HLN: SCRABBLE: 65 Jaar Woordenstrijd
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
WEEKENDBIJLAGE weekend 12 en 13 oktober 2013 Tv-voer voor HUISHOUDBOEKJE s o K CRIMI-KIJKERS n helpt besparen e The Killing C B B s ’ LEES Wallander o 52 LEES 53 t o F e b . n l h @ d n e k e e w d F 54 e VANA o WEEKEND g k e e b r e d n e o r g n a V y d d E s ’ o t o F 65 jaar woordenstrijd Scrabble, al vele jaren een van de favoriete bordspellen in onze Vlaamse huiskamers, bestaat vijfenzestig jaar. Dat moet gevierd worden. ‘Gevierd’, een zevenletterwoord, want daar draait het allemaal om: met zeven letters woorden leggen die zoveel mogelijk punten opleveren. Wij trokken naar een interclubtoernooi en spraken er met de jongste én de oudste deelnemer. FRANK VAN LAEKEN LEES 50 EN 51 50 weekend 12 en 13 oktober2013 Voor lettervreters Scrabble, het woordspel dat ene Alfred Mosher Butts 65 jaar geleden uitvond, is niet meer weg te denken uit onze huiskamers. Of uit het Vlaamse landse taal zo verengelst. Maar goed, als het woordenboek zegt dat het mag, dan is het correct.» VERVOLG 49 clubcircuit. Meer dan 500 Vlamingen spelen het in competitieverband. Het traditionele scrabble gaat Rita wat te traag. «U kent dat Op een interclubtoernooi in Dendermonde waren er 130 lettervreters, wel. Je tegenstander denkt lang na, je gaat koffie maken, je laat de hond uit, je gaat naar toilet en als je terugkomt ligt er afkomstig van de kust, Vlaams-Brabant, Limburg en zelfs Amsterdam en nog niks op het bord. ‘Nee, manneke, ’k ben nog aan ’t zoeken, sUtrecht. Wij troffen er Cécile en Jens, een kranige dame van 89 en een zenne!’ Dat is niet zo prettig.» pientere jongeman van 12. En Jan, de gedoodverfde winnaar. 50 jaar geleden begonnen Dat scrabble een spel is voor jong en oud bewijzen de 89-ja - rige Cécile Verstraete en de 12-jarige Jens Van Marcke. «Ik ben Vijfenzestig jaar nadat het spel voor het eerst in de winkel zelfde zeven letters. Na elke beurt wordt het woord met de er meer dan vijftig jaar geleden mee begonnen met mijn kin - lag, wordt scrabble verkocht in 121 landen in 29 talen, inclu - meeste punten definitief gelegd op elk bord en zo gaat het deren», zegt Cécile. «In het Frans, want mijn man is Franstalig. sief braille. In de Italiaanse versie zijn er amper 22 letters, in verder tot maximaal 22 beurten. De beste wint altijd, terwijl Daarna zijn we in Koksijde gaan wonen en ben ik overgescha - de Slovaakse maar liefst 42. In het Nederlands doen we het je op de traditionele manier als goede speler pech kunt heb - keld naar de Nederlandstalige versie. Dankzij scrabble heb ik met 27: van A tot en met Z en blanco, het blokje waar je alle ben met de letters die je trekt. eigenlijk Nederlands geleerd.» richtingen mee uit kan. En altijd weer is het hopen dat je niet «Als je man tegen man speelt, is er een winnaar en een verlie - Jens is nog maar een jaartje aan het spelen. «Ik zag in een met de Q, de X of de Y opgezadeld wordt. zer», zegt Rita Meurrens, de voorzitster van het Nederlands - boekje bij de denksporten scrabble staan, en ik dacht: dat wil talig Scrabbleverbond NTSV. «Maar verliezen is nooit tof. Bij ik wel eens proberen. En het viel heel goed mee. Ik leer veel duplicate is er één iemand die wint en al de anderen hebben nieuwe woorden kennen.» Duplicate scrabble meegespeeld. Het sociale primeert, het is gezellig in groep.» «Een jaar of veertig geleden speelde ik met een nichtje en ik In Vlaanderen wordt ook in clubverband gescrabbeld. ‘Du - «Onze taal breidt altijd maar uit, het blijft studeren», gaat Rita was niet tevreden dat zij altijd goeie letters kreeg», lacht Cé - plicate scrabble’ heet dat. Het mooie is dat iedereen met ge - verder. «We moeten mee met de nieuwe woordenlijsten, cile. «Dus stelde ik voor dat we elk met dezelfde letters zouden lijke kansen start, want alle deelnemers werken met de - maar anderzijds is het toch een grote frustratie dat de Neder - spelen. Ik begon dus duplicate te spelen vóórdat het officieel Jongste deelnemer (12) Oudste deelnemer (89) Dankzij Ik ken nu scrabble woorden die heb ik zelfs mijn juf Nederlands op school geleerd niet kende Dat we vandaag scrabble spelen, hebben we in de eerste plaats te danken aan een Van Lexiko tot scrabble werkloze Amerikaanse architect en zijn vriend, een gepensioneerde ambtenaar. Alfred Mosher Butts had in de glorieuze jaren den te leggen. Elk blokje was nog gewoon één zigde hij de spelregels. Hij ging ook een bord taald betekent scrabble ‘scharrelen’. twintig monumentale landhuizen getekend punt waard, maar door zijn gedetailleerde gebruiken. Het nieuwe spel heette Criss-Cross Aanvankelijk leek scrabble even marginaal te voor de rich and famous . Maar toen kwam de studie van The New York Times kwamen som - Words. Maar ook dat raakte hij aan de straat - blijven als de voorgangers. Begin 1952 wer - crash van 1929 en wat in Wall Street gebeur - mige letters vaker voor dan andere. stenen niet kwijt. den er dagelijks amper zestien stuks van ver - de, had een dramatische impact op het leven In de kennissenkring van Alfred Butts bleef kocht. De moed zonk Brunot en Butts bijna in van talloze Amerikanen. Ook voor Butts: hij Criss-Cross Words echter populair. Vlak na de de schoenen. Tot tien maanden later de ver - viel van de ene op de andere dag zonder werk. Scharrelen Tweede Wereldoorlog bedacht James Brunot, koop door een onverklaarbare oorzaak aan - Inventief als hij was, ging de toen amper 32- De blokjes maakte Butts van houtafval uit de een gepensioneerde ambtenaar met veel vrije zwengelde. Opeens ging scrabble meer dan jarige Butts op zoek naar een oplossing. Als tuin. Er was immers geen geld om te investe - tijd, dat er toch een markt moest zijn voor een 400 keer per dag over de toonbank. liefhebber van spelletjes dacht hij diep na. En ren in nieuw materiaal. Je vond Lexiko ook gewijzigde versie van de uitvinding van zijn hij liet niets aan het toeval over: hij bestudeer - niet in de winkels. Als je het wilde hebben, huisvriend Butts. Brunot ging aan de slag in de elke dag The New York Times, telde het moest je Butts maar even bellen. Ondertussen zijn eigen huiskamer en borduurde voort op Weldoeners aantal keren dat elke letter van het alfabet probeerde die zijn spelconcept te slijten bij het basisidee. Hij ontwikkelde een spel waar - Een jaar later verkochten Brunot en Butts voorkwam in de artikels en ontwierp in 1931 speelgoedfirma’s, maar daar kreeg hij telkens bij je telkens zeven letters moest nemen en scrabble aan de firma Selchow & Righter Co. een spel met honderd blokjes. Lexiko noemde een ‘no’ als antwoord. «Ze waren vooral op dat werd gespeeld op een bord met allerlei ge - Blijkbaar konden de heren goed onderhande - hij zijn spel. Het kostte anderhalve dollar. In - zoek naar spelletjes voor kinderen. Volwas - kleurde vakjes waarop dubbele en driedub - len, want ze bouwden van de opbrengsten spiratie over de spelregels haalde Butts bij de senen interesseerden hen niet», zei Butts daar bele woord- of letterwaarde gelden. Hij een bibliotheek in hun woonplaats, haalden kaartspel: elke deelnemer legde om beurten later teleurgesteld over. noemde het scrabble. Een achtletterwoord, een dokter naar het dorp en richtten er een af en de bedoeling was om series van woor - Toch raakte hij niet ontmoedigd. In 1936 wij - maar niemand maalde daarom. Letterlijk ver - afdeling van de Lions Club op. En ook Selchow weekend 12 en 13 oktober 2013 51 van 7 tot 77 jaar 1931 Alfred Butts vindt Lexiko uit. bestond.» Ook Jens weet er alles van om slechte letters te krij - keer al. De 56-jarige Mechelaar totaliseerde 980 punten op 1936 Butts verbetert gen. «Ik heb al eens een Q, een X en een Y tegelijk gekregen. een maximum van 999, 53 punten meer dan de tweede. Lexico tot Daar kan je niet veel mee doen!» Slechts in twee van de achttien beurten had hij niet het woord Criss-Cross Words. s o Scrabbelen heeft zelfs zijn nut op school, weet Jens. «We dat de meeste punten opleverde. «Ik speel al jaren», zegt hij. K James Brunot werkt n 1948 e moesten eens keerwoorden onderstrepen, woorden die je zo - «Niet dagelijks, neen, maar toch wel heel veel. Zonder moeite e wel van voren naar achteren als omgekeerd kunt lezen. Je kom je er niet.» het basisidee verder b o l kent het wel: ‘kok’ of ‘lepel’. En ik herkende een woord dat ik «Ik ben er heel jong mee begonnen, in het vierde studiejaar, g uit tot scrabble. e g op een toernooi had zien leggen. Zelfs de juf kende het niet.» maar ik kon toen nooit winnen van mijn vader. Een beetje la - a m «Ik vul ook kruiswoordraadsels in», vertelt Cécile. «Maar dit ter is die plots gestorven. Ik denk dat daar de motivatie ligt 1953 Brunot en Butts verkopen hun I is toch véél vinniger. En het eigenaardige is: je wil altijd win - om het altijd zo goed mogelijk proberen te doen. Ik heb altijd spel aan Selchow & Righter Co. nen, hé.» Voor Jens is het nog maar zijn eerste interclub. met mijn neus in encyclopedieën en woordenboeken geze - «Spannend!» Cécile heeft de tel niet bijgehouden, zo vaak ten. Later heb ik ook talen gestudeerd. Je zou er versteld van 1954 Bijna 4 miljoen stuks verkocht deed ze al mee. «Ik doe het ook voor de vriendschap.» staan hoe fysiek vermoeiend scrabble is», getuigt Jan.