Jaar Verslag 2017

Design Academy Eindhoven jaar verslag 2017

1 Tentoonstelling Beyond Generations i.s.m. VanAbbe, gecureerd door Anne Annemartine van Kesteren, Illustratie Gijs Kast.. Ontwerpers afgebeeld op illustratie (vlnr & boven naar beneden): Martin Visser, Marijke van der wijst, Jurgen Bey, Marcel Wanders, Christien Meindertsma, Frans de la Haye, Simone Farresin, William Graatsma, Chris Kabel, Anne Pabon, Hella Jongerius, Maarten, Niels Hoebers, Joke van der Heijden, Rianne Makkink, Peer de Bruyn, Simon Heijdens, Jan Slothouber, Ilse Crawford, Andrea Trimarchi. Design Academy Eindhoven jaar verslag 2017

Bestuursverslag Graduation show 2017 MINED Graduation Show 2017

Design

Academy Tentoonstelling Beyond Generations i.s.m. VanAbbe, 2017

Eindhoven

deWitteDame 21–29 Oct

Cover Graduation Catalogue 2017

TVclereci, Salone del Mobile tentoonstelling 2017 Inhoudsopgave

Verslag Raad van Toezicht 6

Voorwoord College van Bestuur 9

Summary 10

1. Visie en beleid 12 2. Onderwijs 17 Bachelor onderwijs 17 Masteronderwijs 23 3. Onderzoek en Lectoraten: Thinking through Making 29 4. De blik naar buiten 35 5. Internationalisering 40 6. Kwaliteitszorg 43 7. Organisatie 47 8. Financiën 53

Bijlagen 1. Activiteiten Lectoraat Places and Traces 88 2. Bedrijven en organisaties waar onze studenten in 2017 mee samenwerkten 91 Verslag Raad van Toezicht 2017

Onderwijs wil studenten opleiden voor de wereld van --Reglement Remuneratiecommissie morgen. De Raad van Toezicht is als formele toezicht- --Werving, selectie en benoeming Voorzitter College van houder eindverantwoordelijk voor het functioneren van Bestuur/ Creatief Directeur de Academy. --Herbenoeming Lid College van Bestuur/ Directeur Onderwijs, Onderzoek & Organisatie Bestuursstructuur --Missie & Visie Design Academy Eindhoven De basis voor de bestuursstructuur van Design Academy Eindho- Naast de vergadermomenten hadden alle leden van de Raad van ven is de scheiding tussen bestuur en toezicht. Het College van Toezicht zitting in de selectiecommissie Voorzitter College van Bestuur bestuurt de academie en legt verantwoording af aan de Bestuur/ Creatief Directeur. Raad van Toezicht als wettelijk voorgeschreven toezichthouder. De Raad van Toezicht van Design Academy Eindhoven beoogt Auditcommissie een brede vertegenwoordiging te zijn en is daarom samengesteld Samenstelling in 2017: uit zes leden met diverse en professionele achtergronden uit de --Marianne Tijssen – Voorzitter (tot 30 juni 2017) sectoren cultuur, onderwijs, communicatie, bedrijfsleven, financiën --Willemien Boot – Voorzitter (per 1 juli 2017) en overheid. --Paul Scholte – Lid

Halverwege het jaar verliet mevrouw M. Tijssen de Raad van Samenstelling Raad van Toezicht Toezicht en daarmee eindigde automatisch haar voorzitterschap. Per 31 december 2017 had de Raad van Toezicht de volgende Mevrouw W. Boot nam dit van haar over. samenstelling: De Auditcommissie kwam in 2017 drie keer in vergadering bij --Gitta Luiten - Voorzitter elkaar in aanwezigheid van het Lid College van Bestuur/ directeur Functie: Consultant LawsonLuiten Onderwijs, Onderzoek & Organisatie, het hoofd financiën en --Willemien Boot – Secretaris/ voorzitter Auditcommissie de extern accountant. Alle drie vergaderingen startten met een Functie: CFO, Finance & ICT Koninklijke Auping BV besloten overleg tussen Auditcommissie en extern accountant --Geertje Pruijsers – Lid/ voorzitter Remuneratiecommissie PricewaterhouseCoopers. Functie: Directeur marketing communicatie Antea Group --Dick Rijken – Lid/ lid Remuneratiecommissie Remuneratiecommissie Functie: Directeur STEIM Samenstelling 2017: --Paul Scholte – Lid/ lid Auditcommissie --Geertje Pruijsers – Voorzitter Functie: Bestuurslid Gerechtshof Den Bosch --Dick Rijken – Lid --Paul Depla – Lid Functie: Burgemeester Breda In 2017 voerde de remuneratiecommissie een jaargesprek met het zittend Lid College van Bestuur/ Directeur Onderwijs, Onderzoek Mutaties Raad van Toezicht en Organisatie. Per 1 januari 2017 trad de heer Paul Depla toe tot de Raad van Toezicht. De wervings- en selectieprocedure vond plaats in 2016. Naast de vergaderingen was de Raad aanwezig bij de openingen Na twee termijnen van vier jaar trad mevrouw Marianne Tijssen van de Graduation Show 2017 en de tentoonstelling Beyond in juni 2017 terug uit de Raad. Tijdens haar laatste vergadering Generations in het Van Abbemuseum in Eindhoven. werd zij bedankt en werd teruggeblikt op haar werk in een voor de academie roerige periode. In opdracht van de Raad startte Van der Governance en Goed Bestuur Laan & Company de search voor een nieuw lid van de Raad van De Branchecode Goed Bestuur is leidend voor Design Academy Toezicht met een financiële achtergrond. Per 1 juli 2017 werd me- Eindhoven. Op alle onderdelen wordt de Branchecode nageleefd. vrouw Willemien Boot benoemd tot Secretaris Raad van Toezicht Na de uitgebreide zelfevaluatie met een externe partij in 2016 en voorzitter Auditcommissie. Voorafgaand aan de benoeming werd in 2017 een interne zelfevaluatie gehouden. De doorge- werd het College van Bestuur gehoord. voerde veranderingen in de werkwijze van de Raad worden door de leden als positief ervaren. De zelfevaluatie onder begeleiding Vergaderingen van een externe partij is zinvol gebleken en zal in 2019 herhaald De Raad van Toezicht vergaderde in 2017 5 keer. Bij alle vergade- worden. ringen was het College van Bestuur aanwezig. Alle vergaderingen Naast haar formele rol als toezichthouder is de Raad van Toezicht begonnen en eindigden met een besloten deel buiten aanwezig- in 2017 ook een klankbord geweest voor het College van Bestuur. heid van het College van Bestuur. De belangrijkste behandelde agendapunten waren in 2017: --Jaarrekening en jaarverslag 2016 --Begroting 2018 --Wet Normering Topinkomens 6 Benoeming Voorzitter College van Bestuur / Creatief Directeur vergadering van 19 april 2017. Staande de vergadering sprak de In 2017 gaf de Raad van Toezicht veel aandacht en tijd aan de Raad haar waardering uit voor het werk van mevrouw Ossewold werving en selectie van een nieuwe Voorzitter College van Bestuur en de door haar bereikte resultaten. De Raad is blij dat mevrouw / Creatief Directeur. Najaar 2016 startte dit proces met het voeren Ossewold zich nogmaals voor een periode aan Design Academy van een aantal oriënterende gesprekken door de Raad met de Eindhoven wil binden. hoofden van de Bachelor afdelingen, de hoofden van de Master afdelingen, de Ondernemingsraad, de Student Council en een Wet Normering Topinkomens groep vertegenwoordigers uit de Nederlandse Design en Cultuur Design Academy Eindhoven is een kleine hogeschool met een wereld. Dit leidde begin 2017 tot een functieprofiel, opgesteld grote internationale reputatie en wordt gezien als een belangrijke door de Raad. speler in de internationale designwereld. Deze positie gaat verder Met een aantal werving en selectiebureaus werden oriënterende dan die van veel andere Nederlandse hogescholen en stelt bijzon- gesprekken gevoerd en zij brachten offerte uit. De Raad besloot dere eisen aan de bestuurders van Design Academy Eindhoven de opdracht voor deze search te geven aan Van der Kruijs & die verder reiken dan de omvang van de academie. Partners waarmee al eerder werd samengewerkt. Met hen werd Voor de Wet Normering Topinkomens werd de academie op grond de werving verder uitgewerkt. van haar daadwerkelijke omvang (aantal studenten, aantal oplei- Alle leden van de Raad hadden zitting in de selectiecommissie dingen en inkomsten) ingedeeld in bezoldigingsklasse C. In aan- voorzitter College van Bestuur/ Creatief Directeur. Overeen- loop naar de werving en selectie van de nieuwe Voorzitter College komstig de Wet Versterking Bestuurskracht werden Onder- van Bestuur concludeerde de Raad van Toezicht dat het aantrek- nemingsraad en Studentcouncil (DAE heeft een gedeeld mede- ken van een kandidaat met een internationale naam en uitstraling zeggenschapsorgaan) beiden uitgenodigd een lid af te vaardigen vroeg om een markt conform salaris dat boven het maximum van voor de selectiecommissie. Het zittend lid College van Bestuur bezoldigingsklasse C lag. In een met argumenten onderbouwd nam als toehoorder deel aan selectieronde 2. verzoek aan de Minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen Uit de door Van der Kruijs opgestelde longlist maakte de selectie- verzocht de Raad van toezicht tot indeling in WNT bezoldigings- commissie een shortlist en werden de geselecteerde kandidaten klasse D. Begin april 2017 ontving de Raad het positieve besluit uitgenodigd voor een gesprek. Na twee gespreksrondes koos de van het ministerie op dit verzoek. In de Staatscourant van 13 april selectiecommissie de heer Joseph Grima als “best man for the 2017 werd het besluit van de minister gepubliceerd. De indeling job”. Bij haar keuze heeft de Raad van Toezicht selectiecommis- in WNT bezoldigingsklasse D geldt voor de periode 1 juni 2017 sie specifiek gezocht naar een goede match tussen het zittend tot en met 31 december 2025 en geeft de Raad van Toezicht lid College van Bestuur en de potentiële Voorzitter College van meer ruimte voor het vinden van een passende honorering voor Bestuur, voorwaarde voor een toekomstige succesvolle samen- haar bestuurders die recht doet aan hun bijzondere kwaliteiten, werking binnen het College. ervaring en de internationale positie van de Academy. De Raad Voorafgaand aan de benoeming maakten Ondernemingsraad en van Toezicht is het Ministerie van OCW zeer erkentelijk voor haar Studentcouncil in twee aparte gesprekken kennis met de heer positieve besluit. Grima om daarna hun adviesrecht te kunnen uitoefenen. De uitkomst van deze kennismakingen leidde tot positieve adviezen Om haar rol als toezichthouder goed te kunnen vervullen staat van beide organen waarmee de benoeming van Joseph Grima de Raad op gezonde afstand van Design Academy Eindhoven. definitief was. De heer Grima trad in dienst per 1 september 2017 Tegelijkertijd voelen de leden van Raad van Toezicht zich zeer en presenteerde zich voor het eerst aan de voltallige academie betrokken bij de gang van zaken op de Academy en ervaren gemeenschap tijdens de opening van het academisch jaar op zij een grote betrokkenheid en enthousiasme van directie, dinsdag 5 september. docenten, medewerkers en alle studenten. Het is mooi te zien en te voelen dat allen bij Design Academy Eindhoven Herbenoeming Lid College van Bestuur / Directeur Onderwijs, een positieve bijdrage willen leveren aan deze bijzondere op- Onderzoek en Organisatie leiding. De Raad van Toezicht dankt het College van Bestuur Met ingang van 1 juni 2017 werd mevrouw Jurriënne Ossewold en de voltallige academie community voor haar inspanningen herbenoemd als Lid College van Bestuur/ Directeur Onderwijs, in 2017. Onderzoek en Organisatie. Op het moment van herbenoeming liep de werving en selectie van Eindhoven, Mei 2018 de Voorzitter College van Bestuur/ Creatief Directeur, mevrouw Ossewold werd daarin gehoord. Voor de Raad van Toezicht was Raad van Toezicht Stichting Design Academy Eindhoven en is een goede samenwerking en onderling vertrouwen tussen Gitta Luiten, Willemien Boot, Geertje Pruijsers, Paul Depla, de Collegeleden een absolute voorwaarde voor de continuïteit van Dick Rijken, Paul Scholte Design Academy Eindhoven. Hoe zorgvuldig een selectieprocedure ook, de samenwerking blijkt pas als het College gezamenlijk werkt en besluiten neemt. De herbenoeming werd bekrachtigd in de Raad van Toezicht 7 Kostas Lambridis: Elemental Kabinet MA Contextual Design. Graduated: 2017, Cum Laude. Foto: Angeline Swinkels

8 Voorwoord door College van Bestuur

In de lente van 2017, op 21 mei overleed Jan Lucassen. wetenschappers, kunstenaars, schrijvers, etc. om door middel Jan was voorzitter van het College van Bestuur van de van o.a. performance, ronde tafel sessies, debatten, presen- Akademie voor Industriële Vormgeving –vanaf 2000 genaamd taties, films en verhalen design en de rol van design vanuit Design Academy Eindhoven– van 1983 tot 1998. Onder zijn een veelheid aan perspectieven gezamenlijk te onderzoeken. inspirerende leiding kwam onder andere het baanbrekend Tijdens de Salone de Mobile in Milaan werd het concept van onderwijsmodel ‘Man and …’ tot stand, dat internationaal er- The Arena uitvergroot door de aanwezigheid van de academie kend, gewaardeerd en gereproduceerd wordt. De academie- als televisiestudio, waarin de relatie tussen design en media gemeenschap herdenkt hem met grote waardering en eer en werd onderzocht door middel van debatten, spelshows, inter- dankt hem voor zijn unieke bijdrage aan de ontwikkeling van views, performances en experimenten met feit en fictie. Design Academy Eindhoven tot wat zij nu is. Om die waardering en eer te onderstrepen stelde het College van Bestuur De zoektocht naar nieuwe vormen van ontwerp die voorbij het in 2017 de zogenaamde Jan Lucassen Prijs in met als doel product gaan en la condition humaine, menselijke waardig- jaarlijks een docent te onderscheiden. Een docent die een heid en de politieke dimensie en verantwoordelijkheid van dubbeltalent tentoonspreidt; een professional uit de beroeps- ontwerpen adresseren, leidde ook tot een grotere nadruk praktijk die uniek en overtuigend is in de manier waarop hij of op de onderzoekende rol van de ontwerper en daarmee op zij inhoud met didactiek weet te verbinden, en die in staat is onderzoek -in alle gedaantes- binnen het onderwijs; vanzelf- op grond daarvan nieuwe onderwijsvormen en –benaderingen sprekend binnen het Master-onderwijs, maar ook binnen het te ontwikkelen ten gunste van Design Academy Eindhoven Bachelor-onderwijs; zowel binnen de Design Departments als studenten. De prijs werd voor het eerst uitgereikt in januari het minorprogramma en het Basicsprogramma van onder- 2018. steunende vakken dat september 2017 van start is gegaan. Hierbij spelen de lectoraten een grote rol. Tijdens de tentoonstelling die Design Academy Eindhoven jaarlijks samenstelt in samenwerking met het Van Abbe- Genoemde zoektocht vond niet alleen intern plaats door mid- museum werd in 2017 stilgestaan bij de verbinding tussen del van grote docentenbijeenkomsten waar intens en gepas- verschillende generaties en hun onderlinge invloed. Beyond sioneerd gediscussieerd werd en verfrissende en disruptieve Generations, samengesteld door gastcurator Annemartine van studentenbijeenkomsten, maar kreeg ook vorm in dialoog met Kesteren (Boijmans van Beuningen), liet een visuele dialoog de buitenwereld door middel van symposia, seminars, samen- zien tussen generaties designers die verbonden waren en/ werkingsprojecten en onderzoeksprojecten. Een voorbeeld of zijn aan Design Academy Eindhoven als studenten en/of hiervan was het onderzoeksproject TRADERS, van het lecto- docenten. Dit betekent inmiddels 70 jaar design. raat Places and Traces, dat in 2017 na vier jaar zijn resultaat De Graduation Show, dit jaar opnieuw vormgegeven door opleverde; een internationaal samenwerkingsprojectproject FormaFantasma, droeg als titel MINED, evenals de bijbeho- -gefinancierd door de Europese Unie- met als doel manieren rende catalogus, vormgegeven door Studio Joost Grootens. te verkennen en ontwikkelen waarop kunsten ontwerpon- De catalogus werd geselecteerd voor de vakprijs ‘De Best derzoekers kunnen bijdragen aan het betrekken van burgers, Verzorgde Boeken 2017’. beleidsmakers, private partners en andere spelers bij de publieke ruimte en publieke kwesties. Opnieuw behoorde de Graduation Show tot de publieksfa- vorieten tijdens de Dutch Design Week, het aantal bezoekers Om de gewenste veranderingen in onderwijs en onderzoek, liep op tot 51.236. MINED toonde het werk van de in 2017 die horen bij de zoektocht naar vernieuwing, vorm te geven afgestudeerde studenten en liet zien hoe deze generatie bleek het nodig ook de organisatie op een aantal vlakken op- ontwerpers hun eigen omgeving en hun persoonlijk leven nieuw in te richten. Een intensief proces dat in het najaar van onderzoeken evenals data sets, wetboeken, materialen en 2016 is gestart en zijn beslag heeft gekregen in een aantal technologische (on)mogelijkheden om actuele alomvattende grote lopende projecten in 2017. problemen te adresseren en te zoeken naar alternatieven voor bestaande modellen, systemen, interacties, perspectieven Zoeken, experimenteren en veranderen, het is een proces dat en producten. Design als archeologie; onderzoek betekent in zich niets gelegen laat liggen aan de begrenzing van een jaar; dit geval diep graven, ook op die plekken waar je liever niet ook de komende jaren zal het ons bezighouden. komt. De uitkomst varieerde van harde realiteit tot poëtische schoonheid. Eindhoven, Juni 2018

Het zoeken naar nieuwe vormen van ontwerpen en verschil- College van Bestuur lende rollen van en perspectieven op design stond tevens Design Academy Eindhoven centraal in The Arena; een platform tijdens de Graduation Joseph Grima en Jurriënne Ossewold Show voor studenten, alumni, bekende en minder bekende, nationale en internationale designers, theoretici, critici, 9 Summary

Joseph Grima new member of the Executive Board One of the highlights in 2017 was the appointment of Joseph Grima as Creative Director on September 1st. Together with Jurriënne Ossewold –Director of Education, Research and Organization– he forms the Executive Board, a collegiate board ‘One’s feeling on joining the Academy is that of with equivalence in the hierarchical sense of the word. having entered a place where the future is invented. Joseph is specifically tasked with the further development of the creative strategy within the Academy. Design Academy Eindhoven is a place of intense and almost overwhelming experimentation, where

Education students are exposed to a radically wide range of 2016 was a year of promising initiatives, visions, plans and influences and ideas, ranging from the theoretical above all a steadily growing academy wide collaboration and togetherness. to the practical and from the artistic to the scien- 2017 was a year of consolidation, strengthening and further tific. In the coming years I believe our role as growth of our efforts and plans of the year before. First initiatives grew into regular activities and the plans of the directors of such an institution will be to uphold year before are in 2017’ business as usual. and nurture this environment of open thinking,

The ‘view to the outside world’ grew into a strong basis of the offering the students an ever wider - and deeper - new curriculum of the bachelors. understanding and familiarity with the forces Internal and external collaboration are now a natural part of the daily business. With the continuous growth of the number of shaping the world we live in.’ Friends projects, we make the outside world part of our curriculum and offer our students more and more the opportunity to get to know the dynamic working practice during their studies. Joseph Grima In this way they deepen their skills in for example acquisition, communication and presentation.

Bachelor: Master: One of the highlights in 2017 was the translation of the national The Master had the ambition to grow to 140 students in the end qualifications into three competences suited for the aca- academic year 2016-2017. This ambition was met with 149 demy: Mastery, Resonance and Poetics. students in that year. The Master sees a growth in interest in The translation into the three competences does justice to recent years which leads to a higher amount of high quality the specific characteristics of our academy and at the same applicants each year. time provides ample room for the Design Departments to give In 2017 the preparation of the accreditation of the Master meaning to it within their own cultural specific context and programme took place. A panel with independent experts had language. their first of two visits during the Graduation show to assess With the new competences as the starting point, the curriculum the quality of the end works of our graduates. The panel was renewal found its feet in 2017: impressed with the quality of our graduates and their communi- During several plenary sessions with the Editorial Team, Heads, cative abilities. coordinators and tutors of the departments, the new outline of The second visit, in which the panels conducts interviews with the curriculum was presented and implemented in September different stakeholders, such as students, staff and alumni has at the start of the new academic year. place in February 2018.

10 Research and lectorates Organization Three research proposals got granted in 2017: After the implementation of the self steering teams the year The project Re-Source: Participation in reframing residual mate- before, in was 2017 more responsibility and independence rials in design, theory practice and design education, was gran- created within staff, including the corresponding budgets. This ted by NWO/SIA Smart Cultural call. The project has a duration process was supported by: of two years and is in collaboration with the Vrije Universiteit --Connection of the different IT systems of HR and Finance Amsterdam and Studio Ester van de Wiel. Goal is to develop regarding process, budget and project management. research methods to transform waste materials in the city into --Intensive course of project management for all staff with valuable material in collaboration with Studio Ester van de Wiel. project management tasks and responsibilities. Vrije Universiteit Amsterdam will reflect on the process with the use of ethnographic participation observation. Events The Graduation Show of 2017 was with 51,236 visitors a great The project: Research Project and Innovation programme: success. Companies and (well known) professionals, visited the Mobiele stad (Mobile city) will take place from 2017-2020. show to scout new talent. In this project Design Academy Eindhoven collaborates with The Arena, the alternative programme with lectures, performan- Universiteit Twente, Universiteit Amsterdam, Radboud Uni- ces, films and debate was positively received. versiteit and Bureau het Noordzuiden and will focus on Our students proofed capable of leading –with times heated– experiments in the field of urbanization. discussions and managed to bring their ideas and work in the The final project that got granted, Platform Smart Cities and limelight in appealing manner. Citizens was granted by SIA and has a duration of two years. The show got ample attention in the media as well: dozens of Saxion Hogeschool, Hogeschool van Amsterdam Hogeschool articles were published on social media and in renowned maga- Van Hall Larenstein and Design Academy Eindhoven will join zines and newspapers. the research done by different lecturates and compose a knowledge agenda for further research in the field, with the possibi- In parallel to the Graduation show, the exhibition Beyond lity of joint research proposals. Generations took place in the van Abbe museum: The first of a series of 5 exhibitions to celebrate the Academy’s Facilities 75 years in 2022. In 2017 we increased the capacity of the mechanical work- Beyond Generations showed how in the past 70 years new shops by collaborating with Beeldenstorm, and external work- visions and perspectives on design were develop by designers shop at walking distance of the academy. that were connected to Design Academy Eindhoven. We expanded our bio-lab, started a foodlab and a ‘Think-work- Salone del Mobile, the annual exhibition in Milan, focused in shop’ for lectorates and research within the academy. 2017 on researching the role of design in current media by The Z-bar got an impulse with the appointment of a new coordi- experimenting with facts and fiction, props and performances. nator that provided in the need we had as an academy: -- truly healthy meals -- a restaurant were students and staff can have breakfast, lunch and/or dinner -- a place were you can read the newspaper, do some work or can just ‘hang out’

11 1. Visie en beleid

1.1 Inleiding den vormgeven aan wat zich gedurende dat proces voordoet. Onbewuste en bewuste impulsen wisselen elkaar af. Het is een Ten grondslag aan ons onderwijs, onderzoek en continue beweging van afstand en nabijheid, van jezelf verliezen organisatie ligt onze drang naar ‘radical quality’. tot handelen vanuit compassie en de wil bij te dragen en bete- Het biedt het uitgangspunt voor onze ambities, kenis toe te voegen aan de wereld om je heen. veranderingen en ingezette vernieuwingen. Voor die kwaliteit zijn innerlijke rust en zelfvertrouwen nodig, Daarnaast kenmerkt zowel ons onderwijs als vertrouwen in je talenten, in je handen en in je (ontwerp)proces. ons onderzoek zich door “Thinking through Daar horen ook twijfel en optredende irritaties bij. Door ‘schade making”. en schande’ heb je die leren duiden en hun betekenis leren Beide noties worden hieronder uiteengezet. begrijpen.

Radical quality gaat over een niet te stuiten drang om makend 1.2 Radical Quality te ontwerpen. Over je diepe overtuiging als student dat dat je taak is. Dat je daarvoor de talenten en fascinaties hebt. Ontwer- De radicale kwaliteit die ons als academie voor ogen staat vloeit pen is voor onze studenten verre van een plicht maar veeleer voort uit een persoonlijke en intense betrokkenheid op current levensnoodzaak. Hoe zou je zonder kunnen? affairs, kwesties in de wereld die ertoe doen. In alle jaren van Tegelijk gaat die kwaliteit vreemd genoeg vaak samen met de studie verdiepen onze studenten zich in die wereld. Door te schroom. Juist datgene waar je zo krachtig in bent, en wat je zo maken, door te kijken en te observeren, door te onderzoeken en graag wil is vaak de oorzaak twijfel: kan ik dat wel? Stel dat het te analyseren, en vooral door zich te verwonderen. Studenten niet lukt? Het vergt moed om te leren vertrouwen op je talenten leren zich vragen te stellen over eigen aannames, overtuigingen en je urgency, je innerlijke drang om te ontwerpen. Tijdens je en eigen vanzelfsprekendheden. De werkelijkheid blijkt ingewik- opleiding leer je die schroom te overwinnen, niet door hem te kelder dan gedacht. overschreeuwen, maar door respect te ontwikkelen voor die De crafts, ervaringen en kennis in verbinding met de wereld om kracht en drijfveren. hen heen, die studenten tijdens hun studie opdoen stelt hen in staat in de laatste jaren van hun studie te focussen op de vraag: Radical quality gaat uiteindelijk ook over het persoonlijke ver- waarom doe ik de dingen zoals ik ze doe? De blik verplaatst haal van de student. Over kwetsbaarheid, sensitivity en de wor- zich naar binnen: wat heb ik geleerd van mijn handen? Waar zit tels die elke student uniek maken. Als een student die (h)erkent mijn eigenheid en authenticiteit? Hoe geef ik betekenis aan mijn groeien ze uit tot een kostbare bron waaruit hij/zij creativiteit kan ontwerpen vanuit mijn eigen wortels en geschiedenis? Daarbij putten. Persoonlijke ontwikkeling gaat dan van zelf-compassie leren ze steeds meer te vertrouwen op hun inmiddels opge- naar compassie met anderen, naar engagement, naar handelen, bouwde intuïtie. Het is die unieke verbinding tussen de wereld dat tenslotte uitmondt in betekenis voor de wereld om je heen. en hun persoon waarmee ze zich onderscheiden van de middel- Het is die ontwikkeling die ook gaat zorgen voor gelaagdheid maat. Hun conceptuele benadering stelt hen in staat originele en universele betekenis in het werk van studenten. bijdragen te leveren aan complexe ontwerpvraagstukken die de Hoe beter een student in verbinding staat met zijn/haar wortels, wereld van vandaag kenmerken. hoe meer zich resilience ontwikkelt en hoe sprekender de vruchten die daaruit ontspruiten. Ons streven naar radicale kwaliteit laat zich samenvatten als het bij elkaar brengen en het laten interacteren van ratio, empathie, intuïtie en craft’. In die beweging ervaar de student kwaliteit als ‘het er helemaal in opgaan’. Op zulke momenten schakelt hij of zij moeiteloos tussen verschillende bewustzijnsniveaus. Ratio, gevoel, intuïtie en zintuigen werken intensief samen terwijl han-

12 1 Mathieu Meijers, Graduation Catalogus 2016, blz. 50. 2 Uit: ‘Curatorial Text’ Graduation Show 2016 “In Need of…”, Graduation Catalogue 2016

Kortom, radical quality ontstijgt moment en plaats. Ze gaat voor School as a Living Laboratory resistance: in de confrontatie met toeschouwers of gebruikers Onderwijs is in onze optiek niet waar de oude wereld wordt houdt je ontwerp stand en belichaamt het een herkenbare bete- overgedragen aan de nieuwe generatie, onderwijs is waar de kenis. Het staat nooit los van je eigen verhaal terwijl het tegelijk nieuwe wereld wordt uitgevonden. Waar de nieuwe realiteit een appel doet op het verhaal van de ander. In de woorden van wordt gecreëerd. Wij zien onze school dan ook als een levend een oud docent van de academie 1: “… (for a good design) ….. laboratorium voor nieuwe ideeën, nieuwe manieren van werken two things are needed: absolute resilience, and to be really en samenwerken, voor nieuwe concepten en nieuwe vormen successful, sensing the Zeitgeist and the on-going discourse van design, onderwijs en onderzoek. Deze benadering biedt with the present”. studenten ruimte om te spelen met concepten met betrekking tot ‘smaak’, zoals schoonheid, glamour, kitsch, camp, vlak, een- Creating alternatives voudig, saai, etc. En met concepten met betrekking tot vorm, We zien designers als idealistische, beschouwende, kritische en kleur, maat, structuur (simpel, complex), perspectief, zintuiglijk- ethisch bewuste ‘verander-pioniers’ die het vermogen bezitten heid en dimensies. Onze school is een individuele en gemeen- een oprechte maatschappelijke betrokkenheid te combineren schappelijke speeltuin. Hierdoor ontstaat een vrije ruimte waar met bescheidenheid en reflectiviteit. We stimuleren studenten geëxperimenteerd kan worden met het uitdrukken, bevragen zich te ontwikkelen tot geëngageerde en open minded individu- en ter discussie stellen van persoonlijke ideeën, voorkeuren en en die op een meer abstracte manier reflecteren op ontwerp en fascinaties en tevens met nieuwe manieren van (re)presentatie. het ontwerper zijn. Dit betekent dat zij leren hun werk en ideeën Want we zoeken het publieke domein en het debat, de uitwis- te relateren aan (opkomende) problemen en actuele thema’s in seling en de dialoog om ideeën verder te kunnen ontwikkelen de ‘wereld’. en te onderzoeken. We zoeken betekenisgeving door middel Design gaat niet langer alleen om producten, processen, servi- van interactie met het publiek, met critici en met vakgenoten. ces, beleving, concepten, de industrie, de markt of auteurschap; Design Academy Eindhoven stimuleert studenten tot een het gaat ons om het leveren van een bijdrage aan maatschap- maatschappelijk geëngageerde houding waardoor ze ontwerp- pelijke veranderingen en daarmee aan het creëren van beteke- opdrachten met een open mind tegemoet treden. Dat doen we nisvolle alternatieven. ‘Design remains an optimistic discipline onder andere door je op een meer abstracte manier te laten with designers still able to capture the poetry and humanity reflecteren op de betekenis van je ontwerpen en je maatschap- that is out there. We want our students to achieve this with pelijke rol als ontwerper. Daarmee willen we studenten uitdagen an intuitive sense of compassion; a quality, which we believe, hun persoonlijke verhaal en urgentie te relateren aan de kwes- should lie at the core of design. In this way and particular to ties en problemen in de wereld om hen heen. this new era, Design Academy Eindhoven is embracing design as a courageous counter-movement.’ 2 In het zoeken naar deze moedige tegenbeweging vormen de 1.3 Thinking through making creatieve uitingen en visuele representaties van onze studenten vaak de bepalende en inspirerende schakel in de samenwerking Thinking through making behoort tot het DNA van de academie met experts. Hun unieke mix van creativiteit, empathie, openheid en is de kenmerkende onderzoeksmethode voor zowel onder- en onbevooroordeeld zijn zorgt voor onverwachte invalshoeken wijs als onderzoek. bij het hoofd bieden aan grote maatschappelijke uitdagingen. Thinking omvat verzamelen, documenteren, in kaart brengen, Ontwerpen vanuit compassie vraagt om kracht, moed en analyseren, reflecteren, vertalen, synthetiseren en concluderen. vertrouwen op de eerste plaats in zichzelf en vervolgens in Denken vertaalt zich niet alleen in teksten, maar ook in alles wat de ander en ‘het andere’. Het vraagt om anders kijken en het ontwerpers en studenten als ontwerpers in spé ontwikkelen als vermogen in alles en ondanks alles overal het menselijke en het middel voor het bevorderen van het denkproces/ kenniscreatie. poëtische te zien. Making richt zich op het maken van objecten, middelen, het Voor Design Academy Eindhoven is design een tegenbeweging organiseren van activiteiten, story-telling, presentaties, tentoon- waarbij de ontwikkeling van de eigen talenten en vermogens ge- stellingen, performances en het ontwerpen van systemen en paard gaat met het streven naar het verbeteren van het welbevin- ervaringen. Al deze zaken zijn middelen om kennis te ontwikke- den van de ander en ‘het andere’ gebaseerd op compassie. len en te delen anders dan door tekst alleen.

13 Thinking through Making is een proces waarin maken, intuïtie, Community of talent reflectie en denken elkaar in hoog tempo afwisselen. Het maken Onze manier van werken en opleiden weerspiegelt het stre- vindt soms intuïtief plaats en kan dan werken als een katalysator ven naar een duurzame samenleving, te beginnen binnen ons voor het ontwikkelen van kennis en inzicht, mits begeleid door eigen instituut. We zien onze school als Community of Talent. reflectie en documentatie. Zo gaan creatie en reflectie hand in De generaties leren van elkaar en geven samen vorm aan het hand, zowel in onderwijs als onderzoek. onderwijs. Immers, als het gaat om bepaalde, bijvoorbeeld technologische kennis en/of vaardigheden of om eigentijdse Het fysieke ambacht, het ‘maken’ biedt studenten de gelegen- creativiteit is niet op voorhand duidelijk wie de docent is en wie heid tot reflectie, leert ze hun innerlijk te verbinden met het de student… Een Community of Talent als de onze is gebaat uiterlijke leven en leert ze twijfel te koesteren als waardevolle bij onderlinge inspiratie en productieve samenwerking. Geen dynamiek in het designproces. Vrijheid vergt controle en die ‘chain of control’, maar een ‘chain of care’: zorg voor elkaar en wijsheid geldt zowel voor het hart als voor de hand. Het maak- de omgeving. proces, het intensief in contact staan met de materie, dwingt De bijbehorende kwaliteitscultuur is te typeren als onafhankelijk, studenten kritisch te luisteren naar zichzelf. In onze werkplaat- toegewijd, kritisch, compassionate pionierend en poëtisch. sen leren studenten welke invloed het maken heeft op het gevoel en het begrip van vorm, iets dat relevant is voor alle vormen van design, hoe immaterieel ook. Het huidige ambacht is vaak vervlochten met innovatieve (industriële) praktijken en verbonden met allerlei technologische vernieuwingen, in onze ogen een veelbelovende mix van high-tech en low-tech. Onder invloed van technologie de- materialiseert het dagelijkse leven, de reële en de virtuele wereld vloeien steeds meer samen. Voor het curriculum van de academie betekent dat er naast aandacht voor het ambacht ruimte en aandacht is voor de abstracte, analytische en (theoretisch-) reflectieve kant van het design vak. De academie daagt studenten uit om vanuit hun persoonlijke intuïtie en overtuigingen conceptueel te leren denken. Door hechte verbondenheid met het professionele werkveld Werkoverleg docenten Bachelor onderwijs zijn we als academie in staat onze studenten voor te bereiden op het functioneren in een professionele werkomgeving, waarin ze hun conceptuele benadering kunnen inzetten als ‘agent of change’. Het is dit DNA, deze ambities en die bevlogenheid, die studenten en docenten, bestuur, medewerkers en staf met elkaar verbindt. Op deze manier wil Design Academy Eindhoven zich als ‘Community of Talent’ onderscheiden als een van de meest authentieke, creatieve en innovatieve en daarmee invloedrijke academies ter wereld. De bijbehorende kwaliteitscultuur is te typeren als onafhankelijk, betrokken, conceptueel, pionierend, veeleisend, speels en toegewijd.

14 Marie Caye: SAM. BA Food Non Food. Graduated: 2017, Cum Laude Foto: Femke Rijerman

15 Bachelor onderwijs 2. Onderwijs

2.1 Bachelor onderwijs Na je afstuderen aan Design Academy Eindhoven ben je in staat om vanuit je persoonlijke talenten professionele ontwer- 2.1.1 Inleiding pen te vervaardigen die uitdrukking geven aan jouw fascinaties en tegelijk maatschappelijke weerklank vinden. Je hebt je de In 2016 is een onderwijsverandering in gang gezet, die, in volgende competenties eigen gemaakt: algemene zin, gericht is op meer samenhang in het onderwijs- -- Mastery (meesterschap) programma en op meer samenwerking tussen docenten van Je weet in je ontwerpproces raad met vorm, maat, beeld, tekst, voorheen gescheiden ontwerpafdelingen aan de ene kant en de ritme, dimensies, structuur, perspectief en kleur, de eigenheid ondersteunende en flankerende vakken aan de andere kant. van zintuigen, materialen, functionaliteit en technieken. Hierbij In 2017 is deze onderwijsvernieuwing verder uitgewerkt en heb je de kennis, het inzicht en de vaardigheid rekening te doorgezet. houden met ethische dilemma’s, human centeredness, sustai- Dit kwam tot uiting in: nability en de circular society. -- Een vertaling van de landelijke competenties naar drie Je bent je bewust van waar je naar toe wilt met je ontwerpen, competenties passend bij de academie. en van wat daarvoor nodig is aan onderzoek, oefening, experi- -- Een nieuwe curriculumopzet gebaseerd op afstemming ment, twijfel, vasthoudendheid, zorgvuldigheid en detaillering. tussen afdelingen en Basics Je kunt de intrinsieke kwaliteit van je ontwerpen beoordelen, -- Een aanpassing van de propedeuse verantwoorden en waar nodig verbeteren. Je weet de beno- digde expertise te verwerven om je nieuwe practices en skills eigen te maken. 2.1.2 De drie competenties van de Bachelor Je hebt vertrouwen in jezelf en in je eigen kunnen, vertrou- van Design Academy Eindhoven wen dat je je met gretigheid, oefening en geduld hebt eigen gemaakt. In het studiejaar 2016-2017 is een voorlopige visie voor Design -- Resonance (weerklank) Academy Eindhoven vastgesteld. Een logische vervolgstap was Door kennis te vergaren ontwikkel je een frame of reference een bezinning op de consequenties hiervan op het curriculum. dat je in staat stelt om te reflecteren en je werk context en De academie heeft in overleg met de verschillende gremia de relevantie mee te geven. Door onderzoek en analyse weet je landelijke eindkwalificaties vertaald in drie competenties die de onverwachte verbanden tussen doorgaans gescheiden kennis- bestaande praktijk in de academie en haar visie weerspiegelen. gebieden te leggen, die anderen overtuigen en inspireren. Je gaat in gesprek met anderen over je werk en zoekt de dialoog. Een en ander kwam mede voort uit het ongemak dat we ervaar- Je werk toont de professionele positie die je als ontwerper den bij de officiële landelijk geldende competenties voor het wilt innemen in het veld van design en de manier waarop je je designonderwijs. Voor ons ontbreekt het bij die competenties professioneel wilt verhouden tot en verbinden met en verant- aan een natuurlijke aansluiting op de inrichting van ons onder- woorden tegenover je opdrachtgevers, je publiek en mogelijke wijs en doet het onderscheid enigszins kunstmatig aan gelet op samenwerkingspartners. de opbouw van ons curriculum. Je ontwerpen weerspiegelen je maatschappelijke betrokkenheid, je morele positie en geven blijk van je engaged distance, De compacte en omvattende formulering van onze drie com- je compassie en je zoeken naar betekenis van je ontwerpen petenties –zoals hieronder te vinden– verraadt de specifieke voor anderen en naar alternatieven voor actuele problemen. kenmerken die ons als academie typeren. Een formulering die -- Poetics (poëzie) tegelijk ruimte biedt aan Ontwerpafdelingen om daar hun eigen Je werk vertelt een verhaal dat getuigt van balans tussen het ontwerpcultuur en -jargon in aan te geven. Uitgangspunt hierbij perspectief van de ander, het grotere belang en je eigenheid. was herkenbaarheid voor student en docent en makkelijke Dit doe je door te verbinden, onderzoek te doen en te ontwer- toepasbaarheid in het onderwijs en beoordeling. pen vanuit empathie, urgentie en betrokkenheid. Anderen herkennen jouw intuïtieve esthetiek, je eigen vorm en stijl en zien hoe jij je compassie tastbaar weet te maken in universele ontwerpen, die voor anderen van betekenis zijn. Je werkt vertoont bezieling en gelaagdheid, hiermee weet je het hart van anderen te raken.

17 2.1.3 Nieuwe curriculumopzet en organisatie van het onderwijs

Op basis van de nieuwe competenties is kritisch gekeken naar Om de samenhang tussen ontwerpafdelingen en ondersteu- het curriculum. nende vakken verder te stimuleren zijn in 2017 zogenaamde In voorgaande jaren werd door studenten de scheiding tussen vakgroepen geïntroduceerd. Ontwerpafdeling en Kompas als competitief ervaren: dit leidde Vakgroepen verzorgen al het onderwijs dat plaats vindt naast in de praktijk tot hoge werkdruk onder studenten en twee de afdelingen: Propedeuse, Basics en minoren. parallelle onderwijsvormen die niet de bedoelde vervlechting en Vakgroepen ontwikkelen, geven en evalueren hun onderwijs in versterking tot gevolg hadden. samenspraak. Ze zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het Er is daarom in 2017 onderzocht hoe de integratie tussen de onderwijs in inhoud en vorm, de aansluiting door de jaren heen Ontwerpafdelingen en de ondersteunende vakken verder tot en de afstemming per eenheid; trimester of semester. Zowel stand kon komen. Intensief overleg tussen College van Bestuur, onderling, als met andere vakgroepen als met ontwerpafde- Editorial Team, docenten en Hoofden heeft geleid tot het intro- lingen. duceren van Basics: Humanities, Design Grammar en Electives De vakgroepen worden in 2018 verder uitgediept met vak- (keuzevakken). groepvoorzitters die zitting nemen in het Editorial Team (zie 2.1.4).

De opzet van het curriculum vanaf het schooljaar 2017-2018 ziet er na de vernieuwingen en aanpassingen als volgt uit:

Propedeuse JAAR 1 Trimester 1 Trimester 2 Trimester 3 Vakstudie

Eindstudie JAAR 2 Module 1 Module 2

JAAR 3 Minor Studio

JAAR 4 Stage Eindexamen

18 Jaar 1: Propedeuse Jaar 3 Aan het eind van het propedeusejaar kiezen studenten voor In jaar drie heeft de student in het eerste semester de keuze een van de volgende acht ontwerpafdelingen: tussen een minor of exchange. De minoren, voor het eerst -- Man and Activity aangeboden in 2016, werden in 2017 verder uitgebouwd en -- Man and Communication uitgediept. In een minor verdiept de student zijn/haar expertise -- Food Non Food in een gespecialiseerde design course. De student richt zich op -- Man and Identity een specifiek en gegeven thema, onderwerp, materiaal -- Man and Leisure en/of methodiek. -- Man and Mobility In het tweede semester gaat de student ‘de studio’ in bij -- Public Private zijn/haar ontwerpafdeling. De studio biedt een voorbereiding op -- Man and Well-being het afstudeerjaar en richt zich op de relatie met de buitenwereld.

Die keuze wordt op verschillende manieren ondersteund: Jaar 4 -- door de begeleiding van de study guides die het keuzepro- Het vierde jaar bestaat uit een stage en het afstudeerproject. ces met de student op regelmatige basis bespreken; Tijdens het eindexamenjaar leert de student door middel van de -- opdrachten die de studenten gedurende hun propedeusejaar zogenaamde Narrative zijn eigen werk op een tegelijk per- uitvoeren, zoals het interviewen van recent afgestudeerden soonlijke en universele manier te contextualiseren en daarover tijdens de Graduation Show en te communiceren. In de Narrative reflecteert de student, ook -- het jaarlijkse Propedeuse Symposium waarin studenten en vanuit theoretisch perspectief, over zijn werk vanuit een meer afdelingen zichzelf presenteren. abstract niveau. Aan welke vergelijkbare zaken of concepten refereert mijn werk? Wat is de meer algemene betekenis en Om het borgen van de keuze voor de best passende afdeling relevantie van het resultaat van mijn ontwerpproces? Door het nog beter in het curriculum te verankeren zijn in 2017 aan de samenstellen van een verhaal kan de student zijn of haar Narra- drie trimesters die een student volgt de volgende drie thema’s tive toegankelijk te maken voor een breder publiek. Dat kan via verbonden: allerlei vormen van representatie, variërend van een geschreven -- Crafts and industry of beeldverhaal in welke vorm dan ook. -- Society and Change -- Body and Mind Gevolgen curriculumvernieuwing voor verantwoordelijkheid In elk trimester is een dag gereserveerd voor een design curriculum: project in lijn met het thema, begeleid door docenten van de Het College lid verantwoordelijk voor Onderwijs, onderzoek en verschillende afdelingen. Op deze manier maken de studenten organisatie is samen met de hoofden van Ontwerpafdelingen kennis met de typische kenmerken van het onderwijs en de verantwoordelijk voor het curriculum van de Bachelors. design methode binnen de afdelingen. Elk hoofd is verantwoordelijk voor de artistieke visie op en richting van zijn of haar afdeling, voor het onderwijs en de orga- Jaar 2: nisatie van zijn of haar afdeling en voor het eindniveau inclusief Het tweede jaar heeft in 2017 de grootste onderwijsvernieu- de beoordelingen van zijn of haar afdeling. Dat alles binnen het wing meegemaakt. kader van de artistieke, onderwijskundige en organisatorische In dit jaar starten studenten in een van de ontwerpafdelingen. bandbreedte zoals geformuleerd door het College van Bestuur. Naast de dagen in de ontwerpafdelingen, volgen studenten Binnen diezelfde bandbreedte is het Editorial Team verantwoor- ondersteunende vakken: Basics. delijk voor het BASICS-programma: Deze basics bestaan uit Design Grammar, Humanities en -- Jaar 1: het propedeusejaar Electives. Het doel van deze nieuwe opzet is dat ontwerp- -- Jaar 2: de BASICS en de Electives afdelingen en basics niet als losse onderdelen fungeren, maar -- Jaar 3: de minor en de studio elkaar aanvullen en versterken. -- Jaar 4: de stage en het eindexamen Hiertoe hebben voorafgaand en tijdens studiejaar 2017-2018 verschillende docentenbijeenkomsten plaatsgevonden waarin docenten van afdelingen en basics de verbinding met elkaar zochten. Vervolgens zijn, met als stip op de horizon gezamenlijk beoordelen, uniforme beoordelingsformulieren ontwikkeld, zodat ook op papier de connectie met elkaar gevonden kon worden.

19 2.1.4 Activiteiten Editorial Team 2.1.5 Onderwijsorganisatie: Educational Desk

In 2015 werd het Editorial Team ingesteld: Een team bestaande Als een van de eerste zelfsturende teams is de Educational uit kunstenaars, theoretici, ontwerpers, engineers, weten- Desk in 2017 verder gegroeid naar een soepel werkend team schappers, schrijvers, programmamanager bachelor, decaan, van zeven proactieve, autonoom functionerende professionals beleidsmedewerker onderwijs Het team staat onder leiding met duidelijke taken. Het team verzorgt de organisatie van de van het lid van het College van Bestuur verantwoordelijk voor totale cyclus van het onderwijs. Onderwijs, Onderzoek en Organisatie. Zo verzorgde het team de nieuwe opzet van herkansingen Het Editorial Team is verantwoordelijk voor de inhoud, metho- door middel van de hantering van de zogenaamde Special dologie en organisatie van de ondersteunende vakken en de Focus, speciale aandachtspunten die bij een beoordeling als afstemming op en de samenhang daarvan met de ontwerp- onvoldoende uit de bus komen, die het overdoen van de hele afdelingen. De academie beschikt daarmee over een over- module niet rechtvaardigen en die de student daarom als extra koepelende, coördinerende en bevoegde instantie die het beoordelingspunt in de volgende module meeneemt. ondersteunende curriculum van de academie zowel inhoudelijk Naast mentoraat en decanaat bestaat de dienstverlening aan als pedagogisch, didactisch en organisatorisch stuurt en waar het onderwijs uit organisatie en planning van het onderwijs, toe- nodig aanscherpt. lating en werving, aanspraakpunt voor de propedeusedocenten, machinale, digitale werkplaatsen en de Student Council. De In 2017 bestonden de activiteiten van het Editorial Team uit: programmanager Bachelor is verantwoordelijk voor ontwikke- -- Verfijning van de 3 competenties naar de diverse leerjaren lingen op langere termijn, de budgettering, urenverdelingen en -- Verdere uitbouw en verdieping van de in 2016-2017 geïntro- begroting. duceerde minoren De International Desk vormt onderdeel van de Educational -- In overleg met hoofden en coördinatoren opstellen van profiel Desk en is verantwoordelijk voor exchange, stages en interna- per afdeling tionalisering. -- Coördineren van de opzet van een integratief curriculum tussen afdeling en ondersteunende vakken 2.1.6 Werving, selectie en toelating. -- Coördineren van verbeterde opzet propedeuse -- Uitzetten horizontale en verticale leerlijnen voor de BASICS: Aankomende studenten hebben de mogelijkheid een dag mee Humanities, Design Grammar en Electives te lopen op de academie gedurende de zogenaamde -- Rekruteren van docenten passend binnen deze leerlijnen. “Experience Days”. -- Ontwikkelen van uniforme beoordelingsformulieren in overleg In het studiejaar 2016-2017 vonden deze plaats op: voor de BASICS -- 16 november -- Ontwikkelen van uniforme beoordelingsformulieren met -- 8 februari ruimte voor typische afdelingskenmerken voor de -- 15 februari Ontwerpafdelingen. Op deze dagen wordt de drempel van onze opleiding verlaagd en krijgen aankomende studenten de kans om sfeer te proeven, samen opdrachten te maken en onze manier van werken te ervaren. Er werden workshops gegeven, huidige propedeuse studenten vertelden over hun ervaringen en er werd voorlichting gegeven over de toelatingen selectieprocedure. Op deze manier trachten we een goede match tussen persoonlijke interesses en talenten en de cultuur en aanpak van de academie tot stand te brengen.

Ook in dit studiejaar kwamen er geïnteresseerden uit binnen- en buitenland. Er waren circa 75 aanwezigen per keer en de feedback was positief.

20 De aanmeldingsdeadline voor de Bachelor Toelatingen was 15 februari 2017. De 544 studenten die zich hadden aangemeld kregen een uitnodiging voor de selectiegesprekken. Vier toelatingscommissies bestaande uit elk twee ervaren docenten ontmoetten en ondervroegen de kandidaten. De kandidaten presenteerden zichzelf en hun werk aan hun toe- latingscommissie en ook aan hun medekandidaten; ze werden uitgenodigd om op elkaar (‘s werk) te reageren. Deze opzet met ruimte voor onderlinge interactie lijkt enigszins op een lessituatie, het draagt bij aan een positieve sfeer en helpt daarmee stress te beperken. Bovendien geeft het de commissie de gelegenheid om kandidaten langer in actie te zien, te observeren hoe zij zich gedurende de ochtend/middag profileren. Aan de hand van de adviezen van de commissieleden werd de definitieve selectie gemaakt en kregen, na afstemming met het College van Bestuur, 145 kandidaten het bericht dat ze waren aangenomen. We zijn het academisch jaar 2017-2018 uiteindelijk met 139 nieuwe propedeuse studenten gestart.

Aantal aanmeldingen 544 Aantal aangenomen 145 Aantal gestart 139

NL Internationaal Man Vrouw 29% 71% 43% 57%

21 Masteronderwijs

22 2.2 Masteronderwijs Information Design Elke nieuwe technologie verandert de aard van design. Digitale technologie heeft de rol van grafisch ontwerpers fundamenteel 2.2.1 Inleiding gewijzigd. Het is nodig een nieuwe balans te vinden tussen degenen die informatie publiceren en degenen die die informa- De Masteropleiding van Design Academy Eindhoven bestaat tie bestuderen. Het ontwerpen van nieuws en van kennis zijn sinds 2014 uit vier afdelingen/uitstroomprofielen, te weten daarom essentiële thema’s in het programma van Information Contextual Design, Social Design, Information Design en Design. Ze is op zoek naar nieuwe ideeën, methoden en per- Design Curating and Writing. Binnen elke afdeling fungeert de soonlijkheden om data in kaart te brengen die onze individuele groep studenten, tutoren, design experts en gastsprekers als en collectieve patronen van gedrag, transacties en gedachten een permanente ‘denktank’, waarbij het gaat om een dynami- beschrijven en ze in hun essentie te vertalen. sche dialoog, die resulteert in interacties tussen verschillende culturen, nieuwe designconcepten en -experimenten die Design Curating and Writing bijdragen aan de ontwikkeling van het professionele designveld Alice Twemlow nam in 2017 het stokje over van Justin Mcguirk en -discours. Jaarlijks krijgt die dialoog een externe stimulans als hoofd Design Curating and Writing. Justin nam afscheid door real-life projecten waarin studenten gedurende een trimes- tijdens de Graduation ceremonie in juni 2017. ter samenwerken met externe opdrachtgevers en/of partners. If design is all around us, shaping our daily lives in both visible Het ontwikkelingsplan voor de Master uit 2014 beoogde de and invisible ways, then design writers and curators should realisatie van een aantal structurele aanpassingen en verbete- be acutely aware of that influence. Deze specialisatie gebruikt ringen voor de periode van 5 jaar. In 2017 betekende dat een design als een lens om naar de wereld te kijken. Het leert verdere verbetering van de herstructurering van het onderwijs- studenten kritische vaardigheden nodig om te reflecteren over bureau van de Masters. Tegelijk vernieuwden we de werving- de talrijke rollen die design tegenwoordig speelt. Terwijl ze te- en selectieprocedures voor nieuwe studenten, de examinering gelijkertijd conventionele percepties op wat design is aanvecht en beoordelingen van studieresultaten, de internationale relaties en uitdaagt. Bijzonder is dat het Van Abbemuseum een lesdag met verwante Masteropleidingen in het buitenland, en de per week voor haar rekening neemt. Tijdens die lessen raken samenwerkingen met externe partners. Specifiek aandachts- studenten vertrouwd met tentoonstellingsbeleid, de vormgeving punt was de nadruk op de verdere groei van het aantal van tentoonstellingen en de daarbij behorende conceptont- Masterstudenten. wikkeling. Ook de afstudeertentoonstelling van de studenten Design Curating and Writing vond in 2017 deels plaats in het 2.2.2 Kenmerken van de Masterafdelingen Van Abbemuseum.

Contextual Design 2.2.3 Professionalisering van organisatie ‘Artistiek talent, nieuwsgierigheid, intuïtie voor de Zeitgeist, een onderzoekende houding, en de moed om conventies te In 2017 stond de verdere professionalisering van de organisatie negeren’. Dat is hoe Contextual Design de ‘author designer’ be- van de masterafdelingen op de agenda. schrijft. Het is die categorie ontwerpers die ze willen opleiden. Vanaf de start van het studiejaar 2015-2016 kreeg elke Mas- Omdat de nadruk in het eerste jaar ligt op de ontwikkeling van terspecialisatie bij wijze van pilot een eigen coördinator, onder verbeelding en het verkennen van het persoonlijke profiel van meer verantwoordelijk voor het budgetbeheer van de eigen de student krijgen de studenten les van docenten van divers afdeling, en belast met de organisatie van jaarlijkse projecten pluimage: relatief veel kunstenaars, een architect, theoretici, een en de inzet van gastdocenten binnen de Master. De OR stelde grafisch ontwerper, ontwerpers. toen als voorwaarde een degelijke evaluatie van die pilot. Met aandacht voor vragen als: Social Design --is de taakverdeling tussen coördinator en overige functies ‘There is no such thing as social design’ Als ontwerper ben je binnen de Master helder en voor iedereen duidelijk? verplicht om te werken met het sociale aspect van je ontwer- --correspondeert de taakomvang met de beoogde werkzaam- pen. Social Design daagt studenten uit om zichzelf constant af heden? te vragen: waarom doe ik design, wat is de invloed van mijn ont- In mei 2016 voerde de NQA deze evaluatie uit. Mede op basis werpen, wie zullen mijn ontwerpen aanspreken, en wat bereik van hun aanbevelingen kent elke afdeling sinds september ik nu eigenlijk met mijn werk als designer? Het is deze kritische 2016 en eigen coördinator, tot tevredenheid van de studenten. houding die de specialisatie Social Design typeert. Haar onder- De pilot van de afdelingsspecifieke coördinatoren is in 2017 zoeksprogramma ontwikkelt nieuwe modellen, strategieën en aangevuld met de instelling van de functie algemeen coördina- producten die een beslissende rol kunnen spelen in de ontwik- tor in plaats van de aanvankelijke programma-manager. keling en de transformatie van de maatschappij.

23 Naast de afdelingsspecifieke coördinatoren is de functie van Tijdens de algemene open dagen van de academie bleek de algemeen coördinator gericht op overstijgende taken zoals belangstelling voor de Master groot. Steeds meer aspirant aanmeldingen, werving en selectie, de organisatie van externe studenten blijken bereid vaak lange reizen te maken voor de studentenprojecten en het examen. kennismaking. We bieden ze tijdens die dagen mogelijkheden Vanaf september 2017 is de functie van algemeen coördinator om in gesprek te gaan met hoofden, tutoren en coördinatoren. uitgevoerd door twee van de afdelingscoördinatoren. Daarmee In januari 2017 werd er een gezamenlijke open dag georgani- is de inbedding binnen de afdelingen gegarandeerd en kan seerd voor aspirant Bachelor en Master studenten. De nieuwe er sneller en gerichter ingezet worden op vernieuwing van de websites van de afdelingen konden worden geraadpleegd en organisatie en de aansluiting op de ondersteunende diensten algemeen coördinator, studenten en enkele hoofden waren zoals studentenadministratie, communicatie en het decanaat. beschikbaar voor vragen en informatie en de afdelingen konden Deze opzet is als pilot aangegaan van september tot en met worden bezocht tijdens rondleidingen. Er was relatief veel be- december 2017 en uiteindelijk positief geëvalueerd door zowel langstelling van Nederlandse studenten, wat zich mogelijk heeft de Masterafdelingen als de ondersteunende afdelingen en het vertaald door een hoger aanmeldingspercentage van Nederlan- College van Bestuur. ders. Voor 2018 werd echter besloten een aparte open dag te organiseren voor de Masters om de zichtbaarheid en effectiviteit 2.2.4 Werving en groei nog meer te vergroten.

Vanaf november 2015 heeft Design Academy Eindhoven inge- Tijdens de Graduation Show wisten veel aspirant studenten zet op een actieve wervingscampagne om de verdere groei van de weg naar de Information Desk te vinden, waarbij huidige de Masters te realiseren. studenten hen te woord stonden. Juist het directe contact met In 2017 kreeg de werving door de algemene mastercoördinatie hen bleek in een grote behoefte te voorzien. een enorme boost door het uitrollen van een gerichte campag- Voor de werving blijken alumni belangrijke pleitbezorgers. In ne. Mond-op-mond reclame van huidige studenten en alumni 2016 vroegen we hen samen met huidige studenten aspirant- bleek een effectief middel dat door sociale mediacampagnes studenten aan te dragen, een strategie die in veel gevallen werd versterkt, aangevuld met advertenties op online platforms. vruchten afwierp. Uiteindelijk hebben de intensievere wervings- Het aantal aanmeldingen steeg, zowel kwantitatief als kwali- campagnes geresulteerd in de volgende cijfers: tatief. Aanmeldingen werden beoordeeld op basis van digitaal ingestuurde portfolio’s en daaropvolgende skype gesprekken Aantal ingeschreven Masterstudenten: met de door de afdelingshoofden geselecteerden. Tijdens de Studiejaar 2015-2016: Totaal 108 Salone del Mobile konden potentiële studenten deelnemen aan Studiejaar 2016-2017: Totaal 128 de zogenaamde Fast Lane Selection. Op die manier konden ze Studiejaar 2017-2018: Totaal 149 toelating doen zonder dat ze alle documenten hoefden in te stu- Information Design: 37 studenten ren. Het bleek een succesvolle keuze voor Contextual Design, Contextual Design: 49 studenten Social Design en Design Curating and Writing. Omdat Salone Social Design: 50 studenten del Mobile geen platform is voor grafisch 2D werk en digitaal Design Curating & Writing: 13 studenten werk had Information Design echter minder baat bij deze vorm van selectie; desondanks kwam er toch een sterke student uit Nog steeds bestaat onze groep Masterstudenten voor ruim voort. 95% uit internationale studenten die samen zo’n 60 nationalitei- ten vertegenwoordigen. Een van de ambities uit het ontwikkelplan van 2014 was het werven van 140 studenten in het studiejaar 2016-2017. Op 2.2.5 Enkele hoogtepunten 1 oktober 2017 telden de masterafdelingen bij elkaar 149 studenten. In 2017 won Nadine Botha van Design and Curating Writing In september 2017 startten 91 eerstejaarsstudenten, geselec- de Gijs Bakker Award voor haar afstudeerproject ‘The Politics teerd uit maar liefst 350 aanmeldingen. Onze stellige verwach- of Shit’. Uit het juryrapport: ting is dat het streefgetal voor studiejaar 2018-2019 van 175 ‘The jury recognizes in Nadine the true recipient of the Gijs studenten ruimschoots zal worden gehaald. Bakker Award and would be honoured to reward her for Vermeldenswaard is dat Design Curating and Writing tijdens de her graduation project, which reveals the role of design as Salone del Mobile in Milaan extra zichtbaar was door de deel- a tool of control and as a tool of emancipation. At the same name van de betreffende afdelingshoofden Alice Twemlow en time the jury wants to acknowledge the Design Academy Justin Mcguirk aan de paneldiscussie Stretching the Museum: Eindhoven decision for the choice to introduce a new master New Opportunities for Curating Design in Palace Clerici met department on writing and curating, enabling design and the onder meer Paolo Antonelli, Aric Chen en Matylda Krzykowski. designer to escape the often-narrow restrictions of display.’ Deze discussie was onderdeel van de presentatie van Design Academy Eindhoven, gecureerd door Jan Boelen, hoofd van de Masterafdeling Social Design. 24 Louise Schouwenberg, hoofd van Contextual Design maakte 2.2.6 Verbeterpunten naar aanleiding van feedback in samenwerking met Hella Jongerius de tentoonstelling/instal- studenten latie: Beyond the New in het Design Museum in München, te bezichtigen van november 2017 tot september 2018. 3 Sinds 2014 laten studenten zich in feedbacksessies per afdeling horen over hun ervaringen met constructieve verbe- Citaat uit de aankondiging: tervoorstellen voor het onderwijs. Een keer per jaar gaan twee ‘Dutch product designer Hella Jongerius and design theorist studenten uit elk leerjaar in gesprek met het hoofd, de program- Louise Schouwenberg have been invited to develop a site- mamanager van de Master, de coördinator en een docent van specific installation for the Paternoster Hall at Pinakothek der elk jaar. Moderne. They are thus continuing the ten-month exhibition In 2017 kwamen de volgende punten naar voren tijdens de format for contemporary positions in design that kicked off feedbacksessies: in 2015 with Konstantin Grcic and continued with Werner Aisslinger. Punt Studenten misten overzicht in de vorm van een Hella Jongerius has made a name for herself with her very jaarprogramma. specific way of combining craftsmanship and industrial Actie Per afdeling schreven de hoofden in samenwerking manufacturing. Her furniture, textile and ceramic designs met hun docenten een globaal jaarprogramma, are meant as a symbiosis of high and low-tech, of past and inclusief thema’s en deliverables. present, of traditional and innovative materials. Resultaat In 2017 bleek het jaarprogramma studenten de In her research, Louise Schouwenberg, head of the depart- beoogde houvast te bieden ment of Contextual Design at the renowned Design Aca- demy in Eindhoven, mainly focuses on the interface between Punt Studenten gaven aan behoefte te hebben aan art and design. (meer) skilled-based workshops. The installation opposes an industry that believes the sole Actie De hoofden van Contextual Design, Social Design goals of production are the idea of the “new” and commercial en Information Design hebben dit actief opgepakt: success. They contrast this to the conviction that industry vanaf 2017 krijgen studenten in ieder studiejaar first taps the potential of current manufacturing opportunities skilled-based workshops. when it tackles new challenges that address high quality, Opmerking Dit neemt niet weg dat de nadruk in de opleiding sustainable products and also foster design that can be free blijft liggen op conceptontwikkeling. Wat de and experimental.’ noodzakelijke skills betreft verwachten we van studenten een ondernemende houding om ook Bij de tentoonstelling verscheen de publicatie ‘Beyond the new. buiten het onderwijs op de academie om op zoek On the agency of things’ bij Koenig Books, ontworpen door te gaan naar mogelijkheden om hun skills te ver- Irma Boom. beteren. Niet alleen via onze eigen werkplaatsen, In 2017 studeerde Soyoun Kim cum laude af bij Contextual maar ook via externe faciliteiten. Design met een project waarmee ze de interactie tussen inwoners van Noord- en Zuid-Korea wil stimuleren. Ze creëerde een Punt Studenten wilden meer duidelijkheid over de manier serie van 25 gebouwen en monumenten langs de grens tussen waarop er binnen de verschillende Masterafdelingen beide landen. Elk van die architectonische structuren vormt beoordeeld wordt. een neutral zone waar inwoners van beide kanten van de grens Actie De transparantie bij de beoordelingen is in 2017 elkaar kunnen ontmoeten. 4 sterk verbeterd. Studenten krijgen informatie over Dezeen publiceerde een artikel over Master graduates Basse wat er van hen verwacht wordt bij de Finals en hoe Stittgen (Social Design), Melani De Luca (Information Design) de beoordeling in zijn werk gaat. en Lara Chapman (Design Curating and Writing). 5 Resultaat De kwaliteit van de feedback is verbeterd door de Docent Information Design en Contextual Design Frans Bevers uitgebreidere toelichting op de assessmentformulieren. wint eerste Jan Lucassen Award. 6 Lidewij Edelkoort selecteerde voor ‘The Graduates Exhibi- tion’ 14 designtalenten van Europese designscholen voor een tentoonstelling bij de Carpenters Workshop Gallery tijdens het London Design Festival 2017. Ze toonde werk van alumni Kostas Lambridis, Thomas Ballouhey, Aurelie Hoegy en Carlo Lorenzetti.

3 Zie: http://dnstdm.de/en/hella-jongerius-und-louise-schouwenberg-beyond-the-new/ 5 Zie: https://www.dezeen.com/2018/01/02/six-young-writers-design-academy-eindhoven- 4 Zie: https://www.dezeen.com/2017/11/24/soyoun-kim-architecture-blue-neutralized-zone- trends-dutch-design-week/ north-korea-south-korea-border/amp/ 6 Zie: https://www.designacademy.nl/News/tabid/2055/articleType/ArticleView/articleId/2876/ Frans-Bevers-winner-Jan-Lucassen-Award-2017.aspx

25 Punt Een terugkerend punt in de gesprekken met studen- Voor het project in samenwerking met Atelier Rijksbouwmeester ten is de indeling van het lesprogramma en het jaar- werd de voormalige gevangenis De Kruisberg in Doetinchem rooster. tot uitgangspunt genomen voor een ontwerpopgave. Atelier Actie Dit wordt zo goed en vroeg mogelijk gecommuni- Rijksbouwmeester is betrokken bij de afstootopgave van dit ceerd per email en de online agenda, maar last- complex. De Rijksbouwmeester, Floris Alkemade, wil een maat- minute verschuivingen zijn soms aan de orde. Dit schappelijk relevant toekomstig gebruik verzekeren voor het geldt ook voor de planning van zowel de Midterms complex. In totaal werkten 40 studenten verdeeld in 3 groepen als de Finals. Omdat dit samenhangt met de logis onder leiding van een projecttutor aan dit bijzondere project. tieke planning qua ruimtes, is het nog steeds niet mogelijk voor een heel jaar vooruit deze dagen vast Rijksbouwmeester Floris Alkemade toonde zich een persoonlijk te leggen, afhankelijk als we zijn van de beschik- zeer betrokken opdrachtgever en was actief aanwezig bij tus- bare ruimtes in het gebouw. Hier wordt aan gewerkt sen- en eindbeoordelingen. In evaluatie met RBM werd door de door de algemene coördinatoren om dit verder te opdrachtgever vooral het eerste meer speculatieve deel van het verbeteren. project, het out-of-the box denken van studenten gewaardeerd: dit leverde niet zozeer de meest realistische scenario’s, maar In 2017 zijn de studenten steeds meer betrokken bij organisato- wel prikkelende vergezichten op die zich niet lieten beperken rische zaken van de Masterafdelingen waardoor ze beter op de door al te veel realisme. Uit de evaluatie kwam voort dat beide hoogte zijn van het reilen en zeilen van de Masters. Zo weten ze partijen graag een vervolg willen geven aan de samenwerking ook sneller de weg te vinden binnen de academie als ze vragen over een ander thema in 2019 of 2020. of suggesties voor verbetering hebben. 2.2.8 Verhuizing Een delegatie van de Masterstudenten participeert actief in de academie-brede Student Council die eens per zes weken aan De Master begon in september 2017 op een nieuwe plek: de tafel zit bij het lid van het College van Bestuur verantwoordelijk vijfde verdieping werd thuisbasis van alle afdelingen, nadat we voor Onderwijs, Onderzoek en Organisatie. Ook is de Student- met de groeiende studentenaantallen uit onze voegen waren Council verantwoordelijk voor het organiseren van de Potluck, gebarsten op de derde verdieping. Dit betekende een aanzien- waarin zowel Bachelor- als Masterstudenten de kans krijgen lijke vergroting van het aantal vierkante meters en een hogere hun ideeën over verbetering van het onderwijs te ventileren. lichtere ruimtes. Door Joost Grootens werd een ruimtelijke indeling gemaakt waarin werd voorzien van aparte bespreekruimtes, 2.2.7 Projecten met externe partijen voor iedere afdeling twee. Design Curating and Writing kreeg een aparte afgesloten bespreekruimte. De ruimere behuizing Elk derde trimester van het eerste jaar werken Masterstudenten maakt de behoefte aan presentatieruimte elders in het gebouw samen met een externe partij of partner in projecten gefocust minder groot. Daarnaast is de aangrenzende Witte Dame Zaal op actuele thema’s. Deze thema’s worden ingebracht via ex- ook beschikbaar voor lezingen en presentaties voor de Mas- terne partners/opdrachtgevers met wie we samenwerken. Of ze ters. Ook werd de afdeling verblijd met een zogenaamde Dirty ontstaan vanuit een maatschappelijke urgentie die de Masteraf- Space eveneens op de vijfde etage, waarin vooral de studenten deling of de studenten waarnemen en waarvoor ze samenwer- van Social en Contextual Design een informele werkplaats voor king met externe partijen en partners zoeken. ‘vies werk’ tot hun beschikking hebben.

In 2017 werkte de Masters samen met 2 externe opdracht- 2.2.9 Voorbereidingen accreditatie gevers: Philips Design en Atelier Rijksbouwmeester. Over- koepelend thema voor beide projecten was het inspelen op In 2017 werden de voorbereidingen getroffen voor de accredi- de gevolgen van ouderdom voor het wonen. tatie van de MA die op 6 februari 2018 door een extern panel Het Philips-project bood ruimte aan 17 studenten. Na overleg plaats vond. Zie voor meer informatie het hoofdstuk “kwaliteit- met de opdrachtgever werd besloten tot een specifiek eindre- zorg”. sultaat: een aantal korte films die Philips ook intern maar ook elders zou kunnen presenteren aan externe stakeholders.

26 Master Diploma Ceremonie, Van Abbemuseum, 2017. Foto: Angeline Swinkels 27 Fungal Futures – Maurizio Montalti Foto: Officina Corpuscoli – Maurizio Montalti

The Growing Lab – Mycelium Vases #2 Foto: Officina Corpuscoli – Maurizio Montalti

28 3. Onderzoek en Lectoraten

3.1 Inleiding Lectoraten Design Academy kent twee lectoraten. 2017 kan worden getypeerd als een jaar van betere verankering -- Het lectoraat Strategic Creativity onder leiding van lector van het onderzoek aan Design Academy Eindhoven. Dr. Bas Raijmakers, opgericht in 2011. Een reeks nieuwe onderzoeksprojecten, verder aangescherpte -- Het lectoraat Places and Traces onder leiding van onderzoeksperspectieven, en ferme resultaten vonden hun weg Dr. David Hamers, opgericht (destijds onder de naam City naar het publiek via de Graduation Show en naar academische and Countryside) in 2009. peers via internationale conferenties. Beide lectoraten kennen een uitgebreid netwerk bestaande In de reeks Strategic Creativity publiceerde het gelijknamige uit kunsten ontwerpen design research opleidingen, lectoraat drie publicaties. De resultaten van het TRADERS- wetenschappelijke en gerenommeerde onderzoeksinstituten, programma werden samengebracht in een lijvig boek. overheidsorganen, private ondernemingen en sociaal-maat- De Kenniskring profileerde zich verder als brug tussen de lec- schappelijke organisaties. toraten en het onderwijs door nieuwe toevoegingen aan het De- sign Research Lexicon. Terwijl Design Research Podcasts het werk van DAE studenten en onderzoekers toegankelijk maakten 3.3 Lectoraat Strategic Creativity voor een breed publiek, zowel binnen als buiten de academie. Naast Lector Dr. Bas Raijmakers en Associate Lector De verbeterde inhoudelijke verankering van het onderzoek drs. Danielle Arets (design researcher) kende het lectoraat vertaalde zich ook in organisatorische en personele zin. Door de Strategic Creativity in 2017 drie Research Associaties: Michelle groeiende hoeveelheid activiteiten van de lectoraten Strategic Baggerman (design researcher), Alissa van Asseldonk (research Creativity en Places and Traces ontstond behoefte aan een associate) and Renee Scheepers (research associate). Research Programma Manager Research. Vanaf mei 2017 kreeg Rixt Associates zijn DAE-alumni die als onderzoeker in parttime dienst Hoekstra de verantwoordelijkheid voor het operationeel zijn van de academie management van het onderzoek aan de academie, treedt ze op als ambassadeur voor het onderzoek aan de Design Academy Focus en vormt zij de verbindende schakel tussen lectoraten, Het lectoraat verkent hoe ontwerpers met een Design Academy kenniskring, onderwijs en organisatie. Paolo Patelli versterkte achtergrondkennis kunnen creëren. Kennis die een strate- als associate lector het lectoraat Places and Traces. gische rol kan spelen bij veranderingen en innovatie van de maatschappij en economie in het algemeen en diensten in het bijzonder. In lijn daarmee onderzoekt het lectoraat tevens hoe 3.2 Onderzoek en lectoraten het designonderwijs kan inspelen op deze typische rol voor ontwerpers. Onderzoek binnen Design Academy Eindhoven De lectoraten en de Kenniskring werken aan het expliciteren Publicaties van het iteratieve proces van Thinking Through Making en de In juni 2016 startte het lectoraat Strategic Creativity een daarmee samenhangende tacit knowledge. tweejarig door NWO/STW gefinancierd onderzoeksproject My Naast het leiden van onderzoeksprojecten zijn beide lectoraten Futures. Het project is onderdeel van het landelijke Research gericht op de verdere ontwikkeling van design research in het Through Design Programme waarin de academie samenwerkt algemeen, zowel binnen de academie als daarbuiten. In die met TU Delft, en 9 commerciële en maatschappelijke partners. hoedanigheid is hun rol in het onderwijs substantieel. Onder “In het project MyFutures vragen we ons af hoe mensen hun leiding van de lectoren leren studenten zowel onderzoeksvaar- eigen toekomsten beter kunnen ontwerpen. Dat is nodig omdat digheden om zo hun ontwerpproces te verbeteren (research de overheid van ons vraagt om in een participatiemaatschap- for design) als het hanteren van hun ontwerpvaardigheden in pij de ondersteuning die we nodig hebben, zelf te organiseren. onderzoeksprojecten (research through design). Het is precies zo’n rol die het lectoraat Strategic Creativity wil spelen in het debat over de rol en betekenis van design”, aldus lector Bas Raijmakers. In 2017 richtte dit project zich met name op de uitvoering van een aantal casestudies in de zorg en een exploratie van de mogelijkheden van speculative design met film als onderzoeksmethode en medium.

29 Het onderzoekstraject ‘Stroompunt’, eveneens gestart in 2016, Samen met twee studenten reisde Research Associate kreeg een vervolg in 2017. Michelle Baggerman in augustus naar Japan om bij te dragen Research Associate Alissa van Asseldonk voltooide samen aan de Textiles Summer School van het KYOTO Design Lab aan met haar collega Renée Scheepers de publicatie ‘Let’s Talk het Kyoto Institute of Technology (KIT), een samenwerking met Water’. 7 Daarin beschrijven ze ontwerpen van nieuwe relaties de Royal College of Art uit Londen. Tijdens die twee studiewe- tussen de Waterschap De Dommel en het Eindhovens Woon- ken deden ze zowel veldwerk als experimenten in het lab. bedrijf, partners van de academie in dit project, en burgers. Een Tijdens de Dutch Design Week toonde Michelle Baggerman belangrijke uitkomst van het project was de verandering die een aantal objecten die zij daar tijdens haar verblijf in 2016 werknemers van beide partners doormaakten als gevolg van het maakte: een serie conceptuele producten ontstaan door omarmen van design als onderzoek en organisatievorm. transformatie van traditioneel geproduceerde zijden stoffen Zie ook www.projectstroompunt.nl als gevolg van toevoeging van kunststof.

In 2016 en 2017 verleende het lectoraat actieve ondersteuning Lector Bas Raijmakers nam deel aan diverse publieke discus- aan de minor Radical Ecologies. (zie paragraaf 5.3) Die samen- sies en presentaties in Eindhoven, Nederland en internationaal, werking resulteerde in twee bijzondere publicaties. zowel voor het brede publiek (bijvoorbeeld een openbare De eerste, onder de titel Immersive Narratives 8, concentreert discussie over design in Eindhoven georganiseerd door het zich op design en journalistiek, in het bijzonder op de mogelijk- Eindhovens Dagblad in het Parktheater) als voor academisch heden die immersive media, zoals Augmented Reality (AR) en publiek (bijvoorbeeld tijdens de Cumulus conferentie in Virtual Reality (VR), bieden aan de journalistiek. Onze studenten Bangalore, India). Hij vertegenwoordigde de academie ook en docenten werkten daarbij samen met het VPRO Medialab. voor diverse gesprekken op het stadhuis in Eindhoven over De tweede publicatie Radical Ecologies 9 richt zich op het hoe de gemeente het design ecosysteem kan versterken. onderzoek naar de mogelijkheden die design biedt in het kader van de Risk Society. Daarbij gaat het om het risico’s die samen- Onderwijs: Design Research Spaces hangen met klimaatverandering en falende democratieën. Research Associates organiseerden samen met de lector en de associate lector een zogenaamde Design Research Space, in- Alle drie publicaties kregen een warm onthaal tijdens de tensief kortlopend onderzoek met een groep van 12 studenten Dutch Design Week 2017, in de zogenaamde ‘Arena’ van onze en ouderen van het Ontmoet en Groetplein, van ZuidZorg Extra. Graduation Show (zie paragraaf 8.1) en tijdens een bijeenkomst Deze Design Research Spaces worden sinds 2012 georgani- rond Design Research op het DRIVE event 10 in het NatLab. seerd met gastdocenten uit diverse ontwerpafdelingen of van onderzoekspartners die tijdelijk samen met studenten onder- Studiereis zoek doen. Al werkend maken zij zo kennis met verschillende In november organiseerde het lectoraat samen met Research design research methodes. Fellows van de Mozilla Foundation een 10-daagse fieldtrip met 18 studenten en 4 tutors naar Bengaluru in India. 11 Deze studiereis stond in het teken van de derde iteratie van het programma waarmee het lectoraat de minor Radical Ecologies ondersteun- de. Door in te zoomen op mensen in systemen en menselijke systemen als onderwerp en research-through-design als methode verstevigde het lectoraat haar aandeel in dat deel van het onderwijs.

Presentaties In juni presenteerde het lectoraat twee papers op de Cumulus conferentie aan de Design Skolen Kolding, Denemarken. En in november een derde paper op de Cumulus conferentie aan de Srishti universiteit in Bengaluru, India. Tijdens het DRIVE verzorgde associate reader Danielle Arets een sessie over dis- 7 Nummer 12 in de reeks publicaties van het lectoraat Strategic Creativity seminatie in design research. 8 Nummer 11 in dezelfde reeks Het onderzoek Immersive Narratives werd daarnaast gepresen- 9 Nummer 13 in dezelfde reeks teerd in de serie Design Matters, een avondvullend programma 10 Het jaarlijks Design Research festival georganiseerd door Click.NL tijdens over design en journalistiek door Jeroen Junte. Dutch Design Week 11 Het betrof een conferentie met lokale design researchers, georganiseerd door lokale partners Unbox events en design research studio Quicksand, onder de titel Human Ecologies

30 3.4 Lectoraat Places and Traces Project ReSource Het lectoraat Places and Traces is partner in het onderzoeks- Het lectoraat is in 2017 uitgebreid met vier mensen: Paolo programma ReSource: Participation in reframing residual Patelli (associate lector); Rixt Hoekstra (programma manager); materials in design theory, design practice and design edu- Ester van de Wiel (design researcher); Bennie Meek (research cation. 16 Het onderzoeksvoorstel van deze partners is in 2017 associate). Maurizio Montalti (design researcher) bleef in dienst, gehonoreerd. In november 2017 ging het project van start. Het en Naomi Bueno de Mesquita (research associate) vertrok onderzoek is gericht op de ontwikkeling van design research- gedurende het jaar. methoden om restmaterialen (afval) in de stad om te vormen tot waardevolle materialen. Het lectoraat werkt daarin samen Focus met de Vrije Universiteit van Amsterdam (professor Ginette Het lectoraat ‘Places and Traces’ staat voor een benadering Verstraete) en studio Ester van de Wiel, die tevens als onder- die recht wil doen aan de rol van design in het doorgronden zoeker bij de Design Academy is aangesteld voor dit project. en transformeren van publieke en collectieve ruimtes waarbin- Aan de VU is onderzoeker Joost Adriaanse aangesteld om te nen stromen van mensen, informatie en materialen zich een reflecteren op restmaterialen door middel van etnografische weg zoeken. Daarbij gaat het om nieuwe representaties van participerende observatie. Het onderzoek gaat twee jaar lopen ruimtes, plaatsen en verbindingen, bijvoorbeeld door middel van (2017-2019). verbeelding, scenario’s, narraties en kaarten. Maar ook om vernieuwende weergaven van individuele en collectieve identiteiten Project Innovatieprogramma Mobiele Stad van mensen. Places and Traces richt zich aldus op de ontwikke- Dit project van Universiteit Twente, Universiteit van Amsterdam, ling van innovatieve stedelijke ontwerp concepten, methoden en Radboud Universiteit Nijmegen, DAE en Bureau het Noord- materialisaties. Zuiden, startte in 2017 en loopt door tot 2020. Dit onderzoek Het lectoraat kent een interdisciplinaire benadering. Het onder- rondom experimenten op het gebied van verstedelijking en zoek vindt plaats op het snijvlak van ontwerp voor de publieke mobiliteitsvraagstukken wordt uitgevoerd in opdracht van de ruimte, landschapsontwerp, architectuur, ruimtelijke planning, provincies Gelderland, Noord-Brabant, Noord-Holland, Zuid- transport studies, sociale geografie, stadssociologie, etnografie, Holland, Utrecht, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat kritische cartografie, urban studies, cultural studies, mediastu- en Transumo Footprint. Bennie Meek is voor Design Academy dies en science- en technology studies. Eindhoven in dit project als onderzoeker aangesteld.

Project TRADERS Platform Smart Cities & Citizens 17 In 2017 is het project TRADERS 12 afgerond. Dr. David Hamers Samen met andere lectoren diende lector David Hamers een werkte als lector samen met veel internationale auteurs aan aanvraag in bij SIA voor de oprichting van een platform op het het afsluitende boek Trading Places 13, waarin de verschillende gebied van Smart Cities, die in 2017 werd gehonoreerd. Het onderzoekslijnen van de promovendi worden samengebracht platform ging in maart van start en loopt tot 2019. Doel is het en in context worden geplaatst. Het boek verscheen in septem- bij elkaar brengen van lectoraatsonderzoek rond Smart Cities ber 2017. Daarnaast organiseerde hij samen met anderen een en het opstellen van een kennisagenda voor het door ontwik- aantal publieksactiviteiten georganiseerd rondom de afronding kelen van het onderzoek op dit terrein. Naast Design Academy van dit vierjarige onderzoeksproject. Eindhoven zijn de trekkers Saxion Hogeschool, Hogeschool van Amsterdam en Hogeschool Van Hall Larenstein. De eerste twee Project Mycelium-based materials for product design 14 brede bijeenkomsten vonden plaats op 3 juli en 20 december. Samen met Universiteit Utrecht en TU Delft verricht design re- Waarschijnlijk zullen de activiteiten van het platform ook resulte- searcher Maurizio Montalti namens DAE onderzoek naar de rol ren in projectaanvragen. van schimmels in duurzaam ontwerpen: materiaal-en belevings- onderzoek en eindproducten. 15 Tijdens de Graduation Show Bijdragen aan het onderwijs van de academie maakten lector David Hamers en design Voor de Ontwerpafdeling Public-Private gaf David Hamers researcher Maurizio Montalti een tentoonstelling onder de titel de jaarlijkse hoorcolleges gegeven over de basisbegrippen Fungal Curiosities, waarin het publiek voorlopige resultaten kon space-place (11 april) en public-private-collective (26 juni). aanschouwen. Over het project en de tentoonstelling is onder Daarnaast verzorgde hij voor de ontwerpafdeling Man and leiding van David Hamers ook een gesprek gevoerd in de Arena Leisure (Bachelors) en voor de Masterafdeling Contextual van de Graduation Show. Het onderzoek is in 2017 in volle Design hoorcolleges over design research. gang en loopt door tot 2019.

12 Training art and design researchers in participation for public space; 15 https://www.designacademy.nl/Research/PlacesandTraces/mycelium- EU FP7, Marie Curie/Multi ITN, 2013-2017 basedmaterialsforproductdesign.aspx. 13 https://www.designacademy.nl/Research/PlacesandTraces/Publications.aspx 16 NWO/SIA Smart Culture Call 14 NOW-TTW/SIA Research through Design Call 17 http://www.mobiele-stad.nl 31 Overige activiteiten Design Research Lexicon Het lectoraat nam daarnaast deel aan een veelheid van publieke Een voorbeeld van de producten is het Lexicon of Design en academische activiteiten waarbij soms ook studenten Research. 18 Het Lexicon omvat een online woordenboek betrokken waren. Een voorbeeld daarvan is de PBL Hackathon, bedoeld om het discours over het ontwerponderzoek binnen op donderdag 7 december georganiseerd door het Planbureau Design Academy Eindhoven te bevorderen en te verdiepen, en voor de Leefomgeving. Onderwerp was de toekomstige ontwik- de kennis hierover breed uit te dragen. Zo voorziet het Lexicon keling van de infrastructuur en de mobiliteit. Voor dit evenement onderzoeksbegrippen als Manipulating, Immersing en Futuring nodigde David Hamers twee DAE studenten uit: Bart Vernooij van een definitie en een visuele vertaling daarvan, uitgaande van en Beer Holthuis. de specifieke context van de academie. In 2017 werkte de Kenniskring verder aan het verfijnen en aan- scherpen van het Lexicon Design Research. Zo organiseerde 3.5 Lectoraten en Kenniskring de Kenniskring schrijfdagen voor leden van de Kenniskring. Samen met studenten werkten ze via socratische gespreks- Naast voorzitters David Hamers en Bas Raijmakers bestaat voering aan de uitbreiding en verdieping van het Lexicon. de Kenniskring uit de associate-lectoren, een hoofd van de Daarnaast organiseerde de Kenniskring tijdens de Salone del Bachelors (Irene Droogleever Fortuyn), en een hoofd van de Mobile te Milaan onder de noemer Lexicon Live drie socrati- Masters (Joost Grootens), een vertegenwoordiger vanuit het sche gesprekken over drie nieuwe termen voor het lexicon die Editorial Team (Liesbeth Fit), de Programma Manager Onder- later daar ook in gepubliceerd werden. zoek (Rixt Hoekstra) en een medewerker vanuit het Beleidsbu- reau belast met de portefeuille Onderzoek (Yolande Hezemans). Design Research Podcasts Kwaliteit onderzoek In 2017 lanceerde de Kenniskring de tweede editie podcasts. De Kenniskring vormt een belangrijke groep experts waar het Tijdens de Dutch Design Week kon een groot publiek kennis gaat om het bewaken van de kwaliteit van het onderzoek aan nemen van een serie podcasts over het afstudeerwerk van 10 de academie. In algemene zin is de Kenniskring gericht op Bachelor en Masterstudenten. 19 Via koptelefoons en online via het stimuleren van de academiebrede dialoog, discussie en sound gesprekken kregen bezoekers een kijkje in de keuken uitwisseling over designonderzoek en –theorie en het komen van het design research aan Design Academy Eindhoven. tot een meer gedragen, samenhangende en gezamenlijke visie Zowel het lexicon als de podcasts, met bijbehorende socrati- op de rol van onderzoek, reflectie en theorie, zowel binnen de sche gesprekken en openbare discussies tijdens bijvoorbeeld Bachelors als met oog op de aansluiting met de Masters. Daar- de Graduation Show in de Arena, zijn doorlopende experimen- naast geeft ze mede richting aan toekomstig onderzoek van ten van de Kenniskring gericht op het via verscheidene pre- Design Academy Eindhoven. sentatievormen toegankelijk maken van de praktijk van design Vanaf het begin streefde de Kenniskring naar concrete produc- research voor een breed publiek. ten die bijdragen aan het discours over onderzoek binnen de academie en het zichtbaar maken van concrete resultaten die verdere invulling geven aan een gedragen onderzoeksprofiel 3.6 Plannen voor 2018 van de academie en aan een langere leerlijn voor theorie en onderzoek. De minor Radical Ecologies is een voorbeeld van de In 2018 lopen de meeste bovengenoemde projecten van invulling van die leerlijn. de lectoraten door. Enkele nieuwe worden naar verwachting toegevoegd. Hiermee blijven projecten de ruggengraat vormen van het onderzoek aan de academie. Tegelijk is in 2017 met de lectoraten en de Kenniskring verder gebouwd aan een structuur die is verankerd in de algehele organisatie van de academie. Deze zal in 2018 verder worden versterkt. Meerdere internationale podia zullen in 2018 opnieuw het werk van de onderzoekers van DAE kunnen verwelkomen.

18 http://www.lexiconofdesignresearch.com 19 http://www.designresearchpodcast.com

32 JOIN US FOR A PERFECT DAY IN DRENTHE FULL OF ACTION AND FUN! For half a year a team of students from the Design Academy have been working in collaboration with the province of Drenthe, rethinking the definition of health and care. From how to deal with loneliness, to how culture can benefit the wellbeing of people. We will present a wide-scope of projects that we have been developing.

Join us on Saturday 1st of July from 12.00 to 18.00H where we will take you through our projects during the exposition in the Bouw & Bind huis. HOOFDWEG 156, 9341 BM VEENHUIZEN - BUSSTOP GENERAAL V/D BOSCHWEG 156, 9341 BM VEENHUIZEN - BUSSTOP HOOFDWEG

Places and Traces – RE-source project ROSA VAN DER KAMP - PIGTOPIA

DAN PORAT - ARCHIVING

Places and Traces – RE-source project Locatiebezoek Magazijn gemeente Rotterdam waar restanten mbt straatmeubilair uit de stad tijdelijk opgeslagen worden.

KAÏ HSU - SHOWER RITUALS

Veenhuizen

33 TVclereci, Salone del Mobile tentoonstelling, 2017. Graduation Show 2017

34 4 De blik naar buiten

4.1 Inleiding 4.2 Praktijkbureau

Het is onze overtuiging dat vernieuwing plaatsvindt op het In 2017 stelde het samenwerkingsprogramma van het Praktijk- raakvlak van artistieke productie, wetenschap en technolo- bureau de volgende doelen centraal in: gie. Hoewel ons onderwijs primair artistiek is en zich niet op 1. Uitbreiding van de interactie met de beroepspraktijk en het wetenschap en technologie als zodanig richt, spelen beide bedrijfsleven door een gevarieerder aanbod van samenwer- domeinen wel een grote rol in het onderwijs en onderzoek aan kingsmogelijkheden aan te bieden. Om zo het aantal prak- de academie. tijkprojecten met externe partijen in het onderwijs vergroten Zo besteden we binnen het curriculum aandacht aan actuele tot 9 in 2017 en daarna zodanig oplopend dat in 2019 elke technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen. Daar- student tijdens zijn/haar Bachelor/Masterprogramma ervaring naast kennen we vruchtbare samenwerkingsverbanden met kan opdoen met minstens twee praktijkprojecten met externe kennisinstellingen en (technologische) bedrijven en organisa- opdrachtgevers. Een en ander naast de stage ties. De rol van de student is hierbij met name gelegen in het 2. Meer publiciteit en Social Media-aandacht genereren voor ‘anders’ (conceptueel) denken. Organisaties en bedrijven waar- good practice van ontwerpafdelingen die projecten met deren hun verbeeldingskracht en vermogen om vorm te geven samenwerkingspartners uitvoeren aan ideeën met inzet van hun esthetische sensitiviteit en hun 3. Een of meer bedrijven uit de Circle of Friends and Funders artistieke integriteit. De inzet van hun ratio, intuïtie, empathie en verbinden aan praktijkgericht onderzoek en activiteiten van reflectief vermogen stelt ze in staat technologische en weten- een of meer van onze lectoren. schappelijke ontwikkelingen anders te benaderen en nieuwe dwarsverbanden te leggen. Door hun artisticiteit als bron voor Met deze drie doelen draagt het Praktijkbureau bij aan het een ander perspectief komen studenten tot vernieuwende streven van de academie om: ideeën en toepassingen en ontstaan innovatieve perspectieven. a. de interactie met het werkveld te versterken Naast ethische aspecten en maatschappelijke gevolgen is de b. de opbouw van het studieprogramma voor theorie en menselijke maat hierbij het uitgangspunt. research te verbeteren, een en ander in samenwerking met Design Academy Eindhoven onderscheidt zich in het Neder- onze lectoren landse hoger kunsten designonderwijs door haar langdurige c. projecten met Friends verder te integreren in het en hechte vriendenkring: de zogenaamde Circle of Friends and Bachelor- en Masterprogramma. Om zo onze studenten Funders. nog beter voor te bereiden op hun toekomst als zelfstandig ondernemer, als design professional in een (non-)profit- Centraal in deze samenwerkingen staat het belang van onze organisatie, en/of als researcher. studenten en van Design Academy Eindhoven als onderwijs- Graduation Show 2017 instelling. Tegelijk dienen we met samenwerkingsprojecten het 4.3 Friends and funders belang van onze samenwerkingspartners, van Eindhoven als innovatieve stad en van Eindhoven als regionaal centrum. Het belang van samenwerkingsprojecten tussen Vrienden Design Academy Eindhoven is een krachtig merk, dat staat en studenten is groot. Studenten krijgen via zulke projecten voor innovatief, sterk conceptueel denken en kwaliteit, waar be- inzicht in de omvang en variatie van het werkgebied waar zij als drijven en instellingen zich graag mee verbinden. Er is dan ook ontwerpers mee te maken kunnen krijgen. Tevens ontdekken veel belangstelling bij bedrijven om samen te werken met de ze hoe de rol van ontwerpers zelf aan verandering onderhevig academie. De uitdaging ligt erin gedeelde belangen te bepalen, is en hoe ze zich tot die vaak nieuwe rollen willen verhouden. daar waar onderwijs en bedrijfsleven elkaar kunnen versterken. Samenwerkingsprojecten stimuleren studenten om hun waarde voor de Vriend te leren uitdrukken en hun rol als ondernemer te verkennen. Andersom houden studenten Vrienden een spie- gel voor en stimuleren hen daarmee anders te kijken naar hun producten, diensten en systemen. Niet zelden inspireren ze daarmee Vrienden om andere perspectieven op hun producten en dienstverlening te omarmen.

35 De academie prijst zich inmiddels gelukkig met een exclusieve Vier alumni van Design Academy Eindhoven die daar een groep bedrijven en instellingen, een Circle of Friends, die zich duidelijk en overtuigend antwoord op kunnen formuleren maken voor langere tijd met onze school hebben verbonden. We jaarlijks kans op de Keep an Eye Design Talent Grant van betrekken ze zoveel mogelijk bij de activiteiten van onze school €10.000. en geven ze voorrang bij speciale evenementen, zoals bijvoor- De Keep an eye Design Talent Grants 2017 zijn tijdens de ope- beeld onze jaarlijkse Graduation Show. Op hun beurt investeren ning van de Graduation Show 2017 uitgereikt aan Vrienden in de academie op een bij hun passende manier. Een -- Pim van Baarsen van SuperLocal, Vriend kan jaarlijks een onderzoeksvraag indienen waarmee -- Bastiaan de Nennie, onze studenten aan de slag kunnen. Voor beide partijen een -- Desiree van der Gracht en interessante en vaak inspirerende ervaring. -- Guiditta Vendrame. De jury bestond uit Marije Vogelzang (voorzitter), Irene Koel In 2017 bestond onze Circle of Friends uit: en Alexander Ramselaar. -- Baltan Laboratories -- Bruns René Smeetsfonds -- Canon Het René Smeetsfonds (opgericht in 1977) is Funder van het -- Daf Trucks NV eerste uur. Het fonds, vernoemd naar de oprichter van onze -- Ecco Leather school, reikt elk jaar aan drie van onze studenten de -- Gemeente Den Haag René Smeetsprijs (meest professionele afstudeerproject), de -- Gemeente Eindhoven Melkwegprijs (meest authentieke afstudeerproject) en de Gijs -- GGZE de Grote Beek Bakkerprijs (meest kritische reflectieve houding en toegevoeg- -- Hague Project Peace and Justice de waarde voor het ontwerpvak) uit. -- Hivos In 2017 waren de winnaars: -- Keep an Eye Foundation -- René Smeetsprijs: Simon Dogger -- Philips Design -- Melkwegprijs: Marie Caye -- Royal Mosa -- Gijs Bakkerprijs: Jing He -- Swarovski -- De bedrijven die in 2017 het René Smeetsfonds ondersteun- -- Veenhuizen den waren: Philips, Daf Trucks, Koninklijke Mosa, Lecturis en -- Van Engelen & Evers Canon. De jury bestond uit: -- Vescom -- Gerard Baten, senior designer at Daf Trucks and alumnus -- Waterschap de Dommel DAE -- Woonbedrijf -- Tineke Beunders, founder and designer at Ontwerpduo and alumnus DAE Onze Funders, verenigd in de Circle of Funders, stellen ons als -- Olga Coolen, director of Philips Museum academie in staat onze jaarlijkse Graduation Show te organise- -- José Maase, head of design at Royal Mosa and alumnus DAE ren en onze jaarlijkse schoolprijzen en vier Keep an Eye Design -- Martijn Paulen, director of Dutch Design Foundation Talent Grants uit te reiken. Onze Funders in 2017 waren: De Circle of Friends en Funders werden in 2017 uitgenodigd -- Gemeente Eindhoven voor de volgende activiteiten: -- Keep an Eye Foundation -- Opening academisch jaar -- René Smeets Fonds. -- Opening Graduation show -- Het Exclusieve vriendenontbijt met het College van bestuur, Keep an Eye Design Talent Grant docenten en cum laude afgestudeerde studenten Tot in 2015 werden de Keep an Eye Grants uitgereikt aan vier -- Final exams net afgestudeerden die door de hoofden van de ontwerp- -- Salone del Mobile in Milaan afdelingen werden voorgedragen. De Keep an Eye Foundation gaf aan behoefte te hebben aan meer verdieping en focus in hun ondersteuning aan talentont- wikkeling. Dat betekent dat vanaf 2016 de doelgroep bestond uit alumni van de academie die twee tot drie jaar voorafgaande aan het jaar van uitreiking afstudeerden. Een interessant moment om alumni te confronteren met vragen als: waar sta je op dit punt in je carrière en hoe kan de Keep an Eye Foundation je verder stimuleren?

36 4.4 Alumni Deze lezingen zijn openbaar voor alumni en studenten. Het tweede deel van de serie seminars bestaat uit peer-to-peer Soms zijn vragen van bedrijven of organisaties te concreet om sessies met tips en tricks bij problemen waar alumni mee kam- te dienen als onderwijs- of onderzoeksvraag voor studenten. pen in hun ontwerppraktijk. In zulke gevallen zet de academie haar alumninetwerk in door Uit de enquête van 2017 blijkt dat de deelnemende alumni erg Facebookposts te plaatsen of door oud-studenten direct te enthousiast zijn over dit aanbod. benaderen voor een opdracht. In dat geval treedt de academie als bemiddelaar op. Oud-studenten krijgen zo de kans om hun portfolio aan te vullen met interessante projecten en het bedrijf 4.5 Events of instelling krijgt op korte termijn een concreet antwoord op een vraag. In 2017 werden op wekelijkse basis diverse vaca- Graduation Show tures, oproepen, open calls en bemiddelingen gedaan door de We kijken terug op een succesvolle Graduation Show dat met Alumni Officer. Op die manier kregen diverse alumni van de 51.236 bezoekers een record bezoekersaantal bereikte. academie relevant werk geboden. 170 Projecten van 158 afstudeerders werden getoond aan het publiek. Design Academy Eindhoven hecht aan een levendige band met De editie kenmerkte zich door het grote aantal bedrijven en haar alumni. Ze zijn de ambassadeurs van onze school en onze bekende professionals dat anoniem en zonder verdere aankon- manier van lesgeven. Daarnaast vormen ze een pool waar- diging de show bezochten, op zoek naar talenten en ideeën. uit de academie nieuwe (gast)docenten en sprekers betrekt. Daarnaast verwelkomden we de burgemeester van Eindhoven, Sinds 2015 zijn we voorzichtig begonnen met het aanbieden de voorzitter van de Eerste Kamer, leden van de Eerste en van pitchtrainingen voor alle genomineerde prijswinnaars en Tweede Kamer en de Commissaris van de Koning. een masterclass van Sales& Pepper ter voorbereiding van de Graduation Show. Deze hebben we in 2017 uitgebreid met het Voor het eerst tijdens de Graduation Show verzorgde de aca- aanbieden van een seminar met workshops voor alle alumni die demie een alternatief programma met performances, lezingen, tot 2 jaar geleden zijn afgestudeerd. In deze seminars komen presentaties, films en debatten: De Arena. diverse aspecten van het ondernemerschap aan bod: De onderwerpen stonden in verband met acturele kwesties in -- acquisitie, de wereld en design, zoals: Fluid Politics, Post-labour Futures -- projectmanagement, in a New Age of Automation, Designing for consequences, -- uurprijs-bepaling, Crafting narratives in the age of technology. -- intellectual property, Afstudeerders toonden zich in staat hun werk en ideeën te -- opstellen van facturen, presenteren en –soms verhitte– discussies in goede banen te -- begrotingen, leiden. -- planningen, -- communicatie met een klant. Naast de eerder genoemde Keep an Eye Design Talent grants, werden verschillende individuele prijzen uitgedeeld: - Kick That Ass Award: Théophile Blandet - Hema Design Award: Aurore Brard and Mirjam de Bruijn - Accenture Innovation Award: Allisa Rees

Keep an Eye Design Talent Grant 2017 Graduation Show 2017 37 Tijdens de show ontvingen we een groot aantal journalisten, die Salone del Mobile vervolgens tientallen artikelen publiceerden en op social media Onze jaarlijkse show in Milaan toonde een indrukwekkende posten. Een van de afstudeerders, Alissa Rees presenteerde opstelling met werk van onze studenten en recente alumni. haar werk in televisieprogramma’s als De Wereld Draait Door, De focus richtte zich op het onderzoek naar de rol die design VPRO and Omroep Max. Lokale, regionale, nationale en inter- speelt in eigentijdse media door het experimenteren met zowel nationale zenders verzorgden rapportages over de Graduation feiten en fictie, rekwisieten en performances als met individuele Show en het werk van onze afstudeerders. In de maanden na lichamelijke uitingen en objecten. Op die manier creëerden de de show verschenen er verschillende artikelen in allerlei interna- show een alternatieve realiteit voor een wereld vol met ontwor- tionale designbladen en -websites. 20 pen trucages. De show bood een kritische blik op de manier waarop we media programmeren en ontwerpen om bepaalde Verder organiseerde we tijdens de Graduation Show 2017 sociale relaties te bevoordelen dan wel uit te sluiten, hoe ze meer dan 25 rondleidingen voor bedrijven, zorgen welzijns- soft en hard control uitoefenen en hoe zo ons besef van het organisaties, gemeentes en ministeries uit binnen- en buiten- verleden, het heden en de toekomst beïnvloeden. land. Meer dan eens leveren zulke rondleidingen waardevolle contacten op voor onze netafgestudeerde studenten. “For many [in Milan], the act of finding a critical voice is ‘Beyond generations’ new, and in a commercial spectacle like Salone fueled by Parallel aan de Graduation Show trok de tentoonstelling hundreds of thousands of dollars in sponsorships and col- Beyond Generations in het van Abbemuseum veel bezoekers laborations from multi-national brands, these voices are often van wie we veel positieve feedback en kritiek ontvingen. stifled. But they’re not entirely silent … Perhaps the most Vooruitlopend op haar 75-jarig bestaan in 2022 organiseert strident voices this year came from the Design Academy de academie de komende vijf jaar in samenwerking met het Eindhoven … which parodied the over-designed world of van Abbe een serie tentoonstellingen organiseren, onder mainstream media as a slick, commercialized vernacular that de titel Traces. Met die serie wil de academie de sporen many, according to the show’s thesis, try to mimic in their onderzoeken die ze heeft nagelaten in de stad, de regio, daily lives. How charming can you be … It depends, perhaps, het land en de wereld; en vanzelfsprekend in het veld van on how much you absorb and relay the pedantic banter com- design zelf. Traces #1 Beyond Generations liet zien hoe in mon to morning talk shows, which #TVclerici’s rotating hosts de afgelopen 70 jaar nieuwe visies werden ontwikkeld door wryly approximated in between the production’s segments. een generatie ontwerpers, die allen verbonden waren aan de Broadcast media designed the personae of media moguls academie. Te zien was hoe ze op elkaars werk reageerden Berlusconi and Trump. It may also be designing you.” en op welke manier ze het vak veranderden. Het concept van de tentoonstelling kreeg een breder perspectief door de combinatie met diverse kunstwerken van het Van Abbemuseum zelf.

20 Onder andere: Design Indaba, Dezeen, Domus, Frame, Sight Unseen, WGSN en Yellowtrace

38 Beyond Generations, Van Abbemuseum, 2017. Foto: Peter Cox

39 5 Internationalisering

5.1 Inleiding 5.2 International Desk

Design Academy Eindhoven heeft op dit moment een studenten- De International Desk is verantwoordelijk voor de inhoudelijke populatie die bestaat uit 70% buitenlandse Bachelor studenten kant van exchange, stages en internationalisering en draagt en 95% buitenlandse Master studenten. zorg voor de realisatie van alle internationale exchanges en Per 1 oktober 2017 telde Design Academy Eindhoven 559 -projecten. Het blijft het lastig om internationale uitwisseling van bachelor studenten en 152 Master studenten. docenten te realiseren, hoe graag we dat ook willen. Het relatief Van de Bachelor studenten komt 50% (281) uit de Europese grote aantal freelancers en docenten met kleine aanstelling is Unie, 36% (201) uit Nederland en 14% (77) uit landen buiten daar de oorzaak van. de EU. De Master studenten komen voor 60% (91) uit de EU, voor 31% (47) uit landen buiten de EU en voor 9% (14) uit Activiteiten van de International Desk bestaan uit: Nederland. ––Preferred Partners: scouten van potentiële partners en het De academie heeft van oudsher een internationale oriëntatie, onderhouden van contact met hen uitstraling en positie en heeft inmiddels onomstotelijk een inter- ––Exchange: organiseren van uitwisseling van studenten, nationaal profiel. Internationalisering zit in ons DNA. docenten en staf ––Internships: organiseren en ondersteunen van buitenlandse 2017 stond in het teken van het internationaliseringsbeleid, stages het verder professionaliseren van de International Desk, het op- ––Projects: Projecten (onderwijs en onderzoek) die buiten zetten van een plan van aanpak voor internationale activiteiten, partnerships en exchange vallen, zoals een eigen minor die partnerships en initiatieven en het versterken van de banden in het buitenland plaatsvindt, of een onderzoek buiten de met internationale preferred partners. landsgrenzen We werken samen met onderwijs- en onderzoeksinstituten die ––Grants & Allowances: hieronder vallen Erasmus, Socrates kwalitatief tot de top behoren. Maar vooral ook instituten die en andere fondsen, waardoor buitenlandse studenten hier onze ambitie delen: ontwerpers opleiden die toonaangevend kunnen studeren worden in het bijdragen aan de oplossing van belangrijke maat- ––Licenses & permits: Hieronder vallen visa e.d., maar ook schappelijke en ontwerpuitdagingen in de wereld van vandaag vestigingsvergunningen wanneer studenten na hun studie in en morgen. Instituten die onze visie op onderwijs delen en zich Nederland willen blijven. herkennen in ons engagement als basis voor design en in onze missie: ‘we educate designers who want to make a difference In 2017 kon de International Desk het enthousiasme van stu- to the world and perceive design as an act of engagement’. denten voor het doen van een uitwisseling verder uitbreiden. We zoeken samenwerking met instituten die het verschil maken Er gingen 45 studenten op uitwisseling als onderdeel van hun in bijvoorbeeld crafts, materialen, technologie, innovatie, Bachelor curriculum, waarvan er 9 studenten buiten Europa op research en onderwijs- en onderzoeksmethodieken. exchange zijn geweest in Maleisië, USA, South Korea, China Belangrijk aandachtsgebied voor internationaliseringsactivi- en Israël. Veertien studenten van binnen en -buiten Europa teiten vormen de brandhaarden en broeinesten in de wereld, bezochten Design Academy Eindhoven als exchange student. plaatsen van verandering, waar alternatieven, vaak noodge- dwongen, ontstaan. Dergelijke maatschappelijke urgenties De International Desk investeerde verder in de uitbouw van krijgen een plaats in bijvoorbeeld onderwijs- of onderzoekspro- bilaterale overeenkomsten en Memorandums of Understanding jecten of vormen een centraal thema tijdens symposia, waarin (MOU’s) met meestal niet Europese designopleidingen. de rol en het belang van design onderzocht en vaak opnieuw gedefinieerd wordt.

40 5.3 Samenwerking met Preferred Partners 5.5 Overige internationale activiteiten

De beoogde samenwerking met Preferred Parteners bestaat International Network of Friends uit gegarandeerde exchange plaatsen (van en naar Design Dit netwerk is historisch ontstaan. Het gaat hier om instituten Academy Eindhoven) en gezamenlijk uitvoering van (onder- die met name van belang zijn voor een specifieke afdeling en/ wijs -en onderzoeks -) projecten. Bij de projecten kiezen we of een specifieke student. In het kader van ons International voor een thematische aanpak, waarbij het thema raakt aan de Netwerk of Friends hebben we deze lijst uitgebreid in verband internationale actualiteit. Belangrijk thema is ‘Design hotbeds: met specifieke exchangevragen en in het belang van individuele de verscheurde stad’. Design Hotbeds zijn plekken die ideale studenten en/of afdelingen. omstandigheden bieden voor de uitwerking van innovatieve ideeën en activiteiten, die nieuwe design benaderingen en Beyond Milan -handelingen entameren. Milaan blijft een interessante en toonaangevende plek om ontwikkelingen op het gebied van design te volgen. Gezien de Bij de onderzoeksprojecten zijn het sociaal engagement en de ontwikkeling die de Salone de Mobile doormaakt en de meer Current Affairs ook leidend. Daarbij hanteren we als eis dat ze commerciële richting die de beurs inslaat, vond de academie ook vanuit conceptueel oogpunt veel ruimte moeten bieden aan het tijd worden op zoek te gaan naar andere, aanvullende de onderzoeksbenadering van de academie: Thinking through hotspots. Making. Daarbij gaat het altijd om internationale onderzoeks- We deden onderzoek naar mogelijk andere interessante plek- projecten die binnen de academie onder leiding van een van de ken om ons actief te presenteren, zoals bijvoorbeeld tijdens het lectoren plaatsvinden. Electronic Arts Festival, F5, What Design Can Do en Design Indaba (afdeling communicatie). Daarnaast experimenteerden Voor verdere informatie over deze onderzoeken verwijzen we we met een andere manier van presenteren in Milaan, waarin naar hoofdstuk 3 Onderzoek en Lectoraten. meer nadruk kwam te liggen op het experiment en op het laboratorium dat we als academie zijn, zoals dat in 2017 ook bleek uit onze presentatie op de Salone del Mobile. 5.4 Stages

In 2017 ging ca. 17% van de studenten naar het buitenland op stage, in 2016 was dat 58%. Dit verschil is te verklaren door de onderwijsvernieuwing die in september 2017 in gang is gezet. Van de 94 studenten die op stage zijn geweest liepen er 41 stage in Nederland en 53 in het buitenland; daarbij werden door 10 studenten stages gevonden buiten Europa in landen als: Afrika, Japan, Canada, USA en Cambodia. Studenten lopen stage bij zowel kleine studio’s als grote bedrijven.

41 42 6 Kwaliteitszorg

6.1 Inleiding 6.2 Potlucks of Thoughts

De radicale kwaliteit die we nastreven komt uiteraard ook tot Een van de belangrijkste hubs binnen de academie vormen uitdrukking in onze kwaliteitszorg. de Potluck of Thoughts, respectievelijk voor studenten en voor Ook hier zorgen we ervoor dat ratio, empathie, intuïtie en reflec- docenten en stafmedewerkers. tie worden samengebracht. Op 8 maart vond de Potluck of Thoughts voor docenten en staf plaats in Amersfoort. De opkomst, 90 deelnemers, gaf blijk Kwaliteitszorg start bij de persoon van de professional/tutor. van de grote behoefte aan het gesprek over de inhoud en de De Chain of Care in plaats van de Chain of Control betekent: vorm van het onderwijs. Er werd volop gediscussieerd over een zorg voor de talenten, waarden, kwaliteit, expertise, commit- aantal gerichte onderwerpen die actuele discussies binnen de ment, verbinding, playfulness en humor van de professional. academie weerspiegelen: De combinatie van zijn/haar authenticiteit en professionele --Research as an Educational Gear expertise geeft inhoud en richting aan het curriculum van ons --Feedback as learning method onderwijs en vormt het uitgangspunt voor de kwaliteitszorg: --The professional as teacher: double talent process follows content. --Cultural awareness: a Dutch international school --The reflective teacher; a dialogue amongst peer Binnen de academie betekent kwaliteitszorg vooral uitwisseling --Evaluating and assessing in artistic education en dialoog: het organiseren van ‘hubs/knooppunten’, inhoude- --Resilience and compassion lijk overleg waar reflective practicionerssamenwerken, kennis --Meeting of generations delen, en ervaringen uitwisselen met oog op verbetering van --How to stimulate Mastery het onderwijs en onderzoek. Daarbij gaat inhoudelijke expertise boven hiërarchie, onderlinge inspiratie boven controle en ruimte De Potluck of Thoughts voor studenten werd eveneens goed voor experiment boven gebaande paden. De structuren en bezocht. Jammer genoeg vooral door eerste en tweede jaars processen binnen de academie die de kwaliteit ondersteunen studenten. Voor die van 2018 zullen coördinatoren en hoofden en stimuleren, kennen een cyclische afwisseling van plannen zich inzetten om vooral ook de ouderejaars studenten tot deel- maken, plannen uitvoeren en bijstellen en het behalen van name te stimuleren. resultaten in de vorm van een eigen jaarcyclus. Centraal in deze Een paar opvallende uitkomsten van de Potluck van studenten: jaarcyclus staan zelfevaluatie, intervisie en Potlucks; met andere --Studenten willen meer van docenten dan ze tot nu toe krijgen. woorden, het reflecteren op het eigen handelen is uitgangspunt Meer contacturen, meer (ervarings-)kennis en meer design voor uitwisseling en dialoog en daarmee voor kwaliteitsverbete- expertise. ‘Ik wil weten wie ze zijn en wat ze precies doen!’. ring. Dit leidt altijd tot concrete plannen met beoogde resultaten --Studenten goede feedback en vinden ze de kwaliteit van die voortkomen uit en/of weer bijdragen aan de algemene be- beoordelingen onder de maat. leidsplannen van de academie. Hierbij spelen vanzelfsprekend --Er is kritiek op het Engels van docenten. ook formele evaluatie-instrumenten als NSE, alumni enquête --Studenten voelen een generatieverschil waar het gaat om het en de evaluatiegesprekken met studenten een centrale rol. land van herkomst, cultural awareness, seksuele geaardheid en de actualiteit. Het College van Bestuur is zich bewust van de noodzaak van --Studenten willen minstens éénmaal in hun schoolloopbaan een productief evenwicht tussen enerzijds de behoefte aan een vriendenproject doen efficiëntie, effectiviteit en standaardisering en anderzijds veel --Studenten geven aan meer betrokken te willen zijn bij ‘alles in ruimte voor eigen invullingen en voor verschillende werkmodel- de school’, of het nu gaat om werken in Z-bar, in de werk- len en –stijlen. Ze streeft naar en werkt aan een zo’n evenwichtig plaatsen of assisteren bij lessen. mogelijke balans tussen top-down en bottom-up processen, --Ze willen niet geassocieerd worden met hun afkomst, willen waarbij ze de papieren evaluatielast, vaak samenhangend met meer zichzelf kunnen zijn. ‘Laat het van ons afkomen’ zo is kwaliteitszorg, zo beperkt mogelijk wil houden. Het gaat haar hun pleidooi. Ze willen geen project maken dat Portugees is, bovenal om de inzet op kwaliteit, het evalueren van bestaande omdat ze uit Portugal komen… praktijken, en waar nodig bijsturen van inspanningen en resultaten en de inzichtelijkheid daarvan voor externe stakeholders De uitkomsten van beiden potlucks vormen input voor de uit en eigen medewerkers. te zetten beleidsplannen in 2018 en verder.

43 6.3 Accreditatie van de Masters 6.4 Examencommissie

Voor de accreditatie van de Master koos de academie voor De activiteiten van de Examencommissie waren in 2017 gericht Aequi als beoordelende en visiterende instelling. Vanzelfspre- op verdere professionalisering: kend kozen we voor een gerenommeerd internationaal panel bestaande uit: --De Examencommissie woonde beoordelingen en examens bij --De Examencommissie had regelmatig overleg met het --Alexandra Midal, freelance curator and Tenured Professor College van Bestuur voor updates over de lopende onder- in history and theory in design at HEAD, Genève wijsvernieuwing en de mogelijke en wenselijke consequenties --Teal Ann Triggs, Professor of Graphic Design, voor de beoordelingen en de examenregeling. Head of Research Degrees, School of Communication and --In 2017 heeft de Examencommissies gerichte modules ge- Associate Dean, School of Communication, Royal College volgd, georganiseerd door de Vereniging Hogescholen. of Art, London --In 2017 werden de eerste voorbereidingen getroffen voor de interviews die de accreditatiecommissie zal houden met de Het panel stond onder voorzitterschap van Ir. René Klooster- Examencommissie in 2018. man, directeur Aequi en voorzitter van het panel. In 2017 vond het eerste van twee bezoeken plaats tijdens de De samenstelling van de Examencommissie bleef ongewijzigd: Graduation Show. een extern voorzitter en een docent lid. De Examencommissie Tijdens dit bezoek beoordeelde het panel het niveau van onze werd bijgestaan door een van de beleidsmedewerkers (ambte- afstudeerders. Men was onder de indruk van de kwaliteit van de lijk secretaris) en een secretaresse/notulist. eindwerken alsmede van de communicatieve vaardigheden van de afgestudeerden.

Gaandeweg het verdere accreditatieproces, waarin een zelf- 6.5 Nationale Studenten Enquete 2017 reflectierapport werd geschreven en onderliggende documentatie werd verzameld, bleek tot ieders tevredenheid dat de mas- Uit de Nationale Studenten Enquete, dit jaar met een ters inmiddels uitgegroeid is tot een professionele organisatie, response van 38,8%, bleek dat studenten over het algemeen met een heldere en efficiënte structuur en goed functionerende erg tevreden zijn over hun opleiding met een score van 4.05 communicatielijnen. Mede door de inhoudelijke link die de op een schaal van 1 (zeer ontevreden) tot 5 (zeer tevreden). afdelingscoördinatoren met het onderwijs hebben functioneert Als verbeterpunten werden onder andere aangegeven: Stu- de Masters als een eenduidig geheel ondanks de verschillende diebegeleiding, studielast, informatievoorziening en studiefaci- uitstroomprofielen van de vier afdelingen. liteiten.

Studenten zijn tevreden over het niveau van het onderwijs, de connectie met vooropleiding, de mate waarin het onderwijs uitdaagt, de aandacht voor kritische houding, probleemoplos- send vermogen, communicatieve vaardigheden en analytisch denken, de expertise van de docenten, de kwaliteitszorg en de internationale focus.

44 Potluck of Thoughts, 8 Maart 2017

Potluck of Thoughts, 8 Maart 2017

45 Werkplaatsen DAE

Donghwan Kam: ‘After-photography’™ MA Social Design. Graduated: 2017 Eigen beeld

Donghwan Kam: ‘After-photography’™ MA Social Design. Graduated: 2017 Foto: Nicole Marnati 46 7 Organisatie

7.1 Inleiding 7.2.2 Beleidsbureau Vanaf September 2017 kreeg het Beleidsbureau versterking De radicale kwaliteit en de community of talent die we nastre- van een senior-beleidsmedewerker Onderwijs en een be- ven, is ook de rode draad in onze organisatiestructuur: leidsmedewerker die de studentenzaken op zich zal nemen. Een Een heldere en transparante structuur is belangrijk voor het scherpere taakverdeling tussen de collega’s zal de slagkracht welbevinden en goed functioneren van een organisatie. Wij van het bureau nog verder verbeteren. Het bureau draagt in zien die structuur als een resultaat van het streven naar het grote lijnen zorg voor beleidszaken betreffende organisatie, faciliteren van de ambities en inhoudelijke ontwikkeling van de onderwijs en onderzoek. academie als gemeenschap als geheel en haar medewerkers Aandachtsgebieden zijn bestuurlijk/juridische zaken, beurzen en afzonderlijk. subsidies, professionalisering, kwaliteitszorg en onderwijsver- Structuren en processen vormen de bedding waarin inhoude- nieuwing. lijke activiteiten geïnspireerd, veilig en efficiënt kunnen plaats- Het Beleidsbureau fungeert als ‘spin in het web’ tussen College vinden. Aansturing vindt plaats op basis van inhoudelijke en/of van Bestuur en onderwijs, onderzoek en organisatie. artistieke kwaliteit en verdeling van verantwoordelijkheden en niet op basis van een organisatorische hiërarchie. Evalueren van het functioneren gebeurt door dialoog en zelf- 7.3 Design Academy Eindhoven als reflectie: Het organiseren van ‘hubs/knooppunten’, inhoudelijk ‘groene’ school overleg waar reflective practicioners samenwerken, kennis delen, en ervaringen uitwisselen met oog op verbetering van het Duurzaamheid is een integraal onderdeel van onze visie op onderwijs, onderzoek en organisatie. onderwijs en organisatie en is een van topprioriteiten van het College van Bestuur. Het beleid is om studenten, staf en de hele academiegemeenschap te betrekken bij de zoektocht naar 7.2 Teams en rollen de ontwikkeling van een duurzame groene school, die de zorg voor de omgeving promoot en modelleert. De academie is een platte organisatie waarbinnen in 2017 In 2017 werkten we intensief samen The Naturel Step. Vrienden zelfsturende teams zich verder ontwikkelden en functioneerden. van de academie, zoals Gemeente Eindhoven, Woonbedrijf en Zich bewust van de valkuilen van het werken in zelfsturende het Waterschap Dommel gingen ons daarin voor. Hun enthou- teams streeft het College van Bestuur, met oog op talent- siasme en succes werkten inspirerend. De The Naturel Step ontwikkeling, naar een organisatie waarin zoveel mogelijk de benadering van duurzaamheid sprak ons onmiddellijk aan. In zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van en samenwerking hun woorden: tussen medewerkers in diverse rollen centraal staat. ‘Een succesvolle verandering begint in de hoofden en harten van de mensen met wie je samenwerkt. Daarom is het zo 7.2.1 Management Team (MT) belangrijk om iedereen te betrekken. Niet in iedereen altijd en In 2017 verstevigde de academie haar organisatiestructuur in iedere fase, maar uiteindelijk wordt het alleen een succes als door een helderder verdeling van taken en verantwoordelijkhe- het door iedereen omarmt wordt. De duurzaamheidsuitdaging den binnen het Management Team (MT). Het MT coördineert is van ons allemaal en we bereiken alleen succes als iedereen de vier poten van de academie. Onder voorzitterschap van de een klein stukje van de oplossing aandraagt. Ons doel is om leden van College van Bestuur lid verantwoordelijk voor het jou en je collega’s, klanten en partners zo snel mogelijk de taal Creatieve beleid, Onderwijs, Onderzoek en Organisatie, komen en aanpak te leren want alleen samen bereiken we duurzaam daarin samen het management voor Operations, Financiën, HR succes.’ en Communicatie. Voor de laatste plek in het MT is de werving Zij hebben al meer van 25 jaar ervaring met het ‘vergroenen’ en in 2017 gestart. verduurzamen van organisaties. Hun missie is inmiddels ook de onze: versnellen van de overgang naar een duurzame samenleving i.c. academie. Inmiddels zijn er al aardig wat resultaten geboekt. De project- Donghwan Kam: ‘After-photography’™ groep maakte een veelbelovend begin met het betrekken van MA Social Design. Graduated: 2017 studenten, docenten en medewerkers bij het project. Foto: Nicole Marnati 47 Onder meer door het organiseren van workshops onder leiding 7.6 Operations van The Naturel Step. Doel ervan is het creëren van ‘groen’ bewustzijn en het promoten van het gedachtengoed van Cradle Servicebureau to Cradle. In 2017 is een vaste coördinator voor het Servicebureau aange- Het gebouw van Design Academy Eindhoven heeft een A-sta- steld. Zij fungeert als Front Office en stuurt in die functie Z-bar tus. De projectgroep ziet mogelijkheden voor het aanbrengen en de conciërges aan, en zorgt ervoor dat bijvoorbeeld reserve- van zonnepanelen en het realiseren van een ‘groen’ dak. ringen van ruimtes e.d. worden uitgevoerd. Het Servicebureau Het aantrekken van een enthousiaste, nieuwe coördinator Z-Bar is daarmee herkenbaar voor iedereen en verantwoordelijk voor zorgde voor een rijkgeschakeerd aanbod van vooral gezonde, alles wat met de interne dienstverlening heeft te maken. zo mogelijk biologische en regionaal geteelde etenswaar. Per 1 oktober 2017 is de schoonmaak via een Europese aanbe- steding gegund aan Gom Schoonhouden.

7.4 Optimaliseren van de bedrijfsvoering Z-bar Vanaf zomer 2017 heeft de Z-Bar een enorme impuls gegeven De grotere slagkracht van het MT betekende dat er tal van aan haar dienstverlening zowel wat betreft het assortiment als eerdere initiatieven met betrekking tot interne organisatorische de openingstijden. Vanaf november konden studenten en mede- processen werden geëffectueerd, ter verbetering van de be- werkers tijdens de avondopening van Z-Bar zelfs een warme drijfsvoering. Zo werd in 2017 de eerste fase van het online stu- maaltijd nuttigen. dentenvolgsysteem in 2017 geïmplementeerd. Ook de financi- De verbeterde dienstverlening heeft geleid tot een aanmerke- ële projectadministratie en het digitale formatiesysteem werden lijke groei van bezoekersaantallen en daarmee van de omzet. in 2017 gedigitaliseerd. HR zette de eerste stappen met het De medewerkers van de Z-Bar verzorgen eveneens de catering in kaart brengen van de gevolgen van de DBA-wetgeving voor bij interne bijeenkomsten en zijn betrokken bij de catering- ons instituut. Belangrijke verbetering in de bedrijfsvoering betrof dienstverlening bij grote evenementen zoals de Graduation de voorbereiding op de implementatie van een digitaal HR- Show. platform waarin een aantal HR-processen zijn gedigitaliseerd. Het kwaliteitsbeleid bij de Z-Bar is gericht op het aanbieden Onderdeel van de vernieuwingen was systematische training van gezonde en versbereide voeding, dat wordt aangeboden in van betreffende financiële en HR-medewerkers in het gebruik een breed en afwisselend assortiment. en de toepassing van de verschillende processen en systemen. Daarnaast kregen beoogde budgethouders een alom gewaar- Conciërges deerde en op maat gesneden training projectmanagement. Vanuit het streven naar duidelijke verantwoordelijkheden en bevoegdheden is een van de conciërges is in 2017 benoemd tot senior. De opdracht aan hem is onder meer zoveel mogelijk 7.5 Projectmanagement intern onderhoud door de conciërgerie te laten plaatsvinden. en budgethouders Daartoe gingen alle conciërges een zogenaamde op V.O.P.- cursus - een Voldoende Onderricht Persoon - een wettelijke Een van de voornemens uit 2016, verantwoordelijkheden lager verplichting voor kleine reparaties en onderhoudswerkzaam- in de organisatie leggen en het eigenaarschap van activiteiten heden aan elektrische installaties in het gebouw. De organisatie en projecten bevorderen, kreeg in 2017 concreet vorm door van een mobiele gereedschapset werd het symbool van het de feitelijke invoering van projectmanagement en de daarmee groeiende besef van het eigenaarschap van ons gebouw. samenhangend benoeming van budgethouders. Daarnaast kozen we in 2017 voor vaste partners in service In juni kregen de beoogde projectleiders samen met het College en onderhoud. van Bestuur een intensieve training projectmanagement. Inmid- Een en ander betekende een enorme verbeterslag zowel in dels was de financiële projectadministratie operationeel, waar- het onderhoud zelf als in het gevoel ‘baas te zijn in eigen huis’. door elke projectleider in zijn of haar rol als budgethouder kon beschikken over een up-to-date overzicht van de financiële stand Werkplaatsen van zaken van zijn of haar lopende projecten. Budgethouders De aanstelling van een teamleider voor alle werkplaatsen beheren met andere woorden hun eigen budget en zijn budget- betekende betere afstemming, uitwisseling en planning van verantwoordelijk voor hun projecten. Resultaatverantwoordelijk- aanschaf voor de werkplaatsen. heid als feitelijk en duurzaam organisatieprincipe werd daarmee Ook het duidelijker onderscheid tussen senior-werkplaatsin- voor het eerst gemeengoed binnen de academie. structeurs en instructeurs geeft mogelijkheden om ook vanuit de werkplaatsen zelf een proactieve afstemming met het onderwijs te realiseren.

48 Inmiddels vroegen de ontwikkelingen in het 3D printen en 7.7 Medezeggenschap laser-cutting meer ruimte. Deze ruimte is in 2017 uiteindelijk door de betreffende medewerkers zelf op een van de tussen- Ondernemingsraad etages ontworpen, ontwikkeld en ingericht. In 2017 bestond de Ondernemingsraad uit de volgende personen (naast deze personen faciliteert de academie de OR Bibliotheek met secretariële ondersteuning): De uitstekende kwaliteit en het hoge niveau van de collectie van de academiebibliotheek kan rekenen op algemene waarde- Hans van der Markt Voorzitter ring van zowel studenten als docenten en kan in alle opzichten (Docent Public/Private) voldoen aan de noodzakelijke theoretische verdieping die we Anita Pauwels Secretaris als academie voorstaan. (Senior Coordinator Student Administration) Peter van Casteren Lid ICT (Study Guidance, lid Editorial Team, Coordinator Het serverpark van de academie is aan vervanging toe. Dit is Propaedeutic year Team leader DAE Workshops) een van de redenen waarom in 2017 diepgaand van gedachte Tessa Blokland Lid is gewisseld met de afdeling ICT. Ook bij het MT stond de (Relation manager Educational Projects and Alumni) kwestie, en hoe deze op te lossen in het jaar 2018 op de André Wiersma Lid agenda. Inmiddels heeft alles zijn beslag gekregen in een (Senior Werkplaatsinstructeur) degelijk beleidsplan dat in 2018 uitgevoerd gaat worden. De OR vergaderde met het College van Bestuur en, waar Studentenzaken nodig, andere stafleden op de volgende data: De doorontwikkeling van het door aangeschafte studentenvolg- 7 februari, 25 april, 6 juni, 29 augustus en 19 december. systeem, Traject Planner, betekende in 2017 een verdergaande Eind 2017 zijn voorbereidingen getroffen voor het werven van digitalisering van onder meer beoordelingsformulieren voor de nieuwe OR-leden. Het streefgetal voor de omvang van de OR Propedeuse en het 2e jaar en het volgsysteem van Exchange is zeven leden: docenten en stafmedewerkers. studenten, zowel inkomend als uitgaand. Uiteindelijk doel is dat In 2017 heeft de OR zich over de volgende onderwerpen iedere student via intranet volledig inzicht in de eigen voortgang gebogen c.q. advies uitgebracht aan het College van Bestuur: en prestaties heeft. --de begroting voor 2017, Om te voldoen aan de nieuwe wetgeving die ingaat in mei 2018 --nieuwe en aangepaste functieprofielen, is in 2017 een start gemaakt met het project Privacy en Archi- --de regeling duurzame inzetbaarheidsuren (DI-uren), vering, in samenwerking met het Beleidsbureau. Het beleids- --een nieuw personeelsadministratiesysteem, plan daarvoor is inmiddels in uitvoering. --eventuele aanpassing van het OR reglement zodat ook ZZP’ers zitting kunnen nemen in de OR, resultaten van Huisvesting de Potluck van studenten, Design Academy Eindhoven is trots op haar huisvesting: een --inzet van studenten assistenten bij de werkplaatsen, monumentaal fabriekspand, symbool van historie, industrie, --invoering van digitale loonstrook en online verlofkaart, cultuur, licht, openheid, transparantie en toegankelijkheid. --de onderwijsbijeenkomsten met docenten in het kader van De inrichting zoals de academie die heeft vormgegeven sluit de onderwijsvernieuwing, hierbij aan, deze stimuleert een directe en open omgang tussen --de verbouwing tijdens de zomer, studenten, docenten, medewerkers en College van Bestuur. --de OER van de Bachelors en de Masters en Open ruimtes en flexibele werkplekken nodigen uit tot onge- --de invoering van docentenevaluaties in samenhang met dwongen contact, los van status en positie. Het gebouw ademt mogelijkheden voor intervisie. de cultuur van de academie. Het is met respect voor dit Rijksmonument dat we in 2017 Student Council met toestemming van de eigenaren een aantal bouwkundige in- De Student Council speelt een actieve rol binnen de academie grepen hebben gepleegd. In dat kader is ook de fotostudio een en is nauw betrokken bij alle ontwikkelingen in het Bachelor en kwartslag gedraaid op vloer 2 wat naast de doorloop ook bij- Masteronderwijs. Iedere zes weken ontmoet de Student Coun- droeg aan de esthetiek en het gebruik van die vloer. Op vloer 5 cil de Directeur Onderwijs, Onderzoek en Organisatie en wordt hebben we een werkruimte ingericht met afzuiging naar het dak de inbreng van de studenten bij actuele plannen en onderwer- met inachtneming van het monumentale gevelbeeld, dus zonder pen besproken en getoetst. Met ondersteuning van stafmede- verstoring van het beeld vanaf het maaiveld. Alle verbouwingen werkers organiseert de Student Council elk jaar de Potluck of hielden vanzelfsprekend rekening met de voor de academie Thoughts voor studenten die in 2017 in januari plaatsvond. geldende brandcompartimenttering en veiligheidsmaatregelen. Zij zorgen voor een uitstekende verslaglegging die voor het College van Bestuur een belangrijke input levert voor het priori- teren van verbeteringen in het onderwijs en de organisatie. 49 Per september 2017 bestond de Student Council uit Cursus Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid de volgende leden: en Examinering Een groep van 11 docenten rondde deze cursus in 2017 Paul Grünenwald Chair met succes af. (2e jaars Man and Leisure) De cursusleiding was in handen van twee cursusleiders verbon- Zavier Wong Vice Chair den aan respectievelijk Fontys en Aeres. Een van hen verzorgde (2e jaars Public/Private) de afgelopen jaren diverse trainingen voor de academie en was Roxane De Jong Member zodoende vertrouwd met onze onderwijspraktijk. De inzet en (4e jaars Man and Communication) kritische inbreng van onze docenten samen met de deskundig- Karin Fischnaller Member heid, flexibiliteit en ervaring van de cursusleiders zorgden voor (2e jaars Masters Information Design) veel inspiratie, enthousiasme en humor. Karl Moubarak Member (2e jaars Man and Communication) Intensieve training coachingsvaardigheden voor Guides Elisa Otañez Member Het persoonlijke profiel en de professionele ambities van de (2e jaars Masters Social Design) individuele student vormen een belangrijke leidraad voor de weg die hij of zij door de opleiding aflegt. Die leerweg komt tot stand door weloverwogen keuzes die voortkomen uit hun per- 7.8 Vertrouwenscommissie soonlijke kwaliteiten, fascinaties en nagestreefde profiel afgezet tegen het onderwijsaanbod van de academie. Dat keuzeproces De vertrouwenscommissie ongewenste omgangsvormen en in- verdient in onze optiek ondersteuning door designprofessio- tegriteit bestaat uit twee gekwalificeerde vertrouwenspersonen, nals die het vakgebied overzien, die geen belang hebben bij beide medewerkers van Design Academy Eindhoven. de keuze van de student anders dan die, die voor de betrokken In 2017 zijn enkele individuele gesprekken aangevraagd en student een optimale combinatie vormt tussen (het ontdekken gevoerd met medewerkers en studenten; daaruit is een klacht van) de eigen ambitie van de student en een haalbare en reële voorgedragen aan en behandeld door de klachtencommissie. professionele profilering. Tevens is in 2017 een aanzet gedaan tot uitbreiding van de Designers die deze rol ambiëren noemen we ‘guides’. vertrouwenscommissie met een extern lid. Zo’n nieuwe taak, speciaal in het leven geroepen vanuit de typische kenmerken van het onderwijs binnen Design Academy Eindhoven, vraagt om ondersteuning. Tijdens 8 intensieve 7.9 Deskundigheidsbevordering trainingsbijeenkomsten onder leiding van een externe trainer verbeterden de guides hun vaardigheden op het gebied van Kwaliteitsontwikkeling: scholing en professionalisering gesprekstechnieken, situationeel begeleiden, coachen, omgaan Design Academy Eindhoven is een kleine organisatie waarbin- met weerstanden en het stimuleren van reflectieve vaardig- nen hooggekwalificeerde professionals, meestal naast hun heden van studenten. eigen beroepspraktijk, hun bijdrage aan ons onderwijs leveren. Ook voor wat betreft de ondersteunende organisatie streven Training BHV (bedrijfshulpverlening) en BHV-ploegleider we naar the best person for the job. De academie kent daarom Begin 2017 volgden 14 BHV’ers de herhalingstraining. Daar- veel mogelijkheden voor professionele ontwikkeling. Bijvoor- naast werden twee nieuwe ploegleiders opgeleid. beeld door het aannemen van steeds andere onderwijs- en/of organisatierollen binnen diverse teams. Zo kan een docent zich Training projectmanagement bijvoorbeeld naast bestaande werkzaamheden gaan richten op De groep van 12 budgethouders c.q. projectmanagers kreeg internationalisering en op dat domein grote expertise ontwikke- voor de zomervakantie training in projectmanagement onder lei- len, mede door scholing. De academie biedt zo diverse inhouding van Triple Plus. In het najaar organiseerde het College van delijke doorgroeimogelijkheden. Tegelijk kent de academie een Bestuur een interne bijscholingsbijeenkomst samenhangend fijnmazig pakket aan scholingsmogelijkheden, van cursussen met het nieuwe geautomatiseerde financiële projectbeheer- Engels tot didactische scholing en de optie om een master- of systeem. De training krijgt een vervolg in 2018. PhD-traject te volgen. Het dialogue-programme van de academie biedt een diversiteit aan lezingen, debatten en symposia; dit Individuele deskundigheidsbevordering actuele en reflectieve programma biedt daardoor de mogelijk- In 2017 volgden docenten en werknemers van de academie tal heid tot relevante algemene scholing. (Hoofd)docenten en van individuele cursussen en/of trainingen onder meer op het lectoren worden regelmatig gevraagd hier een bijdrage aan te gebied van materialen en facilitair beheer. Anderen volgden de leveren, waardoor de hele academie-gemeenschap kennis kan leergang ‘Deep democracy’ of namen deel aan de masterclass nemen van hun visie en expertise. Recruitment & Arbeidscommunicatie.

50 Opleidingen 7.13 Gezondheidsbeleid Verschillende docenten en medewerkers startten of vervolgden Om medewerkers te ondersteunen bij hun persoonlijke ontwik- hun Masteropleiding en/of PhD traject, waaronder de Master of keling is in 2017 in toenemende mate coaching ingezet. De Finance and Control en de Master of Business Administration hulpvragen richtten zich vooral op de psycho-sociale aspecten (specialisatie informatiemanagement voor de overheid). van hun werk en leven of bij het zoeken naar een betere work- life balance. Het doel van coaching was primair gericht op vergroting van duurzame inzetbaarheid en mentale belastbaarheid. 7.10 Cao en arbeidvoorwaarden Ten aanzien van gezondheidsbeleid is wederom stoelmassage aangeboden. Ongeveer 30 medewerkers maakten afgelopen In 2017 is de regeling Duurzame Inzetbaarheid vastgesteld jaar gebruik van deze voorziening. in samenspraak met de Ondernemingsraad. De regeling is vervolgens geïmplementeerd. Voor zover de medewerkers recht 7.14 Beleid beheersing uitgaven inzake uitkeringen hadden op zogenaamde duurzame inzetbaarheidsuren (DI), zijn na ontslag deze uren inzichtelijk gemaakt. Diverse medewerkers hebben In 2017 heeft oriëntatie plaatsgevonden op partijen die onder- in het kader van het vergroten van hun duurzame inzetbaarheid steunen in werk-naar-werk-trajecten teneinde de voormalige hun DI-rechten ingezet. medewerker nieuwe loopbaanperspectieven te bieden en de Tevens zijn voorbereidingen getroffen voor de inrichting van duur van de WW-uitkering te verkorten. De werkgever is im- een nieuw Personeelsinformatiesysteem, ten behoeve waarvan mers eigen risicodrager voor de WW en de bovenwettelijke de HR-processen zijn beschreven. De cao en de aanvullende WW-uitkering. arbeidsvoorwaarden vormden hierbij het uitgangspunt.

7.11 Overige weten regelgeving In 2017 zijn alle voorbereidingen getroffen om de wet DBA voor freelancemedewerkers te implementeren, daarbij anticiperend op de weten regelgeving. Het beleid hiervoor is ontwikkeld en op onderdelen geïmplementeerd, ondanks de bepalingen uit het regeerakkoord over mogelijke wijzigingen in of vervanging van de wet DBA. Zolang er nog geen vervangende wetgeving is, is het voorkomen van schijnzelfstandigheid leidend in het DBA- beleid van DAE. Dit is namelijk een van de belangrijkste doelstellingen van de wet DBA. Bij de inzet van medewerkers wordt gewerkt met een stroomschema om te bepalen welke contract- vorm het meest passend is. De ontwikkelingen op gebied van de wet DBA worden nauwlettend gevolgd, waarbij zorgvuldig wordt afgewogen of er mogelijk sprake is van schijnzelfstandigheid versus de door DAE gewenste flexibiliteit voor wat betreft inzet van medewerkers.

7.12 Instroom, doorstroom en uitstroom van medewerkers De instroom van nieuwe medewerkers bedroeg 34 personen. Deels kwam de instroom doordat medewerkers vertrokken maar ook door uitbreiding van formatie. Verder boden we plek aan een stagiaire om ervaring op te doen. In 2017 gingen 24 medewerkers uit dienst, waarvan 13 medewerkers werkzaam in het onderwijs en 11 medewerkers in de ondersteunende diensten. 2 medewerkers vertrokken op eigen verzoek en 2 medewerkers bereikten de pensioengerechtigde leeftijd.

51 Mark Henning: Normaal MA Social Design. Graduated: 2017, Cum Laude. Photo Ronald Smits

52 8 Financiën

Inhoudsopgave

1. Financieel beleid 54

2. Strategische financiële doelstelling 54

3. Jaarrekening 2017 54

4. Treasury-management 58

5. Continuïteitsparagraaf 59

6. Risicomanagement 62

7. Notitie Helderheid 63

53 1. FINANCIEEL BELEID LIQUIDITEIT Hiermee wordt de verhouding aangegeven tussen beschikbare Het financieel beleid is gericht op handhaving van de bedrijfs- middelen op korte termijn (de vlottende activa) en de kort- economische continuïteit voor de middellange en lange termijn. lopende schulden, en daarmee de mate waarin de verschaffers Dit wordt uitgedrukt in een solvabiliteitsnorm van 35% en een van het kort vreemd vermogen uit de vlottende activa kunnen liquiditeitsnorm van 100%. De rendementsdoelstelling is geworden betaald. De onderwijsinspectie hanteert een signale- richt op een evenwicht tussen de reguliere baten en lasten. ringsgrens van 50%. De Raad van Toezicht hanteert een grens van 100%.

2. STRATEGISCHE Liquiditeit per 31.12.16 per 31.12.17 FINANCIELE DOELSTELLING Liquiditeit 163% 130% Norm DAE 100% 100% De strategische doelstelling ten aanzien van het financieel Signaleringsgrens onderwijsinspectie 50% 50% beleid voor de lange termijn is het creëren van een stabiele financiële omgeving, waarbinnen Design Academy Eindhoven kan vernieuwen, ontwikkelen en excelleren. WEERSTANDSVERMOGEN Het weerstandsvermogen geeft de verhouding weer tussen het eigen vermogen en de totale baten. 3. JAARREKENING 2017 Weerstandsvermogen per 31.12.16 per 31.12.17 Voor de toelichtingen op de balans en de staat van baten en lasten wordt verwezen naar bijgaande jaarrekening. Weerstandsvermogen 17% 14% Norm DAE nvt nvt Signaleringsgrens onderwijsinspectie 5% 5% BALANS per 31 december 2017

FINANCIËLE RATIO’S De financiële ratio’s zijn allen hoger dan de signaleringsgren- zen van de onderwijsinspectie. In de begroting over het boek- SOLVABILITEIT jaar 2016 heeft de Raad van Toezicht extra middelen ingezet Door middel van de solvabiliteit wordt gekeken of een organi- voor strategische projecten, waarbij op incidentele basis voor satie in staat is om op lange termijn aan haar schulden te kun- de jaren 2016 en 2017 een min-begroting werd goedgekeurd. nen voldoen. De solvabiliteit wordt uitgedrukt in een kengetal. Dit met als doel om overtollige reserves in te zetten voor stra- Hiermee wordt de verhouding tussen het eigen vermogen en tegische doelen. Een nadere specificatie is opgenomen onder het balanstotaal uitgedrukt in een percentage. De onderwijsin- strategische projecten. spectie hanteert een signaleringsgrens van 30%. De Raad van Toezicht hanteert een grens van 35%. KASSTROOMOVERZICHT Solvabiliteit per 31.12.16 per 31.12.17 Het kasstroomoverzicht geeft inzicht in het verloop van de liquide middelen, als gevolg van de mutaties tussen de balans- Solvabiliteit 1 (excl. voorzieningen) 41% 36% posten per 31 december 2017 en 31 december 2016. Solvabiliteit 2 (incl. voorzieningen) 48% 40% Norm DAE (obv solvabiliteit 1) 35% 35% Het saldo aan liquide middelen daalde in 2017 Signaleringsgrens onderwijsinspectie 30% 30% met € 502.000. (Solv 2) Afname: • Nadelig saldo boekjaar 2017 (exclusief afschrijvingen) € 200.000 • Investeringen in materiële vaste activa € 374.000 • Onttrekkingen (personele) voorzieningen € 119.000 • Toename voorraden € 7.000 • Toename vorderingen op korte termijn € 37.000 Toename: • Toename kortlopende schulden € 222.000 • Dotaties aan (personele voorzieningen) € 13.000

54 Investeringen in materiële vaste activa De investeringen in 2017 waren met name gericht op de herinrichting van de onderwijsafdelin- gen. De masters verhuisde van de tweede naar vijfde afdeling, de propedeuse verhuisde naar de tweede afdeling en het overige bachelor-onderwijs is geconcentreerd op de vierde etage.

Personele voorzieningen In 2016 werden de contracten van enkele medewerkers met een grotere aanstelling, niet ver- lengd en werd van één medewerker het contract ontbonden. De lasten werden geboekt in het jaar 2016, de financiële afwikkeling vond plaats in 2017.

Kortlopende schulden De toename komt deels voort uit het late moment van indienen van facturen voor de Graduation- show (€ 88.000), en een hoger bedrag aan vooruit ontvangen collegegelden (€ 50.000).

STAAT VAN BATEN EN LASTEN

RESULTAAT Het nadelig resultaat over het boekjaar 2017 bedroeg € 281.000. Begroot was een nadelig saldo van € 582.000. Over 2016 werd een positief resultaat van € 276.000 behaald Het resultaat over 2017 was € 301.000 beter dan begroot (grotendeels door hogere rijksbijdrage), en € 557.000 slechter dan in 2016 (in het bijzonder veroorzaakt door de incidentele inzet voor strategische projecten).

Analyse van de verschillen ten opzichte van de begroting 2017 en het boekjaar 2016

Afwijkingen ten opzichte van: BEGROTING 2016

Baten Rijksbijdragen OCW/EZ 404 35 Overige overheidsbijdragen en -subsidies -3 38 College-, cursus, les- en examengelden -5 83 Baten werk in opdracht van derden 47 -43 Overige baten 46 12 Subtotaal 489 125

Lasten Personeelslasten 15 -169 Afschrijvingen 27 -6 Huisvestingslasten -61 -55 Overige lasten (incl. strategische projecten) -164 -446 Subtotaal -183 -676

Financiële baten en lasten -5 -6 Totaal 301 -557

55 RIJKSBIJDRAGEN

Een instelling wordt bekostigd op basis van het aantal, voor bekostiging in aanmerking komende studenten, vermenigvuldigd met de prijs per student. De instelling heeft alleen invloed op het aantal studenten. De prijs per student wordt bepaald door het ministerie. Daar bovenop ontvangt een instelling nog onderwijsopslagen en doeluitkeringen. Het prestatieafhankelijke deel (studenten x prijs) bedroeg in 2017 64%.

De meeropbrengst van € 404.000 is te verbijzonderen in: • Hogere prijs per student: € 256.800 • Honorering bezwaarschrift ten aanzien van 6 studenten (oorspronkelijk afgekeurd voor bekostiging: € 42.200) • Hogere toeslagen: € 105.000

Bekostigde aantallen, peildatum okt 14 okt 15

Aantal bekostigde bachelors 451 434 Aantal bekostigde masters 74 72 Aantal bekostigde diploma’s BA 113 92 Aantal bekostigde diploma’s MA 23 35

Totaal 661 633

COLLEGEGELDEN

AANTAL STUDENTEN st.jr 16/17 st.jr 17/18

Bachelors 562 561 Masters 129 152 Totaal 691 713

PERSONELE LASTEN

De personele lasten stegen in 2017 ten opzichte van 2016 met € 169.000 (2,8%). Zonder rekening te houden met de vrijval van, en dotaties aan de personele voorzieningen, is er sprake van een toename van € 296.000 (5%). Bestaande uit: • Brutolonen en salarissen € 5.000 • Pensioenen en sociale lasten € 96.000 (stijging afdracht percentages) • Personeel niet in loondienst € 192.000 (volume-toename, bij gelijkblijvende tarieven) • Overige € 3.000

In 2017 stegen de vergoedingen voor personeel niet in loondienst voornamelijk door een hogere inzet van: • Coördinatoren van de masters € 105.300 (in 2016 deels in loondienst) • Onderwijsgevend personeel € 49.000 • Uitzendkrachten in de z-Bar € 31.700 • Overige € 6.000

56 FORMATIE IN FTE 2017 2016 mutatie

Niet onderwijsgevend personeel 26,8 26,1 0,7 Onderwijsondersteunend personeel 9,8 8,4 1,4 Onderwijsgevend personeel BA 17,9 18,3 -0,3 Onderwijsgevend personeel MA 6,0 5,2 0,8 Werkplaatsen 13,3 13,0 0,2 Onderzoek 2,8 2,2 0,6 Totaal 76,6 73,1 3,4

De toename van het onderwijsondersteunend personeel betreft voornamelijk de inzet van tijdelijke krachten in de z-Bar ter vervanging van ziekte.

GEMIDDELDE PERSONELE LASTEN 2017 2016

Gemiddeld aantal fte’s 76,6 73,1 Gemiddelde personele lasten (incl. mutatie voorzieningen) 80.500 82.100 Gemiddelde personele lasten (excl. mutatie voorzieningen) 80.400 80.100

Verhouding onderwijzend en niet-onderwijsgevend personeel Onderwijzend personeel: 61% (2016 60%) Niet onderwijsgevend personeel: 39% (2016 40%)

Medewerkers in loondienst Gemiddeld waren er in 2017 57,9 fte in dienst bij Design Academy Eindhoven (2016 57,0 fte). Hiervan zijn er 0 werkzaam in het buitenland (2016 0).

Freelance Het aantal ingehuurde freelancers bedroeg in fte’s: 18,7 (2016 16,1). Het gemiddelde uurtarief bedroeg in 2017 € 48 (2016 € 46).

DECLARATIES BESTUURDERS

NAAM overige kosten reiskosten reiskosten representatie binnenland buitenland kosten

J. Grima 2.837 34 4.248 0 J. Ossewold 3.073 5.252 742 0 Totaal 5.910 5.286 4.990 0

STRATEGISCHE PROJECTEN

Strategische projecten jaarrek 17 begroot 17 jaarrek 16

Kwaliteitsverbetering 40 39 92 Professionalisering 109 162 82 Onderwijsontwikkeling 46 6 1 Facilitaire voorzieningen 33 113 33 Verbetering bedrijfsvoering 217 201 39 Totaal 445 521 247

57 4. TREASURYMANAGEMENT

Vrij vertaald wordt met treasurymanagement bedoeld: alle activiteiten gericht op een optimaal beheer van de geldmiddelen.

Het doel van het treasurymanagement is: De financiële activa en passiva en de financiële stromen zodanig te beheren dat de continuïteit van het primaire proces en de bedrijfsvoering gewaarborgd is. Design Academy Eindhoven heeft voldaan aan de richtlijnen van het Ministerie van OC&W, vastgelegd in de “Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek 2010” (tot en met 30 juni 2016) en de “Regeling beleggen en belenen en derivaten OCW 2016” (m.i.v. 1 juli 2016).

Als belangrijkste risico’s worden onderkend: Liquiditeitsrisico - Liquiditeitsrisico is het risico dat men over onvoldoende middelen beschikt om aan de directe verplichtingen te voldoen. Solvabiliteitsrisico - Solvabiliteitsrisico is het risico dat eigen vermogen of garantie- vermogen onvoldoende is om op lange termijn aan de verplichtingen te voldoen.

Informatievoorziening De informatievoorziening aan het College van Bestuur en de Raad van Toezicht is gebaseerd op de kasstroomprognose zoals deze is opgenomen in de planning en control-cyclus.

Verantwoordingsinformatie Het eigen vermogen van DAE bestaat geheel uit publieke middelen. Er vindt dan ook geen afscheiding plaats voor andere middelen.

Liquide middelen Design Academy Eindhoven belegt haar overtollige liquide middelen slechts op deposito- en andere spaarrekeningen bij Nederlandse banken als Rabobank en ABN AMRO. De overtollige middelen worden gespreid over voornoemde banken uitgezet.

58 5. CONTINUITEITSPARAGRAAF

De Regeling jaarverslaggeving onderwijs (RJO) is uitgebreid met een voorschrift dat voorziet in de opname in het jaarverslag van een zogeheten Continuiteïtsparagraaf. Hiermee wordt zicht geboden op het verwachte exploitatieresultaat en de ontwikkeling van de vermogenspositie.

MEERJARENPERSPECTIEF 2018 – 2021

BALANS per 31.12.17 per 31.12.18 per 31.12.19 per 31.12.20 per 31.12.21

Activa Materiële vaste activa 507 589 542 477 420 Financiële vaste activa 375 375 375 375 375 Subtotaal 882 964 917 852 795 Vlottende activa Voorraden 52 47 47 47 47 Vorderingen 370 370 370 370 370 Liquide middelen 2.824 2.582 2.693 2.887 3.162 Subtotaal 3.246 2.999 3.110 3.304 3.579

Totaal activa 4.128 3.963 4.027 4.156 4.374

Passiva Eigen vermogen 1.478 1.205 1.310 1.439 1.657 Voorzieningen 185 293 252 252 252 Kortlopende schulden 2.465 2.465 2.465 2.465 2.465

Totaal passiva 4.128 3.963 4.027 4.156 4.374

RATIO’S

SOLVABILITEIT per 31.12.17 per 31.12.18 per 31.12.19 per 31.12.20 per 31.12.21

Solvabiliteit 1 (excl. voorzieningen) 36% 30% 33% 35% 38% Solvabiliteit 2 (inclusief voorzieningen) 40% 38% 39% 41% 44% Norm DAE (obv solvabiliteit 1) 35% 35% 35% 35% 35% Signaleringsgrens onderwijsinsp. (solv 2) 30% 30% 30% 30% 30%

50% 45% Solv. 2 40% Solv. 1 35% Norm DAE 30% 25% Sign. grens 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Stichting Design Academy Eindhoven financiert de komende jaren haar activiteiten geheel uit eigen middelen.

59 LIQUIDITEIT per 31.12.17 per 31.12.18 per 31.12.19 per 31.12.20 per 31.12.21

Liquiditeit 130% 120% 124% 132% 143% Norm DAE 100% 100% 100% 100% 100% Signaleringsgrens onderwijsinspectie 50% 50% 50% 50% 50%

200% 150% Liquiditei t 100% Norm DAE 50% 0% Sign. grens 2016 2017 2018 2019 2020 2021

WEERSTANDSVERMOGEN per 31.12.17 per 31.12.18 per 31.12.19 per 31.12.20 per 31.12.21 weerstandsvermogen 14% 11% 12% 13% 15% norm DAE nvt signaleringsgrens onderwijsinspectie 5% 5% 5% 5% 5%

20%

10% Weerst. verm. Sign. gren s 0% 2016 2017 2018 2019 2020 2021

KASSTROOMOVERZICHT 2017 2018 2019 2020 2021

Resultaat boekjaar -281 -273 105 129 218 Afschrijvingen 81 128 147 165 157 Investeringen -374 -210 -100 -100 -100 Mutatie vlottende activa -44 5 0 0 0 Mutatie voorzieningen -106 108 -41 0 0 Mutatie kortlopende schulden 222 0 0 0 0 Mutatie liquide middelen -502 -242 111 194 275

Saldo begin boekjaar 3.326 2.824 2.582 2.693 2.887 S0aldo einde boekjaar 2.824 2.582 2.693 2.887 3.162

60 STAAT VAN BATEN EN LASTEN jaarrek 17 begroot 18 prognose 18 prognose 19 prognose 20 prognose 21 BATEN meerjr.begr. meerjr.begr. meerjr.begr.

Rijksbijdragen OCW/EZ 7.334 7.503 7.503 7.296 7.300 7.306 Overige overheidsbijdragen en -subsidies 240 137 137 100 100 100 College-, cursus, les- en examengelden 2.163 2.361 2.361 2.399 2.399 2.399 Baten werk in opdracht van derden 223 134 134 134 134 134 Overige baten 564 617 617 698 762 762 Subtotaal 10.524 10.752 10.752 10.627 10.695 10.701 Personeelslasten 6.167 6.614 6.614 6.574 6.615 6.615 Afschrijvingen 81 128 128 147 165 157 Huisvestingslasten 1.585 1.553 1.553 1.553 1.553 1.553 Overige lasten 2.986 2.743 2.742 2.260 2.245 2.170 Subtotaal 10.819 11.038 11.038 10.534 10.578 10.495 Saldo baten en lasten -295 -286 -286 93 117 206 Financiële baten en lasten 14 12 12 12 12 12 Resultaat -281 -274 -274 105 129 218

Rentabiliteit 1 jarig -2,7% -2,5% -2,5% 1,0% 1,2% 2,0% Norm dae 1 jarig 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Signaleringsgrens onderwijsinspectie 1-jar. -10,0% -10,0% -10,0% -10,0% -10,0% -10,0%

AANTAL STUDENTEN st.jr 17/18 st.jr 18/19 st.jr 19/20 st.jr 20/21 st.jr 21/22

Bachelors 561 561 559 559 559 Masters 152 174 174 174 174 Totaal 713 735 733 733 733

AANTAL FTE’S 2017 2018 2018 2020 2021

Niet onderwijsgevend pers. 27 27 27 27 27 Onderwijsondersteunend pers. 10 10 10 10 10 Onderwijsgevend pers. bachelor 18 18 18 18 18 Onderwijsgevend pers. master 6 6 6 6 6 Werkplaatsen 13 13 13 13 13 Onderzoek 3 3 3 3 3 Totaal 77 77 77 77 77

In loondienst 58 58 58 58 58 Freelance 19 19 19 19 16

61 Ontwikkelingen van kengetallen en bekostigingsvariabelen De belangrijkste toekomstige financiële ontwikkelingen sluiten aan op de inmiddels gerealiseerde prestatieafspraken en de KUO-afspraak om de bacheloropleiding te verkleinen. Een aantal ontwikkeltrajecten moet hiervoor parallel aan elkaar tot succes leiden: -- Handhaving van het aantal bachelor studenten. -- Stijging van het aantal masterstudenten, mede door nieuwe afdelingen. -- Rendementsverbetering binnen de studievoortgang. -- Verlaging indirecte kosten, door nadruk op het onderwijs. -- Professionalisering. -- Groei Circle of Friends and Funders.

Huisvestingsbeleid Het huisvestingsbeleid is gericht op de professionalisering van de werkplaatsen, en de vraag of de interne huisvesting van de Graduationshow, en daarmee de tijdelijke externe huisvesting van het onderwijs, in de komende jaren niet moet worden gewijzigd in een externe huisvesting van de show.

Voorgenomen investeringen en projecten De voorgenomen investeringen en projecten zijn gericht op de verbeteringen van de bedrijfsvoering en ondersteunende processen.

Ontwikkelingen contractactiviteiten en projecten DAE overweegt de komende jaren te komen tot maatwerkonderwijs in de vorm van onder andere “Summer-schools”. Dit initiatief wordt in 2018 nader uitgewerkt.

Verwachte mutaties in reserves DAE heeft in de vorm van solvabiliteits- en liquiditeitsratio’s zowel een ondergrens als een bovengrens vastgesteld. In het geval dat deze ratio’s hiervoor ruimte bieden, zullen de overtollige middelen worden ingezet om de onderwijskwaliteit te bevorderen.

6. RISICOMANAGEMENT

Met betrekking tot de bewaking van de strategische doelstellingen hebben, binnen de financiële verantwoording, de volgende processen continue aandacht: -- De ontwikkeling van de studentenaantallen en het effect hiervan op de rijksbijdrage. Een belangrijke onderwijsdoelstelling -- is het verkorten van de studieduur naar een maximale uitloop van één jaar. Realisatie van deze doelstelling heeft een direct -- effect op het bekostigingsrendement. -- Kostenbeheersing in algemene zin. -- De ontwikkelingen van het werkkapitaal als gevolg van de voorgaande punten. DAE is ervan overtuigd dat deze risico’s beheersbaar zijn en de bedrijfsvoering in de komende jaren niet in gevaar brengen. De overweging hierbij is dat de begroting voldoende flexibiliteit kent tot tijdige bijstelling.

Als belangrijkste risico’s worden als vanzelfsprekend onderkend: -- Kwaliteit van het onderwijs. -- Instroom, doorstroom en uitstroom. -- Imago en positionering. -- Kwaliteit van de medewerkers. -- Financieel beheer. -- ARBO. Het kwaliteitszorgsysteem, periodieke rapportages, enquêtes, externe audits en kwaliteitsreviews staan borg voor de goede werking van deze systemen.

62 7. NOTITIE HELDERHEID IN DE BEKOSTIGING VAN HET HOGER ONDERWIJS

Ten aanzien van het gestelde in deze notitie verklaart het bestuur van Stichting Design Academy Eindhoven dat:

A. Thema 1: Er geen onderwijstrajecten zijn uitbesteed. B. Thema 2: Er geen investeringen in private activiteiten hebben plaatsgevonden. C. Thema 3: Er geen vrijstellingen zijn verleend. D. Thema 4: Er geen bekostiging heeft plaatsgevonden van buitenlandse studenten. E. Thema 5: Er is geen sprake van inschrijvingen waarbij de instelling zelf het collegegeld betaalt/vergoedt. F. Thema 6: Niet van toepassing, geen sprake van het afgeven van deelcertificaten. G. Thema 7: Student volgt geen andere opleiding dan waarvoor hij is ingeschreven. H. Thema 8: Er geen sprake is van maatwerktrajecten. I. Thema 9: De bekostigingsmethodiek van het kunstonderwijs van toepassing is.

63 Billie van Katwijk: Ventri BA Man and Leisure. Graduated: 2017. Foto Femke Rijerman

64 Jaarrekening 2017

Inhoudsopgave

–– Balans 66 –– Staat van baten en lasten 66 –– Kasstroomoverzicht 67 –– Toelichting op de balans en de staat van baten en lasten 68 Grondslagen voor de bepaling van het resultaat 69 Toelichting op de onderscheiden posten van de balans 73 Toelichting op de onderscheiden posten van de staat van baten en lasten 78 Overige gegevens 83

Voor het bestuursverslag wordt verwezen naar het jaarverslag 2017 van Stichting Design Academy Eindhoven.

ONDERTEKENING VAN DE JAARREKENING

Eindhoven, 6 juni 2018

…………………………………………………………… ……………………………………………………………

College van Bestuur, Raad van Toezicht, J. Grima (voorzitter) B.M Luiten (voorzitter) J.E.D. Ossewold G.C. Pruijsers G.D. Rijken P.M.L.O. Scholte P.F.G. Depla W.M. Boot

65 BALANS ref. BALANS 31 dec. 17 31 dec. 16

ACTIVA Vaste activa 4.1 Materiële vaste activa 507 214 4.2 Financiële vaste activa 375 375 Subtotaal 882 589

Vlottende activa 4.3 Voorraden 52 45 4.4 Vorderingen 370 333 4.5 Liquide middelen 2.824 3.326 Subtotaal 3.246 3.704

Totale activa 4.128 4.293

PASSIVA 4.6 Eigen vermogen 1.478 1.759 4.7 Voorzieningen 185 291 4.8 Kortlopende schulden 2.465 2.243

Totale passiva 4.128 4.293

STAAT VAN BATEN EN LASTEN ref. STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2017 2017 2016 jaarrekening begroting jaarrekening

BATEN 5.1 Rijksbijdragen OCW/EZ 7.334 6.930 7.299 5.2 Overige overheidsbijdragen en -subsidies 240 243 202 5.3 College-, cursus, les- en examengelden 2.163 2.168 2.080 5.4 Baten werk in opdracht van derden 223 176 266 5.5 Overige baten 564 518 552 Subtotaal 10.524 10.035 10.399

LASTEN 5.6 Personeelslasten 6.167 6.182 5.998 5.7 Afschrijvingen 81 108 75 5.8 Huisvestingslasten 1.585 1.524 1.530 5.9 Overige lasten 2.986 2.822 2.540 Subtotaal 10.819 10.636 10.143 Saldo baten en lasten -295 -601 256

5.10 financiële baten en lasten 14 19 20

RESULTAAT -281 -582 276

66 KASSTROOMOVERZICHT ref. KASSTROOMOVERZICHT 2017 2016

Operationele activiteiten Resultaat, exclusief ontvangen en betaalde rente -295 256

Aanpassingen voor: 4.1 Afschrijvingen 81 75 4.7 Mutaties voorzieningen -106 57

Veranderingen in werkkapitaal: 4.3 - Voorraden -7 3 4.4 - Vorderingen -37 44 4.8 - Kortlopende schulden 222 -13

Kasstroom uit bedrijfsoperaties 5.10 Ontvangen rente 17 24 5.10 Betaalde rente -3 -4 Subtotaal -128 442

Investeringsactiviteiten 4.1 Investeringen in mat. vaste activa (1) -374 -169 Subtotaal -374 -169 Mutatie liquide middelen -502 273 Stand per 1 januari 3.326 3.053 4.5 Stand per 31 december 2.824 3.326

Onder de ontvangen interest in de kasstroom uit operationele activiteiten zijn geen ontvangsten begrepen uit hoofde van effecten.

(1) Onder de investeringen in materiële vaste activa zijn alleen opgenomen de investeringen waarvoor in 2017 geldmiddelen zijn opgeofferd. Er zijn geen investeringen verricht door middel van financiële leasing. De opgenomen investeringen worden aangemerkt als vervangingsinvesteringen.

67 TOELICHTING OP DE BALANS EN DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN

1. ALGEMENE TOELICHTING 1.5. VERBONDEN PARTIJEN Als verbonden partij worden aangemerkt alle rechtspersonen 1.1. ACTIVITEITEN waarover overheersende zeggenschap, gezamenlijke zeggen- Stichting Design Academy Eindhoven schap of invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook Stichting Design Academy Eindhoven (DAE) is een instelling rechtspersonen die overwegende zeggenschap kunnen uitoefe- voor hoger beroepsonderwijs. Statutair is de stichting gevestigd nen worden aangemerkt als verbonden partij. Ook de statutaire in Eindhoven. DAE heeft een unieke positie binnen het Neder- directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management landse hoger kunstonderwijs doordat de academie zich geheel van de instelling en nauwe verwanten zijn verbonden partijen. richt op design en een veelzijdige, internationaal georiënteerde Transacties van betekenis met verbonden partijen worden toe- opleiding vormgeving aanbiedt op zowel Bachelor- als Master- gelicht voor zover deze niet onder normale marktvoorwaarden niveau. De kern is talent gestuurd onderwijs, gericht op zijn aangegaan. Hiervan wordt toegelicht de aard en de omvang concept, context en beroepspraktijk. De opleidingen bieden van de transactie en andere informatie die nodig is voor het studenten een goede basis voor vele posities in het werkveld of verschaffen van het inzicht. een vervolgstudie. Onderzoek en projecten (zakelijke en maatschappelijke dienstverlening) staan in dienst van het onderwijs- 1.6. TOELICHTING OP HET KASSTROOMOVERZICHT programma. Het accent ligt daarbij enerzijds op innovatie en Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte me- ontwikkeling binnen het vakgebied en anderzijds op praktijkre- thode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit levantie en professionele ontwikkeling. De aan DAE verbonden liquide middelen, met uitzondering deposito’s met een looptijd lectoraten dragen bij aan de verbinding tussen onderwijs, langer dan drie maanden. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde onderzoek en internationale beroepspraktijk. van interest zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Er is geen sprake van een kasstroom uit Instellingsgegevens financieringsactiviteiten. Stichting Design Academy Eindhoven Emmasingel 14 (tevens vestigingsplaats) 1.7. SCHATTINGEN 5611 AZ Eindhoven Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaar- Postbus 2125, 5600 CC Eindhoven rekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de leiding van T +31(0)402393939 de instelling over verschillende zaken zich een oordeel vormt, en KvK/RSIN 002654635 dat de leiding schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor [email protected] de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het www.designacademy.nl geven van het in art. 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de 1.2. CONTINUÏTEIT bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting Deze jaarrekening is opgesteld op basis van going concern. op de betreffende jaarrekeningposten.

1.3. STELSELWIJZIGINGEN 1.8 LEASING EN HUUROVEREENKOMSTEN In 2017 hebben zich geen stelselwijzigingen voorgedaan. Bij de stichting kunnen er leasecontracten bestaan waarbij een groot deel van de voor- en nadelen die aan de eigendom 1.4. SCHATTINGSWIJZIGINGEN verbonden zijn, niet bij de stichting ligt. Deze leasecontracten In 2017 hebben zich geen schattingswijzigingen voorgedaan. worden verantwoord als operationele leasing. Leasebetalingen worden, rekening houdend met ontvangen vergoedingen van de lessor, op lineaire basis verwerkt in de winst-en-verliesrekening over de looptijd van het contract.

68 2. GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA

2.1 ALGEMEEN 2.5. FINANCIËLE VASTE ACTIVA De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de De onder de financiële vaste activa opgenomen overige vorde- bepalingen van de Regeling jaarverslaggeving onderwijs, Titel ringen omvatten verstrekte leningen en overige vorderingen die 9 Boek 2 BW, en Hoofdstuk 660 van de Richtlijnen voor de tot het einde van de looptijd zullen worden aangehouden. Deze Jaarverslaggeving en de stellige uitspraken van de overige vorderingen worden initieel gewaardeerd tegen reële waarde. hoofdstukken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, Vervolgens worden deze leningen gewaardeerd tegen de ge- uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving en met de amortiseerde kostprijs. Indien er bij de verstrekking van leningen bepalingen van de Wet normering bezoldiging topfunctionaris- sprake is van disagio of agio, wordt dit gedurende de looptijd sen publieke en semipublieke sector (‘WNT’). ten gunste respectievelijk ten laste van het resultaat gebracht, als onderdeel van de effectieve rente. Ook de transactiekosten Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd worden verwerkt in de eerste waardering en als onderdeel van tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde effectieve rente ten laste van het resultaat gebracht. de. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, Bijzondere waardeverminderingen worden in mindering ge- vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, bracht op de geamortiseerde kostprijs en direct verantwoord in de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht zijn de staat van baten en lasten. referenties opgenomen. Met deze referenties wordt verwezen naar de toelichting. 2.6. BIJZONDERE WAARDEVERMINDERINGEN VAN VASTE ACTIVA 2.2. VERGELIJKING MET VOORGAANDE JAREN Door de instelling wordt op iedere balansdatum beoordeeld of De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaat- er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waar- bepaling zijn ongewijzigd ten opzicht van het voorgaand jaar. devermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties In de categorieën personeelslasten, huisvesting en overige aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief lasten, hebben er ten behoeve van het inzicht herrubriceringen vastgesteld. Indien het niet mogelijk is de realiseerbare waarde plaatsgevonden. voor het individuele actief te bepalen, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroom genererende eenheid waar- 2.3. GEHANTEERDE GELDEENHEID toe het actief behoort. Van een bijzondere waardevermindering De in de jaarrekening opgenomen bedragen zijn gepresenteerd is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de in Euro’s x 1.000. realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. Een bijzonder- 2.4. MATERIËLE VASTE ACTIVA waardeverminderingsverlies wordt direct als last verwerkt in de De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgings- staat van baten en lasten onder gelijktijdige verlaging van de prijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien boekwaarde van het betreffende actief. van toepassing met bijzondere waardevermindering. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte econo- De opbrengstwaarde wordt in eerste instantie ontleend aan mische levensduur. Er wordt afgeschreven vanaf het moment een bindende verkoopovereenkomst; als die er niet is wordt van ingebruikname. De verbouwingen en inventaris wordt lineair de opbrengstwaarde bepaald met behulp van de actieve markt afgeschreven in respectievelijk tien en in vier jaar. waarbij normaliter de gangbare biedprijs geldt als marktprijs. Voor de bepaling van de bedrijfswaarde wordt een inschatting gemaakt van de toekomstige netto kasstromen bij voortgezet gebruik van het actief / de kasstroom genererende eenheid; vervolgens worden deze kasstromen contant gemaakt waarbij een disconteringsvoet wordt gehanteerd.

Indien wordt vastgesteld dat een bijzondere waardevermindering die in het verleden verantwoord is, niet meer bestaat of is afgenomen, dan wordt de toegenomen boekwaarde van de desbetreffende activa niet hoger gesteld dan de boekwaarde die bepaald zou zijn indien geen bijzondere waardevermindering voor het actief zou zijn verantwoord.

69 Bij financiële activa die gewaardeerd zijn tegen geamortiseerde 2.11. VOORZIENINGEN kostprijs wordt de omvang van de bijzondere waardevermin- Algemeen dering bepaald als het verschil tussen de boekwaarde van het Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of actief en de best mogelijke schatting van de toekomstige kas- feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan, waarbij stromen, contant gemaakt tegen de effectieve rentevoet van het het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk financiële actief zoals die is bepaald bij de eerste verwerking is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. van het instrument. Het waardeverminderingsverlies dat daar- De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schat- voor opgenomen was, dient te worden teruggenomen indien ting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen de afname van de waardevermindering verband houdt met per balansdatum af te wikkelen. De overige voorzieningen wor- een objectieve gebeurtenis na afboeking. De terugname wordt den gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven beperkt tot maximaal het bedrag dat nodig is om het actief te die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te waarderen op de geamortiseerde kostprijs op het moment van wikkelen, tenzij anders vermeld. de terugname, als geen sprake geweest zou zijn van een bijzon- Wanneer de verwachting is dat een derde de verplichtingen dere waardevermindering. Het teruggenomen verlies wordt in vergoedt, en wanneer het waarschijnlijk is dat deze vergoeding de staat van baten en lasten verwerkt. zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting, dan wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen. 2.7. VOORRADEN De toegepaste disconteringsvoet bedraagt 3% bij de perso- De voorraden worden gewaardeerd tegen kostprijs op verkrij- nele voorzieningen. De overige voorzieningen zijn niet contant gingsprijzen onder toepassing van de FIFO-methode (‘first in, gemaakt. first out’) of lagere opbrengstwaarde. De opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs onder aftrek Wachtgeld en WW-uitkeringen van direct toerekenbare verkoopkosten. Bij de bepaling van de DAE is eigenrisicodrager voor de uitvoering van de WW en opbrengstwaarde wordt rekening gehouden met de incourant- wachtgeldverplichtingen. De waardering is gebaseerd op de heid van de voorraden. vermoedelijke toekomstige doorbelasting van de uitkerings- kosten, voor zover deze in de vorm van UWV-beschikkingen 2.8. VORDERINGEN bekend zijn. De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamor- Jubilea-uitkeringen tiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs De voorziening betreft de contante waarde van de toekomstige zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voor- jubilea-uitkeringen van medewerkers in vaste dienst. De voorzieningen voor mogelijke verliezen als gevolg van oninbaarheid ziening gaat uit van een uitkering van 0,5 maandsalaris bij 25 worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden be- dienstjaren en 1 maandsalaris bij 40 dienstjaren. Hiervoor geldt paald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen het aantal opgebouwde dienstjaren zoals dit bij de pensioen- verzekeraar geregistreerd is. Ten aanzien van de berekening is 2.9. LIQUIDE MIDDELEN uitgegaan van een samengestelde rente van 3%, een indexering Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s van de salarissen van 1,5% en een aflopende kansberekening met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courant- van 5% per jaar. Hierbij is de verwachte uitkering voor het schulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kre- komend jaar op 100% gesteld. dietinstellingen onder kortlopende schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. DI-uren In de CAO HBO 2014-2016 is de regeling werktijdverminde- 2.10. EIGEN VERMOGEN ring senioren opgenomen (artikel M2). Deze is nader uitgewerkt Het eigen vermogen bestaat uit algemene reserves en bestem- in de CAO 2016-2018 onder de naam Duurzame inzetbaarheid mingsreserves. Hierin is tevens een segmentatie opgenomen (DI). Deze regeling verplicht de hogeschool tot het toekennen naar publieke en private middelen. van werktijdvermindering, op basis van berekeningsgrondsla- De bestemmingsreserves zijn reserves met een beperktere gen zoals deze in de cao zijn vastgelegd. De waarde van het bestedingsmogelijkheid, waarbij de beperking door het bestuur verschuldigd aantal DI-uren per jaareinde is in de voorziening is aangebracht. opgenomen.

Bestemmingsreserve professionalisering Een nadere toelichting op deze bestemmingsreserve is opgenomen onder punt 4.6.

70 2.12. KORTLOPENDE SCHULDEN Geoormerkte OCW-subsidies (doelsubsidies met verrekening Kortlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaar- clausule) worden ten gunste van de staat van baten en lasten deerd tegen reële waarde. Kortlopende schulden worden na verantwoord in het jaar ten laste waarvan de gesubsidieerde eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, lasten komen. Niet bestede middelen worden verantwoord zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of onder de kortlopende schulden zodra de bestedingstermijn is disagio en onder aftrek van transactiekosten. Dit is meestal de verlopen op balansdatum. nominale waarde.

2.13. ONDERHANDEN PROJECTEN 3.4. OVERIGE OVERHEIDSBIJDRAGEN EN -SUBSIDIES Onderhanden projecten in opdracht van derden worden Exploitatiesubsidies worden ten gunste van de staat van baten gewaardeerd tegen de gerealiseerde projectopbrengsten en lasten gebracht in het jaar ten laste waarvan de gesubsidi- (bestaande uit de gerealiseerde projectkosten). Indien van eerde lasten komen/waarin de opbrengsten zijn gederfd/waarin toepassing, worden de verwerkte verliezen en reeds gedecla- het exploitatietekort zich heeft voorgedaan. reerde termijnen hierop in mindering gebracht. Onderhanden projecten waarvan de gefactureerde termijnen hoger zijn dan de De baten worden verantwoord als het waarschijnlijk is dat deze gerealiseerde projectopbrengsten worden gepresenteerd onder worden ontvangen en de instelling de condities voor ontvangst de kortlopende schulden. kan aantonen.

3.5. PROJECTEN 3. GRONDSLAGEN VOOR BEPALING VAN HET RESULTAAT De opbrengsten met betrekking tot projecten welke nog niet zijn afgesloten worden verantwoord onder de balanspost 3.1. ALGEMEEN vooruit-ontvangen bedragen. Hierop betrekking hebbende De baten en lasten toegerekend aan het boekjaar waarop zij projectkosten worden verantwoord onder de balanspost betrekking hebben. Winsten worden slechts genomen voor zo- onderhanden werk. Verwachte verliezen worden onmiddellijk ver zij op de balansdatum zijn verwezenlijkt. Verliezen en risico’s in de staat van baten en lasten opgenomen. die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen, indien zij voor het vaststellen van de 3.6. OVERIGE BATEN jaarrekening bekend zijn geworden. Overige baten bestaan uit baten uit entreegelden en verkopen van catalogi tijdens de Graduation Show, verkoopopbrengsten 3.2. VERLENEN VAN DIENSTEN van materialen aan studenten in de werkplaatsen, verkoopop- Opbrengsten uit het verlenen van diensten geschieden naar brengsten van de Z-bar, in rekening gebrachte administratie- rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte kosten en ontvangen bijdragen voor het Academiefonds. diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. 3.7. AFSCHRIJVINGEN OP MATERIËLE VASTE ACTIVA Materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruik- 3.3. RIJKSBIJDRAGE OCW/EZ neming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiks- De ontvangen (normatieve) rijksbijdrage en de niet-geoormerkte duur van het actief. Over terreinen wordt niet afgeschreven. OCW-subsidies (vrij besteedbare doelsubsidies zonder ver- Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de toekomstige rekening clausule) worden in het jaar waarop de toekenningen gebruiksduur, dan worden de toekomstige afschrijvingen betrekking hebben volledig verwerkt als bate in de staat van aangepast. Boekwinsten en -verliezen uit de incidentele baten en lasten. verkoop van materiële vaste activa zijn begrepen onder de afschrijvingen. Geoormerkte OCW-subsidies met een vrij besteedbaar overschot (deelsubsidies waarbij het overschot geen verrekening 3.8 KOSTEN clausule heeft) worden ten gunste van de staat van baten en Onder de kosten en algemeen beheerkosten worden die kosten lasten verantwoord naar rato van de voortgang van de gesubsi- verstaan die ten laste van het jaar komen. dieerde activiteiten. Het deel van de subsidies waar nog geen activiteiten voor zijn verricht per balansdatum worden verantwoord onder de overlopende passiva.

71 3.9 PERSONEELSBELONINGEN 3.10 FINANCIËLE BATEN EN LASTEN

Periodiek betaalbare beloningen Rentebaten en rentelasten Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, re- arbeidsvoorwaarden verwerkt in de staat van baten en lasten kening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers respectievelijk activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt de belastingautoriteit. rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. Pensioenen De instelling heeft een pensioenregeling bij Stichting Be- Financiële instrumenten en risicobeheersing drijfspensioenfonds ABP. Op deze pensioenregeling zijn de bepalingen van de Nederlandse Pensioenwet van toepassing Marktrisico en worden op verplichte of contractuele basis premies betaald Valutarisico door de instelling. ABP hanteert het middelloon als pensioen- De hogeschool is alleen werkzaam in Nederland. Derhalve gevende salarisgrondslag. ABP probeert ieder jaar de is geen sprake van een valutarisico. Buitenlandse studenten pensioenen te verhogen met de gemiddelde stijging van de betalen in euro’s. lonen in de sectoren overheid en onderwijs. Wanneer de dek- Prijsrisico kingsgraad lager is dan 104,2% vindt er geen indexatie plaats. De hogeschool beschikt niet over effecten en loopt derhalve De premies worden verantwoord als personeelskosten zodra geen prijsrisico. deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opge- Rente- en kasstroomrisico nomen als overlopende activa indien dit tot een terug storting De hogeschool heeft geen materiele rentedragende vorde- leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Nog ringen. Voorts heeft de hogeschool op 31 december 2016 niet betaalde premies worden als verplichting op de balans geen rentedragende schulden. Het renterisico in 2016 is zeer opgenomen. beperkt en heeft alleen betrekking op de liquide middelen. De dekkingsgraad van Stichting Bedrijfspensioenfonds ABP per 31 december 2017 is 104,4%. Kredietrisico ABP werd in 2008 zwaar geraakt door de crisis op de financiële De hogeschool heeft geen significante concentraties van markten. Daarom hebben ze toen een herstelplan opgesteld. kredietrisico. Hierin staat wat ze doen om de financiële situatie binnen 5 jaar te verbeteren. Dit plan is goedgekeurd door De Nederlandsche Liquiditeitsrisico Bank, de toezichthouder van de Nederlandse pensioenfondsen. De liquiditeitspositie van de hogeschool is dermate gunstig, dat er geen liquiditeitsrisico bestaat en financiering uit eigen De belangrijkste punten uit het herstelplan zijn: middelen kan plaatsvinden. -- Zolang de dekkingsgraad lager is dan 104,2% worden de pensioenen niet aangepast aan de loonontwikkeling. -- De premie moet minimaal kostendekkend zijn en bij een lage dekkingsgraad (dekkingstekort) bijdragen aan herstel van het fonds. Om de financiële positie te verbeteren, geldt er een tijdelijke herstelopslag op de premie voor ouderdoms- en nabestaandenpensioen. -- Het beleggingsbeleid is aangepast waardoor het beleg- gingsrisico lager is. -- In het herstelplan is ruimte opgenomen om tegenvallers op te vangen. Als het herstel trager verloopt dan verwacht, kan het ABP bijvoorbeeld korten op de pensioenen.

72 4. TOELICHTING OP DE ONDERSCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS

4.1. MATERIELE VASTE ACTIVA

MATERIËLE VASTE ACTIVA verbouw. & invent. totaal stand per 1 januari 2017

Verkrijgingsprijzen 2.185 2.185 Cum.waardeverminderingen en afschrijvingen -1.971 -1.971 Boekwaarden 214 214 Mutaties Investeringen 374 374 Afschrijvingen -81 -81 Stand per 31 december 2017 507 507 Verkrijgingsprijzen 2.559 2.559 Cum.waardeverminderingen en afschrijvingen -2.052 -2.052 Boekwaarden 507 507 Afschrijvingspercentages 10%/25%

4.2. FINANCIELE VASTE ACTIVA

Financiële vaste activa Lening De Witte Dame Monumenten BV Stand per 1 januari 2017 375 Ontvangen aflossingen 0 Stand per 31 december 2017 375

Toelichting lening u/g DWDM BV In artikel 7.1 van de overeenkomst van geldlening is opgenomen: Het bepaalde in deze Overeenkomst omtrent de opeisbaarheid van de Lening (of delen daarvan) is beperkt op grond van en overeenkomstig de voorwaarden en condities van de achterstellingsakte die Leninggever en ING Bank N.V. hebben getekend. De periodieke betaling van rente is van deze achterstelling uitgesloten. –– Rente: 3,75% per jaar. –– Aflossingen: De aflossingen op de geldlening zijn gekoppeld aan de vaste (niet-geïndexeerde) huurprijs zoals dit is opgenomen in de huurovereenkomst tussen DWDM BV en DAE. Indien DAE in de toekomst opteert voor indexering is de eerste aflossingstermijn ter grootte van € 9.375 per kwartaal opeisbaar. –– Looptijd: De looptijd ligt daarmee op 10 jaar na het moment van indexeren van de huurovereenkomst. De vordering op DWDM BV heeft een looptijd langer dan een jaar.

4.3. VOORRADEN

Voorraden 31 dec. 17 31 dec. 16 Verkrijgingsprijs gebruiksgoederen 52 45 Totaal 52 45

4.4. VORDERINGEN

VORDERINGEN 31 dec. 17 31 dec. 16 Debiteuren 57 24 Andere deelnemingen 0 0 Studenten/deelnemers/cursisten 0 0 Overige overheden 32 0 Belastingvorderingen 38 50 Vooruitbetaalde kosten 195 179 BTW pro-rato 2011 t/m 2015 0 67 Overlopende activa 48 13 Af: voorziening voor oninbaarheid 0 0 Totaal 370 333

VOORZIENING WEGENS ONINBAARHEID 2017 2016 Stand per 1 januari 0 0 Onttrekking 0 0 Dotatie 0 0 Stand per 31 december 0 0 31 dec. 17 31 dec. 16 Debiteuren 57 24 Af: voorziening dubieuze debiteuren 0 0 Stand per 31 december 57 24

De reële waarde van de vorderingen benadert de boekwaarde ervan, gegeven het kortlopende karakter ervan en het feit dat waar nodig voorzieningen voor oninbaarheid zijn gevormd.

Onder de debiteuren zijn geen vorderingen opgenomen met een looptijd langer dan 1 jaar. Dit geldt ook voor de overige opgenomen vorderingen.

4.5. LIQUIDE MIDDELEN

LIQUIDE MIDDELEN 31 dec. 17 31 dec. 16

deposito 2.634 3.141 banken 188 184 kasmiddelen 2 1 Totaal 2.824 3.326

De liquide middelen staan geheel ter vrije beschikking

4.6. EIGEN VERMOGEN

EIGEN VERMOGEN stand per resultaat ov.mutaties stand per 1 jan.17 31 dec. 17

Algemene reserve (publiek) 1.585 -281 0 1.304 Bestemmingsres. professionalisering (publiek) 174 0 0 174 Totaal 1.759 -281 0 1.478

Bestemmingsreserve professionalisering Met de komst van Hoofdstuk O Professionalisering in de CAO (1 februari 2012 tot en met 30 september 2013), en de gemaakte afspraken over het Professionalisering vastgelegd in het Advies van de OR d.d. 15 januari 2014, is Bijlage XIV Hoofdstuk O Scholing en studie- faciliteiten niet meer van toepassing. Hiermee komt ook de voorziening voor ontwikkelen POP- gelden te vervallen. De hiervoor gevormde voorziening per 31 december 2013, groot € 174.000 komt hiermee te vervallen. Met de vakbonden is afgesproken om voor deze voorziening een bestemmingsreserve ter grootte van EUR 174.000 te vormen ter financiering van het Professionaliseringsplan. Deze voorziening komt daarmee bovenop de reguliere middelen voor het professionaliseringsplan, dit betekent dat DAE de komende jaren extra invulling kan geven aan de doelstellingen voortvloeiend uit de doelstellingen rond Professionalisering. De beperkte bestedingsmogelijkheid is aangebracht door het bestuur.

Resultaatbestemming Voorgesteld wordt om het resultaat over het verslagjaar toe te voegen aan de algemene reserve.

4.7. VOORZIENINGEN

VOORZIENINGEN personeel deelneming overige totaal

Stand per 31 december 2016 291 0 0 291 Onttrekkingen -119 0 0 -119 Vrijval/dotaties 13 0 0 13 Stand per december 2017 185 0 0 185

Personeelsvoorzieningen ww-uitk. jubilea-uitk. di-uren Totaal

Stand per 31 december 2016 189 36 66 291 Onttrekkingen -119 0 0 -119 Vrijval/dotaties -24 0 37 13 Stand per december 2017 46 36 103 185 Kortlopend deel < 1 jaar 46 2 103 151 Langlopend deel > 1 jaar 0 34 0 34

Wachtgelden en WW-uitkeringen DAE is eigen risicodrager voor de uitvoering van de WW en wachtgeldverplichtingen. De voorziening is een theoretische becijfering van vermoedelijke toekomstige uitkeringen.

Jubilea-uitkeringen De voorziening betreft de contante waarde van de toekomstige jubilea-uitkeringen van medewerkers in vaste dienst per ultimo van het boekjaar.

DI-uren In de CAO HBO 2014-2016 is de regeling Duurzame inzetbaarheid (hoofdstuk M) opgenomen. DAE heeft een voorziening opgenomen voor de nog op te nemen uren.

75 4.8. KORTLOPENDE SCHULDEN

KORTLOPENDE SCHULDEN 31 dec. 17 31 dec. 16

Vooruit gefact. en ontvangen termijnen OHW 28 30 Crediteuren 380 232 Loonbelasting en prem.soc.verzekeringen 229 233 Schulden terzake van pensioenen 58 50 Overlopende passiva Vooruit ontvangen college- en lesgelden 1.229 1.179 Vooruit ontvangen subsidies 91 69 Vakantiegeld en -dagen 190 176 Accountant en administratiekosten 0 18 Overige 260 256 Totaal 2.465 2.243

De kortlopende schulden hebben allen een looptijd van korter dan een jaar. De reële waarde van de kortlopende schulden benadert de boekwaarde vanwege het kortlopende karakter ervan.

NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTING

HUUROVEREENKOMSTEN Met De Witte Dame Monumenten BV zijn de volgende overeenkomsten aangegaan:

HUURCONTRACTEN m2 prijs/m2 totaal

1e etage 1.013 91,00 92.200 MU-ruimte (allonge 11 nov 15) 677 91,00 61.600 2e etage 1.659 56,14 93.100 Overige (3e, 4e, 5e, 6e, en tussenetages) 7.308 56,14 410.200 Middenmotief 1e etage 65 56,14 3.700 2e etage 106 56,14 6.000 Overige 459 56,14 25.800 Allonge 25 sep 2014 483 56,14 27.100 Subtotaal 11.770 719.700 BTW schade 5% (agv onbelaste huur) 36.000 Totaal 755.700

Huurlasten < 1 jaar: € 755.700 Huurlasten 1 < 5 jaar: € 3.022.800 Huurlasten > 5 jaar: € 3.463.600

GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum geweest die in deze jaarrekening opgenomen of verwerkt hadden moeten worden.

76 OVERIGE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN In verband met de overdracht van het economisch claimrecht van het onroerend goed aan de Hbo-instellingen, de zogenaamde OKF-operatie, is in 1993 de Stichting Waarborgfonds HBO opgericht. Door de Vereniging van Hogescholen (HBO-raad) is begin 2011 de intentie uitgesproken om het Waarborgfonds per 1 januari 2013 op te gaan heffen. In de bestuursvergadering van het Waarborgfonds op 18 mei 2011 is de uitgesproken intentie formeel bekrachtigd tot besluit. Dit onder de voorwaarde dat alle geborgde leningen zijn afgelost en het Waarborg- fonds geen verplichtingen meer open heeft staan. Gebleken is dat naast het beëindigen van alle borgingscontracten er eveneens een Koninklijk Besluit nodig is om de wet (WHW) aan te passen. Instellingen zijn namelijk ook wettelijk verplicht zich bij het waarborgfonds aan te sluiten. Als gevolg hiervan bestaat nog onvoldoende zekerheid om tot waardering van de vordering over te gaan. De verdeling van het vermogen tussen de hogescholen is berekend naar rato van de oorspronkelijke verstrekte rijksbijdrage in 1993.

Verplichtingen voortkomend uit de cao hbo 2014 – 2016 In de cao hbo 2014-2016 is de regeling werktijdvermindering senioren opgenomen (artikel M2). Deze regeling verplicht de hogeschool tot het toekennen van werktijdvermindering met oneven- redige inhouding van het loon voor senioren. Er zijn geen, reeds deelnemende medewerkers. Momenteel is er onvoldoende zicht op de deelname van medewerkers in de komende jaren. De hogeschool kan derhalve geen betrouwbare schatting maken van de omvang van de verplichting uit hoofde van artikel M2 uit de cao hbo 2014-2016.

OVERZICHT VERBONDEN PARTIJEN (model E) Stichting Design Support Juridische vorm: Stichting Statutaire zetel: Eindhoven Activiteit: promotie Consolidatie: nee Artikel 403: nee Belang: 100% Eigen vermogen per 31 december 2017: € 1.686 Resultaat boekjaar 2017: € 1.686

FSR-overzicht Design Academy heeft geen subsidies ontvangen waarvan verantwoording via het FSR-overzicht dient plaats te vinden.

Overzicht geoormerkte doelsubsidies (model G) Design Academy heeft gedurende het boekjaar geen geoormerkte subsidies van OCW ontvangen. Ook uit voorgaande jaren resteren er geen nog te besteden geoormerkte subsidiegelden.

77 5. TOELICHTING OP DE ONDERSCHEIDEN POSTEN VAN DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN

BATEN

5.1. RIJKSBIJDRAGEN OCW/EZ

RIJKSBIJDRAGE 2017 begroot 2016

Rijksbijdrage OCW/EZ 6.936 6.565 6.896 Prestatiebekostiging 398 365 391 Lerarenbeurs 0 0 12 Totaal 7.334 6.930 7.299

5.2. OVERIGE OVERHEIDSBIJDRAGEN EN -SUBSIDIES

OVERIGE OVERHEIDSBIJDRAGEN 2017 begroot 2016

Gemeentelijke bijdragen en subsidies Gemeente Eindhoven, Graduationshow 100 100 100 Gemeente Eindhoven, co-creatief 29 0 0 Onderzoeksprojecten Re-source 8 0 0 Inn.programma mobiele stad 4 0 0 Traders 24 53 86 Mycelium 38 40 10 My futures 37 50 0 Overige subsidies Buitenlandse tentoonstellingen 0 0 6 Totaal 240 243 202

5.3. COLLEGE-, CURSUS, LES- EN EXAMENGELDEN

COLLEGE-, CURSUS, LES- EN EXAMENGELDEN 2017 begroot 2016

Hbo bachelor 1.395 1.385 1.450 Hbo master 768 783 630 Totaal 2.163 2.168 2.080

5.4. BATEN WERK IN OPDRACHT VAN DERDEN

BATEN WERK IN OPDRACHT VAN DERDEN 2017 begroot 2016

Opbrengsten vrienden van de academie 14 14 14 Projectvergoedingen 21 12 22 Opbrengst projecten (gefact.waarde) 176 150 198 Mutatie onderhanden projecten 12 0 32 Totaal 223 176 266

78 5.5. OVERIGE BATEN

OVERIGE BATEN 2017 begroot 2016

Graduation Show 229 225 224 Verkoop materialen werkplaatsen 128 128 138 Verkopen z-bar en automaten 114 86 100 Bijdragen academiefonds 74 70 73 Administratiekosten collegegelden, en overige 19 9 17 Totaal 564 518 552

LASTEN

5.6. PERSONELE LASTEN

PERSONELE LASTEN 2017 begroot 2016

Lonen en salarissen Brutolonen en salarissen 3.511 3.460 3.506 Sociale lasten 460 428 453 Pensioenpremies 497 398 408 Subtotaal 4.468 4.286 4.367 Mutatie voorzieningen Mutaties personele voorzieningen 13 63 140 Subtotaal 13 63 140 Personeel niet in loondienst Personeel niet in loondienst 1.485 1.536 1.293 Subtotaal 1.485 1.536 1.293 Overige personele lasten Reis- en verblijfskosten 286 281 288 Overige personele lasten 101 119 45 Mutatie reservering vak.dagen en -toeslag 15 0 21 Subtotaal 402 400 354 Uitkeringen, inhoudingen en doorbelastingen Uitkeringen, inhoudingen en doorbelastingen -201 -103 -156 Subtotaal -201 -103 -156 Totaal 6.167 6.182 5.998

WET NORMERING BEZOLDIGING TOPFUNCTIONARISSEN PUBLIEKE EN SEMIPUBLIEKE SECTOR (WNT) Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op Stichting Design Academy Eind- hoven van toepassing zijnde regelgeving. Het bezoldigingsmaximum in 2017 voor Stichting Design Academy Eindhoven is tot en met 31 mei € 129.000. Met ingang van 1 juni werd DAE ingedeeld in bezoldigingsklasse D met een maximum van € 141.000. Het weergegeven individuele WNT-maximum is berekend naar rato van de omvang (en voor topfunctionarissen tevens de duur) van het dienstverband, waarbij voor de berekening de omvang van het dienstverband nooit groter kan zijn dan 1,0 fte. Het individuele WNT-maximum voor de leden van Raad van Toezicht bedraagt voor de voorzitter 15% en voor de overige leden 10% van het bezoldigingsmaximum, berekend naar rato van de duur van het dienstverband.

79 BEZOLDIGING TOPFUNCTIONARISSEN

COLLEGE VAN BESTUUR 2017 bedragen x € 1 J. Grima J. Ossewold Functiegegevens voorzitter CvB lid CvB Aanvang en einde functievervulling in 2017 1/9 - 31/12 1/1 - 31/12 Omvang dienstverband (in fte) 0,4 1,0 Gewezen topfunctionaris? nee nee (Fictieve) dienstbetrekking? nee nee Individueel WNT-maximum 18.800 136.000

Beloning 17.196 120.392 Belastbare onkostenvergoedingen 0 0 Beloningen betaalbaar op termijn 0 17.053 Subtotaal 17.196 137.445

Onverschuldigde betaling 0 0 Totaal bezoldiging 2016 17.196 137.445 Overschrijding (overgangsrecht van toepassing) 0 -1.445

TOEZICHTHOUDENDE FUNCTIONARISSEN

RAAD VAN TOEZICHT 2017 bedragen x € 1 B. Luiten G. Pruijsers P. Scholte D. Rijken P. Depla M. Tijssen W. Boot

Functiegegevens voorzitter RvT lid RvT lid RvT lid RvT lid RvT lid RvT lid RvT Aanvang en einde functievervulling in 2017 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 1/1 - 30/6 1/7 - 31/12 Individueel WNT-maximum 20.400 13.600 13.600 13.600 13.600 6.800 6.800

Beloning 9.407 6.631 6.631 6.631 6.631 3.315 3.315 Belastbare onkostenvergoedingen 0 0 0 0 0 0 0 Beloningen betaalbaar op termijn 0 0 0 0 0 0 0 Subtotaal 9.407 6.631 6.631 6.631 6.631 3.315 3.315

Onverschuldigde betaling 0 0 0 0 0 0 0 Totaal bezoldiging 2017 9.407 6.631 6.631 6.631 6.631 3.315 3.315 Overschrijding (overgangsrecht van toepassing) 0 0 0 0 0 0 0

80 Bezoldiging topfunctionarissen COLLEGE VAN BESTUUR 2016 bedragen x € 1 T. Widdershoven J. Ossewold Functiegegevens voorzitter CvB lid CvB Aanvang en einde functievervulling in 2016 1/1 - 14/10 1/1 - 31/12 Omvang dienstverband (in fte) 0,6 1,0 Gewezen topfunctionaris? nee nee (Fictieve) dienstbetrekking? nee nee Individueel WNT-maximum 60.433 128.000

Beloning 59.741 121.282 Belastbare onkostenvergoedingen 0 0 Beloningen betaalbaar op termijn 6.908 14.688 Subtotaal 66.649 135.970 onverschuldigde betaling 0 0 totaal bezoldiging 2016 66.649 135.970 overschrijding (overgangsrecht van toepassing) -6.216 -7.970

Toezichthoudende functionarissen RAAD VAN TOEZICHT 2016 bedragen x € 1 B. Luiten G. Pruijsers P. Scholte D. Rijken M. Tijssen O. Hoes

Functiegegevens voorzitter RvT lid RvT lid RvT lid RvT lid RvT lid RvT Aanvang en einde functievervulling in 2016 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 1/1 - 31/12 1/1 - 8/6 Individueel WNT-maximum 19.200 12.800 12.800 12.800 12.800 5.600

Beloning 9.407 6.631 6.631 6.631 6.631 3.316 Belastbare onkostenvergoedingen 0 0 0 0 0 0 Beloningen betaalbaar op termijn 0 0 0 0 0 0 subtotaal 9.407 6.631 6.631 6.631 6.631 3.316 onverschuldigde betaling 0 0 0 0 0 0 totaal bezoldiging 2016 9.407 6.631 6.631 6.631 6.631 3.316 overschrijding (overgangsrecht van toepassing) 0 0 0 0 0 0

Gewezen Topfunctionaris Niet van toepassing, geen gewezen topfunctionarissen met een echte of fictieve dienstbetrekking.

Niet-topfunctionarissen boven de norm Niet van toepassing, geen niet-topfunctionarissen boven de norm.

81 5.7. AFSCHRIJVINGEN

AFSCHRIJVINGEN 2017 begroot 2016 Materiële vaste activa 81 108 75 Totaal 81 108 75

5.8. HUISVESTINGSLASTEN

HUISVESTINGSLASTEN 2017 begroot 2016 Huur 745 740 730 Onderhoud en reparatie 797 754 765 Overige huisvestingslasten 43 30 35 Totaal 1.585 1.524 1.530

5.9. OVERIGE LASTEN

OVERIGE LASTEN 2017 begroot 2016 Bestuur 219 204 139 Algemene ondersteuning 1.636 1.356 1.461 Onderwijs en onderzoek 686 741 693 Strategische projecten 445 521 247 Totaal 2.986 2.822 2.540

ACCOUNTANTSHONORARIA In het boekjaar zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria ten laste van het resultaat gebracht:

2017 PwC ov. netwerk Totaal (x 1.000) € € € Controle van de jaarrekening 38 0 38 Andere controlewerkzaamheden 0 0 0 Fiscale advisering 0 5 5 Andere niet-controlediensten 5 0 5 Totaal 43 5 48

2016 PwC ov. netwerk Totaal (x 1.000) € € € Controle van de jaarrekening 36 0 36 Andere controlewerkzaamheden 12 0 12 Fiscale advisering 0 0 0 Andere niet-controlediensten 0 0 0 Totaal 48 0 48

Bovenstaande honoraria betreffen de werkzaamheden die bij de stichting zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe onafhankelijke accountants zoals bedoeld in artikel 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties) en de in rekening gebrachte honoraria van het gehele netwerk waartoe de accountantsorganisatie behoort. Deze honoraria hebben betrekking op het onderzoek van de jaarrekening over het boekjaar 2017, ongeacht of de werkzaamheden reeds gedurende het boekjaar zijn verricht.

82 5.10. FINANCIERINGSBATEN EN -LASTEN

FINANCIERINGSBATEN EN -LASTEN 2017 begroot 2016 Rentebaten 17 24 24 Financiële lasten -3 -5 -4 Totaal 14 19 20

Een analyse van de verschillen ten opzichte van de begroting en 2016 is opgenomen in het bestuursverslag.

6. OVERIGE GEGEVENS

STATUTAIRE BEPALING INZAKE RESULTAATSBESTEMMING Ingevolge artikel 11 lid 2 van de statuten van de Stichting worden de jaarstukken binnen zes maanden na afloop van het boekjaar opgesteld. Deze wordt vervolgens ter vaststelling aan de Raad van Toezicht voorgelegd.

83 7. CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

Aan: het college van bestuur en de raad van toezicht Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van van Design Academy Eindhoven mening dat de andere informatie: –– met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële Verklaring over de in het jaarverslag afwijkingen bevat; opgenomen jaarrekening 2017 –– alle informatie bevat die op grond van de Regeling jaarverslaggeving en paragraaf 2.2.3 Bestuursverslag van het Ons oordeel Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2017 is vereist. Wij hebben de jaarrekening 2017 van Stichting Design Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis Academy Eindhoven te Eindhoven gecontroleerd. van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarreke- ningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie Naar ons oordeel: materiële afwijkingen bevat. –– geeft de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening een Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereis- getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het ten in de Regeling jaarverslaggeving onderwijs, paragraaf 2.2.2 vermogen van Stichting Design Academy Eindhoven op 31 Bestuursverslag van het Onderwijsaccountantsprotocol OCW december 2017 en van het resultaat over 2017 in overeen- 2017 en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaam- stemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs; heden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerk- –– zijn de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten zaamheden bij de jaarrekening. alsmede de balansmutaties over 2017 in alle van materieel Het college van bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand gekomen in van de andere informatie, waaronder het verslag en de overige overeenstemming met de in de relevante weten regel- gegevens in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving opgenomen bepalingen, zoals opgenomen in para- geving onderwijs en de overige OCW weten regelgeving. graaf 2.3.1 Referentiekader van het Onderwijsaccountant- sprotocol OCW 2017. Beschrijving van verantwoordelijkheden met betrekking tot de jaarrekening De jaarrekening bestaat uit: Verantwoordelijkheden van het college van bestuur en de –– de balans per 31 december 2017; raad van toezicht voor de jaarrekening –– de staat van baten en lasten over 2017; en Het college van bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken –– de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grond- en het getrouw weergeven van de jaarrekening, in overeen- slagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. stemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. Het college van bestuur is ook verantwoordelijk voor het rechtmatig De basis voor ons oordeel tot stand komen van de in de jaarrekening verantwoorde baten Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands en lasten alsmede de balansmutaties, in overeenstemming met recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen. en het Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2017. Onze In dit kader is het college van bestuur tevens verantwoorde- verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de lijk voor een zodanige interne beheersing die het college van sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening jaarrekening’. en de naleving van die relevante weten regelgeving mogelijk Wij zijn onafhankelijk van Stichting Design Academy Eindhoven, te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van van fouten of fraude. accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor Bij het opmaken van de jaarrekening moet het college van de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. bestuur afwegen of de onderwijsinstelling in staat is om Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en haar activiteiten in continuïteit voort te zetten. Op grond van beroepsregels accountants (VGBA). genoemde verslaggevingsstelsel moet het college van bestuur Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveron- voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. derstelling, tenzij het college van bestuur het voornemen heeft om de onderwijsinstelling te liquideren of de activiteiten te Verklaring over de in het jaarverslag beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief opgenomen andere informatie is. Het college van bestuur moet gebeurtenissen en omstan- Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, digheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit: onderwijsinstelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzet- –– het bestuursverslag (6 t/m 52); ten toelichten in de jaarrekening. –– financieel verslag (pagina 53 t/m 64). De raad van toezicht is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de onderwijsinstelling. 84 Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening

Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoe- –– het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is ren van een controleopdracht, dat wij daarmee voldoende en voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden heb- geven oordeel. ben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen van de interne beheersing van de onderwijsinstelling; absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat –– het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude voor financiële verslaggeving, de gebruikte financiële rechtmatig- ontdekken. heidscriteria en het evalueren van de redelijkheid van schattingen Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fouten of fraude door het college van bestuur en de toelichtingen die daarover in de en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat jaarrekening staan; deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de –– het vaststellen dat de door het college van bestuur gehanteerde economische beslissingen die gebruikers op basis van deze continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens op basis van jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. de onderwijsinstelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten. Een meer gedetailleerde beschrijving van onze verantwoorde- Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang lijkheden is opgenomen in de bijlage bij onze controleverklaring. bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring Eindhoven, 27 juni 2018 aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informa- PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. tie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Origineel getekend door: drs. T.A.G. van Boxtel RA Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een instelling haar continuïteit niet langer kan hand- haven; –– het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en –– het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen en of de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen.

Bijlage bij onze controleverklaring Wij communiceren met de raad van toezicht onder andere over de Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitge- geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante voerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toege- bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder past in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden en eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing. het Onderwijsaccountantsprotocol OCW 2017, ethische voorschriften Wij bevestigen aan de raad van toezicht dat wij de relevante ethische en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij communi- –– het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening ceren ook met de raad van toezicht over alle relaties en andere zaken afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden en over fraude, dan wel het niet rechtmatig tot stand komen van baten en de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijk- lasten alsmede de balansmutaties, het in reactie op deze risico’s heid te waarborgen. bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstel- len van zaken of het doorbreken van de interne beheersing;

Design Academy Eindhoven

Bijlagen

Bijlage I: Activiteiten Lectoraat Traces and Places 2017

Bijllage II: Bedrijven en organisaties waar onze studenten in 2017 mee samenwerkten

87 Bijlage I — Activiteiten Lectoraat Traces and Places 2017

Activiteiten Lector David Hamers Publicaties, tentoonstellingen e.d. –– Hamers, D. & N. Bueno de Mesquita (2017), Creating knowledge by trading places. An example of art and design research, pp. 156-161 in: J. Grootens, J. Ossewold & G. Staal (eds.), Mined. Eindhoven: Design Academy Eindhoven. –– Montalti, M., S. Camere & D. Hamers (2017), Fungal Curiosities: exhibition of Mycelium-based materials for product design, Graduation Show Design Academy Eindhoven, Eindhoven, 21-29 oktober 2017. –– Hamers, D., N. Bueno de Mesquita, A. Vaneycken & J. Schoffelen (eds.) (2017), Trading places. Practices of public participation in art and design research. Barcelona: dpr-barcelona. –– Hamers, D. (2017). Introduction, pp. 11-18 in: D. Hamers, N. Bueno de Mesquita, A. Vaneycken & J. Schoffelen (eds.), Trading places. Practices of public participation in art and design research. Barcelona: dpr-barcelona. –– Hamers, D., A. Friend & R. Mateus-Berr (2017), Discussion, pp. 151-167 in: D. Hamers, N. Bueno de Mesquita, A. Vaneycken & J. Schoffelen (eds.), Trading places. Practices of public participation in art and design research. Barcelona: dpr-barcelona. –– Bueno de Mesquita, N., & Hamers, D. (2017), Mapping invisibility, pp. 423-437 in: Proceedings of the 3rd Biennial Research Through Design Conference. doi 10.6084/m9.figshare.4747015.

Presentaties e.d. –– ‘Verblijven en verplaatsen in een smart city – fase 2’, moderator expertmeeting Platform Smart Cities & Citizens, Utrecht, 20 december 2017. –– ‘Design research’, gastcollege Faculteit der Cultuur en Maatschappijwetenschappen, Universiteit Maastricht, 4 december 2 017. –– ‘Re-Source: Participation in reframing residual materials in design theory, design practice and design education’, presentatie Exploring Integrated Arts & Culture Research – NWO Smart Culture Conference Amsterdam, 23 november 2017. –– ‘Re-Source: Participation in reframing residual materials in design theory, design practice and design education’, presentatie DRIVE Design Research and Innovation Festival, sessie Research through Design and More, NWO/SIA, Eindhoven, 26 oktober 2017. –– ‘Dissemination of design research: Lexicon and podcast’, presentatie DRIVE Design Research and Innovation Festival, sessie Knowledge & Innovation, ClickNL, Eindhoven, 25 oktober 2017. –– ‘Fungal Curiosities: exhibiting mycelium-based materials for product design’, moderator debat Arena Graduation Show Design Academy Eindhoven, Eindhoven, 25 oktober 2017. –– ‘Design research at Design Academy Eindhoven’, gastcollege Design Academy Eindhoven, bachelorafdeling Man and Leisure, Eindhoven, 12 september 2017. –– ‘Verblijven en verplaatsen in een smart city – fase 1’, moderator expertmeeting Platform Smart Cities & Citizens, Utrecht, 3 juli 2 017. –– ‘Mapping invisibility’, presentatie paper, Border Sessions Festival, Den Haag, 30 juni 2017. –– ‘Inleiding’, symposium Design Research, Design Academy Eindhoven, Eindhoven, 17 mei 2017. –– ‘Mapping Invisibility’, presentatie paper, Research Through Design Conference, Edinburgh, 23 maart 2017. –– ‘Imaginaries’, expertpanel Imagining Urban Futures seminar, Post-Fossil City, Urban Futures Studio, Universiteit Utrecht, Utrecht, 16 maart 2017. –– Jurylid Onderzoeksplatform voor de Kunsten, expertbijdrage beoordeling van onderzoeksaanvragen LUCA School of Arts, Brussel, 24 februari 2017. –– ‘Design research at Design Academy Eindhoven’, gastcollege Design Academy Eindhoven, masterafdeling Contextual Design, Eindhoven, 9 januari 2017.

88 Activiteiten Maurizio Montalti Selected exhibitions –– BIOFABRICATE 2017. New Lab Brooklyn - New York, USA. December 2017 –– Fungal Curiosities @Design Academy Eindhoven. DDW 2017- Eindhoven, NL. October 2017 –– Fundamentals @Dutch Invertuals. DDW 2017 + Kazerne - Eindhoven, NL. October 2017 –– Islands @Jerusalem Design Week 2017. Hansen House - Jerusalem, IL. June 2017 –– The Materials Farm. Materfad - Design Hub Barcelona - Barcelona, ES. June 2017 –– Barcelona Future Arena. Materfad @BB Construmat 2017- Barcelona, ES. May 2017 –– Food Revolution 5.0. Museum fur Kunst und Gewerbe - Hamburg, DE. May 2017 –– Anthropocene @Milan Design Week 2017. Subalterno1 Gallery - Milan, IT. April 2017 –– New Material Award @Salone del Mobile 2017. Palazzo Clerici - Milan, IT. April 2017 –– SchimmelLAB. Universiteitsmuseum Utrecht- Utrecht, NL. February 2017 –– Een Schimmelige Toekomst. Micropia- Amsterdam, NL. February 2017

Public lectures and workshops –– Biofabricate 2017. New Lab Brooklin - Public Lecture - New York, USA. December 2017 –– Designing Materials Experiences. School of Design @Politecnico Milano - Lecture - Milan, IT. November 2017 –– Material Changes. Design Transfer @UdK - Lecture - Berlin, DE. November 2017 –– The Design Away Perspective. Mediamatic - Lecture - Amsterdam, NL. November 2017 –– DRIVE Festival. NatLab @DDW17- Presentation - Eindhoven, NL. October 2017 –– The Arena. Design Academy Eindhoven @DDW17- Lecture and Panel - Eindhoven, NL. October 2017 –– VITRA. Vitra Design Museum - Keynote Lecture and Panel - Weil am Rhein, DE. September 2017 –– Koppert 50 years. Koppert Biological Systems - Keynote Lecture - Rotterdam, NL. September 2017 –– BeCircular. Brussels Environment - Keynote Lecture and workshop - Brussels, BE. September 2017 –– EKSIG 2017 - Alive.Active.Adaptive. TU/d - Keynote Lecture @Het Nieuwe Instituut - Rotterdam, NL. June 2017 –– inFORMedBIOmatter. Lecture & Workshop series @FabLab Torino - Torino, IT. May 2017 –– DEMO - Exploring New Creative Processes. Keynote Lecture @Disseny Hub - Barcelona, ES. May 2017 –– EAD12 - Design for Next. Keynote Lecture @Sapienza University - Roma, IT. April 2017 –– BIO EX-MACHINA. Public Lecture @Casa Jasmina/Toolbox Coworking - Turin, IT. February 2017 –– Een Schimmelige Toekomst. Public Lecture @MICROPIA - Amsterdam, NL. February 2017

Selected publications 2017 –– CORE77. Collaboration is Key - Studio work feature, December 2017, New York, USA –– Biowetenschappen. Schimmels, van plague tot bouwmeester - Feature, November 2017, Den Haag, NL –– Ideas and the Matter. Book Article and Feature - ListLab, September 2017, Milano, IT –– SWR2. New Construction Material - Radio Interview, September 2017, DE –– Quest Brainteinment. Creatief met Schimmel - Interview/Article, August 2017, Amsterdam, NL –– Designboom. Islands of Ideas at the Growing JDW - Feature, August 2017, Milan, IT –– MOTHERBOARD. Designers are building everything out of mushrooms- Interview, July 2017, New York, USA –– Imagine Mag / SPACE10. Rethinking the Building Blocks of Tomorrow - Feature, June 2017, Copenhagen, DK –– Flux Film. The Future of Plastic? - Documentary/Interview, June 2017, Amsterdam, NL –– Elsevier Weekblad. Hoe paddenstoelen plastic kunnen vervangen - Article/Interview, June 2017, Amsterdam, NL –– Wallpaper. Jerusalem’s nascent design scene is small but determined - Feature, June 2017, London, UK –– Art Tribune. Jerusalem Design Week. Reportage dalle “Isole” - Feature, June 2017, Roma, IT –– Frame Magazine. Complexity breeds creativity at JDW17 - Work Feature, June 2017, Amsterdam, NL –– EcoChick. Montalti - Biomaterials Design Hacker - Profile, June 2017, USA –– Xnet Design. S(e)AMENESS - work coverage JDW17, June 2017, Tel Aviv, IS –– Agence France-Presse. The art of everyday objects growing like mushrooms - Features OC, June 2017, Paris, FR –– Eigenhuis&Interieur. Tussen Kunst en design - Profile Officina Corpuscoli, May 2017, Hoofddorp, NL –– RAI News TG3. inFORMed Bio Matter - Bio Ex Machina - Video Feature, May 2017, Turin, IT –– Youmanist. The Green Deal - Article, April 2017, Milan, IT –– Smithsonian Magazine. Is Fungus the Material of the Future? - Interview/Article OC, April 2017, Washington, USA –– ICON Design. 100 Talents 2017 - Officina Corpuscoli - Studio feature, February 2017, Milan, IT

89 Activiteiten Paolo Patelli Lectures and Workshops –– TRADERS Open School. Hasselt, 27/04/2017 –– Ideas City New York / New Museum. New York, 16/5/2017 –– International Metropolis Conference, Den Haag, 19/09/2017 –– Design Biotop / Space and Perception. Ljubljana, 21-22/09/2017 –– SPEAP (Sciences Po). Paris, 3-4/11/2017 –– Domus Academy. Milan, 21/11/2017

Exhibitions –– Haus der Architektur. Graz, 23/06-30/07/2017 –– Embassy of Data (Het Nieuwe Instituut). Eindhoven, 21-29/10/2017

Publications –– Design Issues (forthcoming). Essay and Cover Page –– Archifutures 4: Thresholds. Essay –– Fictional Journal. Essay

Format/Content Development –– DAE Spatial Ethnography of Learning v 0.1. Interviews and Mapping –– Collective Works (Parsons Paris) –– Critical Heritage / Tourism –– Political Ontology of Things –– Post – Work Spaces and Practices –– (Draft) Project Proposals

90 Bijlage II Bedrijven en organisaties waar onze studenten in 2017 mee samenwerkten

In 2017 werkten onze (oud-)studenten samen met de volgende bedrijven, hetzij in een onderwijsproject met Bachelor- of Masterafdelingen hetzij in een ander academie-evenement:

––Agri Meets Design (Food Non-food) ––AgriFood Capital (Food Non-food) ––AS Adventures (Man and Activity) ––BOM (hospitality evenement tijdens DDW) ––Brainport Development (hospitality evenement tijdens DDW) ––DiMAD (Man and Leisure) ––Ellen Schindler (alumni onderwijs) ––Evonik (materialen lezing) ––Fontys (Man and Communication, Man and Well-Being) ––Gemeente Den Haag (Man and Leisure) ––Gemeente Eindhoven (Man and Communication) ––Keep an Eye Foundation (Keep an Eye Design Talent Grant) ––Kikkerland (Man and Actvitiy) ––Nationaal Glasmuseum (Propedeuse) ––Össur (Man and Mobilitiy) ––Philips Design (all MA courses) ––Punkt (Man and Activity) ––Rijksatelier (all MA courses) ––Stedelijk Museum Schiedam (Food Non-food) ––Stichting Dividere (Man and Leisure) ––STRP Biennale (Man and Communication) ––TetielLab (Minor Textile) ––Van Abbemuseum (Design Curating and Writing) ––Van Berlo Group (hospitality evenement tijdens DDW) ––Veenhuizen (Man and Leisure, Man and Well-Being) ––Waterschap Aa en Maas (Food Non-food) ––Waterschap De Dommel (Readership Strategic Creativity) ––Woonbedrijf (Readership Strategic Creativity)

DESIGN ACADEMY EINDHOVEN EMMASINGEL 14 PO BOX 2125 5600 CC EINDHOVEN THE NETHERLANDS

T +31 (0)40 239 39 39 [email protected] WWW.DESIGNACADEMY.NL

COLOFON

Dit Jaarverslag kwam tot stand onder verantwoordelijkheid van het College van Bestuur van Design Academy Eindhoven

Coördinatie Afdeling communicatie Tekst Jurriënne Ossewold, Arjo de Vries, Henri Beelen, Nol Manders, Jet Broeken

Vormgeving René van Binsbergen

Fotografie Nicole Marnati, Angeline Swinkels, Femke Rijerman, Ester van der Wiel, Kees Beekmans, Peter Cox, Ronald Smits. Max Kneefel en Boudewijn Bollmann voor Dutch Design Week 2017.