GMINA WARKA

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

– PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO – ETAP WYŁOŻENIA DO PUBLICZNEGO WGLĄDU

Sporządzający projekt Studium: Burmistrz Warki

Projekt Studium i prognoza opracowane przez:

AUTORZY PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO:

Kierujący zespołem: mgr inż. arch. Gabriel Ferliński uprawniony do sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko na podstawie art. 74a ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie (…)

Współpraca: mgr Aleksandra Kraszewska uprawniona do sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko na podstawie art. 74a ust. 2 pkt 1 lit. b, pkt 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie (…)

mgr India Pecyna uprawniona do sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko na podstawie art. 74a ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie (…)

Łódź, wrzesień 2018 r. Spis treści 1. Wstęp – informacje o zawartości, głównych celach opracowania oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami ...... 2 1.1. Przedmiot i cele opracowania...... 2 1.2. Podstawa opracowania ...... 2 1.3. Zakres przestrzenny terenu objętego opracowaniem ...... 2 1.4. Metody pracy i materiały źródłowe ...... 3 1.5. Informacje o zawartości i głównych celach projektowanego dokumentu ...... 5 1.6. Powiązania z innymi dokumentami. Informacje zawarte w prognozach oddziaływania na środowisko sporządzonych dla innych, przyjętych już dokumentów powiązanych z projektem Studium ...... 7 2. Środowisko przyrodnicze i antropogeniczne obszaru objętego opracowaniem oraz terenów sąsiednich ...... 9 2.1. Istniejący stan środowiska przyrodniczego ...... 9 2.2. Ustanowione formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000...... 15 2.3. Powiązania przyrodnicze obszaru objętego analizą z terenami sąsiednimi. ....19 2.4. Zagospodarowanie terenu i użytkowanie gruntów...... 19 2.5. Istniejące problemy i zagrożenia środowiska istotne z punktu widzenia projektu Studium, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie ...... 21 2.6. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem ...... 25 2.7. Potencjalne zmiany stanu środowiska przy braku realizacji ustaleń zawartych w projekcie Studium ...... 26 3. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym oraz sposób ich uwzględnienia w projekcie Studium ...... 27 4. Przewidywane oddziaływania na środowisko będące skutkiem realizacji ustaleń projektu Studium ...... 34 5. Przewidywane oddziaływania na poszczególne elementy środowiska, krajobraz, zdrowie ludności, zabytki i dobra materialne oraz na przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 i jego integralność ...... 38 6. Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko i ich ocena ...... 43 7. Transgraniczne oddziaływanie na środowisko ...... 48 8. Propozycje rozwiązań alternatywnych do ustaleń Studium, wobec celów i geograficznego zasięgu dokumentu (projektu Studium) oraz celu i przedmiotu ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralności tego obszaru ...... 48 9. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko ustaleń projektu Studium, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru ...... 49 10. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji ustaleń Studium ...... 50 11. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ...... 51

Spis tabel Tab. 1. Ustanowione obszary chronione położone w obszarze opracowania i w jego najbliższym sąsiedztwie...... 15 Tab. 2. Sposób uwzględnienia w projekcie Studium celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu krajowym, wspólnotowym i międzynarodowym...... 28 Tab. 3. Przewidywane oddziaływania na środowisko, wg ich charakteru i oceny...... 37 Tab. 4. Przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, przewidziane do realizacji na mocy ustaleń projektu Studium ...... 46

Załącznik nr 1: Oświadczenie

1 1. Wstęp – informacje o zawartości, głównych celach opracowania oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami

1.1. Przedmiot i cele opracowania. Przedmiotem opracowania jest prognoza oddziaływania na środowisko przyrodnicze i zdrowie ludności ustaleń projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Warka (zwanego dalej projektem Studium). Celem prognozy jest identyfikacja i ocena potencjalnych skutków w środowisku, jakie mogą mieć miejsce w przypadku realizacji ustaleń projektu Studium, a także propozycja rozwiązań alternatywnych oraz takich, które zminimalizują ewentualne skutki negatywne. Cel ten wynika bezpośrednio z art. 8 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, w którym stwierdza się, że: „Polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu powinny uwzględniać zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju”.

Prognoza nie jest dokumentem rozstrzygającym o słuszności realizacji zamierzeń inwestycyjnych przewidzianych ustaleniami Studium, a jedynie przedstawia prawdopodobne skutki, jakie niesie za sobą realizacja ustaleń Studium na środowisko.

1.2. Podstawa opracowania Prognozę oddziaływania na środowisko ustaleń projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Warka sporządzono na podstawie następujących aktów prawnych: 1) ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r. poz. 1405 z późn.zm.); 2) ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1073 z późn. zm.); 3) uchwała Nr XLVII/322/13 Rady Miejskiej w Warce z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Warka.

Przy opracowywaniu niniejszej prognozy, oprócz ww., uwzględniono obowiązujące akty prawne w zakresie ochrony środowiska i gospodarowania przestrzenią: ochrona środowiska, ochrona przyrody: 1) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 71); 2) ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2018 r. poz. 1614 z późn.zm.); 3) ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2018 r. poz. 799 z późn.zm.); odpady: 4) ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2018 r. poz.1454 z późn. zm.); 5) ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2018 r. poz. 992 z późn. zm.); gospodarka wodno-ściekowa: 6) ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566 z późn. zm.); powietrze, hałas: 7) rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2014 r. poz. 112); 8) rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1883).

1.3. Zakres przestrzenny terenu objętego opracowaniem Zakres przestrzenny opracowania obejmuje gminę i miasto Warka w ich granicach administracyjnych i jest tożsamy z zakresem przestrzennym projektu Studium.

2 1.4. Metody pracy i materiały źródłowe W trakcie przygotowywania niniejszego opracowania analizie poddano dostępne materiały kartograficzne, opracowania dotyczące środowiska przyrodniczego oraz dokumenty planistyczne dotyczące obszaru objętego opracowaniem oraz jego otoczenia, w tym opracowanie ekofizjograficzne. Do określenia stanu środowiska i jego funkcjonowania przy istniejącym zainwestowaniu posłużyły przede wszystkim analizy przeprowadzone przez zespół projektowy w ramach realizacji etapu inwentaryzacji urbanistycznej na potrzeby projektu Studium oraz specjalistyczne opracowania z zakresu monitoringu poszczególnych komponentów środowiska. Stały się one punktem wyjścia do oceny zakresu i charakteru przewidywanych zmian w środowisku wskutek realizacji ustaleń Studium.

Niniejsza prognoza została opracowana zgodnie z zasadami, metodą sporządzania i zakresem określonym w: 1) ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r. poz. 1405 z późn.zm.); 2) piśmie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie z dnia 15 kwietnia 2014 r. Nr WOOŚ-I.411.79.2014.JD; 3) piśmie Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Grójcu z dnia 21 marca 2014 r. Nr ZNS.700.5.2014.

Przy opracowaniu prognozy wykorzystano następujące materiały: 1) Kondracki J., 1998, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa; 2) Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 r. – uchwała Nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. (M.P. z 2012 r., poz. 252); 3) Mapa glebowo-rolnicza i opracowania pochodne w skali 1:25 000,oprac. Biuro Geodety Województwa Mazowieckiego w Warszawie, 2007 r.; 4) Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. (Dz. U. z 2016 r. poz. 1958 z późn. zm.); 5) Program małej retencji dla Województwa Mazowieckiego, Warszawa, luty 2008 r.; 6) Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego – Uchwała Nr 180/14 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 7 lipca 2014 r.; 7) Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2012-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2023; 8) Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do roku 2030 – uchwała Nr 158/13 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 28 października 2013 r.; 9) Polska 2025 - długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju, 2000 r.; 10) Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim, raport za rok 2016, oprac. WIOŚ, Warszawa, 2017 r.; 11) Rozporządzenie Nr 43 Wojewody Mazowieckiego z dnia 5 maja 2005 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki, zmienione Uchwałą Nr 34/13 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 18 lutego 2013 r.; 12) Standardowy formularz danych obszaru Natura 2000 „Dolina Pilicy” PLB140003; 13) Standardowy formularz danych obszaru Natura 2000 „Dolina Środkowej Wisły” PLB140004; 14) Standardowy formularz danych obszaru Natura 2000 „Dolina Dolnej Pilicy” PLH140016; 15) Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Pilicy PLH140016; 16) Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 23 grudnia 2014 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Pilicy PLH140016; 17) Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 25 maja 2016 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Pilicy PLH140016; 18) Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Pilicy PLB140003; 19) Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 23 grudnia 2014 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Pilicy PLB140003;

3 20) Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 25 maja 2016 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Pilicy PLB140003; 21) Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie z dnia 24 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły PLB140004; 22) Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie z dnia 16 grudnia 2014 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły PLB140004; 23) Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie z dnia 30 maja 2016 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły PLB140004; 24) Dokumentacja Planu Zadań Ochronnych Obszaru Natura 2000 Dolina Pilicy PLB140003 w województwach mazowieckim i łódzkim; 25) Dokumentacja Planu Zadań Ochronnych Obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Pilicy PLH140016 w województwach mazowieckim i łódzkim; 26) Dokumentacja do Planu Zadań Ochronnych Obszaru Natura 2000 – Dolina Środkowej Wisły PLB140004 w województwach mazowieckim i lubelskim; 27) Woś A., 1999 r., Klimat Polski, Wyd. Naukowe PWN , Warszawa; 28) Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na dzień 31.12.2016 r., PIG, Warszawa 2017; 29) Uproszczony Plan Urządzeniowy Lasu i inwentaryzacja stanu lasu dla Gminy Warka, oprac. Taxus, styczeń 2005 r.; 30) Opracowanie ekofizjograficzne do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Warka, 2010 r.; 31) Analiza aktualności opracowania ekofizjograficznego do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Warka, 2014 r.; 32) Plan Rozwoju Lokalnego dla Miasta i Gminy Warka na lata 2014-2020 – Uchwała Nr LVI/393/14 Rady Miejskiej w Warce z dnia 26 czerwca 2014 r.; 33) Gminny Program opieki nad zabytkami gminy Warka na lata 2013-2016 – uchwała Nr XL/287/13 Rady Miejskiej w Warce z dnia 26 czerwca 2013 r., Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego z dnia 4 lipca 2013 r. poz. 7531; 34) Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Warka – uchwała Nr XII/129/99 Rady Miejskiej w Warce z dnia 24 czerwca 1999 r.; 35) projekt Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Warka; 36) Program ochrony środowiska dla miasta i gminy Warka na lata 2014 – 2017 z uwzględnieniem lat 2018 - 2021 – Uchwała Nr LIII/381/14 Rady Miejskiej w Warce z dnia 22 maja 2014 r.; 37) Prognoza oddziaływania na środowisko programu ochrony środowiska dla miasta i gminy Warka na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021, oprac. PPUH „BaSz", Warka, 2014 r.; 38) Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Miasta i Gminy Warka – opracowane na lata 2014-2030, uchwała Nr LI/357/14 Rady Miejskiej w Warce z dnia 27 marca 2014 r.; 39) Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Warka – uchwała Nr XX/112/16 Rady Miejskiej w Warce z dnia 31 marca 2016 r.; 40) Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Warka na lata 2016–2023 – uchwała Nr XXVI/162/16 Rady Miejskiej w Warce z dnia 15 listopada 2016 r.; 41) aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Warka na lata 2016–2023 – uchwała Nr XXXIII/197/17 Rady Miejskiej w Warce z dnia 16 marca 2017 r.; 42) Mapa glebowo-rolnicza gminy Warka, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznastwa, Państwowy Instytut Badawczy, Puławy 2006; 43) mapy topograficzne w skali 1 : 10 000, ukł. 1965; 44) mapy ewidencyjne gruntów i budynków; 45) ortofotomapy; 46) mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego sporządzone przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (2015 r.); 47) Mapa głównych zbiorników wód podziemnych (styczeń 2017), Państwowy Instytut Geologiczny i Państwowy Instytut Badawczy; 48) Projekt korytarzy ekologicznych łączących Europejską Sieć Natura 2000 w Polsce, Jędrzejewski W., Nowak S., Stachura K., Skierczyński M., Mysłajek R. W., Niedziałkowski K.,

4 Jędrzejewska B., Wójcik J. M., Zalewska H., Pilot M., Górny M., Kurek R.T., Ślusarczyk R., Zakład Badania Ssaków PAN, Białowieża 2011; 49) www.bdl.lasy.gov.pl; 50) www.mapa.radom.lasy.gov.pl; 51) http://www.pgi.gov.pl/; 52) https://grojec.geoportal2.pl/; 53) http://mapa.korytarze.pl/.

1.5. Informacje o zawartości i głównych celach projektowanego dokumentu

Celem regulacji zawartych w ustaleniach Studium jest: 1) wskazanie działań, w zakresie planowania przestrzennego, służących urzeczywistnieniu wizji rozwoju Gminy w zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju; 2) określenie przeznaczenia terenów oraz ustalenie ramowych zasad ich zabudowy i zagospodarowania (uszczegółowienie zasad kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu następuje w planie miejscowym); 3) stworzenie podstaw do opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Zakres ustaleń zawartych w projekcie Studium Studium jako obligatoryjny dokument planistyczny, stanowi ważny instrument kształtowania polityki przestrzennej Gminy i wraz z innymi dokumentami programowymi, wyznacza cele i zasady gospodarowania jej zasobami. Potrzeba sporządzenia nowego dokumentu wynika z utraty aktualności Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Warka z 1999 roku. Uaktualnienie ma przyczynić się do lepszego wykorzystania potencjału Gminy poprzez m.in.: 1) dostosowanie zapisów Studium do obecnie obowiązujących przepisów prawa; 2) dostosowanie zapisów Studium do aktualnych projektów i programów o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym; 3) weryfikację przeznaczenia terenów, która uwzględniać będzie zarówno dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie i uzbrojenie terenów, potrzeby rozwojowe Gminy jak i inwestycyjne mieszkańców, wyrażone wnioskami, które napłynęły po ogłoszeniu przystąpienia do opracowania projektu Studium, bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę oraz możliwości finansowania przez gminę inwestycji służących realizacji zadań własnych.

Szczegółowy zakres Studium określono w art. 10. ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Całość składa się z trzech części: 1) syntezy Studium – o charakterze wprowadzającym. Oprócz informacji dotyczących znaczenia i rangi dokumentu, celów jego sporządzania oraz zakresu, stosowanych metod pracy i wykorzystanych materiałów, zawiera również podstawowe dane o Gminie oraz syntezę i uzasadnienie ustaleń zawartych w dalszej części Studium; 2) uwarunkowań – obejmujących analizę stanu środowiska przyrodniczego i kulturowego, sytuacji demograficznej i gospodarczej Gminy oraz istniejącego zagospodarowania i ustaleń w dokumentach o charakterze nadrzędnym; 3) kierunków zagospodarowania przestrzennego – określających cele i kierunki rozwoju zagospodarowania przestrzennego w dostosowaniu do potrzeb i aspiracji rozwojowych Gminy.  W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się ustalenia dokumentów wyższego rzędu – będące wynikiem celów polityki przestrzennej szczebla krajowego lub wynikające z programów i strategii województwa, zapisanych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa. Na podstawie studium opracowuje się miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które poprzez ustalone nakazy, zakazy, dopuszczenia i ograniczenia, precyzują zapisy zawarte w studium.

Dla zdefiniowania szczegółowej polityki przestrzennej w zakresie procesów urbanizacyjnych oraz ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego: 1) wyznaczono obszary: a) urbanizacji, obejmujące tereny zabudowy:  kontynuacji urbanizacji – obszary o ukształtowanej strukturze przestrzennej, i zdefiniowanych cechach zabudowy, w których procesy urbanizacyjne ograniczone

5 są do uzupełnienia istniejącej zabudowy i ich kontynuacji na działkach niezainwestowanych oraz rozwoju systemów infrastruktury technicznej ograniczonej do uzupełnienia braków w wyposażeniu,  rozwoju urbanizacji – obszary o kształtującej się lub nieukształtowanej strukturze przestrzennej, które wymagają zdefiniowania zasad rozwoju zainwestowania w tym określenia struktury komunikacyjnej obszaru, cech zabudowy oraz kompleksowego rozwoju systemów infrastruktury technicznej, b) chronione ze względów przyrodniczych i krajobrazowych:  lasy,  lasy ochronne,  tereny rolnicze do zalesienia,  tereny rolnicze – grunty orne oraz sady,  tereny łąk i pastwisk,  tereny zieleni naturalnej dolin rzecznych,  wody powierzchniowe,  korytarze ekologiczne oraz miejsca powiązań ekologicznych, c) chronione ze względów kulturowych:  obszar historycznego centrum Warki,  założenia dworsko-parkowe, pałacowe i parkowe,  strefy ochrony zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych; d) szczegółowej polityki w zakresie kształtowania ładu przestrzennego:  obszar przestrzeni publicznej,  tereny wymagające rehabilitacji,  obszary zdegradowane, e) tereny poeksploatacyjne wymagające rekultywacji; 2) uwzględniono obszary chronione ze względów przyrodniczych i krajobrazowych: a) Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki, b) Obszary Natura 2000: Dolina Dolnej Pilicy – obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (OZW) – PLH140016, Dolina Pilicy – obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO) – PLB140003, Dolina Środkowej Wisły – obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO) – PLB140004, c) lasy prywatne i państwowe, d) obszary szczególnego zagrożenia powodzią; 3) uwzględniono obszary potencjalnie zagrożone osuwaniem się mas ziemnych oraz osuwisko.

Ponadto wskazano obszary chronione przed zabudową ze względów przyrodniczych i bezpieczeństwa ludności i jej mienia: 1) lasy; 2) tereny rolnicze do zalesienia; 3) tereny łąk i pastwisk; 4) tereny zieleni naturalnej doliny rzecznej; 5) korytarze ekologiczne; 6) tereny, usytuowane w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki (OChKDPD) w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, zgodnie z zakazami określonymi w rozporządzeniu ustanawiającym Obszar; 7) obszary potencjalnie zagrożone osuwaniem się mas ziemnych i osuwisko. Kierunki możliwych działań na ww. obszarach zawarto w części Studium dotyczącej przeznaczenia terenów oraz zagadnień przyrodniczych.

W trzeciej części projektu Studium określono ponadto zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody i krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego, zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej oraz kierunki rozwoju komunikacji, infrastruktury technicznej i społecznej. Określone zostały inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym.

Projektowane zagospodarowanie terenu W projekcie Studium, dla zdefiniowania polityki przestrzennej w zakresie procesów urbanizacyjnych wyróżniono następujące tereny: 1) zabudowane i zurbanizowane: a) tereny wielofunkcyjne centrum,

6 b) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, c) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i usług, d) tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, e) tereny zabudowy zagrodowej i usług, f) tereny zabudowy rekreacji indywidualnej i zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, g) tereny zabudowy rekreacji indywidualnej i zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej na terenach o charakterze leśnym, h) tereny zabudowy usługowej, i) tereny infrastruktury społecznej gminy, j) tereny usług sportu i rekreacji, k) tereny turystyczno-rekreacyjne, l) tereny urządzeń sportu i rekreacji, m) tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów i usług, n) teren obiektów produkcyjnych, składów i magazynów, o) tereny obiektów przetwórstwa rolno-spożywczego, p) tereny placów miejskich, q) tereny infrastruktury technicznej, r) tereny zamknięte związane z przebiegiem kolei; 2) tereny rolnicze; 3) tereny łąk i pastwisk; 4) tereny rolnicze do zalesienia; 5) lasy; 6) tereny zieleni naturalnej doliny rzecznej; 7) tereny zieleni naturalnej doliny rzecznej i rekreacji, 8) tereny upraw ogrodniczych i rekreacji; 9) tereny zieleni urządzonej; 10) tereny zieleni urządzonej i usług; 11) tereny cmentarzy czynnych; 12) tereny cmentarzy nieczynnych; 13) tereny wód powierzchniowych.

1.6. Powiązania z innymi dokumentami. Informacje zawarte w prognozach oddziaływania na środowisko sporządzonych dla innych, przyjętych już dokumentów powiązanych z projektem Studium

Zgodnie z art. 10 ust. 2 pkt 7 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w Studium określa się w szczególności obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów. Projekt Studium uwzględnia zasady określone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, przenosi ustalenia polityki przestrzennej z dokumentów o zasięgu regionalnym i lokalnym, w tym: 1) Planu zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego (2014 r.); 2) Programu ochrony środowiska województwa mazowieckiego (2012 r.); 3) Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla Mazowsza (2012 r.).

Podstawowymi dokumentami, z którymi ściśle powiązany jest projekt Studium, na szczeblu gminnym są: 1) Plan Rozwoju Lokalnego dla Miasta i Gminy Warka na lata 2014 -2020 (2014 r.); 2) Opracowanie ekofizjograficzne do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Warka (2010 r.; analiza aktualności opracowania – 2014 r.); 3) Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021 (2014 r.).

Cele rozwoju określone w projekcie Studium są odzwierciedleniem i kontynuacją celów sformułowanych w Planie Rozwoju Lokalnego dla Miasta i Gminy Warka na lata 2014-2020. W Planie Rozwoju Lokalnego wskazano trzy podstawowe cele rozwoju gminy: 1) poprawę jakości życia mieszkańców; 2) zwiększenie atrakcyjności turystycznej i rekreacyjnej;

7 3) tworzenie dogodnych warunków na rynku pracy poprzez m.in. rozwój przedsiębiorczości i sadownictwa. W projekcie Studium uznano, że powyższe cele pozostają aktualne. Uszczegółowiono zakres działań, które powinny być podejmowane w procesie realizacji wyznaczonych celów.

Przygotowanie projektu Studium poprzedzone zostało analizą uwarunkowań wynikających ze stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego, a opisanych w opracowaniu ekofizjograficznym. Zalecenia zawarte w opracowaniu ekofizjograficznym, zgodnie z art. 72 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska są podstawą określania w projekcie Studium m.in. warunków utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonalnej gospodarki zasobami środowiska. Na potrzeby projektu Studium wykorzystano: Opracowanie ekofizjograficzne do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Warka przygotowane w 2010 r oraz analizę aktualności ww. dokumentu opracowaną w 2014 r. Ustalenia projektu Studium pozostają w zgodności z zaleceniami i wnioskami zawartymi w opracowaniu ekofizjograficznym, bowiem w Studium m.in.: 1) ustalono przeznaczenie terenów zgodnie ze predyspozycjami poszczególnych stref funkcjonalno- przestrzennych oraz wskazano działania na rzecz odtworzenia wartości i funkcji przyrodniczych: a) wskazano tereny utrzymania i rozwoju funkcji rolniczej, w tym funkcji sadowniczej z koniecznością zachowania w ich obrębie istniejących zadrzewień oraz ich uzupełniania, b) wyznaczono tereny przeznaczone do rozwoju funkcji osadniczej, c) wyznaczono tereny wskazane do zalesienia jako uzupełnienie istniejących kompleksów leśnych w celu kształtowania granicy polno-leśnej, d) ochroną przed intensywnym zainwestowaniem objęto korytarz ekologiczny rzek Wisły i Pilicy podlegający ochronie prawnej (jako obszar chronionego krajobrazu oraz obszar Natura 2000) utrzymując dotychczasowy sposób gospodarowania w formie ekstensywnej gospodarki łąkowo-pastwiskowej z zachowaniem istniejących terenów zabudowy oraz wskazując tereny lokalizacji miejsc biwakowych, przystani wodnych i plaży w dolinach rzecznych; 2) ochroną przed zainwestowaniem objęto obszar szczególnego zagrożenia powodzią, dopuszczając jednocześnie w jego obrębie zachowanie istniejącej zabudowy i realizację wyłącznie na wyznaczonych terenach zainwestowania w postaci plaż, przystani wodnych, dróg stanowiących dojazd do brzegu rzeki; 3) zawarto ustalenia służące utrzymaniu ciągłości systemu przyrodniczego Gminy i obszarów sąsiednich oraz określono kierunki działań w zakresie kształtowania podsystemów: hydrologicznego, klimatycznego i biologicznego.

Projekt Studium uwzględnia także zapisy Programu ochrony środowiska dla miasta i gminy Warka na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021. Dla ww. programu opracowana została prognoza oddziaływania na środowisko zgodnie z zakresem wynikającym z przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Zawiera ona m.in. informacje na temat przewidywanego oddziaływania inwestycji planowanych do realizacji w Programie ochrony środowiska na środowisko. Studium uwzględnia cele ochrony środowiska i jego zasobów określone w Programie ochrony środowiska dla miasta i gminy Warka na lata 2014-2017 z uwzględnieniem lat 2018-2021, które z kolei podporządkowane są celom polityki ekologicznej państwa w zakresie ochrony środowiska oraz zasadzie zrównoważonego rozwoju. Zgodnie z informacjami przestawionymi w Prognozie oddziaływania na środowisko cyt.: 1) „większość proponowanych do realizacji przedsięwzięć w ramach POŚ ma pozytywny wpływ na środowisko i proponowanie rozwiązań alternatywnych nie ma uzasadnienia”; 2) w przypadku gdy POŚ nie zostanie wdrożony negatywne trendy będą się pogłębiać, a zanieczyszczenie środowiska wzrastać. Realizacja Programu jest więc konieczna; 3) przeprowadzona analiza i ocena wszystkich założonych kierunków działań w "Programie Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka" pozwala na stwierdzenie, że generalnie ich realizacja spowoduje poprawę jakości środowiska, zachowanie różnorodności biologicznej oraz dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego, a także wpłynie na ograniczanie zużywania zasobów środowiskowych”.

8 2. Środowisko przyrodnicze i antropogeniczne obszaru objętego opracowaniem oraz terenów sąsiednich

2.1. Istniejący stan środowiska przyrodniczego Rzeźba terenu i budowa geologiczna Obszar gminy Warka znajduje się w granicach trzech jednostek podziału fizyczno-geograficznego Polski, dokonanego przez J. Kondrackiego: mezoregionu Równiny Warszawskiej (318.76), mezoregionu Doliny Środkowej Wisły (318.75) oraz mikroregionu Doliny Dolnej Pilicy (318.771). Wszystkie trzy ww. jednostki są częścią rozległego makroregionu Niziny Środkowomazowieckiej (318.7). Od pozostałych dwóch jednostek morfologię Równiny Warszawskiej, która obejmuje przeważającą część Gminy, wyróżnia małe urozmaicenie form i wysokości względnych. Stanowi ona wysoczyznę morenową – silnie zdenudowaną, w przeważającej części płaską. Szczególną monotonią rzeźby charakteryzuje się środkowa i północna część wysoczyzny, gdzie pierwotne, niewielkie deniwelacje zatarte zostały przez uprawy sadownicze. W kierunku południowym powierzchnia równiny staje się bardziej falista, zwłaszcza po zachodniej stronie linii kolejowej. Im bliżej doliny tym więcej wzniesień: pagórków kemowych i pagórków moreny czołowej o wysokości nieprzekraczającej 5,0 m. Wyższe kulminacje (do 10,0 m) w postali równoleżnikowych wałów spotkać można w peryferyjnej, południowo zachodniej części Gminy (obr. Michałów Parcela). Cała powierzchnia wysoczyzny poprzecinana jest dolinami denudacyjnymi oraz rzeczno- denudacyjnymi. Ze względu na obecność większej ilości form w południowo-zachodniej części wysoczyzny, również i tutaj doliny denudacyjne są formami o większej skali niż te w środkowej i północnej części wysoczyzny. Doliny te są silnie rozczłonkowane, większość z nich ma przebieg równoleżnikowy, biorąc swój początek w obszarach leśnych (lasach Palczewskich i Michalczewskich). Ze względu na stosunkowo duże rozmiary i położenie pełnią one funkcje lokalnych korytarzy ekologicznych. Z kolei doliny denudacyjne, które rozwinęły się w środkowej i północnej części wysoczyzny są na ogół płytkie i trudno dostrzegalne. Te najbardziej wyraźne spośród nich wcinają się w powierzchnię wysoczyzny przybierając często formę głębokich jarów, niekiedy silnie rozczłonkowanych (w Starej Warce, Konarach, Klonowej Woli, Nowej Ostrołęce, Nowej Pilicy). Najdłuższe z nich, koncentrują wody powierzchniowe i odprowadzają je do Wisły lub ujściowego odcinka Pilicy (w Konarach i Magierowej Woli jedna z dolin osiąga ok. 2,0 km). Dolinę Pilicy i Wisły od opisanego powyżej terenu wysoczyzny (Równiny Warszawskiej) oddziela skarpa przebiegająca równolegle do biegu rzek. Wysokość skarpy zmienia się: od ponad 20,0 m przy ujściowym odcinku Pilicy (Konary – Pilica) do 5,0-10,0 m przy pozostałym odcinku Pilicy. Obie doliny są asymetryczne (skarpa wyłącznie po północnej stronie doliny) posiadają dobrze wykształcone terasy zalewowe i nadzalewowe. W obrębie doliny Wisły i doliny przyujściowego odcinka Pilicy występują dwa holoceńskie terasy zalewowe: niższy – z licznymi starorzeczami i porośnięty niewysoką roślinnością krzewiastą oraz wyższy – zagospodarowany uprawami sadowniczymi. W zachodniej części doliny wykształciły się terasy plejstoceńskie, w obrębie których rozwinęły się miejscowości: związane z doliną Wisły - Podgórzyce, Konary, Ostrówek oraz związane z doliną Pilicy – Przylot, Ostrołęka, Niwy Ostrołęckie. Odcinek doliny Pilicy od jej ujścia do Starej Warki pozbawiony jest terasów – rzeka bezpośrednio podcina krawędź wysoczyzny. Dalej, na odcinku od Niemojewic w górę rzeki znów zaznaczone są wyraźne terasy zalewowe: niższe, zalewane podczas wezbrań, niezagospodarowane oraz wyższe, najczęściej zalesione. Wysokości bezwzględne w obszarze wysoczyzny wynoszą 120,0-145,0 m n.p.m.. Największe kulminacje występują w części południowo-zachodniej w miejscowościach Michałów (147,4 m), Branków (147,0 m) i Palczew (144,2 m), natomiast w pozostałej części wysoczyzny nie przekraczają 130,0 m. Najniżej położone tereny w obrębie doliny Pilicy znajdują się na wysokości 108,0-98,0 m n.p.m., zaś w obrębie doliny Wisły na poziomie 97,0-92,0 m n.p.m.

Gmina Warka położona jest w jednostce geologicznej o nazwie niecka mazowiecka, która jest częścią większej struktury – synklinorium brzeżnego. Budowa geologiczna terytorium Gminy znana jest przede wszystkim z otworów wiertniczych i przedstawia się następująco:

Podłoże mezozoiczne: Na podstawie wierceń niewiele wiadomo o utworach wieku mezozoicznego budujących podłoże gminy Warka. Najstarsze rozpoznane na podstawie wierceń utwory pochodzą z okresu kredy górnej – mastrychtu. Ich strop znajduje się na głębokości od 3,0 m n.p.m. w obrębie dolin rzecznych do 28,0 m n.p.m. na terenach wysoczyzn.

9 Podłoże kenozoiczne: Obszar wysoczyzny zbudowany jest z osadów1: 1) piasków, żwirów, mad rzecznych oraz torfów i namułów – zalegających w obszarach dolin rzecznych Wisły, Pilicy i Czarnej, w tym we wschodniej części miasta Warka; 2) piasków, żwirów i mułków rzecznych – zalegających w obrębie terasów zalewowych we wschodniej części Gminy w obrębie miejscowości: Pilica, Niwy Ostrołęckie, Ostrołęka, Przylot, Ostrówek, Konary, Podgórzyce; 3) glin zwałowych, zwietrzelin glin zwałowych oraz piasków i żwirów lodowcowych – zalegających w przydolinnym pasie terenu o szerokości od 750,0 m (Niemojewice) do średnio 2,5 km (Stara Warka) a nawet do 3,8 km od koryta Pilicy oraz w części północnej w obrębie miejscowości: Michalczew, Hornigi, Dębnowola, Magierowa Wola; 4) iłów, mułków i piasków zastoiskowych – zalegających w środkowo-wschodniej części Gminy, w obrębie miejscowości: Gąski, Prusy, Piaseczno, miasta Warki, Klonowa Wola, Dębnowola; 5) piasków i żwirów sandrowych – zalegających w pozostałej części obszaru Gminy, tj. w obrębie miejscowości: Piaseczno, Kalina. Grażyna, Pilica, Dębnowola oraz miejscowościach położonych na zachód od linii kolejowej.

Najbardziej korzystne warunki dla posadowienia obiektów budowlanych występują na gruntach lodowcowych – glinach zwałowych oraz piaskach i żwirach w obrębie moren, ale także na niektórych gruntach aluwialnych, tj. tych zbudowanych z piasków różnoziarnistych terasów zalewowych.

Surowce mineralne Na terenie Gminy występuje jedno udokumentowane i szczegółowo rozpoznane złoże – „Warka”. Jest to złoże surowców ilastych ceramiki budowlanej – glin o zasobach geologicznych bilansowych wynoszących 160 tys. m3. Wiek utworów określono na czwartorzęd – plejstocen. Grubość nadkładu wynosi od 0,20 do 2,30 m, miąższość złoża zaś od 1,8 do 6,9 m. Złoże „Warka” ma powierzchnię 3,36 ha, składa się z jednego pokładu, jednak nie jest eksploatowane2. W Gminie nie występują obszary lub tereny górnicze ustanowione na mocy przepisów odrębnych z zakresu geologii i górnictwa3. Nie występują tu również udokumentowane kompleksy podziemnego składowania dwutlenku węgla.

Obszary naturalnych zagrożeń geologicznych Na terenie Gminy nie występują ujęte w rejestrze prowadzonym przez Starostę obszary naturalnych zagrożeń geologicznych, w tym obszary osuwania się mas ziemnych. Na obszarze Gminy mogą jednak występować obszary potencjalnie zagrożone osuwaniem się mas ziemnych. Są nimi strome strefy krawędziowe doliny Wisły i Pilicy. Ponadto w granicach gminy Warka częściowo zlokalizowane jest osuwisko wykazane w bazie Systemu Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO) pod numerem 16204 przedstawione na Mapie osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi (MOTZ) na obszarze Polski pozakarpackiej opracowanej dla powiatu piaseczyńskiego. Występuje ono na terenie gminy Warka oraz gminy Góra Kalwaria (powiat piaseczyński) w postaci zsuwu translacyjnego. Jego całkowita powierzchnia wynosi 0,4 ha. Należy do osuwisk aktywnych ciągle i aktywnych okresowo (w granicy Gminy wyłącznie jako aktywne ciągle).

Wody powierzchniowe Gmina Warka położona jest w zlewni rzeki Pilicy i Jeziorki, w dorzeczu Wisły. Dział wodny II rzędu oddzielający ww. zlewnie przebiega po lokalnych wzniesieniach w środkowo-zachodniej części Gminy. Podstawową sieć hydrograficzną tworzą rzeki: Wisła oraz jej dwa dopływy Pilica i Czarna. Mimo, ze główną, największą rzeką płynącą przez obszar Gminy jest Wisła, to większe znaczenie, pod względem zajmowanej powierzchni oraz oddziaływania na całokształt warunków środowiska przyrodniczego i związane z nim możliwości rozwoju Gminy ma rzeka Pilica. Wisła przepływa przez gminę Warka na niewielkim odcinku, wyznaczając jej północno-wschodnią granicę. Dolina Wisły jest asymetryczna, ze stromym, wysokim na ponad 20,0 m lewym brzegiem. Jest to rzeka o dużej zmienności stanów i przepływów, zasilana wodami opadowymi i roztopowymi.

1 Na podstawie mapy geologicznej Polski w skali 1 : 500 000. 2 Na podstawie „Bilans Zasobów Kopalin” wg. stanu na 31.12.2013 r. oprac. Państwowy Instytut Geologiczny oraz Państwowy Instytut Badawczy , Warszawa 2014. 3 Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na dzień 31.12.2016 r., PIG, Warszawa 2017 oraz http://www.pgi.gov.pl/.

10 Najwyższe stany wód związane są wiosennymi roztopami w okresie od marca do maja, natomiast stany najniższe obserwowane są we wrześniu. Pilica i jej dolina ogranicza terytorium Gminy od strony południowej, południowo-wschodniej oraz wschodniej. Jest to rzeka silnie meandrująca, na większości odcinków zachowuje cechy naturalnej rzeki nizinnej z licznymi wyspami, zatoczkami, zakolami i starorzeczami. Podobnie jak w przypadku Wisły, dolina Pilicy jest również asymetryczna z wyższym brzegiem lewym. Wysokość skarpy jest tu jednak niższa i wynosi 5,0-10,0 m. Wahania stanów Pilicy mogą być duże, dochodząc nawet do 200,0 cm4. Najwyższe stany utrzymują się wiosną - od lutego do marca, natomiast najniższe – latem oraz wczesną jesienią, tj. od lipca do października. Przepływająca przez północno-zachodnią część Gminy rzeka Czarna jest ciekiem II rzędu, całkowicie uregulowanym na odcinku w granicach całego powiatu grójeckiego. Różnice stanów jej wód nie przekraczają 1,3 m. Wezbrania obserwowane są w kwietniu, natomiast najniższe stany wód – w lipcu.

Na terenie Gminy znajdują się naturalne i sztuczne zbiorniki wodne. Zbiorniki naturalne najliczniej występują w obrębie doliny Pilicy, m.in. jako pozostałości po starorzeczach.

Wody podziemne O dużym zróżnicowaniu warunków hydrogeologicznych w granicach Gminy świadczy jej położenie w obrębie aż 10 różnych jednostek hydrogeologicznych wyznaczonych w oparciu o udział poziomów wodonośnych, parametry głównego poziomu wodonośnego oraz wielkość zasobów dyspozycyjnych. Obszar Gminy znajduje się w zasięgu trzech Głównych Zbiorników Wód Podziemnych: udokumentowanego zbiornika nr 222 – Dolina środkowej Wisły (Warszawa-Puławy) oraz nieudokumentowanych zbiorników nr 215 – Subniecka warszawska i nr 2151 Subniecka warszawska (część centralna). Pierwszy, udokumentowany zbiornik, jest zbiornikiem czwartorzędowym, porowym, o zasobach szacowanych na 616 680 m3 na dobę. W zasięgu zbiornika położona jest wschodnia część Gminy. Dwa nieudokumentowane zbiorniki to zbiorniki porowe, a ich utwory wodonośne pochodzą z paleogenu/neogenu. W ich zasięgu położony jest cały obszar Gminy. Obszar Gminy leży poza obszarami ochronnymi Głównych Zbiorników Wód Podziemnych. Główne piętra wodonośne na terenie Gminy, jakie zidentyfikowano w utworach czwartorzędu i paleogenu/neogenu, w południowej części Gminy łączą się ze sobą tworząc jeden główny poziom. Najlepiej wykształcony jest poziom czwartorzędowy, który stanowi główne źródło zaopatrzenia w wodę mieszkańców Gminy. Gminne ujęcia wód podziemnych zlokalizowane są na obszarze Gminy w miejscowościach: Warka, Gośniewice, Piaseczno, Dębnowola, Pilica, Bończa. Do innych ważniejszych ujęć należą także te funkcjonujące na potrzeby Browaru w Warce. Ponad to na terenie Gminy funkcjonują liczne indywidualne ujęcia wód – są to w szczególności ujęcia, których funkcjonowanie zaspakaja potrzeby związane z prowadzeniem gospodarstw rolnych.

Na obszarze wysoczyzny poziom czwartorzędowy występuje na głębokości 10,0 - 40,0 m, a nawet większej (lokalnie 100,0 m) w utworach piasków i żwirów, które rozdzielone są wkładkami glin, mułków i iłów. Warstwa wodonośna przykryta jest utworami słaboprzepuszczalnymi – glinami zwałowymi, iłami zastoiskowymi. Zwierciadło wód utrzymuje się pod niewielkim ciśnieniem. W północnej części wysoczyzny czwartorzędowe utwory wodonośne łączą się z utworami starszymi tworząc jeden ciągły poziom wodonośny. W dolinie Wisły i Pilicy czwartorzędowe utwory wodonośne pozostają odsłonięte, zwierciadło ich wód jest swobodne. Na znacznej długości dolin utwory te łączą się z piaskami miocenu i oligocenu tworząc jeden, wydajny i łatwo dostępny poziom wodonośny. Wody użytkowe w skałach starszych znajdują się głównie w piaszczystych utworach miocenu i oligocenu oraz lokalnie – pliocenu. W obrębie wysoczyzny występują na głębokości 40,0-100,0 m, tj. głębiej niż w dolinie Wisły (40,0-60,0 m) czy Pilicy (20,0-30,0 m). Piętro to jest najlepiej wykształcone w północnej części obszaru Gminy. Utwory starsze, mezozoiczne, są w przedmiotowym obszarze słabo rozpoznane. W jednym wierceniu5 stwierdzono występowanie górno-kredowych utworów wodonośnych na głębokości 208,0 m. Badania w tym zakresie nie są prowadzone, przypuszcza się jednak, że poziom kredowy występuje na całym omawianym obszarze na głębokości poniżej 200,0 m.

4 Wartość notowana w Białobrzegach, na podstawie Opracowania ekofizjograficznego. 5 Otwór w Warce w Zakładach Piwowarskich, zgodnie z danymi z Opracowania ekofizjograficznego.

11 Warunki glebowe Dominującym typem genetycznym gleb występujących w gminie Warka są gleby brunatnoziemne tj. brunatne kwaśne i wyługowane, które wykształciły się na utworach gliniastych (głównie na glinach lekkich), a zatem występują w obrębie wysoczyzny. Gleby te charakteryzują się dużym udziałem frakcji ilastej oraz brakiem węglanu wapna (CaCO3) w całym profilu lub jego części. Dzięki korzystnym stosunkom wodnopowietrznym i odporności na degradację cechują się wysokimi walorami produkcyjnymi. Nieco gorszymi walorami produkcyjnymi charakteryzują się występujące równie licznie na wysoczyźnie gleby bielicowe i pseudobielicowe wytworzone z glin piaszczystych, piasków słabogliniastych i piasków luźnych. Obok ww. na wysoczyźnie można również spotkać czarne ziemie zdegradowane wypełniające lokalne obniżenia terenu, zagłębienia bezodpływowe i dna dolin denudacyjnych. W obszarze dolin Wisły i Pilicy najliczniej występują dobrej jakości mady wytworzone z piasków rzecznych i namułów. Lokalnie towarzyszą im czarne ziemie zdegradowane, a w południowej części Gminy również i gleby torfowe na podłożu organicznym i murszowe na podłożu organicznym i mineralnym. Zwarte kompleksy gleb torfowych występują w dolinie Pilicy w rejonie Michałowa i Palczewa, nieco mniejsze – w rejonie Lechanic. Interesujące jest, że w północno-wschodniej części Gminy w obrębie doliny Wisły i dolnego odcinka Pilicy gleby murszowe i torfowe nie występują w ogóle. Tarasy rzeczne pokryte są tutaj mniej urodzajnymi glebami bielicowymi i brunatnymi wytworzonymi na piaskach rzecznych lekkich i słabogliniastych.

O jakości gleb świadczy również przynależność do kompleksu rolniczej przydatności gleb. Zgodnie z informacjami przestawionymi na Mapie glebowo-rolniczej gminy Warka6 w obszarze niemal całej Gminy zauważalne jest występowanie znacznych płatów gleb zaliczanych do kompleksu żytniego bardzo dobrego (pszenno-żytniego). W Warce oraz na zachód i południe od miasta najczęściej towarzyszą mu kompleks żytni dobry, oraz w nieco mniejszym stopniu kompleks żytni słaby, który przeważa w obrębach takich jak Brzezinki, Budy Opożdzewskie, Gucin, Palczew Parcela, zachodnia cześć obrębu Kazimierków oraz północna część obrębów Opożdżew i Nowe Biskupice, południowa część obrębu Nowa Wieś (jednocześnie w ww. obrębach nie występują lub niemal nie występują gleby należące do ww. kompleksu żytniego bardzo dobrego). Gleby zaliczane do kompleksu żytniego dobrego oraz kompleksu żytniego słabego występują także na północ i wschód od miasta, jednak w zdecydowanie mniejszych ilościach niż gleby innych kompleksów. W centralnej części Gminy, tj. w Warce, w obrębach PRG Laski i Laski oraz obrębach położonych na wschód i północny wschód od miasta, orientacyjnie do potencjalnie zagrożonej osuwiskami strefy krawędziowej doliny Wisły, a także w kierunku Wisły w obrębie Podgórzyce, glebom zaliczanym do kompleksu żytniego bardzo dobrego w podobnej ilości towarzyszą gleby kompleksu pszennego dobrego, a nawet – w obrębie Podgórzyce i obr. Ostrówek, kompleksu pszennego bardzo dobrego. Z powyżej ogólnej charakterystyki gleb w Gminie wyróżniaja się trzy obszary. W pierwszym z nich, obejmującym północną część obrębu Krześniaków, Wichradz, południową cześć obrębu Murowanka oraz fragmenty północnej części obrębu Nowa Wieś, usytuowane są niemal nie występujące w innych części Gminy gleby (a w przypadku obr. Krześniaków obejmujące nawet 1/3 powierzchni jego obszaru) zaliczające się do kompleksu zbożowo-pastewnego mocnego. W drugim z obszarów, tzw. „nadpilicznym” to jest obejmującym tereny w dolinie Pilicy na południowy zachód od Warki oraz w Warce i obr. Stara Warka, zdecydowanie dominują gleby kompleksów trwałych użytków zielonych: użytki zielone średnie oraz użytki zielone słabe i bardzo słabe. Sporadycznie przeplatają się z nimi niewielkie płaty gruntów zaliczanych do kompleksu żytniego słabego. W ramach trzeciego z obszarów, obejmującego dolinę Wisły wraz ze starorzeczem oraz fragment doliny Pilicy położony na północny wschód od Warki, stosunkowo równomiernie przeplatają się gleby zaliczane do użytków zielonych średnich, użytków zielonych słabych i bardzo słabych z glebami kompleksu żytniego słabego, żytniego bardzo słabego (żytnio-łubinowy) oraz w mniejszym stopniu żytniego dobrego.

Zgodnie z informacjami zawartymi na mapie glebowo-rolniczej w skali 1: 500 000 (1999 r.), gleby w obszarze Gminy zagrożone są degradacją na skutek zakwaszenia. Wśród gleb zdecydowanie dominują gleby kwaśne (4,5-5,5 pH), a także, występujące na trochę mniejszych powierzchniach, gleby bardzo kwaśne (pH < 4,5, obecne w różnych częściach Gminy) oraz lekko kwaśne (5,5- 6,5 pH, zlokalizowane głównie w centralnej i północno-wschodniej części Gminy), lekko kwaśne. Gleby obojętne występują na niewielkich obszarach w centralnej części Gminy (w tym w Mieście).Pod względem zawartości próchnicy w obszarze Gminy przeważają gleby mineralne

6 Mapa glebowo-rolnicza gminy Warka, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznastwa, Państwowy Instytut Badawczy, Puławy 2006.

12 właściwe o zwartości próchnicy 1-2%. W skali gminy wyróżniają się także obszary gleb mineralnych właściwych o udziale próchnicy 0-1%. Niewielkie, rozproszone płaty terenu zajmują gleby mineralne właściwe o udziale próchnicy 2-3%.

Jakość i przydatność rolnicza gleb na przedmiotowym obszarze jest dobra: około 70 % powierzchni gruntów użytkowanych rolniczo pokryta jest glebami o wysokiej produktywności, tj. glebami zaklasyfikowanymi do II-IV klasy bonitacyjnej.

Warunki klimatyczne Według podziału Polski na regiony klimatyczne gmina Warka znajduje się na pograniczu dwóch regionów: mazowiecko-podlaskiego związanego z doliną Wisły oraz łódzko-wieluńskiego rozciągającego się wzdłuż doliny Pilicy. Panujące tu warunki klimatyczne są wynikiem ogólnej cyrkulacji powietrza – ścierania się mas powietrza kontynentalnego i atlantyckiego oraz lokalnych warunków obejmujących uksztaltowanie terenu, wysokość bezwzględną oraz pokrycie terenu (lasami, wodą, zabudową). Tutejszy klimat, klasyfikowany jako umiarkowanie ciepły, sprzyja rozwojowi rolnictwa, głównie sadownictwa, jest również korzystny dla rozwoju osadnictwa. Warunki klimatyczne jakie panują na wysoczyźnie różnią się od tych w dolinach rzecznych. Dobrze przewietrzane doliny stanowią korytarze wymiany powietrza, są chłodniejsze niż obszar wysoczyzny i cechują się większą wilgotnością. W skali całej Gminy daje się zauważyć, że jej południowa część jest chłodniejsza, a dobowe amplitudy temperatur są większe niż w części środkowej i północnej. Z kolei obszary obniżeń terenu zagłębień i dolin denudacyjnych charakteryzują się większą wilgotnością i częstotliwością występowania mgieł niż pozostałe tereny. Średnia temperatura powietrza wynosi około 7,5ºC. W ciągu roku notuje się na ogół 40-50 dni słonecznych i 140-150 pochmurnych, a średnia roczna suma opadów jest nieznaczna – wznosi 550 mm. Długość okresu wegetacyjnego wynosi od 170 do 180 dni. W rejonie grójecko-wareckim najczęściej obserwowane są wiatry z kierunku północno-zachodniego, zachodniego oraz południowo-zachodniego.

Występowanie zjawiska suszy Gmina Warka należy do obszarów narażonych na wystąpienie suszy. Zgodnie z czterostopniową skalą (gdzie I oznacza obszary słabo narażone, a IV obszary silnie narażone) Gmina należy do obszaru zagrożonego suszą atmosferyczną – częściowo do obszaru bardzo narażonego (III) oraz częściowo do obszaru umiarkowanie narażonego (II). Ponadto obszar Gminy w całości zagrożony jest suszą rolniczą – zakwalifikowany został do obszarów silnie narażonych (IV). Zagrożenie suszą hydrologiczną dla obszaru Gminy oceniono jest umiarkowane (II)7.

Świat roślinny Szatę roślinną obszaru Gminy tworzą zarówno zbiorowiska naturalne w postaci: lasów, zadrzewień śródpolnych i dolinnych, roślinności dolinnej, roślinności pól uprawnych i sadów, a także zbiorowiska, związane z jednostkami osadniczymi lub pojedynczymi posesjami w postaci: parków i skwerów miejskich, cmentarzy, szpalerów przydrożnych, zbiorowisk zielni urządzonej towarzyszących szkołom i kościołom, ogrodów przydomowych. Warka jest przede wszystkim gminą rolniczą wyspecjalizowaną w sadownictwie, a jej lesistość kształtuje się poniżej średniej krajowej8 i wynosi 10,8%. W skali całej Gminy grunty leśne zajmują 2 208,95 ha9, w samym mieście Warka – 126,28 ha. Największe, zwarte kompleksy leśne występują na peryferiach Gminy: w części wschodniej w Michałowie Parceli, Woli Palczewskiej, w części środkowowschodniej w Gośniewicach, Michalczewie, w części północno-wschodniej i północnej w Borowych, Gąskach, Magierowej Woli, Konarach, Podgórzycach. Porastają one wysoczyznowe wydmy i pola piasków wydmowych oraz piaszczyste kemy i terasy kemowe. Fragmentarycznie występują9 tutaj chronione prawem unijnym10 siedliska grądu środkowoeuropoejskiego i subkontynentalnego. Skład gatunkowy lasów porastających wysoczyznę zdominowany jest jednak przez sosnę z domieszką dębu, brzozy lub olchy, w zależności od lokalizacji zbiorowiska, natomiast dominującym typem siedliskowym lasu pozostaje las mieszany.

7 Na podstawie: Wskazanie obszarów występowania zjawiska suszy wraz z określeniem jej zasięgu i natężenia na terenie RZGW w Warszawie oraz analiza możliwości zwiększenia na wskazanych obszarach dyspozycyjności zasobów wodnych, listopad 2014 r. (mapy wg. klas zagrożenia występowania danych suszy). 8 Średnia lesistość w Polsce, w roku 2015 wynosiła 29,5% (GUS). 9 Wg GUS, 2015 r. 10 Wskazane w Dyrektywie 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

13 W dolinach rzecznych rozwinęły się mniej zwarte zbiorowiska leśne reprezentujące w zależności od lokalnych warunków jeden z typów siedliskowych: ols, bór świeży, łęg. Na niższym tarasie zalewowym dominują: w dolinie Wisły – łęgi wierzbowe, w dolinie Pilicy – olcha z domieszką jesionu, brzozy, świerku. Wyższy teras zalewowy obu dolin porasta sosna z domieszką brzozy, fragmentarycznie większy udział ma lipa (Ostrówek, Konary) lub dąb (Michałów). Fragmenty lasów porastających dolinę Pilicy stanowią część puszczy stromeckiej (obręby Stara Warka, Warka, Lechanice, Zastróże, Bończa, Michałów Dolny, Budy Michałowskie, Michałów Górny, Branków). W obrębie doliny występują siedliska uznane za ważne dla Wspólnoty: łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie oraz starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion. Część lasów porastających obszar Gminy została uznana za lasy ochronne. Status lasów wodochronnych nadano drzewostanom w obrębach Konary, Gośniewice, Gąski i Borowe w północnej części Gminy, w obrębie Michałów Parcela w południowej części gminy oraz drzewostanom towarzyszącym dolinie Pilicy w obrębach Warka i Lechanice. Zasady i tryb uznania lasów za ochronne określone są w art. 15-17 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2014 r. poz. 1153) oraz Rozporządzeniu ministra Ochrony Środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa z dnia 25 sierpnia 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej (Dz. U. Nr 67, poz. 337).

Naturalny element krajobrazu Gminy stanowią zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne oraz naturalne zbiorowiska dolinne. Śródpolne enklawy zieleni rozwinęły się zwłaszcza w lokalnych obniżeniach, wzdłuż drobniejszych cieków lub rowów, a także niezależnie od nich. Zbiorowiska dolinne związane z Pilicą i Wisłą zachowały swój naturalny i unikatowy charakter, przez co ich znaczenie przyrodnicze jest wyjątkowe. Niektóre z występujących tu siedlisk podlegają ochronie jako przedmiot ochrony w ramach obszarów Natura 2000, tj.: 1) łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (91E0); 2) niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (6510); 3) starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion (315011).

Na szatę roślinną jednostek osadniczych składają się zbiorowiska powstałe na skutek celowych nasadzeń lub celowych przekształceń zbiorowisk naturalnych. W obszarze wiejskim roślinność tego typu obejmuje nasadzenia przydrożne, ogrody przydomowe, parki krajobrazowe i podworskie. Natomiast w obszarach o zwartej zabudowie dodatkowo również: zieleń cmentarną (Warka, Wrociszew, Michalczew, Ostrołęka, Konary), zieleń przykościelną (Konary, Michalczew, Warka), zieleń towarzyszącą obiektom oświaty (Nowa Wieś, Wrociszew). Szczególne znaczenie w strukturze miasta ma park krajobrazowy, będący częścią zabytkowego zespołu pałacowego, zlokalizowany w dzielnicy Winiary. Założony w II połowie XVII wieku i przekształcony w XIX i XX wieku park rozciąga się na skarpie i zboczach nad Pilicą otaczając Dwór w Winiarach – siedzibę Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego. Na powierzchni blisko 13,0 ha poza krajowymi gatunkami: lipą, akacją, wiązem, klonem, modrzewiem, jesionem, kasztanowcem rosły tu pierwotnie także okazy rzadkich odmian drzew pozaeuropejskich: kwitnące katalpy, olbrzymich rozmiarów osty stepowe. W latach czterdziestych ubiegłego stulecia część drzewostanu, głównie długoletnie lipy, została wycięta. Do najpiękniejszych, zachowanych okazów należą cztery kilkusetletnie dęby o rozłożystych konarach, a także stuletnie lipy.

Świat zwierzęcy Zróżnicowane warunki siedliskowe (leśne, pole, rolne) w gminie Warka skutkują występowaniem dużego zróżnicowania gatunkowego fauny. Największą różnorodnością fauny charakteryzują się doliny Wisły i Pilicy, gdzie ograniczona penetracja pozwoliła na zachowanie siedlisk stanowiących miejsce bytowania wielu gatunków zwierząt. To m.in. ze względu na bogactwo siedlisk i występujących tu gatunków doliny obu rzek objęte zostały ochroną w formie obszarów Natura 2000. Najbardziej ubogie pod względem różnorodności gatunków są tereny wysoczyzny, gdzie wskutek intensywnego zagospodarowania rolniczego fauna uległa zubożeniu i obecnie ogranicza się do gatunków powszechnie towarzyszących uprawom polnym i sadowniczym oraz terenom zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej jednorodzinnej. Większą różnorodnością fauny w obrębie wysoczyzny charakteryzują się obszary leśne, w których spotkać można popularne gatunki ptaków i ssaków leśnych.

11 Dokumentacja Planu Zadań Ochronnych Obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Pilicy PLH140016 w województwach mazowieckim i łódzkim.

14

2.2. Ustanowione formy ochrony przyrody, w tym obszary Natura 2000. Część obszaru Gminy zlokalizowana jest w obrębie następujących form ochrony przyrody, o których mowa w ustawie z dnia16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. 1) obszar Natura 2000: a) Dolina Dolnej Pilicy – obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (OZW), PLH140016, b) Dolina Pilicy – obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO), PLB140003, c) Dolina Środkowej Wisły – obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO), PLB140004; 2) Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki (OChKDPD).

Bezpośrednio do granic gminy Warka przylegają również od strony północnej i północno- wschodniej: Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu oraz Nadwiślański Obszar Chronionego Krajobrazu. W obszarze Gminy zlokalizowanych jest 5 pomników przyrody – w Warce, Pilicy i Ostrołęce.

Tab. 1. Ustanowione obszary chronione położone w obszarze opracowania i w jego najbliższym sąsiedztwie. Nazwa obszaru / Forma ochrony Akt ustanawiający Położenie obiektu Uchwała Nr XV/69/83 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Radomiu; Obszar Chronionego Obszar Rozporządzenie Nr 43 Wojewody Krajobrazu Dolina rzeki Chronionego Mazowieckiego z dnia 5 maja 2005 r. w Pilicy i Drzewiczki Krajobrazu sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki z późn. zm. Obszar Natura 2000, obszar Dolina Dolnej Pilicy, mający znaczenie Nie dotyczy PLH140016 W granicach gminy dla Wspólnoty Warka. (OZW) Obszar Natura Dolina Pilicy, 2000, obszar Nie dotyczy PLB140003 specjalnej ochrony ptaków (OSO) Obszar Natura Dolina Środkowej 2000, obszar Nie dotyczy Wisły, PLB140004 specjalnej ochrony ptaków (OSO) Obszary chronione poza granicami gminy Warka, występujące w odległości do 5 km od jej granic Rozporządzenie Wojewody Warszawski Obszar Obszar Warszawskiego z dn. 29 sierpnia 1997 r.; Przylega do obszaru Chronionego Chronionego Rozporządzenie Nr 3 Wojewody Gminy od strony Krajobrazu Krajobrazu Mazowieckiego z dn. 13 lutego 2007 r. północnej. z późn. zm. Uchwała Nr XVII/99/86 WRN w Siedlcach z dn. 28 października 1986 r., Nadwiślański Obszar Obszar Rozporządzenie Nr 63 Wojewody Przylega do obszaru Chronionego Chronionego Mazowieckiego z dn. 24 lipca 2002 r.; Gminy od strony Krajobrazu Krajobrazu Rozporządzenie Nr 68 Wojewody północno-wschodniej. Mazowieckiego z dnia 23 czerwca 2005 r., z poźn. zm. Obszar Natura Położony w 2000, obszar odległości ok. 2,1 km Łękawica, PLH140016 mający znaczenie Nie dotyczy od wschodniej dla Wspólnoty granicy Gminy. (OZW) Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Położony w Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 odległości ok. 3,6 km Majdan Rezerwat czerwca 1990 r., od południowo- Rozporządzenie Nr 274 Wojewody zachodniej granicy Mazowieckiego z dnia 12 grudnia 2001 r. Gminy. Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji udostępnianych przez GDOŚ.

15 Obszar Natura 2000 „Dolina Dolnej Pilicy”(OZW) Jak napisano w Standardowym formularzu danych cyt.: „Obszar obejmuje 80-kilometrowy, równoleżnikowo biegnący odcinek doliny Pilicy, szeroki na 1-5 km, pomiędzy Inowłodzem a Ostrówkiem- Mniszewem (ujście do Wisły) oraz dolinę Drzewiczki. Północną granicę obszaru stanowi stroma skarpa, o wysokości względnej do 20 m, miejscami pokryta roślinnością kserotermiczną. Część południowa doliny Pilicy jest płaska, w znacznym stopniu pokryta lasami. Rzeka na tym odcinku meandruje, tworząc liczne wysepki, łachy i ławice piasku. Niskie wyspy są nagie, wyższe porośnięte zaroślami wierzbowymi. Koryto Pilicy ma tu szerokość 100-150 m i łączy się z licznymi starorzeczami, zarośniętymi w różnym stopniu (...). Naturalne zalewanie doliny podczas wezbrań powodziowych należy do rzadkości, co ma wpływ na zmniejszenie nawodnienia doliny. Terasa zalewowa jest częściowo zmeliorowana, dominują na niej łąki i pastwiska o różnym stopniu wilgotności, zbiorowiska turzyc i trzcin. Wilgotne zagłębienia terenu porośnięte są wierzbami i olszą. Część łąk i pastwisk, w tym zmeliorowanych, na skutek braku użytkowania porasta krzewami i drzewami lub zabagnia się. (...). Zróżnicowana pod względem składu i wilgotności gleba, a także ekstensywne użytkowanie użytków zielonych stworzyły bardzo ciekawy, mozaikowy układ siedlisk, poczynając od kserotermicznych po bagienne. W ostoi utrzymują się duże kompleksy łąk. (...) W dolinie dobrze zachowały się także lasy łęgowe. Z tego obszaru podawanych jest 10 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG i 9 gatunków z Załącznika II tej dyrektywy. Ostoja charakteryzuje się bogatą florą – stwierdzono tu występowanie 575 gatunków roślin naczyniowych, w tym rzadkie, zagrożone i prawnie chronione. Dolina jest od 1984 r. zasiedlona przez bobry, a od połowy lat 1990 przez wydry. Pilica jest jedną z ważniejszych w Polsce rzek z punktu widzenia ochrony ichtiofauny (występuje tu 7 gatunków ryb z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG). Ostoja w znacznej części pokrywa się z OSOP12 Dolina Pilicy.”

Przedmiotem ochrony w całym obszarze Natura 2000 są następujące siedliska przyrodnicze oraz gatunki zwierząt13: 1) Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion – 3150; 2) Suche wrzosowiska (Calluno-Genistion, Pohlio-Callunion, Calluno-Arctostaphylion) – 4030; 3) Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) – 6120; 4) Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) – 6410; 5) Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) – 6510; 6) Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) – 7140; 7) Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) – 9170; 8) Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) – 91E0; 9) Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) – 91F0; 10) Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae) – 91I0; 11) Bóbr europejski (Castor fiber) – 1337; 12) Wydra europejska (Lutra lutra) – 1355; 13) Kumak nizinny (Bombina bombina) – 1188; 14) Minóg strumieniowy (Lampetra planeri) – 1096; 15) Boleń (Aspius aspius) – 1130; 16) Różanka (Rhodeus sericeus amarus) – 1134; 17) Piskorz (Misgurnus fossilis) – 1145; 18) Koza złotawa (Sabanejewia aurata) – 1146; 19) Koza (Cobitis taenia) – 1149; 20) Brzanka (Barbus peloponnesius) – 2503; 21) Zatoczek łamliwy (Anisus vorticulus) – 4056.

Spośród wyszczególnionych powyżej siedlisk, w granicach gminy Warka stwierdzono występowanie14: 1) łęgów wierzbowych, topolowych, olszowych i jesionowych (91E0); 2) niżowych i górskich świeżych łąk użytkowanych ekstensywnie (6510);

12 Skrót odpowiadający stosowanemu w innych częściach Studium skrótowi „OSO”. 13 Na podstawie Zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Pilicy PLH140016 (z późn. zm.) 14 Dokumentacja Planu Zadań Ochronnych Obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Pilicy PLH140016 w województwach mazowieckim i łódzkim.

16 3) starorzeczy i naturalnych eutroficznych zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion (3150).

Spośród gatunków zwierząt będących przedmiotem ochrony obszarów Natura 2000 w granicach gminy Warka stwierdzono występowanie siedlisk: bobra europejskiego i wydry (ssaki), bolenia pospolitego, różanki pospolitej, kozy złotawej, kozy pospolitej (ryby), kumaka nizinnego (płaz), czerwończyka nieparka, czerwończyka fioletka i trzepli zielonej (owady), zatoczka łamliwego (ślimak)15.

Obszar Natura 2000 „Dolina Pilicy”(OSO) Jak napisano w Standardowym formularzu danych cyt.: „Obszar obejmuje 80 km równoleżnikowy odcinek doliny Pilicy, szeroki na 1-5 km, między Inowłodzem a Ostrówkiem-Mniszewem (ujście do Wisły). Północną granicę obszaru stanowi stroma skarpa, o wysokości względnej do 20 m, miejscami pokryta roślinnością kserotermiczną. Część południowa doliny jest płaska, w znacznym stopniu pokryta lasami. Rzeka na tym odcinku meandruje, tworząc liczne wysepki, łachy i ławice piasku. Niskie wyspy są nagie, wyższe porośnięte zaroślami wierzbowymi. (…) Terasa zalewowa jest częściowo zmeliorowana, dominują na niej łąki i pastwiska o różnym stopniu wilgotności, zbiorowiska turzyc i trzcin. Wilgotne zagłębienia terenu porośnięte są wierzbami i olszą. Część łąk i pastwisk, w tym zmeliorowanych, na skutek nieużytkowania porasta krzewami i drzewami lub zabagnia się. (...).” Obszar jest ostoją ptasią o randze krajowej K 68. Występują tu „co najmniej 32 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 11 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Na terenie ostoi stwierdzono 56 lęgowych gatunków ptaków związanych z siedliskami wodnymi i bagiennymi. W okresie lęgowym obszar zasiedla 7%-10% populacji krajowej sieweczki obrożnej (C3, PCK), 5%- 10% populacji krajowej brodźca piskliwego (C3), około 5% krwawodziba (C3), 2%-4,5% dudka (C3), około 2% rycyka (C3) oraz co najmniej 1% populacji krajowej (C3, C6) następujących gatunków ptaków: batalion (PCK), bączek (PCK), bąk (PCK), błotniak stawowy, cyranka, czernica, gąsiorek, lelek, nurogęś, podróżniczek (PCK), rybitwa białoczelna (PCK), rybitwa czarna, rybitwa rzeczna, sieweczka rzeczna, trzmielojad, zimorodek; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu (C7) występują: błotniak łąkowy, bocian biały, bocian czarny, krzyżówka, derkacz, jarzębatka, kropiatka, lerka, świergotek polny, zausznik. Zróżnicowana pod względem składu i wilgotności gleba, a także ekstensywne użytkowanie użytków zielonych stworzyły bardzo ciekawy, mozaikowaty układ siedlisk i roślinności – poczynając od kserotermicznych po bagienne. W ostoi utrzymują się duże kompleksy łąk. (...). W dolinie dobrze zachowały się także lasy łęgowe. Z tego obszaru podawanych jest 6 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Ostoja charakteryzuje się bogatą florą – stwierdzono tu występowanie 575 gatunków roślin naczyniowych, w tym rzadkie, zagrożone i prawnie chronione (...).” OSO „Dolina Pilicy” w znacznej części pokrywa się z OZW „Dolina Dolnej Pilicy”.

Przedmiotem ochrony w całym obszarze Natura 2000 są następujące gatunki ptaków16: 1) Cyranka (Anas querquedula) – A055; 2) Nurogęś (Mergus merganser) – A070; 3) Kropiatka (Porzana porzana) – A119; 4) Rybitwa czarna (Chlidonias niger) – A197; 5) Derkacz (Crex crex) – A122; 6) Siweczka rzeczna (Charadrius dubis) – A136; 7) Siweczka obrożna (Charadrius hiaticula) – A137; 8) Rycyk (Limosa limosa) – A156; 9) Krawodziób (Tringa totanus) – A162; 10) Brodziec piskliwy (Actitis hypoleucos) – A168; 11) Rybitwa rzeczna (Sternula hirundo) – A193; 12) Rybitwa białoczelna (Sternula albifrons) – A195; 13) Lelek (Caprimulgus europaeus) – A224; 14) Zimorodek zwyczajny (Alcedo atthis) – A229; 15) Podróżniczek (Luscinia svecica) – A272; 16) Błotniak stawowy (Circus aeruginosus) – A081; 17) Batalion (Philomachus pugnax) – A151;

15 Dokumentacja Planu Zadań Ochronnych Obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Pilicy PLH140016 w województwach mazowieckim i łódzkim. 16 Na podstawie Zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Pilicy PLB140003 (z późn. zm.)

17 18) Puchacz (Bubo bubo) – A215.

Spośród ww. gatunków ptaków będących przedmiotem ochrony obszaru Natura 2000 w granicach gminy Warka stwierdzono występowanie gatunków takich jak: nurogęś, derkacz, sieweczka rzeczna, sieweczka obrożna, rycyk, krwawodziób, brodziec piskliwy, zimorodek zwyczajny oraz podróżniczek17.

Obszar Natura 2000 „Dolina Środkowej Wisły”(OSO) Jak napisano w Standardowym formularzu danych cyt.: „Obszar (…) obejmuje fragment doliny rzecznej o długości ok. 250 km położony pomiędzy Puławami a Płockiem (…). (…) Dolina środkowej Wisły jest fenomenem przyrodniczym na skalę europejską, ze względu na zachowane tu fragmenty lasów łęgowych wierzbowo-topolowych, spotykane obecnie sporadycznie w dolinach dużych rzek, a także obecność znacznych powierzchni porośniętych nadrzecznymi zaroślami wierzbowymi, których występowanie wiąże się z powstaniem świeżych aluwiów. Obecność specyficznych środowisk sprawiła, że obszar ten stał się bardzo ważną ostoją ptaków wodno-błotnych. Występują tu co najmniej 24 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Z uwagi na wysoką liczebność populacji lęgowych przedmiotami ochrony w obszarze są zarówno ptaki zamieszkujące piaszczyste wyspy i ławice (ohar, mewa czarnogłowa, mewa siwa, śmieszka, rybitwa rzeczna, rybitwa białoczelna, ostrygojad, sieweczka obrożna, sieweczka rzeczna, brodziec piskliwy), nadrzeczne skarpy (zimorodek, brzegówka), zarośla nadrzeczne (bączek, podróżniczek, dziwonia), łąki i pastwiska (rycyk, krwawodziób, derkacz, płaskonos) jak i lasy łęgowe (bielik, dzięcioł białoszyi, dzięcioł średni, nurogęś). W przypadku mewy siwej, śmieszki, rybitwy rzecznej, rybitwy białoczelnej, ostrygojada i sieweczki obrożnej obszar stanowi największą krajową ostoję łęgową tych gatunków o kluczowym znaczeniu dla zachowania ich populacji. Dolina środkowej Wisły jest ważnym na skalę międzynarodową korytarzem migracyjnym, stanowiącym miejsce żerowania i odpoczynku podczas wędrówek ptaków. W trakcie sezonowej migracji w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje tu m.in. czapla biała oraz czajka i brodziec piskliwy. Jest to ważne zimowisko łabędzia niemego, gągoła, nurogęsia, mewy siwej, śmieszki oraz mewy srebrzystej.”

Przedmiotem ochrony w całym obszarze Natura 2000 są następujące gatunki ptaków18: 1) Bączek (Ixobrychus minutus) – A022; 2) Bocian czarny (Cicionia nigra) – A030; 3) Ohar (Tadorna tadorna) – A048; 4) Krzyżówka (Anas platyrhynchos) – A053; 5) Płaskonos (Anas clypeata) – A056; 6) Podgorzałka (Aythya nyroca) – A060; 7) Nurogęś (Mergus merganser) – A070; 8) Bielik (Haliaeetus albicilla) – A075; 9) Derkacz (Crex crex) – A122; 10) Ostrygojad (Haematopus ostralegus) – A130; 11) Siweczka rzeczna (Charadrius dubis) – A136; 12) Siweczka obrożna (Charadrius hiaticula) – A137; 13) Rycyk (Lomosa limosa) – A156; 14) Krwawodziób (Tringa totanus) – A162; 15) Brodziec piskliwy (Actitis hypoleucos) – A168; 16) Mewa czarnogłowa (Larus melanocephalus) – A176; 17) Śmieszka (Larus ridibundus) – A179 18) Mewa siwa (Larus canus) – A182; 19) Rybitwa rzeczna (Sternula hirundo) – A193; 20) Rybitwa białoczelna (Sternula albifrons) – A195; 21) Zimorodek (Alcedo atthis) – A229; 22) Dzięcioł średni (Dendrocoposmedius) – A238; 23) Brzgówka (Riparia riparia) – A249; 24) Podróżniczek (Luscinia svecica) – A272; 25) Dziwonia (Carpodacus erythrinus) – A371;

17 Dokumentacja Planu Zadań Ochronnych Obszaru Natura 2000 Dolina Pilicy PLB140003 w województwach mazowieckim i łódzkim. 18 Na podstawie Zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie z dnia 24 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły PLB140004 (z późn. zm.)

18 26) Dzięcioł białoszyi (Dendrocopossyriacus) – A429.

Spośród ww. gatunków ptaków będących przedmiotem ochrony obszaru Natura 2000 w granicach gminy Warka stwierdzono występowanie gatunków takich jak: derkacz, sieweczka rzeczna, sieweczka obrożna, mewa śmieszka, mewa siwa, rybitwa rzeczna oraz rybitwa białoczelna19.

Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki” Obszar ustanowiony został już w roku 1983 na mocy uchwały Nr XV/69/83 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Radomiu, a następnie „zaktualizowany” rozporządzeniem Nr 43 Wojewody Mazowieckiego z dnia 5 maja 2005 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki20. Całkowita powierzchnia obszaru wynosząca 63 422,0 ha obejmuje oprócz Warki również fragmenty kilku innych gmin. W granicach gminy Warka zajmuje powierzchnię 5 313,0 ha obejmującą dolinę Pilicy i Wisły. Jak podano w ww. rozporządzeniu obszar ten cyt.: „obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a także pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych”. Rozporządzenie ustanawiające przedmiotowy OChK zawiera szereg ustaleń w zakresie ochrony ekosystemów leśnych, nieleśnych, łąkowych, wodnych oraz obowiązujące w granicach obszaru zakazy.

2.3. Powiązania przyrodnicze obszaru objętego analizą z terenami sąsiednimi. Przepływ materii, energii i informacji genetycznej pomiędzy elementami systemu przyrodniczego Gminy i obszarami sąsiednimi odbywa się we wszystkich kierunkach, jednak podstawowe kierunki powiązań związane są z przebiegiem dolin Wisły i Pilicy. Doliny obu rzek są bowiem częścią międzynarodowych obszarów węzłowych (23M i 21M) stanowiąc jednocześnie korytarze ekologiczne o randze krajowej (ECONET-PL). Oba obszary dolinne zaliczone zostały także do korytarzy ekologicznych ustalonych w opracowaniu pt. „Projekt korytarzy ekologicznych łączących Europejską Sieć Natura 2000 w Polsce” (etap I – 2005 r. i etap II – 2011 r.)21. Przyrodnicze powiązania obszaru Studium z terenami sąsiednimi odbywają się również za pośrednictwem: 1) sieci lokalnych korytarzy i powiązań ekologicznych; 2) obszarów leśnych zlokalizowanych w peryferyjnych częściach Gminy i mających kontynuację poza jej granicami; 3) otwartych terenów rolniczych, głównie sadowniczych. Barierę dla migracji zwierząt stanowią elementy infrastruktury komunikacyjnej w postaci dróg o wysokim natężeniu ruchu, z których najbardziej uciążliwe ze względu na swój przebieg są: droga krajowa nr 79, o przebiegu niemal południkowym, równoległym do osi Wisły oraz droga wojewódzka nr 731 o przebiegu równoległym do doliny Pilicy. Utrudnieniem może być również linia kolejowa relacji Warszawa Zachodnia – Kraków Główny Osobowy, przecinająca Gminę i Dolinę Pilicy. Przebieg drogi wojewódzkiej nr 730, a także dróg powiatowych nie ingeruje w struktury obszarów najcenniejszych przyrodniczo i objętych ochroną prawną.

2.4. Zagospodarowanie terenu i użytkowanie gruntów. Z racji tego, że gospodarka Gminy bazuje na sadownictwie, dominującym sposobem użytkowania ziemi są grunty rolne wykorzystywane jako sady. Grunty orne występują w gminie Warka nielicznie, na niewielkich powierzchniach. Wyjątek stanowi tu obszar obrębu Laski, gdzie pola uprawne będące pozostałością dawnego majątku ziemskiego, później PGRu, zajmują około 340 ha. Z dolinami rzecznymi, a także z lokalnym obniżeniami związane jest występowanie łąk i pastwisk. Wśród terenów niezainwestowanych niewielki udział w strukturze użytkowania gruntów mają lasy, które zajmują około 11% powierzchni Gminy i koncentrują się w kilku większych kompleksach. Najbardziej złożony układ przestrzenny posiada miasto Warka. Pierwotnie rozwijało się ono wzdłuż skarpy nadpilickiej, co widać w zachowanym układzie „wrzeciona” z rynkiem zlokalizowanym w centrum i poprzecznymi ulicami (nawiązującymi do przebiegu Pilicy). W późniejszym okresie, rozwój

19 Dokumentacja do Planu Zadań Ochronnych Obszaru Natura 2000 – Dolina Środkowej Wisły PLB140004 w województwach mazowieckim i lubelskim. 20 Ww. rozporządzenie zostało zmienione na mocy uchwały Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 18 lutego 2013 r. zmieniającej niektóre rozporządzenia Wojewody Mazowieckiego dotyczące obszarów chronionego krajobrazu. 21 Na rysunku Studium oznaczono korytarze ekologiczne: o randze regionalnej odpowiadające dolinom Wisły i Pilicy – zgodnie z „Projektem korytarzy ekologicznych łączących Europejską Sieć Natura 2000 w Polsce” oraz ważniejsze korytarze o randze lokalnej – zasięg orientacyjny na podstawie inwentaryzacji urbanistycznej.

19 przestrzenny miasta odbywał się w kierunku północnym. Elementami, które ograniczały rozprzestrzenianie się zabudowy w kierunku zachodnim i wschodnim była linia kolejowa (zachód) oraz pałac z parkiem i folwark Winiary (wschód). Obecnie staromiejskie centrum jest bardzo zadbane, zarówno w zakresie wystroju elewacji, nawierzchni ulic i chodników, wyposażenia w obiekty małej architektury, ruch samochodowy został tu uspokojony, wyprowadzony na zewnątrz. Największa koncentracja usług występuje w Warce w rejonie starówki i na północ od niej. Jeszcze dalej, w rozwidleniu dróg wojewódzkich i po zachodniej stronie ulicy Gośniewskiej na całej jej długości w granicach miasta zlokalizowane są zakłady produkcyjne i usługi bardziej uciążliwe – stacje paliw, browar, zakłady przetwórstwa owoców, składy budowlane. Osiedla mieszkaniowe rozwinęły się w zdecydowanym oddaleniu od ww. „strefy przemysłowej”, tj. w zachodniej części miasta pomiędzy torami kolejowymi a starówką (zabudowa jednorodzinna), w północno-wschodniej (zabudowa jednorodzinna) oraz południowej części miasta, a także w części środkowo-północnej na wschód od drogi wojewódzkie nr 731 (zabudowa wielorodzinna). Nowe budownictwo mieszkaniowe powstaje w miarę dostępności terenu na zapleczu istniejących osiedli, tworząc coraz większą strefę podmiejską. Wiele wareckich miejscowości ma wyraźnie ukształtowane struktury przestrzenne. Występują tu zarówno wsie „ulicówki” – pasma zabudowy przydrożnej (np. Grzegorzewice, Warka-Niemojewice, Wichradz, Gośniewice, Magierowa Wola, Palczew), wsie „samotnice” – zabudowa zagrodowa, rozproszona (np. Gucin, Krześniaków, Brzezinki), wsie o układzie centralnym, wielodrożnice – zabudowa mieszkaniowa i usługowa, która koncentruje się w części centralnej (np. Klonowa Wola, Wrociszew, Opożdżew). Dominującym typem zabudowy na obszarach wiejskich jest zabudowa zagrodowa, mniej popularna jest zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. Wśród zwartej zabudowy mieszkaniowej występują pojedyncze obiekty usługowe, a także, co jest cechą charakterystyczną rejonu warecko-grójeckiego, obiekty służące przechowywaniu produkowanych tu owoców, głównie jabłek. Obiekty te towarzyszą zabudowie mieszkalnej lub występują niezależnie od niej na terenach sadów. Nie obserwuje się powszechnej w innych regionach kraju tendencji do rezygnacji z prowadzenia działalności rolniczej i przekształcania zabudowy zagrodowej w zabudowę wyłącznie mieszkaniową jednorodzinną lub mieszkaniowo-usługową. Nowe budownictwo mieszkaniowe, poza Warką, rozwija się głównie w miejscowościach nadpilicznych i nadwiślanych, często jako zabudowa rekreacji indywidualnej (Niwy Ostrołęckie, Ostrołęka).

W przestrzeni Gminy zidentyfikowano kilka czytelnych struktur funkcjonalno-przestrzennych: 1) obszar centralny (Warka) – o wielofunkcyjnym charakterze, ze zwartą zabudową miejską. Tutaj zbiegają się główne drogi, a rozwinięte tu funkcje usługowe mają centrotwórczy i ponadlokalny charakter; 2) obszar wschodni, nadpiliczno-wiślany – obejmujący miejscowości nadpiliczne i nadwiślane, o czytelnym układzie osadniczym (zwartą zabudową zlokalizowaną najczęściej w otoczeniu terenów leśnych), z przewagą funkcji mieszkaniowej, rekreacyjnej i przyrodniczej (Niwy Ostrołęckie, Ostrołęka, Przylot, Ostrówek, Podgórzyce); 3) obszary, wielofunkcyjne o zróżnicowanym lub czytelnym układzie osadniczym (zwartą zabudową zlokalizowaną wzdłuż dróg i sadami rozciągającymi się na jej zapleczu oraz zabudową rozproszoną, również zlokalizowana wzdłuż dróg), o wielofunkcyjnym charakterze, łączące funkcje mieszkaniowe, rekreacyjne, przyrodnicze i rolnicze (południowo-wschodni: Stara Warka, Pilica, południowo-zachodni: Budy Michałowskie, część miejscowości Lechanice i Warka) lub tylko funkcje mieszkaniowe, usługowe i rolnicze (północny: Konary, północno- zachodni: Laski, Nowa Wieś, południowo-zachodni: Michałów Dolny i Górny, Michalczew); 4) obszary monofunkcyjne prawie pozbawione zabudowy, o charakterze przyrodniczym (Wola Palczewska, Michałów Parcela, Borowe); 5) obszary monofunkcyjne o mniej lub bardziej czytelnym układzie osadniczym (rozproszoną zabudową lub zwartą zabudową zlokalizowaną wzdłuż dróg i sadami rozciągającymi się na jej zapleczu) łączące funkcje mieszkaniowe i rolnicze (pozostałe miejscowości Gminy).

Powiązania komunikacyjne gminy Warka z obszarem zewnętrznym odbywają się za pośrednictwem dróg o znaczeniu ponadlokalnym, tj. drogi krajowej, dwóch dróg wojewódzkich oraz sieci dróg powiatowych, a także kolei. Najważniejszymi elementami systemu komunikacyjnego w zakresie powiązań z obszarami zewnętrznymi są drogi wojewódzkie nr 731 i 730, które zapewniająca połączenia z najważniejszymi ośrodkami regionalnymi: Białobrzegami, Potyczem, Grójcem. Układ ww. dróg sprawia, że teren całej Gminy jest doskonale skomunikowany z regionem. Ze względu na swoje peryferyjne położenie mniejsze znaczenie ma droga krajowa nr 79 relacji

20 Warszawa – Kozienice. Na terenie Gminy, zlokalizowane są trzy przystanki kolejowe w miejscowościach: Warka, Gośniewice Michalczew, na których zatrzymują się pociągi umożliwiające bezpośrednią podróż z Gminy do Warszawy oraz w przeciwnym kierunku – do Radomia.

Na terenie gminy Warka zlokalizowane są elementy infrastruktury technicznej o ponadlokalnym znaczeniu: 1) dwutorowa linia przesyłowa o napięciu 220kV relacji Kozienice-Piaseczno, Kozienice-Mory; 2) gazociąg dystrybucyjny WC DN200 relacji Promna-Niemojewice – stacje redukcyjne I stopnia zlokalizowane są w miejscowości Zastruże oraz Warka Niemojewice; 3) linia światłowodowa biegnąca z Białobrzegów do Warki oraz z Grabowa do Warki i dalej przez Gośniewice do miejscowości Konary. Dostępność podstawowych sieci infrastruktury technicznej jest w przedmiotowym obszarze zróżnicowana przestrzennie. W obszarze miejskim niemal wszystkie nieruchomości są przyłączone do sieci zbiorczych (wodociągowej, kanalizacji sanitarnej, telekomunikacyjnej, elektroenergetycznej) lub mają taką możliwość. Dostępność sieci kanalizacji deszczowej i sieci gazowej jest ograniczona. Wyposażenie w zbiorcze sieci infrastruktury technicznej w obszarze wiejskim przedstawia się dużo gorzej – niewystarczająco rozwinięta jest zwłaszcza sieć kanalizacji sanitarnej i sieć gazowa.

2.5. Istniejące problemy i zagrożenia środowiska istotne z punktu widzenia projektu Studium, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie Główne problemy i zagrożenia środowiska przyrodniczego wynikają na ogół z niewłaściwie prowadzonej działalności człowieka, zbyt intensywnej i niedostosowanej do naturalnych predyspozycji środowiska oraz stopnia jego odporności na degradację. Każda działalność człowieka zaburza pierwotną równowagę przyrodniczą, a w zależności od lokalnych uwarunkowań przyrodniczych, sposobu i skali ich wykorzystania, obecność człowieka może prowadzić do istotnych i trwałych zmian lub zmian mniej odczuwalnych i odwracalnych. Problemy i zagrożenia środowiska, które uznano za istotne z punktu widzenia projektu Studium dotyczyć mogą: 1. istnienia barier przyrodniczych. Liniowe elementy infrastruktury komunikacyjnej i technicznej oraz zwarta zabudowa tworzą bariery przyrodnicze zakłócające ciągłość przestrzenną pomiędzy obszarami węzłowymi. Na terenie gminy Warka bariery przyrodnicze stanowią: linia kolejowa relacji Warszawa Zachodnia – Kraków Główny Osobowy, droga krajowa nr 79, drogi wojewódzkie nr 731 i 730, zwarta zabudowa wsi po obu stronach drogi wojewódzkiej nr 731 zlokalizowana w obrębach: Grzegorzewice, Warka-Niemojewice, Warka, Stara Warka, Konary oraz zwarta zabudowa wsi w obszarach dolinnych stanowiących korytarze ekologiczne – Ostrołęka, Niwy Ostrołęckie, Pilica, Przylot, Ostrówek, Podgórzyce. Ich obecność utrudnia przepływ materii, energii i informacji genetycznej i może zakłócać równowagę ekologiczną. 2. zanieczyszczenia powietrza. Szczególnych zagrożeń dla jakości powietrza w gminie Warka nie zidentyfikowano. Poza obszarem miejskim podstawowym źródłem zaopatrzenia w ciepło są indywidualne kotłownie opalane paliwami tradycyjnymi (węgiel, koks) i to one wraz z emisją liniową z środków transportu stanowią podstawowe źródło występujących tu uciążliwości. Wyniki badań przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie w 2016 r.22 wykazały istnienie w skali całej strefy mazowieckiej, w której znajduje się gmina Warka przekroczeń w zakresie pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 B(a)P w pyle PM10 oraz ozonu (wg poziomu docelowego i celu długoterminowego). W odniesieniu do innych zanieczyszczeń ocenianych wg kryteriów ochrony zdrowia przekroczeń ich stężeń nie odnotowano. 3. hałasu. Głównym źródłem hałasu w Gminie pozostają korytarze komunikacyjne: droga krajowa nr 79, drogi wojewódzkie nr 730 i 731 oraz linia kolejowa o znaczeniu krajowym: relacji Warszawa Zachodnia – Kraków Główny Osobowy. Funkcjonowanie ww. dróg i kolei jest źródłem uciążliwości akustycznych wyłącznie w ich najbliższym otoczeniu, przy czym uciążliwości wynikające z ruchu kolejowego są mniej odczuwalne ze względu na krótki czas emisji hałasu trwający kilkanaście sekund i pojawiający się w długich odstępach czasu. Dla terenu gminy Warka nie były prowadzone badania natężenia hałasu, nie zostały również opracowane mapy akustyczne23, w związku z czym natężenie hałasu wzdłuż ww. dróg nie jest znane, brak jest inwentaryzacji terenów, na których

22 Na podstawie: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim, raport za 2016 r. 23 Mapy akustyczne dla dróg krajowych o natężeniu ruchu powyżej 3 000 000 pojazdów na dobę, będących pod zarządem Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad dostępne w GDDKiA nie obejmują odcinka drogi krajowej nr 79 przebiegającej przez obszar gminy Warka.

21 występują przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu. Można jednak przypuszczać24, że ewentualne przekroczenia dopuszczanego poziomu hałasu, w przypadku zabudowy lokalizowanej bezpośrednio wzdłuż drogi krajowej nr 79, zbliżone będą do tych ustalonych dla odcinka tej drogi w obszarze gminy Góra Kalwaria. Zgodnie z mapą terenów zagrożonych hałasem w ciągu całej doby przekroczenia (LN) tuż przy północnej granicy z gminą Warka wynoszą do 20 dB w bezpośrednim sąsiedztwie z pasem drogowym. W odległości od ok. 40 do 90 m od pasa drogowego (w zależności od ukształtowania terenu i jego zagospodarowania) przekroczenia spadają do wartości równych lub niższych od 5 dB. W całym obszarze Gminy brak jest ekranów akustycznych. 4. zanieczyszczenia wód podziemnych. Jak podano w Opracowaniu ekofizjograficznym główne ogniska potencjalnych zagrożeń dla jakości wód podziemnych, stanowią zlokalizowane w Gminie: magazyny paliw płynnych (Warka, Konary, Laski, Palczew), oczyszczalnie ścieków (Konary, Nowa Wieś, Warka), składowisko odpadów (Warka), zrzuty ścieków (Warka – do Pilicy), infiltracja zanieczyszczeń pochodzących ze spływu z dróg o dużym natężeniu ruchu. Badania jakości wód podziemnych prowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie w ramach krajowego monitoringu wód podziemnych na terenie gminy Warka obejmują otwór w miejscowości Michałów Górny (otwór nr 242 położony w JCWPD nr 7325 w obrębie którego znajduje się większość terytorium Gminy). Badania wykazały, że wody podziemne w ww. punkcie w 2016 r. były dobrej jakości (II klasa), co oznacza poprawę względem lat poprzednich, kiedy to wody w tym samym punkcie klasyfikowane były jako zadowalającej jakości (III klasa)26. W Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły, (oprac. KZGW, 2016 r.), stan wód podziemnych w obrębie JCWPd nr 73 (PLGW200073) oraz JCWPd nr 65 (PLGW200065) oceniono jako dobry (zarówno stan ilościowy jak i chemiczny) oraz uznano, że jednostki są niezagrożone osiągnięciem celów środowiskowych (ustalonych jako dobry stan chemiczny i dobry stan ilościowy). 5. zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Badanie nad jakością wód powierzchniowych prowadzone regularnie przez WIOŚ w Warszawie w ramach monitoringu rzek27 wykazują, że trzy cieki przepływające przez gminę Warka posiadają inny stan i potencjał ekologiczny. Najgorsze oceny poszczególnych elementów poddanych ocenie dotyczą Wisły. Stan i potencjał ekologiczny Wisły (Wisła od Pilicy do Jeziorki, PLRW200021257) oceniony został jako zły. Nieco lepiej, bo jako słaby, oceniony został stan i potencjał ekologiczny Pilicy (Pilica od Drzewiczki do ujścia, PLRW200019254999). Stan i potencjał ekologiczny Czarnej (Czarna, PLRW20001725869) oceniony został jako umiarkowany. Dla wszystkich trzech rzek stan JCWP oceniono jako zły. Dla jednolitych części wód powierzchniowych wyznaczonych dla Wisły (PLRW200021257 – Wisła od Pilicy do Jeziorki), Pilicy JCWP (PLRW200019254999 – Pilica od Drzewiczki do ujścia) oraz Czarnej (PLRW20001725869) stwierdzono zły stan lub potencjał JCW oraz zagrożenie w zakresie osiągnięcia celów środowiskowych (takich jak: dobry stan ekologiczny, możliwość migracji organizmów wodnych na odcinku cieku istotnego – Wisła i Pilica w obrębie JCWP, dobry stan chemiczny)28. Problem niskiej jakości wód płynących związany jest prawdopodobnie z: niewłaściwie prowadzoną gospodarką ściekową (brakiem sieci kanalizacji sanitarnej na terenach wiejskich, nieszczelnością szamb), z odprowadzaniem do wód i do ziemi ścieków zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego (m.in.: z obiektów prowadzących działalność produkcyjną, z oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów, szpitala oraz innych obiektów usługowych w tym stacji paliw, warsztatów) oraz ze stosowaniem nawozów chemicznych na terenach dolinnych w miejscach, gdzie wody gruntowe zalegają płytko pod powierzchnią terenu oraz gruntach o większych spadkach w kierunku cieków wodnych. Przy czym wyszczególnione powyżej zjawiska będące przyczyną złej jakości wód powierzchniowych dotyczą nie tylko obszaru gminy Warka, ale większego obszaru w obrębie zlewni badanych rzek. Zgodnie z rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 29 marca 2017 r. w sprawie określenia wód powierzchniowych i podziemnych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszaru szczególnie narażonego

24 Na podstawie Mapy akustycznej dla dróg krajowych o natężeniu ruchu powyżej 3 000 000 pojazdów na dobę, będących pod zarządem GDDKiA. 25 Gmina Warka zgodnie z nowym podziałem na 172 jednostki JCWPD (jednolite części wód podziemnych) znajduje się w jednostkach nr: 73 (większość obszaru Gminy) oraz 65 (dwa fragmenty Gminy: północno-wschodni i północno-zachodni). Zgodnie z obowiązującym do końca 2014 r. podziałem na 161 jednostek JCWPD gmina Warka znajdowała się w JCWPD o nr: 82 (większość obszaru Gminy) oraz 81. 26 Monitoring jakości wód podziemnych w województwie mazowieckim w 2017 r. nie obejmował żadnego punktu badawczego w jednostce nr 73 oraz tylko dwa punkty badawcze, położone z dala od obszaru Gminy, w jednostce 65. 27 na podstawie wyników badań WIOŚ w Warszawie, tj. Monitoringu rzek w latach 2010-2016, udostępnianych na stronie http://www.wios.warszawa.pl/pl/monitoring-srodowiska/monitoring-wod/monitoring-rzek 28 Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły, 2016 r.

22 z którego odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczać (…):jednolite części wód powierzchniowych (rzeczne) Pilica od Drzewiczki do ujścia (RW200019254999) oraz Czarna (PLRW20001725869) oraz jednolite części wód podziemnych nr 65 (europejski kod jednolite części wód podziemnych: PLGW200065) zaliczone zostały do wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. 6. zanieczyszczenia gleb. Zagrożeniem dla jakości tutejszych gleb może być wyłącznie funkcjonowanie tras komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu – gleby położone w ich bezpośrednim sąsiedztwie narażone są w większym stopniu na depozycję zanieczyszczeń pochodzących z pojazdów spalinowych i kumulację soli używanej w okresie zimowym na nawierzchniach dróg. Badania nad jakością tutejszych gleb29 wykazały brak zanieczyszczeń metalami ciężkimi na większości obszaru Gminy. 7. elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego. Źródłami promieniowania elektromagnetycznego na terenie Gminy są napowietrzne linie najwyższego napięcia 220kV i wysokiego napięcia 110 kV, średniego i niskiego napięcia, stacje transformatorowe, główne punkty zasilania (GPZ w Warce i Michalczewie) oraz stacje bazowe telefonii komórkowej (w Warce, Michalczewie i Konarach). Ochrona mieszkańców przed negatywnym wpływem promieniowania elektromagnetycznego zapewniana jest przez właściwe zagospodarowanie terenów wzdłuż linii elektroenergetycznych – ograniczenie możliwości lokalizacji pomieszczeń przeznaczonych do przebywania ludzi w pasie terenu wzdłuż linii o odpowiedniej, dostosowanej do napięcia linii szerokości. W otoczeniu typowych stacji bazowych telefonii komórkowej GSM pola elektromagnetyczne o wartościach wyższych niż dopuszczalne występują nie dalej niż kilkadziesiąt metrów od anten i na wysokości ich zainstalowania. 8. składowania odpadów. Funkcjonujące w Warce składowisko odpadów komunalnych może być źródłem zagrożeń dla środowiska i uciążliwości dla mieszkańców w zakresie lokalnego skażenia powietrza bakteriami, pleśniami, zanieczyszczeniami oraz emisji łatwopalnego metanu wytwarzanego w procesie rozkładu. W związku z wyposażeniem składowiska w uszczelnienie przesiąk zanieczyszczeń do gruntu i wód podziemnych jest skutecznie ograniczony. Ze względu na brak na terenie Gminy składowisk odpadów przemysłowych, odpadów niebezpiecznych, mogilników, składowisk przyjmujących azbest oraz obiektów umożliwiających neutralizację odpadów medycznych nie występują tu inne zagrożenia związane z gospodarką odpadami. 9. zagrożeń nadzwyczajnych. Z punktu widzenia projektu studium nadzwyczajnym zagrożeniem może być magazynowanie i wykorzystywanie w procesach technologicznych substancji niebezpiecznych, magazynowanie i dystrybucja produktów ropopochodnych oraz transport substancji niebezpiecznych po drogach kołowych i kolejowych o charakterze tranzytowym.

Zagrożenia dla przedmiotu i celów ochrony obszarów Natura 2000 Zgodnie z informacjami zawartymi w Standardowych Formularzach Danych głównymi zagrożeniami dla obszarów Natura 2000 są: obniżanie poziomu wód gruntowych, przesuszanie łąk i pastwisk, zmiana użytków zielonych na rolne, zabudowa rekreacyjna oraz zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk, co uruchamia naturalną sukcesję roślinności krzewiastej i drzewiastej, a także regulacja koryta rzeki, zanieczyszczenie wód, niszczenia lasów nadrzecznych i wycinka drzew, płoszenie ptaków w okresie lęgowym, kłusownictwo rybackie, palenie ognisk i pożary łąk, wędkarstwo. Istniejące i potencjalne zagrożenia dla zachowania właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt i ich siedlisk, będących przedmiotami ochrony zostały wskazane w planach zadań ochronnych dla poszczególnych obszarów Natura 2000. Tabela poniżej przestawia zagrożenia wyszczególnione dla przedmiotów ochrony Natura 2000 występujących w obszarze Gminy (rozdz. 3.12).

Tab. 2. Zagrożenia dla przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000 występujących w obszarze Gminy Przedmiot ochrony Zagrożenia istniejące Zagrożenia potencjalne Dolina Dolnej Pilicy 3150 Starorzecza Obce warunki inwazyjne, zmiana Rozproszone zanieczyszczenie wód i naturalne eutroficzne składu gatunkowego (sukcesja) powierzchniowych z powodu ścieków zbiorniki wodne z gospodarstw domowych 6510 Niżowe i górskie Zaniechanie, brak koszenia, zmiana Nawożenie/ nawozy sztuczne świeże łąki użytkowane składu gatunkowego (sukcesja) ekstensywnie 91E0 Łęgi wierzbowe, Obce warunki inwazyjne, Regulowanie (prostowanie) koryt topolowe, olszowe problematyczne gatunki rodzime rzecznych, osuszanie terenów i jesionowe bagiennych, rozproszone

29 Na podstawie Mapy glebowo-rolnicze i opracowania pochodne w skali 1:25 000,oprac. Biuro Geodety Województwa Mazowieckiego w Warszawie, 2007 r.

23 zanieczyszczenie wód powierzchniowych z powodu ścieków z gospodarstw domowych, susze i zmniejszenie opadów Gatunki występujące Usprawniony dostęp od obszaru, Intensyfikacja rolnictwa, stosowanie w Gminie (wymienione pozbywanie się odpadów biocydów, hormonów i substancji w rodz. 3.12) z gospodarstw domowych i obiektów chemicznych (w tym leśnictwo), rekreacyjnych, odpadki i odpady stałe, pozbywanie się odpadów z gospodarstw chwytanie, trucie, kłusownictwo, domowych i obiektów rekreacyjnych, pojazdy zmotoryzowane, wandalizm, odpadki i odpady stałe, antropogeniczne akwakultura słodkowodna, wędkarstwo, zmniejszenie spójności siedlisk, motorowe zmniejszenie lub utrata określonych sporty wodne, infrastruktura sportowa cech siedliska, sukcesja, ewolucja i rekreacyjna, zasypywanie terenu, biocenotyczna, eutrofizacja (naturalna), melioracje i osuszenie – ogólnie, inne formy międzygatunkowej regulowanie (prostowanie) koryt rzecznych konkurencji wśród zwierząt, i zmiana przebiegu koryt rzecznych, drapieżnictwo, powódź, zmiany powódź (procesy naturalne), susze przepływu wód, zanieczyszczenie wód i zmniejszenie opadów, spowodowane ze źródeł punktowych, rozproszone przez człowieka zmiany stosunków zanieczyszczenie wód wodnych, wypełnianie rowów, tam, stawów, powierzchniowych z powodu sadzawek, bagien lub torfianek, działalności związanej z rolnictwem wyschnięcie, nierodzime gatunki zaborcze, i leśnictwem, rozproszone bagrowanie/usuwanie osadów limnicznych, zanieczyszczenie wód zmniejszanie płodności/degresja powierzchniowych z powodu ścieków genetyczna (inbredowa) u zwierząt, z gospodarstw domowych, rozproszone migracja gatunków, eutrofizacja (naturalna), zanieczyszczenia za pośrednictwem przelewów burzowych lub odprowadzania ścieków komunalnych, stosowanie biocydów, hormonów i substancji chemicznych (rolnictwo) Dolina Pilicy Gatunki występujące Zmiana sposobu uprawy, zaniechanie Wędkarstwo, wydeptywanie, nadmierne w Gminie (wymienione i brak koszenia, wypalanie, użytkowanie, drapieżnictwo w rodz. 3.12) spowodowane przez człowieka zmiany stosunków wodnych, brak zalewania, zmiana składu gatunkowego (sukcesja), zapobieganie, zmniejszenie i brak erozji, niemotorowe sporty wodne, inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku, drapieżnictwo Dolina Środkowej Wisły Gatunki występujące Obce gatunki inwazyjne, zmiana Napowietrzne linie elektryczne i telefoniczne, w Gminie (wymienione składu gatunkowego (sukcesja), mosty, wiadukty, produkcja energii wiatrowej, w rodz. 3.12) zarzucanie pasterstwa i brak wypasu, zmiana sposobu uprawy, wypalanie, uprawa, zaniechanie i brak koszenia, uprawa, wypas intensywny, bagrowanie, usuwanie wypalanie, powódź (procesy osadów limnicznych, zalesianie terenów naturalne), pasożytnictwo, turystyka otwartych, obce gatunki inwazyjne, piesza, jazda konna i jazda na drapieżnictwo, regulowanie (prostowanie) pojazdach niezmotoryzowanych, koryt rzecznych i zmiana przebiegu koryt sporty i różne formy czynnego rzecznych, tamy i ochrona wypoczynku rekreacji uprawiane przeciwpowodziowa w śródlądowych w plenerze, wędkarstwo, pojazdy systemach wodnych, polowanie, pirsy, zmotoryzowane, odpadki i odpady przestrzenie turystyczne lub mola, stałe, wydobywanie piasku i żwiru wypełnianie rowów, tam, stawów, sadzawek, bagien lub torfianek, wydobywanie piasku i żwiru, turystyka piesza, jazda konna i jazda na pojazdach niezmotoryzowanych, sporty i różne formy czynnego wypoczynku rekreacji, uprawiane w plenerze, pojazdy zmotoryzowane, lotnictwo, szybownictwo, paralotniarstwo i baloniarstwo, lotnisko, korytarze powietrzne Źródło: Opracowanie własne na postawie planów zadań ochronnych dla poszczególnych obszarów Natura 2000 oraz dokumentacji planów zadań ochronnych dla tych obszarów w województwach mazowieckim i łódzkim oraz mazowieckim i lubelskim.

24 Szczególnych problemów i zagrożeń środowiska w odniesieniu do celów i przedmiotu ochrony Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Pilicy i Drzewiczki, innych niż wyszczególnione powyżej, nie zidentyfikowano. Ze względu na zasięg OChK Dolina Pilicy i Drzewiczki, który w dużej mierze pokrywa się z zasięgiem obszarów Natura 2000 (głównie Doliny Pilicy), opisane problemy odnoszące się do obszarów „naturowych” będą dotyczyły również i OChK, jednak wyłącznie w zakresie, który skutkować może naruszeniem przedmiotu ochrony OChK, jakim jest przede wszystkim cyt.: „krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowych ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a także pełniona funkcja korytarzy ekologicznych”.

Podsumowując, stwierdza się, że realnym problemem jest zanieczyszczenie wód powierzchniowych oraz zanieczyszczenie powietrza w zakresie pyłu PM10, PM2,5 i ozonu. Jednocześnie jednak należy pamiętać, że na stan czystości rzek Pilicy, Wisły i Czarnej ma nie tylko gospodarka prowadzona w obszarze gminy Warka, ale również gospodarka gmin położonych w obrębie całych zlewni ww. rzek. Podobnie jest w przypadku powietrza atmosferycznego – jego stan jest wynikiem gospodarki gmin położonych w całej strefie mazowieckiej. Pozostałe opisane lub sygnalizowane powyżej problemy nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla środowiska oraz życia i zdrowia mieszkańców i w związku z tym nie wymagają podejmowania natychmiastowych działań. Ponad to, kwestie związane z niektórymi z przedstawionych problemów regulowane są w przepisach odrębnych (gospodarka odpadami, magazynowanie i wykorzystywanie w procesach technologicznych substancji niebezpiecznych, składowanie substancji ropopochodnych). Natomiast część z nich, jak np. uciążliwości akustyczne związane z funkcjonowaniem dróg i kolei wymaga przeprowadzenia szczegółowej diagnozy.

W odniesieniu do obszarów podlegających ochronie za istotniejsze zagrożenia, uwzględniając specyfikę gminy Warka, należy uznać: obniżanie poziomu wód gruntowych, regulację koryt rzecznych, przesuszanie łąk i pastwisk, zarzucanie pasterstwa, brak wypasu, uprawę, zmianę sposobu uprawy, wycinkę drzew, zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego. Innych znaczących zagrożeń środowiska, mających wpływ na cele i przedmiot ochrony obu obszarów Natura 2000, których nie wyszczególniono w ww. Standardowym formularzu danych nie zidentyfikowano na opisywanym obszarze.

2.6. Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem Przewidywane znaczące oddziaływanie na środowisko związane jest z wykorzystaniem zasobów środowiska na potrzeby rozwoju społeczno-gospodarczego. Obszary objęte znaczącym oddziaływaniem to tereny położone w strefach oddziaływania planowanych inwestycji komunikacyjnych (przebudowa i budowa dróg), infrastrukturalnych, produkcyjnych oraz w mniejszym stopniu – usługowych i mieszkaniowych. Zasięg niekorzystnego oddziaływania zamyka się w granicach Gminy. Środowisko przyrodnicze w obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem zostało znacznie zmienione wskutek działalności człowieka poprzez m.in. zainwestowanie i użytkowanie rolnicze terenów. Kolejne zmiany stanu środowiska będą konsekwencją wprowadzenia zainwestowania wskazanego w obowiązujących planach miejscowych i w projekcie Studium, obejmującego rozwój zabudowy mieszkaniowej, usługowej i produkcyjno-usługowej na terenach wykorzystywanych dotychczas w inny sposób oraz rozwoju układu komunikacyjnego i infrastruktury technicznej niezbędnej dla wprowadzenia zainwestowania na nowe tereny. Obecnie obszary objęte przewidywanym znaczącym oddziaływaniem są w znacznej mierze zagospodarowane jako tereny rolnicze bądź nieużytkowane. W obrębie terenów objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem może dojść do trwałych przemian środowiska w postaci przekształceń powierzchni ziemi, zmiany warunków infiltracji, a także wzrostu emisji zanieczyszczeń (w przypadku realizacji zabudowy mieszkaniowej i produkcyjnej). Inwestycje z zakresu infrastruktury technicznej, pomimo możliwości spowodowania przekształceń środowiska i krajobrazu, niewątpliwie korzystnie wpłyną na poprawę stanu jakościowego środowiska przyrodniczego (stan czystości wód powierzchniowych i wgłębnych oraz powietrza). Studium przewiduje utrzymanie rolniczego użytkowania terenu oraz rozwój zabudowy. Zakłada się rozwój terenów mieszkaniowych, usługowych oraz produkcyjno-usługowych, składowych i magazynowych. Najintensywniejszy rozwój zainwestowania przewidywany jest w Warce, Nowej Wsi oraz Niwach Ostrołęckich – w obszarach tych pod zainwestowanie przeznaczono znaczne powierzchnie. Na pozostałym obszarze Gminy rozwój zainwestowania będzie miał miejsce przede wszystkim wzdłuż ciągów komunikacyjnych lub w ścisłym uzupełnieniu istniejących struktur. Tereny rozwoju zabudowy produkcyjnej, składów, magazynów (i usług), jako tereny na których najbardziej prawdopodobne jest wystąpienie znaczącego odziaływania, wskazano w większości przypadków

25 w miejscu ich dotychczasowej lokalizacji oraz sąsiedztwie istniejących terenów produkcyjnych lub magazynowo składowych. Analizując opisany aktualny stan poszczególnych komponentów środowiska, można stwierdzić iż na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem występują następujące problemy środowiskowe: 1) zanieczyszczenie powietrza; 2) hałas komunikacyjny i przemysłowy; 3) zanieczyszczenie wód powierzchniowych; 4) wysokie zagrożenie suszą rolniczą; 5) presja zabudowy na tereny otwarte, użytkowane głównie rolniczo, niedostatecznie wyposażone w infrastrukturę techniczną.

Reasumując, należy stwierdzić, iż stan środowiska w obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem nie jest w stanie pierwotnej równowagi ekologicznej, co spowodowane jest m.in. występowaniem istniejącego zainwestowania (w tym o charakterze produkcyjno- magazynowym) i użytkowania rolniczego terenów. Funkcjonowanie obszaru, użytkowanie terenów nie narusza jednak znacząco równowagi ekologicznej obszaru i jego najbliższego sąsiedztwa.

2.7. Potencjalne zmiany stanu środowiska przy braku realizacji ustaleń zawartych w projekcie Studium

W przypadku braku realizacji przedstawionego do oceny projektu Studium, dalsza polityka przestrzenna gminy Warka prowadzona będzie w oparciu o aktualnie obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Warka z 1999 r., obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, a także szereg uregulowań prawnych zawartych w przepisach odrębnych. Obowiązujące Studium nie spełnia w pełni wymogów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a także innych ustaw. Studium wykonane zostało zgodnie z zasadami i procedurą sporządzania studium określonymi w nieobowiązującej ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym. W gminie Warka miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obowiązują dla zaledwie kliku obszarów w Warce. Tylko jeden spośród nich opracowany został w trybie obowiązującej ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Wszystkie pozostałe plany sporządzone zostały w oparciu o nieobowiązujące przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym i nie zawierają pełnego zakresu ustaleń, w tym ustaleń istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska, a wymaganych zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami.

Ustalenia zawarte w projekcie Studium określone zostały na podstawie szczegółowej analizy środowiska obszaru oraz obecnych potrzeb rozwojowych gminy Warka, a podstawą wyznaczenia kierunków, działań była zasada zrównoważonego rozwoju. W pracach nad projektem zapewniony był udział społeczeństwa, zgodnie z aktualną procedurą formalno-prawną. Projekt Studium wprowadza nowe (względem obowiązującego Studium lub istniejącego sposobu zagospodarowania) zapisy i ustalenia związane z zagospodarowaniem przestrzeni oraz istotne dla ochrony środowiska, m.in.: 1) nowe tereny inwestycyjne – produkcyjno-usługowych i składowo-magazynowych, głównie w obrębach: Warka i Nowa Wieś; 2) nowe tereny dla rozwoju funkcji mieszkaniowej, mieszkaniowo-usługowej lub usługowej, głównie w obrębach: Warka oraz zabudowy zagrodowo-usługowej: Konary, Podgórzyce i Michałów Górny; 3) nowe tereny dla rozwoju funkcji zabudowy rekreacji indywidualnej i mieszkaniowej jednorodzinnej w obrębach: Niwy Ostrołęckie, Zastruże i Lechanice; 4) uwzględnienie wszystkich aktualnie obowiązujących form ochrony przyrody, w szczególności obszarów Natura 2000; 5) nowy przebieg drogi wojewódzkiej z ominięciem centrum Warki, zgodnie z ustaleniami wynikającymi z Planu zagospodarowania województwa mazowieckiego (2014 r.); 6) obniżenie kategorii odcinków dróg wojewódzkich przebiegających przez miasto jako skutek wyznaczenia nowego przebiegu drogi wojewódzkiej z ominięciem Warki; 7) udokumentowane złoże kopalin; 8) wskaźniki dotyczące zagospodarowania terenów, m.in. minimalny udział powierzchni biologicznie czynnej w powierzchni działki, intensywność zabudowy, wysokość zabudowy;

26 9) korytarze ekologiczne oraz miejsca powiązań ekologicznych, chronione przed zainwestowaniem, służące utrzymaniu ciągłości systemu przyrodniczego, która w przypadku braku uchwalenia projektu Studium może zostać zakłócona; 10) zapis o konieczności zagwarantowania możliwości przemieszczania się zwierząt w przypadku realizacji projektowanych liniowych przedsięwzięć drogowych; 11) tereny wskazane do zalesienia; 12) dopuszczenie budowy urządzeń oraz uprawę roślin służących do pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, w tym obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW (przy czym w obszarze Gminy nie przewiduje się lokalizacji elektrowni wiatrowych w rozumieniu przepisów odrębnych dotyczących inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych oraz innych urządzeń wytwarząjących energię z energii wiatru o mocy przekraczającej 100 kW).

Brak nowego Studium, będzie oznaczał, że wszystkie nowe plany miejscowe będą sporządzane zgodnie z obowiązującym Studium, którego ustalenia straciły na aktualności w związku ze zmianą licznych uwarunkowań, zmianą zasięgu terenów zainwestowanych oraz zmieniającą się polityką przestrzenną. Brak aktualnego Studium w sposób istotny ogranicza opracowanie nowych planów miejscowych lub dokonanie zmian obowiązujących dokumentów. Zaś niektóre inwestycje mogą być realizowane wyłącznie w oparciu o plan miejscowy, w związku z czym brak aktualnego Studium uniemożliwia sporządzenie planu miejscowego dla inwestycji, których nie przewidziano w obowiązującym Studium (m.in. cmentarz gminny w Nowej Wsi, urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii). Nowy dokument w sposób bardziej rygorystyczny określa parametry zabudowy, a brak nowych, precyzyjnych ustaleń w tym zakresie prowadzić może do degradacji ładu przestrzennego i lokalizacji nowych obiektów, które nie będą harmonizowały się z istniejącym zainwestowaniem i krajobrazem, w tym krajobrazem kulturowym Gminy. Brak Studium może również uniemożliwić realizację niektórych inwestycji, które mają pozytywny wpływ na środowisko, lub przewidziane zostały w dokumentach nadrzędnych i stanowią realizację inwestycji celu publicznego, a nie były przewidziane w obowiązującym dokumencie i nie wskazano terenów do ich realizacji. Ze względu na dostosowanie do aktualnych norm prawnych projektu Studium, jego zapisy wpłyną pozytywnie na możliwości ochrony środowiska przyrodniczego Gminy. Ponadto, Studium odgrywa istotną rolę przy ubieganiu się o dotacje finansowe na realizację różnych przedsięwzięć (np. z zakresu gospodarki ściekami komunalnymi). Warunkiem jej uzyskania jest m.in. zapis możliwości realizacji danego przedsięwzięcia w Studium.

3. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym oraz sposób ich uwzględnienia w projekcie Studium

Ustalenia dokumentów planistycznych sporządzanych na szczeblu gminnym, wymagają uwzględnienia celów i kierunków ochrony środowiska ustanowionych na poziomie międzynarodowym, wspólnotowym, krajowym i regionalnym. Wynika to z pośrednio z przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym: zgodnie z art. 9 ust. 2 zasady określone m.in. w Koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju oraz planie zagospodarowania przestrzennego województwa, w tym również zasady dotyczące ochrony środowiska uwzględnia się obowiązkowo w projektach studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy. Cele ochrony środowiska formułowane na szczeblu międzynarodowym i wspólnotowym realizowane są w Polsce już w trakcie egzekwowania odpowiednich aktów prawnych, które stanowią bezpośrednie wdrożenie dyrektyw Wspólnot Europejskich lub opracowane zostały zgodnie z zaleceniami lub postanowieniami międzynarodowych konwencji. Takim aktem prawnym jest m.in. ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, na podstawie której sporządzona została niniejsza prognoza. Tak więc już samo przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest realizacją celów określonych w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r.30 i Dyrektywie Parlamentu Europejskiego

30 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (Dz. Urz. UE L 156 z 25.06.2003, str. 17; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 7, str. 466).

27 i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r.31 Właściwie wszystkie akty prawne dotyczące ochrony środowiska, w tym: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne, ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, których wymogi są uwzględniane przy opracowaniu studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, wdrażają dyrektywy Wspólnoty Europejskiej w zakresie swoich regulacji.

Wymogi i cele ochrony środowiska są coraz częściej akcentowane w planowaniu przestrzennym, a zasadom zrównoważonego rozwoju podporządkowuje się niemal wszelkie działania w przestrzeni. Cele ochrony środowiska określane są w strategicznych dokumentach programowych i ustawowych, zarówno w tych o znaczeniu krajowym, jak i regionalnym i lokalnym. Podstawowymi dokumentami określającymi zasady zrównoważonego rozwoju oraz traktującymi o szeroko pojętej ochronie środowiska, są: 1) na szczeblu krajowym: a) Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030 r., b) Polska 2025 - długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju (2000 r.); 2) na szczeblu regionalnym: a) Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego (2014 r.), b) Zaktualizowana Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku. (2013 r.), c) Program ochrony środowiska województwa mazowieckiego (2012 r.).

Wymienione dokumenty zawierają już ustalenia opracowań o znaczeniu międzynarodowym i wspólnotowym: dyrektyw i strategii. Poniżej, w tabeli nr 2, przedstawiono w jaki sposób strategiczne cele ochrony zasobów naturalnych oraz poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, określone w Koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2030, a także cele określone w Traktacie o funkcjonowaniu UE i Protokole z Kioto zostały uwzględnione w projekcie Studium.

Tab. 3. Sposób uwzględnienia w projekcie Studium celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu krajowym, wspólnotowym i międzynarodowym. CELE USTANOWIONE NA SZCZEBLU KRAJOWYM WAŻNIEJSZE USTALENIA PROJEKTU STUDIUM: (Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030): Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski (Cel 4 KPZP 2030) Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, w tym ochrony przyrody: 1. ochronę i wzrost różnorodności biologicznej i krajobrazowej poprzez utrzymanie istniejących form ochrony przyrody, utrzymanie istniejących terenów zieleni urządzonej i cmentarnej, powiększenie powierzchni leśnych; 2. ograniczenie barier przyrodniczych poprzez zapewnienie możliwości Integracja działań w zakresie migracji zwierząt poprzez realizację, o ile warunki terenowe na to funkcjonowania spójnej sieci pozwalają, w drodze krajowej i drogach wojewódzkich przepustów, ekologicznej kraju jako podstawa przejść lub tuneli dla zwierząt oraz poprzez ograniczenie powstawania ochrony najcenniejszych zasobów zabudowy w obszarze szczególnego zagrożenia powodzią, a także na przyrodniczych i krajobrazowych obszarach wilgotnych, zabagnionych, stanowiących lokalne korytarze (4.1.) ekologiczne;

3. zachowanie, ochronę i rozwój podstawowych elementów strukturalnych Przeciwdziałanie fragmentacji systemu biologicznego: terenów leśnych, rolniczych, wód, terenów zieleni przestrzeni przyrodniczej (4.2.) naturalnej dolin rzecznych.

W odniesieniu do obszarów i obiektów objętych ochroną: Obszaru Chronionego Krajobrazu „Rzeki Pilicy i Drzewiczki”, obszarów Natura 2000 „Dolina Środkowej Wisły”, „Dolina Dolnej Pilicy”, „Dolina Pilicy”, pomników przyrody ustalono: 1. ograniczenie w ich granicach zainwestowania mogącego negatywnie wpływać na przedmiot i cele ochrony; 2. realizację zadań ochronnych określonych dla ochrony i zachowania

31 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. Urz. WE L 197 z 21.07.2001, str. 30; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 157).

28 przedmiotów ochrony obszarów Natura 2000.

Jako jeden z priorytetów wskazano zachowanie drożności obszarów węzłów ekologicznych w postaci: doliny Wisły i doliny Pilicy oraz naturalnych korytarzy i powiązań ekologicznych w postaci: kompleksów leśnych, strefy zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, rzeki Czarnej, mniejszych cieków, które gwarantują intensywny przepływ materii i energii oraz informacji genetycznej. Określono szczegółowe kierunki kształtowania leśnej przestrzeni produkcyjnej, w tym m.in. zwiększenie różnorodności biologicznej z jednoczesnym rozwijaniem wodochronnych, klimatotwórczych i środowiskotwórczych funkcji lasów, poprzez dążenie do tworzenia drzewostanów wielogatunkowych i wielowiekowych o charakterze lasu naturalnego (skład drzew winien odpowiadać roślinności potencjalnej siedlisk leśnych), użytkowanie i ochronę lasów, prowadzenie trwale zrównoważonej gospodarki leśnej zgodnie z kierunkami określonymi w Planach urządzeniowych lasów, odnowienie naturalne jako główny sposób odnawiania lasu. Istniejące drzewostany pochodzenia sztucznego, które nie są dostosowane do warunków glebowo-siedliskowych powinny być przebudowywane w długim cyklu hodowlanym na drzewostany mieszane, odpowiednie kształtowanie granicy rolno-leśnej poprzez wprowadzanie zalesień na gruntach położonych w enklawach i półenklawach leśnych, przylegających bezpośrednio do kompleksów leśnych lub znajdujących się w szachownicy z użytkami leśnymi, narażonych na znaczne szkody wyrządzone przez zwierzynę leśną Wskazano tereny zalesień, a także możliwość zalesienia gleb o niskiej przydatności rolniczej. Wskazano obszary chronione przed zabudową ze względów przyrodniczych i bezpieczeństwa ludności i jej mienia: lasy, tereny rolnicze do zalesienia, tereny łąki i pastwisk, tereny zieleni naturalnej doliny rzecznej, korytarze ekologiczne, tereny w pasie 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki, obszary zagrożone osuwaniem się mas ziemnych i osuwisko. W zakresie przeznaczenia terenów, w obrębie terenów przeznaczonych pod zainwestowanie dopuszczono realizację terenów zieleni urządzonej jako funkcji dopuszczalnej. Określono minimalne wskaźniki powierzchni biologicznie czynnej, wymaganej do zachowania w granicach działek. Wskazano obszary chronione ze względów krajobrazowych. Ustalono kierunki i zasady ochrony krajobrazu, w tym krajobrazu kulturowego, m.in. takie jak ochrona wybranych obszarów przed zabudową, ustalenie wskaźników dotyczących zagospodarowania oraz użytkowania terenów, sporządzenie i przyjęcie uchwały ustalającej zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń Wprowadzenie gospodarowania reklamowych oraz ogrodzeń. krajobrazem zgodnie z zapisami Europejskiej Konwencji Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego Krajobrazowej (4.3.) zasobów, w tym ochrony gleb i powierzchni ziemi: 1. ograniczenie dokonywanych niwelacji terenu; 2. zachowanie terenów rolniczych w postaci sadów łąk i pastwisk w dotychczasowym użytkowaniu; 3. zachowanie gruntów gleb klasy I-III w dotychczasowym rolniczym użytkowaniu.

Racjonalizacja gospodarowania Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego ograniczonymi zasobami wód zasobów, w tym ochrony zasobów wód i kształtowania podsystemu powierzchniowych i podziemnych hydrologicznego: kraju, w tym zapobieganie deficytu 1. ochronę zasobów wodnych i racjonalizację zużycia wody we wszystkich wody na potrzeby ludności dziedzinach gospodarki, tj. przemyśle, rolnictwie, gospodarce komunalnej i rozwoju gospodarczego (4.4.) poprzez m.in.: modernizację sieci oraz wprowadzenie systemu pomiaru zużycia wody dla wszystkich odbiorców, rozbudowę sieci wodociągowej Wdrożenie działań mających na równolegle z rozwojem nowych terenów inwestycyjnych, wykorzystanie

29 celu osiągnięcie i utrzymanie w zakładach przemysłowych wody dla celów technologicznych dobrego stanu i potencjału wód w układach zamkniętych; i związanych z nimi ekosystemów 2. zakaz prowadzenia działań mogących w poważny sposób zmienić (4.5.) stosunki wodne ( z wyjątkiem działań z zakresu ochrony przeciwpowodziowej realizowanych w zgodzie w wymogami przepisów odrębnych). Określono szczegółowe kierunki oraz zasady zaopatrzenia w wodę: 1. kontynuację rozbudowy sieci wodociągowej w dostosowaniu do potrzeb rozwojowych, w układach zamkniętych, pierścieniowych, pozwalających na wielokierunkowe zasilanie terenów już zabudowanych i tych projektowanych do urbanizacji; 2. dla poprawy funkcjonowania systemu i bezpieczeństwa zaopatrzenia w wodę: utrzymanie w należytym stanie technicznym istniejącej sieci, jej modernizację i rozbudowę, wymianę zdekapitalizowanych elementów sieci, które mogą stanowić zagrożenie dla stanu czystości dostarczanej wody, dostosowanie sieci do funkcjonowania w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń, połączenie odrębnych wodociągów w jeden system. Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, w tym ochrony zasobów wód i kształtowania podsystemu hydrologicznego: 1. ochronę zasobów wodnych i racjonalizację zużycia wody we wszystkich dziedzinach gospodarki, tj. przemyśle, rolnictwie, gospodarce komunalnej; 2. poprawę czystości wód powierzchniowych poprzez: zachowanie pasa wolnego od zabudowy od cieków, kanałów i rowów, uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenach zwartej zabudowy poprzez budowę zbiorczego systemu kanalizacji sanitarnej, budowę przydomowych oczyszczalni ścieków na obszarach rozproszonej zabudowy, nieprzewidzianej do objęcia zbiorczym system kanalizacji sanitarnej, zakaz wprowadzania nieoczyszczonych ścieków komunalnych do wód lub do ziemi, ograniczenie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze spływu wód deszczowych m.in. poprzez realizację systemu kanalizacji deszczowej dla terenów o utwardzonej powierzchni; 3. zachowanie stref buforowych w otoczeniu rzek i cieków wolnych od nawożenia i intensywnej gospodarki rolnej. Określono szczegółowe kierunki oraz zasady odprowadzania ścieków komunalnych i ich oczyszczania: 1. kontynuację rozbudowy sieci kanalizacyjnej i lokalizację nowych oczyszczalni ścieków w obrębach najintensywniej zainwestowanych, w dostosowaniu do potrzeb rozwojowych; 2. odprowadzanie ścieków komunalnych: do sieci kanalizacji sanitarnej, do grupowych lub indywidualnych oczyszczalni ścieków lub do szczelnych zbiorników na nieczystości ciekłe w zależności od lokalnych uwarunkowań; 3. gromadzenie nieczystości pochodzenia zwierzęcego z budynków inwentarskich w dostosowanych do tego zbiornikach oraz zagospodarowanie w rolnictwie zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej; 4. odprowadzanie ścieków z zakładów przemysłowych w oparciu o rozwiązania indywidualne, zgodne z wymogami przepisów odrębnych dotyczących gospodarki wodami; 5. konieczność prowadzenia racjonalnej gospodarki wodno-ściekowej w zakładach przemysłowych poprzez: rezygnację z wodochłonnych technologii przemysłowych oraz korzystanie z zamkniętych obiegów wody. Określono szczegółowe kierunki oraz zasady odprowadzania wód opadowych i roztopowych: 1. kontynuację rozbudowy sieci kanalizacji deszczowej w obszarach najintensywniej zainwestowanych, w dostosowaniu do potrzeb rozwojowych; 2. odprowadzanie wód opadowych i roztopowych: do sieci kanalizacji deszczowej, do ziemi lub w granicach działek w zależności od lokalnych uwarunkowań. Na rysunku Studium oznaczono zasięg obszaru szczególnego zagrożenia powodzią.

30 Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, w tym ochrony powietrza atmosferycznego, ochrony przed hałasem oraz kształtowania podsystemu klimatycznego: 1. ograniczenie emisji poprzez: wykorzystanie odnawialnych źródeł energii dla potrzeb zaopatrzenia w ciepło, wspieranie inwestycji polegających na modernizacji indywidualnych i zbiorczych systemów grzewczych szczególnie w kierunku dostosowania ich do wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, wdrożenie monitoringu gospodarstw domowych w zakresie niskiej emisji zanieczyszczeń, rozbudowę sieci gazowej, z dostosowaniem do potrzeb zaopatrzenia obiektów w gaz do celów grzewczych, montowanie reduktorów emisji zanieczyszczeń w zakładach, wprowadzenie technologii czystszego spalania węgla lub korzystania z mniej energochłonnych paliw, propagowanie nowoczesnych technologii w przedsiębiorstwach; 2. zmniejszenie zapotrzebowania na energię poprzez realizację termomodernizacji budynków; 3. modernizację źródeł ciepła w gospodarstwach indywidualnych i dostosowanie ich do wykorzystywania gazu i paliw „ekologicznych” do produkcji energii cieplnej; 4. modernizację i rozwój sieci ciepłowniczej, rozwój sieci gazowej oraz wykorzystanie źródeł odnawialnych do produkcji energii; 5. modernizację systemu komunikacyjnego gminy w celu zmniejszenia emisji spalin; 6. zmniejszenie energochłonności gospodarki, poprzez m.in. wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych oraz wprowadzenie urządzeń i technologii energooszczędnych; 7. ograniczenie uciążliwości prowadzonej działalności w zakresie emisji hałasu oraz emisji zanieczyszczeń (poprzez m.in.: realizację nasadzeń zwartą zielenią wysoką i średnio wysoką na działce, na której prowadzona jest działalność, ekranowanie źródeł hałasu, stosowanie urządzeń filtrujących, wyciszających). Określono szczegółowe kierunki oraz zasady zaopatrzenia w ciepło, m.in.: Zmniejszenie obciążenia 1. wymóg, by zarówno w zbiorczych jak i w indywidualnych systemach środowiska powodowanego grzewczych wykorzystywane były odnawialne źródła energii w możliwie emisjami zanieczyszczeń do wód, jak największym zakresie – pompy ciepła, energia słoneczna, inne; atmosfery i gleby (4.6.) 2. wymóg, by nowo wznoszone obiekty wyposażone były w wysokosprawne systemy grzewcze wykorzystujące technologie i paliwa ekologiczne, w których źródłem ciepła będzie energia elektryczna, energia odnawialna, gaz, olej opałowy lekki oraz niskoemisyjne źródła ciepła posiadające certyfikat na „znak bezpieczeństwa ekologicznego”. Określono szczegółowe kierunki oraz zasady zaopatrzenia w gaz, m.in.: rozbudowę sieci gazowej i rozpowszechnienie gazu jako paliwa wykorzystywanego w gospodarstwach domowych do celów grzewczych oraz przygotowywania posiłków. Określono szczegółowe kierunki w zakresie odnawialnych źródeł energii, m.in.: dopuszczono możliwość lokalizacji urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, wykorzystujących m.in. energię otrzymywaną z biomasy, biogazu ( w tym odgazowywanie odpadów), energię geotermalną, energię promieniowania słonecznego, bez możliwości lokalizacji elektrowni wiatrowych w rozumieniu przepisów odrębnych dotyczących inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych oraz innych urządzeń wytwarząjących energię z energii wiatru o mocy przekraczającej 100 kW. Określono, na których terenach możliwa jest lokalizacja urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100kW oraz o mocy nieprzekraczającej 100kW. Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, w tym ochrony powietrza, ochrony przed hałasem oraz kształtowania podsystemu klimatycznego: 1. ograniczenie rozwoju terenów podlegających ochronie akustycznej tak, gdzie istnieje niebezpieczeństwo wystąpienia hałasu o ponadnormatywnym natężeniu; 2. ograniczenie uciążliwości prowadzonej działalności w zakresie emisji hałasu oraz emisji zanieczyszczeń (poprzez m.in.: realizację nasadzeń zwartą zielenią wysoką i średnio wysoką na działce, na której prowadzona jest działalność, ekranowanie źródeł hałasu, stosowanie urządzeń filtrujących, wyciszających);

31 3. przebudowę i modernizację dróg polegające przede wszystkim na wymianie nawierzchni oraz przebudowie układu drogowego dróg wojewódzkich z ominięciem centrum Warki; 4. poprawę izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych w budynkach narażonych na hałas przekraczający wartości dopuszczalne; 5. egzekwowanie montażu urządzeń wyciszających w zakładach przemysłowych; kształtowanie zainwestowania w sposób ograniczający ekspozycję na hałas terenów podlegających ochronie akustycznej. Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, w tym ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym: 1. realizację zagospodarowania i prowadzenie prac budowlanych w sąsiedztwie sieci zgodnie z wymogami przepisów odrębnych; 2. lokalizację obiektów i urządzeń elektromagnetycznych w miejscach nie rodzących konfliktów przestrzennych. Na rysunku oznaczono przebieg napowietrznych linii elektroenergetycznych najwyższego i wysokiego napięcia wraz ze strefami bezpieczeństwa. Wskazano lokalizacje istniejących masztów telefonii komórkowych. Wskazano wymóg aby działania podejmowane w zakresie ochrony przed hałasem zapewniały zachowanie dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku zgodnie z wymogami przepisów odrębnych z zakresu ochrony środowiska. Określenie, które z poszczególnych terenów, wyznaczonych w planie należą do poszczególnych rodzajów terenów, o których mowa w przepisach odrębnych z zakresu ochrony środowiska, podlegających ochronie akustycznej - na etapie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W projekcie Studium wskazano utrzymanie dotychczasowego sposobu gospodarowania odpadami oraz jego usprawnienie i dostosowanie do wymogów przepisów odrębnych, a także utrzymanie istniejącego składowiska z możliwością jego przebudowy i lokalizacji nowych obiektów i urządzeń gospodarki odpadami, w oparciu o przepisy odrębne i wydane decyzje. Ustalono możliwość prowadzenia badań rozpoznawczych i ustanowienia obszarów i terenów górniczych na obszarach niewskazanych w Studium, z preferencją lokalizacji na glebach o niskiej przydatności rolniczej. Zabezpieczenie cennych Prowadzenie eksploatacji złóż kopalin dopuszczono wyłącznie na gospodarczo złóż kopalin obszarach gleb klasy IV-VI oraz na glebach wyższych klas, w sytuacjach i zwiększenie wykorzystania uzasadnionych racjonalną eksploatacją złoża, poza obszarami objętymi surowców wtórnych (4.7.) formami ochrony przyrody oraz łąk i pastwisk. W odniesieniu do istniejącego złoża „Warka” ustalono możliwość jego eksploatacji. CELE USTANOWIONE NA SZCZEBLU WSPÓLNOTOWYM WAŻNIEJSZE USTALENIA PROJEKTU STUDIUM: (Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – art. 191): Jako jeden z priorytetów wskazano zachowanie drożności obszarów węzłów ekologicznych w postaci: doliny Wisły i doliny Pilicy oraz naturalnych korytarzy i powiązań ekologicznych w postaci: kompleksów leśnych, stref zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, rzeki Czarnej, mniejszych cieków, które gwarantują intensywny przepływ materii i energii oraz informacji genetycznej i umożliwienie bezpiecznego przemieszczania się zwierząt przez tereny dróg. Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, w tym ochrony przyrody: 1. ochronę i wzrost różnorodności biologicznej i krajobrazowej poprzez Zachowanie, ochrona i poprawa utrzymanie istniejących form ochrony przyrody, utrzymanie istniejących jakości środowiska. terenów zieleni urządzonej i cmentarnej, powiększenie powierzchni leśnych; 2. ograniczenie barier przyrodniczych poprzez zapewnienie możliwości migracji zwierząt i realizację, o ile warunki terenowe na to pozwalają, w drodze krajowej i drogach wojewódzkich przepustów, przejść lub tuneli dla zwierząt oraz poprzez ograniczenie powstawania zabudowy w obszarze szczególnego zagrożenia powodzią, a także na obszarach wilgotnych, zabagnionych, stanowiących lokalne korytarze ekologiczne; 3. zachowanie, ochronę i rozwój podstawowych elementów strukturalnych systemu biologicznego: terenów leśnych, rolniczych, wód, terenów zieleni

32 naturalnej dolin rzecznych.

W odniesieniu do obszarów i obiektów objętych ochroną: Obszaru Chronionego Krajobrazu „Rzeki Pilicy i Drzewiczki”, obszarów Natura 2000 „Dolina środkowej Wisły”, „Dolina Dolnej Pilicy”, „Dolina Pilicy”, pomników przyrody ustalono: 1. ograniczenie w ich granicach zainwestowania mogącego negatywnie wpływać na przedmiot i cele ochrony ww. obszarów i obiektów; 2. realizację zadań ochronnych określonych dla ochrony i zachowania przedmiotów ochrony obszarów Natura 2000. Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, w tym ochrony gleb i powierzchni ziemi (j.w.). Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, w tym ochrony zasobów wód i kształtowania podsystemu hydrologicznego, biologicznego i klimatycznego (j.w.). Określono szczegółowe kierunki kształtowania leśnej i rolniczej przestrzeni produkcyjnej (j.w.). Określono szczegółowe kierunki oraz zasady rozwoju infrastruktury technicznej – zaopatrzenia w wodę, odprowadzania ścieków, zaopatrzenia w ciepło, rozwoju energetyki odnawialnej, z naciskiem na rozwój rozwiązań służących ograniczeniu negatywnych oddziaływań na środowisko i poprawę jego stanu. Określono minimalne wskaźniki powierzchni biologicznie czynnej, wymaganej do zachowania w granicach działek. Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, w tym ochrony powietrza, ochrony przed hałasem oraz kształtowania podsystemu klimatycznego: 1. ograniczenie rozwoju terenów podlegających ochronie akustycznej tak, gdzie istnieje niebezpieczeństwo wystąpienia hałasu o ponadnormatywnym natężeniu; 2. ograniczenie uciążliwości prowadzonej działalności w zakresie emisji hałasu oraz emisji zanieczyszczeń (poprzez m.in.: realizację nasadzeń zwartą zielenią wysoką i średnio wysoką na działce, na której prowadzona jest działalność, ekranowanie źródeł hałasu, stosowanie urządzeń filtrujących, wyciszających); 3. przebudowę i modernizację dróg polegające przede wszystkim na wymianie nawierzchni oraz przebudowie układu drogowego dróg wojewódzkich z ominięciem centrum Warki; 4. poprawę izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych w budynkach narażonych na hałas przekraczający wartości dopuszczalne; 5. egzekwowanie montażu urządzeń wyciszających w zakładach Ochrona zdrowia ludzkiego. przemysłowych; 6. kształtowanie zainwestowania w sposób ograniczający ekspozycję na hałas terenów podlegających ochronie akustycznej. Określono szczegółowe kierunki oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, w tym ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym: 1. realizację zagospodarowania i prowadzenie prac budowlanych w sąsiedztwie sieci zgodnie z wymogami przepisów odrębnych; 2. lokalizację obiektów i urządzeń elektromagnetycznych w miejscach nie rodzących konfliktów przestrzennych. Wskazano wymóg aby działania podejmowane w zakresie ochrony przed hałasem zapewniały zachowanie dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku zgodnie z wymogami przepisów odrębnych z zakresu ochrony środowiska. Określenie, które z poszczególnych terenów, wyznaczonych w planie należą do poszczególnych rodzajów terenów, o których mowa w przepisach odrębnych z zakresu ochrony środowiska, podlegających ochronie akustycznej - na etapie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Ustalono możliwość prowadzenia badań rozpoznawczych i ustanowienia obszarów i terenów górniczych na obszarach niewskazanych w Studium, Ostrożne i racjonalne z preferencją lokalizacji na glebach o niskiej przydatności rolniczej. wykorzystanie zasobów Prowadzenie eksploatacji złóż kopalin dopuszczono wyłącznie na naturalnych. obszarach gleb klasy IV-VI oraz na glebach wyższych klas, w sytuacjach uzasadnionych racjonalną eksploatacją złoża, poza obszarami objętymi formami ochrony przyrody oraz łąk i pastwisk.

33 CELE USTANOWIONE NA SZCZEBLU WAŻNIEJSZE USTALENIA PROJEKTU STUDIUM: MIĘDZYNARODOWYM (Protokół z Kioto): Określono szczegółowe kierunki oraz zasady zaopatrzenia w ciepło, m.in.: 1. wymóg, by zarówno w zbiorczych jak i w indywidualnych systemach grzewczych wykorzystywane były odnawialne źródła energii w możliwie jak największym zakresie – pompy ciepła, energia słoneczna, inne; 2. wymóg, by nowo wznoszone obiekty wyposażone były w wysokosprawne systemy grzewcze wykorzystujące technologie i paliwa ekologiczne, w których źródłem ciepła będzie energia elektryczna, energia odnawialna, gaz, olej opałowy lekki oraz niskoemisyjne źródła ciepła posiadające certyfikat na „znak bezpieczeństwa ekologicznego”. Badanie, wspieranie, rozwój oraz Określono szczegółowe kierunki oraz zasady zaopatrzenia w gaz, m.in.: zwiększanie wykorzystania rozbudowę sieci gazowej i rozpowszechnienie gazu jako paliwa nowych i odnawialnych źródeł wykorzystywanego w gospodarstwach domowych do celów grzewczych energii, technologii pochłaniania oraz przygotowywania posiłków. dwutlenku węgla oraz Określono szczegółowe kierunki w zakresie odnawialnych źródeł energii, zaawansowanych i innowacyjnych m.in.: dopuszczono możliwość lokalizacji urządzeń wytwarzających energię technologii przyjaznych dla z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, środowiska. wykorzystujących m.in. energię otrzymywaną z biomasy, biogazu ( w tym odgazowywanie odpadów), energię geotermalną, energię promieniowania słonecznego, bez możliwości lokalizacji elektrowni wiatrowych w rozumieniu przepisów odrębnych dotyczących inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych oraz innych urządzeń wytwarząjących energię z energii wiatru o mocy przekraczającej 100 kW. Określono, na których terenach możliwa jest lokalizacja urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW oraz o mocy nieprzekraczającej 100 kW. Określono szczegółowe kierunki kształtowania leśnej przestrzeni produkcyjnej, m.in.: 1. użytkowanie i ochronę lasów, prowadzenie trwale zrównoważonej gospodarki leśnej zgodnie z kierunkami określonymi w Planach urządzeniowych lasów; 2. tworzenie powiązań istniejących kompleksów leśnych poprzez zalesienia uzupełniające; 3. zwiększenie różnorodności biologicznej z jednoczesnym rozwijaniem wodochronnych, klimatotwórczych i środowiskotwórczych funkcji lasów, poprzez dążenie do tworzenia drzewostanów wielogatunkowych i wielowiekowych o charakterze lasu naturalnego. Skład drzew winien (...) wspieranie zrównoważonej odpowiadać roślinności potencjalnej siedlisk leśnych; gospodarki leśnej, zalesiania 4. realizację zalesień z uwzględnieniem zachowania bioróżnorodności i odnowień. istniejących żerowisk; 5. odnowienie naturalne jako główny sposób odnawiania lasu. Istniejące drzewostany pochodzenia sztucznego, które nie są dostosowane do warunków glebowo-siedliskowych powinny być przebudowywane w długim cyklu hodowlanym na drzewostany mieszane; 6. odpowiednie kształtowanie granicy rolno-leśnej poprzez wprowadzanie zalesień na gruntach położonych w enklawach i półenklawach leśnych, przylegających bezpośrednio do kompleksów leśnych lub znajdujących się w szachownicy z użytkami leśnymi, narażonych na znaczne szkody wyrządzone przez zwierzynę leśną. Wskazano tereny zalesień, a także możliwość zalesienia gleb o niskiej przydatności rolniczej. Źródło: opracowanie własne na podstawie tekstu przedmiotowego Studium oraz Koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2030, Protokołu z Kioto, Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

4. Przewidywane oddziaływania na środowisko będące skutkiem realizacji ustaleń projektu Studium

Na etapie sporządzania projektu Studium, przy braku informacji o planowanych przedsięwzięciach na danym terenie, określenie przyszłych oddziaływań na środowisko jest niepełne i ma charakter ogólny. Oddziaływania będą występowały w fazie budowy poszczególnych obiektów i urządzeń, ich eksploatacji i likwidacji, a ich natężenie będzie zróżnicowane. Faza budowy i likwidacji na ogół będzie się wiązała z emisją gazów, pyłów, hałasu, niszczeniem pokrywy glebowej. Mają one krótkotrwały

34 charakter i kończą się wraz z zakończeniem prac budowlanych. Poniżej przedstawiono oddziaływania (zjawiska), które będą skutkiem eksploatacji poszczególnych obiektów i urządzeń: 1. Wprowadzenie gazów i pyłów do powietrza – rozwój zainwestowania na terenach wskazywanych w Studium będzie skutkował pojawieniem się nowych źródeł emisji zanieczyszczeń do powietrza w postaci: budynków mieszkalnych, usługowych i produkcyjnych. Przewiduje się również niewielki wzrost emisji spalin samochodowych, jako następstwo wzrostu natężenia ruchu drogowego wskutek urbanizacji nowych terenów oraz rozbudowy sieci drogowej. W Studium wskazano utrzymanie dotychczasowego sposobu zaopatrzenia w ciepło, tj. poprzez zbiorowe systemy zaopatrzenia w ciepło oraz z kotłowni indywidualnych, podkreślając konieczność dalszego rozwoju systemu zbiorowego zaopatrzenia w ciepło, w oparciu o istniejące kotłownie komunalne, osiedlowe (spółdzielcze) i zakładowe. Rozbudowa sieci cieplnej oraz pozostałe zapisy dotyczące zaopatrzenia w ciepło (dotyczące działań inwestycyjnych służących redukcji zużycia energii cieplnej, wykorzystania odnawialnych źródeł energii w systemach grzewczych, wyposażenia nowo wznoszonych obiektów w wysokosprawne systemy grzewcze wykorzystujące technologie i paliwa ekologiczne) powinny przynieść pozytywne efekty w dłuższej perspektywie czasu, tj. eliminację jako źródeł energii paliw, które przy spalaniu emitują szkodliwe dla środowiska związki chemiczne. Jednocześnie przewiduje się, że planowane obniżenie kategorii odcinków dróg wojewódzkich związane z przebudową drogi wojewódzkiej nr 731 i realizacją drogi odbarczeniowej z ominięciem centrum Warki skutkować będzie skierowaniem ruchu tranzytowego poza miasto, co z kolei powinno wpłynąć na poprawę warunków aerosanitarnych w centrum miasta. Wzrost liczby emitorów pochodzących z gospodarstw domowych czy punktów usługowych, przy zastosowaniu się do ustaleń Studium nie powinien wpłynąć na znaczące i odczuwalne pogorszenie się stanu powietrza oraz przekroczenie wartości dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń. 2. Wytwarzanie odpadów - w granicach obszaru opracowania będą wytwarzane odpady komunalne, a także inne rodzaje odpadów w zależności od rodzaju przedsięwzięć, jakie w ramach ustalonego przeznaczania zostaną zrealizowane na poszczególnych terenach. Ilość odpadów wytwarzanych przez użytkowników terenów w stosunku do stanu obecnego niewątpliwie wzrośnie po realizacji zapisów Studium, które przewidują urbanizację nowych terenów. Kwestie gospodarowania odpadami regulowane są zasadniczo w przepisach odrębnych, w tym przepisach prawa miejscowego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami każdy wytwórca odpadów jest zobowiązany do prowadzenia gospodarki odpadami we własnym zakresie, zgodnie z wymaganiami określonymi w uchwale rady gminy dotyczącej utrzymania czystości i porządku w gminie. Projekt Studium przewiduje utrzymanie dotychczasowego sposobu gospodarowania odpadami, oraz jego usprawnienie i dostosowanie do wymogów przepisów odrębnych. 3. Wprowadzanie ścieków do wód lub ziemi – w ustaleniach projektu Studium nie przewidziano możliwości odprowadzania nieoczyszczonych ścieków bezpośrednio do wód lub do ziemi. Ścieki bytowe ze wszystkich terenów przewidzianych do realizacji zabudowy zgodnie z zapisami Studium, w zależności od lokalizacji terenu (w obszarze intensywnie zurbanizowanym lub wiejskim) i stopnia dostępności sieci kanalizacyjnej odprowadzane być mają do sieci kanalizacyjnej, do grupowych lub indywidualnych oczyszczalni ścieków lub do szczelnych zbiorników na nieczystości ciekłe ścieków. 4. Zmiany w obrębie pokrywy glebowej – bezpowrotne zniszczenie pokrywy glebowej i ubytek powierzchni biologicznie czynnej będą miały miejsce w przypadku realizacji projektowanego zainwestowania, tj. nowych obiektów mieszkaniowych, usługowych, produkcyjnych, infrastrukturalnych oraz elementów układu komunikacyjnego. Na zanieczyszczenie związkami pochodzącymi ze spalin samochodowych i deponowanymi na powierzchni gruntu narażone będą jak dotychczas gleby położone bezpośrednio przy trasach komunikacyjnych. Nie przewiduje się lokalizacji przedsięwzięć, których funkcjonowanie mogłoby przy respektowaniu ustaleń Studium, powodować przenikanie zanieczyszczeń do wód i gruntu. Istniejące składowisko odpadów nie jest źródłem przesiąku zanieczyszczeń do gruntu i wód podziemnych w związku z wyposażeniem go w uszczelnienie. 5. Przekształceniem naturalnego ukształtowania terenu – posadowienie nowej zabudowy a także zaprojektowanego układu drogowego będzie wymagało naruszenia istniejącej rzeźby terenu. Największe przekształcenia dotyczyć mogą skarpy doliny Pilicy, gdzie przewidziano możliwość rozwoju zainwestowania, stanowiącego uzupełnienie istniejących pasm zabudowy przydrożnej. Zmiany ukształtowania terenu skarpy nadpilicznej będą miały lokalny charakter i nie wpłyną na zmiany środowiska przyrodniczego doliny Pilicy. 6. Emisją hałasu – realizacja wskazanego w Studium zagospodarowania i intensyfikacja wykorzystania terenów skutkować będzie wzrostem poziomu hałasu związanego z obecnością większej liczby ludności – nowych mieszkańców, klientów usług. Jednak głównym źródłem uciążliwości akustycznych będą, tak jak dotychczas: droga krajowa, drogi wojewódzkie, po których odbywa się ruch kołowy, a także linia kolejowa. Przewiduje się,

35 że planowane obniżenie kategorii odcinków dróg wojewódzkich związane z przebudową drogi wojewódzkiej nr 731 i realizacją drogi odbarczeniowej z ominięciem Warki skutkować będzie skierowaniem ruchu tranzytowego poza miasto, co z kolei powinno wpłynąć na poprawę warunków akustycznych w centrum miasta. W Studium nie przewiduje się w obszarze Gminy lokalizacji elektrowni wiatrowych w rozumieniu przepisów odrębnych dotyczących inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych oraz innych urządzeń wytwarząjących energię z energii wiatru o mocy przekraczającej 100 kW, które to mogłyby być dodatkowym, nowym źródłem hałasu. Natomiast inne urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, wykorzystujące m.in. energię otrzymywaną z biomasy, biogazu (w tym odgazowywanie odpadów), energię geotermalną, energię promieniowania słonecznego mogą być lokalizowane na terenach obiektów produkcyjnych, składów, magazynów i usług (PU), terenie obiektów produkcyjnych, składów i magazynów (P) oraz położonych w granicach miasta Warka terenach infrastruktury technicznej (I) – istniejących: składowiska odpadów oraz oczyszczalni ścieków. W Studium ustalono, że realizacja ww. urządzeń nie może powodować ograniczeń w zabudowie, zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu poza obszarem, na którym będą lokalizowane, co należy interpretować również jako wymóg zapewnienia właściwego standardu akustycznego na terenach podlegających ochronie akustycznej. Jednocześnie w Studium wskazano szereg działań z zakresu ochrony przed hałasem, dotyczące zarówno właściwej lokalizacji funkcji podlegających ochronie akustycznej, jak i stosowania rozwiązań technologicznych i organizacyjnych w odniesieniu do źródeł hałasu, którego natężenie może przekraczać ustalone w przepisach odrębnych normy. 7. Emitowanie pól elektromagnetycznych – źródłem promieniowania elektromagnetycznego w granicach Gminy są istniejące, napowietrzne linie elektroenergetyczne najwyższego napięcia: 220 kV, wysokiego napięcia 110 kV, średniego i niskiego napięcia, stacje transformatorowe i stacje bazowe telefonii komórkowych. Ochronę zdrowia ludzi przed negatywnym oddziaływaniem promieniowania elektromagnetycznego od linii 15 kV, 110 kV oraz 220 kV zapewniają ustalenia przepisów odrębnych obejmujące ograniczenia w zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu w odpowiedniej odległości od linii, tym większej im większe jest jej napięcie. Wymogi te uwzględnione zostały w zapisach Studium. Skutkiem realizacji ustaleń Studium w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną będzie pojawienie się nowych źródeł pola elektromagnetycznego. Nie przewiduje się jednak znaczącego, odczuwalnego wzrostu natężenia pola elektromagnetycznego w środowisku. Na terenach o wysokim stopniu zainwestowania, zgodnie z ustaleniami Studium, preferowany będzie rozwój sieci elektroenergetycznej w systemie kablowym. 8.Rozwój terenów o funkcji ekologicznej – w projekcie Studium wskazano utrzymanie istniejących, rozległych terenów użytków zielonych (łąk i pastwisk), zieleni naturalnej doliny rzecznej związanych z doliną Pilicy i dolin Wisły oraz ograniczono możliwości ich zainwestowania. Wskazano również tereny rolnicze do wprowadzenia zalesień uzupełniających, w celu kształtowania i wzmacniania powiązań przyrodniczych. Ustalenia te umożliwiają utrzymanie i rozwój funkcji przyrodniczych w południowej i wschodniej części obszaru Gminy, będących częścią węzłowego obszaru dolin Pilicy i Wisły. 9. Ryzyko wystąpienia poważnej awarii – w projekcie Studium przewidziano możliwość lokalizacji na terenie Gminy zakładów o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej w ograniczonym zakresie, tj. dopuszczono lokalizację zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej wykorzystujących substancje niebezpieczne w instalacjach chłodniczych (ZoDR-inst.ch) lub zakładów o zwiększonym ryzyku poważnej awarii przemysłowej (ZoZR) lokalizowanych na terenie obiektów produkcyjnych, składów i magazynów (P) oraz dopuszczono lokalizację zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej wykorzystujących substancje niebezpieczne w instalacjach chłodniczych (ZoZR-inst.ch) lub prowadzących działalność z zakresu magazynowania lub obrotu substancjami z zakresu środków ochrony roślin, nawozów lub wyposażeniem dla rolnictwa i sadownictwa (ZoZR-sor) lokalizowanych na terenach obiektów przetwórstwa rolno-spożywczego (PR), terenach rolniczych (R) lub położonych poza granicami Miasta terenach produkcyjnych, składów, magazynów i usług (PU). Lokalizację ww. zakładów dopuszczono wyłącznie na ww. terenach położonych poza obszarami Natura 2000 (Dolina Środkowej Wisły, Dolina Dolnej Pilicy, Dolina Pilicy). Dopuszczenie lokalizacji ZoDR-inst.ch i ZoZR dotyczące terenu obiektów produkcyjnych, składów i magazynów (P) ma umożliwić kontynuację i rozwój intensywnej (już istniejącej) działalności produkcyjnej na tym terenie (teren Browaru). Dopuszczenie lokalizacji ZoZR-inst.ch oraz ZoZR-sor dla terenów rolniczych (R), terenów obiektów przetwórstwa rolno-spożywczego (PR) oraz położonych poza granicami Miasta terenach produkcyjnych, składów, magazynów i usług (PU) ma bardzo ograniczony charakter i związane jest z osiągniętą w Gminie specjalizacją w zakresie sadownictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego. Dopuszczenie ma zagwarantować możliwość dalszego rozwoju sadownictwa oraz towarzyszącego

36 mu magazynowania i obrotu płodami rolnymi oraz przetwórstwa rolno-spożywczego. Ewentualne wystąpienie awarii może mieć negatywne skutki. W związku z przebiegiem przez teren ważnych tras komunikacji drogowej oraz kolejowej wzrasta niebezpieczeństwo zaistnienia sytuacji awaryjnej związanej z przewozem materiałów niebezpiecznych i substancji chemicznych. Jednocześnie przewiduje się, że przebudowa drogi wojewódzkiej nr 731 i realizacją drogi odbarczeniowej z ominięciem centrum Warki skutkować będzie ograniczeniem ryzyka awarii w najintensywniej zainwestowanej części miasta.

Tab. 4. Przewidywane oddziaływania na środowisko, wg ich charakteru i oceny.

Charakter Ocena Przewidywane oddziaływanie 32 33 oddziaływania oddziaływania

Wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza P, D, O -

Wzrost ilości wytwarzanych odpadów P, D, O -

Wzrost ilości wytwarzanych ścieków P, D, O -

Zniszczenie pokrywy glebowej B, S, O - Ubytek powierzchni biologicznie czynnej w obrębie terenów B, S, N/O - przeznaczonych pod zainwestowanie Przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu B, D, N + / - Emisja hałasu, jako skutek rozwoju zainwestowania P, Ch, D, O - Emisja pól elektroenergetycznych, jako skutek budowy nowych P, S, O - naziemnych elementów infrastruktury elektroenergetycznej Rozwój terenów o funkcji ekologicznej B, D, O + Ryzyko wystąpienia poważnej awarii P, D, O - Źródło: opracowanie własne.

Zidentyfikowane powyżej oddziaływania na środowisko mogą mieć charakter bezpośredni (pierwotny) lub pośredni (wtórny). Pierwszy typ oddziaływań związany jest bezpośrednio z realizowaną inwestycją, występuje zazwyczaj w tym samym miejscu i czasie, a obejmuje zmiany wywołane budową oraz eksploatacją obiektu, itp. (tj. przedmiotu inwestycji). Za przewidywane oddziaływanie bezpośrednie uznano: zniszczenie pokrywy glebowo-roślinnej i ubytek powierzchni biologicznie czynnej na terenach przeznaczonych pod zainwestowanie, przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu, jako skutek budowy projektowanych elementów układu komunikacyjnego. Skutkiem bezpośrednim realizacji ustaleń Studium o pozytywnym charakterze będzie rozwój terenów o funkcji ekologicznej. Z kolei oddziaływania drugiego typu – pośrednie – obejmują te zmiany w środowisku jakie mogą wystąpić w wyniku już zrealizowanej inwestycji lub dodatkowych przedsięwzięć z nią związanych (tj. w późniejszym okresie, niekiedy w innym miejscu). Za oddziaływanie pośrednie (wtórne) uznano wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, jako skutek rozwoju zainwestowania (ogrzewanie budynków, eksploatacja pojazdów). Skutkiem pośrednim realizacji projektowanego w Studium zainwestowania będzie również wzrost ilości wytwarzanych odpadów, wzrost poboru wody na cele bytowe i gospodarcze oraz ilości wytwarzanych ścieków, a także wzrost emisji hałasu związanego z większym ruchem komunikacyjnym i obecnością większej ilości użytkowników terenów mieszkaniowych i usługowych. Nieuchronnym rezultatem realizacji nowych, naziemnych elementów sieci elektroenergetycznej (w postaci stacji transformatorowych, rozbudowy sieci elektroenergetycznej) będzie emisja pól elektroenergetycznych w ich najbliższym otoczeniu. Ponadto oddziaływanie pośrednie wiąże się z ryzykiem wystąpienia poważnej awarii związanej z możliwością lokalizacji na wybranych terenach wskazanych rodzajów zakładów o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.

Ze względu na czas, w jakim będą występować, oddziaływania na środowisko podzielono na cztery grupy: oddziaływania chwilowe, stałe, krótkoterminowe i długoterminowe. Pierwsza grupa (oddziaływania chwilowe) obejmuje m.in. emisję hałasu oraz zanieczyszczeń pyłowo-gazowych będących skutkiem prac budowlanych jedynie w fazie realizacji zainwestowania (chwilowy wzrost

32 Oznaczenia: odziaływania B –bezpośrednie, P –pośrednie, Sk – skumulowane, Ch – chwilowe, S – stałe, K –krótkoterminowe, D – długoterminowe, O – odwracalne, N – nieodwracalne. 33 Oznaczenia: oddziaływania (+) pozytywne, (-) negatywne, (+/-) niemożliwe do jednoznacznej oceny.

37 natężenia hałasu i emisji gazów i pyłów wynikający z pracy maszyn i urządzeń w trakcie prac budowlanych). Jako oddziaływanie stałe traktować należy zniszczenie pokrywy glebowej i ubytek powierzchni biologicznie czynnej zajętej pod zabudowę i układ komunikacyjny, a także promieniowanie elektromagnetyczne emitowane w sposób stały, powstające na skutek funkcjonowania napowietrznych urządzeń elektroenergetycznych, stacji transformatorowych i infrastruktury telekomunikacyjnej. Krótkoterminowe oddziaływania, bardzo podobne swym charakterem do chwilowych, mają miejsce w trakcie realizacji inwestycji, mimo iż na ogół są gwałtowne nie prowadzą do długofalowych skutków w krajobrazie i stanie środowiska. Obejmują one degradację pokrywy roślinnej i tymczasowy, krótkotrwały ubytek powierzchni biologicznie czynnej w okresie realizacji inwestycji budowlanych. Krótkoterminowość ww. oddziaływań polega na ich występowaniu wyłącznie w okresie prowadzenia prac inwestycyjnych, po zakończeniu których powierzchnie zajęte na czas budowy są porządkowane i zadarniane. Z kolei istnienie oddziaływań długoterminowych ujawnia się na ogół po zakończeniu inwestycji i związane jest przede wszystkim z eksploatacją i funkcjonowaniem obiektów budowlanych, komunikacyjnych i infrastrukturalnych. Większość z oddziaływań długoterminowych pokrywa się z oddziaływaniami pośrednimi, obejmując skutki rozwoju zainwestowania takie jak: wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza wzrost ilości wytwarzanych odpadów, wzrost poboru wody na cele bytowe i gospodarcze oraz ilości wytwarzanych ścieków, a także wzrost emisji hałasu związanego z większym ruchem komunikacyjnym i obecnością większej ilości użytkowników terenów mieszkaniowych i usługowych. Jako oddziaływanie długoterminowe można również traktować przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu. Z drugiej jednak strony, realizacja niektórych ustaleń Studium z pewnością skutkować będzie pojawieniem się długoterminowych oddziaływań o charakterze pozytywnym, do których zaliczono rozwój terenów o funkcji ekologicznej w postaci terenów zieleni urządzonej, a także utrzymanie w dotychczasowym, wolnym od zabudowy użytkowaniu terenów użytków zielonych. Tereny zainwestowane są szczególnie narażone na występowanie tzw. oddziaływań skumulowanych. Koncentracja obiektów o różnych funkcjach (zabudowy mieszkaniowej, usług o różnym charakterze, terenów komunikacji) oraz intensyfikacja zainwestowania, na małej powierzchni może doprowadzić do kumulacji zagrożeń różnego rodzaju, tj: niskiej emisji pyłów i gazów do atmosfery, dużej ilości produkowanych odpadów komunalnych, uciążliwości związanych ze wzrostem natężenia hałasu. Problem oddziaływań skumulowanych dotyczyć będzie przede wszystkim obszaru miasta Warki.

5. Przewidywane oddziaływania na poszczególne elementy środowiska, krajobraz, zdrowie ludności, zabytki i dobra materialne oraz na przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 i jego integralność

1. Powietrze Rozwój zainwestowania na terenach dotychczas wolnych od zabudowy może skutkować wzrostem emisji zanieczyszczeń do atmosfery, nieznacznym pogorszeniem się warunków aerosanitarnych obszaru Gminy. Przyczynami tych zjawisk będzie m.in. wzrost natężenia ruchu samochodowego związany z użytkowaniem terenów dotychczas niezagospodarowanych i niedostępnych oraz pojawienie się nowych emitorów w postaci kotłowni w nowych obiektach. Zapisy Studium z zakresu zasad zaopatrzenia w ciepło uwzględniają wymogi ochrony powietrza, przez co minimalizują ewentualny wzrost stężenia zanieczyszczeń z tego tytułu. Nie przewiduje się by realizacja ustaleń Studium mogła skutkować istotnym, odczuwalnym wzrostem zanieczyszczenia powietrza i przekroczeniem standardów jego jakości ustalonych w przepisach odrębnych. Poziom zanieczyszczeń po realizacji ustaleń Studium nie będzie stanowił zagrożenia dla jakości środowiska obszaru i sąsiadujących z nim terenów podlegających ochronie. 2. Powierzchnia ziemi i gleby Realizacja ustaleń Studium może skutkować lokalnymi zmianami w ukształtowaniu terenu dokonywanymi w celu przystosowania terenu dla lokalizacji zabudowy lub elementów układu drogowego. Niewielkich prac niwelacyjnych, ze względu na istniejące różnice wysokości może wymagać realizacja zabudowy mieszkaniowej lub usługowej wskazanej w Studium jako uzupełnienie istniejących pasm zabudowy przydrożnej w obszarze skarpy nadpilicznej. Prace budowlane nie będą prowadzić do znaczących zmian ukształtowania doliny rz. Pilicy w sposób, który powodowałby negatywne oddziaływania na środowisko przyrodnicze, w tym na zmianę stosunków wodnych w dolinie. Wszelkie prace budowlane związane z lokalizacją nowej zabudowy i dróg spowodują naruszenie istniejącej pokrywy glebowej (pod budynkami i drogami nastąpi unieczynnienie gleby).

38 3. Wody powierzchniowe i podziemne Przy respektowaniu ustaleń Studium nie powinno nastąpić pogorszenie jakości wód powierzchniowych i podziemnych ani zmiany stosunków wodnych. Zapisy zawarte w projekcie Studium jednoznacznie określają, jakie działania winny być podejmowane w celu ochrony ilościowej i jakościowej zasobów wodnych, zarówno w zakresie racjonalizacji zużycia wody w gospodarce jak i poprawy czystości wód powierzchniowych oraz poprawy bilansu hydrologicznego. Respektowanie ustaleń projektu Studium, zwłaszcza zaś ustaleń w zakresie rozbudowy sieci wodno-kanalizacyjnej, odprowadzania ścieków oraz ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego powinno zagwarantować utrzymanie dotychczasowej jakości zasobów wód powierzchniowych i podziemnych. Cele środowiskowe dla wód powierzchniowych dla obszarów chronionych określone w Planie gospodarowania wodami w obszarze dorzecza Wisły przewidują osiągnięcie celów środowiskowych takich jak: dobry stan ekologiczny, możliwość migracji organizmów wodnych na odcinku cieku istotnego – Wisła i Pilica w obrębie JCWP, dobry stan chemiczny, zaś dla wód podziemnych osiągnięcie dobrego stanu chemicznego i dobrego stanu ilościowego. W związku z powyższym, realizacja ustaleń Studium pozwoli na osiągnięcie celów środowiskowych określonych dla wód podziemnych. Projekt Studium nie przewiduje lokalizacji inwestycji, które mogłyby w sposób bezpośredni i negatywny oddziaływać na stan wód powierzchniowych, a zawarte w nim ustalenia w sposób wyczerpujący zapewniają utrzymanie dotychczasowej jakości gleb, wód i powietrza. Chociaż respektowanie jego zapisów gwarantuje, że jakość wód nie będzie ulegać pogorszeniu to osiągnięcie celu środowiskowego w postaci dobrego stanu wód Wisły, Pilicy i Czarnej może okazać się niemożliwe. Wynika to ze stwierdzonego złego stanu wód (nie mylić ze stanem i potencjałem ekologicznym) w chwili obecnej, będącego również wynikiem oddziaływania zagrożeń zewnętrznych, spoza obszaru Gminy, które nie mogą być regulowane w poddanym ocenie projekcie Studium. 4. Klimat Nie przewiduje się, by realizacja projektowanego w Studium zagospodarowania skutkowała zmianami klimatu, chociażby w skali lokalnej. 5. Zwierzęta i rośliny Ustalenia Studium przewidują z jednej strony: utrzymanie i rozwój terenów o funkcji ekologicznej, z drugiej – rozwój zainwestowania kosztem terenów zajętych obecnie przez roślinność różnego typu. Na skutek wprowadzenia nowej zabudowy, zmniejszeniu ulegnie ogólna powierzchnia biologicznie czynna oraz przestrzeń bytowania zwierząt. Realizacja nowych inwestycji wymusi usunięcie części roślinności. Zmiany te, nie powinny mieć jednak większego znaczenia i prowadzić do zmniejszenia populacji gatunków, bowiem wskazując w Studium tereny dla rozwoju zabudowy wybrano tereny nieprzedstawiające szczególnych walorów przyrodniczych, położone w bezpośrednim sąsiedztwie istniejących terenów zainwestowanych oraz takie, na których obserwuje się nasilenie procesów budowlanych (w strefie podmiejskiej Warki). Tereny wskazane do urbanizacji w obszarze ujściowego odcinka Pilicy, celowo przeznaczono dla rozwoju mniej intensywnego budownictwa, mając na względzie z jednej strony potrzebę wykorzystania rekreacyjnego potencjału dolin rzecznych, z drugiej zaś wymogi ochrony środowiska. Znajdują się one w całości poza obszarami objętymi formami ochrony przyrody, a także poza obszarem szczególnego zagrożenia powodzią. Zajęcie ww. terenów przez zabudowę nie będzie skutkowało naruszeniem stabilności ekosystemu doliny rz. Wisły i Pilicy, a także cennych siedlisk stanowiących przedmiot ochrony Natura 2000. Tereny łąk i pastwisk w obrębie dolin pozostawiono w dotychczasowym użytkowaniu, wskazując jako podstawowy kierunek działań m.in. cyt.: „ograniczenie działalności rolniczej utrzymania terenów jako użytków zielonych” oraz „zachowanie istniejących zadrzewień nadwodnych i roślinności łęgowej, ochronę skarp i brzegów koryt cieków, a także utrzymanie ekosystemów”. Przewiduje się rozwój zasobów leśnych, jako że Studium wskazuje nowe tereny zalesień nie ograniczając jednocześnie powierzchni istniejących lasów. Ustalenia Studium wskazujące zachowanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz wprowadzanie nowych pozwolą na utrzymanie ostoi drobnych zwierząt polnych i utrzymanie drożności lokalnych korytarzy ekologicznych istotnych dla migracji gatunków. Negatywne oddziaływanie barier przyrodniczych w postaci tras komunikacyjnych (drogi krajowej i dróg wojewódzkich), w myśl zapisów Studium ma być niwelowane poprzez realizację, o ile warunki terenowe na to pozwalają, przepustów, przejść lub tuneli dla zwierząt. 6. Różnorodność biologiczna Równowaga ekosystemów glebowych i roślinnych, nie zostanie w sposób znaczący naruszona w rezultacie realizacji ustaleń zawartych w projekcie Studium. Nie przewiduje się również zubożenia różnorodności gatunków. Ochronę różnorodności biologicznej zapewniają następujące ustalenia: określony udział procentowy maksymalnej powierzchni zabudowy oraz minimalnej powierzchni biologicznie czynnej w ogólnej powierzchni działki, wymagany do zachowania, ograniczenie ingerencji zainwestowania w tereny cenne pod względem przyrodniczym poprzez wskazanie zasięgu terenów

39 o funkcjach przyrodniczych (m.in. terenów oznaczonych symbolami: PS, ZLP/ZL, RZL, ZR, ZP, ZRR) oraz ustalenie zasad ich ochrony i zagospodarowania. 7. Zasoby naturalne W Studium nie wskazano terenów eksploatacji powierzchniowej, jednak zachowując zgodność z przepisami odrębnymi z zakresu geologii i górnictwa wskazano możliwość eksploatacji złóż kopalin w obrębie istniejącego złoża, oraz prowadzenie badań rozpoznawczych i ustanowienie obszarów i terenów górniczych. Ustalenia te mogą prowadzić do uszczuplenia zasobów naturalnych w postaci złóż kopalin w skutek ewentualnego rozpoznania i ustanowienia obszaru i terenu górniczego oraz rozpoczęcia eksploatacji. 8. Krajobraz Przewidywane zmiany krajobrazu będą skutkiem przekształceń funkcjonalnych i przestrzennych, a polegały będą na intensyfikacji zagospodarowania, pojawieniu się nowych dróg umożliwiających obsługę komunikacyjną terenów przeznaczonych na cele inwestycyjne oraz na wprowadzeniu zabudowy na terenach dotychczas niezainwestowanych. Ochrona krajobrazu jest w przypadku opisywanego obszaru istotna również w kontekście ochrony Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Pilicy i Drzewiczki oraz obszarów Natura 2000. Realizacja ustaleń Studium nie będzie prowadzić do zatracenia walorów krajobrazowych - w proponowanych w Studium ustaleniach z zakresu kształtowania projektowanej zabudowy (m.in. w zakresie gabarytów zabudowy, kształtu dachów, ogrodzeń) uwzględnione zastały zasady estetyki i spójności z otaczającym krajobrazem. Ponadto wprowadzono zapisy chroniące przed osuwaniem się mas ziemnych potencjalnie zagrożone tym procesem obszary skarp rzecznych. Przestrzeganie zapisów projektu Studium pozwoli w znacznej mierze zachować krajobraz skarp. 9. Ludzi Użytkowanie poszczególnych terenów w sposób zgodny z ustaleniami Studium (oraz zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa) nie powinno skutkować negatywnym wpływem na zdrowie mieszkańców. Bezpieczne warunki życia zapewnione będą poprzez ustalenia z zakresu rozwoju systemów komunikacji, ochrony powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniami oraz ochrony ludności przed hałasem, ograniczenie zabudowy w obszarze szczególnego zagrożenia powodzią oraz terenów w zasięgu negatywnego oddziaływania linii elektroenergetycznych. Natomiast poprawę standardu życia przynieść powinny wskazywane w Studium: rozwój infrastruktury wodno- kanalizacyjnej, rozwój systemów energetycznych głównie w oparciu o gaz oraz odnawialne źródła energii, działania z zakresu gospodarki mieszkaniowej. Z kolei na skutek podniesienia jakości przestrzeni publicznych oraz rozwoju terenów o funkcji ekologicznej, rekreacyjnej i sportowej poprawie ulec powinna jakość życia głównie w zakresie możliwości spędzania czasu wolnego. Intensyfikacja zainwestowana, przewidziana w projekcie Studium może skutkować powstawaniem konfliktów i kolizji pomiędzy funkcją terenu, a warunkami akustycznymi. Dotyczy to przede wszystkim obszarów, gdzie notowany poziom hałasu jest wysoki już w chwili obecnej, tj. położonych przy drogach o największym natężeniu. Dalsza intensyfikacja zainwestowania na terenach sąsiednich może prowadzić do nieznacznego pogarszania się warunków akustycznych oraz stanu sanitarnego powietrza atmosferycznego. Zmiany zarówno w zakresie warunków akustycznych jak i stanu sanitarnego powietrza nie powinny być jednak znaczące i odczuwalne, zwłaszcza że Studium wskazuje jednocześnie szereg działań służących ograniczeniu negatywnych skutków urbanizacji., w tym m.in. na etapie planów miejscowych i projektów zagospodarowania terenu - kształtowanie zainwestowania w sposób ograniczający ekspozycję na hałas terenów podlegających ochronie akustycznej, ograniczenie uciążliwości prowadzonej działalności w zakresie emisji hałasu oraz emisji zanieczyszczeń poprzez m.in.: realizację nasadzeń zwartą zielenią wysoką i średnio wysoką na działce, na której prowadzona jest działalność, ekranowanie źródeł hałasu, stosowanie urządzeń filtrujących, wyciszających. 10. Zabytki Rozwiązania przyjęte w projekcie Studium nie będą skutkowały negatywnym oddziaływaniem na zabytki objęte ochroną w formie przewidzianej w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1446 z późn. zm.). Ustalenia Studium odnoszące się do dziedzictwa kulturowego, zabytków i dóbr kultury współczesnej gwarantują zachowanie wartości obiektów zabytkowych. 11. Dobra materialne Zapisane w projekcie Studium ustalenia stwarzają warunki do zagospodarowania terenów w inny, bardziej intensywny sposób niż dotychczas. Rozwój dóbr materialnych będzie następował w toku budowy obiektów i urządzeń. Ochronę dóbr materialnych zapewniono poprzez dążenia do ograniczenia zabudowy w obszarze szczególnego zagrożenia powodzią oraz w obszarach potencjalnie zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych.

40 12. Obszar Natura 2000 i inne obszary podlegające ochronie Część obszaru Gminy znajduje się w granicach obszarów należących do sieci Natura 2000: „Dolina Środkowej Wisły”, „Dolina Pilicy” oraz „Dolina Dolnej Pilicy”. Zasięg ww. obszarów w dużym stopniu pokrywa się z zasięgiem Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Rzeki Pilicy i Drzewiczki.

W granicach obszaru Gminy występują następujące obszarowe formy ochrony przyrody: 1) Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Rzeki Pilicy i Drzewiczki; 2) obszary Natura 2000: a) Dolina Dolnej Pilicy – obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (OZW), PLH140016, b) Dolina Pilicy – obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO), PLB140003, c) Dolina Środkowej Wisły – obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO), PLB140004;

Przedmiotem ochrony Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Rzeki Pilicy i Drzewiczki jest cyt.: „wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowy ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a także pełniona funkcja korytarzy ekologicznych”. W granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki (OChKDPD) obowiązują ustalenia z zakresu czynnej ochrony ekosystemów leśnych, nieleśnych ekosystemów lądowych, ekosystemów wodnych, a także pozostałe ustalenia, w tym zakazy określone w rozporządzeniu Nr 43 Wojewody Mazowieckiego z dnia 5 maja 2005 r. zmienionego uchwałą Nr 34/13 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 18 lutego 2013 r. zmieniającej niektóre rozporządzenia Wojewody Mazowieckiego dotyczące obszarów chronionego krajobrazu. Istotnym ograniczeniem w zakresie realizacji zagospodarowania jest zakaz lokalizowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. Wyłączenia ze stosowania powyższych zakazów określają przepisy odrębne z zakresu ochrony przyrody (zakazy nie dotyczą m.in. realizacji inwestycji celu publicznego). Projekt Studium respektuje ww. zakaz34 – nie wskazuje nowych terenów pod zabudowę w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych w granicach ww. form ochrony przyrody. Na rysunku Studium oznaczono granice terenów, usytuowanych w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki (OChKDPD), w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych. Ponadto tereny przeznaczone pod zabudowę, dla których przewidziano ww. szczególne warunki zagospodarowania oznaczono szrafem jako „obszary przeznaczone pod zabudowę objęte zakazami w realizacji zabudowy wynikającymi z przepisów odrębnych z zakresu ochrony przyrody” oraz w części tekstowej ustalono, że „Wskazanie pod zabudowę terenów usytuowanych w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki, w pasie 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych nie przesądza o możliwości ich zagospodarowania na wskazane cele. Możliwość zabudowy uzależniona jest od spełnienia wymogów przepisów odrębnych z zakresu ochrony przyrody” oraz że, dla ww. obszarów na terenach zabudowy rekreacji indywidualnej i zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej ML oraz na terenach zabudowy rekreacji indywidualnej i zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej na terenach leśnych MLS w zakresie aktualnie obowiązujących przepisów z zakresu ochrony przyrody zakłada się wyłącznie przebudowę i nadbudowę istniejących obiektów.

W związku z ustaleniami prognozy zawartymi powyżej m.in. w pkt 2, 5, 6 i 8 oraz wskazaniem, że projektu Studium uwzględnia zakazy obowiązujące w OChKDPD, nie przewiduje się negatywnego

34 W projekcie Studium wskazano, że zakazy obowiązujące w granicach obszarów objętych ochroną wynikają z respektowania zapisów zawartych w rozporządzeniach dotyczących danych form ochrony przyrody. Ewentualna zmiana przepisów odrębnych, w tym rozporządzeń dotyczących form ochrony przyrody powinna być brana pod uwagę przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego bez konieczności aktualizacji zapisów Studiów. Wskazano także, że aktualizacji Studium nie będzie wymagała weryfikacja lokalizacji zbiorników wodnych i przebiegów brzegów rzek i jezior, a także idąca za tym ewentualna korekta przebiegu „granic, terenów usytuowanych w granicach OChKDP, w pasie 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych” oraz zasięgu „obszarów przeznaczonych pod zabudowę objętych zakazami w realizacji zabudowy wynikających z przepisów odrębnych z zakresu ochrony przyrody” – plany miejscowe powinny uwzględniać stan prawny i faktyczny obowiązujący w trakcie ich sporządzania adekwatny do zakresu i szczegółowości planów miejscowych.

41 oddziaływania na cel i przedmiot ochrony ww. obszaru chronionego krajobrazu oraz integralność.

Przy ocenie oddziaływań na obszary Natura 2000 należy pamięć, że cyt.: „obszary Natura 2000 wyznacza się w celu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt wymienionych w załącznikach I i II do Dyrektywy Siedliskowej, a więc ochronie nie podlegają wszystkie składniki przyrody, tak jak w innych formach ochrony przyrody np. w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. Ochrona w ramach sieci Natura 2000 nie oznacza ochrony rezerwatowej (konserwatorskiej) lecz przeciwnie, zakłada prowadzenie dotychczasowych działań gospodarczych, jeśli zapewniają one utrzymanie istniejącego stanu ekosystemów35. System ostoi Natura 2000 służy zachowaniu wymienionych w dyrektywach siedlisk i gatunków cennych, reprezentatywnych bądź zagrożonych w skali kontynentu, tworzących europejskie dziedzictwo przyrodnicze – niezależnie od Krajowego Systemu Obszarów Chronionych. Należy podkreślić, ze ostoje Natura 2000 nie są wyłączone z dotychczasowych form działalności gospodarczej a jedynie mają stymulować zrównoważony rozwój tych obszarów ze szczególnym uwzględnieniem wybranych siedlisk przyrodniczych36.

W odniesieniu do wszystkich ww. obszarów Natura 2000 obowiązują plany zadań ochronnych, w których określono m.in.: 1) cele działań ochronnych; 2) działania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów ich wdrażania; 3) wskazania do zmian w istniejących studiach zagospodarowania i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin (...) dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń wewnętrznych lub zewnętrznych niezbędnych dla utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000.

Wskazania zawarte w Planach zadań ochronnych, odnoszące się do obszaru Gminy Warka dotyczą następujących zadań określonych dla ochrony i zachowania przedmiotów ochrony obszarów Natura 2000: 1) dla łąk w 458 km biegu Wisły, na lewym jej brzegu, między wałem a nurtem rzeki, na powierzchni ok. 26 ha – zachowanie siedliska derkacza poprzez działanie ochronne polegające na koszeniu, tj. obligatoryjnie ekstensywne użytkowanie kośne, kośno-pastwiskowe oraz fakultatywnie poprzez koszenie łąki w terminie od 15 sierpnia do 30 września z pozostawieniem 15-20% powierzchni łączki nieskoszonej, corocznie w innym miejscu37, 2) dla wybranych działek w obrębach: Warka-Niemojewice, Warka, Budy Michałowskie, Michałów Dolny, Michałów Górny, Michałów Parcela, działanie ochronne polegające na utrzymaniu otwartego charakteru siedliska niżowych i górskich świeżych łąk użytkowanych ekstensywnie (6510), tj. obligatoryjnie zachowanie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków stanowiących przedmiot ochrony; ekstensywne użytkowanie kośne, kośno-pastwiskowe lub pastwiskowe oraz szereg działań fakultatywnych zależnych od typu użytkowania38, 3) realizacja przez właściwego Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska działań dotyczących monitoringu stanu przedmiotów ochrony oraz realizacji celów działań ochronnych, realizacja działań dotyczących uzupełniania stanu wiedzy o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich

35 Derlacz P. 2003 r., Sieć Natura 2000 w europejskiej ochronie przyrody. [W:] Natura 2000 w lasach Polski – skrypt dla każdego. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. 36 Pawlaczyk P. 2003 r. Miejsce sieci Natura 2000 w polskiej ochronie przyrody. [W:] Natura 2000 w lasach Polski – skrypt dla każdego. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. 37 na podstawie: Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie z dnia 24 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły PLB140004, Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie z dnia 16 grudnia 2014 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły PLB140004 oraz Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie z dnia 30 maja 2016 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły PLB140004 38 na podstawie: Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Pilicy PLH140016, Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 23 grudnia 2014 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Pilicy PLH140016.

42 ochrony w całych obszarach Natura 2000 lub ich fragmentach zgodnie z zarządzeniami (w tym m.in. poprzez wykonanie ekspertyzy na starorzeczach wskazanych do renaturyzacji dla wybranych działek ewidencyjnych w obrębie Stare Grzegorzewice dla przedmiotu ochrony: rybitwa czarna, kropiatka, cyranka, podróżniczek39); 4) realizacja innych działań przez właściwe instytucje i podmioty (np. Polski Związek Wędkarski, Polskie Sieci Elektroenergetyczne, Koła Łowieckie, właściciela, posiadacza lub dzierżawcę obszaru) w ramach całych obszarów Natura 2000 lub w obrębie trwałych użytków zielonych obszaru Natura 2000, zgodnie z wytycznymi zawartymi w zarządzeniach – działania z zakresu: gospodarki zarybieniowej, zabezpieczenia napowietrznych linii elektroenergetycznych, organizacji polowań, ekstensywnego użytkowania kośnego, kośno-pastwiskowego lub pastwiskowego.

Obszary wdrażania (jeśli ich lokalizacja została doprecyzowana w planach ochronnych) ww. działań ochronnych oznaczono na rysunku prognozy. Dla tych, które znajdują się poza zasięgiem istniejącego zainwestowania (niektóre z wskazanych działek w miejscowości Michałów Dolny są już zagospodarowane – zabudową zagrodową, usługową, zabytkowym parkiem podworskim) w Studium wskazano utrzymanie ich dotychczasowej funkcji przyrodniczej w ramach przeznaczenia na tereny zieleni naturalnej dolin rzecznej (ZR), tereny zieleni naturalnej doliny rzecznej i rekreacji (ZRR), lasów (ZL), wód powierzchniowych (WS) oraz funkcji rolniczej w ramach przeznaczenia na tereny łąk i pastwisk (PS), tereny rolnicze (R). Ustalenia projektu Studium odnoszące się do sposobu zagospodarowania w obrębie ww. obszarów wdrażania działań ochronnych nie pozostają w sprzeczności z ustaleniami Planów zadań ochronnych obszarów Natura 2000 i pozwalają na realizację działań ochronnych, w nich wskazanych. Reasumując, ustalenia projektu Studium nie będą prowadzić do przekształcenia lub fragmentaryzacji zidentyfikowanych w jego granicach siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie w ramach obszaru Natura 2000 „Dolina Dolnej Pilicy” siedlisk zasiedlanych przez gatunki priorytetowe w obrębie obszarów Natura 2000 „Dolina Pilicy” i „Dolina Środkowej Wisły”. Projektowane w Studium zainwestowanie w niewielkim stopniu wkracza na tereny znajdujące się w granicach obszarów Natura 2000. Większość terenów położonych w granicach obszarów „naturowych”, w tym istotne dla celów i przedmiotu ich ochrony łąki i pastwiska, na mocy ustaleń projektu Studium pozostaną użytkowane w sposób dotychczasowy. Zapisy projektu Studium uwzględniają zalecenia wskazane w Planach zadań ochronnych oraz w Standardowych formularzach danych, przez co gwarantują ochronę terenów łąk i pastwisk przed zainwestowaniem oraz eliminację większości zagrożeń wymienionych w Standardowych formularzach danych dla przedmiotowych obszarów. Uszczegółowienie zapisów ochronnych dla ww. wrażliwych obszarów nastąpić powinno na etapie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

W związku z powyższym, po uwzględnieniu zgromadzonych informacji i analizie potencjalnych zagrożeń stwierdza się, że w wyniku realizacji ustaleń analizowanego projektu Studium nie wystąpi znaczące oddziaływanie na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000: PLB140004 Dolina Środkowej Wisły, PLB140003 Dolina Pilicy, PLH140016 Dolina Dolnej Pilicy oraz na integralność tych obszarów.

6. Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko i ich ocena

Osobnej analizy i uwypuklenia wymagają proponowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 71).

Ze względu na swój rozległy zasięg przestrzenny i merytoryczny, poddany analizie projekt Studium jedynie w niewielkim zakresie wprowadza ograniczenia w zakresie lokalizacji przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ww. przepisów,

39 – dla obszaru Dolina Pilicy: Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Pilicy PLB140003, Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 23 grudnia 2014 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Pilicy PLB140003 oraz Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 25 maja 2016 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Pilicy PLB140003;

43 pozostawiając te kwestie do rozstrzygnięcia na etapie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Ograniczenia, jakie projekt Studium wprowadza w zakresie lokalizacji przedsięwzięć to (cyt.): 1) dla terenów wielofunkcyjnych centrum (CUM): „Zakaz lokalizacji funkcji usługowych mogących stanowić uciążliwość dla funkcji mieszkaniowej obszaru, w szczególności będących przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko”; 2) dla terenów zabudowy zagrodowej i usług (RMU): „W ramach zabudowy zagrodowej dopuszcza się wyłącznie realizację obiektów produkcji i obsługi produkcji rolnej nie zaliczonych do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów odrębnych:; 3) w zakresie kierunków kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej „zakaz lokalizacji obiektów, w których prowadzony jest chów lub hodowla zwierząt zaliczonych do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów odrębnych, w granicach terenów, na których przewiduje się lokalizację zabudowy mieszkaniowej”. Ponadto w projekcie Studium zwrócono uwagę na, wynikający z przepisów odrębnych, obowiązujący w Obszarze Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki „zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko” w rozumieniu przepisów z zakresu ocen oddziaływania na środowisko, z którego wyłączono przedsięwzięcia służące obsłudze ruchu komunikacyjnego, turystyce oraz przedsięwzięcia bezpośrednio związane z rolnictwem i przemysłem spożywczym. Wymienione wyżej obostrzenia służyć mają ograniczeniu wystąpienia negatywnego oddziaływania w miejscach gdzie byłoby to szczególnie niepożądane. Zapisy te pozwalają chronić przede wszystkim ludzi, w tym ich zdrowie.

W projekcie Studium przewidziano możliwość lokalizacji urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, wykorzystujących m.in. energię otrzymywaną z biomasy, biogazu (w tym odgazowywanie odpadów), energię geotermalną, energię promieniowania słonecznego na terenach: obiektów produkcyjnych, składów, magazynów i usług (PU), obiektów produkcyjnych, składów i magazynów (P) oraz w granicach miasta Warka terenach infrastruktury technicznej (I) – istniejących: składowiska odpadów oraz oczyszczalni ścieków. Realizacja ww. urządzeń nie może powodować ograniczeń w zabudowie, zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu poza obszarem, na którym będą lokalizowane. Granicami stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie, zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu związanych z lokalizacją urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW są granice terenów, na których urządzenia te będą rozmieszczone. Nie przewiduje się w obszarze Gminy lokalizacji elektrowni wiatrowych w rozumieniu przepisów odrębnych dotyczących inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych oraz innych urządzeń wytwarząjących energię z energii wiatru o mocy przekraczającej 100 kW. Mimo, iż lokalizacja niektórych urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW może wiązać się ze znaczącym oddziaływaniem na środowisko w miejscu ich lokalizacji lub ich najbliższym otoczeniu, ostateczne ich oddziaływanie na środowisko należy uznać za pozytywne. Urządzenia te należą do inwestycji proekologicznych. Ponadto ewentualne negatywne oddziaływanie zostaje ograniczone poprzez wskazanie w projekcie Studium terenów lokalizacji tych urządzeń (niedopuszczających ich lokalizacji tam, gdzie byłaby niepożądana) oraz zastosowanie odpowiednich rozwiązań technologicznych.

W projekcie Studium przewidziano możliwość lokalizacji na terenie Gminy zakładów o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej wyłącznie jako: 1) zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej wykorzystujących substancje niebezpieczne w instalacjach chłodniczych lub zakładów o zwiększonym ryzyku poważnej awarii przemysłowej na terenie obiektów produkcyjnych, składów i magazynów (P), 2) zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej: a) wykorzystujących substancje niebezpieczne w instalacjach chłodniczych, lub b) prowadzących działalność z zakresu magazynowania lub obrotu substancjami z zakresu środków ochrony roślin, nawozów lub wyposażeniem dla rolnictwa i sadownictwa na terenach obiektów przetwórstwa rolno-spożywczego (PR), terenach rolniczych (R) lub położonych poza granicami Miasta terenach produkcyjnych, składów, magazynów i usług (PU). Ww. zakłady mogą być lokalizowane wyłącznie na ww. terenach położonych poza obszarami Natura 2000 (Dolina Środkowej Wisły, Dolina Dolnej Pilicy, Dolina Pilicy). Możliwość lokalizacji ww. zakładów na wskazanych terenach ma zagwarantować dalsze możliwości rozwoju w zakresie wypracowanych w Gminie specjalizacji, tj. z zakresu sadownictwa, magazynowania

44 i obrotu płodami rolnymi oraz przetwórstwa rolno-spożywczego. Ewentualne wystąpienie awarii skutkować może negatywnymi oddziaływaniami na różne komponenty środowiska, m.in. na zdrowie ludzi, i może mieć negatywne skutki. Rodzaje zakładów o dużym (ZoDR) lub zwiększonym ryzyku (ZoZR) poważnej awarii dopuszczone do lokalizacji ograniczone zostały wyłącznie do zakładów ściśle związanych ze specyfiką działalności prowadzonej w obszarze Gminy. Najszersze możliwości przewidziano wyłącznie dla jednego z terenów, na którym obecnie zlokalizowany jest już zakład produkcyjny, tj. Browar. Uwzględniono więc przede wszystkim dalszą możliwość rozwoju zakładu. Zastrzeżono, że dopuszczenie lokalizacji ZoDR lub ZoZR dotyczy wyłącznie wskazanych terenów położonych poza obszarami Natura 2000. Ponadto w projekcie Studium wprowadzono zapisy, których przestrzeganie pozwoli na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia poważnej przemysłowej oraz na ograniczenie negatywnych jej skutków w przypadku jej ewentualnego wystąpienia; w szczególności wskazano potrzebę zachowania pasów ochronnych na terenie na którym zlokalizowany będzie zakład oraz zachowanie bezpiecznej odległości podczas kształtowania zagospodarowania poza danym terenem.

Przedsięwzięcia, które w zgodzie z zapisami projektu Studium będą możliwe do realizacji to m.in.: 1. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 52 ww. rozporządzenia: zabudowa przemysłowa, w tym zabudowa systemami fotowoltaicznymi, lub magazynowa, wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż: a) 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa (…), lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa (…), b) 1 ha na obszarach innych niż obszary objęte formami ochrony przyrody lub w otulinach form przyrody o których mowa w lit. a; 2. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 55 ww. rozporządzenia: zabudowa usługowa, inna niż centra handlowe, w szczególności szpitale, placówki edukacyjne, kina, teatry, obiekty sportowe, wraz z towarzyszącą im infrastrukturą: a) objęta ustaleniami mpzp albo miejscowego planu odbudowy o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż: – 2 ha, na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa (…) lub w otulinach form przyrody, o których mowa (…), – 4 ha, na obszarach innych niż wymienione w tiret pierwsze, b) nieobjęta ustaleniami mpzp albo miejscowego planu odbudowy o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż: – 0,5 ha, na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa (…) lub w otulinach form przyrody, o których mowa (…), – 2 ha na obszarach innych niż wymienione w tiret pierwsze; 3. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 53 ww. rozporządzenia: zabudowa mieszkaniowa wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą: a) objęta ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo miejscowego planu odbudowy o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż: – 2 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa (…) lub w otulinach form ochrony przyrody (…), – 4 ha na obszarach innych niż wymienione w tiret pierwsze, b) nieobjęta ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego lub miejscowego planu odbudowy, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż: – 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa (…) lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa (…), – 2 ha na obszarach innych niż wymienione w tiret pierwsze; 4. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 50 ww. rozporządzenia: ośrodki wypoczynkowe lub hotele, zlokalizowane poza terenami mieszkaniowymi, terenami przemysłowymi, innymi terenami zabudowanymi i zurbanizowanymi terenami niezabudowanymi (…) o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż: a) 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa (…), lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa (…), b) 2 ha na obszarach innych niż obszary objęte formami ochrony przyrody lub w otulinach form przyrody o których mowa w lit. a; 5. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 51 ww. rozporządzenia: stałe pola kempingowe lub karawaningowe: a) na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa (…),

45 b) o powierzchni zagospodarowania nie mniejszej niż 0,5 ha na obszarach innych niż wymienione w lit. a; 6. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 92 ww. rozporządzenia: instalacje przetwórstwa owoców, warzyw, ryb lub produktów pochodzenia zwierzęcego, z wyłączeniem tłuszczów zwierzęcych, o zdolności produkcyjnej nie mniejszej niż 50 t na rok; 7. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 40 ww. rozporządzenia: wydobywanie kopalin metodą odkrywkową inne niż wymienione w § 2 ust. 1 pkt 27 lit. a: a) bez względu na powierzchnię obszaru górniczego (…), b) z obszaru górniczego o powierzchni większej niż 2 ha lub o wydobyciu większym niż 20 000 m3 na rok, inne niż wymienione w lit. a; 8. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 77 ww. rozporządzenia: instalacje do oczyszczania ścieków inne niż wymienione w §2 ust. 1 pkt 40, przewidziane do obsługi nie mniej niż 400 równoważnych mieszkańców w rozumieniu (…); 9. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 33 ww. rozporządzenia: instalacje do przesyłu gazu inne niż wymienione w §2 ust. 1 pkt 21 (…) oraz towarzyszące im tłocznie lub stacje redukcyjne, z wyłączeniem (…); 10. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 7 ww. rozporządzenia: stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linii elektroenergetyczne, o napięciu znamionowym nie mniejszym niż 110 kV, inne niż wymienione w §2 ust. 1 pkt 6; 11. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 60: drogi o nawierzchni twardej o całkowitej długości przedsięwzięcia powyżej 1 km inne niż wymienione w §2 ust. 1 pkt 31 i 32 oraz obiekty mostowe w ciągu drogi o nawierzchni twardej (…); 12. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 79: sieci kanalizacyjne o całkowitej długości przedsięwzięcia nie mniejszej niż 1 km (…); 13. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 103: chów lub hodowla zwierząt, inne niż wymienione w §2 ust. 1 pkt 51, w liczbie nie mniejszej niż 40 dużych jednostek przeliczeniowych (DJP) (…); 14. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 88: gospodarowanie wodą w rolnictwie polegające na: a)-d) melioracji (…), e)-f) realizacji zbiorników wodnych (…); 15. wyszczególnione w §3 ust. 1 pkt 89 i 90: zalesienia (…); 16. inne przedsięwzięcia zaliczane do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko lokalizowane przede wszystkim na terenach obiektów produkcyjnych, składów, magazynów i usług (PU), terenie obiektów produkcyjnych, składów i magazynów (P), terenach obiektów przetwórstwa rolno-spożywczego (PR) oraz terenach infrastruktury technicznej (I). Na rysunku Prognozy wskazano obszary potencjalnych przekształceń (względem stanu istniejącego) o negatywnych lub trudnych do jednoznacznej oceny skutkach dla środowiska.

Tab. 5. Przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, przewidziane do realizacji na mocy ustaleń projektu Studium

Trwałe Rodzaj zagrożenie Lp. Nazwa inwestycji przedsię- Ocena oddziaływań komponentów wzięcia środowiska

1. 2. 3. 4. 5.

N; dla systemów zabudowa przemysłowa, w tym zabudowa RB, PZ, G, Wp, fotowoltaicznych jako 1. systemami fotowoltaicznymi, lub magazynowa, P Ww, P, L, Zw, odnawialnego źródła wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą R, K, DM, energii również P

N; P w zakresie podnoszenia jakości zabudowa usługowa, inna niż centra handlowe, życia (zdrowie ludzi) w szczególności szpitale, placówki edukacyjne, kina, RB, PZ, P, G, poprzez zwiększenie 2. P teatry, obiekty sportowe, wraz z towarzyszącą im Zw, R, K, dostępności do infrastrukturą usług, w szczególności z zakresu opieki zdrowotnej i edukacji

46 N; P w zakresie umożliwienia zabudowa mieszkaniowa wraz z towarzyszącą jej RB, PZ, P, G, 3. P podnoszenia infrastrukturą Zw, R, ZN, K, standardów zamieszkania (zdrowie ludzi) ośrodki wypoczynkowe lub hotele, zlokalizowane poza terenami mieszkaniowymi, terenami RB, PZ, P, G, 4. P N; przemysłowymi, innymi terenami zabudowanymi Zw, R, K i zurbanizowanymi terenami niezabudowanymi N; RB, PZ, P, G, P w zakresie 5. stałe pola kempingowe lub karawaningowe: P Zw, R, podnoszenia jakości życia (zdrowie ludzi) instalacje przetwórstwa owoców, warzyw, ryb lub RB, PZ, G, P, produktów pochodzenia zwierzęcego, z wyłączeniem 6. P L, Zw, R, K, N tłuszczów zwierzęcych, o zdolności produkcyjnej nie DM, mniejszej niż 50 t na rok wydobywanie kopalin metodą odkrywkową inne RB, Wp, PZ, K, 7. P N niż wymienione w § 2 ust. 1 pkt 27 lit. a ZN, G instalacje do oczyszczania ścieków przewidziane 8. do obsługi nie mniej niż 400 równoważnych P Ww, Wp, P, G P mieszkańców

instalacje do przesyłu gazu inne niż wymienione P, L, PZ, G, 9. w §2 ust. 1 pkt 21 (…) oraz towarzyszące tłocznie lub P T DM, stacje redukcyjne stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linii elektroenergetyczne, o napięciu znamionowym nie 10. P L, ZW, K N mniejszym niż 110 kV, inne niż wymienione w §2 ust. 1 pkt 6 drogi o nawierzchni twardej o całkowitej długości RB, L, Zw, P, 11. przedsięwzięcia powyżej 1 km inne niż wymienione P N PZ, Wp, Ww, G w §2 ust. 1 pkt 31 i 32

sieci kanalizacyjne o całkowitej długości 12. P Ww, Wp P przedsięwzięcia nie mniejszej niż 1 km (…);

chów lub hodowla zwierząt, inne niż wymienione L, P, G, Wp, 13. w §2 ust. 1 pkt 51, w liczbie nie mniejszej P N Ww niż 40 dużych jednostek przeliczeniowych (DJP)

14. gospodarowania wodą w rolnictwie P Ww, Wp, PZ, G T

15. zalesienia P DM P

inne przedsięwzięcia zaliczane do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko RB, L, Zw, R, lokalizowane na terenach obiektów produkcyjnych, Ww, Wp, P, PZ, 16. składów, magazynów i usług (PU), terenie obiektów P/Z N G, K, C, ZN, Z, produkcyjnych, składów i magazynów (P), terenach DM obiektów przetwórstwa rolno-spożywczego (PR), terenach infrastruktury technicznej (I) Źródło: opracowanie własne na podstawie projektu Studium Objaśnienia do tabeli: Kolumna 3: przyjęte oznaczenia wpływu na środowisko w oparciu o kryteria zawarte w rozporządzeniu określającym rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (t.j. Dz. U. 2016 poz. 71): Z – przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, P – przedsięwzięcie mogące potencjalnie znacząco wpływać na środowisko.

47 Kolumna 4: przyjęto oznaczenia dla określenia skutków realizacji (trwałe przekształcenia) przedsięwzięć na poszczególne składowe środowiska: RB – różnorodność biologiczna, L – ludzie, Zw – zwierzęta, R – rośliny, Ww – wody powierzchniowe, Wp – wody podziemne, P – powietrze, PZ – powierzchnia ziemi, G – gleby, K – krajobraz, C – klimat, ZN – zasoby naturalne, Z - zabytki, DM - dobra materialne; Kolumna 5: przyjęto oznaczenia dla oceny wypływu oddziaływań na środowisko: P – pozytywny, N – negatywny, T – niemożliwe do jednoznacznej oceny.

Podsumowując powyższą ocenę skutków, jakie przyniesie realizacja działań mogących zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zawartych w projekcie Studium stwierdza się, że będą one miały w większości charakter negatywny lub niemożliwy do jednoznacznej oceny bez szczegółowych danych dotyczących poszczególnych inwestycji. Warto zaznaczyć, że część ze wskazanych przedsięwzięć dotyczy obiektów, urządzeń i działalności już istniejących, dla których projekt Studium wskazuje przede wszystkim ich utrzymanie lub rozwój, a nie realizację zupełnie nowych inwestycji (np. działalność związana z funkcjonującymi obiektami przetwórstwa rolno-spożywczego lub browaru). Całkowite uniknięcie rozwiązań skutkujących negatywnym oddziaływaniem na środowisko przyrodnicze jest niemożliwe. Istotne jest, by wprowadzane rozwiązania w możliwie najmniejszym stopniu były źródłem negatywnych zjawisk lub procesów. Redukcja konfliktów i negatywnych oddziaływań będzie mogła zostać osiągnięta poprzez stosowanie odpowiednich rozwiązań architektonicznych, technologicznych, a także planistycznych na etapie opracowania planów miejscowych i projektów zagospodarowania terenu.

Biorąc pod uwagę ustalenia projektu Studium, wymogi przepisów odrębnych z zakresu ochrony środowiska, a także stwierdzony w rozdz. 5 brak negatywnego wpływu ustaleń projektu Studium na cele i przedmiot ochrony wszystkich trzech obszarów Natura 2000 oraz integralność tych obszarów, a także na OChK Doliny Rzeki Pilicy i Drzewiczki mało prawdopodobne jest, przewiduje się, że realizacja ustaleń Studium nie będzie skutkowała znaczącym oddziaływaniem na środowisko.

7. Transgraniczne oddziaływanie na środowisko

Gmina Warka nie sąsiaduje bezpośrednio z terytoriami państw ościennych, a odległości jej granic do granicy państwa, we wszystkich kierunkach są większe niż 130 km. Realizacja ustaleń Studium nie będzie skutkować transgranicznym oddziaływaniem na środowisko.

8. Propozycje rozwiązań alternatywnych do ustaleń Studium, wobec celów i geograficznego zasięgu dokumentu (projektu Studium) oraz celu i przedmiotu ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralności tego obszaru

W toku prac nad projektem Studium przeanalizowane zostały różne warianty rozwiązań przestrzennych. Pod uwagę wzięto również ewentualne kolizje projektowanego i istniejącego zagospodarowania oraz uwzględniono wymogi ochrony środowiska, zwłaszcza w kontekście przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000 i ich integralności. Zaproponowane ostatecznie w projekcie Studium rozwiązania w zakresie przeznaczenia terenów, sposobu ich zagospodarowania, warunków dla projektowanej zabudowy oraz zasad rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej pozostają w zgodności z zaleceniami wynikającymi z opracowania ekofizjograficznego, w dużej mierze stanowiąc kontynuację istniejącego użytkowania terenów oraz wskazując nowe możliwości rozwoju obszaru w oparciu o istniejące uwarunkowania i potrzeby. Projekt Studium uwzględnia wymogi ochrony środowiska i przyrody, w tym zwłaszcza te wynikające z położenia obszaru Gminy w dolinie Pilicy i Wisły, a związane z zagrożeniem wystąpienia powodzi, koniecznością zachowania i ochrony walorów przyrodniczych. W związku z powyższym dla projektu Studium, który został poddany analizie i ocenie w niniejszej prognozie, nie stwierdzono potrzeby wskazywania rozwiązań alternatywnych, w szczególności w zakresie kierunków przeznaczenia terenów i lokalizacji inwestycji. Przyjęte rozwiązania w tym zakresie wydają się być optymalne.

Jako warianty alternatywne na etapie sporządzania planu miejscowego lub projektu budowlanego rozważyć można: 1) warianty lokalizacji przedsięwzięć, z zastosowaniem się do zakresu funkcji określonych dla poszczególnych terenów w Studium; 2) warianty konstrukcyjne i technologiczne; 3) warianty organizacyjne.

48 Rozwiązaniem alternatywnym w stosunku do proponowanych jest zaniechanie jakichkolwiek przekształceń funkcjonalno-przestrzennych. Rozwiązanie takie nie tylko może pociągać negatywne konsekwencje środowiskowe, ale jest również sprzeczne z celami, dla których sporządza się Studium.

Z uwagi na położenie części obszaru Gminy w granicach obszarów Natura 2000: „Dolina Środkowej Wisły”, „Dolina Pilicy” i „Dolina Dolnej Pilicy”, ustalenia projektu Studium będą miały wpływ na sposób zagospodarowania obszarów „naturowych”. Jak stwierdzono w rozdz. 5, ustalenia projektu Studium uwzględniają zalecenia wskazane w Planach zadań ochronnych oraz w Standardowych formularzach danych, przez co gwarantują ochronę zidentyfikowanych w granicach Gminy siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie w ramach ww. obszarów Natura 2000 oraz eliminację większości zagrożeń wymienionych w Standardowych formularzach danych. Dokonana w ramach niniejszej prognozy analiza ostatecznie przyjętych ustaleń Studium w odniesieniu do celu i przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000 oraz ich integralności pozwala stwierdzić, że zgodnie z zapisami Studium tereny „wrażliwe”, tj. zwłaszcza tereny w granicach obszaru szczególnego zagrożenia powodzią, tereny na których zidentyfikowano siedliska przyrodnicze stanowiące przedmiot ochrony obszarów Natura 2000, podlegają ograniczeniu terenów zabudowy do terenów już zainwestowanych, a ilość inwestycji wskazanych do realizacji w granicach obszarów podlegających ochronie prawnej została znacznie ograniczona. Ustalenia projektu Studium nie będą prowadzić do przekształcenia lub fragmentaryzacji siedlisk. W związku z powyższym, biorąc pod uwagę stwierdzony w rozdz. 5 brak wpływu ustaleń projektu Studium na cele i przedmiot ochrony wszystkich trzech ww. obszarów Natura 2000 oraz integralność tych obszarów, nie stwierdzono potrzeby wskazania rozwiązań alternatywnych w stosunku do tych, które przedstawiono w projekcie Studium.

9. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko ustaleń projektu Studium, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru

Rozwój zagospodarowania na terenach obecnie niezainwestowanych jest ingerencją w środowisko i może skutkować negatywnym na nie oddziaływaniem. Negatywne oddziaływanie inwestycji na środowisko można ograniczyć poprzez przemyślany wybór lokalizacji, a także poprzez stosowanie różnych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych, które zapewnią minimalizację negatywnych zjawisk, zarówno na etapie realizacji inwestycji, jak i późniejszego użytkowania terenów. W fazie realizacji inwestycji konieczne jest prowadzenie wszelkich prac budowlanych zgodnie z obowiązującymi przepisami i w sposób maksymalnie ograniczający negatywne skutki dla środowiska. Niezależnie od zawartych w Studium ustaleń, zaleca się: 1) zastosowanie urządzeń o niskim poziomie emisji hałasu oraz zanieczyszczeń; 2) zadarnienie powierzchni wolnych od zabudowy bezpośrednio po zakończeniu prac budowlanych; 3) minimalizację ilości drzew przeznaczonych do wycinki w związku z realizacją inwestycji – nowe przedsięwzięcia powinny być lokalizowane z zachowaniem istniejącego drzewostanu w jak największym stopniu; 4) maskowanie elementów dysharmonijnych dla krajobrazu; 5) w przypadku przedsięwzięć lokalizowanych w sąsiedztwie obszarów siedliskowych ptaków - dostosowanie terminów realizacji inwestycji do okresów łęgowych. Ustalenia Studium wprowadzają szereg rozwiązań, których celem jest niwelowanie negatywnych oddziaływań i kompensacji przyrodniczej. Ubytek powierzchni biologicznie czynnej, będący skutkiem realizacji zainwestowania będzie równoważony wprowadzeniem zadrzewień i zakrzewień, w ramach całego obszaru objętego opracowaniem, a także zalesieniami uzupełniającymi.

Zaproponowane w projekcie Studium rozwiązania, które mają na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko obejmują m.in.: 1) kompleksowe wyposażenie nowych terenów inwestycyjnych oraz doposażenie już istniejących w infrastrukturę techniczną; 2) uwzględnienie wymogów ochrony najcenniejszych walorów krajobrazu przy planowaniu rozmieszczenia terenów i obiektów produkcyjnych; 3) ograniczenie terenów przeznaczonych do zainwestowania poprzez wyłączenie spod zabudowy terenów rolniczych, lasów oraz ograniczenie możliwości zabudowy terenów gleb II i III klasy bonitacyjnej, terenów lasów oraz terenów zmeliorowanych;

49 4) budowę urządzeń ułatwiających przemieszczanie się zwierząt w poprzek korytarzy transportowych (tunele, przepusty, przejścia itp.); 5) rozbudowę i budowę sieci kanalizacyjnej na obszarach dotychczas nią nie objętych; 6) modernizację ujęć wody i sieci wodociągowej oraz jej systematyczną rozbudowę; 7) zakaz odprowadzania nieoczyszczonych ścieków bezpośrednio do wód powierzchniowych i do gruntu; 8) zachowanie pasa terenu wolnego od zabudowy od cieków, kanałów i rowów melioracyjnych; 9) zachowanie zasobów leśnych oraz zalesienia gruntów o klasach nie wskazanych do prowadzenia intensywnej gospodarki rolnej lub zabudowy; 10) budowę urządzeń do wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych.

W projekcie Studium w sposób wyczerpujący uwzględniono wymogi ochrony środowiska i kompensacji przyrodniczej. Nie stwierdza się konieczności wprowadzania dodatkowych rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację negatywnych oddziaływań na środowisko. Stosowanie wszystkich zaleceń zawartych w projekcie Studium, będzie gwarantować ograniczenie do minimum negatywnych skutków dla środowiska. W odniesieniu do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko opisanych w rozdziale 6, zgodnie z wymogami przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko działania mające na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację negatywnych oddziaływań na środowisko powinny zostać szczegółowo wskazane w raporcie oddziaływania na środowisko, o ile będzie on sporządzany dla danego przedsięwzięcia.

W odniesieniu do obszarów należących do sieci Natura 2000 „Dolina Środkowej Wisły”, „Dolina Pilicy” oraz „Dolina Dolnej Pilicy”, obejmujących swym zasięgiem część obszaru opracowania nie wskazuje się dodatkowych rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko obszaru Natura 2000, wynikających z realizacji ustaleń Studium. Zawarte w projekcie Studium zapisy w sposób wyczerpujący odnoszą się do celów oraz przedmiotu ochrony obszarów Natura 2000.

10. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji ustaleń Studium

Z uwagi na bardzo szeroki zakres ustaleń projektu Studium, zarówno przestrzenny jak i merytoryczny, skutki ich realizacji mają zazwyczaj złożony charakter i obejmują: 1) fizyczne zmiany krajobrazu wynikające ze zmian zagospodarowania terenu (zmiany struktury użytkowania gruntów, rozwój elementów infrastruktury technicznej, rozwój zabudowy); 2) zmiany jakości poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego (powietrza, wód, gleb, klimatu akustycznego, różnorodności biologicznej); 3) zmiany w sferze społecznej i gospodarczej obszaru.

Przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie regulują metod analizy skutków realizacji zapisów projektu Studium ani częstotliwości ich przeprowadzania w odniesieniu do zmian jakości środowiska przyrodniczego oraz zmian zachodzących w sferze społecznej i gospodarczej. Wymóg prowadzenia monitoringu skutków realizacji postanowień projektu Studium w zakresie oddziaływania na środowisko wynika z art. 55 ust. 5 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, natomiast metody i częstotliwość monitoringu określane są w prognozie oddziaływania na środowisko, a później w „podsumowaniu”, o którym mowa w art. 55 ust. 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Prowadzenie wymaganego monitoringu musi być poprzedzone pełną informacją na temat realizowanych inwestycji, które wynikają z postanowień projektu Studium. Punktem wyjścia może być analiza zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, do której przeprowadzenia, zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Burmistrz Warki jest zobowiązany przynajmniej raz w czasie kadencji rady miejskiej. Pełna analiza skutków realizacji ustaleń Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Warka w zakresie oddziaływania na środowisko powinna uwzględniać zmiany zachodzące w środowisku przyrodniczym i społecznym, zarówno ilościowe jak i jakościowe. Badaniu jakości środowiska służy regularny monitoring jego poszczególnych komponentów, m.in. powietrza,

50 wody, gleb, klimatu akustycznego na obszarach zamieszkania. Analiza porównawcza wyników przeprowadzonych w ramach monitoringu pomiarów i obserwacji powinna być podstawową metodą analizy skutków realizacji ustaleń projektu Studium w środowisku przyrodniczym. Do prowadzenia monitoringu środowiska zobligowane są państwowe organy monitoringu środowiska, zgodnie z wymogami przepisów odrębnych. Sposoby prowadzenia pomiarów oraz ich późniejszego opracowania określone są dla poszczególnych elementów środowiska w przepisach odrębnych. Współpraca z WIOŚ w Warszawie umożliwi wykorzystanie wyników specjalistycznych pomiarów do dalszych analiz i ocen. Szczególnie pożądane mogą być dane z pomiarów: 1) fizyczno-chemicznych wód podziemnych, wód powierzchniowych, ścieków, gleby; 2) wielkości wytwarzanych odpadów; 3) wielkości zanieczyszczeń powietrza (imisja); 4) hałasu; 5) promieniowania elektromagnetycznego w środowisku.

Wyszczególnione pomiary powinny być wykonywane w miarę możliwości bezpośrednio na obszarze Gminy. Szczególnie istotne w kontekście obecnego stanu środowiska, a także jego problemów i zagrożeń będą badania jakości wód powierzchniowych i powietrza atmosferycznego (w zakresie zanieczyszczeń i poziomu hałasu). Wśród miejsc proponowanych do objęcia monitoringiem w gminie Warka wskazuje się: 1) sąsiedztwo drogi krajowej nr 79 oraz dróg wojewódzkich nr 730 i 731 (po zrealizowaniu drogi odbarczeniowej Warki), gdzie prowadzony być powinien monitoring wód oraz gleb; 2) miasto Warka, jako ośrodek o największym stopniu zurbanizowania i skupieniu zabudowy mieszkaniowej oraz działalności produkcyjno-usługowej, gdzie powinien być prowadzony monitoring jakości powietrza; 3) rzeki, a w szczególności Pilica poniżej ujścia ścieków z oczyszczalni ścieków, gdzie powinien być prowadzony monitoring wód; 4) tereny przeznaczone na cele, które podlegają ochronie akustycznej, a położone są w bezpośrednim sąsiedztwie drogi krajowej nr 79 oraz dróg wojewódzkich nr 730 i 731, gdzie powinien być prowadzony monitoring hałasu.

Podsumowując, z uwagi na fakt, iż istotą monitoringu powinno być powiązanie przyczyn (zmian w strukturze użytkowania gruntów i zagospodarowaniu,) ze skutkami (zmianami w jakości poszczególnych komponentów środowiska), zalecaną metodą analizy skutków realizacji ustaleń Studium w zakresie oddziaływania na środowisko jest kompleksowa analiza porównawcza przeprowadzana w oparciu o dane uzyskane w toku regularnego monitoringu środowiska przyrodniczego i antropogenicznego. Za najbardziej istotne dla przeprowadzenia powyżej analizy uznano monitorowanie następujących zjawisk i procesów: 1) zmian jakości poszczególnych komponentów środowiska (np. powietrza, wód podziemnych, klimatu akustycznego – na obszarach zamieszkałych) – w cyklu czteroletnim, z wykorzystaniem specjalistycznych badań poszczególnych komponentów środowiska; 2) procesu rozwoju infrastruktury służącej ochronie środowiska i minimalizowaniu negatywnych skutków postępującej urbanizacji (rozbudowa sieci wodociągowej, kanalizacyjnej) – w cyklu czteroletnim z pomocą metod statycznych i inwentaryzacji ubranistycznej; a także pomocniczo: 3) zmian w strukturze użytkowania gruntów (powierzchni terenów zainwestowanych i otwartych, ich wzajemnych proporcji, wielkości powierzchni biologicznie czynnych, przedsięwzięć mogących potencjalnie i zawsze znacząco oddziaływać na środowisko) – w cyklu czteroletnim za pomocą inwentaryzacji urbanistycznej.

11. Streszczenie w języku niespecjalistycznym

Prognoza oddziaływania na środowisko jest dokumentem sporządzanym obowiązkowo dla studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, na podstawie art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Niniejsze opracowanie zostało przygotowane dla potrzeb Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Warka wykonywanego na zlecenie Urzędu Miejskiego w Warce. Zakres i stopień szczegółowości opracowania został wcześniej uzgodniony z organami do tego uprawnionymi.

51 Podstawowym celem prognozy jest ustalenie, czy zapisy projektu Studium nie naruszają zasad prawidłowego funkcjonowania środowiska przyrodniczego oraz czy względy ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju były rozważane na równi z innymi celami gospodarczymi i społecznymi. W przedmiotowym opracowaniu wykazano powiązania projektu Studium z innymi dokumentami (Planem Rozwoju Lokalnego dla Miasta i Gminy Warka na lata 2014-2020 oraz Opracowaniem ekofizjograficznym), poddano analizie i ocenie stan środowiska przyrodniczego, zidentyfikowano jego zagrożenia oraz problemy, a także określono potencjalne zmiany w wyniku realizacji ustaleń Studium. Zaproponowano również działania, które zminimalizują ewentualne negatywne oddziaływania na środowisko będące skutkiem realizacji ustaleń Studium, a także określono metody i zakres analizy skutków realizacji zapisów Studium. Charakterystyka obszaru opracowania: stan zagospodarowania, stan środowiska, ustanowione formy ochrony przyrody: Obszar gminy Warka znajduje się w granicach trzech jednostek podziału fizyczno-geograficznego Polski, przy czym przeważająca część Gminy położona jest w obrębie Równiny Warszawskiej, którą wyróżnia małe urozmaicenie form i wysokości względnych. Dolinę Pilicy i Wisły od opisanego powyżej terenu wysoczyzny (Równiny Warszawskiej) oddziela skarpa przebiegająca równolegle do biegu rzek. Doliny Pilicy i Wisły są korytarzami ekologicznymi o znaczeniu regionalnym i krajowym (ECONET-PL), stanowią część międzynarodowych obszarów węzłowych (23M i 21M). Oba obszary dolinne zaliczone zostały także do korytarzy ekologicznych ustalonych w opracowaniu pt. „Projekt korytarzy ekologicznych łączących Europejską Sieć Natura 2000 w Polsce” (etap I – 2005 r. i etap II – 2011 r.). Podstawowe kierunki powiązań przyrodniczych związane są zatem z przebiegiem dolin Wisły i Pilicy. Poza nimi, intensywny przepływ materii, energii i informacji genetycznej odbywa się również za pośrednictwem obszarów leśnych zlokalizowanych w peryferyjnych częściach Gminy i mających kontynuację poza jej granicami, a także za pośrednictwem otwartych terenów rolniczych, głównie sadowniczych, we wszystkich kierunkach. Bogate walory przyrodnicze Gminy objęte zostały ochroną w formie ustanowienia: Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki oraz obszarów Natura 2000: Dolina Dolnej Pilicy, Dolina Pilicy i Dolina Środkowej Wisły. Z racji swego położenia w miejscu połączenia dwóch dużych rzek: Wisły i Pilicy gmina Warka narażona jest na występowanie powodzi. Wały przeciwpowodziowe towarzyszą ujściowemu odcinkowi Pilicy oraz Wiśle w granicach Gminy (od miejscowości Podgórzyce na północy, do Niw Ostołęckich). Granica obszaru szczególnego zagrożenia powodzią, niejako wyznacza granice terenów zainwestowanych i możliwych do zainwestowania w przyszłości. Gmina Warka cechuje się korzystnym położeniem pod względem komunikacyjnym – w sąsiedztwie aglomeracji warszawskiej oraz większych miast o znaczeniu regionalnym, na skrzyżowaniu dwóch dróg wojewódzkich i drogi wojewódzkiej z drogą krajową, na trasie linii kolejowej nr 8 relacji Warszawa-Radom. Na system komunikacji drogowej Gminy składają się trzy drogi o znaczeniu ponadlokalnym, tj. droga krajowa, dwie drogi wojewódzkie oraz sieć dróg powiatowych, a także szereg dróg służących wyłącznie obsłudze terenów zabudowanych. Powiązania komunikacyjne gminy Warka z obszarem zewnętrznym odbywają się za pośrednictwem ww. dróg, a także kolei. Z racji tego, że gospodarka Gminy opiera się o sadownictwo, dominującym sposobem użytkowania ziemi są grunty rolne wykorzystywane jako sady. Grunty orne występują w gminie Warka nielicznie, na niewielkich powierzchniach. Wyjątek stanowi tu obszar obrębu Laski, gdzie pola uprawne będące pozostałością dawnego majątku, później PGRu zajmują około 340 ha. Z dolinami rzecznymi, a także z lokalnym obniżeniami związane jest występowanie łąk i pastwisk. Wśród terenów niezainwestowanych niewielkie znaczenie w strukturze użytkowania gruntów mają lasy, które zajmują około 11% powierzchni Gminy i koncentrują się w kilku większych kompleksach. Dominującym typem zabudowy na obszarach wiejskich jest zabudowa zagrodowa, mniej popularna jest zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, nie zaobserwowano dotychczas powszechnej na terenach rolniczych tendencji do rezygnacji z prowadzenia działalności rolniczej i przekształcania zabudowy zagrodowej w zabudowę wyłącznie mieszkaniową jednorodzinną lub mieszkaniowo-usługową. W prognozie zidentyfikowano i przeanalizowano problemy i zagrożenia środowiska, które uznano za istotne z punktu widzenia projektu studium, w tym również zagrożenia dotyczące obszarów podlegających ochronie. Stwierdzono, że realnym problemem jest zanieczyszczenie wód powierzchniowych oraz zanieczyszczenie powietrza w zakresie pyłu PM10, PM2,5 i ozonu, natomiast pozostałe opisane lub sygnalizowane problemy nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla środowiska oraz życia i zdrowia mieszkańców, nie wymagają podejmowania natychmiastowych działań lub wymagają przeprowadzenia szczegółowej diagnozy. W odniesieniu do obszarów podlegających ochronie za najistotniejsze zagrożenia dla wszystkich obszarów uznano: obniżanie poziomu wód gruntowych, regulację koryt rzecznych, przesuszanie łąk i pastwisk, zarzucanie pasterstwa,

52 brak wypasu, uprawę, zmianę sposobu uprawy, wycinkę drzew, zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego. Ustalenia Studium, potencjalne zmiany stanu środowiska przy braku ich realizacji: Ustalenia zawarte w projekcie Studium określone zostały na podstawie szczegółowej analizy środowiska obszaru oraz obecnych potrzeb rozwojowych gminy Warka, a podstawą wyznaczenia kierunków, działań była zasada zrównoważonego rozwoju. W pracach nad projektem zapewniony był udział społeczeństwa, zgodnie z aktualną procedurą formalno-prawną. W przypadku braku realizacji przedstawionego do oceny projektu Studium, dalsza polityka przestrzenna gminy Warka prowadzona będzie w oparciu o aktualnie obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Warka z 1999 r., obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, a także szereg uregulowań prawnych zawartych w przepisach odrębnych. Niestety obowiązujące Studium, ani niemal wszystkie obowiązujące plany miejscowe (oprócz jednego) nie spełniają w pełni wymogów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a także innych ustaw. Ponadto brak nowego Studium, będzie oznaczał, że wszystkie nowe plany miejscowe będą sporządzane zgodnie z obowiązującym Studium, którego ustalenia straciły na aktualności w związku ze zmianą licznych uwarunkowań, zmianą zasięgu terenów zainwestowanych oraz zmieniającą się polityką przestrzenną. Brak aktualnego Studium w sposób istotny ogranicza opracowanie nowych planów miejscowych lub dokonanie zmian obowiązujących dokumentów. Brak nowych, precyzyjnych ustaleń w zakresie parametrów zabudowy (ustalonych w projekcie Studium) prowadzić może do degradacji ładu przestrzennego i lokalizacji nowych obiektów, które nie będą harmonizowały się z istniejącym zainwestowaniem i krajobrazem, w tym krajobrazem kulturowym Gminy. Brak nowego Studium może również uniemożliwić realizację niektórych inwestycji, które mają pozytywny wpływ na środowisko, lub przewidziane zostały w dokumentach nadrzędnych i stanowią realizację inwestycji celu publicznego, a nie były przewidziane w obowiązującym dokumencie i nie wskazano terenów do ich realizacji. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym oraz sposób ich uwzględnienia w Studium Cele ochrony środowiska określane są w strategicznych dokumentach programowych i ustawowych, zarówno w tych o zasięgu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym. Część z nich realizowana jest w Polsce już w trakcie egzekwowania odpowiednich aktów prawnych, które stanowią bezpośrednie wdrożenie dyrektyw Wspólnoty Europejskiej lub opracowane zostały zgodnie z zaleceniami lub postanowieniami międzynarodowych konwencji. W prognozie szczegółowo opisano sposób uwzględnienia w projekcie Studium celów ochrony środowiska ustanowionych w: Koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju 2030, Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz Protokole z Kioto. Przewidywane oddziaływania na środowisko, będące skutkiem realizacji ustaleń Studium: Identyfikacja i ocena przewidywanych oddziaływań obejmowała oddziaływania na różnorodność biologiczną, zdrowie ludności, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki i dobra materialne rozpatrywane w podziale na kategorie: oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, długoterminowe, stałe, chwilowe, pozytywne i negatywne. W toku prowadzonych analiz, stwierdzono, iż realizacja zapisów Studium skutkować będzie następującymi zjawiskami, będącymi skutkiem eksploatacji poszczególnych obiektów i urządzeń: wprowadzaniem gazów i pyłów do powietrza, wytwarzaniem odpadów, zmianami w obrębie pokrywy glebowej, przekształceniem naturalnego ukształtowania terenu, emisją hałasu, emisją pól elektromagnetycznych, ryzykiem wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, rozwojem terenów o funkcji ekologicznej. Przewidywane oddziaływania rozpatrywane były również pod kątem wszystkich obszarów podlegających ochronie w granicach obszaru opracowania, tj: obszarów Natura 2000: Dolina Środkowej Wisły, Dolina Pilicy i Dolina Dolnej Pilicy i OChK Dolina Rzeki Pilicy i Drzewiczki. Po uwzględnieniu zgromadzonych informacji i analizie potencjalnych zagrożeń stwierdzono, że w wyniku realizacji ustaleń analizowanego projektu Studium nie wystąpi znaczące oddziaływanie na cele i przedmiot ochrony obszarów chronionych, w tym obszarów Natura 2000, oraz na ich integralność. Ze względu na swój rozległy zasięg przestrzenny i merytoryczny, poddany analizie projekt Studium jedynie w niewielkim zakresie wprowadza ograniczenia w zakresie lokalizacji przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów odrębnych, pozostawiając te kwestie do rozstrzygnięcia na etapie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W rozdz. 6 wymieniono przedsięwzięcia, które zostały dopuszczone ustaleniami Studium, a ich przyszłą realizację można uznać za prawdopodobną. W ww. rozdziale dokonano oceny wpływu tych przedsięwzięć na środowisko. Ponadto odniesiono się do ustaleń projektu Studium dotyczących ograniczeń w zakresie lokalizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na

53 środowisko oraz możliwości w zakresie lokalizacji urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, a także w zakresie możliwości lokalizacji na terenie Gminy zakładów o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Jednocześnie, po uwzględnieniu ustaleń projektu Studium, wymogów przepisów odrębnych z zakresu ochrony środowiska, a także stwierdzonego wcześniej braku negatywnego wpływu ustaleń projektu Studium na cele i przedmiot ochrony wszystkich trzech obszarów Natura 2000 oraz integralność tych obszarów, a także na Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Pilicy i Drzewiczki uznano, że realizacja ustaleń Studium nie powinna skutkować znaczącym oddziaływaniem na środowisko. Propozycje rozwiązań alternatywnych do ustaleń Studium: Zaproponowane ostatecznie w projekcie Studium rozwiązania w zakresie przeznaczenia terenów, sposobu ich zagospodarowania, warunków dla projektowanej zabudowy oraz zasad rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej pozostają w zgodności z zaleceniami wynikającymi z Opracowania ekofizjograficznego, w dużej mierze stanowiąc kontynuację istniejącego użytkowania terenów oraz wskazując nowe możliwości rozwoju obszaru w oparciu o istniejące uwarunkowania i potrzeby. Projekt Studium uwzględnia wymogi ochrony środowiska i przyrody, w tym zwłaszcza te wynikające z położenia obszaru Gminy w dolinie Pilicy i Wisły, a związane z zagrożeniem wystąpienia powodzi, koniecznością zachowania i ochrony walorów przyrodniczych. W związku z powyższym dla projektu Studium, który został poddany analizie i ocenie w niniejszej prognozie, nie stwierdzono potrzeby wskazywania rozwiązań alternatywnych, w szczególności w zakresie kierunków przeznaczenia terenów i lokalizacji inwestycji. Jednocześnie wskazano jakiego rodzaju kwestie mogą być rozpatrywane w ujęciu wariantowym na etapie sporządzania planu miejscowego lub projektu budowlanego. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko ustaleń projektu Studium, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 Ponieważ Prognoza wykazała brak szczególnych zagrożeń i przewidywanych znaczących oddziaływań na środowisko, nie wskazano w niej zaleceń dotyczących zastosowania dodatkowych, szczególnych środków w celu ograniczenia emisji substancji szkodliwych do środowiska, również w odniesieniu do obszarów należących do sieci Natura 2000 „Dolina Środkowej Wisły”, „Dolina Pilicy” oraz „Dolina Dolnej Pilicy”. Transgraniczne oddziaływanie na środowisko: Realizacja ustaleń Studium nie będzie skutkować transgranicznym oddziaływaniem na środowisko. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji ustaleń Studium: Zalecaną metodą analizy skutków realizacji zapisów Studium, wynikającą z Prognozy, jest kompleksowa analiza porównawcza przeprowadzana w oparciu o dane uzyskane w toku regularnego monitoringu środowiska przyrodniczego i antropogenicznego. Za najbardziej istotne dla przeprowadzenia powyższej analizy uznano monitorowanie następujących zjawisk i procesów: zmian w strukturze użytkowania gruntów (powierzchnia terenów zainwestowanych i otwartych, ich wzajemne proporcje, wielkość powierzchni biologicznie czynnych), procesu rozwoju infrastruktury służącej ochronie środowiska i minimalizowaniu negatywnych skutków postępującej urbanizacji (rozbudowa sieci wodociągowej, kanalizacyjnej), zmian jakości poszczególnych komponentów środowiska (np. powietrza, wód podziemnych, klimatu akustycznego - na obszarach zamieszkałych). Za szczególnie istotne w kontekście obecnego stanu środowiska, a także jego problemów i zagrożeń uznano badania jakości wód powierzchniowych i powietrza atmosferycznego (w zakresie zanieczyszczeń i poziomu hałasu). Projekt Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Warka wykonywany na zlecenie Urzędu Miejskiego w Warce, należy uznać za poprawny. Przy spełnieniu wymagań wynikających z przepisów odrębnych, w tym dotyczących ochrony środowiska, Studium nie budzi obaw o spowodowanie zagrożenia dla środowiska przyrodniczego.

54