Armenian Etymology with English Cognates and PIE Roots

Armenian Etymology With English Cognates and PIE Roots

Arak-29 Foundation, Yerevan, Armenia

Based on the website: www.arak29.am

2009

Contents Explanatory Notes ...... 3 ARMENIAN ETYMOLOGY ...... 25 English Translation - Armenian Root ...... 73 Indo-European Roots - Armenian Roots ...... 93 English Cognate - Armenian Root ...... 106 Sound Change - Armenian Root ...... 162

Explanatory Notes

This site brings together two major sources of information about the Armenian and English languages. Acharyan's Արմատական Բառարան Armatakan Bararan and the American Heritage Dictionary[1], with its extensive glossary of standardized Proto-Indo-European ("PIE") roots and English cognates (3rd edition on line at www.bartelby.com). While there are a number of new etymologies, most of the etymologies are compiled or adapted from these sources.

Because Armenian and English are distantly related languages, you may recognize similarities between Armenian and English words. Words related in this way are referred to ascognates. Cognates can be a useful way to learn vocabulary and appreciate the nuances of meaning that a particular culture gives a particular word. Thus, this site can be used by Armenian speakers to expand their English vocabulary, and by English-speakers to expand their Armenian vocabulary.

Method of Selection for this Site

The roughly 1100 Armenian roots included in this Armenian Etymology site are a subset of the words for which there are known etymologies. The words in this subset were selected because they also have an English cognate, often common, sometimes obscure, usually native English, but often borrowed from Greek, Latin and even Iranian[2] and Sanskrit. Because the aim was to help English speakers find linguistic connections with Armenian and Armenian speakers find linguistic connections with English, some solid etymologies were of necessity omitted from this site. A separate appendix of such etymologies can be found under Extras.

Some practical tips

If the words in English and Armenian were identical, then Armenian and English would be very nearly the same language, which obviously, they are not. Instead, the words in Armenian and English are different, yet related both as to sound and meaning. In order to unlock the connections between these languages as an aid to expanding one's vocabulary, one needs to get used to stretching both the sound and meaning of the words.

For example, food, pasture, pastor, հաց hats 'bread', հովիւ hoviv 'pastor' պանիր panir 'cheese', պաշտպան pashpan 'defender' պահել pahel 'keeper' are all from the same root PIE root *pā- 'protect, feed'.

Take some time to figure out the sound and meaning correspondences among these words. Sometimes we need to take some poetic license with meaning to make the leap from the meaning of the word in one language to the meaning in the other. This is a good exercise for limbering up and fine-tuning your linguistic perception and analytic abilities. Once you get the hang of it, you will begin to discover these connections on your own or at least readily recognize them.

Using this site to learn words.

1. Find a word in Armenian that you know and try to guess the related word(s) (cognate) in English (or vice versa).

2. Try to figure out the change in sound and meaning for each such pair.

3. Look up related words in the dictionary (e.g., American Heritage Dictionary) via the Indo- European Root.

4. Keep track of the sound correspondences. See if you can find a pattern.

For example:

հաց 1. Ask yourself - what sounds in English usually correspond to h in Armenian? p/f (five pente հինգ).

2. What does հաց mean? Bread or food. Look at the IE root *pā- how does protection relate to feeding? pasture to food? pastor?

3. Look up the IE root *pā- see all the Armenian and English words related to that root? What related meanings do they all have? What related sounds to they have?

While the connections or correspondence between these words can be extracted from a careful and systematic comparison of the words in this list and other words, it is often helpful to have some pointers on the more common relationships as well as those that are more difficult to discern:

h-f-p հայր [hayr] father paternal

g-w գետ [get] wet, water

s-h-k/c սիրտ [sirt] heart cordial, cardio

k-s քոյր [kuyr] sister, sorority

ts-k-g ծնիլ [tsnil] kin, generate

b-b-f-ph բերեմ [berem] bear, transfer, metaphor

As in English, there is a regular "devoicing" whereby consonants shift (called Grimm's law). p > f in paternal father and p > h in Armenian paternal hayr. d > t dekem ten dekem tasn, bh > b bher bear ber (The Armenian is given in Classical pronunciation, which is retained by and large in Eastern Armenian. Western Armenian underwent further consonant shift, so that bh > b > p bher > Cl. Arm. ber > W.Arm. per. )

Indo-European Sound Correspondences

Consonants

stops

unvoiced voiced voiced aspirate continuant

IE p t k kw b d g gw bh dh gh gwh s

Armenian h th s kh p t c k b d z(j) g h

հ թ ս խ պ տ ծ կ բ դ զ/ձ գ հ

Greek p t k p/t/k b d g b/d/g ph th kh ph/th/kh h

Sanskrit p t s k/c b d j g/j bh dh h gh/h s/ş

Iranian/Avestan p t s k/c b d z g/j b d z g/j h

Slavonic p t s k/č/c b d z g/ž/z b d z g/ż/z s

Latin p t c qu b d g v f f h f s

Old English f th h hw p t c cw/c b d g b/g s

sonorants Vowels

nasals liquids glides

IE m n r l y/i wu/u e o a i u

Armenian m n r l y g/v e o a i u

մ ն ր լ / ղ յ գ/վ/ւ ե ո ա ի ու

Greek m n r l h/z e o a i u

Sanskrit m n r/l r/l y v a a/ā a i u

Iranian/Avestan m n r r y v a a/ā a i u

Slavonic m n r l j v e o o ī ū

Latin m n r l i v e o a i u

Old English m n r l g/y w e æ/a æ/a i/e u/o

The Armenian Language is distantly related to English. For this reason, you may recognize certain Armenian words (or parts of Armenian words) based on your knowledge of English. These related words are called cognates. Cognates usually have similar consonants, or the consonants exhibit a regular correspondence, e.g., հայր hayr, father, paternal, հաց hats,food, pasture. Armenian often loses letters, as in լի li full plenty, and երեք yerek three, and sometimes sounds change quite dramatically and uniquely, as in ծնունդ dznunt kingeneration, ծանօթ dzanot know prognosis, մեծ medz, mega, or քաղցր kaghtsr sweet, or քոյր kuyr sister sorority. Recognizing cognates can accelerate your mastery of Armenian or any foreign language. The chart above shows many of the most common sound correspondences between Armenian and other Indo-European Languages.

A bit of history (Excerpt from Thomas J. Samuelian, Armenian Origins: An Overview of Ancient and Modern Sources and Theories (Yerevan: Iravunq, 2000) full text available at www.arak29.am)

Over a century ago linguists established that the Armenian language is a separate branch of the Indo-European language family.[3] Armenian, English, French, Russian, Greek, Albanian, Hindi, Farsi, and a hundred or more other languages exhibit striking correspondences in their sound systems, vocabulary and grammar. Statistically, those correspondences could not be random; they could have resulted only if these languages came from a common source.[4] Linguists have adopted the metaphor of a language family for languages so related, calling that common, reconstructed source from which these languages descended, Proto-Indo-European.[5]

That languages develop this way is evident from the historical record of such languages as French, Spanish, Italian, Romanian, and Portuguese. These are relatively new offshoots of the Romance branch of the Indo-European family. Their similarities in vocabulary, sounds, and grammar show that they derived from dialects of Latin during the centuries after the break-up of the Roman Empire (AD 500-1000). Some examples of Cognates

(following standard linguistic practice, E. Arm. transliteration is used)

English Latin Greek Germanic Sanskrit Slavic Iranian Lithuanian Armenian

ten decem deka taihun daça desent dasa desimt tasn տասն u

Pattern English Latin/Greek Indo-Iranian Armenian

f-p-p-h father pater pitar hayr հայր

fire pyr hur հուր

foot ped pad hetk’ հետք

five pente panch hing հինգ

b-f-bh-b bear (carry) fero bharami berem բերեմ

break frango bhanakti bekanel բեկանել

brother frater bhrater eghpayr եղբայր

w-v-v-g wit videre veda gitem գիտեմ

wet/water hydro voda (Sl.) get գետ

west vesper gisher գիշեր

wolf lupus vrkas gayl գայլ

work wergon gorts գործ

m-m-m-m mother mater mayr մայր

k-g-ts kin genos tsnil ծնիլ

know gnosis tsanot’ ծանօթ

work (w)erg gorts գործ

mikel (much) mega maha mets մեծ

Similarly, linguists theorize that some 5000-9000 years ago, before recorded history, the Proto-Indo-European language splintered into dialects, one of which was Armenian. Armenian is nearly unique among the Indo-European languages in that Armenian is a separate branch of the Indo-European language family, unlike French and Spanish, which have a common intermediate source. Its immediate source is Proto-Indo-European itself. The Armenian language dates to the early period of Indo-European differentiation and dispersion some 5000 years ago, or perhaps as early as 7,800 years ago according to some recent research,[6] that eventually spread Indo-European speakers throughout Eurasia from Iceland to India.

This fact about the genesis of the Armenian language is consistent with several competing theories of the genesis of the Proto-Indo-European language family and its earliest speakers.[7] Just where the Indo-Europeans first lived has been the object of lively scholarly debate.[8] Many scholars place the Indo-European homeland in the Armenian Highlands and the plateau of Asia Minor to the southwest.[9] Others believe that it was in Eastern Europe or southern Russia.[10] Recent research suggests that the original homeland of the Indo-Europeans was near the Armenian Highlands (which is supported by the spread of agriculture from Mesopotamia westward to the Balkans) and that a later dispersion of the Indo-Europeans took place from southern Russia in connection with the development of horse and ox-driven transportation.[11]

By 1786, Sir William Jones noted before the Asiatick Society in Calcutta, that the Indic languages bore striking similarities to the ancient languages of Greece and Rome and to the German and English languages that could best be explained by a common origin.[12]

Scientific understanding of the relationship between languages and the hypothesis of a proto- language outpaced archeological findings and theories of pre-history. The proto-language was a necessary (if unattested) construct, but who the speakers of this proto-language were and where they lived could not be solved by the logic of linguistic relations alone. Moreover, important pieces of information, such as the discovery and decipherment of the oldest Indo-European inscriptions, the Hittite inscriptions, were not available when the first theories of the Proto-Indo-European pre- history were being expounded early in the nineteenth century.

Given the geographic expanse covered by the Indo-European languages from Iceland and India, logic suggested that the Indo-European homeland was somewhere near the center of Eurasia, whence the speakers of various dialects of Indo-European radiated and settled. In the early nineteenth century, Johannes Schmidt and others placed the Indo-European homeland in Asia Minor, in proximity to the ancient Mesopotamian civilizations.[13] Later, however, many linguists adopted the premise that the Indo-European homeland was in Eastern Europe or Southern Russia.[14] More recently, many linguists have returned to the Asia Minor hypothesis, based on

9 archeological and genetic evidence regarding the spread of agriculture from the Asia Minor to Europe. Archeologists and genetic paleontologists, such as Cavalli-Sforza, have discovered patterns of human expansion and settlement that suggest both views may be correct for successive stages of Indo-European migration and together give the full picture of Indo-European dispersion.[15] According to this body of genetic and archeological research, the Near East was the first staging ground for agricultural expansion throughout Eurasia, whereas Southern Russia was a later staging area for expansion associated with the emergence of horse and chariot culture.[16] In 2003, in the journal Nature, Russell D. Gray and Quentin D. Atkinson, using lexicostatics and genetic tree methodologies, place the Indo-European homeland in Anatolia and the dispersion of the Indo- European speakers with the spread of agriculture around 8,000 to 9,500 BC, considerably earlier than most prior theories.[17]

Although the Armenians are often peripheral to linguistic theories and historical narratives, the basic story of the origin of the Armenian people is straightforward. It is the story of a people whose ancestors were indigenous to the Highlands, who created a distinct Indo-European language, who called themselves Hay and were called Armenians or people of Ararat (Urartu, Aratta) by others.

12 Practical Pointers

1. Greek and Armenian. Armenian has many Greek borrowings, especially in the field of Christianity. Քրիստոս Christ, աթոռ throne, ափսէ apse 'plate, platter', փուր pyro'oven', եպիսկոպոս Episcopal, bishop, եկեղեցի ecclesiastical, church, կիրակի 'Sunday, Day of the Lord' kyrie eleison 'Lord, have mercy'. Many Greek borrowings have the telltale փ, թ, ք which correspond to the Greek letters φ phi θ theta and χ chi on which the Armenian letters are based.

Փիլիպոս Philip

Միքայէլ, Քրիստոս Michael, Christ.

Թովմաս Thomas

2. Iranian and Armenian. Armenian has many Iranian borrowings. These borrowings are from nearly all spheres, especially government and religion, as might be expected given the close proximity of these peoples and the long periods of Iranian rule in Armenia during the millennium from 600 BC to 600 AD, and then again in the late 17th through 18th centuries. Nearly all words beginning in ճ, շ and վ are from Iranian, for example, վաճառ bazaar,շահ shah, ճաշ 'meal' as in rogan josh (lamb curry on Indian restaurant menus).

In additional, nearly all words with հր come from Iranian հրեշտակ, հրաման, հրատարակ, աշխարհ, all tying back to Iranian fr. As a prefix, these relate to PIE *per- 'forth'. In this regard, hraman is interesting, since it is an Arabic word (firman) that found its way into Armenian via Iranian, but exhibits the same correspondence.

Some connections between Iranian and Armenian are harder to discern. For example, *kte satrap իշխան, աշխարհ or *swel- swallow ախոռ, ախորժակ, խրախճանք,ուրախ, խորտիկ, տխուր

Many Armenian roots of Iranian origin are included in the main inventory. Others, for which PIE roots or English cognates are still being identified, are included in the Extras.

3. Consonant Alternations similar to English.

Armenian often exhibits consonant changes we find in English. For example,

d~j

media մէջ as in the rapid pronunciation of immediately (imejitly) in British English,

t~ch

as in mutual pronounced [myuchual], got you => gotcha

աղօթ աղաչել 'pray'

ամօթ ամաչեմ 'be ashamed'

ծանօթ ճանաչեմ 'be acquainted'

արօտ արածեմ 'pasture, graze'

y~j

as in mayor major

FRIEND (IE *priyont) երջանիկ

URINE ջուր

FORMICA մրջիւն

ZEAL ջանք

g(u)~w guard ward, gallop wallop, gallant well, guise wise, guide wit

գետ WET, WATER

գառն WARE, WARd (Armenian word means 'lamb', the wares and wards of a mountainous shepherding culture)

գիտ WISE 'know'

գինի WINE

This alternation operates not only between PIE and Armenian, but also within Armenian.

արեւ արեգակն 'sun' RUDDY, RIG VEDA

հոգի 'spirit' հով 'wind' PHEW

կոգի 'butter - Cl. obsolete' կով 'COW'

g/k ~ j, dz, ch

MEGA MUCH մեծ

KIN GENERATE ծին

4. Armenian Word Pairs Exhibiting Vowel or Consonant Alternations

Armenian roots often come in pairs that have the same vowels or same consonants and related meanings. This is a common feature of Indo-European (ablaut) for example, foot-feet, podiatrist- pedal. Some of these pairs are the result of developments and regular alternations in Armenia, but many are the result of parallel developments of a common Indo-European root, e.g., one native Armenian, the other borrowed from Iranian, or sometimes even reflect an alternation in the foreign language:

օ/ո ~ ա

գող 'thief', գաղտնի 'secret' INVOLVED, CONVOLUTED

մօտ 'near', մատչիլ 'approach' MEET

խոչ 'obstacle' խաչ 'cross' HARD

խոց 'wound' խայթ 'bite' INCISE

հաց 'bread, FOOD' հօտ 'flock'

հաց 'bread, FOOD' հովիւ 'shepherd'

թոռմիլ 'wilt' անթարամ 'unwilting' THIRST

խորովել 'roast' խարկել 'roasted' խարոյկ 'campfire' HEARTH

հետք 'trace, footprint' ոտք 'FOOT'

գոլ, գաղջ , ջերմ 'WARM' THERMO-

թ ~ չ

աղօթ աղաչեմ 'pray' ORATION

ամօթ ամաչեմ 'shame'

ծանօթ ճանաչեմ 'KNOW'

արօտ արածեմ 'graze' TRAIL

ծ ~ տ

հպարտ պարծենալ 'PROUD'

խանդ նախանձ 'envy' CANDLE

պիղծ պղտոր 'dirty' PIGMENT

մուտ մուծ 'enter' MEET

ազատ ածել 'free agent' ACT

հեծել նստիլ 'mount, SIT'

քերել, քերծել, քերթել 'scratch, SCRAPE, flay'

ժ/ջ ~ գ

ոյժ 'force' առոյգ 'strong' (առ- prefix) AUGMENT

տոյժ 'fine' տուգանք 'penalty'

արժան 'worthy' յարգանք 'respect' ARHAT

վտանգ 'danger' տանջանք 'torment' TANGIBLE

բաժակ, բաժին 'cup, portion' բագին 'pagan altar'

օգնել օգուտ օժանդակել 'help, benefit'

5. Peel off prefixes յ (ի), զ-, ընդ, ըստ, առ- ան- հ- նի-

ի > յ 'IN'

յարդար յ + արդար 'smooth' ART

յարձակիլ յ + արձակ 'attack, release upon' SLAY

յարկ յ + հարկ 'roof, story, thrown upon' SLAY

յեղ յ + հեղ 'FLOW'

ընդ 'with' AND

ընկեր 'friend - someone you eat with, companion' VORACIOUS

ընկղմիլ 'surround, submerge - around the sides' GULLET

ընտանիք 'family - under one roof' DOMICILE

ընտիր 'select - put aside' THESIS

զ-

զգոյշ 'careful', գուշակ 'predict' GAWK, FAVOR

զերծ 'free, exempt' արձակ 'free, release' SLAY

զով 'cool' հով 'wind' PHEW

զարկ 'strike' հարկ 'hit, throw' SLAY

զգեստ 'clothes' VESTMENT (PIE w - Arm. գ g)

առ- 'toward' PARA-, FRO

ոյժ 'force' առոյգ 'robust' AUGMENT

ողջ 'whole' առողջ 'healthy' SALUTORY

հ- Iranian prefix

հպարտ 'PROUD', պարծ 'boastful' , պերճ

հմուտ 'skilled' միտք 'MIND'

հզօր 'strong' զօր 'force' ABLE

հսկայ 'giant' SCOUT

հարկ արկ 'throw, hit' SLAY

նի- 'down' Iranian prefix

նստել 'sit' cf. Eng. NEST

նայիլ 'look at' հայելի 'mirror', հայեացք 'view, glance'

նպաստ 'favor' պաշտել 'worship'

նուէր 'gift' something put forward to be seen, something PROVIDED PIE *weid- 'see'

նուազ 'lessen, run down' WEIGH

սեւ 'black', նսեմ 'denigrate' KRISHNA, CHERNY

վի- 'up' Iranian prefix

վտարել 'drive out' հրատարակել 'publish', տարածք 'territory' THROUGH, TRANS

սեւ 'black', նսեմ 'denigrate', վսեմ 'profound' KRISHNA, CHERNY

վտանգ 'danger' տանջանք 'torture' TANGIBLE

6. Radical changes: *duo > երկ, *sw >ք, *s >ք, *bhr > եղբ. There are some changes that are hard to grasp at first, but are regular correspondences that follow some common rules of phonetic change.

*sw >ք

քոյր 'sister' SORORITY

քաղցր 'SWEET'

քաղց 'SWALLOW'

*s >ք

-ք plural -s in English and many other Indo-European languages

-յք plural verbs - 2nd per. pl. present երթայք 'you go' Lat. amatis 'you love' (with regular ati > այ as in pater հայր)

-մք plural verb - 1st per. pl. present (գրեմք 'we write' scribemus 'we right'

*duo > երկ

երկու 'two' DUO dwo > edwo > ekwo > ewko > erko (on duo => ko see tuo քո 'thy, your')

երկիւղ 'fear' DINOSAUR, DIRE

երկար 'long' DURABLE, ENDURE

երկաթ 'iron' DURABLE

*bhr > եղբ

եղբայր 'brother' FRATERNAL

աղբիւր 'spring' BREW

7. Common Liquid Alternations: gh/l/r, m-r

gh-l-r

թող, թոյլ 'permit' TOLERATE

աղքատ 'poor' OLIGARCH

աղօթք 'pray' ORATORY

ջերմ գոլ 'WARM' THERMAL

աքաղաղ աքլոր 'rooster' CALL

եղբայր 'BROTHER'

աղբիւր 'BREW'

սխալ 'mistake' խաղ 'play' խեղ 'distort' խելագար 'crazy' COLON

l-r

Often, Armenian has a [r], where other languages including English, have a [l].

արագ 'fast, nimble' LIGHT

արագիլ, 'stork' PALE (bird), ալիք wave (white water), ալեւոր grayhaired.

արկանել 'throw' SLAY

մոր 'MULBERRY'

պատրոյգ 'LIGHT'

պուրակ 'wood' POLIS, SINGAPORE (city of lions)

ռոճիկ 'day wage' LIGHT

m-r

Often, Armenian has a [m/n], where other languages including English, have a [r], or vice versa. This can even be observed in some English word pairs. Pandora ('giving everything',donate.

կամք 'will' CARE

սէր 'love' HOME

արիւն 'blood' HEMOGLOBIN

8. s-movable. The sound [s] at the beginning of words is somewhat unstable in Indo-European. One can see something like when comparing English words from French and Latin - etude, but study. This phenomenon is reflected in Armenian as well.

զմայլիլ 'wonder' SMILE

մօրուք 'beard' SMILE, SMIRK

մուխ 'SMOKE'

խեղ, սխալ, խաղալ 'crooked, wrong, play' COLON, ISOSCELES

թոթովել 'STUTTER', խոստովանիմ 'confess' in which PIE *(s)teu evolves into forms with and without (s) in Armenian.

լիրբ 'SLIPPERY'

մի 'SAME'

տեղ 'place' նստիլ 'sit' հեծել 'mount a horse' in which PIE *sed- gives t, st, and het (h is the usual reflex of PIE *s as in senile հին)

տիղմ 'silt' STALE, STOLID

տորմ 'flotilla, force' STORM

մատուռ 'chapel' MOURN, Rus. smert' 'death'

փեղկ 'pane, panel' SPLIT

փռփուր 'froth, SPRAY', սփիւռ 'SPREAD'

9. Prothesis, Metathesis. Sometimes letters are gained or reversed through the processes of prothesis, metathesis respectively.

երկու 'TWO' (prothetic vowel and metathesis)

եղբայր 'BROTHER'

արթուն 'awake' FROG

երջանիկ 'FRIEND'

երեք 'THREE'

աղբիւր 'spring' BREW

արկ 'throw' SLAY

արտասուք 'TEAR'

10. Lost Letters/Simplified Cluster/Initial h-. Sometimes letters are lost, particularly in proximity to [l]. This is see in other languages as well. E.g., clamor Spanish llama, plain, piano, piazza

PLENTY լի

PLAIN լայն

PLAINTIFF, COMPAINT լալ

THREE երեք

COLD եղեամ 'frost'

KILL, QUELL եղեռն 'atrocity'

NAIL եղունգ

FEATHER թեւ 'arm, wing'

FLOW հալել 'melt'

SIMULTANEOUS մի, միայն 'alone, one'

EIGHT ութ

H's come . . .

հուպ, hyper, over

հաւատ omen

հոտ odor

հում amoretto

հաւ aviary

հացի ash (tree)

And H's go

Աստուած 'God' հաստատ 'firm' FASTEN

ատեան 'tribunal' հեծել 'mount a horse' SIT

արբ 'drink' հարբած 'drunk' ABSORB

արիւն 'blood' HEMOGLOBIN

եօթն hepto- SEVEN

առ- հեռու PER-

ասր 'wool' FEE, PECUNIARY

արի 'arise' յարություն 'resurrection' RUN

որս 'quarry' հորթ PORK

11. Reduplication. Repeating a root is a common way of emphasizing or adding a nuance of meaning to a word, for example, bye, bye-bye, further reduce in rapid speech to b-bye.

It continues to be a productive sub-lexical transformation, usually with a helping consonant, with the replication reduced to one syllable, particularly in W. Armenian, but also in E. Arm.

կարմիր 'red' կասկարմիր 'very red'

կապոյտ 'blue' կապկապոյտ 'deep blue'

շիտակ 'straight' շիփշիտակ 'very straight'

մինակ 'along' միսմինակ 'all alone'

Reduplication with a slightly negative nuance is also productive in English and Armenian. For example, the Yiddish schm- , e.g., work-schmerk, which has a rough equivalent in Armenianգործ- մործ 'work, stuff to do' (the consonant onset is replaced in English with schm- and in Armenian with մ-). While this is usually sublexical, it sometimes results in new words.

արհամարել 'distain' from արհ-մարհ

ախմախ 'dumb'

աղջամուղջ 'twilight'

աղաւաղել 'distort' այլեւայլ 'various' ELSE, ALTER

արծարծել 'arouse' ARGENT

բողբոջ 'bloom' FOIL, FOLIAGE

դադար 'stop, pause' FARM, FIRM

դանդաղ 'slow, static' FARM, FIRM

թեթեւ 'light' FEATHER

թոթով 'STUTTER'

թոթափել 'shake' թափել 'spill'

ծիծաղ 'laugh' CLEAN

ծիծեռնակ 'nightingale' SLOGAN

կոկորդ 'throat' GORGE

ողորմել 'have mercy' perhaps, Germanic arm-arm 'poor, poor')

մամուլ 'press' MILL, MALLET

մարմին 'body' MELODY (song with various branches)

տրտում 'sad, downcast' DORMITORY

տրտունջ 'complain' DORMITORY

12. Parallel Armenian Forms. Armenian has many parallel forms of the same root, one often directly from PIE and the other via Iranian, Greek or another language.

ածել 'drive, lead, ACT', via Iranian ազատ 'free, noble'

աճել 'grow', via Iranian ոյժ 'strength' վաշխ 'usury' AUGMENT, WAX

անձն 'soul, person', via Iranian ջան 'soul' ANIMUS

բանտ 'prison', via Iranian պինդ 'firm' վանդակ 'cage' BIND

բեր, բեռ 'bring, burden, via Iranian բահ 'shovel'

գին 'price', via Iranian վաճար 'sell' VEND

գոյ, գոմ 'exist', via Iranian վան, -աւան 'monastery, place' WAS

գոչ 'call', via Iranian վանկ 'syllable' վեպ 'novel' VOCAL

գործ 'WORK', via Iranian երկն 'labor'

գործ 'WORK', via Iranian վարժ 'practice, experienced'

դերձակ 'tailor', հանդերձ 'accessory' via Iranian տարազ 'clothes' TURN

երանի 'blessed', երջանիկ 'happy' via Iranian օրհնել 'blessed' FRIEND

թեքել 'turned, bent', via Iranian տախտակ 'board' տաշել 'carved, planed'

հայ 'Armenian', via Iranian հոյակապ 'splendid' պետ 'leader' POTENT

հաց 'bread, FOOD', via Iranian պանիր 'cheese' պաշար 'inventory' pastor

հովիւ 'PASTOR' via Iranian պաշտպան 'defender'

մեռնիլ 'die', via Iranian մարդ 'man, MORTAL' մահ 'death'

չու 'go', via Iranian արշաւ 'campaign' INCITE

սէր 'love', via Iranian շէն 'building' HOME

վերջ 'end', via Iranian վախճան 'conclusion, death' TOWARD

տեւել 'to last', via Iranian երկար 'long', տարածք 'territory, expanse' ENDURE

տէր 'lord, dignity, teaching man', via Iranian հնար 'solution' (good man), via Gk. Alexander 'defender of man'

քան 'QUANTITY', via Iranian ճիշդ, ճշմարիտ 'exact, true'

պանդոկ 'hotel', via Greek place that accepts all, also via Arabic funduk PAN-, DECENT

պարտէզ 'garden', via Arabic firdaus PARADISE

[1] The PIE roots used in this site correspond to the American Heritage dic-tion-ar-y of Indo-European Roots, revised and edited by Calvert Watkins, 2nd ed., (Boston: Houghton Mifflin Company, 2000). [2] On this site, Iranian is used as a generic term covering all stages and sub-branches of the Iranian branch of Indo-European (Avestan, Persian, Parthian, etc.). [3]H.Hübschmann, “On the Position of Armenian in the Sphere of the Indo-European Languages,” [1875] 165- 189 in W.F. Lehmann, ed. & trans., A Reader in 19th Century Historical Indo-European Linguistics (Bloomington: Indiana U. Press, 1967); see also, A. Meillet, Esquisse d’une grammaire comparée de l’arménien classique (Vienna: Mekhitarist Press, 1936); Robert Godel, An Introduction to the Study of Classical Armenian (Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, 1975); Sarkis Saryan, Language Connections: Kinship of Armenian with Sister Indo-European Languages (Yarmouth, MA: Sarmen, 1982). [4]See, e.g., Isidore Dyen, Joseph B. Kruskal & Paul Black, An Indoeuropean Classification: A Lexicostatistical Experiment, Transactions of the American Philosophical Society, vol. 82, pt. 5 (Philadelphia: The American Philosophical Society, 1992); E. D. Polivanov, “Even Mathematics can be Useful,” 226-272, in Selected Works, ed. Leont’ev, ed., D. Armstrong, trans. (The Hague: Mouton, 1974). [5]See, Colin Renfrew, Language and Archaeology, 98-119; Winfred P. Lehmann, ed. & trans., A Reader in 19th- Century Historical Indo-European Linguistics (Bloomington: Indiana U. Press, 1967); George Cardona, Henry M. Hoenigswald & Alfred Senn, Indo-European and Indo-Europeans (Philadelphia: University of Pennsylvania, 1970). [6] Nicholas Wade, "Biological dig for the roots of language," International Herald Tribune, (March 18, 2004) 10; Gray & Atkinson, "Anatolian Theory of Indo-European origin," 437. [7]J.P. Mallory, In Search of the Indo-Europeans: Language, Archaeology and Myth (London: Thames and Hudson, 1989) 143-147. On the ambiguity of archeological and linguistic evidence generally, see, e.g.,Ward Goodenough, “The Evolution of Pastoralism and Indo-European Origins,” 253-266 in Cardona, Hoenigswald & Senn, Indo-European and Indo-Europeans (Philadelphia: University of Pennsylvania, 1970) 262.

[8]See, e.g., Cavalli-Sforza, History and Geography, 264-65; Luigi. L. Cavalli-Sforza & Francesco. Cavalli- Sforza, The Great Human Diasporas: The History of Diversity and Evolution, (NY: Addison-Wesley, 1995) 160-161; The Journal of Indo-European Studies, Spring/Summer 1985, vol. 13, Nos. 1 & 2; Spring/Summer 1990 (vol. 18, nos. 1 & 2.); J.P. Mallory, In Search of the Indo-Europeans, 144; Book Review of Archaeology and Language: The Puzzle of Indo-European Origins, Current Anthropology, vol. 29, no. 3 (June 1988) 437- 468. [9]Johannes Schmidt, Die Urheimat der Indogermanen und das europaïsche Zahlensystem, Weimar, 1890; Renfrew, Archaeology and Language, 159-60; Thomas V. Gamkrelidze & Vyacheslav V. Ivanov,Indoevropejskij jazyk i indoevropejtsy (Tbilisi, 1984); Thomas V. Gamkrelidze & Vyacheslav V. Ivanov, “The Ancient Near East and the Indo-European Question: Temporal and Territorial Characteristics of Proto- Indo-European Based on Linguistic and Historico-Cultural Data,” Journal of Indo-European Studies, vol. 13, no. 1 & 2 (Spring/Summer 1985) 3-48; Thomas V. Gamkrelidze & Vyacheslav V. Ivanov, “The Migration of Tribes Speaking Indo-European Dialects from their Original Homeland in the Near East to their Historical Habitation in Eurasia,” Journal of Indo-European Studies, vol. 13, no. 1 & 2 (Spring/Summer 1985) 49-91; Ishkhanian, Origins, 28; Robert Drews, The Coming of the Greeks: Indo-European Conquests and the Near East (Princeton: Princeton University, 1987); Luigi Cavalli-Sforza & Francesco Cavalli-Sforza, Great Human Diasporas, 160; Cavalli-Sforza, History and Geography 265; Cavalli-Sforza, Genes, Peoples and Languages, 159-164; Gray & Atkinson, "Anatolian Theory of Indo-European origin," 437. [10]Igor M. Diakanov, “On the Original Home of the Speakers of Indo-European,” Journal of Indo-European Studies, vol. 13, no. 1 & 2 (Spring/Summer 1985) 92-174. Marija Gimbutas, “Primary and Secondary Homeland of the Indo-Europeans,” Journal of Indo-European Studies, vol. 13, no. 1 & 2 (Spring/Summer 1985) 185-202; Marija Gimbutas, “Proto-Indo-European Culture: The Kurgan Culture during the Fifth, Fourth, and Third Millennia B.C.,” 155-198 in Cardona, Hoenigswald & Senn, Indo-European and Indo- Europeans (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1970); Gerd Steiner, “The Immigration of the First Indo-Europeans Into Anatolia Reconsidered,” Journal of Indo-European Studies, vol. 18, no. 1 & 2 (Spring/Summer 1900) 185-214; Gevorg B. Jahukian, Hayots’ lezvi patmut’yun: nakhagrayin zhamanakashrjan (Yerevan: Academy of Sciences, 1987) 73-76. [11]Russell D. Grey & Quentin D. Atkinson, "Language-tree divergence times support the Anatolian Theory of Indo-European origin," Nature 426(26 Nov. 2003) 435-439; Cavalli-Sforza, Genes, Peoples and Languages, 159-163; Cavalli-Sforza, History and Geography, 300, 297, 264-65. [12]Renfrew, Archaeology and Language, 9-13. [13]Johannes Schmidt, Die Urheimat der Indogermanen und das europaïsche Zahlensystem (Weimar, 1890); Mallory, In Search of the Indo-Europeans, 182; Ishkhanian, Origin, 12; Renfrew, Archaeology and Language, 159-60. [14]Marija Gimbutas, “Primary and Secondary Homeland of the Indo-Europeans,” Journal of Indo-European Studies, vol. 13, no. 1 & 2 (Spring/Summer 1985) 185-202; Marija Gimbutas, “Proto-Indo-European Culture: The Kurgan Culture during the Fifth, Fourth, and Third Millennia B.C.,” 155-198 inCardona, Hoenigswald & Senn, Indo-European and Indo-Europeans (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1970). [15]“The Gimbutas hypothesis . . . is not really an alternative to the Anatolian origin suggested by Renfrew and others; both hypotheses can be correct.” Luigi L. Cavalli-Sforza, Paolo Menozzi & Alberto Piazza, “Demic Expansions and Human Evolution,” Science vol. 259 (January 29, 1993) 642. See Louise Levanthes, “A Geneticist Maps Ancient Migrations,” The New York Times, July 27, 1993, C1; Cavalli-Sforza, History and Geography, 264-65. [16] Cavalli-Sforza, History and Geography, 300. [17] Gray & Atkinson, "Anatolian Theory of Indo-European Origin," 435.

ARMENIAN ETYMOLOGY

ագանիմ 'spend the night' *wes-3 WAS see ալիւր 'flour, meal' *al-4 ALEURONE (grain օթեւան [*w > գ] protein from Gk. aleu 'grind') [*l > լ]

ագարակ 'farm' *agro- ACRE, ախոռ 'stable' via Iranian *swel-1 ( place AGRICULTURE, PILIGRIM (probably from where animals eat, manger), SWALLOW *ag-1 - to grow), see աճ, AUCTION [*sw > խ via Iranian, *l > ր]

ագռաւ 'crow' *gerə-2 CROW, CRACK , ախորժակ 'appetite' *swel-1 via Iranian, CROON, PEDIGREE SWALLOW, also, ախոռ, խորտիկ 'victuals, delicacy', ուրախ SWALLOW ադամանդ 'diamond' *demə- TAME, [*sw > խ via Iranian, *l > ր] DAUNT , DIAMOND, ADAMANT ածել 'bring, drive' *ag-1 ACT, ACTIVE, ազատ 'free, noble' *ag-1 AXIOM (Gk. axios AGENT, AGILE, AGITATE, ALLEGE, 'worth, worthy' ) ACT, ACTIVE, AGENT, AMBIGUOUS, COGENT, EXAMINE, AGILE, AGITATE, ALLEGE, AMBIGUOUS, LITIGATE, NAVIGATE, TRANSACT , COGENT, EXAMINE, LITIGATE, AGONY, ANTAGONIZE, DEMAGOGUE, NAVIGATE, TRANSACT , AGONY, SYNAGOGUE (Gk. agein 'to drive, lead'), ANTAGONIZE, DEMAGOGUE, AMBASSADOR, EMBASSY , (see also SYNAGOGUE (Gk. agein 'to drive, lead'), ազատ ) [*g > ծ] AMBASSADOR, EMBASSY [*g > զ via Iranian] ականջ 'ear' *au-4 AURAL, AUDIO, AUDIENCE, AUDIT, OBEY, AESTHETIC, ազն 'ethnos, tribe' *swe- ETHNOS, SELF, ANESTHESIA SINN FEIN, IDIOM, SOLO, SWAMI (own master), SUICIDE, SIBLING, BOATSWAIN, աղ 'salt' *sal- SALT, SILT, SALAMI, SALSA, CUSTOM, GOSSIP, SOBER, SECURE, SAUCE, SAUSAGE HALITE [*l > ղ] SECRET, SELECT, SEPARATE, SURE , SOLE, SOLITARY, SULLEN աղամ 'grind' *al-4 ALEURONE (grain protein from Gk. aleu 'grind') (see also, ալիւր) աթանաս 'Athanasius ' via Greek *dhwenə- [*l > ղ] Athanasius, immortal' EUTHANASIA, - THANSY [Gk. th > թ] աղաչել, աղօթ 'beg, pray' *or- ORATOR , ADORE [*r > ղ] աթոռ 'chair' *dher-2 via Greek THRONE, FARM, FIRM [Gk. th > թ] աղաւաղել 'distort' *al-1 reduplication, այլեւայլ, see այլ [*l > ղ, reduplication] ալէլու 'hallelujah, praise the Lord' via Hebrew. աղաւնի 'dove' *albho- ALBINO (white bird), ELF, OAF, ALBUMIN (protein in ալի(ք) 'grey, wave' *pel-2 (white water), egg whites, milk), LEBED (Rus. 'swan') PALE, FALCON (grey bird) see also, COLUMBUS, PALUMBO [*l > ղ, *bh > աղմուկ, աղաւնի [prothetic vowel, ւ] *l > լ]

աղբիւր 'spring' *bhreuə- (bubbling water) SOLDIER, SALVATION [*s > h > ø, *y/w > BREW, BOIL, BREED, BREAD, BRAWN, ջ, *l > ղ, ] FERMENT, FERVOR [metathesis, ամէն 1 prothetic vowel, *r > ղ] 'all' *sem- SIMULTANEOUS, ASSEMBLE, SINGLE, SAME, SANSKRIT աղմուկ 'noise' *pel-6 POLEMIC (fighting (Sans. sam 'together'), ANOMALOUS words from Gk. polemos 'war'), PELT, (Gk. homos 'same'), HYPHEN [*s > h > ø] PUSH, COMPEL, IMPULSE, PEAL, ամիս 'month' *mē-2 MOON, MONDAY, POLISH, FILTER [*p > h > ø , *l > ղ, MEASURE, DIMENSION, MEAL prothetic vowel] (appointed time for eating), METER, աղուէս 'fox' *wlp-ē- VULPINE [prothetic SEMESTER (six months) vowel,*l > ղ,] ամուլ 'infertile' *ne- + *pelə-1, 'infertile' աղքատ 'poor, little' *leig-2 OLIGARCH (rule (without foal), UNFILLED, FULL, FOLK, of the few, little) [*l > ղ] PLENTY, COMPLETE, PLETHORA, PLEBESCITE, PLUS, poori (Skt. 'bread') աճել 'to increase' *aug-1 AUCTION, EKE [*p > h > ø] NICKNAME (add-on name), AUTHOR, 1 AUGUR, INAUGURATE, AUGUST, ամուսին 'husband' *sem- + *euk- AUXILIARY, variant form *wegs, WAX, 'husband' (man who has become accustomed to one woman), UXORIAL, WAIST [*g > ճ] Rus. uchit, vyk, see also, քոյր, 'sister' աճիւն 'ash' *as- ASH, ALTAR, ARDOR, woman of one's own kin, ուսանիլ, ARDENT, ARSON, AZALEA (Gk. 'dry յուշել [*s > h > ø, *k > ս] flower') ամուրի 'bachelor' *ne- 'without' + *pau- ամառ 'summer' *sem-2 'SUMMER' [*s > h > 'offspring' => 'bachelor' PUERILE, FOAL, ø] PONY, POOR, POVERTY (little), POULTRY (chick), PEDIATRIC (children's doctor), ամպ 'cloud' *nebh- NEBULOUS, NIMBUS PEDAGOGY (children's education) ամբար 'silo' via Iranian and Sanskrit *sem-1 ENCYCLOPEDIA (>am) 'together' + *pel -1'fill' => 'silo' ə ամպ, ամպրոպ 'storm' *nebh- NEBULOUS, sampar>hampar, grain storage [*s > h > NIMBUS [prothetic vowel, *bh > բ] ø, *l > ր ] այգ 'dawn' *aiw- AGE, ETERNAL, EVER (cf. ամբարիշտ 'impious' via Iranian *per-1 + էգուց 'tomorrow' as in Ger. morgen, *stā- (ան + պաշտել) FIRST see 'morning, tomorrow') [*w > գ ] պաշտել այգի 'orchard' *ei-2 YEW, IVY (?), (plants ամբողջ 'whole' *ambhi 'around' + *solə- with small fruits (grapes)) 'whole' BY, BUT, BELEAGUER, OMBUDSMAN (Old Norse um(b) 'about, այլ 'other' *al-1 ELSE, ALTER, OTHER, ULTRA, around'), AMBULANCE, ALIBI, ALIEN, ALIAS, ALLEGORY, AMBIDEXTROUS, PREAMBLE , SOLID, PARALLEL

այծ 'goat' *aig- AEGIS (shield of goatskin, անկիւն 'angle' *ank-, *ang- ANGLE, ANKLE, emblem of Athena) [*g > ծ ] ENGLAND, ANCHOR

այն 'that' *an-1 YON, YONDER, BEYOND see անձն 'soul' *anə- 'breath, life' ANIMAL, also ան, նա MAGNANIMITY, UNANIMOUS, (see also ջան) [*ə > ձ] այո 'yes' *aiw-, *ayu- AYE, EVER անձուկ 'tight' *angh- ANGUISH, ANGINA, 2 2 այր 'men' *ner- , (ə2ner- ) ANDROID, ANGER, ANGST, ANXIOUS, uzki (Rus. ALEXANDER (Gk. 'defender of men', alex narrow) [*gh > ձ ] 'defend', andros 'man'), see also տէր անոյշ 'sweet, tasty' *nek-1 via Iranian, այրեմ 'to burn' *āter- ATRIUM, ATROCIOUS NECTAR (Gk. 'potion for overcoming ('blackened from smoke') [*VtV > Vյ] death'), INNOCENT, NOXIOUS [prothetic vowel] այցելել 'visit, ask after' *ais- ASK, Russian iskat' [*sk > ց] անուն 'name' *nō-mn- NAME, NOUN, NOMINATE, PRONOUN, ANONYMOUS անապատ 'desert' *bheidh- via Ir. 'no [prothetic vowel] abode', ABODE, ABIDE , FAITH, CONFIDENT, DEFIANCE , FEDERAL , անուրջ 'illusion' *oner- ONEIROMANCY INFIDEL ('interpret dreams') [*y/w > ջ]

1 անդ 'there' *an- YON, YONDER, BEYOND անտառ 'forest' *deru- TREE, TRUCE , TRUE, see also ան, նա TRUTH, TRUST, TRAY, TROUGH, DURESS, ENDURE, DRUID, DENDRON անդունդ 'abyss' (no-bottom) *ne- 'not' + (Gk. dendro, denr + metathesis) [*d > *bhudh- BOTTOM, BUMBOAT, FOND, տ, nasalization] FOUND, FUNDAMENT, PROFOUND, bhondos անց 'pass through' *aks- AXIS, AXLE [*sk > ց, nasalization] անդրանիկ 'first /child/' *ant- END, ANCIENT, ANTERIOR, ADVANCE, աշխարհ 'world' via Iranian *tkē- ADVANTAGE, VANGUARD, ANTIC, 'kingdom, realm' SATRAP, XERXES, ANTIQUE, UNTIL CHECK, CHECKMATE, SHAH, PASHA (Old անէծք 'curse' *nei- NITPICK (scornful Pers. khshayathiya 'king') [*tk > շ via criticism), SNIDE, SNICKER Iranian]

անթառամ 'unfading, perennial' *ne- 'not' + աշուն 'autumn' *es-en- 'harvest work time' *ters- 'dry' THIRST, TERRACE, TERRAIN, EARN, Rus. osen [*s > շ ] TERRITORY, INTER, TORRID [*t > թ, *rs աչք, ակն 'eye' *okw- EYE, OCULUS, DAISY > ռ ] (day + eye), WINDOW (wind-eye), անկանել 'fall' *sengw- SINK [*s > h > ø, OPTIC, OPHTHALAMOS, INVEIGLE (no- *gw > կ] eye) [*kw > կ ]

ապակի 'glass' via Iranian *ap-2 ab 'water', առաջ 'ahead' *per-1 'toward' + աջ 'right, PUNJAB (five rivers), JULEP (syrupy straight' => 'ahead' drink gul 'rose' + ap 'water') առասպել 'legend' *per-1 + *spel-2'legend' ապահով 'safe' *apo- 'away' + ah 'fear' => (forth + speak), GOSPEL ('good 'without fear' OFF, AFTER, POST spiel/news'), SPELL [*sp > սպ]

-ապատ 'built' via Iranian *bheidh- առաստաղ 'ceiling' *per-1 + *stel- 'stand' => VAGHARSHAPAT, SARDARAPAT, see place to stand on), STILL, STOLID , STILT, անապատ APOSTLE, FORESTALL, PEDESTAL, INSTALL [*st > ստ, *l > ղ] ապուխտ 'dried meat' via Iranian *ne- 'not' + *pekw 'cook' => 'uncooked' COOK, առատ 'abundant' *rē(i) RATION, PEPTIN, KITCHEN, Russian pech' ARITHMETIC, LOGARITHM (Gk. arithmos 'number, amount') ապուշ 'inattentive' *apo- 'off' + *ous- 'ear' => 'not attentive' OFF, AFTER, EAR, առաքինի 'virtuous' *per-1 + *swen-to- AURAL see ուշ [*s > շ ] SOUND, GESUNDHEIT [*sw > ք]

ապրիլ 'live' *apo- 'off' + *wer-5 'cover' => առաքել 'send' *per-1 + sekw-1 FAR, 'release, save' APERTURE , OVERTURE, SEQUENCE [*p > h > ø, *s > h > ø, *kw > COVER (co- prefix + Lat. operīre 'cover'), ք] WARN, GUARANTEE, WARRANT, GARAGE, GARMENT, also ապրուստ առիւծ 'lion' *reu-, *reug- ROAR, RIOT, 'sustenance' ապուր 'soup, food' RAUCOUS, RUMOR, REEK (bellow smoke), ERUCT [*g > ծ]

առ- 'toward, near, in front of' *per-1 FAR, առնել 'do' *ar- ART, ARM, HARMONY, PER-, PARAMOUNT, PARADISE, FOR, INERT ('not making'), ARISTOCRACY FORTH, AFFORD, FURTHER, FOREMOST, ('most fitting') PROTEIN, BEFORE, FRAME, FROM, առնուլ 'take' *ar- see առնել FURNITURE (Old Fr. f(o)urnir 'supply, provide') PRIDE, IMPROVE, PURCHASE, առոգել 'irrigate' reg-2 RAIN, IRRIGATE APPROACH , PROXIMATE, PROBE, [prothetic vowel] PROVE, PRIVATE, PRIVILEGE, PROPER, PRIMARY, PRIMATE, PRINCIPLE, PRIEST առոյգ 'strong' via Iranian *weg-2 WAKEN, [*p > h > ø] WATCH, WICKED, WAIT, VEGETABLE, , REVEILLE, VIGILANT, see also ոյժ same առակ 'proverb' *per-1 'toward' + *okw- -=> pattern as առողջ, ոյժ, ոյգ, տոյժ and 'a truth before one's eye' see also տուգանք, օրինակ 'example', ակն- 'eye' [*p > h > ø, *kw > կ] առու 'stream' *rei-1 RUN, RIVER, RHINE, DERIVE, RHYTHM, DIARRHEA առած 'saying' *per-1 'toward' + *ag-2 adagio, adage, see also, ասել [*p > h > ասել 'say' *ag-2 ADAGE, ADAGIO (slowly ø, *g > ծ] said), PRODIGY, (foreteller) [*g > ս]

ասեղ 'needle' *ak- EDGE, ACID, ACUITY, ատել 'hate' *od-2 ODIOUS, ANNOY, ANNUI, ACME, ACUMEN, ACUTE, EAR (OF NOISOME [*d > տ] CORN), PARAGON, EAGER, ACETIC, ACERBIC, EXACERBATE, ACROBAT, արագ 'quick' *legwh- LIGHT, LEAVEN, MEDIOCRE, OXYGEN [*k > ս] LEVER, ALLEVIATE, CARNIVAL, ELEVATE, RELEVANT, LEGERDEMAIN, LUNG, Rus. -ասուն 'multiple of ten' *dekm- as in Arm. legko [*gwh> գ] ksan 'twenty', yeresun 'thirty', karasun 'forty', hisun 'fifty', TEN, FOURTEEN, FIFTEEN, DECIMATE, DECEMBER, արագիլ 'stork' *pel-2'pale' + *awi- 'bird' => DOZEN, DEAN, DECADE, DOYEN , 'stork' PALLID, APPALL, FALCON, LLOYD PENTECOST (Gk. 'fifty days after Easter') (Welsh llwyd 'grey') [*p > h > ø, *w > գ] [*k > ս] արածել 'graze' *dhrag- DRAW, DRAFT, աստիճան 'stair' *steigh- STIRRUP, STICKLE, Russian doroga 'road', also *tragh- STAIR, ACROSTIC, CADASTRE (Gk. kata TRACT, TRACTION, TRAIL, TRAIN, TREAT, *kat 'down' + stikho 'row, line') ABSTRACT, DISTRACT, EXTRACT, Աստուած 'God' *past- ('one who creates, PORTRAY, SUBTRACT, TRAGEDY (goat puts together, fastens; Mithra ման ode) [prothetic vowel, *g > ծ, տ ~ ծ, ո 'who weaves together') FAST, FASTEN, ~ ա] BREAKFAST see also հաստատ [*p > արահետ 'path' *ner-2 'man' + *ped-1 'foot' h] => 'path', ANDROID, FOOT see այր, աստղ 'star' *ster-2 STAR, STELLAR, հետք [*p > h] ASTRONOMY, ASTERISK, DISSASTER, արար 'do' *ar- ART see առնել ESTHER (via Iranian) [*r > ղ] [reduplication] ասր 'wool' *peku- FEE (wool as barter արբ 'drink' *srebh- ABSORB, SORB, SLURP money), FEUD, FELLOW, PECUNIARY, [*s > h > ø, *bh > բ] IMPECUNIOUS [*p > h > ø, *k > ս] արբանեակ 'satellite' *orbh- ORPHAN, ատաղձ 'raw material, log' *dail- DOLE, ROBOT, GASTARBEITER (Ger. guest ORDEAL, DEAL Rus. dolya [*l > ղ, *ə > worker), Rus. rab, see որբ [*bh > բ] ձ] արգանդ 'womb' *bhreus- 'swelling', ատամն 'tooth' *dent- DENTAL, TOOTH, BREAST, GRAND, Russian grodi ORTHODONTIST, DANDELION, ('breast'), Irish bru ('womb') MASTODON, TUSK [metathesis, prothetic vowel] ատեան 'tribunal' *sed-1 SIT, ASSES, արգել 'prohibit' *ark- ARCANE, ARK, SESSION, DISSIDENT, INSIDIOUS, COERCE, EXERCISE, AUTARKY POSESS, PRESIDE, RESIDE, SUBSIDY , CATHEDRAL, CHAIR, BESET, NEST, NICK արդար 'just, fitting' *ar-, *ōrd- 'order' (lat. nīdus 'nest'), SEAT, COSSET [*s > h (յարդարել, արդուկ, զարդ), ARTICLE, > ø, *d > տ]

ARTIFACT, ARMY, ARTIST, INERT, ORDER արձակ 'release' *slak- or *selg(w)- (?) (see also առնել, չար, յարմար) 'release' SLAY, SULK see also արկանել, զերծ, հարկ, հարուած արեւ, արեգակն 'sun' *reudh-, *erkw-, *reu- 'sun' ROBUST, CORROBORATE, արմ (զարմ) 'kin' *ter- 'roots' TERM, RUDDY, RUBRIC, RED, *erkw- RIG VEDA DETERMINE, EXTERMINATE (Sans. 'bright, radiant knowledge'), RIOT, RUMOR [prothetic vowel, *w > գ, արմուկ 'arm' *ar- ARM, ARTICLE, ւ ~ գ] ARTIFACT, ARMY, ARTIST, INERT, ARISTOCRACY, (see also առնել) արթուն 'wake up' *preu- 'jump up' FROLIC, FROG, Russian pryanut' [metathesis, արջ 'bear' *rtko URSINE, ARCTIC, ARTHUR prothetic vowel] արշաւ 'hike, campaign' via Iranian *keiə- արժան 'worthy' *algwh- ARHAT (Skt. KINETIC, see չոգ, չու arhati), AXIOM (worthy of belief), see արտ 'field' *agro- AGRICULTURE, PILGRIM also յարգանք [գ ~ ժ, fricative,*gwh > [metathesis] ժ] արտասուք, արտօսր 'tear' *dakru- TEAR, արի 'manly, brave' *ner-2 ANDROID, see LACRIMOSE [prothetic vowel, այր, տէր, արահետ metathesis, *k > ս] արիւն 'blood' *sai-1 HEMOGLOBIN, արքայ 'king' *arkhein- MONARCH, ANEMIA ('weak blood') (Arm. has -r OLIGARCH, ARCHIVE [Gk. ch > ք] suffix instead of -m as in English derivatives from Greek) [*s > h > ø, m ~ արօտ 'grassland' *tragh- *dragh- TRAIL, r] TRACTION, TRAIN, ABSTRACT, ATTRACT, PORTRAY , see also արածել [տ ~ ծ, ո ~ արծաթ 'silver' *arg-1 ARGENTINA ('land of silver'), ARGUE ('brilliant speech') [*g > ա] ծ] արօր 'plough *arə- ARABLE

1 արծարծել 'incite' *arg- ARGUE, աւազ 'sand' *bhes-1 SAND, SABLE , ARGENTINE [*g > ծ, reduplication] PALIMPSEST (reused rubbed out/sanded parchment), EPSILON [*bh արծիւ 'eagle' *arg-1 ARGENT, ARGUE > ւ] ('bright darting bird') [*g > ծ] աւել 'more' *obhel- 'advantage' արկանել (զարնել) 'throw' *slak- or ANOPHELES (class of mosquitoes *selg(w)- (?) 'throw, strike, release' 'useless insects' Gk. ophelos 'profit') SLAY, SULK, see perhaps also արձակ, [*bh > ւ] զերծ, հարկ, հարուած [*s > h > ø, *gw > կ] աւետարան 'gospel' *wed-2 ODE, MELODY, COMEDY, TRAGEDY արկղ 'box' *ark- ARCANE, ARK, COERCE, EXERCISE, AUTARKY, (see also արգել)

աւծանել 'anoint' *ongw- ANOINT see բաժին (բաժակ) 'portion, cup' *bhag- see օծանել բագ [*bh > բ]

-աւն (-օն) 'work' *op-1 as in գործօն բախտ 'fortune' *bhag- see բագ [*bh > բ] OPERATE, MANEUVER , OPTIMUM, 2 COPIOUS, COPY բահ 'shovel' via Iranian *bher- BORE, PERFORATE (LAT. forare 'pierce, bore'), աւր 'day' *amēr- EPHEMERAL see օր Boris (Rus. fighter - bor'ba)

աւիւն 'enthusiasm' *au-4 AVID, բաղ- 'near, adjacent' *bhāghu- cf. զբաղիլ AUDACIOUS, see also օգնել, օգուտ (prefix equivalent to com- բաղդատել 'compare' բաղկանալ 'compose' ափ 'palm' *ap-1 APT, APTITUDE, ADEPT բաղադրել 'combine'), BOUGH [*bh > (grasp), see also, ուն-իմ բ] ափսէ 'plate' via Greek *ap-1 'bowl shaped' բաղձ 'desire' *bhel-1'white, inflamed' + APSE *agh- 'ail' => 'desire' AIL, AWE see also աքաղաղ 'rooster' *kelə-2 CLAIM, COUNCIL, իղձ, բարկանալ, բիւրեղ (see also, RECONCILE, CLAMOR, Rus. kolokol, իղձ *agh- AIL, AWE) [*gh > ձ] HAIL, HEIL, see also եկեղեցի [*l > ղ] բաղնիք 'bath' via Greek *gwelə-3 'pour, աքլոր 'rooster' *kelə-2 CLEAR, flow' baleneion, cf. It. bagnio, Fr. bain, CLAIRVOYANT, CALENDAR (day when Sp. baño, GULLET, GLUTTON, see կուլ the called out the month) բաճկոն 'garment, sack' via Iranian *bhag- ECCLESIASTICAL 'rich' + *gwou- 'garment, sack' (cf. աքսոր 'exile' via Greek *eghs- + horizon Ir./Sans. pajama ped 'foot' + jama => 'beyond the boundary, mountains' 'garment'), GUNNYSACK (cloth sack) HORIZON, OROLOGY ('study of բամբ 'bass, low sound' via Iranian *bhā-2 to mountains') Arab. bam + b (with final -b as in բագ, բագին 'god' via Iranian *bhag- , պատշգամ + բ), see բան PORGY, NEBBISH (Czech neboh 'poor, բամբասել 2 unfortunate'), BHAGA, BHAGAVADA 'talk low about, gossip' *bhā- (Sans. bhagah 'good lot, fortune'), BAN, FAMOUS, INFAMOUS, see բան POGODA, Bog, bogati (Rus. 'god, rich'), [*bh > բ] PHAGE (portion of food), BAKSHISH,

Arm. բախշել (Ir. bakhshīdan 'give') բան, բառ, բառբար 'word, expression' * bhā-2 BAN, PHONE, FAMOUS, AFFABLE, բազում 'a lot of, many' *bhengh- INFANT (not speaking - child), PACHYDERM (Gk. pakhus + derma 'lots FABULOUS , , PROPHET, BANDIT, of skin - thick skinned', elephant), see ABANDON, BANAL, BLAME, also հանապազ [*bh > բ] BLASPHEME, Rus. basn' [*bh > բ]

բանալ, բաց 'open, bright' * bhā-1 բարձրաւանդակ 'plateau' via Iranian BEACON, BUOY, BERRY (light colored *bherg-2 + *bhendh- (band>wand) fruit), BANDOLEER, BANNER, PHOTO, ICEBERG, BAND see բարձր [*bh > բ, *g PHOSPHORUS (Gk. phōs 'light'), FOCUS, > ծ > ձ, *bh > ւ, *dh > դ] FANTASY, PHASE, PHENOMENON, EMPHASIS, THEOPHANY (Gk. phainein բաւ 'end, limit' *bheuə- BE, FORBEAR, 'bring to light' [*bh > բ] BOOTH (dwelling), BONDAGE, HUSBAND, BUILD, FUTURE , PHYSIC (Gk. բանտ 'prison' *bhendh- Iranian bindings, phutos, phusis 'plant, growth' ) see also BOND, BOUND, BINDING, BUNDLE բոյս [*bh > բ] [*bh > բ] բեկանել 'break' *bheg BREAK, FRAGILE, բառնալ , համբարձում 'arise, lift up' FRACTION, BANG, BANK (break in land), *bherg-2 ICEBERG see բարձր [*bh > բ, BENCH (from bank) [*bh > բ, *rn > ռն] nasalization]

բարդ 'pile' *bher-1 BEAR, BARROW, բեղուն 'fertile' *bhel-3 FOLIAGE, BLOOM, BURDEN, BIRTH, BRING, FERTILE, FLOURISH [*bh > բ, *l > ղ] PREFER OPPROBRIUM, EUPHORIA, 1 METAPHOR (Gk. pherein 'carry'), see բեռն 'burden' *bher- BURDENsee բերել բերել [*bh > բ] [*bh > բ, *rn > ռն]

2 -բար 'way' *bher-1 BEARING ('way of բերան 'mouth' *bher- PERFORATE, carrying oneself') see also բարք [*bh > PHARYNX, BORE (a hole) see also բահ բ] [*bh > բ]

2 բարի 'good' *bher-1 FERTILE, FORTUNATE բերդ 'castle' *bherg- see բարձր [*bh > բ] [*bh > բ] բերել 'bear' *bher-1 BEAR, BURDEN, BIRTH, բարկանալ 'anger, make white hot' *bhel-1 FERRY, FERTILE, TRANSFER, METAPHOR FLAGRANT, FULMINATE, FLAME, [*bh > բ] FLAMINGO ('red-wings'), BLACK բիծ 'flaw, defect' *peig-1 PIGMENT, PAINT , ('charred'), BLEAK ('white, pale') BLAZE, PICTURE, FILE [*bh > բ, *g > ծ] BLIND, BLEND, REFULGENT, PHLEGM (Gk. heat, from physiological humor) բիրտ 'hard' *bheid BITTER, BITE, FISSURE [*bh > բ, *l > ր] [*bh > բ]

2 բարձր 'high' *bherg- ICEBERG ('ice բիւր 'ten thousand, myriad' *meuə-2 mountain'), BELFRY ('high place of MYRIAD (Gk. mūrios 'countless') safety/peace' *pri- ), BOROUGH, BURG, CANTERBURY, BOURGEOIS, BURGLAR, բիւրեղ 'crystal' *bhel-1 - berylite - white BURGHER, BURGUNDY, BRIDGET stone, Rus. belyj, see also, բարկանալ (personal name), FORCE, FORT, FORTE, [*bh > բ, *l > ր] FORTITUDE, COMFORT, EFFORT, ENFORCE , Rus. bereg [*bh > բ, *g > ծ > բլուր 'hill' *bhel-2 see բոլոր [*bh > բ] ձ]

բնակ 'live' *bhudh- FOUNDATION, (incense awakens) [*bh > բ, *dh > ր via BUNGALOW (?) (from Hindi, name for a Iranian] one-storey Bengali house), see also բով բուն nest 'oven' *bhē- BAKE, BATH բորբոք բոլոր 'all' *bhel-2 BALL, BOWL, BALLOON, 'irritate, inflame' *bhreuə- BREW, BILLOW, BULK, BOULDER, BOULEVARD, BRAISE, BROIL, BREED, BREAD, BRAWN, BULGE, BOLD, BLOAT, BLOW, FOOL FERMENT, FERVOR, see աղբիւր [*bh ('windbag' from Lat. follis 'bellows, > բ] inflated ball') [*bh > բ] բոց (բաց) 'fire' bhā-1 BEACON, BUOY, բոկ (բոբիկ) 'barefoot' *bhoso BARE, BERRY, BANDOLEER, BANNER, PHOTO, BALLAST PHOSPHORUS (Gk. phōs 'light'), FOCUS, FANTASY, PHASE, PHENOMENON, բողբոջ 'bloom' *bhel-3 FOIL, FOLIAGE, EMPHASIS, THEOPHANY (Gk. phainein PORTFOLIO, , BLOW, BLOOM, 'bring to light'), see բանալ, բաց [*bh BLOSSOM, FLORA, FLORID, FLOURISH, > բ] FLOWER, , FLOUR (best part of grain), BLOOD (spurts forth), BLESS բութ 'dull, blunt' *bhau- BUTTON, BEAT, (consecrated with blood), BLADE (old BEETLE, BUTTRESS, REBUT, REFUTE Eng. blæd 'leaf') [*bh > բ, *l > ղ] [*bh > բ]

բող(կ) 'radish' *bhel-2 BALL, BALLOON, բուխ 'grow, raise' *bhel-3 see բող(կ), BULB, BULK [*bh > բ, *l > ղ] բողբոջ [*bh > բ, *l > ղ]

բողոք 'complain' *bhel-4, *bhelgh- բուծ 'buck' *bhugo- BUCK, BUTCHER (Old BELLOW, BELL, BAWL, BELCH [*bh > բ, Celt. bukkos 'he goat') [*bh > բ, *g > ծ] *l > ղ] բուն 'tree trunk' *bhudh- BOTTOM, FOND, բոյժ 'remedy' via Iranian *bheug-2 FUNDAMENT, PROFOUND, bhondos FUNGIBLE, FUNCTION, DEFUNCT, see also անդունդ [*bh > բ, PERFUNCTORY nasalization]

բոյծ 'feed' *bhrūg- BROOK FRUGAL, FRUIT, բուրգ 'tower, pyramid' *bherg-2 ICEBERG FRUITION, FRUCTOSE [*bh > բ, *g > ծ] see բարձր [*bh > բ]

բոյս 'plant, grow' *bheuə- BE, FORBEAR, բուրդ, բրդել 'wool, cut off' *bherdh BOOTH (dwelling), BONDAGE, BOARD, STARBOARD, BORDER [*bh > HUSBAND, BUILD, FUTURE , PHYSIC (Gk. բ, *dh > դ] phutos, phusis 'plant, growth' ) (Ir. բուք 'storm' *p(h)ū-1 EMPHYSEMA, PHEW! bostan 'garden'), see բաւ [*bh > բ] see հոգի, հով բոյր 'aroma' via Iranian *bheudh- BUDDHA 2 (Sans. bodhati 'awaken'), BID, FORBID, գալ 'come' *wadh- WADE, INVADE [*w > BODE (bode well), OMBUDSMAN (Old գ] Norse bodh 'command'), Rus. budet'

գաղջ 'warm' *gwher- (suffixed form -dyo > գեղձ 'wish, desire' *wel-2 see գեղ [*w > գ, j) WARM, THERMO, see also գոլ, ջերմ, *l > ղ, *ə > ձ] perhaps also Lat. calidus 'warm' [*gwh գեղմն 1 > գ, *r > ղ, ո ~ ա ] 'wool' *welə- WOOL, LANOLIN, FLANNEL 'wool') [*w > գ, *l > ղ] գաղտնի 'secret' *wel-3 WELTER, WALLOW, գետ 1 EVOLVE see also գող [*w > գ, *l > ղ, ո 'river' *wed- WET, WATER, WASH, WINTER (wet season), HYDRO (Gk.), ~ ա] UNDULATE, ABOUND, OTTER , WHISKEY գայլ 'wolf' *wlkwo- WOLF, LUPUS [*w > գ, (Old Irish uisce 'water') (Rus. voda *l > ղ] 'water' vedro 'bucket') [*w > գ, *d > տ]

1 գանել 'strike' *gwhen- GUN, BANE, գերդաստան 'property, family' *gher- DEFEND, OFFEND, (Rus. gnаt 'turn out, GIRDLE, HORTICULTURE , YARD, drive') GARDEN, COHORT, COURT , CHORUS (Gk. khoros 'dancing ground'), Rus. 3 գառն 'lamb' *wer- WARE , WARD, GUARD, gorod [*gh > գ] REGARD (Old Fr. guarder 'to guard'), 5 WARY, AWARE [*w > գ, *rn > ռն] գեր 'above' *wer- COVER, prefixed form *uper- OVER, HYPER, or old form əwer-1 գարի 'groats' *ghrēu- GRIT, GROATS, AIR, AURA see also վեր, վրայ [*w > գ] GREAT , CHROMA, (Gk. khrōma 'skin, 3 color'), GRAVEL [*gh > գ] գերի 'slave' *wer- (someone bound) WRAP (Rus. veryovka 'rope') [*w > գ] գարշել 'abhor' *ghers- HORRIBLE, ABHOR , ARGULA, ROCKET , HIRSUTE, URCHIN գէտ, գիտենալ 'know, find' *weid- WIT, [*w > գ, *l > ղ] WISE see also գիւտ [*w > գ, *d > տ]

գարուն 'spring' *wesr- VERNAL, գլոր 'round' *wel-3 WELTER, WALLOW, PRIMAVERA [*w > գ] WILLOW, WALK , VOLVE 'cover, wrap' WALLET, VALVE, REVOLVE, VOLUME , գդալ 'spoon' *deru- (dreu-) from dargal (E. VALLEY, WALTZ, HELIX, HELICOPTER (Gk. Arm. metathesis գդալ, wooden helix 'spiral object'), see also գաղտ, utensil), TREE, TRAY, Skt. darvi (spoon), գելուլ, գելում [*w > գ, *l > ղ] see դգալ, անտառ [metathesis] գին 'price' *wes-1 VENAL, VEND , BAZAAR գելուլ, գելում 'roll, rotate' *wel-3 WELTER, (Old Ir. vahā-cārana-'sale-traffic'), WALLOW, WILLOW, WALK , WALLET, DUOPSONY, MONOPSONY, REVILE, VALVE, REVOLVE, VOLUME , VALLEY, VILIPEND [*w > գ] WALTZ, HELIX, HELICOPTER (Gk. helix 'spiral object') [*w > գ, *l > լ] գինդ 'ring' *wendh- (wind up), WIND, WANDER, WEND, WENT (Old. Eng. 2 գեղ 'beauty' *wel- WEALTH, WELL, WILL, wendan 'turn to'), VANDAL [*w > գ] GALLOP, GALLANT, VOLUNTARY, VOLUPTUOUS , Rus. volya, Lat. volition գիշեր 'night' *wes-pero- WEST, VESPER, [*w > գ, *l > ղ] HESPERIAN, Rus. vecher [*w > գ]

գիր 'write' *werə-3, *wer-3 WRITE, perhaps գոչ 'yell' *wekw- VOCAL, VOICE (Lat vōx also WORD, VERB [*w > գ] 'voice'), EPIC, EVOKE, ADVOCATE [*w > գ, *kw > չ] գիւղ 'village' *weik-1 VILLAGE, , -WICK, VICINITY, VILLAIN, NASTY (villainasty), գովել 'praise' *ghow-ē- GAWK (Old Norse gā ECOLOGY, ECONOMICS, PAROCHIAL, 'heed'), FAVOR see also նզովել [*gh > DIOCESE (Gk. oikos 'house') [*w > գ, *l գ] > ղ] գործ 'work' *werg- WORK, ERG, ENERGY, գիւտ 'know, find' *weid- WIT, WISE, VIDEO, LETHARGY, ORGAN (Gk. ergon 'work, VISION, ADVISE, PROVIDE, IDEA, action'), WROUGHT [*w > գ, *g > ծ] HISTORY, GUY, GUIDE, -OID (Gk. eidos 3 'idea, shape'), HADES (invisible), DRUID, գորշ 'grey' *gh(e)r- GRAY GRISAILLE (Fr. VEDA, see also գէտ, գիտենալ [*w > gris 'gray') ) [*gh > գ] գ, *d > տ] գորտ 'frog' *wer-1 WART, VARIOUS [*w > գլուխ 'head' *ghebh-el GABLE (roof peak), գ] AUTOCEPHALIS ('own head'), (Rus. գուշակ 'foretell, warn of' via Pers *ghow-ē- golova, glav) [*gh > գ] . goshak (ear) ('heed, give ear to') գնդակ 'ball, sphere' *wendh- WIND (cf. GAWK, FAVOR, see զգոյշ [*gh > գ] round, rotate), WANDER, WEND, WENT -դ (դու, դա) 'you, that' *to- THAT, THERE, (Old. Eng. wendan 'turn to'), VANDAL, THY, THIS see also գինդ [*w > գ] դադար 'stop, stay' *dher-2 (դար-ել > դար- գոլ 'warm' *gwerm- (?) WARM, THERMO, դար > դադար) reduplication FIRM , see also գաղջ [*gwh > գ, *r > լ] FARM, THRONE, DHARMA (firmly գող 'steal' *wel-3 WELTER, WALLOW, established, law), SARDAR ('head- WILLOW, WALK , VOLVE 'cover, wrap' holder'), DARIUS ('upholder of good') WALLET, VALVE, REVOLVE, VOLUME , [*dh > դ, reduplication] VALLEY, WALTZ, HELIX, HELICOPTER (Gk. դալար 'grass, green' *dhal- THALLUS (Gk. helix 'spiral object'), see also գաղտ, thallein 'flourish') (see also դեղին, գելուլ, գելում [*w > գ, *l > ղ] դաղձ (mint), դեղձ) [*dh > դ] գոմ, գոյ - 'essence, nature' *wes-3 WAS, դամբան 'tomb' *dhembh- EPITAPH (GK. գոյութիւն, WERE, WASSAIL, ASTUTE taphos 'tomb'), perhaps also, *teuə-2 (place where one stays was-tute, Lat. TUMOR, TOMB see also, թումբ 'dam' astus 'craft, practiced in a town' < Gk. [*dh > դ, *bh > բ] astu 'town') [*w > գ] դայեակ 'nurse' via Iranian *dhē(i)- ('to գոմ 'stable' *ghomo cf. Danish gamma suck'), FETAL, FAWN , FEMALE, (barn) FELICITY, FELICITOUS ('fertile'), FECUNDITY, FILIAL, HIDALGO (son of propertied class) [*dh > դ]

դանդաղ 'slow, static' *dher-2 reduplication դեղին 'yellow' *dhal- see դալար [*dh > դ, FIRM, FARM, see դադար, դողալ, *r > ղ] դղրդել, դրդել [*dh > դ, *r > ղ] դեռ 'still' *dher-2 FIRM see դադար [*dh > դառն 'turned sour' *dher-1 TURN see դ, *r > ղ] աթոռ, դարձ, դառնալ [*dh > դ] դերձակ, հանդերձ *dher-1 suffixed form դառնալ 'turn, recur' *dher-1, TURN see *dher-gh- see դարձ, possibly also via դարձ [*dh > դ, *r > ղ] Iranian տարազ [*dh > դ, *gh > ձ]

դաս 'class' via Greek *dheigh- tasso, tadzo դժուար 'difficult' via Iranian *dus- + xvar (hu DOUGH see դիզել [*dh > դ] + athra way) DYS- see also թշուառ

դատ 'judgment' via Iranian *dhē- dā 'given, դի, դիակն 'dead body' *dheu-3 DEATH, rendered', DO, DOOM (doom's day = DWINDLE, FUNERAL, ATHANASIUS judgment day, when the law is laid (immortal), DIE, DEAD, related *dheuə- down), ABDOMEN, INDEED, THECA, DOWN, DUNE, TOWN , FUNERAL [*dh BIBLIOTHECA (Gk. thēkē 'receptacle') > դ] [*dh > դ] դիել 'suck the milk' *dhē(i)- see դայեակ դարբին 'smith' *dhabh- DEFT, FABRICATE, [*dh > դ] FABRIC, FORGE , Rus. dobry դիզել 'accumulate' *dheigh- DAIRY, LADY , դարել 'perch, hold' *dher-2 see դադար DOUGH, PARADISE (Avestan daēza [*dh > դ] 'around - wall, made of clay'), FIGURE FAINT, FICTION [*dh > դ, *gh > զ] դարձ 'turn, return' *dher-1, *dhregh- DREGS, DROSS, DRIBBLE, DRIVEL, DARK, դիք 'god, cult' *dhes- -THEO, ENTHUSIASM TRACHEA (Gk. trakhus 'rough'), Rus. (Gk. theos 'god'), FESTIVAL, FANATIC, derzhat', see also *dhregh- Eng. DRINK, FIESTA [*dh > դ] DRUNK, DROWN, DRENCH) [*dh > դ, *gh > ձ] դնել 'put' *dhē- THESIS (Gk. tithenai 'put'), THEMA (Gk. thema 'thing placed'), դարման 'cure' via Iranian *dher-2 'remedy, FACT, FACTORY, AFFAIR, AMPLIFY, strengthen' INFIRMARY, see դադար BENEFIT, AFFECT, PROFIT, FACE , [*dh > դ] OFFICE, FACILITATE, FACULTY, Rus. delo [*dh > դ] դաւ 'ambush, trick' *dhabh- see դարբին 2 [*dh > դ, *bh > ւ] դողալ 'shake, falter' *dher- FIRM, FARM, see also դադար, դանդաղ [*dh > դ, դգալ (գդալ) 'spoon' *deru- (dreu-) from *r > ղ] dargal (E. Arm. metathesis գդալ, wooden utensil), TREE, TRAY, Skt. darvi դու, քո 'you, yours' *tu- THOU (tuo > kwo > (spoon), see անտառ [metathesis] Arm. ko) see -դ [*tw > ք]

դեղ 'herb, remedy' *dhal- see դալար [*dh դուլ 'rest, pause' *dheu-1 DWELL, > դ, *r > ղ] DOLDRUMS, DOLT, DULL [*dh > դ]

դուռն 'door' *dhwer DOOR, FOREIGN, BEMA (բեմ, Gk. bēma 'step, seat') FOREST , FORUM, THYROID (shaped like JUGGERNAUT (Skt. jigati 'go') [*gw > կ] a door), darbas, Rus. dver [*dh > դ] եղանիմ, լինեմ 'be, become' *kwel-1, դուստր 'daughter' *dhugəter DAUGHTER COLONIZE, CULTURE , TALISMAN (Gk. [*dh > դ] telos 'completion of a cycle'), WHEEL, CYCLE (Gk. kuklus 'circle, wheel'), դրախտ 'paradise' via Iranian *dreu- dirakht CHARKHA (Old Pers. carka- 'wheel'), ('tree') TREE, TRUE see անտառ CULLET, ACCOLADE , ANCILLARY , POLE, PALINDROME (Gk. palin 'again', word դրամ 'money' via Iranian *dergh-, Greek that can be read again backward), see (drakhmē 'handful'), DRACHMA, also հոլով, ճախրել [*l > ղ] TARGET (Fr. targe 'shield') [*dh > դ] եղբայր 'brother' *bhrāter , BROTHER, դրուժ 'deceive' *dhreugh- DREAM, FRAUD, FRATERNAL [metathesis, prothetic FRUSTRATE [*dh > դ, *gh > ժ] vowel, *bh > բ, *r > ղ] դրօշ 'flag' via Iranian *der-2 DRAPE, DRAB, եղեամ 'frost' *gel-2, COLD, COOL, CHILL, TRAPPINGS, Fr. drapeau ('flag'), GELATIN, CONGEAL, GLACIER [*l > ղ] (originally banner from skins, DERMATOLOGY) [*dh > դ] եղեռն 'atrocity' *gwelə-1 KILL, QUELL [*l > ղ] եզն 'ox' *agwhno (*egh-), YEAN, AGNUS DEI ('Lamb of God') [*gwh > զ] եղեւ(նի) 'fir tree' *elaiā, *elaiwa, OLIVE, OLEO, OIL Rus. yalovets, yolka [*l > ղ] եզր 'end, edge' *eghs- (*egh- + r), EX-, EXOTIC, EXTERNAL, ESTRANGE , եղունգ 'nail' *nogh-, NAIL, ONYX (Gk. onux EXTREME, Rus. iz [*gh > զ] 'nail'), UNGUIS, UNGULATE Rus. noga [*l > ղ] եթէ 'if' *to-, see թէ [*t > թ] եմ 'to be, am' *es-, AM, IS, YES , SIN ելանել 'come' *al-2 EXILE , AMBULATE , (confirmation of wrongdoing), ENTITY, ALLEY ESSENCE, ABSENT, IMPROVE, INTEREST, եկեղեցի 'church' *eghs- 'out' + *kelə-2 'call' PRESENT, PROUD , SWASTIKA (Skt. => 'gather together', ECCLESIASTICAL, swasti 'well being', su- 'good') EXCLAIM , COUNCIL, HALE, CALENDAR եպիսկոպոս 'bishop' via Greek *epi- 'over' ('town crier calls out day'), CLEAR [*l > + *spek- 'watch' => 'bishop, overseer', ղ] EPISCOPAL SCOPE, BISHOP, (Gk. skopos եկ 'come, arrive' *gwā-, COME, AVENUE, 'one who watches'), SPY (Old Fr. espier ADVENTURE, CONVENIENT, EVENT, 'watch'), SPECTACLE, SPECULATE, SPICE, INTERVENE, REVENUE, INVENT , BASIS, ASPECT, EXPECT, SPECIOUS , SKEPTIC ANABASIS, DIABETES (walk with feet (Gk. skeptesthani 'examine, consider') straddled, excessive urination), եռալ 'simmer, boil, brew' *ers-1 RACE, ACROBAT, (Gk. bainein 'go, walk, step'), ERROR, ERRATIC [*sr > ռ]

ես 'I' *eg, I, EGO [*g > ս] երէկ 'yesterday, evening' *regw-es- [prothetic vowel, *gw > կ] երախայրի 'first fruit' *per-1 երա ('prior, first') + խայրի ('fruit, good' from Arabic երես 'face' *prep- FURBISH (Ger. furbjan via Iranian khayr) => 'first fruit', PRIOR , 'put a good face on', Gk. prepo 'face') PRIMO, PRIVATE, PRIVILEGE, DEPRIVE , [prothetic vowel, *gw > կ] [prothetic PROPER, PREMIER, PRIMARY, PRIMATE , vowel, metathesis] PRINCE, PRINCIPLE երեր 'tremble' *trem-, *tres- 'tremble' 1 երակ 'vein' rei- RUN, RIVER, RIVAL, DERIVE TREMENDOUS, TREMULOUS, TERRIBLE, , RIPARIAN [prothetic vowel] TERROR, DETER [prothetic vowel, metathesis] երանի 'merry, happy' *prī- FREE, (suffix form pri-yont) FRIEND, AFRAID (Old Fr. երեւիլ 'appear' *prep- FURBISH, see also esfreer 'disturb'), FRIDAY (Ger. frije- երես [prothetic vowel, metathesis] dagaz 'day of Frigg'), Rus. priyatni, see also, երջանիկ, օրհնել [metathesis, երեք, երեսուն 'three, thirteen' *trei- prothetic vowel] THREE, THIRTEEN, THIRTY, TRIO , TESTIMONY (witness, third-party), երաշտ 'drought' via Iranian *ters- THIRST, TESTAMENT, TEST, PROTEST , TRINITY , TERRA, TERRITORY, TORRID, TROIKA, SITAR (Iranian 'three/thirty- MEDITERRANEAN, INTER [metathesis, stringed instrument') (related to (?) prothetic vowel] ZITHER, GUITAR (-tar 'string', Arm. թար) [prothetic vowel, metathesis] երբ 'when' *ayer- (early) + *bhi (by) => 'when', EARLY, OR, ERSTWHILE, BUT, BY, երէց 'priest, elder' *per-1 extended form BELEAGUER, OMBUDSMAN, ALLEY, *pres-gwu- PRIEST (Gk. prebus 'elder'), AMBULANCE, ANDANTE, Lat ubiquitous see also երախայրի [prothetic vowel, (kwe + bhi) ('everywhere') , AMPHI- metathesis] (ant+bhi => Gk. amphi 'around') [*bh > բ] երթ 'movement, stream' *er-1, Gk. erkhomai, ORIGIN, ARE/ART, EARNEST, երգ 'song, verse' *erkw- RIG of RIG-VEDA ORIENT, ORIGIN, ABORT , HORMONE (Skt. rk 'brightness, praise, poem') (Gk. hormē 'impulse') ARISE

երգիծանալ 'tear, break, scoff ' *werg- երինջ 'heifer' *er-1 (?) ARIES ('ram') WORK, ENERGY, LETHARGY, SURGERY (Gk. ergon 'work'), WROUGHT, IRK, երկ 'work' *werg- see երգիծանալ, Gk. erg ORGAN (Gk. organon 'tool'), Rus. rez [*gw > կ] 'cut' [*w > գ] երկաթ 'iron' *deuə- DURABLE 'long-lasting' երդում 'swear, curse' *werə-3 WORD, VERB, [*dw > երկ, metathesis, prothetic RHETOR, PROVERB [*w > գ] vowel]

երեկոյ 'evening' *regw-es- EREBUS (Gk. երկան 'millstone' *gwerə-2 GRAVE erebus 'dark place, hell') see also երէկ ('serious'), GRAVITY, GRIEF, AGGRAVATE [prothetic vowel, *gw > կ] , BARIUM, BARITONE, BAROMETER (Gk.

barus 'heavy'), GURU (Skt. guru 'heavy, զ- 'by' *gha- (?) per Adjarian related to venerable'), BRUTE , BRIGADE (Old It. Russian za- as in Zagorsk 'by, beyond briga 'strife'), BLITZKREIG [*dw > երկ, the mountains' [*gh > զ] metathesis, prothetic vowel] զարնել (զառնել) 'strike' prefix z- + *slak-, երկար (երկայն) 'long' *deuə- DURABLE *selg(w)- see արկանաել, արձակ, see also տարած [*dw > երկ, զերծ, հարկ, հարուած metathesis, prothetic vowel] զատիկ 'sacrifice, set aside, apart' via Iranian երկինք 'heaven' *er-2 EARTH, probably *ghē-, *gheu- ANCHORITE (one who based on երկիր lives apart) (Gk. khōros 'place, country'), HEIR (one who is left alone), HERITAGE 2 երկիր 'earth' *er- EARTH, AARDVARK , GATE, GO, see also ձօն, զոհ, զեն [*gh > զ] երկիւղ 'fear' *dwei- DINOSAUR (Gk. deinos 'fearful'), DIRE [*dw > երկ, metathesis, զգեստ 'clothing' prefix z- + *wes-4 'clothing' prothetic vowel] WEAR, VEST, INVEST, TRAVESTY [*w > գ] երկնել 'give birth' *werg-, WORK, ENERGY, ORGAN (see also երգիծանալ) [*gw > զգոյշ 'be ware' prefix z- + *ghow-ē- (գոյշ) կ, metathesis, prothetic vowel] 'be ware', see գուշակ, գովել [*gh > գ]

երկու 'two' *dwo- TWO, TWICE, TWILIGHT, զենուլ 'sacrifice' via Iranian *ghē- see BI-, BALANCE , BETWEEN, TWIXT զատիկ [*gh > զ] DIPLOAM (Gk. diploos 'twofold'), DOZEN, DUAL , DOUBLE , DOUBT, զերծ 'release, free' prefix z- + *slak- or DUBIOUS սեե ալսո կրկին (երկ + *selg(w)- (with l~r) SULK, see also, կին)) [*dw > երկ, metathesis, արկանաել արձակ, զերծ, հարկ, prothetic vowel] հարուած [*l >ր]

երջանիկ 'happy' *prī- (suffixed form prī- զէն 'weapon' via Iranian *ghē- (something ont), FREE, FRIEND, Rus. priyatel', see released, e.g., arrow, spear), see also երանի, օրհնել [metathesis, զատիկ [*gh > զ] prothetic vowel, *y/w > ջ] զի 'because, why' prefix z- + *kwo- see ի եւ 'and, also' *epi- EPICENTER, EPIDERMIS զմայլիլ 'wonder' prefix z- + *(s)mei- SMIRK, (Gk. epi 'on, over, at'), Rus. oblast' SMILE, MARVEL, MIRACLE, ADMIRE [s- [*VpV > VւV] movable] եօթն 'seven' *septm SEVEN, SEPTEMBER , զոհ 'sacrifice, libation, blessed water' via HEPTA- (Gk. hepta seven') [*s > h > ø, Iranian *gheu- (zohr) GEYSER, GUST, *VpV > VւV] GOD, (pourer of earth), FOND, FUNNEL, FUSE , futile , GUSH, cf. Arm. հիւլէ [*gh > զ]

զոյգ 'twin' prefix z- + *yeug-, YOKE, JOIN, ընդերք 'underground' *ndher- INTERIOR, JUNCTURE , YOGA (Skt. yogah 'union'), UNDER, ENTRAILS, INFERNO see also ADJUST , ZYGOTE (Gk. zugon, zugoun ընդ [*dh > դ] 'yoke, join') ընթանալ 'run, go' *en- + *sent- SEND զօր 'might, power' via Iranian *ghabh- GIVE, ('make to go'), SENSE, SENTENCE, ABLE, HABIT, INHABIT, PROHIBIT , DEPT, SENTIMENT, ASSENT, CONSENT ') DUTY, ENDEAVOR ընթեռնուլ 'read aloud' *en- + *terə-1 DRILL, էշ 'donkey' *asinus ASS, ASSININE , Rus. DIATRIBE (Gk. trībein 'rub, thresh, osel'; *ekwo EQUINE, HIPPOPOTOMAS pound'), TURN, CONTOUR, ATTORNEY (Gk. hippos 'horse of the river'), PHILIPP (Gk. tornos 'tool for drawing circle, (Gk. Philippos 'lover of horses'), circle') TROUT, see also, perhaps թուր HIPPOCRATES (Gk. 'powerful as a 'sword' [*t > թ, *rn > ռն] horse') [*s > շ] ընծայ 'gift, offer' *en- + *ghabh- + past 1 էջ, իջանել 'descend, go down' *ei- suffix *-ti- 'gift, offer' GIVE, ABLE, AMBITION, EXIT, ISSUE, SUDDEN, HABIT, INHABIT, PROHIBIT, DEPT, DUTY, TRASIT, CIRCUIT , COMMENCE, INITIATE ENDEAVOR , (see also զօր) , ERRANT, ITINERARY , COUNTY , JANUARY, JANITOR (doorkeeper) ընկենուլ 'throw' *en- + *sengw- SINK, SAG [*y/w > ջ] [*s > h > ø, *gw > կ]

ըմբոստ 'strike, rebel' prefix *en- (see ընդ ընկեր 'friend' *en- + *gwerə-4 'swallow' below) + *bhau- 'strike, rebel' AND, (companion 'someone you break bread UNDER, BEAT, BATTLE, REFUTE [*bh > with' as in com- 'with' pan 'bread), բ] VORACIOUS , GORGE, CRAW [*gw > կ]

ընդոստ 'jump up' prefix *en-, *an-1 'on' + ընկղմիլ 'submerge, surround' *en- + *sed-1 'sit' 'jump up' AND, UNDER, SIT *gwelə-3 GULLET, JOWL, GLUT, see also կող(մն) Rus. glubokyi ('deep') [*gw > ըմպել 'drink' *en- + *pō(i) POTION, POISON կ] , POTABLE , IMBIBE, BEVERAGE (reduplication bi-bibo), BEER , ընտանի 'tame, domesticated' *en- + SYMPOSIUM ('drink together' Gk. posis *dem- (ընդ + տուն) DOMESTIC, see 'drink'), Rus. pirog ('feast') տուն [*d > տ] ընդ 'before' *en- (-dha), *ndher-, *ant- ընտանիք 'family' *en- + *dem- (ընդ + 'with, under, for' (or merger of these PIE տուն) 'family, i.e., people who live in roots), *en- AND, IN, INNER, the same house, under the same roof' INTRODUCE, INTROINE, ENTER ; (cf. տանիք 'roof') DOMESTIC, see *ndher- UNDER, INFERIOR, , INFERNO; տուն [*d > տ] *ant- ANTE, ANCIENT, ANTERIOR [*dh > դ] ընտիր 'select' *en- + *dhē- (ընդ + դիր 'sort out, place with') 'select' DO, FACTORY see դնել

ըստ 'according to, after' *apo- AFTER, POST THOUSAND, BUTTER (bovine 'cow' thick , OFF, OF, AWKWARD, Rus. pogrom milk), Russian tvorog, թաւջութակ (Rus. po 'at, next to, by'), COMPOSE, ('cello, thick, low-voiced violin'), see COMPONENT, DEPOSIT, DISPOSE, also դամբան, թումբ, թմրիլ *tā- EXPOUND, POSITIVE թաւլի 'backgammon' from Latin tabula թագ 'crown' via Iranian *(s)teg-2 THATCH, TABLE DECK, TILE, PROTECT, TAJ MAHAL 1 ('crown great'), TOGA, THUG [*t > թ, s- թաքչիլ, թաքուն 'hide' *tak- TACIT, movable] RETICENT *tā-

թեթեւ 'light' *pet- (reduplicated tevtev) FEATHER, PTERODACTYL (reptile with 1 թակել 'knock' *(s)teg- STAKE, STACK, feathers and fingers) [*t > թ] ATTACK, ATTACH [*t > թ, s-movable] թեմ 'diocese' via Greek *dhē- THEME, թան 'yogurt dissolved in water' *tā- THAW OFFICE, -DOM as in KINGDOM [Gk. th > [*t > թ] թ]

թանձր 'thick' *tegu-, *ting- THICK, թեր- 'partial, side' *pet- PEN, FEATHER see TINCTURE, DUNK (SOAKED) see also թերի [*t > թ] տանջ, վտանգ [*t > թ, *g > ծ > ձ, nasalization] թերթ 'sheet of paper' *pet- (wing or side) see թերի [*t > թ] թառամիմ 'dry, wilt' *ters- THIRSTY, TORRID, TERRA (dry land), TERRITORY, թերի 'partial, side' *pet- PEN, PENINSULA TERRACE, MEDITERRANEAN, see also, (թերակղզի), PIN, FEATHER, PETAL, թորմիլ անթառամ ('unwilting') [*t SYMPTOM, HIPPOPOTOMAS , > թ, *sr/rs > ռ] MESOPOTAMIA, POTOMAC (flying water = river), REPEAT, COMPETE, թառիլ 'perch' *ters- 'land on', see also APPETITE, PETULANT, IMPETUS, թառամիմ [*t > թ, *sr/rs > ռ] PERPETUAL, PROPITIOUS [*t > թ]

թատրոն 'theater' via Greek. THEATRE, թեքել 'twist, bent' *teks- TEXTILE THEORY (Gk. THEA 'view') [Gk. th > թ] TECHNICAL [*t > թ]

թարախ 'pus' *terə-1 TRAUMA [*t > թ] թէ 'that, whether' *to- THE, THIS, THAT, also եթէ [*t > թ] թարգման 'translator' from Akkadian via Arabic DRAGOMAN (guide, interpreter) թիթեռն 'butterfly' *pet- (reduplicated pet- pet) FEATHER, PETAL see թերի [*t > թ] թարմ - 'fresh' *terə-1 (weak, tender)

TRAUMA, TRUANT [*t > թ] թիռ, թռչել, թռչուն *pet- FEATHER, թաց 'wet' *tā- THAW [*t > թ] PETAL see թերի [*t > թ] թաւ 'thick, low-voiced' *teuə-2 TUMOR, SOMA, THUMB, THIGH, TOMB,

թիւ 'number' *teuə-2 THOUSAND թուր 'sword' *terə-1 DRILL see also (numerous, swollen hundred), see also ընթեռնուլ [*t > թ] դամբան, թաւ [*t > թ] թուփ 'bush' *teuə-2 TUFT, TUBER, TOMB թմրիլ 'numb, dull' *teuə-2 TOMB, [*t > թ] THUMB (DULL) [*t > թ] թուք 'spit' *sp(y)eu- SPEW, SPIT, PTEWEY, թշնամի 'enemy' via Iranian *dus- + *men-1 PTOOEY [s-movable] 'enemy' (evil minded) DYS- FUNCTIONAL, DEVIL, MIND թռչել, թռչուն 'fly, bird' *pet- FEATHER, PETAL see թերի, թիռ [*t > թ] թշուառ 'wretched' *dus- + xvar (hu + athra 1 way) 'wretched' DYS- see also դժուար թրթուռ 'caterpillar' *terə- (reduplication) DRILL [*t > թ] թորմիլ 'wilt' *ters- THIRSTY, see թառամիլ 1 [*t > թ] թրիք 'dung' *dher- via Greek DIRT, DREGS, DROSS, TRACHEA ('rough') թողուլ, թոյլ 'let, forgive' *telə- TOLERATE,

TOLL, see also թոյլ [*t > թ, *l > ղ] ի 'in, at, into, from' *en- IN, EN, AND, թոյն 'poison' *gwhen- via Greek 'a INNER, PARENTHESIS (Gk. en 'in'), substance that kills' ATHANASIUS INTRODUCE, ENTER, , INTERNAL, ('undying'), EUTHANASIA ('easied INDUSTRY, INDIGENT , EPISODE (Gk. eis death'), FEND, OFFEND, DEFEND, GUN , 'into'), ESOTERIC (Gk. esō 'within') BEZOAR ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր) 'a thing' թոյլ 'let, permit, weak' *telə- TOLERATE, *kwo-, kwi- WHO, WHICH, WHEN, TOLL, see also թող [*t > թ, *l > լ] WHERE, EITHER, QUORUM , QUOTA , թոռն 'grandchild' *terə-1 (young, weak) QUANTITY , QUALITY , QUID TRAUMA, TRUANT see թարմ [*t > թ] իբր, իբրեւ 'as, in way' *en- + *bher-1 from ի թոթով 'stutter' *(s)teu-1 (թով-թով) բար, BEAR, BURDEN, TRANSFER , STUTTER [*t > թ, s-movable] METAPHOR (Gk. pherein 'carry'), (see also բերել) [*bh > բ] թուղթ 'paper' via Latin titulus *tel- TITLE իժ 'serpent' *angwhi- EEL, OPHIOLOGY թումբ 'dam' *teuə-2 TOMB, THUMB, see (study of snakes, Gk. ophis 'snake'), also դամբան, թաւ, թմրիլ, թումբ [*t > ECHINUS (Gk. ekhinos 'hedgehog, snake թ] eater'), (see also ոզնի), Russ. yozh [*gwh > ժ] թունդ 'strong, thunderous' *(s)tenə- THUNDER, STENTORIAN, STUN, իմ, ինձ, ինծի 'my, me' *me-1 ME, MY, ASTONISH, THOR, THURSDAY, MINE, MADAME, MADONNA DETONATE [*t > թ, s-movable] ինը, իննսուն 'nine' *newn NINE, NOVEMBER , NOON

ինձ 'leopard' *singha SIMBA, SIMHA, լաստ 'raft' *leizd- LIST (a slice or sliver) SINGAPORE ('city of lions') [*gh > ձ] լար 'string' *wel-3 REVOLVE, WALLET, իղձ 'desire, wish' *agh- AIL, AWE (see also VOLUME , WILLOW, WALK , VALLEY, բաղձ) [*gh > ձ] WALTZ, HELICOPTER (Gk. helix 'spiral object'), (see also գելուլ, գելում) -իչ 'agent' *-(i)ko MECHANIC , AGE, Russian - ik, skiy (Dostoevsky), (see also -ցի) լաւ 'good, profitable' *(s)lagw- LATCH, SYLLABLE, EPILEPSY, LACE (Gk. իջնել, էջ 'go down' *ei-1 EXIT, ITINERARY, lambanein 'take, seize'), LASSO [s- see էջ (Russian idi 'go') [*y/w > ջ] movable, *gw>ւ]

իշխան 'prince' via Hittite *sai-2, tkē- լափել 'gulp down' *lab- 'LAP UP' LIP, ishkhia 'liege, leader under bond' LAMPOON (gulp down), LABIAL SINEW, or via Iranian, *tkē- SATRAP (Old Pers. khshathra 'kingdom, լեարդ 'liver' *yēkwr- HEPATIC (Gk. hēpar province'), KSHATRIYA, XERXES, CHECK, 'liver'), GIZZARD (via Iranian, jigar) [*y > SHAH, CHECKMATE, PASHA (Old Pers. լ] khshāyathiya- 'king'), see also, լեռ 'mountain' via Greek *gwerə-1 BOREAS, աշխարհ [*tk > շ via Iranian] BOREALIS ('from the northern mountain իսկ 'true, real' *isto -EST country'), Russian gora [*gw > լ]

իւր, իրար 'his, her, each other' *s(w)e- լեզու 'tongue' *dnghū- LANGUAGE, 'own, self' + *-r 'possessive' 'his, her, to LINGUAL (Old Latin dingua replaced by each other' SELF, SECLUDE, SECRET, lingua), TONGUE (blended with or SELECT, SURE , SUICIDE , SWAIN, (Old. *leigh- 'lick' LICK, see լէզ ), Russian Norse sveinn 'boy, own man'), GOSSIP, yazyk SIBBLING, Russian sebya; *r as in her, լեղի their, as in սորա, նորա, ոյր 'bile' *ghel- YELLOW, CHLORINE (Gk. khlōros 'green'), GALL, BILE, CHOLIC, իւղ 'oil' *elaiā, *elaiwa OLIVE, OIL, (see also MELANCHOLY (Gk. kholē 'bile') , եղեւնի) CHOLESTEROL [*l > ղ ]

լալ 'cry' *plāk-2 COMPLAIN , FLING, լերկ 'bald' (?) *leuk- 'light, clear', PLANKTON, PLAINTIFF, APOPLEXY (Gk. *lerg'naked' DARROCH LEARG, LEA, plessein 'beat'), (Russian plakat') [*pl > LOO (Waterloo), see also ողորկ լ, *p > h > ø] լէզ, լիզել 'lick' *leigh- LICK, LICHEN [*l > լ, լայն 'wide' *plat- PLAN, CLAN, PLANT FLAT, *gh > զ] PLACE, PLATE, PLATITUDE (Gk. platus լի 1 'broad, flat') [*pl > լ, *p > h > ø] 'full' *pelə- FULL, FOLK, PLURAL, PLUS , PLENTY , COMPLY, APPLICATION, լանջ 'slope' *legwh- ELEVATION, LEAVEN, SUPPLY [*pl > լ, *p > h > ø] LEVER, ALLEVIATE, RELEVANT, RELIEVE , լիճ LUNG [*gwh > ջ] 'lake' *leu- POLLUTE ('muddy water, a swamp') [*l > լ]

լինդ 'gums' *lendh- LUMBAR, LAMBADA, լոյտ, լուտալ 'insult' *leid- COLLUDE, LOIN (soft tissue), [*l > լ] LUDICROUS, PRELUDE, ILLUSION [*l > լ, *d > տ] լինել 'be, become' (?) *kwel-1 COLONIZE, WHEEL see եղանիմ լոյց, լուցանել 'light' *leuk- see լոյս [*l > լ, *k > ս] լիրբ 'shameless' *(s)lei- or *sleubh- *(s)lei- SLIMY, SLIGHT, SLICK, SLIPPERY, լու 'flee' *plou FLEA, PUCE [*pl > լ] OBLIVION ; *sleubh- SLOVENLY, LUBRICATE , SLOB, SLOP [s-movable, *l լուանալ 'wash' *leu(ə)- LATHER, LAVATORY, > լ, *bh > բ] LOMENT, LOTION, DELUGE, DILUTE , LAUNDER, LAVISH , LATRINE, LYE [*pl > լլուկ 'torment' *lē-2 LET (in the sense of լ] hinder), LATE (make late), ALAS, LASSITUDE, allegiance [*l > լ] լուծ 'yoke' *leug- YOKE, JOIN , YOGA (Skt. yogah 'union'), ADJUST , ZYGOTE (Gk. լկիլ, լխկել 'leak' *leg-2 LEAK, LACK, LITMUS zugon, zugoun 'yoke, join') see also [*l > լ] զոյգ [*pl > լ]

լսել, լուր, հլու, լիս, լուս 'listen' *kleu- լուռ 'silent' *kleu- see լսել [metathesis, *k LISTEN, LOUD, HERCULES, (Gk. Heracles > ս, *l > լ] 'famed of Hera'), LIST, LEER, CLIO (Gk. kleiein 'praise, tell'), Slav. slav 'fame' as լուսան 'lynx' *leuk- (animal with shining in MIROSLAV (Rus. 'famous eyes), see also լոյս peacemaker') [metathesis, *k > ս, *l > լպիրծ 'slippery' *(s)lei- see լիրբ [s- լ] movable, *l > լ, *bh > բ] լոգանալ, լողալ 'swim' *leu(ə)- see լքանել 'abandon' *leikw- RELINQUISH, լուանալ [*l > լ, *w > գ] RELIC , ECLIPSE, ELLIPSIS (Gk. leipein լոկ 'merely' *leig-2 OLIGARCH (rule of few), 'leave'), LOAN, LEND [*l > լ, *kw > ք] see աղքատ [*l > լ] խածանեմ 'bite' *kwezd- PIECE, PATCH, Rus. լոյծ 'loose' *leu- LOOSE, LOSE, LOSS, kusat' 'bite' chast' 'part' [*kw > խ, տ ~ FORLORN, LEASING, -LESS , ANALYSIS ծ] (Gk. lūein 'release, untie'), ABSOLUTE, խաղ 'play' kwel-1, *(s)kel-3, kwel-1 SOLUBLE, DISSOLVE [*l > լ] ('revolve') COLONIZE, CULTURE , լոյս 'light' *leuk- LIGHT, LUX, LUCIFER TALISMAN (Gk. telos 'completion of a LUMINOUS, ILLUMINATE, LUSTER , cycle'), WHEEL, CYCLE (Gk. kuklus 'circle, LUNATIC, LUNAR , LEA, LUCID [*l > լ, *k wheel'), CHARKHA (Old Pers. carka- > ս] 'wheel'), ANCILLARY , POLE, PULLEY, PALINDROME (Gk. palin 'again'), (see լուսին 'moon' *leuk- see լոյս [*l > լ, *k > also եղ); *(s)kel-3 ('crooked'), COLON, ս] probably also CYLINDER (Gk. kulindein

'roll'), see also սխալ [*kw > խ, *l > ղ, 'leg') (see also խաղ) [*k > խ, *l > ղ, s- s-movable] movable]

խայթ 'sting' *kaə-id- CHISEL, INCISE, խէչ 'anvil post' *kar-1 see խաչ [*k > խ] DECIDE, SCISSOR, CEMENT (cut stone), խէթ խայտ խ CHISEL, EXCISE , see also խայծ/խած-, 'sting' *kaə-id- see [*k > ] խէթ, խիթ, խօթ, խութ, մխիթարել խինդ 'joy' *kwenth-, *kwen-, *swen-, [*k > խ, տ ~ ծ] *kwenth- PATHOS, APATHY (Gk. pathos 'suffering, emotion, feelings'), *swen- խայտ 'speckled, glistening' *kweid- or SOUND , SONATA, DISSONANT [*kw > *kwēt- WHITE, WHEAT (whiteness of խ] flour), EDELWEISS, PASTEL, PASTE, PATTY (Gk. passein 'sprinkle'), RESCUE, խթում, խթել 'eve of a feast day' *kaə-id- DISCUSS , see also խայծաղ, խայծ, CHISEL, SCISSORS ('cut off') see խայթ խայտալ [*kw > խ, *d > տ] [*k > խ]

խանդ 'burning, heart felt' *kand- or *kend- խնդալ 'laugh' *kwenth- PATHOS see խինդ CANDLE, CANDID, CANDIDATE , [*kw > խ] INCENSE , see also խանձ (նախանձ), խազ [*k > խ, տ ~ ծ] խոչ 'obstacle, stumbling block' *kar-1 HARD see խաչ [*k > խ] խանձ 'burn' *kand- see խանդ [*k > խ, տ ~ ծ] խոստովանել 'confess' via Iranian *s(w)e- + *(s)teu-2 'self' + 'speak' => 'confess' 1 խաչ 'cross' *kar- ( խ] խորովել 'barbeque' *ker-4 HEARTH, խարել, խարոյկ 'burn' *ker-4 HEARTH, CARBON, see խարկել [*k > խ] CARBON , CREMATE , CERAMIC, Rus. kras' - colored ceramics, see also խորտիկ 'victuals, delicacy' via Iranian *swel- խարշել, խորովել, խարկել [*k > խ] 1, SWALLOW, MARKHOR (Ir. *khvāra- 'eat'), see also ախորժակ, ախոռ, խարկել 'roast' *ker-4 see խարել [*k > խ] ուրախ, տխուր [*sw > խ via Iranian, խաւար 'darkness, abyss' via Iranian *ghēu-, *l > ր] CHAOS, GAS (Gk. khaos 'chasm, empty խոց 'wound' *kaə-id- CHISEL, INCISE , see space'); *ghai- CHASM (Gk. khasma also խայթ [*k > խ] 'yawning gulf'), GAPE, GASP, YAWN GAP, HIATUS խօթ 'sick, lazy' *kaə-id- SCISSORS, CHISEL, խեղ 'distorted' *(s)kel-3 COLON (Gk. kōlon see խայթ [*k > խ] 'limb, member'), ISOSCELES (Gk. skelos խօս 'say' *kwek-, *kweg- UKASE (Rus. ukazat' 'order') [*k > խ, *k > ս]

ծաղիկ 'flower' *gembh- GEM, CHIME, see GARRULOUS , SLOGAN (Ir. Gael. gairm ծիլ [*g > ծ] 'shout, cry') [*g > ծ]

ծաղր, ծիծաղ 'laugh' *gel-1 'to be bright ծին, ծնանիլ 'give birth, generate' *genə- spirited' CLEAN, CLEANSE, [*g > ծ, KIN, KIND, GENERATE, GENERAL, GENRE reduplication] , GENE , GENEALOGY (Gk. genos 'race, family'), ENGINE, INGENIOUS , ծամել 'chew with teeth' *gembh- COMB, INDIGENOUS, GENUINE, KING, KIND, UNKEMPT (uncombed), GEM, CHIME, GENTLE, GENDARME , PROGENY, also ծամ 'hair' [*g > ծ] BENIGN , PREGNANT, NATIVE, NATION, NOEL, NAÏVE, RENAISSANCE, INNATE ծան(օթ) 'know' *gnō- KNOW, CAN, [*g > ծ] CUNNING, NOTICE, ACQUAINT, RECOGNIZE nōscere, cognōscere 'get ծնօտ 'chin' *genu-2 CHIN, GNATHAL (Gk. acquainted with, get to know'), gnathos 'jaw'), HANUMAN ('monkey- IGNORANT , NOBLE, GNOSTIC, god' from Skt. hanu 'jaw') [*g > ծ] AGNOSTIC, DIAGNOSIS (Gk. gignōskein 'know, think'), NOTE, Zend-Avesta ծունկ, ծունր 'knee' *genu-1 KNEE, KNEEL, (Avestan zan- 'know'), NORM, NORMAL, GENUFLECT , DIAGONAL (Gk. gōniā ENORMOUS , NARRATE , also ճանաչել 'angle') [*g > ծ] (>*ծանաչել ծ>ճ through anticipatory ծուռ 'bend' (?) *g(e)r-2 GYROSCOPE, assimilation with following չ) [*g > ծ] COWER, CROOKED see also կոր [*g > ծառ 'tree' *g(e)r-2 GRAPE, CRUMPET, CREEP, ծ] CREEK, CROOK, CROSS, CROUCH, կաթն 'milk' *melg, *g(a)lag MILK, CROCHET 'flexible branches that can be bent or woven' CROSIER (Old Fr. crosse GALACTIC, GALAXY (Gk. gala 'milk'), 'crook'), CROP, CRADLE, CART, LACTIC, LETTUCE CROUPIER (Old Fr. croup 'rump') [*g > կախարդ 'witch, magician' via Iranian ծ] *swordo- SWARTHY, SWART, SORDID [*sw > խ via Iranian] ծեր 'old' *gerə-1 GERIATRIC (Gk. gēras 'old age'), GERONTOLOGIST, GERATOL, Rus. կալ 'hold' gwelə-1 QUELL, KILL, BALLISTIC, zrelyi 'mature', krolik 'old rabbit' [*g > PARABOLA, PARABLE, PARLIAMENT ծ] (hold in hand, throw), DIABOLIC, DEVIL, PROBLEM, HYPERBOLE, SYMBOLE (Gk. ծիլ 'bud' *gembh- + l GEM , COMB, CHIME, ballein 'throw'), see also եղեռն, կեղ, see also ծամել [*g > ծ] քաղցկեղ [*gw > կ] ծիածան 'rainbow' via Gk.*dē- DIADEM կաղամբ 'cabbage' *(s)kerb SCORCH, 'crown, to bind around (dia + dem)' ANADEM, SYNDETIC, DIADEM (Gk. dein SHRIMP, RUMPLE, Gk. khrambe, Lat. 'bind') crambe, Rus. korobit' [*g > կ, s- movable] ծիծեռնակ 'nightingale' *gar- (expressive singing bird), CARE, CHARY,

կաղին 'acorn, nut' *gwelə-2 GLAND, կարկուտ 'hail' *grod- reduplication Lat. GLANDERS, GLANS , VALONIA (Gk. grando, Rus. grad 'hail', as in grad balanos 'acorn') [*gw > կ, *l > ղ] rocket) [*g > կ]

կամուրջ 'bridge' via Greek *gwābh-1 կեանք 'life' *gweiə-1 VITAL , VIVID, SURVIVE gephurya 'bridge' BAPTIST (Gk. baptein , BIOLOGY, MICROBE (Gk. bios 'life'), 'to dip') QUICK, ZODIAC, ZOO- (Gk. zōon 'living being, animal'), HYGIENE ('healthy life') կամք 'will' *kā- CHARITY, CHERISH , [*gw > կ] KAMASUTRA (Skt. kāmah 'love, desire') [*g > կ] կեղ 'wound, tumor' *gwelə-1 kill, quell, ball, ballistic, BALLISTIC, PARABLE, կայծ 'spark' *gwhedh- BID, MANIFEST , also PARLIAMENT, DIABOLIC, DEVIL, perhaps, PHAEDRUS (Gk. 'open, light'), PROBLEM (Gk. ballein 'throw'), see also 1 PHAETHON or *bhā- (Gk. phaeithein կալ, եղեռն, քաղցկեղ [*gw > կ, *l > կ 'shine, burn') [*gw > ] ղ] կայսր 'Caesar' via Latin *kaə-id- CAESAR կեղտ 'filth, grime' *gwadh- Rus. gad, Eng. (born by Caesarian section), CAESURA, CWED (wicked, slimy), BATHOS (Gk. CEMENT, INCISE, DECIDE , see also bathus 'deep') [*gw > կ] խայթ կեր 'eat' *gwerə-4 DEVOUR, VORACIOUS, , կառք 'carriage, car' *kers-2 CART, COURIER, GORGE, CRAW, AMBROSIA (Gk. brōsis CORRIDOR, EXCURSION, CARTWRIGHT, 'eating'), GORGE , REGURGITATE , CORRIDOR, COURSE, CURRENT, BRONCHIAL (Gk. bronkhos 'throat'), see HUSSAR, OCCUR, , CAR, CHARIOT, also reduplicated form կերակուր, CAREER, CARICATURE, CARRY, CHARGE, ընկեր [*gw > կ] CARPENTER կին 'woman' *gwen QUEEN, GYNECOLOGIST կարդալ 'callout, read' *gar- SLOGAN (Irish (Gk. gunē 'woman') [*gw > կ] Gael. gairm 'shout, cry'), CARE, CHARY, GARRULOUS [*g > կ] կիւրակէ 'Sunday, day of the Lord' via Greek *keuə- (as in Greek kyrie eleison 'Lord, կարթ 'fishhook' *g(e)r-2 CROOK, have mercy'), CAVE, CHURCH, KIRK (Gk. CROOKED, CRANK , CREEP, kūrios 'master, lord'), CUMULUS, GRAPE, GRAPPLE (Old Fr. grape 'hook') ACCUMULATE [*g > կ] կով, կոգի 'cow' *gwou- KINE, BOVINE, կարիճ 'scorpion' via Greek *gerbh- karidos, BUGLE, BEEF , BUTTER, BUCOLIC, CRAB, CRAYFISH, GRAPHIC, DIAGRAM, BUFFALO (Gk. bous 'ox, cow'), PROGRAM (Gk. graphein 'scratch, HECATOMB (Gk. hekaton '100') [*gw > draw'), Rus. gorbit' [*g > կ] կ] կարծր 'hard' *gorg- Greek gorgos, GORGON կոկորդ 'throat' *gwerə-4 see կեր (monster), Rus. grozni [*g > կ] (reduplicated կեր > կոր-կոր) GORGE [*gw > կ]

կող 'side' *gwelə-3 GULLET , JOWL, GLUT , FLEET, FLIT (Old Norse flytja 'to see also կողմն, անկողին, կուլ [*gw further'), see also հեղուլ [*p > h] > կ] հայիլ 'look, reflect' *petə-2 (?)PATENT, կոյ 'dung' *gwet-3 BOWEL, BOTULISM, PETITION see also նայիլ [*p > h, *VtV QUAD wind ('foul wind' cwead OE) > Vյ] [*gw > կ] հաճելի 'pleasant' via Iranian *sekw-1 SECT, կոչել 'call' *wekw- VOCAL, VOICE , SEQUENCE, SUIT, ENSUE, EXECUTE, , ADVOCATE, PROVOKE, EQUIVOCAL EXTRINSIC, INTRINSIC , SCARLET, SIGN, ASSIGN , see also առաքել, պատշաճ կոր 'bend' *g(e)r-2 GYROSCOPE, COWER, CROOKED see also ծուռ [*gw > կ] համբոյր 'kiss' *sem-1 + *bheudh- 'aroma' SAME, ASSEMBLE, BUDDHA see բոյր կորկոտ 'grinded corn' *ghrēu- GRIT, [*s > h > ø, *bh > բ, *dh > ր via Iranian] GROATS, GREAT, CHROMA, (Gk. khrōma 'skin, color'), see also գարի համար 'number, count' via Iranian *(s)mer-1 MOURN, REMEMBER, COMMEMORATE կուլ կլանել 3 , 'swallow' *gwelə- GULLET , see also նշմար [s-movable] JOWL, see also կող(մն) [*gw > կ] հայ 'Armenian' *poti- POTENT, POSSIBLE , կուղ 'duo-ply' *dwo- TWO, TWICE, POSSESS, POWER [*p > h, *VtV > Vյ] BETWEEN , DOZEN, DUAL , DOUBT, DUBIOUS , see also երկու [*gw > կ] հայր 'father' *pəter- FATHER, PATERNAL, PATRON , PATRIOT, PATRIARCH (Gk. կրծել 4 'bite, gnaw' *gwerə- GORGE, patēr 'father') [*p > h, *VtV > Vյ] DEVOUR, see կեր Rus. gryst' [*gw > կ, *ə > ձ] հայց 'ask' *ais- ASK, Rus iskat'. [*VtV > Vյ, *sk > ց] կռնչիլ 'creak, squeak' *g(e)r-2 CRUMPLE, CRANK, CRINKLE, CREEP, GRAPPLE (Old հան (մեծ մայր) 'grandmother' *an-2 ANILE Fr. grape 'hook'), CROP, GROUP (It. 1 gruppo 'assemblage'), CRADLE, see also հանապազ 'continuously' via Iranian *sem- կարթ [*gw > կ] 'one' + *bhengh- 'thick, dense' (?) SIMULTANEOUS, PACHYDERM ('thick կռունկ 'crane' *gerə-2 CRACK, CROON, skinned', i.e., elephant), see also մի, CRANE, PEDIGREE [*g > կ] բազում

հագուստ, հագնել 'cloth' *wes-4 WEAR, հանդարտ 'calm, rest' via Iranian *sem-1 VEST, TRAVESTY, INVEST WEAR, ENDUE 'one' + *dher-2 'perch, hold' => 'calm, [*w > գ] rest' SIMULTANEOUS, FIRM, FARM, see դադար հալել 'melt' *pleu- FLOW, FLOOD, PLUVIAL , PNEUMONIA (Gk. pneumon 'lung'), հասանել, հասուն 'reach' nek-2or nek-3 (?) PLUTO, PLUTOCRACY (Gk. ploutos ENOUGH, Rus. nesti, ONCOLOGY (carry 'wealth, riches'), FLY, FLEDGE, FLIGHT, a burden, mass)

հաստ, -ատ 'firm, thick' *past- FAST, հաւ 'grandfather' *awo- ATAVISM, FASTEN, BREAKFAST see also Աստուած AVUNCULAR, UNCLE [initial aspiration] (God who creates, puts together; հաւ 'chicken' *awi- AVIATION, OSTRICH , Mithra ման 'who weaves together') AUSPICIOUS , EGG, OVAL, OVATE , [*p > h, *st > ստ] CAVIAR (Ir. khāyak 'egg') [initial հար- 'next to' *per-1 PARAMOUNT, aspiration] PERESTROIKA (Old Rus. p¬ere- 'around, հաւան (հաւանել) 'approve' *(e)su-, *aiw-, again'), FORTH, FOR, FURTHER, *ayu- EULOGY, see also այո [initial FOREMOST, PROTEIN (Gk. prōtos 'first'), aspiration] FRAME, FURNITURE (Old Fr. f(o)urnir 'supply, provide'), PRIDE, PROUD, հաւասար 'equal' via Iranian *sem-1 + *ser-4 IMPROVE, PURCHASE , APPROACH, 'equal' *sem-1 SAME, SORT, PROXIMATE , PROBABLE, PROOF, SIMULTANEOUS, ASSEMBLE , SINGLE, IMPROVE , PRIOR , PRIMO, PRIVATE, HYPHEN (Gk. heis 'one'), SIMPLICITY , PRIVILEGE , PROPER, PRIMATE , PRINCE, see also ամէն, *ser-4 FRONT, FRONTIER see also երախայրի [*p > h] հաւատ 'believe' *ō- (ə2oə3) (?) OMEN 1 հարթ 'flat' *per- FOR, FURTHER, FORTH, (see also Hittite hā 'to consider true') AFFORD [*p > h] [initial aspiration]

4 6 4 հարկանել 'strike' *per- , *pel- *per- հաւաքել 'collect' (?) *(e)su- + *ag-1 'drive' PRESS, PRINT, OPPRESS , 'strike' ANVIL, => 'collect' *(e)su- EULOGY, *ag-1 ACT, FILTER , PELT, PULSATE, EXPEL, PUSH , AGITATE, ALLEGE, EXAMINE, TRANSACT APPEAL , see also զարկ, հարուստ , AGONY, DEMAGOGUE (Gk. agein 'to [*p > h] drive, lead'), AMBASSADOR , see also ազատ [initial aspiration] հարս 'bride' *prek- (asked for), PRAY, PRECARIOUS, DEPRECATE , POSTULATE հեծ-անել (հեծնել) 'ride' *sed-1 SIT, [*p > h, *k > ս] SESSION, PRESIDE, RESIDE , CHAIR, see also ատեան, նստել [*s > h, տ ~ ծ] հարց, հարցանել 'ask' *prek- POSTULATE , Rus. prosit' see also հարս [*p > h, *sk հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ 'pour' *pelə-1, *pleu- > ց] *pleu- FLOW , PNEUMONIA (Gk. pneumon 'lung'), PLUTOCRACY (Gk. հարուստ 'rich' *per-4, *pel-6 PRESS, PUSH, ploutos 'wealth, riches'), FLY, FLEDGE, PELT see also զարկ, հարկանել [*p > *pelə-1 FULL, PLUS , PLENTY , COMPLY, h] APPLICATION, , see also լի հեղուլ [*p հաց 'bread' *pā- PASTURE , PASTOR, > h, *l > ղ] COMPANY , FOOD, FOSTER [*p > h] հեռ- 'quarrel' *ers-1 ERIS (Gk. god of հացի 'ash tree' *as-, *os- ASH, ARSON, discord), RACE, ERR Rus. spor [initial ARDOR , AZALEA (Gk. azaelos 'dry') aspiration, *sr/rs > ռ] [initial aspiration]

հեռի, հեռու 'far' *per-1 FAR, PARAMOUNT , հիւղէ 'substance' *saəwel- SOLAR, PERESTROIKA (Old Rus. p¬ere- 'around, INSOLATE , HELIUM (Gk. hēlios 'sun'), again'), see also հար [*p > h] SOUTH, SUN, SUNDAY [*s > h]

հետաքրիր 'interesting' *ped-1 + *ker-2 հիւս 'weave, comb fleece' *pek-2 FIGHT FOOT, CREAK, see also հետ(ք), քրքիր [*p > h] [*p > h, *d > տ] հնազանդ 'obedient' via Iranian *(e)su- հետ(ք) 'trace' *ped-1 FOOT, PEDAL, 'good' + *nei- 'bright, brave' hu-naz PEDESTRIAN, PODIATRIST, PODIATRICT, 'good subtle' EULOGY, NEIL, NEAT, PIONEER , IMPEDE, EXPEDITE , IMPEACH LILAC , PODIUM, POLYP (Gk. pous 'foot') see հնար 'possible, solution' via Iranian *(e)su- also յետ, ոտն [*p > h, *d > տ] 'good' + *ner-2 'man, brave' 'good 2 հերկ 'plow' *perk-2 FURROW [*p > հ, *k > brave' *(e)su- EULOGY, *ner- ANDROID, ALEXANDER (Gk. 'defender of կ] men', alex 'defend' andros 'man'), see հեւալ 'sigh, pant' *pŭ-1, *p(h)ŭ-1 PHEW, also այր, տէր EMPHYSEMA, see also հոգի, փուք, հնոց 'oven, furnace' *paəwr- PYRO- (Gk. pūr փչել [*p > h] 'fire'), FIRE [*p > h] հզօր 'powerful' *ghabh- see զօր [*p > h, s- հոգ, հոգի 'soul, spirit' *pŭ-1, *p(h)ŭ-1 movable] PHEW, EMPHYSEMA see հեւ, փուք, հէն 'weave' *(s)pen- SPIN, SPIDER, PENSION, փչել [*p > h, *w > գ] APPEND, APPENDIX, DEPEND, STIPEND, 1 SUSPEND , SPAN, POUND , հոլով 'rotate' *kwel- COLONIZE, CULTURE , SPONTANEOUS [*p > h, s-movable] WHEEL, CYCLE (Gk. kuklus 'circle, wheel'), CHARKHA (Old Pers. carka- հին 'old' *sen- SENILE, SENIOR, SENATE, 'wheel'), CULLET, ACCOLADE , see also SIGNORE, SIR [*s > h] եղ(անիլ)

հինգ 'five' *penkwe- FIVE, FIFTY, CINQUE , հող 'soil' *pel-1 POLLEN , POWDER, PENTAGON, PENTA- (Gk. pente 'five'), PULVERIZE , PULP , perhaps also, PENCE, FINGER [*p > h] Russian pol, pole, Eng. floor *pelə-2[*p > h, *l > ղ] հիւանդ 'ill' *pe(i) PASSION, PASSIVE, PATIENT [*p > h] հողմ 'wind' *anə- ANIMAL, ANIMUS, MAGNANIMOUS հիւթ 'juice' *seuə-2, *gheu- SOAK, SIP, SOUP (Old Fr. soup(e) 'soup'), հոյակապ 'magnificent' *poti- POTENT, SUCCULENT , *gheu- 'juice, libation' POSSIBLE , POSSESS, POWER [*p > h, via Gk. chulos GUSH, FUSE, see զոհ, *VtV > Vյ] see also հայ ձօն, նիւթ [*s > h] հոյլ 'many' *pelə-1 FULL, PLUS , PLENTY , SUPPLY , POLY- (Gk. polus 'much, many'), see also լի [*p > h]

հոս, հոն 'here, there' *gho- HOCUS, հրաժարել, հրաժեշտ 'renounce, farewell' ENCORE via Iranian *slak- or *selg(w)- fraj, SLAY, SULK, see also արկանել, հով 'wind' *pŭ-1, *p(h)ŭ-1 see հեւալ, հոգի, արձակ, հարկ, զերծ փուք, փչել [*p > h] հրատարակ 'publish' via Iranian *per-1 + հովիւ 'shepherd' *pā- 'food, keep' + *owi- *terə-2 FORTH, FORWARD, THROUGH 'ewe' *pā- PASTURE , PASTOR , FOOD, EWE, OVINE , see also հաց, հօտ, հօտ 'flock' *pā- see հաց, հովիւ [*p > h] պահել, պաշպան [*p > h] ձաղկել 'beat' *ghalgh- GALLOWS, GAUGE հոտ 'odor' *od-1 ODOR , OLFACTORY , (Old North Fr. gauge 'gauge') ) [*gh > OZONE (Gk. ozein 'smell') [initial ձ] aspiration] ձեռն, ձեռք 'hand' *ghes- CHIROPRACTOR, հորթ 'calf' *porko-, *perə-1 PORK, FARROW SURGEON (Gk. kheir 'hand'), PRESS, , PORPOISE , PART, PARENT see also IMPREST [*gh > ձ] որդի [*p > h] ձեւ 'shape' *gheu- FUSE, FUSION, հում 'raw' *om- AMARETTO, MARASCHINO FOUNDRY, FONT , GUSH, FUTILE [*gh > [initial aspiration] ձ]

հուն 'ford, shallow water' *pent- FIND, ձի 'horse' *gh(a)id-o- GOAT [*gh > ձ] PATH, SPUTNIK (Rus. sputnik 'satelite, 5 guide'), PONTIFF, PONTOON [*p > h] ձիր 'talent' *gher- CHARISMA (Gk. kharis 'grace, favor'), YEARN, GREEDY, հուպ 'near' *uper- 'near', *apo- 'last' CHRESTOMATHY (Gk. khrēsthai 'lack, OVER, SOVEREIGN, SUPERIOR , SUM, want, use') [*gh > ձ] SUMMIT , HYPER- (Gk. huper 'over') [*p > h] ձիւն 'snow' *ghei-2 HIBERNATE see also ձմեռ [*gh > ձ] հուսկ 'post, last' *eghs- + -ko, *apo- 'post, last' *eghs- EX- , 'ոըդսիտե' EXOTIC, ձմեռ 'winter' *ghei-2 HIBERNATE , CHIMERA EXTERNAL, ESTRANGE , ESCHATOLOGY (Gk. khimaira 'one winter old she-goat'), (Gk. eskhatos 'outmost, last'), see also HIMALAYA (Skt. himālayah 'abode of եզր; *apo- AFTER, POST , OFF, snow'), Rus. zima [*gh > ձ] COMPOSE, DISPOSE, POSITIVE , see also ձող 'rod' *ghalgh- GALLOWS, see also ըստ [*p > h] ձաղկել [*gh > ձ] հուր 'fire' *paəwr- see հնոց, փուր [*p > h] ձոյլ 'fusion' *gheu- /lo/ FUSE, FUSION, հպարտ 'proud' via Iranian *ghabh- see զօր, FOUNDRY , see also ձեւ [*gh > ձ] հզօր, պարծ [h-prefix] ձուկն 'fish' *dhghū- ICHTHYO- (Gk. ikhthus հսկայ, հսկել 'giant, overseer' *skeud-, 'fish') [*gh > ձ] *ous- SCOUT, SHOUT, see also ուշ, յիշ, ունկն [initial aspiration]

ձօն 'ode, dedication' *gheu- GOD, GIDDY, մայր 'mother' *māter- MOTHER, see also, զոհ, զեն, զատիկ [*gh > ձ] MATERNAL, MATRIX , METRO-, METROPOLIS, DEMETER (Gk. mētēr 1 ճախրել 'soar, spin' via Iranian *kwel- 'mother'), MATTER, MATERIAL [*VtV > CHAKHRA see also հոլով, եղանիմ Vյ]

ճանաչել 'recognize' *gno- KNOW, NOTICE, մայրի 'cedar' *māter- MATERIAL see մայր RECOGNIZE , see also ծանօթ ծ > ճ by [*VtV > Vյ] anticipatory assimilation [*g > ծ] մայրամուտ 'dark, dusk' *mer-1 MURKY, ճար 'remedy' via Iranian *kwer-, SANSKRIT MORN, MORNING, MERE (Skt. karoti 'he makes'), KARMA (Skt. karma 'act, deed') ման, մանուած 'braided, woven, fabric' *mei-3/4 MURAL, AMMUNITION , MIR ճիշդ 'accurate, true' via Iranian *kwo-, *kwi (Rus. mir 'world, peace'), MITHRAS (Old QUANTITY, QUALITY, QUIDITY, WHO, Pers. Mithra 'Mithras' 'who binds WHY, CHEESE (via Iranian as in big together'), SAMITE (Gk. mitos 'warp cheese) thread')

ճշմարիտ 'accurate, true' via Iranian *kwo-, մանգաղ 'sickle' *mē-4 MOW, MEADOW, *kwi QUANTITY, QUALITY, QUIDITY, AFTERMATH (Acharian suggests Semitic WHO, WHY, CHEESE (via Iranian as in origin, e.g., Assyrian, Aramaic) big cheese) մանուկ, մանր 'boy, small' *men-4, *mei-2 մալել, մլմլել 'crush' *melə- MILL, MOLAR, MANOMETER (Gk. manos 'rare, sparse'), MEAL, MALLET, MALLEABLE , BLINI (Old MONK, MONASTERY, MONO- (Gk. Rus. blinǔ 'pancake'), MAELSTROM, see monos 'single, alone'), MINNOW, also մամուլ MINOR , MINIMUM, MINISTER, MYSTERY , MINCE, MINUTE, DIMINISH , մածուն 'yogurt' *mag- MAKE, MATCH, MENSHEVIK (Rus. men'she 'less') MASON (Old Fr. mason 'mason'), MINGLE, AMONG, MAGMA (Gk. magma մանչ 'boy' *man-1 MAN, MASCULINE, 'unguent'), MASS (Gk. māza 'lump MENSCH, MANIKIN, OMBUDSMAN, cake'), Rus. maslo see also մածուցիկ, MACHO, HERMAN (Old Germ. hariman տախտակամած [*g > ծ] 'war man'), NORMAN (north man), MUZHIK (Rus. muzh 'man') մակարդ 'yogurt' *mag- MAKE see also 2 մածուն [*g > կ] մաշել 'wear out' *mers-, *mer- MAR, NIGHTMARE, MORDANT , MORBID , մահ 'death' *mer-2 see մարդ, մեռանիլ MURDER, MORTAL , MORIBUND, MORTGAGE , AMBROSIA (Gk. ambrosia մաղթել 'wish' *meldh- MELD [*l > ղ] 'immortal') մաղձ 2 'bile' *mel- MELANCHOLY (Gk. melās մառախուղ 'fog' *mer-1 MURKY see also ղ 'black'), MAULSTICK [*l > ] մայրամուտ, մրայլ մամուլ 'press' *melə- MILL see մալել

մասն 'part' *mē-2 PIECEMEAL, MOON, REMARK (Old Norse merki 'mark'), MONDAY, MEASURE, DIMENSION , MARGIN , CYMRY (Welsh Cymro 'fellow METER, GEOMETRY, SEMESTER , see countryman - Wales') also ամիս մարզ 'train, fighter' *magh-2 AMAZON (GK. մատաղ, մատղաշ 'tender, young' *mel-1 ), Rus. mazat' 'wipe with oil' MILD, MELT, MOLLIFY, EMOLLIENT , մարի 'swallow, she bird' *mari- MARITAL, BLAND , MULCH, Rus. molodoj 'young' MARRIAGE, MARRY , MARTIN [*l > ղ] մարմին 'body' *mel-3 reduplication, cf. Skt. մատն 'finger' *me-2 (?) METER, see also marman 'body' MELODRAMA, MELODY, մասն MELISMA (Gk. melos 'limb, part') մատչիլ 'approach, come close' *mōd- [reduplication, *l > ր] MEET, MOOT, MAIL, BLACKMAIL (Old մարտ 'fight, battle' *mer-2 MURDER, Norse māl 'speech'), see also մօտ [ո ~ MORTAL , NIGHTMARE, see also մարդ ա] մելան 'ink' *mel-2 MELANCHOLY, մատուռն 'chapel' via Greek *(s)mer-1 MELANOMA, (Gk. melās 'black'), see MOURN, MEMORY, REMEMBER , also մաղձ MARTYR (?) [s-movable] մեծ 'great' *meg- MUCH, MAGNATE, մարգարէ 'prophet' via Iranian *men-1 MAGNIFY , MAJORITY, MAYOR , MIND, MENTAL , MENTION , MISTER, MASTER, MAGISTRATE, AUTOMATIC (Gk. -matos 'willing'), MAJESTY , MAXIMUM , MAY , MEGA, AHRIMAN (Avest. mainiiuš 'spirit'), OMEGA (Gk. megas 'great'), TAJ MAHAL MANIA (Gk. maniā 'madness'), (great crown), MAHARAJA ('great king'), COMMENT, REMINISCENT , MONITOR, MAHATMA ('great soul'), (Skt. mahā- MONSTER, MONUMENT, 'great') [*g > ծ] DEMONSTRATE, ADMONISH , MENTOR (Gk. Mentōr 'man's name'), -MANCY (Gk. mantis 'seer'), MANTRA, MANDARIN (Skt. mantrah 'counsel, մեղ(ք) 'sin' *mel-5 MALICE, MALADY, prayer') MALARIA, MALEVOLENCE , BLAME, BLASPHEME (Gk. mls-bhā-mō - 2 մարդ 'man, mortal' *mer- NIGHTMARE, blasphemos 'speaking evil, MORDANT , MORBID , MURDER, blasphemous') [*l > ղ] MORTAL , MORIBUND, MORTGAGE , AMBROSIA (Gk. ambrosia 'immortal'), մեղկ, մեղմ 'weak, fragile, mild' *mel-1 see also մաշել MILD, MELT, MOLLIFY, MOLLUSK, EMOLLIENT, BLAND , MULCH, MUTTON մարզ 'province' via Iranian *merg- MARK , (multon 'soft flesh') (Old Fr. mouton MARCH, MARQUISE (Old Fr. marc 'sheep'), BONANZA (Gk. malakia 'calm 'border of a country'), DENMARK, sea', Spanish bonacia), SMELT, DEMARCATION (Old It. marcare 'mark SCHMALTZ (Old Germ. smalz 'fat') [*l > out - boundary'), cf. մարգագետին, ղ]

մեղր, մեղու 'bee, honey' *melit-, *medhu մի, միթե 'do not!' *ne- NO, NONE, MOLASSES, MILDEW, MARMALADE (Gk. NAUGHTY, NEITHER, NEVER , ANNUL, meli 'honey'), MELISSA (Gk. melissa NEFARIOUS, NULL , NIHILISM, 'honeybee'), MELLIFLUOUS, MOLASSES , ANNIHILATE , NEGLECT, NEGOTIATE , MILDEW, MEAD NEGATE, DENY , UN, IN- (lat. in- 'not') AN- (Gk. a-, an- 'not') [*n > մ] մեռանիլ 'die' *mer-2 MURDER, MORTAL , see also մարդ մի, մէն, միայն, միմեանք, միւս 'one, alone, the other' *sem-1 SIMULTANEOUS, մերկ 'naked' *nogw- + ro NAKED, NUDE , ASSEMBLE, SINGLE, SAME, SANSKRIT GYMNASIUM (Gk. gumnos 'naked' n-g (Skt. sam together'),՚ HOMOGENEOUS, reversed in Greek due to taboo) [*n > ANOMALOUS (Gk. homos same'),՚ մ] SAMIZDAT, SAMOVAR (Rus. sam(o)- մերձ 'near, bedside' *me-2 MIDWIFE, META- 'self'), see also ամէն (Gk. meta 'between, with') մինչ 'until' *sem-1 + suffix նչ see մի մեք (մենք), մեր, մեզ 'we' *nes- OUR, US, միս 'meat' *mems- MEMBRANE, MEMBER , NOSTRUM, PATERNOSTER [*n > մ] Rus. myaso [nasalization] մեքենայ 1 'machine' via Greek *magh- MAY, միտ, միտք 'mind' *men-1 'think', *med- MIGHT, MECHANICAL, MACHINE (Gk. 'take measures' *men-1 MIND, mēkhanē 'device'), Russian mog, MENTAL, see also մարգարէ, *med- moshchni, mashina MEDICAL, MEDICINE, REMEDY, մէգ, մէզ 'mist, urine' *meigh- MIST, MIZZLE, MEDITATE , MODEST, MODERATE , MISTLETOE (thought to propagate by MODE, MODEL, MODERN, dripping), MICTURATE , Russian mgla ACCOMMODATE, COMMODITY see [*gh > զ] also հմուտ [nasalization]

3 մէջ 'middle' *medhyo- MEDIUM, MEDIUS, միւռոն 'holy oil' via Greek *(s)mer- SMEAR, MIDST, MIDDLE, IMMEDIATELY, MEDAL, MEDULLA [s-movable] MEDIUM, MEAN, MEDIEVAL , MESO- մլակ, մլուկ 'gnat' *mu- MOSQUITO, (Gk. mesos 'middle') [*dhy > ջ] MUSKET , MIDGE մէտ 2 'leaning toward' *mē- (?) METER, մկան 'mouse' *mus- see մուկն MEASURE , see also մասն մկրտել 'baptize' *mezg-1, *mergh- (< մխիթար մի 'to comfort' *ne- + *kaə-id- մխրճել ?) SUBMERGE, DEMERSAL , խիթար 'don't hurt' NO, SCISSOR, EMBROCATE (Gk. brekhein 'wet') PRECISE, CAESARIAN, see also խայթ 3 [*n > մ, *k >խ] մնալ 'remain' *men- MANSION, IMMANENT, PERMANENT, REMAIN մխրճել 'submerge' *mezg-1, *mergh- 1 SUBMERGE մոգ 'magician' via Iranian *magh- MAGI, MAGIC (Ir. maguš 'mighty one'), see also մեքենայ

մոլ (ծիլ) 'limb' *mel-3, mai-2 'blemish, bud' մռայլ 'gloomy' *mer-1 MURKY see also MELODRAMA, MELISMA (Gk. melos մայրամուտ, մառախուղ 'limb, part'), see also մարմին, *mai-2 MIASMA (Gk. miainein 'pollute'), MOLE, մրջիւն 'ant' *morwi- PISMIRE, FORMICARY -BLAST (?) (*y/w > ջ)

մոլի, մոլոր 'fury, passion, wandering' *mel- մօրուք 'beard' *(s)mei- SMILE (hair under 5 MALICE, MALADY, BLAME, see also the chin/smile), SMIRK, MIRACLE, մեղք MARVEL, MIRAGE, ADMIRE [s- movable] մոռանալ 'forget' *mer-2, mers- *mer-2 NIGHTMARE, MORSEL, MORTAR , յագենալ 'satisfied' *sā- SATISFY, SATIATE, *mers- MAR, see also մաշել ASSET , SATE, SAD, SATIRE, SATURATE [*s > h] մոր 'blackberry' *moro- MULBERRY, յաղթ 'victorious, imposing' *plat- FLAT, MURREY , SYCAMORE (Gk. sūkomoros 'fig tree') FLOUNDER, PLAN, CLAN, PLANT, TRANSPLANT , PLANE TREE, PLAZA, մուխ, մխալ 'fume, smoke' *(s)meug- PLATITUDE, PLATINUM (Gk. platus SMOKE 'broad, flat'), see also փարթամ [*p > հ, *l > ղ] մուկն, մկան 'mouse, muscle' *mūs- MOUSE, MUSCLE, MUSSEL , MUSCAT, յառնել 'arise' *en- + *rei-1 - 'arise' RUN, MUSK (Skt. mușkah 'testicle (small RIVAL, DERIVE , RIVER, , RHINE (Gaul. mouse)') Rēnos 'river'), see also առու

1 մուղ 'enter' *meuə- MOVE see also մուտ յատակ 'floor' *ped-1 FOOT, PEDAL, PEDESTRIAN, PIONEER , IMPEDE, մուն 'gnat' *mu- MOSQUITO , MIDGE, see EXPEDITE , IMPEACH , PODIUM, also մլուկ PODIATRY (Gk. pous 'foot'), see also մունջ 'silent' *meuə-3 MUTE , MYSTERY, հետք, ոտն [*p > հ] MYOPIA, MYSTIC (Gk. mūein 'close the յար- 'join' *en- + *ar- 'join' HARMONY (Gk. eyes'), MUM [*y/w > ջ, nasalization] harmos 'joint'), ARTICLE , see also մուռ 'silent' *meuə-3 MUTE see մունջ, առնել

մուտ, մոյծ, մուծ 'enter' *meuə-1 MOVE, յարգանք 'respect' *en- + *algwh- 'respect' 1 MOB, MOBILE, MOMENTUM, MOTIVE, *ag- AXIOM see also արժան (for գ ~ ժ MOTION, MOTOR, REMOVE, EMOTION see տուգանք 'penalty' տուժել 'lose' [տ ~ ծ, fricative] առոյգ 'robust' ոյժ 'strong'), ազատ, ածել [գ ~ ժ, fricative] մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ 'slime, damp' *meug, *meus SMUGGLE (Germ. յարմար 'fit' *en- + *ar- 'fit' see յար-, առնել smukkelen 'smuggle'), MOLD, MUSTY, յաւիտեան MOIST, MUCOUS , MIRE, SMUT, MOSS, 'eternity' via Iranian *aiw- MUD EVER, MEDIEVAL, EON (Gk. aiōn 'age'),

AGE, ETERNAL , UTOPIA (Gk. ou 'not'), յունուար 'January' *ei-1 JANUARY, JANUS , see also այո AMBITION, EXIT, CIRCUIT , COMMENCE, INITIATE , see also էջ, իջնել յեղուլ 'flow' *kwel-1 WHEEL, COLONY , CYCLE (Gk. kuklus 'circle, wheel'), see յօդ 'joint' *wes-4 + -dh 'joint' WEAR, VEST , also եղանիլ see also հագուստ [*w > գ]

յետ 'after' *ped-1 FOOT, FEET, PEDAL see յօրինել 'see, know' *en- + *dheiə- 'see, հետ, ոտն [*p > հ] know' 'compose' ZEN, SEMANTIC see օրէն(ք) [*dh > ր via Iranian] յիսուն 'fifty' *penkwe- 'five' + *komt 'multiple of ten' FIFTY, PENTECOST, նա, նոյն 'that, yon' *al-1, *an-1, *al-1 ELSE, PENTAGON (Gk. pente 'five'), QUINTET, OTHER, ULTRA , ALIEN , YON, BEYOND, FINGER, PANJAB (FIVE RIVERS), DOZEN, YONDER, an-1ON, ALIKE, ALOFT DECADE , see also հինգ, -ասուն [*p > նախանձ հ] 'jealousy' *kand- or *kend- see խանդ [տ ~ ծ, fricative, *k > խ, n- յիշել 'remember' *en- + *ous- 'ear' EAR, suffix] AURAL, SCOUT , see also յուշ, ուշ, նախարար ուշիմ 'minister, baron' via Iranian *nobh- 'navel' + *kar-1 'strong' => յղի 'pregnant' *en- + *pelə-1 FULL, PLENTY , 'minister, baron' NAVEL, HARD, see also լի [*p > h > ø, *l > ղ] STANDARD (Old Fr. estandard 'rallying place'), -CRATIC (Gk. kratos 'strength, 1 յոլով 'many' *en- + *pelə- PLENTY, FULL, power'), see also խաչ [*k > խ] see also լի [*p > h > ø, *l > ղ] նահապետ 'ancestor' via Iranian *nobh- յոյզ, յուզել 'anxiety, agitation' via Iranian 'navel, tribe' + *poti- 'protector' => *yeudh- JUSSIVE 'ancestor' NAVEL, PADISHAH, PASHA (Old Pers. pati- 'master'), POSSIBLE , յոյս 'hope, expectation' *en- + *euk- 'hope, POSSESS, POWER , see also հոյակապ expectation' UXORIOUS, Russian vyk, uk 'become accustomed to, study' նահատակ 'martyr, first warriors' via Iranian (what we become accustomed to is *nobh- 'navel, tribe' + *tekw- 'run, what we expect) see also լոյս (<*leuk), flow' => 'martyr, first warriors' NAVEL, ուսանիլ [*k > ս] TOXIC (Gk. toxa 'bow and arrow, that which flies'), Russian tech' յուլիս 'July' via Greek *dyeu- JOVIAL , JULY , JUPITER, DIONE, ZEUS (Gk. Zeus 'Zeus'), նամակ 'letter' via Iranian SHAH-NAMA TUESDAY, DEITY, DIVINE ('king's epic')

յունիս 'June' via Greek *yeu- JUNE , նայիլ 'look' *ni- 'down' + *pet- 'seek' YOUTH, YOUNG, JUNKER, JUVENILE , BENEATH, NEST, NETHER, PETITION, see JUNIOR , also հայիլ, նստիլ [*p > հ, n-prefix]

նաւ 'boat' nāu-2 NAVAL, NAVIGATE , նշմար 'mark, trace' via Iranian *ni- + NAUTICAL, NAUSEA, NOISE, *(s)mer-1 MOURN, MEMORY, ASTRONAUT (Gk. naus 'ship') REMEMBER see also համար [n- prefix] նաւթ 'oil' via Iranian *nebh- NEBULOUS , NIMBUS նոր 'new' *newo- + -r suffix 'new' NEW, NOVEL, INNOVATION, RENOVATION , նաւասարդ 'warm, summer' via Iranian see also նաւասարդ *newo- + *kelə-1 'warm, summer' => 'new year' *newo- NEW, NEON (Gk. նու 'bride, sister-in-law' *sneubh-, (s)nāu- newos 'news'), NOVEL, INNOVATE , NYMPH (Gk. numphē 'bride'), NUPTIAL , 1 *kelə- CALORIE , LUKEWARM, NAIAD (Gk. Naias 'fountain nymph') CAULDRON, SCALD, CHOWDER , see NUBILE, NURSE, NOURISH, NURTURE , also նոր Rus. snukha [s-movable]

նեարդ 'nerve' *(s)nēu- NERVE , NEURON նուագ 'music' via Iranian *neu-1 (?) (Gk. neuron 'sinew'), Rus. net' ANNOUNCE, ENUNCIATE

նետ 'arrow' *ned- NET ('reed, hemp'), նուազ 'decrease' via Iranian *ni- + *wegh- NETTLE, NODE , ANNEX, CONNECT , see 'weigh' => 'less' BENEATH, also զուրնա (via Iranian 'festival reed') UNDERNEATH, NETHER, WEIGH, WEIGHT, WAY, ALWAYS, NORWEGIAN ներ 'inside' *ner-1 NORTH, NORDIC, (Old Norse vegr 'way'), WAGON, NORWEGIAN, NORMAN (to the left if VEHICLE, CONVECTION , VIA, VOYAGE, facing east) CONVEY, DEVIATE, OBVIOUS, TRIVIAL , ներգեւ 'down' *(s)nē-, *(s)nēu- NEEDLE, see also նայիլ, նստիլ [n-prefix] SNOOD, COMPLEX (Gk. nēma 'thread'), նուէր 'gift, offering' via Iranian *ni- + *weid- NERVE (draw down), see also նեարդ 'place in view' => 'offer' WIT, WISE, [s-movable] VISION, VIEW, ADVISE , IDEA, HISTORY նզովել 'praise' via Iranian *ne- + *ghow-ē- (Gk. histōr 'wise'), GUIDE, IDOL, -OID (Gk. eidos 'idea, shape'), HADES (Gk. 'praise' 'curse' FAVOR , GAWK, Rus. zov, Haidēs 'invisible'), VEDA (Skt. vedah zvat' 'call' see also գովել 'knowledge'), see also գիւտ, գիտենալ, նիգ 'latch' *nigh- (?) *kneigwh- CONNIVE աւետարան [*d > ր via Iranian ] [n- [*gh > գ] prefix]

նիստ, նստել 'sit' *ni- + *sed-1 SEAT, SIT, նպաստ 'support, help' via Iranian *ni- + ASSES, SESSION, DISSIDDENT, POSESS, *upo + *stā- => 'support, help' UP, RESIDE, SUBSIDY , CATHEDRAL, CHAIR, OPEN, ABOVE, OFTEN, EAVESDROP, BESET, NEST, NICK (lat. nīdus 'nest'), see SUB- , VALET, VASSAL , STAGE, STANCE, also ատեան, հեծնել [n-prefix] ARREST, CIRCUMSTANCE, COST, DISTANT, OBSTACLE, SUBSTANCE , 2 նիւթ 'matter' *ni- + *seuə- , *gheu- SOAK, STAND, STATION , STATE, INSTITUTE , GUSH see also հիւթ [n-prefix] ASSIST, EXIST , STORE see պաշտ [n- prefix]

նսեմ 'sublime, profound' *ni- + *kers-1 շէն 'building' via Iranian *tkei-, *kei-1 *tkei- 'sublime, profound' CHERNOZEM (Rus. HOME, HAMLET (Old Fr. ham 'home'), chёrniyǐ 'black'), KRISHNA (Skt. krshna SITUATE , *kei-1 CITY, CIVIL , CEMETERY 'black, dark'), see also սեւ, վսեմ, (Gk. koimān 'put to sleep') [*tk > շ via ցասում, ցաւ [*k > ս, n-prefix via Iranian] Iranian] շուն 'dog' *kwon HOUND, CYNIC, QUINSY շաբաթ 'Saturday, sabbath' via Syriac (Gk. kuōn 'dog'), CANARY, CANINE, Hebrew Shabbat 'Saturday, week (7th KENNEL [*k > շ] day)' SABBATH շուռ 'turn over' *keuə- CAVE, see also շահ 'profit' via Iranian *tkē- KSHATRIYA (Skt. շուրթ, շուրջ [*k > շ] kshatram 'rule, power'), SHAH see also իշխան [*tk > շ via Iranian] շուրթ 'lip' *keuə- CAVE, see also շուռ, շուրջ [*k > շ, թ ~ ջ] շաղաղել, շաղիլ 'knead, mix' *(s)kel-3 COLON, ISOSCELES խաղ, շեղ, շիլ, շուրջ 'around, curved, lips' *keuə- սխալ [*s(k) > շ, *l > ղ] EXCAVATE , CUMULUS, ACCUMULATE , CHURCH, KYRIE (Gk. kūrios 'master'), շատ 'a lot' via Iranian *sā- SATISFY see CYRIL (Gk. Kūrillos 'lordly') see also յագենալ [*s > շ] շուռ, շուրթ [*k > շ, թ ~ ջ]

շատ 'town, settlement' via Iranian *kweiə-2 ո, ով, ոմն, որ, ոք 'who' *kwo- WHO, WHILE, QUIET, QUIT, ACQUIT , WHICH, EITHER, QUORUM , QUOTA , TRANQUIL QUALITY , QUID, NEUTER 'either of two'), UBIQUITY , big CHEESE (Old Pers. շաքար 'sugar' via Iranian, Semitic SUGAR ciš-ciy 'something')

շապիկ 'shirt' via Iranian *wes-pero- 'night ողն 'vertebra' *el-1 ELL, ELBOW, see also shirt' VESPERS see գիշեր ուլն (վիզ), ուղուկ [*l > ղ]

շար(ք), շարունակել, շարական 'row' ողոքել 'beg' *tolkw- TALK, LOQUACIOUS, 3 *ser- (?)SERIES, ASSERT, INSERT , SORT PROLOCUTOR , SERMON [*s > շ] ողջ 'whole, healthy, alive' *solə- SAVE, շերտ 'slice' *skei-, sek- (?) *skei- SCISSORS, SALVAGE, SAVIOR , CATHOLIC (Gk. holos RESCIND , SCHISM (Gk. skhizein 'split'), 'whole'), SOLID , SOLIDUS (Roman gold SCIENCE, CONSCIOUS, NICE , *sek- coin paid to mercenary, hence, SECTOR, SEGMENT, INTERSECT [*s(k) > SOLDIER, 'for pay' Fr. sou) SOLICIT , շ] SOLEMN , SAFE, SAGE (plant), SOLEMN, SALUTE [*s > h > ø , *y/w > ջ, *l > ջ] շեղել 'confuse' *(s)kel-3 ISOSCELES (Gk. scelos 'leg'), COLON (Gk. kōlon 'limb, ոյժ 'strength' via Iranian *aug-1 AUGMENT, member'), see also սխալ, խաղ, շաղել AUCTION , EKE see also աճել, առոյգ [գ շիլ [*(s)k > շ, s-movable, *l > ղ] ~ ժ]

ոյծ- 'cold' *wē- WIND, WING, NIRVANA (Skt. SEPARATE , PARENT , PART (*perə-2), vāti 'it blows') POSTPARTUM, JUNIPER [*p > h > ø]

ոչ (ո+չ) 'no' *aiw-, *ayu- UTOPIA (Gk. ou որթ 'vine, grapes' *ergh- ORCHID (Gk. orkhis 'not, no where'), from Indo-European 'testicle'), ORBIT phrase 'not on your life' < noyu kwid, all ործ 'vomiting, belch' *reug- REEK, ERUCT , that survived was oyuk => ukh 'not' in Greek, and oyukwi => voch 'no' in Rus. rygat' [*g > ծ] Armenian (for similar development cf. որձ 'male' *ergh- ORCHID (Gk. orkhis ne . . . pas 'step' in French, where pas 'testicle'), see also որթ [*gh > ձ] evolved into an independent word meaning 'not'); see also յաւիտեան որմ 'wall' via Iranian *gwerə-2 (?)(var 'wall') [*kw > չ] BAR, GRAVITY, AGGRAVATE , BARIUM, BARITONE (Gk. barus 'heavy'), BRUTE , ոռ 'butt' *ors- ARSE, ASS, DODO, CYNOSURE, BARRIER SQUIRREL (Gk. ourā 'tail') [*sr/rs > ռ] որոճալ 'ruminate' *rēd- RAT, RODENT, ոռնալ 'roar' *reu- RAUCOUS , ROUT, CORRODE, ERODE, ERASE RUMOR, RIOT [*rn > ռ] որովայն 'womb' *kwrep- CORPUS, ոռոգ 'irrigate' *sreu- STREAM, RHYTHM (Gk. LEPRECHAUN (little body), CORPORATE , rhuthmos 'recurring motion, rhythm') MIDRIFF DIARRHEA (Gk. rhein 'flow'), MAELSTROM [*sr/rs > ռ] որոտում 'thunder' *per-4,*pel-6 PRESS, OPPRESS, PULSATE, EXPEL, PUSH , see 2 ոսկի 'gold' *aus- AUREATE, ORIFLAMME also հարկանել

ոսկր 'bone' *ost- OSSIFY , OSTEOPOROSIS որ 'which' *kwo- WHICH see ո (Gk. osteon 'bone'), OSTRACIZE (shells used for voting to expel, Gk. ostrakon որս 'quarry' *porko- PORK, FARROW, see 'shell'), OYSTER (Gk. ostreon 'oyster') also հորթ [*p > h > ø]

ով 'who' *kwo- WHO see also ո, որ ու 'and' *epi- EPIDERMIS, EPIGRAM (Gk. epi 'on, over, at'), DUOPSONY (Gk. ops 1 ոտն 'foot' *ped- FOOT, FEET, PEDAL, 'extra in the side, with'), OBLAST (Rus. PODIATRIST , see also հետ [*p > h > ø] oblast' 'oblast') [*VpV > VւV]

որբ 'orphan' *orbh- ORPHAN (Gk. orphanos ութ 'eight' *oktō(ū) OCTOBER, OCTAVE , 'orphaned'), ROBOT (Cz. robota OCTOPUS, OCTAGON (Gk. oktō 'eight') 'compulsory labor'), GASTARBEITER (Old Germ. arabeit 'labor'), Russ. rab [*bh > ութսուն 'eighteen' *oktō(ū) + *dekm- բ] 'eighteen' see also քսան, յիսուն

որ 'which' *kwo- WHO see also ո, ով ուլ 'kid, goat' *pau- FOAL, FEW, PAUCITY , PUERILE , PONY, PULLET , 1 որդի 'son' *perə- PARADE, APPARATUS, ENCYCLOPEDIA, ORTHOPEDICS (Gk. pais EMPEROR, PARACHUTE, REPAIR, SEVER, 'child') [*p > h > ø]

ուխտ 'vow' via Iranian *wekw- VOCAL (Lat ուր (ուրեմն, ուրեք, հան-ուր) 'where' vōx 'voice'), see also գոչել *kwo- *-r see ի (ինչ), ում

ուղի 'street, conduit' *aulo- CAROL (chorus ուրախ 'joyful' *swel-1 SWILL, SWALLOW, with flute dance), HYDRAULIC (Gk. aulos MANTICORE (Perisan via Greek 'man- 'pipe, flute'), ALVEOLAR ('mouth cavity' eater'), see also խրախ, տխուր, Lat. alvus 'belly, stomach'), Russian ախորժակ, խորտիկ [*sw > խ via ulitsa Iranian, *l > ր]

ում 'whom' *kwo- WHOM, WHO, see also ի ուրանալ 'renounce' ōr- ORATORY, ORACLE, (ինչ) ADORE, INEXORABLE

ումպ 'drink' *en- + *pō(i) 'drink' see ըմպել որ 'which' *kwo- WHO see ո

ունայն 'vain, empty' *euə- VAIN, VANISH, ոք 'who' *kwo- WHO see ո EVANESCE , VACANT, VACUUM, VOID, EVACUATE , WANT չար 'evil, destructive' *aiw- 'prefix չ /negative/' + *ar- 'do, create' => 'evil, 1 ունիլ, ունելի 'have, catch' *op- OPERATE, destructive' ART, INERT see also ոչ, OFFICE (to do work), MANEUVER , առնել, արարիչ COPIOUS, COPY , OMNI- , see also աւն (գործօն) [*VpV > VւV] չափ 'measure' via Iranian *kwo- (?) QUANTITY, QUOTA , /BIG/ CHEESE see ունկն-ականջ 'ear' *ous- (influenced by also ի (ինչ, իմն, իր) ակն-աչք 'eye'), EAR, AURAL , SCOUT , see also յիշել չէզոք 'neutral, no one's' *aiw- + *es- + *kWo- չ+է + ոք EVER, UTOPIA (Gk. ou ուշ-, ուշիմ 'attentive' *ous- (?) EAR, AURAL, 'not'), AM, IS, ART, WHO, WHICH see SCOUT, see also յիշ, յուշ-, ունկն also ոչ, ո (ոք), եմ

ուս 'shoulder' *om(e)so HUMERUS , OS, չիք 'nothing' *aiw- + kwo, kwi չ+ իք ('there ACROMION (Gk. ōmos 'shoulder') is no') EVER, UTOPIA also չքաւոր [nasalization] 'poor' see also ինչ, իմն [*kw > չ]

ուս, ուսանիլ 'study' *euk- UXORIOUS , չոգ, չոգայ 'go' *keiə- (Gk. kīnein 'move') Russian uk, vyk, uch 'know, study' [*k > see also չու [*kw > չ] ս] չոր, չիր 'dry' *ksero- XEROX (Gk. xēros 'dry' 1 2 ուստր 'son' *seuə- , *seuə- SON, /copy/), ELIXIR (Gk. via Arabic - dry SUCKLING, SUCK, SOAK, SIP [*s > h > ø] powder), SERENE [*kw > չ] ուստայ 'older man, master' *awo- UNCLE, չորս 'FOUR' *kwetwer- FOUR, QUARTER , AVATAR, AVUNCULAR, ATAVISM , see QUATRAIN , CADRE, ESCADRILLE, also հաւ (grandfather) SQUARE, TETRA (Gk. tetra- 'four'), Rus. ուտել 'eat' *ed- EAT, EDIBLE, FRET, ETCH chetyre [*kw > չ] [*d > տ]

չու 'go' *keiə- INCITE, EXCITE , CINEMA, պաշտել 'worship' via Iranian *per-1 + *stā- KINETIC (Gk. kīnein 'move' ) see also 'worship' FIRST, STAND, STATION , արշաւ [*kw > չ] SUBSTANCE see also նպաստ

պագանել 'kiss' *pag- PACT , PEACE , պաշտպան 'defender' via Iranian *per-1 + COMPACT, IMPACT , PAGAN, PEASANT , *stā- 'first, behind, back' + *pā- 'keep' FANG, PAGE, Ital. baccia, M. Arm. => 'defender' FIRST, STAND, SATRAP, bachig COMPANION, PASTOR see also նպաստ, պաշտել պալատ via Latin PALACE, PALATIAL (Palatine Hill in Rome) պապանձիլ 'keep quiet' *bhendh- 'tongue- tied' reduplication BIND, BOUND, see պահել 'protect, keep' via Iranian *pā- also պինդ, պանդուխտ FOOD, PASTURE, see հօտ, հովիւ պառաւ 'old woman' via Iranian *per-1 պանդոկ 'inn, hotel' via Greek *pant- 'all' + FRUMP, FRAU *dek-1 'accept' 'inn, hotel' PAN-, DIAPASON (Gk. pās 'all'), DECENT , պաստառ 'canvas, sheet' via Iranian *per-1 DOCTRINE , DOGMA, ORTHODOX (Gk. + *sterə- FORTH, STREW, PERESTROIKA dokein 'seem, think > accept'), DIGNITY, (Old Rus. strojǐ 'order'), STRUCTURE, INDIGNANT , borrowed from Greek into DESTROY , INDUSTRY , STRATEGY, Arabic funduk STRATUS, STREET, SUBSTRATE ,

պայծառ 'bright' via Iranian *bhereg- պատ 'wall, enclosure ' via Iranian *per-1 (?)BRIGHT, BIRCH, ALBERT (Old Germ. PERIPHERY (Gk. peri 'around, near'), Adalbert 'noble bright'), HERBERT (Old PARADISE see also հար, պարտէզ [*r Germ. Heriberht 'bright army') see also > տ via Iranian] պերճ պատահական 'by chance' via Iranian *pet- 1 պայքար 'struggle' via Iranian *per- FEATHER, PROPITIOUS, HIPPOPOTAMUS 3 'against' + *ker- 'grow, work' => (Gk. hippopotamos 'river horse'), 'struggle' FORTH, FURTHER see also SYMPTOM (Gk. piptein 'fall'), REPEAT, հար, CEREAL , CREATE, CREOLE, IMPETUS, PERPETUAL see also թերի CRESCENT, ACCRUE, INCREASE, RECRUIT պատանդ 'hostage' via Iranian *bhendh- պանդուխտ 'refugee, captive' via Iranian BIND, BOUND see also պինդ, *bhendh- BIND, BEND, BUNDLE (Mid. պանդուխտ, պապանձել Dutch bondel 'bundle') see also բանտ պատառ 'piece' via Iranian *der-2 (?) TEAR, պանիր 'cheese' via Iranian *pā- /*pen-/ TETTER [*r > տ via Iranian] FOOD, PASTURE see also պահել, հօտ, հաց պատգամ 'message' via Iranian *per-1 'around' + *gwā-, *gwem 'go, come' => պաշար 'victuals, supplies' via Iranian *pā- BARD, JUGGERNAUT (Skt. jigati 'go'), /*pen-/ FOOD, PASTURE see also ADVENTURE , AVENUE see also գամ, պահել, հօտ, հաց, պանիր եկն [*r > տ via Iranian]

պատարագ 'offering' via Iranian *per-1 + պարտք 'debt' via Iranian *per-1 PROPER, *reg-, *reig- FORTH, REACH, PROPERTY see հար ROGATORY , RIGHT, PRIME , REALM, 1 REGION, ADDRESS, CORRECTRIGHT, պարտէզ 'build' via Iranian *per- + *deigh- REIGN, ROYAL, RIGID, SOURCE [*r > տ (Ir. daeza = bricks) => 'PARADISE' via Iranian] PARA, PERIPHERY, DOUGH, PARADISE (Avestan pairi daēza 'around, wall'), պատկեր 'picture' via Iranian *per-1 + *ker- FIGURE , FICTION , Arab. firdaus, see 3 FORTH, CREATE, CREOLE , CRESCENT, also դիզել INCREASE see also պայքար [*r > տ via Iranian] պետ 'leader' via Iranian *poti- POTENT, POSSIBLE , POSSESS, POWER , պատուէր 'order, instruction' via Iranian PADISHAH, PASHA (Old Pers. pati- *per-1 + *weid- ('to place in view, offer') 'master') see also հոյակապ FORTH, PROVIDE, VISION, ADVISE , 1 IDEA, GUIDE, DRUID, VEDA (Skt. vedah պէս 'way, manner' via Iranian *peig- 'know') see also գիտենալ, նուէր [*r PICTURE, PAINT, PIGMENT , FILE > տ via Iranian] պիղծ 'stained, dirty' via Iranian *peig-1 պատշաճ 'appropriate' via Iranian *per-1 + PAINT, PIGMENT see also պղտոր (ծ~տ *sekw-1 SEQUENCE, SEQUEL, SIGN, see as in հպարտ, պարծ) [տ ~ ծ, fricative] also հաճելի, առաքել [*r > տ via պինդ 'firm' via Iranian *bhendh- BIND, Iranian] BOUND see also բանտ, պանդուխտ պատրաստ 'ready' via Iranian *per-1 + պղպեղ via Sanskrit pippalam PEPPER *reidh 'ready' FORTH, RIDE, ARRAY, 1 ROAD *per- պղպջակ 'bubble' *bhel-2 BOWL, BOULDER, BALL [reduplication] պատրոյգ 'wick' via Iranian *per-1 + *leuk- 'wick' FORTH, LIGHT, LUCIFER LUNATIC, պղտոր 'dirty' *peig-1 PAINT, PIGMENT see 1 LUNAR see also լոյս *per- also պիղծ ( ծ~տ as in հպարտ, պարծ) [տ ~ ծ] պար 'dance' via Iranian *per-1 PERIPHERY (circle dance) (Gk. peri 'around, near'), պողոտայ 'boulevard' via Greek *plat- BARD (Old Pers. pari 'around'), 'wide, flat' + *sed-2 'go, way' => PARADISE see also հար, պարտէզ 'boulevard' Greek FLAT, PLAZA, PLATINUM (Gk. platus 'broad, flat'), պարզ 'plain' via Iranian *plē-(i)k- (?) FLAY, METHOD, ODOMETER, EXODUS, PERIOD FLESH (Gk. hodos 'way, journey'), METHOD see պարծ 'proud' via Iranian *per-1, *bhereg- also լայն, յաղթ PRIDE, PROUD, PRIMO, PRIVILEGE , պուրակ 'park, woods' *pelə-3 SINGAPORE BRIGHT, BIRCH, ALBERT (Old Germ. (Skt. pūr 'city' 'city of tigers' see also Adalbert 'noble bright') see also հար, ինձ *singha ), POLIS, POLICE, POLITY պերճ, հպարտ [տ ~ ծ, fricative] (Gk. polis 'city')

ջան(ք) 'effort' *yā- ZEAL, JEALOUS [*y/w > սաղաւարտ 'helmet' via Iranian *ker-1, ջ] *dher-2 Iranian saravart (head cover) SARDAR (head holder), CORN, HORN, ջան 'soul' *anə- ANIMUS, ANIMAL see also FARM, FIRM see also, վարտիք, անձն [*y/w > ջ] սանդուղ 'stairs' *skand- ASCEND, SCALE , ջերմ 'warm' *gwher- THERMAL (Gk. SCAN , ECHELON, ESCALADE, SCANDAL thermos 'warm, hot'), BURN, BRAND, (Gk. scandalon 'snare, trap') [*k > ս] FURNACE , GHEE (Skt. ghrtam 'ghee - clarified butter'), see also փուռ [*gwh սառն 'cold, frigid' *kar-1 HARD see also > ջ] խաչ, սալ [*k > ս]

ջիլ, ջիղ 'nerve' *gwhī- FILAMENT, FILE, սաստ 'scold' *kes-2 CASTIGATE, CHASTISE , PURPLE, FILIGREE, PROFILE, FILET, CASTLE , -CHESTER , QUASH, CASSATION FILUM, FILAMENT , Rus. zhila [*gwh > [*k > ս] ջ] սար 'mountaintop' *ker-1 HORN as in ջինջ, ջնջել 'erase' *ghwen- GUN, BANE, MATTERHORN, ALPENHORN, CORNER, FEND, OFFEND see also թոյն, իշխան CORNET, UNICORN , HART, CARROT (Gk. [*gwh > ջ] karōton 'carrot'), MIGRAINE (Gk. krānion 'upper part of the head'), ջուր 'water' *wēr- UDDER, URINE (for y~j, CARAT, RHINOCEROS (Gk. keras 'horn') see mayor, major) [*y/w > ջ] [*k > ս]

ռազմ 'soldier' via Iranian *reg- REGIMENT, սարք 'device' *ker-3 CREATE , CREATE, RULER, RIGHT, REALM, REGION , REIGN, CRESCENT, ACCRUE, RECRUIT INCREASE ROYAL , REGULATE see also see also պայքար, պատկեր [*k > ս] պատարագ սարդ 'spider' *ker-3 ('spins web') CREATE , ռոճիկ 'daily wage' via Iranian *leug- ACCRUE see also պայքար, պատկեր LIGHT, LUX , OUNCE, LYNX (Gk. lunx [*k > ս] 'lynx') [*l > r] սերել, սեռ (սերմն) 'engender, seed' *ker-3 ռունգն 'nostril' *srenk- RHINOCEROUS, CREATE, CEREAL see also սարդ, RHONCHUS (Gk. rhunkhos 'snout, bill') պայքար, պատկեր [*k > ս] [*sr/rs > ռ] սեւ 'black' *kers-1 CYAN, CHERNEY, սա, այս, սոյն, աստ, աւասիկ 'this, here' CHERNOZEM (Rus. chёrniyǐ 'black'), *so- THE, THIS, SIC KRISHNA (Skt. krshna 'black, dark') see also նսեմ, վսեմ, ցասում, ցաւ [*k > ս] սալ 'flat rock' *kal-3, kar-1 (?) CALLOUS , HARD, LEONARD (Old Germ. lewenhart սէգ 'haughty' *keiə- (?) INCITE, EXCITE , 'bold as a lion'), STANDARD (Old Fr. CINEMA, KINETIC (Gk. kīnein 'move' ), estandard 'rallying place'), -CRATIC, - HIGHT, BEHEST [*k > ս] CRACY (Gk. kratos 'strength, power'), CANCER [*k > ս] սէր, սիրել 'love' *kei-1, *tkei- CITY, CIVIL , CEMETERY (Gk. koimān 'put to sleep'),

SHIVA (Skt. śiva 'auspicious, dear'), սպաննել, սպանդ 'kill, slaughter, offering' HOME, HAMLET (Old Fr. ham 'home') *spend- RESPONSE, SPOUSE, SPONSOR, see also շէն [*k > ս] ESPOUSE [*sp > սպ, *k > ս]

սին 'empty' *ken- KENOTIC, KENOSIS, սպառնալ 'threaten' *sperə- SPURN, SPUR CENOTAPH (Gk. kenos 'empty') [*k > ս] (kick) [*sp > սպ]

սիրտ 'heart' *kerd-1 HEART, CARDIAC (Gk. սպասել 'wait, expect' via Iranian *spek- kardiā 'heart, stomach'), CORDIAL, EXPECT, SPECTACLE, SPECULATE, COURAGE, ACCORD , CREDO, GRANT ASPECT , EPISCOPLE, BISHOP, SCOPE [*k > ս, *d > տ] (Gk. skopos 'one who watches'), SKEPTIC (Gk. skeptesthani 'examine, սլանալ 3 'send, fly' *kel- ACCELERATE , consider') see also եպիսկոպոս [*sp > ս CELEBRATE , HOLD, HALT [*k > ] սպ, *k > ս] սլաք 3 'arrow' *kel- ACCELERATE see also սպիտակ 'white' *kweit-, *sweid-1 WHITE, սլանալ [*k > ս] WHEAT (whiteness of flour), EDELWEISS (Old Germ. hwīz 'white'), CONSIDER, սխալ 'mistake, crooked' *(s)kel-3 ISOSCELES DESIRE , SIDERAL , Russian svet 'light' (Gk. skelos 'leg'), COLON (Gk. kōlon [*sp > սպ] 'limb, member'), CYLINDER (Gk. kulindein 'roll') see also խաղ, խեղ [s- ստանալ 'establish, receive' *stā- movable, *k > խ] ESTABLISH , STAND, STATION , DESINATION , STANCE, ARREST, COST, սկեսուր 'mother of husband' *swesor- (?) SUBSTANCE , STATE, INSTITUTE , ASSIST, SISTER, COUSIN , UXORIOUS *euk- [*k > EXIST see also նպաստ [*st > ստ] ս] ստեղծել 'create' *stel- APOSTLE (Gk. սունկ 'mushroom' *swombho- (?) SWAMP, stellein 'prepare'), FORESTALL, INSTALL SUMP, SPONGE, FUNGUS not in the , PEDESTAL (Old It. stallo 'stall'), STOLID dictionary [*st > ստ, *l > ղ, *ə > ձ] սուտ 'false' via Greek *pseudo PSEUDO- ստեղն 'stalk' *stel- STALK, STILT, STELE (Gk. սուր 'sword' *kō-, *ak- EDGE, ACRID, stēlē 'pillar') [*st > ստ, *l > ղ] VINEGAR , ACUMEN, ACUTE , CONE (Gk. ստերջ 'steer' *ster-4 STERILE , STEER [*st konos 'cone'), HONE see also ասեղ [*k > ստ , *y/w > ջ] > ս] ստէպ, ստիպել 'force' *steip-, *stebh- սուրբ 'holy, clean' *keuk-, *swen-to- STEP, STAMP, STIFF, STAFF, STIPULATE CYGNUS, CYGNUS (white as a swan) (Gk. [*st > ստ] kuknos 'swan'), SOUND, GESUNDHEIT (Old Germ. gisunt(i) 'healthy') see also ստոյգ 'check, assure' *(s)teu-1 STUDY, առաքինի [*k > ս] STUDENT , STUPID , STEEPLE, STOCK [*st > ստ]

ստուար 'thick' *(s)teu-1 STOCK see also վանել 'drive away, vanquish' via Iranian ստոյգ [*st > ստ] *wen-2 WOUND, WEN, WIN

սրիկայ 'theif, thug' *karlaz, *ger-1 CHURL, վան, -աւան 'settlement, dwelling' via KARL, CARL, CRAM, GREGARIOUS, Iranian *wes-3 WAS, WERE, WASSAIL, AGGREGATE VESTA, ASTUTE, DIVAN (Old Pers. vahanam 'house') see also գոմ, գոյ սփիւռ 'disperse' *sper-4 SPREAD, DIASPORA (Gk. speirein 'scatter'), SPRAWL, վանգ (վանկ) 'syllable' via Iranian *wekw- SPROUT, SPERM, SPORE (Gk. sporā VOCAL, VOICE , ADVOCATE, PROVOKE 'seed'), SPRAY, SPORADIC (Gk. sporas see also գոչել, կոչել, ուխտ 'scattered') [*p > փ] վանդակ 'cage' via Iranian *bhendh- BIND, վազ 'run, go' via Iranian *wegh- WAY, BOUND, BOND see also պանդուխդ, WEIGH, ALWAYS, NORWEGIAN (Old բանտ, պինդ Norse vegr 'way'), WAGON, VEHICLE , 1 VIA, VOYAGE, DEVIATE see also նուազ վաշխ 'interest, usury' via Iranian *aug- WAX, AUGMENT, AUCTION , EKE, վաթսուն 'sixty' *s(w)eks- 'six' + *komt AUXILIARY see also ոյժ, աճել *dekm- 'multiple of ten' SIX, HEXAGON, SEXTON, SEMESTER , SISTINE, SIESTA , վառել 'burn' via Iranian *wer-6 SAMOVAR DOZEN, DECADE see also վեց, ասուն (Rus. varit' 'boil')

վախճան 'end, destination' via Iranian վասն 'for the sake of' via Iranian ' *weiə- *wer-3 TOWARD, HOMEWARD, (?) INVITE , VIM, VIOLATE , GAIN VERSION, ANNIVERSARY, INVERT, վատ, վատնել, վատթար 'bad, waste' via REVERT, UNIVERSE , WRAP, WRONG, Iranian *wers- (?) WAR, WORSE, DIVERGE see also վերջ WORST, GUERRILLA (Sp. guerra 'war') վահան 'shield' via Iranian *wer-5 OVER, վարել 'lead, till' via Iranian *weidh- COVER (co- prefix + Lat. operīre 'cover'), WIDOW, DIVIDE, DEVISE , Rus. vodit' BARBICAN (Old Pers. pari-vāraka- [*dh > ր via Iranian ] 'protective'), GARAGE, GUARANTEE, WARRANT, GARMENT, APERTURE see վարդապետ 'teacher' via Iranian *werə-3 also սաղաւարտ, վեր, ապրել (?) 'speak' + *pa- 'leader' WORD, PROVERB , RHETORIC (Gk. rhētōr 'public վայ 'woe' *wai- WOE, WAIL speaker') վաճառ 'sell' via Iranian *wes-1 VEND , վարժ 'skilled' via Iranian *werg- (?) WORK, DUOPSONY (Gk. ōneisthai 'sell'), ENERGY (Gk. ergon 'work'), IRK, ORGAN BAZAAR (Old Pers. vahā-cārana- 'sale- (Gk. organon 'tool') see also գործ, երկ traffic') see also գին վարք 'conduct, drive' via Iranian *wedhə- վայել 'suitable, pleasant' via Iranian *wel-2 OSMOSIS (Gk. Othein 'push') see also WELL, WILL, WEALTH, GALLANT, բարք (Zend. var, way => good way, as GALLOP, WALLOP, VOLUPTUOUS, VOLUNTARY, BENEVOLENT

in Latin. mos => mores) [*dh > ր via SAMIZDAT (Rus. dat' 'give'), RENDER, Iranian ] DATIVE, ADD, TRADITION, BETRAY , DOSE, DOTE, ANECDOTE (Gk. didonai 5 վարտիք 'clothes' via Iranian *wer- 'give') [*d > տ] COVER, OVER (co- prefix + Lat. operīre 'cover'), GARMENT see also, վեր, տախտակ 'plank' via Iranian *teks- վահան, սաղաւարտ TECTONIC, ARCHITECT (Gk. tectōn 'carpenter, builder'), TEXT, TISSUE , վաւեր 'authentic, true' via Iranian *wērə-o- CONTEXT, TECHNICAL (Gk. tekhnē 'art, VERITY, VERACIOUS, VERY, VERDICT craft') see also տաճար, տաշել, թեքել

վեհ 'sublime' *wesu- via Iranian DARIUS տաղանդ 'talent' via Greek *telə- TALENT 2 (*dher- 'uphold' daraya + *wesu- (Gk. talanton 'measure, balance, hence, 'good' va(h)uš 'holding firm the good'), inclination toward'), TOLL, TANTALIZE VAHE, VAHAKN < *wesu- + *okw- (Gk. Tantalos 'legendary king, 'sufferer''), RELATE, TOLERATE , վերջ 'end, destination' *wer-3 TOWARD, RETALIATE see also թողուլ HOMEWARD, ANNIVERSARY see also վախճան [*y/w > ջ] տանիլ 'give away' *dō- DONATE see տալ [*d > տ] վեց 'six' *s(w)eks- SIXTY, HEXAGON (Gk. hex- 'six'), SEXTET see also վաթսուն տասն 'ten' *dekm- TEN, -TEEN, [*sk > ց] DECIMETER, DECADE, DEAN, DECEMBER, DECIMATE , DINAR , վէպ 'novel' *wekw- (?) EPIC (Gk. epos 'song, HUNDRED, PENTECOST (Gk. 'fifty days word'), VOCAL, VOICE , ADVOCATE, after Easter'), CENT, PERCENT, CENTURY EQUIVOCAL see also գոչել, կոչել, [*d > տ] ուխտ տամջ 'torment' via Iranian *tegu- or *tag- վտանգ 'danger' via Iranian prefix vi- + *tag- THICK, TANGIBLE, TAX, CONTACT , 'touch, handle' (?) => 'to press on' INTEGRATE , CONTAMINATE see also TANGIBLE, TASK, TAX, CONTACT , վտանգ, թանկ, թանձր [գ ~ ջ, INTEGRATE , CONTAMINATE [v-prefix] fricative]

վտարել 'exile' via Iranian prefix vi- + *terə- տապ 'hot' via Iranian *tep- TEPID , TAPAS 2 THROUGH, TRANS , AVATAR (Skt. (Skt. tapas 'fire in the belly'), Rus. teply,j tirati 'one who crosses over'), THRILL, see also տապակ, տաք, տօթ TRUCULENT see also հրատարակել 'put forth' via Iranian - *per-1 [v- տապալել 'knock down' via Iranian *tap prefix] Russian topit' 'immerse' see also թափել 'spill', թօթափել, թօթուել վրէժ 'revenge' via Iranian *wreg- WREAK, WRECK, WRACK, RACK, URGE , Rus. vrag տապակ 'fry' *tep- see տապ 'enemy' տատրակ 'dove' via Greek *pet- FEATHER, տալ 'give' *dō- DONATE, DONOR, PARDON , PEN, PENINSULA (թերակղզի), PIN, , DOWER, DACHA (Rus. dacha 'gift'), MESOPOTAMIA, POTOMAC (GK.

potamos 'flying water = river'), DOGMA, ORTHODOX (Gk. dokein 'seem, COMPETE, PERPETUAL , PROPITIOUS think'), TEACH, DICTATE , PARADIGM (Gk. pteron 'feather') see also թերի, (Gk. deigma 'sample, pattern'), թիթեռ ANDROID, ALEXANDER (Gk. defender of men, alex 'defend' andros 'man') see 1 տարազ 'clothes' via Iranian *dher- , *dher- also այր, հնար, պանդոկ [*d > տ] 2 DREGS see also դերձակ, դարձ, դադար, աթոռ տիզ 'flea' *deigh- (?) TICK [*d > տ, *gh > զ]

տարած(ք) 'territory' via Iranian *terə-2, տիկ 'goatskin, goat' *digh- TYKE (DYKE?) *deuə-, *deru- THROUGH, TRANS , [*d > տ] TRUCULENT , ENDURE *deru-, DURABLE տիղմ 'mud, slime' *stel- STALE (urine, see also վտարել, երկար manure in stable), STOLID , STILL, տարտամ 'slow' *drem- DORMANT, PEDESTAL (Old It. stallo 'stall') [*d > տ, DORMITORY *l > ղ, s-movable]

տաւար 'cow, cattle' *tauro- or *dap- տիտղոս 'title' *tel- via Latin TITLE , TAURUS, TORERO , STEER, STATION , TELLURIC, TELLURIAN SUBSTANCE , STEER, STOCK, OBTUND, տիւ, տիք, տիցաբանութիւն 'day' *dyeu- PIERCE see also ստոյգ, ստուար, or DIVINE, DEITY , JULY, JUPITER , DAMAGE, DAMNUM see also տօն [*d TUESDAY, JOVE, JOVIAL, DIVA, > տ] DEVANAGARI (Skt. devah 'god'), տաք, տափք 'hot' via Iranian *tep- TEPID ADJOURN, JOURNEY, DISMAL (dies malus), MERIDIAN (mid-day), SOJOURN see also տապ (subdiurn) , PSYCHEDELIC, DIANA see տեղ 'place' *sed-1 SADDLE, SETTLE, SIT, also հուլիս [*d > տ] SESSION, RESIDE , CATHEDRAL, CHAIR տխուր 'unhappy, sad' via Iranian *de- տ- see also ատեան, նստիլ, հեծնել [*s > negative prefix + *swel-1 'unhappy, sad' h > ø, *d > տ] SWALLOW see also ուրախ տեսանել 'see' *derk- DRAGON, RANKLE (ախորժակ, ախոռ, խորտիկ) [*sw > (snake bite, sore), TARRAGON (herb for խ via Iranian, *l > ր] snake bites) (Gk. drakōn 'serpent with evil eyes') (Arab. Tarhun, from Gk. տոկալ 'endure' *deuə- ENDURE see also dragon) see also վտարել (*terə-2 տեւել 'trans, overcoming death' (Hit. տոկոս 'percent, interest' via Greek *tek- Tarhunnas overcomer (dragon-slayer)) THANE, TOCOLOGY (science of birth) [*d > տ, *k > ս] (Gk. tokos 'birth'), THEOTOKOS 'bearer տեւել 'to last' *deuə- DURATION, ENDURE of God' see also երկար, տարած [*d > տ] տոհմ 'tribe, clan' via Iranian *teutā- TOTAL , TEUTONIC , DUTCH, DEITRICH տէր 'lord, master' *dek-1, *deik- 'dignity, (Old Germ. diutarīch 'people's king') teach' + *ner-2 'man' => 'lord' DIGNITY ,

տոմար 'calendar, ledger' via Greek *tem- ց- 'near' *ad- + *sk- as in ցերեկ 'toward TOME (volume, section of a book), evening' AT, AID, AD, AMOUNT [*sk > ANATOMY, ATOM (not sectionable), ց] DICHOTOMY (Gk. temnein 'cut'), 1 CONTEMPLATE, TEMPLE ցայտել 'gleaming, prominent' *skai- , *skand- -HOOD (prominent quality), - տոմս 'ticket' via Greek *tem- EPITOME HEIT, CHEETAH (Skt. citra- 'many- (Gk. temnein 'cut') see also տոմար coloured'), SCAN, ASCEND, SCALE, , SCALE see also սանդուղ [*sk > ց] -տորմ 'fleet' via Greek *(s)twer-1 'mob' or der-1'course' as in նաւատորմ 'navy', ցան 'plant, scatter' *(s)ker-1, *sek-, *sked- օդատորմ 'air force' STORM, SHARE, SHEER, SCORE, SHORT, SHIRT, TURMOIL, TROUBLE, TURBINE, DISTURB CARNAGE, CARNIVAL, INCARNATE , (Gk. turbē 'tumult, disorder'), STIR, CURRIER, EXCORIATE , SCRAPE (Old TURBULENCE, SYNDROME, Norse skrapa 'scratch'), SECTOR, HIPPODROME, PALINDROME (Gk. SEGMENT, INTERSECT , SCATTER see dromos 'a running race'), TRAP [*d > տ, also ցիր [*sk > ց] s-movable] ցանկ (ց + անկ) 'list, wall' *ad- +*sk- + տուն 'house' *dem- DOMICILE, DOME, *sengw- SINK, SANG see also MAJOR DOMO , TIMBER, DOMINUS, անկանել, ընկենուլ, ց- [*sk > ց] DON, DOMINATE, MADAM , DESPOT (Gk. despotēs 'master') see also ցասում 'angry, hot, burned up' *ksero-, 1 ընտանի, ընտանիք [*d > տ] *kers- ELIXIR (Gk. via Arabic 'dry powder'), XEROX (Gk. xēros 'dry'), տուրք 'gift, tribute' *dō- DONATE , SERENE , KRISHNA (Skt. krshna 'black, PANDORA (Gk. pan dōron 'gives all') see dark') see also սեւ, չոր, նսեմ [*sk > ց] also տալ, տանիլ [*d > տ] ցաւ 'hurt' *ksero-, *kers-1 (dark, dry, burnt) տրամ- 'solid' *deru- as in տրամաբանել XEROX (Gk. xēros 'dry'), ELIXIR see also 'deduce', տրամադրութիւն 'attitude' սեւ, ցասում, չոր, նսեմ [*sk > ց] TREE, TRUST, TRUE, TROUGH, DURESS, ցելում 'split' *(s)kel-1 SPLIT, SHELL, SHELF ENDURE, OBDURATE , DRUID, DENDRON (Gk. dendro, denr 'tree'+ (Old Germ. schelf 'split wood'), SHIELD, SCALE, SKILL (Old Norse skil 'reason, metathesis) see also անտառ, դգալ knowledge'), SCALP, SCHOOL (of fish), (գդալ) [*d > տ] HALF, SCALPEL, SCULPTURE [*sk > ց] տրտում 'sad, downcast' *drem- ցեղ 'tribe, subgroup' *(s)kel-1, *sek- SPLIT, DORMITORY, DORMANT see also SCHOOL, SAXON, ESSEX , SECTION, տարտամ [*d > տ, reduplication] SEGMENT, -SECT see also ցան [*sk > տրտունջ 'complain' *der-2 see also դարդ, ց] տերտ (for suffix ունջ, see շշունջ, ցերեկ 'toward evening, day-time' *ad- + մրմունջ) [*d > տ, reduplication] *sk- + *regw-es- 'toward evening, day- time' AD-, AT, EREBUS (Gk. Erebos 'a

place of darkness under the earth') see փառք 'glory' via Iranian *s(w)e-, *swer-4, also երեկոյ, երէկ, ց- [*sk > ց, *gw > կ] *swel-2 SELF, SECRET, SELECT, SURE , SULLEN (hot, shining) KHEDIVE (Old -ցի '-ish, -ic' *-(i)ko, *-isko -ISH, -IC ENGLISH, Pers. khvadāta- 'lord'), ETHOS (Gk. ēthic CELTIC , MECHANIC , AGE, Russian -skij, 'custom'), SERIOUS , SWELTER, SWALE see also -իչ see also իւր, իրար, խոստովանել, ազն ցիր, ցրել 'plant, scatter' *(s)ker-1, *sek-, *sked- SHARE, SCATTER, SEGMENT see փեղկ 'pane' *spel-1, *(s)plei- SPLIT (Mid. also ցան [*sk > ց] Dutch splitten 'split'), SPLINTER, SPILL, SPLICE, FLINT [*sp > փ, *l > ղ, s- ցից 'stake' *skei- SKI, SHIN, SHEAF, movable] SCISSION, RESCIND , SCHISM (Gk. skhizein 'split'), SCIENCE, CONSCIOUS, փետուր 'feather' *pet- FEATHER, PEN, PIN NICE see also շերտ [*sk > ց] PTERODACTYL, PROPITIOUS (Gk. pteron 'feather'), SYMPTOM (Gk. piptein 'fall') ցոյց 'show' *(s)keuə- SHOW, CAUTION, see also թեթեւ, թեր, պատահական, CAVEAT , SHEEN [*sk > ց, s-movable] տատրակ [*p > փ] ցուլ 'bull' *sek-, *(s)kel-1 (?) SECTION, փին, փնթի 'dirty, soiled' *(s)pen- PENURY, SEGMENT, -SECT , SPLIT, SHIELD, SCALP, SPIN, SPAN, SPIDER, APPENDIX, SCHOOL (of fish), SCULPTURE , see also DEPEND, STIPEND , SPAN, POUND , ցելում, ցրել, ցան [*sk > ց] SPONTANEOUS , POISE, GEOPONIC (Gk. ցուպ 'miter, staff' *skabh- (?) չոպ, pronos 'toil') see also հէն [*sp > փ] չոպան, SHAMBLES (footstool, prop, փոյթ 'effort, care' *(s)peud- REPUDIATE , support) [*sk > ց] IMPUDENT (one who doesn't care) փաթ 'fold' *per-1 FRAME, PERESTROIKA [*sp > փ, s-movable] (Old Rus. pere- 'around, again'), FORTH փորձ 'trial, peril' *per-3 EXPERIENCE, see also պատ, հար [*p > փ] EXPERT , PERIL , FEAR [*ə > ձ] փամփուշտ 'bullet' *bheuə-, *beu-, *pŭ-1 *p(h)ŭ-1 (something that flows out), BE, փուլ, փլել 'collapse' *pŏl- FALL, FELL, FORBEAR, BONDAGE, BUILD, FUTURE , BEFALL PHYSICS (Gk. phutos, phusis 'plant, փուչ, փչել, փուք 'blow, storm' *pŭ-1, growth' ), PUSTULE, EMPHYSEMA (Gk. *p(h)ŭ-1 EMPHYSEMA (Gk. phūsa phūsa 'bellows, bladder'), POUCH, 'bellows, bladder') see also հոգի, հով, DEBOUCH , BOWL, BULLET , BOIL see հեւալ [*w > գ] also բոյս, բուք, պուտ փուռ 'oven' via Greek *gwher- THERMAL փայլ, փաղփաղիլ, փողփողել 'shine, blaze' (Gk. thermos 'warm, hot'), BURN, *splend- SPLENDOR, SPLENDID [*sp > FURNACE see also ջերմ փ, *l > ղ] փոքր 'little, small' *pau- PAUCITY, PAUPER, փայծաղն 'spleen' *spelgh- SPLEEN (Gk. POOR, POVERTY , PEDIATRIC, splēn 'spleen') [*sp > փ]

ENCYCLOPEDIA, ORTHOPEDICS (Gk. քայլ 'walk' *kel-3 ACCELERATE , CELEBRATE , pais 'child'), FILLY, PUER, HALT see also սլանալ, սլաք [*k > ք] PUSSILANIMUS , FEW, PAUCITY, POCO , PUERILE , PONY, PULLET see also քան, քանի 'than, how many' *kwo- ամուրի, ուլ [*p > փ] QUANTITY, QUOTA , WHICH, WHEN, EITHER, QUORUM see also ի (ինչ, 4 փռել 'spread' *sper- SPREAD, DIASPORA իմն, իր), ո, ով, ուր, ում, չափ [*kw > (Gk. speirein 'scatter'), SPRAWL, SPERM, ք] SPORE (Gk. sporā 'seed'), SPRAY, SPORADIC (Gk. sporas 'scattered') see քառ, քառասուն 'quarter, forty' *kwetwer- also սփիւռ, սփռել [*sp > փ] QUATTRO, QUARTER , FOUR, FORTY, QUIRE , CADRE, QUARRY, SQUARE , 4 փրփուր 'froth' *sper- SPRAY see also TETRA (Gk. tetra- 'four'), QUADRANT, փռել, սփիւռ [*sp > փ] FARTHING, DIATESSARON (Gk. tessares 'four, 1 narrative out of 4 gospels') see քաղել 'harvest, select' *(s)kel-1 SPLIT, also չորս [*kw > ք] SHELL, SHELF (Old Germ. schelf 'split wood'), SCALE, SKILL (Old Norse skil քար 'stone' *kar-1 HARD, STANDARD (Old 'reason, knowledge'), SCALPEL, Fr. estandard 'rallying place'), -CRATIC, - SCULPTURE see also ցելում, ցեղ [*k > CRACY (Gk. kratos 'strength, power'), ք, s-movable] CANCER CARCINOMA (Gk. karkinos 'crab') see also խաչ, խոչ, սալ, սառն, քաղց 'hunger' *swel-2, *saəwel- 'faint from նախարար [*k > ք] hunger' SWELTER, SWALE, SULTRY, SUN, SOUTH, HELIO (Gk. hēlios 'sun'), SOLAR, քաւել 'repent' *kwei-1, *(s)keuə- PAIN, INSOLATE [*sw > ք] PENALTY, PUNISH, REPINE (Gk. poinē 'fine, penalty'), SHOW, CAUTION, քաղցկեղ 'cancer' *gwelə-1 (քաղց+կեղ) CAVEAT see also ցոյց [*kw > ք] KILL, QUELL, BALLISTIC, PARABLE, DIABOLIC, DEVIL, PROBLEM (Gk. ballein քաք 'feces' *kakka- POPPYCOCK, 'throw'), Russian zhal 'pity' see also կեղ, CACOPHANY (Gk. kakos 'bad') [*kw > ք] կալ, եղեռն [*gw > կ] քեզ, քո 'you, yours' *tu- THEE, THOU, քաղցր 'sweet' *swād- SWEET, PERSUADE, THINE, THY see also դու [*kw > ք] SUASION , SUAVE, ASSUAGE , HEDONISTIC (Gk. hēdonē 'pleasure') քենի 'sister of wife' *swe- SWAIN (Old [*sw > ք] Norse svainn 'herdsmen, attendant'), SELF, SECRET, SURE , SULLEN, ETHNOS քամակ 'backside, hip' *kamp-, *kemb (Gk. ethnos 'nation'), SERIOUS , HUMP, CANTON, DECANT, JAMB, SODALITY , *swesor- SISTER, SORORITY JAMBON, GAMBOL (Gk. kampē see also փառք, իւր, իրար, 'bending, winding') [*k > ք] խոստովանել, ազն [*sw > ք]

2 քամել 'squeeze' *kem- HEM, HAMMER քերել 'scratch' *(s)ker-1 SCRAPE (Old Norse *ak- (?), Russian kamen' 'stone' [*k > ք] skrapa 'scratch'), SCAR, SCRUB, SCRAPE, SHARP, SHEAR, SHARE, SHORT , SCREEN,

CARNAL, INCARNATE , CURRIER, Քրիստոս 'Christ' *ghrēi- (the anointed EXCORIATE , SCREW see also գիր, ցիր, one, Messiah) CHRISM, CHRISTIANITY, ցան, քորել [*k > ք, s-movable] CREAM (Gk. khrēin 'anoint') [Gk. ch > ք]

քերթել 'scratch' *(s)ker-1 SCRAPE, օգնել, օգուտ 'help' *au-4 AVID, EXCORIATE, SCAR, SCRUB see also գիր, AUDACIOUS, AURAL, AUDIO, AUIENCE, ցիր, ցան, քերել [*k > ք, s-movable] AUDIT, OBEY , AESTHETIC (Gk. aisthanesthai 'feel') see also ականջ 1 քերծել 'scratch' *(s)ker- SCRAPE, [*w > գ] EXCORIATE , SCAR, SCRUB, see also գիր, ցիր, ցան, քերել, քերթել [*k > ք, s- օդ 'weather, air' *wē- WEATHER, VENT , movable] WING, WIND, WINDOW, Russian veter 'wind', NIRVANA (Skt. vāti 'it blows') քէն 'vengeance' *kweiə-1 TIMOCRACY (Gk. 3 tīmē 'honor, rule by honor') [*kw > ք] օթեւան 'spend the night' *wes- WAS, VEST, WASSAIL, ASTUTE , DIVAN (Old Ir. քիմք 'palate' *swel-1 , kwem- SWALLOW, vahanam 'house') see also վան, աւան, MARKHOR (Ir. *khvāra- 'eat') see also գոմ, գոյ ուրախ, տխուր, ախորժակ, խորտիկ 3 [*kw > ք, *sw > ք] օթեակ 'lodge' *wes- WAS see also ագանիմ, վան, աւան, գոմ, գոյ քորել 'scratch' *(s)ker-1 SCRAPE see also 4 գիր, ցիր, ցան, քերել [*k > ք, s- օժանդակել 'help' 'help' *au- AVID, movable] AUDACIOUS see also օգնե [գ ~ ժ, fricative] քուն 'sleep' *swep-1 INSOMNIA, SOMNOLENT, HYPNOSIS (Gk. hupnos օծել 'ANOINT' *ongw- UNGUENT, 'sleep'), SOPORIFIC , [*sw > ք] OINTMENT, UNCTION, PREEN [*gw > ծ] քոյր 'sister' *swesor- SISTER, SORORITY [*sw > ք, *VtV > Vյ] օձ 'snake' *ogwhi-, *angwhi- OPHIDIAN, OPHIOLOGY (Gk. ophis 'snake, serpent'), քրքիր 'arouse, interest' *ker-2 CREAK, ECHINUS (Gk. ekhinos 'hedgedog'), CROAK, RING, ROOK, RAVEN, CRICKET, ECHIDNA (Gk. ekhidna 'snake') see also CREPITATE , SCREAM, see also, իժ [*gwh > ձ] հետաքրիր [*k > ք] օղ 'ring, loop' *aulo- ALVEOLUS , CAROL քսան 'twenty' *wīkmtī VIGESIMAL, (chorus with pipe), HYDRAULIC (water VICENARY , PACHISI (parcheesi) (Skt. pipe) (Gk. aulos 'pipe') [*l > ղ] vimśatih 'twnty'), Fr. vingt [*k > ք] -օն (-աւն) 'work' *op-1 as in գործօն քրտինք 'sweat' *sweid-2 SWEAT, EXUDE , OPERATE SEE ALSO -աւն oblast' HIDROSIS (Gk. hidrōs 'sweat'), [*VpV > VւV] SUDORIFIC [*sw > ք] օր (աւր) 'day' *āmer- DECAMERON 'ten days', EPHEMERAL 'for a day' (< epi + hemera) (Gk. hēmera 'day')

օրէն 'way, law, habit' via Iranian *au-1 + օրհնել 'bless' via Iranian *prī- (afrinam) *dheiə- 'known, seen' EKE, SEMANTIC, FRIEND, Rus. prijatel', FREE, AFRAID SEMAPHORE (Gk. sēma 'sign'), ZEN (Skt. (Old Fr. esfreer 'disturb'), FRIDAY (Ger. dhyāti 'he mediates') [*dh > ր via frije-dagaz 'day of Frigg') see also Iranian] երջանիկ, երանի

English Translation - Armenian Root

-ic -ցի ambush դաւ

-ish -ցի ancestor նաhապետ a lot շատ, բազում and եւ, ու a thing ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր) anger բարկանալ abandon լքանել angle անկիւն abhor գարշել angry ցասում above գեր anoint աւծանել, օծել abundant առատ ant մրջիւն abyss անդունդ, խաւար anvil post խէչ according to ըստ anxiety յոյզ, յուզել accumulate դիզել apart զատիկ accurate ճիշդ, ճշմարիտ appear երեւիլ acorn կաղին appetite ախորժակ adjacent բաղ- approach մատչիլ after ըստ, յետ appropriate պատշաճ agent -իչ approve հաւան (հաւանել) agitation յոյզ, յուզել arise բառնալ , համբարձում, յառնել ahead առաջ arm արմուկ air օդ armenian հայ alive ողջ aroma բոյր all ամէն, բոլոր around շուրջ alone մի, մէն, միայն, միմեանք, միւս arouse քրքիր also եւ arrive եկ am եմ arrow նետ, սլաք

73 as իբր, իբրեւ be ware զգոյշ

ash աճիւն bear արջ, բերել

ash tree հացի beard մօրուք

ask հայց, հարց, հարցանել beat ձաղկել ask after այցելել beauty գեղ assure ստոյգ because զի at ի become եղ (անիմ, լինեմ), լինել athanasius աթանաս bedside մերձ atrocity եղեռն bee մեղր, մեղու attentive ուշ-, ուշիմ before ընդ authentic վաւեր beg աղաչել, աղօթ, ողոքել autumn աշուն belch ործ bachelor ամուրի believe հաւատ backgammon թաւլի bend ծուռ, կոր backside քամակ bent թեքել bad վատ, վատնել, վատթար bile լեղի, մաղձ bald լերկ bird թռչել, թռչուն ball գնդակ bishop եպիսկոպոս baptize մկրտել bite խածանեմ, կրծել barbeque խորովել black սեւ barefoot բոկ (բոբիկ) blackberry մոր baron նախարար blaze փայլ, փաղփաղիլ, փողփողել bass բամբ bless օրհնել bath բաղնիք blessed water զոհ battle մարտ blood արիւն be եղ (անիմ, լինեմ), լինել bloom բողբոջ

74 blow փուչ, փչել, փուք bullet փամփուշտ blunt բութ burden բեռն boat նաւ burn խանձ, խարել, խարոյկ, վառել body մարմին burned up ցասում boil եռալ burning խանդ bone ոսկր bush թուփ boulevard պողոտայ butt ոռ box արկղ butterfly թիթեռն boy մանուկ, մանր, մանչ by զ- braided ման, մանուած by chance պատահական brave արի cabbage կաղամբ bread հաց caesar կայսր break բեկանել, երգիծանալ cage վանդակ brew եռալ calendar տոմար bride հարս, նու calf հորթ bridge կամուրջ call կոչել bright բանալ, բաց, պայծառ callout կարդալ bring ածել calm հանդարտ brother եղբայր campaign արշաւ bubble պղպջակ cancer քաղցկեղ buck բուծ canvas պաստառ bud ծիլ captive պանդուխտ build պարտէզ car կառք building շէն care փոյթ built -ապատ carriage կառք bull ցուլ castle բերդ

75 catch ունիլ, ունելի complain բողոք, տրտունջ

caterpillar թրթուռ conduct վարք cattle տաւար conduit ուղի cedar մայրի confess խոստովանել ceiling առաստաղ confuse շեղել

chair աթոռ continuously հանապազ

chapel մատուռն count համար

check ստոյգ cow կով, կոգի, տաւար cheese պանիր crane կռունկ chew with teeth ծամել creak կռնչիլ chin ծնօտ create ստեղծել christ Քրիստոս crooked սխալ church եկեղեցի cross խաչ clan տոհմ crow ագռաւ class դաս crown թագ clean սուրբ crush մալել, մլմլել cloth հագուստ, հագնել cry լալ clothes վարտիք, տարազ crystal բիւրեղ clothing զգեստ cult դիք cloud ամպ cup բաժին (բաժակ) cold ոյծ-, սառն cure դարման collapse փուլ, փլել curse անէծք, նզովել collect հաւաքել curved շուրջ comb fleece հիւս cut off բուրդ, բրդել come գալ, ելանել, եկ daily wage ռոճիկ come close մատչիլ dam թումբ

76 damp մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ die մեռանիլ dance պար difficult դժուար danger վտանգ diocese թեմ dark մայրամուտ dirty պիղծ, պղտոր, փին, փնթի darkness խաւար disperse սփիւռ daughter դուստր distort աղաւաղել dawn այգ distorted խեղ day աւր, տիւ, տիք, տիցաբանութիւն, do առնել, արար օր (աւր) do not! մի, միթե day of the lord կիւրակէ dog շուն day-time ցերեկ domesticated ընտանի dead body դի, դիակն donkey էշ death մահ door դուռն debt պարտք dove աղաւնի, տատրակ deceive դրուժ down ներգեւ decrease նուազ downcast տրտում dedication ձօն dried meat ապուխտ defect բիծ drink արբ, ըմպել, ումպ defender պաշտպան drive ածել, վարք delicacy խորտիկ drive away վանել descend էջ, իջանել drought երաշտ desert անապատ dry թառամիմ, չոր, չիր desire բաղձ, գեղձ, իղձ dull բութ, թմրիլ destination վախճան, վերջ dung թրիք, կոյ destructive չար duo-ply կուղ device սարք dusk մայրամուտ diamond ադամանդ

77 dwelling վան, -աւան evening երեկոյ, երէկ each other իւր, իրար evil չար eagle արծիւ exile աքսոր, վտարել ear ականջ, ունկն-ականջ expect սպասել earth երկիր expectation յոյս eat կեր, ուտել expression բան, բառ, բառբար edge եզր eye աչք, ակն effort ջան(ք), փոյթ fabric ման, մանուած eight ութ face երես eighteen ութսուն fall անկանել elder երէց false սուտ empty ունայն, սին falter դողալ enclosure պատ family գերդաստան, ընտանիք end բաւ, եզր, վախճան, վերջ far հեռի, հեռու endure տոկալ farewell հրաժարել, հրաժեշտ enemy թշնամի farm ագարակ engender սերիլ, սեռ (սերմն) father հայր enter մուղ, մուտ, մոյծ, մուծ fear երկիւղ enthusiasm աւիւն feather փետուր equal հաւասար feces քաք erase ջինջ, ջնջել feed բոյծ essence գոմ, գոյ - fertile բեղուն establish ստանալ field արտ eternity յաւիտեան fifty յիսուն ethnos ազն fight մարտ eve of a feast day խթում, խթել filth կեղտ

78 find գէտ, գիտենալ, գիւտ fog մառախուղ finger մատն fold փաթ fir tree եղեւ(նի) foot ոտն fire բոց (բաց), հուր for the sake of վասն firm հաստ, -ատ, պինդ force ստէպ, ստիպել first /child/ անդրանիկ ford հուն first fruit երախայրի forest անտառ first warriors նահատակ foretell գուշակ fish ձուկն forget մոռանալ fishhook կարթ forgive թողուլ, թոյլ fit յարմար fortune բախտ fitting արդար forty քառ, քառասուն five հինգ four չորս flag դրօշ fox աղուէս flat հարթ fragile մեղկ, մեղմ flat rock սալ free ազատ, զերծ flaw բիծ fresh թարմ - flea տիզ friend ընկեր flee լու frigid սառն fleet -տորմ frog գորտ flock հօտ from ի floor յատակ frost եղեամ flour ալիւր froth փրփուր flow յեղուլ fry տապակ flower ծաղիկ full լի fly թռչել, թռչուն, սլանալ fume մուխ, մխալ

79 furnace հնոց grandchild թոռն fury մոլի, մոլոր grandfather հաւ fusion ձոյլ grandmother հան (մեծ մայր) garment բաճկոն grapes որթ generate ծին, ծնանիլ grass դալար giant հսկայ, հսկել grassland արօտ gift ընծայ, նուէր, տուրք graze արածել give տալ great մեծ give away տանիլ green դալար give birth երկնել, ծին, ծնանիլ grey ալի(ք), գորշ glass ապակի grime կեղտ gleaming ցայտել grind աղամ glistening խայտ grinded corn կորկոտ gloomy մռայլ groats գարի glory փառք grow բոյս, բուխ gnat մլակ, մլուկ, մուն gulp down լափել gnaw կրծել gums լինդ go ընթանալ, չոգ, չոգայ, չու, վազ habit օրէն go down էջ, իջանել, իջնել, էջ hail կարկուտ goat այծ, ուլ, տիկ hallelujah ալէլու goatskin տիկ hand ձեռն, ձեռք god Աստուած, բագ, բագին, դիք happy երանի, երջանիկ gold ոսկի hard բիրտ, կարծր good բարի, լաւ harvest քաղել gospel աւետարան hate ատել gossip բամբասել haughty սէգ

80 have ունիլ, ունելի hotel պանդոկ

head գլուխ house տուն

healthy ողջ how many քան, քանի

heart սիրտ hunger քաղց

heart felt խանդ hurt ցաւ

heaven երկինք husband ամուսին, սկեսուր

heifer երինջ i ես

helmet սաղաւարտ if եթէ

help նպաստ, օգնել, օգուտ, օժանդակել ill հիւանդ

her իւր, իրար illusion անուրջ

herb դեղ impious ամբարիշտ

here հոս, հոն, սա, այս, սոյն, աստ, imposing յաղթ աւասիկ in ի hide թաքչիլ, թաքուն in front of առ- high բարձր in way իբր, իբրեւ hike արշաւ inattentive ապուշ hill բլուր incite արծարծել hip քամակ infertile ամուլ his իւր, իրար inflame բորբոք hold դարել, կալ ink մելան holy սուրբ inn պանդոկ holy oil միւռոն inside ներ honey մեղր, մեղու instruction պատուէր hope յոյս insult լոյտ, լուտալ horse ձի interest վաշխ, տոկոս, քրքիր hostage պատանդ interesting հետաքրիր hot տապ, տաք, տափք, ցասում

81 into ի knock down տապալել iron երկաթ know գէտ, գիտենալ, գիւտ, ծան(օթ), յօրինել irrigate առոգել, ոռոգ lake լիճ irritate բորբոք lamb գառն january յունուար last հուսկ jealousy նախանձ latch նիգ join յար- laugh խնդալ, ծաղր, ծիծաղ joint յօդ law օրէն joy խինդ lazy խօթ joyful ուրախ lead վարել judgment դատ leader պետ juice հիւթ leak լկիլ, լխկել july յուլիս leaning toward մէտ jump up ընդոստ ledger տոմար june յունիս legend առասպել just արդար leopard ինձ keep պահել let թողուլ, թոյլ, թոյլ keep quiet պապանձիլ letter նամակ kid ուլ libation զոհ kill սպաննել, սպանդ lick լէզ, լիզել kin արմ (զարմ) life կեանք king արքայ lift up բառնալ , համբարձում kiss համբոյր, պագանել light թեթեւ, լոյս, լոյց, լուցանել knead շաղաղել, շաղիլ limb մոլ (ծիլ) knee ծունկ, ծունր limit բաւ knock թակել lion առիւծ

82 lip շուրթ many բազում, հոյլ, յոլով lips շուրջ mark նշմար

list ցանկ (ց + անկ) martyr նահատակ listen լսել, լուր, հլու, լիս, լուս master ուստայ, տէր little աղքատ, փոքր matter նիւթ live ապրիլ, բնակ me իմ, ինձ, ինծի liver լեարդ meal ալիւր lodge օթեակ measure չափ log ատաղձ meat միս long երկար (երկայն) melt հալել look հայիլ, նայիլ men այր loop օղ merely լոկ loose լոյծ merry երանի lord տէր message պատգամ love սէր, սիրել middle մէջ low sound բամբ might զօր low-voiced թաւ mild մեղկ, մեղմ lynx լուսան milk կաթն machine մեքենայ millstone երկան magician կախարդ, մոգ mind միտ, միտք magnificent հոյակապ minister նախարար make white hot բարկանալ mist մէգ, մէզ male որձ mistake սխալ man մարդ miter ցուպ manly արի mix շաղաղել, շաղիլ manner պէս money դրամ

83 month ամիս next to հար-

moon լուսին night գիշեր

more աւել nightingale ծիծեռնակ

mortal մարդ nine ինը, իննսուն

mother մայր no ոչ (ո+չ)

mountain լեռ no one չէզոք

mountaintop սար noble ազատ

mouse մկան, մուկն, մկան noise աղմուկ

mouth բերան nostril ռունգն

movement երթ nothing չիք

mud տիղմ novel վէպ

multiple of ten -ասուն numb թմրիլ

muscle մուկն, մկան number թիւ, համար

mushroom սունկ nurse դայեակ

music նուագ nut կաղին

my իմ, ինձ, ինծի obedient հնազանդ

myriad բիւր obstacle խոչ

nail եղունգ ode ձօն

naked մերկ odor հոտ

name անուն offer ընծայ

nature գոմ, գոյ - offering նուէր, պատարագ, սպաննել, սպանդ near առ-, բաղ-, հուպ, մերձ, ց- oil իւղ, նաւթ needle ասեղ old ծեր, հին nerve նեարդ, ջիլ, ջիղ old woman պառաւ neutral չէզոք older man ուստայ new նոր one մի, մէն, միայն, միմեանք, միւս

84 open բանալ, բաց picture պատկեր orchard այգի piece պատառ order պատուէր pile բարդ orphan որբ place տեղ other այլ plain պարզ oven բով, հնոց, փուռ plank տախտակ overseer հսկայ, հսկել plant բոյս, ցան, ցիր, ցրել ox եզն plate ափսէ palate քիմք plateau բարձրաւանդակ palm ափ play խաղ pane փեղկ pleasant հաճելի, վայել pant հեւալ plow հերկ

paper թուղթ poison թոյն

paradise դրախտ poor աղքատ

park պուրակ portion բաժին (բաժակ)

part մասն possible հնար

partial թեր-, թերի post հուսկ

pass through անց pour հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ

passion մոլի, մոլոր power զօր path արահետ powerful հզօր

pause դուլ praise գովել percent տոկոս praise the Lord ալէլու perch դարել, թառիլ pray աղաչել, աղօթ perennial անթառամ pregnant յղի peril փորձ press մամուլ permit թոյլ price գին

85 priest երէց raw հում prince իշխան raw material ատաղձ prison բանտ reach հասանել, հասուն profit շահ read կարդալ profitable լաւ read aloud ընթեռնուլ profound նսեմ ready պատրաստ prohibit արգել real իսկ prominent ցայտել rebel ըմբոստ property գերդաստան receive ստանալ prophet մարգարէ recognize ճանաչել protect պահել recur դառնալ proud հպարտ, պարծ reflect հայիլ proverb առակ refugee պանդուխտ province մարզ release արձակ, զերծ publish հրատարակ remain մնալ pus թարախ remedy բոյժ, դեղ, ճար put դնել remember յիշել pyramid բուրգ renounce հրաժարել, հրաժեշտ, ուրանալ quarrel հեռ- repent քաւել quarry որս respect յարգանք quarter քառ, քառասուն rest դուլ, հանդարտ quick արագ return դարձ radish բող(կ) revenge վրէժ raft լաստ rich հարուստ rainbow ծիածան ride հեծ-անել (հեծնել) raise բուխ ring գինդ, օղ

86 river գետ scratch քերել, քերթել, քերծել, քորել

roar ոռնալ secret գաղտնի

roast խարկել see յօրինել, տեսանել

rod ձող seed սերիլ, սեռ (սերմն) roll գելուլ, գելում select ընտիր, քաղել rooster աքաղաղ, աքլոր sell վաճառ rotate գելուլ, գելում, հոլով send առաքել, սլանալ row շար(ք), շարունակել, շարական serpent իժ ruminate որոճալ set aside զատիկ run ընթանալ, վազ settlement վան, -աւան sabbath շաբաթ seven եօթն sack բաճկոն shake դողալ sacrifice զատիկ, զենուլ, զոհ shallow water հուն sad տխուր, տրտում shameless լիրբ safe ապահով shape ձեւ salt աղ she bird մարի sand աւազ sheet պաստառ satellite արբանեակ sheet of paper թերթ satisfied յագենալ shepherd հովիւ saturday շաբաթ shield վահան say ասել, խօս shine փայլ, փաղփաղիլ, փողփողել saying առած shirt շապիկ scatter ցան, ցիր, ցրել shoulder ուս scoff երգիծանալ shovel բահ scold սաստ show ցոյց scorpion կարիճ sick խօթ

87 sickle մանգաղ snow ձիւն side թեր-, թերի, կող soar ճախրել sigh հեւալ soil հող silent լուռ, մունջ, մուռ soiled փին, փնթի silo ամբար soldier ռազմ

silver արծաթ solid տրամ- simmer եռալ solution հնար sin մեղ(ք) son որդի, ուստր sister քոյր song երգ sister-in-law նու soul անձն, հոգ, հոգի, ջան sit նիստ, նստել spark կայծ six վեց speckled խայտ sixty վաթսուն spend the night ագանիմ, օթեւան skilled վարժ sphere գնդակ slaughter սպաննել, սպանդ spider սարդ slave գերի spin ճախրել sleep քուն spirit հոգ, հոգի slice շերտ spit թուք slime մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ, տիղմ spleen փայծաղն slippery լպիրծ split ցելում slope լանջ spoon գդալ, դգալ (գդալ) slow դանդաղ, տարտամ spread փռել small մանուկ, մանր, փոքր spring աղբիւր, գարուն smith դարբին squeak կռնչիլ smoke մուխ, մխալ squeeze քամել snake օձ stable ախոռ, գոմ

88 staff ցուպ stumbling block խոչ stained պիղծ stutter թոթով stair աստիճան subgroup ցեղ stairs սանդուղ sublime նսեմ, վեհ stake ցից submerge ընկղմիլ, մխրճել stalk ստեղն substance հիւղէ star աստղ suck the milk դիել static դանդաղ sugar շաքար stay դադար suitable վայել steal գող summer ամառ, նաւասարդ steer ստերջ sun արեւ, արեգակն still դեռ sunday կիւրակէ sting խայթ, խէթ supplies պաշար stone քար support նպաստ stop դադար surround ընկղմիլ stork արագիլ swallow կուլ, կլանել, մարի storm ամպ, ամպրոպ, բուք, փուչ, փչել, swear երդում փուք sweat քրտինք stream առու, երթ sweet անոյշ, քաղցր street ուղի swim լոգանալ, լողալ strength ոյժ sword թուր, սուր strike գանել, զարնել (զառնել), ըմբոստ, syllable վանգ (վանկ) հարկանել take առնուլ string լար talent ձիր, տաղանդ strong առոյգ, թունդ talk low about բամբասել struggle պայքար tame ընտանի study ուս, ուսանիլ

89 tasty անոյշ title տիտղոս teacher վարդապետ to be եմ tear արտասուք, արտօսր, երգիծանալ to burn այրեմ ten տասն to comfort մխիթար ten thousand բիւր to increase աճել tender մատաղ, մատղաշ to last տեւել territory տարած(ք) tomb դամբան than քան, քանի tongue լեզու that այն, -դ (դու, դա), թէ, նա, նոյն tooth ատամն the other մի, մէն, միայն, միմեանք, torment լլուկ, տամջ միւս toward առ- theater թատրոն toward evening ցերեկ theif սրիկայ tower բուրգ there անդ, հոս, հոն trace հետ(ք), նշմար thick թանձր, թաւ, հաստ, -ատ, ստուար translator թարգման thirteen երեք, երեսուն tree ծառ this սա, այս, սոյն, աստ, աւասիկ tree trunk բուն threaten սպառնալ tremble երեր three երեք, երեսուն trial փորձ throat կոկորդ tribe ազն, տոհմ, ցեղ throw արկանել (զարնել), ընկենուլ tribunal ատեան thug սրիկայ tribute տուրք thunder որոտում trick դաւ thunderous թունդ true իսկ, ճիշդ, ճշմարիտ, վաւեր ticket տոմս tumor կեղ tight անձուկ turn դառնալ, դարձ till վարել

90 turn over շուռ wait սպասել turned sour դառն wake up արթուն twenty քսան walk քայլ

twin զոյգ wall որմ, պատ, ցանկ (ց + անկ)

twist թեքել wandering մոլի, մոլոր

two երկու warm գաղջ, գոլ, նաւասարդ, ջերմ

underground ընդերք warn of գուշակ unfading անթառամ wash լուանալ unhappy տխուր waste վատ, վատնել, վատթար until մինչ water ջուր urine մէգ, մէզ wave ալի(ք) usury վաշխ way -բար, պէս, օրէն vain ունայն we մեք (մենք), մեր, մեզ

vanquish վանել weak թոյլ, մեղկ, մեղմ

vein երակ weapon զէն

vengeance քէն wear out մաշել verse երգ weather օդ

vertebra ողն weave հէն, հիւս

victorious յաղթ wet թաց

victuals խորտիկ, պաշար when երբ village գիւղ where ուր (ուրեմն, ուրեք, հան-ուր) vine որթ whether թէ virtuous առաքինի which որ visit այցելել white սպիտակ vomiting ործ who ո, ով, ոմն, որ, ոք, ով, ոք vow ուխտ， երդում whole ամբողջ, ողջ

91 whom ում world աշխարհ

why զի worship պաշտել

wick պատրոյգ worthy արժան

wide լայն wound խոց, կեղ

wife քենի woven ման, մանուած

will կամք wretched թշուառ

wilt թառամիմ, թորմիլ write գիր

wind հողմ, հով yell գոչ

winter ձմեռ yellow դեղին

wish գեղձ, իղձ, մաղթել yes այո

witch կախարդ yesterday երէկ

woe վայ yogurt մածուն, մակարդ

wolf գայլ yogurt dissolved in water թան

woman կին yoke լուծ

womb արգանդ, որովայն yon նա, նոյն wonder զմայլիլ you -դ (դու, դա), դու, քո, քեզ, քո woods պուրակ young մատաղ, մատղաշ

wool ասր, բուրդ, բրդել, գեղմն yours դու, քո, քեզ, քո word բան, բառ, բառբար

work -աւն (-օն), գործ, երկ, -օն (-աւն)

Indo-European Roots-Armenian Roots

*(e)su- հաւան (հաւանել), հնազանդ, *-isko -ցի հնար, հնար *-r իւր, իրար, ուր (ուրեմն, ուրեք, հան- *(s)kel-1 ցելում, ցուլ, քաղել ուր)

*(s)kel-3 խաղ, խեղ, շաղաղել, *-ti- ընծայ շաղիլ, շեղել, սխալ *ad- ց-, ցանկ (ց + անկ), ցերեկ *(s)ker-1 ցան, ցիր, ցրել, քերել, *ag-1 ագարակ, ազատ, ածել, հաւաքել, քերթել, քերծել, քորել հաւաքել, յարգանք *(s)kerb կաղամբ *ag-2 առած, ասել *(s)keuə- ցոյց, քաւել *agwhno եզն *(s)lagw- լաւ *agh- բաղձ, բաղձ, իղձ *(s)lei- լիրբ, լիրբ, լպիրծ *agro- ագարակ, արտ *(s)mei- զմայլիլ *aig- այծ *(s)mer-1 համար, մատուռն, նշմար *ais- այցելել, հայց *(s)mer-3 միւռոն *aiw- այգ, այո, յաւիտեան, ոչ (ո+չ), չար, *(s)meug- մուխ, մխալ չէզոք, չիք

*(s)n(e)u- ներգեւ *ak- ասեղ, սուր, քամել

*(s)nē- ներգեւ *aks- անց

*(s)pen- հէն, փին, փնթի *al-1 աղաւաղել, այլ, նա, նոյն, նա, նոյն

*(s)peud- փոյթ *al-2 ելանել

*(s)plei- փեղկ *al-4 ալիւր, աղամ

*(s)teg-1 թակել *albho- աղաւնի

*(s)teg-2 թագ *algwh- արժան, յարգանք

*(s)tenə- թունդ *ambhi ամբողջ

*(s)teu-1 թոթով, ստոյգ *amēr- աւր, օր (աւր)

*(s)twer-1 -տորմ *an-1 այն, անդ, ընդոստ, նա, նոյն

*-(i)ko -իչ, -ցի *an-2 հան (մեծ մայր)

*ang- անկիւն *ayer- երբ

*angwhi- իժ, օձ *ayu- այո, հաւան (հաւանել), ոչ (ո+չ)

*angh- անձուկ *beu- փամփուշտ

*ank- անկիւն *bha-1 բանալ, բաց, բոց (բաց), կայծ

*ant- անդրանիկ, ընդ, ընդ *bhā-2 բամբ, բամբասել, բան, բառ, բառբար *anə- անձն, հողմ, ջան *bhag- բագ, բագին, բաժին (բաժակ), *ap-1 ափ, ափսէ բախտ, բաճկոն *ap-2 ապակի *bhāghu- բաղ- *apo- ապահով, ապուշ, ապրիլ, ըստ, *bhau- բութ, ըմբոստ հուպ, հուսկ, հուսկ *bhē- բով *ar- առնել, առնուլ, արար, արդար, արմուկ, յար-, յարմար, չար *bheg բեկանել

*arg-1 արծաթ, արծարծել, արծիւ *bheid բիրտ

*ark- արգել, արկղ *bheidh- անապատ, -ապատ

*arkhein- արքայ *bhel-1 բաղձ, բարկանալ, բիւրեղ

*arə- արօր *bhel-2 բլուր, բոլոր, բող(կ), պղպջակ

*as- աճիւն, հացի *bhel-3 բեղուն, բողբոջ, բուխ

*asinus էշ *bhel-4 բողոք

*āter- այրեմ *bhelgh- բողոք

*au-1 օրէն *bhendh- բանտ, բարձրաւանդակ, պանդուխտ, պապանձիլ, պատանդ, *au-4 ականջ, աւիւն, օգնել, օգուտ, պինդ, վանդակ օժանդակել *bhengh- բազում, հանապազ *aug-1 աճել, ոյժ, վաշխ *bher-1 բարդ, -բար, բարի, բեռն, բերել, *aulo- ուղի, օղ իբր, իբրեւ *aus-2 ոսկի *bher-2 բահ, բերան *awi- արագիլ, հաւան (հաւանել) *bherdh բուրդ, բրդել *awo- հաւ, ուստայ *bhereg- պայծառ, պարծ

*bherg-2 բառնալ , համբարձում, *derk- տեսանել բարձր, բարձրաւանդակ, բերդ, բուրգ *deru- անտառ, գդալ, դգալ (գդալ), *bhes-1 աւազ տարած(ք), տարած(ք), տրամ-

*bheudh- բոյր, համբոյր *deuə- երկաթ, երկար (երկայն), տարած(ք), տեւել, տոկալ *bheug-2 բոյժ *dhabh- դարբին, դաւ *bheuə- բաւ, բոյս, փամփուշտ *dhal- դալար, դեղ, դեղին *bhi երբ *dhē(i)- դայեակ, դիել *bhoso բոկ (բոբիկ) *dhē- դատ, դնել, ընտիր, թեմ *bhrāter եղբայր *dheigh- դաս, դիզել *bhreus- արգանդ *dheiə- յօրինել, օրէն *bhreuə- աղբիւր, բորբոք *dhembh- դամբան *bhrūg- բոյծ *dher-1 դառն, դառնալ, դարձ, թրիք, *bhudh- անդունդ, բնակ, բուն տարազ *bhugo- բուծ *dher-2 աթոռ, դադար, դանդաղ, դարել, *dail- ատաղձ դարման, դեռ, դողալ, հանդարտ, սաղաւարտ, տարազ *dakru- արտասուք, արտօսր *dhes- դիք *dap- տաւար *dheu-1 դուլ *de- տխուր *dheu-3 դի, դիակն *deigh- պարտէզ, տիզ *dheuə- դի, դիակն *deik- տէր *dhghū- ձուկն *dek-1 պանդոկ, տէր *dhrag- արածել *dekm- -ասուն, ութսուն, վաթսուն, տասն *dhregh- դարձ, դարձ *dem- ընտանի, ընտանիք, տուն *dhreugh- դրուժ *demə- ադամանդ *dhugəter դուստր *dent- ատամն *dhwenə- աթանաս *der-2 դրօշ, պատառ, տրտունջ *dhwer դուռն *dergh- դրամ

*digh- տիկ *er-2 երկինք, երկիր

*dnghū- լեզու *ergh- որթ, որձ

*dō- տալ, տանիլ, տուրք *erkw- արեւ, արեգակն, երգ

*dragh- արօտ *erkw- արեւ, արեգակն

*drem- տարտամ, տրտում *ers-1 եռալ, հեռ-

*dreu- դրախտ *es- եմ, չէզոք

*dus- դժուար, թշնամի, թշուառ *es-en- աշուն

*dwei- երկիւղ *euk- ամուսին, յոյս, ուս, ուսանիլ, սկեսուր *dwo- երկու, կուղ *euə- ունայն *dyeu- յուլիս, տիւ, տիք, տիցաբանութիւն *g(a)lag կաթն *e(s)u- հաւաքել, հաւաքել *g(e)r-2 կարթ *ed- ուտել *g(e)r-2 ծառ, ծուռ, կոր, կռնչիլ *eg ես *gwā- եկ, պատգամ *eghs- աքսոր, եզր, եկեղեցի, հուսկ, հուսկ *gwābh-1 կամուրջ *ei-1 էջ, իջանել, իջնել, էջ, յունուար *gwadh- կեղտ *ei-2 այգի *gweiə-1 կեանք *ekwo էշ, էշ *gwelə-1 եղեռն, կեղ, քաղցկեղ *el-1 ողն *gwelə-2 կաղին *elaiā եղեւ(նի) *gwelə-3 ընկղմիլ, կող, կուլ, կլանել *elaiwa եղեւ(նի), իւղ *gwem պատգամ *en- ըմբոստ, ընդոստ, ըմպել, ընդ, ընդ, ընթանալ, ընթեռնուլ, ընծայ, ընկենուլ, *gwen կին ընկեր, ընկղմիլ, ընտանի, ընտանիք, *gwerm- գոլ ընտիր, ի, իբր, իբրեւ, յառնել, յար-, յարգանք, յարմար, յիշել, յղի, յոլով, *gwerə-1 լեռ յոյս, յօրինել, ումպ *gwerə-2 երկան, որմ *epi- եպիսկոպոս, եւ, ու *gwerə-4 ընկեր, կեր, կոկորդ, կրծել *er-1 երթ, երինջ *gwet-3 կոյ

*gwhedh- կայծ *ghel- լեղի

*gwhen- գանել, թոյն *gher-1 գերդաստան

*gwher- գաղջ, ջերմ, փուռ *gher-5 ձիր

*gwhī- ջիլ, ջիղ *ghers- գարշել

*gwou- բաճկոն, կով, կոգի *ghes- ձեռն, ձեռք

*gar- ծիծեռնակ, կարդալ *gheu- զատիկ, զոհ, խաւար, հիւթ, հիւթ, ձեւ, ձոյլ, ձօն, նիւթ *gel-1 ծաղր, ծիծաղ *gho- հոս, հոն *gel-2 եղեամ *ghomo գոմ *gembh- ծաղիկ, ծամել, ծիլ *ghow-ē- գովել, գուշակ, զգոյշ, *genu-1 ծունկ, ծունր նզովել *genu-2 ծնօտ *ghrēi- Քրիստոս *genə- ծին, ծնանիլ *ghrēu- գարի, կորկոտ *ger-1 սրիկայ *gnō- ծան(օթ), ճանաչել *gerbh- կարիճ *gorg- կարծր *gerə-1 ծեր *grod- կարկուտ *gerə-2 ագռաւ, կռունկ *gwelə-3 բաղնիք *gh(a)id-o- ձի *isto իսկ *gh(e)r-3 գորշ *kweg- խօս *ghwen- ջինջ, ջնջել *kwei-1 քաւել *gha- զ- *kweiə-1 քէն *ghabh- զօր, ընծայ, հզօր, հպարտ *kwek- խօս *ghai- խաւար *kwel-1 եղ (անիմ, լինեմ), լինել, հոլով, *ghalgh- ձաղկել, ձող ճախրել, յեղուլ

w *ghē- զատիկ, զենուլ, զէն *k enth- խինդ, խինդ, խնդալ

w *ghebh-el գլուխ *k er- ճար

w *ghei-2 ձիւն, ձմեռ *k etwer- չորս, քառ, քառասուն

*kwezd- խածանեմ *ker-2 հետաքրիր, քրքիր

*kwi ճիշդ, ճշմարիտ *ker-3 պայքար, պատկեր, սարք, սարդ, սերիլ, սեռ (սերմն) *kwo- զի, ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր), ճիշդ, ճշմարիտ, ո, ով, ոմն, որ, ոք, *ker-4 խարել, խարոյկ, խարկել, խորովել ով, որ, ում, ուր (ուրեմն, ուրեք, հան- *kerd-1 սիրտ ուր), ոք, չափ, չէզոք, քան, քանի *kers-1 նսեմ, սեւ, ցասում, ցաւ *kwrep- որովայն *kers-2 կառք *kā- կամք *kes-2 սաստ *kakka- քաք *keuk- սուրբ *kal-3 սալ *keuə- կիւրակէ, շուռ, շուրթ, շուրջ *kamp- քամակ *khvāra- խորտիկ, քիմք *kand- խանդ, խանձ, նախանձ *kleu- լսել, լուր, հլու, լիս, լուս, լուռ *kar-1 խաչ, խէչ, խոչ, նախարար, սառն, քար *kneigwh- նիգ

*karlaz սրիկայ *kō- սուր

*kat աստիճան *komt յիսուն, վաթսուն

*kaə-id- խայթ, խէթ, խթում, խթել, *ksero- չոր, չիր, ցասում, ցաւ խոց, խօթ, կայսր, մխիթար *kweid- խայտ *kei-1 շէն, սէր, սիրել *kweit- սպիտակ *keiə- արշաւ, չոգ, չոգայ, չու, սէգ *kwen- խինդ *kel-3 սլանալ, սլաք, քայլ *kwēt- խայտ *kelə-1 նաւասարդ, նաւասարդ *kwon շուն *kelə-2 աքաղաղ, աքլոր, եկեղեցի *lab- լափել *kem-2 քամել *lē-2 լլուկ *kemb քամակ *leg-2 լկիլ, լխկել *ken- սին *legwh- արագ, լանջ *kend- խանդ, նախանձ *leid- լոյտ, լուտալ *ker-1 սաղաւարտ, սար *leig-2 աղքատ, լոկ

*leigh- լեզու, լէզ, լիզել *mel-2 մաղձ, մելան

*leikw- լքանել *mel-3 մարմին, մոլ (ծիլ)

*leizd- լաստ *mel-5 մեղ(ք), մոլի, մոլոր

*lendh- լինդ *meldh- մաղթել

*lerg լերկ *melg կաթն

*leu(ə)- լոգանալ, լողալ, լուանալ *melit- մեղր, մեղու

*leu- լիճ, լոյծ *melə- մալել, մլմլել, մամուլ

*leug- լուծ, ռոճիկ *mems- միս

*leuk- լերկ, լոյս, լուսին, լոյց, լուցանել, *men-1 թշնամի, մարգարէ, միտ, միտք, լուսան, պատրոյգ միտ, միտք

*mag- մածուն, մակարդ *men-3 մնալ

*magh-1 մեքենայ, մոգ *men-4 մանուկ, մանր

*mai-2 մոլ (ծիլ) *mer-1 մայրամուտ, մառախուղ, մռայլ

*man-1 մանչ *mer-2 մահ, մաշել, մարդ, մարտ, մեռանիլ, մոռանալ, մոռանալ *mari- մարի *merg- մարզ *māter- մայր, մայրի *mergh- մխրճել, մկրտել *me-1 իմ, ինձ, ինծի *mers- մաշել, մոռանալ *mē-2 ամիս, մասն, մատն, մերձ, մէտ *meug մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ *mē-4 մանգաղ *meus մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ *med- միտ, միտք, միտ, միտք *meuə-1 մուղ, մուտ, մոյծ, մուծ *medhu մեղր, մեղու *meuə-2 բիւր *medhyo- մէջ *meuə-3 մունջ, մուռ *meg- մեծ *mezg-1 մխրճել, մկրտել *mei-2 մանուկ, մանր *mōd- մատչիլ *mei-3/4 ման, մանուած *moro- մոր *meigh- մէգ, մէզ *morwi- մրջիւն *mel-1 մատաղ, մատղաշ, մեղկ, մեղմ

*mu- մլակ, մլուկ, մուն *od-2 ատել

*mus- մկան, մուկն, մկան *ogwhi- օձ

*ndher- ընդ, ընդ, ընդերք *okw- աչք, ակն, առակ, վեհ

*ne- ամուլ, ամուրի, անդունդ, *oktō(ū) ութ, ութսուն անթառամ, ապուխտ, մխիթար, մի, *om(e)so ուս միթե, նզովել *om- հում *nebh- ամպ, ամպ, ամպրոպ, նաւթ *oner- անուրջ *ned- նետ *ongw- աւծանել, օծել *nei- անէծք, հնազանդ *op-1 -աւն (-օն), ունիլ, ունելի, -օն (-աւն) *nek-1 անոյշ *or- աղաչել, աղօթ *ner-1 ներ *orbh- արբանեակ, որբ *ner-2 այր, արահետ, արի, հնար, հնար, տէր *ōrd- արդար

*nes- մեք (մենք), մեր, մեզ *ors- ոռ

1 *neu- նուագ *os- հացի

*newn ինը, իննսուն *ost- ոսկր

*newo- նաւասարդ, նաւասարդ, նոր *ous- ապուշ, հսկայ, հսկել, յիշել, ունկն- ականջ, ուշ-, ուշիմ *ni- նայիլ, նիստ, նստել, նիւթ, նշմար, նուազ, նուէր, նպաստ, նսեմ *owi- հովիւ, հովիւ

*nigh- նիգ *p(h)ū-1 բուք, հեւալ, հոգ, հոգի, հով, փամփուշտ, փուչ, փչել, փուք *nō-mn- անուն *pā- հաց, հովիւ, հովիւ, հօտ, պահել, *nobh- նախարար, նաhապետ, պանիր, պաշար, պաշտպան, նահատակ վարդապետ *nogw- մերկ *pag- պագանել *nogh- եղունգ *pant- պանդոկ *ō- հաւատ *past- Աստուած, հաստ, -ատ *obhel- աւել *pau- ամուրի, ուլ, փոքր *od-1 հոտ *paəwr- հնոց, հուր

100

*pe(i) հիւանդ *perk-2 հերկ

*ped-1 արահետ, հետաքրիր, հետ(ք), *perə-1 հորթ, որդի յատակ, յետ, ոտն *pet- թեթեւ, թեր-, թերթ, թերի, թիթեռն, *peig-1 բիծ, պէս, պիղծ, պղտոր թռչել, թռչուն, նայիլ, պատահական, տատրակ, փետուր *pek-2 հիւս *petə-2 հայիլ *pekw ապուխտ *plāk-2 լալ *peku- ասր *plat- լայն, յաղթ, պողոտայ *pel-1 հող *plē-(i)k- պարզ *pel-2 ալի(ք), արագիլ *pleu- հալել, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ, *pel-6 աղմուկ, հարկանել, հարուստ, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ որոտում *plou լու *pelə-1 ամբար, ամուլ, լի, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ, հոյլ, յղի, *pō(i) ըմպել, ումպ յոլով *pŏl- փուլ, փլել *pelə-2 հող *porko- հորթ, որս *pelə-3 պուրակ *poti- հայ, հոյակապ, նաhապետ, պետ *penkwe- հինգ, յիսուն *prek- հարս, հարց, հարցանել *pent- հուն *prep- երես, երեւիլ *per-1 ամբարիշտ, առ-, առակ, առած, *pres-gwu- երէց առաջ, առասպել, առաստաղ, առաքինի, առաքել, երախայրի, երէց, *preu- արթուն հար-, հարթ, հեռի, հեռու, հրատարակ, պայքար, պաշտել, պաշտպան, *pri- բարձր, երանի, երջանիկ, օրհնել պառաւ, պաստառ, պատ, պատգամ, *pseudo սուտ պատարագ, պատկեր, պատուէր, պատշաճ, պատրաստ, պատրաստ, *pŭ-1 հեւալ, հոգ, հոգի, հով, փամփուշտ, պատրոյգ, պատրոյգ, պար, պարծ, փուչ, փչել, փուք պարտք, պարտէզ, վտարել, փաթ *pəter- հայր *per-3 փորձ *r իւր, իրար *per-4 հարկանել, հարկանել, հարուստ, *rē(i) առատ որոտում *rēd- որոճալ

101

*reg- պատարագ, ռազմ *sem-1 ամբար, ամէն, ամուսին, համբոյր, հանապազ, հանդարտ, հաւասար, *regw-es- երեկոյ, երէկ, ցերեկ հաւասար, մի, մէն, միայն, միմեանք, *rei-1 յառնել միւս, մինչ

2 *reidh պատրաստ *sem- ամառ

*reig- պատարագ *sen- հին

w *reiə- առու, երակ, յառնել *seng - անկանել, ընկենուլ, ցանկ (ց + անկ) *reu- առիւծ, արեւ, արեգակն, արեւ, արեգակն, ոռնալ *sent- ընթանալ

*reudh- արեւ, արեգակն *septm եօթն

3 *reug- առիւծ, ործ *ser- շար(ք), շարունակել, շարական

4 *rtko արջ *ser- հաւասար, հաւասար

1 *s(w)e- իւր, իրար, խոստովանել, փառք *seuə- ուստր

2 *s(w)eks- վաթսուն, վեց *seuə- հիւթ, նիւթ, ուստր

*swel-1 քիմք *singha ինձ, պուրակ

*sā- յագենալ, շատ *sk- ց-, ցերեկ

*sai-1 արիւն *skabh- ցուպ

1 *sai-2 իշխան *skai- ցայտել

*sal- աղ *skand- սանդուղ, ցայտել

*saəwel- հիւղէ, քաղց *sked- ցան, ցիր, ցրել

*sed-1 ատեան, ընդոստ, հեծ-անել *skei- շերտ, շերտ, ցից (հեծնել), նիստ, նստել, տեղ *skel-1 ցեղ *sed-2 պողոտայ *skeud- հսկայ, հսկել *sek- շերտ, ցան, ցեղ, ցիր, ցրել, ցուլ *slak- արկանել (զարնել), արձակ, *sekw-1 հաճելի, պատշաճ զարնել (զառնել), զերծ, հրաժարել, հրաժեշտ *selg(w)- արկանել (զարնել), արձակ, զարնել (զառնել), զերծ, հրաժարել, *sleubh- լիրբ, լիրբ հրաժեշտ *smei- մօրուք

102

*snēu- նեարդ *sterə- պաստառ

*sneubh- նու *steu-1 խոստովանել, ստուար, տաւար

*so- սա, այս, սոյն, աստ, աւասիկ *steu-2 խոստովանել, խոստովանել

*sol- ողջ *swād- քաղցր

*solə- ամբողջ *swe- ազն, քենի

*sp(y)eu- թուք *sweid-1 սպիտակ

*spek- եպիսկոպոս, սպասել *sweid-2 քրտինք

*spel-1 փեղկ *swel-1 ախոռ, ախորժակ, խորտիկ, ուրախ, տխուր *spel-2 առասպել *swel-2 փառք, քաղց *spelgh- փայծաղն *swen- խինդ, խինդ *spend- սպաննել, սպանդ *swen-to- առաքինի, սուրբ *sper-4 սփիւռ, փռել, փրփուր *swep-1 քուն *sperə- սպառնալ *swer-4 փառք *splend- փայլ, փաղփաղիլ, փողփողել *swesor- սկեսուր, քենի, քոյր

*srebh- արբ *swombho- սունկ

*srenk- ռունգն *swordo- կախարդ

*sreu- ոռոգ *tā- թան, թաց, թաւ, թաքչիլ, թաքուն

*stā- ամբարիշտ, նպաստ, պաշտել, *tag- վտանգ, տամջ պաշտպան, ստանալ, տաւար *tak-1 թաքչիլ, թաքուն *stebh- ստէպ, ստիպել *tap տապալել *steigh- աստիճան *tauro- տաւար *steip- ստէպ, ստիպել *tegu- թանձր, տամջ *stel- առաստաղ, ստեղծել, ստեղն, *tek- տոկոս տիղմ *tekw- նահատակ *ster-2 աստղ *teks- թեքել, տախտակ *ster-4 ստերջ *tel- թուղթ, տիտղոս

103

*telə- թողուլ, թոյլ, թոյլ, տաղանդ *wed-1 գետ

*tem- տոմար, տոմս *wed-2 աւետարան

*tep- տապ, տապակ, տաք, տափք *wedhə- վարք

*ter- արմ (զարմ) *weg-2 առոյգ

*ters- անթառամ, երաշտ, թառամիմ, *wegh- նուազ, վազ թառիլ, թորմիլ *wegs աճել *terə-1 ընթեռնուլ, թարախ, թարմ -, թոռն, *weid- գէտ, գիտենալ, գիւտ, նուէր, թուր, թրթուռ պատուէր *terə-2 հրատարակ, վտարել, տարած(ք) *weidh- վարել *teutā- տոհմ *weik-1 գիւղ *teuə-2 դամբան, թաւ, թիւ, թմրիլ, թումբ, *weiə- վասն թուփ *wekw- գոչ, կոչել, ուխտ, վանգ (վանկ), *ting- թանձր վէպ *tkē- աշխարհ, իշխան, շահ *wel-2 գեղ, գեղձ, վայել *tkei- շէն, սէր, սիրել *wel-3 գաղտնի, գելուլ, գելում, գող, լար *to- -դ (դու, դա), եթէ, թէ *welə-1 գեղմն *tolkw- ողոքել *wen-2 վանել *tragh- արածել, արօտ *wendh- գինդ, գնդակ *trei- երեք, երեսուն *wēr- ջուր *trem- երեր *wer-1 գորտ *tres- երեր *wer-3 գառն, գերի, գիր, վախճան, վերջ *tu- դու, քո, քեզ, քո *wer-5 ապրիլ, գեր, վահան, վարտիք *uper- գեր, հուպ *wer-6 վառել *upo նպաստ *werg- գործ, երգիծանալ, երկ, երկնել, *wadh-2 գալ վարժ

*wai- վայ *wers- վատ, վատնել, վատթար

*wē- ոյծ-, օդ *werə-3 գիր, երդում, վարդապետ

104

*wērə-o- վաւեր

105

English Cognate - Armenian Root

AARDVARK երկիր ACQUAINT ծան(օթ)

ABANDON բան, բառ, բառբար ACRE ագարակ

ABDOMEN դատ ACRID սուր

ABHOR գարշել ACROBAT ասեղ, եկ

ABIDE անապատ ACROMION ուս

ABLE զօր, ընծայ ACROSTIC աստիճան

ABODE անապատ ACT ազատ, ածել, հաւաքել

ABORT երթ ACTIVE ազատ, ածել

ABOUND գետ ACUITY ասեղ

ABOVE նպաստ ACUMEN ասեղ, սուր

ABSENT եմ ACUTE ասեղ, սուր

ABSOLUTE լոյծ AD ց-

ABSORB արբ ADAGE ասել

ABSTRACT արածել, արօտ ADAGIO ասել

ACCELERATE սլանալ, սլաք, քայլ ADAMANT ադամանդ

ACCOLADE եղ (անիմ, լինեմ), հոլով ADD տալ

ACCOMMODATE միտ, միտք ADDRESS պատարագ

ACCORD սիրտ ADEPT ափ

ACCRUE պայքար, սարք, սարդ ADJOURN տիւ, տիք, տիցաբանութիւն

ACCUMULATE կիւրակէ, շուրջ ADJUST զոյգ, լուծ

ACERBIC ասեղ ADMIRE զմայլիլ, մօրուք

ACETIC ասեղ ADMONISH մարգարէ

ACID ասեղ ADORE աղաչել, աղօթ, ուրանալ

ACME ասեղ ADVANCE անդրանիկ

106

ADVANTAGE անդրանիկ AIR գեր

ADVENTURE եկ, պատգամ ALAS լլուկ

ADVISE գիւտ, նուէր, պատուէր ALBERT պայծառ, պարծ

ADVOCATE գոչ, կոչել, վանգ (վանկ), ALBINO աղաւնի վէպ ALBUMIN աղաւնի AEGIS այծ ALEURONE ալիւր, աղամ AESTHETIC ականջ, օգնել, օգուտ ALEXANDER այր, հնար, տէր AFFABLE բան, բառ, բառբար ALIAS այլ AFFAIR դնել ALIBI այլ AFFECT դնել ALIEN այլ, նա, նոյն AFFORD առ-, հարթ ALIKE նա, նոյն AFRAID երանի, օրհնել ALLEGE ազատ, ածել, հաւաքել AFTER ապահով, ապուշ, ըստ, հուսկ ALLEGORY այլ AFTERMATH մանգաղ ALLEVIATE արագ, լանջ AGE այգ, -իչ, յաւիտեան, -ցի ALLEY ելանել, երբ AGENT ազատ, ածել ALOFT նա, նոյն AGGRAVATE երկան, որմ ALPENHORN սար AGGREGATE սրիկայ ALSO -օն (-աւն) AGILE ազատ, ածել ALTAR աճիւն AGITATE ազատ, ածել, հաւաքել ALTER այլ AGNOSTIC ծան(օթ) ALVEOLAR ուղի AGNUS եզն ALVEOLUS օղ AGONY ազատ, ածել, հաւաքել ALWAYS նուազ, վազ AGRICULTURE ագարակ, արտ AM եմ, չէզոք AHRIMAN մարգարէ AMARETTO հում AID ց- AMBASSADOR ազատ, ածել, հաւաքել AIL բաղձ, բաղձ, իղձ

107

AMBIDEXTROUS ամբողջ ANGLE անկիւն

AMBIGUOUS ազատ, ածել ANGST անձուկ

AMBITION էջ, իջանել, յունուար ANGUISH անձուկ

AMBROSIA կեր, մաշել, մարդ ANILE հան (մեծ մայր)

AMBULANCE ամբողջ, երբ ANIMAL անձն, հողմ, ջան

AMBULATE ելանել ANIMUS հողմ, ջան

AMMUNITION ման, մանուած ANKLE անկիւն

AMONG մածուն ANNEX նետ

AMOUNT ց- ANNIHILATE մի, միթե

AMPLIFY դնել ANNIVERSARY վախճան, վերջ

ANABASIS եկ ANNOUNCE նուագ

ANADEM ծիածան ANNOY ատել

ANALYSIS լոյծ ANNUI ատել

ANATOMY տոմար ANNUL մի, միթե

ANCHOR անկիւն ANOINT աւծանել, օծել

ANCHORITE զատիկ ANOMALOUS ամէն, մի, մէն, միայն, միմեանք, միւս ANCIENT անդրանիկ, ընդ ANONYMOUS անուն ANCILLARY եղ (անիմ, լինեմ), խաղ ANOPHELES աւել AND ըմբոստ, ընդոստ, ընդ, ի ANTAGONIZE ազատ, ածել ANDANTE երբ ANTE ընդ ANDROID այր, արահետ, արի, հնար, տէր ANTERIOR անդրանիկ, ընդ

ANECDOTE տալ ANTIC անդրանիկ

ANEMIA արիւն ANTIQUE անդրանիկ

ANESTHESIA ականջ ANVIL հարկանել

ANGER անձուկ ANXIOUS անձուկ

ANGINA անձուկ APATHY խինդ

108

APERTURE ապրիլ, վահան ARHAT արժան

APOPLEXY լալ ARIES երինջ

APOSTLE առաստաղ, ստեղծել ARISE երթ

APPALL արագիլ ARISTOCRACY առնել, արմուկ

APPARATUS որդի ARITHMETIC առատ

APPEAL հարկանել ARK արգել, արկղ

APPEND հէն ARM առնել, արմուկ

APPENDIX հէն, փին, փնթի ARMY արդար, արմուկ

APPETITE թերի ARRAY պատրաստ

APPLICATION լի, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ ARREST նպաստ, ստանալ

APPROACH առ-, հար- ARSE ոռ

APSE ափսէ ARSON աճիւն, հացի

APT ափ ART առնել, արար, չար, չէզոք

APTITUDE ափ ARTHUR արջ

ARABLE արօր ARTICLE արդար, արմուկ, յար-

ARCANE արգել, արկղ ARTIFACT արդար, արմուկ

ARCHITECT տախտակ ARTIST արդար, արմուկ

ARCHIVE արքայ ASCEND սանդուղ, ցայտել

ARCTIC արջ ASH աճիւն, հացի

ARDENT աճիւն ASK այցելել, հայց

ARDOR աճիւն, հացի ASPECT եպիսկոպոս, սպասել

ARGENT արծիւ ASS էշ, ոռ

ARGENTINA արծաթ ASSEMBLE ամէն, համբոյր, հաւասար, մի, մէն, միայն, միմեանք, միւս ARGENTINE արծարծել ASSENT ընթանալ ARGUE արծաթ, արծարծել, արծիւ ASSERT շար(ք), շարունակել, շարական ARGULA գարշել ASSES ատեան, նիստ, նստել

109

ASSET յագենալ AUGUST աճել

ASSIGN հաճելի AUIENCE ականջ, օգնել, օգուտ

ASSININE էշ AURA գեր

ASSIST նպաստ, ստանալ AURAL ականջ, ապուշ, յիշել, ունկն- ականջ, ուշ-, ուշիմ, օգնել, օգուտ ASSUAGE քաղցր AUREATE ոսկի ASTERISK աստղ AUTARKY արգել, արկղ ASTONISH թունդ AUTHOR աճել ASTRONAUT նաւ AUTOCEPHALIS գլուխ ASTRONOMY աստղ AUTOMATIC մարգարէ ASTUTE գոմ, գոյ -, վան, -աւան, օթեւան AUXILIARY աճել, վաշխ AT ց-, ցերեկ AVATAR ուստայ, վտարել ATAVISM հաւ, ուստայ AVENUE եկ, պատգամ ATHANASIUS դի, դիակն, թոյն AVID աւիւն, օգնել, օգուտ, օժանդակել ATOM տոմար AVUNCULAR հաւ, ուստայ ATRIUM այրեմ AWARE գառն ATROCIOUS այրեմ AWE բաղձ, բաղձ, իղձ ATTACH թակել AWKWARD ըստ ATTACK թակել AXIOM ազատ, արժան, յարգանք ATTORNEY ընթեռնուլ AXIS անց ATTRACT արօտ AXLE անց AUCTION ագարակ, աճել, ոյժ, վաշխ AYE այո AUDACIOUS աւիւն, օգնել, օգուտ, օժանդակել AZALEA աճիւն, հացի

AUDIO ականջ, օգնել, օգուտ BAKE բով

AUDIT ականջ, օգնել, օգուտ BAKSHISH բագ, բագին

AUGMENT ոյժ, վաշխ BALANCE երկու

AUGUR աճել BALL բոլոր, բող(կ), պղպջակ

110

BALLAST բոկ (բոբիկ) BAWL բողոք

BALLISTIC կալ, կեղ, քաղցկեղ BAZAAR գին, վաճառ

BALLOON բոլոր, բող(կ) BE բաւ, բոյս, փամփուշտ

BAN բամբասել, բան, բառ, բառբար BEACON բանալ, բաց, բոց (բաց)

BANAL բան, բառ, բառբար BEAR բարդ, բերել, իբր, իբրեւ

BAND բարձրաւանդակ BEARING -բար

BANDIT բան, բառ, բառբար BEAT բութ, ըմբոստ

BANDOLEER բանալ, բաց, բոց (բաց) BEEF կով, կոգի

BANE գանել, ջինջ, ջնջել BEER ըմպել

BANG բեկանել BEETLE բութ

BANK բեկանել BEFALL փուլ, փլել

BANNER բանալ, բաց, բոց (բաց) BEFORE առ-

BAPTIST կամուրջ BEHEST սէգ

BAR որմ BELCH բողոք

BARBICAN վահան BELEAGUER ամբողջ, երբ

BARD պատգամ, պար BELFRY բարձր

BARE բոկ (բոբիկ) BELL բողոք

BARITONE երկան, որմ BELLOW բողոք

BARIUM երկան, որմ BEMA եկ

BAROMETER երկան BENCH բեկանել

BARRIER որմ BEND պանդուխտ

BARROW բարդ BENEATH նայիլ, նուազ

BASIS եկ BENEFIT դնել

BATH բով BENEVOLENT վայել

BATHOS կեղտ BENIGN ծին, ծնանիլ

BATTLE ըմբոստ BERRY բանալ, բաց, բոց (բաց)

111

BESET ատեան, նիստ, նստել BLASPHEME բան, բառ, բառբար, մեղ(ք)

BETRAY տալ BLAZE բարկանալ

BETWEEN երկու, կուղ BLEAK բարկանալ

BEVERAGE ըմպել BLEND բարկանալ

BEYOND այն, անդ, նա, նոյն BLESS բողբոջ

BEZOAR թոյն BLIND բարկանալ

BHAGA բագ, բագին BLINI մալել, մլմլել

BHAGAVADA բագ, բագին BLITZKREIG երկան

BIBLIOTHECA դատ BLOAT բոլոր

BID բոյր, կայծ BLOOD բողբոջ

BILE լեղի BLOOM բեղուն, բողբոջ

BILLOW բոլոր BLOSSOM բողբոջ

BIND պանդուխտ, պապանձիլ, BLOW բոլոր, բողբոջ պատանդ, պինդ, վանդակ BOARD բուրդ, բրդել BINDING բանտ BOATSWAIN ազն BIOLOGY կեանք BODE բոյր BIRCH պայծառ, պարծ BOIL աղբիւր, փամփուշտ BIRTH բարդ, բերել BOLD բոլոր BISHOP եպիսկոպոս, սպասել BONANZA մեղկ, մեղմ BITE բիրտ BOND բանտ, վանդակ BITTER բիրտ BONDAGE բաւ, բոյս, փամփուշտ BLACK բարկանալ BOOTH բաւ, բոյս BLACKMAIL մատչիլ BORDER բուրդ, բրդել BLADE բողբոջ BORE բահ, բերան BLAME բան, բառ, բառբար, մեղ(ք), մոլի, BOREALIS լեռ մոլոր BOREAS լեռ BLAND մատաղ, մատղաշ, մեղկ, մեղմ

112

BOROUGH բարձր BROOK բոյծ

BOTTOM անդունդ, բուն BROTHER եղբայր

BOTULISM կոյ BRUTE երկան, որմ

BOUGH բաղ- BUCK բուծ

BOULDER բոլոր, պղպջակ BUCOLIC կով, կոգի

BOULEVARD բոլոր BUDDHA բոյր, համբոյր

BOUND բանտ, պապանձիլ, պատանդ, BUFFALO կով, կոգի պինդ, վանդակ BUGLE կով, կոգի BOURGEOIS բարձր BUILD բաւ, բոյս, փամփուշտ BOVINE կով, կոգի BULB բող(կ) BOWEL կոյ BULGE բոլոր BOWL բոլոր, պղպջակ, փամփուշտ BULK բոլոր, բող(կ) BRAISE բորբոք BULLET փամփուշտ BRAND ջերմ BUMBOAT անդունդ BRAWN աղբիւր, բորբոք BUNDLE բանտ, պանդուխտ BREAD աղբիւր, բորբոք BUNGALOW բնակ BREAK բեկանել BUOY բանալ, բաց, բոց (բաց) BREAKFAST Աստուած, հաստ, -ատ BURDEN բարդ, բերել, իբր, իբրեւ BREAST արգանդ BURG բարձր BREED աղբիւր, բորբոք BURGHER բարձր BREW աղբիւր, բորբոք BURGLAR բարձր BRIDGET բարձր BURGUNDY բարձր BRIGADE երկան BURN ջերմ, փուռ BRIGHT պայծառ, պարծ BUT ամբողջ, երբ BRING բարդ BUTCHER բուծ BROIL բորբոք BUTTER թաւ, կով, կոգի BRONCHIAL կեր

113

BUTTON բութ CARE ծիծեռնակ, կարդալ

BUTTRESS բութ CAREER կառք

BY ամբողջ, երբ CARICATURE կառք

CACOPHANY քաք CARL սրիկայ

CADASTRE աստիճան CARNAGE ցան

CADRE չորս, քառ, քառասուն CARNAL քերել

CAESAR կայսր CARNIVAL արագ, ցան

CAESARIAN մխիթար CAROL ուղի, օղ

CAESURA կայսր CARPENTER կառք

CALENDAR աքլոր, եկեղեցի CARROT սար

CALLOUS սալ CARRY կառք

CALORIE նաւասարդ CART ծառ, կառք

CAN ծան(օթ) CARTWRIGHT կառք

CANARY շուն CASSATION սաստ

CANCER սալ, քար CASTIGATE սաստ

CANDID խանդ CASTLE սաստ

CANDIDATE խանդ CATHEDRAL ատեան, նիստ, նստել, տեղ

CANDLE խանդ CATHOLIC ողջ

CANINE շուն CAULDRON նաւասարդ

CANTERBURY բարձր CAUTION ցոյց, քաւել

CANTON քամակ CAVE կիւրակէ, շուռ, շուրթ

CAR կառք CAVEAT ցոյց, քաւել

CARAT սար CELEBRATE սլանալ, քայլ

CARBON խարել, խարոյկ, խորովել CELTIC -ցի

CARCINOMA քար CEMENT խայթ, կայսր

CARDIAC սիրտ CEMETERY շէն, սէր, սիրել

114

CENOTAPH սին CHILL եղեամ

CENT տասն CHIME ծաղիկ, ծամել, ծիլ

CENTURY տասն CHIMERA ձմեռ

CERAMIC խարել, խարոյկ CHIN ծնօտ

CEREAL պայքար, սերիլ, սեռ (սերմն) CHIROPRACTOR ձեռն, ձեռք

CHAIR ատեան, հեծ-անել (հեծնել), նիստ, CHISEL խայթ, խայթ, խթում, խթել, խոց, նստել, տեղ խօթ

CHAKHRA ճախրել CHLORINE լեղի

CHANGE քամակ CHOLIC լեղի

CHAOS խաւար CHORUS գերդաստան

CHARGE կառք CHOWDER նաւասարդ

CHARIOT կառք CHRESTOMATHY ձիր

CHARISMA ձիր CHRISM Քրիստոս

CHARITY կամք CHRISTIANITY Քրիստոս

CHARKHA եղ (անիմ, լինեմ), խաղ, CHROMA գարի, կորկոտ հոլով CHURCH կիւրակէ, շուրջ CHARY ծիծեռնակ, կարդալ CHURL սրիկայ CHASM խաւար CINEMA չու, սէգ CHASTISE սաստ CINQUE հինգ CHECK աշխարհ, իշխան CIRCUIT էջ, իջանել, յունուար CHECKMATE աշխարհ, իշխան CIRCUMSTANCE նպաստ CHEESE ճիշդ, ճշմարիտ, ո, ով, ոմն, որ, ոք, CITY շէն, սէր, սիրել չափ CIVIL շէն, սէր, սիրել CHEETAH ցայտել CLAIM աքաղաղ CHERISH կամք CLAIRVOYANT աքլոր CHERNEY սեւ CLAMOR աքաղաղ CHERNOZEM նսեմ, սեւ CLAN լայն, յաղթ

115

CLEAN ծաղր, ծիծաղ COMPETE թերի, տատրակ

CLEANSE ծաղր, ծիծաղ COMPLAIN լալ

CLEAR աքլոր, եկեղեցի COMPLETE ամուլ

CLIO լսել, լուր, հլու, լիս, լուս COMPLEX ներգեւ

COERCE արգել, արկղ COMPLY լի, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ

COGENT ազատ, ածել COMPONENT ըստ

COHORT գերդաստան COMPOSE ըստ, հուսկ

COLD եղեամ CONE սուր

COLLUDE լոյտ, լուտալ CONFIDENT անապատ

COLON խաղ, խեղ, շաղաղել, շաղիլ, շեղել, CONGEAL եղեամ սխալ CONNECT նետ COLONIZE եղ (անիմ, լինեմ), լինել, CONNIVE նիգ խաղ, հոլով CONSCIOUS շերտ, ցից COLONY յեղուլ CONSENT ընթանալ COLUMBUS աղաւնի CONSIDER սպիտակ COMB ծամել, ծիլ CONTACT վտանգ, տամջ COME եկ CONTAMINATE վտանգ, տամջ COMEDY աւետարան CONTEMPLATE տոմար COMFORT բարձր CONTEXT տախտակ COMMEMORATE համար CONTOUR ընթեռնուլ COMMENCE էջ, իջանել, յունուար CONVECTION նուազ COMMENT մարգարէ CONVENIENT եկ COMMODITY միտ, միտք CONVEY նուազ COMPACT պագանել COOK ապուխտ COMPANION պաշտպան COOL եղեամ COMPANY հաց COPIOUS -աւն (-օն), ունիլ, ունելի COMPEL աղմուկ

116

COPY -աւն (-օն), ունիլ, ունելի CRANE կռունկ

CORDIAL սիրտ CRANK կարթ, կռնչիլ

CORN ասեղ, սաղաւարտ CRAW ընկեր, կեր

CORNER սար CRAYFISH կարիճ

CORNET սար CREAK հետաքրիր, քրքիր

CORPORATE որովայն CREAM Քրիստոս

CORPUS որովայն CREATE պայքար, պատկեր, սարք, սարք, սարդ, սերիլ, սեռ (սերմն) CORRECTRIGHT պատարագ CREDO սիրտ CORRIDOR կառք, կառք CREEK ծառ CORROBORATE արեւ, արեգակն CREEP ծառ, կարթ, կռնչիլ CORRODE որոճալ CREMATE խարել, խարոյկ COSSET ատեան CREOLE պայքար, պատկեր COST նպաստ, ստանալ CREPITATE քրքիր COUNCIL աքաղաղ, եկեղեցի CRESCENT պայքար, պատկեր, սարք COUNTY էջ, իջանել CRICKET քրքիր COURAGE սիրտ CRINKLE կռնչիլ COURIER կառք CROAK քրքիր COURSE կառք CROCHET ծառ COURT գերդաստան CROOK ծառ, կարթ COUSIN սկեսուր CROOKED ծուռ, կարթ, կոր COVER ապրիլ, գեր, վահան, վարտիք CROON ագռաւ, կռունկ COWER ծուռ, կոր CROP ծառ, կռնչիլ CRAB կարիճ CROSIER ծառ CRACK ագռաւ, կռունկ CROSS ծառ CRADLE ծառ, կռնչիլ CROUCH ծառ CRAM սրիկայ CROUPIER ծառ

117

CROW ագռաւ DARIUS դադար, վեհ

CRUMPET ծառ DARK դարձ

CRUMPLE կռնչիլ DARROCH լերկ

CULLET եղ (անիմ, լինեմ), հոլով DATIVE տալ

CULTURE եղ (անիմ, լինեմ), խաղ, DAUGHTER դուստր հոլով DAUNT ադամանդ CUMULUS կիւրակէ, շուրջ DEAD դի, դիակն CUNNING ծան(օթ) DEAL ատաղձ CURRENT կառք DEAN -ասուն, տասն CURRIER ցան, քերել DEATH դի, դիակն CUSTOM ազն DEBOUCH փամփուշտ CWED կեղտ DECADE -ասուն, յիսուն, վաթսուն, CYAN սեւ տասն

CYCLE եղ (անիմ, լինեմ), խաղ, հոլով, DECAMERON օր (աւր) յեղուլ DECANT քամակ CYGNUS սուրբ, սուրբ DECEMBER -ասուն, տասն CYLINDER խաղ, սխալ DECENT պանդոկ CYMRY մարզ DECIDE խայթ, կայսր CYNIC շուն DECIMATE -ասուն, տասն CYNOSURE ոռ DECIMETER տասն CYRIL շուրջ DECK թագ DACHA տալ DEFEND գանել, թոյն DAIRY դիզել DEFIANCE անապատ DAISY աչք, ակն DEFT դարբին DAMAGE տաւար DEFUNCT բոյժ DAMNUM տաւար DEI եզն DANDELION ատամն DEITRICH տոհմ

118

DEITY յուլիս, տիւ, տիք, տիցաբանութիւն DEVIL թշնամի, կալ, կեղ, քաղցկեղ

DELUGE լուանալ DEVISE վարել

DEMAGOGUE ազատ, ածել, հաւաքել DEVOUR կեր, կրծել

DEMARCATION մարզ DHARMA դադար

DEMERSAL մկրտել DIABETES եկ

DEMETER մայր DIABOLIC կալ, կեղ, քաղցկեղ

DEMONSTRATE մարգարէ DIADEM ծիածան, ծիածան

DENDRON անտառ, տրամ- DIAGNOSIS ծան(օթ)

DENMARK մարզ DIAGONAL ծունկ, ծունր

DENTAL ատամն DIAGRAM կարիճ

DENY մի, միթե DIAMOND ադամանդ

DEPEND հէն, փին, փնթի DIANA տիւ, տիք, տիցաբանութիւն

DEPOSIT ըստ DIAPASON պանդոկ

DEPRECATE հարս DIARRHEA առու, ոռոգ

DEPRIVE երախայրի DIASPORA սփիւռ, փռել

DEPT զօր, ընծայ DIATESSARON քառ, քառասուն

DERIVE առու, երակ, յառնել DIATRIBE ընթեռնուլ

DERMATOLOGY դրօշ DICHOTOMY տոմար

DESINATION ստանալ DICTATE տէր

DESIRE սպիտակ DIE դի, դիակն

DESPOT տուն DIGNITY պանդոկ, տէր

DESTROY պաստառ DILUTE լուանալ

DETERMINE արմ (զարմ) DIMENSION ամիս, մասն

DETONATE թունդ DIMINISH մանուկ, մանր

DEVANAGARI տիւ, տիք, տիցաբանութիւն DINAR տասն

DEVIATE նուազ, վազ DINOSAUR երկիւղ

119

DIOCESE գիւղ DOLE ատաղձ

DIONE յուլիս DOLT դուլ

DIPLOAM երկու DOME տուն

DIRE երկիւղ DOMESTIC ընտանի, ընտանիք

DIRT թրիք DOMICILE տուն

DISCUSS խայտ DOMINATE տուն

DISMAL տիւ, տիք, տիցաբանութիւն DOMINUS տուն

DISPOSE ըստ, հուսկ DOMO տուն

DISSASTER աստղ DON տուն

DISSIDDENT նիստ, նստել DONATE տալ, տանիլ, տուրք

DISSIDENT ատեան DONOR տալ

DISSOLVE լոյծ DOOM դատ

DISSONANT խինդ DOOR դուռն

DISTANT նպաստ DORMANT տարտամ, տրտում

DISTRACT արածել DORMITORY տարտամ, տրտում

DISTURB -տորմ DOSE տալ

DIVA տիւ, տիք, տիցաբանութիւն DOTE տալ

DIVAN վան, -աւան, օթեւան DOUBLE երկու

DIVERGE վախճան DOUBT երկու, կուղ

DIVIDE վարել DOUGH դաս, դիզել, պարտէզ

DIVINE յուլիս, տիւ, տիք, տիցաբանութիւն DOWER տալ

DO դատ, ընտիր DOWN դի, դիակն

DOCTRINE պանդոկ DOYEN -ասուն

DODO ոռ DOZEN -ասուն, երկու, կուղ, յիսուն, վաթսուն DOGMA պանդոկ, տէր DRAB դրօշ DOLDRUMS դուլ DRACHMA դրամ

120

DRAFT արածել DUTY զօր, ընծայ

DRAGOMAN թարգման DWELL դուլ

DRAGON տեսանել DWINDLE դի, դիակն

DRAPE դրօշ EAGER ասեղ

DRAW արածել EAR ապուշ, ասեղ, յիշել, ունկն-ականջ, ուշ-, ուշիմ DREAM դրուժ EARLY երբ DREGS դարձ, թրիք, տարազ EARN աշուն DRENCH դարձ EARNEST երթ DRIBBLE դարձ EARTH երկինք, երկիր DRILL ընթեռնուլ, թուր, թրթուռ EAT ուտել DRINK դարձ EAVESDROP նպաստ DRIVEL դարձ ECCLESIASTICAL աքլոր, եկեղեցի DROSS դարձ, թրիք ECHELON սանդուղ DROWN դարձ ECHIDNA օձ DRUID անտառ, գիւտ, պատուէր, տրամ- ECHINUS իժ, օձ DRUNK դարձ ECLIPSE լքանել DUAL երկու, կուղ ECOLOGY գիւղ DUBIOUS երկու, կուղ ECONOMICS գիւղ DULL դուլ, թմրիլ EDELWEISS խայտ, սպիտակ DUNE դի, դիակն EDGE ասեղ, սուր DUNK թանձր EDIBLE ուտել DUOPSONY գին, ու, վաճառ EEL իժ DURABLE երկաթ, երկար (երկայն), տարած(ք) EFFORT բարձր

DURATION տեւել EGO ես

DURESS անտառ, տրամ- EITHER ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր), ո, ով, ոմն, որ, ոք, քան, քանի DUTCH տոհմ

121

EKE աճել, ոյժ, վաշխ, օրէն ENFORCE բարձր

ELBOW ողն ENGINE ծին, ծնանիլ

ELEVATE արագ ENGLAND անկիւն

ELEVATION լանջ ENGLISH -ցի

ELF աղաւնի ENORMOUS ծան(օթ)

ELIXIR չոր, չիր, ցասում, ցաւ ENOUGH հասանել, հասուն

ELL ողն ENSUE հաճելի

ELLIPSIS լքանել ENTER ընդ, ի

ELSE այլ, նա, նոյն ENTHUSIASM դիք

EMBASSY ազատ, ածել ENTITY եմ

EMBROCATE մկրտել ENTRAILS ընդերք

EMOLLIENT մատաղ, մատղաշ, մեղկ, ENUNCIATE նուագ մեղմ EON յաւիտեան EMOTION մուտ, մոյծ, մուծ EPHEMERAL աւր, օր (աւր) EMPEROR որդի EPIC գոչ, վէպ EMPHASIS բանալ, բաց, բոց (բաց) EPICENTER եւ EMPHYSEMA բուք, հեւալ, հոգ, հոգի, EPIDERMIS եւ, ու փամփուշտ, փուչ, փչել, փուք EPIGRAM ու EN ի EPILEPSY լաւ ENCORE հոս, հոն EPISCOPAL եպիսկոպոս ENCYCLOPEDIA ամուրի, ուլ, փոքր EPISCOPLE սպասել END անդրանիկ EPISODE ի ENDEAVOR զօր, ընծայ EPITAPH դամբան ENDUE հագուստ, հագնել EPITOME տոմս ENDURE անտառ, տարած(ք), տեւել, տոկալ, տրամ- EPSILON աւազ

ENERGY գործ, երգիծանալ, երկնել, EQUINE էշ վարժ

122

EQUIVOCAL կոչել, վէպ ETHOS փառք

ERASE որոճալ EULOGY հաւան (հաւանել), հաւաքել, հնազանդ, հնար EREBUS երեկոյ, ցերեկ EUPHORIA բարդ ERG գործ EUTHANASIA աթանաս, թոյն ERIS հեռ- EVACUATE ունայն ERODE որոճալ EVANESCE ունայն ERR հեռ- EVENT եկ ERRANT էջ, իջանել EVER այգ, այո, յաւիտեան, չէզոք, չիք ERRATIC եռալ EVOKE գոչ ERROR եռալ EVOLVE գաղտնի ERSTWHILE երբ EWE հովիւ ERUCT առիւծ, ործ EXACERBATE ասեղ ESCADRILLE չորս EXAMINE ազատ, ածել, հաւաքել ESCALADE սանդուղ EXCAVATE շուրջ ESCHATOLOGY հուսկ EXCISE խայթ ESCULENT ուտել EXCITE չու, սէգ ESOTERIC ի EXCLAIM եկեղեցի ESPOUSE սպաննել, սպանդ EXCORIATE ցան, քերել, քերթել, քերծել ESSENCE եմ EXCURSION կառք ESSEX ցեղ EXECUTE հաճելի ESTABLISH ստանալ EXERCISE արգել, արկղ ESTHER աստղ EXILE ելանել ESTRANGE եզր, հուսկ EXIST նպաստ, ստանալ ETCH ուտել EXIT էջ, իջանել, իջնել, էջ, յունուար ETERNAL այգ, յաւիտեան EXODUS պողոտայ ETHNOS ազն, քենի EXOTIC եզր, հուսկ

123

EXPECT եպիսկոպոս, սպասել FANATIC դիք

EXPEDITE հետ(ք), յատակ FANG պագանել

EXPEL հարկանել, որոտում FANTASY բանալ, բաց, բոց (բաց)

EXPERIENCE փորձ FAR առ-, առաքել, հեռի, հեռու

EXPERT փորձ FARM աթոռ, դադար, դանդաղ, դողալ, հանդարտ, սաղաւարտ EXPOUND ըստ FARROW հորթ, որս EXTERMINATE արմ (զարմ) FARTHING քառ, քառասուն EXTERNAL եզր, հուսկ FAST Աստուած, հաստ, -ատ EXTRACT արածել FASTEN Աստուած, հաստ, -ատ EXTREME եզր FATHER հայր EXTRINSIC հաճելի FAVOR գովել, գուշակ, նզովել EXUDE քրտինք FAWN դայեակ EYE աչք, ակն FEAR փորձ FABRIC դարբին FEATHER թեթեւ, թեր-, թերի, թիթեռն, FABRICATE դարբին թռչել, թռչուն, պատահական, FABULOUS բան, բառ, բառբար տատրակ, փետուր

FACE դնել FECUNDITY դայեակ

FACILITATE դնել FEDERAL անապատ

FACT դնել FEE ասր

FACTORY դնել, ընտիր FEET յետ, ոտն

FACULTY դնել FEIN ազն

FAINT դիզել FELICITOUS դայեակ

FAITH անապատ FELICITY դայեակ

FALCON ալի(ք), արագիլ FELL փուլ, փլել

FALL փուլ, փլել FELLOW ասր

FAMOUS բամբասել, բան, բառ, FEMALE դայեակ բառբար

124

FEND թոյն, ջինջ, ջնջել FIRM աթոռ, դադար, դանդաղ, դեռ, դողալ, հանդարտ, սաղաւարտ FERMENT աղբիւր, բորբոք FIRST ամբարիշտ, պաշտել, պաշտպան FERRY բերել FISSURE բիրտ FERTILE բարդ, բարի, բերել FIVE հինգ, յիսուն FERVOR աղբիւր, բորբոք FLAGRANT բարկանալ FESTIVAL դիք FLAME բարկանալ FETAL դայեակ FLAMINGO բարկանալ FEUD ասր FLANNEL գեղմն FEW ուլ, փոքր FLAT լայն, յաղթ, պողոտայ FICTION դիզել, պարտէզ FLAY պարզ FIESTA դիք FLEA լու FIFTEEN -ասուն FLEDGE հալել, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ FIFTY հինգ, յիսուն FLEET հալել FIGHT հիւս FLESH պարզ FIGURE դիզել, պարտէզ FLIGHT հալել FILAMENT ջիլ, ջիղ, ջիլ, ջիղ FLING լալ FILE բիծ, պէս, ջիլ, ջիղ FLINT փեղկ FILET ջիլ, ջիղ FLIT հալել FILIAL դայեակ FLOOD հալել FILIGREE ջիլ, ջիղ FLORA բողբոջ FILLY փոքր FLORID բողբոջ FILTER աղմուկ, հարկանել FLOUNDER յաղթ FILUM ջիլ, ջիղ FLOUR բողբոջ FIND հուն FLOURISH բեղուն, բողբոջ FINGER հինգ, յիսուն FLOW հալել, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ FIRE հնոց FLOWER բողբոջ

125

FLY հալել, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ FORTH առ-, հար-, հարթ, հրատարակ, պայքար, պաստառ, պատարագ, FOAL ամուրի, ուլ պատկեր, պատուէր, պատրաստ, FOCUS բանալ, բաց, բոց (բաց) պատրոյգ, փաթ

FOIL բողբոջ FORTITUDE բարձր

FOLIAGE բեղուն, բողբոջ FORTUNATE բարի

FOLK ամուլ, լի FORTY քառ, քառասուն

FOND անդունդ, բուն, զոհ FORUM դուռն

FONT ձեւ FORWARD հրատարակ

FOOD հաց, հովիւ, պահել, պանիր, FOSTER հաց պաշար FOUND անդունդ FOOL բոլոր FOUNDATION բնակ FOOT արահետ, հետաքրիր, հետ(ք), FOUNDRY ձեւ, ձոյլ յատակ, յետ, ոտն FOUR չորս, չորս, քառ, քառասուն FOR առ-, հար-, հարթ FOURTEEN -ասուն FORBEAR բաւ, բոյս, փամփուշտ FRACTION բեկանել FORBID բոյր FRAGILE բեկանել FORCE բարձր FRAME առ-, հար-, փաթ FOREIGN դուռն FRATERNAL եղբայր FOREMOST առ-, հար- FRAU պառաւ FOREST դուռն FRAUD դրուժ FORESTALL առաստաղ, ստեղծել FREE երանի, երջանիկ, օրհնել FORGE դարբին FRET ուտել FORLORN լոյծ FRIDAY երանի, օրհնել FORMICARY մրջիւն FRIEND երանի, երջանիկ, օրհնել FORT բարձր FROG արթուն FORTE բարձր FROLIC արթուն

126

FROM առ- GABLE գլուխ

FRONT հաւասար GAIN վասն

FRONTIER հաւասար GALACTIC կաթն

FRUCTOSE բոյծ GALAXYկաթն

FRUGAL բոյծ GALL լեղի

FRUIT բոյծ GALLANT գեղ, վայել

FRUITION բոյծ GALLOP գեղ, վայել

FRUMP պառաւ GALLOWS ձաղկել, ձող

FRUSTRATE դրուժ GAMBOL քամակ

FULL ամուլ, լի, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ, GAP խաւար հոյլ, յղի, յոլով GAPE խաւար FULMINATE բարկանալ GARAGE ապրիլ, վահան FUNCTION բոյժ GARDEN գերդաստան FUNDAMENT անդունդ, բուն GARMENT ապրիլ, վահան, վարտիք FUNERAL դի, դիակն, դի, դիակն GARRULOUS ծիծեռնակ, կարդալ FUNGIBLE բոյժ GAS խաւար FUNGUS սունկ GASP խաւար FUNNEL զոհ GASTARBEITER արբանեակ, որբ FURBISH երես, երեւիլ GATE զատիկ FURNACE ջերմ, փուռ GAUGE ձաղկել FURNITURE առ-, հար- GAWK գովել, գուշակ, նզովել FURROW հերկ GELATIN եղեամ FURTHER առ-, հար-, հարթ, պայքար GEM ծաղիկ, ծամել, ծիլ FUSE զոհ, հիւթ, ձեւ, ձոյլ GEMMATE ծամել FUSION ձեւ, ձոյլ GENDARME ծին, ծնանիլ FUTILE ձեւ GENE ծին, ծնանիլ FUTURE բաւ, բոյս, փամփուշտ

127

GENEALOGY ծին, ծնանիլ GNOSTIC ծան(օթ)

GENERAL ծին, ծնանիլ GO զատիկ

GENERATE ծին, ծնանիլ GOAT ձի

GENRE ծին, ծնանիլ GOD զոհ, ձօն

GENTLE ծին, ծնանիլ GORGE ընկեր, կեր, կեր, կոկորդ, կրծել

GENUFLECT ծունկ, ծունր GORGON կարծր

GENUINE ծին, ծնանիլ GOSPEL առասպել

GEOMETRY մասն GOSSIP ազն, իւր, իրար

GEOPONIC փին, փնթի GRAND արգանդ

GERATOL ծեր GRANT սիրտ

GERIATRIC ծեր GRAPE ծառ, կարթ

GERONTOLOGIST ծեր GRAPHIC կարիճ

GESUNDHEIT առաքինի, սուրբ GRAPPLE կարթ, կռնչիլ

GEYSER զոհ GRAVE երկան

GHEE ջերմ GRAVEL գարի

GIDDY ձօն GRAVITY երկան, որմ

GIRDLE գերդաստան GRAY գորշ

GIVE զօր, ընծայ GREAT գարի, կորկոտ

GIZZARD լեարդ GREEDY ձիր

GLACIER եղեամ GREGARIOUS սրիկայ

GLAND կաղին GRIEF երկան

GLANDERS կաղին GRISAILLE գորշ

GLANS կաղին GRIT գարի, կորկոտ

GLUT ընկղմիլ, կող GROATS գարի, կորկոտ

GLUTTON բաղնիք GROUP կռնչիլ

GNATHAL ծնօտ GUARANTEE ապրիլ, վահան

128

GUARD գառն HARMONY առնել, յար-

GUERRILLA վատ, վատնել, վատթար HART սար

GUIDE գիւտ, նուէր, պատուէր HEART սիրտ

GUITAR երեք, երեսուն HEARTH խարել, խարոյկ, խորովել

GULLET բաղնիք, ընկղմիլ, կող, կուլ, HECATOMB կով, կոգի կլանել HEDONISTIC քաղցր GUN գանել, թոյն, ջինջ, ջնջել HEIL աքաղաղ GUNNYSACK բաճկոն HEIR զատիկ GURU երկան HELICOPTER գելուլ, գելում, գող, լար GUSH զոհ, հիւթ, ձեւ, նիւթ HELIO քաղց GUST զոհ HELIUM հիւղէ GUY գիւտ HELIX գելուլ, գելում, գող GYMNASIUM մերկ HEM քամել GYNECOLOGIST կին HEMOGLOBIN արիւն GYROSCOPE ծուռ, կոր HEPATIC լեարդ HABIT զօր, ընծայ HERBERT պայծառ HADES գիւտ, նուէր HERCULES լսել, լուր, հլու, լիս, լուս HAIL աքաղաղ HERITAGE զատիկ HALE եկեղեցի HERMAN մանչ HALF ցելում HESPERIAN գիշեր HALITE աղ HEXAGON վաթսուն, վեց HALT սլանալ, քայլ HIATUS խաւար HAMLET շէն, սէր, սիրել HIBERNATE ձիւն, ձմեռ HAMMER քամել HIDALGO դայեակ HANUMAN ծնօտ HIDROSIS քրտինք HARD խաչ, խոչ, նախարար, սալ, սառն, HIGHT սէգ քար

129

HIMALAYA ձմեռ HYGIENE կեանք

HIPPOCRATES էշ HYPER գեր

HIPPODROME -տորմ HYPERBOLE կալ

HIPPOPOTAMUS պատահական HYPHEN ամէն, հաւասար

HIPPOPOTOMAS էշ, թերի HYPNOSIS քուն

HIRSUTE գարշել I ես, ես

HISTORY գիւտ, նուէր ICEBERG բառնալ , համբարձում, բարձր, բարձրաւանդակ, բուրգ HOCUS հոս, հոն IDEA գիւտ, նուէր, պատուէր HOLD սլանալ IDIOM ազն HOME շէն, սէր, սիրել IDOL նուէր HOMEWARD վախճան, վերջ IGNORANT ծան(օթ) HOMOGENEOUS մի, մէն, միայն, միմեանք, միւս ILLUMINATE լոյս

HONE սուր ILLUSION լոյտ, լուտալ

HORIZON աքսոր IMBIBE ըմպել

HORMONE երթ IMMANENT մնալ

HORN սաղաւարտ, սար IMMEDIATELY մէջ

HORRIBLE գարշել IMPACT պագանել

HORTICULTURE գերդաստան IMPEACH հետ(ք), յատակ

HOUND շուն IMPECUNIOUS ասր

HUMERUS ուս IMPEDEհետ(ք), յատակ

HUMP քամակ IMPETUS թերի, պատահական

HUNDRED տասն IMPREST ձեռն, ձեռք

HUSBAND բաւ, բոյս IMPROVE առ-, եմ, հար-, հար-

HUSSAR կառք IMPUDENT փոյթ

HYDRAULIC ուղի, օղ IMPULSE աղմուկ

HYDRO գետ IN ընդ, ի

130

INAUGURATE աճել INNOVATION նոր

INCARNATE ցան, քերել INSERT շար(ք), շարունակել, շարական

INCENSE խանդ INSIDIOUS ատեան

INCISE խայթ, խոց, կայսր INSOLATE հիւղէ, քաղց

INCITE չու, սէգ INSOMNIA քուն

INCREASE պայքար, պատկեր, սարք INSTALL առաստաղ, ստեղծել

INDEED դատ INSTITUTE նպաստ, ստանալ

INDIGENOUS ծին, ծնանիլ INTEGRATE վտանգ, տամջ

INDIGENT ի INTER անթառամ, երաշտ

INDIGNANT պանդոկ INTEREST եմ

INDUSTRY ի, պաստառ INTERIOR ընդերք

INERT առնել, արդար, արմուկ, չար INTERNAL ի

INEXORABLE ուրանալ INTERSECT շերտ, ցան

INFAMOUS բամբասել INTERVENE եկ

INFANT բան, բառ, բառբար INTRINSIC հաճելի

INFERIOR ընդ INTRODUCE ընդ, ի

INFERNO ընդերք INTROINE ընդ

INFIDEL անապատ INVADE գալ

INFIRMARY դարման INVEIGLE աչք, ակն

INGENIOUS ծին, ծնանիլ INVENT եկ

INHABIT զօր, ընծայ INVERT վախճան

INITIATE էջ, իջանել, յունուար INVEST զգեստ, հագուստ, հագնել

INNATE ծին, ծնանիլ INVITE վասն

INNER ընդ, ի IRK երգիծանալ, վարժ

INNOCENT անոյշ IRRIGATE առոգել

INNOVATE նաւասարդ IS եմ, չէզոք

131

ISOSCELES խեղ, շաղաղել, շաղիլ, JUVENILE յունիս շեղել, սխալ KAMASUTRA կամք ISSUE էջ, իջանել KARL սրիկայ ITINERARY էջ, իջանել, իջնել, էջ KARMA ճար IVY այգի KENNEL շուն JAMB քամակ KENOSIS սին JAMBON քամակ KENOTIC սին JANITOR էջ, իջանել KHEDIVE փառք JANUARY էջ, իջանել, յունուար KILL եղեռն, կալ, քաղցկեղ JANUS յունուար KIN ծին, ծնանիլ JEALOUS ջան(ք) KIND ծին, ծնանիլ, ծին, ծնանիլ JOIN զոյգ, լուծ KINE կով, կոգի JOURNEY տիւ, տիք, տիցաբանութիւն KINETIC արշաւ, չու, սէգ JOVE տիւ, տիք, տիցաբանութիւն KING ծին, ծնանիլ JOVIAL յուլիս, տիւ, տիք, տիցաբանութիւն KINGDOM թեմ JOWL ընկղմիլ, կող, կուլ, կլանել KIRK կիւրակէ JUGGERNAUT եկ, պատգամ KITCHEN ապուխտ JULEP ապակի KNEE ծունկ, ծունր JULY յուլիս, տիւ, տիք, տիցաբանութիւն KNEEL ծունկ, ծունր JUNCTURE զոյգ KNOW ծան(օթ), ճանաչել JUNE յունիս KRISHNA նսեմ, սեւ, ցասում JUNIOR յունիս KSHATRIYA իշխան, շահ JUNIPER որդի KYRIE շուրջ JUNKER յունիս LABIAL լափել JUPITER յուլիս, տիւ, տիք, LACE լաւ տիցաբանութիւն LACK լկիլ, լխկել JUSSIVE յոյզ, յուզել

132

LACRIMOSE արտասուք, արտօսր LEONARD սալ

LACTIC կաթն LEPRECHAUN որովայն

LADY դիզել LET լլուկ

LAMBADA լինդ LETHARGY գործ, երգիծանալ

LAMPOON լափել LETTUCE կաթն

LANGUAGE լեզու LEVER արագ, լանջ

LANOLIN գեղմն LICHEN լէզ, լիզել

LAP լափել LICK լեզու, լէզ, լիզել

LASSITUDE լլուկ LIGHT արագ, լոյս, պատրոյգ, ռոճիկ

LASSO լաւ LILAC հնազանդ

LATCH լաւ LINGUAL լեզու

LATE լլուկ LIP լափել

LATHER լուանալ LIST լաստ, լսել, լուր, հլու, լիս, լուս

LATRINE լուանալ LISTEN լսել, լուր, հլու, լիս, լուս

LAUNDER լուանալ LITIGATE ազատ, ածել

LAVATORY լուանալ LITMUS լկիլ, լխկել

LAVISH լուանալ LLOYD արագիլ

LEA լերկ, լոյս LOAN լքանել

LEAK լկիլ, լխկել LOGARITHM առատ

LEARG լերկ LOIN լինդ

LEASING լոյծ LOMENT լուանալ

LEAVEN արագ, լանջ LOO լերկ

LEBED աղաւնի LOOSE լոյծ

LEER լսել, լուր, հլու, լիս, լուս LOQUACIOUS ողոքել

LEGERDEMAIN արագ LOSE լոյծ

LEND լքանել LOSS լոյծ

133

LOTION լուանալ MAGMA մածուն

LOUD լսել, լուր, հլու, լիս, լուս MAGNANIMITY անձն

LUBRICATE լիրբ MAGNANIMOUS հողմ

LUCID լոյս MAGNATE մեծ

LUCIFER լոյս, պատրոյգ MAGNIFY մեծ

LUDICROUS լոյտ, լուտալ MAHAL թագ, մեծ

LUKEWARM նաւասարդ MAHARAJA մեծ

LUMBAR լինդ MAHATMA մեծ

LUMINOUS լոյս MAIL մատչիլ

LUNAR լոյս, պատրոյգ MAJESTY մեծ

LUNATIC լոյս, պատրոյգ MAJOR տուն

LUNG արագ, լանջ MAJORITY մեծ

LUPUS գայլ MAKE մածուն, մակարդ

LUSTER լոյս MALADY մեղ(ք), մոլի, մոլոր

LUX լոյս, ռոճիկ MALARIA մեղ(ք)

LYE լուանալ MALEVOLENCE մեղ(ք)

LYNX ռոճիկ MALICE մեղ(ք), մոլի, մոլոր

MACHINE մեքենայ MALLEABLE մալել, մլմլել

MACHO մանչ MALLET մալել, մլմլել

MADAM տուն MAN մանչ

MADAME իմ, ինձ, ինծի MANDARIN մարգարէ

MADONNA իմ, ինձ, ինծի MANEUVER -աւն (-օն), ունիլ, ունելի

MAELSTROM մալել, մլմլել, ոռոգ MANIA մարգարէ

MAGI մոգ MANIFEST կայծ

MAGIC մոգ MANIKIN մանչ

MAGISTRATE մեծ MANOMETER մանուկ, մանր

134

MANSION մնալ MATTER մայր

MANTICORE ուրախ MATTERHORN սար

MANTRA մարգարէ MAULSTICK մաղձ

MAR մաշել, մոռանալ MAXIMUM մեծ

MARASCHINO հում MAY մեծ, մեքենայ

MARCH մարզ MAYOR մեծ

MARGIN մարզ ME իմ, ինձ, ինծի

MARITAL մարի MEAD մեղր, մեղու

MARK մարզ MEADOW մանգաղ

MARKHOR խորտիկ, քիմք MEAL ամիս, մալել, մլմլել

MARMALADE մեղր, մեղու MEAN մէջ

MARQUISE մարզ MEASURE ամիս, մասն, մէտ

MARRIAGE մարի MECHANIC -իչ, -ցի

MARRY մարի MECHANICAL մեքենայ

MARTIN մարի MEDAL մէջ

MARTYR մատուռն MEDICAL միտ, միտք

MARVEL զմայլիլ, մօրուք MEDICINE միտ, միտք

MASCULINE մանչ MEDIEVAL մէջ, յաւիտեան

MASON մածուն MEDIOCRE ասեղ

MASS մածուն MEDITATE միտ, միտք

MASTER մեծ MEDITERRANEAN երաշտ, թառամիմ

MASTODON ատամն MEDIUM մէջ, մէջ

MATCH մածուն MEDIUS մէջ

MATERIAL մայր, մայրի MEDULLA միւռոն

MATERNAL մայր MEET մատչիլ

MATRIX մայր MEGA մեծ

135

MELANCHOLY լեղի, մաղձ, մելան MICTURATE մէգ, մէզ

MELANOMA մելան MIDDLE մէջ

MELD մաղթել MIDGE մլակ, մլուկ, մուն

MELISMA մարմին, մոլ (ծիլ) MIDRIFF որովայն

MELISSA մեղր, մեղու MIDST մէջ

MELLIFLUOUS մեղր, մեղու MIDWIFE մերձ

MELODRAMA մարմին, մոլ (ծիլ) MIGHT մեքենայ

MELODY աւետարան, մարմին MIGRAINE սար

MELT մատաղ, մատղաշ, մեղկ, մեղմ MILD մատաղ, մատղաշ, մեղկ, մեղմ

MEMBER միս MILDEW մեղր, մեղու, մեղր, մեղու

MEMBRANE միս MILK կաթն

MEMORY մատուռն, նշմար MILL մալել, մլմլել, մամուլ

MENSCH մանչ MINCE մանուկ, մանր

MENSHEVIK մանուկ, մանր MIND թշնամի, մարգարէ, միտ, միտք

MENTAL մարգարէ, միտ, միտք MINE իմ, ինձ, ինծի

MENTION մարգարէ MINGLE մածուն

MENTOR մարգարէ MINIMUM մանուկ, մանր

MERE մայրամուտ MINISTER մանուկ, մանր

MERIDIAN տիւ, տիք, տիցաբանութիւն MINNOW մանուկ, մանր

MESOPOTAMIA թերի, տատրակ MINOR մանուկ, մանր

METAPHOR բարդ, բերել, իբր, իբրեւ MINUTE մանուկ, մանր

METER ամիս, մասն, մատն, մէտ MIR ման, մանուած

METHOD պողոտայ, պողոտայ MIRACLE զմայլիլ, մօրուք

METROPOLIS մայր MIRAGE մօրուք

MIASMA մոլ (ծիլ) MIRE մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ

MICROBE կեանք MIROSLAV լսել, լուր, հլու, լիս, լուս

136

MIST մէգ, մէզ MONSTER մարգարէ

MISTER մեծ MONUMENT մարգարէ

MISTLETOE մէգ, մէզ MOON ամիս, մասն

MITHRAS ման, մանուած MOOT մատչիլ

MIZZLE մէգ, մէզ MORBID մաշել, մարդ

MOB մուտ, մոյծ, մուծ MORDANT մաշել, մարդ

MOBILE մուտ, մոյծ, մուծ MORIBUND մաշել, մարդ

MODE միտ, միտք MORN մայրամուտ

MODEL միտ, միտք MORNING մայրամուտ

MODERATE միտ, միտք MORSEL մոռանալ

MODERN միտ, միտք MORTAL մաշել, մարդ, մարտ, մեռանիլ MODEST միտ, միտք MORTAR մոռանալ MOIST մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ MORTGAGE մաշել, մարդ MOLAR մալել, մլմլել MOSQUITO մլակ, մլուկ, մուն MOLASSES մեղր, մեղու, մեղր, մեղու MOSS մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ MOLD մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ MOTHER մայր MOLE մոլ (ծիլ) MOTION մուտ, մոյծ, մուծ MOLLIFY մատաղ, մատղաշ, մեղկ, մեղմ MOTIVE մուտ, մոյծ, մուծ

MOLLUSK մեղկ, մեղմ MOTOR մուտ, մոյծ, մուծ

MOMENTUM մուտ, մոյծ, մուծ MOURN համար, մատուռն, նշմար

MONARCH արքայ MOUSE մուկն, մկան

MONASTERY մանուկ, մանր MOVE մուղ, մուտ, մոյծ, մուծ

MONDAY ամիս, մասն MOW մանգաղ

MONITOR մարգարէ MUCH մեծ

MONK մանուկ, մանր MUCOUS մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ

MONOPSONY գին MUD մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ

137

MULBERRY մոր NASTY գիւղ

MULCH մատաղ, մատղաշ, մեղկ, մեղմ NATION ծին, ծնանիլ

MUM մունջ NATIVE ծին, ծնանիլ

MURAL ման, մանուած NAUGHTY մի, միթե

MURDER մաշել, մարդ, մարտ, NAUSEA նաւ մեռանիլ NAUTICAL նաւ MURKY մայրամուտ, մառախուղ, մռայլ NAVAL նաւ MURREY մոր NAVEL նախարար, նաhապետ, MUSCAT մուկն, մկան նահատակ

MUSCLE մուկն, մկան NAVIGATE ազատ, ածել, նաւ

MUSK մուկն, մկան NEAT հնազանդ

MUSKET մլակ, մլուկ NEBBISH բագ, բագին

MUSSEL մուկն, մկան NEBULOUS ամպ, ամպ, ամպրոպ, նաւթ

MUSTY մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ NECTAR անոյշ

MUTE մունջ, մուռ NEEDLE ներգեւ

MUTTON մեղկ, մեղմ NEFARIOUS մի, միթե

MUZHIK մանչ NEGATE մի, միթե

MY իմ, ինձ, ինծի NEGLECT մի, միթե

MYOPIA մունջ NEGOTIATE մի, միթե

MYRIAD բիւր NEIL հնազանդ

MYSTERY մանուկ, մանր, մունջ NEITHER մի, միթե

MYSTIC մունջ NEON նաւասարդ

NAIAD նու NERVE նեարդ, ներգեւ

NAIL եղունգ NEST ատեան, նայիլ, նիստ, նստել

NAKED մերկ NET նետ

NAME անուն NETHER նայիլ, նուազ

NARRATE ծան(օթ) NETTLE նետ

138

NEURON նեարդ NORTH ներ

NEUTER ո, ով, ոմն, որ, ոք NORWEGIAN ներ, նուազ, վազ

NEVER մի, միթե NOSTRUM մեք (մենք), մեր, մեզ

NEW նաւասարդ, նոր NOTE ծան(օթ)

NICE շերտ, ցից NOTICE ծան(օթ), ճանաչել

NICK ատեան, նիստ, նստել NOUN անուն

NICKNAME աճել NOURISH նու

NIGHTMARE մաշել, մարդ, մարտ, NOVEL նաւասարդ, նոր մոռանալ NOVEMBER ինը, իննսուն NIHILISM մի, միթե NOXIOUS անոյշ NIMBUS ամպ, ամպ, ամպրոպ, նաւթ NUBILE նու NINE ինը, իննսուն NUDE մերկ NIRVANA ոյծ-, օդ NULL մի, միթե NITPICK անէծք NUPTIAL նու NO մխիթար, մի, միթե NURSE նու NOBLE ծան(օթ) NURTURE նու NODE նետ NYMPH նու NOEL ծին, ծնանիլ OAF աղաւնի NOISE նաւ OBDURATE տրամ- NOISOME ատել OBEY ականջ, օգնել, օգուտ NOMINATE անուն OBLAST ու NONE մի, միթե OBLIVION լիրբ NOON ինը, իննսուն OBSTACLE նպաստ NORDIC ներ OBTUND տաւար NORM ծան(օթ) OBVIOUS նուազ NORMAL ծան(օթ) OCCUR կառք NORMAN մանչ, ներ

139

OCTAGON ութ ONYX եղունգ

OCTAVE ութ OPEN նպաստ

OCTOBER ութ OPERATE -աւն (-օն), ունիլ, ունելի, -օն (-աւն) OCTOPUS ութ OPHIDIAN օձ OCULUS աչք, ակն OPHIOLOGY իժ, օձ ODE աւետարան OPHTHALAMOS աչք, ակն ODIOUS ատել OPPRESS հարկանել, որոտում ODOMETER պողոտայ OPPROBRIUM բարդ ODOR հոտ OPTIC աչք, ակն OE կոյ OPTIMUM -աւն (-օն) OF ասեղ, ըստ OR երբ OFF ապահով, ապուշ, ըստ, հուսկ ORACLE ուրանալ OFFEND գանել, թոյն, ջինջ, ջնջել ORATOR աղաչել, աղօթ OFFICE դնել, թեմ, ունիլ, ունելի ORATORY ուրանալ OFTEN նպաստ ORBIT որթ OIL եղեւ(նի), իւղ ORCHID որթ, որձ OINTMENT օծել ORDEAL ատաղձ OLEO եղեւ(նի) ORDER արդար OLFACTORY հոտ ORGAN գործ, երգիծանալ, երկնել, վարժ OLIGARCH աղքատ, արքայ, լոկ ORIENT երթ OLIVE եղեւ(նի), իւղ ORIFLAMME ոսկի OMBUDSMAN ամբողջ, բոյր, երբ, մանչ ORIGIN երթ, երթ OMEGAմեծ OROLOGY աքսոր OMEN հաւատ ORPHAN արբանեակ, որբ ONCOLOGY հասանել, հասուն ORTHODONTIST ատամն ONEIROMANCY անուրջ ORTHODOX պանդոկ, տէր

140

ORTHOPEDICS ուլ, փոքր PALINDROME եղ (անիմ, լինեմ), խաղ, - տորմ OS ուս PALLID արագիլ OSMOSIS վարք PALUMBO աղաւնի OSSIFY ոսկր PANDORA տուրք OSTEOPOROSIS ոսկր PANJAB յիսուն OSTRACIZE ոսկր PARA պարտէզ OTHER այլ, նա, նոյն PARABLE կալ, կեղ, քաղցկեղ OTTER գետ PARABOLA կալ OUNCE ռոճիկ PARACHUTE որդի OUR մեք (մենք), մեր, մեզ PARADE որդի OVER գեր, հուպ, վահան, վարտիք PARADIGM տէր OVERTURE ապրիլ PARADISE առ-, դիզել, պատ, պար, OVINE հովիւ պարտէզ, պարտէզ OXYGEN ասեղ PARAGON ասեղ OYSTER ոսկր PARALLEL այլ OZONE հոտ PARAMOUNT առ-, հար-, հեռի, հեռու PACHISIքսան PARDON տալ PACHYDERM բազում, հանապազ PARENT հորթ, որդի PACT պագանել PARENTHESIS ի PADISHAH նաhապետ, պետ PARLIAMENT կալ, կեղ PAGAN պագանել PAROCHIAL գիւղ PAGE պագանել PART հորթ, որդի PAIN քաւել PASHA աշխարհ, իշխան, նաhապետ, PAINT բիծ, պէս, պիղծ, պղտոր պետ

PALE ալի(ք) PASSION հիւանդ

PALIMPSEST աւազ PASSIVE հիւանդ

141

PASTE խայտ PEDIGREE ագռաւ, կռունկ

PASTEL խայտ PELT աղմուկ, հարկանել, հարուստ

PASTOR հաց, հովիւ, պաշտպան PEN թեր-, թերի, տատրակ, փետուր

PASTURE հաց, հովիւ, պահել, PENALTY քաւել պանիր, պաշար PENCE հինգ PATCH խածանեմ PENINSULA թերի, տատրակ PATENT հայիլ PENSION հէն PATERNAL հայր PENTAGON հինգ, յիսուն PATERNOSTER մեք (մենք), մեր, մեզ PENTECOST -ասուն, յիսուն, տասն PATH հուն PENURY փին, փնթի PATHOS խինդ, խնդալ PEPTIN ապուխտ PATIENT հիւանդ PERCENT տասն PATRIARCH հայր PERESTROIKA հար-, հեռի, հեռու, PATRIOT հայր պաստառ, փաթ

PATRON հայր PERFORATE բահ, բերան

PATTY խայտ PERFUNCTORY բոյժ

PAUCITY ուլ, փոքր, փոքր PERIL փորձ

PAUPER փոքր PERIOD պողոտայ

PEACE պագանել PERIPHERY պատ, պար, պարտէզ

PEAL աղմուկ PERMANENT մնալ

PEASANT պագանել PERPETUAL թերի, պատահական, տատրակ PECUNIARY ասր PERSUADE քաղցր PEDAGOGY ամուրի PETAL թերի, թիթեռն, թռչել, թռչուն PEDAL հետ(ք), յատակ, յետ, ոտն PETITION հայիլ, նայիլ PEDESTAL առաստաղ, ստեղծել, տիղմ PETULANT թերի PEDESTRIAN հետ(ք), յատակ PHAEDRUS կայծ PEDIATRIC ամուրի, փոքր

142

PHAETHON կայծ PLAN լայն, յաղթ

PHAGE բագ, բագին PLANE յաղթ

PHARYNX բերան PLANKTON լալ

PHASE բանալ, բաց, բոց (բաց) PLANT լայն, յաղթ

PHENOMENON բանալ, բաց, բոց (բաց) PLATE լայն

PHEW հեւալ, հոգ, հոգի PLATINUM յաղթ, պողոտայ

PHILIPP էշ PLATITUDE լայն, յաղթ

PHLEGM բարկանալ PLAZA յաղթ, պողոտայ

PHONE բան, բառ, բառբար PLEBESCITE ամուլ

PHOSPHORUS բանալ, բաց, բոց (բաց) PLENTY ամուլ, լի, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ, հոյլ, յղի, յոլով PHOTO բանալ, բաց, բոց (բաց) PLETHORA ամուլ PHYSIC բաւ, բոյս PLURAL լի PHYSICS փամփուշտ PLUS ամուլ, լի, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ, PICTURE բիծ, պէս հոյլ PIE ընդ PLUTO հալել PIECE խածանեմ PLUTOCRACY հալել, հեղուլ, զեղուլ, PIECEMEAL մասն հեղեղ

PIERCE տաւար PLUVIAL հալել

PIGMENT բիծ, պէս, պիղծ, պղտոր PNEUMONIA հալել, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ PILGRIM արտ POCO փոքր PILIGRIM ագարակ PODIATRICT հետ(ք) PIN թերի, տատրակ, փետուր PODIATRIST հետ(ք), ոտն PIONEER հետ(ք), յատակ PODIATRY յատակ PISMIRE մրջիւն PODIUM հետ(ք), յատակ PLACE լայն POGODA բագ, բագին PLAINTIFF լալ POISE փին, փնթի

143

POISON ըմպել POSTPARTUM որդի

POLE եղ (անիմ, լինեմ), խաղ POSTULATE հարս, հարց, հարցանել

POLEMIC աղմուկ POTABLE ըմպել

POLICE պուրակ POTENT հայ, հոյակապ, պետ

POLIS պուրակ POTION ըմպել

POLISH աղմուկ POTOMAC թերի, տատրակ

POLITY պուրակ POUCH փամփուշտ

POLLEN հող POULTRY ամուրի

POLLUTE լիճ POUND հէն, փին, փնթի

POLYP հետ(ք) POVERTY ամուրի, փոքր

PONTIFF հուն POWDER հող

PONTOON հուն POWER հայ, հոյակապ, նաhապետ, պետ

PONY ամուրի, ուլ, փոքր PRAY հարս

POOR ամուրի, փոքր PREAMBLE ամբողջ

POPPYCOCK քաք PRECARIOUS հարս

PORGY բագ, բագին PRECISE մխիթար

PORK հորթ, որս PREEN օծել

PORPOISE հորթ PREFER բարդ

PORTFOLIO բողբոջ PREGNANT ծին, ծնանիլ

PORTRAY արածել, արօտ PRELUDE լոյտ, լուտալ

POSESS ատեան, նիստ, նստել PREMIER երախայրի

POSITIVE ըստ, հուսկ PRESENT եմ

POSSESS հայ, հոյակապ, նաhապետ, PRESIDE ատեան, հեծ-անել (հեծնել) պետ PRESS հարկանել, հարուստ, ձեռն, ձեռք, POSSIBLE հայ, հոյակապ, նաhապետ, որոտում պետ PRIDE առ-, հար-, պարծ POST ապահով, ըստ, հուսկ PRIEST առ-, երէց

144

PRIMARY առ-, երախայրի PROPERTY պարտք

PRIMATE առ-, երախայրի, հար- PROPHET բան, բառ, բառբար

PRIMAVERA գարուն PROPITIOUS թերի, պատահական, տատրակ, փետուր PRIME պատարագ PROTECT թագ PRIMO երախայրի, հար-, պարծ PROTEIN առ-, հար- PRINCE երախայրի, հար- PROTEST երեք, երեսուն PRINCIPLE առ-, երախայրի PROUD եմ, հար-, պարծ PRINT հարկանել PROVE առ- PRIOR երախայրի, հար- PROVERB երդում, վարդապետ PRIVATE առ-, երախայրի, հար- PROVIDE գիւտ, պատուէր PRIVILEGE առ-, երախայրի, հար-, պարծ PROVOKE կոչել, վանգ (վանկ)

PROBABLE հար- PROXIMATE առ-, հար-

PROBE առ- PSYCHEDELIC տիւ, տիք, տիցաբանութիւն

PROBLEM կալ, կեղ, քաղցկեղ PTERODACTYL թեթեւ, փետուր

PRODIGY ասել PTEWEY թուք

PROFILE ջիլ, ջիղ PTOOEY թուք

PROFIT դնել PUCE լու

PROFOUND անդունդ, բուն PUER փոքր

PROGENY ծին, ծնանիլ PUERILE ամուրի, ուլ, փոքր

PROGRAM կարիճ PULLET ուլ, փոքր

PROHIBIT զօր, ընծայ PULLEY խաղ

PROLOCUTOR ողոքել PULP հող

PRONOUN անուն PULSATE հարկանել, որոտում

PROOF հար- PULVERIZE հող

PROPER առ-, երախայրի, հար-, PUNISH քաւել պարտք PUNJAB ապակի

145

PURCHASE առ-, հար- QUORUM ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր), ո, ով, ոմն, որ, ոք, քան, քանի PURPLE ջիլ, ջիղ QUOTA ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր), ո, PUSH աղմուկ, հարկանել, հարուստ, ով, ոմն, որ, ոք, չափ, քան, քանի որոտում RACE եռալ, հեռ- PUSSILANIMUS փոքր RACK վրէժ PUSTULE փամփուշտ RAIN առոգել QUAD կոյ RANKLE տեսանել QUADRANT քառ, քառասուն RAT որոճալ QUALITY ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր), ճիշդ, ճշմարիտ, ո, ով, ոմն, որ, RATION առատ ոք RAUCOUS առիւծ, ոռնալ QUANTITY ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, RAVEN քրքիր զի, իր), ճիշդ, ճշմարիտ, չափ, քան, քանի REACH պատարագ, պատարագ

QUARRY քառ, քառասուն REALM պատարագ, ռազմ

QUARTER չորս, քառ, քառասուն REBUT բութ

QUASH սաստ RECOGNIZE ծան(օթ), ճանաչել

QUATRAIN չորս RECONCILE աքաղաղ

QUATTRO քառ, քառասուն RECRUIT պայքար, սարք

QUEEN կին RED արեւ, արեգակն

QUELL եղեռն, կալ, քաղցկեղ REEK առիւծ, ործ

QUICK կեանք REFULGENT բարկանալ

QUID ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր), ո, REFUTE բութ, ըմբոստ ով, ոմն, որ, ոք REGARD գառն QUIDITY ճիշդ, ճշմարիտ REGIMENT ռազմ QUINSY շուն REGION պատարագ, ռազմ QUINTET յիսուն REGULATE ռազմ QUIRE քառ, քառասուն REGURGITATE կեր

146

REIGN պատարագ, ռազմ REVENUE եկ

RELATE տաղանդ REVERT վախճան

RELEVANT արագ, լանջ REVILE գին

RELIC լքանել REVOLVE գելուլ, գելում, գող, լար

RELIEVE լանջ RHETOR երդում

RELINQUISH լքանել RHETORIC վարդապետ

REMAIN մնալ RHINE առու, յառնել

REMARK մարզ RHINOCEROS սար

REMEDY միտ, միտք RHINOCEROUS ռունգն

REMEMBER համար, մատուռն, նշմար RHONCHUS ռունգն

REMINISCENT մարգարէ RHYTHM առու, ոռոգ

REMOVE մուտ, մոյծ, մուծ RIDE պատրաստ

RENAISSANCE ծին, ծնանիլ RIG արեւ, արեգակն, երգ

RENDER տալ RIGHT պատարագ, ռազմ

RENOVATION նոր RIGID պատարագ

REPAIR որդի RING քրքիր

REPEAT թերի, պատահական RIOT առիւծ, արեւ, արեգակն, ոռնալ

REPINE քաւել RIPARIAN երակ

REPUDIATE փոյթ RIVAL երակ, յառնել

RESCIND շերտ, ցից RIVER առու, երակ, յառնել

RESCUE խայտ RIVERS յիսուն

RESIDE ատեան, հեծ-անել (հեծնել), նիստ, ROAD պատրաստ նստել, տեղ ROAR առիւծ RESPONSE սպաննել, սպանդ ROBOT արբանեակ, որբ RETALIATE տաղանդ ROBUST արեւ, արեգակն RETICENT թաքչիլ, թաքուն ROCKET գարշել REVEILLE առոյգ

147

RODENT որոճալ SAMITE ման, մանուած

ROGATORY պատարագ SAMIZDAT մի, մէն, միայն, միմեանք, միւս, տալ ROOK քրքիր SAMOVAR մի, մէն, միայն, միմեանք, ROUT ոռնալ միւս, վառել ROYAL պատարագ, ռազմ SAND աւազ RUBRIC արեւ, արեգակն SANG ցանկ (ց + անկ) RUDDY արեւ, արեգակն SANSKRIT ամէն, ճար, մի, մէն, միայն, RULER ռազմ միմեանք, միւս

RUMOR առիւծ, արեւ, արեգակն, SARDAR դադար, սաղաւարտ ոռնալ SARDARAPAT -ապատ RUMPLE կաղամբ SATE յագենալ RUN առու, երակ, յառնել SATIATE յագենալ SABBATH շաբաթ SATIRE յագենալ SABLE աւազ SATISFY յագենալ, շատ SAD յագենալ SATRAP աշխարհ, իշխան, պաշտպան SADDLE տեղ SATURATE յագենալ SAFE ողջ SAUCE աղ SAG ընկենուլ SAUSAGE աղ SAGE ողջ SAVE ողջ SALAMI աղ SAVIOR ողջ SALSA աղ SAXON ցեղ SALT աղ SCALD նաւասարդ SALUTE ողջ SCALE սանդուղ, ցայտել, ցայտել, ցելում, SALVAGE ողջ քաղել

SALVATION ամբողջ SCALP ցելում, ցուլ

SAME ամէն, համբոյր, հաւասար, մի, SCALPEL ցելում, քաղել մէն, միայն, միմեանք, միւս SCAN սանդուղ, ցայտել

148

SCANDAL սանդուղ SECT հաճելի

SCAR քերել, քերթել, քերծել SECTION ցեղ, ցուլ

SCARLET հաճելի SECTOR շերտ, ցան

SCATTER ցան, ցիր, ցրել SECURE ազն

SCHISM շերտ, ցից SEE -օն (-աւն)

SCHMALTZ մեղկ, մեղմ SEGMENT շերտ, ցան, ցեղ, ցիր, ցրել, ցուլ SCHOOL ցելում, ցեղ, ցուլ SELECT ազն, իւր, իրար, փառք SCIENCE շերտ, ցից SELF ազն, իւր, իրար, խոստովանել, SCISSION ցից փառք, քենի SCISSOR խայթ, մխիթար SEMANTIC յօրինել, օրէն SCISSORS խթում, խթել, խօթ, շերտ SEMAPHORE օրէն SCOPE եպիսկոպոս, սպասել SEMESTER ամիս, մասն, վաթսուն SCORCH կաղամբ SENATE հին SCORE ցան SEND ընթանալ SCOUT հսկայ, հսկել, յիշել, ունկն-ականջ, SENILE հին ուշ-, ուշիմ SENIOR հին SCRAPE ցան, քերել, քերել, քերթել, քերծել, քորել SENSE ընթանալ

SCREAM քրքիր SENTENCE ընթանալ

SCREEN քերել SENTIMENT ընթանալ

SCREW քերել SEPARATE ազն, որդի

SCRUB քերել, քերթել, քերծել SEPTEMBER եօթն

SCULPTURE ցելում, ցուլ, քաղել SEQUEL պատշաճ

SEAT ատեան, նիստ, նստել SEQUENCE առաքել, հաճելի, պատշաճ

SECLUDE իւր, իրար, խոստովանել SERENE չոր, չիր, ցասում

SECRET ազն, իւր, իրար, խոստովանել, SERIES շար(ք), շարունակել, շարական փառք, քենի SERIOUS փառք, քենի

149

SERMON շար(ք), շարունակել, SIBBLING իւր, իրար շարական SIBLING ազն SESSION ատեան, հեծ-անել (հեծնել), SIC սա, այս, սոյն, աստ, աւասիկ նիստ, նստել, տեղ SIDERAL սպիտակ SETTLE տեղ SIESTA վաթսուն SEVEN եօթն SIGN հաճելի, պատշաճ SEVER որդի SIGNORE հին SEXTET վեց SILT աղ SEXTON վաթսուն SIMBA ինձ SHAH աշխարհ, իշխան, շահ SIMHA ինձ SHAMBLES ցուպ SIMPLICITY հաւասար SHARE ցան, ցիր, ցրել, քերել SIMULTANEOUS ամէն, հանապազ, SHARP քերել հանդարտ, հաւասար, մի, մէն, միայն, SHEAF ցից միմեանք, միւս

SHEAR քերել SIN եմ

SHEEN ցոյց SINEW իշխան

SHEER ցան SINGAPORE ինձ, պուրակ

SHELF ցելում, քաղել SINGLE ամէն, հաւասար, մի, մէն, միայն, միմեանք, միւս SHELL ցելում, քաղել SINK անկանել, ընկենուլ, ցանկ (ց + SHIELD ցելում, ցուլ անկ) SHIN ցից SINN ազն SHIRT ցան SIP հիւթ, ուստր SHIVA սէր, սիրել SIR հին SHORT ցան, քերել SISTER սկեսուր, քենի, քոյր SHOUT հսկայ, հսկել SISTINE վաթսուն SHOW ցոյց, քաւել SIT ատեան, ընդոստ, հեծ-անել (հեծնել), SHRIMP կաղամբ նիստ, նստել, տեղ

150

SITAR երեք, երեսուն SNOOD ներգեւ

SITUATE շէն SOAK հիւթ, նիւթ, ուստր

SIX վաթսուն SOAKED թանձր

SIXTY վեց SOBER ազն

SKEPTIC եպիսկոպոս, սպասել SODALITY քենի

SKI ցից SOJOURN տիւ, տիք, տիցաբանութիւն

SKILL ցելում, քաղել SOLAR հիւղէ, քաղց

SLAY արկանել (զարնել), արձակ, SOLDIER ամբողջ, ողջ հրաժարել, հրաժեշտ SOLE ազն SLICK լիրբ SOLEMN ողջ, ողջ SLIGHT լիրբ SOLICIT ողջ SLIMY լիրբ SOLID ամբողջ, ողջ SLIPPERY լիրբ SOLIDUS ողջ SLOB լիրբ SOLITARY ազն SLOGAN ծիծեռնակ, կարդալ SOLO ազն SLOP լիրբ SOLUBLE լոյծ SLOVENLY լիրբ SOMA թաւ SLURP արբ SOMNOLENT քուն SMEAR միւռոն SON ուստր SMELT մեղկ, մեղմ SONATA խինդ SMILE զմայլիլ, մօրուք SOPORIFIC քուն SMIRK զմայլիլ, մօրուք SORB արբ SMOKE մուխ, մխալ SORDID կախարդ SMUGGLE մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ SORORITY քենի, քոյր SMUT մուր, -ճ, մրուր, մրրիկ SORT հաւասար, շար(ք), շարունակել, SNICKER անէծք շարական

SNIDE անէծք SOUND առաքինի, խինդ, սուրբ

151

SOUP հիւթ SPORADIC սփիւռ, փռել

SOURCE պատարագ SPORE սփիւռ, փռել

SOUTH հիւղէ, քաղց SPOUSE սպաննել, սպանդ

SOVEREIGN հուպ SPRAWL սփիւռ, փռել

SPAN հէն, փին, փնթի, փին, փնթի SPRAY սփիւռ, փռել, փրփուր

SPECIOUS եպիսկոպոս SPREAD սփիւռ, փռել

SPECTACLE եպիսկոպոս, սպասել SPROUT սփիւռ

SPECULATE եպիսկոպոս, սպասել SPUR սպառնալ

SPELL առասպել SPURN սպառնալ

SPERM սփիւռ, փռել SPUTNIK հուն

SPEW թուք SPY եպիսկոպոս

SPICE եպիսկոպոս SQUARE չորս, քառ, քառասուն

SPIDER հէն, փին, փնթի SQUIRREL ոռ

SPILL փեղկ STACK թակել

SPIN հէն, փին, փնթի STAFF ստէպ, ստիպել

SPIT թուք STAGE նպաստ

SPLEEN փայծաղն STAIR աստիճան

SPLENDID փայլ, փաղփաղիլ, STAKE թակել փողփողել STALE տիղմ SPLENDOR փայլ, փաղփաղիլ, STALK ստեղն փողփողել STAMP ստէպ, ստիպել SPLICE փեղկ STANCE նպաստ, ստանալ SPLINTER փեղկ STAND նպաստ, պաշտել, պաշտպան, SPLIT ցելում, ցեղ, ցուլ, փեղկ, քաղել ստանալ SPONGE սունկ STANDARD խաչ, նախարար, սալ, քար SPONSOR սպաննել, սպանդ STAR աստղ SPONTANEOUS հէն, փին, փնթի STARBOARD բուրդ, բրդել

152

STATE նպաստ, ստանալ STRUCTURE պաստառ

STATION նպաստ, պաշտել, ստանալ, STUDENT ստոյգ տաւար STUDY ստոյգ STEEPLE ստոյգ STUN թունդ STEER ստերջ, տաւար, տաւար STUPID ստոյգ STELE ստեղն STUTTER թոթով STELLAR աստղ SUASION քաղցր STENTORIAN թունդ SUAVE քաղցր STEP ստէպ, ստիպել SUBMERGE մխրճել, մկրտել STERILE ստերջ SUBSIDY ատեան, նիստ, նստել STICKLE աստիճան SUBSTANCE նպաստ, պաշտել, ստանալ, STIFF ստէպ, ստիպել տաւար

STILL առաստաղ, տիղմ SUBSTRATE պաստառ

STILT առաստաղ, ստեղն SUBTRACT արածել

STIPEND հէն, փին, փնթի SUCCULENT հիւթ

STIPULATE ստէպ, ստիպել SUCK ուստր

STIR -տորմ SUCKLING ուստր

STIRRUP աստիճան SUDDEN էջ, իջանել

STOCK ստոյգ, ստուար, տաւար SUDORIFIC քրտինք

STOLID առաստաղ, ստեղծել, տիղմ SUGAR շաքար

STORE նպաստ SUICIDE ազն, իւր, իրար, խոստովանել STORM -տորմ SUIT հաճելի STRATEGY պաստառ SULK արկանել (զարնել), արձակ, զերծ, STRATUS պաստառ հրաժարել, հրաժեշտ STREAM ոռոգ SULLEN ազն, փառք, քենի STREET պաստառ SULTRY քաղց STREW պաստառ

153

SUM հուպ SYCAMORE մոր

SUMMER ամառ SYLLABLE լաւ

SUMMIT հուպ SYMBOLE կալ

SUMP սունկ SYMPOSIUM ըմպել

SUN հիւղէ, քաղց SYMPTOM թերի, պատահական, փետուր SUNDAY հիւղէ SYNAGOGUE ազատ, ածել SUPERIOR հուպ SYNDETIC ծիածան SUPPLY լի, հոյլ SYNDROME -տորմ SURE ազն, իւր, իրար, փառք, քենի TABLE թաւլի SURGEON ձեռն, ձեռք TACIT թաքչիլ, թաքուն SURGERY երգիծանալ TAJ թագ, մեծ SURVIVE կեանք TALENT տաղանդ SUSPEND հէն TALISMAN եղ (անիմ, լինեմ), խաղ SWAIN իւր, իրար, քենի TALK ողոքել SWALE փառք, քաղց TAME ադամանդ SWALLOW ախոռ, ախորժակ, ախորժակ, խորտիկ, ուրախ, տխուր, TANGIBLE վտանգ, տամջ քիմք TANTALIZE տաղանդ SWAMI ազն TAPAS տապ SWAMP սունկ TARGETդրամ SWART կախարդ TARRAGON տեսանել SWARTHY կախարդ TASK վտանգ SWASTIKA եմ TAURUS տաւար SWEAT քրտինք TAX վտանգ, տամջ SWEET քաղցր TEACH տէր SWELTER փառք, քաղց TEAR արտասուք, արտօսր, պատառ SWILL ուրախ TECHNICAL թեքել, տախտակ

154

TECTONIC տախտակ THEATRE թատրոն

TELLURIAN տիտղոս THECA դատ

TELLURIC տիտղոս THEE քեզ, քո

TEMPLE տոմար THEMA դնել

TEN -ասուն, տասն THEME թեմ

TEPID տապ, տաք, տափք THEOPHANY բանալ, բաց, բոց (բաց)

TERM արմ (զարմ) THEORY թատրոն

TERRA երաշտ, թառամիմ THEOTOKOS տոկոս

TERRACE անթառամ, թառամիմ THERE -դ (դու, դա)

TERRAIN անթառամ THERMAL ջերմ, փուռ

TERRITORY անթառամ, երաշտ, THERMO գաղջ, գոլ թառամիմ THESIS դնել TEST երեք, երեսուն THICK թանձր, տամջ TESTAMENT երեք, երեսուն THIGH թաւ TESTIMONY երեք, երեսուն THINE քեզ, քո TETRA չորս, քառ, քառասուն THIRST անթառամ, երաշտ TETTER պատառ THIRSTY թառամիմ, թորմիլ TEUTONIC տոհմ THIRTEEN երեք, երեսուն TEXT տախտակ THIRTY երեք, երեսուն TEXTILE թեքել THIS -դ (դու, դա), թէ, սա, այս, սոյն, THALLUS դալար աստ, աւասիկ

THANE տոկոս THOR թունդ

THAT -դ (դու, դա), թէ THOU դու, քո, քեզ, քո

THATCH թագ THOUSAND թաւ, թիւ

THAW թան, թաց THREE երեք, երեսուն

THE թէ, սա, այս, սոյն, աստ, աւասիկ THRILL վտարել

THEA թատրոն THRONE աթոռ, դադար

155

THROUGH հրատարակ, վտարել, TOWN դի, դիակն տարած(ք) TOXIC նահատակ THUG թագ TRACHEA դարձ, թրիք THUMB թաւ, թմրիլ, թումբ TRACT արածել THUNDER թունդ TRACTION արածել, արօտ THURSDAY թունդ TRADITION տալ THY -դ (դու, դա), քեզ, քո TRAGEDY արածել, աւետարան THYROID դուռն TRAIL արածել, արօտ TICK տիզ TRAIN արածել, արօտ TILE թագ TRANS վտարել, տարած(ք) TIMBER տուն TRANSACT ազատ, ածել, հաւաքել TIMOCRACY քէն TRANSFER բերել, իբր, իբրեւ TINCTURE թանձր TRANSPLANT յաղթ TISSUE տախտակ TRAP -տորմ TITLE թուղթ, տիտղոս TRAPPINGS դրօշ TOCOLOGY տոկոս TRASIT էջ, իջանել TOGA թագ TRAUMA թարախ, թարմ -, թոռն TOLERATE թողուլ, թոյլ, թոյլ, տաղանդ TRAVESTY զգեստ, հագուստ, հագնել TOLL թողուլ, թոյլ, թոյլ, տաղանդ TRAY անտառ, գդալ, դգալ (գդալ) TOMB դամբան, թաւ, թմրիլ, թումբ, թուփ TREAT արածել TOME տոմար TREE անտառ, գդալ, դգալ (գդալ), TONGUE լեզու դրախտ, յաղթ, տրամ-

TOOTH ատամն TREMENDOUS երեր

TORERO տաւար TREMULOUS երեր

TORRID անթառամ, երաշտ, թառամիմ TRINITY երեք, երեսուն

TOTAL տոհմ TRIO երեք, երեսուն

TOWARD վախճան, վերջ TRIVIAL նուազ

156

TROIKA երեք, երեսուն ULTRA այլ, նա, նոյն

TROUBLE -տորմ UN մի, միթե

TROUGH անտառ, տրամ- UNANIMOUS անձն

TROUT ընթեռնուլ UNCLE հաւ, ուստայ

TRUANT թարմ -, թոռն UNCTION օծել

TRUCE անտառ UNDER ըմբոստ, ընդոստ, ընդ, ընդերք

TRUCULENT վտարել, տարած(ք) UNDERNEATH նուազ

TRUST անտառ, տրամ- UNDULATE գետ

TRUTH անտառ UNFILLED ամուլ

TUBER թուփ UNGUENT օծել

TUESDAY յուլիս, տիւ, տիք, UNGUIS եղունգ տիցաբանութիւն UNGULATE եղունգ TUFT թուփ UNICORN սար TUMOR դամբան, թաւ UNIVERSE վախճան TURBINE -տորմ UNKEMPT ծամել TURBULENCE -տորմ UNTIL անդրանիկ TURMOIL -տորմ UP լափել, նպաստ TURN դառն, դառնալ, ընթեռնուլ URCHIN գարշել TUSK ատամն URGE վրէժ TWICE երկու, կուղ URINE ջուր TWILIGHT երկու URSINE արջ TWIXT երկու US մեք (մենք), մեր, մեզ TWO երկու, կուղ UTOPIA յաւիտեան, ոչ (ո+չ), չէզոք, չիք TYKE տիկ UXORIAL ամուսին UBIQUITY ո, ով, ոմն, որ, ոք UXORIOUS յոյս, ուս, ուսանիլ, սկեսուր UDDER ջուր VACANT ունայն UKASE խօս

157

VACUUM ունայն VERY վաւեր

VAGHARSHAPAT -ապատ VESPER գիշեր

VAHAKN վեհ VESPERS շապիկ

VAHE վեհ VEST զգեստ, հագուստ, հագնել, յօդ, օթեւան VAIN ունայն VESTA վան, -աւան VALET նպաստ VIA նուազ, վազ VALLEY գելուլ, գելում, գող, լար VICENARY քսան VALONIA կաղին VICINITY գիւղ VALVE գելուլ, գելում, գող VIDEO գիւտ VANDAL գինդ, գնդակ VIEW նուէր VANGUARD անդրանիկ VIGESIMAL քսան VANISH ունայն VIGILANT առոյգ VARIOUS գորտ VILIPEND գին VASSAL նպաստ VILLAGE գիւղ VEDA արեւ, արեգակն, գիւտ, նուէր, պատուէր VILLAIN գիւղ

VEGETABLE առոյգ VIM վասն

VEHICLE նուազ, վազ VINEGAR սուր

VENAL գին VIOLATE վասն

VEND գին, վաճառ VISION գիւտ, նուէր, պատուէր

VENT օդ VITAL կեանք

VERACIOUS վաւեր VIVID կեանք

VERB գիր, երդում VOCAL գոչ, կոչել, ուխտ, վանգ (վանկ), վէպ VERDICT վաւեր VOICE գոչ, կոչել, վանգ (վանկ), վէպ VERITY վաւեր VOID ունայն VERNAL գարուն VOLUME գելուլ, գելում, գող, լար VERSION վախճան

158

VOLUNTARY գեղ, վայել WARY գառն

VOLUPTUOUS գեղ, վայել WAS ագանիմ, գոմ, գոյ -, վան, -աւան, օթեւան, օթեակ VOLVE գող WASH գետ VORACIOUS ընկեր, կեր WASSAIL գոմ, գոյ -, վան, -աւան, VOYAGE նուազ, վազ օթեւան VULPINE աղուէս WATCH առոյգ WADE գալ WATER գետ WAGON նուազ, վազ WAX աճել, վաշխ WAIL վայ WAY նուազ, վազ WAIST աճել WEALTH գեղ, վայել WAIT առոյգ WEAR զգեստ, հագուստ, հագնել, WAKEN առոյգ հագուստ, հագնել, յօդ

WALK գելուլ, գելում, գող, լար WEATHER օդ

WALLET գելուլ, գելում, գող, լար WEIGH նուազ, վազ

WALLOP վայել WEIGHT նուազ

WALLOW գաղտնի, գելուլ, գելում, գող WELL գեղ, վայել

WALTZ գելուլ, գելում, գող, լար WELTER գաղտնի, գելուլ, գելում, գող

WANDER գինդ, գնդակ WEN վանել

WANT ունայն WEND գինդ, գնդակ

WAR վատ, վատնել, վատթար WENT գինդ, գնդակ

WARD գառն WERE գոմ, գոյ -, վան, -աւան

WARE գառն WEST գիշեր

WARM գաղջ, գոլ WET գետ

WARN ապրիլ WHEAT խայտ, սպիտակ

WARRANT ապրիլ, վահան WHEEL եղ (անիմ, լինեմ), լինել, խաղ, հոլով, յեղուլ WART գորտ

159

WHEN ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր), WORSE վատ, վատնել, վատթար քան, քանի WORST վատ, վատնել, վատթար WHERE ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր) WOUND վանել WHICH ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր), ո, WRACK վրէժ ով, ոմն, որ, ոք, չէզոք, քան, քանի WRAP գերի, վախճան WHISKEY գետ WREAK վրէժ WHITE խայտ, սպիտակ WRECK վրէժ WHO ի (իք, ինչ, հի, իրաւ, իմն, զի, իր), ճիշդ, ճշմարիտ, ո, ով, ոմն, որ, ոք, ով, WRITE գիր որ, ում, ոք, չէզոք WRONG վախճան WHOM ում WROUGHT գործ, երգիծանալ WHY ճիշդ, ճշմարիտ XEROX չոր, չիր, ցասում, ցաւ WICKED առոյգ XERXES աշխարհ, իշխան WIDOW վարել YARD գերդաստան WILL գեղ, վայել YAWN խաւար WILLOW գելուլ, գելում, գող, լար YEAN եզն WIN վանել YEARN ձիր WIND գինդ, գնդակ, ոյծ-, օդ YELLOW լեղի WINDOW աչք, ակն, օդ YES եմ WING ոյծ-, օդ YEW այգի WINTER գետ YOGA զոյգ, լուծ WISE գէտ, գիտենալ, գիւտ, նուէր YOKE զոյգ, լուծ WIT գէտ, գիտենալ, գիւտ, նուէր YON այն, անդ, նա, նոյն WOE վայ YONDER այն, անդ, նա, նոյն WOLF գայլ YOUNG յունիս WOOL գեղմն YOUTH յունիս WORD գիր, երդում, վարդապետ ZEAL ջան(ք) WORK գործ, երգիծանալ, երկնել, վարժ

160

ZEN յօրինել, օրէն ZYGOTE զոյգ, լուծ

ZEUS յուլիս TRUE անտառ, դրախտ, տրամ-

ZITHER երեք, երեսուն

ZODIAC կեանք

161

Sound Change - Armenian Root

*bh > բ ամպ, ամպրոպ, արբ, արբանեակ, *g > զ թանձր բամբասել, բան, բառ, բառբար, բանալ, *g > զ via Iranian ազատ բաց, բանտ, բառնալ , համբարձում, բարդ, -բար, բարի, բարկանալ, բարձր, *g > ծ ածել, այծ, առած, առիւծ, արածել, բարձրաւանդակ, բաւ, բեկանել, արծաթ, արծարծել, արծիւ, բիծ, բոյծ, բեղուն, բեռն, բերան, բերդ, բերել, բիծ, բուծ, գործ, ծաղիկ, ծաղր, ծիծաղ, բիրտ, բիւրեղ, բլուր, բոլոր, բողբոջ, ծամել, ծան(օթ), ծառ, ծեր, ծիլ, բող(կ), բողոք, բոյծ, բոյս, բոյր, բորբոք, ծիծեռնակ, ծին, ծնանիլ, ծնօտ, ծունկ, բոց (բաց), բութ, բուխ, բուծ, բուն, բուրգ, ծունր, ծուռ, մածուն, մեծ, ործ բուրդ, բրդել, դամբան, եղբայր, երբ, ըմբոստ, իբր, իբրեւ, լիրբ, լպիրծ, *g > ծ > ձ բարձր, բարձրաւանդակ համբոյր, որբ *g > կ կաղամբ, կամք, կարդալ, կարթ, *bh > ւ աղաւնի, աւազ, աւել, կարծր, կռունկ, մակարդ բարձրաւանդակ, դաւ *g > ճ աճել *d > տ անտառ, ատեան, ատել, գետ, գէտ, *g > ս ասել, ես գիտենալ, գիւտ, ընտանի, ընտանիք, լոյտ, լուտալ, խայտ, հետաքրիր, *gw > լ լեռ հետ(ք), ուտել, տալ, տանիլ, տասն, *gw > ծ օծել տեսանել, տեւել, տէր, տիզ, տիկ, տիղմ, տիւ, տիք, տիցաբանութիւն, -տորմ, *gw > կ անկանել, արկանել (զարնել), եկ, տուրք, տրամ-, տրտում, տրտունջ երեկոյ, երէկ, երես, երկ, երկնել, ընկենուլ, ընկեր, ընկղմիլ, կալ, կաղին, *d > ր via Iranian նուէր կայծ, կեանք, կեղ, կեղտ, կեր, կին, կով, *dh > դ բարձրաւանդակ, բուրդ, բրդել, կոգի, կոկորդ, կող, կոյ, կոր, կուլ, դադար, դալար, դամբան, դայեակ, կլանել, կուղ, կրծել, կռնչիլ, ցերեկ, դանդաղ, դառն, դառնալ, դաս, դատ, քաղցկեղ դարել, դարձ, դարման, դաւ, դեղ, *gw>ւ լաւ դեղին, դեռ, դի, դիակն, դիել, դիզել, դիք, դնել, դողալ, դուլ, դուռն, դուստր, *gwh > ժ իժ դրամ, դրուժ, դրօշ, ընդ, ընդերք *gwh > ջ լանջ *dh > ր via Iranian բոյր, համբոյր, w յօրինել, վարել, վարք, օրէն *g h > գ գաղջ, գոլ

w *dhy > ջ մէջ *g h > զ եզն, արժան

w *dw > երկ երկաթ, երկան, երկար *g h > ձ օձ, ջերմ, ջիլ, ջիղ, ջինջ, (երկայն), երկիւղ, երկու ջնջել

162

*gwh> գ արագ *kw > չ չոգ, չոգայ, չոր, չիր, չորս, չու

*gh > ձ ինձ, իղձ *l > r ռոճիկ

*gh > գ գարի, գերդաստան, գլուխ, գովել, *l > լ ալի(ք), ալիւր, գելուլ, գելում, թոյլ, գորշ, գուշակ, զգոյշ, նիգ լէզ, լիզել, լիճ, լինդ, լիրբ, լլուկ, լկիլ, լխկել, լսել, լուր, հլու, լիս, լուս, *gh > զ դիզել, եզր, զ-, զատիկ, զենուլ, զէն, լոգանալ, լողալ, լոկ, լոյծ, լոյս, լուսին, զոհ, լէզ, լիզել, մէգ, մէզ, տիզ լոյտ, լուտալ, լոյց, լուցանել, լուռ, *gh > ժ դրուժ, անձուկ, դարձ, ձաղկել, լպիրծ, լքանել ձեռն, ձեռք, ձեւ, ձի, ձիր, ձիւն, ձմեռ, *l > ղ աղ, աղամ, աղաւաղել, աղաւնի, ձող, ձոյլ, ձուկն, ձօն, որձ աղմուկ, աղուէս, աղքատ, ամբողջ, *k > խ խայթ, խանդ, խանձ, խաչ, խարել, առաստաղ, ատաղձ, աքաղաղ, բեղուն, խարոյկ, խարկել, խեղ, խէչ, խէթ, բողբոջ, բող(կ), բողոք, բուխ, գաղտնի, խթում, խթել, խոչ, խորովել, խոց, խօթ, գայլ, գարշել, գեղ, գեղձ, գեղմն, գիւղ, խօս, նախանձ, նախարար, սխալ գող, եկեղեցի, եղեամ, եղեռն, եղեւ(նի), եղունգ, թողուլ, թոյլ, լեղի, խաղ, խեղ, *k > կ կառք, հերկ կաղին, կեղ, հեղուլ, զեղուլ, հեղեղ, հող, մաղթել, մաղձ, մատաղ, մատղաշ, *k > շ շուն, շուռ, շուրթ, շուրջ մեղ(ք), մեղկ, մեղմ, յղի, յոլով, ողն, *k > ս ամուսին, ասեղ, -ասուն, ասր, ստեղծել, ստեղն, տիղմ, փեղկ, օղ արտասուք, արտօսր, լսել, լուր, հլու, *l > ր ախոռ, ախորժակ, ամբար, լիս, լուս, լոյս, լուսին, լոյց, լուցանել, բարկանալ, բիւրեղ, խորտիկ, մարմին, լուռ, խօս, յոյս, նսեմ, ուս, ուսանիլ, սալ, ուրախ, տխուր սանդուղ, սառն, սաստ, սար, սարք, սարդ, սերիլ, սեռ (սերմն), սեւ, սէգ, սէր, *m ~ r արիւն սիրել, սին, սիրտ, սլանալ, սլաք, սկեսուր, սուր, սուրբ, սպաննել, *n > մ մերկ, մեք (մենք), մեր, մեզ, սպանդ, սպառնալ, սպասել, տեսանել մխիթար, մի, միթե

*k > ք քաղել, քամակ, քամել, քայլ, քար, *p > h Աստուած, արահետ, հալել, հայիլ, քերել, քերթել, քերծել, քորել, քրքիր, հայ, հայր, հայց, հաստ, -ատ, հար-, քսան հարթ, հարկանել, հարս, հարց, հարցանել, հարուստ, հաց, հեղուլ, w *k > խ խածանեմ, խաղ, խայտ, խինդ, զեղուլ, հեղեղ, հեռի, հեռու, հետաքրիր, խնդալ հետ(ք), հեւալ, հզօր, հէն, հինգ, հիւանդ, հիւս, հնոց, հոգ, հոգի, հող, *kw > կ աչք, ակն, առակ հոյակապ, հոյլ, հով, հովիւ, հորթ, հուն, *kw > ք առաքել, լքանել, քան, քանի, քառ, հուպ, հուսկ, հուր, հպարտ, հօտ քառասուն, քաւել, քաք, քեզ, քո, քէն, *p > h > ø աղմուկ, ամուլ, առ-, առակ, քիմք առած, առաքել, ասր, արագիլ, յղի, *kwy > չ գոչ յոլով, ոտն, որդի, որս, ուլ

163

*p > հ հերկ, յաղթ, յատակ, յետ, յիսուն, *sw > փ փառք նայիլ *sw > ք առաքինի, քաղց, քաղցր, քենի, *pl > լ լալ, լայն, լի, լու, լուանալ, լուծ քիմք, քուն, քոյր, քրտինք

*r > լ գոլ *t > թ անթառամ, եթէ, ընթեռնուլ, թագ, թակել, թան, թանձր, թառամիմ, թառիլ, *r > ղ աղաչել, աղօթ, աղբիւր, աստղ, թարախ, թարմ -, թաց, թեթեւ, թեր-, գաղջ, դանդաղ, դառնալ, դեղ, դեղին, թերթ, թերի, թեքել, թէ, թիթեռն, թիւ, դեռ, դողալ, եղբայր թմրիլ, թորմիլ, թողուլ, թոյլ, թոյլ, թոռն, *r > տ via Iranian պատ, պատառ, թոթով, թումբ, թունդ, թուր, թուփ, պատգամ, պատարագ, պատկեր, թռչել, թռչուն, թրթուռ պատուէր, պատշաճ *tw > ք դու, քո *s > h հեծ-անել (հեծնել), հին, հիւթ, *VpV > VւV եւ, եօթն, ու, ունիլ, ունելի, - հիւղէ, յագենալ օն (-աւն) *s > h > ø ամառ, ամբար, ամբողջ, *VtV > Vյ այրեմ, հայիլ, հայ, հայր, ամէն, ամուսին, անկանել, առաքել, հայց, հոյակապ, մայր, մայրի, քոյր ատեան, արբ, արիւն, արկանել (զարնել), եօթն, ընկենուլ, համբոյր, *w > գ ագանիմ, այգ, արագիլ, արեւ, ուստր արեգակն, գալ, գաղտնի, գայլ, գառն, գարշել, գարուն, գելուլ, գելում, գեղ, *s > շ աշուն, ապուշ, էշ գեղձ, գեղմն, գետ, գեր, գերի, գէտ, *s > փ փեղկ գիտենալ, գին, գինդ, գիշեր, գիր, գիւղ, գիւտ, գնդակ, գող, գոմ, գոյ -, գոչ, գործ, *s(k) > շ շաղաղել, շաղիլ, շատ, գորտ, երգիծանալ, երդում, զգեստ, շար(ք), շարունակել, շարական, շերտ, լոգանալ, լողալ, հագուստ, հագնել, յօդ, շեղել օգնել, օգուտ

*sk > ց այցելել, անց, հայց, հարց, *y > լ լեարդ հարցանել, վեց, ց-, ցայտել, ցան, ցանկ (ց + անկ), ցասում, ցաւ, ցելում, ցեղ, *y/w > ջ անուրջ, երջանիկ, էջ, ցերեկ, ցիր, ցրել, ցից, ցոյց, ցուլ, ցուպ իջանել, իջնել, էջ, մունջ, ողջ, ջան(ք), ջան, ջուր, ստերջ, վերջ *sp > սպ առասպել *ə > ձ անձն, ատաղձ, բաղձ, գեղձ *sp > փ փայլ, փաղփաղիլ, փողփողել, փայծաղն, փին, փնթի, փոյթ, փռել, *գ ~ ժ ոյժ, ոյծ- փրփուր fricative արժան, մուտ, մոյծ, մուծ, *st > ստ առաստաղ յարգանք, նախանձ, պարծ, պիղծ, տամջ, օժանդակել *sw > խ via Iranian ախոռ, ախորժակ, խորտիկ, կախարդ, ուրախ, տխուր Gk. ch > ք արքայ, Քրիստոս

164

Gk. th > թ աթանաս, աթոռ, թատրոն, տ ~ ծ մուտ, մոյծ, մուծ, պարծ, պիղծ թեմ տ ~ ձ նախանձ initial aspiration հացի, հաւ, հաւան ւ ~ գ արեւ, արեգակն (հաւանել), հաւատ, հաւաքել, հեռ-, հոտ, հում metathesis աղբիւր, արգանդ, արթուն, արտ, արտասուք, արտօսր, գդալ, դգալ (գդալ), եղբայր, երանի, երաշտ, երեք, երեսուն, երէց, երջանիկ, լսել, լուր, հլու, լիս, լուս, լուռ nasalization անտառ, անց, բեկանել, բուն, թանձր, միս, միտ, միտք, մունջ, ուս parallel form ալիւր prothetic vowel ալի(ք), աղբիւր, աղմուկ, աղուէս, ամպ, ամպրոպ, արածել, արգանդ, արեւ, արեգակն, արթուն, արտասուք, արտօսր, եղբայր, երակ, երանի, երաշտ, երեկոյ, երէկ, երես, երեք, երեսուն, երէց, երջանիկ reduplication աղաւաղել, արծարծել, դադար, ծաղր, ծիծաղ, մարմին, պղպջակ, տրտում, տրտունջ s-movable զմայլիլ, թագ, թակել, թոթով, թունդ, թուք, լաւ, լիրբ, լպիրծ, խաղ, խեղ, կաղամբ, համար, հզօր, հէն, մատուռն, միւռոն, մօրուք, ներգեւ, նու, շեղել, սխալ, ստոյգ, տիղմ, -տորմ, փեղկ, փոյթ, քաղել, քերել, քերթել, քերծել, քորել

գ ~ ժ արժան, յարգանք, օժանդակել

գ ~ ջ տամջ

թ ~ ջ շուրթ, շուրջ

ո ~ ա մատչիլ

165