR) dla Miasta Czempinia jest wyprowadzenie ze stanu kryzysowego zdiagnozowanych obszarów zdegradowanych poprzez wdrożenie programu rewitalizacji, który zapewni przeciwdziałanie wykluczeniu i marginalizacji wyznaczonych obszarów oraz polepszy jakość życia mieszkańców. Opracowany LPR składa się z opisów powiązań LPR z dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy, województwa, kraju, Unii Europejskiej, szczegółowej diagnozy obszaru rewitalizacji, opisu wizji stanu po przeprowadzeniu rewitalizacji, celów rewitalizacji, kierunków działań, które służą eliminacji lub ograniczeniu negatywnych zjawisk, opisu przedsięwzięć rewitalizacyjnych kluczowych i uzupełniających, mechanizmów zapewnienia komplementarności między poszczególnymi projektami/przedsięwzięciami rewitalizacyjnymi, mechanizmów włączenia mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji, systemu wdrażania programu rewitalizacji, monitoringu i oceny skuteczności działań i systemu wprowadzania modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu. Prace nad LPR rozpoczęły się od opracowania diagnozy, która miała na celu zidentyfikowanie obszarów na terenie Gminy Czempiń znajdujących się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, a także 5 występowania innych negatywnych zjawisk – środowiskowych, gospodarczych, przestrzenno- funkcjonalnych i technicznych. Następnym krokiem było wyznaczenie celów i kierunków działań procesu rewitalizacji. Podczas prac nad dokumentem odbywały się szkolenia i konsultacje społeczne dla mieszkańców Gminy Czempiń oraz spotkania focusowe z różnymi grupami interesariuszy. Po przeprowadzeniu analiz oraz po zakończeniu procesu konsultacji opracowano Program Rewitalizacji dla Miasta Czempinia. Lokalny Program Rewitalizacji dla Miasta Czempinia na lata 2016-2023 został sporządzony z uwzględnieniem zasad wskazanych w Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020. 6 Rozdział I - CHARAKTERYSTYKA MIASTA I GMINY CZEMPIŃ 1. POŁOŻENIE I UKŁAD ADMINISTRACYJNY Obszar Gminy Czempiń rozciąga się w południowo – zachodniej części województwa wielkopolskiego, stanowiąc 0,48 % jego powierzchni. Ryc. 1. Położenie Gminy Czempiń Gmina położona jest w odległości 35 km. na południe od miasta Poznań. Ryc. 2. Województwo Wielkopolskie 7 Północna część gminy Czempiń stanowi otulinę Wielkopolskiego Parku Narodowego, natomiast południowa jej część włączona została do Parku Krajobrazowego im. Dezyderego Chłapowskiego To gmina miejsko - wiejska leżąca w północnej części powiatu kościańskiego, zajmująca powierzchnię ponad 142 km 2, co stanowi 19,7% powierzchni powiatu. Ryc. 3. Mapa poglądowa - Powiat kościański Jednostkami samorządu terytorialnego z którymi Gmina sąsiaduje są: 1. Gmina Brodnica 2. Gmina Granowo 3. Gmina Kościan 4. Gmina Krzywiń 5. Gmina Mosina 6. Gmina Stęszew 7. Gmina Śrem Przez gminę przebiegają ważne szlaki komunikacyjne do których zaliczamy: linię kolejową E-59 relacji: Poznań – Wrocław przecinająca miasto z północy na południe, drogę międzynarodową nr 5 z Gdańska przez Poznań, Wrocław do Pragi. Gmina posiada również bliskie i dogodne położenie w odniesieniu do autostrady A2. 8 Ryc. 4. Lokalizacja Gminy Czempiń na szlakach komunikacyjnych Gmina obejmuje swym zasięgiem terytorialnym miasto Czempiń oraz 22 sołectwa (wsie sołeckie): Betkowo, Bieczyny, Borowo, Donatowo, Głuchowo, Gorzyce, Gorzyczki, Jarogniewice, Jasień, Nowe Borówko, Nowe Tarnowo, Nowy Gołębin, 9 Piechanin, Piotrkowice, Piotrowo Drugie, Piotrowo Pierwsze, Sierniki, Słonin, Srocko Wielkie, Stare Tarnowo, Stary Gołębin, Zadory 2. STRUKTURA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA MIASTA Miasto Czempiń zostało podzielone na jednostki pomocnicze, którymi są osiedla wraz z zarządami. Wykaz osiedli wraz z ulicami Osiedle Nr 1: ul. 24 Stycznia, Długa, Kościelna, Krótka, Ratuszowa, Rynek, Pl. Zielony Rynek. Osiedle Nr 2: ul. Kolejowa, Stanisława Kuczmerowicza, Floriana Marciniaka, Nowa, Ogrodowa, Powstańców Wielkopolskich, Przytorze, Strumykowa, Wodna, Wspólna. Osiedle Nr 3: ul. Czereśniowa, Gruszkowa, Łąkowa, Północna, Śliwkowa, Wiśniowa. Osiedle Nr 4: ul. Fryderyka Chopina, Marii Konopnickiej, Kręta, Adama Mickiewicza, Podgórna, Polna, Poznańskie Przedmieście, Bolesława Prusa, Juliusza Słowackiego, Śremska, Stefana Żeromskiego. Osiedle Nr 5: ul. Borówko Stare, Dezyderego Chłapowskiego, Kasztanowa, Karola Kiełczewskiego, Maurycego Komorowicza, Parkowa, Sokolnicza, Józefa Wybickiego. Osiedle Nr 6: ul. 10-lecia RKS-u, Dojazd, Jeździecka, Kościańskie Przedmieście, Krańcowa, Kwiatowa, Przedszkolna, Przelot, Spółdzielców, Zachodnia. Osiedle Nr 7: ul. Malinowa, Rolna, Stęszewska, Tarnowska, Towarowa, Wiatrakowa, Zaułek. 10 Ryc. 5. Podział miasta na osiedla 3. STRUKTURA GRUNTÓW GMINNYCH Największą część w strukturze gruntów Gminy Czempiń stanowią użytki rolne (grunty rolne, łąki i pastwiska oraz sady), następnie lasy. Pozostałe grunty, w tym tereny mieszkaniowe stanowią najmniejszą część. Tabela 1. Struktura gruntów Gminy Czempiń POWIERZCHNIA UŻYTKI ROLNE LASY POZOSTAŁE GMINA OGÓŁEM W TYM: - GRUNTY ORNE CZEMPIŃ - ŁĄKI I PASTWISKA - SADY ha ha ha ha 14145 11596 1813 736 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Czempiniu 11 Procentowy udział poszczególnych gruntów został przedstawiony na poniższym wykresie Wykres 1. Struktura gruntów Gminy Czempiń w ujęciu procentowym 5,20% 12,80% 82% UŻYTKI ROLNE LASY POZOSTAŁE GRUNTY Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Czempiniu Gmina ma charakter rolniczy. Blisko połowa z ponad 11 000 ha gruntów rolnych należy do sektora prywatnego, gdzie dominują gospodarstwa o wielkości do 20 ha. Na terenie gminy prowadzona jest intensywna uprawa roślin przemysłowych