Zalacznik Nr 1 Diagnoza Do
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Zał ącznik nr 1. Diagnoza stanu obecnego i kierunków rozwoju powiatu wrocławskiego. Analiza na potrzeby aktualizacji Strategii Rozwoju Powiatu Wrocławskiego do 2020 roku 1. Uwarunkowania historyczno-kulturowe Historia Powiatu Wrocławskiego jest wpisana w burzliwe losy Dolnego Śląska, który na przestrzeni wieków zmieniał swoj ą przynale żno ść pa ństwow ą, uzyskuj ąc tym samym niepowtarzalny charakter konglomeratu wielu kultur, ludzi i zwyczajów. Ślady przeszło ści do dzi ś zachowały si ę w formie kultowych znalezisk archeologicznych, okazałych budowli sakralnych, licznych krzy ży pokutnych i innych zabytków dawnego prawa oraz pełnych uroku i tajemniczo ści zamków, pałaców i dworów. Okres ludów przedsłowia ńskich i Słowian przybyłych na teren Śląska w VII wieku jest widoczny przede wszystkim w obr ębie Masywu Ślęż y. O licz ącej 718 m.n.p.m Ślęż y do dzisiejszego dnia kr ąż y wiele legend, poda ń i opowie ści mniej lub bardziej prawdopodobnych. Niezwykłe bogactwo flory i fauny oraz materialne pozostało ści po dawnych mieszka ńcach tej ziemi w postaci: rze źb i wałów kultowych, zrekonstruowanej słowia ńskiej osady w Będkowicach, czy owianego tajemnic ą ko ściółka na szczycie " Śląskiego Olimpu", przyci ągaj ą rzesze turystów z kraju i zagranicy. Około 885 roku teren powiatu na krótko wszedł w skład pa ństwa wielkomorawskiego, aby nast ępnie w połowie X wieku dosta ć si ę we władanie czeskich Przemy ślidów. Około 990 roku stał si ę cz ęś ci ą pa ństwa Mieszka I i dynastii Piastów. Z czasów piastowskich, okresu wzlotów i upadków młodej monarchii polskiej, do dzisiejszego dnia zachowały si ę na terenie powiatu przede wszystkim budowle sakralne, a w śród nich XII-wieczny ko ściół komandorii Joannitów w Ty ńcu nad Ślężą oraz XIII-wieczne świ ątynie w Wilczkowicach, So śnicy i Świ ętej Katarzynie. Z tego okresu pochodzi równie ż zamek w Sobótce - Górce, czyli dawne opactwo Augustianów, wzniesione w II połowie XI wieku. Okres średniowiecza był dla powiatu z jednej strony czasem prosperity przejawiaj ącym si ę w powstaj ących wówczas nowych ko ściołach, zamkach, budynkach mieszkalnych i gospodarczych, szczególnie po przej ęciu Śląska w 1335 roku przez pa ństwo czeskie, ale tak że czasem jednego z najwi ększych kryzysów w latach wojen husyckich. W ich wyniku zniszczeniu uległo wiele spo śród dzisiejszych powiatowych miejscowo ści z 1 Kątami na czele, oraz tajemniczy zamek na Ślęż y. Spo śród poka źnej liczby zabytków średniowiecznych wyró żniaj ą si ę ko ścioły: w Wilczkowie, Ty ńcu Małym, Starym Zamku, świ ątynia p.w. św. Jakuba w Sobótce oraz datowana na II połow ę XIV wieku wie ża mieszkalna w Biestrzykowie. Nie nale ży zapomina ć równie ż o 38 krzy żach pokutnych, stoj ących na rozstajach dróg, w lasach, przy murach ko ścielnych i wsz ędzie tam, gdzie dokonano zbrodni. S ą one jednymi z nielicznych materialnych pozostało ści średniowiecznej jurysdykcji karnej na Śląsku. W 1525 roku, na mocy wcze śniejszych układów dynastycznych, Śląsk staje si ę cz ęś ci ą monarchii Habsburskiej i pozostanie przy niej a ż do 1740 roku. Jest to epoka zdominowana przez dwa jak że ró żne zjawiska. Po pierwsze przez widoczny niemal na ka żdym kroku rozwój miast, gospodarki i kultury, czego przykładem s ą K ąty Wrocławskie, które w 1587 roku otoczone zostały murami, poszerzone terytorialnie i szybko zwi ększyły wymian ę handlow ą z innymi śląskimi miastami. Po drugie poprzez wojn ę 30-letni ą (1618- 1648), najwi ększy konflikt na tle religijnym nowo żytnej Europy, który zahamuje na wiele lat rozwój ziem obecnego powiatu. Walcz ące wówczas wojska protestanckie i katolickie nie oszcz ędzały praktycznie niczego, co nale żało do wroga, łącznie z miejscami kultu, z których wiele zostało zrównanych z ziemi ą, tak jak świ ątynie w Łozinie i Sobótce. Z czasów panowania Habsburgów zachowały si ę mi ędzy innymi: zespół pałacowy w Krobielowicach (pó źniejszy pałac Blüchera), pałace w Kobierzycach, Wierzbicach, K ątnej, ruiny dworów w Borzygniewie i Solnej oraz ko ścioły w Długoł ęce, Brzeziej Ł ące, Gajkowie i Ksi ęginicach Małych. Tymczasem ju ż w połowie XVIII wieku, w wyniku ekspansywnej polityki prowadzonej przez Fryderyka I, prowincja Śląska znowu zmieniła swoj ą przynale żno ść pa ństwow ą, staj ąc si ę cz ęś ci ą nowych, silnych, zmilitaryzowanych Prus. Dla powiatu wrocławskiego b ędą to przede wszystkim czasy istotnych zmian cywilizacyjnych i administracyjnych, pot ęgowanych głównie wzrostem demograficznym. Warto zaznaczy ć, że to wła śnie wówczas, w 1817 roku, dokonano podziału jednolitego dotychczas ksi ęstwa wrocławskiego na 3 powiaty: średzki, namysłowski i wrocławski. Okres pruski to równie ż Wiosna Ludów, która na terenie powiatu miała łagodny przebieg, oraz zaanga żowanie tutejszych mieszka ńców, najpierw w wojnach prowadzonych przez Prusy z Dani ą, Austri ą, Francj ą, a nast ępnie w I wojnie światowej. Z tego czasu, który trwał a ż do 1918 roku, warte zobaczenia s ą liczne pałace i zamki rozlokowane we wszystkich gminach powiatu. Na plan pierwszy wysuwaj ą si ę: neorenesansowy pałac w Krzy żowicach oraz klasycystyczny pałac w Domanicach, posiadło ści w Piotrówku i Borowej, a tak że pozostało ści po dawnym " Śląskim Windsorze”, za jaki uchodził zespół pałacowy w Szczodrem. Na szlaku w ędrówki historycznej nie mo że tak że zabrakn ąć mauzoleum Blüchera w Krobielowicach, parku krajobrazowego "Wenecja" z mał ą architektur ą z 1911 roku i zabytkowych urz ądze ń wodnych w Jeszkowicach. 2 Okres mi ędzywojenny w powiecie, podobnie jak i w innych cz ęś ciach Niemiec, to czas zakrojonej na szerok ą skal ę akcji propagandowej, prowadzonej przez narodowych socjalistów. Uzyskaj ą oni bardzo du że wpływy przede wszystkim w rejonie sobótcza ńskim, sk ąd pochodził prominentny i znany działacz NSDAP-H. Brückner. Obozy Słu żby Pracy, "niemiecki chrzest Śląska", czyli usuwanie wszelkich naleciało ści słowia ńskich w nazewnictwie geograficznym, indoktrynacja totalitarnego pa ństwa faszystowskiego i okrucie ństwa II wojny światowej, nie omin ęły niestety tak że ziem powiatu. Dzi ś świadcz ą o nich cmentarz żołnierzy niemieckich nazywany Parkiem Pokoju w Nadolicach Wielkich, czy te ż pomnik ofiar nazizmu na terenie zbiorowych mogił pomordowanych w Ratowicach. Rok 1945 zaowocował ostatni ą zmian ą "gospodarza" powiatu wrocławskiego. Zostało nim pa ństwo polskie, będące w strefie wpływów Zwi ązku Radzieckiego. Natychmiast te ż powiat podzielony został na 8 wiejskich jednostek terytorialnych: K ąty Wrocławskie, Smolec, Gniechowice, Świ ętą Katarzyn ę, Żórawin ę, Widaw ę, Wojnów i Sobótk ę. Całkowicie zmienił równie ż swoje oblicze ludno ściowe poprzez wysiedlenie około 44 tysi ęcy Niemców i osiedlenie w ich miejsce repatriantów ze Wschodu (woj. woły ńskie, tarnopolskie, lwowskie) oraz z Polski centralnej i Małopolski. Infrastruktura i zabudowa zniszczone od 50 do 70% w zale żno ści od obszaru były odbudowywane przez nast ępne dziesi ęciolecia. Od 1945 roku powiat zmieniał swoje oblicze społeczne, gospodarcze i kulturalne. W 1975 roku w wyniku reformy administracyjnej trójstopniowy podział kraju został zlikwidowany. Powiaty powróciły na map ę Polski w 1999 roku, a w śród nich licz ący 9 gmin - powiat wrocławski. W skład powiatu weszły gminy: Czernica, Długoł ęka, Jordanów Śląski, Kąty Wrocławskie, Kobierzyce, Mietków, Sobótka, Świ ęta Katarzyna (od 1 stycznia 2010 roku - Siechnice) oraz Żórawina. 2. Poło żenie geograficzne i podział administracyjny Powiat wrocławski poło żony jest w środkowo-wschodniej cz ęś ci województwa dolno śląskiego, w bezpo średnim s ąsiedztwie Wrocławia. Graniczy z powiatami ziemskimi: dzier żoniowskim, ole śnickim, oławskim, strzeli ńskim, średzkim, świdnickim i trzebnickim. Zajmuje powierzchni ę 1118 km 2 i jest trzecim co do wielko ści powiatem w województwie dolno śląskim. 3 Rysunek nr 1. Mapa powiatu wrocławskiego Powiat obejmuje 3 gminy miejsko-wiejskie: K ąty Wrocławskie, Sobótka i Siechnice oraz 6 gmin wiejskich: Czernica, Długoł ęka, Jordanów Śląski, Kobierzyce, Mietków i Żórawina. Zgodnie z danymi GUS za 2014 r. składa si ę na nie ł ącznie 214 sołectw i 231 miejscowo ści (w tym 3 miasta: K ąty Wrocławskie, Siechnice i Sobótka). Tabela nr 1. Gminy Powiatu Wrocławskiego wg powierzchni LP. GMINA POWIERZCHNIA W KM 2 1. Czernica 84 2. Długoł ęka 213 3. Jordanów Śląski 57 4. Mietków 83 5. Kąty Wrocławskie 177 6. Kobierzyce 149 7. Siechnice 99 8. Sobótka 136 9. Żórawina 120 Razem Powiat Wrocławski 1118 4 3. Zasoby naturalne 3.1. Ukształtowanie powierzchni, geomorfologia, geologia Obszar Powiatu Wrocławskiego rozci ąga si ę od Równiny Ole śnickiej na wschodzie, przez cz ęść Pradoliny Wrocławskiej, Równin ę Wrocławsk ą a ż po Masyw Ślęż y na zachodnio południowym skraju powiatu. Północno-wschodnia cz ęść powiatu poprzecinana jest licznymi szerokimi dolinami rzek spływaj ących ze Wzgórz Trzebnickich i Twardogórskich. Cz ęść środkowa poło żona jest w cz ęś ci Pradoliny Wrocławskiej. W tym rejonie wyra źnie zaznacza si ę współczesna dolina Odry, odcinaj ąc si ę kilkumetrow ą kraw ędzi ą. Obszar gmin w środkowej cz ęś ci powiatu poło żony jest w obr ębie Równiny Wrocławskiej o stosunkowo słabo urozmaiconej rze źbie terenu. Południowo-zachodnia cz ęść powiatu obejmuje swym zasi ęgiem Masyw Ślęż y. Obszar ten jest wysoko wyniesiony ponad średni poziom otaczaj ącego terenu. 3.2. Zasoby wodne Powiat Wrocławski le ży w zlewni pi ęciu rzek: Odry, Bystrzycy, Widawy, Ślęzy i Oławy. Stan wód powierzchniowych W 2013 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIO Ś) przeprowadzał na terenie powiatu wrocławskiego badania w ramach monitoringu operacyjnego i diagnostycznego wód powierzchniowych. W ramach tego badania dokonano ogólnej oceny wód. Wyniki przeprowadzonej diagnozy obrazuje poni ższa tabela. 5 Tabela nr 2. Ogólna ocena wód powierzchniowych kontrolowanych w latach 2010 - 2013 r., Źródło: Klasyfikacja stanu ekologicznego i chemicznego rzek w JCWP – ocena za 2013 r., WIO Ś we Wrocławiu, 2015 r. ZESTAWIENIE TABELARYCZNE DANYCH DO KLASYFIKACJI STANU EKOLOGICZNEGO I CHEMICZNEGO RZEK W JCW - OCENA ZA 2012 R. WOJEWÓDZTWO DOLNO ŚLĄSKIE specyficzne specyficzne Kod punktu Nazwa punktu - STAN/POTENCJAŁ STAN L.p.