LANNOO’S AUTOBOEK SCHOTLAND 2 Lilly Nielitz-Hart en Simon Hart

LANNOO’S AUTOBOEK SCHOTLAND

ON THE ROAD

3 TOP 10

¼ EDINBURGH CALTON HILL Blz. 99, 106 Deze heuvel biedt het beste uitzicht over de stad, vanaf Ä Edinburgh Castle tot aan de rivierdelta van de Firth of Forth. Å Â ½ MELROSE Á Blz. 125, 127 Ã In Melrose staat de mooiste van de vier abdijen van de À Scottish Borders. Te midden van een lieflijk landschap dat ¿ uitnodigt tot wandelen, biedt dit leuke stadje een perfecte ¾¼ mix van natuur en geschiedenis. ½ ¾ GEORGE SQUARE IN GLASGOW Blz. 138, 143 Omgeven door de neoclassicistische Merchant City vormt dit uitgestrekte plein het hart van de moderne stad Glas- gow. Hier vinden heel wat feesten en evenementen plaats. ¿ KILMARTIN GLEN Blz. 179-180 In het oude landschap van Argyllshire treft u de indruk- wekkendste prehistorische monumenten van het Schotse vasteland aan, van de Glebe Cairn en de Nether Largie Standing Stones tot het Dunadd Fort, de kroningsplaats van Dalriada. À Blz. 199, 201 Ã GLEN COE Het mooiste meer van het Trossachs National Park, de Blz. 256 e.v. thuishaven van de stoomboot ‘Sir Walter Scott’, nodigt Als een grandioze poort vormen twee bergtoppen de zuide- menig bezoeker uit voor een onvergetelijke boottocht. De lijke toegang tot een spectaculaire vallei. Het onwezenlijke schrijver vereeuwigde het meer in zijn epos Lady of the lake. landschap, omringd door met mos bedekte heuvels en doorsneden van waterlopen, is verbazingwekkend toegan- Á ROYAL DEESIDE kelijk. Blz. 223, 237, 239 Twee koninginnen raakten stapelverliefd op het landschap Ä ISLE OF SKYE van de vallei aan de River Dee in het Cairngorms National Blz. 294 e.v. Park, dat omringd wordt door met zilverdennen begroeide In het veelzijdige landschap van het Isle of Skye, met de heuvels: Victoria liet hier het kasteel Balmoral bouwen dat Cuillinbergen, het Trotternish-schiereiland en Caraïbisch tot op vandaag het favoriete zomerverblijf is van de huidige aandoende stranden, kunt u de Highlands in miniatuur Queen Elizabeth II. beleven. Alleen al de tocht ernaartoe over de gewelfde brug bij Kyle of Lochalsh of per boot is een belevenis. Â MORAY FIRTH Blz. 255, 262, 264, 277 Å EILEAN DONAN CASTLE De grootste firth van Schotland wordt omgeven door een Blz. 297, 298 historisch belangrijk landschap en door de attractieve Dit aan Loch Duich gelegen kasteel uit de Highlanderfilms Noordzeekust. De wateren zijn ook populair bij dolfijnen, vormt absoluut een van de meest fotogenieke panorama’s dwergvinvissen en zeehonden, die u hier van zeer nabij van Schotland en staat als icoon veelvuldig afgebeeld op kunt observeren. allerlei producten, van ansichtkaarten tot koekjesdozen.

4 INHOUD

INLEIDING ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 7

Welkom in Schotland ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 7

PRAKTISCHE INFORMATIE ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 21

OVERNACHTEN ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 39

DE MOOISTE ROUTES DOOR SCHOTLAND ��������������������������������������������������������������������������������� 53

Route 1 Van Glasgow naar Edinburgh en naar het Isle of Skye ������������������ 58 Route 2 De noordwestkust en de eilanden ������������������������������������������������������������������������� 71 DE MOOISTE REGIO’S VAN SCHOTLAND

REGIO 1 Edinburgh en de Lothians �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 89 De hoofdstad tussen bergen en zee REGIO 2 Scottish borders ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 119 Historische stadjes, verlaten kusten en een lieflijke natuur REGIO 3 Glasgow en het zuidwesten �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 131 Maritieme geschiedenis en literair erfgoed REGIO 4 Argyll & Bute en de zuidelijke Hebriden ��������������������������������������������������������������������������������������������� 165 Stille fjorden, mythische plaatsen en herenhuizen REGIO 5 Stirlingshire en het Trossachs National Park ������������������������������������������������������������������������������� 187 Highlandhelden, slagvelden en een merenplateau REGIO 6 en Fife ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 203 Middeleeuwse geschiedenis en golfsport aan groene kusten REGIO 7 Aberdeen, Angus en het Cairngorms National Park ����������������������������������������������������������� 223 Noordzeemetropool, whisky en koninklijke landschappen REGIO 8 Inverness en de Great Glen ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 255 Grandioze valleien, de hoogste munro en een zeemonster REGIO 9 De westelijke Highlands en de Buiten-Hebriden ��������������������������������������������������������������������� 273 Panoramawegen, een fantastische eilandenwereld en droomstranden REGIO 10 Orkney en Shetland ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 305 Prehistorische monumenten en Scandinavische flair

GESCHIEDENIS ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 333 Markante data en gebeurtenissen

Plaatsnamen- en trefwoordenregister ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 344 Namenregister ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 349 Fotoverantwoording ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 351 Verklaring van de symbolen ��������������������������������������������������������������������� BINNENKANT ACHTERFLAP

5 6 WELKOM IN SCHOTLAND — Schotland: natuur, geschiedenis en cultuur —

Gekloofde, wilde, romantische landschappen met grandioze fjorden en kris- talheldere lochs, verlaten zandstranden en een magische eilandenwereld in het noorden van de Atlantische Oceaan vormden het decor voor de lotgeval- len van tragische figuren, zoals Macbeth of Mary Stuart. Rondreizen in deze ongerepte natuur is voor elke Schotlandreiziger een droom. Wie op reis gaat naar Schotland, zal niet teleurgesteld worden. Alleen al de grote verscheidenheid aan landschappen laat niets te wensen over: van diepgroene weilanden, donkere sparrenbossen en schorren in de Lowlands tot schrale, met heide bedekte venen, besneeuwde vulkanische heu- veltoppen, diepblauwe meren en halvemaanvormige baaien in de Highlands. Het is niet toevallig dat heel wat schilderachtige Schotse kasteelruïnes opdui- ken in Hollywoodklassiekers zoals Highlander en Braveheart. Wie er altijd al van gedroomd heeft om op een onbewoond eiland te gaan leven, kan zijn of haar droom hier misschien in vervulling laten gaan: van de bijna achthonderd Schotse eilanden zijn er slechts 95 bewoond, en heel wat eilanden staan te koop. Schotland heeft echter niet alleen natuurschoon te bieden. Steencirkels uit de vroege bronstijd, slagvelden, kastelen van landheren en pittoreske abdij- en burchtruïnes getuigen van een levendige, duizenden jaren oude geschiedenis. Bovendien is er geen gebrek aan interessante musea en bezienswaardigheden. In de metropolen Edinburgh of Glasgow wacht u een stevige dosis cultuur. Wie op zoek is naar Highlanders met doedelzak en Schotse rok, vindt die tegenwoordig vooral als entertainment voor toeristen op de Royal Mile van Edinburgh en in andere winkelstraten. Schotse ruiten, whisky en andere toe- ristische artikelen worden te koop aangeboden in de Highlandshops van de toeristische centra. De Schotse rok in al zijn excentrieke kleuren en patronen heeft zich onder jonge mannen en vrouwen inmiddels al lang ontwikkeld tot een cool mode- accessoire dat verkocht wordt in gespecialiseerde boetieks. U zult echter veel

7 vaker een Schotse vlag tegenkomen, die graag wordt opgehangen als uitdruk- king van de Schotse identiteit. Oer-Schots gaat het er ook aan toe tijdens een ‘cèilidh’, een folkloristisch feest met muziek en dans. De Schotten feesten graag en lusten wel een glaasje. Bij een glas lekkere whisky kunt u hun Kel- tische ziel proberen te doorgronden. Bezoekers worden overal hartelijk en vriendelijk ontvangen. Fàilte gu Alba! – Welkom in Schotland!

Geografie en natuur Schotland maakt deel uit van het Verenigd Koninkrijk. De totale oppervlakte van het land bedraagt 78.722 km², waarmee het iets meer dan een derde van de oppervlakte van het Britse hoofdeiland inneemt. De grens met Engeland loopt van de Solway Firth langs de River Tweed tot de Marshall Meadows Bay aan de Noordzee. In het westen liggen voor het vasteland de eilandengroepen van de Binnen- en Buiten-Hebriden. Helemaal in het noorden bevinden zich de Orkney- en de Shetlandeilanden. Door de gletsjerbewegingen in de laatste ijstijd ontstonden in totaal meer dan drieduizend diep ingesneden zeearmen, zogenaamde ‘sea lochs’, en diepe binnenmeren. Sommige lochs zijn echte zoutwaterfjorden, zoals Loch Linn- he, Loch Etive of Loch Fyne – met een lengte van 65 kilometer de langste fjord van Schotland. Geografisch is Schotland onderverdeeld in de hoofdregio’s Highlands en De vesting Eilean Lowlands. Het land wordt door verschillende geologische breuklijnen gemar- Donan Castle, spectaculair gelegen keerd, die dwars door het eiland lopen. Tussen Lochranza op het Isle of Arran op een landtong in en Stonehaven aan de oostkust loopt de tektonische breuklijn Loch Duich Boundary Fault, die de Highlands scheidt van de Lowlands. 410 miljoen jaar

8 Castle, geïnspireerd door de architectuur van de Franse Loirekastelen

In landelijke gebieden moet u altijd en overal rekening houden met schapen op de weg.

9 DE SCHOTSE VLAG De Schotse vlag, ‘Saltire’ genaamd, bestaat uit een wit andreaskruis op een blauw vlak. Het motief verwijst naar St Andrew (Sint-Andreas), al sinds de 13de eeuw de beschermheilige van Schotland. Tegenwoordig vieren de Schot- ten hun beschermheilige elk jaar op 30 november met een bank holiday, een feestdag.

geleden botsten hier twee aardplaten tegen elkaar en drukten de bergen van de Southern Uplands omhoog. De Lowlands bestaan uit de aan Engeland grenzende Southern Uplands en de Central Lowlands, die het centrum van Schotland vormen: hier liggen de steden Edinburgh, Glasgow, Aberdeen, Dundee, Perth, en Ayr. Een tweede zichtbare breuk wordt gevormd door de Great Glen. Deze diago- nale tektonische verschuiving scheidt het noordwestelijke deel van de High­ lands, vanaf de Moray Firth tot , van de zuidelijk gelegen Gram- pian Mountains. Het Caledonian Canal overbrugt de korte waterscheiding tussen Loch Linnhe en de Moray Firth. De noordwestkust met de eilanden De Jacobite Steam Lewis en Harris behoort tot de geologisch oudste regio’s van Schotland – het Train rijdt over het Lewisgneis is ongeveer drie miljard jaar oud. Het gebied is erkend als UNES- Viaduct; CO-geopark; in Kylesku (zie blz. 82) bevindt zich een bezoekerscentrum. een van ’s werelds In de eenzaamheid van de Highlands konden zeldzame diersoorten zoals mooiste treinroutes, de West Highland Line, steen-, vis- en zeearenden, wilde katten, sneeuwhazen en sneeuwuilen overle- loopt door de Schotse ven. St Kilda, de meest afgelegen eilandengroep, is vanwege de broedplaatsen Highlands. van zeevogels zoals papegaaiduikers opgenomen in de lijst van UNESCO-we-

10 Typische Schotse blackhouses in Lewis op de Buiten-Hebriden

reldnatuurerfgoed. In de Cairngorm Mountains treft men behalve het fotoge- nieke angusrund vandaag ook rendieren en zelfs lama’s aan. De kustgebieden bezitten een bijzonder grote biodiversiteit. Zo kunt u aan de Moray Firth tuimelaars en rondom de eilanden een twintigtal walvis- en dolfijnsoorten en robben spotten. Ooit was bijna 70% van de oppervlakte van Schotland bedekt met gemengde bossen. Na duizenden jaren roofbouw wordt het Caledonian Forest tegenwoordig op verschillende plaatsen herbebost. De bergkruinen zijn begroeid met heideplanten, varens, mossen en grassen. In de winter zorgt het heidekruid voor een bruin tapijt, in de nazomer verspreiden paarsroze bloesems zich als verfspatten over het landschap.

Klimaat Schotland ligt tussen de 54ste en 60ste breedtegraad. Geen enkele plek ligt meer dan 64 kilometer van de zee verwijderd. Het weer wordt weliswaar

Gewend aan weer en wind: een Schots hooglandrund in de buurt van Glencoe

11 In de Schotse Highlands is het rustig rijden door de prachtige landschappen.

RONDREIS DOOR SCHOTLAND

Schotland is een relatief klein land. De hemelsbrede afstand tussen de hoofd- Door heel Schotland stad Edinburgh en Thurso in het noorden bedraagt slechts 424 kilometer. Als lopen panoramawegen, u langs de kust met zijn talloze baaien en fjorden rijdt, zult u echter al gauw zoals hier op het Isle of Skye. heel wat meer kilometers afleggen. Wie een uitstapje maakt naar een van de Hebrideneilanden, moet een overtocht met de veerboot inplannen. De auto- snelweg M 90 vanuit Edinburgh eindigt reeds in Perth en naarmate men ver- der naar het noordwesten rijdt, zijn er ook steeds minder tweebaanswegen of ‘A-roads’. Op de vaak zeer smalle en bochtige ‘B-roads’ schiet u – vooral in het hoogseizoen in juli en augustus – slechts langzaam op. Plots kan ook een kud- de schapen de weg versperren. Wie buiten de zomermaanden reist, vermijdt niet alleen de muggen, maar ook files. Van Pasen tot juli zijn de dagen vanwege de nabijheid van de noordelijke poolcirkel langer (tot 18 uur). Op de eenbaans- wegen zijn er inhaalplaatsen (passing places), waar u al eens achteruit moet rijden om niet alle andere auto’s op te houden. Dit maakt deel uit van de Britse gedragscode in het verkeer, net als het dankende handgebaar.

De Standing Stones bij Callanish op het eiland Lewis zijn ongeveer vijfduizend jaar oud.

55 Houd er ook rekening mee dat de benzinestations niet overal de klok rond geopend zijn. Het is ook raadzaam voldoende proviand en water mee te nemen voor onderweg, aangezien restaurants en winkels in de bergregio’s vaak vroeg sluiten. Overnachtingsmogelijkheden moet u van tevoren opzoe- ken, want die zijn beperkt. Zelfs kampeerplaatsen zijn vaak volzet en vanaf oktober gesloten. Wildkamperen is in Schotland toegestaan, voor zover men zich aan bepaalde regels houdt (www.outdooraccess-.scot). Goede landkaarten kunnen erg nuttig zijn, want in afgelegen gebieden is er niet over- al wifi-ontvangst. De eerste route omvat Glasgow en Edinburgh, de twee grootste steden van het land. Tijdens de rondreis stuit u in Argyll, het ‘land van de Gaelen’, op enke- le indrukwekkende kasteelruïnes en op mythische prehistorische plaatsen die teruggaan naar de oorsprong van de Schotse natie. Een van de landschap- pelijk mooiste wegen voert naar het Isle of Skye. Onderweg kunt u even halt houden bij het , het bekende decor uit de Harry Potter- films. In Fort William staat u aan de voet van de , de hoogste berg van Schotland. Daarna wacht u een bezoek aan de vallei Glencoe, alvorens u verder rijdt naar het schitterende groene merenlandschap van de Trossachs met onder meer . Via het historisch belangrijke Stirling eindigt de rondreis in de hoofdstad Edinburgh. De tweede route volgt gedeeltelijk de door het toeristenbureau voorge- stelde North Coast 500 en voert door enkele van de meest afgelegen en land- schappelijk spectaculairste gebieden van het noordwesten van Schotland. Onderweg kunt u haast voortdurend genieten van een prachtig uitzicht op zee met aan de horizon een uniek eilandlandschap. U reist door bergland- schappen en gebieden met geologische bijzonderheden en langs verlaten baaien met Caraïbische stranden. Tijdens lange wandeltochten krijgt u spec- taculaire panorama’s te zien en kunt u zeldzame wilde dieren spotten. De wegen zijn berijdbaar met een kampeerauto (op één alternatieve route na, die wordt aangeduid), voor zover de remmen correct functioneren. Ook voor fiet- sers is deze route geschikt. Wie meer tijd heeft, kan bijvoorbeeld een bezoek brengen aan de Orkneyeilanden of aan Lewis en Harris.

Voor een bezoek aan de metropool Glasgow trekt u het best voldoende tijd uit. Op de foto ziet u de South Portland Street Bridge voor voetgangers.

56 Herma Ness North Norwick Schottland Ronaldsay Yell Unst Uyeasound Belmont Pierowall The Sanday Yell Sound Gutcher Westray North Fetlar Sound Orkney Islands North Roe Mid Yell Funzie Roosay Eday Ulsta Colgrave WasbisterBackaland Toft Sound A966 The Barony Stronsay Stronsay Hillswick Out Skerries Main- Tingwall Saint Magnus Brae 0 10 20 km Bay land Finstown Whalsay Papa Stour Stromness Shapinsay Sound Hillside Symbister Kirkwall Melby Ho Bixter Linksness Scapa Mainland FlowSt. Mary’s St. Margaret's Hope The Vaila Deeps Lerwick Hoy MelsetterA961 Kirkabister Ham Soalloway Pentland FirthSouth 3 Bressay RonaldsayBurwick A970 Dunnet Head Faraid John Cliff s Cape Wrath Head Sango Scrabster O’Groats Shetland Sound Sandwick e Torrisdale Buldoo d Durness Bay Bay Islands Thurso Castletown Sinclair's Toab i Butt of Lewis Smoo A836 Bay r Cave Bettyhill Roadside Port of Ness Thurso b A838 Naver Keiss Noss Head Sumburgh Head e Tongue Shader Rhiconich Eriboll Dalhaivaig Wick H Loch Loch Lewis Eriboll Loyal A9 Barvas Tolsta Head Forsinard Thrumster r A858 Scourie 2 Achavanich Carloway Re Loch e Eddrachillis Bay ay F Naver A99 t Loch Broad Bay orest Altnaharra Fair Isle Roag Breasclete Portnaguran Latheron Stonybreck u Garynahine Newton Loch Kinbrace Callanisch Stornoway The Minch nan Clàr Standing Stones Eye Peninsula A837 Skiag Bridge s O Achmore Lochinver Crask Inn Berriedale Ballalan Loch d Kintarvie Rubha Réidh Assynt Scarp 2 Loch Dalchork n Helmsdale Elphin Shin 2 Ledmore a Pittentrail Brora A859 Loch Drumrunie l Seaforth Gruinard Inveran A9 Dunrobin Castle Taransay Kyle h Tarbert Bay Ullapool Carron Bonar Bridge Dornoch Borve Sound of Shiant g Firth Dornoch Tarbat Ness A832 Blarnalearoch Fearn A835 Corrieshalloch i Gorge Lodge Moray Berneray Tournaig ss Branderburgh Rubha Gairloch H Ro Troup Rodel Hunish Loch ter Firth Lossiemouth Sound of Harris Kilmaluag Loch Vaich Eas Alness Head Fraserburgh Maree Burghead Portknockie Tigharry Kilmuir Kerrysdale Cromarty Elgin S North Uist Staffin t Ladysford Strathbeg Bay ou Loch Beinn Eighe Achanalt Gorstan Whiteness nd Lochmaddy Snizort Uig Elishade Nature Park Kinlochewe Dingwall Black Isle A96 A98 Rattray Head o s Head Broadley f Fearnmore Fortrose Nairn Mosstodloch M Little Earlish Kilt Rock Achnasheen A835 Forres A96 A952 o Dunvegan Mintlaw n A890 e Clephanton Minch Spey Bogie Peterhead a Castle Old Man Torridon Marybank Muir Cawdor Castle Turriff c Ronay Borreraig Rothes Keith h of Storr Shieldaig of Ord Ferness W Kilmorack A92 Benbecula Colbost Edinbane A896 Lair Loch Craigellachie Auchnagatt Inner Sound Inverness Culloden Moor Marypark Dunvegan Borve Brochel Lochcarron Monar Cruden Bay Sound of Raasay h Farrar Daviot Dufftown Loch Portree Raasay Toscaig Strathcarron Struy Toll of Birness Grantown A95 Oldmeldrum Howmore Druidibeg Bracadale t Cannich Loch A9 -on-Spey A941Rhynie I Duirinish Stromeferry Loch Tomatin s Ness l A87 Scalpay Dornie Mullardoch Drumnadrochit Cabrach Newburgh South Uist e r Urquhart Castle Inverurie o Eilean Donan Castle A82 Mossat f Cuillin Hills Luib Kyle of Carrbridge Tomintoul Balmedie S o Invermoriston Kintore k Harrapool Lochalsh A97 Dyce y Morvich Dalchreichart Findhorn Aviemore e N Sea of the Loch A87 Fort Augustus ins Colnabaichin Dunecht ABERDEEN nta Soay Slapin Loch ou Kincraig Peterculter Hebrides Canna Loch Loyne 1 M Dinnet Girdle Ness

1 Hourn h Kingussie Feshie Invergarry liat A90 Sound of Barra Armadale adh Crathie A93 Loch Mon Braemar Castle BanchoryCrathes Cammachmore Barra Loch Quoich Loch Drumgask c h Ballater Kinloch Castle Sound of Sleat o Braemar Nevis Lochy Spey e n Balmoral Stonehaven Castlebay Glenancross d Linn of Dee Rhum Loch Dalwhinnie a Inverey Castle Dunnottar Castle s Arkaig B s South Fordoun SoundEigg of Rum Glenfinnan Moy n Todhead Point e Sound of Lochailort A830 LodgeSCOTLANDi Mingulay A9 A93 Inverbervie Arisaig Loch a Blair Castle Point of Fort William Blair G A92 d Shiel t len Ben Nevis Atholl C Ardnamurechan Ardmolich n Killiecrankie lo Lochside i Corran v 1345 m u Queen’s e A82 Montrose o View Pitlochry Kirriemuir r Arnabost Glencoe Blackwater Forfar Boddin Point North Reservoir M Ballinluig Glamis Castle Caliach Point Loch Aberfeldy b Coll n Blairgowrie Linnhe a Lyon Kenmore Glamis A90 Calgary A828 i Dunkeld A94 Bay Mull Milton e Achnacroish Loch p Loch Loch Tay Meikleour Coupar Angus Arbroath Scarinish Salen Etive Morenish Milton m 1 Lyon a n e DUNDEE Craignure a l b Tay ch Connel r a Scone Palace Balbeggie H Tiree Staffa na G d ea OrchyA85 e a Methven dm A849 Taynuilt r St. Fillans Dairsie or Loch na Keal Ar Oban B Osnaburgh Baile Mór Kilninver Dalmally A85 Crieff Perth Firth of Tay Iona n New- A91 r Inveraray Auchterarder burgh r Sound of Iona Loch Easdale o Loch A84 Auchtermuchty Cupar North Sea L Loch Castle A82 Braco Largoward Buie Killmelford Awe Katrine A83 Lendrick A9 Yetts Falkland e Toberonochy A816 Auchindrain Inveraray Arrochar o’Muckhart Glenrothes Leven Firth of Lorn Loch Scarba A91 n Kilmartin Argyll Newton Lomond Thornhill Cowdenbeath Buckhaven Colonsay Alloa Jura Crinan Lochgilp- Garelochhead Kirkcaldy head A811 Stirling Dunfermline n Scalasaig Cowal Culross Burntisland Benmore Helensburgh Larbert Aberlady Bay Tyne Mouth Ardlussa Loch 1 Grangemouth I Sween Mussel- Loch Loch Fyne Dunoon Kirkin- Falkirk Linlithgow EDIN- A1 Thorntonloch Rubha a'mhail Inverneil Ho Clyde A814 Dumbarton M9 burgh Tarbert a Colintraive tilloch St. Abb's Head e r l Greenock Cumbernauld BURGH u Loch a Rhubodach M8 1 Coldingham Islay J d Port Glasgow Coatbridge Grantshouse Port Askaig f p Millhouse M8 Caolisport a GLASGOW LivingstonDalkeith Burnmouth o n Tarbert Clydebank K A83 Rothesay Paisley Airdrie Whitburn Chirnside Berwick- d Johnstone Penicuik n Duns upon-Tweed u Largs Bridgend Clachan Millport Barrhead Hamilton A7 o Forth A702 Houndslow Scremerston S Kilbirnie A77 East Moorfoot A697 Tweed Ardminish Lochranza Dalry Carluke Carnwath Hills Lauder Swinton Portnahaven Sound of Kilbride Larkhall 57 Scott’s View Holy Islands Sands Laggan d A78 A721 Peebles Cornhill n Bute Stevenston Strathaven Nenthorn Fenwick Bay Ardbeg Tayinloan u Arran Lanark A72Galashiels Milfield o Ardrossan Galston Melrose Till Belford S Biggar Brodick Irvine A71 Uddington Mull of Oa n Irvine Bay Abbotsford House Kelso Kintyre a Kilmarnock Douglas Beadnell Bay n Firth of Troon M74 Lamington Mountbenger Dryburgh Abbey Wooler n Black- Mauchline Selkirk Preston a Bonjedward Snook Point r Prestwick Muirkirk Ettrick

b waterfoot Denholm Wooperton l Auchinleck i Clyde Ayr Tibbie Shiels Inn Forest Jedburgh

K Alnwick Malin Alloway A70 Cumnock Elvanfoot Hawick Powburn Head Campbeltown Dunure A708 A68 A697 Warkworth Patna New A76 Wanlockhead Hobkirk Coquet A1 Malin A77 Sanquhar Northumberland Culzean Castle Doon Cumnock A7 Felton Red Row Turnberry k Moffat National Park Clonmany Gleneely Benbane i c Enterkinfoot Beattock s Rede Druridge Bay Head Mull of Kintyre r r Drumlanrig n d Longhorsley Ellington Moville Port- Girvan C a Thornhill l a Kielder wen stewart Ballycastle Castle p Forest Otterburn Ashington Newbiggin- ho Loch Doon Moniaive U Esk Buncrana is Portrush n A2 North Channel Carsphairn n Langholm Morpeth by-the-Sea

I Coleraine Armoy A2 Bennane Head Pinwherry Parkgate Kielder Ridsdale A r Lough Macosquin A713 e Lockerbie Water N A696 Bedlington Blyth n Muff A76 . Seaton Delaval Foyle t Ballantrae h T A68 r Cramlington A37 Cree New Galloway t Canonbie y i Glenariff Barrhill Dumfries Whitley Bay m Collin Ecclefechan n Bridge Limavady Ballymoney u Wark Forest e Low Brunton Eglinton M A714 o End Garvagh Milleur Point A77 Crocketford M74 Longtown NEWCASTLE Derry o S A75 Bardon Mill TynePrudhoe u Carnlough Roe Kilrea l l o w Bann Kirkcolm Inner- a a Beeswing Gretna UPON TYNE New Dungiven n G y Brampton A69 e t Annan l A5 A6 a messan Castle Douglas Green Hexham Gateshead y Buildings i Newton Laurieston M2 n E. Allen Whickham Gill o Carncastle s Cree F Stewart Hallbankgate Feeny NORTHERNBallymena Black Cave Tunnel Stranraer Dunragit Creetown Ringford Kirkbean Carlisle Stanley SUNDERLAND Maghera Broughshane Eden Strabane Glynn A75 Kippford Wigton Draperstown Bellaghy Portpatrick Whauphill Alston Consett M1 Houghton- Sion Mills Island Kirkcudbright of Scaur A6 Ballynure Magee A68Durham le-Spring Desertmartin Randalstown Sandhead Luce Bay Dundrennan Whitehead Whithorn A596 Mealsgate Malmerby Cowshill Tow Law Crook A29 Newtown- Port William T Spennymoor Newtown- M2 Wigtown Bay Bothel M6 e IRELAND Loug Belfast e Wear A19 Carrickfergus s Antrim abbey Drummore Maryport d stewart Mountfield MoneymoreNeagh Lough Isle of Whithorn Solway Firth Cockermouth Penrith a Tees Hartlepool le Holywood Donaghadee Workington Keswick Bishop Shildon Crumlin Auckland 1

TOUR VAN GLASGOW NAAR EDINBURGH — Met een bezoek aan het Isle of Skye —

930 km ROUTE Glasgow – Inveraray – Fort William – Portree – Fort Augustus – Callander – Edinburgh (zonder bijkomende uitstapjes) Reisduur: zes dagen plus eventueel enkele extra dagen voor een uitgebreid bezoek aan Glasgow en Edinburgh

A VAN GLASGOW VIA HET ISLE OF BUTE NAAR ARGYLL

137 km ROUTE Glasgow – Greenock – Rothesay/Isle of Bute – Cowal Peninsula – Inveraray KM ROUTE ZIE KAART BLZ. 60-61 0 Vanaf Glasgow volgt u de M 8/A 8 naar 42 Greenock, daarna neemt u de A 78 naar 54 Wemyss Bay. 35 minuten durende overtocht met de veerboot naar Rothesay, Isle of Bute. Volg de A 886 tot 67 Rhubodach. 5 minuten durende overtocht met de veerboot naar Colintraive. (Eventueel een ommetje naar Mount Stuart via de A 844, heen en terug 12 kilometer extra.) U rijdt verder op de A 886 tot 103 Strachur. Daar neemt u de A 815 tot Cairndow en rijdt u via de A 83 tot in 137 Inveraray.

De rondreis begint in Glasgow (zie blz. 131), de grootste stad van Schotland, Algemene informatie die in de 18de eeuw dankzij de overzeese handel tot bloei kwam en tijdens de over Glasgow vindt industrialisering uit haar voegen barstte. De stad heeft veel energie gestopt u vanaf blz. 131, een in het verwijderen van de weinig fraaie industriële littekens uit het verleden. stadswandeling vanaf Tegenwoordig is Glasgow een moderne, dynamische studentenstad met een blz. 135, informatie & tips staan op blz. 142 e.v. en levendige cultuurscene en een in heel Schotland bekend nachtleven. Trek ten een stadsplattegrond vindt minste een dag uit voor Glasgow, want er is veel te zien. De stad bezit onder u op blz. 134. meer heel wat musea van wereldformaat en buitengewone architectuur zoals

58 de Glasgow School of Art van de art-nouveauarchitect Charles Rennie Mac- Greenock vormde in kintosh. 2011 een halte op het Voorbij Glasgows wirwar van straten leidt de M 8 u de stad uit in de richting traject van de Tall Ships Race, die elk jaar een van Greenock (zie blz. 141). Langs de River Clyde krijgt u een idee van hoe ver andere route volgt. de havenwerken van de handelsstad zich lang geleden uitbreidden. In Green- ock ontstond rond 1711 de eerste scheepswerf. Vanaf Wemyss Bay vaart de veerboot over de brede delta van de Clyde naar het eiland Bute (zie blz. 167). In het Rothesay Castle, het vervallen kasteel in de binnenstad, resideerden in de 13de eeuw de High Stewarts of Scotland, waar- uit de latere dynastie van de Stuartmonarchen ontsproot. Tijdens een ommetje op de A 844 kunt u Mount Stuart met de uitgestrekte tuinen bezichtigen. In het kasteel woont vandaag nog een erfgenaam van de Stuarts. Vanaf Rhubodach brengt een veerboot u naar Colintraive op het Cowal Peninsula (zie blz. 171), dat door Loch Long en Loch Fyne, de langste fjord van Schotland, wordt omgeven. De route gaat landinwaarts verder tot Strachur, daarna rijdt u om het meer heen tot u aan de andere kant in Inveraray aan- komt. De Campbellclan, die over de county Argyll regeerde, liet tijdens de 18de eeuw een sprookjeskasteel bouwen in Inveraray (zie blz. 172). Hiervoor moesten de dorpsbewoners verhuizen naar de noordelijke oever van het loch. Proef hier zeker eens de bekende Loch Fyne oysters. De voormalige stadsge- vangenis is tegenwoordig een griezelmuseum.

59 Het beste uitzicht over Loch Lomond krijgt u vanaf Conic Hill aan de .

REGIO 5

STIRLINGSHIRE EN HET TROSSACHS NATIONAL PARK — Highlandhelden, slagvelden en een merenplateau —

Bij Stirling steken twee vulkanische heuvels uit boven de vlakte van de River Forth, die in het noordoosten begrensd wordt door de Ochil Hills. Op de ene heuvel troont het Stirling Castle, dat langs drie kanten door stei- le rotsen omgeven is. Slechts enkele kilometers verder rijst het National Wallace Monument op, een victoriaans monument ter ere van de held William Wallace (‘Braveheart’), die hier in 1297 tijdens de Battle of Stirling Bridge zijn strategische aanval tegen de Engelsen inzette. Ten zuiden van deze plek behaalden de Schotten in 1314 in de Slag bij onder Robert the Bruce hun belangrijkste overwinning in de Schotse onafhanke- lijkheidsoorlogen.

Stirling, op de grens tussen de Lowlands en de Highlands, was lange tijd een bastion op weg naar het noorden van Schotland. De Stirling Bridge was de eerste plaats waar men de brede River Forth in noordelijke richting kon over- steken. Door de eeuwen heen verdedigden Romeinen, Angelsaksen en Schot- ten deze strategisch belangrijke plaats. Tijdens de onafhankelijkheidsoorlo- gen werden de oversteekplaats aan de rivier en Stirling Castle tientallen keren door vijandige fracties belegerd, ingenomen en heroverd.

187 h B

u an u e

on i T B Ly l r u

Ri h i v n r

er on Stronuic n h Garrow n Loch h Ly n 1214 c c o Dochard 953 o Reservoir L Trochry 996 L Meall Ghaordaidh Lochan na ch r Quai n Lairige ve ha s 1039 Lawers Ardtalnaig i Milton 822 g Bridge of Orchy s R la la Meall nan Tarmachan Ben 827 Loch To g raan t n Feuchie r B ll 636 i ve

Beschnitt K 1043 i A lt G Lawers R l Creag Mòr l e n L Carie Beschnitt 1074 A o c Kenknock o h a Milton Meall nan Fuaran Amulree 1032 River L chay y Morenish Kiltyrie 82 805 y

ae h tr Beinn Mhic-Mhonaidh c Beschnitt S Beschnittr M Ten westen van Stirling begint n e Meall nan Caorach i 793 O a Moirlanich Finlarig lt e Ben Challum b o y l lmond n ra h a Longhouse r A 632

t c Beinn Udlaidh d A Killin ive B het TrossachsS Nationalr Park, 1022 a R ur e u Auchmore n O 841 r c rt Newton h r n B a G e l h Ben Chonzie 85 y c Falls of len

dat in 2002 het eerstev nationa- A o Loch Lednoch i e n D A e n R l r Dochart lm l l e Lochan Reservoir r 929 Clifton t W iv u on 822

G R R B d

le park van Schotland werd. De i Breaclaich o e 648 st ie

b B G S u d Loch Turret h Tyndrum a rn l Spout l a Achnafalnich i e e g groene streek aan de zuidelijke n G Reservoir g n Rolla rg ie ononi ar l e B C sh 0 2 4 6 8 10 km och t n v r D e r L u 636 e len n Buchanty y G n u I Perth and r rand van de Highlands meth het iv Sròn Mhòr e n c R 85 B Loch o Ledcharrie h d Invergeldie 85 c Boltachan Falls of r L O i n grootste loch van Schotland,e Loch e 671 R. Ledno Loch ivBen Lui Loch Dochart g B o c Keltie k nverlochy Lubhair l Meallbrodden E R c a e s Inverherive Benmore k Monzie Loch Lomond, a is buitenge- Glenturret Fowlis ` 1130 G Crianlarich Delveich St Fillans Distillery Wester

h rn Dunira Devil´s Gilmerton woon veelzijdig ena werd reeds Ea Ochtertyre Hosh Inverardran Ben More Loch 85 85 Keillour i Caldron ll All Lawers 739 t F 82 h Ardtrostan Forest aan het eind636 van de 19de eeuw io c R 1174 Dalchonzie Comrie nn o iv l e er Quoig G l dd Ardvorlich River Earn a r lquhi Madderty h F F Cruarch Ardrain f Ba Edinample Tullybanocher toeristisch ontsloten. Tot op l a i n o Crieff n as e l re Ross rn n l l o 1029 B Rob Roy´s Dalginross S u Du e G c Forest of Lochlane B vandaag is het park vanwege bh h Craigruie St David’s sk Eas Grave Kingshouse Ben Vorlich Glenartney t ga y The r ow Falls of Monachyle oil ne ll 822 a C de nabijheid van de metropo- A t i Broom of ne Loch V n 985 r ch Balloch r l t Kirkton n y Falloch Forest l A u Kinkell

an t R F rn u en f Culloch h Dalreoch Beinn Bhuidhe S Mòr r t A B Gl o e Bridge e l r r len Glasgow en Edinburgh een Al Loch Doine r a a e iv i at r t n 949 R a W Ballimore l h Ochtermuthill e Inverlochlarig M Muthill B as B a a a e Gl u Tigh-na-Blair c Earn

van de meestbezochte gebie- en rn C ’ h er n G a iv Strathyre n R y hl Dalchruin y F in Water Milton den vanur nSchotland.n In de zomer n e le Kinross of Machany G L o c h L o m o n d 84 Creag Beinn nan Eun Langside slibben de wegen, die maar over Ardchullarie 823 Auchterarder More 632 Glenlichorn Uamh Bheag 9 een rijbaan beschikken, hier Loch R Stirling ive Garrick Lubnaig 665 r K Muirton han r naik Roman vaak dicht. Daarom laat u het te a Braco Camp’s Loch Sloy Roy Robs h G a 822 S a t r W rn best uw auto achter en verkent t r t n Bu Castle Anie e e

ow Cave e Ben Ledi i lli

t u y l B n n lla r

Katrine e r a ate Ochil Hills K Braco h

u t u de streek beter te voet of van- Inveruglas Stronachlachar Loch Port 878 ra n W B St Alla nglas Rest and be Trossachs s Falls of t M Blackford h e Loch uck Burn c n le af een vandland de plezierbootjesthankful Beinn-Ime die Loch Arklet a n d T h e a Lerry s Callander n Mahaick en A 1011 s Brig A o Bochastle r Greenloaning in de zomer op de meren varen. r d 823 82 T 821 o’Turk Coilantogle o Ben Venue e 81 c Glendevon Th r k Langs de westelijke oever Loch Lo ha B Reservoirs Glendevon Succoth ch Venac u Chon 727 Drumvaich r Tarbet n ls Ashfield Balhaldie van Loch Lomond loopt het il Burn of 9 hadan Achray Forest H Ri Lanrick 83 h ve Ben Donich eit r Cambus 154 kilometer lange wandelpad Arrochar nt Loch Te Yetts o’ 846 Ben Lomond T r o s s a c h s Me ith Dunblane opean Rusky Muckhart ep & A Ardgartan Stuckgowan 974 Milton Doune Cathedral West Highlande Way,r dat ten L Malling Blairhoyle Ben Cleuch d 820 oollent o Aberfoyle Blair denon Hill

Drimsynie g c Dunblane 823 o

h Loch 81 Port of 873 King’s Seat Hill

noorden van Glasgowi begint l 632 Lochgoilhead Achray Mentheit Thornhill 721 648 Castle

rrow E G Blair

s Kirkton Braeval Inchmahome Priory oodie W Campbell Rumbling

t ater a Drummond

en in Fort WilliamL eindigt. er Lake of

o Loch Ard Forest t

t a Flanders Sunnylaw Bridge e W c L y Menteith Clackmannan h o ra Cobleland Moss Powmill Talrijke plaatsen in het m h Bridge of Alva Tillicoultry 91 c s s Dollar 814 on Nyadd M9 BlairlogieMenstrie u Dykehead o Forth Allan evon Dounehill D M Ri er r D d v ve Trossachs National Park wor- r s 84 91 Ri Blairingone G N a t i o n a l d e Wallace Devonside

o 734 n

i a Causewayhead Tullibody den geassocieerdl met Rob Roy l Forest F 811 Monument Coalsnaughton Inver- r 81 908 K te Cambuskenneth Fishcross Black Devo MacGregor en onder meer een elty Wa Arnprior Sauchie n Edentaggart Stirling Abbey 907 Forest Mill Balgonar Carrick 710 Inchlonaig Keilarsbrae 977 gedichtCastle van William Words- Moor Park Gartachoil Cauldhame Castle Saline g Luss Buchlyvie Stirling Alloa n Portincaple shire o Milarrochy Muir Park Gargunnock L St Ninians South worth uit 1803, een roman van P a r k Reservoir Hills Fallin Clackmannan Cow 91 Alloa Garadhban Sir Walter Scott uit 1817 en Aldochlay Inchfad Milton of Earlsburn Kennet 907 657 Buchanan Forest Chartershall Bannockburn 905 Reservoirs River 977 Oakley h Clyde 82 Inchcailloch een Hollywoodfilmc uit 1995 811 North Third Dunmore Moor Blairhall o Shielbrae Cowie L Auchenvennel Loch 9 Carnock Drymen Endr Culcreach Reservoir Loch Faslane Buchanan ic zijn gebaseerd op hetBa ybewo- Shantron Lomond k Castle Dunmore ber Smithy 875 Loch Airth Coulport 814 W 985 Valleyfield a Walton Pineapple Cair gen leven van de romantische te Craigton M9 Kincardine tinny Rahane 817 Blairglas Ross r Loch Coulter 872 876 Reservoir Kincardine Low Torryb Inchmurrin Priory Gartocharn 81 9 M876 Torry High­landheld.548 Little G on Forth a M80 Rahane iver Tappoch F Torry r Inverlauren R C Bridge Cromb e Carron o Dumfin West rron ar 88 rth Bay Ardpeaton L Caldarvan B Ca Bridge ro Torwood Gairletter o 811 la Earl’s Seat Riv n c Arden Craighat n er Cha 0 Point Clynder h e C Carron Valley Dunipace Stenhousemuir Skinflats

809 W Dumgoyne a m Stoneywood M876

Daligan 578 p s i Reservoir Kelpies a e S F Carron Valley Forest Denny 883 Larbert Carron Grangepans Blairmore Blairquhomrie t t e l Grangemouth eg e ra l s Cove Cove Helensburgh Balloch r th Head of Muir Carriden Rosneaht 81 B

Bo’ness Bo’ness Bay la North High CamelonFalkirk n Falkirk❚ Wheel 813 Auchencarroch East Birkenburn Dennyloanhead ❚ ❚ ❚ ❚ Craigendoran e s Muirhous ll Banton ❚ M9 i ❚ Lo Strone Reservoir H Bonnybridge c Barons Pt Clachan of ❚ h Alexandria Burncrocks h 803 ❚ ❚ Colgrain Dunbarton- Campsie t Rough Castle❚ Champany n y Banton ❚ Strone Pt Reservoir Netherton ❚ ❚ ❚ Falkirk e s Lanark- Kilcreggan il ❚ ❚ Longcroft ❚

Ardnadam v s ❚ ❚ High H i l l K Banknock❚ Glen ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ Polmont

e Bonhill k ❚ ❚ ❚ ❚ L Kempock i c Kilsyth ❚ Bonnybridge ❚

Ardmore r ❚ Village

r Dunbarton-

t ❚

Hunter’s Quay a Kilmannan ❚ Brightons

❚ ❚ ❚ Castlecary ❚ ❚ ❚ e Linlithgow

p ❚

1 Point l Queenzieburn ❚ Allendale Greenhill ❚

/2 v i

Reservoir ❚ Reddingmuirhead ❚ hr i ❚

K ❚ 801 ❚

❚

Geilston 891 ❚ Dullatur ❚

R ❚

❚ l 803 ❚

❚ ❚

Kirn Milton of Cumbernauld Village ❚ a Gourock Loch Cochno Lennoxtown in Maddiston ❚ an Philpsto Ballsmyre 809 Kelv ❚ ❚ Shieldfield on C Renton Humphrey Mugdock Campsie r ❚ Croy California Uni

Cardross Loch e ❚ shire 81 v ❚ Kingscavil shire Reservoir shire Birdston i Jawcraig Loan Beschnitt 814 803 ❚ Twechar Cloch Larkfield Beschnitt Dumbarton Blairskaith R Cumbernauld Blackbraes 78 ❚ ❚ ❚ ❚ Bridgend Point ❚ 770 Braeside ❚ ❚ Edinbarnet ❚ 807 ❚ ❚ Lunderstone Loch Finlaystone ❚ ❚ Avonbridge Old❚ ❚ ❚ 82 FAIFLEY ❚ ❚ ❚ Waterside Condorrat Slamannan Torphichen 188 Bay Thom Newark ❚ DUNTOCHER Torrance❚ Chrisswell Kilpatrick ❚ 810 Bardowie M80 ❚ Beschnitt 73 Luggiebank Castle ❚ Langbank ❚ Kirkintilloch- Beschnitt M8 ❚ ❚ Binniehill Westfield Ardgowan Auftragstitel:Bardrainney Schottland_Stirling and Trossachs NP RegioBEARSDEN 5 ❚ Dechmo Erskine❚ Kartenvita: ID:201510070897H❚ Moodiesburn Wester ❚ DRUMCHAPEL ❚ Lenzie Mollinsburn Limerigg Kunde: VistaPoint ❚ ❚ 879 CADDER Inverkip Bridge ❚ ❚ Hersteller: Huber❚ Medien GmbH Greengairs Dechmont Bishopton ❚ ❚ Auchinloch Muirhead ❚ ❚ ❚ 800 Garvock GryfeRedaktionsvorlage: CLYDEBANK❚ ❚ 81 M73 Langhouse ❚ ❚ ❚ Projektleiter:❚ Thorsten Wieland Reservoirs Rossland Erskine BISHOPBRIGGS❚ Riggend Wattston LongriggendBlack ❚ ❚ Lumloch Stand Redaktionsvorlage: 03.2016 R ❚ Loch Blawthorn Bathgate Deans Kilmacolm 814 ❚ ❚ Marnock Renfrew- 726 iv ❚ ❚ ❚ SPRINGBURN Calder- e TEMPLE Armadale Boghall Inchinnanr Redaktion: Joó Mihály Gartcosh Glenboig Stand Hillend Quarrier’s C YOKER 82 Garnkirk cruix Moss 89 Whiteside Livingston Dateimaßstab 1:314 960 East lyde Erstellung: Kutas Gabriella Reservoir Upper 441 Village 8 Robroyston 80 AidriehillPlains 801 Village Ausbelichtung 100% Fulwood RENFREW Prüfung: Joó Mihály M80 Lochwood Glenmavis 89 BlackridgeWestrigg Skelmorlie 761 Shire Forrestfield Duchal 212 Mains x 189R mm Glasgow PARTICK Coatbridge AIRDRIE Seafield Endformat ive 1.Nachauflage: Lilly Loch d r Houston Airport GOVAN M8 Forrestburn n cyan magenta yellow blackG Bridge o r Crosslee Roughrigg Reservoir Harthill lm yfe of Weir Craigends 752 East A Cathedral 89 Reservoir Harthill r PAISLEY BARGEDDIE BROWSBURN Whitburn ive le Linwood R a Ranfurly Brookfield 761 Gartness sd r Eastfield d R ate Carnbroe M8 Kirk of i POLLOKSHIELDS d v r W GLASGOW Chapelhall o Hill of Stake KilbarchanJOHNSTONE e che Calderbank Shotts N r Lo W BIRKENSHAW Middleton 522 C Heathfield ELDERSLIE hite 8 h h

B B u

u an an

u u e e i

on on i T T B B l

Ly Ly l

r r u u i

Ri Ri h h i n v v n r r

er oner Sotron nuicStronuic n n h h GarrowGarrow n n n Loch Loch h h Ly Ly n 1214 1214 c c c c o o DochardDochard 953 o953 o ReservoRireservoir L L TrochryTrochry 996 996 L L Meall GhaordaidhMeall Ghaordaidh Lochan Lonachan na ch ch r Quai r Quai n n Lairige Lairige ve ve ha ha s s 1039 1039 LawersLawers ArdtalnaigArdtalnaig i i MiltonMilton822 822 g g Bridge Bridgeof Orchy of Orchys s R R la la la la Meall nanMeall Tarmachan nan Tarmachan BenBen827 827 Loch Loch To To g g raan raan t t n n FeuchieFeuchie r B r B ll ll 636 636 i i ve ve

Beschnitt Beschnitt K K 1043 1043 i i A A lt lt G G LawersLawers R R l l Creag MòrCreag Mòr l e n Ll e n L Carie Carie Beschnitt Beschnitt 1074 A1074 A o c o c KenknockKenknock o o h a h a MiltonMilton Meall nanMeall Fuaran nan Fuaran AmulreeAmulree 1032 1032 River L RcivhearyL chay y y MorenishMorenishKiltyrieKiltyrie 82 82 805 805 y y ArdeonaigArdeonaig

ae ae h h

Beschnitt tr Beinn Mhic-Mhonaidhtr Beinn Mhic-Mhonaidh c c Beschnitt S S Beschnittr Beschnittr M M n e n e Meall nanMeall Caorach nan Caorachi i 793 793 O O a a MoirlanichMoirlanich FinlarigFinlarig lt lt e e Ben ChallumBen Challum b b o o y y l l lmond lmond n n

ra ra h h a a LonghouseLonghouse r A r A 632 632 A

t t c c Beinn UdlaidhBeinn Udlaidh d d A KillinKillin ive ive B B

S S r r 1022 1022 a a R R ur ur u e e u AuchmoreAuchmore n n O O 841 841 r rc c rt rt NewtonNewton h h r n r n B B a a G G e e l l h h Ben ChonzieBen Chonzie

85 85 y y c Fallsc ofFalls of len len A v v A o o Loch LednochLoch Lednoch i ei e n n D D A A e e n n R R l l r r DochartDochart lm lm l l l l e e LochanLochan ReservoirReservoir r 929 r 929

CliftonClifton t t W W iv iv u u on on 822 822 R

G G R R R B B d d i i BreaclaichBreaclaich o o e e

648 648 st st ie ie b b B BAuchlyneAuchlyne G G S S u u d d Loch TurretLoch Turret h h TyndrumTyndrum a a rn rn l l Spout Spoutl l a a AchnafalnichAchnafalnich i i e e e e g g n n G G ReservoirReservoir g g n nRolla Rollarg rg ie ie ononi ononi ar ar l l e e B B C Csh 0sh 0 2 2 4 4 6 6 8 10 8 km 10 km och toch t n n v v r r D D ArdchyleArdchyle e e r r L L u u 636 636 e e len len n n BuchantyBuchanty y y G G n n u u I PerthI Perth and andr r h h iv iv Sròn MhòrSròn Mhòr e e n n c c R R 85 85 B B Loch Loch o o LedcharrieLedcharrie h h d dInvergeldieInvergeldie 85 85 c c BoltachanBoltachan Falls ofFalls of r L r L O O i i n n e e Loch Loch e e 671 671 R. LednoR. Ledno Loch Loch ivBeniv BenLui Lui Loch DochartLoch Dochart g g B B o o c c Keltie Keltie k k nverlochynverlochy LubhairLubhair l l MeallbroddenMeallbrodden E E R R c c a a e e s s InverheriveInverherive BenmoreBenmore k k MonzieMonzie a a GlenturretGlenturret Fowlis Fowlis

` ` 1130 1130 G

G CrianlarichCrianlarich DelveichDelveich St FillansSt Fillans DistilleryDistillery WesterWester h

h rn rn DuniraDuniraDevil´sDevil´s GilmertonGilmerton a a Ea Ea OchtertyreOchtertyre Hosh Hosh InverardranInverardranBen MoreBen More LochearnheadLochearnhead Loch Loch 85 85 85 85KeillourKeillour i i CaldronCaldron ll ll All All LawersLawers 739 739 t F t F 82 h82 h ArdtrostanArdtrostan ForestForest 636 636 io io c R c R 1174 1174 DalchonzieDalchonzie ComrieComrie nn nn o iv o iv l e l e er er Quoig Quoig G G l l dd dd ArdvorlichArdvorlich River EaRirvner Earn a a r r lquhi lquhi MaddertyMadderty h h F F F CruarchF ArdrainCruarch Ardrain f Ba f Ba EdinampleEdinample TullybanocherTullybanocher l l a a i i n n o o CrieffCrieff n n as as e e l l re re BalquhBalquhidder idder Ross Ross rn rn n n l l l l o 1029o 1029 B B Rob Roy´sRob Roy´s AuchtubhAuchtubh DalginrossDalginross S S u u Du Du e Ge G c c ForestForest of of LochlaneLochlane B B bh bh h h CraigruieCraigruie St David’sSt David’ssk sk Eas Eas Grave Grave KingshouseKingshouse Ben VorlichBen Vorlich GlenartneyGlenartney t t ga ga y y The The r r ow ow Falls ofFalls of MonachyleMonachyle oil oil StrathyreStrathyre ne ll ne ll 822 822 a a C C A A t i t i Broom Broomof of ne ne Loch V Loch V n n 985 985 r ch r ch BallochBalloch r r l l t t KirktonKirkton

n n y y FallochFalloch ForestForest l l A u A u KinkellKinkell t an an t R R F F rn rn u u en f en f CullochCulloch h h DalreochDalreoch Beinn BhuidheBeinn Bhuidhe S S Mòr Mòr r r t A t A B B Gl oGl o e Bridgee Bridge e e r r All All InverarnanInverarnan Loch DoLoinech Doine r r r r a a e e a a iv iv i i at at r r

t t n n a

949 949 R R a W W l BallimoreBallimore l h h OchtermuthillOchtermuthill

e e InverlochlarigInverlochlarig M M MuthillMuthill a B aBs B as B a a a a a

e e Gl uGl u Tigh-na-BlairTigh-na-Blair c c Earn Earn C en en rn rn C ’ ’ h h er er n n G G a a iv iv StrathyreStrathyre n n R R y y hl hl DalchruinDalchruin y y F F in in Water Water MiltonMilton urn urn n n n e n e le le Ardlui Ardlui KinrossKinross of Machanyof Machany G G L o c hL o L c o h m L o o n m d o n d 84 84 Creag BeinnCreag nan Beinn Eun nan Eun LangsideLangside ArdchullarieArdchullarie 823 823AuchterarderAuchterarder More More 632 632 GlenlichornGlenlichorn Uamh BheagUamh Bheag 9 9 Loch Loch R R StirlingStirling ive ive GarrickGarrick LubnaigLubnaig 665 665 r K r K MuirtonMuirton han han r r naik naik RomanRoman te te a a Braco Braco Camp’sCamp’s Loch SloyLoch Sloy Roy RobsRoy Robs h G ah G a 822 822 S a St a t r r W W rn rn t r t r t n t n Bu CastleBu Castle

Anie Anie e e e e i

ow ow Cave Cave e e Ben LediBen Ledi i lli lli

t

t u u

l y y l B B n n

n n lla llar r e

KatrineKatrine e r r a aate ate Ochil HillsOchil Hills K K BracoBracoh h

u u t t

InveruglasInveruglasStronachlacharStronachlachar Loch Loch Port Port 878 878 KilmahogKilmahog ra n rWa n W B

B St AllaSt Alla t

nglas nglas Rest andR estbe and be TrossachsTrossachss s Falls ofFalls of t M M BlackfordBlackford e

h h Loche Loch uck Bucrnk Burn n c c n le le

dland dland thankfulthankfulBeinn-ImeBeinn-Ime Loch ArkletLoch Arkleta n d a T n h d e T h e a a Lerry Lerry n InversnaidInversnaid s s CallanderCallander Mahaickn Mahaick

en en A A A 1011 1011 s s Brig Brig A o o BochastleBochastle r r GreenloaningGreenloaning r r d d 823 823 82 82 T 821T 821o’Turk o’TurkCoilantogleCoilantogle o o Ben VenueBen Venuee e 81 81 c c GlendevonGlendevon Th Th r r k k Loch Loch Lo Lo ha ha B B KinbuckKinbuck ReservoirsReservoirs GlendevonGlendevon SuccothSuccoth ch Venachc Venac u u Chon Chon 727 727 DrumvaichDrumvaich r r TarbetTarbet n n ls ls AshfieldAshfield BalhaldieBalhaldie il il Burn ofBurn of 9 9 hadan hadan Achray ForestAchray Forest H H Ri RLanricki Lanrick 83 83 h h ve ve Ben DonichBen Donich eit eit r r CambusCambus ArrocharArrochar nt nt Loch Loch Te Te Yetts o’Yetts o’ 846 846 Ben LomondBen LomondT r o sT s r a o c s h s s a c h s Me Me ith ith DunblaneDunblane opean opean Rusky Rusky MuckhartMuckhart ep & ep & A A ArdgartanArdgartan StuckgowanStuckgowan 974 974 MiltonMilton DouneDoune CathedralCathedral e e r r L L MallingMalling BlairhoyleBlairhoyle Ben CleuchBen Cleuch d d 820 820

oollent oollent o o KinlochardKinlochard AberfoyleAberfoyle DeanstonDeanston Blair denonBlair Hill denon Hill g

DrimsynieDrimsynie g c c DunblaneDunblane 823 823

o o RuskieRuskie

h h Loch Loch 81 81 Port ofPort of 873 873 King’s SeatKing’s Hill Seat Hill i i

l l 632 632

LochgoilheadLochgoilhead AchrayAchray MentheitMentheit ThornhillThornhill 721 721 648 Castle648 Castle E

rrow rrow E G G Blair Blair

s

s KirktonKirktonBraevalBraevalInchmahomeInchmahome Priory Prioryoodie Woodie W CampbellCampbell RumblingRumbling

t t ater ater a a DrummondDrummond

L L er er Lake ofLake of

o o Loch ArdLoch Forest Ard Forest t t t

t a a FlandersFlanders SunnylawSunnylaw BridgeBridge e e W W c c L L y y MenteithMenteith ClackmannanClackmannan h h o o ra ra CoblelandCobleland Moss Moss PowmillPowmill m m h h Bridge Bridgeof of Alva AlvaTillicoultryTillicoultry91 91 c c s s s s Dollar Dollar 814 814 on on Nyadd NyaddM9 M9 BlairlogieBlairlogieMenstrieMenstrie u u DykeheadDykeheado o Forth Forth Allan Allan evon evon DounehillDounehill D D M RMi er Ri er r D r D d d GartmoreGartmore v v ve ve

r s r s 84 84 91 91 Ri Ri BlairingoneBlairingone G

G N a t iN o an ta i lo n a l d e d e WallaceWallace DevonsideDevonside o

o 734 734 RowardennanRowardennan n n

i

i a a CausewayheadCausewayhead TullibodyTullibody

l l DalmaryDalmary l l Forest Forest F F 811 811 MonumentMonument CoalsnaughtonCoalsnaughton Inver-Inver- r r81 81 908 908 K K te te KippenKippen CambuskennethCambuskennethCambuskennethCambuskenneth FishcrossFishcross Black DBelavock Devo elty Waelty Wa ArnpriorArnprior SauchieSauchie n n EdentaggartEdentaggart StirlingStirling Abbey Abbey 907 907 Forest ForestMill Mill BalgonarBalgonar Carrick Carrick 710 710 InchlonaigInchlonaig GargunnockGargunnock KeilarsbraeKeilarsbrae977 977 Castle Castle Moor ParkMoor Park GartachoilGartachoil CauldhameCauldhame Castle Castle SalinSaline e g g Luss Luss BuchlyvieBuchlyvie StirlingStirling AlloaAlloa n Portincaplen Portincaple shireshire o o MilarrochyMilarrochy Muir ParkMuir Park GargunnockGargunnock L L CambusbarronCambusbarron St NiniansSt Ninians South South P a r kP a r k ReservoirReservoir Hills Hills Fallin Fallin ClackmannanClackmannan Cow Cow 91 91 Alloa Alloa BalmahaBalmaha GaradhbanGaradhban AldochlayAldochlay InchfadInchfad Milton Miltonof of EarlsburnEarlsburn ThroskThrosk KennetKennet 907 907 657 657 BuchananBuchanan Forest Forest ChartershallChartershallBannockburnBannockburn 905 905 ReservoirsReservoirs River River 977 977 OakleyOakley h h ClydeClyde82 82 InchcaillochInchcailloch c c 811 811 North ThirdNorth Third DunmoreDunmore Moor Moor BlairhallBlairhall o o ShielbraeShielbrae Cowie Cowie L L AuchenvennelAuchenvennel Loch Loch BalfronBalfron 9 9 CarnockCarnock DrymenDrymen Endr EndCulcreachr Culcreach ReservoirReservoir Loch Loch FaslaneFaslane BuchananBuchanan ic ic Bay Bay ShantronShantron LomondLomond k Castlek Castle DunmoreDunmore ber ber SmithySmithy 875 875 Loch Loch AirthAirth CoulportCoulport 814 814 W W 985 985 ValleyfieldValleyfield a a WaltonWalton PleanPlean Pineapple Pineapple Cair Cair te Craigtonte Craigton M9 M9 KincardineKincardine tinny tinny RahaneRahane 817 817 BlairglasBlairglas Ross Ross GartnessGartness BoquhanBoquhan r r Loch CoulterLoch Coulter872 872 876 876 ReservoirReservoir KincardineKincardine Low LowTorryb Torryb InchmurrinInchmurrinPriory PrioryGartocharnGartocharn 81 81 Fintry Fintry 9 9 M876 M876 Torry Torry 548 548 Little LittleG G KillearnKillearn on Forthon Forth a a M80 M80 RahaneRahane iver iver TappochTappoch F F Torry Torry r r InverlaurenInverlauren CroftamieCroftamie R CR C Bridge Bridge Cromb Cromb e e CarronCarron o o DumfinDumfin WestWest rron rron ar ar 88 88 rth rth Bay Bay ArdpeatonArdpeatonL L CaldarvanCaldarvan B B Ca Ca BridgeBridge ro ro TorwoodTorwood GairletterGairletter o o 811 811 la la Earl’s SeatEarl’s Seat Riv Riv n n c c Arden Arden CraighatCraighatn n er er Cha Cha

0 0Point Point ClynderClynderh h e e C C CarronCarron Valley Valley DunipaceDunipace StenhousemuirStenhousemuirSkinflatsSkinflats W

809 809 DumgoyneW Dumgoyne a m a m StoneywoodStoneywood M876 M876

DaliganDaligan 578 578 p s i p s i ReservoirReservoir KelpiesKelpies

a a e e

S S F F Carron ValleyCarron Forest Valley Forest DennyDenny883 883LarbertLarbert CarronCarron GrangepansGrangepans t BlairmoreBlairmore BlairquhomrieBlairquhomrie t t t e l e l GrangemouthGrangemouth eg eg e e ra ra l s l s Cove CoveCove Cove HelensburghHelensburgh BallochBalloch r r th th Head ofHead Muir of Muir CarridenCarriden RosneahtRosneaht 81 B81 B

Bo’ness Bo’ness Bo’nessBo’ness Bay Bay la la NorthNorthHigh High CamelonCamelonFalkirkFalkirk n n Falkirk❚ Falkirk❚Wheel Wheel 813 813AuchencarrochAuchencarroch EastEast BirkenburnBirkenburn DennyloanheadDennyloanhead ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ CraigendoranCraigendoran e e s s MuirhousMuirhous ll ll BantonBanton ❚ ❚ M9 M9 i i ❚ ❚ Lo LoStroneStrone ReservoirReservoir H H BonnybridgeBonnybridge c c Barons BaronsPt Pt ClachanClachan of of ❚ ❚ h h AlexandriaAlexandria BurncrocksBurncrocks BlanefieldBlanefield h h 803 803 ❚ ❚ ❚ ❚ ColgrainColgrain Dunbarton-Dunbarton- CampsieCampsie t t Rough CastleRough❚ Castle❚ ChampanyChampany n n y y BantonBanton ❚ ❚ Strone StronePt Pt ReservoirReservoirNethertonNetherton ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ FalkirkFalkirk e e s Lanark-s Lanark-

KilcregganKilcreggan il il ❚ ❚ ❚ Longcroft❚ Longcroft ❚ ❚ v

ArdnadamArdnadam v s s ❚ ❚ ❚ ❚ High High

H i l l H i l l K K Banknock❚ Banknock❚ Glen ❚Glen❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚❚ ❚❚ ❚ ❚ Polmont❚ ❚ ❚ Polmont e

Bonhille Bonhill k k ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚

L L ❚ KempockKempock i c i c KilsythKilsyth❚ ❚ BonnybrBonnybridge idge ❚

ArdmoreArdmore r r StrathblaneStrathblane ❚ ❚ VillageVillage r

r Dunbarton-Dunbarton- ❚

t t ❚

Hunter’sHunter’s Quay Quay a a KilmannanKilmannan ❚ ❚ BrightonsBrightons

❚ ❚

❚ ❚ ❚ ❚

❚ CastlecaryCastlecary ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ e e LinlithgowLinlithgow ❚

p p ❚ ❚

1 1 Point Point l l QueenzieburnQueenzieburn ❚ ❚ AllendaleAllendale GreenhillGreenhill ❚

v

/2 /2 v i i

❚

ReservoirReservoir ❚ ❚ ReddingmuirheadReddingmuirhead ❚

❚ hr hr i i ❚

❚

K K ❚ ❚ 801 801 ❚

❚ ❚

❚

GeilstonGeilston 891 891 ❚ Dullatur❚ Dullatur ❚

❚

R R ❚

❚

❚ l l ❚

803 803 ❚ ❚

❚ ❚ ❚ ❚

Kirn Kirn Milton Miltonof of CumbernauldCumbernauld Village Village ❚ a a ❚ GourockGourock Loch Loch CochnoCochno MugdockMugdockLennoxtownLennoxtown in in MaddistonMaddiston ❚ an Philpstan Philpsto o BallsmyreBallsmyre 809 809 Kelv K❚ e❚lv ❚ ❚ ShieldfieldShieldfield on C on C RentonRenton HumphreyHumphrey MugdockMugdock CampsieCampsier ❚ r ❚ Croy Croy CaliforniaCalifornia Uni Uni

CardrossCardross Loch Loch e ❚ e ❚ shireshire

81 81 v ❚ v ❚ KingscavilKingscavil Beschnitt shireshire ReservoirReservoir shireshireBirdstonBirdston i i JawcraigJawcraig Loan Loan Beschnitt 814 814 803 803❚ Twechar❚ Twechar Cloch ClochLarkfieldLarkfieldBeschnittBeschnitt DumbartonDumbarton BlairskaithBlairskaith R R CumbernauldCumbernauld BlackbraesBlackbraes 78 78 ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ BridgenBridgend d Point Point ❚ ❚ 770 Braeside770 Braeside ❚ ❚ ❚ ❚ EdinbarnetEdinbarnet ❚ ❚ 807 807 ❚ ❚ ❚ ❚ LunderstoneLunderstone Loch Loch FinlaystoneFinlaystone ❚ ❚ ❚ ❚ AvonbrAvonbridge idge Old❚ ❚ ❚Old82❚ ❚ ❚ 82 FAIFLEYFAIFLEY ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ WatersideWatersideCondorratCondorrat SlamannanSlamannan TorphichenTorphichen Bay Bay Thom Thom NewarkNewark ❚ DUNTOCHER❚ DUNTOCHER Torrance❚ Torrance❚ 189 ChrisswellChrisswell KilpatrickKilpatrick❚ ❚ 810 810 BardowieBardowie M80 M80 ❚ ❚ Beschnitt Beschnitt 73 Luggiebank73 Luggiebank Castle Castle ❚ ❚ LangbankLangbank ❚ Kirkintilloch-❚ Kirkintilloch- Beschnitt Beschnitt M8 M8 ❚ ❚ ❚ ❚ BinniehillBinniehill WestfieldWestfield ArdgowanArdgowan Auftragstitel:Auftragstitel:BardrainneyBardrainney Schottland_Stirling Schottland_Stirling and Trossachsand Trossachs NP Regio NP RegioBEARSDEN 5 BEARSDEN 5 ❚ ❚ DechmDechmo o Erskine❚ Erskine❚ Kartenvita:Kartenvita: ID:201510070897H❚ ID:201510070897H❚ MoodiesburnMoodiesburn WesterWester ❚ ❚ DRUMCHAPELDRUMCHAPEL ❚ ❚ LenzieLenzie MollinsburnMollinsburn LimeriggLimerigg Kunde:Kunde: VistaPoint VistaPoint ❚ ❚ ❚ ❚ 879 879 CADDERCADDER InverkipInverkip BridgeBridge❚ ❚ ❚ Hersteller:❚ Hersteller: Huber❚ Huber❚ Medien Medien GmbH GmbH GreengairsGreengairs DechmontDechmont BishoptonBishopton ❚ ❚ ❚ ❚ AuchinlochAuchinlochMuirheadMuirhead ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ 800 800 GarvockGarvockGryfeRedaktionsvorlage:GryfeRedaktionsvorlage: CLYDEBANK❚ CLYDEBANK❚ ❚ ❚ 81 81 M73 M73 LanghouseLanghouse ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ Projektleiter:❚ Projektleiter:❚ Thorsten Thorsten Wieland Wieland ReservoirsReservoirs RosslandRosslandErskineErskine BISHOPBRIGGSBISHOPBRIGGS❚ ❚ RiggendRiggendWattstonWattstonLongriggendLongriggendBlack Black ❚ ❚ ❚ ❚ LumlochLumloch StandStand Redaktionsvorlage: Redaktionsvorlage: 03.2016 03.2016 R R ❚ ❚ Loch BlawthornLoch Blawthorn BathgateBathgate Deans Deans KilmacolmKilmacolm 814 814 ❚ ❚ ❚ ❚ MarnockMarnock Renfrew-Renfrew-726 726 iv iv ❚ ❚ ❚ ❚ ❚ SPRINGBURN❚ SPRINGBURN Calder-Calder- e e TEMPLETEMPLE ArmadaleArmadale BoghallBoghall InchinnanInchinnanr r Redaktion:Redaktion: Joó MihályJoó Mihály GartcoshGartcoshGlenboigGlenboig Stand Stand HillendHillend Quarrier’sQuarrier’s C YOKERC YOKER 82 82 GarnkirkGarnkirk cruixcruix MossMoss 89 89 WhitesideWhiteside LivingstonLivingston DateimaßstabDateimaßstab 1:314 1:314 960 960 East East lyde lyde Erstellung:Erstellung: Kutas Kutas Gabriella Gabriella ReservoirReservoir Upper Upper 441 441 VillageVillage 8 8 RobroystonRobroyston80 80 AidriehillAidriehillPlainsPlains 801 801 VillageVillage AusbelichtungAusbelichtung 100% 100% FulwoodFulwood RENFREWRENFREWPrüfung:Prüfung: Joó MihályJoó MihályM80 M80 LochwoodLochwood GlenmavisGlenmavis 89 Blackr89 BlackridgeWestriggidgeWestrigg SkelmorlieSkelmorlie 761 761 ShireShire ForrestfieldForrestfield Duchal 212Duchal Mains x212 Mains 189R x mm189R mm GlasgowGlasgow PARTICKPARTICK CoatbridgeCoatbridge AIRDRIEAIRDRIE SeafieldSeafield EndformatEndformat ive ive 1.Nachauflage:1.Nachauflage: Lilly LochLilly Loch d d r r HoustonHouston AirportAirport GOVANGOVAN M8 M8 ForrestburnForrestburn n n cyancyan magenta magenta yellow yellow blackG BridgeblackG Bridge o o r r CrossleeCrosslee RoughriggRoughriggReservoirReservoirHarthillHarthill lm lm yfe of Weiryfe of Weir CraigendsCraigends 752 752 East East A A CathedralCathedral 89 89 ReservoirReservoir HarthillHarthill r r PAISLEYPAISLEY BARGEDDIEBARGEDDIE BROWSBURNBROWSBURN WhitburnWhitburn ive ive le le LinwoodLinwood R R a a RanfurlyRanfurlyBrookfieldBrookfield 761 761 GartnessGartness sd sd r r EastfieldEastfield d d R R ate ate CarnbroeCarnbroe M8 M8 Kirk ofKirk of i i POLLOKSHIELDSPOLLOKSHIELDS d d v v r W r W GLASGOWGLASGOW ChapelhallChapelhall o o Hill of StakeHill of Stake KilbarchanKilbarchanJOHNSTONEJOHNSTONE e e che che CalderbankCalderbank ShottsShotts N N r r Lo Lo W W BIRKENSHAWBIRKENSHAW MiddletonMiddleton 522 522 C HeathfieldC Heathfield ELDERSELDELIE RSLIE hite hite 8 8 De Falls of Falloch dicht bij Loch Lomond in het Trossachs National Park

A CALLANDER Het typische Highlandstadje Callander is omringd door een prachtige natuur. In de zomer is het hier erg druk en zitten de terrasjes vol. Het kleine stadje ligt aan de hoofdweg A 84 naar het Trossachs National Park en is bijgevolg een ideale uitvalsbasis voor tochten naar het nationale park. Het park heeft niet alleen een wondermooi landschap te bieden, maar ademt ook Schotse geschiedenis. Van hieruit kunt u ook in het spoor lopen van Rob Roy, de ‘Schotse Robin Hood’. Rob Roy MacGregor werd in 1671 gebo- ren als zoon van Donald MacGregor of Glengyle. De MacGregors verdienden zoals veel andere clans de kost als veedrijvers. Ze hadden echter de reputa- tie van veedieven, omdat ze stalen van rijke landeigenaars. Daarom werd MacGregor later verheerlijkt als een soort Robin Hood. Met behulp van een lening van de Duke of Montrose probeerde Rob Roy het als eerlijke veehouder. Toen hij zijn schulden niet kon terugbetalen, omdat hij zelf werd opgelicht, liet de duke hem strafrechtelijk vervolgen. Van 1713 tot 1720 leefde hij hoofdzakelijk als outlaw.

190 De Balquhidder Church met vooraan rechts het graf van de vermeende veedief Rob Roy

Na 1715 werden de leden van de Gregorclan bovendien als regeringsvijanden beschouwd, omdat ze aan de jakobitische opstand van 1715 en aan de Slag bij Glen Shiel hadden deelgenomen. In 1727 kreeg Rob Roy genade en trok hij zich tot aan zijn dood in 1734 terug in het hoofdkwartier van de clan in Balquhid- der. Op de Rob Roy Way, een langeafstandswandelpad dat door enkele van de mooiste stukken van het Trossachs National Park loopt, komt een deel van deze Schotse geschiedenis weer tot leven.

Uitstapje: De rit van Auchtubh naar het nietige plaatsje Balquhidder ten noordoosten van Loch Voil loopt over een smalle bergweg door een wondermooi landschap en is absoluut een ommetje waard. Hier woonde Rob Roy tot aan zijn dood. Op het kerkhof van de Balquhidder Church kunt u het familiegraf van de MacGregors bezichtigen.

PRAKTISCHE INFORMATIE EN TIPS

5 VISITSCOTLAND 2 THE OLD FUDGE SHOP In dit antiquariaat aan de High Street 2 52–54 Main St. h 1 Ancaster Sq. van Callander is ook een kleine ten- Callander, FK17 8BD Callander, FK17 8DX toonstelling te zien over Rob Roy, de T 01786 475 019 T 01877 331 392 held van de Highlands. www.visitscotland.com Hier kunt u allerlei zoetigheden Dag. april–okt. 10–17 u, nov.–maart kopen, van fudge tot ijs. 9.30–16 u 9 BALQUHIDDER CHURCH P Balquhidder, FK19 8PA 2 LADY KENTMORES ANTIQUES Op de begraafplaats van de kerk ligt O ROB ROY WAY 8 35 Main St. onder meer het graf van Rob Roy www.walkhighlands.co.uk/rob-roy- Callander, FK17 8DX MacGregor en dat van zijn familie. way.shtml T 01877 339 835 www.robroyway.com www.ladykentmores.com 128 kilometer lange wandelroute door Ma.–za. 9–17 u de Highlands. Toegang: £ 2/1

191 Oorspronkelijke titel: Schottland Oorspronkelijke uitgever: VISTA POINT Verlag GmbH, Rolandsecker Weg 30, 53619 Rheinbreitbach Uit het Duits vertaald door Stijn Deblauwe Vormgeving: Studio Lannoo Zetwerk: Peter De Bock Cartografie: Kartographie Huber, München © VISTA POINT Verlag, Rheinbreitbach © 2019 Nederlandse tekst Uitgeverij Lannoo nv, Tielt D/2019/45/120 - ISBN 978-94-014-5794-1 NUR 512

Het redactieteam heeft de grootste zorg besteed aan de samenstelling en de controle van deze gids. Maar omdat de gegevens voortdurend gewijzigd worden, moet de praktische informatie (prijzen, adressen, bezoekuren, telefoonnummers, bezienswaardigheden, internetadressen) worden beschouwd als een aanwijzing. Het is dan ook best mogelijk dat bepaalde info bij het verschijnen van deze gids niet helemaal correct of volledig is. Wij kunnen daar niet verantwoordelijk voor worden gesteld. Deze gids bestaat voor en door u; u bewijst ons dan ook een grote dienst door eventuele tekortkomingen of vergissingen te melden. Aarzel niet om ons uw opmerkingen en suggesties over de inhoud van deze gids mee te delen. Bij een eerstvolgende bijgewerkte editie zullen wij daar rekening mee houden. e-mail: [email protected]

Registreer u op onze website en we sturen u regelmatig een nieuwsbrief met informatie over nieuwe boeken en met interessante, exclusieve aanbiedingen. www.lannoo.com

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

352