Wiązowna, Letnisko Szlenkierów I Neumanów
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ROCZNIK JÓZEFOWSKI 1 2 ROCZNIK JÓZEFOWSKI 2019 Tom 5 Praca zbiorowa pod redakcją Roberta Lewandowskiego 3 Publikacja ukazała się pod Honorowym Patronatem Przewodniczącego Rady Miasta i Burmistrza Miasta Józefowa oraz dzięki współpracy z Fundacją Andriollego Rocznik Józefowski 2019, tom 5 Praca zbiorowa pod redakcją Roberta Lewandowskiego Rada Naukowa: prof. dr hab. Andrzej Kazimierz Olszewski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa) prof. dr hab. Jan Żaryn (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa) dr Jerzy Adam Radomski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa) dr Łukasz Maurycy Stanaszek (Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa) dr Adam Tyszka Kolegium redakcyjne: Robert Lewandowski, Małgorzata Korwin-Mikke, Urszula Celińska-Olszewska, Jacek Borkowicz, Marlena Lewandowska oraz Cezary Łukaszewski (członek honorowy) Redakcja językowa i korekta: Agnieszka Krasnodębska Na okładce: Józefowska wilegiatura, Osada Benkówka, lato 1910 roku. Fot. z archiwum rodzinnego. Redakcja „Rocznika Józefowskiego” składa szczególne podziękowania panu Andrzejowi Jankowskiemu za udostępnienie fotografii. Projekt okładki: Collage RL Skład i łamanie: CQ Graphic Designer Druk i oprawa: Drukarnia Acad, www.acad.pl Adres redakcji: „Rocznik Józefowski” 05-410 Józefów, ul. Słoneczna 20 tel.: +48 605 035 774 www.rocznikjozefowski.pl ISSN 2450-0860 © Copyright by Wydawnictwo Świdermajer, Józefów 2020 Współpraca: 4 SPIS TREŚCI Przedmowa Honorowego Patrona .......................................................................................... 9 Słowo wstępne ......................................................................................................................... 11 I. NASZE TEMATY Rafał Pawliński Białek – kroniki nieistniejącej wsi (1810-1866) ................................................................. 15 Krzysztof Oktabiński Wiązowna, letnisko Szlenkierów i Neumanów ................................................................. 49 Robert Lewandowski Początki samorządności w Józefowie i pierwsza uchwała mieszkańców ..................... 63 w 1919 roku Paweł Sulich Obrona mostu w Świdrach Małych we wrześniu 1939 roku ........................................... 71 Robert Lewandowski Ofiary niemieckich nalotów w Józefowie koło Otwocka ................................................. 91 we wrześniu 1939 roku Lidia Głażewska-Dańko Subiektywna podróż po Linii Otwockiej. Zapis rzeczywistych .................................. 105 i niematerialnych śladów przeszłości Paweł Kowalski Georeferencja oraz mapy archiwalne jako źródło wspomnień i wiedzy ..................... 111 II. WSPOMNIENIA Marcin Piekarz Rodzina Żugajewiczów ........................................................................................................ 119 5 Wilibald Staroń Moje wspomnienia o szkole w Michalinie ....................................................................... 125 Marlena Lewandowska Krótkie wspomnienie o Romanie Jakubcu ....................................................................... 133 III. JÓZEFOWSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY Andrzej Jankowski Natalia Jankowska z domu Benke (1907-1976) ................................................................ 139 Henryk Jesiotr Stanisław Jesiotr (1919-2010) .............................................................................................. 145 I V. PO SĄSIEDZKU Alexander Polonius Mars w wiosce ....................................................................................................................... 153 Grzegorz Muczke Mój Świdermajer – wspomnienia i refleksje .................................................................... 203 V. KĄCIK LITERACKO-ARTYSTYCZNY Marcin Strzembosz Podróż przez epoki ................................................................................................................ 211 Andrzej Szewczyk Szkoła w Michalinie .............................................................................................................. 219 Paweł Rupniewski Mój Świdermajer, wernisaż grafik ...................................................................................... 223 Robert Lewandowski Zapomniane i nieznane dziedzictwo, Bibliografia Andriollego ..................................... 227 6 VI. SUPLEMENT Regionalia, nadesłane publikacje ....................................................................................... 239 Mularze ................................................................................................................................... 243 Prymas Polski Stefan Wyszyński w Józefowie ............................................................... 244 Millenium w parafii Józefów ............................................................................................... 245 Szkoły powszechne w Świdrze, w Józefowie oraz w Falenicy ..................................... 246 Józefowscy strażacy .............................................................................................................. 247 Armia Czerwona w Józefowie ............................................................................................ 248 Wojna polsko-bolszewicka .................................................................................................. 249 Historia wsi Rycice ............................................................................................................... 250 Józefowskie bunkry .............................................................................................................. 251 VII. INFORMACJE O AUTORACH Informacje o autorach .......................................................................................................... 255 VIII. SŁOWA KLUCZOWE / KEYWORDS Słowa kluczowe ..................................................................................................................... 261 Keywords ................................................................................................................................ 264 IX. UWAGI I SPROSTOWANIA Uwagi i sprostowania do „Rocznika Józefowskiego 2015”, t. 1 .................................. 271 Uwagi i sprostowania do „Rocznika Józefowskiego 2016”, t. 2 .................................. 271 Uwagi i sprostowania do „Rocznika Józefowskiego 2019”, t. 4 .................................. 271 7 Paweł Rupniewski, Willa Balbinów ul. Wyszyńskiego, Józefów (2019). Fot. ze zbiorów autora. 8 Apel Burmistrza Miasta Józefowa Szanowni Państwo, W związku z odnotowaniem kolejnych przypadków wirusa SARS-CoV-2 w Polsce pragnę Państwa poinformować o działa- niach prewencyjnych podjętych w Józefowie. Jest to profilaktyka prowadzona zgodnie z zaleceniami służb sanitarnych. Pragniemy dołożyć wszelkich starań, aby zminimalizować ryzyko zachorowań na COVID-19 wśród naszych mieszkańców. Dlatego Miasto podjęło szereg działań, które mają na celu ograniczenie ewentualnego rozprzestrzeniania się wirusa. Zgodnie z decyzją rządu do 25 marca zamknięte będą szkoły, przedszkola i żłob- ki. W Józefowie zamknięto również placówki kultury (MOK, biblioteka) i sportowe (ICSiR – pływalnia, hale sportowe, Miejskie Tereny Sportowe przy ul. Dolnej), place zabaw i skate park. Pełnomocnik Burmistrza ds. Zarządzania Kryzysowego pozostaje w stałym kon- takcie z Powiatową i Wojewódzką Stacją Sanitarno – Epidemiologiczną w Otwocku, a Budżet Miasta zawiera rezerwę na działania z zakresu zarządzania kryzysowego. Przy wejściu do budynków Urzędu Miasta zamontowano dozowniki z płynem de- zynfekującym. Płyn jest również dostępny w innych instytucjach publicznych. Placów- ki dezynfekują klamki, pochwyty i najczęściej dotykane powierzchnie. Jednocześnie apelujemy o nieodwiedzanie miejsc użyteczności publicznej, jeśli nie jest to konieczne. Miasto prowadzi działania informacyjne nt. profilaktyki zakażeń koronawirusem i działań jakie powinny podjąć osoby podejrzewające zakażenie, zgodnie z zaleceniami służb sanitarnych. Prosimy o śledzenie ich na www.jozefow.pl. Co możemy zrobić? Przede wszystkim apeluję do Państwa o zachowanie rozsądku. Reakcje na wiado- mości o nowych przypadkach koronawirusa są bardzo zróżnicowane, od przeświadcze- nia, że „mnie to nie dotyczy”, po bardzo emocjonalne. Miasto od początku monitoruje sytuację i stosuje się do zaleceń służb sanitarnych. Jednak efektywność działań profilaktycznych w Józefowie zależy w głównej mie- rze od współpracy mieszkańców. Zachowując się nierozważnie ryzykujemy zdro- wiem swoim i innych. Dlatego proszę Państwa o zastosowanie się do porad zawartych w niniejszej informacji. Dbając o swoje zdrowie i zgłaszając przypadki zachorowania odpowiednim służ- bom zachowujemy się odpowiedzialnie. Mieszkańcy Józefowa już nie raz pokazali czym jest solidarność społeczna i wierzę, że również teraz każdy z nas wykaże się mądrym i rozsądnym podejściem. Z poważaniem, Marek Banaszek Burmistrz Miasta Józefowa Honorowy Patron 12 marca 2020 r. 9 Okolice dzisiejszego miasta Józefów oraz nadwiślańskiego Urzecza na początku XX wieku. Na mapie widoczny jest układ głównych szlaków drogowych oraz fragment linii kolejowej Warszawa–Lublin (uruchomionej w 1877 roku), przy której zlokalizowane są przystanki Radość, Falenica, Józefów, Jarosław, Świder (Świdry) oraz stacja Otwock. Widoczne są trzy główne ośrodki historycznie oddziaływujące na obszar dzisiejszego Józefowa: Wiązowna, Karczew (Otwock), Zerzeń (Miedzeszyn, Zagóźdź). Falenica dopiero się kształtuje. Na obszarze dzisiejszego Józefowa widoczne są przyszłe dzielnice miasta: Błota (część), Nowa Wieś, Świdry Małe, Rycice. Na mapie nie uwzględniono