Jaarverslag 2017 Het Enige Échte Casino Voorwoord Van De Bestuursvoorzitter

JAARVERSLAG 2017 HET ENIGE ÉCHTE CASINO VOORWOORD VAN DE BESTUURSVOORZITTER

In 2017 hebben we de stijgende trend van de afgelopen jaren vast weten te houden met een solide resultaat. Hoogtepunten waren onder andere de wederom gestegen gastloyaliteitsscore, erkenning voor ons preventiebeleid met een Europees certificaat en het na intensieve onderhandelingen afsluiten van een meerjarige cao. Het was ook het jaar van de brand in ons casino in Groningen. Zeker deze laatste twee waren gebeurtenissen met impact waarbij we onze veerkracht hebben getoond.

De wereld om ons heen verandert in hoog tempo. Om onze positie te behouden en te versterken, is het essentieel dat we blijven voorsorteren op economische, politieke, maatschappelijke en marktomstandigheden. Vanzelfsprekend staat onze gast centraal in alles wat we doen. Dat vullen we in door onze hartelijkheid en betrokkenheid, maar ook door vernieuwing en productinnovatie en door onze continue zorg voor veilig en verantwoord spel.

Solide resultaat De afgelopen jaren heeft Holland Casino een mooie weg omhoog gevonden en in 2017 hebben we bovendien een aantal langlopende en complexe dossiers kunnen afronden. Zowel de verbeterde macro-economische omstandigheden, als ons veelzijdige spelaanbod, ons hoge niveau van hospitality en een effectieve en integere marktbenadering hebben bijgedragen aan de solide resultaten in 2017.

De brutobaten kwamen uit op 639,2 miljoen euro, een stijging van 5,2 procent ten opzichte van vorig jaar. Het resultaat voor vennootschapsbelasting vertoonde een sterke stijging, en nam met 16,3 miljoen euro toe tot 98,0 miljoen euro. Dit is mede het gevolg van eenmalige baten uit de verzekeringsuitkering in verband met de brand in Groningen. De onderliggende winst is robuust en vertoont een licht stijgende lijn.

Erwin van Lambaart 2 Het aantal bezoeken is in 2017 licht gedaald met 1,5 procent naar 5,8 verhouden zich open en transparant tot hun omgeving en bieden miljoen, terwijl de gemiddelde besteding per bezoek met 6,9 procent innovatief spel en een hoogwaardige gastronomische beleving. steeg naar 109 euro. De lichte daling in het aantal bezoeken is met name veroorzaakt doordat we een deel van het jaar twee vestigingen Zorg voor onze gasten en aandacht voor preventie staan altijd voorop minder hebben geëxploiteerd, te weten Groningen en Schiphol. bij ons. We kiezen bewust voor een toonaangevend preventiebeleid en ons bedrijf en onze medewerkers zijn bijzonder gemotiveerd om invulling Doordat we nog stringenter zijn geworden op ons Preventiebeleid Kans- te geven aan deze belangrijke maatschappelijke rol. Dat is op vele spelen (PBK), is het aantal preventiegesprekken weer licht toegenomen. manieren terug te zien in onze bedrijfsvoering en contacten met gasten.

We zijn bijzonder trots dat Holland Casino in 2017 is bekroond met een Holland Casino investeert continu Europees certificaat voor ons preventiebeleid. We scharen ons hiermee om de kwaliteit en beleving van haar onder de absolute top van de Europese casino’s als het gaat om preventie en het onderstreept hoe serieus we dit nemen. “ casino’s te verhogen Verbinden Verrassen “ Verbinding is en blijft een belangrijk thema voor Holland Casino. Ook dit jaar hebben we ingezet op het bieden van het hoogst haalbare Wij zijn in staat ons te onderscheiden, nu en in de toekomst, dankzij het niveau van hospitality en zijn we samen met onze medewerkers in staat vakmanschap van onze medewerkers. We vinden het belangrijk om hen geweest om onze gasten steeds opnieuw te verrassen. Het vernieuwende de mogelijkheid te bieden hun talenten verder te ontwikkelen. Op basis Food & Beverage concept Global Kitchen in onze vestiging in Rotterdam van een evaluatie van onze bestaande ontwikkelprogramma’s is ons is daar een goed voorbeeld van, evenals de proef met sterk verruimde leiderschapsprogramma in 2017 verder uitgebreid. Daarnaast werken openingstijden in diezelfde vestiging. De Net Promoter Score, waarmee we in toenemende mate samen met opleidingen, waardoor we jong we onze gastloyaliteit meten, is in 2017 verder gestegen van 28 naar 30. talent actief begeleiden naar een carrière binnen ons bedrijf.

We investeren continu om de kwaliteit en beleving in onze casino’s te De afgelopen periode hebben we gezien dat onze medewerkers verhogen. We zijn bezig met meerdere (ver)bouwprojecten in Venlo, behoefte hadden aan meer zekerheid. Na een intensieve overlegperiode, Utrecht en Valkenburg. In 2017 is de verbouwing van Rotterdam succesvol welke ook werd getekend door werkonderbrekingen, is een onder afgerond. De geplande opening van onze vestiging in Amsterdam West handelaarsakkoord bereikt met de vakbonden over een nieuwe vijfjarige heeft vertraging opgelopen en staat vooralsnog voor het tweede cao. Ook alle daarbij behorende detailonderhandelingen zijn in 2017 kwartaal 2018 gepland. De vernieuwde locaties zijn vooruitstrevend, afgerond en de nieuwe cao is inmiddels formeel ingegaan. VOORWOORD VAN DE BESTUURSVOORZITTER VAN VOORWOORD

3 Deze cao biedt onze medewerkers moderne arbeidsvoorwaarden die Met het oog op de toekomst willen we naar een meer geïntegreerde rekening houden met externe ontwikkelingen en een gezond perspectief manier van werken en een betere samenwerking tussen de verschillende voor de toekomst, dat recht doet aan hun inzet en professionaliteit. casino’s en het hoofdkantoor. Cultuur en leiderschap zijn dan ook als Het is mooi dat we dit in gezamenlijkheid voor elkaar hebben gekregen. speerpunten opgenomen in het strategisch meerjarenplan. Ook zullen we inzetten op bewustwording van de noodzaak tot persoonlijke groei Vooruitkijken van medewerkers en willen we nieuw toptalent aan ons binden. In dat We hebben hard gewerkt aan het strategisch meerjarenplan ‘samen kader is ons hoofdkantoor verhuisd naar een moderne locatie binnen op weg naar 2020’. Met de nieuwe strategie willen we een structurele Hoofddorp met open werkplekken om samenwerking versneld en op succesvolle toekomst voor Holland Casino realiseren, waarbij we flexibel, een eigentijdse manier verder te stimuleren. We zullen dit de komende vitaal en wendbaar kunnen inspelen op alle mogelijke scenario’s. jaren ook introduceren achter de schermen in onze vestigingen.

We blijven investeren in de landbased casino’s en werken daarnaast Cruciaal voor ons succes zijn onze betrokken en professionele mede aan een omnichannel-strategie. Hierbij neemt het verder ontwikkelen werkers. Dag in dag uit zetten zij zich in om de verwachtingen van onze van het online casino een belangrijke plaats in. Naast aandacht voor gasten te overtreffen en hiermee van Holland Casino een onderscheidend vernieuwing, kwaliteitsverbetering en veilig en verantwoord spelen, bedrijf te maken. In het bijzonder wil ik de medewerkers van Groningen, zetten we ook in op de instroom van nieuwe doelgroepen. De komende Leeuwarden en Amsterdam West bedanken voor hun flexibiliteit in het jaren zullen we actief vernieuwende concepten testen waarmee we afgelopen jaar. Ik bewonder wat zij onder bijzondere omstandigheden nieuwe doelgroepen aan ons kunnen binden. Waar nodig en indien hebben laten zien. aantrekkelijk zullen we hierbij strategische partnerships aangaan. Sinds 2017 zijn het Bestuur en de Raad van Commissarissen weer op Het centraal stellen van onze gast is één van de fundamenten van onze volle sterkte. Ik kijk er naar uit om samen met hen en alle collega’s strategie. Om daar invulling aan te geven, creëren we voor onze gasten verder te bouwen aan een succesvolle toekomst voor Holland Casino. een 9+ gastbeleving. Dat betekent dat we ons spelaanbod, de inrichting van onze casino’s, de communicatie en de dienstverlening volledig zullen Erwin van Lambaart inrichten op de behoefte van onze gasten. Bestuursvoorzitter Holland Casino VOORWOORD VAN DE BESTUURSVOORZITTER VAN VOORWOORD

4 Inhoudsopgave

Jaarverslag 2017 Governance 02 Voorwoord van de Bestuursvoorzitter 74 Samenstelling Raad van Commissarissen 06 Het jaar 2017 76 Voorwoord van de voorzitter 07 Kerncijfers 77 Verslag Raad van Commissarissen 79 Corporate governance Over Holland Casino 83 Risicomanagement 10 Profiel van de onderneming 12 Missie & Strategie Jaarrekening 13 Strategische pijlers 96 Jaarrekening 2017 14 Ons business model 142 Overige gegevens 16 SWOT-analyse 17 Onze omgeving Overige informatie 23 Waardecreatie bij Holland Casino 152 Overzicht vestigingen 25 Stakeholderoverzicht 153 Vijfjarenoverzicht 35 Materiële onderwerpen 2017 155 Over dit verslag 156 Begrippenlijst Verslag van het Bestuur 158 Colofon 38 Verslag van het Bestuur 44 Operationele ontwikkelingen 51 Ontwikkelingen casino’s 53 Onze gasten 60 Onze mensen 69 Onze samenleving 72 Bestuursverklaring 5 6

t/m 56 MLN * zie toelichting op pagina 53 (+ 8,7%) 5,2 Bezoekfrequentie (2016: 5,2) 21.324* PBK-gesprekken (2016: 20.638) € 109 bezoek Besteding per (+ 6,9%) € 332,2 Opbrengst Speelautomaten MLN MLN 3,7% Ziekteverzuim (2016: 3,5%) 30 Score Net Promotor (2016: 28) € 255,9 Opbrengst Tafelspelen (+ 1,1%) 5,8 Bezoeken (- 1,5%) Het jaar 2017 2017 jaar Het

MLN

MLN FTE

MLN

Medewerkers (+ 7,5%) 2.708

Gasten (- 1,2%) 1,1 Totale brutobaten (+ 5,2%) € 639,2 € 98,0 VPB Resultaat voor (+ 20,0%)

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING KERNCIJFERS 7 - 0,3 -0,2 102 184 57,0 81,7 74,1 74,1 2016 101,2 5.931 3.441 2.519 445,5 -363,9

445,5 - - 0,5 109 179 83,5 56,4 29,0 - 15,7 16,6 97,5 81,6 98,0 73,5 73,5 -24,5 -7,6 2017 5.840 3.699 2.708 468,7 497,7 -400,2

639,2 607,4 -170,5 -161,9

(in procenten)

* De brutobaten van 2016 zijn voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. De koersresultaten worden nu gepresenteerd onder de financieringsbaten. * De brutobaten van 2016 zijn voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. De koersresultaten worden De kerncijfers maken geen onderdeel uit van de jaarrekening van Holland Casino. KERNCIJFERS (in duizenden euro) per gemiddelde fte Nettobaten Winstmarge x 100 / nettobaten) bedrijfsactiviteiten belasting uit voortgezette na (Resultaat Bezoeken (in duizenden) bezoeken Aantal bezoek (in euro) per Besteding ultimo jaar Medewerkers en stagiaires) medewerkers stand-by (exclusief medewerkers Aantal (fte) dagtaak volledige Op basis van bedrijfslasten) van (in procenten Personeelskosten Bedrijfslasten Brutobedrijfsresultaat en lasten Financiële baten ‘equity’-methode de volgens deelnemingen verwerkt Aandeel in resultaat vennootschapsbelasting voor Resultaat Vennootschapsbelasting na belasting Resultaat na belastingen resultaten, niet-gerealiseerde Totaal resultaten en niet-gerealiseerde gerealiseerde Totaal activiteiten uit operationele Kasstroom en lasten baten van Rekening Brutobaten* Kansspelbelasting Nettobaten Verzekeringsclaim baten Totale bedragen in miljoenen euro, tenzij anders aangegeven anders tenzij in miljoenen euro, bedragen Kerncijfers

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING KERNCIJFERS 8 420 12,6 6.185 184,3 108,6 2016

417 17,3 2017 5.701 211,3 102,3

KERNCIJFERS (in vestigingen) speelautomaten Aantal Balans Eigen vermogen Langlopende verplichtingen verplichtingen Kortlopende kengetallen Overige speeltafels Aantal bedragen in miljoenen euro, tenzij anders aangegeven anders tenzij in miljoenen euro, bedragen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING OVER HOLLAND CASINO PROFIEL VAN DE ONDERNEMING DE VAN PROFIEL 10 Valkenburg Venlo ◊ ◊ ONDERNEMINGSRAAD Nijmegen Rotterdam ◊ ◊ ZUID-NEDERLAND BESTUURSSECRETARIS Breda Eindhoven FINANCE & CONTROL LEGAL & COMPLIANCE LEGAL INFORMATIEVOORZIENING ◊ ◊ SECURITY & RESPONSIBLE GAMING BESTUUR RAAD VAN COMMISSARISSEN RAAD VAN Utrecht Zandvoort ◊ ◊

Leeuwarden Scheveningen Schiphol** HUMAN RESOURCES ◊ ◊ ◊ GAMING & SERVICES GAMING CORPORATE COMMUNICATIE CORPORATE MARKETING & E-COMMERCE NOORD-NEDERLAND AUDIT tijdelijk gesloten (2018) West Amsterdam licentie gaat naar per maart 2017, gesloten Enschede Groningen* Amsterdam Centrum Amsterdam

◊ ◊ ◊ * ** In 2017 werden brutobaten van 639,2 miljoen euro euro In 2017 werden brutobaten van 639,2 miljoen om gerealiseerd. Holland Casino heeft de ambitie de online ook een sterke positie te verwerven op kansspelmarkt, als de wetgeving hier in de toekomst ruimte toe biedt.

Onze 14 vestigingen zijn te vinden verspreid over over Onze 14 vestigingen zijn te vinden verspreid het hele land. Het in 2017 in gebruik genomen staat nieuwe hoofdkantoor van Holland Casino totaal in werken in Hoofddorp. Bij Holland Casino 3.700 medewerkers. speelautomaten. Holland Casino kenmerkt zich zich speelautomaten. Holland Casino kenmerkt door de persoonlijke aandacht, gastvrijheid voor van een hoog niveau en uitgebreide zorg alle gasten. bekroond preventiebeleid heeft Holland Casino Casino bekroond preventiebeleid heeft Holland een unieke positie in de Nederlandse kansspel markt. Holland Casino biedt een aantrekkelijk steeds kansspelassortiment: een veelzijdig en vernieuwend aanbod van tafelspelen en betrouwbaar spel in een vertrouwde betrouwbaar spel in een vertrouwde omgeving. Gestoeld op ruim 40 jaar ervaring en met en een toonaangevend, internationaal erkend tafelspelen aan te bieden. In 1986 is die bieden. In 1986 is die tafelspelen aan te met speelautomaten. vergunning uitgebreid het enige échte Dit maakt Holland Casino Holland Casino biedt casino van Nederland. verrassend en haar gasten spannend, Holland Casino opende in 1976 haar deuren in 1976 haar deuren Holland Casino opende de Nederlandse overheid nadat in 1975 door was verleend om een exclusieve vergunning Profiel van de onderneming van Profiel

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING DIRECTIETEAM DIRECTIETEAM 11

, Karin den Dunnen, Anneke Westbroek, Pieter Boers, Jeroen Hellenberg, Karin den Dunnen, Jan Philippen, Ruud Bergervoet, Janny Wierda, Erwin van Lambaart, Ed Roijers, Daniel van Dijkman, Mario der Weduwen en Noël Leise.

Van links naar rechts:

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING MISSIE & STRATEGIE & MISSIE 12 gebaseerd op vijf pijlers: medewerker, samenleving, gast, innovatie en partnerships. innovatie en partnerships. gebaseerd op vijf pijlers: medewerker, samenleving, gast, Wij begrijpen de behoeften van onze gasten als geen ander en overtreffen verwachtingen. Wij begrijpen de behoeften van Strategie is relaties met onze waardevolle gasten. Onze strategie Wij bouwen duurzame, persoonlijke Ambitie Spelen zit in iedereen. Missie en betrokken. spel, altijd gastvrij Wij brengen het spannendste Visie Missie & Strategie Missie

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING STRATEGISCHE PIJLERS STRATEGISCHE 13

Partnerships Strategische partnerships versterken Holland Casino in een dynamische markt

Realiseren online Realiseren online propositie Kiezen voor omnichannel Vernieuwing en Vernieuwing en verbetering van concepten en producten Innovatie

gebruik maken van data Inspelen op wensen nieuwe generaties Gast Investeren in gastbeleving Optimaal en verantwoord

duurzaamheid preventiebeleid preventiebeleid Maatschappelijk betrokken door hospitality, sociale verbinding en lokale relevantie Aandacht voor Samenleving Hoogwaardig

Strategische pijlers Strategische talentontwikkeling talentontwikkeling Duurzame en moderne Duurzame en moderne arbeidsvoorwaarden Leiderschaps- en Medewerker Heldere rolverdeling tussen hoofdkantoor en vestigingen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONS BUSINESS MODEL BUSINESS ONS 14

. Op speelautomaten wordt gespeeld met credits. De inzet verschilt hierbij hierbij wordt gespeeld met credits. De inzet verschilt Op speelautomaten eurocent. en er kan al gespeeld worden vanaf één per speelautomaat waarmee beschikken over speciale bonusspellen, Veel speelautomaten spelers kunnen worden verdiend of waarmee onder andere free games winnen. extra credits kunnen hoge jackpots en de speelautomaat zijn er lage en Afhankelijk van het spel oplopend gevallen, bijvoorbeeld bij de Mega Millions, te winnen, in sommige tot meerdere miljoenen euro’s. speelautomaten van de andere Holland Casino differentieert zich met haar Zowel de maximale inzet als het exploitanten als speelhallen en horeca. Casino hanteert geen uitkeringspercentage liggen hoger en Holland op individuele automaten restricties als het gaat om maximale prijzen of additionele progressieve prijzen. Voor een overzicht van alle speelautomaten: www.hollandcasino.nl/spelen/speelautomaten/speluitleg

variëteiten, variëteiten, video-, roulette-, bingo- en video-, roulette-, bingo- en www.hollandcasino.nl/spelen/overzicht automaten zorgen voor het grootste deel van de omzet. voor het grootste deel van de omzet. automaten zorgen automaten en Food & Beverage. De kernactiviteiten Tafelspelen & Beverage. De kernactiviteiten Tafelspelen automaten en Food pokerautomaten aan. Voor een overzicht van alle tafelspelen: Speelautomaten brede variatie aan speelautomatenElke vestiging van Holland Casino biedt een in allerlei aan. De bekendste zijn de ‘klassieke’ fruitautomaten kansspelen onder begeleiding van een hiervoor speciaal opgeleide en hiervoor speciaal opgeleide en kansspelen onder begeleiding van een gediplomeerde croupier. aan, waarvan Amerikaanse Holland Casino biedt verschillende tafelspelen het meest gespeeld worden. Roulette, Poker, Black Jack en Punto Banco Food & Beverage is complementair aan deze kernactiviteiten. complementair aan deze kernactiviteiten. Food & Beverage is Tafelspelen waar het gaat in Nederland op dit moment exclusiviteit Holland Casino heeft tafelspelen. Tafelspelen zijn niet-geautomatiseerde om het aanbieden van Holland Casino biedt drie productgroepen aan: Tafelspelen, drie productgroepen aan: Tafelspelen, Holland Casino biedt Speel en Speel maar Holland Casino biedt daarnaast ook maar Holland Casino biedt daarnaast ook Ons business model business Ons

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONS BUSINESS MODEL BUSINESS ONS 15

aanbieders. De Eerste Kamer moet het kansspel verder behandelen voordat de nog wetsvoorstel online kansspelmarkt daadwerkelijk gelegaliseerd en daarmee gereguleerd kan worden. Holland Casino naast de vestigingen een nieuwe nieuwe Holland Casino naast de vestigingen een productgroep toevoegen: een online casino. De Tweede Kamer heeft begin 2017 ingestemd met het wetsvoorstel Kansspelen op afstand online (Koa), de wet die de markt openstelt voor op culinair gebied. We stemmen daarbij ons stemmen daarbij ons op culinair gebied. We wensen van onze gasten assortiment af op de trends. en de laatste gastronomische Online casino wetgeving het toelaat, zal Als de Nederlandse op elk moment van de dag een aantrekkelijk aantrekkelijk van de dag een op elk moment Voor Holland Casino assortiment. Food & Beverage beleving van grote gastronomische is een perfecte voor de uitstraling naar onzetoegevoegde waarde we ons continu vernieuwengasten. Daarom blijven Food & Beverage bieden gasten van Holland Casino Alle vestigingen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING SWOT-ANALYSE 16 Toetreden tot markt online kansspelen; Toetreden tot markt online middel van innovatie; Verbreden producten dienstenportfolio door Aantrekken nieuwe doelgroepen; Liberalisering van de kansspelmarkt. Gevoelig voor economische ontwikkelingen; marktomgeving; Complexe organisatie in een continu veranderende Liberalisering van de kansspelmarkt. Partnerships; OPPORTUNITIES ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ THREATS ◊ ◊ ◊ Relatief hoog niveau vaste kosten; Monopolist; Afhankelijk van politieke besluitvorming. Sterk A-merk met zeer hoge naamsbekendheid; Sterk A-merk met zeer hoge Internationaal toonaangevend preventiebeleid; Expertise op gebied van hospitality; Marktleider; Uitstekende kennis van de industrie; Stabiele financiële resultaten. ◊ ◊ ◊ STRENGTHS ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ WEAKNESSES punten en het eind van 2017. kansen en bedreigingen aan Holland Casino beoordeelt jaarlijks haar positie in relatie tot de kansen tot de kansen jaarlijks haar positie in relatie Holland Casino beoordeelt we een markt waarin zij actief is. Hier presenteren en uitdagingen in de en zwakke beoordeling van de belangrijkste sterke overzicht van onze SWOT-analyse

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE OMGEVING ONZE 17

Het is van belang dat Holland Casino voldoende Het is van belang dat Holland Casino voldoende nieuwe concurrentiekracht ontwikkelt om in dit keuzes speelveld te opereren. Onze strategische en risicobenadering zijn gericht op het omgaan met deze veranderingen en onzekerheden. met Het Bestuur voert regelmatig gesprekken van betrokken stakeholders over de voortgang en de voorgenomen liberalisering van de markt bereidt zich voor op de verschillende mogelijke scenario’s. Uitdaging Holland Casino van het ministerieHet geografisch spreidingsbeleid dat verantwoordelijk van Justitie en Veiligheid, kansspelbeleid, moet is voor het Nederlandse in alle delen van ervoor zorgen dat concurrentie wordt. Het is nog niet Nederland bewerkstelligd in de vorm van het duidelijk of de wetgeving Ook is nog niet huidige voorstel doorgaat. worden bekend welke vier vestigingen in de markt gezet voor verkoop en binnen welk tijdsbestek.

aantal nieuwe vergunningen. In dit scenario doet doet aantal nieuwe vergunningen. In dit scenario een te Holland Casino, om te voorkomen dat ze vier (4) dominante marktpositie krijgt, afstand van tien (10) van de 14 vergunningen en behoudt zelf nieuwe vestigingen. Daarnaast zullen twee (2) vergunningen worden uitgegeven. Dit wordt ook wel de 10/4/2-constructie genoemd. Modernisering speelcasinoregime weten regelgeving zal Een verandering van grote gevolgen hebben. voor Holland Casino kansspelen (Wok) is ruim De huidige Wet op de is reeds aan 50 jaar oud. Een modernisering van 2012 en de gekondigd in het regeerakkoord Op 31 januari 2017 heefteerste stappen zijn gezet. met een aanpassingde Tweede Kamer ingestemd Kamer op het speelcasinoregime en de Eerste is nu in de fase van de schriftelijke behandeling. meer De verwachting is dat in de loop van 2018 duidelijkheid komt over de verdere behandeling van het wetsvoorstel. worden Het wetsvoorstel heeft, wanneer het zou jaar aangenomen, tot gevolg dat na ruim 40 een einde komt aan Holland Casino’s publieke worden monopoliepositie. De kansspelmarkt zal geopend geliberaliseerd en de markt zal worden voor de toetreding van andere partijen. Vooralsnog beperkt gaat dat, in het huidige voorstel, om een

plan ‘samen op weg naar 2020’. Door plan ‘samen op weg naar 2020’. Door Datatechnologie en privacy wet; Vergrijzing. Modernisering speelcasinoregime; Invoering wetsvoorstel Kansspelen op afstand;

uitdagingen geïdentificeerd: ◊ ◊ ◊ ◊ meerjaren kunnen monitoren, te voortdurend omgeving onze we inspelen op belangrijke trends en veranderende marktomstandigheden. In 2017 zijn de volgende relevante ontwikkelingen en bijbehorende onze gasten veranderen. Om onze leidende onze gasten veranderen. Om onze leidende en verder positie in de casinomarkt te behouden sneller te versterken, is het van belang dat we kunnen anticiperen op deze ontwikkelingen. In de het strategisch jaren is gewerkt aan afgelopen Politieke, economische, technologische en en Politieke, economische, technologische invloed maatschappelijke ontwikkelingen hebben Holland op de toekomst en het bestaansrecht van van Casino. Onze omgeving en de behoeften gesteld een legaal en gereguleerd alternatief te en gereguleerd alternatief te gesteld een legaal gokken. Sinds het openen bieden voor illegaal is er veel veranderd van de eerste vestiging opereert nog steeds in een en Holland Casino markt. continu veranderende Holland Casino opende in 1976 de deuren van in 1976 de deuren van Holland Casino opende in Zandvoort. haar eerste vestiging had zichzelf ten doel De Nederlandse overheid Onze omgeving Onze

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE OMGEVING ONZE 18

heden, heden, dat zien we terug in alle lagen van de bedrijfs op het voering en besluitvorming. Ontwikkelingen gebied van IT, datatechnologie en zogenaamde op. gamificering volgen elkaar in hoog tempo een Mensen raken steeds meer gewend aan eindeloze hoeveelheid keuzemogelijk aan een steeds persoonlijkere, op het individu toegespitste benadering en een optimale een gastbeleving. Het aanbieden van alleen product of dienst is niet meer voldoende. De digitalisering zorgt er voor dat mensen altijd en verwachten dat producten en diensten overal beschikbaar zijn en dat zij de beschikking hebben over de snelste en meest innovatieve systemen en programma’s. is vastgesteld opwelke ondernomen actie punten voldoen aan de om te kunnen dient te worden een van GDPR en is vervolgens verplichtingen opgesteld. concreet actieplan gegeven aan een Het actieplan is in uitvoering om de realisatie van multidisciplinair projectteam van volwassenheid voor de toekomstige staat organisatie te realiseren. wat betreft de privacy Casino ernaar om per Uiteraard streeft Holland te zijn. 25 mei 2018 GDPR compliant en digitaliseringTechnologische ontwikkelingen spelen een steeds prominentere rol in het en bedrijfsleven. De samenleving digitaliseert

beschermingswetgeving. beschermingswetgeving. in kaart te brengen. Door middel van interviews Door middel van interviews brengen. te kaart in kaart en beoordeling van documentatie is in gebracht wat voor persoonsgegevens verwerkt Hollandworden door de diverse afdelingen binnen systemen hiervoor gebruikt welke en Casino van deze informatie basis Op worden. persoonsgegevens van onze gasten en van onze gasten en persoonsgegevens dit moment vastgelegd in de medewerkers is op (Wbp). Wet bescherming persoonsgegevens Europese Verordening Op 25 mei 2016 is de Regulation (GDPR) van General Data Protection hebben tot 25 mei kracht geworden. Organisaties bedrijfsvoering in overeen 2018 de tijd om hun met GDPR. stemming te brengen Holland Casino verwerkt in haar dagelijkse werkzaamheden persoonsgegevens van medewerkers, gasten van het casino en van bezoekers van de website. Het verwerken aan deze persoonsgegevens is onderhevig privacy- en gegevens met Als voorbereiding op de GDPR is in 2017 GDPR ondersteuning van een externe partij een staat Gap Assessment uitgevoerd om de huidige van de privacy organisatie van Holland Casino aantal grote buitenlandse partijen die al geruime die al geruime buitenlandse partijen aantal grote zijn in de online kansspelmarkt. tijd actief wet en privacy Datatechnologie van privacy en beveiliging Het recht op

het Preventiebeleid Kansspelen (PBK) een het Preventiebeleid Kansspelen (PBK) een belangrijk element is. Als we een vergunning verkrijgen, zal dat leiden tot concurrentie met een Uitdaging Holland Casino van We zien kansen in de unieke combinatie Daarom landbased casino’s en een online casino. waarbij,zetten we in op een omnichannel-strategie naast een uniek en innovatief productaanbod, aanbieders een vergunning aanvragen bij de bij de aanbieders een vergunning aanvragen aan Kansspelautoriteit. Aanbieders die voldoen de voorwaarden van de Kansspelautoriteit komen hiervoor in aanmerking. regeerakkoord van het kabinet Rutte-III zijn zijn regeerakkoord van het kabinet Rutte-III waar aanvullende maatregelen aangekondigd en het gaat om de vergunningsvoorwaarden het terugdringen van kansspelverslaving. kunnen Nadat het wetsvoorstel van kracht wordt, in juli 2016 ingestemd met het wetsvoorstel voor met het wetsvoorstel voor in juli 2016 ingestemd Koa. De Eerste Kamer moet de invoering van de verder behandelen en in het wetsvoorstel nog voordat er stappen kunnen stemming brengen, online kansspelmarkt te worden gezet om de te reguleren. In het legaliseren en daarmee op afstand (Koa) heeft voor Holland Casino tot Casino tot (Koa) heeft voor Holland op afstand online kansspelen het aanbieden van gevolg dat verkrijgen van een en dat we na het legaal wordt hebben ons op de online vergunning toestemming De Tweede Kamer heeft casinomarkt te begeven. Invoering wetsvoorstel Kansspelen op afstand wetsvoorstel Kansspelen Invoering Kansspelen van het wetsvoorstel De invoering

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE OMGEVING ONZE 19

heden. In het hoofdstuk heden. In het hoofdstuk

gepaard gaan. 2017 een nieuwe cao Holland Casino is in onder andere belangrijkeovereengekomen, waarin over duurzame afspraken zijn gemaakt medewerkers en over inzetbaarheid van onze van werkgelegenheid. continuïteit op het gebied cao is Deze duurzame, toekomstbestendige van Holland Casino. essentieel voor de toekomst Onze huidige spelende gasten zijn en blijven belangrijk. Daarnaast zetten we nu en de en komende jaren actief in op het ontwikkelen waarmee testen van vernieuwende spelconcepten we nieuwe doelgroepen kunnen aanspreken. In onze strategie geven we aan hoe we omgaan met deze trends en veranderende marktomstandig Risicomanagement leggen we uit hoe we omgaan met de risico’s die hiermee Uitdaging Holland Casino Uitdaging de gemiddelde Casino gaat zowel Bij Holland als die van onze onze medewerkers leeftijd van Deze de komende jaren omhoog. gasten in keuzes. vraagt om strategische ontwikkeling

- Het aandeel van ouderen in de bevolkings op samenstelling stijgt (vergrijzing). Dat heeft veel manieren gevolgen voor onze samenleving. veilig en verantwoord spel te bieden. Dit alles alles veilig en verantwoord spel te bieden. Dit uiteraard binnen de kaders van de privacy weten regelgeving. Vergrijzing aandacht om onze gasten nóg beter te leren leren aandacht om onze gasten nóg beter te kennen en ons aanbod nóg beter te laten de gast. aansluiten bij de gewenste beleving van nog Deze kennis stelt ons ook in staat ons PBK tijde beter uit te voeren en onze gasten te allen en systemen. We investeren in het vernieuwen in het vernieuwen en systemen. We investeren van nieuwe concepten. van bestaande en testen en programma’s worden Verouderde systemen vernieuwd. Daarnaast geactualiseerd of geheel optimaal en veilig gebruik ligt onze focus op het informatie en persoonlijkemaken van beschikbare gasten steeds meer specifieke wensen hebben. meer specifieke gasten steeds casinomarkt aanbieder op de Als leidende het gaat om Casino voorop als loopt Holland individuele benadering persoonlijke aandacht, innovatieve spelconcepten en vernieuwende en Uitdaging Holland Casino Uitdaging dat onze zorgen ervoor Deze ontwikkelingen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING

JAN BARTELS EN WILLEM NEDERLOF WILLEM EN BARTELS JAN

EEN MOOIE CASINO-ERVARING CASINO-ERVARING MOOIE EEN INNOVATIE IS EEN MUST VOOR VOOR MUST EEN IS INNOVATIE

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING INNOVATIE IS EEN MUST VOOR EEN MOOIE CASINO-ERVARING MOOIE EEN VOOR MUST EEN IS INNOVATIE 21

“ Mijn droom is Mijn droom is “ casino komen. dat gasten ook voor dat gasten ook voor Kok Holland Casino Rotterdam Willem Nederlof het restaurant naar het het restaurant naar het

“Het leuke aan het nieuwe restaurant is restaurant is “Het leuke aan het nieuwe “Als we naar innovatie in het spel kijken, zijn zijn “Als we naar innovatie in het spel kijken, “De belevenis en het gevoel van een ‘echt’ “De belevenis en het gevoel van een ‘echt’ De gast van morgen Jan: en we onder andere bezig met het ontwikkelen op testen van vernieuwende concepten gericht dat de nieuwe doelgroepen. We dachten eerst jongere doelgroepen veel met speelautomaten zouden ze juist veel hebben, maar het blijkt dat Mediterrane, Aziatische en Latijns-Amerikaanse Mediterrane, Aziatische keuken.” Willem: volledig afgesloten is. dat de keuken niet langer meer contact met onze We hebben zo veel worden vers bereid engasten. Al onze gerechten Op dit moment zijn de kaart wisselt regelmatig. de beef shoulder en piri piri kip favoriet.” Jan: casino zijn ontzettend belangrijk, daar horen ijzersterke Food & Beverage faciliteiten bij. is Ook over de uitstraling van The Global Kitchen framenagedacht. Het imposante halfronde houten verwijst met een knipoog naar een wereldbol. Het open liefst creëren we in onze restaurants een zodat je sfeer aan de rand van de speelruimte, spel ook tijdens het eten de spanning van het en de sfeer van het casino meekrijgt.”

“The Global Kitchen is een nieuw concept. “The Global Kitchen is een nieuw concept. “We zien in Rotterdam een enorme variatie “We zien in Rotterdam een enorme variatie Holland Casino al vermoedden, namelijk dat er dat er Holland Casino al vermoedden, namelijk behoefte was aan een internationale keuken. uitgebreid Daarnaast willen spelers niet altijd heel eten. We spelen hier nu op in met het zogenoemde ‘Fast Casual’ concept, met klassiekers uit de Jan: achter aan gasten met uiteenlopende etnische gronden. De uitkomst van het gastonderzoek van bevestigde wat de culinaire specialisten Holland Casino Rotterdam. Het bijzondere aan aan Holland Casino Rotterdam. Het bijzondere uit wat ons concept is dat het direct voortkomt onze gasten willen. We hebben hen gevraagd wat zij graag terug willen zien in een nieuw restaurant.” blijven overtreffen. Fast Casual concept Willem: We zijn nu bijna een jaar open in het vernieuwde Product Manager Gaming, en Willem Nederlof, en Willem Nederlof, Product Manager Gaming, Kok bij Casino Rotterdam, vertellen over Holland Casino. Iedere daginnovatie binnen Holland ze gasten blij kunnenvragen ze zich af hoe verwachtingen kunnenmaken en hun hoge Holland Casino verrast haar gasten iedere dag haar gasten iedere dag Holland Casino verrast innoveren in een wereld opnieuw door te blijven Jan Bartels, die steeds sneller transformeert. Innovatie is een must voor een mooie casino-ervaring mooie een voor must is een Innovatie

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING INNOVATIE IS EEN MUST VOOR EEN MOOIE CASINO-ERVARING MOOIE EEN VOOR MUST EEN IS INNOVATIE 22

“

Jan Bartels Product Manager Gaming Product Manager Bij de speelautomaten wordt wordt Bij de speelautomaten alles groter en uitbundiger uitbundiger alles groter en “Bij de speelautomaten wordt alles groter en “Bij de speelautomaten wordt alles groter

- zowel qua beeld als geluid - als geluid - - zowel qua beeld wat de spelbeleving versterkt. wat de spelbeleving “ spelbeleving versterkt. Hiermee spelen we in op spelbeleving versterkt. Hiermee spelen we de wensen van onze gasten: size does matter. Daarnaast werken we meer met zogenaamde aan een branded themes – daarbij kun je denken speelautomaat geheel in de sfeer van James ook Bond of Game of Thrones. Maar we zoeken we aansluiting bij Nederlandse thema’s die exclusief voor Holland Casino willen ontwikkelen. dat Onze gasten herkennen dat en we merken zijn. zulke automaten momenteel erg populair Ook zien we dat onzevanhouden gasten vaste complexere spellen veel inzetmogelijkheden,met Deanimaties. en tijdbonusgames van de klassieke en speelautomaten met mechanische rollen voorbij.” slechts een enkele ‘winlijn’ lijkt definitief Jan: – wat de uitbundiger – zowel qua beeld als geluid

“Op het gebied van Food & Beverage zien Amsterdam Centrum is recentelijk het succesvolle TheSushi Samba geopend. Mijn droom is met Global Kitchen een dermate succesvol concept neer te zetten dat gasten ook voor het restaurant naar het casino komen.” We noemen dat onze omnichannel-aanpak. onze liveJe kunt denken aan thuis meespelen op tafelspelen in het casino, maar ook aan online Voorversies van dezelfde spellen in de casino’s. online ofonze gasten maakt het straks niet uit of ze in een casino inchecken. Ons bezoekersregistratie systeem, loyaliteitsprogramma en het preventie beleid zijn dan allemaal aan elkaar gekoppeld.” Willem: echtwe dat steeds meer hotels hun restaurant inals los concept neerzetten. Bij Holland Casino

“Natuurlijk zijn er in deze zone uitstekende “Natuurlijk zijn er in deze zone uitstekende “Achter de schermen zijn we druk bezig met met “Achter de schermen zijn we druk bezig verantwoord spelen staan hierbij centraal. We zijnverantwoord spelen staan hierbij centraal. spelen enbezig met de ontwikkeling waarbij online het spelen in de casino’s zoveel mogelijk gecombineerd kunnen worden. Trends & Toekomst Jan: Het de voorbereidingen voor een online casino. veilig en gebruiksgemak voor onze gasten en het Willem: we graag Food & Beverage faciliteiten en komen tegemoet aan de specifieke wensen van onze gasten.” live tafelspelen waaronder Roulette. Er zijn daar zijn Er live tafelspelen waaronder Roulette. mettafelspelen verschillende naast een lagere slotte inzet, zoals het dobbelspel Diceball. Ten met biedt de zone verschillende speelautomaten hier skill-based elementen. Onze gasten kunnen samen of juist tegen elkaar spelen.” Om deze nieuwe doelgroep aan te spreken, startenOm deze nieuwe doelgroep met een pilot-zone. In deze we dit jaar in Utrecht in een zogenaamde zone kun je op afstand, met verschillende ‘arena-opstelling’, meespelen het belangrijk dat ze vaardigheid en strategie en strategie dat ze vaardigheid het belangrijk dat ze met elkaar in het spel, kunnen ontwikkelen het spel niet te complex is. kunnen spelen en dat inzet maakt het spel Een niet al te hoge minimum eveneens toegankelijker. affiniteit hebben met onze tafelspelen. Ze vinden vinden tafelspelen. Ze hebben met onze affiniteit

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING WAARDECREATIE BIJ HOLLAND CASINO HOLLAND BIJ WAARDECREATIE 23

concepten om te anticiperen op de snel concepten om te anticiperen op de snel veranderende wereld om ons heen. Zo creëren we intellectueel kapitaal. Intellectueel kapitaal ervaring en het internationaalMet onze ruim 40 jaar PBK zijn we in staat erkende en toonaangevende en betrouwbare onze gasten een veilige Daarmee zetten speelomgeving te bieden. standaard. Sociale we internationaal de staan bij vaardigheden en betrokkenheid Holland zit diep Casino centraal en gastvrijheid richten verankerd in onze organisatie. Daarnaast eigen we ons op vernieuwende en innovatieve

Holland Casino is een financieel gezond bedrijf bedrijf Holland Casino is een financieel gezond een met een gezond eigen vermogen. We leveren duurzame bijdrage aan de economische groei en en werkgelegenheid en dragen belastingen winst af aan de overheid. gemotiveerd en betrokken zijn. Daarnaast bestedengemotiveerd en betrokken het gericht werven van we veel aandacht aan personeel en aan talentontwikkeling. onderdeel van Holland Casino is nadrukkelijk landelijk als regionaal. de samenleving, zowel onze omgeving en ons We zijn betrokken bij die we hebben op milieu bewust van de impact van onze en maatschappij. We nemen het welzijn en gasten serieus en steunen lokale initiatieven een goede doelen. We bouwen en onderhouden netwerk met relevante stakeholders, waarmee we de dialoog aangaan. Binnen de kansspel op het branche hebben we een voorbeeldfunctie delen gebied van veilig en verantwoord spel en we onze waardevolle kennis over de casinomarkt. Daarnaast zoeken we actief naar mogelijkheden onze om de aandacht voor duurzaamheid binnen organisatie te vergroten. Financieel kapitaal

persoonlijke ontwikkeling; onder andere in de in de persoonlijke ontwikkeling; onder andere we vorm van trainingen en opleiding. Zo zorgen ervoor dat onze medewerkers blijvend in onze bedrijfsvoering. Om onze gasten het het in onze bedrijfsvoering. Om onze gasten te bieden, hoogst haalbare niveau van hospitality van zijn betrokken en vakkundige medewerkers groot belang. We willen een goede werkgever en zijn, waarbij we hoog inzetten op vitaliteit Casino onbezorgd kunnen spelen en genieten Casino onbezorgd kunnen spelen en genieten uit. van een spannende en plezierige avond Menselijk en sociaal kapitaal schakel Onze medewerkers zijn een onmisbare en verantwoorde manier plezier kunnen beleven beleven en verantwoorde manier plezier kunnen aan casinospelen. Ons toonaangevende Preventiebeleid Kansspelen (PBK) in combinatie met ons betrouwbare, verrassende en gevarieerde Holland spelaanbod zorgen ervoor dat gasten bij in dit jaarverslaghet enin gemaakt inzichtelijk waardecreatiemodel. door producten en diensten We creëren waarde onze gasten op een veilige te leveren waarmee Hoe Holland Casino waarde creëert voor haar waarde creëert voor haar Hoe Holland Casino medewerkers en voor 1,1 miljoen gasten, 3.700 geheel, wordt beschreven de samenleving als Waardecreatie bij Holland Casino bij Holland Waardecreatie

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING Zo creëren wij waarde

Finanieel kapitaal

winst- ov nd er o he e id e G si

M Aano K d 1 e 4 n I l ni n a s t e a 417 t 5 l i .7 l 0 e p 1 le a a t k k l o ino Veili B L as g e 4 e e n a B ht ve 0 B r e a a n i e t a l ig w o a k n e o r t V r a o n B d e e p s H o i n l t i a e m M e a V 1 E d k , e l i 1 w nnovatie l I S T e t a r e s p m i k h e a s e s r n e le r g s n v n t n r i i I e e n n a n e g e d P h n d r S M o p W n M a v o e a k a 0 e d s r i t 0 w e a s i t w e 7 n s s . i r e h s a 3 o r e t k

M F G N e O

24 STAKEHOLDEROVERZICHT 25

contacten hebben geleid. In het hierna volgende overzicht hebben we onze we onze In het hierna volgende overzicht hebben Hierin zijn belangrijkste stakeholdergroepen vermeld. gehad de contacten die we in 2017 met hen hebben deze in kaart gebracht, evenals de acties waartoe hen formele en informele gesprekken, zowel in gesprekken, zowel in hen formele en informele media. Dat leert ons wat persoon als via sociale van ons verwachten en hoe we onze stakeholders daaraan kunnen voldoen. monitoren en evalueren We opons stakeholdermanagement regelmatige basis. Bij Holland Casino hechten we aan de waarden,Bij Holland Casino hechten van al onze stakeholders. en behoeften belangen open dialoog en hebben met We streven naar een Stakeholderoverzicht

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING STAKEHOLDEROVERZICHT 26

Door middel van het optimaal gebruik Door middel van het optimaal gebruik maken van beschikbare informatie kunnen we de wensen en behoeftes van onze gasten nog beter in kaart brengen. In het kader van ons preventiebeleid begeleiden we gasten in voorkomende gevallen naar een gespecialiseerde zorgverlener. Holland Casino zet in op het hoogst haalbare zet in op het hoogst Holland Casino van hospitality door middel niveau van voor haar personeel,regelmatige trainingen & Beveragevernieuwing van haar Food informatie- concepten, en een goede voorziening over alle voorkomende Casino. ontwikkelingen bij Holland van het Verdere professionalisering landelijke loyaliteitsprogramma en voor van de Welcome Card introductie voordelen nieuwe gasten met exclusieve voor de kaarthouder. Verouderde speelautomaten zijn vervangen en bestaande speelautomaten zijn van nieuwe spelvarianten voorzien. ◊ ◊ Respons ◊ ◊ ◊

Tafelspelen; Tafelspelen; Toekomstige gasten; concepten; Nieuwe Food & Beverage spelen; Veilig en verantwoord aanbod; Toekomstig online casino Merk en campagnes; Sfeer in de casino’s; Werkonderbrekingen. Gastvrijheid en service; en service; Gastvrijheid bij Speelautomaten en Spelaanbod ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ Gespreksonderwerpen in 2017 Gespreksonderwerpen ◊ ◊

Gasten delen regelmatig hun ervaringen op hun ervaringen op Gasten delen regelmatig ons in staat ook online sociale media. Dit stelt De beleving van onze de dialoog aan te gaan. gemeten met de gasten wordt onder andere Net Promoter Score (NPS). Soort contact met onze naar een open dialoog We streven beter informele setting. Om gasten in een en behoeftes inzicht te krijgen in de wensen alle vestigingen van onze gasten is in nagenoeg aanwezig die een Guest Relations Manager Ook hospitalityin gesprek gaat met gasten. aan het nóg beter gesprekken dragen bij aan hebben. weten waar gasten behoefte

en stijlvolle omgeving met goede faciliteiten goede faciliteiten en stijlvolle omgeving met essentieel. Verwachtingen Holland Casino verwachten Gasten van aandacht, extra privileges, persoonlijke service. Daarnaast gastvrijheid en optimale verrassend zijn uiteraard een betrouwbaar, in een prettige en aantrekkelijk spelaanbod GASTEN

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING STAKEHOLDEROVERZICHT 27

landelijk niveau haar bijdrage geleverd landelijk niveau haar bijdrage geleverd aan diverse goede doelen door onder andere gevonden geld te doneren. Holland casino werkt actief samen met lokale mbo-scholen en opleidingen en begeleidt stages van studenten. Holland Casino heeft een positie in het bestuur van de European Casino Association. Holland Casino vaardigt regelmatig sprekers af op (inter)nationale congressen op het gebied van kansspelen. In overleg met verslavingszorg in Nederland verslavingszorg in Nederland In overleg met verder Kansspelen is het Preventiebeleid bij jongvolwassenen aangescherpt, waarbij dan voorheen. eerder wordt geïntervenieerd en Samen met de wetenschap gekeken naar het verslavingszorg wordt Preventiebeleid vormgeven van een online Kansspelen. internationaal Holland Casino is in 2017 Preventiebeleid gecertificeerd voor haar Kansspelen. voor Venlo en Bij de ontwikkelingsplannen Amsterdam West wordt gericht geïnvesteerd in duurzaamheidsmaatregelen. In 2017 heeft Holland Casino op lokaal en ◊ Respons ◊ ◊ Respons ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

Trends en ontwikkelingen in kansspelaanbod; Wetsvoorstel Kansspelen op afstand; Kansspelbelasting; Preventiebeleid Kansspelen. Het openen van de online markt en het markt en het Het openen van de online Preventiebeleid Kansspelen; Proef met verruimde openingstijden; en MVO; Aandacht voor duurzaamheid en begeleiding Invulling lesprogramma’s studenten. Het Preventiebeleid Kansspelen; Het Preventiebeleid kennis over verslavingszorg; Uitwisseling ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ Gespreksonderwerpen in 2017 Gespreksonderwerpen in 2017 Gespreksonderwerpen ◊ ◊

Soort contact Soort contact Met alle nationale en internationale organisaties vindt regelmatig overleg plaats met als voornaamste doel het uitwisselen van kennis en ervaring, trends en ontwikkelingen. stichting AGOG. Holland Casino werkt Casino werkt stichting AGOG. Holland met scholen en daarnaast actief samen opleidingen. Soort contact Soort contact kennis en wisselt regelmatig Holland Casino uit met diverse zorgverleners, ervaringen en instanties over experts, wetenschappers Daarnaast is het Preventiebeleid Kansspelen. van een adviesgroep, Holland Casino initiator wordt met AMC-UvA, waarin samengewerkt het Trimbos Radboud Universiteit Nijmegen, HANDS en Instituut, Assissa, Jellinek, - -

en buitenlandse casino’s, verwachten van en buitenlandse casino’s, verwachten van ons dat we de kansspelwet- en regelgeving naleven net als andere spelers in de branche. Andere partijen verwachten dat we een voor beeldfunctie vervullen met ons preventiebeleid en kennis hierover delen met de branche. KANSSPELBRANCHE Verwachtingen Belangrijke organisaties binnen de kansspel branche, zoals de European Casino Association, het Nederlands Kansspelplatform en ons bewust zijn van de invloed die Holland de invloed die Holland en ons bewust zijn van Casino heeft op haar omgeving. Verwachtingen onze verwacht dat we De samenleving nemen verantwoordelijkheid maatschappelijke balans tussen en zorgen voor een evenwichtige Dit betekent dat we mens, milieu en resultaat. gasten en medewerkers zorgdragen voor onze DE SAMENLEVING

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING STAKEHOLDEROVERZICHT 28

medewerkers binnen haar organisatie. Door het indienen van consultatiereacties heeft Holland Casino een bijdrage geleverd aan onder andere de ‘Marktscan landgebonden kansspelen 2017’, de Toezichtagenda 2018-2019 en de invulling van de coördinerende rol van de Kansspelautoriteit op het gebied van verslavingspreventie. De Kansspelautoriteit ontvangt een ontvangt een De Kansspelautoriteit met daarin onder kwartaalrapportage de baten en lasten, meer een overzicht van gebied van de ontwikkelingen op het en Tafelspelen en Speelautomaten en incidenten. informatie over thema-acties audit- Holland Casino heeft diverse en hierop een rapportages aangeleverd verstrekt. mondelinge toelichting Holland Casino en de Kansspelautoriteit een format voor werken gezamenlijk aan de Preventiebeleid Kansspelen-rapportage. Holland Casino rapporteert jaarlijks aan de Kansspelautoriteit over de borging van de integriteit en betrouwbaarheid van ◊ Respons ◊ ◊ ◊ ◊

kansspelen, Wet op het financieel toezicht,kansspelen, Wet op het witwassen enWet ter voorkoming van en Sanctiewet); financieren van terrorisme op afstand; Wetsvoorstel Kansspelen en skill basedSpelontwikkelingen (pilots gaming); Brand Holland Casino Groningen; klachten; Meldingen incidenten en Kansspelautoriteit; Toezichtagenda 2018-2019 overUitkomsten relevante auditrapportages het vergunningsjaar 2016; Reclame- en wervingsactiviteiten; Omvorming van rechtsvorm stichting naar een naamloze vennootschap; Acties en werkonderbrekingen; Wijziging Beschikking Casinospelen 1996. Naleving kansspelwet- en regelgeving en en regelgeving Naleving kansspelwet- op de (Wet financiële toezichtwetgeving ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ Gespreksonderwerpen in 2017 in 2017 Gespreksonderwerpen ◊

halfjaarlijks overleg en we leveren halfjaarlijkshalfjaarlijks overleg en we Centrale Bank een rapportage Europese hoc overleg met Besluit 2010/14 aan. Ad vindt plaats naar De Nederlandsche Bank aanleiding van actuele situaties en bij invoering van nieuwe ES2 bankbiljetten. Het contact met de Autoriteit Persoonsgegevens is op ad hoc basis. Soort contact Soort contact vinden kwartaal Met de Kansspelautoriteit overleg en periodiek bestuurlijk bijeenkomsten op regelmatige basis plaats. Daarnaast is er de uitvoering van het ad hoc contact. Naast de Kansspelautoriteit preventiebeleid, houdt van de Wet tevens toezicht op de naleving en financieren ter voorkoming van witwassen Nederlandsche Bank is van terrorisme. Met De -

en dat gasten en medewerkers zich in een veiligeen dat gasten en medewerkers begeven. Hierbijspeelomgeving kunnen dat we onsverwachten de toezichthouders weten regelgeving.houden aan de huidige andere eenOnderdeel hiervan is onder Kansspelen enadequaat Preventiebeleid anti-witwasbeleid. Verwachtingen De als de Kansspelautoriteit, Toezichthouders Persoons Bank en de Autoriteit Nederlandsche we ervoor zorgen datgegevens verwachten dat dat Holland Casinogasten verantwoord spelen, spelaanbod aanbiedteen eerlijk en betrouwbaar TOEZICHTHOUDERS

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING STAKEHOLDEROVERZICHT 29

medewerkers nog beter te kunnen medewerkers nog beter te kunnen informeren over voornoemde onderwerpen. Holland Casino heeft na intensief overleg overleg heeft na intensief Holland Casino een akkoord bereikt met de vakbonden een langdurige over een nieuwe cao met bij SZW looptijd en de cao is inmiddels aangemeld. van de Met betrekking tot de uitvoering overstap gemaakt pensioenregeling is een Pensioenfonds. naar het Stap Algemeen Mensen’ over de Zie de paragraaf in ‘Onze de adviezen en ondernemingsraad voor instemming die de ondernemingsraad heeft gegeven op de voorgelegde onderwerpen. Het interne communicatiebeleid is verder aangescherpt en geïntensiveerd om

Respons ◊ ◊ ◊ ◊

van de kansspelmarkt; van eenOmvorming van de rechtsvorm vennootschap; stichting naar een naamloze op afstand en deWetsvoorstel Kansspelen de medewerkers; mogelijke gevolgen voor zoalsOntwikkelingen in de casino’s, spelaanbod enverruimde openingstijden, (ver)bouwprojecten; Mensen’ voor deZie de paragraaf ‘Onze ondernemingsraadonderwerpen die met de zijn besproken. Cao-onderhandelingen; de voorgenomen liberaliseringGevolgen van ◊ ◊ ◊ ◊ Gespreksonderwerpen in 2017 in 2017 Gespreksonderwerpen ◊ ◊

- -

plan. Met de ondernemingsraad en vakbonden en vakbonden Met de ondernemingsraad plan. vindt op regelmatige basis formeel en informeel overleg plaats. Begin 2017 zijn er, naast schriftelijke communi Begin 2017 zijn er, naast verschillende plekken catie, bijeenkomsten op om de plannen voor in het land georganiseerd een nieuwe cao toe te lichten. Na het bereiken van een onderhandelaarsakkoord in juni 2017 is uitgebreid gecommuniceerd over de inhoud ervan. Eind 2017 zijn managementdagen georganiseerd met als doel het gehele management te informeren over en te betrekken bij de totstandkoming van het strategisch meerjaren Soort contact Soort contact met onderhoudt contacten Holland Casino de dialoog door pro-actief haar medewerkers door gebruik te met hen aan te gaan en maken van moderne communicatiemiddelen. over (het proces Er is veel gecommuniceerd van) de nieuwe cao en van de totstandkoming rondom de over de stand van zaken liberalisering van de kansspelmarkt.

een veilige werkomgeving met ruimte voor met ruimte voor een veilige werkomgeving persoonlijke groei en ontwikkeling. Verwachtingen het Bestuur verwachten van Onze medewerkers te varen transparantie over de openheid en passende beloning koers. Ze verwachten een Daarnaast en secundaire arbeidsvoorwaarden. werksfeer in verwachten ze een aangename MEDEWERKERS

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING STAKEHOLDEROVERZICHT 30

Het ministerie van Justitie en Veiligheid Het ministerie van Justitie en Veiligheid is onderdeel van een stuurgroep met het ministerie van Financiën en Holland Casino, waarin de voorgenomen liberalisering van de kansspelmarkt periodiek wordt besproken. Locaties en (ver)bouwprojecten worden vormgegeven in nauw overleg met provincies en gemeentes. In 2017 zijn met de gemeentes Venlo en Utrecht overeenkomsten gesloten voor nieuwe locaties. Holland Casino heeft haar Preventiebeleid Kansspelen nog verder aangescherpt, waarbij onder andere het toezicht op jongvolwassenen is geïntensiveerd. Holland Casino geeft - in het kader van het van het geeft - in het kader Holland Casino - staande staatsdeelnemingenbeleid die onder uitvoering aan de afspraken overleggen zijn andere tijdens voornoemde geldende gemaakt, in lijn met de de onderneming. governance structuur van Respons ◊ ◊ ◊ Respons ◊

en tijdelijke en/of nieuwe locatie casino Groningen; Bereikbaarheid casino’s; Bouw- en exploitatie vergunningen. Wet op de kansspelen en de te ontwikkelen lagere regelgeving; Het Preventiebeleid Kansspelen; Wetsvoorstel Kansspelen op afstand en de gevolgen voor het Preventiebeleid Kansspelen; Bouwen van casino’s Amsterdam West, Venlo, Utrecht en verbouwing Rotterdam; Brand en sloop casinovestiging Groningen leden van de Raad van Commissarissen; leden van de Raad van van de Voorgenomen liberalisering kansspelmarkt; van een Omvorming van de rechtsvorm vennootschap; stichting naar een naamloze nieuwe Business cases (ontwikkeling vestigingen en verbouwprojecten); Cao-onderhandelingen. Financiële performance Holland Casino; Financiële performance en en beloning bestuurders Beoordeling Gespreksonderwerpen in 2017 Gespreksonderwerpen in 2017 ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ Gespreksonderwerpen in 2017 in 2017 Gespreksonderwerpen ◊ ◊

- Eerste Kamer vindt regelmatig overleg plaats. Eerste Kamer vindt regelmatig overleg plaats. Vestigingsmanagers en medewerkers van het hoofdkantoor zijn regelmatig in contact met gemeentes op ambtelijk en bestuurlijk niveau. Soort contact Soort contact Met het ministerie van Justitie en Veiligheid en verschillende woordvoerders in de Tweede en van Financiën, het ministerie van Justitie en van Justitie en van Financiën, het ministerie komt periodiek Veiligheid en Holland Casino, over de voorgenomen bijeen om te overleggen liberalisering van de kansspelmarkt. Soort contact Soort contact tussen het basis contact Er is op regelmatige van de Financiën en de voorzitter ministerie van Geagendeerde Raad van Commissarissen. het ministerie van vergaderingen tussen van Holland Casino Financiën en het Bestuur Daarnaast vindt vinden ieder kwartaal plaats. specifieke onder er ad hoc overleg over met onder werpen plaats. Een stuurgroep van het ministerie andere vertegenwoordigers -

- -

wachten dat Holland Casino werkgelegenheid wachten dat Holland Casino werkgelegenheid voor de regio creëert en goed werkgeverschap nastreeft. betrekking tot de kansspelmarkt deelt, ten betrekking tot de kansspelmarkt deelt, ten behoeve van verdere beleidsontwikkeling. Provincie- en gemeentebesturen verwachten dat we ons bij de exploitatie en het openen of verbouwen van lokale vestigingen houden aan de door hen opgestelde voorschriften en vergunningen. Provincies en gemeentes ver Verwachtingen Het ministerie van Justitie en Veiligheid verwacht dat onze bedrijfsvoering in lijn is met de doel stellingen van het kansspelbeleid. Ook verwachten het ministerie en het parlement dat Holland Casino haar actuele kennis met OVERHEDEN Ook wordt verwacht dat Holland Casino waar Holland Casino waar Ook wordt verwacht dat treft die nodig zijn nodig voorbereidingen van de om de voorgenomen liberalisering te maken in lijn met kansspelmarkt mogelijk speelcasino het wetsvoorstel modernisering de continuïteit van de regime en met oog voor onderneming. Verwachtingen en het is een staatsdeelneming Holland Casino aandeel Financiën is 100 procent ministerie van dat we voldoen Het ministerie verwacht houder. een staatsdeel aan de vereisten die aan worden gesteld. neming en vergunninghouder AANDEELHOUDER / MINISTERIE VAN FINANCIËN VAN / MINISTERIE AANDEELHOUDER

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING STAKEHOLDEROVERZICHT 31

Holland Casino deelt haar kwartaalcijfers deelt haar kwartaalcijfers Holland Casino met de banken. de banken over Holland Casino informeert de realisatie van de bankconvenanten. risk management In 2017 is een enterprise framework geïmplementeerd. leverancier bekeken of de contractuele leverancier bekeken of de contractuele voorwaarden en condities moeten worden aangevuld en/of aangepast. Ook wordt bekeken welke bijdrage de leveranciers kunnen leveren aan de innovatie- en duurzaamheidsbehoefte van Holland Casino. Daar waar mogelijk wordt het proces van bestelling, goederenontvangst tot factuur geautomatiseerd en op een zo efficiënt mogelijke wijze ingericht. Afhankelijk van de uitkomsten van de Afhankelijk van de uitkomsten van de (halfjaarlijkse) evaluatie, wordt met elke Respons ◊ ◊ ◊

Respons ◊ Marktontwikkelingen; Liberalisering van de kansspelmarkt. Financieringsstructuur; Brand Groningen; Leveringen en bestellingen; Leverbetrouwbaarheid; Prijsontwikkeling; Kwaliteitsbeleving; Duurzaamheid; Innovatie. ◊ ◊ Gespreksonderwerpen in 2017 in 2017 Gespreksonderwerpen ◊ ◊ Gespreksonderwerpen in 2017 Gespreksonderwerpen in 2017 ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

Soort contact Soort contact met regelmatig contact De CFO heeft de banken. Soort contact Soort contact Op operationeel niveau is in de casino’s op regelmatige basis informeel contact met de leveranciers. Voor grotere centrale contracten geldt dat minimaal twee keer per jaar de relatie met de leverancier wordt geëvalueerd. Voor de overige centrale contracten geldt dat geëvalueerd wordt naar behoefte van beide kanten.

weten regelgeving. Verwachtingen dat onze banken verwachten Financiers zoals organisatie en interne administratieve zijn, de financiële beheersing adequaat transparant zijn en performance en rapportage en voldaan wordt aan bankconvenanten FINANCIERS de top 25 leveranciers is in 2017 strategisch leveranciersmanagement geïntroduceerd. Dit houdt in dat er actiever gestuurd wordt op de prestatie van en de relatie met belangrijke leveranciers. Verwachtingen Voor onze leveranciers zijn redelijke voorwaarden en condities van belang. Met de voorwaarden en condities waarborgt Holland Casino dat de rechten en plichten van zowel Holland Casino als haar leveranciers duidelijk zijn. Voor LEVERANCIERS

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING DE KRACHT VAN GRONINGEN AAD STERK EN MARK VAN DEN ANKER DE KRACHT VAN GRONINGEN VAN KRACHT DE 33

“ Groningen Aad Sterk Je kunt niet alle onrust Je kunt niet alle onrust Casinomanager Holland Casino Casinomanager Holland Casino wegnemen en je kunt niet wegnemen en je kunt niet “ alle vragen beantwoorden alle vragen beantwoorden maar we stonden er wel.

“We hebben tijdens en na de brand veel “We hebben tijdens en na de brand veel “Toen ik Groningen binnen kwam rijden, rook rook “Toen ik Groningen binnen kwam rijden, Aad: is nog contact met de gemeente gehad. En dat naar steeds zo aangezien we hard op zoek zijn met ons een nieuwe locatie. De gemeente denkt mee en de burgemeester en wethouders zijn erg betrokken.” avond is er nog een algemene medewerkers avond is er nog een waar Erwin van bijeenkomst georganiseerd gerust heeft gesteld Lambaart alle medewerkers een passende oplossing dat we voor iedereen 150 zoeken. Op dat moment hebben zouden verloren. Al deze mede mensen hun werkplek verspreid door het land werkers werken inmiddels Valkenburg - in andere - van Leeuwarden tot heeft vestigingen van Holland Casino. De brand mede nogal een impact op het leven van onze zo goed werkers, maar we doen er alles aan hen mogelijk te blijven informeren over de situatie.” Uitstekende samenwerking Aad: was het ik ‘mijn’ casino al en iets voor half negen de brand casino opgegeven. Vanaf de start van een hebben we met de brandweer en de politie daarna uitstekende samenwerking gehad. Ook vergaderd hebben we zeer regelmatig met elkaar en was er veel wederzijds begrip.”

“Ik was thuis en hoorde over de brand via “Ik was thuis en hoorde over de brand via “De Manager Security is ook meteen naar “De Manager Security is ook meteen naar “Op 27 augustus 2017 was het ineens heel echt “Op 27 augustus 2017 was het ineens heel centraal gemonitord.” centraal gemonitord.” Aad: Holland Casino Leeuwarden gegaan om daar de interne communicatie te coördineren. Dezelfde Mark: is de NOS en van collega’s. De woordvoerder pers te meteen naar Groningen afgereisd om de Erwin woord te staan en onze Bestuursvoorzitter, direct van Lambaart, ook. Sociale media werden omdat er brand was in het casino in Groningen. was Ik ben meteen in de auto gesprongen. Er tijdens gelukkig niemand in het pand aanwezig de brand en er zijn geen gewonden gevallen.” Casinomanager Aad Sterk en Manager Public Sterk en Manager Public Casinomanager Aad Anker vertellen hoe Affairs Mark van den in de praktijk heeft stakeholdermanagement na de brand in ons casino gewerkt, tijdens en in Groningen. Holland Casino investeert continu tijd en continu tijd en Holland Casino investeert met haar stakeholders. aandacht in de relaties hoe belangrijk En plotseling kan blijken dit is. Dit is echt aan Holland Casino besteedt veel aandacht crisismanagement en praktijkoefeningen. Aad: De kracht van Groningen van De kracht

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING DE KRACHT VAN GRONINGEN VAN KRACHT DE 34

“

Met de brand op 27 augustus bij Holland Met de brand op 27 augustus bij Holland Manager Public Affairs Manager Public

inspande een goede buur te blijven. Voor de communicatie Voor de communicatie aanblik van het Kattendiep. De impact op de aanblik van het Kattendiep. De impact Casino Groningen, verdween een vertrouwde Casino Groningen, verdween een vertrouwde Peter den Oudsten, Burgemeester Groningen “ stad, omwonenden, ondernemers en natuurlijk stad, omwonenden, ondernemers en natuurlijk de afhandeling van de gevolgen. Alle lof voor de de afhandeling van de gevolgen. Alle lof

medewerkers van het casino was groot. Gelukkig medewerkers van het casino was groot. trokken samen op in de informatievoorziening en trokken samen op in de informatievoorziening werd in de stad. Sterker nog, gemeente en casino werd in de stad. Sterker nog, gemeente manier waarop Holland Casino zich tot het uiterste manier waarop Holland Casino zich tot betekende het niet dat Holland Casino onzichtbaar betekende het niet dat Holland Casino we nauw en goed met de met de we nauw en goed met omwonenden hebben hebben met omwonenden “ Mark van den Anker van den Mark gemeente samengewerkt. Ik noem het een fantastische verschrikkelijke Ik noem het een fantastische verschrikkelijke van ons ervaring. In zo’n situatie zie je de kracht Holland bedrijf. Ik ben dan ook trots op wat we als Casino in zo’n korte tijd hebben kunnen realiseren.” verbeteren, leerpunten zijn er altijd. Maar de zijn er altijd. Maar de verbeteren, leerpunten externe samenwerking zowel intern als met alle stakeholders is heel goed verlopen.

“Het Bestuur heeft uiteraard ook contact “Het Bestuur heeft uiteraard ook contact “Iedereen heeft gedaan wat hij of zij moest “Iedereen heeft gedaan wat hij of zij moest “Vanuit het hoofdkantoor is er direct contact “Vanuit het hoofdkantoor is er direct contact bleek gelukkig heel groot. Zo hadden de collega’s collega’s bleek gelukkig heel groot. Zo hadden de dagen al in Groningen bijvoorbeeld binnen enkele in bezit.” een compleet nieuwe set bedrijfskleding Fantastische verschrikkelijke ervaring Aad: doen. Natuurlijk zijn er dingen die we nog kunnen de brand pendelbussen in van Groningen naar in van Groningen naar de brand pendelbussen niet Leeuwarden maar realiseren ons dat dit rijden.” ideaal is. Het is toch meer dan een uur Mark: gehad met onze aandeelhouder, het ministerie van Financiën. Omdat er gelukkig geen gewonden goed en waren, konden we ons richten op het zo gevolgen zorgvuldig mogelijk afhandelen van de van de brand en op het zo snel mogelijk realiseren van een nieuw (tijdelijk) casino.” Aad: geweest met alle leveranciers. Hun flexibiliteit

“Voor de communicatie met omwonenden met omwonenden “Voor de communicatie “Toen er een sloopplan was zijn we in dialoog “Ook is er regelmatig overleg geweest “Ook is er regelmatig overleg geweest “Er is direct na de brand een e-mail naar “We zijn zo open en transparant mogelijk transparant mogelijk “We zijn zo open en Actief informeren Aad: onze vaste gasten gestuurd om hen te informeren en we houden ze ook nu actief op de hoogte van de ontwikkelingen. We zetten sinds met de ondernemers in de omgeving van het het met de ondernemers in de omgeving van Gedempte Kattendiep. We hebben geprobeerd sloop om hen zo goed mogelijk te helpen en de zo soepel mogelijk te laten verlopen.” We hebben geluisterd naar alle vragen rondom rondom We hebben geluisterd naar alle vragen met de sloop en geprobeerd zo veel mogelijk iedereen rekening te houden.” Aad: ook een bosje bloemen langsgebracht met met ook een bosje bloemen langsgebracht excuses voor de overlast.” Mark: gegaan met omwonenden en ondernemers. Aad: alle onrust wegnemen en geweest. Je kunt niet beantwoorden, maar we je kunt niet alle vragen hebben bij bewoners stonden er wel. Medewerkers heeft Holland Casino nauw en goed met de Casino nauw en heeft Holland dagen na de samengewerkt. Vier gemeente omwonenden de gemeente alle brand heeft een bijeenkomst. Naast de voor uitgenodigd Bestuursvoorzitter, burgemeester en onze GGD en de brandweer.” spraken hier ook de We stonden er wel er We stonden Mark:

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING MATERIËLE ONDERWERPEN 2017 ONDERWERPEN MATERIËLE 35 2 3 11 1 7 4 8 HOOG 13 14 5 12 9 10 Duurzame arbeidsvoorwaarden Automatiseren van processen Her- en verbouw van vestigingen 15 9 10 11 12 13 14 15 16 6 Innovatie Winstgevendheid Compliance Concurrentie IT-infrastructuur 16 MIDDEL Materieel voor Holland Casino LAAG Hospitality & gastbeleving Veranderende wetgeving Politieke besluitvorming Maatschappelijke betrokkenheid Opleiding & ontwikkeling Digitale transformatie Veilig & verantwoord spel Privacy & veiligheid 3 4 5 6 7 8 1 2

Materiële onderwerpen

HOOG MIDDEL LAAG Materieel voor stakeholders voor Materieel

daarbij als uitgangspunt. te Op de volgende pagina is de samenhang de zien tussen de materiële onderwerpen en strategische pijlers. De materialiteitsmatrix van Holland Casino is is De materialiteitsmatrix van Holland Casino in opgesteld op basis van de risicoanalyse tijdens combinatie met de input die is verkregen visie, gesprekken met stakeholders. De missie, dienen ambitie en strategie van Holland Casino de onderwerpen naar voren dienen te komen in voren dienen te komen in de onderwerpen naar onderwerpen worden het jaarverslag. Relevante van materialiteit voor zowel gewogen op basis haar stakeholders. de onderneming als De materialiteitsmatrix geeft aan welke geeft aan welke De materialiteitsmatrix Holland Casino en haar onderwerpen voor zijn en in welke mate stakeholders materieel Materiële onderwerpen 2017 onderwerpen Materiële

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING MATERIËLE ONDERWERPEN 2017 ONDERWERPEN MATERIËLE 36 Gast Partnerships Samenleving Overall Holland Casino Innovatie Medewerker Strategische pijler Automatiseren van processen Politieke besluitvorming Opleiding & ontwikkeling Duurzame arbeidsvoorwaarden Privacy & veiligheid Hospitality & gastbeleving Veilig & verantwoord spel Veilig & verantwoord spel Veranderende wetgeving Maatschappelijke betrokkenheid Digitale transformatie vestigingen Her- en verbouw van Privacy & veiligheid 9 1 4 6 5 2 7 2 3 1 8 9 13 14 15 12 10 16 11

Winstgevendheid Concurrentie IT-infrastructuur Compliance Innovatie

Innovatie Samenhang materiële onderwerpen en strategische pijlers en strategische onderwerpen materiële Samenhang Materieel onderwerp

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING VERSLAG VAN HET BESTUUR

VERSLAG VAN HET BESTUUR HET VAN BESTUURSVERKLARING VERSLAG 38 Erwin van Lambaart Bestuursvoorzitter Chief Financial Officer Ruud Bergervoet INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING VERSLAG VAN HET BESTUUR HET VAN VERSLAG 39

traject in Rotterdam succesvol afgerond. Optimaliseren van processen en systemen; Optimaliseren van processen en systemen; Investeren in omnichannel; Online propositie; Voorbereiden op liberalisering kansspelmarkt. Voorbereiden op liberalisering kansspelmarkt. Ontwikkelen bedrijfscultuur; Centraal stellen van de gast; Strategische partnerships; Strategische partnerships; Investeren in de landbased operatie; Investeren in de landbased operatie; In het kader van investeren in de landbased operatie zijn er investeringen In het kader van investeren in de landbased worden in de lopende nieuwbouw gedaan in de casino’s, die zichtbaar zullen renovatie van onze projecten in Venlo en Utrecht en in de grootschalige deze laatste vestiging staat gepland vestiging in Valkenburg. De opening van voor de zomer van 2018. De vestigingen Venlo en Utrecht gaan naar verwachting in het laatste kwartaal 2019 en het eerste kwartaal 2020 open. In 2017 is het verbouw met de brand in Groningen. De onderliggende winst is robuust en vertoont en vertoont De onderliggende winst is robuust met de brand in Groningen. een licht stijgende lijn. beweeglijke is het van belang dat we ons in dat Voor ons als organisatie flexibel en onzekerheden en onverwachte wendingen, speelveld, met volop te wachten op de veranderingen die ons mogelijk wendbaar voorbereiden en verder positie in de casinomarkt te behouden staan. Om onze leidende anticiperen op daarom van essentieel belang dat we te versterken, is het dit doen, is vastgelegd in ons ontwikkelingen in de casinomarkt. Hoe we naar 2020’. strategisch meerjarenplan ‘samen op weg we acht programma’s die er In dat strategische meerjarenplan definiëren en wendbaar opereren: voor moeten zorgen dat we krachtig, flexibel 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

liere vervangingen. Hiermee willen we onze gasten een vervangingen. Hiermee willen we onze gasten liere resultaat gestegen. verminderingen die met name veroorzaakt werden door het afbranden van verminderingen die met name veroorzaakt op eerder gedane investeringenons casino in Groningen en de afschrijvingen wordt zichtbaar dat de politieke voor onze online propositie. Met dat laatste onzekerheid in ons speelveld niet alleen bij onze medewerkers tot ongerust heid kan leiden, maar ook in financieel opzicht invloed heeft. Daarnaast waren er in 2017 de eenmalige baten uit de verzekeringsuitkering in verband en Rotterdam en in regu in en Rotterdam en Die kunnen ze nu al daadwerkelijkstate-of-the-art casino-ervaring bieden. doorgaan.ervaren en daar zullen we in 2018 volop mee afschrijvingskosten en waarde In 2017 kregen we te maken met bijzondere We hebben in 2017 de stijgende trend van afgelopen jaren vast kunnenWe hebben in 2017 de stijgende trend van investeringen houden. Daarnaast hebben we in 2017 aanzienlijke gedaan om geïnvesteerd in nieuwe speel te vernieuwen en te vitaliseren. We hebben automaten, in bouw-, verbouw-WestAmsterdam enals renovatieprojecten en hadden we te maken met werkonderbrekingen en acties in onze vestigingenen hadden we te maken met werkonderbrekingen voor onze medewerkers. Toch op weg naar een nieuwe en duurzame cao een solide resultaat neer te zetten. zijn we er in geslaagd om in 2017 opnieuw en als som van al onze De veerkracht die Holland Casino als onderneming we positief op terugkijken. medewerkers heeft laten zien, is iets waar 1,1 miljoen unieke gasten één of meerdere locaties van Holland Casino Casino één of meerdere locaties van Holland 1,1 miljoen unieke gasten en is het bedrijfs een aantal Holland Casino mede gekenmerkt door Het jaar 2017 werd voor in Groningen Zo was er de brand in onze vestiging bijzondere omstandigheden. Zowel de verbeterde macro-economische omstandigheden, onze continue macro-economische omstandigheden, Zowel de verbeterde hebben gasten, als het veelzijdige spelaanbod, aandacht voor onze solide resultaten in 2017. Wederom bezochten bijgedragen aan de Verslag van het Bestuur van Verslag

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING VERSLAG VAN HET BESTUUR HET VAN VERSLAG 40

frequentie kwam in 2017, in lijn met 2016, uit op 5,2frequentie kwam in 2017, beperkte mate van de verschillende acties rondom de cao-onderhandelingen.beperkte mate van de De gemiddelde bezoek in te spelen op de verwachtingen bezoeken per jaar. Door van onze gasten en en hospitality, bouwen gasten te belonen met maatwerk in service loyale mate van en duurzame gastrelaties en een hoge we aan waardevolle gasttevredenheid. Net Promoter Score gasten met de Net Promoter ScoreHolland Casino meet de beleving van haar vaststellen van gastloyaliteit. De NPS(NPS). De NPS is een instrument voor het promoters en detractors en wordtberekent het verschil tussen het percentage en +100. Het algemene streven isuitgedrukt in een absoluut getal tussen -100 deze in de vrijetijdssector gemiddeldom een positieve NPS te behalen, waarbij scoorde in 2017 een NPS van 30 entussen de +15 en +20 ligt. Holland Casino van vorig jaar (2016: 28). liet daarmee een stijging zien ten opzichte Gasten ruim 5,8 miljoen bezoeken gasten in totaal 1,1 miljoen unieke In 2017 brachten lichte in 2016. De van 5,9 miljoen bezoeken casino’s, ten opzichte aan onze sluiting van de tijdelijke is met name het gevolg aantal bezoeken daling in het en in in Schiphol sluiting van de vestiging in Groningen, de van het casino

automaten aan en introduceren vernieuwende en verrassende vernieuwende en verrassende automaten aan en introduceren wikkelingen en bereiden onze online propositie goed voor, inclusief wikkelingen en bereiden onze online propositie verbreding naar een online preventiebeleid. naar een online preventiebeleid. verbreding Op dit ogenblik is het nog niet geheel duidelijk hoe de liberalisering van de hoe de liberalisering van de Op dit ogenblik is het nog niet geheel duidelijk Casino bereidt zich voor op de kansspelmarkt zich zal ontwikkelen. Holland belangrijke elementen zijn toekomst, waarbij flexibiliteit en wendbaarheid in elk geval voor op de in het strategisch meerjarenplan. We sorteren ont serieuze stappen zetten in het verder optimaliseren en professionaliseren en professionaliseren serieuze stappen zetten in het verder optimaliseren van ons interne processen en beheersysteem. in onze strategie. Er zijn verschillende Cultuur en leiderschap zijn speerpunten hieraan invulling te geven. initiatieven en programma’s opgezet om we druk bezig om concepten voor nieuwe spelers te testen en uit te rollen. en uit te rollen. voor nieuwe spelers te testen we druk bezig om concepten processen het verder optimaliseren van onze interne We investeren fors in en efficiency onze systemen. Toekomstbestendigheid en het vernieuwen van Audit na een Het feit dat onze afdeling Internal zijn daarbij sleutelwoorden. voor door het IIA (de internationale beroepsvereniging periodieke toetsing we als organisatie is, toont voor ons aan dat internal auditors) gecertificeerd gepland. projecten. We bieden centraal bij al deze gastbeleving staat Een optimale moderne speel en zijn kijken we ook actief naar nieuwe doelgroepen spelconcepten. Daarbij De geplande opening van de nieuwe Holland Casino vestiging in Amsterdam vestiging in Amsterdam nieuwe Holland Casino opening van de De geplande tweede kwartaal 2018 en staat voor het vertraging opgelopen West heeft

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING FINANCIËLE ONTWIKKELINGEN FINANCIËLE 41 0,2 -0,3 24,9 81,7 1,1% 8,7% 9,3% 5,3% 3,1% 8,8% 5,2% 5,2% -0,2% -0,8% 73,9% 66,7% 11,7% 20,0% -11,4% 222,4% -100,0% Procent

- 0,3 -0,2 -7,6 74,1 81,6 19,5% 81,7 607,4 445,5 445,5 -161,9 -363,9 10,0%

4,4 21,6 -24,9 2016 305,5 -131,4 253,0 -

- -0,5 43,3 98,0 2017 2016 140,8 106,5 0,5 73,5 97.5 98,0 -24,5 639,2 468,7 497,7 -400,2

-170,5 29,0 3,9 23,6 23,6 22,9 2017 -43,3 255,9 332,2 -225,8 -131,1 -207,6 (resultaat voor rente, belastingen en afschrijvingen)

BEREKENING EBITDA BEREKENING EBITDA REKENING VAN BATEN EN LASTEN BATEN VAN REKENING ‘equity’-methode de volgens deelnemingen verwerkt Aandeel in resultaat waardeverminderingen en bijzondere Afschrijvingen EBITDA Vennootschapsbelasting (VPB) Vennootschapsbelasting na belasting Resultaat (x miljoen euro) vennootschapsbelasting voor Resultaat en lasten Financiële baten Kansspelbelasting Nettobaten Verzekeringsclaim baten Totale waardeverminderingen en bijzondere Afschrijvingskosten Personeelskosten kosten Operationele Bedrijfslasten Brutobedrijfsresultaat en lasten Financiële baten ‘equity’-methode de volgens verwerkt deelnemingen Aandeel in resultaat vennootschapsbelasting voor Resultaat (x miljoen euro) Tafelspelen Opbrengst Speelautomaten Opbrengst Troncopbrengst/tips & Beverage Food Opbrengst baten Overige Brutobaten* epast. De koersresultaten worden nu gepresenteerd onder de financiële baten en lasten. aangepast. De koersresultaten worden nu gepresenteerd * De brutobaten van 2016 zijn voor vergelijkingsdoeleinden Financiële ontwikkelingen Financiële

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING FINANCIËLE ONTWIKKELINGEN FINANCIËLE 42 -

verminderingen die met name verband houden houden verminderingen die met name verband waardeverminderingen (18,4 miljoen euro). voor de vennootschaps Sinds 1 januari 2016 is Holland Casino belastingplichtig belasting. In 2017 is het resultaat na belasting 73,5 miljoen euro (2016: 74,1 batenmiljoen euro). Gecorrigeerd voor eenmalige enhet lasten bedraagt resultaat na belasting 71,7 miljoen euro (2016: 65,5 miljoen euro). De eenmalige overdrachtsbelasting voor de omvorming van de rechtsvorm de rechtsvorm voor de omvorming van De eenmalige overdrachtsbelasting euro) en een naamloze vennootschap (4,6 miljoen van een stichting naar (3,7 miljoen euro) werden gecompenseerd hogere automatiseringskosten (1,6 miljoen euro) en lagere bedrijfskosten door lagere marketingkosten veroorzaakt lagere bedrijfskosten worden voornamelijk (6,1 miljoen euro). De en lagere leasekosten voor speelautomaten door lagere adviseurskosten, lagere kosten in Groningen. waardeverminderingenIn 2017 zijn de afschrijvingskosten en bijzondere in 2016. 18,4 miljoen euro hoger uitgekomen dan Dit is het gevolg van een aantal bijzondere waarde eerder op impairment euro) en een met de brand in Groningen (8,0 miljoen (3,8 miljoen euro). gedane investeringen voor onze online propositie Resultaat steeg met 16,3 miljoen euro tot Het resultaat voor vennootschapsbelasting opzichte van 2016 (81,7 miljoen 98,0 miljoen euro, een sterke stijging ten veroorzaakt door hogere baten euro). Deze stijging wordt voornamelijk (29,0 miljoen euro) (23,2 miljoen euro) en de ontvangen verzekeringsclaim (18,2 miljoen euro) en bijzondere verlaagd door hogere personeelskosten Het totale aantal medewerkers (personen) is gestegen van 3.441 naar naar van 3.441 is gestegen (personen) medewerkers aantal Het totale naar is licht gestegen op het hoofdkantoor aantal medewerkers 3.699. Het 210). 224 (2016: euro procent of 0,3 miljoen gedaald met 0,2 kosten zijn licht De operationele jaar eerder. ten opzichte van 131,4 miljoen euro een naar 131,1 miljoen euro,

De personeelskosten stegen van 207,6 miljoen euro in 2016 naar 225,8 miljoen euro in 2016 naar 225,8 De personeelskosten stegen van 207,6 miljoen euro (8,8 procent). miljoen euro in 2017, een toename van 18,2 Deze stijging is het gevolg van een toename van het aantal medewerkers (fte’s) naar 2.708 ultimo 2017 (ultimo 2016: 2.519) in combinatie met zowel een cao-loonstijging in 2017 als een eenmalige-cao nabetaling over 2016. Lasten miljoen euro (2016: 363,9 miljoen De bedrijfslasten stegen in 2017 naar 400,2 miljoen euro. euro), een stijging van 10,0 procent of 36,3 procent naar 23,6 miljoen euro. op het afgestemde deel van De bate van 29,0 miljoen euro heeft betrekking met de brand in Groningen. de lopende verzekeringsclaim in verband voor meer informatie over de totale Zie pagina’s 102 en 103 in de jaarrekening financiële impact van de brand in Groningen. (2016: 305,5 miljoen euro) een groei van 26,7 miljoen euro (8,7 procent). een groei van 26,7 miljoen euro (8,7 (2016: 305,5 miljoen euro) fooien voor Horeca- en Front De troncopbrengst (inclusief ontvangen euro naar 23,6 miljoen euro Office-activiteiten) groeide met 0,7 miljoen Food & Beverage steeg met 9,3 (2016: 22,9 miljoen euro). De opbrengst 255,9 miljoen euro ten opzichte van 2016 (253,0 miljoen euro). Een hogere Een hogere opzichte van 2016 (253,0 miljoen euro). 255,9 miljoen euro ten naar waar de omzet steeg met 8,6 procent omzet bij de Multi Roulettes, mate bij aan 50,4 miljoen euro), droeg in belangrijke 54,7 miljoen euro (2016: van het vervangen, vernieuwen en innoveren deze stijging. Mede door speel 332,2 miljoen euro opbrengst Speelautomaten in 2017 naar automaten, steeg de aantal bezoeken nam licht af naar 5,8 miljoen in 2017 (2016: 5,9 miljoen), 2017 (2016: 5,9 miljoen), naar 5,8 miljoen in nam licht af aantal bezoeken met 6,9 procent, van per bezoek steeg besteding terwijl de gemiddelde 109 euro in 2017. 103 euro in 2016 naar naar steeg met 2,9 miljoen euro of 1,1 procent De opbrengst Tafelspelen Baten een 639,2 miljoen euro, bedroegen voor kansspelbelasting De brutobaten miljoen euro). Het van 2016 (607,4 5,2 procent ten opzichte stijging van

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING FINANCIËLE ONTWIKKELINGEN FINANCIËLE 43 -

investeringen zal 42,9 miljoen euro worden afgedragen. Het resterende resultaat van van worden afgedragen. Het resterende resultaat zal 42,9 miljoen euro worden toegevoegd aan het eigen vermogen. 30,6 miljoen euro zal Investeringen in materiële Casino 71,6 miljoen euro geïnvesteerd In 2017 heeft Holland in verbouwingsprojecten en investeringen in bouw- vaste activa. Dit betreft renovatie West en Rotterdam, maar ook diverse met name in Amsterdam projecten euro) en reguliere vervangings (40,3 miljoen euro geïnvesteerd in nieuwe (21,4 miljoen euro). Daarnaast is 9,9 miljoen Holland Casino heeft in 2017 speelautomaten (2016: 27,8 miljoen euro). tevens geïnvesteerd in immateriële activa, waarvan onze online propositie het grootste project is. Eigen vermogen uitgekeerd miljoen euro aan interimdividend bedrag van 11,5 In 2017 is een aan de zijn na het resultaat van 2017 over Staat. Over de dividenduitkering en er het ministerie van Financiën gemaakt met afspraken balansdatum

ruimte 73,3 88,6 2016 161,9 74,2 96,3 2017 170,5 KANSSPELBELASTING kansspelbelasting Totaal (x miljoen euro) Tafelspelen Kansspelbelasting Speelautomaten Kansspelbelasting van 140 miljoen euro, waarvan in 2016 en 2017 nog geen gebruik is gemaakt. gemaakt. 2017 nog geen gebruik is van 140 miljoen euro, waarvan in 2016 en bankenconsortium De kredietfaciliteit is aangegaan met een bestaande uit ABN AMRO (50 procent) en ING (50 procent). resultaat 2017 (resultaat voor winstafdracht) aan het eigen vermogen. winstafdracht) aan het eigen vermogen. 2017 (resultaat voor resultaat procent (2016: 60,3 procent). Hierdoor steeg de solvabiliteit naar 63,9 Financiering met een totale krediet In oktober 2015 is een kredietfaciliteit afgesloten Financiële positie Solvabiliteit van 184,3 miljoen euro naar Het eigen vermogen steeg gedurende 2017 toevoeging van het onverdeelde211,3 miljoen euro. Dit is het gevolg van de De daadwerkelijke afdracht van kansspelbelasting over een boekjaar wijkt over een boekjaar wijkt De daadwerkelijke afdracht van kansspelbelasting een maand later plaatsvindt. af van bovenstaande cijfers, omdat afdracht is Holland Casino ook wettelijk Naast de afdracht van kansspelbelasting 2017 bedroeg de kansspelheffing verplicht kansspelheffing te betalen. In 0,9 miljoen euro (2016: 0,9 miljoen euro). Staat over de opbrengsten van Tafelspelen en Speelautomaten. de opbrengsten van Staat over Holland Casino draagt maandelijks 29 procent kansspelbelasting af aan de aan de af 29 procent kansspelbelasting draagt maandelijks Holland Casino

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING OPERATIONELE ONTWIKKELINGEN PER PRODUCTGROEP PER ONTWIKKELINGEN OPERATIONELE 44

In 2017 is Simple Roulette, een simpelere en snelle variant van en snelle variant van In 2017 is Simple Roulette, een simpelere Amerikaanse gericht op de doelgroep 24+, roulette speciaal geïntroduceerd. Diten ontwikkeld spel wordt momenteel aangeboden in een zevental vestigingen. bekende Craps (ook wel seven-eleven genoemd) met baseball genoemd) met baseball bekende Craps (ook wel seven-eleven Venlo is eind 2016 het zelf elementen erin verwerkt. In Holland Casino Casino Barbut is ontwikkelde dobbelspel Casino Barbut geplaatst. uit het Midden-Oosten. geïnspireerd op het (straat)spel Barbut gasten. Live Bingo zal ook in het nieuwe casino in Amsterdam West tegasten. Live Bingo zal ook in het nieuwe casino net als Poker en Roulette,spelen zijn. Live Bingo is een spel dat zich, in de toekomst. bij uitstek leent voor een omnichannel-aanpak is in 2017 gestart in Het in 2016 geïntroduceerde spel Diceball is een afgeleide van het een aantal vestigingen. Het dobbelspel vestiging naar de andere vestiging en spelers kunnen kiezen waar ze waar ze vestiging en spelers kunnen kiezen vestiging naar de andere tegelijk meespelen. willen meespelen of in meerdere casino’s in Holland Casino Breda enLive Bingo is als nieuw tafelspel toegevoegd onze vaste gasten als nieuwemet enthousiasme ontvangen door zowel 420 Verdeeld over alle in verband met de brand in Groningen. tafels) units in 2017 uitgebreid met is het aanbod Multi Roulette vestigingen speler in totaal. Bij Multi Roulette kan een 95 stuks naar 795 units meespelen op de Amerikaanse roulettetafels via een beeldscherm de ene Het spel wordt live gestreamed van in andere vestigingen. Tafelspelen (2016: in 2017 is licht gedaald naar 417 tafels Het aantal speeltafels Operationele ontwikkelingen ontwikkelingen Operationele per productgroep

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING OPERATIONELE ONTWIKKELINGEN PER PRODUCTGROEP PER ONTWIKKELINGEN OPERATIONELE 45

re-entries (de mogelijkheid om jezelf opnieuw in te kopen). in te kopen). re-entries (de mogelijkheid om jezelf opnieuw gespeeld van de Dutch Eind december werd in Breda de finale Open Poker Series. verschillende buy-ins en formats. Master Classics of Poker In november werd de 26ste editie van de Casino Amsterdam. In totaal waren er 2.465 in Holland gehouden over 11 dagen met 545 inschrijvingen voor 22 toernooien verspreid Aan het eind van de zomer heeft de Nederlandse versie van de versie van de Aan het eind van de zomer heeft de Nederlandse pokerevenement ter World Series of Poker, het grootste en oudste in het geheel verbouwde wereld, voor het eerst plaatsgevonden er 12 ‘Ring Events’ met Holland Casino Rotterdam. In totaal waren landen mee, waaronder Nederland. Gilbert Ho-Kang-Jou, croupier Ho-Kang-Jou, croupier landen mee, waaronder Nederland. Gilbert in Eindhoven, sleepten in Scheveningen, en David Luijten, croupier op dit Europese kampioen respectievelijk de tweede en de derde prijs mooie erkenningschap voor croupiers in de wacht. Dit is een van ons vakmanschap. het eerst onder de noemer World Poker Tour Deep Stacks. Naast een een World Poker Tour Deep Stacks. Naast het eerst onder de noemer events een High Roller event en tal van side Main Event was er ook met lagere buy-in. in Championship vond dit jaar in mei plaats Het European Dealer uit 21 deden 33 deelnemers Londen. Aan de kampioenschappen (WPT) plaats in Holland Casino Amsterdam. Het was de derde keer was de derde keer Amsterdam. Het in Holland Casino (WPT) plaats organiseerde. samen met de WPT Casino dit toernooi dat Holland een aantal toernooien, waaraan totaal 11 verschillende Er waren in deelnamen. In oktober vond de World internationale topspelers voor keer plaats in Valkenburg; dit keer Poker Tour voor de vierde Ook is in 2017 wederom een aantal grote toernooien georganiseerd. georganiseerd. grote toernooien wederom een aantal Ook is in 2017 World Poker Tour Tour van de de start van de European In mei vond

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING OPERATIONELE ONTWIKKELINGEN PER PRODUCTGROEP PER ONTWIKKELINGEN OPERATIONELE 46

automaten automaten kenmerken automaten van nieuweautomaten automaten vervangen. De Royal Derby, een De Royal Derby, een automaten vervangen. euro gevallen in Breda. Daarnaast is gedurende 2017 zeven keer eeneuro gevallen in Breda. Daarnaast is gedurende euro, twee keer 150.000 eurolagere jackpot gevallen; één keer 250.000 en vier keer 75.000 euro. te winnen. Met dit spel zijn meerdere jackpots te winnen, van 75.000te winnen. Met dit spel zijn meerdere jackpots euro (inzet vijf euro).euro (inzet één euro) tot minimaal één miljoen deel naar de progressieveVan elke euro die gespeeld wordt, gaat een niet gewonnen is, loopt dezejackpot. Zolang deze progressieve jackpot jackpot van ruim 1,7 miljoensteeds verder op. In 2017 is de progressieve daarmee de aantrekkelijkheid te vergroten, is Black Jack opnieuw daarmee de aantrekkelijkheid te vergroten, geïntroduceerd en worden spellen met behendigheids getest. de Mega Millions-JackpotOp dit moment is op 156 speelautomaten vervolgens ook in Rotterdam en Breda geïnstalleerd. Ook in het nieuwe en Breda geïnstalleerd. Ook in het vervolgens ook in Rotterdam West zal de Royal Derby gespeeld kunnen casino in Amsterdam brengt Holland Casino bij de speel worden. Daarnaast in het spel met zogenaamde branded steeds meer beleving themes. het Game of Thrones spel geïntroduceerd In 2017 is onder andere en het speelautomatenaanbod te verbreden in alle vestigingen. Om de 924 zijn er in 2017 de 5.701 speelautomaten speelautomaten. Van speel Ook zijn 1.320 bestaande vervangen. proef zijn van een succesvolle voorzien. Op basis spelvarianten inmiddels alle Bingo- in 2016 is na de introductie in Utrecht realistisch paardenracespel, Speelautomaten van met een grote vernieuwingsslag Casino gestart In 2014 is Holland

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING OPERATIONELE ONTWIKKELINGEN PER PRODUCTGROEP PER ONTWIKKELINGEN OPERATIONELE 47

concepten die een die een concepten website IENS. Hiermee staat ons restaurant in de top 3 in de top 3 website IENS. Hiermee staat ons restaurant concept geopend, The Global Kitchen. Dit fast casual Global Kitchen. Dit fast casual concept geopend, The In 2017 is de in 2015 ingezette vernieuwing van het centrale van het centrale In 2017 is de in 2015 ingezette vernieuwing met de introductie kassasysteem van Food & Beverage afgerond te verhogen. van handhelds om de snelheid van serviceverlening Het restaurant van onze vestiging in Eindhoven is dit jaar door is dit jaar door Het restaurant van onze vestiging in Eindhoven een 9,2 beoordeeld op meer dan 450 bezoekers met gemiddeld de restaurant de “IENS TOP 2018”. van Eindhoven van de culinaire publieksprijs swingende concept Sushi Samba heeft geïntroduceerd, bekend uit geïntroduceerd, bekend uit swingende concept Sushi Samba heeft restaurantconcepten dragen Londen, Miami en Las Vegas. De nieuwe waardering van Holland positief bij aan de totale gastbeleving en Casino. Latijns-Amerikaanse keuken. keuken. Latijns-Amerikaanse in wordt in 2018 in de nieuwe vestiging Het succesvolle concept een high-end variant, Global Dining, geopend. Amsterdam West in in Amsterdam Centrum is een deel verhuurd Van onze vestiging en die hier in september 2017 het unieke aan een externe partij vernieuwen. We realiseren steeds meer horeca We realiseren steeds vernieuwen. eten dan alleen functioneel hebben grotere aantrekkingskracht een vestiging in Rotterdam Eind 2016 is in onze en drinken. nieuw restaurant op de Aziatische, Mediterrane en restaurant is geïnspireerd Food & Beverage & Beverage het gebied van Food blijft zich ook op Holland Casino

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING INVESTEREN IN DE ULTIEME CASINO-ERVARING PIETER BOERS EN SIBBE VAN DER MEIJDEN INVESTEREN IN DE ULTIEME CASINO-ERVARING CASINO-ERVARING ULTIEME DE IN INVESTEREN 49

“ Al onze casino’s Pieter Boers Directeur Gaming & Services “ zijn uniek en bedienen een eigen publiek.

- - “In Rotterdam is in 2017 het casino volledig “Die grootschalige verbouwing heeft echt automaten. En centraal voor de zaal bevindt zich nuautomaten. En centraal voor de zaal bevindt naareen moderne design opgang met roltrappen de tweede verdieping.” Sibbe: een verschil gemaakt in de beleving: de casino- ervaring is weer helemaal terug.” voor een optimale en grootse beleving voor onzevoor een optimale en spel, dan heeft dat gevolgengasten. Verandert het de casino’s. Een goed voor voor de indeling van Multi Roulette; ‘livebeeld hiervan is het populaire Deze automaten wordenroulette’ via een automaat. de speeltafels geplaatst,in een arenavorm rondom in de speelzaal verandert enwaardoor de beleving en spel optimaal is. Eenhet contact tussen gast (F&B)ander voorbeeld is dat we Food & Beverage faciliteiten altijd in of grenzend aan de speelzaal casinoneerzetten. Zo krijgen gasten de sfeer in het eten.” optimaal mee als ze tussendoor een hapje De casino-ervaring is weer terug in Rotterdam Pieter: vernieuwd. Het spelaanbod was hier erg versnipperd tweeen veel gasten wisten niet dat het casino verdiepingen had. Het casino is nu veel ruimtelijker tafel ingedeeld met op de eerste verdieping alle spelen en op de tweede verdieping alle speel Het spel wordt bijvoorbeeld geclusterd neergezetHet spel wordt bijvoorbeeld

projecten. Renovaties worden niet worden niet projecten. Renovaties “Voor de inrichting bij bouwen renovatie “Een uitgaansgelegenheid als Holland Casino projecten hanteren we een geheel eigen filosofie.projecten hanteren we een geheel eigen De bouwstenen van deze formule zijn gebaseerd op onze strategie, met een focus op ‘spelers’ en we positioneren het merk Holland Casino als het ‘echte casino met de beste kansspelbeleving’. en we zijn momenteel dan ook druk met ver en we zijn momenteel dan ook druk met schillende projecten door het hele land.” Inrichtingsfilosofie Pieter: moet continu vernieuwen om gasten te verrassen. Ook tijdens economisch mindere tijden investeerden iswe in onze casino’s, maar de afgelopen jaren er weer meer ruimte voor investeringen. Dat is behouden noodzakelijk om onze leidende positie te alleen gedaan om de vestigingen te vernieuwen, alleen gedaan om de maar vooral om een bepaalde sfeer, ambiance en beleving voor de gasten te creëren. Continu vernieuwen Pieter: voormalig Manager Facilities & Real Estate, Facilities & Real Estate, voormalig Manager en Food &Sibbe van der Meijden, Manager Valkenburg, zijn vanuit hun rol (F&B) Beverage één of meerdere bouwen nauw betrokken bij renovatie Holland Casino investeert in haar casino’s om in haar casino’s om Holland Casino investeert casinobeleving te bieden. gasten een optimale Gaming & Services en Pieter Boers, Directeur Investeren in de ultieme casino-ervaring casino-ervaring de ultieme in Investeren

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING INVESTEREN IN DE ULTIEME CASINO-ERVARING CASINO-ERVARING ULTIEME DE IN INVESTEREN 50

“

De casino-ervaring is is De casino-ervaring Manager Food & Beverage Manager Food & Beverage Holland Casino Valkenburg

“Behalve in Amsterdam West, zijn we ook “Behalve in Amsterdam West, zijn we ook weer helemaal terug. weer helemaal “ Sibbe van der MeijdenSibbe in Venlo en Utrecht druk bezig met nieuwbouw de locaties. In Venlo past Holland Casino deels cradle to cradle principes van de gemeente van Venlo toe. Duurzame principes op het gebied op een energie, materiaal en architectuur worden prachtige manier ingezet. Ook bij de nieuwbouw zijn van de vestiging in Utrecht zal veel aandacht voor rendabele duurzaamheid. Binnen Holland Casino komt steeds meer essentiële aandacht is daar voor duurzaamheid. Het casino in Venlo een goede aandrijver voor geweest.” Het duurzaamste casino van Nederland Het duurzaamste casino van Nederland Pieter:

“Al onze casino’s zijn uniek en bedienen een een “Al onze casino’s zijn uniek en bedienen “In Valkenburg hebben we bijvoorbeeld “In Valkenburg hebben we bijvoorbeeld producten. In het casino gebruiken we warme producten. In het casino gebruiken we warme kleuren die het typische Limburgse landschap reflecteren en een chique en eigentijdse uitstraling hebben.” 24+ die met name de interactie rondom het spel het spel 24+ die met name de interactie rondom zeer waardeert.” Pieter: in de eigen publiek en die verschillen zie je terug gemeen inrichting van de casino’s. Wat de casino’s raken hebben, is dat we overal onze gasten willen en optimaal in de watten willen leggen.” Sibbe: op veel gasten uit België en Duitsland. Zij houden regionale het gebied van F&B van hoogwaardige -

“De uitstraling en de indeling van de speel “Hospitality is voor Holland Casino heel heel is voor Holland Casino “Hospitality “Tijdens renovatiewerkzaamheden zorgen “Tijdens renovatiewerkzaamheden zorgen Nieuwe look & feel voor ValkenburgNieuwe look geplaatst, waaronder het door onszelf ontwikkelde zone dobbelspel Casino Barbut, en een speciale met Quick Roulette en Dice Ball. Deze spellen sluiten goed aan bij de wensen van de doelgroep Sibbe: anders. zaal in Valkenburg worden straks ook heel We krijgen meer en de nieuwste speelautomaten. spelen Ook bij de tafelspelen worden er nieuwe we altijd dat een casino open en goed bereikbaar we altijd dat een casino open en goed bereikbaar de blijft. Gasten konden in Valkenburg gedurende verbouwing van het restaurant gastronomisch met genieten in een speciaal ‘pop-up’ restaurant mooi uitzicht over de Geulvallei.” dat is vaak behoorlijk bourgondisch ingesteld. bourgondisch ingesteld. dat is vaak behoorlijk Ook is er een nieuwe cocktailbar met grote naar live schermen waar bezoekers bijvoorbeeld sportwedstrijden kunnen kijken.” Pieter: van het casino en inmiddels zijn de F&B faciliteiten zijn de F&B faciliteiten van het casino en inmiddels We bieden nu zowel een fine compleet vernieuwd. een informelere brasserie dining experience als helemaal afgestemd op het aan. Dat aanbod is ontvangen in Valkenburg, type bezoeker dat wij Sibbe: in de uitstraling en dat komt ook terug belangrijk F&B aanbod. We willen van de casino’s en het In Valkenburg zijn onze gasten graag verwennen. met een verbouwing we in oktober 2017 gestart

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONTWIKKELINGEN CASINO’S ONTWIKKELINGEN 51

naar de Neptunusstraat. Het moderne en naar de Neptunusstraat. Het moderne en gebouw met open werkvloeren stimuleert een nieuwe manier een nieuwe manier gebouw met open werkvloeren stimuleert overeenkomst afgesloten om zo in te kunnen spelen op toekomstige spelen op toekomstige overeenkomst afgesloten om zo in te kunnen Amsterdam West heeft de licentie overgenomen van de in het eerste kwartaal de licentie overgenomen van de in het Amsterdam West heeft in Amsterdam op Schiphol. Voor de nieuwe locatie van 2017 gesloten vestiging en het personeel 200 nieuwe medewerkers geworven West zijn inmiddels ruim te stappen. Schiphol is de mogelijkheid geboden over van de vestiging op in andere van Amsterdam West wordt het personeel Tot aan de opening vestigingen ingezet. in Holland Casino Groningen, Op 27 augustus 2017 heeft een brand gewoed hebben moeten sluiten. We waarna we deze vestiging noodgedwongen en andere betrokkenen voor hebben veel bewondering voor de hulpdiensten samen met diverse stakeholders druk hun optreden in deze. Holland Casino is nieuwe vestiging in Groningen. Tot die bezig met de voorbereidingen voor een Leeuwarden waar de openings tijd kunnen gasten terecht bij Holland Casino verzorgd voor gasten van Groningentijden tijdelijk verruimd zijn. Er wordt vervoer Casino Groningen is in overleg op naar Leeuwarden. Personeel van Holland is trots op de flexibiliteit en inzet andere vestigingen ingezet. Holland Casino omstandigheden. van haar medewerkers onder deze uitzonderlijke van Holland Casino Tot slot is per 30 november 2017 het hoofdkantoor binnen Hoofddorp verhuisd duurzame tussen de verschillendevan werken en een meer effectieve samenwerking nieuwe kantoor een flexibele afdelingen. Holland Casino heeft voor dit huur ontwikkelingen.

nieuwde vestiging past bij de eisen en wensen van de diverse ennieuwde vestiging past bij de eisen en wensen vestiging is in veel opzichten toonaangevend. De locatie is zeer goed bereik vestiging is in veel opzichten toonaangevend. nieuw, multifunctioneel complex baar en de vestiging komt in een compleet rooftop-bar. Het hypermoderne met een hotel, wellnessfaciliteiten en een complex is gebouwd in het voormalige KPN-hoofdkantoor in Amsterdam West. gevarieerde doelgroep die deze vestiging bezoekt. Er is bovendien eengevarieerde doelgroep die deze vestiging proef gestart met sterk verruimde openingstijden. vestiging in Amsterdam West De geplande opening van de Holland Casino 2018 gepland. Deze nieuwe staat vooralsnog voor het tweede kwartaal renovatie. Rond de zomer van 2018 verwacht Holland Casino haar gasten Holland Casino haar gasten renovatie. Rond de zomer van 2018 verwacht vernieuwde omgeving. te kunnen verwelkomen in een volledig afgerond. De geheelIn Rotterdam is het grootschalige verbouwtraject ver een nieuw casino in. De opening staat voor begin 2020 gepland. De bestaandeeen nieuw casino in. De opening staat voor blijft in bedrijf tot de opening van vestiging op de Overste den Oudenlaan het nieuwe casino. gestart met een complete In oktober 2017 is Holland Casino in Valkenburg de Floralaan op Tradeport Oost zal naar verwachting eind 2019 in gebruik 2019 in gebruik Oost zal naar verwachting eind de Floralaan op Tradeport tot de nieuwe Casino blijft op de huidige locatie genomen worden. Holland vestiging gereed is. bij de A12, Casino in Utrecht op de Winthontlaan, Daarnaast richt Holland Bouw- en verbouwingsprojecten nieuwe casino continu in haar casino’s. Voor het Holland Casino investeert aan in volle gang. De nieuwbouwlocatie in Venlo zijn de voorbereidingen Ontwikkelingen casino’s Ontwikkelingen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING VOORUITZICHTEN 52

ontwikkelingen die op ons pad kunnen komen. We opereren in een beweeglijk speelveld, met vele onzekerheden met vele onzekerheden We opereren in een beweeglijk speelveld, het van belang dat we ons en onverwachte wendingen. Voor ons is adequaat, flexibel en wendbaar voorbereiden op alle veranderingen die ons mogelijk te wachten staan. Met ons strategisch meerjarenplan ‘samen op weg naar 2020’ anticiperen we op alle mogelijke Daarnaast blijft Holland Casino zich voorbereiden op de online op de online Daarnaast blijft Holland Casino zich voorbereiden combinatie van kansspelmarkt. We zien kansen in de unieke en zetten in op een landbased casino’s en een online casino innovatief productaanbod,omnichannel-strategie waarbij, naast een element is. ons Preventiebeleid Kansspelen een cruciaal hoopt zo snel mogelijk weer een vestiging te openen in Groningen. hoopt zo snel mogelijk weer een vestiging doelgroep 24+ staat de Het aantrekken van nieuwe spelers uit de evenals het bouwen aan komende periode hoog op de agenda, gasten. duurzame en persoonlijke relaties met waardevolle bouwen verbouwprojecten, het verder optimaliseren van de optimaliseren van de bouwen verbouwprojecten, het verder systemen. interne processen en het vernieuwen van Amsterdam West staat De opening van onze nieuwe vestiging in 2018 en Holland Casinovooralsnog gepland voor het tweede kwartaal van de kansspelmarkt. Daarnaast verwachten we ook een positief positief Daarnaast verwachten we ook een van de kansspelmarkt. keuzes die we in 2017 hebben gemaakt effect van de strategische geven. in 2018 met veel energie invulling blijven en waaraan we ook ook in de casinomarkt te behouden wordt Om onze leidende positie geïnvesteerd in innovatieve spelconcepten, de komende tijd fors We verwachten dat de aanhoudende verbeterende macro verbeterende dat de aanhoudende We verwachten en een groter consumenten economische omstandigheden bijdragen aan het verder aantrekken vertrouwen zullen blijven Vooruitzichten

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE GASTEN ONZE 53

registratiesysteem. systeem, aan hun leiding

gedrag en leren door middel van gespreksvaardigheden Identificatie en registratie Voorlichting en bewustwording Preventiebeleid Kansspelen is voor zijn of speler in beginsel zelf verantwoordelijk Het PBK stelt dat de dan goed voor en niet langer of vaker mag spelen haar eigen speelgedrag bewust te situatie toelaat. Om spelers zich hem is of dan zijn financiële alle beschikbare voorziet Holland Casino hen van maken van hun speelgedrag, een cruciale nodig is. Onze medewerkers leveren informatie die daarvoor een intensieve van het PBK. Medewerkers krijgen bijdrage aan de uitvoering rondom is gericht inzicht te geven in de problematiek PBK-training die erop van worden getraind op vroegtijdige herkenning kansspelverslaving. Ze potentieel probleem Ook leren zij veranderend gedrageen actieve bijdrage te leveren aan het PBK. Indien nodig kunnen zij een internbij gasten te herkennen en te beoordelen. signaal afgeven binnen het centrale registratie Gaming.gevenden of aan de afdeling Security & Responsible vier pijlers: Holland Casino’s PBK is opgebouwd uit 1. Om kansspelverslaving te voorkomen dan wel zoveel mogelijk te beperken, wel zoveel mogelijk te beperken, Om kansspelverslaving te voorkomen dan van de gast en het bewust is het beleid primair gericht op voorlichting Dit gebeurt onder andere door maken van veilig en verantwoord spelen. informatie hierover. middel van het on- en offline delen van De bezoekfrequentie kan aanleiding zijn voor een bewustwordingsgesprek. In 2017 is in overleg met de adviesgroep het beleid hierop aangescherpt. Bij binnenkomst zijn gasten van Holland Casino verplicht zich te legitimeren Bij binnenkomst zijn gasten van Holland en bezoekers hun bezoek wordt vastgelegd in het centrale 2.

verslaving, bescherming van de consument en het en het verslaving, bescherming van de consument autoriteit, die inzage heeft in onze werkprocessen autoriteit, die inzage heeft in onze werkprocessen en registratiesystemen. Ook is een adviesgroep opgericht waar het beleid opgericht waar het beleid en registratiesystemen. Ook is een adviesgroep bestaat naast Holland Casino regelmatig getoetst wordt. De adviesgroep het Trimbos Instituut, Assissa, uit AMC-UvA, Radboud Universiteit Nijmegen, Jellinek, HANDS en stichting AGOG. De zorg voor onze gasten beschouwen we als één van de kerntaken van we als één van de kerntaken van De zorg voor onze gasten beschouwen onze dat we er op toezien dat Holland Casino. Dit betekent onder andere gasten veilig en verantwoord spelen. Holland Casino heeft in samenwerking ontwikkeld. Het beleid staat onder met verslavingszorg in Nederland het PBK toezicht van de Kansspel drie het in 1974 opgestelde Kansspelbeleid:centrale doelstellingen van het voorkomen van kansspel tegengaan van fraude en criminaliteit. SPEERPUNT: Verantwoord spelen bekroond. gastenHolland Casino richt zich in haar beleid richting op drie speerpunten: spelaanbod en het garanderen verantwoord spelen, eerlijk en betrouwbaar zijn gebaseerd op de van een veilige speelomgeving. Deze speerpunten vanzelfsprekend ook risico’s met zich mee. Holland Casino spant zich in risico’s met zich mee. Holland Casino vanzelfsprekend ook een betrouwbare veilige en verantwoorde manier in op een gasten om besteden wij nemen aan het spel. Als marktleider omgeving deel te laten zijn (PBK) en aan ons Preventiebeleid Kansspelen veel tijd en aandacht certificaat waarmeewe trots op het Europese Holland Casino eind 2017 is Holland Casino begeeft zich in een markt die zijn bestaansrecht ontleent zich in een markt die zijn bestaansrecht Holland Casino begeeft de kans dat spanning die mensen beleven aan aan het plezier en de brengen een grote geldprijs kan leiden. Kansen een kleine inleg tot Onze gasten Onze

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE GASTEN ONZE 54 -

gedrag zichzelf verwijzen van spelers met een bezoekbeperking of entreeverbodverwijzen van spelers met een bezoekbeperking te matigen, kan Holland Casino de toegang ontzeggen. Bezoek Casino de toegang ontzeggen. te matigen, kan Holland gesproken en geadviseerd over beschikbare middelen om hetgesproken en geadviseerd aan verlening. Voor medewerkers geldt dat zij tijdens en zes maanden na zij tijdens en zes maanden na verlening. Voor medewerkers geldt dat met de adviesgroep, een actievere Holland Casino heeft sinds 2017, in overleg rol in het door gespecialiseerd in telefonische naar HANDS, een onafhankelijke instantie hulp het beëindigen van hun dienstverband niet mogen deelnemen aan kansspelen. en/of toebrengen, ondanks dat de speler meerderenaasten schade kan malen is speelgedrag met zich mee dat ze hun brengen het risico entreeverboden of beperkingen uitwerking verder kan spelen in eenmissen als de betrokkene anoniem het circuit. Dit zal met de komst van of in het illegale speelautomatenhal Hierin is op afstand (Koa) worden ondervangen. Kansspelen wetsvoorstel (CRUKS) een centraal register uitsluiting kansspelen opgenomen dat er zodat uitgeschreven worden bij alle aanbieders, komt, waarmee spelers register geldt straks ook voor ze beter kunnen worden beschermd. Dit een van afloop na een persoon speelhallen en de online casino’s. Indien terugkomt, vindt altijd een nazorggesprek plaats maatregel beperkende Gaming. In 2017 zijn 10.485 met een medewerker van Security & Responsible nazorggesprekken gevoerd (2016: 10.424). maatregel is, in lijn met het wets De maximale duur van een beperkende spelers, via een nazorggesprek, voorstel Koa, zes maanden. Hierna komen kunnen voorkomen dat zij opnieuw met ons in contact waardoor we zoeken. Naast de mogelijkheid van langdurig in het illegale circuit hun spel Casino altijd de mogelijkheid een een vrijwillig entreeverbod heeft Holland (langdurig) entreeverbod op te leggen. eventueel te nemen maatregelen om het speelgedrag te matigen, zoals een een zoals matigen, te om het speelgedrag maatregelen te nemen eventueel is het bewustwording het kader van In of entreeverbod. bezoekbeperking of bezoekbeperking instemmen met een dat gasten vrijwillig belangrijk geacht wordt zelf niet meer in staat Wanneer een gast entreeverbod. een maatregel op. legt Holland Casino te nemen, verantwoordelijkheid speel speler met zijn of haar wordt dat een Ook als vermoed

werker van werker van jongvolwassenengesprek. gesprek wordt de gast Daarnaast zijn in 2017 ook 61 monitoringsgesprekken gevoerd, een toename gevoerd, een toename Daarnaast zijn in 2017 ook 61 monitoringsgesprekken waren gevoerd. ten opzichte van het 2016 waarin 51 monitoringsgesprekken 4. Interventie Tijdens het meer indringende monitoringsgesprek wordt de gast geconfronteerd over van de monitoringsfase en wordt gesproken bevindingen de met gesprek met de gast wordt nogmaals de eigen verantwoordelijkheid van de eigen verantwoordelijkheid van de gesprek met de gast wordt nogmaals de verantwoord spelen en het regulerengast benadrukt als het gaat om veilig en wordt extra voorzorg in acht van (speel)gedrag. Bij jongvolwassenen In 2017 zijn 2.306 voorzorg genomen door middel van voorzorggesprekken. toename tenlichte een opzichtegevoerd, gesprekken van 2016 (2.223). gemonitord op bezoekfrequentie en speelgedrag. Dit gebeurt op basis van eengemonitord op bezoekfrequentie en speelgedrag. signalen en incidenten die kwalitatieve analyse van eventueel gemelde in het systeem van de afdeling Security & Responsible Gaming worden een gast wel Afhankelijk van de uitkomst van de analyse komt bijgehouden. Tijdens het monitorings of niet in aanmerking voor een monitoringsgesprek. volgt een bewustwordingsgesprek, het zogenaamde volgt een bewustwordingsgesprek, gevoerd. In 2017 zijn 2.521 gesprekken met jongvolwassenen 3. Monitoren Zes en achttien maanden na het bewustwordings vormen die gevoeliger wordt geacht voor verslaving, is het beleid ten aanzien wordt geacht voor verslaving, is het beleid vormen die gevoeliger bij hun strenger. Zo ontvangen alle jongvolwassenen van jongvolwassenen quentie en om hen bewust te maken van hun bezoekfre vierde bezoek een flyer jongvolwassene over de risico’s van het spel. Laat de om voorlichting te geven maanden, dan zien over een periode van drie een stijgende bezoekfrequentie de afdeling Security & Responsible Gaming bespreekt met de gast wat met de gast wat Gaming bespreekt Security & Responsible de afdeling zijn. het spel verbonden welke risico’s aan spelen inhoudt en verantwoord gevoerd. In 2017 zijn 1.043 bewustwordingsgesprekken een groep in de leeftijd van 18 tot en met 23 jaar Omdat jongvolwassenen Wanneer een gast nu gemiddeld 12 keer (of meer) per maand - gezien - gezien maand meer) per keer (of 12 nu gemiddeld een gast Wanneer dit aan bezoekt, is Casino - Holland maanden van drie een periode over is Het bewustwordingsgesprek een bewustwordingsgesprek. leiding voor mede daarvoor gekwalificeerde van karakter; een informerend

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE GASTEN ONZE 55

systeem wordt in het eerste Europees certificaat Europees preventiebeleid Alcoholbeleid; gokverslaving; Beleid voor medewerkers met mogelijk maken van hun Contacten met stakeholders en het gebruik PBK-aspecten bevindingen inclusief vermelding van relevante in jaarverslagen; Werken met input stakeholders en financiering van onderzoek en innovatie op dat gebied. Trainingsprogramma voor medewerkers in het kader van PBK; Trainingsprogramma voor medewerkers risico’s van het spel, Informatie voor probleemspelers over de naar de inclusief de mogelijkheden voor doorverwijzing hulpverlening en contacten met de hulpverlening; van ID (inclusief Registratie, identificatie en verificatie alcohol); deurbeleid voor wilsonbekwamen en misbruik spelen; Beleid ten aanzien van marketing en verantwoord ◊ ◊ ◊ ◊ Holland Casino is in november 2017 bekroond met een Europees november 2017 bekroond met een Europees Holland Casino is in de Preventiebeleid Kansspelen (PBK). Binnen certificaat voor haar op dit moment slechts Europese Unie zijn er naast Holland Casino zo’n certificaat beschikken. drie andere casino-organisaties die over aspecten meegewogen: Bij de certificering wordt een achttal ◊ ◊ ◊ ◊ als online inzetbaar en gebruiksvriendelijker is. en gebruiksvriendelijker is. als online inzetbaar Preventiebeleid Online Preventiebeleid ook online Casino zal Holland toelaat, het wetgeving de Nederlandse Zodra volle gang en ook het hiervoor zijn in De voorbereidingen actief worden. een naar vertaald met de adviesgroep wordt in overleg preventiebeleid incidenten Het huidige online spelomgeving. dat zowel off- door een nieuw systeem 2018 vervangen kwartaal van

600 230 2016 20.638 5,4 naar 1,1 432 336 2016 2017 4.586 4.888 5.886 4.979 21.324 2017 5,3 naar 0,8 Holland Casino houdt veranderingen in het bezoekgedrag gedurende een periode gedurende in het bezoekgedrag Holland Casino houdt veranderingen dat de cijfers Dat betekent in de gaten. gesprek maanden na het eerste negen van niet gelijk lopen met het boekjaar. EFFECT PBK IN CIJFERS* UITVOERING PBK IN CIJFERS UITVOERING Afname bezoekfrequentie per maand Afname bezoekfrequentie (18-23 jaar) gasten jongvolwassen van

gesprekken Aantal Bezoekbeperkingen Dwingend opgelegde bezoekbeperkingen Entreeverboden Dwingend opgelegde entreeverboden * Het hospitality gesprek is een extra mogelijkheid om bij gasten te onder Het hospitality gesprek is een extra mogelijkheid spelen. Een hospitality gesprekzoeken of zij op een verantwoorde manier en een gast waarvan de is een spontaan gesprek tussen een shiftleader bevindingen in een speciaal hiervoor ontwikkelde app worden verwerkt. Dit gesprek is niet PBK gerelateerd, maar kan wel leiden tot een PBK-signaal. In 2017 zijn 24.073 hospitality gesprekken gevoerd (2016: 21.959). Hospitality gesprek leiden vrijwel altijd tot een voorzorggesprek. Daarnaast is de bezoek een voorzorggesprek. Daarnaast is de leiden vrijwel altijd tot bewustwordingsgesprek op advies frequentie die aanleiding geeft tot een van de adviesgroep aangescherpt. Er zijn twee aanpassingen in het beleid, waardoor het aantal gesprekken en gesprekken en in het beleid, waardoor het aantal Er zijn twee aanpassingen met 2016, zijn toegenomen. Als eerste is, in lijn het aantal maatregelen te laten medewerkers actiever dan voorheen aandacht besteed om signalen bij spelers voorkomt. Deze interne signaleren of probleemgedrag

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE GASTEN ONZE 56

903 1.404 445 869 1.741 3.127 1.475 2.674 1.094 1.988 basis van basis van Gemeld op indicatoren subjectieve subjectieve (inclusief nameldingen) Totaal 894 501 424 1.386 1.199 basis van basis van objectieve objectieve Gemeld op indicatoren rapportages en analyses aan de Ksa die voortkomen uit het uit het de Ksa die voortkomen en analyses aan rapportages AANTAL ENTREEVERBODEN* AANTAL (naar aanleiding van de uitkomst van het cliëntenonderzoek) MELDINGEN VAN HOLLAND CASINO AAN DE FIU CASINO HOLLAND VAN MELDINGEN 57 2017 50 2016 41 2015 21 2014 14 2013 2017 2016 2015 2014 2013 * Dit aantal betreft entreeverboden in verband met mogelijke witwasrisico’s. met mogelijke in verband entreeverboden betreft * Dit aantal Het aantal in 2017 gemelde objectieve transacties had betrekking op 503 had betrekking op 503 Het aantal in 2017 gemelde objectieve transacties (2016: 366), 437 depotstortingen (2016: 528), 442 overboekingen van 15.000 euro of meer en contante transacties en creditcard betalingen en 4 overige meldingen (2016: 2). vreemde valutatransacties (2016: 303) kan worden verklaard door De stijging in het totaal aantal MOT meldingen de toegenomen omzet en besteding. training continue de heeft Daarnaast bijgedragenvan en bewustwording bij medewerkers aan de toename. gast beëindigd worden. De Kansspelautoriteit (Ksa) houdt toezicht op op toezicht (Ksa) houdt Kansspelautoriteit worden. De beëindigd gast voor Casino draagt zorg Holland en haar anti-witwasbeleid. Holland Casino kwartaal hiervan. en de uitvoering anti-witwasbeleid

proces van de spelsystemen gecontroleerd. De betrouwbaarheid gecontroleerd. De betrouwbaarheid proces van de spelsystemen transacties gemonitord door hiertoe opgeleid personeel. Ongebruikelijke personeel. Ongebruikelijke transacties gemonitord door hiertoe opgeleid Unit (FIU) gemeld en transacties worden bij de Financial Intelligence overboekingen van geldbedragen worden nauwkeurig gecontroleerd en wel of niet geaccordeerd. Als Holland Casino twijfelt over de herkomst van speelgeld, wordt een nader onderzoek ingesteld en kan de relatie met de Het anti-witwasbeleid kent drie belangrijke pijlers: risicoclassificatie enHet anti-witwasbeleid kent drie belangrijke zakelijke relatie en het melden vancliëntenonderzoek, het monitoren van de worden onze gasten vóór hetongebruikelijke transacties (MOT). In dit kader geïdentificeerd en geregistreerd.verrichten van transacties in de speelzalen worden geanalyseerd en de Het doel en de aard van het casinobezoek oezicht, de Wet op het financieel toezicht, minimum te beperken. Dit doen we door financieren van terrorisme en de de Wet ter voorkoming van witwassen en Sanctiewet 1977 zorgvuldig na te leven. Anti-witwasbeleid daarnaast continu getraind en opgeleid om op een veilige en verantwoorde om op een veilige en verantwoorde daarnaast continu getraind en opgeleid manier het spel aan te bieden. speelomgeving SPEERPUNT: Garanderen van een veilige op fraude en criminaliteit tot het We zien het als onze plicht om de kans spelen, controles uit op onze speeltafels. Hierbij wordt onder andere het andere het op onze speeltafels. Hierbij wordt onder spelen, controles uit toevals risk based wordt door de Kansspelautoriteit van onze speelautomaten en en aannameprocedures voor medewerkers gecontroleerd. De selectie- gescreend en grondig: elke nieuwe medewerker wordt spelbegeleiders zijn worden Omtrent het Gedrag aanleveren. Medewerkers moet een Verklaring garanderen omdat zij beschikt over betrouwbaar en gekwalificeerd en gekwalificeerd over betrouwbaar omdat zij beschikt garanderen technische voldoen aan objectieve speelmaterialen die personeel, Twee keer per jaar uitkeringspercentages. en vastgestelde standaarden specialist in Meetinstituut (NMi), een onafhankelijke voert het Nederlands en kans en trainen op het gebied van meetsystemen testen, certificeren SPEERPUNT: Eerlijk en betrouwbaar aanbod en betrouwbaar Eerlijk SPEERPUNT: spelaanbod van Holland vertrouwen dat het er op kunnen Gasten moeten spel kan gasten een eerlijk is. Holland Casino en betrouwbaar Casino eerlijk

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING FOCUS OP GASTEN VAN MORGEN EN OVERMORGEN IRENE VAN DEIJL EN ROBERT RAUPACH FOCUS OP GASTEN VAN MORGEN EN OVERMORGEN EN MORGEN VAN GASTEN OP FOCUS 58

“ Campagne Marketeer gewend zijn. Irene van Deijl De campagnebeelden zijn dan onze gasten van ons “ moderner, hipper en spannender “Om ons spelaanbod zo aantrekkelijk “Om ons spelaanbod zo aantrekkelijk “De recente december Goldrush campagne “De recente december Goldrush campagne “Al tijdens de ontwikkeling van marketing “Al tijdens de ontwikkeling met nieuwe gasten is een aantal punten naar naar met nieuwe gasten is een aantal punten aan voren gekomen. Eén hiervan is de behoefte een lagere minimum inzet. In bijna alle vestigingen geopend zijn nu ieder weekend een aantal tafels inleg.” waar gespeeld kan worden met een lagere Irene: heel bewust waar we ze campagnes kijken we doelgroep onder de gaan inzetten. De kwetsbare Dit doen we in nauw 24 jaar willen we vermijden. Security & Responsible overleg met onze afdeling Gaming.” Goudzoekers Irene: focus is de eerste landelijke campagne met meer op nieuwe doelgroepen. De campagnebeelden onze zijn moderner, hipper en spannender dan zien gasten van ons gewend zijn. We willen laten dat Holland Casino staat voor een spannende houden avond uit. Ook bij zo’n nieuwe campagne oog.” we ons preventiebeleid nadrukkelijk in het Robert: nieuwe mogelijk te kunnen vormgeven voor de een doelgroepen, heeft Holland Casino in 2017 werkgroep opgericht. Uit onderzoek en gesprekken

“We richten ons hierbij heel bewust op “We richten ons hierbij heel bewust op “De gemiddelde leeftijd van onze gasten voor een doelgroep die voor het eerst in aanraking voor een doelgroep die voor het eerst in en daar komt met kansspelen. Dat zit in ons DNA (PBK) ook is ons hele Preventiebeleid Kansspelen op ingericht.” Robert: als spelers vanaf 24 jaar. Holland Casino wil op het marktleider een voorbeeldfunctie vervullen zeker gebied van een veilig en verantwoord spel, de komende jaren omhoog. Onze huidige gastende komende jaren omhoog. Onze huidige blijven natuurlijk ontzettend belangrijk, maar daarnaast zijn we druk bezig nieuwe doelgroepen enaan ons te binden. Zij zijn de gasten van morgen overmorgen.” uitdagingen die hierbij komen kijken. uitdagingen die hierbij komen kijken. Nieuwe doelgroepen Irene: –gaat – in lijn met de vergrijzing in Nederland spelen een grote rol bij het promoten van bij het promoten van spelen een grote rol het aantrekken van nieuwe evenementen en bij landelijk Campagne gasten. Irene van Deijl, Raupach, Marketing & Marketeer, en Robert over de kansen en Sales Nijmegen, vertellen Holland Casino kent haar gasten door en door haar gasten door en door Holland Casino kent hun hoge verwachtingen en doet er alles aan marketinginspanningen te overtreffen. Onze Focus op gasten van morgen en overmorgen morgen van gasten op Focus

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING FOCUS OP GASTEN VAN MORGEN EN OVERMORGEN EN MORGEN VAN GASTEN OP FOCUS 59 -

“

Holland Casino Nijmegen Manager Marketing & Sales & Sales Manager Marketing “Waar je eerst zag dat de afstand met het Robert Raupach Robert We willen Nederland veilig veilig We willen Nederland “Je hebt elkaar nodig om te vernieuwen. “Je hebt elkaar nodig om te vernieuwen. maken met het spel. maken met het

en verantwoord kennis laten kennis laten en verantwoord “ hoofdkantoor best groot was, is die aansluiting Onzenu veel beter. We zijn gelijkwaardige partners. cam rol is om lokaal draagvlak te creëren en de depagnes lokaal uit te rollen. Daarnaast komen vestigingen ook regelmatig met eigen initiatieven.” Irene: veel We zijn een lerende organisatie. We doen ons met de informatie die we verzamelen en loyaliteitsprogramma innoveren we continu. in lijn Daarbij is voor ons de uitdaging om altijd met ons preventiebeleid te opereren.” Robert:

“We gebruiken daarnaast in onze uitingen “We gebruiken daarnaast in onze uitingen “Het hoofdkantoor werkt nauw samen met “Het hoofdkantoor werkt nauw samen met “Het ‘James Bond’ gevoel is heel stijlvol, “Het ‘James Bond’ gevoel is heel stijlvol, Lerende organisatie Irene: de vestigingen. We kunnen van alles bedenken het in op het hoofdkantoor, maar uiteindelijk moet we de vestigingen gebeuren. Daarom bespreken de campagnes van tevoren met de vestigingen. Zij komen met goede aanvullingen om de campagnes te optimaliseren.” Irene: lekker maar belangrijker is dat onze gasten zich voelen in hun outfit.” Robert: wat steeds vaker de je-vorm. Het is allemaal We zijn er toegankelijker en informeler geworden. en voor iedereen en willen Nederland veilig spel. verantwoord kennis laten maken met het In iedereen zit immers een speler!”

“Wist je dat er in Las Vegas geen “Wist je dat er in Las Vegas geen “Om nieuwe doelgroepen te bereiken, “Om nieuwe doelgroepen te bereiken, “In juni 2017 hebben we met de activatie bij we met de activatie bij “In juni 2017 hebben “We merkten dat nieuwe gasten hun weg in hun weg in dat nieuwe gasten “We merkten dresscodes meer gelden? Kledingvoorschriften dresscodes meer gelden? Kledingvoorschriften die veranderen snel en wij gaan natuurlijk met ontwikkeling mee. We willen graag dat onze gasten stijlvol gekleed zijn, maar dat mag iedereen op zijn of haar eigen manier interpreteren.” Nijmeegse vierdaagse, het grootste gratis festival festival Nijmeegse vierdaagse, het grootste gratis van Nederland, waren we activatiepartner.” In iedereen zit een speler Robert: Robert: bij diverse hebben we voor het eerst acties gehad festivals. Hierbij kun je denken aan Amsterdam en bij de Open Air, het Solar festival in Roermond of lukt ‘t ze niet?’ de Radio Advertising Award voor Radio Advertising Award voor of lukt ‘t ze niet?’ de ‘beste branded content’ gewonnen. Luisteraars zou konden inschatten of het dj’s Coen en Sander te lukken om bepaalde uitdagingen succesvol realiseren en konden daarmee een compleet winnen.” verzorgd Holland Casino-arrangement Zij geven daarbij ook speluitleg.” speluitleg.” Zij geven daarbij ook Marketingactivaties Irene: op Radio 538 ‘Lukt ‘t ze, de Coen & Sander Show Irene: te vinden. niet altijd goed wisten het casino meer hosts ingezet om Daarom worden nu wijze kennis te laten mensen op laagdrempelige en de speelautomaten. maken met het spel

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE MENSEN ONZE 60 -

255 570 615 623 210 3.231 1.378 3.441 3.441 295 630 700 665 224 2017 2016 3.475 1.409 3.699 3.699 MEDEWERKERS Tafelspelen Medewerkers Speelautomaten Medewerkers Services Medewerkers & Beverage Food Medewerkers Overig Medewerkers (in personen) medewerkers Totaal casino’s Medewerkers hoofdkantoor Medewerkers (in personen) medewerkers Totaal

gekomen aan een onrustige periode. In 2017 is opnieuw veel aandacht periode. In 2017 is opnieuw veel gekomen aan een onrustige interne ontwikkelen en optimaliseren van het besteed aan het verder transparantie met als doel de interactie, openheid en communicatiebeleid, waarin samengesteld te bevorderen. Er is een regieteam richting medewerkers en medewerkers het Bestuur, HR, management met elkaar nadenken over Het sterker de organisatie verbeterd kan worden. hoe de verbinding binnen in de tussen onze medewerkers en het management maken van het contact tussen het aandachtspunt, net als het contact vestigingen is een belangrijk meerjarenplan ‘samen op hoofdkantoor en de vestigingen. In het strategisch en leiderschap als speerpunt weg naar 2020’ van Holland Casino is cultuur vertrouwen, energie en daad opgenomen. Het doel is om met elkaar vol kracht naar de toekomst te kijken.

periode, is in juni 2017 een onderhandelaarsakkoord bereikt met de vakbondenperiode, is in juni 2017 een onderhandelaarsakkoord zijn onder andere belangrijke over een nieuwe vijfjarige cao. In dit akkoord van de seniorenregeling en zeker afspraken gemaakt over loon, aanpassing het gebied van werkgelegenheid. Ook alle detail-onderhandelingen op heid zijn in 2017 afgerond en de nieuwe cao is inmiddels formeel aangemeld en ingegaan. Holland Casino is verheugd dat met dit akkoord een einde is Het afgelopen jaar is, met name in het kader van de totstandkoming van een Het afgelopen jaar is, met name in het kader In het voorjaar van 2017 heeft dit nieuwe cao, een bewogen jaar geweest. geleid. Onze mede proces tot verschillende acties en werkonderbrekingen zekerheid in de context van een werkers hadden vooral behoefte aan meer Na een intensieve overleg mogelijke liberalisering van de kansspelmarkt. te begrijpen - waarbij verbinding centraal staat. Een effectieve samenwerking te begrijpen - waarbij verbinding centraal is hier onderdeel van. Zo borgen met de ondernemingsraad en vakbonden kan vormen van en zich kan we dat iedereen zich een realistisch beeld voorbereiden op de toekomst. De markt waarin Holland Casino opereert, is aan verandering onderhevig. De markt waarin Holland Casino opereert, is een hoge mate van flexibiliteit, Om ook in de toekomst succesvol te blijven, We blijven in gesprek met aanpassingsvermogen en innovatie essentieel. te informeren, te betrekken en onze medewerkers om elkaar zo goed mogelijk niveau van hospitality bieden, is alleen mogelijk als we optimaal bieden, is alleen mogelijk als we optimaal niveau van hospitality betrokken en vakkundige medewerkers. presteren met gezonde, hebben we we in de ontwikkeling van medewerkers, Daarom investeren aan een gezondheid en hechten we veel waarde aandacht voor hun veilige werkomgeving. Gastvrijheid, aandacht en persoonlijk contact staan bij Holland Casino en persoonlijk contact staan bij Holland Gastvrijheid, aandacht ons te Dankzij onze medewerkers zijn wij in staat hoog in het vaandel. haalbare in de toekomst. Onze gasten het hoogst onderscheiden, nu en Onze mensen Onze

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE MENSEN ONZE 61

44 875 165

2.519 1.023 1.378 1.898 1.543

44 869 153 2016 2017 2.708 1.136 1.541 2.005 1.694 MEDEWERKERS (in fte) medewerkers Totaal jaren) Gemiddelde leeftijd (in man fulltime Medewerkers man parttime Medewerkers man medewerkers Totaal fulltime vrouw Medewerkers parttime vrouw Medewerkers vrouw medewerkers Totaal toppositie innemen en houden binnen de casinomarkt. In 2017 is veel toppositie innemen en houden binnen de als Casino Holland aandacht besteed aan het neerzetten van werkgeversmerk onder andere door het ontwikkelen en inzetten van diverse on- en offline materialen voor arbeidsmarktcommunicatie. Bij het aantrekken van nieuw talent kijken we niet alleen of mensen de Bij het aantrekken van nieuw talent kijken maar ook of ze binnen onze kwaliteiten in huis hebben die we zoeken, gerichte werving, eigenvernieuwde organisatiecultuur passen. Met van medewerkers,opleidingen, aandacht voor de betrokkenheid en de ontwikkeling van talent, willen we een vakmanschap van behoud medewerkers geworven en opgeleid. Tot de opening van Amsterdam medewerkers geworven en opgeleid. Tot vestigingen in. Ook de West zetten we deze medewerkers in andere vestiging in Groningen, medewerkers van de door brand getroffen in kunnen zetten. hebben we tijdelijk in andere vestigingen Het aantal medewerkers is in 2017 naar 3.699 gestegen. Het aantal medewerkers is in 2017 naar van de nieuwe Holland In voorbereiding op de geplande opening inmiddels ruim 200 nieuwe Casino vestiging in Amsterdam West zijn

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE MENSEN ONZE 62

Holland Casino investeert in de ontwikkeling van leiderschap binnen de Holland Casino investeert in de ontwikkeling hun talenten verder te organisatie en biedt medewerkers de mogelijkheid 2017 ging voor de tweede keer ontwikkelen en door te groeien. In oktober van Holland Casino van het Management Development (MD) programma strategie van Holland Casino en de start. Centraal in dit programma staat de vaardigheden, talenten en prestaties die we van onze toekomstige leiding gevenden verwachten. Het programma bestaat uit drie intensieve modules probleemgedrag vroegtijdig te herkennen. Het volgen van de basiscursus is te herkennen. Het volgen van de probleemgedrag vroegtijdig als e-learning. De cursus wordt aangeboden verplicht voor alle medewerkers. voor preventie vernieuwd en is er extra aandacht In 2017 is de basiscursus volgen onder medewerkers zelf. Naast de basiscursus van kansspelverslaving medewerkers van de afdeling Security leidinggevenden en & Responsible is te vinden in trainingen. Meer informatie over het PBK Gaming aanvullende gasten’ op pagina’s 53 t/m 56. het hoofdstuk ‘Onze Anti-witwasbeleid en financieren van terrorisme Vanuit de Wet ter voorkoming van witwassen verantwoordelijkheid, leidt maar zeker ook vanuit een maatschappelijk Anti-witwasbeleid. Holland Casino medewerkers op in het opgestelde Anti-witwasbeleid in de vorm van Alle medewerkers volgen de basiscursus waarbij veranderingen in e-learning. Deze e-learning is in 2017 aangepast volgen medewerkers met specifieke wetgeving zijn doorgevoerd. Daarnaast bijeenkomsten waar dieper functies aanvullende trainingen en bezoeken zoals bijvoorbeeld het cliënten ingegaan wordt op thema’s uit het beleid onderzoek. Management Development programma Preventiebeleid Kansspelen Preventiebeleid in Nederland met verslavingszorg heeft in samenwerking Holland Casino een spelen (PBK) ontwikkeld. Medewerkers Kansspelen het Preventiebeleid in de geeft inzicht dit beleid. De PBK-training bij de uitvoering van cruciale rol of verslavings- en leert medewerkers rondom kansspelverslaving problematiek

automaten en bestaat uit een combinatie van theorie en het leren overbrengen van de en het leren overbrengen van de bestaat uit een combinatie van theorie vestigingen hospitality coaches actiefopgedane kennis. Daarnaast zijn op alle om het onderwerp en de geleerde theorie levend te houden en aan te jagen. Hartelijkheid, sociale vaardigheden en servicegerichtheid spelen een cruciale Hartelijkheid, sociale vaardigheden en servicegerichtheid niveau van hospitality. In alle rol in het behalen van het hoogst haalbare waarbij de HEP-theorie is vestigingen is een hospitality traject gestart, Pro-activiteit). Leidinggevenden van geïntroduceerd (Hoffelijkheid, Emotie en hospitality training gevolgd welke alle vestigingen hebben de tweedaagse medewerkers als onderdeel van de nieuwe cao-afspraken toegang tot een medewerkers als onderdeel van de nieuwe 500 euro per jaar, welke zij naar persoonsgebonden budget ter waarde van eigen inzicht kunnen inzetten dan wel opsparen. Hospitality opleidingen vernieuwd. Samen met medewerkers uit de vestigingen zijn opleidingen vernieuwd. Samen met medewerkers en geïmplementeerd. De opleidingen nieuwe opleidingsproducten ontwikkeld blended learning trajecten, waar zijn met deze vernieuwingen zogenaamde van uit maken. Uiteindelijk worden alle zowel online als offline leren onderdeel vernieuwd. Daarnaast hebben reeds bestaande vakspecifieke opleidingen andere gericht op communicatie, veiligheid, management, MS Office en veiligheid, management, MS andere gericht op communicatie, sociale media. Trainingen en opleidingen verschillende tijdens hun carrière bij Holland Casino Medewerkers doorlopen l vakspecifieke en opleidingen. In 2017 is een aanta vakinhoudelijke trainingen hun vak, investeren we in de toekomst van onze mensen. Holland Casino zorgt Holland Casino van onze mensen. we in de toekomst hun vak, investeren aan een breed scala ontwikkeling en biedt ruimte is voor dat er voldoende Naast opleidingen en ontwikkelprogramma’s. modules, trainingen, e-learning op het gebied van tafelspelen, speel vakspecifieke opleidingen aan onder Casino ook generieke trainingsmodules services, biedt Holland Groei en ontwikkeling zijn in de besten te laten en in de toekomst vandaag Om onze medewerkers

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE MENSEN ONZE 63

personen gekomen bij de gekomen. In totaal zijn door de afdeling Security en Responsible Gaminggekomen. In totaal zijn door de afdeling Security Medewerkers worden daarnaast continu getraind en opgeleid in het veilig daarnaast continu getraind en opgeleid Medewerkers worden & Responsible van het spel. De afdeling Security en verantwoord aanbieden camera belangrijke rol in door middel van continu Gaming speelt hier een op de vloer. toezicht en beveiligingsmedewerkers meldpunt Integriteit en klachtencommissies Vertrouwenspersonen, Holland vestigingen gecertificeerde vertrouwens Casino heeft op alle bij ongewenste advies te geven en bij te staan aangesteld om medewerkers De vertrouwenspersonen zijn bekend omgangsvormen en integriteitskwesties. en ongewenste op de vestigingen en informatie over integriteitskwesties brochure op de vestigingen te vinden. omgangvormen is op ons intranet en als ongewenste omgangs Er is een meldpunt Integriteit, een klachtencommissie Deze commissievormen en een Commissie Melden Integriteitskwesties. melding binnen heeft een externe voorzitter. In 2017 is er één afgehandeld. Bij zowel de klachten Commissie Melden Integriteitskwesties en als het meldpunt zijn geen meldingencommissie ongewenste omgangsvormen binnen 54 integriteitskwesties onderzocht. Veiligheid en integriteit Veiligheid en prettige werkomgeving aan een veilige hecht veel waarde Holland Casino in één van de casino’s nu werken medewerkers. Of medewerkers voor haar voelen. gemak zijn op en veilig iedereen moet zich het hoofdkantoor, op of grondig. medewerkers zijn voor (tijdelijke) en aannameprocedures De selectie-

waar alle medewerkers aan deel konden nemen. Er vond onder andere een waar alle medewerkers aan deel konden in zes dagen alle casino’s zijn Wielerronde plaats waarbij medewerkers langsgefietst. Daarnaast hebben circa 150 medewerkers meegedaan aan een hardloopevenement in Enschede en was ook dit jaar het landelijke Holland Casino NK golfevenement een succes. plaatsgevonden, zijn samen stoppen met roken, gratis aanbod van gezonde plaatsgevonden, zijn samen stoppen met van fruit en lokaal samen gerechten tijdens nachtdiensten, het aanbieden sporten. activiteiten plaatsgevonden Er hebben in 2017 diverse landelijke sportieve In 2017 zijn net als in 2016 lokaal verschillende BRAVO-initiatieven ondersteund In 2017 zijn net als in 2016 lokaal verschillende stimuleren. BRAVO staat voor om gezondheid en fit en vitaal blijven, te met) Alcohol, (gezonde) Voeding en (meer) Beweging, (niet) Roken, (matig van initiatieven die in 2017 hebben (voldoende) Ontspanning. Voorbeelden plezier naar hun werk gaan. We hebben in 2017 weer stevig ingezet op dit thema.plezier naar hun werk gaan. We hebben in procent. Weliswaar behalen we Het ziekteverzuimniveau van 2017 was 3,7 procent, maar kunnen we conclu daarmee net niet de doelstelling van 3,5 procent), kenmerkt door een laag deren dat ook 2017 zich, net als 2016 (3,5 ziekteverzuim. voor de rol van (assistent) casino manager. Binnen het programma kunnen casino manager. Binnen het programma voor de rol van (assistent) start moment worden toegelaten. Het programma high potentials op ieder begin 2018. medewerkers Gezonde en vitale die met we naar gezonde en vitale medewerkers Bij Holland Casino streven Op basis van een evaluatie van het MD programma, is een nieuw initiatief is een nieuw initiatief het MD programma, een evaluatie van Op basis van wordt met development gecombineerd waarbij management ontplooid is een selectie gemaakt aantal kandidaten Uit een groot talent development. willen maken twee groepen: medewerkers die een stap die verdeeld is over worden en medewerkers die klaargestoomd naar een managementpositie van vier maanden. Naast de training worden alle deelnemende managers managers worden alle deelnemende Naast de training van vier maanden. coaching. met individuele het programma ondersteund gedurende

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE MENSEN ONZE 64

49 3.392 3.441 56 2017 2016 3.643 3.699 MEDEWERKERS cao Medewerkers HAY Medewerkers (in personen) medewerkers Totaal De strategische heroriëntatie met betrekking tot onze pensioenvoorziening is De strategische heroriëntatie met betrekking Stichting Pensioenfonds Holland afgerond. Samen met het bestuur van de dat het in het belang van de deel Casino zijn we tot de conclusie gekomen pensioenuitvoerder. Per 1 juli 2017 is nemers is over te gaan naar een andere gerealiseerd. Stap is een de overgang naar Stap Algemeen Pensioenfonds Algemeen Pensioenfonds, opgericht door pensioenuitvoerder TKP en verzekeraar Aegon. afspraken gemaakt over een generatiepact, duurzame inzetbaarheid, over een generatiepact, duurzame inzetbaarheid, afspraken gemaakt werken. verlofdagen en flexibel Resultaatafhankelijke uitkering (RAU) uitkering worden uitgekeerd vanwegeOok in 2017 kon een resultaatafhankelijke De hoogte van de uitkering over 2016 de solide financiële resultaten over 2016. van 1,0 procent zoals afgesproken was 3,5 procent (inclusief een nabetaling euro. in de cao) en bedroeg in totaal 3,6 miljoen Pensioen De seniorenregeling wordt op een aantal punten aangepast naar een regeling aantal punten aangepast wordt op een De seniorenregeling oog houden we enerzijds Daarmee op duurzame inzetbaarheid. die zich richt terwijl deze regeling van onze medewerkers, ouder worden voor het gezond tevens intensief worden blijft. Er zal in de toekomst betaalbaar tegelijk ook zijn Daarnaast en loopbaanontwikkeling. in arbeidsmobiliteit geïnvesteerd

additionele resultaatafhankelijke uitkering); van het voorafgaande verhoogd met de gemiddelde cao-loonstijging jaar (CBS norm). Over 2016 een eenmalige uitkering van 3,5 procent (plus 1,0 procent procent (plus 1,0 procent Over 2016 een eenmalige uitkering van 3,5 van 2,0 procent per jaar; Voor 2017 en 2018 een structurele verhoging per 1 januari van dat jaar Voor de periode 2019/2020 worden de lonen Ook is overeengekomen dat er gedurende de looptijd van de cao geen Ook is overeengekomen dat er gedurende dringende economische gedwongen ontslagen plaatsvinden (behoudens omstandigheden en reeds aangekondigde maatregelen). ◊ ◊ De nieuwe cao heeft een looptijd van vijf jaar, van januari 2016 tot en met De nieuwe cao heeft een looptijd van vijf als volgt: december 2020, en de loonafspraken zijn ◊ vastliggen voor de toekomst. Met het brede pakket aan maatregelen wil vastliggen voor de toekomst. Met het brede vastleggen in duurzame Holland Casino waardering voor haar medewerkers wordt ook rekening gehouden en moderne arbeidsvoorwaarden. Tegelijkertijd in de komende periode mee te met de veranderingen waar Holland Casino maken gaat krijgen. nieuwe vijfjarige cao. Holland Casino heeft gedurende de overlegperiode Holland Casino heeft gedurende de overlegperiode nieuwe vijfjarige cao. door uitgebreid en zorgvuldig mogelijk geïnformeerd haar medewerkers zo een cao-pagina op het intranet, informatievideo’s middel van onder andere rondetafel bijeenkomsten. en gesprekken tijdens afspraken met de nieuwe cao, waarmee nu duidelijke Holland Casino is blij In mei 2016 is het overleg tussen Holland Casino en de vakbonden gestart om de vakbonden gestart Holland Casino en is het overleg tussen In mei 2016 die een verantwoorde cao te komen een duurzame en moderne samen tot en constructieve Na meerdere intensieve voor de komende jaren. basis biedt is in na een groot aantal acties en werkonderbrekingen, overlegperiodes en over een bereikt met de vakbonden juni 2017 een onderhandelaarsakkoord Arbeidsvoorwaarden Cao

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE MENSEN ONZE 65

vestigingen m.u.v. Leeuwarden; medicijnen en kansspelafhankelijkheid; B.V. per 2018. Verlenging openingstijden met een uur op Sylvesternight in alle met een uur op Sylvesternight in alle Verlenging openingstijden Wijziging benoemingenbeleid; Management Developmentbeleid; beleid met betrekking tot alcohol, drugs, Wijziging en vaststelling Vaststelling Roosterhandboek. Benoeming Ruud Bergervoet als CFO; een deel van Gaming Support Het overnemen van de zeggenschap over Instemming: ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ Positief advies: ◊ ◊ gegeven. In 2017 zijn door de OR geen negatieve adviezen In 2017 is door de OR ingestemd met of positief geadviseerd over de met of positief geadviseerd de OR ingestemd In 2017 is door volgende verzoeken:

tijde van publicatie van dit jaarverslag wordt de uitspraak van de Hoge Raad tijde van publicatie van dit jaarverslag wordt op 1 juni 2018 verwacht. Naar aanleiding van het in 2016 door de OR afgegeven negatieve advies over Naar aanleiding van het in 2016 door de vennootschap vond op 1 decemberde omvorming van stichting naar naamloze Op 3 februari 2017 heeft 2016 een zitting plaats bij de Ondernemingskamer. gedaan en Holland Casino in het de Ondernemingskamer hierover uitspraak gegaan bij de Hoge Raad. Ten gelijk gesteld. De OR is inmiddels in cassatie gehad. Naast de aan de OR ter advisering of ter instemming voorgelegde de OR ter advisering of ter instemming gehad. Naast de aan de ook de liberalisering van de kansspelmarkt, onderwerpen, stonden van een stichting naar een naamloze omvorming van de rechtsvorm bij een onderbrengen van de pensioenregeling vennootschap en het op de agenda. nieuwe pensioenuitvoerder De ondernemingsraad voor een in 2017 vijf maal bijeengekomen (OR) is De ondernemingsraad is van Holland Casino Bestuursvoorzitter De formele overlegvergadering. aanwezig. OR en was bij alle overlegvergaderingen overlegpartner van de het Bestuur OR met regelmaat informeel overleg met Daarnaast heeft de

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING TERUG NAAR GRONINGEN NIENKE WILDEMAN EN WIM STOPPELS TERUG NAAR GRONINGEN NAAR TERUG 67

“ Je moet flexibel zijn die je hebt. Kelner Holland Casino Groningen “ en roeien met de riemen Nienke Wildeman

“Dat had ik “Dat had ik Nienke: “Toen ik wakker werd, keek ik op mijn keek ik op mijn “Toen ik wakker werd, “Langzaam realiseer je de impact van het “Het was wel even schrikken. Tijdens de “Het was wel even schrikken. Tijdens de flexibel zijn en roeien met de riemen die je hebt. je hebt. flexibel zijn en roeien met de riemen die reistijd Ik zit nu gedetacheerd in Enschede. De is van 1,5 uur is een kwestie van wennen. Gelukkig kan je na er een goede reiskostenvergoeding en Wim is een late dienst overnachten in een hotel.” nu croupier in Leeuwarden: “Ik vind het leuk om bij verschillende vestigingen te kijken en ging daarom Geruststelling Nienke: dan 150 berichten, toen wist telefoon. Ik zag meer Het casino stond in brand. ik dat er iets mis was. was natuurlijk dat er geen Het allerbelangrijkste waren. Overdag heb ik al mensen in het pand met collega’s en ‘s avonds veel contact gehad voor het personeel.” was er direct een bijeenkomst Wim: bijeenkomst ‘s avonds gaf onze Bestuursvoorzitter zijn Erwin van Lambaart meteen aan dat iedereen gerust baan zou behouden. Dat was echt een is er stelling. Als je bij Holland Casino werkt dan dacht niet direct een vestiging om de hoek. Ik wel meteen aan Leeuwarden.” niet. Ik moest het eerst even verwerken.” Ook kansen Nienke: moet plotseling verdwijnen van je werkplek. Je

“Daar doe je het voor.” Wim:

“Ik hoor zo vaak over Wim ‘die croupier is is “Ik hoor zo vaak over Wim ‘die croupier “Je moet voor ons werk goed met mensen Nienke: bij zo leuk en gezellig’. Gasten zitten graag Wim aan tafel.” kunnen omgaan. Ieder mens is anders, bijje moet een kameleon zijn”. Wim is 24 jaar kan nietHolland Casino werkzaam als croupier. “Ik ikbepalen of mensen winnen of verliezen, maar kan wel zorgen dat ze een mooie avond hebben.” hadden, kwam ik als kind al in aanraking met dehadden, kwam ik als kind al in aanraking vind ikhorecabranche. Met mensen werken, dat het leukste.” Wim: andere locatie. andere locatie. Je moet een kameleon zijn alsNienke werkt nu drie jaar bij Holland Casino kelner. “Doordat mijn ouders een wegrestaurant je werkplek er van de ene op de andere dag ene op de andere dag je werkplek er van de kelner Nienke Wildeman niet meer is? Voor was één ding direct en croupier Wim Stoppels terug in Groningen. Tot die duidelijk: we komen en werken ze op een tijd zijn ze flexibel Op zondag 27 augustus verwoest een brand verwoest een brand Op zondag 27 augustus het pand van Holland met onbekende oorzaak Wat betekent het als Casino in Groningen. Terug naar Groningen naar Terug

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING TERUG NAAR GRONINGEN NAAR TERUG 68

“

Vaste gasten uit uit Vaste gasten

Wim Stoppels Wim “ zien in Leeuwarden. Croupier Holland Casino Groningen Croupier Holland Casino om bekende gezichten te gezichten te om bekende Groningen vinden het prettig het prettig Groningen vinden “We zitten nu op een tijdelijke plek, maar we we “We zitten nu op een tijdelijke plek, maar We komen terug in Groningen Wim: weer naar willen denk ik allemaal zo snel mogelijk Groningen. Een nieuw pand biedt ook nieuwe gasten!” kansen. En een openingsfeest voor alle komen Wim en Nienke zijn allebei duidelijk: “We terug in Groningen.”

heid

“Ook in Enschede komen “Ook in Enschede komen “Ik ben al een aantal keer “Ik ben al een aantal keer Nienke: Wim: “Sommige vaste gasten die hun uitje die hun uitje “Sommige vaste gasten heel betrokken bij het personeel.” Om de extra extra heel betrokken bij het personeel.” Om de gasten goed te bedienen zijn de openingstijden is er van Holland Casino Leeuwarden verruimd, een extra bar gekomen en zijn er speeltafels bijgeplaatst. met een pendelbusje naar Leeuwarden en terug en terug met een pendelbusje naar Leeuwarden gebracht. vinden meegereden als busbegeleider. De gasten En ze het prettig om bekende gezichten te zien. ze zijn vragen ook echt naar de medewerkers, Holland Casino een vestiging in Leeuwarden had, vestiging in Leeuwarden had, Holland Casino een naar kwamen mensen juist vanuit Leeuwarden Groningen.” vaste gasten uit Groningen.” Gasten van Holland Casino Groningen worden geluksspeldje kwijt, dat zat in mijn locker.” geluksspeldje kwijt, dat Vaste gasten Wim: Leeuwarden. Voordat missen, komen nu naar bijvoorbeeld bij speciale evenementen. Zo’n Zo’n bij speciale evenementen. bijvoorbeeld vaste personeel in ook kansen. Het situatie biedt de komst van een groot Leeuwarden kreeg door ook de mogelijk aantal collega’s uit Groningen Wel ben ik mijn Aladdin ergens anders te kijken. al wel eens vaker naar een andere vestiging, vestiging, vaker naar een andere al wel eens

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE SAMENLEVING ONZE 69

“

Michel Weijers, Managing Director C2C ExpoLAB We zijn als C2C ExpoLAB erg verheugd dat Holland Casino bij de We zijn als C2C ExpoLAB erg verheugd op een prachtige manier met elkaar verweven worden.

om het gebouw te ontwerpen en realiseren op een zeer duurzame om het gebouw te ontwerpen en realiseren komen een belangrijke rol. Uiteindelijk levert deze keuze niet alleen komen een belangrijke rol. Uiteindelijk Holland Casino maar ook haar bezoekers, het personeel en de stad Holland Casino maar ook haar bezoekers, van energie, materiaal en gezondheid en spectaculaire architectuur van energie, materiaal en gezondheid “ Venlo straks een gebouw op waar duurzame principes op het gebied Venlo straks een gebouw op waar duurzame wijze. Bij de keuze voor het ontwerp en de architect speelde de manier wijze. Bij de keuze voor het ontwerp en ontwikkeling van het nieuwe casino in Venlo de ambitie heeft omarmd ontwikkeling van het nieuwe casino in waarop de principes van cradle to cradle in het gebouw tot uiting gaan waarop de principes van cradle to cradle producten op de markt brengen. We serveren voornamelijk producten van brengen. We serveren voornamelijk producten op de markt het seizoen. van sprake van een actief beleid op het gebied In alle vestigingen is speciale in de casino’s zelf als op kantoor zijn hier afvalscheiding. Zowel afvalbakken voor aanwezig. Duurzame (ver)bouwprojecten altijd een duurzaamheidsadvies. Voor Bij (ver)bouwprojecten budgetteren we wordt bijvoorbeeld een adaptief de nieuwbouw van Holland Casino Venlo duurzaamheid. Hierbij wordt gekekengebouw gerealiseerd met een rendabele wind en zon. Dit sluit aan bij de cradle naar het optimaal gebruiken van regen, Ook bij de nieuwbouw van de to cradle principes van de gemeente Venlo. voor rendabele duurzaamheid. vestiging in Utrecht zal veel aandacht zijn

en voedingsmiddelen en en voedingsmiddelen )bouwprojecten. Daarnaast zijn we ons bewust van onze rol zijn we ons bewust van onze rol )bouwprojecten. Daarnaast heid en hanteren een duurzaam inkoopbeleid. Hiermee stimuleren heid en hanteren een duurzaam inkoopbeleid. LED verlichting toegepast en worden de klimaatinstallaties energetisch LED verlichting toegepast en worden de geoptimaliseerd. In onze restaurants kiezen we bewust voor een assortiment van diverse kwaliteitsproducten van A-leveranciers die verantwoorde en eerlijke In de praktijk is gemiddeld 43 GWh per jaarHet totale elektriciteitsverbruik van onze casino’s energieverbruik te verminderen, en we gebruiken groene energie. Om het uitgeschakeld, wordt steeds meer worden speelautomaten na sluitingstijd duurzaam leveranciers maatschappelijk we zowel onze bestaande als potentiële duurzame keten te realiseren. verantwoorde keuzes te maken om zo een specifieke duurzaamheidscriteria,Per inkooptraject worden door Holland Casino zoals milieucriteria, opgesteld. Duurzaam inkopen zich in de toeleveranciersketen. Een belangrijk deel van onze impact bevindt diensten van leveranciers als de De keten betreft zowel de producten en beschouwen leveranciers als bedrijfsvoering van Holland Casino. We doelen op het gebied van partners in het behalen van gemeenschappelijke in de samenleving en zetten we ons in om een positieve bijdrage te leveren zetten we ons in om een positieve bijdrage in de samenleving en we het en landelijke goede doelen. Ook nemen aan lokale initiatieven het hoofdstuk zeer serieus (lees hierover meer in welzijn van onze gasten ‘Onze gasten’). Om onze impact op het milieu zoveel mogelijk te beperken, richt Holland het milieu zoveel mogelijk te beperken, Om onze impact op van duurzame bedrijfs- Casino zich op de inkoop duurzame (ver Onze samenleving Onze

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE SAMENLEVING ONZE 70 -

“

Manon Wilbrink-Lommen, Teamleider Toerisme Zadkine Zadkine verbindt zich graag aan betrouwbare partners uit de Zadkine verbindt zich graag aan betrouwbare belang van de leerling, de school en Holland Casino.

“ regio die een kwaliteitsbijdrage leveren aan de opleiding van onze regio die een kwaliteitsbijdrage leveren Die versterken elkaar door intensief samen te werken, steeds in het Die versterken elkaar door intensief samen we een opleiding ontwikkeld waarin studenten opgeleid worden tot we een opleiding ontwikkeld waarin studenten beroepsbeoefenaar. Talenten worden ontdekt en ontwikkeld; zo wordt beroepsbeoefenaar. Talenten worden de stages. Ze begeleidt jonge mensen van student tot aan beginnend de stages. Ze begeleidt jonge mensen een bijdrage geleverd aan de kwaliteit van de opleiding en het bedrijf. een bijdrage geleverd aan de kwaliteit studenten. Daar hoort natuurlijk ook Holland Casino bij. Samen hebben studenten. Daar hoort natuurlijk ook Holland Leisureprofessional. Holland Casino verzorgt zowel de praktijklessen als Leisureprofessional. Holland Casino verzorgt Risico Inventarisatie en Evaluatie Arbeidsomstandig Als onderdeel van de hebben aan medewerkers of zij te maken heden, vragen we periodiek collega’s intimidatie, agressie of geweld van gasten, gehad met (seksuele) zien dat De uitkomsten van deze onderzoeken laten of leidinggevenden. contact met hinder ervaren, dit gedrag ervaren in het deelnemers, als ze al zeer serieus. Casino neemt dergelijk meldingen bepaalde gasten. Holland van een preventieve aanpak door het aanbieden We zetten ons in voor van voorvallen Het bespreken van de impact agressie-preventietrainingen. medewerkers is een belangrijk en het vergroten van de weerbaarheid van gewaardeerd worden door onderdeel van deze trainingen die hoog onze medewerkers. We behandelen mannen en vrouwen gelijk en streven naar een gelijke naar een en streven gelijk en vrouwen mannen behandelen We was de vestigingen. In 2017 in teams en mannen en vrouwen verdeling tussen Beleid omtrent zwanger vrouwen 46 procent. mannen 54 procent, verdeling: en cao-bepalingen is conform wettelijke en ouderschapsverlof schap, zorgverlof nageleefd. wordt zorgvuldig geregeld en

delen hun kennis. Ook draagt Holland Casino bij aan het initiatief ‘werkgevers gaan inclusief’ en laten we mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt participeren. Dat doen we op zorgvuldige en kleinschalige wijze en dat is succesvol. samenwerking met de OR en sociale partners. samenwerking met de OR en sociale partners. Studenten lopen stage We werken actief samen met lokale mbo-scholen. Casino tot de mogelijkheden waarna doorstroming in een baan bij Holland leermeesters van de jongeren en behoort. Medewerkers worden ingezet als corruptie en omkoping. Sociale- en personeelsaangelegenheden Er zijn drie (OR). Er vindt vakbonden en er is een ondernemingsraad streeft naar een effectieve regelmatig overleg plaats en Holland Casino Richtlijn Bekendmaking niet-financiële informatie Richtlijn Bekendmaking niet-financiële informatie, dienen In lijn met de richtlijn Bekendmaking niet-financiële verklaring op te stellen bepaalde grote ondernemingen een niet-financiële sociale en personeels die minstens informatie bevat over milieuzaken, mensenrechten en bestrijding van aangelegenheden, eerbiediging van de Daarnaast wordt er vanuit de vestigingen aan tal van grote en kleine lokale vanuit de vestigingen aan tal van grote Daarnaast wordt er en onderwijs. op het gebied van gezondheid, sport initiatieven bijgedragen Make a Wish, zijn de Daniel den Hoedkliniek, de stichting Voorbeelden hiervan en de Military Boekelo, de Wensambulance de Nijmeegse vierdaagse, Haarlem Jazz. Cupwedstrijden presenteerde als Team Holland Casino. Dankzij die sponsoring Team Holland Casino. presenteerde als Cupwedstrijden ie aan de kwalificat en meedoen zich goed voorbereiden kon het team de kwalificatie-eis ondanks alle inspanningen Helaas bleek dat wedstrijden. niet gehaald werd. Goede doelen & sponsoring doelen Goede van de Olympische Casino sponsor van 2017 was Holland In het najaar dat zich in de World bobsleeteam, van het Nederlandse kwalificatiereeks

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING ONZE SAMENLEVING ONZE 71

beginselen die verankerd zijn in ons inkoopproces: die verankerd zijn in beginselen partij meer kansen krijgt dan de andere partij. Iedereen moet op dezelfde dan de andere partij. Iedereen moet partij meer kansen krijgt krijgen. en iedereen moet dezelfde informatie wijze behandeld worden Transparantie zijn voor iedereen leesbare beschrijving, duidelijk Vooraf moet, met een Beslissingen moeten duidelijk gemotiveerd wat er verwacht wordt. Proportionaliteit geschiktheidseisen, Technische specificaties, uitsluitingsgronden, zijn en in verhouding staan selectie- en gunningscriteria moeten relevant tot de aard en omvang van de opdracht. Gelijke behandeling zijn waardoor de ene factoren aanwezig geen discriminerende Er mogen ◊ worden. ◊ De afdeling Inkoop van Holland Casino hanteert de volgende de volgende hanteert Casino van Holland Inkoop De afdeling grond ◊

code van de Nederlandse Vereniging van Inkopers. De beroepscode van Inkopers. de Nederlandse Vereniging code van Loyaal zijn ten opzichte van Holland Casino; ten opzichte van Holland Loyaal zijn behandelen; Leveranciers rechtvaardig ondersteunen; Eerlijke concurrentie hoog houden. Reputatie van de professie duurzame keten te realiseren. De keten betreft zowel de producten en duurzame keten te realiseren. De keten betreft Casino, haar leveranciers en hun diensten als de bedrijfsvoering van Holland van duurzaam inkopen wordt onderaannemers. De basis van onze aanpak code is afgeleid van onze eigen gevormd door de leverancierscode. Die gedragscode. Holland Casino kernwaarden en interne Borging toeleverings- en onderaannemingsketen die van goede naam en Holland Casino wil zaken doen met organisaties en een gezonde financiële faam zijn, ethiek hoog in het vaandel hebben duurzaam voortbestaan. Het huishouding voeren ten behoeve van een samen met haar partners een uiteindelijke doel van Holland Casino is om Iedere Holland Casino medewerker draagt de verantwoordelijkheid om al zijn medewerker draagt de verantwoordelijkheid Iedere Holland Casino richtlijnen en in met de bovengenoemde handelingen, in overeenstemming de geldende wetgeving, uit te voeren. overeenstemming met beroeps in een viertal richtlijnen: Casino is uitgewerkt van Holland I. II. III. IV. Integriteit inkoop Integriteit bij de Casino heeft zich aangesloten Inkoop van Holland De afdeling

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING BESTUURSVERKLARING 72

Ruud Bergervoet Chief Financial Officer Bestuursvoorzitter Met inachtneming van het bovenstaande is het Bestuur van mening dat, het bovenstaande is het Bestuur van Met inachtneming van van interne verslagleggingsrisico’s, de systemen ten aanzien van financiële tot een mate van zekerheid bieden, deze beheersing een voldoende zijn gereduceerd en de financiële verslaglegging aanvaardbaar niveau van materieel belang bevat. derhalve geen onjuistheden risico’s en de wijze waarop deze Op pagina 86 t/m 93 staan de belangrijkste uitgewerkt. De belangrijkste door Holland Casino worden beheerst nader en Risk vanuit audits (intern en extern), Letter of Assessment bevindingen de auditcommissie dan wel de Management Monitor zijn besproken met Raad van Commissarissen. Hoofddorp, 24 april 2018 Het Bestuur Erwin van Lambaart

(waaronder AO/IB), informatie & communicatie (waaronder rapportages en (waaronder AO/IB), informatie & communicatie audit). We streven ernaar onze overlegstructuren) en monitoring (waaronder processen en procedures continu te verbeteren. beheersing binnen Holland Casino. Meerdere risicobeheersings- enbeheersing binnen Holland Casino. Meerdere onderbouwing van onze verklaring. controlesystemen (RCS) zijn ingericht als Control Framework. De Deze RCS zijn gebaseerd op het COSO Integrated beheersing, zoals het beheerskader RCS betreffen alle elementen van interne rollen en verantwoordelijk (waaronder governance structuur, gedragscodes, beheersmaatregelen heden en rapportagelijnen), risico-identificatie, grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen verslaggeving en het maken grondslagen voor financiële redelijk zijn. De jaarrekening is die onder de gegeven omstandigheden opgemaakt onder toepassing van de continuïteitsveronderstelling. functioneren van de interne Het Bestuur is verantwoordelijk voor het Het Bestuur van Holland Casino is verantwoordelijk voor het opmaken van Casino is verantwoordelijk voor het Het Bestuur van Holland dient weer het vermogen en het resultaat getrouw de jaarrekening die Deze verant het opstellen van het jaarverslag. te geven, alsmede voor het kiezen en toepassen van aanvaardbare woordelijkheden omvatten Verklaring betreffende jaarrekening en en jaarrekening betreffende Verklaring beheersing interne van systeem Bestuursverklaring

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING GOVERNANCE SAMENSTELLING RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN RAAD SAMENSTELLING 74 mevrouw Dekker, de heer Bröcker, de heer Roks, de heer Baud en mevrouw Van Zuijlen. mevrouw Dekker, de heer Bröcker, de heer Roks, de heer Baud en mevrouw Van Van links naar rechts:

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING SAMENSTELLING RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN RAAD SAMENSTELLING 75

Lid bestuur Stichting Continuïteit Philips Lighting Lid bestuur Stichting Continuïteit Philips Fonds Lid Raad van Toezicht Het Concertgebouw Lid Raad van Toezicht Urgenda Jury familiebedrijven award Bestuurder van Fluxys Europe B.V. Bestuurder van Fluxys de Kuiper Voorzitter Raad van Commissarissen Koninklijke Voorzitter Raad van Commissarissen Bavaria Management Lid Raad van Commissarissen Teslin Capital Goudse Verzekeringen Voorzitter Stichting Administratiekantoor Lid Investment Committee DOB Africa (Holland Colours) Lid Stichting Continuïteit Holland Pigments Lid Investeringscommittee Walvis II en III Voorzitter Raad van Toezicht Museum Speelklok Dagelijks Bestuur Vice-voorzitter Algemeen Bestuur en voorzitter Universiteit Groningen) Ubbo Emmius Fonds (Alumni fonds Rijks Park Voorzitter Raad van Toezicht Utrecht Science

◊ ◊ ◊ ◊ De heer mr. P.F. Roks (1954), Nederlands De heer mr. P.F. Roks eindigt op de eerstvolgende algemene Huidige benoemingsperiode 2018. vergadering na 19 november Overige functies ◊ (1951), Nederlands De heer mr. J. W. Baud eindigt op de eerstvolgende algemene Huidige benoemingsperiode vergadering na 19 december 2020. Overige functies ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

Lid Toetsingscommissie STIVA Voorzitter ANWB Bondsraad Director Group Balance Sheet Management A.S.R. Verzekeringen Director Group Balance Sheet Management Consultant, coach, dagvoorzitter & Partners Voorzitter Raad van Toezicht The Hague Lid Raad van Toezicht Het Nationale Theater Theater Lid Raad van Commissarissen Chassé Extern Adviseur IBS Capital Allies Extern Adviseur IBS Capital Mauritshuis Museum Lid Raad van Toezicht Buruma Extern Adviseur Houthoff Industries N.V. Voorzitter Stichting Continuïteit BE Semiconductor Winkelfonds Duitsland N.V. Voorzitter Raad van Commissarissen Berlage Voorzitter Board Colonial Property Fund Extern Adviseur Y Group

De heer mr. W.L.J. Bröcker (1951), Nederlands De heer mr. W.L.J. ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ Mevrouw drs. M.M. van Zuijlen (1967), Nederlands Mevrouw drs. M.M. van Zuijlen (1967), eerstvolgende algemene Huidige benoemingsperiode eindigt op de vergadering na 1 juni 2019. Overige functies ◊ Huidige benoemingsperiode eindigt op de eerstvolgende algemene Huidige benoemingsperiode eindigt op de vergadering na 1 augustus 2020. Overige functies ◊ ◊ ◊ ◊ Nederlands Mevrouw drs. R.E. Dekker AAG (1972), Overige functies ◊ ◊ ◊ ◊ Huidige benoemingsperiode eindigt op de eerstvolgende algemene eindigt op de eerstvolgende algemene Huidige benoemingsperiode 2020. vergadering na 1 augustus Samenstelling Raad van Commissarissen van Raad Samenstelling

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING VOORWOORD VAN DE VOORZITTER DE VAN VOORWOORD 76

Willem Bröcker Voorzitter Raad van Commissarissen General Data Protection Regulation (GDPR), het risk managementmodel en Regulation (GDPR), het risk managementmodel General Data Protection tussen de Naast de formele gesprekken de wijziging van pensioenuitvoerder. contact is er regelmatig op onderwerpen informeel aandeelhouder en RvC van Financiën. geweest met het ministerie De herziene de RvC waren in 2017 weer op volle sterkte. Zowel het Bestuur als het functioneren Governance Code is de leidraad voor Nederlandse Corporate dit jaar, is interne evaluatie over de eigen performance van de RvC. Na een externe evaluatie plaats te laten de RvC voornemens om volgend jaar een De commissies, waaronder de in vinden over het functioneren van de RvC. en benoemingcommissie, 2017 samengevoegde bezoldigings-, selectie- privatiseringscommissie is dit jaar hebben dit jaar goed gefunctioneerd. De mogelijke verkoop van Holland ingesteld en behandelt in het bijzonder de liberalisering van de kansspelmarkt. Casino in het kader van de voorgenomen op het toezicht op de uitvoering van In 2018 zal de focus onder andere liggen uitwerking van de cao-afspraken. het strategisch meerjarenplan 2020 en de de toekomst en de RvC ziet 2018 Holland Casino is goed gepositioneerd voor gaat uit naar alle medewerkers met vertrouwen tegemoet. Onze grote dank voor hun bijdrage aan een succesvol 2017.

de voorbereiding door Holland Casino op de invoering van de de voorbereiding door Holland Casino op opgepakt en zich tijdens deze uitdagende omstandigheden veerkrachtig opgepakt en zich tijdens deze uitdagende getoond. De RvC wil iedereen hiervoor complimenteren. aan de ontwikkelingen op Ook heeft de RvC in 2017 aandacht besteed wetsvoorstellen, de kansspelmarkt, waaronder de twee aanhangige langdurig lopende cao die loopt tot 31 december 2020. De RvC is door het langdurig lopende cao die loopt tot 31 december Bestuur nauw betrokken bij dit dossier. vestiging Groningen een grote Daarnaast heeft natuurlijk de brand in de hebben deze situatie voortvarendimpact gehad. Management en medewerkers 2020 en de omvorming van Holland Casino van stichting naar naamloze 2020 en de omvorming van Holland Casino het afgelopen jaar vennootschap. Het Bestuur heeft deze onderwerpen succesvol afgehandeld. 2017 is de toekomstbestendige Eén van de belangrijkste resultaten van met de mooie resultaten vormt dit een solide basis voor 2018 en de vormt dit een solide basis voor 2018 met de mooie resultaten opvolgende jaren. voor het aantal complexe en langlopende dossiers Er stond in 2017 een meerjarenplan waaronder de nieuwe cao, het strategisch Bestuur op de agenda De Raad van Commissarissen (RvC) spreekt haar lof uit over de wijze (RvC) spreekt haar lof uit over De Raad van Commissarissen uitdagend Holland Casino door een in veel opzichten waarop het Bestuur In combinatie verder heeft voorbereid op de toekomst. 2017 heeft geloodst en Voorwoord van de voorzitter van Voorwoord

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN COMMISSARISSEN VAN RAAD VERSLAG 77

Support en het pensioenfonds besproken. Support en het pensioenfonds besproken. Commissies commissies: de van Holland Casino kent drie De Raad van Commissarissen en bezoldigings-, selectie- en benoemingscommissie auditcommissie, de beschreven in De taken van de commissies zijn de privatiseringscommissie. De commissies de betreffende commissies van de RvC. de reglementen van steuning aan en bieden op hun specifieke terrein onder vergaderen zelfstandig gedaan elke commissievergadering wordt verslag de RvC als geheel. Van besluitvorming van de RvC. Op basis hiervan vindt tijdens een bijeenkomst vergaderingen vindt regelmatig door de Raad plaats. Ook buiten de reguliere het Bestuur van Holland Casino. overleg plaats tussen de commissies en Auditcommissie Dekker (voorzitter) en mevrouw De auditcommissie bestaat uit mevrouw de RvC met het toezicht op de Van Zuijlen. De auditcommissie ondersteunt van Holland Casino en de interne risicobeheersings- en controle systemen de commissie vier keer bij elkaar voor financiële verslaggeving. In 2017 kwam die tijdens deze bespreking een reguliere vergadering. Belangrijke zaken de begroting 2018, werden behandeld zijn onder meer het jaarverslag, Riskmanagement en Compliance, financiële rapportages, auditrapportages, GDPR. Tevens zijn het nemen het strategisch meerjarenplan en de privacywet van Gaming van een meerderheidsbelang in de onderhoudsactiviteiten

handelingen, (ver) op de agenda van de RvC staan, zijn de financiële prestaties van de van de RvC agenda de op van het komende boekjaar. onderneming, de jaarrekening, de begroting bouwprojecten, de omvorming van de rechtsvorm van de onderneming van bouwprojecten, de omvorming van de rechtsvorm het nemen van een meer een stichting naar een naamloze vennootschap, van Gaming Support (2018), derheidsbelang in de onderhoudsactiviteiten voorbereiding het strategisch meerjarenplan 2020 en de op de privacywet terugkerend die Onderwerpen General Data Protection Regulation (GDPR). deelgenomen aan besprekingen met verschillende stakeholders, waaronder deelgenomen aan besprekingen met verschillende en de ondernemingsraad (OR). een overlegvergadering met het Bestuur over verschillende onderwerpen, Tijdens de vergaderingen werd gesproken cao-onder waaronder de lopende wetgevingstrajecten, Holland Casino in Hoofddorp, twee vergaderingen vonden plaats op andere Holland Casino in Hoofddorp, twee vergaderingen om vindt regelmatig overleg locaties. Ook buiten de reguliere vergaderingen en de leden van de RvC om plaats tussen het Bestuur van Holland Casino heeft ook zonder de aanwezigheid kennis en expertise uit te wisselen. De RvC de RvC hebben daarnaast van het Bestuur overleg gehad. Leden van quorum aanwezig was. Ook zijn er enkele genotuleerde telefonische Ook zijn er enkele genotuleerde telefonische quorum aanwezig was. vergaderingen geweest. Bestuur. gehouden in aanwezigheid van het De vergaderingen werden van vonden plaats op het hoofdkantoor Vier van de zes vergaderingen De Raad van Commissarissen (RvC) kwam in 2017 zesmaal bijeen voor (RvC) kwam in 2017 zesmaal De Raad van Commissarissen in februari, De vergaderingen vonden plaats een reguliere vergadering. het benodigde november en december, waarbij steeds april, juni, september, Verslag Raad van Commissarissen van Raad Verslag

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN COMMISSARISSEN VAN RAAD VERSLAG 78

Samenstelling en (her)benoemingen Samenstelling In 2017 was de RvC op volle sterkte en telde de Raad ultimo 2017 vijf leden, volle sterkte en telde de Raad ultimo In 2017 was de RvC op diverse en drie mannen. De vijf leden representeren waarvan twee vrouwen en kennisgebieden. Bijachtergronden, ervarings- de benoeming van nieuwe van diversiteit gehouden met de toegevoegde waarde leden wordt rekening Code. de Nederlandse Corporate Governance in de RvC, in lijn met Financiële rapportage 2017 heeft het jaarverslag en de jaarrekening De Raad van Commissarissen Het Bestuur heeft op besproken met het Bestuur en de accountant. 24 april 2018 de controleverklaring enjaarrekening inclusief de goedkeurende gedeeld. Op 24 april 2018 heefthet jaarverslag met de minister van Financiën De goedkeurende verklaring van dede minister de jaarrekening vastgesteld. 150 van dit jaarverslag. Deaccountant is te vinden op pagina 144 t/m Raad de statuten van Holland Casino van Commissarissen stelt voor dat conform voor het gevoerde beleid en dat décharge wordt verleend aan het Bestuur Commissarissen voor het décharge wordt verleend aan de Raad van uitgeoefende toezicht. In maart 2017 is Ruud Bergervoet benoemd tot nieuwe Chief Financial Officer Chief Financial benoemd tot nieuwe is Ruud Bergervoet In maart 2017 door het overlijden van vacant geworden positie van CFO was (CFO). De van Ruud Bergervoet Met het aantreden in december 2016. Anita de Kleijn Bestuur weer volledig. van Lambaart is het Erwin naast Bestuursvoorzitter

bijeengeweest en is de liberalisering van de kansspelmarkt en de gevolgen bijeengeweest en is de liberalisering van hiervan voor Holland Casino besproken. Privatiseringscommissie met als taak de RvC te In 2017 is de privatiseringscommissie opgericht als gevolg van de liberaliseringadviseren over de voorgenomen privatisering vormt samen met de van de kansspelmarkt. De heer Bröcker (voorzitter) 2017 is deze commissie driemaal heer Baud de privatiseringscommissie. In en de bezoldiging voor de individuele leden van het Bestuur. Tevens adviseert de individuele leden van het Bestuur. en de bezoldiging voor van het Bestuur. voordracht tot benoeming van leden de commissie over de De commissie is in 2017 tweemaalRuudvan benoeming De bijeengekomen. beide bestuursleden zijn tijdens van de bezoldiging de en CFO als Bergervoet bod gekomen. de vergaderingen aan samengevoegd en bestaat de gecombineerde commissie uit de heer Baud uit de heer gecombineerde commissie en bestaat de samengevoegd en de heer Roks. (voorzitter) als taak de RvC en benoemingscommissie heeft De bezoldigings-, selectie- te voeren bezoldigingsbeleid, de bezoldigingsstructuur te adviseren over het Bezoldigings-, selectie- en benoemingscommissie Bezoldigings-, en benoemingscommissie en de selectie- de bezoldigingscommissie In 2017 zijn

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING CORPORATE GOVERNANCE CORPORATE 79

met het beleid uit de Nota schap in Holland Casino N.V. Het staatsdeelnemingenbeleid van de Rijksoverheid een is onder meer gericht op het leveren van bijdrage aan een goed ondernemingsbestuur van het van de staatsdeelnemingen. Onderdeel gelijke beleid is ook alle staatsdeelnemingen op wijze te organiseren. De Rijksoverheid hanteert daartoe standaardstatuten, zodat de bevoegd heden van de verschillende vennootschappen, in het belang van goed ondernemingsbestuur, binnen staatsdeelnemingen eenduidig worden kapitaal vastgelegd. Het beleid gaat uit van een van vennootschap als rechtsvorm met toepassing oefent een gemitigeerd structuurregime. De Staat zijn aandeelhouder uit in overeenstemming Deelnemingenbeleid Rijksoverheid 2013. De onderneming wordt bestuurd door het Bestuur bestuurd door het Bestuur De onderneming wordt van een RvC. Leden van dat onder toezicht staat de minister van Financiën de RvC worden door van Financiën heeft als benoemd. Het ministerie statutair geregelde 100 procent aandeelhouder en aanwijzingsbevoegd goedkeuringsrechten staat onder toezicht van heden. Holland Casino en opereert binnen het de Kansspelautoriteit de Wet op de kansspelen en wettelijke kader van de Beschikking Casinospelen. -

en nadere afspraken in dit kader. De omvang van van en nadere afspraken in dit kader. De omvang wordt het eigen vermogen van de onderneming van aan de hand van een voorstel van de Raad van Commissarissen (RvC) door de minister Financiën vastgesteld. bestuursstructuur, derhalve zijn de bepalingen zijn de bepalingen bestuursstructuur, derhalve one-tier bestuursstructuur geschreven voor een niet van toepassing. Governance structuur 1976 opgericht als stichting Holland Casino is in enige vergunninghouder voor en aangewezen als casinospelen in Nederland. het aanbieden van stichting omgevormd tot een Per 1 mei 2017 is de Staat naamloze vennootschap, waardoor de Dit heeft 100 procent aandeelhouder is geworden. Holland plaatsgevonden om de rechtsvorm van staats Casino in lijn te brengen met de andere deelnemingen. onder de De beleidsmatige bevoegdheden vallen Justitie verantwoordelijkheid van de minister van is en Veiligheid. Het ministerie van Financiën verantwoordelijk voor het beheer. De winstafdracht aan de Staat vindt plaats door middel van statuten dividenduitkeringen op basis van de wet,

aangepast. aangepast. en het Reglement omgevormd. In aansluiting op de nieuwe statuten statuten omgevormd. In aansluiting op de nieuwe zijn ook het Bestuursreglement van de Raad van Commissarissen Deze sluiten zoveel mogelijk aan bij de Code. Holland Casino heeft een zogenaamde two-tier met deze code. met deze code. Per 1 mei 2017 is de Nationale Stichting tot Exploitatie van Casinospelen in Nederland (Holland Casino) tot een naamloze vennootschap vennootschap is, worden de specifiek voor voor vennootschap is, worden de specifiek beursvennootschappen geschreven bepalingen naar niet toegepast. In dit kader verwijzen wij or onze website, waarop wij conform het ‘comply explain’ principe rapporteren over de compliance Holland Casino kiest ervoor de herzieneHolland Casino kiest (deNederlandse Corporate Governance Code “Code”) te volgen en heeft voor zover relevant de bepalingen uit de Code geïmplementeerd. Aangezien Holland Casino geen beurs met de belangen van al onze stakeholders. al onze stakeholders. met de belangen van is gestoeld op Onze corporate governance integriteit en principes als transparantie, communicatie. heldere en eenduidige Corporate governance Corporate erkennen we Als professionele onderneming corporate governance. het belang van goede tijde rekening te houden Ons doel is om te allen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING CORPORATE GOVERNANCE CORPORATE 80

voorziening, Security & Responsible voorziening, Security & Responsible de Universiteit van Amsterdam. de Universiteit van Amsterdam. Aandachtsgebieden: Finance & Control, Informatie Gaming, Legal & Compliance. Raad van Commissarissen van het De RvC oefent toezicht uit op het beleid Bestuur van Casino en staat het BestuurHolland adviseertmet raad ter zijde. De RvC controleert en vanuit het Bestuur bij de uitvoering van zijn taken een onafhankelijke positie. Deze onafhankelijke positie is in overeenstemming met de best- 2017 practicebepaling III.2.2 van de Code. Ultimo bestond de RvC uit vijf leden, waarvan twee vrouwen en drie mannen. De heer W.L.J. Bröcker is sinds eind 2016 voorzitter van de RvC. entertainment en media. Erwin van Lambaart was van Lambaart was en media. Erwin entertainment Hotelschool Den aan de Hogere na zijn opleiding internationale de in 14 jaar werkzaam Haag eerst hotellerie. Audit, Gaming & Services, Aandachtsgebieden: & E-Commerce, Human Resources, Marketing Operations. Corporate Communication, Chief Financial Officer (1963) De heer R. Bergervoet 21 maart 2017 aangetredenRuud Bergervoet is per (CFO). Hiervoor als Chief Financial Officer als CFO bekleedde hij verschillende (a.i.) posities af aan en studeerde hij als econoom cum laude

leden

Reclamecode voor alcoholhoudende dranken; voor alcoholhoudende Reclamecode Plaatselijke Verordeningen Algemeen (i.v.m. exploitatievergunning).

waarna een herbenoeming kan plaatsvinden. Bestuursvoorzitter De heer E. van Lambaart (1963) Erwin van Lambaart is sinds 7 maart 2016 Bestuursvoorzitter van Holland Casino. Voor zijn aantreden was hij werkzaam in de internationale gastvrijheidsindustrie en in de wereld van theater, Het dagelijks besturen van Holland Casino en van Holland Casino en Het dagelijks besturen strategie en het beleid van het uitzetten van de taak van het Bestuur van de onderneming is de statuten van Holland Casino Holland Casino. In de van het Bestuur staan de en in het reglement taken en werkwijze van verantwoordelijkheden, het Bestuur nader beschreven. en Holland Casino heeft een statutair Bestuur uit een Directieteam. Het Directieteam bestaat Het de stafdirecteuren en de regiodirecteuren. keer per Bestuur en het Directieteam komen één twee weken bij elkaar, voornamelijk om strategische besluiten.onderwerpen te bespreken en hierover te de Het aantal bestuursleden wordt conform statuten bepaald door de RvC. Bestuursvoorzitter Ruud Erwin van Lambaart vormt samen met Bergervoet het tweekoppige Bestuur. Bestuurs worden voor een periode van vier jaar benoemd, ◊ ◊ Het Bestuur

Wet particuliere beveiligingsorganisaties en Wet particuliere beveiligingsorganisaties en verslavingspreventie Kansspelen; Speelautomatenregeling 2000; Algemene verordening gegevens bescherming / General Data Protection Regulation (vanaf 25 mei 2016 vervangt deze de Wbp); Wet op de kansspelbelasting; Besluit ECB inzake echtheids- en geschiktheidscontroles en het opnieuw in omloop brengen van eurobankbiljetten Wet Huis voor klokkenluiders; Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp); Wet bescherming persoonsgegevens Arbeidsomstandighedenwet; Arbeidstijdenwet; Gedragscode promotionele kansspelen; Nederlandse Reclame Code; Besluit werving, reclame en verslavingspreventie Kansspelen; Regeling werving, reclame en Speelautomatenbesluit 2000; Wet op de kansspelen (Wok); Wet op de Casinospelen; Beschikking toezicht (Wft); Wet op het financieel van witwassen en Wet ter voorkoming (Wwft); financieren van terrorisme Sanctiewet (SW); Drank en Horecawet;

Wet- en regelgeving (ECB/2010/14); ◊ ◊ recherchebureaus; ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ toepassing op Holland Casino (niet uitputtend): op Holland Casino toepassing ◊ ◊ ◊ ◊ De volgende weten regelgeving is thans van is thans van weten regelgeving De volgende

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING CORPORATE GOVERNANCE CORPORATE 81

Op de variabele beloning is een zogenaamde Op de variabele beloning is een zogenaamde geeft de claw back clausule van toepassing. Dit RvC de bevoegdheid om de variabele beloning of bij te terug te vorderen dan wel niet uit te keren stellen, indien de variabele beloning is toegekend of op basis van onjuiste (financiële) gegevens de aan onjuiste informatie over het bereiken van de variabele beloning ten grondslag liggende de doelen of over de omstandigheden waarvan heeft beloning afhankelijk was gesteld. Daarnaast aan zij de bevoegdheid om de variabele beloning te passen indien de uitkering naar maatstaven van is. redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar De bezoldiging van de RvC wordt vastgesteld door de aandeelhouder. De in redelijkheid gemaakte onkosten van de leden van de RvC De hoogte van de uit te keren variabele beloning variabele beloning van de uit te keren De hoogte van de, vooraf van het behalen is afhankelijk Deze targets vastgestelde, targets. door de RvC realiseren van bijdrage aan het leveren een en zijn onderverdeeld verschillende doelstellingen targets en kunnen in financiële en niet-financiële termijn betreffen. de korte en/of de (middel)lange van financiële en Voor 2017 was de verhouding 50/50. Het financiële deel niet-financiële targets resultaat van het begrote betreft het realiseren niet-financiële en lasten.vóór bijzondere baten Het targets en maatschappe deel betreft persoonlijke lijke targets (waaronder gasten medewerkers tevredenheid, compliance en MVO). -

het vaste en variabele inkomen van de bestuurs het vaste en variabele inkomen van de voorzitter (“CEO”) gemaximeerd op 296.000 euro. Het uitgangspunt voor het totale maximum ligt inkomen van de financieel directeur (“CFO”) van tussen 80-90 procent van het totale inkomen de CEO. De variabele component voor zowel de CEO als de CFO bedraagt maximaal 20 procent van het vaste inkomen. is opgenomen in de personeelsgids en wordt personeelsgids en wordt is opgenomen in de via het intranet. Daarnaast beschikbaar gesteld eisen aan de diensten en stelt Holland Casino en leveranciers. Deze producten van partners meer betrekking op het op eisen hebben onder verantwoorde manier een eerlijke en ethisch van voedingsmiddelen verkrijgen en produceren Medewerkers en leveranciersen andere producten. en worden voor hun aanstelling op integriteit betrouwbaarheid getoetst. Remuneratie In lijn met het Bezoldigingsbeleid Holland Casino, dat gebaseerd is op het Beloningskader staatsdeelnemingen en de Nota deelnemingen jaar de beleid Rijksoverheid 2013, stelt de RvC elk remuneratie voor het Bestuur vast. De beloning en voor bestuursleden bestaat uit een vaste huidige een variabele component. Conform het som van Bezoldigingsbeleid Holland Casino is de Gedragscode gedragscode hanteert een interne Holland Casino in de organi op alle niveaus waar medewerkers gedragscode dienen te voldoen. De satie aan

van Holland Casino schrijft voor dat de externe schrijft voor dat de externe Holland Casino van een accountant minimaal één maal per jaar vergadering van de auditcommissie bijwoont. In 2017 is KPMG twee maal aanwezig geweest bij vergaderingen met de auditcommissie. Externe accountant Vanaf het boekjaar 2016 is KPMG de accountant het van Holland Casino. KPMG rapporteert aan Bestuur en de RvC. Het reglement auditcommissie en streeft ernaar te voldoen aan de richtlijn en streeft ernaar te voldoen aan de richtlijn voortvloeiend uit de Wet bestuur en toezicht, meningopgenomen in artikel 2:166 BW. We zijn van hetdat de huidige samenstelling voldoet aan diversiteitsbeleid en de eisen van deze tijd. door de RvC opgesteld diversiteitsbeleid voor voor door de RvC opgesteld diversiteitsbeleid en de de samenstelling van het Bestuur, de RvC belang commissies. Holland Casino erkent het van een gebalanceerde man/vrouw-verdeling RvC in het Bestuur (en Directieteam) en de afzonderlijke commissies en dat van de individuele afzonderlijke commissies bestuursleden besproken. en Raad vanSamenstelling Bestuur Commissarissen hanteert Holland Casino een In lijn met de Code de minister van Financiën na de RvC gehoord de RvC gehoord van Financiën na de minister de minister van en na overleg met te hebben éénmaal per jaar Tenminste Justitie & Veiligheid. van het Bestuur, het wordt, buiten aanwezigheid het functioneren van de eigen functioneren, De commissarissen worden benoemd door door worden benoemd De commissarissen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING CORPORATE GOVERNANCE CORPORATE 82

Wwft-

gegaan van de Nederlandsche Bank naar de Bank naar de gegaan van de Nederlandsche toezicht op de naleving Kansspelautoriteit. Het de toezicht (Wft) en van de Wet op het financieel altijd bij de NederlandscheSanctiewet liggen nog het gewijzigde toezicht Bank. In verband met ieder jaar een verstrekt Holland Casino rapportage aan de Kansspelautoriteit. Naleving wwft, wft en sanctiewet Naleving de Wet ter op de naleving van Het toezicht financieren van van witwassen en voorkoming 2016 over (Wwft) is per 1 januari terrorisme

Data Protection Regulation (GDPR) is inmiddels Data Protection Regulation (GDPR) is inmiddels hebben van kracht geworden en ondernemingen tot 25 mei 2018 om hun beleid hierop aan te passen. Holland Casino is bezig zich voor te bereiden op de invoering van GDPR. gegevensverwerkingen. Deze wettelijke criteria zijn criteria zijn gegevensverwerkingen. Deze wettelijke onder andere vastgelegd in de Wet bescherming de regels persoonsgegevens. Een herziening van voor de bescherming van persoonsgegevens General binnen de Europese Unie, de zogeheten aan de privacy van onze gasten en medewerkers, aan de privacy van onze gasten en medewerkers, zorgen we ervoor dat administratieve processen waar persoonsgegevens van gasten en aan de medewerkers bij betrokken zijn, voldoen wettelijke criteria voor behoorlijke en zorgvuldige Privacy Om onze taak in het kader van het preventie is beleid kansspelen goed uit te kunnen voeren gasten inzicht in de persoonsgegevens van onze noodzakelijk. Omdat we grote waarde hechten de mediaan van de totale bezoldiging van alle totale bezoldiging van alle de mediaan van de in 2017 bedraagt 4,9 (2016: overige medewerkers van deze ratio zijn de vaste 4,9). In de berekening meegenomen alsmede en variabele beloningen de pensioenkosten. is te vinden in de jaarrekening op pagina’s 139 en op pagina’s 139 en in de jaarrekening is te vinden jaarverslag. 140 van dit de totale bezoldiging De beloningsratio tussen medewerker (CEO) en van de hoogst betaalde worden aan hen vergoed. worden aan van de remuneratie uitwerking gedetailleerde Een

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 83

Risk assessment (Re)actie Context Mens & Cultuur Fundament Risicobereidheid Missie en kernwaarden Strategie en doelstellingen Risicomanagement proces Rapporteren Monitoren Verwachtingen van gasten en andere belanghebbenden De risico’s en de effectieve werking van de werking van de De risico’s en de effectieve vervolgens gemonitord en beheersing worden en voortgang vindt eens rapportage over status De risicobereidheid bepaalt per kwartaal plaats. bereid zijn om risico te op welke vlakken we nemen en in welke mate. wordt het integraal In onderstaande figuur Casino risicomanagementsysteem van Holland schematisch weergegeven.

in casino’s, binnen afdelingen of in projecten. om Het risicomanagementproces is ingericht continu risico’s te identificeren, monitoren, welke beoordelen en af te wegen of en zo ja, beheersmaatregelen genomen moeten worden. Ons integraal risicomanagementsysteem, Ons integraal risicomanagementsysteem, en Cobit, draagt bij aan de gebaseerd op COSO Via dit systeem realisatie van onze doelstellingen. bij belangrijke maken we betere afwegingen risico’s en kansen te beslissingen door de te maken. In onze identificeren en expliciet en in de uitvoering van dagelijkse operatie staat om risico’s breed en projecten zijn we in samen efficiënt te beheersen met behulp van hangende maatregelen. Bij Holland Casino ‘harde hebben we niet alleen aandacht voor de kant’ van risicomanagement (de processen, voor de procedures en rapportages), maar ook ‘zachte kant’ zoals risicobewustzijn, communicatie en onderling vertrouwen. Risicomanagementproces Integraal risicomanagement kijkt naar alle risico’s binnen de gehele organisatie. Hierbij als horen zowel risico’s op strategisch niveau zoals risico‘s op tactisch en operationeel niveau,

lingen gebied van verantwoord spelen naar behoren gebied van verantwoord spelen naar behoren en vervullen, voldoen aan weten regelgeving intern onze zaken op orde hebben. verwachtingen en eisen die onze belangrijkste verwachtingen en eisen die onze belangrijkste gasten, stakeholders hebben van belang. Onze toezichthouders en de maatschappij verwachten van ons dat we een betrouwbare spelomgeving het bieden, onze maatschappelijke taak op ontwikkelingen. Bij het bepalen van onze strategieontwikkelingen. Bij het bepalen van onze en de en doelstellingen worden kansen, risico’s risicobereidheid meegenomen. de Naast onze missie en strategie zijn ook gecalculeerde inherent onderdeel vanrisico’s een onze activiteiten. Het doel van integraal risico om alle risico’s uit te is dan ook niet management risico’s sluiten. We maken bewuste keuzes in de opdie we nemen en anticiperen tijdig en adequaat liberalisering van de kansspelmarkt in Nederland, kansspelmarkt in Nederland,liberalisering van de ook risico’s met zich mee welke naast kansen, brengen. creëren, is het nemen van Om waarde te kunnen De kansspelmarkt en Holland Casino zijn volop Holland Casino zijn volop De kansspelmarkt en valt aan ontwikke in beweging. Te denken en de voorgenomen op de online kansspelmarkt Risicomanagement

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 84

heden heden

naar meer kritische of relevante controls; op gebieden met beperkte impact of verhogen van materialiteitsindicatie; kritische controls; controls bij meerdere afdelingen; vervangen door geautomatiseerde controls; en/of betrouwbaarder inrichten; Relevantie: terugbrengen aantal controls Relevantie: terugbrengen aantal controls Materialiteit: verminderen aantal controls Frequentie: wijzigen frequentie bij minder Ontdubbelling: verwijderen van dezelfde Automatisering: handmatige controls Efficiëntie: processen efficiënter, effectiever Schijnzekerheid: verwijderen van overbodige

dit verbeterproces gehanteerd: ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ controls. Compliance onderdeel van uitmaken, faciliteert en faciliteert en onderdeel van uitmaken, Compliance en bewaakt of het lijnmanagement adviseert worden daadwerkelijk verantwoordelijkheden Audit, controleert De derde lijn, Internal genomen. tussen de eerste of het samenspel en beoordeelt functioneert. en tweede lijn goed verder te verbeteren, Om de risicobeheersing van het kritisch bekijken stond 2017 in het teken De controls zijn opnieuw van bestaande controls. gekeken naar mogelijk beoordeeld en er is verder te om de beheersmaatregelen resultaat een versimpeld optimaliseren. Met als en efficiënter proces waarbij tijd en kosten zijn bij worden bespaard. De volgende criteria

gemonitord worden. Bij bevindingen na het het gemonitord worden. Bij bevindingen na verwerken van een control, wordt het verant woordelijke management direct geïnformeerd. elk Daarnaast rapporteert Risk Management kwartaal door middel van een stoplichtsysteem over de belangrijkste strategische risico’s naar de risico-eigenaren en het Bestuur. De tweede lijn, waar de afdelingen Risk Management en Als onderdeel van de implementatie van het implementatie van het Als onderdeel van de heeft Risk integraal risicomanagementsysteem interne sessies georgani Management in 2017 middenmanagement om seerd voor hoger en te vergroten. het risicobewustzijn Risicobeheersing Casino risico’s De manier waarop Holland of beheerst, is gebaseerd op het ‘three lines defense’ model. Hierbij is de eerste lijn verantwoordelijk voor het inrichten, effectueren en uitvoeren van primaire en ondersteunende processen en bijbehorende beheersmaatregelen (hierna: controls), het van de risico’s,beheersen regelgeving die relevant en wet- aan voldoen het is voor deze processen en het continu monitoren van deze processen en controls. Voor het monitoren heeft Holland Casino een risico de managementsysteem ingericht waarin belangrijkste risico’s op operationeel niveau integraal risicomanagementsysteem sluit aan bij sluit aan bij integraal risicomanagementsysteem en helpt ons om risicobereidheid de vastgestelde beheersen en tijdig en effectief te risico’s efficiënt ontwikkelingen. te anticiperen op en adequaat

van COSO en Cobit) gedurende 2017 verder van COSO en Cobit) gedurende 2017 verder zijn geïmplementeerd. De strategische risico’s bepaald en de tactische- en operationele risico’s herzien en gerevitaliseerd op basis van risicobereidheid. Het nieuwe toekomstbestendige de afdeling Risk Management uitgebreid met een met een de afdeling Risk Management uitgebreid tweede Risk Adviseur. Holland Casino heeft het in 2016/2017 ingerichte basis integraal risicomanagementsysteem (op Risk Management heeft een coördinerende rol bij rol bij Risk Management heeft een coördinerende de uitvoering van integraal risicomanagement. Per 1 april 2017 rapporteert Risk Management nog direct aan de CFO om de onafhankelijkheid wordt beter te waarborgen en per 1 maart 2018 cultuur waar integer en risicobewust handelen cultuur waar integer en risicobewust handelen onderdeel van zijn. het Het Bestuur is eindverantwoordelijk voor afdeling integrale risicomanagementsysteem. De Risicocultuur integraal risicomanagement Het fundament onder onze cultuur. Succesvol zijn onze mensen en de inzet en betrokkenheidrisicomanagement vereist de organisatie en een van iedereen binnen mogelijk te weren tegen mogelijke risico’s. Niettemin weren tegen mogelijke mogelijk te bieden voor enkel systeem zekerheid kan geen en financiële van strategische het behalen fraude of het overtreden doelen, noch verlies, volledig voorkomen. van weten regelgeving Holland Casino streeft ernaar om haar processen om haar processen streeft ernaar Holland Casino hiermee zo goed verbeteren en zich continu te

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 85

gevoeligheden die de kansspelmarkt met zich gevoeligheden die de kansspelmarkt met zich meebrengt, is Holland Casino bereid op een verantwoorde manier risico’s te accepteren. Holland Casino doet haar uiterste best om de veiligheid van gasten en medewerkers te allen tijde te waarborgen en is op dit gebied dus niet bereid risico’s te accepteren. Ook streeft zij ernaar van aan alle weten regelgeving te voldoen welke toepassing is op Holland Casino. Holland Casino heeft een solide financiële positie zonder uitstaande leningen. Derhalve is zij bereid te op een verantwoorde manier financiële risico’s accepteren. TOELICHTING aan ondernemen. van risico’s is inherent Het nemen is bereid op een verantwoorde Holland Casino nastreven van te accepteren bij het manier risico’s haar ambities. naar de gast toe staan De gast en de dienstverlening Holland Casino. Holland te allen tijde centraal bij verantwoorde manier risico’s Casino is bereid op een hoogwaardige gastbeleving te accepteren om een te creëren. van gevoelige Voor wat betreft de beveiliging als medewerkers is informatie van zowel gasten Holland Casino niet bereid risico’s te accepteren. en Echter, op het gebied van bestaande percepties Laag Zeer laag Zeer laag Gematigd RISICOBEREIDHEID Gematigd Dienstverlening Reputatie Compliance Financieel RISICOCATEGORIE Strategisch

De risicobereidheid van Holland Casino verschilt verschilt De risicobereidheid van Holland Casino is per risicocategorie. De risicobereidheid en ongewijzigd ten opzichte van vorig jaar als volgt vastgesteld: het risicoprofiel van Holland Casino in acht acht het risicoprofiel van Holland Casino in genomen en wordt daarnaast rekening te gehouden met de capaciteit om risico’s kunnen opvangen of beheersen. het Bestuur en vormt een leidraad voor het een leidraad voor het het Bestuur en vormt om efficiënt om verantwoordelijke management Het management is te gaan met risico’s. de implementatie hiervan. verantwoordelijk voor de risicobereidheid worden Bij het vaststellen van kernwaarden, strategie en de context, de missie, als doel de efficiëntie, frequentie en betrouw efficiëntie, frequentie als doel de te vergroten. baarheid verder Risicobereidheid wordt vastgesteld door De risicobereidheid In 2018 worden de mogelijkheden om handmatige om handmatige de mogelijkheden In 2018 worden onderzocht met te automatiseren controls verder

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 86

Risico neemt af Risico neemt toe Risico neemt

Impact: laag Impact: hoog STRATEGISCHE RISICO’S STRATEGISCHE STRATEGISCHE RISICO’S STRATEGISCHE B: Modernisering arbeidsvoorwaarden A: Liberalisering kansspelmarkt A: Liberalisering toetreders. De beheersing met de vakbonden. om te komen tot toekomstvaste arbeidsvoorwaarden en heeft hierover overleg Holland Casino heeft een visie ontwikkeld cao afgesloten en op hoofdlijnen gesloten. Vervolgens zijn de details verder uitgewerkt en is de Holland Casino heeft in 2017 eerst een cao andere ingezet op de mobiliteit en flexibiliteit van de medewerkers. aangemeld bij SZW. In de cao is onder en en met het beheersen van de vaste kosten en met Tot slot wordt door aan de introductie van een nieuw loyaliteitsprogramma. Tevens wordt gewerkt aan een versterking van de marktpositie. ter verbetering van het rendement gewerkt gerichte investeringen Het risico Niet marktconforme te kunnen bieden is een modernisering van de arbeidsvoorwaarden noodzakelijk. Om in de toekomst duurzame werkgelegenheid ten opzichte van mogelijke inflexibiliteit, een te hoge kostenstructuur en een slechte concurrentiepositie arbeidsvoorwaarden, kunnen leiden tot Het risico markt. Concurrentie die mogelijk beter en dat de concurrentie toeneemt in de de kansspelmarkt in Nederland betekent Een liberalisering van opbrengsten. tot verlies van marktaandeel en dientengevolge dan Holland Casino. Dit kan leiden slimmer diensten aanbiedt De beheersing ten opzichte van de concurrentie. dit als belangrijk onderscheidend vermogen in duurzame gastrelaties en ziet Holland Casino investeert

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 87

Risico neemt af Risico blijft gelijk Risico blijft

Impact: medium Impact: medium STRATEGISCHE RISICO’S STRATEGISCHE STRATEGISCHE RISICO’S STRATEGISCHE D: Omvangrijke projecten C: Toekomstgerichte organisatie C: Toekomstgerichte elstellingen of inefficiënt gebruik van de middelen danwel capaciteit van de organisatie. van projectdoelstellingen of inefficiënt gebruik van de kan dit leiden tot het niet (volledig) realiseren De beheersing is het topmanagement projecten wordt gedaan op basis van een kosten-baten-risico afweging. Verder De selectie, prioritering en planning van een consistente en effectieve wijze om Het Holland Casino projectmanagement office (PMO) borgt intensief betrokken bij alle grote projecten. projecten en de projectportfolio te beheersen. en wordt op diverse nader geconcretiseerd en wordt op diverse organisatiecultuur. Zo zijn de bedrijfswaarden in de professionalisering van de Holland Casino investeert besluitvorming. deze actief te betrekken bij strategische in high potentials, onder andere door manieren geïnvesteerd Het risico en beheerst worden, aantal omvangrijke projecten uit. Als deze projecten niet adequaat geprioriteerd Holland Casino voert momenteel een groot Het risico is het van groot belang dat Holland Casino de liberalisering van de kansspelmarkt, blijven, al dan niet bij een mogelijke Om succesvol te kunnen omwenteling dit leiden tot een kan Casino hier niet voldoende in slaagt, en competitieve organisatie. Als Holland maakt naar een meer commerciële en het teruglopen van resultaten. concurrentiepositie verslechterde De beheersing

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 88

belastingtarief Risico blijft gelijk Risico blijft gelijk Risico blijft Impact: medium Impact: medium DIENSTVERLENING RISICO’S STRATEGISCHE RISICO’S STRATEGISCHE F: Spelbeleving en propositie E: Politieke ontwikkelingen E: Politieke Het risico goed op elkaar worden kunnen bieden, moet het toekomstige online en huidige landbased spelaanbod Om gasten een optimale spelbeleving te hierop voor te bereiden, in slaagt om de interne organisatie (zoals structuren, processen en skills) afgestemd. Als Holland Casino er onvoldoende online propositie. en derhalve suboptimale dienstverlening en tegenvallende resultaten uit de kan dit leiden tot een lager serviceniveau De beheersing voorkant als achterkant partner aan de ontwikkeling van haar online propositie, waarbij zowel de Holland Casino werkt samen met een externe in 2016 gestarte uitwerking dienstverlening de volle aandacht hebben. In 2017 heeft Holland Casino de van de geïntegreerde online en landbased middels de inzet van een internationaal deskundig team. van de omnichannel-strategie verder gebracht De beheersing betrokken heeft regelmatig overleg met alle nauwgezet gemonitord en Holland Casino gebied van weten regelgeving worden Ontwikkelingen op het aanzien van het aanwezige illegale aanbod. van de wet Kansspelen op afstand ten Holland Casino aan op handhaving stakeholders. Ook dringt gelijk kansspel een aantal Kamerleden en andere betrokken partijen, succesvol ingezet voor een Daarnaast heeft Holland Casino zich, naast een eerlijk speelveld is ontstaan. voor online en offline aanbieders waardoor Het risico afhankelijk van politieke ontwikkelingen. Deze van een gelijk speelveld is Holland Casino situatie in de markt en het handhaven Voor de toekomstige liberalisering van de kansspelmarkt. en regelgeving of tot uitstel van de voorgenomen onder andere leiden tot striktere wet- ontwikkelingen kunnen online of striktere weten regelgeving kunnen liberalisering van de kansspelmarkt, die leiden tot uitstel van de voorgenomen Politieke ontwikkelingen resultaatontwikkeling van Holland Casino. invloed hebben op de

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 89

Risico blijft gelijk Risico blijft gelijk Risico blijft Impact: medium Impact: medium DIENSTVERLENING RISICO’S DIENSTVERLENING RISICO’S DIENSTVERLENING H: IT-infrastructuur G: Kerngroep gasten G: Kerngroep De beheersing architectuur en werkt continu aan de vernieuwing van haar applicatielandschap. Holland Casino implementeert een toekomstvaste toekomstige gasten op een voor hen passende manier benaderd. In 2016 is in dit kader begonnen met de ontwikkeling van speciale concepten om In 2016 is in dit kader begonnen met op een voor hen passende manier benaderd. toekomstige gasten het door ons gehanteerde strikte preventiebeleid. uiteraard altijd volgens de maatstaven van aan ons te binden. Een en ander gebeurt nieuwe doelgroepen Het risico die niet betrouwbaar is is cruciaal voor het goed functioneren van Holland Casino. Een IT-infrastructuur Een betrouwbare en goede IT-infrastructuur vertraging van (innovatie) processen, en/of verhoogde kosten. kan leiden tot een lager serviceniveau, Het risico opbrengsten. van deze kerngroep kan leiden tot dalende een kerngroep vaste gasten. Afname Holland Casino heeft De beheersing van hospitality en marketing. middel van vele initiatieven op het gebied haar gastrelatie onder andere door Holland Casino versterkt huid en multimedia campagnes wordenige en van het loyaliteitsprogramma value based marketing, waaronder verfijning Middels zogenaamde

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 90 -

Risico blijft gelijk Risico blijft gelijk Risico blijft Impact: medium Impact: hoog REPUTATIE RISICO’S REPUTATIE REPUTATIE RISICO’S REPUTATIE J: Percepties en gevoeligheden kansspelmarkt I: Beveiliging gevoelige informatie I: Beveiliging oed om gaat Als het niet goed om gaat percepties en gevoeligheden die de kansspelmarkt met zich meebrengt. Holland Casino is zich bewust van bestaande reputatieschade. met die gevoeligheid kan dit leiden tot De beheersing van haar kerntaken. taak serieus en ziet het aansturen op verantwoord spelgedrag als één Holland Casino neemt haar maatschappelijke alle niveaus in de organisatie. van het Preventiebeleid Kansspelen heeft de onverminderde aandacht op Het correct uitvoeren en up-to-date houden crisiscommunicatieplan wat in specifieke (inclusief Public Affairs) en beschikt daarnaast over een Holland Casino heeft een communicatieafdeling situaties kan worden ingezet. ssen ssen of beschadigd door computerviru dat onze systemen worden misbruikt uitgebreide maatregelen om te voorkomen Holland Casino neemt aan de Algemene verordening gegevens prioriteiten om op 25 mei 2018 te voldoen Holland Casino heeft als één van haar en cyberaanvallen. In dit kader is in 2017 een gap-analyse persoonsgegevens zal vervangen. welke per die datum de Wet bescherming bescherming (GDPR), een interne interdisciplinaire werkgroep bezig de benodigde acties uit te voeren. uitgevoerd door een externe partij en is Het risico Het risico is van groot belang. Ongeautoriseerde van gasten en medewerkers, informatie, zoals bijvoorbeeld persoonsgegevens Beveiliging van gevoelige gebruik van gegevens, datalekken, bronnen, kan leiden tot ongeautoriseerd of data vanuit interne of externe toegang tot ICT-systemen hoge boetes. reputatieschade en De beheersing

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 91 -

Risico blijft gelijk Risico blijft gelijk Risico blijft Impact: laag Impact: hoog COMPLIANCE RISICO’S COMPLIANCE RISICO’S COMPLIANCE L: Relevante weten regelgeving K: Veiligheid, criminaliteit en fraude criminaliteit en K: Veiligheid, Het risico de privacywetgeving en financiële van toepassing is op Holland Casino, zoals de Wwft, Wft, de Sanctiewet, Schending van weten regelgeving die voor de onderneming en eisen van onze toezichthouders, kan negatieve operationele gevolgen hebben verslaggeving of het niet voldoen aan de Holland Casino. schade toebrengen aan de reputatie van De beheersing en Internal Audit. plaats door de afdelingen Legal & Compliance, Security & Responsible Gaming Er vindt zorgvuldige compliance monitoring in onderling overleg met toezichthouders. Holland Casino opereert waar mogelijk van medewerkers met van het management (tone at the top), dragen bij aan het bewustzijn Interne trainingen, maar ook het voorbeeldgedrag zich te gedragen in lijn met deze regelgeving. betrekking tot weten regelgeving en hoe Holland Casino zorgt voor de inbedding van preventieve beheersmaatregelen in werkprocedures en veiligheidsprotocollen op risicogebieden. in werkprocedures voor de inbedding van preventieve beheersmaatregelen Holland Casino zorgt vindt er intensief toezicht plaats. processen en geldbewaring, van taak en functie in de geldverwerkende Naast duidelijke scheiding om uit veiligheidsoverwegingen geld medewerkers. Voor gasten zijn er mogelijkheden bewustwording in trainingen voor Holland Casino stimuleert over te maken danwel in depot te storten. Het risico Om de veiligheid van medewerkers en gasten te risico op fraude en criminaliteit. contant geld in casino’s geeft een verhoogd De aanwezigheid van mogelijke onveilige situaties tot een mini risico op criminaliteit en fraude en daarmee waarborgen, is het noodzakelijk dat het allen tijde te kunnen beleid ten aanzien van diefstal en fraude. Holland Casino heeft een zero-tolerance mum wordt beperkt. De beheersing

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 92

Risico blijft gelijk Risico neemt af Risico neemt Impact: medium Impact: medium FINANCIËLE RISICO’S FINANCIËLE RISICO’S FINANCIËLE N: Financiële verslaglegging M: Economisch klimaat M: Economisch reputatieschade. beschikbaar, kan dit leiden tot inadequate informatievoorziening en eventueel Als deze onvolledig of onjuist is, of niet tijdig De beheersing verslagleggingsrisico’s worden framework, waarin gedocumenteerd is hoe de belangrijkste financiële Holland Casino heeft een internal control worden intensief gemonitord op het bestaan en een effectieve werking. beheerst. De belangrijkste maatregelen van mogelijke verbeteringen ook control framework opnieuw geëvalueerd, waarbij naast het identificeren Periodiek wordt de opzet van dit internal de processen efficiënter in te richten. wordt gezocht naar mogelijkheden om an de vaste v onder andere middels een verdere reductiean de vaste gezonde financiële buffer, Casino naar het aanhouden van een Tevens streeft Holland flexibiliteit in inkoopcontracten. andere worden bewerkstelligd door meer kosten. Dit kan onder Het risico verslaglegging essentieel. en voor het informeren van externe partijen is een betrouwbare financiële Voor het nemen van goede beslissingen Het risico neergang is echter nog steeds realistisch. De kans op een nieuwe economische heeft zich verder voortgezet in 2017. Het herstel van de economie De beheersing en slagvaardiger zijn. Om dit te bereiken, blijft moet Holland Casino wendbaarder op snel veranderende omstandigheden, Om in te kunnen spelen het verder optimaliseren van de organisatie. gewerkt worden aan

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 93

Risico blijft gelijk Risico blijft Impact: laag FINANCIËLE RISICO’S FINANCIËLE O: Financiële risico’s algemeen O: Financiële De beheersing en neemt waar nodig actie. Holland Casino de liquiditeit- en werkkapitaalpositie op dit moment beperkt is, monitort Hoewel het liquiditeitsrisico de organisatie. aan het verder optimaliseren van Er wordt continu gewerkt in inkoopcontracten op te nemen. reductie van de vaste kosten, onder andere door meer flexibiliteit Ook streeft Holland Casino naar een verdere Het risico beperkt last van fluctuerende prijsniveaus met betrekking als voornaamste product vanwege haar business model met kansspelen Holland Casino heeft tot de inkopen. en kasstroomrisico’s beperkt. Op basis van de schulden heeft, zijn ook de kredietrisico’s vrijwel geen debiteuren en ook geen Omdat de onderneming laag. is ook het liquiditeitsrisico momenteel geheel in één keer worden voldaan. Hierdoor kunnen kortlopende schulden vrijwel huidige liquiditeitspositie

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING RISICOMANAGEMENT 94 Strategisch Strategisch Dienstverlening Reputatie Compliance Dienstverlening Reputatie Reputatie Compliance Compliance Strategisch Strategisch Dienstverlening(intern) Financieel Financieel Financieel Strategisch Reputatie Compliance Strategisch Dienstverlening Risico categorie Toekomstgerichte organisatie Politieke ontwikkelingen Economisch klimaat Financiële verslaglegging Financiële risico’s algemeen Omvangrijke projecten Spelbeleving en propositie Modernisering arbeidsvoorwaarden informatie Beveiliging gevoelige en gasten Veiligheid medewerkers Liberalisering kansspelmarkt Kerngroep gasten Beveiliging gevoelige informatie Veiligheid medewerkers en gasten Spelbeleving en propositie Beveiliging gevoelige informatie Percepties en gevoeligheden kansspelmarkt Veiligheid medewerkers en gasten Relevante weten regelgeving I I I L F F J E B K K K H A D N C O G M IT-infrastructuur . Risico

Samenleving Overall Holland Casino Medewerker Gast Partnerships Innovatie Strategische pijler Strategische Samenhang strategische pijlers en risico’s en pijlers strategische Samenhang

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 2017 JAARREKENING 96 -22 -22 2016 74.161 81.562 81.773 74.161 74.139 445.385 445.385 607.364

- 309 1.746 2.608 1.003 -7.612 -1.101 22.881 21.580 -24.853 253.005 305.544 -161.979 -207.580 -131.390

3 3 73.480 73.483 97.496 73.480 97.990 639.238 497.658 468.701

457 1.097 1.812 2.145 -1.060 28.957 23.600 23.622 -43.267 -24.510 255.872 332.187 -170.537 -225.765 -131.130

1 2 3 4 5 6 7 8 Toelichting 2017 OVERZICHT VAN HET VAN TOTAALRESULTAAT OVERZICHT WINST- WINST- EN VERLIESREKENING Totaal niet-gerealiseerde resultaten, na belastingen resultaten, niet-gerealiseerde Totaal resultaten en niet-gerealiseerde gerealiseerde Totaal vennootschapsbelasting voor Resultaat Vennootschapsbelasting na belasting Resultaat de verslagperiode over Resultaat volgende perioden in verliesrekening winsten naar reclassificeren te totaalresultaat Overig deelneming van activiteiten op buitenlandse Valutaomrekeningsverschillen - Kansspelbelasting Nettobaten Verzekeringsclaim baten Totale waardeverminderingen** en bijzondere Afschrijvingskosten Personeelskosten kosten Operationele Brutobedrijfsresultaat Financieringsbaten Financieringslasten ‘equity’-methode de volgens verwerkt deelnemingen Aandeel in resultaat Tafelspelen Opbrengst Speelautomaten Opbrengst Troncopbrengst/tips Entreeontvangsten & Beverage Food Opbrengst opbrengsten Overige Brutobaten* * De brutobaten van 2016 zijn voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. De koersresultaten worden nu gepresenteerd onder de financieringsbaten. * De brutobaten van 2016 zijn voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. De koersresultaten worden aangepast. **De afschrijvingskosten en bijzondere waardeverminderingen zijn voor vergelijkingsdoeleinden in duizenden euro in duizenden Winst- en verliesrekening en Winst-

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 97 197.717 107.759 305.476 31-12-2016

- 650 704 777 236 6.248 1.092 4.954 14.396 175.331 101.088

229.682 101.188 330.870 31-12-2017

40 414 711 974 236 4.742 1.342 35.626 14.283 63.601 208.901

9 10 11 12 13 14 15 11 11 12 16 Toelichting

ACTIVA fees Nog niet geamortiseerde Geldmiddelen en kasequivalenten activa vlottende Totaal activa Totale fees Nog niet geamortiseerde Deelnemingen activa vaste Totaal activa Vlottende Voorraden activa en overlopende Vorderingen vennootschapsbelasting vorderen Te belastingvorderingen Overige activa Vaste activa Immateriële activa vaste Materiële vennootschapsbelasting Latente in duizenden euro, voor winstbestemming voor euro, in duizenden Balans

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 98 12.557 184.282 108.637 305.476 31-12-2016

- - - - -92 5.800 1.898 9.827 2.730 1.999 2.018 74.161 88.640 15.980 102.515

17.296 211.265 102.309 330.870 31-12-2017

- - 45 29 -89 4.502 4.138 4.448 1.898 8.656 1.223 85.423 73.480 15.634 131.483

18 19 20 21 18 21 20 20 21 17 Toelichting

PASSIVA verplichtingen Kortlopende Voorzieningen schulden en overige Handelscrediteuren vennootschapsbelasting betalen Te belastingverplichtingen Overige verplichtingen Overige verplichtingen kortlopende Totaal passiva Totale reserve Overige resultaat Onverdeeld eigen vermogen Totaal Langlopende verplichtingen Voorzieningen Bankschulden vennootschapsbelasting Latente verplichtingen Overige verplichtingen langlopende Totaal Eigen vermogen Aandelenkapitaal reserve Wettelijke omrekeningsverschillen Reserve Herwaarderingsreserve in duizenden euro, voor winstbestemming voor euro, in duizenden

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 99 - - - - - 3 -22 Totaal 47.499 73.483 74.161 25.981 74.139 -46.500 210.263 210.263 110.143 184.282 184.282 211.265 ------681 3.376 47.499 74.161 25.981 resultaat 70.785 74.161 74.161 73.480 -74.161 -70.785 100.142 100.142 Onverdeeld Onverdeeld ------45 1.352 -3.228 Overige Overige reserves 74.161 70.785 70.785 74.116 34.958 -46.500 102.470 102.515 102.515 102.515 131.483

------reserve 1.898 1.898 1.898 1.898 1.898 1.898 Herwaarderings

------3 3 -89 -22 -92 -22 -92 -92 -92 -70 Reserve Reserve verschillen nings omreke ------4.448 -1.352 3.228 5.800 5.800 5.800 5.800 2.572 reserves Wettelijke Wettelijke

------45 45 45 45 kapitaal Aandelen-

------kapitaal Stichtings-

9 9

17 MUTATIEOVERZICHT VAN HET VAN EIGEN VERMOGEN MUTATIEOVERZICHT Resultaat van 1 mei tot en met 31 december 2017 1 mei tot van Resultaat Resultaatbestemming resultaten niet-gerealiseerde Overige resultaten en niet-gerealiseerde gerealiseerde Totaal Dividenduitkering ontwikkelingskosten inzake Mutatie per 31 december 2017 Stand resultaten en niet-gerealiseerde gerealiseerde Totaal ontwikkelingskosten inzake Mutatie per 31 december 2016 Stand 2017 per 1 januari Stand en met 30 april 2017 tot 1 januari van Resultaat Saldo op 30 april 2017 op 1 mei 2017 Vennootschap naar Naamloze omvorming Effect omvorming) Saldo op 1 mei 2017 (na effect Stand per 1 januari 2016 per 1 januari Stand boekjaar Resultaat Resultaatbestemming resultaten niet-gerealiseerde Overige in duizenden euro in duizenden Mutatieoverzicht van het eigen vermogen eigen het van Mutatieoverzicht

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 100 - - 98 -24 -13 -93 631 133 -309 4.505 7.612 9.643 24.853 74.161 -19.990 101.207 121.197

-7 -37 -185 916 -197 -457 2016 2017 -3.217 -2.563 5.000 -1.947 24.510 83.501 43.267 73.480 -21.953 -33.109 105.454

2 4 8 8 11 21 18 15 15 15 14 13 5,6 6,20,21 Toelichting KASSTROOMOVERZICHT Nettokasstroom uit operationele activiteiten activiteiten uit operationele Nettokasstroom Overige activa activa Overige schulden en overige Handelscrediteuren Voorzieningen verplichtingen Overige activiteiten uit operationele Kasstroom vennootschapsbelasting Betaalde Afschrijvingskosten materiële en immateriële vaste activa activa vaste en immateriële materiële Afschrijvingskosten activa vaste materiële uit verkopen Resultaat Nettofinancieringslasten/-baten Vennootschapsbelastinglast Mutaties: Vorderingen Groningen brand schade wikkelen Af te Groningen brand verzekeringsclaim Voorschot Voorraden na belasting Resultaat Aanpassingen voor: uit deelnemingen Resultaat in duizenden euro in duizenden Kasstroomoverzicht

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 101 36 24 967 240 -541 4.904 -4.440 96.184 -65.308 -27.281 -68.481 -27.822 101.088

37 -649 240 210 2016 2017 1.060 -3.819 -71.567 -73.839 -47.149 63.601 -46.500 -37.487 101.088

5 5 9 4 6 17 10 13 16 16 Toelichting KASSTROOMOVERZICHT Geldmiddelen en kasequivalenten per 1 januari per 1 januari Geldmiddelen en kasequivalenten per 31 december Geldmiddelen en kasequivalenten uit investeringsactiviteiten Nettokasstroom financieringskosten Betaalde en dividend winstuitkering Betaalde uit financieringsactiviteiten Nettokasstroom Nettokasstroom rente Ontvangen Koersresultaten activa vaste in immateriële Investeringen activa vaste in materiële Investeringen activa vaste materiële uit verkoop Opbrengsten dividend Ontvangen in duizenden euro in duizenden

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 102

Deze vordering (23,9 miljoen euro) op de verzekeraar is derhalve ultimo verzekeraar is derhalve ultimo Deze vordering (23,9 miljoen euro) op de balansdatum niet verwerkt (zie noot 22). waardeverminderingsverliesDe schadepost met betrekking tot het bijzondere van het terrein, is gedekt doorvan de materiële vaste activa, met uitzondering de verzekeraar voor de getaxeerde herbouwwaarde (zie noot 10). Over het uit te keren bedrag is reeds in 2017 overeenstemming bereikt met de verzekeraar. De claim is verantwoord ten gunste van het resultaat onder de baten (zie noot 1). door brand getroffen. Het pand en inventaris zijn volledig verwoest en moeten en moeten Het pand en inventaris zijn volledig verwoest door brand getroffen. 2017 is de kluis worden beschouwd. Op vrijdag 20 oktober geheel als verloren lagen waren De gelden geldwaarden die hierin geopend en leeggehaald. zijn geteld en afgestort. allemaal nog intact, het pand. In 2017 is gestart met de sloop van Op maandag 23 oktober verband de directe zijn een aantal woningen in met de staat van het gebouw De sloop zal enkele maanden duren. ontruimd. omgeving over de periode na de brand De vaste kosten van de vestiging Groningen onder de ‘Overige operationele (september t/m december) zijn verantwoord gecompenseerd door de gederfde kosten’ (zie noot 4). Deze kosten worden over deze periode die onder de opbrengsten van de vestiging Groningen (voor een periode van maximaaldekking vallen van de verzekerd belang polis ingediend ten aanzien van deze 104 weken). Holland Casino heeft een claim heeft een tegenbod gedaan om deze gederfde opbrengsten. De verzekeraar In de jaarrekening 2017 is de derving schadepost in één keer af te wikkelen. als vordering op de van de laatste 4 maanden meegenomen over de periode na balansdatum verzekeraar. Voor de gederfde opbrengsten getekend op 23 februari 2018. is een definitieve vaststelling van de claim Brand Groningen in Groningen 27 augustus 2017 is de casino vestiging Op zondagochtend

in de jaarrekening van Holland Casino N.V. Het laatste boekjaar van de Het laatste boekjaar van de in de jaarrekening van Holland Casino N.V. 31 december 2016 en de Stichting verdwijnende Stichting is geëindigd op behoeft om die reden geen jaarrekening op te stellen over de periode 1 januari 2017 tot en met 30 april 2017. gehanteerd voor de perioden waarin de Stichting en de Naamloze Stichting en de Naamloze gehanteerd voor de perioden waarin de leiding waren. vennootschap onder gemeenschappelijke worden de Door de toepassing van de ‘pooling of interest’-methode verdwijnende Stichting opgenomen financiële gegevens over 2017 van de (en baten en lasten) over het boekjaar waarin de transactie plaatsvindt en waarin de transactie plaatsvindt en (en baten en lasten) over het boekjaar tegen boekwaarden worden over de ter vergelijking opgenomen boekjaren, verkrijgende vennootschap. Daarbij opgenomen in de jaarrekening van de aanwezige activa en passiva worden de boekwaarden van de in de Stichting van het vergelijkende boekjaar) op het verwerkingsmoment (het begin benadering kan alleen worden ongewijzigd ‘doorgeschoven’. Een dergelijke bezoekadres hoofdkantoor: Neptunusstraat 71, 2132 JP Hoofddorp). Neptunusstraat 71, 2132 JP Hoofddorp). bezoekadres hoofdkantoor: Vennootschap is de ‘pooling Bij de omvorming van Stichting naar Naamloze van de ‘pooling of of interests’-methode toegepast. De toepassing activa en passiva interests’-methode houdt in dat de overgenomen geliquideerd waarmee de Staat der Nederlanden aandeelhouder is geworden de Staat der Nederlanden aandeelhouder geliquideerd waarmee als Naar deze transactie wordt hierna verwezen van Holland Casino N.V. Koophandel Casino, ingeschreven bij de Kamer van ‘omvorming’. Holland in exploiteert casinospelen en speelautomaten onder nummer 68662289, (feitelijk gevestigd te ’s-Gravenhage in Nederland Nederland en is statutair Algemene informatie Algemene heeft tot Exploitatie van Casinospelen in Nederland De Nationale Stichting N.V. opgericht afsplitsing op 1 mei 2017 Holland Casino middels een juridische in 2017 Casino’). De Stichting is vervolgens (hierna te noemen ‘Holland Toelichting op de jaarrekening over het boekjaar boekjaar het over jaarrekening de op Toelichting 2017 31 december op eindigend

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 103

verwerking van waardeveranderingen in het resultaat; in het resultaat; verwerking van waardeveranderingen reële waarde instrumenten: gewaardeerd tegen niet-afgeleide financiële waardeveranderingen in de winst-en verliesrekening. met verwerking van e met tegen reële waarde met gewaardeerd financiële instrumenten: afgeleide

Vreemde valuta worden omgerekend tegen de per De activa en passiva in vreemde valuta die luiden in een vreemde balansdatum geldende koersen. Transacties op het moment van de valuta, worden omgerekend tegen de wisselkoers transactie. Koersverschillen worden in de winsten verliesrekening verwerkt. Koersverschillen en provisies die het gevolg zijn van wisseltransacties worden verantwoord onder de post financiële baten en lasten. ◊ bedragen zijn gepresenteerd in euro’s waarbij alle De jaarrekening wordt vermeld. duizendtal, tenzij anders afgerond naar het dichtstbijzijnde zij betrekking toegerekend aan het jaar waarop Baten en lasten worden voor zover zij op balansdatum hebben. Winsten worden slechts opgenomen vinden voor het einde van het zijn gerealiseerd. Verliezen die hun oorsprong zij voor het opmaken van de verslagjaar, worden in acht genomen indien jaarrekening bekend zijn geworden. Continuïteitsveronderstelling is door het Bestuur opgesteld op De jaarrekening 2017 van Holland Casino basis van de veronderstelling van continuïteit. Presentatievaluta en functionele valuta Holland Casino en is tevens de De euro (€) is de functionele valuta van valuta waarin de jaarrekening wordt gepresenteerd. Grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening voor de opstelling Grondslagen kostprijs, met uitzondering basis van historische is opgesteld op De jaarrekening zijn gewaardeerd die op iedere balansdatum volgende posten van de twee reële waarde: op basis van ◊

1,1 1,1 5,5 5,5

27,9 13,5 13,5 8,9 8,9

GEDERFDE OPBRENGSTEN HERBOUWWAARDE GETAXEERDE Pand (opstel & herstelkosten) & herstelkosten) (opstel Pand Inventaris Speelautomaten September t/m december 2017 September Deze grondslagen zijn consistent toegepast voor alle gepresenteerde voor alle gepresenteerde Deze grondslagen zijn consistent toegepast perioden in deze jaarrekening. het Bestuur. verslaggeving Relevante grondslagen voor de financiële grondslagen voor waardering Hierna volgt een uiteenzetting van de belangrijke het resultaat van Holland Casino. van activa en passiva en bepaling van IFRS-standaarden is opgesteld in overeenstemming met De jaarrekening over het boekjaar 2017 (IFRS), zoals goedgekeurd de International Financial Reporting Standards lid 9 van het Burgelijk Wetboek (BW). door de Europese Unie en artikel 2:362 voor publicatie door Deze jaarrekening is op 24 april 2018 goedgekeurd Overeenstemmingsverklaring IFRS en nieuwe en gewijzigde nieuwe en gewijzigde Overeenstemmingsverklaring IFRS en De verzekeringsclaim zoals opgenomen in de winsten verliesrekening en verliesrekening in de winst- zoals opgenomen De verzekeringsclaim de volgende onderdelen: euro) bestaat uit (29,0 miljoen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 104

input voor het actief of het passief die niet is gebaseerd op is gebaseerd op input voor het actief of het passief die niet input die geen onder niveau 1 vallende genoteerde genoteerde input die geen onder niveau 1 vallende genoteerde marktprijzen (niet gecorrigeerd) in actieve (niet gecorrigeerd) in actieve genoteerde marktprijzen

marktprijzen betreft en die waarneembaar is voor het actief of het is voor het actief of het marktprijzen betreft en die waarneembaar van prijzen) hetzij indirect passief, hetzij rechtstreeks (i.c. in de vorm (i.c. afgeleid van prijzen); Niveau 3: input). waarneembare marktgegevens (niet-waarneembare Niveau 1: markten voor identieke activa of verplichtingen; Niveau 2:

de input van het laagste niveau die van belang is voor de gehele meting. belang is voor de gehele meting. de input van het laagste niveau die van tussen de niveaus van Holland Casino verwerkt eventuele herrubriceringen van de verslagperiode waarin de de reële-waardehiërarchie aan het einde wijziging zich heeft voorgedaan. ◊ het bepalen van de reële waarde Indien de input die wordt gebruikt voor niveaus van de van een actief of verplichting binnen verschillende de bepaalde reële waarde in reële-waardehiërarchie vallen, dan wordt van de reële-waardehiërarchie als zijn geheel ingedeeld in hetzelfde niveau Bij het bepalen van de reële waarde van een actief of een passief maakt passief maakt de reële waarde van een actief of een Bij het bepalen van mogelijk gebruik van op de markt waarneembare Holland Casino zoveel niveaus waarden worden ingedeeld naar verschillende gegevens. De reële inputs op basis afhankelijk van de op basis van een reële-waardehiërarchie, niveaus zijn toegepast. De verschillende waarvan de waarderingstechnieken zijn als volgt gedefinieerd: ◊ ◊ Reële waarde van is bepaling en toelichtingen waarderingsgrondslagen Voor een aantal niet-financiël e activa zowel financiële als vereist, voor de reële waarde en passiva.

; koersverschillen koersverschillen . 10 22 ; 18 ; ; 13 18 ; 4 ease classificatie gebruiksduur en waardering van materiële vaste activa gebruiksduur en waardering van materiële voorziening reorganisatie voorziening personeelsbeloningen zeggenschap deelneming niet in de balans opgenomen verplichtingen en activa l ◊ ◊ ◊ De belangrijkste schattingen en beoordelingen betreffen: betreffen: De belangrijkste schattingen en beoordelingen ◊ ◊ ◊ De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden periodiek worden periodiek De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden verwerkt in de periode beoordeeld. Herzieningen van schattingen wel in toekomstige perioden indien waarin de schatting wordt herzien, dan perioden. de herziening betrekking heeft op toekomstige de gerapporteerde waarde van activa en passiva en van baten en lasten. en passiva en van baten en lasten. de gerapporteerde waarde van activa zijn gebaseerd op De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen andere factoren die, gegeven de ervaringen uit het verleden en verschillende De daadwerkelijke uitkomstenomstandigheden, als redelijk worden beschouwd. kunnen afwijken van deze schattingen. Dit geldt niet voor valuta de reserve omrekeningsverschillen. toegerekend aan minderheidsbelangen. die kunnen worden en veronderstellingen Belangrijke schattingen vormt en jaarrekening vereist dat het Bestuur oordelen De opstelling van de grondslagen en die van invloed zijn op de toepassing van schattingen maakt en bij overnames opgetreden reële-waarde correcties, worden in euro’s worden in euro’s reële-waarde correcties, opgetreden en bij overnames De opbrengsten wisselkoers op verslagdatum. tegen de geldende omgerekend in euro’s omgerekend worden van buitenlandse bedrijfsactiviteiten en kosten wisselkoers op de transactiedata. Valutakoersverschillen tegen de geldende verwerkt in in niet-gerealiseerde resultaten en worden worden opgenomen Buitenlandse bedrijfsactiviteiten Buitenlandse goodwill met inbegrip van activiteiten, en passiva van buitenlandse De activa

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 105 -

Overige leaseovereenkomsten hebben betrekking op operationele lease; deze betrekking op operationele lease; deze Overige leaseovereenkomsten hebben worden niet in de balans opgenomen. Leasebetalingen Leasebetalingen uit hoofde van operationele lease worden lineair over de leaseperiode verwerkt in het resultaat. Premies ontvangen als stimulering voor het sluiten van leaseovereenkomsten worden als integraal deel van de totale leasekosten in het resultaat verwerkt over de leasetermijn. van een overeenkomst die een leaseovereenkomst bevat, scheidt Holland Holland die een leaseovereenkomst bevat, scheidt van een overeenkomst vergoedingen overige door de overeenkomst vereiste Casino betalingen en en betalingen lease-element van de overeenkomst in betalingen voor het waarden. Indien op basis van hun relatieve reële voor de overige elementen Holland niet concludeert dat het praktisch Casino voor een financiële lease een actief en betrouwbaar te scheiden, worden haalbaar is om de betalingen de reële waarde voor een bedrag dat gelijk is aan een verplichting opgenomen verminderd actief. Daarna wordt de verplichting van het onderliggende worden impliciete financierings naarmate betalingen worden gedaan en opgenomen, op basis van de kosten met betrekking tot de verplichting marginale rentevoet van Holland Casino. Geleasede activa Casino vrijwel alle aan het eigendom Leaseovereenkomsten waarbij Holland neemt, worden geclassificeerd als verbonden risico’s en voordelen op zich eerste opname wordt het geleasede financiële leaseovereenkomsten. Bij de of de contante waarde van de actief gewaardeerd tegen de reële waarde welke lager is. Na de eerste opnameminimale leasebetalingen, afhankelijk van met de van toepassing zijnde geschiedt de waardering in overeenstemming grondslag voor het betreffende actief. Leaseovereenkomsten Casino of deze overeen bepaalt Holland van een overeenkomst Bij aanvang herbeoordeling is of bevat. Bij aanvang of bij komst een leaseovereenkomst

de speelchips. Troncopbrengsten en tips Het betreft hier de bij de tafelspelen en speelautomaten ontvangen fooien en tips (‘troncopbrengst’ genaamd), alsmede fooien ontvangen door horeca- en overig personeel. Deze opbrengst wordt dagelijks verantwoord na telling van Opbrengst Food & Beverage op het moment dat het Opbrengst Food & Beverage wordt verantwoord wijze kan worden bepaald en bedrag van de opbrengsten op betrouwbare of waarschijnlijk is. de inning van de vergoeding is ontvangen Opbrengst Speelautomaten tussen de inworpen in en de De opbrengst speelautomaten is het verschil voor nog uit te betalen uitbetalingen van de speelautomaten, gecorrigeerd progressive jackpots. Deze opbrengsten worden verantwoord naar rato van de verrichte prestaties prestaties verantwoord naar rato van de verrichte Deze opbrengsten worden betrouwbaar kan worden geschat. op balansdatum en voor zover het resultaat Opbrengst Tafelspelen tussen de ontvangen inzetten en De opbrengst tafelspelen is het verschil de uitkeringen. Opbrengsten van de ontvangen gewaardeerd tegen de reële waarde Opbrengsten worden Casino genereren De activiteiten van Holland of te ontvangen vergoedingen. van diensten. als opbrengsten uit het verrichten opbrengsten die kwalificeren Resultaatbepaling en de kosten. Opbrengsten de opbrengsten is het verschil tussen Het resultaat kosten worden in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; worden verantwoord worden jaren waarop zij betrekking hebben. Verliezen toegerekend aan de dat zij worden geconstateerd. genomen op het moment Grondslagen voor winsten verliesrekening en winst- voor Grondslagen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 106

resultaat resultaat

teerd als het belang in de deelneming afgestoten wordt. Ontvangen in de deelneming afgestoten wordt. Ontvangen teerd als het belang rentelasten uit tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerde gewaardeerde rentelasten uit tegen geamortiseerde kostprijs financiële verplichtingen; commitment, utilization en agency fees; amortisatie financial fees; rentelasten als gevolg van oprenting voorzieningen.

◊ ◊ ◊ ◊ Rentelasten worden verwerkt op basis van de effectieve interestmethode. teiten van de deelneming worden in het overzicht ten laste van het resultaat worden in het overzicht ten laste van teiten van de deelneming gepresen op de balanspost. worden in mindering gebracht dividenden uit deelnemingen Financieringsbaten uit van Holland Casino omvatten de rentebaten De financieringsbaten zoals bij banken alsmede de koersresultaten deposito’s en tegoeden eerder genoemd. de effectieve interestmethode. Rentebaten worden verwerkt op basis van Koersresultaten in vreemde valuta met gasten in Het koersresultaat behaald op transacties stromen. Het betreft ingehouden de casino’s bestaat uit enkele gesaldeerde betaalde provisie aan transactiekosten en provisie over creditcardtransacties, vreemde valuta. Het koers GWK-Travelex, en omrekenverschillen van baten en lasten in de winsten wordt gepresenteerd onder financiële verliesrekening. Financieringslasten omvatten het volgende: De financieringslasten van Holland Casino Aandeel in resultaat deelnemingen verwerkt volgens de ‘equity’-methode volgens verwerkt deelnemingen in resultaat Aandeel ‘equity’- volgens de gewaardeerd deelnemingen in Waardeveranderingen in de resultaat gebracht ten laste van het ten gunste of methode worden op buitenlandse Valutaomrekeningsverschillen winsten verliesrekening. totaalresultaat verantwoord. worden in het overig van de deelneming activiteiten op buite nlandse activi valutaomrekeningsverschillen De geaccumuleerde

fonds worden in van toepassing) wordt per balansdatum als kortlopende schuld gepresenteerd. (t/m juni 2017 was dit ‘Stichting Pensioenfonds Holland Casino’; vanaf 1 juli 2017(t/m juni 2017 was dit ‘Stichting Pensioenfonds en waarbij Holland Casino hiernais dit Stichting Algemeen Pensioenfonds Stap), geen verdere juridische of feitelijke verplichting heeft om aanvullende betalingen te maken. De periodieke betalingen aan het pensioen de winsten verliesrekening gepresenteerd. Het nog te betalen bedrag (indien Pensioenregeling die geclassificeerd is alsHolland Casino heeft een pensioenregeling waarbij vooraf een‘toegezegde bijdrageregeling’. Dit is een pensioenregeling naar een afzonderlijke entiteitpremie is vastgesteld, welke wordt overgeheveld De nettoverplichting van Holland Casino uit hoofde van overige lange De nettoverplichting van Holland Casino in de jaarrekening toegelicht. termijnpersoneelsbeloningen worden elders om de contante waarde te bepalen. Deze aanspraken worden gedisconteerd resultaat in de periode waarin Herwaarderingen worden verwerkt in het zij optreden. verwerkt voor het bedrag dat naar verwachting zal worden betaald als zal worden betaald als verwerkt voor het bedrag dat naar verwachting of feitelijke verplichting heeft om Holland Casino een in rechte afdwingbare diensten door de werknemer dit bedrag te betalen als gevolg van verrichte bepaald. en de verplichting betrouwbaar kan worden leaseperiode ten laste van het resultaat gebracht. leaseperiode ten laste Personeelsbeloningen wanneer de worden verwerkt als kosten Kortetermijnpersoneelsbeloningen een verplichting dienst wordt verricht. Er wordt daarmee verband houdende periode van de totale leasetermijn toegerekend dat dit resulteert in een dit resulteert in een toegerekend dat de totale leasetermijn periode van saldo van de verplichting. over het resterende periodieke rentevoet constante speelautomaten op als lessee in operationele leases van Holland Casino treedt geactiveerd. speelautomaten en auto’s worden niet en auto’s. De geleasede over de de operationele leases worden linear Leasebetalingen inzake worden worden lease een financiële van uit hoofde leasebetalingen De minimale van de aflossing deels als en opgenomen als financieringskosten deels worden zodanig aan iedere verplichting. De financieringskosten uitstaande

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 107

tijdelijke verschillen die verband houden met de eerste opname van van die verband houden met de eerste opname tijdelijke verschillen bij een transactie die geen bedrijfscombinatie activa of verplichtingen of verlies de commerciële noch de fiscale winst betreft en die noch met deelnemingen in tijdelijke verschillen die verband houden deelnemingen en joint ventures, dochterondernemingen, geassocieerde tijdstip van afloop van deze voor zover Holland Casino in staat is het is dat deze niet tijdelijke verschillen te bepalen en het waarschijnlijk toekomst; zullen worden afgewikkeld in de voorzienbare uit de eerste opname belastbare tijdelijke verschillen die voortvloeien van goodwill.

Toekomstige belastbare winsten worden bepaald op basis van de terugname bepaald op basis van de terugname Toekomstige belastbare winsten worden Als het bedrag van de belastbarevan relevante belastbare tijdelijke verschillen. een uitgesteld belastingvoordeel tijdelijke verschillen niet voldoende is om belastbare winsten - aangepast volledig op te nemen, worden toekomstige verschillen - in aanmerking voor de terugnames van bestaande tijdelijke genomen, gebaseerd op de bedrijfsplannen van individuele dochteronder nemingen binnen Holland Casino. Uitgestelde belastingvorderingen worden op iedere verslagdatum beoordeeld en worden verlaagd voor zover het niet tussen de boekwaarden van activa en verplichtingen ten behoeve van de van de van activa en verplichtingen ten behoeve tussen de boekwaarden die posten. en de fiscale boekwaarden van financiële verslaggeving voor: worden niet opgenomen Uitgestelde belastingverplichtingen ◊ beïnvloedt; ◊ ◊ opgenomen voor onbenutte fiscale Uitgestelde belastingvorderingen worden tegoeden en aftrekbare tijdelijke verliezen, ongebruikte fiscaal verrekenbare is dat er in de toekomst belastbare verschillen, voor zover het waarschijnlijk deze kunnen worden afgezet. winsten beschikbaar zullen komen waartegen Uitgestelde winstbelastingen worden opgenomen voor tijdelijke verschillen voor tijdelijke verschillen worden opgenomen winstbelastingen Uitgestelde Actuele belastingvorderingen en -verplichtingen worden uitsluitend worden uitsluitend en -verplichtingen Actuele belastingvorderingen criteria wordt voldaan. als aan bepaalde gesaldeerd winstbelastingen Uitgestelde

tot winstbelastingen. De actuele winstbelasting wordt berekend aan de hand wordt berekend aan de hand tot winstbelastingen. De actuele winstbelasting op verslagdatum, dan wel waartoe van belastingtarieven die zijn vastgesteld materieel al op verslagdatum is besloten. De actuele winstbelasting omvat tevens eventuele belastingen voortvloeiend uit dividenden. boekjaar, en winst of verlies over het boekjaar, en ontvangen belastingen over de fiscale jaren verschuldigde of terug te eventuele correcties op de over voorgaande de actuele winstbelastingen wordt ontvangen belastingen. Het bedrag van van de belastingbate of -last, bepaald op basis van de beste schatting onzekerheid met betrekking waarbij rekening wordt gehouden met eventuele behandeling van winstbelastingen, worden verantwoord op basis van IAS 37 behandeling van winstbelastingen, worden Assets. Provisions, Contingent Liabilities and Contingent Actuele winstbelastingen de verwachte te betalen of terug te De actuele winstbelastingen omvatten Winstbelastingen worden in het resultaat verwerkt, behalve voor zover deze verwerkt, behalve voor zover deze Winstbelastingen worden in het resultaat of op posten die rechtstreeks in betrekking hebben op een bedrijfscombinatie resultaten worden opgenomen. het eigen vermogen of in niet-gerealiseerde inclusief onzekere Rente en boetes gerelateerd aan winstbelastingen, geheel of gedeeltelijk is uitgesloten, worden daarom inclusief omzetbelasting omzetbelasting is uitgesloten, worden daarom inclusief geheel of gedeeltelijk in de baten en lasten opgenomen. geactiveerd dan wel Winstbelasting en de over de verslagperiode verschuldigde Winstbelastingen omvatten winstbelastingen alsmede uitgestelde winstbelastingen. terug te ontvangen Casino vrijgesteld van omzetbelasting. Over de omzet uit kansspelen wordt wordt uit kansspelen Over de omzet van omzetbelasting. Casino vrijgesteld zijn van Holland Casino horeca-activiteiten geheven. De kansspelbelasting de voorbelasting voor De aftrek van aan omzetbelasting. wel onderhevig in beperkte mate baten en lasten is daarom nog maar gemeenschappelijke voorbelasting en kosten waarvoor de aftrek van mogelijk. De investeringen Belasting toegevoegde waarde (omzetbelasting)/ kansspelbelasting (omzetbelasting)/ toegevoegde waarde Belasting is Holland de Wet op de kansspelbelasting in de zin van Voor kansspelen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 108

reële waarde, zal worden gerealiseerd door verkoop. Deze aanname is niet is niet gerealiseerd door verkoop. Deze aanname reële waarde, zal worden weerlegd. door Holland Casino uitsluitend en -verplichtingen worden Uitgestelde belastingvorderingen bepaalde criteria wordt voldaan. gesaldeerd als aan fiscale weerspiegelt de fiscale winstbelastingen van uitgestelde De waardering eind Casino aan het de wijze waarop Holland die voortvloeien uit gevolgen van haar activa en de boekwaarde verwacht van de verslagperiode is de aanname gedaan af te wikkelen. Hierbij te realiseren of verplichtingen tegen zijn gewaardeerd die van vastgoedbeleggingen dat de boekwaarde -

van de tijdelijke verschillen, één en ander op basis van belastingtarieven op basis van belastingtarieven van de tijdelijke verschillen, één en ander of materieel zijn vastgesteld. die op de verslagdatum zijn vastgesteld kunnen worden gebruikt. van de worden gewaardeerd op basis Uitgestelde winstbelastingen zijn bij afloop naar verwachting van toepassing zullen belastingtarieven die het waarschijnlijk is dat in de toekomst belastbare winsten weer toenemen. toekomst belastbare is dat in de het waarschijnlijk verslag worden op iedere belastingvorderingen uitgestelde Niet-opgenomen het waarschijnlijk en worden opgenomen zodra datum opnieuw beoordeeld waartegen ze belastbare winsten beschikbaar zijn, is dat er in de toekomst langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel belastingvoordeel daarmee samenhangende is dat het langer waarschijnlijk zodra teruggeboekt verlagingen worden gerealiseerd. Dergelijke zal worden

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 109

7 jaar

20 jaar 12 jaar 3 - 8 jaar 5 - 12 jaar kosten, directe arbeidskosten, installatiekosten, een toerekenbaar een toerekenbaar kosten, directe arbeidskosten, installatiekosten, DE GESCHATTE ECONOMISCHE LEVENSDUUR IS IN HET ALGEMEEN VOOR ALGEMEEN ECONOMISCHE LEVENSDUUR IS IN HET DE GESCHATTE Andere vaste bedrijfsmiddelen vaste Andere Gebouwen Verbouwingen Installaties en Multi Roulettes Speelautomaten Bijzondere waardeveranderingen periodiek getoetst aan de realiseerbare De boekwaarde van vaste activa wordt waarde indien aanwijzingen bestaan voor een bijzondere waardeverandering. De realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. De opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs in het Uitgaven voor reparatie en (groot) onderhoud worden alleen geactiveerd geactiveerd en (groot) onderhoud worden alleen Uitgaven voor reparatie is dat de als het waarschijnlijk (volgens de componentenbenadering) genereert en toekomstige economische voordelen actiefpost additionele vastgesteld. de actiefpost betrouwbaar kan worden als de kostprijs van gebracht. direct ten laste van het resultaat Alle overige kosten worden kostprijs of in uitvoering worden gewaardeerd tegen Materiële vaste activa uit De vervaardigingsprijs bestaat lagere directe opbrengstwaarde. materiaal op een normaal niveau van deel van de indirecte productiekosten gebaseerd De directe opbrengstwaarde bedrijfsactiviteit en toegerekende interestkosten. onder aftrek van nog te maken is gebaseerd op een verwachte verkoopprijs kosten voor voltooiing en verkoop.

verminderingen. De lineaire afschrijvingen geschieden overeenkomstigverminderingen. De lineaire afschrijvingen ACTIVA cumulatieve afschrijvingen en, indien van toepassing, met bijzondere toepassing, met bijzondere cumulatieve afschrijvingen en, indien van waarde zijn berekend op basis van de de geschatte verwachte gebruiksduur en aanschafwaarde, verminderd met de geschatte restwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Materiële vaste activa terreinen, verbouwingskosten, Materiële vaste activa bestaan uit gebouwen, bedrijfsinstallaties. Materiële vaste speelautomaten, speeltafels en overige kostprijs, verminderd met de activa worden gewaardeerd tegen hun amortisaties en cumulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen. activa is drie jaar. Voor de activaDe algemene gebruiksduur van immateriële en het IT landschap van Hollandmet betrekking tot het project Play Digital van vijf jaar. Casino geldt een afwijkende gebruiksduur ontwikkelingskosten gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met cumulatieveontwikkelingskosten gewaardeerd tegen amortisaties en cumulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen. immateriële activa met een eindigeDe overige door Holland Casino verworven kostprijs verminderd met cumulatievegebruiksduur worden gewaardeerd tegen of proces technisch en commercieel haalbaar is, toekomstige economischeen commercieel haalbaar is, toekomstige of proces technisch over voldoende zijn en Holland Casino van plan is en voordelen waarschijnlijk te gebruiken of de ontwikkeling te voltooien en het actief middelen beschikt om resultaatontwikkelingskosten worden verwerkt in het te verkopen. Andere Na de eerste opname worden geactiveerdewanneer zij worden gemaakt. Immateriële activa Immateriële wanneer worden verwerkt in het resultaat Uitgaven voor onderzoeksactiviteiten alleen voor ontwikkelingsactiviteiten worden zij worden gedaan. Uitgaven het product betrouwbaar kunnen worden bepaald, geactiveerd als de uitgaven Grondslagen voor de balans de voor Grondslagen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 110

neerd als niet-gerealiseerde winsten, maar alleen voor zover er maar alleen winsten, neerd als niet-gerealiseerde waarde op basis van de effectieve interestmethode, onder aftrek van de onder aftrek van de waarde op basis van de effectieve interestmethode, het risico van oninbaarheid. noodzakelijk geachte voorzieningen voor Geldmiddelen en kasequivalenten Geldmiddelen en kasequivalenten zijn opgenomen tegen hun nominale waarden. Indien banktegoeden niet ter vrije beschikking van Holland Casino staan wordt hiermee rekening gehouden in de waardering. Dochterondernemingen gezien Fooiengelden (SBF) is volgens IFRS 10 economisch De Stichting Beheer de SBF worden De individuele activa en passiva van een 100 procent dochter. in de jaarrekening van Holland Casino. meegeconsolideerd voor de verkoop Activa aangehouden de laagste activa worden gewaardeerd op Voor verkoop aangehouden en de reële waarde onder aftrek van verkoopkosten. van de boekwaarde worden eventuele bijzondere Bij classificatie van activa voor verkoop resultaat gebracht. Voor de waardeverminderingen ten laste van het gebruik gemaakt van externe taxaties. waardebepaling is, indien noodzakelijk, Voorraden de verkrijgingsprijs op basis van De voorraden worden gewaardeerd tegen lagere netto-opbrengstwaarde. Deze de ‘first in first out’ (FIFO) methode of door individuele beoordeling lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald van de voorraden. Handels- en overige vorderingen gewaardeerd tegen reële Deze vorderingen worden bij eerste opname tegen geamortiseerde waarde. Na eerste opname worden ze gewaardeerd Ongerealiseerde winsten uit hoofde van transacties met Gaming Support B.V. Support B.V. Gaming met van transacties uit hoofde winsten Ongerealiseerde in Gaming Casino dat Holland het belang rato van naar geëlimineerd worden op dezelfde wijze verliezen worden heeft. Ongerealiseerde Support B.V. geëlimi waardevermindering. is voor een bijzondere geen aanwijzing

van de netto-investering in de deelneming, waarin naast de boekwaarde van de netto-investering in de deelneming, deelneming zijn begrepen. Voor het ook eventueel verstrekte leningen aan de aandeel in verdere verliezen wordt alleen een voorziening opgenomen indien Holland Casino zich daarvoor aansprakelijk heeft gesteld. geëlimineerd naar rato van het kapitaalbelang in de geassocieerde deelneming.geëlimineerd naar rato van het kapitaalbelang van Gaming Support B.V. worden Eventuele bijzondere waardeverminderingen niet geëlimineerd. worden verwerkt tot het bedrag Verliezen op geassocieerde deelnemingen waarbij de boekwaarde wordt aangepast met het aandeel in het resultaat. waarbij de boekwaarde wordt aangepast in mindering gebracht. Ontvangen dividenden worden op de boekwaarde vanaf het moment dat Geassocieerde deelnemingen worden opgenomen moment dat die invloed niet meer invloed van betekenis is verworven tot het geassocieerde deelnemingen wordenbestaat. Resultaten van transacties met Deelnemingen verwerkt volgens de ‘equity’-methode B.V., de geassocieerde deelnemingHet 40 procentaandeel in Gaming Support opgenomen volgens de ‘equity’- van Holland Casino, wordt in de jaarrekening plaats tegen historische kostprijs, Hierbij vindt de eerste opname methode. tot zijn realiseerbare waarde. Voorts wordt, voor zover van toepassing, de waarde. Voorts wordt, voor zover van toepassing, tot zijn realiseerbare Indien de resterende gebruiksduur bijgesteld. lineaire afschrijving over er van die duiden op de noodzaak tot het terugnemen aanwijzingen bestaan de boekwaarde bijzondere waardeverandering wordt een eerder toegepaste naar de realiseerbare waarde. van het actief verhoogd kasstromen die naar verwachting zullen voortvloeien uit het voortgezette gebruik uit het voortgezette zullen voortvloeien die naar verwachting kasstromen van zijn gebruiksduur. aan het eind en uit zijn vervreemding van een actief de kasstroomgenererende op het niveau van toets wordt uitgevoerd Voornoemde wordt realiseerbare waarde lager is dan de boekwaarde eenheden. Indien de opgenomen in een bijzondere waardeverandering ter hoogte van het verschil actief verlaagd en wordt de boekwaarde van het de winsten verliesrekening kader van de normale bedrijfsvoering minus de geschatte kosten van van kosten de geschatte minus bedrijfsvoering van de normale kader te realiseren. verkoop zijn om de die nodig kosten geschatte en de voltooiing De toekomstige waarde van de geschatte is de contante bedrijfswaarde

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 111 -

Voorziening AOV-uitkeringen voor werknemers die onder De voorziening AOV-uitkeringen is gevormd verzekering keert uit totdat de de voormalige AOV verzekering vallen. Deze werknemer 62 jaar wordt. In juli 2017 is besloten deze voorziening onder te brengen bij de verzekeringsmaatschappij ‘De Amersfoortse’ die de totale ver plichting heeft overgenomen. Als gevolg hiervan is de voorziening vrijgevallen. ruil voor hun diensten in de verslagperiode en voorgaande perioden. Deze perioden. Deze in de verslagperiode en voorgaande ruil voor hun diensten unit credit’- met behulp van de ‘projected verplichting wordt ingeschat De disconterings tot de contante waarde. methode en wordt verdisconteerd waardering per balansdatum van obligaties met een voet is het rendement termijn van de van AA, waarvan de looptijd de van de kredietwaardigheid Casino benadert. verplichtingen van Holland Voorziening reorganisatie wanneer Holland Casino een Een reorganisatievoorziening wordt opgenomen heeft goedgekeurd, en gedetailleerd en geformaliseerd herstructureringsplan of deze publiekelijk bekend is een aanvang is gemaakt met de reorganisatie voor toekomstige operationele gemaakt. Er wordt geen voorziening getroffen verliezen. Voorziening verlieslatende contracten wordt gewaardeerd tegen de De voorziening voor verlieslatende contracten van het beëindigen van het contractcontante waarde van de verwachte kosten waarde van de verwachte nettokosten of, als deze lager is, tegen de contante een voorziening wordt getroffen, van de voortzetting van het contract. Voordat bijzonder waarde-verminderings verwerkt Holland Casino eerst een eventueel aan het contract. verlies op de activa die gerelateerd zijn Voorziening personeelsbeloningen (jubileumverplichting) personeelsbeloningen Voorziening van langetermijn Casino uit hoofde van Holland De nettoverplichting is het van pensioenregelingen, met uitzondering personeelsbeloningen, in hebben verdiend die werknemers de toekomstige beloning bedrag van

Voorziening ontmantelingskosten contractuele ontmantelingskosten Deze voorziening bestaat uit de verwachte voor het in de oorspronkelijke staat brengen van gehuurde gebouwen en terreinen. De voorziening wordt getroffen voor de daarmee samenhangende kosten op het moment dat de verplichting tot ontmanteling gevormd wordt. kasstromen contant te maken op basis van een disconteringsvoet vóór van een disconteringsvoet vóór kasstromen contant te maken op basis actuele marktinschattingen van de belasting die een afspiegeling is van de risico’s met betrekking tot de tijdswaarde van geld en van de specifieke wordt verwerkt als financieringslast. verplichting. De oprenting van de voorziening Voorzieningen op de balansdatum bestaande Voorzieningen worden alleen gevormd voor verplichtingen en feitelijkeverplichtingen. Dit betreffen in rechte afdwingbare door de verwachte toekomstigeverplichtingen. Voorzieningen worden bepaald Verplichtingen gewaardeerd tegen reële waarde. Verplichtingen worden bij eerste opname na eerste opname gewaardeerd Tenzij anders vermeld worden verplichtingen van de effectieve interestmethode. tegen geamortiseerde kostprijs op basis valuta voortvloeiend uit de deelneming. De herwaarderingsreserve is een is een uit de deelneming. De herwaarderingsreserve valuta voortvloeiend van materiële heeft betrekking op de herwaardering wettelijke reserve en vaste activa. zie noot 17. Voor nadere toelichting Het geplaatst kapitaal omvat de op uitgegeven aandelen gestorte, nominale gestorte, nominale de op uitgegeven aandelen kapitaal omvat Het geplaatst een wettelijke reserve, eigen vermogen uit Verder bestaat het bedragen. en een een herwaarderingsreserve reserve omrekeningsverschillen, wettelijke reserve post wettelijke reserves bestaat uit een winstreservering. De wettelijke reserve voor geactiveerde ontwikkelingskosten.deelnemingen en een vreemde betreft de omrekening van De reserve omrekeningsverschillen Eigen vermogen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 112

een actieve van de genoteerde prijs op een actieve een financieel instrument met behulp beschouwd als actief als markt voor dat instrument. Een markt wordt met voldoende frequentie transacties voor het actief of passief plaatsvinden verstrekken op een continue basis. en volume om prijsstellingsinformatie te Als er geen prijsnotering is op een actieve markt, bepaalt de onderneming de reële waarde door gebruik te maken van waarderingstechnieken die De opbrengsten worden pas gerealiseerd wanneer Holland Casino haar pas gerealiseerd wanneer Holland De opbrengsten worden leveren van van het programma tot het met korting verplichting uit hoofde is dat de punten of wanneer het niet meer waarschijnlijk producten heeft vervuld, Opbrengsten nog zullen worden ingeruild. uit hoofde van het programma componenten aan het loyaliteitsprogramma en de andere worden toegerekend van de verkooptransactie. Bepaling van reële waarde een actief kan worden verhandeld De reële waarde is het bedrag waarvoor op de waarderingsdatum in een of een passief kan worden afgewikkeld geïnformeerde partijen op de ordelijke transactie tussen ter zake goed de meest voordelige markt die voor primaire of, indien deze niet aanwezig is, De reële waarde van een Holland Casino toegankelijk is op die datum. verplichting weerspiegelt het risico op niet-nakoming. van Holland Casino vereisen de Een aantal grondslagen en toelichtingen financiële als niet-financiële activa bepaling van reële waardes, voor zowel en verplichtingen. onderneming de reële waarde van Wanneer deze beschikbaar is, bepaalt de Er bestaan verschillende loyaliteitsniveaus in het programma (Welcome, Black, (Welcome, programma in het loyaliteitsniveaus verschillende Er bestaan zijn. aan gekoppeld steeds meer privileges Diamond Card) waar Platinum en het opgenomen voor tot deze privileges wordt met betrekking De verplichting tegen een per jaareinde gewaardeerd openstaande punten totaal aantal per punt. nominaal bedrag

Favorites programma bezoek voor (speel)geld of kortingMet de Favorites Card wordt vanaf het eerste voor een hapje of drankje gespaard. Er worden punten gespaard op de speel automaten en aan de bar of in het restaurant. In geselecteerde vestigingen worden ook punten gespaard aan de live speeltafels. Jackpotverplichting worden opgenomen tegen de Verplichtingen met betrekking tot jackpots reële gemeten jackpotstanden. Mancoverplichting jetons, chips en tokens De verplichting met betrekking tot niet ingewisselde onder aftrek van dat deel van de wordt opgenomen tegen nominale waarde, wordt dat bezoekers ze niet meer jetons, chips en tokens waarvan verwacht ter omwisseling aan zullen bieden. tegen reële waarde; eventuele direct toerekenbare transactiekosten worden transactiekosten worden tegen reële waarde; eventuele direct toerekenbare gemaakt. Na de eerste opname verwerkt in het resultaat wanneer zij worden tegen reële waarde gewaardeerd, worden afgeleide financiële instrumenten verwerkt in het resultaat. en eventuele wijzigingen daarin worden jaar) worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben en hebben en aan de periode waarop zij betrekking jaar) worden toegerekend en verliesrekening. verantwoord in de winst- instrumenten Afgeleide financiële gewaardeerd instrumenten worden bij de eerste opname Afgeleide financiële geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve interestmethode. Direct Direct interestmethode. van de effectieve kostprijs op basis geamortiseerde en gesaldeerd worden daarbij geactiveerd transactiekosten toerekenbare zijn aan schulden meer Als er geen uitstaande leningen. met de opgenomen geactiveerd de balans, worden deze transactiekosten de passivazijde van fees’. gepresenteerd als ‘nog niet geamortiseerde en aan de activazijde het (indien er leningen zijn geweest gedurende De effectieve rentelasten Bankschulden reële tegen gewaardeerd leningen opgenomen worden opname Bij eerste verantwoord tegen deze leningen eerste opname worden waarde. Na

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 113

waarde, aangepast om het verschil tussen de reële waarde bij eerste waardering het verschil tussen de reële waarde bij waarde, aangepast om gedurende uit te stellen. Vervolgens wordt dat verschil en de transactieprijs verwerkt, maar in de winsten verliesrekening de looptijd van het instrument door de waardering geheel wordt ondersteund niet later dan wanneer is. of de transactie beëindigd waarneembare marktgegevens de transactie van verschilt waardering bij eerste reële waarde dat de vaststelt genoteerde door een onderbouwd wordt waarde niet de reële prijs en noch actief of verplichting, voor een identiek op een actieve markt marktprijs alle niet-waarneembare waarbij op een waarderingstechniek is gebaseerd wordt tot de waardering, insignificant in relatie beoordeeld als inputs worden tegen reële waardering gewaardeerd instrument bij eerste het financieel

De beste onderbouwing van de reële waarde van een financieel instrument van de reële waarde van een financieel De beste onderbouwing zeggen de reële is normaliter de transactieprijs, dat wil bij eerste waardering Casino of ontvangen vergoeding. Indien Holland waarde van de verstrekte bepalen van de prijs van de transactie. bepalen van waarde tegen reële die is gewaardeerd dat of een verplichting Als een actief haar activa en heeft, waardeert Holland Casino een bieden een laatprijs tegen de biedprijs en haar passiva en short posities long posities tegen de laatprijs. maximaal en zo weinig inputs waarneembare van relevante maken gebruik waarderingstechniek De gekozen inputs. van niet-waarneembare mogelijk het zouden houden bij marktpartijen rekening factoren waarmee omvat alle

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 114

gs- dan wel gs- dan wel omdat deze voortvloeien uit investerin als financiële kasstroom, Betaalde winstuitkeringen zijn financieringsactiviteiten van Holland Casino. gepresenteerd als financiële kasstroom. tot ontvangsten of uitgaven gedurende het boekjaar. De investerings- en en gedurende het boekjaar. De investerings- tot ontvangsten of uitgaven gepresenteerd. worden volgens de directe methode financieringskasstromen rente te het ontvangen dividend en de ontvangen Er is voor gekozen om gskosten en de betaalde financierin presenteren als investeringskasstroom Het kasstroomoverzicht geeft de kasstromen weer uit operationele, investerings- kasstromen weer geeft de Het kasstroomoverzicht wordt gepresenteerd De operationele kasstroom en financieringsactiviteiten. hand van de methode en is opgesteld aan de op basis van de indirecte boekjaar. en eindbalans van het betreffende vergelijking tussen begin- hebben geleid aangepast voor mutaties die niet Hierbij wordt het resultaat Grondslagen kasstroomoverzicht Grondslagen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 115

toekomstige economische omstandigheden, inclusief de rentevoet van inclusief de rentevoet van toekomstige economische omstandigheden, van de leaseportefeuille Holland Casino op 1 januari 2019, de samenstelling eventuele leasevernieuwingsopties op die datum, de laatste evaluatie of het Casino ervoor kiest om praktische zal uitoefenen en de mate waarin Holland toe te passen. oplossingen en verwerkingsvrijstellingen van casinospelen en speelautomaten) wordt verwacht dat aan de prestatie speelautomaten) wordt verwacht dat van casinospelen en ontstaan tussen voldaan op de dag dat de ‘contracten’ verplichtingen wordt kan worden Dit houdt in dat de omzet terstond klanten en Holland Casino. de huidige leidt niet tot verandering ten opzichte van verantwoord en dit omzetverantwoording. IFRS 16 Leases lease accounting, de nieuwe standaard met betrekking tot Op 13 januari 2016 is verplicht worden toegepast vanaf IFRS 16 Leases, gepubliceerd. IFRS 16 moet van leasecontracten zal 1 januari 2019. De boekhoudkundige behandeling IFRS 16 elimineert het huidige door deze standaard fundamenteel veranderen. wordt gemaakt tussen financiële model van verwerking, waarin onderscheid (off balance). In plaats daarvan lease (on balance) en operationele lease dat vergelijkbaar is met de huidige komt er één model voor de verwerking, financiële lease accounting. van de mogelijke impact op Holland Casino heeft haar initiële beoordeling haar gedetailleerde beoordelinghaar geconsolideerde jaarrekening wel, maar de toepassing van IFRS 16 op de nog niet afgerond. De feitelijke impact van zal afhangen van de jaarrekening in de periode van eerste toepassing De analyse van de impact van IFRS 15 voor Holland Casino is afgerond. Casino is afgerond. IFRS 15 voor Holland van de impact van De analyse haar omzetverantwoording materiële impact op verwacht geen Holland Casino (het exploiteren 15. Gezien de aard van haar activiteiten na invoering van IFRS

bestaande regelgeving ten aanzien van omzetverantwoording, met inbegrip omzetverantwoording, met inbegrip bestaande regelgeving ten aanzien van projecten en IFRIC 13 Loyaliteits van IAS 18 Opbrengsten, IAS 11 Onderhanden programma’s. IFRS 15 is effectief voor boekjaren die starten op of na 1 januari 2018. impact heeft. impact heeft. IFRS 15 Omzet uit contracten met klanten alomvattend kader voor het bepalen IFRS 15, gepubliceerd in mei 2014, stelt een worden. Het vervangt de of, hoeveel en wanneer opbrengsten opgenomen uitgebreide nieuwe toelichtingen, met name over hedge accounting, over hedge accounting, uitgebreide nieuwe toelichtingen, met name kredietrisico en verwachte kredietverliezen. Holland Casino is afgerond. De De analyse van de impact van IFRS 9 voor nieuwe standaard geen materiële beoordeling van Holland Casino is dat de instrumenten, inclusief een nieuw ‘verwacht kredietverliesmodel’ (expected (expected een nieuw ‘verwacht kredietverliesmodel’ instrumenten, inclusief op financiële activa credit loss model) om bijzondere waardeverminderingen Ook de te berekenen en nieuwe algemene hedge-accountingvereisten. opname en het niet meer opnemen bepalingen van IAS 39 ten aanzien van in de nieuwe standaard. IFRS van financiële instrumenten zijn overgenomen op of na 1 januari 2018. IFRS 9 vereist 9 is effectief voor boekjaren die starten IFRS 9 Financiële instrumenten van IAS 39 in juli 2015, vervangt de huidige regelgeving IFRS 9, gepubliceerd herziende Opname en Waardering. IFRS 9 bevat Financiële instrumenten: van financiële van de classificatie en waardering regelgeving ten aanzien Holland Casino heeft geen nieuwe standaarden, wijzigingen van bestaande wijzigingen van bestaande standaarden, heeft geen nieuwe Holland Casino Casino toegepast. Holland vrijwillig vervroegd of interpretaties standaarden standaarden, de consequenties van de volgende nieuwe onderzoekt momenteel zijn gepubliceerd, van bestaande standaarden die interpretaties en wijzigingen voor het boekjaar 2017: maar nog niet verplicht Nieuwe of gewijzigde standaarden IFRS standaarden of gewijzigde Nieuwe

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 116

passen op 1 januari 2019, gebruikmakend van de retrospectieve toepassing. 2019, gebruikmakend van de retrospectieve passen op 1 januari van IFRS 16 zal cumulatieve effect van het toepassen Dit betekent dat het ingehouden van de openingsbalans van de leiden tot een aanpassing cijfers. 2019, zonder aanpassing van de vergelijkende resultaten op 1 januari (niet contant gemaakte) lease verplichtingen. gemaakte) lease (niet contant om oplossing toe te passen om de praktische is voornemens Holland Casino overgang. van een lease te handhaven bij de de bestaande definitie het eerst toe te dit moment voornemens om IFRS 16 voor Holland Casino is op fect hebben effect hebben een significant van IFRS 16 invoering zal de verwachting Naar zijn op impact zal Casino. De belangrijkste van Holland op de balansposities van de voor een overzicht naar noot 22 leases. Wij verwijzen de operationele

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 117

- 1.746 2.608 22.881 21.580 445.385 445.385 558.549 -161.979

219 1.045 2.389 1.237 21.644 45.676 -25.141 253.005 305.544 -161.979

2017 2016 1.812 2.145 23.622 28.957 23.600 497.658 468.701 588.059 -170.537

- 211 1.934 1.337 22.263 53.784 -30.162 255.872 332.187 -170.537

1. OPBRENGSTEN 1. baten Totale de voor De claim beschouwd. kunnen worden geheel als verloren het pand en inventaris waarbij door brand, getroffen Groningen *In augustus 2017 is de vestiging als opbrengst is verantwoord euro) en met december (1,1 miljoen tot september van en de gederfde opbrengsten 27,9 miljoen euro van herbouwwaarde getaxeerde in de winsten verliesrekening. onder de baten verkoopprijs) (tegen aan gasten Verstrekkingen opbrengsten Overige Parkeergelden Overige Nettobaten Verzekeringsclaim* De opbrengst Tafelspelen en Speelautomaten is onderhevig aan kansspelbelasting. Het tarief bedraagt 29 procent van de opbrengst. de opbrengst. van 29 procent bedraagt tarief Het aan kansspelbelasting. is onderhevig en Speelautomaten Tafelspelen De opbrengst Troncopbrengst/tips Troncopbrengst Tips Entreeontvangsten & Beverage Food Opbrengst (bruto) & Beverage Food Opbrengst horeca Uitbestede Tafelspelen Opbrengst Speelautomaten Opbrengst kansspelbelasting voor Baten Kansspelbelasting in duizenden euro, tenzij anders aangegeven anders tenzij euro, in duizenden Toelichting op het overzicht van het totaalresultaat het van overzicht het op Toelichting

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 118 - 2016* -24.853 -207.580 -24.853

- -

-764 -194 -660 -24.089 -1.500 -22.448 -19.674 -10.298 -152.806

2017 2016 2017 -31.458 -11.809 -43.267 -225.765

-840 -234 -622 -1.508 -3.817 -7.992 -29.950 -22.873 -16.748 -10.443 -174.005

Het bijzondere waardeverminderingsverlies bij materiële vaste activa betreft deHet bijzondere waardeverminderingsverlies in Groningen. In augustus van ditafwaardering van het pand en de inventaris waarbij de materiële vaste activa,jaar is deze vestiging getroffen door brand, verloren kan worden beschouwd. met uitzondering van het terrein, geheel als 3. PERSONEELSKOSTEN 3. 2. AFSCHRIJVINGSKOSTEN EN BIJZONDERE WAARDEVERMINDERINGEN EN BIJZONDERE AFSCHRIJVINGSKOSTEN 2. Dotatie reorganisatievoorziening reorganisatievoorziening Dotatie jubileumuitkeringen Dotatie Salarissen WAO/WIA Verloning Sociale lasten Pensioenlasten personeelskosten Indirecte Totaal afschrijvingskosten en bijzondere waardeverminderingen waardeverminderingen en bijzondere afschrijvingskosten Totaal activa immateriële Afschrijvingskosten activa vaste materiële Afschrijvingskosten activa vaste immateriële waardeverminderingen Bijzondere activa vaste materiële waardeverminderingen Bijzondere *De afschrijvingskosten en bijzondere waardeverminderingen zijn voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. vergelijkingsdoeleinden zijn voor waardeverminderingen en bijzondere *De afschrijvingskosten slaan. Als gevolg hiervan is het oude project in zijn geheel beëindigd, wat heeftslaan. Als gevolg hiervan is het oude project geleid tot een bijzondere waardeverminderingsverlies. In 2017 heeft een bijzondere waardevermindering bij immateriële vaste activaIn 2017 heeft een bijzondere waardevermindering als gevolg van het uitblijven vanplaatsgevonden voor het project Play Digital online kansspelmarkt. Het projectrelevante wetgeving en de snel veranderde is om een andere richting in teis opnieuw opgestart en herijkt, waarbij besloten

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 119

3.282

2016*

504 2017 3.597 640 292 248 608 564 656 612 1.401 1.354 PERSONEELSBEZETTING PER AFDELING (GEMIDDELD) PERSONEELSBEZETTING PER Speelautomaten Services & Beverage Food Overige Tafelspelen De berekeningswijze van de gemiddelde medewerkers is gewijzigd, de cijfers van 2016 zijn voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. * Het aantal medewerkers ultimo 2017 was 3.699 (ultimo 2016: 3.441). Dit betreffen onder andere kosten voor werving en selectie, opleidingen, opleidingen, kosten voor werving en selectie, Dit betreffen onder andere en huur parkeerplaatsen personeel. bedrijfskantine, bedrijfskleding Kosten reorganisatievoorziening met de sluiting dotatie van 1,5 miljoen euro in verband Dit betreft in 2016 een De dotatie in 2017 heeft van Holland Casino Schiphol en het Pensioenburo. Casino Schiphol. betrekking op een aanvulling inzake Holland Personeelsbezetting (2016: 3.282 medewerkers) in In 2017 waren er gemiddeld 3.597 medewerkers medewerkers en stagiaires). dienst van Holland Casino (exclusief stand-by Zie tabel voor de verdeling over de afdelingen. met een pensioenleeftijd van 67 jaar en een fiscaal minimale franchise. van 67 jaar en een fiscaal minimale met een pensioenleeftijd Indirecte personeelskosten van de regeling besloten worden. Randvoorwaarde voor de aanpassing is is de aanpassing voor worden. Randvoorwaarde besloten regeling van de afgesproken binnen het premie de kostendekkende allen tijde dat te niet uit, dan zal het partijen er samen blijft. Komen cao premieniveau het opbouwpercentage aanpassing van tot een benodigde pensioenfonds deze doorvoeren. besluiten en is een voorwaardelijk geïndexeerde middelloon-regeling De pensioenregeling

opslag en de kostenopslag. De kostendekkende premie premie opslag en de kostenopslag. De kostendekkende kan blijven worden of dat een aanpassing van de regeling noodzakelijk is. van de regeling noodzakelijk is. kan blijven worden of dat een aanpassing opgave door het pensioenfonds van Hierbij wordt gebruik gemaakt van een het verwachte opbouwpercentage dat (financieel) realiseerbaar is uit de afgesproken premie voor het volgende jaar. Naast aanpassing van het opbouwpercentage kan door cao partijen ook tot een alternatieve aanpassing tekorten of overschotten in het pensioenfonds. Het risico van tekorten of over deelnemers aan de pensioenregeling. schotten is volledig voor rekening van de of de pensioenregeling per Jaarlijks wordt door cao partijen besloten premie gefinancierd 1 januari van het volgende jaar uit de overeengekomen De kostendekkende premie is hierbij gelijk aan de som van de actuariële aan de som van de actuariële De kostendekkende premie is hierbij gelijk betreffende jaar, de risicopremies, premie van de pensioenopbouw in het de solvabiliteits hebben op de opgebouwde bevat derhalve geen elementen die betrekking hebben op de financiële pensioenen in het verleden dan wel betrekking niet worden aangesproken voor positie van het fonds. Holland Casino kan Het reglement van Stichting Algemeen Pensioenfonds Stap voorziet in geen Pensioenfonds Stap voorziet in geen Het reglement van Stichting Algemeen in en/of onttrekkingen aan enkel opzicht in de mogelijkheid tot bijstortingen de kostendekkende premie vast, het fonds. Het pensioenfonds stelt jaarlijks in het betreffende jaar. welke nodig is voor de nominale pensioenopbouw Pensioenfonds Holland Casino. Op basis van de bepalingen in de pensioen Casino. Op basis van de bepalingen Pensioenfonds Holland egeling. deze als een toegezegde bijdrage pensioenr regeling kwalificeert Casino en de aan Stichting Pensioenfonds Holland Holland Casino heeft als last in de Pensioenfonds Stap verschuldigde premies Stichting Algemeen verantwoord. winsten verliesrekening Pensioenlasten is. die in het boekjaar verschuldigd Dit betreft de werkgeverspremie de pensioenregeling vanaf 1 juli 2017 ondergebracht Holland Casino heeft dit Stichting Pensioenfonds Stap. Tot 1 juli 2017 was bij Stichting Algemeen Sociale lasten Sociale 14,1 miljoen lasten voor sociale het werkgeversaandeel is opgenomen Hieronder de de kosten voor Verder vallen hieronder 14,0 miljoen euro). euro (2016: (2016: 8,4 miljoen euro). 8,8 miljoen euro zorgwet voor

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 120

-257 -131.390

24 -24 -43 -214 -704 -190 -63.271 -27.597 -21.138 -18.490

-306 2017 2016* 2017 2016 -131.130

- -15 -41 185 -250 -4.791 -22.153 -57.204 -27.680 -19.487

ACCOUNTANTSHONORARIA 4. OPERATIONELE KOSTEN OPERATIONELE 4. accountantscontrole Wettelijke assuranceopdrachten Andere Belastingadviesdiensten

Bedrijfskosten Huisvestingskosten Marketingkosten Automatiseringskosten activa vaste materiële Desinvesteringen Aanloopkosten kosten operationele Overige *De cijfers 2016 zijn aangepast; alleen de honoraria KPMG Accountants N.V. wordt nu genoemd. nu wordt N.V. Accountants KPMG alleen de honoraria 2016 zijn aangepast; *De cijfers Bedrijfskosten onderhoudskosten, leasekosten De bedrijfskosten betreffen voornamelijk Food & Beverage en accountants speelautomaten, adviseurskosten, inkopen honoraria (exclusief BTW).

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 121 309 1.003 -1.101

-72 36 309 -469 -236 -324 967

457 2017 2016 2017 2016 2017 2016 -1.060 1.097

457 -216 -458 -236 -150 37 1.060

van de afgesplitste onroerende zaken ten bedrage van 4,6 miljoen euro. miljoen euro. onroerende zaken ten bedrage van 4,6 van de afgesplitste gederfde opbrengsten van september tot en met december is verantwoord verantwoord is met december tot en september van opbrengsten gederfde in de winsten verliesrekening. onder de baten als opbrengst langer aan de voorwaarden van de Stichting niet er na de liquidatie Aangezien werd voldaan, van de overdrachtsbelasting voor de reorganisatievrijsteling betaald over de waarde Casino in 2017 overdrachtsbelasting heeft Holland

7. RESULTAAT UIT DEELNEMINGEN VERWERKT VOLGENS DE ‘EQUITY’ METHODE ‘EQUITY’ DE VOLGENS VERWERKT UIT DEELNEMINGEN RESULTAAT 7. 6. FINANCIERINGSLASTEN 6. 5. FINANCIERINGSBATEN 5. Gaming Support B.V. verplichtingen financiële gewaardeerde kostprijs geamortiseerde uit tegen Rentelasten etc.) utilisation fee, (commitment fee, Financieringslasten fees Amortisatiefinancial voorzieningen en/of discontering oprenting van als gevolg Rentelasten bij banken en tegoeden uit deposito’s Rentebaten Koersresultaten die onder de dekking vallen van het verzekerd belang. De claim voor de voor de vallen van het verzekerd belang. De claim die onder de dekking waarbij het pand en inventaris geheel als verloren kunnen worden beschouwd.geheel als verloren kunnen pand en inventaris waarbij het De vaste kosten van de na de brand over de periode vestiging Groningen de ‘Overige operationele zijn verantwoord onder december) t/m (september gecompenseerd 1,7 miljoen euro. Deze kosten worden kosten’ en bedroegen over deze periode van de vestiging Groningen door de gederfde opbrengsten Overige operationele kosten operationele Overige van 1,5 een bate (per saldo en lasten baten overige de gebruikelijke Naast uit het volgende: bestaat deze post miljoen euro) getroffen door brand, vestiging Groningen van dit jaar is de in augustus

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 122 -7.612

14.396 -22.008

20,3%

2017 2017 2016 79.623 19.895 97.990 -24.510

-6 -12 -46 600 1.441 -1.879 -18.008 -4.615 -19.895 -18.458 -457 91

AANSLUITING BRUTORESULTAAT MET HET BELASTBAAR BEDRAG MET HET BELASTBAAR AANSLUITING BRUTORESULTAAT Tijdelijke verschillen: verschillen: Tijdelijke herinvesteringsreserve Fiscale vorming desinvesteringslast Fiscaal hogere afschrijving Fiscaal lagere last mbt voorzieningen Fiscaal hogere Belastbaar bedrag (effectief) winstbelastingen acute betalen te Totaal belasting voor Resultaat verschillen: Permanente kosten Beperkt aftrekbare aftrek Energie Milieu aftrek Deelnemingsvrijstelling 8. VENNOOTSCHAPSBELASTING TEN LASTE GEBRACHT VAN HET RESULTAAT VAN GEBRACHT TEN LASTE VENNOOTSCHAPSBELASTING 8. belastingen Acute belastingen Latente vennootschapsbelasting Totale Casino per 1 januari 2016. tschapsbelastingplicht voor Holland invoering van de vennootschapsbelastingplicht gunste van het resultaat 2016 vanwege de is gevormd op 1 januari 2016 ten De latente belastingvordering

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 123

373 2.319 9.781 -4.502 11.591

31-12-2017

-4 95 -204 -4.502 -4.615 Mutatie

- 278 2.323 11.795 14.396 1-1-2017 herinvesteringsreserve. getaxeerde herbouwwaarde. Hierdoor ontstaat een administratieve boekwinst Hierdoor ontstaat een administratieve getaxeerde herbouwwaarde. historische afwaardering van de activa op basis van ten opzichte van de volledig zal de verzekeringsuitkering naar verwachting kostprijs. Aangezien nieuwe locatie, voor de herbouw en inrichting van een worden aangewend fiscale herinvesteringsreserve gevormd. is voor deze bate een naar aanleiding van de fiscale De belastinglatentie die in 2016 is gevormd is in 2017 vrijgevallen. herwaardering van het pand in Groningen, bedrag dat is gedoteerd aan de Een nieuwe latentie is gevormd voor het resultaat uit haar deelneming Gaming Support B.V. en de beperking van van de beperking B.V. en Support Gaming deelneming uit haar resultaat kosten. aftrekbare maken ook nog te deze tijdelijke verschillen Holland Casino naast In 2017 heeft van de brand in Groningen Als gevolg herinvesteringsreserve. met een fiscale van inventaris uit op basis aan de panden en de schade keert de verzekeraar

belasting-plichtig is belasting-plichtig OPBOUW VENNOOTSCHAPSBELASTING LATENTIE activa Immateriële activa vaste Materiële Voorzieningen Herinvesteringsreserve vennootschapsbelasting voor latentie Stand resultaat 2016 vanwege de invoering van de vennootschapsbelastingplicht de vennootschapsbelastingplicht resultaat 2016 vanwege de invoering van voor Holland Casino per 1 januari 2016. De latente belastingvordering is gevormd op 1 januari 2016 ten gunste van het op 1 januari 2016 ten gunste van het De latente belastingvordering is gevormd fiscale resultaatbepaling. Voor Holland Casino bestaan deze permanente Voor Holland Casino bestaan deze fiscale resultaatbepaling. uit de deelnemingsvrijstelling verschillen onder andere met betrekking tot het private ondernemingen om zo een gelijk speelveld te creëren. Dit houdt voor te creëren. Dit houdt een gelijk speelveld om zo private ondernemingen 2016 Vennootschaps in dat zij per 1 januari Holland Casino openingsbalans opgesteld. 2016 een fiscale Hiertoe is per 1 januari geworden. belasting is berekend op basis van de geldende De vennootschapsbelasting die rekening houdend met de fiscale bepalingen tarieven in Nederland, en de veroorzaken tussen de bedrijfseconomische permanente verschillen Sinds 1 januari 2016 is de Wet modernisering VPB-plicht overheidsondernemingen VPB-plicht modernisering is de Wet 1 januari 2016 Sinds op heeft als doel overheidsondernemingen geworden. Deze wet van kracht als te betrekken vennootschapsbelasting in de heffing van dezelfde wijze

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 124

90 -91 3.819 4.742 Totaal 4.742 6.248 -3.817 -1.507 18.173 18.262 -13.431 -12.014 - - - - - 2.090 2.090 2.090 3.817 2.090 3.817 -3.817 in uitvoering Activa - - - - 294 294 448 -154 2.596 2.596 -2.302 -2.148 Software

- 90 -91 2.358 1.729 2.358 1.983 -1.353 -9.866 13.487 11.849 -11.129 de snel veranderde online kansspelmarkt. Het project is opnieuw opgestart Het project is opnieuw opgestart de snel veranderde online kansspelmarkt. richting in te slaan. Als gevolg en herijkt, waarbij besloten is om een andere beëindigd, wat heeft geleid tot een hiervan is het oude project in zijn geheel is opgenomen in de winsten bijzonder waardeverminderingsverlies dat in uitvoering’ betreft voornamelijk verliesrekening. Het bedrag onder ‘activa de kosten die in 2017 zijn gemaakt als gevolg van de herijking en de daaruit volgende koerswijziging van het nieuwe project Play Digital. In 2017 heeft een bijzondere waardevermindering plaatsgevonden voor het plaatsgevonden voor het In 2017 heeft een bijzondere waardevermindering van relevante wetgeving en project Play Digital als gevolg van het uitblijven Ontwikkelingskosten

9. IMMATERIËLE ACTIVA IMMATERIËLE 9. Stand per 31 december 2017 Stand ontwikkeld – intern Investeringen Afschrijvingen (aanschafwaarde) Desinvesteringen (cum.afschr.) Desinvesteringen Bijzonder waardeverminderingsverlies per 31 december 2017 Stand Aanschafwaarde afschrijvingen Cumulatieve Aanschafwaarde afschrijvingen Cumulatieve per 31 december 2016 Stand in duizenden euro, tenzij anders aangegeven anders tenzij euro, in duizenden De algemene gebruiksduur van immateriële activa is drie jaar. Voor de activa is drie jaar. Voor de De algemene gebruiksduur van immateriële activa met betrekking tot project Play Digital en het IT landschap geldt een afwijkende gebruiksduur van vijf jaar. De immateriële vaste activa van Holland Casino bestaan uit de geactiveerde Casino bestaan uit de geactiveerde De immateriële vaste activa van Holland online casinoproject Play Digital kosten ten aanzien van onder andere: het tool en de ontwikkeling (zie kolom ‘Activa in uitvoering’), de Procure-to-Pay geactiveerde kosten bestaan uit van een toekomstvast IT landschap. De in- en externe uren, advieskosten en software. Toelichting op de balans de op Toelichting

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 125

- Totaal Totaal -49.165 71.567 15.962 46.311 -27.151 -23.954 469.047 208.901 470.599 175.331 208.901 -260.146 -295.268

------Activa in Activa 38.363 25.223 53.084 25.223 53.084 53.084 -10.502 uitvoering

9.891 6.285 1.989 -7.253 -7.644 Overige Overige 21.097 21.908 24.877 24.877 -86.187 -21.396 128.224 111.064 -106.316 bedrijfsmiddelen

- Speel- -8.422 9.903 8.420 2.301 -4.151 87.918 85.248 45.575 43.420 43.420 -41.828 -10.206 -42.343 automaten automaten

4.814 6.117 4.755 2.927 -7.008 -5.446 -7.144 28.556 27.571 27.571 -74.812 -80.238 108.794 102.383 Installaties Installaties miljoen euro. Over het uit te keren bedrag is reeds in 2017 overeenstemming is reeds in 2017 overeenstemming miljoen euro. Over het uit te keren bedrag verantwoord ten gunste van het bereikt met de verzekeraar. De claim is resultaat onder de baten. getroffen door brand, waarbij de materiële vaste activa, met uitzondering getroffen door brand, waarbij de materiële worden beschouwd. Deze schadepost van het terrein, geheel als verloren kan herbouwwaarde van 27,9 is gedekt door de verzekeraar voor de getaxeerde

8.596 2.362 5.586 -2.619 -2.826 68.098 21.980 21.980 10.562 68.911 12.488 -46.118 -12.169 -56.423 bouw Verbouwingen Verbouwingen

- - 115 259 -170 automaten die automaten die -1.627 -2.189 -9.948 49.170 51.529 41.581 37.969 37.969 -11.201 gebouwen Terreinen en Terreinen 10. MATERIËLE VASTE ACTIVA VASTE MATERIËLE 10. Afschrijvingen niet langer in gebruik (aanschafwaarde) activa Desinvesteringen/ niet langer in gebruik (cum.afschr.) activa Desinvesteringen/ (aanschafwaarde) Bijzonder waardeverminderingsverlies (cum.afschr.) Bijzonder waardeverminderingsverlies per 31 december 2017 Stand Aanschafwaarde afschrijvingen Cumulatieve per 31 december 2017 Stand Aanschafwaarde afschrijvingen Cumulatieve per 31 december 2016 Stand Investeringen gebruik genomen in uitvoering/in Activa projecten (Amsterdam West, Utrecht en Venlo) en de speel projecten (Amsterdam West, Utrecht en euro). nog niet in gebruik genomen zijn (12,2 miljoen betreft de afwaardering van het Het bijzondere waardeverminderingsverlies van dit jaar is deze vestiging pand en inventaris in Groningen. In augustus Het bedrag van de investering bij ‘Activa in uitvoering’ betreft de nieuw Het bedrag van de investering bij ‘Activa

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 126

3 457 -210 886 1.342 1.092 15.173

31-12-2016

- 31-12-2016

777 650 236 14.396

650 15.297 31-12-2017 31-12-2017

40 974 414 236 14.283

interestmethode. Ultimo 2016 en 2017 was er geen uitstaande lening, dus er geen uitstaande lening, dus interestmethode. Ultimo 2016 en 2017 was fees’ verantwoord. werden deze kosten onder ‘nog niet geamortiseerde

13. VOLGENS ‘EQUITY’-METHODE DEELNEMINGEN VERWERKT DE 13. Valutaomrekeningsverschillen uit resultaat deelnemingen uit resultaat Valutaomrekeningsverschillen per 31 december 2017 Stand Stand per 31 december 2016 Stand omrekeningsverschillen) Support Gaming (incl. Resultaat dividenden Ontvangen 12. NOG NIET GEAMORTISEERDE FEES 12. 11. BELASTINGVORDERINGEN 11.

Omzetbelasting langlopend deel fees, Nog niet geamortiseerde deel kortlopend fees, Nog niet geamortiseerde vennootschapsbelasting Latente Vennootschapsbelasting winstbelastingvorderingen Acute Vennootschapsbelasting belastingvorderingen Overige aftrek gebracht op de verplichtingen van de uitstaande leningen en aftrek gebracht op de verplichtingen van basis van de effectieve over de resterende looptijd op geamortiseerd Kosten die gemaakt zijn in verband met een nieuwe kredietfaciliteit worden in Kosten die gemaakt zijn in verband met Zie verdere toelichting voor de opbouw van de latente vennootschapsbelasting, in noot 8. Zie verdere toelichting voor de opbouw van

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 127

- - 801 3.292 3.982 3.118 3.355 1.342 13.445 1.141 31-12-2017 hierom heeft Holland Casino een samenwerkingscontract met samenwerkingscontract Holland Casino een hierom heeft specialistisch van aard en vallen onder diverse strenge weten regel onder diverse strenge van aard en vallen specialistisch bijbehorende onderdelen. De speeltafels en apparaten die Holland Casino in haar casino’s heeft zijn haar casino’s heeft Holland Casino in en apparaten die De speeltafels zeer geving. Mede en verkoop, het onder bijstaat met de aan- B.V. die haar Gaming Support en speeltafels, apparaten van de en het voorraadbeheer houd, het installeren SAMENVATTING FINANCIËLE INFORMATIE GAMING SUPPORT B.V. SUPPORT GAMING INFORMATIE FINANCIËLE SAMENVATTING activa Vlottende activa Vaste verplichtingen Kortlopende Langlopende verplichtingen Omzet Resultaat per 31-12-2017 Gaming Support van B.V. in de jaarrekening Eigen vermogen Holland Casino) (deelneming in jaarrekening Gaming Support B.V. van het eigen vermogen van 40 procent Naast de 40 procent van de aandelen die Holland Casino in bezit heeft, zijn Casino in bezit heeft, die Holland procent van de aandelen Naast de 40 Van van directeur-grootaandeelhouder aandelen in het bezit de overige B.V.. Linden Beheer Gaming Support B.V. houdt zich bezig met het onderhoud van en de handel van en de handel bezig met het onderhoud B.V. houdt zich Gaming Support holdingactiviteiten. apparatuur alsmede en aanverwante in speelautomaten

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 128 704 4.954 31-12-2016

31-12-2016 - - 704 690 877 1.967 1.420

711 35.626 31-12-2017 31-12-2017

699 851 711 2.963 1.004 2.000 28.109

bij de speelautomaten en andere voorraden zoals brochures. bij de speelautomaten Deze transacties worden uitgevoerd tegen marktcondities en prijzen die niet die niet en prijzen tegen marktcondities uitgevoerd worden transacties Deze partijen. onafhankelijke derde, zijn met zouden die bedongen zijn dan gunstiger van 27,9 miloen euro en gederfde opbrengsten van september tot en met van september tot en met van 27,9 miloen euro en gederfde opbrengsten dit de vaste kosten, sloopkosten december van 1,1 miljoen euro. Verder betreft miljoen euro minus het voorschot en overige kosten voor een totaal van 4,1 van de verzekeringsmaatschappij ad 5,0 miljoen euro.

15. VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA EN OVERLOPENDE VORDERINGEN 15. 14. VOORRADEN 14. pensioenpremies Vooruitbetaalde vorderingen Overige schades wikkelen Af te kosten Vooruitbetaalde Debiteuren creditcardmaatschappijen van ontvangen Te Voorraden behoeve van de horeca-activiteiten, alsmede artikelen voor prijzen in natura artikelen voor prijzen in natura behoeve van de horeca-activiteiten, alsmede De voorraden betreffen voornamelijk verbruiksartikelen en grondstoffen ten ten voornamelijk verbruiksartikelen en grondstoffen De voorraden betreffen Deze bedragen zijn inclusief BTW. Nog te betalen bedragen aan Gaming aan Gaming Nog te betalen bedragen zijn inclusief BTW. Deze bedragen (2016: 1,5 miljoen euro). 0,9 miljoen euro bedroegen eind 2017 Support B.V. In 2017 vonden de volgende transacties plaats: geen verkopen aan Gaming Gaming aan geen verkopen plaats: transacties de volgende vonden In 2017 (in 2016; euro van 13,8 miljoen waarde ter van diensten en afname Support 14,5 miljoen euro). van diensten van 38K euro en afname verkopen van Deze vordering betreft de vooruitbetaling van de pensioenlasten van 1 maand. Deze vordering betreft de vooruitbetaling Af te wikkelen schades Dit bedrag bevat de verzekeringsclaim met betrekking tot de brand in de vestiging Groningen in augustus van dit jaar voor de getaxeerde herbouwwaarde Vooruitbetaalde pensioenpremies

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 129

27 5.618 29.699 65.771 101.088

31-12-2016

31-12-2016 2 25

14 49 9.931 34.322 19.348 63.601 31-12-2017 31-12-2017

5 44

verschillen van vreemde valuta voortvloeiend uit de deelneming. verschillen van vreemde valuta voortvloeiend uit de deelneming. gewone aandelen met een nominale waarde van 100 euro. Het geplaatste van 100 euro. Het geplaatste gewone aandelen met een nominale waarde in de vorm van 450 aandelen en gestorte kapitaal bedraagt 45K euro Verder bestaat het eigen met elk een nominale waarde van 100 euro. omrekeningsverschillen, een vermogen uit een wettelijke reserve, reserve herwaarderingsreserve en een winstreservering. De post wettelijke reserves bestaat uit een wettelijke reserve deelnemingen en een wettelijke reserve voor geactiveerde ontwikkelingskosten. De reserve omrekeningsverschillen betreft de omrekenings vervaldatum. Holland Casino heeft een voorziening van 65K euro, (2016: 57K euro, (2016: 57K Casino heeft een voorziening van 65K vervaldatum. Holland dan 90 dagen. alle vorderingen die langer uitstaan euro) opgenomen voor algemene informatie op pagina 102. Voor meer informatie verwijzen we naar de aandelenkapitaal uit 2.250 Op 31 december 2017 bestaat het maatschappelijk

16. GELDMIDDELEN EN KASEQUIVALENTEN 16. OUDERDOM VAN DEBITEUREN NA VERVALDATUM MAAR NIET VOORZIEN NIET MAAR VERVALDATUM NA DEBITEUREN VAN OUDERDOM Gelden onderweg casino’s Geldvoorraad Banktegoeden 30-60 dagen > 60 dagen bedrag openstaand Totaal (dagen) Gemiddelde ouderdom 17. Eigen vermogen afsplitsing van de Stichting op Holland Casino heeft middels een juridische 1 mei 2017 Holland Casino N.V. opgericht. De Stichting is vervolgens in 2017 geliquideerd waarmee de Staat der Nederlanden aandeelhouder is geworden van Holland Casino N.V.. Ten behoeve van de voortgang van het spel wordt de benodigde geldvoor Ten behoeve van de voortgang van het onderweg’ zijn gelden die nog raad in de casino’s aangehouden. De ‘gelden bijgeschreven moeten worden op de bankrekening. van de bankrekeningen, zie noot 19. Voor verdere toelichting inzake verpanding De gemiddelde duur van het uitstaande debiteurensaldo betreft 14 dagen in 14 dagen in van het uitstaande debiteurensaldo betreft De gemiddelde duur vorderingen na rente in rekening gebracht op uitstaande 2017. Er wordt geen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 130

erwaarderingsreserve Voor 2017 is per balansdatum nog geen afspraak gemaakt met de aandeel nog geen afspraak gemaakt Voor 2017 is per balansdatum houder over het dividend. H voor de ‘deemed IFRS heeft Holland Casino geopteerd Bij de conversie naar kan worden keuzemogelijkheid die slechts eenmalig cost approach’; een Casino ervoor toepassing van IFRS. Hierbij heeft Holland toegepast bij eerste eigendom en de daartoe behorende gekozen om een deel van de panden in Voor deze panden en terreinen eigen terreinen te waarderen op reële waarde. indien de reële waarde hoger is dan is een herwaarderingsreserve gevormd heeft enkel betrekking op terreinen. de aanschafwaarde. De herwaardering Onverdeeld resultaat Onverdeeld 2017 over het boekjaar van het resultaat Bestemming Vergadering van in de Algemene 2017 is vastgesteld De jaarrekening van Vergadering 24 april 2018. De Algemene gehouden op Aandeelhouders conform vastgesteld van het resultaat heeft de bestemming Aandeelhouders van het Bestuur. het voorstel

afgedragen worden aan de Staat. Het nettoresultaat zal, met inachtneming zal, met inachtneming afgedragen worden aan de Staat. Het nettoresultaat aan het eigen vermogen in van de dividenduitkering, worden toegevoegd resultaatbestemming zoals overeenstemming met de bepaling inzake dit verslag. opgenomen in de overige gegevens van dit jaarverslag. In 2017 is eveneens een bedrag van 11,5 miljoen euro aan bedrag van 11,5 miljoen euro aan dit jaarverslag. In 2017 is eveneens een interimdividend betaald. door de minister van Financiën heeft De vaststelling van de dividenduitkering van 2017 zal 42,9 miljoen euro in 2018 plaatsgevonden en van het resultaat De minister van Financiën heeft in 2017 de winstafdracht vastgesteld. Van Van heeft in 2017 de winstafdracht vastgesteld. De minister van Financiën de Staat. Het is 35,0 miljoen euro afgedragen aan het resultaat van 2016 toegevoegd aan inachtneming van de winstafdracht, nettoresultaat is, met de bepaling één en ander in overeenstemming met het eigen vermogen; gegevens van zoals opgenomen in de overige inzake resultaatsbestemming de reële waarde hoger is dan de aanschafwaarde. Conform artikel 17 van de van de Conform artikel 17 de aanschafwaarde. hoger is dan de reële waarde Holland van de Statuten van alsmede artikel 14 casinospelen 1996 Beschikking een speelcasino’s van de gezamenlijke uit de netto-opbrengst Casino is is geclassificeerd het Eigen Vermogen gevormd, die reservering betreffende als ‘overige reserve’. De herwaarderingsreserve is een wettelijke reserve en heeft betrekking op de de op heeft betrekking en reserve is een wettelijke De herwaarderingsreserve gebouwen en terreinen activa. Voor deze van materiële vaste herwaardering in indien gevormd is een herwaarderingsreserve van Holland Casino eigendom

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 131

65 -150 Totaal Totaal 8.656 1.223 9.827 1.999 9.879 -1.862 11.826 - - 554 602 234 602 1.125 1.679 -1.311 Reorganisatie - - - 86 84 84 202 288 -204 contracten Verlieslatende Verlieslatende - - - - - 23 835 858 -858 Voorziening Voorziening AOV-uitkeringen

560 700 537 -347 -150 5.816 6.042 6.376 6.579 Personeels- beloningen Als gevolg hiervan is de voorziening vrijgevallen. is gevormd voor de te De voorziening voor verlieslatende contracten beëindiging van huurcontracten. verwachten kosten voortvloeiend uit de Hoofdweg 616 en 640 te De voorziening heeft betrekking op de locaties Hoofddorp. De huur van Hoofdweg 616 is opgezegd per 1 oktober 2017 en deze voorziening is reeds vrijgevallen. Per februari 2018 zal ook de voorziening voor Hoofdweg 640 worden gebruikt. De voorziening AOV-uitkeringen is gevormd voor werknemers die onder de voor werknemers die onder de De voorziening AOV-uitkeringen is gevormd verzekering keert AOV uit tot het voormalige AOV-verzekering vallen. Deze AOV-uitkering vervolgens uit tot 62ste levensjaar. Holland Casino keert de het 67ste jaar. onder te brengen bij de verzekerings In juli 2017 is besloten deze voorziening totale verplichting heeft overgenomen. maatschappij ‘De Amersfoortse’ die de

- - - 89 -11 kosten 2.536 2.614 2.625 2.614 Ontmantelings-

18. VOORZIENINGEN 18. Per 31 december 2016 Per Langlopend deel voorzieningen voorzieningen deel Kortlopend 2017 31 december Per Langlopend deel voorzieningen deel voorzieningen Kortlopend Stand per 31 december 2016 per 31 december Stand Dotatie/vrijval Onttrekkingen Oprenting per 31 december 2017 Stand deelnemers. van 1,4 procent in 2016 naar 1,3 procent Verder is de disconteringsvoet verlaagd in 2017. De onttrekkingen hebben betrekking op de daadwerkelijk betaalde jubileumuitkeringen in 2017. Er is bij waardering van deze voorziening rekening gehouden met onder andere de sterfte- en vertrekkansen van medewerkers. voorziening gevormd. gevormd voor toekomstige jubileum De voorziening personeelsbeloningen is is voornamelijk het gevolg van uitkeringen. De dotatie in 2016 in de voorziening vertrekkansen voor jongere de toename in de fte’s en de hogere gehanteerde De voorziening ontmantelingkosten is gevormd voor de (mogelijke) sluiting voor de (mogelijke) sluiting De voorziening ontmantelingkosten is gevormd Casino Eindhoven, Nijmegen, en ontmanteling van de panden van Holland 2019 dat Holland Casino Utrecht in Rotterdam en Utrecht. De verwachting is de huidige locatie ontmanteld verhuist naar een nieuwe locatie waarbij zal zullen moeten worden is een worden. Voor de kosten die hiervoor gemaakt

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 132

2.018 15.980 17.998

31-12-2016

312 4.861 10.807

- 4.502 20.136 15.634 31-12-2017

- 4.823 10.811

Kosten die gemaakt zijn in verband met een nieuwe kredietfaciliteit worden worden zijn in verband met een nieuwe kredietfaciliteit Kosten die gemaakt leningen en de verplichtingen van de uitstaande in aftrek gebracht op effectieve de resterende looptijd op basis van de geamortiseerd over leningen, 2016 en 2017 waren er geen uitstaande interestmethode. Ultimo fees’. geactiveerd onder ‘nog niet geamortiseerde dus zijn deze kosten In 2016 en 2017 opgesteld, welke jaarlijks getoest worden. Er zijn convenanten voldaan. is aan alle convenanten In 2017 is in totaal 1,3 miljoen euro betaald ten laste van deze voorziening. deze voorziening. laste van ten euro betaald 1,3 miljoen is in totaal In 2017 het betreft voornamelijk 2018 en plaats in vindt de voorziening van Afwikkeling pensioenfonds). overgang naar ander (in verband met Pensioenburo

20. BELASTINGVERPLICHTINGEN 20. winstbelastingverplichtingen Uitgestelde

vennootschapsbelasting Latente winstbelastingverplichtingen Acute Vennootschapsbelasting belastingverplichtingen overige Acute Kansspelbelasting Loonheffing belastingen Overige Er zijn ultimo 2017 geen voorwaardelijke belastingverplichtingen. (ultimo 2016: 130,5 miljoen euro). (ultimo 2016: 130,5 miljoen ancillary facility (30 miljoen euro) en een revolving credit facility (110 miljoen euro). euro) en een revolving credit facility ancillary facility (30 miljoen en 2,0 procent). door EURIBOR + margin (tussen 0,95 De rente wordt bepaald miljoen euro de ruimte voor bankgaranties ad 9,5 Rekening houdend met euro de beschikbare kredietruimte 130,5 miljoen bedraagt ultimo 2017 19. Bankschulden ultimo boekjaar. Er zijn geen bankleningen uit een de kredietfaciliteit 140 miljoen euro bestaande Ultimo 2017 bedraagt In de voorziening reorganisatie heeft in 2017 een dotatie van 0,2 miljoen euro miljoen euro van 0,2 een dotatie in 2017 heeft reorganisatie voorziening In de Casino van Holland de sluiting met in verband als aanvulling plaatsgevonden maart 2017). Schiphol (13

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 133

- 88.640

31-12-2016 - 7.458 2.730 1.463 6.115 2.685 6.693 8.001 29.006 15.523 11.696

29 4.138 2.730 85.423 31-12-2017

- 29 928 4.138 2.797 7.191 8.120 25.375 17.771 12.199 11.042

opgenomen ad 3,0 miljoen euro (2016: 2,9 miljoen euro). opgenomen ad 3,0 miljoen euro (2016: 2,9 In de post ‘Overige schulden’ is de schuld voor het loyaliteitsprogramma voor het loyaliteitsprogramma In de post ‘Overige schulden’ is de schuld

21. HANDELSCREDITEUREN EN OVERIGE SCHULDEN OVERIGE EN HANDELSCREDITEUREN 21. verplichtingen kortlopende Overige Huur incentives Vakantiedagen, vakantietoeslag en salarissen vakantietoeslag Vakantiedagen, Holland Casino Pensioenfonds aan Stichting Schuld Jackpots Mancoverplichting investeringen betalen Nog te kosten betalen Nog te schulden Overige verplichtingen langlopende Overige Huur incentives schulden en overige Handelscrediteuren Crediteuren Support aan Gaming Schulden De post huur incentives onder ‘Overige langlopende verplichtingen’ en ‘Overige verplichtingen’ en ‘Overige De post huur incentives onder ‘Overige langlopende bij de panden in Amsterdam kortlopende verplichtingen’ betreft de huurkorting over de totale huurtermijn. en Rotterdam. Deze zullen worden verdeeld

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 134

------> 5 jaar > 5 jaar 1,1 6,0 6,2 0,7 2,0 14,5 < 5 jaar < 5 jaar > 1 jaar en > 1 jaar en

- 8,9 - 0,7 4,1 5,1 0,7 4,0 6,7 58,3 11,4 41,9 10,8 32,0 46,9 19,3 - - 41,6 53,6 46,9 58,3 30,1 50,8 < 1 jaar < 1 jaar

8,9 11,3 89,7 21,2 19,3 111,6 142,1 139,2 Totaal 2016 Totaal 2017 Totaal

1,8 10,1 1,4 6,0

Holland Casino maakt gebruik van leaseauto’s waarvoor operationele lease Holland Casino maakt gebruik van leaseauto’s een periode van maximaal vijf jaar. verplichtingen worden aangegaan voor Raamovereenkomst Playtech Holland Casino is in 2014 een raamovereenkomst aangegaan met Playtech voor het ontwikkelen van het immaterieel vast actief Play Digital (haar online casinoplatform). In het contract staat dat ieder jaar een prognose gemaakt In 2017 is er voor 6,0 miljoen euro aan leasebetalingen voor speelautomaten voor speelautomaten In 2017 is er voor 6,0 miljoen euro aan leasebetalingen ten laste van het resultaat gebracht.

panden panden verplichtingen worden aangegaan voor een periode van maximaal vijf een periode van maximaal vijf verplichtingen worden aangegaan voor 22. NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN OPGENOMEN IN DE BALANS NIET 22.

Investeringen uit hoofde van: Verplichtingen Huur Lease speelautomaten Leaseauto’s ICT-diensten Investeringen in miljoenen euro in miljoenen uit hoofde van: Verplichtingen Huur Lease speelautomaten Leaseauto’s ICT-diensten Holland Casino in totaal drie operationele leasecontracten afgekocht Holland Casino in totaal drie operationele leasecontracten afgekocht (waarvan twee in 2016). Deze speelautomaten zijn als gevolg van deze afkoop geactiveerd onder materiële vaste activa (noot 10). Huur 31 december 2032. De huurovereenkomsten lopen tot uiterlijk Lease waarvoor operationele Sinds 2014 least Holland Casino speelautomaten lease de automaten te kopen, maar niet jaar. Holland Casino heeft het recht om de reële waarde. Eind 2017 heeft per definitie tegen een bedrag lager dan

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 135

datum niet verwerkt. deze bespreking werden behandeld zijn onder meer het jaarverslag en het onder meer het jaarverslag en het deze bespreking werden behandeld zijn winstuitkeringsbeleid. Verwerkingscategorieën en reële waarden leningen en vorderingen en Financiële activa behoren tot de categorie financiële verplichtingen tot de categorie overige financiële verplichtingen. De reële waarde van de financiële activa en –verplichtingen zijn nagenoeg gelijk aan de boekwaarden. onder de dekking van de verzekerd belang polis voor een periode van maximaal de verzekerd belang polis voor een periode onder de dekking van g over was er nog geen finale overeenstemmin 104 weken. Per balansdatum verzekeraar. van deze claim, zoals ingediend bij de de totale afwikkeling Holland periode gederfde opbrengsten over de Casino veronderstelt dat de tenminste zullen worden gecompen tot en met december 2017 september over de periode Voor de gederfde opbrengsten seerd door de verzekeraar. 2018. de claim definitief vastgesteld op 23 februari na balansdatum is ultimo miljoen euro) op de verzekeraar is derhalve Deze vordering (23,9 balans en risicobeheerkader 23. Financiële instrumenten -reële waarden loopt Holland Casino krediet-, In het kader van de normale bedrijfsvoering van vorig jaar geen wijzigingen liquiditeits- en marktrisico. Er zijn ten opzichte in het risicobeheer van Holland Casino. Holland Casino is het Bestuur. Verantwoordelijk voor het risicobeheer van van Commissarissen met het De auditcommissie ondersteunt de Raad en controlesystemen van Holland toezicht op de interne risicobeheersings- Deze bestaat uit mevrouw R. Dekker Casino en de financiële verslaggeving. vier commissie de kwam 2017 In (voorzitter) en mevrouw M. M. van Zuijlen. Belangrijkekeer bij elkaar voor een reguliere vergadering. zaken die tijdens waardoor het pand niet tijdig is opgeleverd en het casino pas in 2018 2018 pas in en het casino is opgeleverd niet tijdig het pand waardoor gesteld in gebreke eigenaar heeft de Casino Holland zal worden. geopend verdere juridische stappen. zich op eventuele en beraadt belang Groningen Verzekerd na de brand vallen de vestiging Groningen opbrengsten van De gederfde -

Holland Casino heeft een huurovereenkomst gesloten met de eigenaar van gesloten met de eigenaar van Holland Casino heeft een huurovereenkomst het Ven complex voor het nieuw te openen casino in Amsterdam West. Het casco zou door de eigenaar worden herontwikkeld evenals het buitenterrein en de parkeergarage. Helaas is tijdens de bouw vertraging ontstaan Juridische geschillen enkele juridische geschillen lopen. Holland Casino heeft per balansdatum aansprakelijkheidsclaims tot een Holland Casino verwacht niet dat deze leiden en heeft derhalve geen materiële uitstroom van middelen zullen voorzieningen getroffen per balansdatum. komende twaalf maanden gezien de sterke solvabiliteit. komende twaalf maanden gezien de sterke Investeringen Voor investeringsprojecten ver en reguliere investeringen zijn per balansdatum aangegaan voor circa 8,9 miljoen euro (2016: 19,3 miljoen euro). plichtingen In totaal is er voor 9,5 miljoen euro (2016: 9,0 miljoen euro) aan bankgaranties miljoen euro (2016: 9,0 miljoen euro) aan In totaal is er voor 9,5 op voorschrift van De Nederlandsche afgegeven (waaronder 6,5 miljoen euro het pand in Amsterdam en 2,0 miljoen Bank, 1,0 miljoen euro voor de huur van geld). Holland Casino schat euro ten behoeve van opnemen groot zakelijk zal moeten voldoen in de de kans zeer klein in dat zij aan deze garanties In 2014 is Holland Casino een contract aangegaan met KPN voor ICT-diensten. een contract aangegaan met KPN voor In 2014 is Holland Casino de multi vijf jaar. In 2016 zijn aan dit contract ook Deze verplichting loopt afdrukapparatuur toegevoegd. functionele Bankgarantie Zodra de Wet ‘Kansspelen of afstand’ (Koa) is aangenomen en er opbrengsten (Koa) is aangenomen ‘Kansspelen of afstand’ Zodra de Wet zal dit contract in gang worden gezet. worden gegenereerd, Overige verplichtingen dient te worden van de te verwachte bruto speelopbrengsten, waarop waarop bruto speelopbrengsten, verwachte van de te te worden dient vergoeding zal de kwartaal staffel. Ieder een volgens zal factureren Playtech basis of creditfactuur) op van een debet- (doormiddel worden aangepast bruto speelopbrengst. van de werkelijke

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 136

- -

er worden transactiekosten in rekening gebracht bij wisseltransacties en in rekening gebracht bij wisseltransacties er worden transactiekosten wordt een marge gehanteerd die de op de inwisselkoers de transactie tot één week (de maximale duur tussen koerschommelingen afstorting) opvangt. en het moment van

Wijzigingen in de valutakoersen hebben nauwelijks invloed op het resultaat vanWijzigingen in de valutakoersen hebben nauwelijks zoals hierboven beschreven.Holland Casino door de genomen maatregelen invloed op het resultaat vanWijzigingen in de rentestand hebben nauwelijks geen rentedragende verplichtingen enHolland Casino omdat er per 31-12-2017 vorderingen op de balans staan. ◊ ◊ ter waarde van Casino een positief koersresultaat In 2017 behaalde Holland nder financiële 1,0 miljoen euro); dit is verantwoord o 1,1 miljoen euro (2016: koersresultaat winsten verliesrekening. Het positieve baten en lasten in de voldoende mitigeert. toont aan dat Holland Casino het valutarisico Renterisico bij waardeveranderingen in financiëleRenterisico is het risico dat wordt gelopen in de markt. Het renterisico instrumenten als gevolg van een renteverandering netto-financieringslasten doorbeleid is gericht op het beheersen van de heeft een kredietfaciliteit voor hetfluctuaties in de marktrente. Holland Casino de gunstige liquiditeitspositie vangeval er een liquiditeitstekort dreigt. Gezien niet af te dekken doorHolland Casino is ervoor gekozen deze kredietfaciliteit Er zijn daarom per balansdatummiddel van (afgeleide) financiële instrumenten. geen derivaten in het bezit van Holland Casino. Gevoeligheidsanalyses Valutarisico (buiten voor valuta tegen vreemde en jetons wisselt chips Casino Holland valuta in kas periodiekAangezien de vreemde in de casino’s. landse) gasten en risico op koersverlies loopt Holland Casino bij GWK-Travelex worden afgestort de neemt Holland Casino dit risico af te dekken valutarisico. Om loopt daarmee volgende maatregelen:

houden bij een optimaal rendement. Holland Casino heeft eind 2017 geenhouden bij een optimaal rendement. Holland derivatenposities. Marktrisico van Holland Casino of de waardeMarktrisico betreft het risico dat de inkomsten beïnvloed door veranderingen invan financiële instrumenten nadelig worden en aandelenkoersen. Hollandmarktprijzen zoals valutakoersen, rentetarieven binnen aanvaardbare grenzen teCasino streeft ernaar de marktrisicopositie Het liquiditeitsrisico is daarom klein en Holland Casino heeft dit risico per Casino heeft dit risico per Het liquiditeitsrisico is daarom klein en Holland financiële instrumenten. 31-12-2017 derhalve niet afgedekt met (afgeleide) Casino is beschikbaar in noot Meer toelichting over de liquiditeit van Holland 24 over kapitaalbeheer. Eind 2017 heeft Holland Casino een groot bedrag aan geldmiddelen en bedrag aan geldmiddelen en Eind 2017 heeft Holland Casino een groot 19,3 miljoen euro bij ABN AMRO kasequivalenten (63,6 miljoen euro, waarvan kredietfaciliteit van 140 miljoen euro. bank en ING bank) en een beschikbare Liquiditeitsrisico om te voldoen risico dat Holland Casino problemen heeft Liquiditeitsrisico is het financiële in andere financiële activa af te wikkelen aan in contanten of verplichtingen. omvang. Om dit risico beperkt te houden zijn maatregelen ingesteld om te ingesteld om houden zijn maatregelen dit risico beperkt te omvang. Om adequate reputatie op klanten met een dat alleen zakelijke bewerkstelligen kunnen bezoeken. op rekening de casino’s van kredietwaardigheid het gebied valuta) vinden andere wisseltransacties met vreemde Geldtransacties (onder boekwaarde van kredietinstellingen. De alleen plaats met hooggekwalificeerde . vertegenwoordigt het maximale kredietrisico de financiële activa Kredietrisico verplichtingen contractuele aangegane een afnemer risico dat is het Kredietrisico Casino zijn van beperkte van Holland De uitstaande vorderingen niet nakomt.

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 137

0,1 12.557 20.106 108.637 121.194 101.088 184.282 0,3 17.296 56.004 63.601 102.309 119.605 211.265 31-12-2017 31-12-2016

Gezien de huidige liquiditeitspositie heeft Holland Casino geen uitstaande Holland Casino geen uitstaande Gezien de huidige liquiditeitspositie heeft 31-12-2017 ter afdekking van haar (afgeleide) financiële instrumenten per liquiditeits- en marktrisico. worden afgedragen. worden afgedragen. verhouding tussen is het vaststellen van de Onderdeel van het kapitaalbeheer eigen vermogen. Deze was als volgt: vreemd vermogen en een totale kredietruimte van 140 miljoen euro, waarvan ultimo 2017 nog geen 2017 waarvan ultimo euro, 140 miljoen van kredietruimte een totale een bankenconsortium met is aangegaan De kredietfaciliteit is gemaakt. gebruik procent). en ABN AMRO (50 uit: ING (50 procent) bestaande zijn na balansdatum het resultaat van 2017 over Over de dividenduitkering euro en zal 42,9 miljoen van Financiën gemaakt met het ministerie afspraken

24. KAPITAALBEHEER 24. Eigen vermogen eigen vermogen nettoverplichting/ Verhouding Langlopende verplichtingen verplichtingen Kortlopende verplichtingen Totale Geldmiddelen en kasequivalenten Af: Nettoverplichting Holland Casino zal met haar toekomstige beleid ernaar streven deze solide beleid ernaar streven deze solide Holland Casino zal met haar toekomstige financiële positie te behouden. De huidige verhouding tussen het vreemd vermogen en het eigen vermogen vermogen en het eigen vermogen De huidige verhouding tussen het vreemd Casino is gehandhaafd. bevestigt dat de solvabiliteit van Holland heeft Holland Casino in oktober 2015 een nieuwe kredietfaciliteit afgesloten met in oktober 2015 een nieuwe kredietfaciliteit heeft Holland Casino medewerkers, de overheid, potentiële investeerders en overige belanghebbenden. investeerders de overheid, potentiële medewerkers, zeker van de bedrijfsactiviteiten de toekomstige ontwikkeling Hiermee kan uit een per eind 2017 Holland Casino bestaat Het kapitaal van gesteld worden. reserves en overige reserves. aandelenkapitaal, wettelijke kunnen realiseren een hoger en duurzaam rendement te Om investeringen met 24. Kapitaalbeheer het hand gericht op Casino is Holland van kapitaalbeheer omtrent Het beleid wekt bij de samenleving, die vertrouwen een sterke vermogenspositie haven van

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 138 - toelichting Relevante (zie hieronder) bestuurders Bezoldiging Bezoldiging RvC (zie hieronder) op pagina 64 Pensioenregeling Zie hieronder 126 t/m 128 Op pagina’s 130 Ingehouden winst op pagina op pagina 130 Dividend afdracht Holland Casino heeft een belang in een deelneming (Gaming Support B.V.) deelneming (Gaming Support B.V.) Holland Casino heeft een belang in een geen beslissende zeggenschap waarin ze invloed van betekenis heeft, maar beleid. Transacties met deze partij uitoefent in bedrijfsvoering en/of financieel en prijzen die niet gunstiger zijn dan worden uitgevoerd tegen marktcondities onafhankelijke partijen. Op grond die welke bedongen zouden zijn met derde, als verbonden partij. In boven hiervan wordt deze deelneming aangemerkt van de belangrijkste relaties met staande tabel is een overzicht opgenomen verbonden partijen.

Pseudo-aandeelhouder/winstafdracht Aandeelhouder/dividenden transacties en relevante de relatie van Aard Bestuurdersbeloningen Commissaris beloningen Pensioenpremies en tips Tronc ‘equity’-methode de volgens Deelneming verwerkt /onderhoudscontracten VERBONDEN PARTIJEN VERBONDEN Staat der Nederlanden (tot 1 mei 2017) 1 mei der Nederlanden (tot Staat 1 mei 2017) der Nederlanden (vanaf Staat Verbonden partijen Verbonden Bestuur Commissarissen Raad van 1 juli 2017) Holland Casino (tot Pensioenfonds Stichting Beheer Fooiengelden Stichting Gaming Support namens Holland Casino en 2 bestuurders namens de vakbonden. namens Holland Casino en 2 bestuurders Wekelijks worden de ontvangen fooiengelden overgemaakt naar de SBF en na Wekelijks worden de ontvangen fooiengelden banksaldo teruggestort aan Holland uitbetaling van de salarissen wordt het saldo op de bankrekening van SBF Casino. Per balansdatum bedraagt het meegeconsolideerd in de cijfers van Holland miljoen euro. Dit bedrag is 3,9 uit 4 bestuurders, 2 bestuurders Casino. Het Bestuur van de SBF bestaat De Stichting Beheer Fooiengelden (SBF) is economisch gezien een 100 procent De Stichting Beheer Fooiengelden (SBF) behoeve van Holland Casino en de dochter. Het doel van de SBF is het ten zoals opgenomen in werknemer (mede) uitvoeren van de fooienregeling verbonden aan Holland Casino. de cao. De SBF is daardoor onlosmakelijk

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 139 - - - - 18,2 37,6 311,0 215,9

- - 27,9 188,0 210,9 100,1

- - 18,6 - 20,8 - 350,4 22,3 14,5 33,9 46,9 2016 2017 268,2 183,1 231,5 337,4 271,7

- - 13,7 234,6 169,4 33,6

1 2 1 3 1 3 vast salaris vast vast salaris vast salaris vast pensioenlasten pensioenlasten pensioenlasten variabel salaris variabel variabel salaris variabel variabel salaris variabel overige vergoedingen overige vergoedingen overige overige vergoedingen overige periodiek betaalde beloningen periodiek betaalde beloningen periodiek betaalde beloningen periodiek betaalde

van de cao. Dit bedrag bevat de fiscale bijtelling auto, werkgeverslasten en een éénmalige betaling van 3,5 procent over 2016 in het kader Bedrag 2016 is inclusief de fiscale bijtelling auto, overlijdensuitkering en afkoop vakantierechten. Variabele salarissen zijn gebaseerd op het huidige boekjaar, betaling vindt plaats in het volgende boekjaar. Variabele salarissen zijn gebaseerd op

BESTUURDERS Mevr. drs. A.M.J.H. de Kleijn (t/m 22-12-2016) A.M.J.H. drs. Mevr. 1-5-2017) KvK vanaf bij de 21-3-2017 en ingeschreven dienst vanaf (in Bergervoet R.J. Drs. Bestuurders Lambaart 7-3-2016) van (vanaf E.

1 2 3 Bezoldiging key management personeel Holland Casino Holland personeel management key Bezoldiging commissarissen. en haar bestuurders uit Casino bestaat Holland van personeel management Het key

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 140 - 1,4 2,0 1,4 9,3 8,6 2016 26,4 10,3 20,7 20,7 100,8

- - - 2,0 2,8 29,6 21,7 21,4 21,7 21,1 2017 120,3

4 4 4 4 4 4 4 commissievergoeding commissievergoeding commissievergoeding commissarisvergoeding commissarisvergoeding commissarisvergoeding commissarisvergoeding commissarisvergoeding commissarisvergoeding commissarisvergoeding

De commissarisvergoeding in 2017 bevat een structurele verhoging van 2,0 procent en een éénmalige nabetaling van 3,5 procent over 2016. een structurele verhoging van 2,0 procent en een éénmalige nabetaling van De commissarisvergoeding in 2017 bevat COMMISSARISSEN 20-7-2016) (v.a. Dekker R.E. drs. Mevr. Roks P.F. Mr. 19-12-2016) Baud (v.a. J.W. Mr. Commissarissen (t/m 1-12-2016) Schouwenaar A. Drs. 20-7-2016) (v.a. Bröcker W.L.J. Mr. (t/m 1-7-2016) Schaapveld A.E.J.M. drs. Mevr. Zuijlen van M.M. drs. Mevr.

4 verstrekt door Holland Casino. ten behoeve van leden van Bestuur of de Raad van Commissarissen Er zijn geen leningen, voorschotten of garantstellingen De commissarisvergoeding is inclusief onkostenvergoeding.

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 141

Raad van Commissarissen: Mr. W.L.J. Bröcker Mevr. drs. M.M. van Zuijlen Mevr. drs. R.E. Dekker Mr. P.F. Roks Mr. J.W. Baud

B.V. verkregen en houdt daarnaast in Gaming Support B.V. een 40 procent- daarnaast in Gaming Support B.V. B.V. verkregen en houdt gehouden aandelen in beide vennootschappen worden aandeel. De overige B.V.. door Van Linden Beheer 2018 Hoofddorp, 24 april Bestuur: E. van Lambaart Drs. R.J. Bergervoet Op 3 januari 2018 is een deel van de activiteiten van Gaming Support B.V., B.V., Gaming Support van de activiteiten van 2018 is een deel Op 3 januari naar afgesplitst en onderhoudsactiviteiten, de (pre)installatie- waaronder B.V. & Casino Services vennootschap Gaming besloten de nieuw opgerichte Gaming & Casino Services in heeft een 60 procent-aandeel Holland Casino

Gebeurtenissen na balansdatum Gebeurtenissen belang en heeft de verzekeraar een claim van 23,9 miljoen euro gehonoreerd. een claim van 23,9 miljoen euro belang en heeft de verzekeraar brand getroffen. Het pand en de inventaris zijn als verloren beschouwd. verloren beschouwd. de inventaris zijn als Het pand en brand getroffen. Met geclaimd. schade bij de verzekeraar totale verzekerde In 2017 is de onder de verzekerd de gederfde opbrengsten van de claim voor uitzondering Op 23 februari in 2017 overeenstemming over bereikt. belang dekking, is hier het verzekerd bereikt over de omvang van 2018 is tevens overeenstemming Op zondagochtend 27 augustus 2017 is de casino vestiging in Groningen door door vestiging in Groningen 2017 is de casino 27 augustus Op zondagochtend

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 142

indien het in de laatste volzin van artikel 10.4 bedoelde voorstel door de indien het in de laatste volzin van artikel maanden na een schriftelijk indien de raad van bestuur niet binnen zes door de raad van commissarissen goedgekeurd voorstel tot eendoor de raad van commissarissen goedgekeurd tussentijdse uitkering heeft gedaan. van artikel 10.1 is voldaan. vermogensopstelling blijkt dat aan het vereiste het vermogen op ten vroegste de eerste dag van de derde maand voor de maand waarin het besluit tot uitkering wordt bekend gemaakt. Zij algemene vergadering kan besluiten tot reservering of tot uitkering aan de kan besluiten tot reservering of tot uitkering algemene vergadering de reserves of van de winst van het lopendeuitkering ten laste van het in in de in artikel 10.5 bedoelde gevallen, vereist boekjaar. Behoudens raad van besluit een voorstel daartoe van de de vorige zin genoemde goedgekeurd door de raad van commissarissen. bestuur dat vooraf is verzoeken kan de raad van bestuur schriftelijk De algemene vergadering als bedoeld in de vorigetot het doen van een voorstel tot een uitkering voorstel van de raad vanvolzin. Indien de algemene vergadering een kan de algemene vergaderingbestuur tot een uitkering heeft afgewezen, om binnen acht wekende raad van bestuur opnieuw schriftelijk verzoeken welk voorstel goedgekeurdeen voorstel tot tussentijdse uitkering te doen, dient te worden door de raad van commissarissen. of van de winst van hettussentijdse uitkering ten laste van de reserves van de raad van bestuur: lopende boekjaar zonder voorafgaand voorstel a. algemene vergadering is afgewezen; en b. aan die vergadering eenverzoek daartoe van de algemene vergadering waaruit blijkt dat zij geoorloofd is, onverminderd het overigens in de is, onverminderd het dat zij geoorloofd waaruit blijkt statuten bepaalde. Een tussentijdse uitkering is alleen toegestaan indien uit een tussentijdseEen tussentijdse uitkering is alleen toegestaan De tussentijdse vermogensopstelling heeft betrekking op de stand van De algemene vergadering is vrij om te besluiten tot het doen van eenDe algemene vergadering is vrij om te besluiten De winst staat ter beschikking van de algemene vergadering. Devan de algemene vergadering. ter beschikking De winst staat De algemene vergadering kan besluiten tot het doen van een tussentijdse kan besluiten tot het doen van een De algemene vergadering

10.6 10.7 aandeelhouders. 10.4 10.5 10.3

haar eigen vermogen groter is dan het bedrag van het gestorte enhaar eigen vermogen groter is dan het bedrag opgevraagde deel van het kapitaal, vermeerderd met de reserves die op grond van de wet moeten worden aangehouden. geachte gegevens. desgewenst voorzien van een accountantsverklaring. activiteiten, zijnde het verschil tussen de bruto-opbrengst en de som bruto-opbrengst en de som activiteiten, zijnde het verschil tussen de en de exploitatiekosten, wordt, van de voor prijzen bestemde bedragen door de minister van nadat ten laste daarvan nog een eventuele behoeve van het eigen Financiën goed te keuren reservering ten zulks toelaat, afgedragenvermogen is gebracht en voor zover de liquiditeit aan de Staat. een verslag betreffende het minister van Financiën en aan het college de minister noodzakelijk financiële verloop, alsmede andere door De N.V. zendt binnen één maand na het einde van elk kwartaal aan de einde van elk kwartaal aan de De N.V. zendt binnen één maand na het Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening De N.V. verstrekt desgevraagd aan de minister alle gevraagde inlichtingen,De N.V. verstrekt desgevraagd aan de minister De netto-opbrengst van alle krachtens deze vergunning georganiseerde De netto-opbrengst van alle krachtens deze De vennootschap kan slechts uitkeringen doen op aandelen voor zoverDe vennootschap kan slechts uitkeringen

10.1 10.2 17.3 Artikel 10 Statuten 17.2 17.1 Per 1 mei 2017 zijn de Beschikking casinospelen 1996 en de Statuten van Holland Beschikking casinospelen 1996 en de Statuten Per 1 mei 2017 zijn de artikelen 17 van aanzien van de winstbestemming zijn de Casino gewijzigd. Ten en 10 van de Statuten relevant. de Beschikking casinospelen casinospelen Artikel 17 beschikking Deze jaarrekening van het boekjaar 2017 is op 24 april 2018 ondertekend en en april 2018 ondertekend 2017 is op 24 van het boekjaar Deze jaarrekening De Raad de Raad van Commissarissen. voor publicatie door vrijgegeven aan de voorleggen ter vaststelling zal de jaarrekening van Commissarissen van Aandeelhouders op 24 april 2018. Algemene Vergadering Winstbestemming Overige gegevens Overige

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 143

vastgesteld, tenzij de algemene vergadering een andere dag bepaalt. vergadering een andere tenzij de algemene vastgesteld, en worden aan aan de vennootschap niet is beschikt, vervallen geworden toegevoegd. de reserves Uitkeringen zijn betaalbaar uiterlijk dertig dagen na de dag waarop zij zijn waarop na de dag dagen uiterlijk dertig betaalbaar zijn Uitkeringen opeisbaar zijnen een dag nadat zij waarover vijf jaren Uitkeringen,

Een regeling in verband met verliezen is niet opgenomen in deze statuten. In met verliezen is niet opgenomen in deze Een regeling in verband gebracht. deze in mindering op het Eigen Vermogen geval van verliezen worden met het posi Eigen Vermogen wordt jaarlijks verminderd Een eventueel negatief het boekjaar. tieve nettoresultaat over aan het over 2016 een deel van de winst afgedragen Holland Casino heeft aan het De winst na winstafdracht wordt toegevoegd ministerie van Financiën. Voor 2017 is per afspraak is in de jaarrekening verwerkt. Eigen Vermogen. Deze over de winstuitkering. balansdatum nog geen uitspraak geweest 10.11 10.12

bestemd bedrag tellen de aandelen die de vennootschap in haar kaptiaal de aandelen die de vennootschap in bestemd bedrag tellen aandelen op zodanige aandelen of certificaten van houdt niet mee, tenzij van een of een pandrecht rust ten behoeve een recht van vruchtgebruik waarvan het winstrecht toekomtander dan de vennootschap ten gevolge aan de vruchtgebruiker of pandhouder. de verplichte storting op hetuitgekeerd, komt slechts het bedrag van nominale bedrag van de aandelen in aanmerking. bedragen opgenomen. Zij wordt ondertekend door de leden van de raad ondertekend door opgenomen. Zij wordt bedragen Ontbreekt de raad van commissarissen. en de leden van de van bestuur daarvan onder van hen, dan wordt meer of een van handtekening gemaakt. opgave van reden melding worden in een andere vorm dan in geld zullen geheel of gedeeltelijk wordt opgemaakt met inachtneming van in het maatschappelijk verkeer maatschappelijk van in het met inachtneming opgemaakt wordt In de vermogens- waarderingsmethoden. beschouwde als aanvaardbaar te reserveren de wet en de statuten worden de krachtens opstelling De algemene vergadering is bevoegd om te bepalen dat een uitkering is bevoegd om te bepalen dat een De algemene vergadering aandelen de verdeling van een voor uitkering op Bij de berekening van Bij de berekening van het bedrag dat op ieder aandeel zal wordenBij de berekening van het bedrag dat op

10.10 uitgekeerd. 10.9 10.8

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 144 De basis voor ons oordeel De basis voor op grond hiervan zijn beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn de controle van de jaarrekening’. de Wet toezicht van Holland Casino N.V. zoals vereist in Wij zijn onafhankelijk (Wta), de Verordening inzake de onafhankelijkheid accountantsorganisaties voor de opdracht assurance-opdrachten (ViO) en andere van accountants bij wij voldaan in Nederland. Verder hebben relevante onafhankelijkheidsregels (VGBA). gedrags- en beroepsregels accountants aan de Verordening voldoende en geschiktWij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie is als basis voor ons oordeel. Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder recht, waaronder volgens het Nederlands onze controle uitgevoerd Wij hebben verantwoordelijkheden vallen. Onze controlestandaarden ook de Nederlandse

vermogen en het kasstroomoverzicht; en vermogen en het kasstroomoverzicht; en belangrijke grondslagen voor de toelichting met een overzicht van de financiële verslaggeving en overige toelichtingen. de balans per 31 december 2017; de volgende overzichten over 2017: de winst-en-verliesrekening, mutatieoverzicht eigen het overzicht van het totaalresultaat, het 3 De jaarrekening bestaat uit: 1 2 Wij hebben de jaarrekening 2017 van Holland Casino N.V. (de vennootschap) Casino N.V. (de vennootschap) Wij hebben de jaarrekening 2017 van Holland te Den Haag gecontroleerd. Ons oordeel Aan: de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en de Raad van en de Raad van van Aandeelhouders Vergadering Aan: de Algemene Casino N.V. van Holland Commissarissen 2017 het jaarverslag opgenomen jaarrekening Verklaring over in met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland Wat we gecontroleerd hebben Naar ons oordeel geeft de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening een een de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening Naar ons oordeel geeft van grootte en samenstelling van het vermogen getrouw beeld van de en de per 31 december 2017 en van het resultaat Holland Casino N.V. Financial in overeenstemming met de International kasstromen over 2017, (EU-IFRS) en zoals aanvaard binnen de Europese Unie Reporting Standards Controleverklaring van de onafhankelijke accountant de onafhankelijke van Controleverklaring

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 145

nele oordeel het belangrijkst waren tijdens onze controle van de nele oordeel het belangrijkst waren tijdens ten aanzien van de individuele kernpunten moeten in dat kader worden bezien ten aanzien van de individuele kernpunten kernpunten. en niet als afzonderlijke oordelen over deze als de meest geschikte benchmark, omdat dit over de jaren een stabiele benchmark, omdat dit over de jaren als de meest geschikte van de representatief beeld geeft van de omvang benchmark is die een afwijkingen Wij houden ook rekening met activiteiten van de vennootschap. van de die naar onze mening voor de gebruikers en/of mogelijke afwijkingen redenen materieel zijn. jaarrekening om kwalitatieve dat wij tijdens onze van Commissarissen afgesproken Wij hebben met de Raad hen rapporteren afwijkingen boven 300.000 euro aan controle geconstateerde mening om kwalitatieve redenen alsmede kleinere afwijkingen die naar onze relevant zijn. De kernpunten van onze controle wij zaken die naar ons In de kernpunten van onze controle beschrijven professio De kernpunten van onze controle hebben wij met de Raad van jaarrekening. vormen geen volledige weergave Commissarissen gecommuniceerd, maar van alles wat is besproken. met betrekking tot deze kernpunten Wij hebben onze controlewerkzaamheden als geheel. Onze bevindingen bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole Materialiteit wij de materialiteit oordeelsvorming hebben onze professionele Op basis van miljoen euro (2016: 6,0 bepaald op 6,0 miljoen als geheel voor de jaarrekening uitgegaan van nettobaten materialiteit wordt de bepaling van de euro). Voor en komt de materialiteit kansspelbelasting) na aftrek van (de brutobaten beschouwen de nettobaten nettobaten. Wij 1,3 procent van deze overeen met Afwikkeling brand vestiging Groningen Afwikkeling brand vestiging Geld, geldwaarden en kassiersfuncties Geld, geldwaarden GOEDKEUREND OORDEEL Materialiteit van 6,0 miljoen euro Materialiteit van 6,0 miljoen euro netto baten 1,3 procent van 469

◊ Kernpunten ◊

Materialiteit ◊ ◊ Controleaanpak Samenvatting

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 146

GELD, GELDWAARDEN EN KASSIERFUNCTIES GELDWAARDEN GELD, tot de beschikking en bewaring van geld en geldwaarden alsmede het toezicht op de geldverwerking. Deze interne beheersingsmaatregelen betreffen het toezicht op de geldverwerking. bewaring van geld en geldwaarden alsmede tot de beschikking en Gedurende het jaar hebben wij bij de geldverwerking en cameratoezicht. inventarisatieprocedures, functiescheidingen onder meer de dagelijkse stellen dat de procedures zijn gevolgd en dat de geldwaarden bijgewoond om vast te momenten inventarisaties van geld en op onaangekondigde de financiële administratie met deze kasstukken. Daarnaast hebben wij de aansluiting van uitkomsten hiervan zijn verwerkt in de opgemaakte opgemaakte kasstukken vastgesteld. Onze observatie van de transacties procedures hebben wij voldoende zekerheid verkregen over de juistheid en volledigheid Op basis van de door ons uitgevoerde geld en geldwaarden per jaareinde. chartaal geld en de stand van de voorraden Omschrijving het nze controle kernpunt van o is een gerelateerde fraudegevoeligheid in omloop en de hieraan chartaal geld de significante hoeveelheid Vanwege in beheer bij kassier functionarissen in de de voorraden geld en geldwaarden en volledigheid van deze transacties, vaststellen van de juistheid casinovestigingen. Onze aanpak van interne beheersmaatregelen met betrekking van de effectiviteit van de werking waren voornamelijk gericht op het testen Onze werkzaamheden

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 147 - AFWIKKELING BRAND VESTIGING GRONINGEN VESTIGING BRAND AFWIKKELING chting is opgenomen een adequate toelichting is opgenomen gevolgen van de brand juist zijn verwerkt in de jaarrekening en dat Wij hebben vastgesteld dat de financiële de brand. voor de gevolgen van de verwerking van Onze aanpak van de door de brand verwoeste activa en de juistheid en volledigheid van de afboeking waren gericht op het beoordelen van Onze werkzaamheden we en verliesrekening. Daarnaast waren onzerkzaamheden gericht kosten in de winst- van de aan de brand gerelateerde de verwerking en classificatie en bedrijfsschade bij de de waarschijnlijkheid van de hoogte van de toekenning van de geclaimde brand- op het evalueren van de inschatting van de status van de onderhande voornamelijk kennis nemen van de polisvoorwaarden, het beoordelen van verzekeraar. Deze werkzaamheden betroffen voor de brand- en voor de bedrijfsschade verzekering en het beoordelen van de vaststellingsovereenkomst lingen met de verzekeraar per jaareinde verzekeraar van de brand- en bedrijfsschade we de financiële verwerking van de compensatie door de bedrijfsschade verzekering. Ten slotte hebben getoetst. en de toelichting daarvan in de jaarrekening Onze observatie Omschrijving over de verzekeraar overleg getreden met is Holland Casino in na de brand afgebrand. In de periode in Groningen 2017 is de vestiging Op 27 augustus is overeenstemming bereikt met de verze aan het gebouw en inventaris. Per jaareinde de bedrijfsschade en de brandschade de compensatie van bereikt over de afwikkeling van bedrijfsschade. jaareinde nog geen overeenstemming van de brandschade. Echter is per keraar voor de afwikkeling Holland Casino hiervoor geen vordering verwerkt in van de geclaimde bedrijfsschade heeft zekerheid bestond over de toekenning Omdat onvoldoende niet uit de balans blijkende vorderingen. en een toelichting opgenomen bij de de jaarrekening 2017

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 148

Beschrijving van verantwoordelijkheden met betrekking tot betrekking met van verantwoordelijkheden Beschrijving de jaarrekening Raad van Commissarissen het Bestuur en de van Verantwoordelijkheden voor de jaarrekening van de jaarrekening in overeenstemming met EU-IFRS en met Titel 9 Boek Titel 9 Boek in overeenstemming met EU-IFRS en met van de jaarrekening interne het Bestuur verantwoordelijk voor een zodanige 2 BW. In dit kader is van de noodzakelijk acht om het opmaken beheersing die het Bestuur belang als te maken zonder afwijkingen van materieel jaarrekening mogelijk fraude. gevolg van fouten of of de de jaarrekening moet het Bestuur afwegen Bij het opmaken van voort te is om haar werkzaamheden in continuïteit vennootschap in staat moet het Bestuur de zetten. Op grond van genoemd verslaggevingsstelsels continuïteitsveronderstelling, tenzij jaarrekening opmaken op basis van de vennootschap te liquideren of de het Bestuur het voornemen heeft om de beëindiging het enige realistische bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als en omstandigheden waardoor alternatief is. Het Bestuur moet gebeurtenissen vennootschap zijn bedrijfsactiviteiten gerede twijfel zou kunnen bestaan of de in de jaarrekening. in continuïteit kan voortzetten, toelichten voor het uitoefenen van De Raad van Commissarissen is verantwoordelijk van de vennootschap. toezicht op het proces van financiële verslaggeving Het Bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en het getrouw weergeven weergeven voor het opmaken en het getrouw Het Bestuur is verantwoordelijk met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; verenigbaar is en geen materiële afwijkingen met de jaarrekening vereist. die op grond van Titel 9 Boek 2 BW is alle informatie bevat De introductie op het jaarverslag (pagina 2 tot en met 8); (pagina 2 tot en op het jaarverslag De introductie 9 tot en met 36); Casino (pagina Over Holland 37 tot en met 72); het Bestuur (pagina Verslag van 73 tot en met 94); Governance (pagina (pagina 142 tot en met 150). de overige gegevens;

2 BW en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet Deze werkzaamheden hebben niet 2 BW en de Nederlandse Standaard 720. bij de jaarrekening. dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden opstellen van de andere informatie, Het Bestuur is verantwoordelijk voor het van Titel 9 Boek 2 BW is vereist. waaronder de informatie die op grond Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze en hebben op basis van onze Wij hebben de andere informatie gelezen jaarrekeningcontrole of anderszins, kennis en ons begrip, verkregen vanuit de afwijkingen bevat. overwogen of de andere informatie materiële aan de vereisten in Titel 9 Boek Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de dat de werkzaamheden zijn wij van mening Op grond van onderstaande andere informatie: ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie andere opgenomen jaarverslag de in het over Verklaring omvat het jaarverslag controleverklaring daarbij, en onze Naast de jaarrekening uit: die bestaat andere informatie,

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 149

Bijlage: Beschrijving van onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Bijlage: Beschrijving van onze verantwoordelijkheden voor de controle van de R.R.J. Smeets RA Smeets R.R.J. verklaring. Deze beschrijving vormt onderdeel van onze controleverklaring. verklaring. Deze beschrijving vormt onderdeel Den Haag, 24 april 2018 KPMG Accountants N.V. basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, de aard, nemen. De materialiteit beïnvloedt basis van deze jaarrekening en de evaluatie van timing en omvang van onze controlewerkzaamheden ons oordeel. het effect van onderkende afwijkingen op ten aanzien van de Een verdere beschrijving van onze verantwoordelijkheden in de bijlage bij deze controle controle van de jaarrekening is opgenomen materiële fouten en fraude ontdekken. materiële fouten en en zijn materieel ontstaan als gevolg van fraude of fouten Afwijkingen kunnen of gezamenlijk, worden verwacht dat deze, afzonderlijk indien redelijkerwijs kan gebruikers op zijn op de economische beslissingen die van invloed kunnen controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie controle-informatie voldoende en geschikte dat wij daarmee controleopdracht te geven oordeel. voor het door ons af verkrijgen absolute mate met een hoge mate maar geen Onze controle is uitgevoerd controle niet alle het mogelijk is dat wij tijdens onze van zekerheid waardoor Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening voor de controle van Onze verantwoordelijkheden en uitvoeren van een zodanig plannen is het Onze verantwoordelijkheid

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING JAARREKENING 2017 JAARREKENING 150

het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de de jaarrekening een getrouw beeld geeft van het evalueren of de en gebeurtenissen. onderliggende transacties Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen die verkregen de controle-informatie op zijn gebaseerd conclusies Onze gebeurtenissen Toekomstige van onze controleverklaring. is tot de datum een entiteit haar echter toe leiden dat kunnen er of omstandigheden niet langer kan handhaven; continuïteit van de jaarrekening structuur en inhoud van de presentatie, het evalueren en opgenomen toelichtingen; en de daarin

◊ andere over de Raad van Commissarissen onder Wij communiceren met significante en timing van de controle en over de de geplande reikwijdte waaronder die uit onze controle naar voren zijn gekomen, bevindingen tekortkomingen in de interne beheersing. eventuele significante dat wij de relevante Wij bevestigen aan de Raad van Commissarissen hebben nageleefd. Wij ethische voorschriften over onafhankelijkheid en andere zaken die redelijkerwijscommuniceren ook met hen over alle relaties en over de daarmee verband onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden te waarborgen. houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid van de jaarrekening op basis Wij bepalen de kernpunten van onze controle hebben besproken.van alle zaken die wij met de Raad van Commissarissen Wij tenzij dit is verboden beschrijven deze kernpunten in onze controleverklaring, zeldzame omstandigheden door wet- of regelgeving of in buitengewoon van het maatschappelijk verkeer is. wanneer het niet vermelden in het belang ◊

relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor de gebruikte grondslagen voor het evalueren van de geschiktheid van van de redelijkheid van financiële verslaggeving en het evalueren daarover in de jaarrekening schattingen door en de toelichtingen die staan; gehanteerde continuïteits- het vaststellen dat de door het Bestuur het op basis van de verkregen veronderstelling aanvaardbaar is. Tevens en omstandigheden controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen bestaan of de vennootschap zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen voortzetten. Als wij haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan materieel belang bestaat, zijn concluderen dat er een onzekerheid van wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter groter van materieel belang niet ontdekt wordt risico dat een afwijking valsheid kan sprake zijn van samenspanning, dan bij fouten. Bij fraude het nalaten transacties vast te leggen, in geschrifte, het opzettelijk of het doorbreken van de opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken interne beheersing; die relevant is voor de het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing te selecteren die controle met als doel controlewerkzaamheden werkzaamheden hebben niet passend zijn in de omstandigheden. Deze over de effectiviteit van de als doel om een oordeel uit te spreken interne beheersing van de entiteit; ing ing inschatten van de risico’s dat de jaarreken het identificeren en of fraude, belang bevat als gevolg van fouten afwijkingen van materieel risico’s bepalen en uitvoeren van het in reactie op deze die en het verkrijgen van controle-informatie controlewerkzaamheden is het is als basis voor ons oordeel. Bij fraude voldoende en geschikt

◊ ◊ ◊

stemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften ethische voorschriften controlestandaarden, met de Nederlandse stemming uit: onder andere Onze controle bestond en de onafhankelijkheidseisen. ◊ Bijlage en kritisch uitgevoerd professioneel deze accountantscontrole Wij hebben toegepast in overeen oordeelsvorming relevant professionele hebben waar

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING OVERIGE INFORMATIE OVERZICHT VESTIGINGEN OVERZICHT 152 Valkenburg

Casino

Holland Casino Zandvoort Badhuisplein 7 2042 JB Zandvoort (023) 574 05 74 Holland Casino Scheveningen Kurhausweg 1 2587 RT Den Haag (070) 306 77 77 Holland Casino Utrecht 2 Overste den Oudenlaan 3527 KW Utrecht (030) 750 47 50 Holland Magalhaesweg 4 5928 LN Venlo (077) 750 26 00 Kuurpark Cauberg 28 6301 BT Valkenburg a/d Geul (043) 609 96 00 Holland Casino Venlo Nijmegen

Casino

Holland Casino Rotterdam Weena 624 3012 CN Rotterdam (010) 206 82 06 Holland Casino Enschede Boulevard 1945 105 7511 AM Enschede (053) 750 27 50 Holland Casino Groningen brand) (tijdelijk gesloten door 150 Gedempte Kattendiep 9711 PV Groningen (050) 317 23 17 Holland Casino Leeuwarden Heliconweg 56 8914 AT Leeuwarden (058) 750 22 22 Holland Waalkade 68 6511 XP Nijmegen (024) 381 63 81

La Guardiaweg 61 1043 DE Amsterdam Holland Casino Breda (020) 521 11 11 Holland Casino Amsterdam West (opening in 2018) (023) 565 95 65 Holland Casino Amsterdam Max Euweplein 62 1017 MB Amsterdam Holland Casino Hoofdkantoor Neptunusstraat 71 2132 JP Hoofddorp 5611 DK Eindhoven (040) 235 73 57 4811 GP Breda (076) 525 11 00 Holland Casino Eindhoven Heuvel Galerie 134 Kloosterplein 20 Overzicht vestigingen Overzicht

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING VIJFJAAROVERZICHT 153 - - - - 8,7 -5,8 25,0 42,9 52,2 52,4 34,5 -17,9 -16,5 -22,3 -22,3 -22,3 2013 503,2 372,3 372,3 200,3 -130,9 -360,2 -394,6 - - - -2,7 69,7 54,9 43,4 18,0 77,1 54,2 14,7 12,0 12,0 12,0 -22,9 2014 520,2 383,1 383,1 214,9 -137,1 -345,5 -371,1

- - - - 0,3 -0,8 -0,1 10,1 26,8 71,4 70,8 70,8 70,7 2015 100,5 575,3 422,3 422,3 110,1 241,5 106,3 106,3 -153,0 -351,0 -351,5

- - 0,3 -0,2 -7,6 12,6 65,3 81,6 81,7 74,1 74,1 2016 101,2 607,4 445,5 445,5 184,3 305,5 106,5 106,5 -161,9 -363,9 -363,8

- - - 0,5 29,0 - 17,3 71,6 83,5 97,5 98,0 73,5 73,5 -24,5 2017 639,2 468,7 497,7 211,3 330,9 140,8 140,8 -170,5 -400,2 -399,7

verplichtingen

lasten baten presenteerd De koersresultaten worden nu gepresenteerd De baten voor belasting van de jaren 2013 t/m 2016 zijn voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. onder de financiële baten en lasten. Wettelijk geen vennootschapsbelasting verschuldigd t/m 2015. 2015 volgens IFRS. In de boekjaren t/m 2014 zijn de vergelijkende cijfers opgesteld volgens de RJ, vanaf conform VIJFJAAROVERZICHT * ** *** Balans Eigen vermogen Langlopende Balanstotaal in het jaar activa vaste in materiële Investeringen activiteiten uit operationele Kasstroom lasten bijzondere excl. EBITDA EBITDA EBIT Totale Totale lasten bijzondere excl. Bedrijfslasten en lasten baten Bijzondere en lasten Financiële baten ‘equity’-methode de volgens verwerkt deelnemingen Aandeel in resultaat Totaal vennootschapsbelasting voor Resultaat Vennootschapsbelasting** na belasting Resultaat na belastingen resultaten, niet-gerealiseerde Totaal resultaten*** en niet-gerealiseerde gerealiseerde Totaal en lasten baten van Rekening belasting* voor Baten Belastingen Nettobaten Verzekeringsclaim bedragen in miljoenen euro, tenzij anders aangegeven anders tenzij in miljoenen euro, bedragen Vijfjaaroverzicht

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING VIJFJAAROVERZICHT 154

1,3 4,4 4,6 -6,8 -6,0 -7,7 61,0 41,5 48,2 2013

3,4 1,1 3,1 4,2 3,9 -2,6 -3,6 -4,1 59,1 41,1 49,7 2014

1,0 1,6 4,0 3,3 -4,7 57,4 10,6 40,5 51,1 16,8 2015

0,7 5,6 3,7 3,7 3,8 3,6 57,0 41,7 50,3 16,7 2016

0,6 5,2 3,7 3,7 52,0 15,7 56,4 10,0 10,0 40,0 2017 procenten) (in

(in procenten van totaal) van (in procenten

Speelautomaten Tafelspelen baten VIJFJAAROVERZICHT Verhoudingsgetallen (in procenten) Winstmarge lasten) bijzondere exclusief bedrijfslasten van (in procenten Personeelskosten jaar met vorig Vergelijking kansspelbelasting voor Baten Bedrijfslasten lasten bijzondere excl. Bedrijfslasten Omzetcategorieën Opbrengst Opbrengst Troncopbrengst/tips & Beverage Food Opbrengst Overige bedragen in miljoenen euro, tenzij anders aangegeven anders tenzij in miljoenen euro, bedragen

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING OVER DIT VERSLAG DIT OVER 155 .

[email protected] benchmark (TB), een jaarlijks jaarlijks benchmark (TB), een een jaarlijkse prijs blijft wel. Reacties op het verslag van We ontvangen graag reacties ter verbetering kunt u ons verslag. Uw vragen of opmerkingen naar ons mailen via deel aan de Holland Casino neemt Transparantie en kwaliteit van onderzoek naar de inhoud bij Nederlandse maatschappelijke verslaggeving eindigde in 2017 op plaats ondernemingen, en 110 van de 253). De opzet 128 van de 254 (2016: en Kristalprijs van de Transparantiebenchmark de verandert vanaf 2018. De frequentie van benchmark gaat van jaarlijks naar tweejaarlijks,

Gemaakte keuzes en scope Gemaakte keuzes in dit verslag ook over Holland Casino rapporteert relevante onder materiële en maatschappelijk en haar rol in het werpen zoals de governance en als werkgever. maatschappelijke verkeer de antiwitwas- Het Preventiebeleid Kansspelen, Resources beleid en aanpak, het Human komen aan de orde. risicomanagement hangt De selectie van niet-financiële indicatoren hiermee samen. GRI (Global Reporting Initiative) is de internationale standaard op het gebied van maatschappelijke verslaggeving. Het jaarverslag van Holland Casino is opgesteld op basis van de GRI met de 4-richtlijnen en is in overeenstemming vinden core optie. De GRI-inhoudsopgave is te op de website van Holland Casino. Holland Casino heeft geen externe assurance verkregen op de GRI 4-richtlijnen, omdat zij de accountant daartoe niet de opdracht heeft gegeven.

Burgerlijk Wetboek (BW). Het in dit jaarverslag Burgerlijk Wetboek (BW). Het in dit jaarverslag opgesteld opgenomen verslag van het Bestuur is 2 BW. met inachtneming van artikel 391 van Boek rekening 2017 is opgemaakt in overeenstemming rekening 2017 is opgemaakt in overeenstemming met International Financial Reporting Standards in dit (IFRS). De financiële informatie opgenomen met jaarverslag is opgesteld in overeenstemming geldende Titel 9 van Boek 2 van het in Nederland Presentatie van informatie Het jaarverslag bestaat uit het verslag van het Bestuur, het verslag van de Raad van jaar Commissarissen en de jaarrekening. De boekjaar 2017 dat loopt van 1 januari 2017 tot van 1 januari 2017 tot boekjaar 2017 dat loopt 2017. Dit verslag heeft en met 31 december van Holland Casino betrekking op alle activiteiten er wordt niet gerapporteerd en haar medewerkers, en/of toeleveranciers. over onderaannemers Reikwijdte en afbakening van het verslag Reikwijdte en afbakening van de staatsdeelneming Dit is het jaarverslag Het verslag beslaat het Holland Casino N.V. Over dit verslag Over

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING BEGRIPPENLIJST 156 Sanctiewet Sociale zaken en werkgelegenheid Transparantiebenchmark Wet bescherming persoonsgegevens Wet financieel toezicht Wet op de kansspelen Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme Maatschappelijk verantwoord ondernemen Maatschappelijk verantwoord Naamloze vennootschap Nederlands Meetinstituut Net Promoter Score Ondernemingsraad Preventiebeleid Kansspelen uitkering Resultaatafhankelijke Risicobeheersings- en controlesysteem Raad van Commissarissen MVO N.V. NMi NPS OR PBK Rau RCS RvC SW SZW TB Wbp Wft Wok Wwft International Financial Reporting Standards Kanspelen op afstand Kansspelautoriteit Wet melding ongebruikelijke transacties Chief Financial Officer Commission Organizations of the Treadway The Committee of Sponsoring Related Technologies Control Objectives for Information and Centraal register uitsluiting kansspelen Earnings Before Interest and Taxes and Amortization Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation Financial Intelligence Unit General Data Protection Regulation Global Reporting Initiative Administratieve organisatie en interne beheersing Administratieve organisatie Besloten vennootschap Burgerlijk Wetboek Collectieve arbeidsovereenkomst Chief Executive Officer IFRS Koa Ksa MOT CFO COSO Cobit CRUKS EBIT EBITDA FIU GDPR GRI AO/IB B.V. BW Cao CEO Begrippenlijst

INHOUDSOPGAVE OVER HOLLAND CASINO VERSLAG BESTUUR GOVERNANCE JAARREKENING

Colofon Tekst en redactie ©Holland Casino Holland Casino Corporate Communicatie Hoofddorp, 24 april 2018 Holland Casino Finance & Control CFF Communications Holland Casino Postbus 355 Fotografie 2130 AJ Hoofddorp Corné van der Stelt en Mark van der Zouw [email protected] Design en productie www.hollandcasino.nl Snakeware digital identity