l SPOŁEM wobec wyzwań pandemii l Opinie ekspertów Trwałe zmiany akie będą najważniejsze zmiany w handlu, które spowodu- je pandemia koronowirusa? Kto może zyskać, a kto stra- Jcić? I jak w tym wszystkim powinna odnaleźć się Spółdziel- nia Społem? Postanowiliśmy zapytać o to troje ekspertów: prof. URSZULĘ KŁOSIEWICZ-GÓRECKĄ z Polskiego Instytutu Ekonomicznego, ALFREDA BUJARĘ – przewodniczącego Sekre- tariatu Krajowego Handlu, Banków i Ubezpieczeń NSZZ Solidar- ność i MACIEJA PTASZYŃSKIEGO – wiceprezesa Polskiej Izby Handlu. Oto kolejno ich wypowiedzi, za które bardzo dziękujemy MIESIĘCZNIK WARSZAWSKIEJ SPÓŁDZIELCZOŚCI SPOŻYWCÓW (podkr. w tekstach od redakcji): Rok 58 nr 6 (640) WARSZAWA, czerwiec 2020 r. Cena 5,00 zł (plus VAT) Prof. URSZULA KŁOSIEWICZ-GÓRECKA Polski Instytut Ekonomiczny KZRSS Społem – Zmiany, które jako skutek pandemii COVID-19, pozostaną trwałe w handlu, wynikać będą ostatecznie z doświadczeń wy- Śmiałe kroki niesionych z minionych tygodni asz obecny, czerwcowy numer poświęcamy głównie nowym ini- oraz aktualnej i przewidywanej cjatywom Związku i spółdzielni w okresie pandemii oraz trwałym sytuacji przedsiębiorstwa w cią- Nzmianom w handlu. Dlatego poprosiliśmy prezesa KZRSS Społem gu najbliższych kilku tygodni. oraz kilku prezesów spółdzielni o wypowiedzi na temat ostatnich, waż- Obecnie największym wyzwa- nych inicjatyw społemowskich (p. str.1–2–3). Jednocześnie zwróciliśmy niem dla firm handlowych jest się do trojga znanych ekspertów o opinie, dotyczące zmian w handlu, utrzymanie miejsc pracy i płyn- mającym charakter trwały (p. str. 1, 5). Red. ności finansowej, gdy nowe wy- zwania i obostrzenia sanitarne Rozmowa z prezesem Zarządu Krajowego Związku podwyższają koszty prowadze- Rewizyjnego Spółdzielni Spożywców Społem – nia biznesu.

RYSZARDEM JAŚKOWSKIM. Pandemia osłabiła firmy han- – Panie Prezesie, prosimy Wychodząc naprzeciwko po- w KZRSS Społem, posiadają już dlowe, ale wyzwoliła też w przed- o charakterystykę najważniej- trzebom klientów, sklep inter- własne, lokalne sklepy interne- siębiorcach pokłady kreatywności szych nowych inicjatyw naszego netowy Społem został zaprojek- towe. Jednak w naszej ocenie a nawet skłonność do inwesto- Krajowego Związku SPOŁEM towany i wykonany na potrzeby jest to rozwiązanie tymczasowe. wania, gdy może to zapewnić elastyczne prowadzenie działalności w dobie pandemii. Na począ- wszystkich spółdzielni zrzeszo- W e-sklepie Społem, którego i znaleźć nowe źródła dochodów. Przyspieszenia nabrała cyfrowa tek, o uruchomieniu wspólnego nych w KZRSS „Społem”. Jest wersja testowa jest ukończona, transformacja firm handlowych. Przy zamknięciu fizycznych kanałów sklepu internetowego Społem, odpowiedzią na obecne wyzwa- klienci po wpisaniu swojego sprzedaży, promocji i kontaktu z klientami, tym, co mogło utrzymać o czym pisały już Wiadomości nia rynku oraz rozwoju spółdziel- kodu pocztowego będą zapo- firmy przy „życiu” było przeniesienie działalności do internetu lub Handlowe? ni w następnych latach. Nasze znawać się z ofertą produktów wprowadzenie zaawansowanych rozwiązań cyfrowych w tym obsza- rozwiązanie będzie realizować dedykowaną ich regionowi. Po- rze, wspieranych przez cyfryzację procesów wewnętrznych w przed- – Rzeczywiście, ta inicjatywa, dwa cele: wzrost sprzedaży Spół- przez sklep internetowy klienci siębiorstwie. wynikająca też z trafnej uchwały dzielni oraz odświeżenie i wspól- będą mieli możliwość zakupu Wiele firm handlowych wprowadziło na dużą skalę pracę zdalną, co programowej ubiegłorocznego 50 na promocja marki Społem. dedykowanego asortymentu nie tylko wymagało wykorzystania aplikacji choćby do komunikacji, Zjazdu Krajowego Związku, na- Spółdzielni: od produktów spo- ale także innej organizacji wewnętrznej, chociażby obiegu, podpisywa- leży do najważniejszych. Okazu- W ciągu trzech lat chcemy żywczych, galanterii, po odzież, nia i przechowywania dokumentów. je się, że w dobie pandemii sprze- osiągnąć 5% udział w sprze- chemię gospodarczą, kończąc na daż internetowa staje się coraz daży asortymentu spożywcze- małym sprzęcie AGD. Firmy handlowe dostrzegały też atuty cyfryzacji procesu zarządza- bardziej trwałą formą handlu i na- go. Niektóre spośród 240 spół- nia firmą, pozwalające na poprawę sprawności procesów handlowych biera coraz większego znaczenia. dzielni spożywców zrzeszonych Więcej str. 3 u oraz konkurencyjności przedsiębiorstwa. Natomiast automatyzacja procesów sprzedaży, wprowadzenie kas samoobsługowych pozwoliło zmniejszyć koszty zatrudnienia. Szczególnie atrakcyjne dla firm han- dlowych, stało się wykorzystywanie e-handlu. W czasie ograniczeń l SONDA REDAKCYJNA l był to środek utrzymania sprzedaży, jak również przejęcia klientów od wolniej działającej, bądź mniej innowacyjnej konkurencji. Prezentacja Więcej str. 5 u nowym czerwcowym Nowe inicjatywy Wnumerze popularnego O nowych inicjatywach i działaniach swoich spółdzielni branżowego magazynu w okresie pandemii mówią przedstawiciele spółdzielni: Społem „HANDEL”, jako PSS Oszczędność w Mińsku Mazowieckim, Społem PSS w Gar- Na Kruczej wolinie oraz Spółdzielni Hale Banacha w Warszawie. Serdecznie „Rozmowa miesiąca”, dziękujemy za wypowiedzi. został zamieszczony bardzo ciekawy wywiad IRENEUSZ DURDA red. Katarzyny Pierzchały – prezes Społem PSS z prezesem Spółdzielni Oszczędność w Mińsku Maz. Spożywców MOKPOL 03.06.20 Sylwestrem Cerańskim – Podobnie jak w innych spółdzielniach społemowskich, także – p. str. 7. i u nas szybko i sprawnie wprowadziliśmy środki ochronne i zasa- dy bezpieczeństwa we wszystkich placówkach i w administracji. W okresie pandemii, odnotowaliśmy wzmożony wzrost zakupów na zapas w marcu i w okresie przedświątecznym w kwietniu, a w maju nieco spadek obrotów, choć wartość koszyka zakupów wzrosła. W tym wyjątkowo trudnym okresie sprawdza się nasza konse- kwentna strategia. Atutem mińskiej PSS jest sprzedaż świeżych towarów, w tym warzyw, owoców, mięsa i wędlin, co ogromnie przyciąga klientów. Dwa razy w tygodniu własnym transportem do- wozimy świeże produkty z giełdy w Broniszach, kupując je już od 4 rano od sadowników z rejonu grójeckiego i rolników z Mazowsza, maja br. Spółdzielnia Piekarsko-Ciastkarska otworzyła swój a także cytrusy z importu. kolejny sklep firmowy w samym centrum stolicy, przy ul. Nasi klienci wręcz „polują” na piątkowe dostawy w pojemnikach Kruczej 17. Od godz. 6.30 czekano tam na gości z darmową ciepłych kiełbas, szynek i wędlin z Terespola, prosto z firmy „Swoj- 27 kawą, a dla pierwszych 100 osób rozdano torby lniane gratis! Przez skie Smaki”, chwaląc tę nową inicjatywę. Chętnie kupują wyroby trzy kolejne dni na hasło: SŁODKIE OTWARCIE można było otrzy- od lokalnych producentów, np. z Chodowa k/Siedlec. Wygrywamy mać darmowego croissanta. Od 18 maja w lokalach SPC można na nimi z konkurencją wielkich sieci, bowiem w 40-tysięcznym mie- miejscu napić się kawy, także do ciastka, kanapki, lub pizzy. Na nie- ście działają m.in. Topaz, Biedronka, Kaufland, Lidl, Carrefour. zawodnym facebooku SPC, w maju ogłoszono dwa kolejne konkursy Więcej str. 2 u dla klientów: „Wiosenne inspiracje z SPC” oraz z okazji Dnia Dziecka. Str. 2 SPOŁEMOWIEC WARSZAWSKI nr 6 (640)

l SONDA REDAKCYJNA l NOWE INICJATYWY l

IRENEUSZ DURDA W związku z zamknięciem gastronomii, również nasz bar gastronomiczny „Smakosz” został dla klien- – prezes Społem PSS tów zamknięty. Uruchomiliśmy więc sprzedaż dań obiadowych na wynos, z dowozem na telefon do domu, albo przez okienko. Powodzeniem cieszą się też wyroby garmażeryjne, jak pierogi, kopytka, naleśniki, Oszczędność których część kierujemy także do sprzedaży w sklepach. Mimo epidemii, nieźle funkcjonuje produkcja. Nasz chleb wiejski, okrągły, razowy, drożdżówki, ciasta uDokończenie ze str. 1 w Mińsku Maz. 29.05.20 cieszą się od lat dużym powodzeniem wśród mieszkańców miasta i okolicznych wsi. Zaufanie budzą stare receptury, oparte na zakwasie i tradycyjne pieczenie wyrobów w piecach ceramicznych. – Na 10 placówek handlowych połowę prowadzimy na wsi, gdzie Natomiast prawdziwym naszym przebojem rynkowym jest pasztet garwoliński, o oryginalnej recepturze, nie mamy tak silnej konkurencji co w mieście. Wprawdzie są one z mięsa drobiowego i wieprzowego, produkowany od 2017 r. we własnej wytwórni. Zdobył on certyfikat mniejsze, ale samoobsługowe, w granicach 60-80 mkw. z załogami i godło promocyjne Ministerstwa Rolnictwa „Doceń polskie” i jest sprzedawany z powodzeniem do brat- 2-3 osobowymi, lecz wykazują dużą dynamikę obrotów. Od szeregu nich 15 PSS-ów na Ścianie Wschodniej – od Białej Podlaskiej po Kraśnik i Stalową Wolę. lat podejmujemy inicjatywy uruchamiania nowych sklepów na wsi, bo Muszę stwierdzić, że także w okresie pandemii dopisują nam stali klienci 40+, w tym ci korzystający tam rynek jest chłonny, a mieszkańcy po likwidacji sklepików prywat- z karty lojalnościowej „Społem znaczy razem”. Bardzo też chwyciła nasza inicjatywa wysyłania SMS-ów nych i geesowskich, chcą mieć zaopatrzenie na miejscu. Nasze inicja- z informacjami o promocjach, równolegle do ogłoszeń na facebooku i gazetki cenowej /2 tys. SMS-ów tywy przyjmują z entuzjazmem. jednorazowo/. Tam ogłaszamy też konkursy z nagrodami, organizowane wraz z dostawcami. I tak, obok sklepów w pobliskich wsiach, jak Zalesie, Rudzienko, Dobre efekty dają te konkursy i gazetki reklamowe we współpracy z PSD, która organizuje dostawy Gliniak i Stojadła, w lutym br. otworzyliśmy sklep w Teresinie w gmi- dwa razy w tygodniu. Dobrze sprzedają towary marki własnej Gama i poprawia się sprzedaż marki Społem, nie Kołbiel, a w czerwcu br. planujemy otwarcie kolejnego w Budach choć dostawy mogłyby być częściej. Barcząckich koło Mińska. Podczas epidemii sprawdzają się nowe narzędzia marketingowe, jak wspomniane SMS-y, facebook. Obok dostawców lokalnych i tych z giełdy, bazujemy na dostawach Zapewne na trwałe pozostaną formy zakupu na telefon, z dostawą do domu, albo z odbiorem w sklepie. z DUO-TES i MAH Społem. Wykorzystujemy materiały i dość częste ak- Szczególną uwagę zwracamy na dbałość o zaopatrzenie w poszukiwane świeże owoce, warzywa, wędliny, cje promocyjne. Ostatnio następuje wzrost sprzedaży towarów marki wła- nabiał oraz artykuły pierwszej potrzeby i ekologiczne. Trzeba elastycznie reagować na zmienne oczekiwa- snej Społem i klienci chętnie kupują m.in. kasze, przetwory, dania gotowe. nia naszych klientów. W planach mamy także uruchomienie sprzedaży internetowej, przy współpracy z Krajowym Związkiem Społem i innymi spółdzielnia- mi w regionie i w kraju. Na jesieni, wraz z polepszeniem warunków RAFAŁ KOWALSKI sprzedaży, chcemy uruchomić funkcjonowanie karty klienta, dbając o pozyskanie nowych klientów. – pełnomocnik Zarządu Spółdzielni Generalnie, pragniemy utrzymać tę specyficzną więź z klientami, Hale Banacha ds. jakości. 04.06.20 jaka zawiązała się na wsi i budować pozycję rynkową w mieście, w oparciu o nowoczesne metody marketingowe, w tym oddziaływanie – Inicjatywa handlowa „Hal Banacha” w okresie pandemii została bardzo dobrze przyjęta przez poprzez internet. Wierzymy, że w okresie epidemii, a także później, naszych klientów. Pierwsza z nich, to uruchomienie od marca zakupów na telefon dla mieszkań- nasze placówki będą zdobywały popularność, dzięki konsekwentnej ców Ochoty , co ogłosiliśmy nie tylko na ulotkach w sklepie, ale i na naszej stronie www, oraz sprzedaży świeżych, sprawdzonych, rodzimych produktów, bo trend Facebook’u.Zakupy można zamawiać pod numerem telefonu 22 822 92 75, lub na adres e-mail: zakupów zdrowej żywności będzie już rosnący i trwały. [email protected] w godzinach 8-13 od poniedziałku do piątku. Minimalna wartość zamówienia to 50 zł. Zakupy klient otrzymuje jeszcze tego samego dnia bez ponoszenia dodat- kowych kosztów dostawy. HIERONIM KOBUS Inicjatywę tę z zadowoleniem przyjęli Klienci, zwłaszcza starsi seniorzy 50+ i osoby samotne, lub pra- cujące w domach. Poszerzyli oni bazę naszych klientów, którzy już korzystają z karty stałego klienta SHB – prezes Społem PSS (ponad 11000 sztuk) oraz tych, których o promocjach powiadamiamy telefonicznie /ok. 6 tys. SMS-ów/. w Garwolinie, 04.06.20 W ten sposób trafiamy z aktualną informacją handlową, obok plakatów, ulotek, gazetek, do sporej grupy – Od ogłoszenia stanu epidemicznego skrupulatnie we wszystkich gospodarstw domowych. Swoje doświadczenia chcemy wykorzystać, przystępując też do organizowanego placówkach wprowadziliśmy standardowe środki ochrony i zabezpie- przez Krajowy Związek Spółdzielni Społem krajowego sklepu internetowego. czenia przeciwepidemicznego (m.in. maseczki, ekrany pleksi, płyny Posiadamy systematycznie prowadzoną stronę na Facebooku. Tam też informujemy o sprzedaży wyro- odkażające, przyłbice, rękawiczki). Początkowo klienci kupowali ma- bów przemysłowych jak też spożywczych. Obecnie zachęty do zakupów przemysłowych są szczególnie sowo na zapas i koszyk zakupów zwiększył się, ale w kwietniu i na wskazane, gdyż klient jest ostrożny, chce być bezpieczny i np. garnek kupi, ale do przymierzalni wchodzi początku maja odnotowaliśmy spadek obrotów. już z dużą ostrożnością. Szczególnie dotkliwie odczuło to sześć naszych małych sklepów Druga aktualna inicjatywa, która zainteresowała Klientów to uruchomiona w marcu własna wędzarnia w hali przemysłowych, np. z bielizną, odzieżą, dziewiarstwem, AGD, arty- spożywczej. Na miejscu wędzimy w komorze trzy rodzaje kiełbas, trzy rodzaje szynek oraz mięsa drobiowe. Za- kułami szkolnymi i zabawkami (bo zamknięto szkoły). Przez ponad mawiamy wyselekcjonowane mięso u wybranego producenta krajowego. Obsługą i sprzedażą zajmują się pra- miesiąc były nieczynne. Natomiast dobrze sprzedawały się środki czy- cownicy działu wędlin. Przyjemny zapach wędzonek przyciąga wielu Klientów. Zachęcamy inne spółdzielnie stości, artykuły higieniczne i drogeryjne. Część osób zatrudnionych do upowszechnienia naszej inicjatywy, która przyniesie zapewne wiele korzyści wszystkim zainteresowanym. w „przemysłówce” musieliśmy przesunąć do pracy w 4 większych W obecnej sytuacji musimy odróżnić się od konkurencji. Jednym z naszych atutów jest własna rozbie- sklepach spożywczych, albo wysłać je na bezpłatne urlopy. ralnia mięsa. Surowiec kupujemy u sprawdzonych polskich producentów. Jego wysoka jakość przyciąga klientów nie tylko z całej Ochoty, ale też z pobliskich okolic . Obserwujemy, że nasi klienci szczególnie w ostatnim czasie związanym z epidemią, zwracają uwagę na bezpieczeństwo zakupów. Z zadowoleniem i ulgą przyjęli stosowane przez nas środki ochrony, syste- matyczne dezynfekowanie obu hal, wózków zakupowych, przestrzeganie zalecanej odległości, codzienne mierzenie temperatury pracownikom. Klienci przestrzegają zaleceń bezpieczeństwa poprzez noszenie ma- seczek i dezynfekcję rąk przy wejściu do sklepu. Klienci dokonują zakupów z większą starannością. Poszukują wyrobów świeżych, ekologicznych, rodzi- mej produkcji. Chętnie przyjmują porady i wskazówki naszych sprzedawców. Te relacje należy pogłębiać, gdyż Klient jest podstawą naszej firmyi jej wyników Korzystając z okazji chcielibyśmy podziękować naszym sprzedawcom, którzy pomimo ciężkich wa- runków i czasami nerwowej atmosfery sprostali wymagającym obowiązkom w czasie pandemii korona wirusa.

przyjemnością informu- jemy, że podczas spotka- Znia lubelskiego środowiska Zasłużone wyróżnienie dziennikarskiego, reprezentujące- go Stowarzyszenie Dziennikarzy W ubiegłym roku głośną stała Rzeczpospolitej Polskiej w Lubli- się sprawa dotycząca umieszcze- nie – Prezes Lubelskiej Spółdzielni nia pięknej tablicy pamiątkowej ku Spożywców „Społem” MIECZY- czci założycieli 107-letniej LSS, SŁAW ZAPAŁ został wyróżniony wraz z płaskorzeźbami Wandy Pa- tytułem „AMICUS DIURNARIO- piewskiej i Jana Hempla, przy cen- RIUM” (przyjaciel dziennikarzy) tralnym pl. Wolności. Dopiero po oraz okolicznościowym dyplomem. trudnych bojach z wojewódzką wła- Wyróżnienie to przyznano za życz- dzą, dzięki uporowi prezesa Zapała liwą i wieloletnią współpracę z lu- udało się uhonorować naszych pre- belskim środowiskiem dziennikar- kursorów z okresu zaborów. Opisa- skim. liśmy to na naszych łamach, tak jak wcześniej inne ważne wydarzenia, Tytułem tym uhonorowany został w tym niezapomniany jubileusz stu- również Andrzej Zdunek, dyrektor lecia Spółdzielni i sukcesy handlo- Domu Kultury Lubelskiej Spółdziel- we (słynne cebularze, modernizacje Mieczysław Zapał podczas spotkania ni Mieszkaniowej. z dziennikarzami lubelskimi. placówek). Od wielu lat prezes Mieczysław Fot. dziennikarzerp.org.pl Jako jedni z licznych Jego fa- Zapał zaskarbia sobie sympatię nów, gorąco gratulujemy Drogie- i przyjaźń nie tylko w lokalnym śro- dowe, lidera jednej z najbardziej ak- mu Prezesowi Mietkowi, pełnemu dowisku miasta i regionu, ale przede tywnych spółdzielni w kraju. Także serdeczności dla ludzi i świata, wszystkim wśród „rodziny społe- działalność i inicjatywy społeczne zawsze wiernemu ideom spółdziel- mowskiej” w całym kraju. Szerokie wywołują szczery podziw, szczegól- czym i jak zwykle mawia „Matce uznanie i powszechny szacunek bu- nie te w zakresie pomocy ubogim Spółdzielni”… dzą nie tylko jego osiągnięcia zawo- i dzieciom. REDAKCJA SPOŁEMOWIEC WARSZAWSKI nr 6 (640) Str. 3

KZRSS Społem sowego (przez drukarkę fiskal- Ponadto funkcjonują jeszcze sażono we wszelkie niezbędne ną). Kilku lat temu pojawiła się dwa projekty „Energia dla Spo- środki. Zakupione zostały spe- Rozmowa z prezesem Zarządu Krajowego Związku też opcja równoległego, dodat- łem” – gdzie następuje optymali- cjalne urządzenia do nieszko- Rewizyjnego Spółdzielni Spożywców Społem – kowego nagradzania klientów zacja kosztów dystrybucji energii dliwej dla ludzi dezynfekcji po- za zakup wybranych artykułów. elektrycznej, dobór grup taryfo- koi po każdym gościu. Ośrodek RYSZARDEM JAŚKOWSKIM. Dało to nam szanse kreowania wych, optymalny dobór poziomu ZORZA zaprasza na bezpieczny promocji produktowych i otwo- mocy umownej, eliminacja kosz- wypoczynek w Kołobrzegu. uDokończenie ze str. 1 rzyło pole do współpracy z do- tów energii biernej, pełne wspar- stawcami oraz producentami. cie w kontaktach ze sprzedawcą – Na koniec zapytam Pana Wraz z rozwojem potrzeb Spół- To doskonała metoda szkoleń energii elektrycznej i Operatorem Prezesa o realizację uchwały dzielni oraz klientów będziemy dla kadry zarządzającej spół- Od ponad pięciu lat klienci Systemu Dystrybucyjnego i „Gaz programowej 50 Zjazdu Związ- wprowadzać kolejne funkcjonal- dzielnią, głównych księgowych, uczestniczący w programie mają dla Społem” gdzie dodatkowe ku, dotyczącej także m.in. ności sklepu. Ponadto planujemy aby pozostać na bieżąco z naj- do dyspozycji aplikację, dzięki atuty uczestnictwa w Grupie Za- wdrożenia projektu krajowej uruchomić moduł cateringowy ważniejszymi zmianami w pra- której mogą korzystać z elektro- kupowej to m.in.: optymalizacja konsolidacji zakupowej oraz on-line w odpowiedzi na zapo- wie i co miesiąc aktualizować nicznej karty, mieć stały dostęp kosztów dystrybucji paliwa ga- reaktywowania czasopisma trzebowanie części Spółdziel- swoją wiedzę. Szkolenia planuje- do aktualnych informacji, stanu zowego (dobór grup optymalny promocyjnego i integracyjnego ni posiadających gastronomię. my realizować poprzez platformę salda punktowego, otrzymywać dobór poziomu mocy umownej), «SPOŁEM». Duży obszar działalności sklepu CISCO WEBEX, między 26 a 30 gazetki promocyjne i powiado- pełne wsparcie w kontaktach – Oczywiście, uchwałę zjazdo- poświęcony będzie na produkty dniem każdego miesiąca, poczy- mienia o specjalnych ofertach. ze sprzedawcą gazu ziemnego, sprzedawane pod marką własną nając od kwietnia do grudnia wą realizujemy zgodnie z harmo- Społem. 2020 roku. Czas trwania każdego nogramem, który przyjęła w mar- ze spotkań : 3-5 godzin, zależnie cu Rada Nadzorcza Związku. Uruchomienie sklepu interne- od ilości tematów. Jednak w związku z warunkami towego to element strategii Spo- pandemii, niektóre przedsięwzię- łem, która zakłada mocniejsze W najbliższym czasie planuje- Śmiałe kroki cia wymagają dłuższego czasu. otwarcie się na nowego konsu- my rozszerzyć ofertę szkoleń dla W perspektywie pół roku KZRSS możliwość dodawania punktów I tak np. na jesieni przewidujemy menta i przede wszystkim skon- spółdzielni o e-learning. Od jesieni Społem planuje rozpocząć prace poboru w trakcie roku w ramach powrót prac nad uruchomieniem solidowanie Spółdzielni z całego 2019 r. pracujemy nad przygoto- nad nowymi rozwiązaniami mo- wynegocjowanej ceny zakupu, krajowego systemu zakupowego kraju. Społem rozwijając się na waniem platformy e-learningowej, bilnymi. atrakcyjne zapisy umowy sprze- i wymagać to będzie konsultacji rynku e-grocery chce wykorzy- na której umieścimy szkolenia daży paliwa gazowego. z Radą Nadzorczą Związku. W III stać atut, którego brakuje niektó- z różnych dziedzin. np. bhp, obsłu- – Jak wdrażane są inne pro- kwartale br. planujemy wydanie rym innym graczom działającym ga kas fiskalnych, obsługa klienta. jekty? – Społemowców i nie tylko na specjalnego numeru czasopisma w tym kanale. Ponadto Spółdziel- Na platformie tej będzie również – Najnowszy z nich to pro- pewno ucieszy wznowienie od 4 „Społem”, który poświęcimy nie spożywców rozrzucone są po możliwość organizacji szkolenia jekt „Fotowoltaika dla Społem”. maja działalności zmodernizo- m.in. tematyce 75-lecia działal- całej Polsce, co pozwoli osiągnąć online oraz konferencji. Podstawowym jego celem to wanego SOW ZORZA w Koło- ności spółdzielni Społem na Zie- umożliwienie Spółdzielniom brzegu. miach Zachodnich oraz 100-leciu i innym podmiotom skorzysta- – O, tak. Przypomnę, że nasz znaku towarowego i marki Spo- nie z wynegocjowanych przez Ośrodek posiada obecnie 61 po- łem. Grupę Zakupową atrakcyjnych koi z 147 miejscami noclegowy- Przy okazji naszej rozmowy, warunków cenowo-handlowych mi, w tym apartament lux oraz chcę wyrazić głębokie uznanie na kompleksową usługę zakupu salę bankietową i kawiarnię. i podziękowanie dla wszystkich i montażu instalacji fotowolta- W marcu zakończono przebudo- Społemowców, którzy w wyjąt- icznej. Pierwsza edycja projektu wę jadalni, która została posze- kowo trudnych warunkach epi- korzyści obejmuje wykonanie rzona o kolejny rząd stolików. demii ofiarnie realizują zadania 100 sztuk instalacji fotowol- Zmodernizowano kolejne poko- zaopatrzenia Polaków w całym taicznych o łącznej mocy 4,50 je na większe i wygodniejsze. kraju. Życzę nam wszystkim MW o łącznej wartości ok. 12,50 Niestety, w trakcie epidemii CO- mocnej kondycji, wytrwałości mln złotych netto. Szacowany VID-19 Ośrodek musiał zawie- i dzielności, aby razem, czy- prosty okres zwrotu z inwesty- sić całkowicie swoją działalność. li społem wyjść z tego kryzysu cji wynosi od 5,5 do 6,5 lat i jest Jednakże już od 4 maja, po po- jeszcze bardziej wzmocnieni uzależniony od warunków tech- nownym uruchomieniu, pojawili i solidarni. nicznych dla montażu instalacji się pierwsi goście. Ośrodek zo- fotowoltaicznej w danej lokali- stał w pełni przygotowany, aby – Dziękuję bardzo za rozmo- zacji. Aktualnie realizowane są stosować zabezpieczenia przed wę. już pierwsze instalacje na terenie ryzykiem zakażenia wirusem. Rozmawiał: Prezes Ryszard Jaśkowski prezentuje nowy sztandar Związku podczas gali 150-le- cia Społem na Zamku Królewskim w Warszawie, 12 września 2019 r. całego kraju. Obsługę przeszkolono i wypo- DARIUSZ GIERYCZ Projekt korzyści «Fotowolta- odpowiedni zasięg przedsię- – Warto wspomnieć o naszym ika dla Społem” to: wzięcia. Obecność Spółdzielni programie lojalnościowym Społem na rynku e-grocery jest „Społem znaczy razem”.  Idealne rozwiązanie, które dla nich w obecnych czasach zostało stworzone z myślą o ma- obowiązkiem. Budowa pozycji – Stworzony przeszło dekadę łych, średnich oraz dużych Spół- i rozpoznawalności w interne- temu z inicjatywy KZRSS Spo- dzielniach i przedsiębiorstwach, cie będzie wymagała dużo czasu łem projekt lojalnościowy nale- umożliwiające optymalizację i długofalowego finansowania, ży do najdłużej funkcjonujących kosztów zakupu i montażu insta- jednak w naszej ocenie za kilka mechanizmów tego typu w kraju. lacji fotowoltaicznych; lat będzie to standardem i chce- Jednocześnie jest on pierwszym my, aby Spółdzielnie Społem tak dużym, wspólnym przedsię-  Atrakcyjne zapisy umowy na były na to gotowe i posiadały już wzięciem wielu polskich spół- kompleksową realizację inwesty- odpowiednie doświadczenie. dzielców. Aktualnie program cji, (w tym bardzo długie okresy „Społem znaczy razem” działa gwarancyjne na poszczególne Swój akces do wspólnego w prawie 70 spółdzielniach. Ko- elementy instalacji fotowoltaicz- sklepu internetowego zgłaszają rzysta z niego ponad 700 tys. nej oraz na usługę montażu); początkowo spółdzielnie, m.in. klientów, którzy mogą dokony- z Warszawy, województw wro- wać zakupów w blisko 900 skle-  Pełna opieka i doradztwo cławskiego, mazowieckiego, lu- pach na terenie całej Polski. w całym procesie realizacji inwe- belskiego i dalszych stron kraju. stycji, tj. począwszy od zgłosze- Te liczby cały czas rosną, bo nia danej lokalizacji do projektu, – Druga, aktualna ważna ini- do projektu dołączają kolejne poprzez wykonanie audytu i pro- cjatywa to uruchomione przez podmioty (ostatnio wdrożyły go jektu instalacji fotowoltaicznej, Centrum Szkoleniowo-Konfe- PSS-y w Olsztynie i Siedlcach). a skończywszy na kompleksowej rencyjne KZRSS od kwietnia Dzieje się tak głównie za sprawą dostawie i montażu wraz z przy- br. szkolenia on-line. rekomendacji ze strony spół- łączeniem instalacji fotowoltaicz- – Tak, ze względu na pandemię dzielni, które zdecydowały się nej do sieci elektroenergetycznej; od kwietnia rozpoczęliśmy re- to narzędzie zastosować. Począt-  Kompleksowe wsparcie alizację szkoleń on-line, których kowo możliwe było jedynie pre- w uzyskaniu finansowania ze- tematem są zmiany w przepisach miowanie zakupów o określonej wnętrznego (leasing, kredyt) na i bieżące problemy zgłoszone wartości. Klienci otrzymywali zakupu i montaż instalacji foto- przez spółdzielnie. Raz w mie- za nie później papierowe bony woltaicznej; siącu, w trakcie szkolenia p. Jaro- do zrealizowania w sklepach sław Stankiewicz podsumowuje Społem, które czekały na nich  Unikalne rozwiązania w za- wszystkie zmiany legislacyjne, w wybranej placówce. Później kresie rozliczania energii wytwo- interpretacje i orzeczenia, a także ten proces został zautomatyzo- rzonej w instalacji fotowolta- odpowiada na pytania uczestni- wany. Dziś bony drukowane są icznej ze sprzedawcą energii ków szkolenia przesłane wcze- albo z terminala płatniczego, elektrycznej w ramach Projektu śniej i podczas trwania szkolenia. albo bezpośrednio z systemu ka- „Energia dla Społem”. Str. 4 SPOŁEMOWIEC WARSZAWSKI nr 6 (640)

l 75-lecie Społem na Ziemiach Zachodnich l

tym roku wiele spół- spółdzielnie z terenów Polski wiecznego ratusza. Do końca dzielni społemowskich centralnej i zachodni działacze. wojny na jego szczycie była na Ziemiach Zachod- I tak np. w Szczecinie i na Pomo- umieszczona wielka kryształowa W kula w kształcie kuli ziemskiej. nich i Północnych obchodzi rzu inspirowali przybyłych osad- jubileusz swojego 75-lecia. Kil- ników, robotników, rzemieślni- Niemcy roztrzaskali ją o ziemię, kadziesiąt z nich powstało już ków społemowcy z Poznania, we gdyż w jej miejsce zainstalowali w 1945 roku, tuż po zakończe- Wrocławiu i na Dolnym Śląsku, działko przeciwlotnicze. niu II wojny światowej 8 maja. instruktorzy z Katowic, Krakowa, Były trwałym, niezbędnym ele- a na Warmii i Mazurach – społe- Poważne trudności przy two- mentem odbudowy powojennej mowcy z Warszawy. rzeniu spółdzielni wystąpiły oraz zagospodarowania tych Swoje zadania traktowa- w pełnym gruzów Głogowie. ziem i scalenia ich z odrodzo- li jak misję społeczną i patrio- Wreszcie 26 września 1945 uda- nym państwem polskim. tyczną. Ma to odzwierciedlenie buduje wiarygodność i zaufanie ło się uruchomić pierwszy sklep w nazwach spółdzielni: „Robot- klientów, o czym nie wolno zapo- przy ul. Słowiańskiej. W latach Ziemie Odzyskane, bo tak na- nik” i „Osadnik” w Szczecinie minać. 90. Opowiadał mi o tym niezapo- zywano je nie tylko w propagan- (połączone w październiku 1945), Spośród kilkudziesięciu spół- mniany prezes Zdzisław Cugier, SDH Feniks we Wrocławiu. dzie PRL, ale tak określał je np. „Mazur” w Olsztynie, „Jedność” dzielni Społem na Ziemiach który odsłonił w tym miejscu ta- uchylne, syfony, butelki i opako- prezydent Francji gen. de Gaulle w Goleniowie i Barlinku, „Osad- Zachodnich i Północnych duża blice pamiątkową. wania towarów, torby na zaku- i papież Jan XXIII, wraz z wysie- nik” w Choszcznie, czy „Pionier” ich część znajduje się aktualnie py. Jest odtworzone dawne sto- dleniem ludności niemieckiej zo- w Kłodzku (która to nazwa prze- w czołówce rankingu spółdzielni Pierwsze Walne Zgromadze- isko z kolejką zmęczonych ludzi stały zasiedlone przez pierwszych trwała do dzisiaj). pod względem obrotów rocznych. nie PSS w Głogowie odbyło się 8 i ubogimi półkami, a w tym pani pionierów i osadników z Polski W pierwszej 10-tce uplasowa- września 1945 roku z udziałem 50 z wianuszkiem zdobytego papie- centralnej i Ziem Utraconych na Najtrudniejsze były zwykle ły się PSS Szczecin (2 miejsce) członków oraz mieszkańców Gło- ru toaletowego… wschodzie, za Bugiem. pierwsze tygodnie. Grupa ini- i PSS Olsztyn (7 miejsce) i na gowa i okolic. Wybrano zarząd Stoi zabytkowy uliczny sa- W 1945 r. na terenach tych, cjatywna, na czele której stali dalszych miejscach m.in. PSS-y Spółdzielni w osobach: Stanisław turator do wody sodowej. Są mocno zniszczonych i wyludnio- często albo energiczni pionie- – Wrocław Południe, Dobre Mia- Wyrzykowski, Władysław Zięcik, historyczne zdjęcia sklepów, nych, zamieszkiwało 3 miliony rzy z różnych zawodów, albo sto, Lidzbark Warm., Sławno, Czesław Zawieja. Początkowo wprowadzania samoobsługi, no- Niemców i jeden milion Polaków. woczesnych kas, regałów, ów- Na skutek ofensywy styczniowej czesnych dekoracji witryn, haseł Armii Radzieckiej, władze hi- i kiermaszów ulicznych, opatrzo- tlerowskie ewakuowały za Odrę nych logo z kwiatem magnolii, 3,6 miliona cywilnych Niemców, wiosennym symbolem miasta. z których zginęło 100 tys., a od Trud pionierów Nie wstydzimy przy tym się okre- maja zaczęli napływać Polacy. su PRL, w którym również Spo- Przybywali do zrujnowanych oddelegowani z innych miast Piła, Racibórz, Bytom, Elbląg, społemowcy, musiała najpierw Gliwice, Słupsk, Wrocław Fe- łem było niezawodne, bo dostar- doszczętnie miast, z których do 2 czało żywność, w tym pieczywo sierpnia, daty Układu Poczdam- otworzyć pierwszy sklep, bo to niks, Kwidzyn, Głogów. było najpilniejsze. Trzeba było Wyróżniają się one pięknymi do strajkującej stoczni, a załoga skiego, który przyznał te ziemie kleiła nocami kartki i przygoto- Polsce, Rosjanie swobodnie wy- wśród ruin znaleźć odpowiedni zmodernizowanymi obiektami, lokal z zapleczem magazynowym w tym supermarketami osiedlo- wywała na rano towary do sprze- wozili do swego kraju w ramach daży. Mówili mi o tym potem reparacji wojennych masę urzą- i zabezpieczeniem. Potem, wraz wymi, jak w Szczecinie i Olszty- z czynnościami rejestracyjnymi, nie. Klienci przywiązani są do ich emerytowani pracownicy i dawni dzeń i maszyn oraz wszelkiego prezesi PSS Stanisław Sosnowski dobytku. w porozumieniu z lokalną wła- nazw. W przypadku Szczecina to dzą, wystarać się o stałe dostawy m.in. – Pogodno, Jowisz, Castor, i Bogdan Nowaczyk. Wystarczy wspomnieć, że towarów i transport. Orion, Syriusz, Stoczniowiec, Wrocław, który skapitulował do- Bywało tak, że pionierzy no- Hala Piastowska, Hermes, Regu- Społem w swoim 75-leciu to piero 6 maja (cztery dni po Berli- sili towary na własnych plecach, lus, Promyk, Pomorze. Natomiast także popularna przed laty ka- nie), był podobnie jak Warszawa wieźli na rowerach, w walizkach, w Olsztynie dominują nazwy wiarnia Lucynka i Paulinka, zniszczony w 85 proc., najbar- taszczyli je na wózkach ręcznych, pachnących kwiatów: Bławatek, sklepy 1001 Drobiazgów, sklepy dziej Głogów (95 proc.), a b. albo korzystali z chłopskich wo- Irys, Niezapominajka, Malwa, z odzieżą czy butami. To także mocno ucierpiały takie miasta jak zów konnych. Dopiero z czasem Wrzos, Bratek, Maczek, Maciej- fenomen lat 60. - sieć Praktycz- Gdańsk, Szczecin, Elbląg, Raci- spółdzielnia mogła zakupić jakiś ka. na Pani, czyli miejsce, w którym bórz, Piła, Kołobrzeg, Goleniów, używany samochód. Wszystko można było skorzystać z porad Na swej stronie internetowej w pierwszym sklepie sprzedawał Opole, Stargard i in. było od początku; zatrudnienie kulinarnych, uczyć się języków PSS Olsztyn szczyci się tym, ze gospodarz spółdzielni Władysław W takich to ciężkich warun- personelu, rozliczenia z dostaw- czy zrobić kurs prawa jazdy. w 1945 roku już 15 maja powsta- Zięcik, później sprzedawczynią kach zakładano spółdzielnie cami, prowadzenie ksiąg i rachun- W Szczecinie takich punktów ła Spółdzielnia Spożywców „Ma- była Prakseda Unger. „Społem”, które zaopatrywały ków bankowych, kontakty z hur- było dziewięć, a do dziś przetrwał zur”. 12 lipca Walne Zgromadze- znękanych wojną mieszkańców towniami i producentami itd. tylko jeden – przy ul. Monte Cas- w podstawową żywność i artyku- nie zatwierdziło pierwszy statut. Nad Odrą sino. ły pierwszej potrzeby, w tym pie- 5 września nastąpił wpis do re- Przed pięcioma laty, na 70-lecie Wprawdzie nie udzielają tam czywo z uruchamianych naprędce Ku pamięci jestru sądowego. Skład osobowy spółdzielni gościłem w gabinecie już porad, ale placówka nadal piekarń, konserwy UNRRA, na- Niestety, niewiele dokumen- pierwszego Zarządu stanowili prezesa szczecińskiej PSS Spo- cieszy się dużą popularnością. biał i mięso od lokalnych produ- tów historycznych ocalało z tych panowie: Michał Staroń, Andrzej łem Zbigniew Rewkowskiego, Za nieduże pieniądze można tu centów i własnych hurtowni. heroicznych miesięcy 1945 roku. Bugajski, Feliks Chmielewski. gdzie z sentymentem patrzyłem coś uszyć czy przerobić, a panie Jak opowiadał mi w latach Część spółdzielni przechowu- 18 maja rozpoczął działalność na kopie protokołów z założyciel- należące do koła spółdzielczyń 90. były prezes szczecińskiej je je pieczołowicie w archiwum pierwszy sklep Spółdzielni przy skiego walnego zgromadzenia prowadzą tu także bezpłatne po- spółdzielni i potem wicepre- i tylko nieliczne chwalą się swoją ul. 1-go Maja róg Mrongowiusza. z 31 października 1945 r., w tym gotowie lekcyjne z matematyki zes KZRSS Społem Stanisław wyjątkową chlubną historią w in- Kierownikiem sklepu została pani na podpisy pierwszych wybra- i fizyki. Sosnowski, w zakładaniu spół- ternecie. A szkoda, gdyż na tle Stanisława Pupik. Na koniec roku nych członków Rady Nadzorczej, Przed pięcioma laty szczeciń- dzielni pomagali często odde- innych firm handlowych, mamy Spółdzielnia posiadała 4 sklepy na czele z Józefem Gendaszy- ska PSS godnie uczciła swój ju- legowani przez już działające znakomity dorobek i tradycję. To i 2 piekarnie. kiem oraz powołanych członków bileusz wielką galą na 600 osób Zarządu: Romana Zawieruchy, w Hali Arena Azoty, gdzie gości- Natomiast dwie spółdzielnie Henryka Witkowskiego i Zdzisła- ły władze miasta, województwa, wrocławskie obecnie prowadzą wa Detko. Przyjęto wtedy statut. spółdzielczości, wręczano odzna- dwa zabytkowe, secesyjne domy Jeden udział członkowski okre- czenia i bawiono się wesoło na handlowe, oczywiście zmoderni- ślono na sto złotych, a wpisowe bankiecie do późnej nocy. Towa- zowane, w stylu słynnego londyń- 10 zł. Opierano się wtedy na usta- rzyszyły temu festyny, konkursy, skiego Harrodsa z 1905 r. SDH wie spółdzielczej z 1920 roku! święto latawca, plakaty, ulotki, Feniks to dom handlowy Braci Do końca 1945 r. uruchomiono zabytkowy tramwaj z hasłami na Barasch z 1902 r., a SDH Pod- sześć sklepów i piekarnię. mieście. wale, należący do PSS Wrocław Tegoroczne obchody, ze Południe to dawny dom handlo- Z okazji jubileuszu zwiedzi- względu na pandemię będą wy Schneidera z 1908 r. Oba bu- łem też wystawę jubileuszową zapewne skromniejsze, ale dynki spalone podczas oblężenia w Muzeum Techniki i Komuni- z pewnością spółdzielcy nie Festung Breslau w 1945, zostały kacji i wyszedłem oczarowany. zapomną o dorobku pokoleń, odbudowane rękami pionierskich W dwóch salach z pietyzmem w tym pionierów z 1945 roku. społemowców i służą do dzisiaj. i nieco z humorem odtworzo- Łamy Społemowca są zawsze Szczególnie zabytkowy Fe- no niezwykłe dzieje spółdzielni. dla nich otwarte i z przyjemno- niks (odbudowany z popiołów), W gablotach były kartki i talony ścią przyjmiemy zaproszenie na jest często odwiedzany przez tu- zaopatrzeniowe z różnych kry- reportaż na północy i na zacho- rystów, bo znajduje się tuż obok zysowych okresów, w tym po- dzie kraju. Pierwszy sklep spolemowski w Szczecinie u zbiegu ulic Pocztowej i 5 lipca, czynny zabytkowego pręgierza i prawie wojennej odbudowy, niedobo- do dzisiaj. naprzeciwko pięknego średnio- rów i strajków, a obok stare wagi DARIUSZ GIERYCZ SPOŁEMOWIEC WARSZAWSKI nr 6 (640) Str. 5

l Opinie ekspertów l Trwałe zmiany l uDokończenie ze str. 1 dwóch lat funkcjonowania ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele nie spadła. Wręcz Prof. URSZULA przeciwnie, stale rosła we wszystkich formatach sklepów. W czasie obowiązywania ograniczenia handlu w niedziele duże sklepy nie straciły, KŁOSIEWICZ-GÓRECKA skorzystały małe sklepy. Co więcej, w okresie obowiązywania ustawy rentowność w ga- stronomii i hotelarstwie była o 40 proc. większa niż rok wcześniej, a dziś są to branże, Polski Instytut Ekonomiczny które znajdują się w najtrudniejszej sytuacji. Otwarcie sklepów i butików w niedzielę nie wpłynie na poprawę sprzedaży. Monitorujemy sytuację w galeriach handlowych. Są Niektóre sieci handlowe zdecydowały się na intensyfikację sprzedaży internetowej, puste rano, po południu i wieczorem, w sobotę klientów jest trochę więcej. poza własnym sklepem wchodząc z ofertą również na portale e-commerce. Inne rozsze- Ludzie nadal boją się. Do sklepów spożywczych chodzą, bo muszą, ale galerii uni- rzyły oferowane kanały dostawy lub odbioru produktów (np. możliwość zamówienia on- kają. Wolna niedziela nie przysporzy ani miejsc pracy, ani dodatkowych pieniędzy dla line z odbiorem towaru w sklepie), odpowiadając na ryzyka związane z kontaktami bez- właścicieli sklepów. Problem leży w wysokości czynszów dla najemców w galeriach pośrednimi i długim czasem przebywania w sklepie. Pandemia prawdopodobnie trwale handlowych. Czynsze w Polsce są podobne do tych w najbogatszych krajach Zachodniej zmieni nawyki kupujących i e-handel stanie się ważnym kanałem sprzedaży. Europy. Są nieadekwatne do naszej rzeczywistości i pozostałych kosztów. – Z badań realizowanych przez różne ośrodki badawcze (PIE, Nielsen, Deloitte) moż- Bardzo ważne pytanie, to czy w czasie kryzysu poradzi sobie polski handel? Ja od na wnioskować, że trzeba się liczyć z trwałymi zmianami w zachowaniu i nawykach dawna powtarzam, że by móc odbudować polski handel, trzeba stworzyć platfor- konsumentów. Klienci stali się mniej przewidywalni w swoich zachowaniach, czego my zakupowe i przywrócić logistykę dla handlu spółdzielczego. Brak tych platform efektem jest zmienna i skokowa sprzedaż towarów i usług. Nastąpiło też zmęczenie i brak możliwości zaopatrywania się u polskich producentów sprawi, że polskie klientów obfitością oferty i złożonością wyboru, a wzrosły oczekiwania dotyczące sklepy będą upadać. Polski handel hurtowy i detaliczny ma tak mały procentowy bezpieczeństwa sanitarnego zakupów, a także znaczenie komfortu i doznań klienta udział w rynku, że konieczne jest podjęcie szeregu działań, by go ratować. podczas zakupów. Te działania musi wesprzeć przede wszystkim państwo polskie, oczywiście przy Nastąpił też wzrost zainteresowania e-handlem. W przyszłości koniecznością stanie się udziale rolników i przetwórców, żeby dla nich stworzyć te platformy sprzedaży. zapewnienie klientowi płynnego przejścia z jednego kanału sprzedaży do drugiego tak, Jako klienci, powinniśmy wspierać polskich producentów i zwracać uwagę, skąd aby było ono dla klientów, niezauważalne i komfortowe, tworząc z handlu stacjonarnego pochodzą produkty, które kupujemy. i e-handlu spójną przestrzeń sprzedażową firmy, ułatwiającą adaptowanie się firmy do zmiennych warunków otoczenia. W obecnej sytuacji logiczną decyzją biznesową dla Społem jest monitorowanie MACIEJ PTASZYŃSKI kierunków zmian i elastyczne reagowanie, na tyle na ile pozwala wiedza, zasoby oraz gotowość i determinacja poszczególnych spółdzielni. Atutami spółdzielni mogą – wiceprezes Polskiej Izby Handlu. stać się sklepy zlokalizowane blisko miejsca zamieszkania klienta, w których oni chętnie robią zakupy. – Sytuacja związana z rozprzestrzenianiem się Może to też być model biznesu oparty na dobrych relacjach z dostawcami, w tym koronawirusa wyraźnie pokazuje, jak ważną i nie- z lokalnymi producentami, których ekologiczne, zdrowe produkty są wysoko oceniane zbędną branżą jest handel. To właśnie na sklepach i chętnie kupowane przez konsumentów. Atutem powinna stać się perfekcyjnie opraco- ciąży odpowiedzialność za zapewnienie społeczeń- wana oferta asortymentowa. Nie chodzi o zapewnienie maksymalnego wyboru produk- stwu dostępu do żywności. Można powiedzieć, że tów, a oferowanie dokładnie tego, czego oczekują stali, lojalni klienci. Ułatwi to klientom jest to niemal misją. Zauważmy, że w wielu sekto- zakupy, poprawi poziom doświadczenia zakupowego klientów, a dla firmy oznaczać bę- rach gospodarki problemem jest uniknięcie redukcji dzie niższy koszt utrzymywania oferty. miejsc pracy, nie dotyczy to branży handlu spożyw- Atutem sklepów Społem powinna też być profesjonalna obsługa, ze wzorcowym czego. Tu problem jest odwrotny – cały czas potrze- zachowaniem bezpieczeństwa zdrowotnego dla pracowników i klientów oraz wy- ba pracowników. Ta sytuacja to wyzwanie też dla sokiego poziomu bezpieczeństwa sanitarnego w sklepach. Jest to obecnie bardzo zarządzających sieciami handlowymi – w sklepach ważne, również z uwagi na rosnący udział w społeczeństwie ludzi starszych, chęt- bezpiecznie muszą czuć się zarówno klienci, jak nie kupujących w sklepach, dla których bezpieczne zakupy są często decydującym i pracownicy, a ich liczba musi pozwolić na płynne czynnikiem wyboru miejsca zakupu. i bezpieczne funkcjonowanie. Fakt ten nie powinien hamować rozwoju alternatywnych kanałów sprzedaży Po dwóch miesiącach funkcjonowania w nowej tj. rozwoju e-handlu, według formuły najbardziej akceptowanej przez lokalnych rzeczywistości wyraźnie widać, że branża handlu klientów, np. możliwość dostawy do domu na telefon, zamówienie i odbiór w sklepie spożywczego stanęła na wysokości zadania. Sieci handlowe nie tylko na bieżąco mo- itp. Odpowiedzią na niepewność otoczenia i duże ryzyko powinno być budowanie nitorują zarówno zalecenia ze strony organów państwowych, jak i z własnej inicjaty- pozytywnych doświadczeń klientów, wspólne budowanie biznesu z partnerami biz- wy podejmują kroki o charakterze prewencyjnym. Bardzo szybko wprowadzają nowe nesowymi, co pozwoli przetrwać, a może nawet rozwinąć się. zaostrzone procedury dotyczące zasad higieny i bezpiecznej sprzedaży – w większości przypadków wyprzedzając przyjęte później rozwiązania prawne. Nierzadko sklepy od- dolnie podejmują działania, które idą znacznie dalej jeżeli chodzi o zapewnienie bezpie- ALRED BUJARA czeństwa, a także są przygotowane na inne scenariusze i rozwój sytuacji. Obecnie warte podkreślenia jest, że w tym trudnym okresie, zgodnie z dostępnymi – przewodniczący Sekretariatu wynikami badań, Polacy najbardziej ufają sklepom osiedlowym. Miejmy nadzieję, iż ten Krajowego Handlu, trend, który stanowi również wsparcie dla lokalnego biznesu i miejsc pracy, będzie się nasilał. Banków i Ubezpieczeń NSZZ Struktura handlu w Polsce podlega w ostatnim okresie silnym zmianom. W szczegól- ności dotyczy to handlu internetowego – silnym bodźcem do rozwoju tego segmentu było Solidarność wprowadzenie ograniczenia handlu w niedziele. Sytuacja związana z koronawirusem bez – Na pewno jedną z głównych zmian w handlu, wątpienia wzmocniła ten trend. Można zatem zakładać, iż część konsumentów pozo- która zajdzie przez epidemię koronawirusa, będzie stanie lojalna temu kanałowi sprzedaży nawet po zakończeniu epidemii – czy to przez szybszy rozwój e-handlu. Klienci chętnie teraz ku- przyzwyczajenie, czy na skutek zidentyfikowania jego zaletw tym trudnym okresie. Cały pują przez internet, bo jest to bezpieczniejsze. Gdy czas widać trend wzrostowy sprzedaży w sieci – konsumenci bardzo powoli wracają do raz ludzie czegoś zakosztują, może to wejść już im galerii handlowych, co pokazuje istniejące nadal obawy. w nawyk. Te placówki i sieci, które funkcjonują także w kanale internetowym na pewno bezpiecz- niej finansowo przetrwają ten trudny czas i w przyszłości będą zyskiwać na tym dzięki Kolejna zmiana dotyczyć będzie galerii handlowych. nowym trendom jakie teraz się kształtują. Handel w internecie to oczywiście też inwestycje Moim zdaniem jeszcze przez długi okres będą stały i to przede wszystkim inwestycje w logistykę. Rozwiązania IT są relatywnie proste do one praktycznie puste. Nie będą już tak oblegane jak wdrożenia natomiast można powiedzieć, że wąskim gardłem każdej sprzedaży interneto- kiedyś. Polacy nie będą już tak chętnie spędzali wiele wej jest właśnie logistyka i na tym odcinku rozegra się walka o rozwój e-commerce. czasu w galeriach, szczególnie w weekendy. Niestety Jeżeli chodzi o zmiany, które pozostaną z nami dłużej po epidemii, bez wątpienia będą w czasie kryzysu raczej należy spodziewać się, że pra- to podwyższone standardy higieny. Nie byłoby zaskakujące gdyby pozostały też osłony codawcy będą starali się jeszcze bardziej oszczędzać na z pleksi na stanowiskach kasowych – przecież oprócz koronawirusa mogą one też chro- pracownikach. A to oznacza jeszcze mniejsze obsady nić pracowników sklepów również przed na przykład zwykłą grypą. Pozostaną z nami na sklepów, jeszcze większe obciążenie pracą. Dlatego bardzo ważne jest, żeby pracowni- zapewne także rękawiczki – przynajmniej dla sprzedawców. Jeżeli chodzi o preferencje cy organizowali się i zapisywali do Solidarności. Bo tylko w silnym związku zawodo- konsumentów to paczkowane i konfekcjonowane produkty mają przed sobą wielką przy- wym będą mieli narzędzia, żeby bronić swoich praw. szłość – pozwalają one konsumentowi na poczucie, że to co kupuje prezentuje wyższy Z kolei myślę, że dużych zmian, jeśli chodzi o zachowania klientów nie będzie. Jak poziom czystości. obserwuje klientów, którzy zdecydowali się na wyjście do sklepów, to nie widzę w nich Zapewne duże i trwałe zmiany zajdą także jeżeli chodzi o paczkowanie pieczywa – większych zahamowań. Oprócz kolejki do kasy, nie przestrzegają oni w sklepach obo- jest to produkt zwyczajowo uważany za najbardziej podatny na zanieczyszczenie. Jeże- wiązku zachowania między sobą odległości. Wiele osób chodzi z maseczkami założony- li chodzi o zachowania konsumenckie daje się zauważyć mniejszą częstotliwość wizyt mi tak, że zakrywają tylko usta, ale nosa już nie. Oczywiście część osób będzie obawiała w sklepach przy jednoczesnym zwiększeniu nawet o kilkadziesiąt procent wartości ko- się dużych skupisk ludzi, co wpłynie, jak już wspominałem, na mniejszy ruch w galeriach szyka – taki trend, wskazuje też pośrednio, iż konsumenci wolą lokalne sklepy od wizyt handlowych. obiektach wielkopowierzchniowych i traktują bliskie domu sklepy coraz częściej jako Jeśli chodzi o zakaz handlu w niedziele, to uważam, że zabierać pracownikom wolne główne miejsce robienia zakupów nie tylko impulsowych – trzeba wierzyć, że ten trend w niedziele w czasach tak dużego przepracowania fizycznego i psychicznego – dzień, pozostanie także po epidemii. w którym mogą odpocząć z rodzinami – byłoby bardzo nieetyczne. Dla pracowników Sklepy Spółdzielni Społem przez wiele lat zdobyły duże zaufanie klientów, powin- handlu, codziennie narażonych na zakażenie koronawirusem, ostatnie miesiące były cza- ny o to dbać i je podtrzymywać, bo w tym tkwi ich wyjątkowa siła. Wokół sklepów sem ciągłego stresu i strachu o zdrowie swoje i swoich rodzin. Nie ma powodu, by otwie- Spółdzielni Społem zbudowała się społeczność wiernych klientów, co jest wynikiem rać dziś sklepy w niedziele. ciężkiej i wieloletniej pracy, tak spółdzielni jak i KZRSS. Pracy, która w chwili obec- Nie można obciążać kosztami kryzysu wyłącznie pracowników. Niedziela była zawsze nej wykonywana jest pod szczególną presją psychiczną jak i fizyczną. najsłabszym dniem, jeśli chodzi o obroty, szczególnie w galeriach, więc ten dzień na pewno nie uratuje obrotów, ani miejsc pracy. Sprzedaż detaliczna w okresie ostatnich Notował: MARCIN KOZIESTAŃSKI Str. 6 SPOŁEMOWIEC WARSZAWSKI nr 6 (640)

WSS Śródmieście wykorzystania powierzchni sprze- czych (2,2 tys. mkw.), czterech skle- dażowej oraz poszukiwania korzyst- pach przemysłowych, dwóch skle- CO PISZĄ INNI? niejszego sposobu zagospodarowa- pach Lux, jednym sklepie Lux-Mini, nia powierzchni”. oraz w jednym domu handlowym Korzystając z tarczy iadomosci Handlowe z 24 (o powierzchni 1 tys. mkw.). Spośród arząd „Społem” WSS Śródmieście ZAWIADOMIENIEM umiesz- maja 2020 piszą że: Spo- – Wszystkie prognozowane przez tych 19 placówek handlowych dzie- czonym w dniu 13 maja 2020 r. na stronie internetowej Spółdzielni, łem WSS Śródmieście szy- zarząd działania na rok 2020 będą więć dzierżawionych jest od miasta, uDokończenie ze str. 5 Wkuje się do inwestycji ekologicznej weryfikowane i uzupełniane na bie- spółdzielni mieszkaniowych i pry- we wszystkich placówkach handlowych oraz w siedzibie przy ul. Z w odnawialne źródła energii żąco, z uwzględnieniem sytuacji watnych właścicieli, a 10 to obiekty Nowy Świat 53, poinformował członków Spółdzielni o Zebraniach grup członkowskich. Korzystając z art. 3 Tarczy antykryzysowej – Ustawa z dnia związanej z epidemią koronawirusa własne. 31 marca 2020 r., tegoroczne Zebrania grup członkowskich odbyły się przy Osiąganie wzrostu sprzedaży – czytamy. wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. i zwiększanie efektywności dzia- Ponadto spółdzielnia wydzierża- W dniach 27 i 28 maja 2020 r. członkowie Zarządu Spółdzielni i przedstawi- łania, podejmowanie racjonalnych W 2019 r. spółdzielnia wypraco- wia innym użytkownikom na dzia- ciele Rady Nadzorczej pełnili telefoniczny dyżur. Zapytania i wnioski kiero- działań marketingowo-handlowych, wała zysk z całokształtu działalno- łalność niekonkurencyjną 16 wła- wać można było również drogą mailową. a także przygotowanie do inwestycji ści w kwocie brutto 27,42 mln zł, co snych lokali sklepowych. Łączna Ponieważ działalność „Społem” WSS Śródmieście opiera się na aktywnej ekologicznej w odnawialne źródła stanowi 36,42 proc. sprzedaży brutto. powierzchnia handlowa tych lokali współpracy z Członkami i Klientami Spółdzielni, zaproszenie do rozmów energii – to niektóre z zadań, których w ramach Zebrań grup członkowskich było jedynie formalnością. Społemow- realizacją w roku 2020 ma się zająć ców łączy szczególna więź motywująca ich do działania na rzecz swojej Spół- Społem Warszawska Spółdzielnia dzielni. Nauczyciel, ekonomista, działacz spółdzielczy Franciszek Stefczyk Spożywców Śródmieście. Nowe inwestycje (1861-1924) pisał: „Należąc do spółdzielni, troszczyć się musimy o to, aby jej dać czego nieodzownie potrzebuje i na co nas stać przy jakim takim wysiłku Zarząd WSS Śródmieście wska- Zysk wynika z zakończenia inwesty- to ok. 2,1 tys. mkw., do tego docho- – nieraz nawet bez wysiłku, a jedynie przy dobrej woli”. zuje, że w bieżącym roku skupi się cji Nowy Sezam i końcowego rozli- dzi część powierzchni sprzedażowej DANUTA BOGUCKA także na kompleksowej wymianie czenia ze spółką Zarządzanie Sezam. w DH Hala Mirowska o metrażu ok. oprogramowania w całej spółdzielni, Jak zadeklarowano, zysk przezna- 3,2 tys. mkw. Dodatkowo w Centrum rozwijaniu działalności społeczno czony ma być głównie „na nowe Marszałkowska spółdzielnia podnaj- -wychowawczej, a także kapitalnym inwestycje, modernizacje, remonty muje powierzchnię na Wistore, Dro- remoncie dachu, przygotowaniu pro- i zakup urządzeń”. gerię Natura, kwiaciarnię Aga Flo- WSPOMNIENIA jektów i pozwoleń oraz rozpoczęciu wers i bankomat. Anna dniu 2 maja 2020 r. odeszła od nas przeżywszy zagospodarowania poddasza i re- Na koniec minionego roku spół- W87 lat ś.p. Anna Gortatewicz. Była długolet- montu budynku przy ul. Nowy Świat dzielnia Społem WSS Śródmieście W 2019 r. Spółdzielnia zakupiła Gortatewicz nim pracownikiem – kierownikiem kadr, a następnie 53 w Warszawie. Inny prognozowa- zrzeszała 460 członków. Działalność dwa apartamenty w Szczyrku, o łącz- kierownikiem Ośrodka Praktyczna Pani i działaczem ny kierunek działania dotyczy „syste- gospodarcza prowadzona była w 19 nej powierzchni 140 mkw. Prowa- „Społem” WSS Śródmieście. Z chwilą rozpoczęcia matycznego analizowania wyników placówkach handlowych o łącznej dzona jest w nich działalność w for- pracy zawodowej w śródmiejskiej Spółdzielni w roku finansowych placówek handlowych powierzchni sprzedażowej ok. 4 tys. mie wynajmu krótkoterminowego. 1976, po reorganizacji handlu włączyła się do działal- w celu efektywnego i racjonalnego mkw., w tym w 11 sklepach spożyw- opr. red. ności samorządowej. Przez wiele lat była delegatem Zebrania Przedstawicieli. Była członkiem Rady Nad- zorczej kadencji 1988–1993, pracowała w Komisji o siebie, nie tylko o bliskich, dalszą nie powinien więc żyć w próźni. Społeczno – Samorządowej, w której umiejętnie wy- poradnik rodzinę i przyjaciół. Ale skupianie Możemy czerpać z tych pozornie korzystywała zdobytą wiedzę i doświadczenie. spRZEDAWCY się tylko na sobie po pewnym czasie ulotnych więzi dużo zadowolenia. prowadziłoby nas do poczucia pustki Codzienność dostarcza przykładów. W latach 1991–2018 pełniła funkcję przewodni- inął czas ścisłej izolacji i do- i jałowości. Może zrozpaczony zgubieniem klu- czącej Koła Spółdzielczyń, gdzie z zaangażowaniem czekaliśmy się poluzowania czy klient znalazł je właśnie u nas, pracowała na rzecz kobiet. Nawiązała współpracę z wieloma organizacjami Mzakazów. Choć nadal obo- Potrzeba bezpieczeństwa jest dla bo przechowaliśmy je przy kasie społecznymi, w tym z Ośrodkiem dla Dzieci Słabowidzących i Towarzystwem wiązkowe jest dezynfekowanie rąk nas jedną z najważniejszych, ale nie z nadzieją, że właściciel się po nie Przyjaciół Warszawy Oddział Powiśle. Dbając o każdy szczegół spotkań Koła i zalecane użycie rękawiczek, to wię- jedyną. Równie ważne są potrzeby zgłosi? Może zmęczona nocnym Spółdzielców przygotowywała referaty, tematyczne pogadanki, zapraszała cej osób może znajdować się w tej więzi i rozwoju. Jedną z największych dyżurem pielęgniarka dostała u nas ciekawych gości, organizowała wspólne wyjścia do muzeów, parków, Zamku samej chwili w naszym sklepie. Być nagród, jakie spotykają nas za wyru- wszystko, co potrzeba, aby przygo- Królewskiego, Łazienek Królewskich oraz na wystawy i koncerty. może oswoiliśmy się już z zagroże- szenie co rano z domu, mimo świa- tować obiad dla rodziny na kolejny Za aktywną pracę zawodową i społeczną uhonorowana została licznymi dzień i z ulgą stwierdza: „nie muszę wyróżnieniami i odznakami, w tym „Zasłużony Działacz Ruchu Spółdzielcze- już krążyć po innych sklepach”? Nie go” i „Zasłużony dla Społem”. zawsze doczekamy się od klientów oznak wdzięczności, ale gdy tak jest, Cieszyła się ogromnym autorytetem wśród pracowników i aktywu samo- Świadome ryzyko zebrane w całość drobiazgi mogą za- rządowego. Była osobą o szerokich horyzontach, pełną zaangażowania w ży- niem epidemicznym – w końcu stan domości ryzyka, jest możliwość kon- spokoić naszą potrzebę bycia ważny- cie Spółdzielni, mentorem dla kolejnych pokoleń. Cechowała ją skromność ten trwa na tyle długo, że mieliśmy taktu z innymi ludźmi. „Przecież ja mi dla innych ludzi. i życzliwość dla ludzi. Wspólnota Spółdzielców była Jej prawdziwą rodzi- okazję przetrenować zarówno dbanie tylko sprzedaję w sklepie” – możemy ną. Choć w ostatnim okresie jej stan zdrowia nie pozwalał już na aktywną o swoje bezpieczeństwo, jak i nakła- pomyśleć, lecz nic bardziej mylnego. Rozwoju zaś nie doświadcza ktoś, pracę społeczną była „dobrym duchem” spółdzielczych spotkań. Cześć nianie do tej dbałości naszych klien- Pod pozorem rutynowych czynności kto stale unika trudności. Próby po- Jej pamięci. tów. toczy się proces dawania i brania, radzenia sobie z niezadowolonym DANUTA BOGUCKA Przy tym wiemy, że zagrożenie podstawa społecznych relacji. klientem, czy z niesłownym dostaw- wcale nie spadło dlatego, iż podjęto cą, nawet gdy oceniamy je jako po- decyzje zmierzające do ponowne- Nasz klient nie tylko wydaje pie- rażki, pokazują nam co już umiemy, Józef Józefiak wieku 76 lat zmarł w Chorzowie były wielo- go ożywienia gospodarki. Stykając niądze w naszej placówce, przycho- jaki typ problemów rozwiązujemy Wletni prezes Społem PSS w Chorzowie, w la- się na co dzień z wieloma osobami, dzi tu też po serdeczne powitanie, z łatwością, a jaki wciąż martwi nas tach 1994-2009. Po przejściu na emeryturę przez wciąż pozostajemy na pierwszej linii możliwość wymiany kilku zdań na i gniewa. Warto przyjrzeć się tym dwie kadencję był wiceprzewodniczącym Rady epidemicznego frontu. Pytanie, jaki temat pogody, smaku naszych pro- uczuciom, lecz będąc ich świado- Nadzorczej spółdzielni. sens ma narażanie się? Oczywiście, duktów lub ich nowego zastosowa- mym nadal starać się działać. trzeba zarobić na życie, ale przecież nia w kuchni. Badania dowiodły, Rodowity Chorzowianin, ukończył Zasadniczą nie tylko o to nam chodzi. że takie kontakty wspierają oso- Zawsze jest jakieś ryzyko, ale Szkołę Zawodową w Chorzowie w zawodzie elek- by zupełnie osamotnione, a nawet życie jest nim przecież w samej swej tromonter. W tym samym roku podjął pracę w elek- Jesteśmy istotami społecznymi, pomagają przedłużyć życie. Jak? istocie. W toku ewolucji nauczyliśmy trowni Chorzów, pracując kolejno na stanowiskach o czym nie zawsze się pamięta. Od Każdy z nas przynajmniej raz się jako ludzie przeć do przodu pomi- elektromontera, brygadzisty, zastępcy kierownika la- dawna z prasy, telewizji i internetu w zdawkowej rozmowie usłyszał, mo wszystko i odkładać ponure myśli boratorium. Następnie w 1968 r. ukończył Technikum dociera do nas przekaz: „zasługujesz do jakiego lekarza warto pójść, o tym, co złego może się nam stać. Chemiczne. Potem studiował prawo na Uniwersytecie na to, co najlepsze”, „jesteś tego war- albo jaki specyfik leczy najlepiej. Korzyści przeważają bowiem nad za- Śląskim. Po ukończeniu studiów, w 1981 roku wygrał ta”, czy „dbaj o siebie”. To dobrze, że W dodatku taki kontakt zwiększa grożeniami. konkurs na stanowisko prezesa Spółdzielni Pracy Wytwórni Wyrobów Szkla- podkreśla się wyjątkową wartość każ- w organizmie ilość substancji zwal- nych w Chorzowie. dego z nas i skłania do zatroszczenia czających nowotwory! Nikt z nas MONIKA KARPOWICZ Natomiast pracę w chorzowskiej PSS rozpoczął w 1985 roku na stanowisku wiceprezesa ds. produkcji, a następnie wiceprezesa ds. rynku. Od 1994 r. aż i Ekologii na Politechnice Łódzkiej tem przychodzi kolej na zbadanie do emerytury był prezesem Zarządu Spółdzielni. Za swoją działalność zawo- i kierownikiem Katedry Systemów zasad dążenia do skuteczności w za- dową otrzymał wiele odznaczeń i medali. W 2006 roku został wyróżniony Biblioteczka Zarządzania w Wyższej Szkole Stu- rządzaniu. Poznajemy też nowe kon- odznaką „Zasłużony dla Społem”. handlowca diów Międzynarodowych w Łodzi, cepcje zarządzania, ocenę przydat- Jak wspominają go najbliżsi współpracownicy i koledzy, był człowiekiem a także członkiem Komitetu Nauk ności niektórych z nich oraz kwestie mądrym, pełnym życzliwości i empatii, z wielką kulturą osobistą. Spra- spółczesny menadżer, jeśli Organizacji i Zarządzania PAN i wy- związane z outsourcingiem i wirtu- wy spółdzielcze zawsze były mu bardzo bliskie. Pożegnano go w poczuciu chce się rozwijać, wygrać kładowcą na kursach doskonalenia alizacją organizacji. Rozdział o wy- ogromnej straty. Wprzyszłość, musi zapo- kadry kierowniczej. Ma w swym myślaniu przyszłości wykazuje, że Podobnie wspominam go osobiście, bo poznaliśmy się w latach 90. kiedy to mnieć o skostniałych prawidłach dorobku około 450 artykułów i 20 doświadczenia wyniesione z prze- bywałem na Śląsku jako reporter miesięcznika „Społem”, organu prasowego zarządzania i ruszyć w stronę nowej książek z dziedziny zarządzania, eko- szłości, a także przeszłe wyróżniają- KZRSS Społem. Pamiętam szczególnie, gdy uczestniczyliśmy w 2001 r. wraz racjonalności, w której wysoka efek- z ówczesnym dyrektorem Zespołu Promocji Związku, niezapomnianym kro- tywność gospodarcza bazuje na etyce nikarzem dziejów Społem, Kazimierzem Bendkowskim w uroczystościach postępowania i odpowiedzialności. 130-lecia chorzowskiej jubilatki. Potrzebna mu świadomość tego, że Wygraj przyszłość Prezes Józefiaki jego współpracownicy podejmowali nas bardzo gościnnie, tworzyć trzeba nową kulturę zarzą- zarówno podczas oficjalnego jubileuszowego spotkania, jak i potem podczas dzania, gdyż aktualna jest niewy- nomii stosowanej, polityki społecz- ce zdolności nie zdadzą się na wiele radosnej śląskiej biesiady w jednej z chorzowskich restauracji. Z wielkim dolna w konfrontacji z przyszłością no-gospodarczej i ekonomiki pracy. bowiem dziś zmieniło się zasadnicze wzruszeniem prezes Józefiak wspominał swoich poprzedników, założycieli rodzącą nie spotykane wcześniej pro- We wstępie do omawianej dziś po- otoczenie firm i reguły prowadzonej spółdzielni – Karola Miarkę i Juliusza Ligonia, którzy w 1871 r. w Królew- blemy i wyzwania. Taka oto teza sta- zycji wyraża nadzieję, że zainspiru- na rynku gry. Mówiąc zaś o warto- skiej Hucie (dawna nazwa Chorzowa), zakładali „Spółkę Spożywczą Poczci- nowiła impuls do napisania książki, je ona czytelnika do poszukiwania ściach i zasadach postępowania au- wych Wiarusów”. a właściwie podręcznika, „Menadżer mistrzostwa w sztuce zarządzania tor, wychodząc z założenia, że we w działaniu” opatrzonej zaciekawia- twierdząc, że jest ono nie tylko wie- współczesnej firmie menadżerowie Jak podkreślał z dumą prezes, ta Spółka „stała się matką wszystkich spół- jącym podtytułem „Sekrety prowa- dzą i kompetencjami, ale właśnie i pracownicy powinni współpraco- dzielni na Śląsku. Spółdzielnia katowicka, siemianowicka, rudzka i inne wyszły dzenia biznesu”. sztuką i jak każda sztuka wymaga wać ze sobą niczym załoga jachtu ze spółdzielni chorzowskiej” Jego śląski patriotyzm odczuliśmy też bardzo pod- biegłości. uczestnicząca w regatach, stwierdza czas wesołej zabawy, przy regionalnych tańcach i śpiewach w śląskiej gospo- Autor – prof. dr hab. Józef Penc, że menadżerowie muszą oduczyć się dzie. Bo był nie tylko świetnym prezesem, ale i lubianym, znakomitym wodzi- to znakomity znawca problematyki Zaczynamy od rozpoznania pro- wydawania poleceń, szukać zaś po- rejem i duchem wspólnej, radosnej biesiady. Cześć Jego pamięci. zarządzania. Jest kierownikiem Za- cesu zarządzania, określenia jego DARIUSZ GIERYCZ kładu Zarządzania Strategicznego funkcji i stosowanych technik. Po- Dokończenie na str. 7 u SPOŁEMOWIEC WARSZAWSKI nr 6 (640) Str. 7

CO PISZĄ INNI? Zasłużeni działacze ak informujemy na str.1, poczytny i prestiżowy ma- spółdzielczości spożywców gazyn branżowy HANDEL Jzamieścił w swoim czerwco- Grażyna Rolska wym wydaniu, jako czołową „Rozmowę miesiąca”, b. inte- rażyna Rolska jest jedną resujący wywiad red. Katarzy- z wielu osób, której kariera zawodowa związana jest ze ny Pierzchały z prezesem Spół- G „Społem” Warszawską Spółdziel- dzielni Spożywców MOKPOL nia Spożywców Śródmieście. Po Sylwestrem Cerańskim. rozpoczęciu nauki w Technikum Ekonomicznym postanawia zmienić W obszernej rozmowie, pre- kierunek, podejmując naukę w war- zes Cerański prezentuje śmiałe szawskiej Szkole Handlowej przy ul. inicjatywy i działania marketin- Stawki. O tym wyborze tak mówi: gowe swojej spółdzielni w obec- „nauka w tej szkole upewniła mnie, co do słuszności wyboru mojego za- wodu. Praca zespołowa, kontakty kolejnym doświadczeniem zarów- z klientami, bycie odpowiedzialną za no w zakresie obsługi klientów, jak zaopatrzenie placówki i jej funkcjo- i rejestracji obrotów, czy współpracy Mokpol – prezentacja nowanie, to zadania dla osoby takiej z kontrahentami. jak ja”. nym, trudnym okresie pandemii. i konkursy konsumenckie i akcje Jak mówi, wspólnie gramy do Rok 2013 to kolejna zmiana skle- W szczególności omawia dosta- lojalnościowe. Adresowane są jednej bramki i jednakowo zale- W 2019, w roku jubileuszu WSS pu. Władze Spółdzielni powierzyły wy zakupów bezpośrednio pod do różnych grup klientów, w tym ży nam na realizacji celów. Śródmieście minęło Grażynie Rol- jej zarządzanie kolejną placówką drzwi klientów. Każda dostawa dla pozyskiwania nowych stałych skiej 47 lat pracy. Pierwsze kroki w centrum śródmiejskiej dzielnicy Prezes Mokpolu wierzy w osią- w ramach praktyk stawiała w ówcze- przy ulicy Mokotowskiej 64. W mi- jest oklejana plombą „Twoje za- klientów. Służy temu też karta lo- gnięcie w niedługim czasie syner- snej siedzibie spółdzielni w Alejach nionych latach, jest to placówka jed- kupy zostały sprawdzone”. jalnościowa i spółdzielnia może gii zakupowej wraz z innymi spół- Ujazdowskich, zajmując się doku- na z lepszych w osiąganiu wyników pochwalić się już znaczącą bazą dzielniami. W związku z pandemią mentami. Po ich odbyciu została za- sprzedaży co jest niewątpliwą zasłu- Było to wyjściem na przeciw klientów, trafiając poprzez SMS-y trudniona w detalu w dwupoziomo- gą Grażyny Rolskiej. przygotowuje się do różnych wer- potrzebom klientów, a przede do pokaźnego grona potencjal- wym sklepie spożywczym przy ul. sji wydarzeń, tak abyśmy czuli wszystkim seniorom. Jak zazna- nych odbiorców. Pięknej, gdzie powierzono jej stano- Grażyna Rolska jest osobą opera- czył prezes, podjęto się misji edu- się bezpiecznie, bo zawsze trzeba wisko kasjerki. tywną, z inicjatywą. Swoje obowiąz- kacyjnej dla seniorów, bo uważa- Prezes Cerański zaznacza, że mieć plan B i C. Obserwuje wzrost ki wykonuje sumiennie i z dużym my, że w każdym wieku można stara się o przyjazną, wprost ro- kategorii dań gotowych na fali Wiedzę z zakresu handlu i spół- zaangażowaniem. Wykazuje duże wzrostu zakupów eko-żywności. dzielczości pogłębiała w kolejnej pla- doświadczenie i otwartość na nowe serfować w sieci, robić zakupy dzinną atmosferę w spółdzielni, cówce na warszawskim Powiślu przy wyzwania. Jej lojalność i zaanga- i nie jest to trudne. która prowadzi 19 sklepów na te- Jak podkreśla w końcu roz- ul. Ludnej oraz na organizowanych żowanie są podstawą do budowania renie Mokotowa, Ursynowa, Ur- mowy, cały czas poszukujemy w spółdzielni różnego rodzaju szko- wartości spółdzielni. Działania marketingowe to susa, Pragi Północ i w Piastowie ciekawych produktów, słuchamy leniach. Stąd z bagażem pierwszych nie tylko promocje cenowe, ale oraz zatrudnia ponad 300 osób. doświadczeń obejmuje stanowisko Wielokrotnie była wyróżniona za klientów, chcemy reagować na kierownicze w sklepie „Rzepicha” zawodowe osiągnięcia. W roku 2019 ich potrzeby. w Al. Solidarności. Tu nieopodal z okazji jubileuszu 150-lecia śród- urzędu władz miasta doliczyła 20 ko- miejskiej spółdzielni została uho- Ten ciekawy wywiad, red. lejnych lat do stażu w spółdzielczym norowana odznaką „Zasłużony dla Biblioteczka Wygraj Katarzyna Pierzchała uzupeł- handlu. Społem”. handlowca nia notką biograficzną prezesa, Grażyna Rolska sprawdza się w której m.in. odnotowuje to, Kolejną zmianę miejsca podjęła także w działalności społecznej. Od u Dokończenie ze str. 6 przyszłość że obok dorobku zawodowego w placówce nieopodal Uniwersytetu siedemnastu lat jest członkiem Spół- jest wielkim fanem sportu. Gra Warszawskiego przy Krakowskim dzielni, a od roku 2010 Niezależnego winni wspólnych rozwiązań i kom- jest koncentrowanie wysiłków na Przedmieściu 16/18. Zarówno stały Samorządnego Związku Zawodo- promisów. wytwarzaniu u pracowników cech, regularnie w tenisa i piłkę noż- kontakt z młodzieżą akademicką jak wego „Społem” WSS Śródmieście. których nie mają. Ponieważ ludzi ną. Jest szczęśliwym dziadkiem i jej specyficzny charakter, a przede W NSZZ pełni funkcję przewodni- Bardzo ciekawy jest rozdział charakteryzuje duży stopień zróżni- 12-letniego wnuka i dwumie- wszystkim troska o tę grupę klientów czącej Komisji Rewizyjnej. Ponadto traktujący o programowaniu przy- cowania to w żadnej organizacji nie sięcznej wnuczki. w znacznym stopniu miały wpływ z ramienia NSZZ „Społem” od lat szłości firmy. Autor stawia tu tezę, da się wytworzyć jednolitych postaw. na prowadzenie placówki. Zarówno uczestniczy w posiedzeniach Komisji że menadżerowie nie mogą skupiać Odsyłamy naszych Czytelni- „opanowanie ” rotacji wybranych Kobiet przy Ogólnopolskim Porozu- się na krótkiej perspektywie, tak jak Treningi i szkolenia, których ce- ków do pełnego tekstu rozmo- towarów, jak i obsługa zawsze „spie- mieniu Związków Zawodowych. politycy, którzy czynią to ze względu lem jest standaryzacja zachowań są wy, nie tylko na łamach maga- szących się” studentów, to kolejne na zagrożenia możliwe w przyszłości sprzeczne z psychologią i praktycz- doświadczenie jakże odmienne od Siły do pracy regeneruje podczas zynu HANDEL, który w dużym podróży po kraju, ale także podczas takie jak przegrana w wyborach czy nie nieskuteczne. Ludzie potrafią się nakładzie 80 tys. egzemplarzy tego z poprzednich lat. utrata stanowiska. Przedsiębiorca zmieniać tylko w niewielkim stop- tych zagranicznych. Preferuje letni dziś musi stwarzać zdolność zyska- niu. Dlatego dobry menadżer skupia trafia co miesiąc od 1993 r. do Zdecydowaną odmianą w karierze odpoczynek na łonie natury wśród nia sukcesu w środowisku zmiennym się na mobilizowaniu u innych pozy- liderów detalu i hurtu, kierow- zawodowej było objęcie stanowiska uprawianych na działce kwiatów i podejmować akcje nie tylko dosto- tywnych cech, starając się wydobyć ników i właścicieli sklepów. kierownika sklepu nr 18 przy ul. So- i ziół. sowawcze, ale kształtować swoją z nich co najlepsze i pamiętając, że lec 66. W zmodernizowanej placów- Jeśli czas pozwała oddaje się lek- działalność na bazie wyobraźni i ela- skuteczne kierowanie to umiejętność Obok tego wywiad znajdzie- ce wprowadzono komputery, a kasy turze książek, których bohaterkami styczności. W części poświęconej powierzania właściwych zadań wła- cie na poczytnym portalu inter- zostały przystosowane do przyjmo- są kobiety, jak i tych o tematyce przy- doskonaleniu kierowania ludźmi do- ściwym ludziom. netowym handelextra. wania płatności kartami płatniczymi. godowej. wiadujemy się, jakim dużym błędem Jarosław Żukowicz Opr. DG Praca tu była dla Grażyny Rolskiej Jolanta Jędrzejewska

podczas kontroli Inspekcji Handlo- Jeśli zarzut wprowadzania kon- rzyw i owoców w związku z prze- Przykładowo na wywieszce wej – w sklepach sieci handlowej sumentów w błąd co do kraju po- kazywaniem na wywieszkach nie- przy stoisku widniała „Polska”, HANDEL 2020 Biedronka na wywieszkach poja- chodzenia owoców i warzyw się prawdziwych informacji inspektorzy a w rzeczywistości marchew po- wiały się nieprawdziwe informacje potwierdzi, spółce Jeronimo Martins stwierdzili w 49 sklepach sieci Bie- chodziła z Belgii i Holandii (sklepy ostrzega, wy- o kraju pochodzenia warzyw i owo- Polska grozi kara do 10 proc. rocz- dronka. Z tego powodu zakwestio- w woj. śląskim), ogórki szklarniowe ​UOKiKwieszki w skle- ców” – informuje UOKiK. W związ- nego obrotu. Jak dodano, prezes nowali 132 partie owoców i warzyw wyrosły na Ukrainie (sklep w woj. pach sieci Biedronka wprowadzają ku z tym prezes urzędu wszczął po- UOKiK prowadzi wobec firmy tak- spośród 644 skontrolowanych, czyli lubelskim). Natomiast w sklepie w błąd co do kraju pochodzenia stępowanie wobec Jeronimo Martins że inne postępowania, np. dotyczące 20,4 proc. W przypadku produktów w woj. zachodniopomorskim kapu- owoców i warzyw. Urząd zarzuca Polska, właściciela tej sieci. nieprawidłowego informowania kon- deklarowanych na wywieszkach jako sta włoska miała pochodzić z Polski, portugalskiemu właścicielowi sieci sumentów o cenach oraz nieuczci- polskie wprowadzenie w błąd miało a przyjechała z Francji. naruszenie zbiorowych interesów „Postawiłem spółce Jeronimo wych praktyk wobec dostawców miejsce w przypadku 64 partii (9,9 konsumentów – poinformował 25 Martins Polska zarzut stosowania produktów spożywczych. proc.)” – informuje UOKiK. UOKiK apeluje do konsumentów, maja br. Urząd Ochrony Konku- by w zawiadamiać Inspekcję Han- rencji i Konsumentów. Ten komu- dlową o przypadkach nieprawidło- nikat powtarzamy, podobnie jak wego oznakowania kraju pochodze- portale internetowe, w tym inte- nia warzyw lub owoców w sklepach ria.pl oraz czasopisma branżowe. Joaninha udaje biedronkę innych sieci handlowych. Dodajmy, że nazwa portugalskiej praktyki naruszającej zbiorowe inte- Przedstawiciele Inspekcji Handlo- Natomiast w I kwartale 2020 r. sieci dyskontowej „Biedronka”, resy konsumentów poprzez wprowa- wej kontrolujący sklepy Biedronka inspektorzy stwierdzili przypadki Jak podkreślono, świadomość powinna brzmieć w oryginale po dzanie ich w błąd co do kraju pocho- porównywali dane na wywieszkach podawania nieprawdziwych infor- konsumentów dotycząca żywności portugalsku: „Joaninha”… dzenia owoców i warzyw. Dla wielu z tymi na opakowaniach zbiorczych, macji o kraju pochodzenia owoców systematycznie wzrasta. UOKiK osób to kluczowa informacja, która jednostkowych oraz dokumentach i warzyw w 11 sklepach Biedronka wskazuje na badanie Ipsos „Moda na UOKiK zaznacza, że każdy kon- mogła przesądzić o zakupie danego dostawy. Szczególną uwagę zwra- (kontrole zostały wstrzymane na czas polskość” z 2016 r., które pokazało, sument ma prawo do pełnej, jasnej produktu” – mówi cytowany w ko- cali na owoce i warzywa, które były wprowadzonych ograniczeń funk- że 73 proc. Polaków stara się wspie- i prawdziwej informacji o ofercie munikacie prezes UOKiK Tomasz deklarowane jako polskie. Pod lupę cjonowania placówek handlowych rać polską gospodarkę poprzez kupo- sklepu. W przypadku warzyw i owo- Chróstny. wzięli przede wszystkim takie, wo- w epidemii koronawirusa). wanie produktów wyprodukowanych ców obejmuje ona m.in. wskazanie bec których istniało największe ryzy- w naszym kraju. Przy tym kraj po- kraju, w którym zostały one wyhodo- Jego zdaniem konsumenci coraz ko podania błędnego kraju, ponieważ Zastrzeżenia zgłoszono do 24 chodzenia ma największe znaczenie wane. Dopiero mając rzetelne dane, częściej kierują się w swoich wybo- rosną zarówno w Polsce, jak i w in- partii spośród 168 skontrolowanych przy wyborze żywności – aż 76 proc. klient może podjąć świadomą decy- rach patriotyzmem gospodarczym nych państwach, np. ziemniaki, jabł- w tych placówkach (14,2 proc.), ankietowanych wskazało, że wolało- zję o zakupie. i chętnie sięgają po produkty kra- ka, cebulę, kapustę, marchew. z tego w przypadku 19 partii (11,3 by wybrać produkt polski od zagra- jowe, a nieprawdziwe informacje „W IV kwartale 2019 r. nieprawi- proc.) pochodzenie owoców lub wa- nicznego. „Tymczasem – jak wynika ze w sklepach Biedronka mogły znie- dłowości w zakresie wprowadzania rzyw niezgodnie z prawdą zadeklaro- skarg konsumentów potwierdzonych kształcić ich decyzje zakupowe. w błąd co do kraju pochodzenia wa- wano jako polskie. opr. red. Str. 8 SPOŁEMOWIEC WARSZAWSKI nr 6 (640)

smaki Życia oi mili Czytelnicy zachę- wcześniej zakupił dom nad al- rozgwieżdżone niebo. Brutalne HOROSKOP cają do podzielenia się pejskim jeziorem Maggiore. Na dzieje człowiecze, wojny, cho- Mliterackimi hitami. Ro- rozkaz Goebbelsa spalono jego roby, to jedno, a uroki i właśnie Baran 21.III– 20.IV Waga 23.IX– 23.X zumiem, że teraz w domowych książki. W 1939 r. wyemigrował smaki życia to drugie. Planeta Mars wzmocni Kreatywność i upór po- warunkach okresu pandemii do USA, gdzie uzyskał obywa- u ciebie energię i witalność. mogą ci przetrwać nie tyl- sięgamy łatwo do ulubionych telstwo i tworzył do 1948 roku, Krytycy literaccy w powie- Przysporzy sił w pokony- ko ten miesiąc. Ważne jest pozycji książkowych. Dlatego w którym powrócił do Szwajca- ściach Remarque’a dostrzegają waniu przeszkód dnia co- to, że potrafiszw miarę polecam mojego idola literac- rii. ich antywojenne ostrze, idee dziennego. wszystko ogarnąć. pacyfizmu. Widzą w tym odbi- kiego, jakim jest Erich Maria Skorpion 24.X– 22.XI Remarque. Tutaj w alpejskiej scenerii cie jego osobistych przeżyć, Byk 21.IV– 21.V napisał m.in. dwie moje ulubio- związanych z tragizmem i wiel- Wiara we własne siły po- Jego dzieła nie są łatwe Poddawanie się trudno- może ci przetrwać nie ne powieści: „Czas życia i czas kimi ofiarami wojny, a także ściom nie leży w twojej na- i przyjemne i nie kończą się śmierci” oraz „Nim nadej- z psychiką uciekiniera-tułacza najłatwiejszy czas. Razem happy endem. Powszechnie turze. Doskonale poradzisz z bliskimi pokonasz wszel- dzie lato” (obie sfilmowano). przed faszyzmem, nienawiścią sobie i z obecną sytuacją. kie trudności. uważany jest za pisarza pacy- O pierwszej z nich wspomnia- i zimną obojętnością. Na ogół fistę i wielkiego orędownika łem w kwietniowym felietonie. mniej zauważają, że mimo kre- trzelec przeciw wojnie. Największą Bliźnięta 22.V– 21.VI S 3.XI.– 23.XII Skupienia wymagają plany sławę i bogactwo przyniosły Napotkasz przeszkody w re- alizacji planów. W wyborze i ich realizacja. Część z nich mu antywojenne powieści oraz właściwej drogi pomoże ci trzeba odłożyć na później. ich adaptacje filmowe. Kilku- Krowie szczęście twoja intuicja i zaradność. Nie cierpiące zwłoki reali- milionowe nakłady i mnogość zować z dużą rozwagą. tłumaczeń uzyskały powie- ak Obie kończą się tragicznie, ślonego obrazu kruchości życia R 22.VI– 22.VII oziorożec ści „Na Zachodzie bez zmian” Domowe sprawy trzeba K 24.XII– 20.I (dwukrotnie sfilmowana) i „Łuk ale w odróżnieniu od wcze- i nieuchronności śmierci, ten Jest czas, aby sprawdzić śniejszych utworów są jednak wielki pisarz niemiecki wska- poukładać jak nigdy do tej Triumfalny”. pory. Nie będzie to łatwe, swoje możliwości kulinar- pochwałą życia. W pierwszej, zuje na miłość i spokój, jako ne, a zarazem wciągnąć do- Zanim jednak osiągnął suk- ale dasz sobie radę, jak za- żołnierz na urlopie przeżywa trwałe punkty odniesienia do wsze. mowników w arkana sztuki cesy, w młodości uprawiał intensywną miłość w bombar- rzeczywistości. gotowania. różne zawody. Wielką traumą dowanym przez lotnictwo mie- Lew 23.VII– 22.VIII na całe życie Remarque’a był ście, a potem ginie na froncie. W mojej ulubionej opowieści Wodnik 21.I– 20.II udział, jako 18-latka w krwa- o żołnierzu na krótkim urlopie, Trudno skłonić cię do cze- Dla uwolnienia się, przy- W drugiej, kierowca wyścigowy goś co nie leży w twojej na- wych, uciążliwych walkach na przeżywa także romantyczną określa jego marzenie jako… najmniej częściowo od błotnistym froncie we Flandrii, „krowie szczęście”. To zdanie turze. Ale na pewne sprawy obecnej sytuacji, może war- miłość z ciężko chorą gruź- w ostatnim czasie nie masz podczas I wojny światowej. Po liczką, a potem on ginie w wy- pada w rozmowie z dziewczyną, to powrócić do spraw nie- wpływu. gdyś odłożonych. wojnie leczył rany i pracował ścigu, a ona umiera wycieńczo- kiedy w gwiezdną noc siedzą w wiosennym ogrodzie i marzą m.in. jako nauczyciel, domo- na chorobą. anna Ryby 21.II– 20.III krążca, kamieniarz, organista o bezpiecznym, domowym cie- P 23.VIII– 22.IX Remarque po mistrzowsku, To jakie będą te dni zależy Nikomu nie jest lekko, ale i dziennikarz sportowy. ple i zwykłej krzątaninie. w reporterskim stylu buduje na- wyłącznie od ciebie. Nie je- może tak się zorganizować, Jego słynna „Na Zacho- stroje. Pisze tak sugestywnie, Remarque był miłośnikiem steś w stanie przewidzieć co aby trudy dnia codzienne- dzie…” i następne antywojenne że czytelnik odczuwa namacal- szybkich aut, pięknych kobiet, się wydarzy w najbliższym go były mniejsze. powieści, ukazujące okrucień- nie i huk bomb, ryk syren i sil- dobrego włoskiego wina, cu- czasie. J.J. stwo wojny, spowodowały prze- ników aut, swąd spalenizny, pył, downej alpejskiej przyrody. Czy śladowania ze strony niemiec- kurz ruin, ale i smak potraw, czuł się tak jak żołnierz na z hasłem kich nazistów. Musiał uciekać alkoholu, ust dziewczyny, wio- urlopie? krzyżówka Nr 6 z Niemiec do Szwajcarii, gdzie senny zapach ogrodu, ziemi, DERWISZ 1 2 3 4 5 6 7 4 2

domowe dania 8 9 iedy nastają upale dni, często nie mamy ochoty na ciężkostrawny obiad. Wiele osób poprzestaje 3 14 6 Kwtedy na lekkostrawnym posiłku. Pozwoli to do- Energetyczne starczyć organizmowi energii, a jednocześnie się nie 10 11 12 objadać. Świetnym rozwiązaniem jest przyrządzenie 8 16 lekkiej i smacznej sałatki z dodatkiem owoców i wa- rzyw. Przepisów na sałatki jest wiele, ale zawsze warto sałatki 9 zainspirować się nowymi pomysłami. balsamicznego ● 2 łyżki soku z cytryny ● szczypta pie- Lekka sałatka z awokado i pomarańczą przu ziołowego ● posiekane liście bazylii ● sól i pieprz Roszponkę i liście szpinaku opłukać i osuszyć. Warzy- 13 14 15 16 17 Składniki: ● 1 awokado ● 1 pomarańcza wa opłukać, osuszyć, pokroić. Wszystko wrzucić do sa- 11 12 5 ● 1 zielony ogórek ● 100 g roszponki ● 1 laterki. Posypać fetą. Oliwę, ocet balsamiczny, sok z cy- sałata rzymska ● ½ granatu ● składniki tryny wymieszać. Dodać posiekane liście bazylii, pieprze – dressing: ● 2 łyżki soku z cytryny ● 6 i sól. Sosem polać sałatkę tuż przed podaniem. Ta lekka 18 19 łyżek oliwy z oliwek ● 1 łyżka miodu ● i pożywna sałatka znakomicie pasuje na kolację, ale rów- sól i pieprz nież jako dodatek do obiadu. 20 21 22 23 Do dużej miski wsypać roszponkę. Sałatę rzymską po- 13 15 kroić w cienkie paski, a ogórka w kostkę. Obrać poma- Sałatka z truskawkami i ricottą rańczę i oczyścić ją z białej skórki. Pokroić owoc w gru- bą kostkę. Następnie obierać awokado i usunąć z niego Składniki: ● 300 g truskawek ● 3 garście 24 25 pestkę. Przekroić je na pół, a następnie pokroić w cienkie roszponki ● 150 g sera ricotta ● 4 łyżki 7 17 paski. Przygotować dressing. Wymieszać ze sobą sok płatków migdałów ● sos winegret mio- z cytryny, oliwę z oliwek oraz miód. Następnie dodać dowo-imbirowy: ● 2 łyżki miodu ● 3 pieprz i sól do smaku. Dodać dressing do sałatki i do- łyżki oliwy extra vergine ● 4 łyżki soku 26 27 kładnie wymieszać. Przełożyć powstałą sałatkę na talerz z cytryny ● 2 łyżeczki świeżo startego 1 i udekorować ją owocami granatu. imbiru ● sól i pieprz Wszystkie litery w prawym dolnym nych, 18) nadmorska miejscowość, gdzie Truskawki umyć, osuszyć, oderwać szypułki, pokroić rogu napisane w kolejności od 1–17 Społem miało jeden z pięciu zakładów Sałatka włoska na ćwiartki. Roszponkę umyć i osuszyć. Ułożyć na sa- utworzą hasło. spożywczych, 19) roślinna lub ludzka, laterce i posypać truskawkami i rozkruszonym serem. Poziomo: 1) pawilon ogrodowy, pałac, 21) napój ze skwaśniałego mleka klaczy Składniki: ● garść roszponki ● garść li- Wymieszać składniki winegretu, doprawić solą i świeżo położony na wzniesieniu, 5) bieluń dzię- lub oślicy, 22) Anatol dla znajomych, 23) ści szpinaku ● kilka gałązek selera nacio- zmielonym pieprzem, polać sałatkę. Posypać zrumienio- dzierzawa, 8) organizacja spółdzielcza ze przyprawa, jeden z pierwszych artykułów wego ● pomidorki koktajlowe ● opako- nymi na suchej patelni płatkami migdałów. 150-letnią tradycją, 9) miejsce pracy no- produkowanych przez Społem. wanie serka feta ● czarne oliwki ● świeży tariusza, 10) ceniona w rodzinie, 11) Mi- Karty pocztowe z dopiskiem Krzyżów- ogórek ● pęczek szczypiorku ● składniki Orzeźwiająca sałatka z mango i kabanosem chel (1901-1990) franc. pisarz, etnograf, ka nr 6 prosimy przesyłać na adres redakcji – sos: ● 2 łyżki oliwy ● łyżeczka octu autor dzienników z podróży, 13) wyspa do dnia 30 czerwca br. Prawidłowe roz- ● 1/2 główki sałaty masłowej ● 1 avoca- w grupie Balearów na m. Śródziemnym, wiązanie będzie premiowane w drodze lo- do ● 1 mango ● 1 mandarynka ● 1/2 pa- 16) koneser czereśni, 20) nośnik reklamo- sowania nagrodą ufundowaną przez Kra- pryczki chili zielonej ● 1/2 papryczki wy stosowany od lat w handlu spółdziel- jową Platformę Handlową „Społem”. 24 czerwca – imieniny Jana chili czerwonej ● 1 kawałek lazur złoci- czym, 23) młody las, 24) znawca zegarów Rozwiązanie Krzyżówki nr 4/2020 stego ● 3 kabanosy cienkie ● 4 pomidory słonecznych, 25) zawilec, 26) karaczan, Poziomo: 1) Warszawa, 5) pająki, 8) Czego się Jaś nie Gdy się św. Jan 27) jej stolicą Reykjavik. Loreto, 9) malejacy, 10) Tatarzyn, 11) nauczył, Jan nie rozczuli, suszone ● 1 cebula mała czerwona ● 1/2 cytryny ● sos balsamico ● listki melisy Pionowo: 1) element stałej fortyfika- amorek, 13) lokum, 16) Arpad, 20) emirat, będzie umiał. to go dopiero Sałatę umyć, osuszyć i postrzępić na talerz. Mango cji w starożytności i w średniowieczu, 2) 23) karabele, 24) rezultat, 5) Urbain, 26) Giacomo (1798-1837) poeta włoski, je- szczur, 27) Pasewalk. Pionowo:1) wzloty, Najświętsza Panna Gdy Jan Chrzciciel obrać i pokroić na długie cząstki. Avocado obierać, po- den z głównych twórców romantyzmu, 2) roratnik, 3) zatarg, 4) Amman, 5) palma, utuli. kroić w paski i skropić sokiem z cytryny, żeby nie ściem- skropi, mokre będą 3) osoba „srebrnego wieku”, 4) mała 6) jajko, 7) kuchenka, 12) mila,14) omo- niało. Owoce ułożyć na sałacie. Dodać obraną i pokrojoną rana, 5) szczegół, 6) krajowy lub mię- mierz, 15) msza, 17) przewaga,18) Zabrze, kopy. Gdy na św. Jana w piórka cebulę, pomidory suszone i cząstki mandarynki dzynarodowy, 7) osoba mocno stąpająca 19) sernik, 21) rausz, 22) tatar, 23) katap… kukułka zakuka, obrane z błonek. Papryczki chili pokroić w krążki i po- po ziemi, 12) dr Irena, twórczyni Kosme- Gdy na św. Jana HASŁO: MAJONEZ KIELECKI nadzieja na zboże zbawić pestek. Kabanosy i ser pokroić na mniejsze kawa- tycznego Instytutu i Hoteli SPA, 14) Emil NAJLEPSZY. Nagrodę ufundowaną łąka rosi, to chłop li i dodać do sałatki. Sałatkę udekorować melisą i polać pewno nas oszuka. (1851-1929) wynalazca gramofonu, 15) przez Wytwórczą Spółdzielnię Pracy siano kosi. sosem balsamico. sinica, okrzemek, 17) używany w pro- Społem w Kielcach otrzymuje Małgo- Tartinka dukcji m.in. nylonów, tworzyw sztucz- rzata Mądra.

MIESIĘCZNIK WARSZAWSKIEJ SPÓŁDZIELCZOŚCI SPOŻYWCÓW. Adres redakcji: 00– 042 Warszawa, ul. Nowy Świat 53, tel. 22 620– 21– 18. fax 828– 80– 31. Redaktor naczelny – DARIUSZ GIERYCZ, e– mail: [email protected] Stali współpracownicy: Monika Bobke, Danuta Bogucka, Marek Grabowski, Jolanta Jędrzejewska, Marcin Koziestański, Danuta Twardowska, Jarosław Żukowicz. PRENUMERATA ROCZNA dostępna tylko za pośrednictwem redakcji. Cena 60 zł (plus VAT). Adres e-mail: [email protected] WYDAWCA: „Społem” Warszawska Spółdzielnia Spożywców Śródmieście 00– 042 Warszawa, ul. Nowy Świat 53. Druk: COAR, 02– 903 Warszawa, ul. Powsińska 69/71. ISSN 1231– 2967