Anouk Devos De Boekentoren Van Henry Van De Velde
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
De boekentoren van Henry Van de Velde Anouk Devos Promotor: prof. dr. Pieter Uyttenhove Begeleiders: Wouter Van Acker, prof. dr. ir.-arch. Johan Lagae Masterproef ingediend tot het behalen van de academische graad van Master in de ingenieurswetenschappen: architectuur Vakgroep Architectuur en stedenbouw Voorzitter: prof. dr. Bart Verschaffel Faculteit Ingenieurswetenschappen Academiejaar 2009-2010 De boekentoren van Henry Van de Velde Anouk Devos Promotor: prof. dr. Pieter Uyttenhove Begeleiders: Wouter Van Acker, prof. dr. ir.-arch. Johan Lagae Masterproef ingediend tot het behalen van de academische graad van Master in de ingenieurswetenschappen: architectuur Vakgroep Architectuur en stedenbouw Voorzitter: prof. dr. Bart Verschaffel Faculteit Ingenieurswetenschappen Academiejaar 2009-2010 VOORWOORD De laatste jaren kende de Boekentoren heel wat memorabele momenten. In 2006 nam de Universiteitsbibliotheek deel aan de Monumentenstrijd waar zij met haar belvedère een finaleplaats behaalde. Een jaar later, in 2007, kreeg de bibliotheek eindelijk de kans om het archief van Henry van de Velde betreffende het Boekentorencomplex aan te kopen. Hiermee is de bibliotheek in het bezit van kostbaar bronmateriaal en is zij in staat haar eigen geschiedenis te reconstrueren. Tot slot is er de restauratie van de Universiteitsbibliotheek waarvoor in de zomer van 2006 een architectuurwedstrijd werd uitgeschreven. In 2007 werd ‘Ontwerpteam Boekentoren’ onder leiding van Robbrecht en Daem Architecten als laureaat verkozen en men hoopt in 2011 van start te gaan met de eigenlijke restauratiewerken. Deze gebeurtenissen brachten de Boekentoren meermaals in de publiciteit. Tijd dus voor een revisie van haar ontstaan ten opzichte van haar tijd- en lotgenoten. Daarnaast werpen we een blik op de toekomst van de torenbibliotheek daar de voorbereidingswerken voor de restauratie van de Boekentoren reeds begonnen zijn. TOELATING TOT BRUIKLEEN De auteur geeft de toelating deze masterproef voor consultatie beschikbaar te stellen en delen van de masterproef te kopiëren voor persoonlijk gebruik. Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht, in het bijzonder met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van resultaten uit deze masterproef. Gent, 20 augustus 2010 Anouk Devos I DANKWOORD Deze masterproef is het resultaat van een onderzoek en visie, die tot stand kwamen dankzij de uitgebreide begeleiding van verschillende personen binnen de vakgroep Architectuur en Stedenbouw. Ik wil dan ook mijn dank betuigen aan professoren Pieter Uyttenhove, Johan Lagae en Dirk De Meyer voor de opbouwende kritiek en aan Wouter Van Acker voor de vakkundige coaching en feedback. Daarnaast wens ik het personeel van de Centrale Bibliotheek te bedanken. Huidig hoofdbibliothecaris Sylvia Van Peteghem bedank ik voor de hulp en informatie die zij bood gedurende de masterproef, Hendrik Defoort en Lucie Zabeau voor het beschikbaar stellen van het archiefmateriaal en medewerkers Sofie Cloet, Roland De Groote, Magda Poppe en Godelieve Vandenmeersschaut voor de assistentie doorheen mijn opzoekingsproces. In verband met de werking van de digitale bibliotheek wens ik Inge Van Nieuwerburgh te bedanken voor het verschaffen van inzichten en gegevens. Wat betreft informatie omtrent het restauratieproject van de Boekentoren kon ik zowel terecht bij de Michaëla Geenens van de Directie Gebouwen en Facilitair Beheer als bij Tine Cooreman van Robbrecht en Daem Architecten. Beide wens ik te bedanken voor het beschikbaar stellen van het unieke materiaal en het verschaffen van essentiële informatie. Vervolgens wil ik mijn dank betuigen aan Erna Mannaerts van de Centrale Bibliotheek van de Katholieke Universiteit Leuven en Lucas Elkin van de Universiteitsbibliotheek in Cambridge. Zij hebben absoluut een meerwaarde betekend voor dit onderzoek. Tot slot wil ik mijn persoonlijke omgeving bedanken voor de ondersteuning gedurende het verloop van deze masterproef en mijn studies in hun totaliteit. Leon dank ik voor de goede raad en de artistieke inzichten. Mijn ouders wens ik te bedanken voor de onvoorwaardelijke steun doorheen de jaren en de interesse die ze steeds getoond hebben in mijn studies. II OVERZICHT De Boekentoren van Henry van de Velde De Boekentoren en haar lotgenoten: een vergelijkende studie tussen drie torenbibliotheken door Anouk Devos Promotoren: prof. dr. Pieter Uyttenhove Begeleider: Wouter Van Acker, prof. dr. Ir.-arch. Johan Lagae Masterproef ingediend tot het behalen van de academische graad van Master in de ingenieurswetenschappen: architectuur Vakgroep Architectuur en stedenbouw Voorzitter: prof. dr. Bart Verschaffel Faculteit Ingenieurswetenschappen Academiejaar 2009-2010 TREFWOORDEN ‘Boekentoren’, ‘Henry van de Velde’, ‘vergelijkende studie’, ‘torenbibliotheek’, ‘Universiteitsbibliotheek Gent’, ‘Centrale Bibliotheek Katholieke Universiteit Leuven’, ‘Cambridge University Library’ III The ‘Booktower’ of Henry van de Velde A comparative study between three tower libraries Anouk Devos Supervisors: Pieter Uyttenhove, Johan Lagae, Wouter Van Acker sketches may show witch libraries served as an example to Abstract This study seeks to reveal the organization of tower create this tower building. Letters and comments tell us about libraries build in the period between the two World Wars and the different influences on the project and his master. The how they achieved to maintain their function up till today. library was built by Henry van de Velde and fully completed Keywords university library, Ghent, Louvain, Cambridge, in 1946. Henry van de Velde, comparative study, tower library The University Library of Louvain was also created in the interwar period, only a few years before Henry van de Velde started his project in Ghent. [4] We even found comments I. INTRODUCTION concerning a visit to the University Library of Louvain in the The University Library of Ghent was build in the thirties of correspondence of former librarian René Apers. [5] The the twentieth century by Henry van de Velde, a Belgian library building in Louvain was completed in 1928 and was architect who was mostly known for his work abroad. The originally designed by Whitney Warren. After a destructive finalization of his career was to be crown by this monumental fire the library was renovated by Henri Lacoste. [6] assignment. [1] The architect decided already at the beginning The University Library of Cambridge is the third library of his design process to realize a tower shaped book stack. A we will scrutinize. At first because of its date of origin that ran decision that was considered very innovative but also highly parallel with the ones of the library buildings in Ghent and influenced by the American examples. [2] In the end the Louvain. Besides that the library was one of the rare examples Booktower became the fourth tower that would dominate the of a tower library at that time in Europe. So it may have served skyline of Ghent, symbolizing knowledge and wisdom. [3] as an example to the designers in Ghent. [7] This probably Today we witness if the architect has accomplished his job explains why there are several references in the to create a timeless design that by small adjustments also can correspondence of René Apers concerning the University function as a contemporary library building. At this moment Library of Cambridge. [8] The building was completed in the restoration is a fact and people are waiting with 1934 by Sir Giles Gilbert Scott. [9] impatience. B. Tower libraries in the interwar period II. RESEARCH QUESTIONS History and origin of three university libraries The reasons to create a new library building depended on A. How did the tower library function in the period between various factors. In Ghent the former library did not meet the the two World Wars? And how was it experienced by its users demands of a proper library building. In Louvain there had and environment? been a destructive fire during World War I and the University was in need of a completely new library building. Cambridge experienced a serious lack of space. In all of the previous B. Were the tower libraries able to maintain their function cases they constructed a new building on a new site. as a academic institution up till today? And what about the We notice that it’s not only a matter of choosing a suitable future? architect with a certain style and train of thought. Also the sponsors would each have their influences on the designs. To create an answer to these questions we operate a Analysis of the organization comparative study between the university libraries of Ghent, The Booktower in Ghent was officially created by Henry Louvain and Cambridge. van de Velde. He was actually assisted by librarian René Apers who made sure that the building would meet the needs III. TOPICS of a well functioning library in the future. Van de Velde was able to translate this functional foundation in to an esthetic A. Introduction to the comparative analysis well formed building that would symbolize knowledge and wisdom. The University Library of Ghent forms the main subject In Louvain the situation was slightly different. After the fire of this thesis. Thanks to the archives of the University and of organizations and people all over the world tended to help the architect Henry van de Velde we will be able to reveal the citizens of Louvain to rebuild their city. The library building history and design process of this library building. Notes and was ultimately created by an American architect and would be designed as a monument. Therefore her function as a library V. SOURCES & LITERATURE would come in second place. Cambridge forms a combination of the two other cases. The A. Valuable archives design was based on a functional point of view but certain details of the building give away that the architect stayed true To reveal the designing process of the University Library in to the tradition of classic architecture. Ghent we consulted three different archives. First of all there Three towers and the housing of valuable collections is the personal collection of the architect that contains We have to conclude that only the University Library in correspondence as well as a majority of plans.