maandelijks informatie- en november 2018 opinieblad voor en over het notariaat editie 9, jaargang 18

KNB 175 jaar Samen jubileum vieren met koning Willem-Alexander

6 Nieuwe Europese regelgeving voor internationale relaties

12 Vijf vragen over het Kwaliteitsfonds Notariaat

20 Zorgen voor de digitale snelweg WILT U REGISTER NOTARISKLERK WORDEN? Dan bent u bij INM aan het juiste adres! Na het volgen van twee van onze modules bent u, naast INM-notarieel medewerker, ook officieel Register Notarisklerk. Voor de komende periode staan er weer drie modules gepland. ,QVFKULMYHQRIPHHULQIRUPDWLH".LMNRSwww.inm.nl.

MODULE FAMILIE VERMOGENSRECHT

Heeft u in uw werk te maken met het familievermogensrecht en wilt u uw kennis hierover bijspijkeren of uitbreiden? Schrijf u dan in voor onze module familievermogensrecht! In deze module leert u onder andere over de fiscale aspecten, scheidingen en boedelafwikkeling.

24 Start : 24 november 2018 Duur : 13 lesdagen en één examendag Locatie : cursus- en vergadercentrum Domstad op de Koningsbergerstraat 9 te Utrecht Docenten : mr. Frank Hoens, prof. mr. dr. Freek Schols en prof. mr. dr. Bernard Schols Prijs : € 3.350,- exclusief btw PE-punten : 24

MODULE MODULE ONROEREND 21'(51(0,1*6Ǖ GOEDRECHT RECHT

In de module Onroerend Goedrecht gaan de Meer weten over het ondernemingsrecht in docenten in op alle actualiteiten rondom het Nederland? Volg dan deze module! Na afloop onroerend goedrecht in Nederland. Van de koopakte bent u volledig op de hoogte van wat en leveringsakte tot aan het agrarisch recht. In deze er speelt rondom het rechtspersonen- en module leert u alles wat u moet weten over het vennootschapsrecht, verenigingen, stichtingen onroerend goedrecht. en alles rondom de NV en BV.

19 Start : 19 januari 2019 19 Start : 19 januari 2019 Duur : 9 lesdagen en één examendag Duur : 9 lesdagen en één examendag Locatie : cursus- en vergadercentrum Locatie : cursus- en vergadercentrum Domstad op de Konings- Domstad op de Konings- bergerstraat 9 te Utrecht bergerstraat 9 te Utrecht Docenten : mr. dr. Jeroen Rheinfeld en Docenten : mr. Paul Kok en André van Huffelen mr. Moniek Wever Prijs : € 3.150,- exclusief btw Prijs : € 3.150,- exclusief btw PE-punten : 24 PE-punten : 24

T 020 388 29 28 | ,1)2Ǘ,101/ | :::,101/ De opleidingen van INM worden onder verantwoordelijkheid van prof. mr. dr. B.M.E.M. Schols, prof. mr.dr. W. Burgerhart en prof. mr. dr. F.W.J.M. Schols gegeven.

INM - Adv Notariaat Magazine SEP2018 [220x297].indd 1 17-9-2018 08:48:05 6 editie 9, november 2018

6 ‘Internationale paren kunnen hun wensen beter vormgeven’

Paren met verschillende nationaliteiten kunnen straks zelf het recht kiezen dat van toepassing is op hun vermogen. Wat betekenen deze Europese verordeningen voor het notariaat?

20 20 Zorgen voor de digitale snelweg

De digitalisering van het recht stelt het notariaat 4 Nieuws voor een uitdaging. Welke toekomst hebben we als 9 Onderzocht: prioriteitsregel kunstmatige intelligentie haar belofte waarmaakt in het vermogensrecht en een computer een akte voor je opstelt? Of als een 10 Notariaat over de grens: Suriname transactie met behulp van blockchaintechnologie 12 Vragen staat vrij zo onuitwisbaar is vastgelegd dat het een bezoek 15 Wisselcolumn Fred Teeven aan de notaris overbodig maakt? Bart Versteeg, 16 Nieuwe huisvesting DuretTrip bestuurslid van de Koninklijke Notariële Notarissen Beroepsorganisatie en portefeuillehouder ICT, ziet 18 Notaris en meer: Rik Jacobs juist een grote kans. ‘We kunnen het vertrouwen 24 Vraag maar raak overdragen naar het digitale domein.’ 26 Tuchtrecht uitgelicht 28 En verder: Suzanne van Viersen-Specht 22 Gelukkig hebben we de foto’s nog … 31 Kanocolumn 32 Specialisten 22 Koninklijk bezoek, inspiratiesessies, een optreden 34 Column Nick van Buitenen van het KNB-bureau, foodtrucks, complimenten- 35 KNB-nieuws meisjes, poppentheater, haar en make-up, een 37 KNB 175 jaar spetterde cover-band, Leona Philippo, een laser- 38 Feuilleton-strip show en een dj. Het KNB-Jubileumcongres van Het olografisch testament 5 oktober leverde veel blije gezichten op. 40 Tuchtrecht Gelukkig hebben we de foto’s nog. 42 Personalia

‘De huidige techgiganten gaan nog slordig om met privacyzaken’

Op de cover

Koning Willem-Alexander in gesprek met nota- rissen Nick van Buitenen, Bart Versteeg en Jelger de Kroon op het jubileumcongres ‘Notaris, met recht het mooiste beroep’ van de KNB.

9 | 2018 3 NIEUWS

Studenten notarieel recht lossen editie. Zij werden geconfronteerd met een moordzaak op moord op een succesvolle zakenman, waarbij de politie in het duister tastte over de dader, o n d e r w i j s het moordwapen en de plaats delict. De stu­­­ denten slaagden erin het mysterie te ontra- Op 10 oktober vond het Notarieel Mysterie felen, onder andere door verschillende voor studenten notarieel recht plaats. Met notariële casussen op te lossen. Het Notarieel het Notarieel Mysterie willen Allen & Overy, Mysterie voerde hen langs de verschillende De Brauw, Houthoff, NautaDutilh en Van kantoren en eindigde in café De Blauwe Engel Doorne studenten notarieel recht kennis laten om nog even na te borrelen. De Zuidaskantoren maken met het notariaat op de Zuidas. Vijfen- zijn van plan het Notarieel Mysterie vaker te veertig studenten deden mee aan deze eerste organiseren. •

Oud-notaris Aart Veldhuizen onderscheiden

o n d e r n e m e n

Oud-notaris Aart Veldhuizen heeft de Amers- foortse Jacob van Campenpenning gekregen. Hij ontving de onderscheiding vanwege zijn Instituut voor werk in de stad. Naast zijn ambt heeft hij altijd veel maatschappelijke functies bekleed. Hij Familiebedrijven start was onder meer betrokken bij de Oudheidkun- opleiding met soft skills dige Vereniging Flehite en was voorzitter van de stichting Amersfoortse publicaties (SAP). 33 o n d e r w i j s Ook is Veldhuizen voorzitter van de stichting Burgerweeshuis en zet hij zich in voor het Het Tilburgs Instituut voor Familiebedrijven Meander Medisch Centrum. Veldhuizen: (TiFB) start in december met een postmaster ‘Het was een grote verrassing om de hoogste over bedrijfsopvolging bij familiebedrijven. onderscheiding die de stad kent te mogen De opleiding is bedoeld voor adviseurs, over- ontvangen. Ik heb veel nevenfuncties gehad, Een rechter die een muntje opgooit, dragers, opvolgers en klantcoördinatoren. maar het notariaat was de hoofdzaak en een man die meerdere rechters wraakt Naast theoretische en praktische kennis is er in­spiratiebron in mijn loopbaan!’ De penning vanwege hun voorletters, de vraag of een ook aandacht voor persoonlijke reflectie en wordt uitgereikt aan mensen die zich in zeer ondiepe kuil in een bos als woning moet soft skills. Hoe houd je bijvoorbeeld rekening hoge mate hebben ingezet voor Amersfoort. worden aangemerkt en een geschil over met waarden en normen binnen een familie? Veldhuizen bevindt zich in goed gezelschap: de waarde van een genuttigd diner. In Er vinden simulatieoefeningen plaats met oud-burgemeesters en -wethouders gingen september is het tweede deel van Nog 33 hulp van acteurs. Hierdoor zijn praktijk en hem voor. De laatste onderscheiding werd bijzondere, humoristische en opvallende theorie steeds nauw met elkaar verbonden. uitgereikt in 2009. • rechterlijke uitspraken van Kees Engel Het Tilburgs Instituut voor Familiebedrijven uitgekomen. Ook uit dit tweede deel (TiFB) is onderdeel van de Tilburg University. • blijkt dat rechtspreken amusante en soms zelfs hilarische momenten kan opleveren. ISBN: 9789462511859 •

4 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 ‘Voortrekkersrol’ ‘Levenstestament mogelijk

De politie werkt al lange oplossing problemen tijd met vrijwilligers die CIZ-aanvragen’ Het Centrum voor Indicatiestelling Zorg (CIZ) assisteren met evene­ heeft momenteel besloten dat alleen een menten en verkeers­ familierecht mentor, curator of iemand met een volmacht controles. Sinds kort is een aanvraag mag indienen. Dit vanwege het daar een zogenoemde burgerrechercheur Tweede Kamerleden Vera Bergkamp (D66) ontbreken van een besluit van de minister. bijgekomen. Universitair docent en oud- en Corinne Ellemeet (GroenLinks) willen De naaste familie kan dat momenteel niet kandidaat-notaris Robert Helder (52) van de minister van Volksgezondheid, doen als zij daar geen volmacht voor hebben. is de eerste specialist die de politie op Welzijn en Sport opheldering over de Beide Tweede Kamerleden vragen minister Hugo die manier helpt. Op 4 oktober werd ondertekening van CIZ-aanvragen van de Jonge of hij vindt dat het tijdig opstellen van hij officieel benoemd. wilsonbekwame patiënten. Zij willen een levenstestament kan helpen onduidelijk- van hem weten of het levenstestament heid over het ondertekenen voor een wilson- Een burgerrechercheur, wat is dat? situaties kan voorkomen waarbij de bekwame patiënt te voorkomen. Zij roepen ‘Eigenlijk is het iemand van buitenaf met speci- patiënt de dupe is. hem daarom op – als hij het levenstestament alistische kennis die de politie helpt met onder- inderdaad als een toegevoegde waarde ziet – zoeken. In mijn geval hebben die een financieel Aanleiding voor de Kamervragen zijn samen met de Koninklijke Notariële Beroeps- tintje. Denk daarbij aan vreemde geldstromen problemen rondom het tekenen van organisatie op te trekken om het levenstesta- en fraude met hypotheekakten. Ik ben de eerste aanvragen voor de Wet langdurige zorg (Wlz). ment meer bekendheid te geven. • burgerrechercheur die is benoemd. Het notariaat heeft daarmee een voortrekkersrol. Ik moest daarvoor wel een eed afleggen. Alleen op die manier mag ik dossiers inzien.’ Niets blijft bij het oude

Zien we u ook terug in uniform? o n d e r w i j s ‘Ik denk het niet, ik heb in ieder geval nog niks hoeven passen. Wel ga ik nog kennismaken met Op 9 november organiseert Stichting Opleiding op het nieuwe huwelijksgoederenrecht. alle fraudeteams van de politie. Te beginnen Medewerkers in het Notariaat (SOMN) haar Kandidaat-notaris en docent Lucienne van der in mijn eigen regio Oost-Nederland. Ik kan tweede symposium. Het thema is ‘Niets blijft Geld neemt de ontwikkelingen in de praktijk worden gevraagd aanwezig te zijn bij huiszoe- bij het oude’. Zo bespreekt Jeroen Rheinfeld van het levenstestament onder de loep en kingen, ook van notarissen, en mijn kennis van de Radboud Universiteit in Nijmegen professor Bernard Schols het schenken en erven wordt gevraagd als er notariële stukken agrarische aandachtspunten voor de praktijk nieuwe stijl. Het symposium vindt plaats in opduiken in een onderzoek. Mij vallen zaken en gaat mr. Frank Hoens, eveneens van de Amersfoort. Aanmelden kan nog. Ga hiervoor op die een politieman wellicht niet direct ziet.’ Radboud Universiteit in Nijmegen, dieper in naar de website van de SOMN. •

Waarom had u wel oren naar deze functie? ‘Het is een mooie manier om maatschappelijk bezig te zijn. Daarnaast is het goed voor de universiteit in Utrecht en de politie om kennis te delen. Misschien komen er nog mooie onderzoeken uit voort. Verder signaleer ik ‘Het idee dat alleen een chirurg goed kan niet alleen fraude, maar kan ik ook verklaren waarom notarissen bepaalde handelingen snijden, of alleen een advocaat goed het recht doen. Dit is handig als rechercheurs denken kan toepassen, wordt met de opkomst van dat iets onwettig is, maar het eigenlijk een logische notariële handeling is.’ nieuwe technieken steeds achterhaalder.

Fraude signaleren is moeilijk, gaat u | Cliënten willen geen advocaten, ze willen notarissen daar nu bij helpen? ‘Op zich zijn de regels vrij duidelijk. Notarissen juridische hulp.’ moeten dienstweigeren als zij alleen al ver- moeden dat iets onwettig is. Een vermoeden is Hoogleraar Richard Susskind in Het Financieele Dagblad al genoeg. Ik kan mij wel voorstellen dat ik op van 18 oktober over robotisering in de juridische sector. een gegeven moment een artikel publiceer in een wetenschappelijk tijdschrift over mijn ervaringen bij de politie. Het is toch belangrijk kennis te delen.’ •

9 | 2018 5 Europese regelgeving

‘Internationale paren kunnen hun wensen beter vormgeven’

Paren met verschillende nationaliteiten kunnen straks zelf het recht kiezen dat van toepassing is op hun vermogen. Wat betekenen deze Europese verordeningen voor het notariaat?

TEKST Wilma van Hoeflaken | beeld Truus van Gog

et wordt voor internationale paren gemakkelijker om hun privéleven te plannen’, zegt Niels Baas, kandidaat-notaris bij Meijer‘H Notarissen in Amsterdam en bestuurslid van de Vereniging van Estate Planners in het Notariaat. ‘De uitwerking van bijvoorbeeld huwelijkse voorwaarden over de grens wordt voorspelbaarder. Paren kunnen hun wensen beter vormgeven.’ Op 29 januari 2019 zijn de Europese Verorde- ning huwelijksvermogensstelsels en de Europese Verordening geregistreerde partner- schappen van kracht. In deze verordeningen wordt geregeld welk nationaal recht van toepassing is. Volgens de Europese Unie zijn er 16 miljoen internationale paren in de Europese Unie. De nieuwe verordeningen gaan straks gelden voor 18 lidstaten. op het huwelijksvermogensstelsel. Dit betreft De verordeningen zijn niet alleen relevant Vier tijdvakken huwelijken van na 1 september 1992. Eerder voor internationale paren, maar ook voor ‘Rechters passen het internationaal privaat- gold het Chelouche/Van Leer-arrest en dáár- Nederlanders met een vakantiehuis in het recht ambtshalve toe. Dus alle rechtsplegers, voor tot 23 augustus 1977 het Haags huwelijks- buitenland. Het toepasselijk recht volgens de ook notarissen, moeten de nieuwe verorde- gevolgenverdrag uit 1905. Baas: ‘Dat zijn nieuwe verordeningen geldt ook voor vermo- ningen goed toepassen’, zegt Baas. ‘Wees je in de kern vier tijdvakken en dan zijn er nog gensbestanddelen in landen waar de verorde- bewust van deze verandering, maak het je diverse arresten. Ook mensen die nu nota­ ningen niet gelden. Een partiële rechtskeuze- eigen.’ De verordeningen gelden voor huwe- rieel recht studeren, kunnen daar in hun mogelijkheid voor onroerend goed, zoals in lijken en geregistreerde partnerschappen loopbaan mee te maken krijgen. Dit blijft het Haags huwelijksvermogensverdrag 1978, die gesloten worden na 29 januari 2019. nog decennia zo.’ is er niet. De voorschriften van artikel 1:88 Nu bestaan er drie verschillende tijdvakken Burgerlijk Wetboek blijven gelden onder met eigen conflictregels en straks komt er een Toepasselijk recht de nieuwe verordeningen, ongeacht welk vierde tijdvak bij waarin de verordening van Baas wijst erop dat de verordeningen niet van nationaal huwelijksvermogens- of partner- toepassing is. Baas: ‘Notarissen moet goed toepassing zijn op alimentatie en pensioen. schapsrecht van toepassing is. ‘De ene partner op de tijdvakken letten.’ In Nederland treden ‘De meeste mensen hebben een huis met een kan dus niet zonder toestemming van de de verordeningen in de plaats van het Haags hypotheek, een pensioen en vaak een levens- andere partner een hypotheek vestigen op het huwelijksvermogensverdrag 1978 om te verzekering, eigenlijk drie pijlers. Die vallen huis waar ze samen wonen. Nu niet en straks bepalen welk nationaal recht van toepassing is niet alle drie onder de verordeningen.’ ook niet.’ Baas vindt dat notarissen mensen

6 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 Praktijk

‘De notaris moet uitleggen welk systeem van toepassing is als ze geen rechtskeuze maken en wat de gevolgen zijn van een bepaalde rechtskeuze’

van hetzelfde geslacht die trouwen of een vermogend, dan heeft de ene partner er belang Niet helemaal af geregistreerd partnerschap aangaan, erop moet bij dat de rechter bij scheiding de Nederlandse Hoewel Baas de nieuwe verordeningen ‘een attenderen dat dit niet overal in de wereld algehele gemeenschap van goederen toepast. vooruitgang’ vindt, vindt hij ook dat ze niet wordt erkend. ‘De verordeningen zeggen iets De andere partner heeft daar juist geen belang helemaal af zijn. ‘Als mensen geen huwelijkse over het recht dat van toepassing is. Ze zeggen bij. Stel dat die de Duitse nationaliteit heeft. voorwaarden maken en geen rechtskeuze, niets over de erkenning. Daar moet je mensen Als ze beiden een advocaat hebben, gaat het geldt het recht van het land waar zij hun op wijzen en eventueel samenwerken met een erom bij welke rechter ze het eerst terecht- eerste gewone gemeenschappelijke woon- en buitenlandse deskundige.’ komen. Is dat in Nederland, dan geldt wellicht verblijfplaats vestigen na hun huwelijksslui- Nederlands recht. Als dat in Duitsland is, geldt ting. Maar een belangrijke vraag is hoeveel tijd Adviseren over goede keuze wellicht de “Zugewinngemeinschaft” naar Duits er mag verlopen tussen de huwelijksdatum en Notarissen krijgen te maken met internatio- recht. De verordeningen bieden de mogelijk- het vestigen van de gewone woon- en verblijf- nale paren die huwelijkse voorwaarden willen heid van forumkeuze.’ plaats. Als dit binnen zes maanden is, vinden maken. Of die in beeld willen krijgen wat er we in Nederland dat Nederlands recht van gebeurt als ze niets regelen. ‘De notaris moet Europese verklaring van erfrecht toepassing is. De Belgen vinden dat er niet uitleggen welk systeem van toepassing is als ze De nieuwe verordeningen hangen nauw samen meer dan een maand verstreken mag zijn, de geen rechtskeuze maken en wat de gevolgen met de Europese Erfrechtverordening die sinds Fransen niet meer dan twaalf maanden.’ Hij zijn van een bepaalde rechtskeuze. Stel dat het 17 augustus 2015 van kracht is. Daarbij hoort de voorspelt dat dit tot conflicten en procedures een Duits-Nederlands paar betreft met een Europese erfrechtverklaring. ‘De Nederlander zal leiden. ‘Het is jammer dat de verordening huurwoning in Nederland. De Duitser heeft met een vakantiehuisje in Spanje moest voor- geen termijn geeft.’ veel vermogen in Duitsland. Dan kun je heen bij de Spaanse nalatenschapsrechtbank Ook vraagt hij zich af wat er gebeurt als het overwegen om huwelijkse voorwaarden te een verklaring van erfrecht laten maken. Nu wetsvoorstel Wegnemen notariskosten bij adviseren, waarin zij kiezen voor Duits recht. kun je volstaan met één Europese verklaring algehele gemeenschap van goederen wordt Die keuze wordt nog logischer als je weet van erfrecht.’ Erfrecht is niet los te zien van het aangenomen. Het idee is dat mensen die dat deze mensen over vijf jaar bijvoorbeeld toepasselijke huwelijksvermogensrecht. Baas: willen trouwen in algehele gemeenschap permanent in Duitsland willen gaan wonen. ‘Als iemand overlijdt, moet de notaris immers van goederen dit kunnen aanvinken bij de Als notaris moet je hierover kunnen adviseren.’ vaststellen: wat bezit deze persoon? Dat hangt ambtenaar van de Burgerlijke Stand. ‘Dit is Een ander voorbeeld. ‘Stel dat een internatio- samen met het toepasselijke huwelijksver­ niet hetzelfde als huwelijkse voorwaarden. Stel naal paar in Nederland woont en dat ze hier mogensregime. Dat is een belangrijke stap. dat mensen dit aanvinken en als expats naar samen een huis hebben gekocht. Nu willen ze Nu is dit onderdeel van de Europese erfrecht- het buitenland vertrekken. De vraag is hoe dat gaan trouwen. Vaak willen ze geen gemeen- verklaring bijvoorbeeld gebaseerd op het vinkje zich verhoudt tot deze verordening.’ schap van goederen. Dan moet de notaris Haags huwelijksvermogensverdrag, dus kijken wat er in het verleden gebeurd is, van de Spaanse autoriteit moet kijken wat in wie het vermogen is en hoe hij dat het best Spanje van toepassing is. Dat hoeft niet onze kan vastleggen in de huwelijkse voorwaarden.’ gemeenschap van goederen te zijn. Je kunt Seminars dus verschillende uitkomsten krijgen. De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie Forumshoppen voorkomen Bij mensen die trouwen na 29 januari 2019 zal organiseert seminars met notariaten uit Volgens Baas kan de nieuwe verordening in dat probleem zich niet meer voordoen. De andere lidstaten. Hiervoor geeft de Europese de toekomst bij echtscheidingen ‘forumshop- Europese erfrechtverklaring voor gehuwden Commissie subsidie in het kader van het ping’ voorkomen. ‘Welke rechter is bevoegd? wordt door de nieuwe verordeningen in de project Europa voor Notarissen-Notarissen Stel dat er geen huwelijkse voorwaarden zijn. toekomst beter en werkbaarder.’ voor Europa III. Als de ene partner bij de start van het huwelijk geen vermogen had en de ander was zeer

9 | 2018 7 DÉ VERZEKERINGSSPECIALIST VOOR NOTARIAAT EN ADVOCATUUR

Ron Borgdorff is verzekeringsspecialist voor notarissen, advocaten en vrijgevestigde juristen. Ron kent de • Administratie specifieke risico’s van deze juridische beroepsgroepen. Met ruim 25 jaar ervaring staat hij borg voor een • Salarissen persoonlijk, gedegen advies op maat en • Belastingen korte lijnen. • Rapportages U wilt een financieel adviseur • Accountancy met verstand van úw zaken? • Advies Neem contact op voor een afspraak. H.R. de Velde Harsenhorst FA Bel 033-20 35 000 of mail naar [email protected] drs. K. de Lange AA S? WWW.RONBORGDORFF.NL AKSOS van Boetzelaerlaan 24H Financial Services 3828 NS Hoogland

FINANCIEEL ADVISEUR VOOR Voor notariaat en advocatuur... NOTARIAAT & ADVOCATUUR ...flexibiliteit in capaciteit VERZEKERINGEN ZOWEL ZAKELIJK ALS PARTICULIER OA: Groningen - Leeuwarden - Zwolle BEROEPS- EN BEDRIJFSAANSPRAKELIJKHEID • GELD- EN FRAUDE www.aksos.nl - [email protected] - Tel. 038-4524280 • ARBEIDSONGESCHIKTHEID • RECHTSBIJSTAND • RECONSTRUCTIE

99363_Ron Borgdorff.indd 1 4/25/2016 1:14:02 PM Opleiding

‘Verandering van registratie registergoederen nodig’

n a a m Laurens de Hoog l e e f t i j d 28 geboorteplaats Bergen op Zoom s t u d i e ( s ) Bachelors notarieel recht en rechtsgeleerdheid, master notarieel recht, Universiteit Leiden o n d e r z o e k ‘Prioriteitsregel in het vermogensrecht’

Wat kunnen notarissen met het onderzoek? ‘Veel goederenrechtelijke rechten zijn register- goederen en daarbij is een notaris betrokken. Die maakt de akte op en biedt deze ter inschrij- ving aan. Bij de prioriteitsconflicten die in dit onderzoek worden bestudeerd, is dus veelal een notaris betrokken. Wat betreft de regis- tratie pleit ik voor een verruiming van de registratiemogelijkheden. Een akte kan nu tussen 9.00 en 15.00 uur door het Kadaster worden verwerkt. Als twee akten om 16.00 en 17.00 uur worden aangeboden, worden ze de De prioriteitsregel gaat terug tot de Romeinse keizer Caracalla. Die besloot in het jaar volgende ochtend op hetzelfde tijdstip inge- 213 dat in de verhouding tussen hypotheekhouders het oudere recht voorrang heeft op schreven. Dat terwijl de een toch echt eerder, het jongere recht. Deze regel is nog altijd actueel in het Nederlandse goederenrecht, en dus sterker, is dan de ander. Gezien de ondanks dat de regel nergens in het wetboek als zodanig is terug te vinden. Laurens de digitale mogelijkheden moet dat anders Hoog deed onderzoek naar de prioriteitsregel en promoveert hier binnenkort op aan kunnen. Als de inschrijvingstijdstippen de Universiteit Leiden. ruimer worden, dan kan de prioriteitsregel beter worden toegepast. TEKST Martijn Rip | beeld Truus van Gog werking moet iedereen het recht respecteren. Ook met de atypische toepassing van de priori- Het is belangrijk dat een ouder recht kenbaar teitsregel krijgt de notaris te maken. Zo is de Wat hebt u onderzocht? is voor jongere rechten. Het moet bijvoorbeeld Vormerkung geen goederenrechtelijk recht, ‘Hoe kan het dat de prioriteitsregel, waar te raadplegen zijn in openbare registers. maar door de inschrijving in de registers is wel niemand over twijfelt, niet in het wetboek te Enerzijds is bij registergoederen wel in die de prioriteitsregel van toepassing. Daarnaast vinden is? Alleen ten aanzien van meerdere kenbaarheid voorzien, maar de inrichting van besteed ik aandacht aan het Novitaris-arrest. inschrijvingen op een registergoed valt een registers is niet optimaal. Anderzijds, bijvoor- Dat gaat over het meewerken van een notaris uitdrukking van de regel te lezen. Bij pand- beeld bij pandrechten, ontbreekt de kenbaar- aan een akte als de rechten van derden in het rechten is de regel ook van toepassing, maar heid. En dan is er nog de atypische toepassing. geding zijn. Ik bepleit dat artikel 3:298 Burger- daar staat niets over in de wet. Bovendien Daaronder versta ik gevallen waarin door de lijk Wetboek geen sterker recht geeft aan een wordt de prioriteitsregel nu ook buiten de derde. Als gevolg daarvan mag de notaris zijn oorspronkelijke context toegepast, bijvoor- dienst niet weigeren.’ beeld bij conflicterende rechten op levering.’ Gezien de digitale mogelijkheden moet Gaat u nog verder met het onderzoek? Wat was de aanleiding voor uw onderzoek? ‘Sinds 1 september ben ik werkzaam als kandi- ‘Ik wilde graag een overkoepelend begrip dat anders kunnen daat-notaris bij Houthoff in Amsterdam. Ik wil onderzoeken. En over de status van deze wel graag blijven publiceren, ook over zaken ongeschreven rechtsregel was nog nooit een die met de prioriteitsregel te maken hebben of verzamelwerk geschreven. Ik vond het leuk wetgever uitdrukkelijk voor toepassing van onroerendgoedrecht. Iets wat ik in mijn eigen om rechtshistorisch onderzoek te doen, maar de prioriteitsregel is gekozen. Bijvoorbeeld bij onderzoek heb laten liggen, is hoe de publici- ook rechtsvergelijkend onderzoek.’ conflicterende rechten op levering. De priori- teit van goederenrechtelijke rechten verder teitsregel moet daarbij terughoudend worden kan worden verbeterd. Je weet nu bijvoorbeeld Wat zijn de conclusies van het onderzoek? toegepast, omdat anders het beginsel van de niet of er nog een ouder pandrecht op een ‘Ik maak in mijn onderzoek onderscheid gelijkheid van schuldeisers onder druk komt goed zit. Daarom kent de wet derdenbescher- tussen de typische en atypische toepassing van te staan. Als twee schuldeisers een recht op mingsregelingen, maar daarmee wordt de de prioriteitsregel. De typische toepassing levering van hetzelfde goed hebben, bepaalt de toepassing van de prioriteitsregel doorbroken. vloeit voort uit het karakter van het goederen- wet dat het oudste recht op levering voorgaat, Hoe die publiciteit precies moet worden vorm- rechterlijke recht. Vanwege zijn absolute terwijl zij een even sterk recht hebben.’ gegeven, dat is iets om later te onderzoeken.’

9 | 2018 9 De wereld wordt steeds kleiner en dat heeft ook gevolgen voor (kandidaat-)- notarissen. Huizen in en erfenissen uit het buitenland zijn al lang geen uitzondering meer. In deze serie belichten experts de notariële kant van een land waar het Nederlandse notariaat regelmatig mee te maken heeft. Deze keer is dat Suriname.

‘Vaak zit ik in de avond stambomen uit te tekenen’

TEKST Martijn Rip | beeld Truus van Gog

et Surinaamse recht is gebaseerd op het oude Nederlandse Burgerlijk Wetboek. Wie denkt dat het daar- om gemakkelijk is om notariële zakenH te regelen in Suriname, komt bedrogen uit. Het Surinaamse recht is sinds de onafhan- kelijkheid in 1975 nauwelijks veranderd, maar het Nederlandse recht des te meer. Zo werd hier het erfrecht gewijzigd, waardoor de nala- tenschap standaard naar de langstlevende echtgenoot gaat. Ook ging het huwelijksver- mogensrecht verschillende keren op de schop. In Suriname trouwen ze dus nog standaard in de algehele gemeenschap van goederen.

Respect ‘Het notariaat zelf is ook een beetje zoals vroeger in Nederland’, vertelt notaris Fazilah Lalmahomed. Zij is in Suriname geboren en kwam naar Nederland om hier notarieel recht te studeren. In Suriname bestaat die opleiding niet, dus wie notaris wil worden, ontkomt er niet aan om naar Nederland af te reizen. Lalmahomed is na haar studie in Nederland blijven wonen en houdt zich inmiddels vanuit haar kantoor in Den Haag dagelijks bezig met notariële zaken in Suriname. Daarvoor werkt ze samen met een aantal plaatselijke ambtsge- noten. ‘Het aantal notarissen daar is wettelijk voorgeschreven en staat op twintig. Daarnaast

10 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 Buitenland

Ook bijzonder: Daarom kiezen cliënten ervoor om ons kantoor van. Maar hoe langer ze wachten, hoe ingewik- in te schakelen. Wij maken dan vaak de koop- kelder het wordt. Dus begin ik het onderzoek alle notarissen hebben overeenkomst, de volmachten en treden in met wie de eigenaren van het huis zijn. Vaak overleg met de koper of verkoper, zodat de zijn er veel kinderen, maar ook ex-echtgenoten hun kantoor in dezelfde partij die hier woont niet naar Suriname hoeft.’ moet je in bepaalde situaties in het verhaal stad, Paramaribo Een van de vertragende factoren bij de over- meenemen. Het is soms de vraag of je iedereen dracht is momenteel de perceelskaart. ‘Dat is terugvindt. Voor mij is het heel leuk om te de omschrijving van het perceel, inclusief een doen. Vaak zit ik in de avond nog stambomen kaart daarvan met een ID-nummer. Sinds vorig uit te tekenen, met alle kinderen en kleinkin- jaar moet die opnieuw worden gemaakt. Het deren. Ik moet daarnaast ook altijd checken of wordt er een lijst met kandidaat-notarissen opmaken en laten registreren van die kaart bij alles klopt, bijvoorbeeld door middel van een bijgehouden, op volgorde van aanmelding.’ het GLIS, vergelijkbaar met het Kadaster hier, trouwboekje naast de stamboom uit Suriname. Zodra een notaris met pensioen gaat of duurt circa twee tot vier maanden. Voordeel is Ook moet je doorvragen bij mensen. Ten slotte overlijdt, mag de kandidaat-notaris die het wel dat alles straks terug te vinden is in dit moet ik alle mensen die deel uitmaken van die hoogst op de lijst staat het ambt overnemen. centrale register.’ nalatenschap aanschrijven met de vraag of ze ‘Over het algemeen zijn het eenpitters. willen meewerken aan de verdeling van de Ze hebben ook een ander type praktijk dan Hypotheek boedel. Daarna maak ik de volmachten en zet notarissen in Nederland. Het is vaak een In Nederland moet het geld voorafgaand aan ik de verdeling in gang.’ algemene praktijk, je ziet veel minder speciali- het passeren van de akte op de rekening van de satie. Doordat het allemaal zo kleinschalig is, notaris staan. ‘In Suriname tekent de notaris hebben ze ook een andere status. Er is nog wat eerst de akte van levering en hypotheek, daarna meer respect voor het ambt dan hier. Cliënten, maakt de bank het geld over op rekening van maar ook medewerkers, spreken de notaris de notaris. Bij een transactie waarbij één van Suriname daar niet aan met de voornaam, maar met de partijen de Nederlandse nationaliteit heeft, “meester”.’ Ook bijzonder: alle notarissen moet eerst een deviezenvergunning worden Inwoners: 591.919 hebben hun kantoor in dezelfde stad, Parama- aangevraagd. Dat doet de notaris in Suriname. Oppervlakte: 163.820 km2 ribo. ‘Wel gaan er bijna elke week één of twee Die aanvraag duurt ook een aantal weken.’ notarissen een dag naar het district Nickerie, Sowieso zijn internationale transacties met Aantal notarissen: 20 ongeveer vier uur rijden vanaf Paramaribo.’ Suriname momenteel lastig. ‘Geld overmaken Notarissen per 100.000 inwoners: 3,38 vanuit een officiële bank in Suriname naar Aantal kandidaat-notarissen: 21 (2014) Registergoederen Nederland gaat heel moeizaam vanwege de Aantal notariskantoren: 18 Lalmahomed heeft veel te maken met situatie in het land op dit moment. Surinamers Opleiding: een studie notarieel recht in onroerend goed in Suriname. ‘Daarbij moet zijn gewend met wisselkantoren te werken. Dat Nederland. Bij terugkomst in Suriname is goed worden gelet op het eigendom daarvan. is daar legaal. Maar de Nederlandse notaris mag aanmelding bij de Vereniging van Notarissen Gaat het om een grondhuurperceel of erfpacht- daar geen zaken mee doen. Het zorgt dus voor en Kandidaat-Notarissen en het Hof van perceel, dan kan dat nooit op naam van veel administratief werk om alles rond te Justitie verplicht om aan de slag te kunnen als een Nederlander komen. Die gronden zijn krijgen en brengt extra kosten met zich mee. kandidaat-notaris. Na twee jaar kan een kandi- namelijk van de overheid en kunnen alleen Het mooist is als de koper het geld in Nederland daat-notaris waarnemingsbevoegd worden, na toekomen aan personen met de Surinaamse op een bankrekening heeft staan of een lening in totaal vier jaar komt hij of zij in aanmerking nationaliteit of een rechtspersoon naar Suri­ kan afsluiten met een familielid in Nederland voor benoeming tot notaris naar volgorde van naams recht. Denk daarbij aan een stichting. die dan het geld kan overmaken.’ aanmelding op de lijst. Dus mijn advies aan andere notarissen: weet Pensioenleeftijd: 65 jaar. Het is mogelijk om waar het over gaat, omdat je zo veel ver­- Onverdeelde boedel een verlenging tot 67 jaar aan te vragen. schillende soorten registergoederen hebt. Regelmatig komt het bij Lalmahomed voor dat De stukken zijn anders dan in Nederland, een cliënt te maken krijgt met een erfenis uit Net als in Nederland kent het Surinaamse voor elke soort gelden andere vormvereisten Suriname. ‘Negen van de tien keer gaat het notariaat geen vaste tarieven. Wel zijn er en er geldt een geheel andere procedure daarbij om onroerende zaken in een onver- onderling afspraken gemaakt over tarieven voor de overdracht.’ deelde boedel. Dat een erfenis lange tijd voor onroerend goed. Voor andere zaken, zoals Wie een onroerende zaak in Suriname wil onverdeeld blijft, gebeurt heel veel. Het gaat het oprichten van een nv of het opstellen van kopen, heeft ook geduld nodig. ‘De overdracht vaak om grote gezinnen. Als bijvoorbeeld één een testament, staat het notarissen vrij zelf in Suriname gaat niet heel snel. Als de cliënt kind in het huis van de overleden ouders blijft het tarief te bepalen. zelf daarnaartoe gaat voor een kort verblijf is wonen, voelt niemand de noodzaak om iets te de kans groot dat het niet voor elkaar komt. doen. Ze maken er daarom niet direct werk

9 | 2018 11 In deze rubriek beantwoordt een panel Waarom is het Kwaliteitsfonds van in- en/of externe deskundigen allerlei vragen van (kandidaat-)notarissen. Die Notariaat opgericht? kunnen gaan over arbeidsvoorwaarden, verzekeringen, de notariële praktijk of een ander onderwerp. Dit keer hebben de ‘Het doel van het kwaliteitsfonds ligt in het borgen van de continuïteit van kantoren in vragen betrekking op het Kwaliteitsfonds zeker stellen van de kwaliteit, de continuïteit moeilijkheden. De voorziening zorgt ervoor Notariaat. en het vertrouwen in het notariaat. Daarnaast dat de dienstverlening aan de klanten bij regelt het de effectieve inning van de bijdrage problemen kan worden voortgezet en dat in de kosten van toezicht en tuchtrecht die het gelden die worden overgemaakt op een notariaat sinds de inwerkingtreding van de derdengeldenrekening van een notaris gega- wet Doorberekenen kosten toezicht en tucht- randeerd blijven. Verder bekijkt het fonds of Theo Leyh recht begin dit jaar zelf moet betalen. Om aan het – eveneens onder voorwaarden – notarissen | adviseur deze doelstellingen te voldoen, heeft de KNB met raad en daad kan bijstaan als ze een “zwe­­­ praktijkzaken KNB in juni 2018 op basis van de wet Kwaliteits- vend protocol” overnemen. Iets algemener fonds Notariaat het kwaliteitsfonds opgericht. gesteld, bevordert het fonds de goede ambts- Het kwaliteitsfonds kan onder voorwaarden bediening en daarmee het maatschappelijk een (financiële) bijdrage leveren bij het waar- vertrouwen in het notariaat.’ •

aantal akten dat zij passeren. De kosten voor Welke kosten heeft het toezicht en tuchtrecht werden voorheen niet kwaliteitsfonds en waarom direct aan het notariaat in rekening gebracht, worden de kosten aan maar betaald uit de algemene middelen. Omdat de overheid – ondanks uitvoerige lobby notariskantoren doorbelast van de zijde van de KNB – heeft besloten de en vroeger niet? beroepsgroep aan te spreken voor de kosten die ermee samenhangen, is het zaak die kosten op een evenwichtige en transparante wijze ‘De instelling van het kwaliteitsfonds maakt over het notariaat te verdelen. De overheid het mogelijk dat de kosten voor toezicht en heeft deze kosten voor 2018 op ongeveer tuchtrecht kunnen worden gefinancierd en 6 miljoen euro gesteld. Naast deze kosten biedt een structurele (financiële) oplossing worden ook de kosten van problemen met voor problemen rond protocollen. Vanaf protocollen uit het fonds betaald. Het is niet 1 augustus 2018 brengt de KNB de – met het eenvoudig de hoogte van deze kosten op kwaliteitsfonds gepaard gaande – kosten in jaarbasis in te schatten. In het verleden werd rekening bij notarissen, gebaseerd op het van geval tot geval gekeken of dergelijke

12 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 Praktijk

De heffing is nu 9,95 euro per akte. Gaat dit omlaag als het fonds is gevuld?

‘Bij aanvang heeft het bestuur een heffing per akte vastgesteld van 8,22 euro, exclusief btw. Omdat er pas sinds augustus van dit jaar wordt Moet de heffing altijd apart gefactureerd, is het de verwachting dat er ultimo 2018 een tekort zal bestaan. Om alle op de nota aan de klant kosten te dekken, zou er eigenlijk een hogere worden verantwoord? heffing moeten worden opgelegd, maar de KNB meent dat het niet wenselijk is dat met name de consument verder wordt belast dan ‘De berekening van het bedrag dat de notaris de huidige 9,95 euro inclusief btw. Het bestuur is verschuldigd, vindt plaats op basis van de van de KNB bekijkt jaarlijks of het nodig is de inschrijvingen in het Centraal Digitaal Reper- heffing aan te passen. Hierbij wordt gekeken torium (CDR). De kosten worden maandelijks naar de werkelijke kosten die het kwaliteits- Er is ook een Stichting met een factuur in rekening gebracht bij de fonds maakt en de hoogte van de gewenste Voorzieningsfonds Notariaat notaris. Het bestuur meent dat het logisch is reserves van het fonds. Het bestuur informeert die schades dekt, waarom nu dat een notaris als ondernemer alle kosten de beroepsgroep hier tijdig over, zodat nota- die hij maakt, doorberekent aan zijn cliënten, rissen er rekening mee kunnen houden bij het ook een kwaliteitsfonds? maar dit is geen verplichting. Het is echter in uitbrengen van offertes. Gezien de verwachte het kader van transparantie wenselijk dat kosten en de noodzaak om weerstandsver- notarissen kenbaar maken aan hun cliënten mogen op te bouwen, is een aanpassing van de ‘Een deel van de doelstellingen van het kwali- dat deze heffing moet worden betaald. Dit heffing op zijn vroegst te verwachten in 2021.’• teitsfonds komt inderdaad overeen met die kan door de heffing expliciet op te nemen in van het voorzieningsfonds, met name waar offertes en op de afrekening, maar ook door te het gaat om het bevorderen van vertrouwen vermelden dat het honorarium van de notaris in het notariaat. Het voorzieningsfonds was inclusief de heffing voor het kwaliteitsfonds is. evenwel geen fonds met een wettelijke basis en Het is uiteindelijk aan de notaris om te bepalen kosten op vrijwillige basis zouden moeten daardoor niet voldoende toegerust de kosten hoe dit vorm wordt gegeven. Er geldt in elk worden betaald vanuit Stichting Voorzienings- voor toezicht en tuchtrecht te incasseren. Het geval geen beperking in de regelgeving voor fonds. Met de invoering van het kwaliteits- voorzieningsfonds zal op termijn ophouden notarissen om de heffing door te berekenen fonds zullen deze kosten moeten worden te bestaan. Bestaande aanspraken worden aan cliënten. Het is overigens goed je als notaris voldaan uit dat fonds. Door de wijze van er vooralsnog uit voldaan. Daarnaast zijn bewust te zijn van het feit dat de heffing verdelen is het voor notarissen relatief een­­ de doelstellingen van het kwaliteitsfonds kwalificeert als een voorzienbare kostenpost. voudig de kosten vervolgens ook aan de breder.’ • Hierdoor is het op grond van tuchtrechtelijke cliënten in rekening te brengen. Daarnaast jurisprudentie niet geoorloofd om de heffing dient het kwaliteitsfonds reserves op te bou­­­ pas bij de afrekening op te voeren.’ • ­wen om te kunnen voldoen aan het wettelijke vereiste “altijd over voldoende middelen te beschikken om aan alle verplichtingen te voldoen”.’ •

9 | 2018 13 COACHING voor:

Notaris- Toegevoegd notaris- Kandidaat-notaris- HBO jurist- Notarisklerk- Paralegal

raatcoaching.nl [email protected] M. 06 54201289

NPV-Levenswensverklaring

Het leven, waardevol van begin tot eind

Boerhaaveweg 70 3401 MP IJsselstein  085 060 57 60  [email protected]  www.ffn-accountants.nl www.npvzorg.nl/levenswensverklaring zorg voor het leven tel. (0318) 54 78 88

Heeft u een notariële vacature of heeft u deze op uw wesite staan? ... en wilt u hieraan bekendheid geven in de vakbladen, met een 100% dekking in het notariaat? adverteer dan in: WPNR N gunstige doorplaatsingstarieven in combinatie met de vacaturesite advocatie.nl:

Advocatie Novocatie Overfusies Rechtenstudie Bedrijfsjurist Top50 Vacatures Webshop

Voor inlichtingen en reserveringen kunt u contact opnemen met: Frédérique Pardon E-mail: [email protected] column Fred Teeven

at onder markt wordt verstaan, van andere juridische beroepsgroepen? Kansen en kan men terugvinden in de Van Toegegeven, het wordt de notaris niet gemak- Dale: ‘vraag en aanbod; uitwis- kelijk gemaakt door de wetgever. Al in 2011 bedreigingen seling van producten: een nieuw trachtte de toenmalige regering (in navolging artikelW op de markt brengen’. Simpel gezegd de van kabinet Balkenende 4) de notaris in te markt is waar vraag en aanbod samenkomen. schakelen bij de vereenvoudiging van het echt- Ik wil twee markten met u delen: een markt scheidingsproces. De ‘echtscheidingsnotaris’ Ik begrijp dat niet van bedreiging en een markt van kansen. werd geïntroduceerd. Daarbij konden partners die geen gezag uitoefenen over gemeenschap- en, belangrijker, Kwetsbare markt pelijke kinderen, via gemeenschappelijke U zult wel denken, daar heb je hem weer. verzoekschriften het huwelijk of geregistreerd De crime fighter pur sang. Een bank is een partnerschap ontbinden. De lobby van andere ‘de maatschappij’ marktplaats waar financiële producten juridische beroepsgroepen (rechters en worden aangeboden waar een winstgevende advocaten) deed haar werk, en na glorieus begrijpt het ook vraag naar is. Het is een kwetsbare markt. in de Tweede Kamer te zijn aangenomen, Immers wij, inclusief ING, weten dat criminelen sneuvelde het wetsvoorstel eind dat jaar in niet zich op deze markt begeven om hun verdien- de Eerste Kamer. sten wit te wassen. Daarom is er sprake van een gereguleerde markt waar anti-witwasregel­ E-court geving van toepassing is. Nu kan het een keer Ook werd de notaris geen rol gegund bij de fout gaan. Kan gebeuren toch? Dat weet u als (markt)ontwikkeling van de private recht- notaris als geen ander. spraak. Voor degenen die de ontwikkelingen rondom E-court hebben gemist, is het proef- Lering trekken schrift van Henriette Nakad-Weststrate een Maar ik begrijp het niet. Jaren geleden werd lezenswaardig en gedegen stuk. Met de promo- ABN AMRO getroffen door een witwasschan- vendus durf ik de stelling te verdedigen dat daal. Er was geen goed toezicht gehouden op de notaris bij uitstek de jurist is die op enige het witwassen via de bank. De uitkomst weten afstand staat van de rechtspraak. Klanten we: een torenhoge boete en hoge kosten om worden ontvangen op kantoor en hun verkla- de zaak op orde te krijgen. Dit nog afgezien ringen worden vastgelegd in akten. Een nota­ van de reputatieschade. En we weten hoe riële akte is, van oudsher, bedoeld om een het afgelopen is met ABN AMRO. gang naar de rechter te vermijden. De grosse Nu zou je denken dat ING lering zou trekken van een akte is een executoriale titel, evenals uit deze casus. Daar leek het ook op. de grosse van het vonnis van een publieke Topmensen van ABN AMRO, die wisten wat er rechter (aldus Nakad in haar proefschrift). fout was gegaan, werden aangetrokken. En Ik heb hier lang over getwijfeld, maar het toch gaat het weer mis. Niet als incident, maar onderzoek van de oprichtster van E-court is op grote schaal en gedurende een langere overtuigend. periode. Ik begrijp dat niet en, belangrijker, Vooral interessant is het – in de vergetelheid ‘de maatschappij’ begrijpt het ook niet. Voeg geraakte – ongepubliceerde advies dat de daarbij een gelijktijdig, naar mijn mening Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie aan onverantwoord, voorstel over salarisver­ de toenmalige regering zond in februari 2011. hogingen van de ING-top en je krijgt een De beroepsgroep formuleert daar een aantal explosief mengsel. vraagpunten die moeten worden opgelost Ik hoop dat u hier wel van leert en de zaken alvorens de notaris een rol kan krijgen in de goed op orde hebt. Niet omdat het moet, maar private rechtspraak die E-court voor ogen omdat u het wilt. Uit overtuiging. Dan hoeft u stond. En juist die vraagpunten zijn van een zich geen zorgen te maken. Ken de markt van antwoord voorzien door het onderzoek dat bedreiging … de oprichtster van E-court onlangs medio oktober afrondde. Hernieuwde actie? Echtscheidingsnotaris In een tijd dat de positie van de notaris onder Op marktplaatsen doen zich voortdurend druk staat, zou je verwachten dat de beroeps- kansen voor. Het is aan u ze te herkennen, groep zoekt naar nieuwe markten. Waar kan erkennen en benutten. Ken de markt van de notaris actief worden? Waar heeft hij een kansen … meerwaarde boven andere beroepsgroepen? En bovenal, waar kan de notaris effectiever en Deze column wordt afwisselend geschreven efficiënter opereren dan vertegenwoordigers door Teska van Vuren of Fred Teeven.

9 | 2018 15 Praktijk

Nieuwe huisvesting DuretTrip Notarissen ‘Ieder een eigen werkkamer blijkt achterhaald’

Begin oktober verhuisde DuretTrip Notarissen naar een modern nieuwbouwkantoor, waartoe de drie notarissen zelf opdracht gaven. Duurzaamheid, transparantie en gebruiksgemak stonden hierbij voorop.

TEKST Jolanda aan de Stegge | beeld Truus van Gog Beton fabriceren is bijvoorbeeld enorm milieubelastend. Het feit dat kon worden et eerste dat opvalt, is het vele glas. besloten dat die basis bleef staan, leverde En dan niet alleen de pui, maar ook een grote milieuwinst op.’ de meeste binnenwanden. Indruk- wekkende betonnen kolommen De indeling van het kantoor is eenvoudig. gevenH het kantoor een stoer aanzien en in elke Aan de voorkant bevinden zich de bezoekers- ruimte keren de kleuren wit, grijs en groen ruimtes: receptie, wachtkamer, informele terug. Notaris Jelger de Kroon is zo enthousiast ontvangstkamer en drie spreekkamers. In het over het drie dagen geleden betrokken pand midden deelt een utiliteitsblok – met koffie- beheersing in het kantoor. Elders in het pand dat hij, ondanks zijn uitpuilende agenda, tijd voorziening, toiletten, garderobe en keuken- zet een elektrisch apparaat op een efficiënte uittrekt voor een interview en trots een rond- blok – het pand in tweeën. De achterkant manier koude buitenlucht om in warme lucht. leiding geeft. wordt gekenmerkt door één grote ruimte met Wessels wijst naar roosters in het plafond: Belangrijkste aanleiding tot de nieuwbouw verschillende werkplekken voor de notarissen ‘Die zien er allemaal hetzelfde uit, maar er was de veroudering van de vorige locatie, en hun medewerkers. Tijdens het ontwerp- zijn roosters voor warme lucht, voor koele een statig, witgepleisterd pand uit 1900 mét proces viel het hem op dat de notarissen lucht, voor ventilatie en voor schone lucht. bordestrap in het stadscentrum van Zwolle. regelmatig dachten in verankerde patronen. Als gebruiker kun je naar believen in elke De Kroon: ‘De techniek en allerlei voorzie- ‘We waren geneigd vast te houden aan eigen afzonderlijke ruimte het klimaat regelen.’ ningen daar vereisten de nodige aanpas- werkkamers. Toen bleek dat die zou komen singen. Bovendien paste de uitstraling ervan te vervallen, zagen we daar best tegenop. Privacy meer bij het vroegere notariaat.’ De overgang Achteraf blijkt dat je minder ruimte nodig Hoe waarborg je in zo’n transparant kantoor naar dit duurzame gebouw ervaart hij als hebt dan je denkt. Sterker, het is leuk om in met wanden van glas de nodige privacy? een grote stap voorwaarts. ‘Zoveel lichter en meer openheid samen te werken, want dat Dit onderwerp is in het voortraject uitvoerig gebruiksvriendelijker.’ vergemakkelijkt de communicatie.’ besproken, zegt Wessels. ‘Want zeker bij de Een groot rommelhok huisvest de zuinige notaris willen mensen in alle vrijheid kunnen Grote milieuwinst energie-installatie, voorraden en schoonmaak- praten en toch wilden wij de transparantie De Zwolse tak van BDG Architecten nam het spullen en onder het gebouw bevindt zich de behouden. Daarom zijn de glaswanden van ontwerp van het notariskantoor voor haar kluis. Het kantoor beschikt over vier eigen de hoogste geluiddempende kwaliteit. Dit rekening, dat ‘fris en modern’ moest worden. parkeerplaatsen aan de achterzijde. voorkomt dat wat hier binnen wordt gezegd, De nieuwbouw bevindt zich op de begane door iemand daarbuiten kan worden verstaan.’ grond van een appartementencomplex met Energiezuinig klimaatsysteem Wel moeten we hier nog iets aan de aankle- tien verdiepingen, nét buiten de stadsgracht. Ook assistent-ontwerper Hannah Wessels ding doen, zegt De Kroon terwijl hij naar Bij het strippen van het verzorgingshuis neemt deel aan het gesprek. ‘Bij BDG Archi- het buitenraam in zijn spreekkamer kijkt, dat hier stond, konden het fundament, de tecten onderzoek ik hoe duurzaamheid in alle grenzend aan een grote parkeerplaats. betonnen kolommen die het gebouw dragen projecten kan worden toegepast en ik denk ‘De cliënt die hier een vertrouwelijk gesprek en de tussenvloeren intact blijven. De Kroon: graag mee met materialen en kleuren.’ voert, wil niet door anderen worden gezien. ‘De duurzaamheid in dit gebouw zit ’m Een energiezuinige VRF warmtepomp en Misschien moet er toch een gordijntje komen vooral in hergebruik van veel materialen. airconditioningsysteem verzorgt de klimaat- dat naar believen kan worden dichtgetrokken.’

16 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 ‘Het is leuk om in meer openheid samen te werken, want dat vergemakkelijkt de communicatie’

Petflessen vanwege de essentaksterfte.’ Zo’n verhaal akte is getekend, wordt het papieren dossier Inkijk van de ene kamer naar de andere is spreekt me aan, vult De Kroon aan. ‘Als notaris weggegooid, want wat daarin zit, is ook opge- onmogelijk dankzij glasfolies op de glazen maak je deel uit van deze gemeenschap. slagen in het digitale dossier. ‘De opdracht was binnenmuren. Hierin zijn flarden van regels Er komen hier straks mensen akten tekenen dat alleen onderhanden werk en de minuut- uit het gedicht ‘Liefdesverklaring’ (1930) van die kunnen zeggen: misschien is dit wel de akten in print zouden meegaan, maar daar is Jan Greshoff uitgestanst, waarin de schrijver boom die bij mij in de straat stond.’ wel een beetje mee gesmokkeld.’ In totaal zijn de spot drijft met onder andere de notaris. Hij wijst op de modern-chique lichtgroene nog zo’n 25 dozen met papieren dossiers De folies belemmeren dat je iemand herkent De Vorm-stoelen waarop we zitten. ‘En als meeverhuisd. Er wordt naar gestreefd die lang- die in een andere ruimte zit, terwijl je er nog je als kantoor dan toch nieuwe meubelen zamerhand weg te werken. wel steeds doorheen ziet dat buiten de zon aanschaft, wat is er dan mooier dan een stoel ‘De man die de inrichting van dit kantoor schijnt en er fietsers en auto’s passeren. gemaakt van petflessen?’ En als we later door verzorgde, zei steeds: “Bestel minder kasten, Opmerkelijk is de uitstekende akoestiek. het pand lopen, laat hij enkele lichtgroene want die heb je niet nodig.” Hij heeft gelijk: In gebouwen met strakke wanden, veel glas tapijten zien die Interface fabriceerde van de transitie naar papierloos werken gaat zo en grote gladde tafels laat die vaak te wensen afgedankte visnetten en ander plastic afval. snel dat je inderdaad veel minder fysieke berg- over. ‘Omdat het essentieel is dat je elkaar ruimte nodig hebt. Je wil niet weten hoeveel hier goed verstaat, is gekozen voor een hoog- Minder kasten typemachines, nietmachines en dozen paper- waardig geluidsisolerend plafond.’ In de inrichting is ook rekening gehouden met clips wij de afgelopen maanden hebben Voor dit kantoor bedachten wij iets nieuws, ‘het papierloze kantoor’. De Kroon: ‘We werken weggedaan.’ zegt Wessels, terwijl ze op de massief blank- allemaal met dubbele beeldschermen, waar- houten tafel klopt in De Kroons spreekkamer. door minder papier nodig is. Dat wordt vaak ‘Deze tafel is gemaakt door Binthout, een uitsluitend gebruikt om te lezen. Dankzij de Zwols bedrijf dat Nederlandse bomen redt van dubbele schermen kun je de bron die je nodig de versnipperaar. De balie in de receptie en de hebt op je linkerscherm zetten, terwijl je op tafels in de spreekkamers zijn gemaakt van het rechterscherm in jouw document werkt.’ essen uit Zwolle die gekapt moesten worden De nieuwe kantoorpolicy is: zodra de bewuste

9 | 2018 17 Er zijn verschillende (notarieel-)juridische commissies en samenwerkings­ verbanden waar (kandidaat-)notarissen in deelnemen. In Notariaat Magazine vertellen ze hierover.

n o t a r i s e n m e e r

w i e Rik Jacobs (49), notaris w a a r Formaat Notarissen

‘Waarom moeilijk doen als het samen kan’

‘Door een trap van een paard ben ik online- en offlinecontent voor onze twee jaar uit het bestuur van Formaat leden. Dit bieden we dan bijvoorbeeld Notarissen geweest. Ik heb lang moeten aan via de Notarisapp. Denk hierbij revalideren. Toen het weer kon, ben ik aan campagnes of berichten voor social opnieuw aan de slag gegaan in het media. En dat alles à la cafetariamodel. bestuur dat bestaat uit een enthousi- Ze kunnen dus zelf bepalen wat ze aste club mensen. Door zo’n functie afnemen. Ook hebben wij de kantoren ben je in een vroeg stadium op de geholpen met het implementeren van hoogte van nieuwe ontwikkelingen de Algemene Verordening Gegevens- en help je mee met het neerzetten bescherming (AVG), is er een hand- van de notaris in de maatschappij. boek voor de Wet ter voorkoming De ontwikkelingen gaan snel. Hoe de van witwassen en financieren van notaris over vijf of tien jaar werkt, is terrorisme (Wwft) en een kwaliteits- lastig te voorspellen, maar we denken handboek.’ er bij Formaat wel over na. We moeten in het notariaat niet te hard rennen, ‘Elk jaar gaan we als bestuur langs maar ook zeker niet te langzaam.’ de kantoren met een vragenlijst. De vraag is dan: waar zitten zij op ‘Formaat Notarissen is opgericht op te wachten? Wat willen zij van ons? 6 mei 1999, in aanloop naar de vrije Verder ben ik met mijn werk als tarieven. Het belangrijkste vraagstuk bestuurslid een dag per maand kwijt. was toen: hoe gaan notarissen zich Dat valt dus reuze mee. Ik ben in het profileren na het loslaten van de verleden nauw betrokken geweest bij vaste tarieven? We werden daarbij het bouwen van de website dedigitale- geholpen door Max van der Put. Hij notaris.com. Een website waarop wij was geen notaris, maar had een fran- door middel van een vragenlijst een chiseketen in chemische tapijtreini- modelakte aanbieden. Hiermee kan ging én veel ervaring met marketing. de consument dan naar een van We waren het eerste notariële samen- onze notarissen voor advisering en werkingsverband dat zich hierop Belehrung. Een leuk project. Mijn rol richtte. Het motto pikten we van Loesje: was toen contact met de website- waarom moeilijk doen als het samen bouwer onderhouden, mensen kan. En dat gebruiken wij nog steeds!’ enthousiasmeren, de content contro- leren en een helikopterview houden. ‘Nu, bijna twintig jaar verder, zijn We hadden wat aanloopproblemen, zestien kantoren bij ons aangesloten. waardoor we flinke vertraging op- In totaal hebben we daardoor negen- liepen. Daar baalde ik enorm van. tien vestigingen door het land. Het We werden namelijk aan verschillende idee is samen zaken regelen waar de kanten ingehaald door andere partijen. aangesloten kantoren te klein voor Maar ik ben blij met het uiteindelijke zijn of de financiële middelen niet resultaat.’ voor hebben. We houden actuele ontwikkelingen, waaronder technolo- gische, nauw in de gaten en genereren

18 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 Praktijk

9 | 2018 19 Innovatie in het notariaat

Zorgen voor de digitale snelweg

De digitalisering van het recht stelt het notariaat voor een uitdaging. Welke toekomst De communicatie tussen bank en cliënt wordt hebben we als kunstmatige intelligentie haar belofte waarmaakt en een computer een niet alleen gelogd door de notaris, maar we akte voor je opstelt? Of als een transactie met behulp van blockchaintechnologie zo gebruiken ook bots, slimme software, die de onuitwisbaar is vastgelegd dat het een bezoek aan de notaris overbodig maakt? cliënt helpt bij de ondertekening. Die notariële Bart Versteeg, bestuurslid van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) blockchainpilot is een heel leuke speeltuin.’ en portefeuillehouder ICT, ziet juist een grote kans. ‘We kunnen het vertrouwen overdragen naar het digitale domein.’ Drager van vertrouwen De eerste kunstmatige intelligente advocaat TEKST Peter Steeman | beeld Truus van Gog Speeltuin Ross – gebouwd door IBM – is al een feit. Hij Hoe weet je op welke technologie je moet gebruikt algoritmes om menselijke vragen te n 2020 heeft de gemiddelde pc dezelfde inzetten? ‘Dat weet niemand. We leven in een begrijpen. Antwoorden doet hij op basis van capaciteit als de menselijke hersenen en wereld van interconnectiviteit waarin je samen een hypothese, aangevuld met referenties en in 2050 heeft een pc meer capaciteit dan met relevante partners en notariële software­ citaten uit de vele duizenden zaken die gelij- de hele mensheid bij elkaar. De voorspel- leveranciers moet nadenken over gemeen- kenis tonen. Daarnaast leert Ross met elke lingI is van juridische trendwatcher Richard schappelijke oplossingen. Daarom schuiven interactie en dat zorgt ervoor dat hij steeds Susskind. Voor de bewijsvoering verwijst hij we als KNB aan bij zo veel mogelijk verschil- sneller kan antwoorden. Zaagt het notariaat naar de Wet van Moore, die al sinds 1965 lende tafels. Dat varieert van het Kadaster, met alle innovatieve plannen niet aan de dicteert dat het aantal geleidingen in chips banken, accountants tot makelaars. Het poten van haar bestaan? ‘Integendeel. We zijn iedere twee jaar verdubbelt. Die ongebreidelde Platform Elektronische Communicatie (PEC) als notaris drager van vertrouwen. Dat maakt rekenkracht verandert ook het notariaat. is in dat overleg een belangrijke asset. Met het ons bij uitstek geschikt om dat vertrouwen te Bart Versteeg: ‘Vroeger automatiseerden we PEC, waar de vitale onderdelen van notariële introduceren in het digitale domein. Wanneer processen. Nu worden processen opnieuw processen op draaien, kunnen we de verbin- je iets digitaal verstuurt, zegt dat niets over uitgevonden. Dat is het verschil tussen auto- ding maken naar andere beroepsgroepen. de kwaliteit. Wie is de verzender? Wie de matiseren en digitaliseren. Het Centraal Met onze ketenpartners hebben we processen ontvanger? Hoe wordt het proces gelogd? Digitaal Repertorium is daar een voorbeeld verbeterd die op een inefficiënte manier En wie is aansprakelijk als informatie niet van. Doordat alle kantoren nu akten, reperto- verliepen. Zo optimaliseren we samen met blijkt te kloppen? De notaris kan zoveel meer. riumregels en aangiften overdrachtsbelasting Nationale Borg en Stichting Elektronische Wij zorgen dat de civielrechtelijke snelweg digitaal kunnen versturen, hoeven er niet Communicatie Hypotheken (ECH) het bank­ open blijft en goed geasfalteerd is. Datzelfde langer originele akten op papier naar de Belas- garantieproces om tot een standaard voor de kunnen we ook voor de digitale snelweg. tingdienst te worden gestuurd en kunnen de sector te komen. Met DNI (Digitale Notariële Zo zorgt NotarisID voor een koppeling tussen gegevens uit de akten gemakkelijker intern Informatie) is het proces, waaronder de fysieke het identificatiemiddel en de persoon. Omdat worden gebruikt, bijvoorbeeld voor de aangifte uitwisseling van akten, met de Belastingdienst de notaris controles uitvoert, weet je zeker erfbelasting. Er ontstaat een nieuw proces wat gedigitaliseerd. De ontwikkeling van het PEC dat iemand de persoon is die hij zegt te zijn. er daarvoor nog niet was. Een soortgelijke is een gestaag proces, maar we experimenteren Niet voor niets voldoet NotarisID aan Europese ontwikkeling zie je op notaris.nl waar cliënten ook. We zijn bijvoorbeeld gestart met een pilot wetgeving.’ steeds hoogwaardigere informatie krijgen. waarbij 75 notariskantoren een beveiligde Door het gebruik van kunstmatige intelli- blockchain aanbieden. In die pilot werken Garantie gentie gebaseerd op het zoekgedrag kun je we samen met banken en cliënten. Zo kan een Ook voor de blockchaintechnologie geldt dat steeds relevantere informatie aanbieden.’ cliënt in de toekomst bijvoorbeeld een hypo- er behoefte is aan vertrouwen. ‘De blockchain theekofferte die door een bank wordt aange- maakt de notaris overbodig, wordt al snel boden ondertekenen via blockchain. geroepen, maar de werkelijkheid is genuan-

20 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 Digitalisering

Zorgen voor de digitale snelweg ‘Die notariële blockchainpilot is een heel ceerder’, aldus Versteeg. ‘Bij een bitcointrans- leuke speeltuin’ actie zie je bijvoorbeeld het saldo van de ontvanger. Een bitcointransactie legt alles vast, maar je kunt ook alles zien. Er blijft dus behoefte aan geheimhouding op wettelijke grondslag. En wie garandeert je dat de techno- logie over dertig jaar nog bestaat? Wanneer de transactie door de notaris wordt gefaciliteerd, fungeert hij als archiefbewaarder voor de blockchaintechnologie. Je hebt de garantie dat het bewaard wordt.’

Morele keuze Uiteindelijk is de vraag of je notariële taken door een computer kunt vervangen ook een morele keuze, vindt Versteeg. ‘Zonder notaris is er geen Belehrung. We zijn verplicht mensen te wijzen op risico’s. Als je bijvoorbeeld de notaris schrapt bij het opstellen van de huwe- lijkse voorwaarden, wie controleert dan of cliënten wilsbekwaam zijn of gelijkwaardige partners? De discussie is heel actueel met het richtlijnvoorstel dat EU-lidstaten verplicht om te voorzien in de mogelijkheid een kapitaal- vennootschap digitaal op te richten. In Estland is het al mogelijk om dat zonder notaris te doen. Daar heb je dus geen poortwachters- functie meer. Zonder Belehrung loop je het risico dat er allerlei spook-bv’s ontstaan. Willen we dat? Het is een vraag die we ons als maatschappij moeten stellen. Het is overigens niet gezegd dat digitalisering alle bestaande structuren omvertrekt. In Frankrijk werkt het notariaat al met de digitale akte. Die akte bestaat uit drie verschillende bestanden, maar hij moet nog steeds ondertekend worden bij de notaris. Het illustreert dat digitalisering niet automatisch leidt tot Uber-achtige disruptie.’

9 | 2018 21 Even nagenieten

Koninklijk bezoek, inspiratiesessies, een optreden van het KNB-bureau, foodtrucks, complimentenmeisjes, poppentheater, haar en make-up, een spetterde coverband, Leona Philippo, een lasershow en een dj. Het KNB-Jubileumcongres van 5 oktober leverde veel blije gezichten op. Gelukkig hebben we de foto’s nog.

Meer foto’s staan op: www.175jaarknb.nl/fotoalbum

| beeld Christ Clijsen en Truus van Gog

22 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 knb 175 jaar

9 | 2018 23 Jubileumcongres ‘Notaris, met recht het mooiste beroep’

Vraag Wat is uw vraag aan Herman Pleij? maar Letterkundige Herman Pleij werkte jaren geleden op een notariskantoor. Toen al zag hij Is werkelijk begrip van de dat niemand begreep wat er werd gezegd. En hypotheekakte niet raak dit probleem bestaat volgens hem nog altijd: simpelweg te hoog gegrepen? de tekst van een hypotheekakte is volstrekt onbegrijpelijk. Hij roept (kandidaat-)nota- Op het Jubileumcongres van de Konink­ rissen op begrijpelijker te schrijven. lijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) ‘Ik kan mij best voorstellen dat de hypotheek- op 5 oktober in de Van Nelle Fabriek in akte een juridisch document is, dat in noodza- Rotterdam kon de zaal vragen stellen via kelijk gecodificeerd jargon alleen begrijpelijk een speciale app op de mobiele telefoon. Hebt u de inhoud van uw is voor juristen. Maar waarom gaat deze over- Niet alle vragen kwamen ter plekke aan hypotheekakte wel begrepen eenkomst dan niet vergezeld van een uitleg die bod. Daarom beantwoorden we er in voordat u tekende? allereerst op de klant gericht is? Deze wordt Notariaat Magazine een paar. eenvoudig als bijlage aan de eigenlijke tekst gehecht en is gebaseerd op het persoonlijke | beeld Truus van Gog en Christ Clijsen gesprek van de notaris met de klant. Deze kan ‘Zelf heb ik in 1998 bij het ondertekenen van voor alle duidelijkheid ook die bijlage onder- een hypotheekakte ten behoeve van mijn tekenen om aan te geven dat het hem duidelijk huidige huis ongeveer niets begrepen van wat is wat hij ondertekent. • ik las en in beperkte voorlezing hoorde. Ik kan me ook niet herinneren dat enig begrip door de betreffende notaris werd aangemoedigd: het ging er nogal snel aan toe, terwijl de bank Ik denk zelf dat ik toege- mij voordien geïnformeerd had over wat ik voegde waarde heb, maar hoe nodig had en kreeg, hoeveel ik per maand krijg ik duidelijk bij mijn klant moest betalen en om de hoeveel tijd het rente- dat de akte gratis is en het percentage opnieuw zou worden vastgesteld. Ik vertrouwde de betrokken instanties volledig gaat om het voorgesprek en en heb zeker niet het gevoel dat ze mij enig het advies? kwaad hebben berokkend of wat probeerden aan te smeren. Maar de essentiële informatie over wat zo’n aflossingsvrije hypotheek in de verre toekomst aan problemen zou kunnen ‘Door duidelijk te maken wat de rol van opleveren, heeft mij niet bereikt en is waar- de notaris is en wat de daarmee verbonden schijnlijk ook niet verstrekt.’ • tarieven zijn, lijkt mij. Op dit vlak zie ik geen problemen.’ •

24 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 knb 175 jaar

Wat is uw vraag aan Christian Kromme?

Futurist Christian Kromme voorspelt dat artifi­ cial intelligence zo slim wordt, dat het zich aan ons gaat aanpassen. Hij denkt dat virtuele assis- tenten op jouw emoties zullen reageren en dat zij jouw diepste geheimen zullen kennen. Is de naar de soft skills geduwde notaris dan niet meer dan de organisator van een theekransje?

Hoe houd je ‘vloeibare ‘Dat denk ik niet, ik zie de notaris meer als contracten’ up-to-date? een verbinder tussen ratio en emotie. Mensen komen bij een notaris op bepalende en emo­­ tionele momenten in hun leven. Momenten waarbij ze door emotie wellicht niet de beste ‘Ik denk in basis door contracten als eerste Beroepsgeheim? Hoe is beslissingen kunnen maken. De notaris is dan digitaal te maken en te voorzien van varia- die te plaatsen in artificial degene die de verbinding maakt tussen ratio belen die het contract relevant kunnen hou- en emotie. Door goed in te schatten in welke den terwijl de wereld om ons heen in een hoog assistenten? emotionele en mentale staat de cliënt is, kan tempo verandert. Blockchaintechnologie leent de notaris de beslissende schakel zijn waar zich hier uitermate goed voor, hiermee kun- technologie het vooralsnog laat afweten. nen we slimme contracten maken die zich Soft skills, zoals empathie, creativiteit en aanpassen aan de tijdgeest waarin we leven. ‘Met behulp van opkomende encryptietechno- sociale vaardigheden, zijn nu mooi meege- Een testament is bijvoorbeeld een mooi voor- logieën en gedistribueerde opslag kan de nomen, maar straks wellicht een minimale beeld van een document dat door de tijd organisatie achter de virtuele assistent niet bij vereiste, tenminste, als we technologie voor verandert door nieuwe opgedane inzichten. de data komen en is dus privacy gewaarborgd. willen blijven.’ • Hoe mooi zou het zijn als de betrokken persoon Het zou wenselijk zijn als de ontwikkelaar of te allen tijde zijn testament kan updaten en dat beheerder van de applicatie een vergelijkbare de technologie een oogje in het zeil houdt of status heeft als de notaris. En dit is nog wel een de laatste wens wel juridisch gronden heeft. puntje van aandacht, want de huidige techgi- Zo niet, wordt dit duidelijk aangegeven en kan ganten gaan nog slordig om met privacy­zaken. men hier actie op ondernemen met behulp Kijk maar naar het recente schandaal met van een digitale of echte notaris.’ • Facebook waarbij miljoenen privégegevens op straat kwamen te liggen. Hier ligt dus een enorme uitdaging en tegelijkertijd een kans. Zou de notaris iemand kunnen zijn die ethiek en privacy kan waarborgen met behulp van een soort digitaal keurmerk?’ •

9 | 2018 25 Tuchtrecht uitgelicht

Notaris en vaststellingsovereenkomst

In de notariële praktijk wordt met enige regelmaat gebruikgemaakt van de vaststel­ De notaris die de lingsovereenkomst. Die kan worden ingezet om een onzekerheid of geschil te voorkomen of daaraan een einde te maken. De vaststelling van wat rechtens is, bindt totstandkoming van partijen bij die overeenkomst. Partijen aanvaarden daarbij dat de vaststelling mogelijk afwijkt van wat tussen hen rechtens was. De vaststellingsovereenkomst wordt in deze een vaststellings­ bijdrage vanuit zowel tuchtrechtelijk als civielrechtelijk perspectief belicht. overeenkomst begeleidt, TEKST Madeleine Hillen-Muns | beeld Roel Ottow moet erop toezien dat alle Notaris maakt de sprake van een vaststellingsovereenkomst. relevante inlichtingen vaststellingsovereenkomst Het hof vond de kwalificatie ‘vaststellingsover- De notaris die zelf een vaststellingsovereen- eenkomst’ van de notaris niet juist in het geval worden uitgewisseld komst maakt, moet ermee rekening houden van een overeenkomst waarbij de vrouw haar dat die voor veel, maar niet voor alles kan rechten op verrekening prijsgaf. De vaststel- worden ingezet. Onzekerheid en geschil lingsovereenkomst werd vernietigd op grond worden zowel in de tekst van de wet als in de van dwaling. Het cassatieberoep tegen de wetsgeschiedenis telkens op een lijn gesteld. uitspraak van het hof werd zonder motivering De vaststellingsovereenkomst kan dus ook verworpen (HR 15 november 2013, HR:2013: Notaris legt vaststellingsover- worden gebruikt voor de beëindiging van CA3767). In de aansprakelijkheidszaak die eenkomst vast in notariële akte onzekerheid in meer algemene zin. De de man vervolgens tegen de notaris begon, Voor het doel van een vaststellingsovereen- wetgever heeft met artikel 7:902 Burgerlijk oordeelde de rechtbank dat de notaris alleen komst, de daarin genoemde bedragen, de Wetboek (BW) beoogd de mogelijkheid te aansprakelijk was voor de proceskosten die de reden voor notariële vastlegging daarvan aanvaarden van een vaststelling die in haar man heeft gemaakt, niet ook voor wat de man en de afgifte van een grosse heeft de notaris resultaat in strijd komt met dwingend recht, aan de vrouw uit hoofde van het verreken­ volgens de tuchtrechter een onderzoeksplicht indien zij strekt tot beëindiging van een beding alsnog heeft moeten betalen (Rechtbank (Hof Amsterdam 31 januari 2017, GHAMS: bestaande onzekerheid of van een bestaand (Rb) Zeeland-West Brabant 14 juni 2017, 2017:226 en Hof Amsterdam 5 september 2017, geschil, maar niet indien zij strekt tot voorko- RBZWB:2017:3666). GHAMS:2017:3586). De notaris moet vragen ming van een (toekomstige) onzekerheid of stellen aan de opdrachtgever en zijn diensten van een (toekomstig) geschil (HR 6 januari Wanneer een akte van wijziging van huwe- opschorten totdat er een bevredigend 2017, HR:2017:19). lijkse voorwaarden waarin ook een vaststel- antwoord is op de gestelde vragen. lingsovereenkomst is opgenomen voor een De omstandigheid dat partijen met betrek- van de betrokken partijen grote negatieve In artikel 157 Rechtsvordering heeft de wet- king tot een bepaalde kwestie in onzekerheid financiële gevolgen kan hebben, terwijl er voor gever specifieke voorschriften gegeven met verkeren en daarom een vaststellingsovereen- die partij geen voordelen verbonden zijn aan betrekking tot de aard en omvang van de komst sluiten, sluit een geslaagd beroep op het prijsgeven van mogelijke toekomstige bewijskracht van authentieke en onderhandse dwaling ten aanzien van die overeenkomst vorderingen, rust op de notaris de verplichting akten. De authentieke akte bevat in beginsel niet uit. Met name wanneer sprake is van om de desbetreffende partij daarover tijdig en steeds een verklaring van de notaris die de dwaling veroorzaakt door – kort gezegd – volledig te informeren. Van die besprekingen akte heeft opgesteld omtrent zijn eigen waar- een inlichting van de wederpartij of juist het behoren aantekeningen te worden gemaakt, nemingen en verrichtingen. Dat betekent dat verzuim iets mede te delen wat medegedeeld waaruit blijkt van de nadrukkelijke voorlich- de notaris met betrekking tot die verklaring had moeten worden (HR 1 februari 2013, ting over deze grote risico’s. Ontbreken derge- een eigen verantwoordelijkheid heeft en dat HR:2013:BY3129). De notaris die de totstand­ lijke aantekeningen of andere aanwijzingen, de opdrachtgever daarover geen zeggenschap koming van een vaststellingsovereenkomst dan vindt de tuchtrechter dat de gevolgen van heeft. Dat de notaris die eigen verantwoorde- begeleidt, moet er dus op toezien dat alle de wijzigingen van de huwelijkse voorwaar­- lijkheid neemt en invult, is geen reden voor de relevante inlichtingen worden uitgewisseld. den klaagster redelijkerwijs pas bekend zijn opdrachtgever om de factuur niet te betalen geworden na voorlichting daarover door haar (Rb. Oost-Brabant 24 augustus 2017, RBOBR: Wijziging aanbrengen advocaat. Haar klacht daarover is dan ook 2017:4644). Ook de tuchtrechter onderschreef Is de strekking van een overeenkomst om een tijdig ingediend (Kamer voor het notariaat in deze zaak de eigen verantwoordelijkheid wijziging aan te brengen in de tussen partijen Arnhem-Leeuwarden 30 juni 2017, van de notaris (Hof Amsterdam bestaande rechten en plichten, dan is geen TNORARL:2017:23). 5 september 2017, GHAMS:2017:3553).

26 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 Notaris voert vaststellings­ Artikel 7:901 BW staat er niet aan in de weg oordeel dat de notaris partijen, die onder overeenkomst uit dat de notaris in de leveringsakte die hij ter tijdsdruk stonden, niet zo voor het blok had Is een notaris in een vaststellingsovereenkomst uitvoering van een vaststellingsovereenkomst mogen zetten (Hof Amsterdam 9 november aangewezen als degene ten overstaan van wie moet opmaken additionele bepalingen 2006, GHAMS:2006:AZ2189). Het desbetref- een leveringshandeling moet plaatsvinden, opneemt. ‘De met de overdracht van onroe- fende beding hield in de aansprakelijkheids- dan heeft hij ter zake van die levering in rende zaken voorgeschreven notariële tussen- procedure overigens wel stand (Hof Den Bosch beginsel ministerieplicht. Uit het Novitaris- komst beoogt mede het rechtsverkeer terzake 27 maart 2012, GHSHE:2012:BW0325). arrest (HR 3 april 2015, HR:2015:831) leidt de in deugdelijke banen te leiden: juist de notaris tuchtrechter af dat ook indien de notaris op is immers vanwege diens specifieke deskun- Een vaststellingsovereenkomst werd ook de hoogte raakt van inmiddels gerezen digheid in staat de door de opstellers van ingezet als middel ter voorkoming van een problemen tussen partijen bij de vaststellings- de betreffende (obligatoire) overeenkomst aansprakelijkheidsgeschil in Hof Amsterdam overeenkomst en de kans bestaat dat de wellicht niet onderkende voetangels en 17 mei 2016, GHAMS:2016:1934. In die zaak, verplichtingen uit die overeenkomst niet klemmen alsnog onschadelijk te maken. waarin het ging om een levering van een regis- (volledig) zullen worden nagekomen, dit Dat de vaststellingsovereenkomst tot stand is tergoed, was over het hoofd gezien dat beide voor de notaris geen beletsel vormt om zijn gekomen na langdurige onderhandelingen, inmiddels ex-echtelieden hadden moeten diensten te verlenen (Hof Amsterdam 4 juli waarbij partijen zich door deskundigen meewerken aan de levering. De notaris maakte 2017, GHAMS:2017:2698). hebben laten bijstaan, doet hieraan niet af’, een akte vaststellingsovereenkomst, levering aldus Rb. Zwolle-Lelystad 12 maart 2008, en volmacht tussen de kopers en de ontbre- De notaris die opdracht krijgt om conform RBZLY:2008:BD0052. kende partij. In die akte verklaarden partijen gesloten vaststellingsovereenkomsten tussen niet alleen van elkaar maar ook van de notaris de erfgenamen een nalatenschap af te wik- Bedingen ten behoeve van niets meer te vorderen te hebben en (ook) de kelen, is niet bevoegd zelfstandig beslissingen de notaris notaris finale kwijting te verlenen. De bedingen te nemen in het geval de erfgenamen twisten Soms wordt in een vaststellingsovereenkomst ten behoeve van de notaris maakten de notaris over (de uitleg van) de overeenkomsten. De een derdenbeding ten behoeve van de notaris volgens de tuchtrechter niet partijdig. notaris heeft dan ook niet onjuist gehandeld opgenomen. Daarbij is zorgvuldigheid door de advocaten van partijen te informeren geboden. De notaris die ondanks protest van over de tegengestelde standpunten zodat de partijen vasthield aan het beding in een vast- advocaten daarover een oplossing konden stellingsovereenkomst dat partijen verder bereiken (KvN Arnhem-Leeuwarden 24 maart zouden afzien van aansprakelijkstelling van de 2015, TNORARL:2015:108). notaris, werd berispt. De tuchtrechter was van

9 | 2018 27 ‘Hoe zou dat zijn?’

28 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 mens

En ‘Als je ouder bent, weet je beter wat je wilt, verder luister je beter naar je gevoel en kun je gemakkelijker omgaan met cliënten, hoge werkdruk en lastige zaken’

Suzanne van Viersen-Specht begon meer dan twintig jaar geleden als recepti­ met de notariële studie en dacht: als ik oniste op een notariskantoor in West-Friesland. Nu is zij kandidaat-notaris. geen kandidaat-notaris kan worden, zie ik Niet zozeer door ambitie gedreven, maar door nieuwsgierigheid naar de wel weer. Met rechten kom je hoe dan ook volgende stap. aan de slag.’

TEKST Henriette van Wermeskerken | beeld Truus van Gog Nieuwsgierig ‘In 2015 kwam het einde van de studie in inds vorig jaar ben ik kandi- kantoor voor een koopovereenkomst. zicht. De crisis was voorbij, de markt trok daat-notaris bij WFO Netwerk De koopovereenkomst met alles wat daar- aan en ik had behoefte om te zien hoe Notarissen in Enkhuizen bij hoort, was in de opleiding uitvoerig andere notarissen werkten en hoe het er en Grootebroek. Ik zit in de behandeld. De notaris was onverwacht op een groter kantoor aan toeging. Bij ‘Sberoepsopleiding met studiegenoten die weggeroepen. Een kandidaat was er niet. WFO Netwerk Notarissen werd ik kandi- de basisschoolleeftijd hadden toen ik al Toen sprong ik in het diepe en heb ik de daat-notaris-in-spe. Na mijn afstuderen in in het notariaat werkte. Ik deed mavo, bespreking met de cliënt gedaan, waarbij 2017 werd ik kandidaat-notaris en begon toen havo en vervolgens wist ik niet wat ik tussendoor telefonisch terugkoppelde ik met de beroepsopleiding. Met mijn ik wilde doen, dus ging ik als au-pair met de notaris. Geweldig vond ik het. veertig jaar was ik wel wat ouder dan de naar Londen. Daar ben ik anderhalf jaar Het staat me nog helder voor de geest.’ meeste studiegenoten. Ik vind het knap gebleven, in twee gezinnen. Een geweldige hoe zij dit werk kunnen doen op zo’n tijd. Ik heb volop musicals bezocht. Terug Laatbloeier jonge leeftijd. Als ik terugkijk, had ik het in Nederland ging ik aan het werk. Blikjes ‘Na de opleiding heb ik nog tien jaar op niet anders willen doen dan op deze kattenvoer inpakken. Maar daar kon ik dat kantoor gewerkt. Ik had het prima manier. Als je ouder bent, weet je beter na een halve dag vertrekken, want ik was naar mijn zin. Toch begon het een jaar wat je wilt, luister je beter naar je gevoel niet snel genoeg. Na een korte periode na mijn examen van de klerkenopleiding bij de keuzes die je maakt en kun je als gymjuf, schoonmaakster en verkoop- alweer te kriebelen. Ik zag wat kandidaat- gemakkelijker omgaan met cliënten, hoge medewerkster kwam ik via via op een notarissen deden en vroeg me af hoe dat werkdruk en lastige zaken. Ik heb natuur- notariskantoor terecht als receptioniste. zou zijn. Of ik dat zou kunnen. Zo vatte lijk veel ervaring. Er zullen niet veel nota- Cliënten ontvangen, koffie maken, ik het plan op te gaan studeren. Daar heb rissen zijn die precies weten hoe de kopi- dossiers aanmaken. Ik vond het leuk.’ ik toen uitvoerig met mijn man over eermachine werkt. Door mijn praktische gesproken, met wie ik al twintig jaar achtergrond heb ik hier nog wel handig- Inhoudelijke kant samen ben, maar pas sinds drie jaar heid in, maar ik merk dat dit wel naar de ‘Vanaf de zijlijn hoorde ik steeds meer getrouwd. Ik ben in meerdere opzichten achtergrond raakt. Ik ben trots op wat ik over de inhoudelijke kant van het notariële een laatbloeier. Omdat ik geen vwo-­ heb bereikt, maar zó bijzonder vind ik het werk. Dat wekte mijn interesse. Ik was diploma had en de klerkenopleiding nu ook weer niet. Ach, ik ben opgegroeid nieuwsgierig hoe je het juridische vertaalt niet als equivalent gold, kon ik niet bij in West-Friesland. Wij zeggen: doe maar naar de menselijke verhoudingen. Hoe een reguliere universiteit terecht. Wel bij gewoon, dan doe je gek genoeg. Ik heb dit werkt dat? En zou ik dat kunnen? Ik nam de Open Universiteit. Ik bestelde modules pad niet gekozen omdat ik door ambitie de proef op de som en startte in 2001 met en haalde mijn propedeuse in twee jaar. werd gedreven, maar omdat ik steeds de klerkenopleiding van de Stichting Daarna ben ik naar de Vrije Universiteit nieuwsgierig was naar hoe de volgende Opleiding Medewerkers in het Notariaat, in Amsterdam gegaan. Het was druk, stap zou zijn. En nu? Ik ben natuurlijk een opleiding die inmiddels niet meer want ik ben altijd fulltime blijven werken. heel benieuwd hoe het zou zijn om bestaat. Dat was een degelijke opleiding, Ik vond mijn werk veel te leuk om part- notaris te zijn. En ondernemer! waar je alle vakken kreeg die je voor de time te gaan doen. Gestaag vorderde ik Wie weet …’ notariële praktijk nodig hebt. Je ging met de studie. Ik keek nooit vooruit naar diep op de stof in. Eens in de twee weken de eindstreep, dat was te ver weg. Altijd ging ik op zaterdag naar Utrecht voor bekeek ik de studie per module. Het de lessen. Daarnaast was er natuurlijk bleef goed gaan, ik haalde alle vakken. huiswerk. Als klerk in opleiding, op een Ik had niet per se de ambitie om kandi- ander kantoor dan waar ik receptioniste daat-notaris te worden. Natuurlijk dacht was, kreeg ik alle kansen. Toen ik ruim ik daaraan, maar inmiddels had de crisis een jaar bezig was, kwam er een cliënt op toegeslagen. Ik ben gewoon doorgegaan

9 | 2018 29 Veilig samenwerken in een verbonden wereld

Het notariaat staat anno 2018 meer in contact met de buitenwereld dan ooit: koppelingen met externe databronnen in uw kantoorsoftware, internet, e-mail, (e-)fax, telefonie, noem het maar op. Maar in uw vak gaat het nog steeds om dat cruciale vraagstuk: klopt de informatie die ik voor mij heb en kan ik daarmee mijn werk correct en binnen de kaders van de wet en mijn beroep verant- woord uitvoeren?

Veiligheid stopt niet bij de voordeur En toch is het inventariseren van deze zaken meer dan de De tijd dat een stevige firewall en een fatsoenlijke virus- moeite waard. Want hoe weet u hoeveel IT beveiliging mag scanner afdoende waren om uw kantoor veilig te houden kosten, als u niet weet wat de waarde is van de te beveiligen hebben we achter ons gelaten. Waar informatiebeveiliging zaken? Zo voorkomt u dat echt kostbare informatie te licht vroeger een sluitpost was in de begroting is het nu een item beveiligd is en dat minder belangrijke data te zwaar (en dus geworden waarmee u zich kunt onderscheiden van uw te duur) beveiligd worden. concurrenten. Daar het in uw beroep draait om vertrouwen, is het vertrouwen dat cliënten moeten hebben in de informa- Zorgeloos tieveiligheid van uw kantoor nu cruciaal geworden. Wij adviseren notariskantoren hun informatiebeveiliging te benaderen vanuit 4 B’s: Bewustwording, Beleid, Beveiliging, Dreiging uit meerdere hoeken en Bewaking. Deze 4 B’s vragen voor iedere notaris een De eerder genoemde stevige firewall bij de voordeur (de maatwerk inrichting, maar de oplossing is hetzelfde: het ICT internetverbinding) is niet overbodig geworden maar is Concept Security Pack zorgt er voor dat uw kantoor altijd steeds slimmer geworden. Daarnaast kunnen er nu steeds over de belangrijkste verdedigingswapens beschikt en dat u meer controlemechanismen in uw IT worden aangebracht kunt terugvallen op de kennis en expertise van onze collega’s die ook kijken naar de veiligheid “achter de voordeur”. Brengt in geval van nood. Uw beveiliging, onze zorg. een gebruiker bijvoorbeeld een apparaat van huis mee dat het netwerk niet op mag? Of heeft u een USB stick gekregen van een cliënt met belangrijke documenten waarvan u de herkomst niet kunt verifiëren? Een continue actieve bewaking van zowel de voordeur als het verkeer in de rest van het huis is vandaag de dag lang geen overbodige luxe meer. Alles voor elkaar!

Risico’s inventariseren Wilt u graag meer weten over het ICT Concept Op hoeveel plekken in uw organisatie bewaart u informatie, Security Pack en de mogelijkheden voor uw hoe en voor wie is deze informatie toegankelijk en wat zijn de kantoor? Bel onze specialisten voor meer risico’s en de impact van schade of verlies aan/van deze informatie op 088 002 84 82 of mail naar informatie? Slechts een paar vragen die ogenschijnlijk [email protected]. makkelijk te beantwoorden zijn, maar waar niemand echt bij stil wil staan. Dit kost namelijk tijd, tijd die u liever besteed www.ict-concept.nl aan uw cliënten.

Amersfoort Amsterdam Eindhoven Joure Oosterhout Rotterdam k a n o c o l u m n

Notariële cocktail

aar zit je dan: in de wacht- ‘Ik heb er eigenlijk nooit Niet medisch onderlegd kamer van het notariskantoor Een bijzonder moment was voor mij een met een enigszins gespannen bij stilgestaan dat bijeenkomst waarbij artsen en notarissen blik vooruit te staren. elkaar over en weer vragen konden stellen. DNaast mij zit een verliefd stel te praten de notaris zoveel meer Twee beroepsgroepen die samen maat- over de aankoop van hun eerste woning. taken heeft dan alleen schappelijke thema’s zoals de wilsbe- Tegenover mij zit een wat oudere vrouw kwaamheid bespreken. Ik heb er eigenlijk met een administratiemapje. Van binnen de vakinhoudelijke’ nooit bij stilgestaan dat de notaris zoveel ben ik mijzelf de nodige moed aan het meer taken heeft dan alleen de vakinhou- inpraten. Het sollicitatiegesprek is nu delijke. De notaris – niet medisch onder­ dichterbij dan ooit. Wat wordt er nou Sneltreinvaart legd – die zelf de wilsbekwaamheid moet precies gevraagd van een verse kandidaat- Dit was allemaal eerder dit jaar. Van de vaststellen van een cliënt. Een echte notaris? Moet ik straks uit mijn hoofd gaan zijlijn heb ik daarna toegekeken hoe uitdaging. Over het KNB jubileumcongres uitleggen wat het arrest Baarns beslag mijn collega’s fantastisch werk verrichten. is genoeg geschreven. Wat een fantastisch inhoudt? Of een legitieme portie uitre- Actuele kennis, vaardigheden, plannen, feest. En dan zit daar gewoon de Konink- kenen? De vrouw van de receptie, met een samenwerken, communicatie en logica. lijke Hoogheid twee rijen voor je. In het ietwat strenge blik, vraagt of ik mee wil Dit noem ik nou een notariële cocktail. notariaat kan het blijkbaar allemaal. lopen naar een van de passeerkamers. Cliënten verlaten lachend het notaris­ Ineens krijg ik het benauwd. De knoop kantoor. Op naar de volgende dossiers. Smart contracts van mijn stropdas doe ik al snel wat De sfeer is goed en er wordt hard gewerkt. Het notariaat is vol in beweging. Wat de losser, het liefst doe ik hem gewoon af! Een belangrijke combinatie als je het mij toekomst ook brengt, het wordt allemaal Anderhalf uur later vertrek ik met vraagt. Vervolgens gaat het allemaal in heel spannend. Denk maar eens aan een ingetogen glimlach naar huis. Het sneltreinvaart. Ik neem deel aan studie- blockchain of aan artificial intelligence. gesprek met de kantoor­directeur ging groepen, best-practise-bijeenkomsten, Verschillende bijeenkomsten worden prima en ook die met de notarissen ging juristenoverleg, ringvergaderingen, landelijk georganiseerd om de notaris goed. Een stevige handdruk volgde en het cursussen, de beroepsopleiding, netwerk­ hierover te informeren want de techniek duimen kon beginnen. Een paar dagen borrels, museumbezoek en kantooruitjes. gaat steeds harder en is dichterbij dan later volgt een telefoontje van het notaris- En maak kennis met de AVG, de Wwft aanvankelijk wordt gedacht. Zoek het kantoor: beste Gilbert, welkom in het en het nieuwe huwelijksvermogensrecht. maar op: smart contracts. Van de toekomst notariaat. Het is gewoon teveel om op te noemen. terug naar de orde van de dag. Vanmiddag staat het transport gepland van een bedrijfspand, maar de verkoper heeft zijn volmacht nog niet opgestuurd. Het Kadaster heeft bovendien een storing. Gilbert Joemratie, De tijd begint te tikken en ik krijg het kandidaat-notaris bij wederom benauwd. Ik begin te zuchten Westvest Notarissen en te mopperen waarop mijn collega een hand op mijn schouder legt en zegt: beste Gilbert, welkom in het notariaat!

9 | 2018 31 specialisten

uitgelicht

te stellen met het kind dat ze samen hebben. Op zo’n moment moet je doorvragen. Ziet de andere partner dat ook zo? Zo’n vraag stellen, Mediation schuift op naar kern vereist durf. Het kan dat je daarmee een zenuw raakt, maar als je die vraag niet stelt, zit de van het notarisberoep partner die er zich niet prettig bij voelt over drie weken weer bij de notaris.’

Kennismaken Op verschillende manieren wil de Vereniging van Mediators in het Notariaat (VMN) het huidige beeld beïnvloeden. Tinselboer: ‘Media- tionvaardigheden moeten meer onderdeel worden van de beroepsopleiding. We voeren daarover gesprekken met de KNB. We willen dat meer notarissen kennismaken met onze cursussen. En we zoeken ook de samenwerking met andere specialistenverenigingen. Een v m n voorbeeld daarvan is het congres dat we begin ‘De notaris met november met de Vereniging van Onderne- Rond mediation in het notariaat hangt mediationvaardigheden mingsrechtspecialisten (VON) hebben georga- een geitenwollensokkensfeer. Het is niseerd over geschillen in de ondernemings- tijd om dat vooroordeel af te schudden, is eigenlijk een notaris rechtpraktijk.’ vinden bestuurslid Froukje Tinselboer nieuwe stijl’ en voorzitter Michaël Lentze van de VMN. Profileren ‘De notaris met mediationvaardigheden Mediation schuift steeds meer op naar de is eigenlijk een notaris nieuwe stijl.’ wanneer werk en privé door elkaar lopen – en kern van het notarisberoep, aldus Lentze. ‘De dat is bij uitstek het geval in een familiebedrijf agenda van het notariaat wordt de komende | TEKST Peter Steeman – kan zo’n detail snel tot een conflict escaleren. jaren gedomineerd door twee thema’s: digitali- Dat voorkom je door er in een voorgesprek sering en het omgaan met sociaal-emotionele Ze zijn soft, minder gericht op juridische kennis al over te praten. Het is geen softe benadering vaardigheden. Die onderwerpen zijn met en vooral gespecialiseerd in echt­scheidings­ waarbij je minder aandacht hebt voor de juri- elkaar verbonden. De opmars van kunstmatige zaken. Froukje Tinselboer kan niet genoeg dische details. Eerder het omgekeerde. intelligentie zorgt ervoor dat veel notariële benadrukken hoezeer collega-notarissen de Doordat je dichter op de klant zit, hoor je taken worden geautomatiseerd. Hiermee plank mis slaan met die karakterisering van meer en lever je een product dat beter aan kunnen we ons onderscheiden. De notaris de mediator. ‘Formeel is er een verschil tussen de verwachtingen voldoet.’ met mediationvaardigheden is eigenlijk een een mediator en een notaris. Een mediator notaris nieuwe stijl. We moeten ons niet alleen gaat pas aan de slag als er een conflict is, maar Doorvragen als vereniging duidelijker profileren. De bal in de praktijk profiteren notarissen in hun rol Het gaat om meer dan alleen empathie, vult ligt ook bij onze leden die actiever hun media­ juist enorm van hun mediatorvaardigheden. Michaël Lentze aan. ‘Het is niet voldoende tionvaardigheden onder de aandacht moeten Het helpt ze conflicten te voorkomen, maar je in de cliënt te verplaatsen. Kun je echt brengen. Zoek je collega’s op. Kijk of je afspra­ ook om beter te luisteren. Vaak laten mensen alle belangen boven tafel krijgen? Wanneer ­ken kunt maken. Waarom zou je een cliënt niet direct het achterste van hun tong zien. mensen hun verhaal vertellen, is dat verhaal die verwikkeld is in een juridisch geschil niet Een notaris is in dat opzicht net een huisarts. vaak niet compleet. Neem het voorbeeld van doorverwijzen naar een collega die mediator Die hoort de klacht vaak ook pas bij het weg­­­ een samengesteld gezin waarbij de ouders is? Dat gebeurt nog te weinig, terwijl het de gaan. Ik ervaar in mijn eigen praktijk hoe naast een gezamenlijk kind ook kinderen uit relatie met je cliënt alleen maar versterkt. belangrijk die mediationvaardigheden zijn. eerdere relaties hebben. Wanneer die voor Die is dolblij dat je hem doorverwijst naar Bijvoorbeeld als er afspraken moeten worden een testament bij de notaris komen, laat zich een specialist.’ gemaakt met de aandeelhouders binnen een dat prima juridisch dichttimmeren. Maar vaak familiebedrijf. Hoelang mag iemand aandeel- speelt er meer. Dat merk je als een van de houder blijven als hij ziek wordt? Juist ouders voorstelt om de stiefkinderen gelijk

32 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 verenigingsnieuws c u r s u s s e n

e p n v a s n Nieuwe commissies patchwork family De stoppende boer e p n en de ondernemer Op donderdag 13 september werd de tweede EPN Actualiteitendag EPN heeft twee nieuwe commissies: patchwork netwerkbijeenkomst met het thema ‘de stop­­ 27 november 2018 family en de ondernemer. Samen met de al pende boer: van akkerland tot zonneweide?’ Meer info: www.epn-notaris.nl bestaande commissies levenstestament, huwe- gehouden. Deze was georganiseerd door NVR, lijksvermogensrecht en IPR telt de specialisten- VARA, VLB en VASN. Vanuit alle vier de clubs vereniging nu vijf commissies. De commissies was een spreker uitgenodigd. Een breed scala s t i c h t i n g it-n o t a r i s krijgen een prominentere plaats in beleid, aan onderwerpen is die dag de revue gepas- Training Startcompetenties cursusprogramma, innovatie en ondersteuning. seerd: waarderingsaspecten, fiscale aspecten, 27 november 2018 EPN wil hierdoor het clubgevoel en het kennis- juridische aspecten met betrekking tot opstal- Er zijn nog enkele plekken beschikbaar netwerk versterken. Bijna vijftig leden nemen rechten bij alternatieve energievormen en de voor de training startcompetenties. Geïnte­­ hier nu actief deel aan. De commissies delen casuïstiek en de vergunningenproblematiek. resseerden kunnen zich aanmelden door hun kennis en nieuwe producten met de leden, Aan het eind van de middag bracht Zorg om contact op te nemen met het secretariaat via via de website of bijeenkomsten. De vijf leden Boer en Tuinder (ZOB) de sociaal-emotionele [email protected]. Hier kunt u ook terecht van de Wetenschappelijke Adviesraad (prof. aspecten bij de stoppende boer onder de aan­­ voor meer informatie. mr. A.H.N. Stollenwerck, dr. F. Sonneveldt, dacht. Deze vrijwilligersorganisatie is stop­­ prof. dr. B.E. Reinhartz, mr. P. Blokland en mr. pende boeren tot steun. De vier organiserende F.A.M. Schoenmaker) nemen ieder deel aan clubs hebben ZOB een cheque van 500 euro een van de vijf commissies. aangeboden. Ongeveer vijftig deelnemers waren aanwezig en hebben zowel tijdens de inlooplunch vooraf als bij de borrel met elkaar kennisgemaakt en van gedachten gewisseld, waarbij misschien ook wel verbindingen zijn gelegd voor de toekomst. Het was een inspire- rende middag en het is goed om te zien dat het netwerken tussen de verschillende agrarisch specialisten op deze ongedwongen manier plezierig verloopt.

v o n Symposium: de vereniging in de spotlights Op 21 november organiseert uitgeverij Paris een s t i c h t i n g it-n o t a r i s symposium waarin de actuele ontwikkelingen In gesprek met koning Willem-Alexander rond de rechtsvormen stichting en vereniging Jelger de Kroon, voorzitter van stichting IT- worden behandeld. Dit ter gelegenheid van notaris, heeft vrijdag 5 november een gesprek het verschijnen van het Handboek Stichting en gehad met koning Willem-Alexander. Hij sprak Vereniging. VON-leden ontvangen 20 procent met hem tijdens het KNB-jubileumcongres korting op de deelnameprijs. De bijeenkomst over de rol van de notaris bij het vormgeven vindt plaats in Paushuize in Utrecht en duurt van rechtszekerheid in de informatiemaat- van 14.00 tot 17.30 uur. Meer informatie is te schappij. Ter sprake kwam onder andere het vinden op de website van uitgeverij Paris. beschermen van intellectuele eigendoms- rechten. De koning toonde zich erg geïnte­ resseerd en stelde relevante vragen.

9 | 2018 33 c o l u m n

Gewoon omdat het hoort

e aantrekkelijkheid van ons en daarover rekenen we btw. Gewoon omdat het zo vak zit hem in het leveren hoort. Dat we in een markt werken met vrije tarieven van een maatschappelijke maakt dat niet anders, want we zijn immers vrij ons bijdrage. Wij zorgen honorarium vast te stellen. Of niet helemaal? Dimmers voor rechtszekerheid en daardoor rechtsbescherming van Toegestaan? burgers die daaraan steeds meer Is het toegestaan een verkoper die geen notariskeuze behoefte hebben. Dat doen we door heeft, oneigenlijk veel honorarium te laten betalen (voor de hele dag met hen in gesprek te royement) omdat we de koper met een (te) lage prijs zijn en hen te adviseren rondom hebben binnen gekregen? Kunnen we dat recht praten belangrijke beslissingen in hun door te wijzen op de soms lastige royementsprocedure? leven. Wat wij schrijven blijft. Met Mogen notarissen de in de koopakte opgenomen regel recht het mooiste beroep! over ‘kosten koper’ gedeeltelijk opzij schuiven door in een tarievenlijstje bepaalde werkzaamheden aan Spagaat de verkoper in rekening te brengen? Extra kosten bij Maar deze wettelijke positie heeft de de verkoper voor het nakijken van een reeds bij het overheid ons niet voor niets gegeven. Kadaster ingeschreven verklaring van erfrecht? Net De kwaliteit van de door het notariaat zoveel als de koper aan normale kosten voor de gehele geleverde rechtsbescherming zorgt overdracht op zijn nota krijgt? voor vertrouwen dat essentieel is voor een vrije economie. Ondertussen zijn Tuchtrechter wij als bijzondere (want door de koning benoemde) Afgelopen maand besliste de tuchtrechter over een klacht ambtenaren zelf ook ondergedompeld in de vrije markt van een verkoper tegen een notaris over de aan haar in die hoort bij een vrije economie. Dagelijks ervaren wij rekening gebrachte (extra) kosten, terwijl de kosten vol­­­ de lastige combinatie van het zijn van ambtenaar en van gens de koopakte voor rekening van de koper kwamen. ondernemer. Het is de spagaat tussen onze maatschappe- De kamer stelt dat tarifering volgens een gepubliceerde lijke verantwoordelijkheid met bijbehorende verplich- tarievenlijst niet per se een transparante werkwijze is, tingen én het moeten zorgen voor onze eigen boterham. zeker niet voor een leek. Ook het feit dat de verkoper Inmiddels doen we het al twintig jaar met de huidige de notaris niet kon kiezen, is daarbij van belang. Deze wet, maar nog steeds voelt het soms ongemakkelijk. uitspraak bevat een paar zinvolle uitgangspunten die we kunnen meenemen in nadere regelgeving over helder Niet gebonden? offreren en tariferen. Inmiddels loopt er ook een tucht­ Bijvoorbeeld als het gaat om onze vrije tarieven. We zijn zaak over het (substantieel) winst maken bij de door­ niet meer gebonden aan een tarievenboekje, ons honora- belasting van leges. Het standpunt van de KNB daarover rium bij de eigendomsoverdracht van een woning lezen is ook helder: ook op grond van bestaande regelgeving we niet meer af aan uitsluitend de koopsom, een testa­ is het in rekening brengen van onredelijke of onjuiste ment hoeft gelukkig niet meer voor een vast tarief. De heffingen niet toegestaan. differentiatie die dat met zich meebracht, leidde tot meer maatwerk. Wie meer komt halen, moet meer betalen. Transparant We hebben geen kunstmatig lage tarieven meer in het Vrije tarieven zijn dus nog steeds het uitgangspunt, maar familierecht, die mogelijk gemaakt werden door te hoge een notaris dient daarover naar de klanten altijd helder tarieven in het vastgoed. Iedere notaris is vrij om het op en transparant te zijn. Niet alleen omdat het moet, maar zijn of haar eigen manier te doen. Toch? vooral ook omdat het past bij het leveren van een maat- schappelijke bijdrage. Omdat burgers gebaat zijn bij Verdienen rechtsbescherming, hebben zij ook recht op een trans­ Enige maanden geleden bleek dat er notarissen zijn die parante notaris, juist als het gaat om onze tarieven. de leges bij royementskosten bij de klant doorbelasten alsof er per royementsakte één doorhaling plaatsvindt. Inmiddels heeft in navolging van het bestuur van de KNB ook de ledenraad vastgesteld dat deze handelwijze al op grond van de huidige regelgeving niet is toegestaan. Notarissen horen niet te verdienen aan leges en verschot­ ­ten, die horen één-op-één te worden doorberekend aan onze klanten. Verdienen doen we met ons honorarium Nick van Buitenen | voorzitter knb

34 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 NIEUWS

Papieren aandeelhoudersregister vaak niet op orde

De aandeelhoudersregistratie van van vennootschappen. Het CAHR heeft een bedrijven is vaak niet actueel, onvolledig, belangrijke toegevoegde waarde ten opzichte onjuist of zelfs kwijt. Dit blijkt uit een van het UBO-register. Dit register wordt peiling van de KNB. Van de 708 deel­ gedeeltelijk openbaar. Veel bedrijven, met nemende (kandidaat-)notarissen geeft name familiebedrijven, maken zich zorgen 34 procent aan dat dit ‘regelmatig’ het over deze openbaarheid. geval is. Nog eens 35 procent zegt ‘vaak’ en 16 procent zelfs ‘heel vaak’. Lobby Voor de lobby heeft de KNB de leden een paar De Tweede Kamer is begonnen aan de behan- vragen gesteld. Hoe vaak herstructureren deling van het initiatiefwetsvoorstel voor een cliënten – met het UBO-register in zicht – centraal aandeelhoudersregister (CAHR). hun bedrijf om registratie in dat register te voorkomen. De KNB denkt dat dit toeneemt Het CAHR geeft inzicht in wie schuil gaan te voorkomen? En hoe vaak is er iets mis als het UBO-register wordt ingevoerd en zal achter bv’s en niet-beursgenoteerde nv’s en met het huidige aandeelhoudersregister, daarom in een later stadium opnieuw peilen. levert hierdoor een waardevolle bijdrage aan het zogenoemde klappertje? 22 procent voorkoming en bestrijding van financieel-eco- van de beroepsgroep nam deel aan de peiling. nomische criminaliteit door rechtspersonen. 62 procent van de ondervraagden maakt ‘soms’ Meer informatie: KNB, Jacco Sjerps, Het CAHR dient mede de rechtszekerheid, tot ‘heel vaak’ mee dat cliënten herstructurering [email protected], 070 3307226 en omdat er, zoals uit de peiling blijkt, geregeld overwegen, in gang zetten of hierover advies Tessa Maas, [email protected], 070 3307122 iets mis is met de aandeelhoudersregistratie vragen om registratie in het UBO-register

Notariaat plaatst kanttekening bij percentage belastingrente

Het notariaat heeft met belangstelling Belastingrente kennisgenomen van het Belastingplan In het belastingplan stelt de regering voor dat 2019 en is blij met de veranderingen aan degene die tijdig – dat wil zeggen binnen op het gebied van belastingrente bij de aangiftetermijn – een verzoek doet om Indonesische notarissen aanslagen erfbelasting. Wel plaatst een voorlopige aanslag erfbelasting of tijdig op bezoek de beroepsgroep de kanttekening dat aangifte erfbelasting doet, geen belastingrente het geldende percentage van 4 procent in rekening wordt gebracht. Dit als de voor­ Een delegatie van Indonesische notarissen belastingrente hoog is in verhouding lopige of definitieve aanslag erfbelasting, was half oktober in ons land voor een on­­­­ tot de marktrente. die wordt vastgesteld, overeenkomt met het derzoek naar het Nederlandse notariaat. ingediende verzoek of de ingediende aangifte. Woensdag 17 oktober brachten zij een Dit schrijven de KNB en de Vereniging van De KNB en de EPN zijn blij met deze maatregel. bezoek aan het bureau van de KNB in Estate Planners in het Notariaat (EPN) aan de Den Haag. leden van de vaste commissie voor Financiën van de Tweede Kamer. Meer informatie: KNB, Jacco Sjerps, De Indonesische notarissen waren vooral [email protected], 070 3307226 geïnteresseerd in onze regelgeving en prak- tijkkwesties. Omdat zij ook meer willen weten over de geschiedenis van het notariaat, brachten zij donderdag nog een bezoek aan de Stichting tot bevordering der notariële wetenschap in Amsterdam.

Meer informatie: KNB, Lineke Minkjan, [email protected], 070 330724

9 | 2018 35 NIEUWS

KNB Cursusagenda

12 en 27 november 2018 26 november 2018 Dga-reeks Aangifte erfbelasting In de dga-reeks zullen verschillende notariële In deze cursus wordt niet alleen de theorie adviesitems de revue passeren, die vanzelf­ maar ook de praktijk met betrekking tot sprekend alle betrekking hebben op dga- het doen van aangifte erfbelasting in kaart vraagstukken. De focus zal per cursus verschil­ gebracht. Waar zitten de valkuilen en waar ­len, maar actualiteit staat voorop. Het fiscale is ruimte voor enige ‘tricks’? recht zal nadrukkelijk aanwezig zijn. Veelal is het fiscale recht immers leidend in de advise- 27 november 2018 ring van dga’s, en is het aan het notariaat om Testamenten maken anno 2018 het verband met onder andere het civiele recht Testamenten maken is een kunst. Het erfrecht in te leggen. Kortom, een multidisciplinaire theorie beheersen is één. De materie praktisch Juridische Poort: cursusreeks over de dga. kunnen toepassen is twee. Deze laatste vaardig- heid zal de rode draad zijn van deze op de meer kennis over 13 november 2018 notariële praktijk gerichte cursus. fraudeurs nodig Vereffening van nalatenschappen De wettelijke vereffening roept vele vragen Notarissen hebben onvoldoende middelen op in de boedelpraktijk. Deze cursus gaat in De volgende managementcursussen om fraude helemaal te voorkomen. Dit op de problemen die de formele vereffenings- worden op verschillende data en locaties blijkt uit de Juridische Poort die de KNB procedure kent en komt met praktische aangeboden. donderdag 11 oktober hield. De aanwezige antwoorden. (kandidaat-)notarissen vragen de over­ Effectief overtuigen en beïnvloeden heid dan ook meer kennis over fraudeurs 14 november 2018 Goede beïnvloedings- en overtuigingsvaardig- met het notariaat te delen. Fiscale actualiteiten heden zijn essentieel voor iedere (kandidaat-)- Een goed advies klopt niet alleen civielrechte- notaris. In de contacten met uw cliënten en Voor het notariaat stond 11 oktober in het lijk, maar is ook fiscaal deugdelijk. Kennis van anderen draait het altijd om communicatie teken van politiek Den Haag. Verschillende en inzicht in de belangrijkste fiscale actuali- en relatie. Wilt u iemand overtuigen en beïn- nieuwe bestuursleden, ledenraadsleden en teiten is daarbij onontbeerlijk! Aan de hand vloeden? Zorg er dan voor dat de ander leden van specialistenverenigingen kregen van wetgeving, jurisprudentie, theorie en betrokken is en u begrijpt. In deze training in Perscentrum Nieuwspoort de do’s en don’ts even­­tueel korte casusposities biedt de docent gaat u actief aan de slag met vaardigheden van lobbyen te horen. Vervolgens namen zij praktijkgerichte informatie over een selectie waarmee u anderen kunt beïnvloeden en een kijkje in de Tweede Kamer. Aan het eind van belangrijke fiscaal-juridische actualiteiten. mee kunt krijgen. Communicatie en relatie van de middag sloten zij aan bij de Juridische staan centraal. Poort. Deze zevende editie stond in het teken 21 november 2018 van fraudepreventie. Vereffening: professionele ontmoeting Onderhandelen voor het notariaat tussen (kandidaat-)notarissen, rechters Als (kandidaat-)notaris bent u regelmatig bezig Instrumenten en advocaten met onderhandelen: met cliënten, opdracht­ Verschillende (kandidaat-)notarissen, stake- De Expertgroep Erfrecht en SSR organiseren gevers, collega’s en andere professionals. Door holders en politici gingen in Nieuwspoort met in samenwerking met de KNB, de VEAN en uw onderhandelingsvaardigheden te trainen, elkaar in gesprek. Wat zijn de praktijkervarin­ de Universiteit van Utrecht een vervolg op haalt u meer uit uw onderhandelingen. ­gen van de notaris? En welke instrumenten de professionele ontmoeting Vereffening van Deze training biedt een verdieping in de heeft de notaris om fraude te voorkomen? 7 november 2017. De dag staat in het teken van gang­bare onderhandelingstheorieën. U krijgt Samen met Tweede Kamerleden Mahir Alkaya eenduidigheid in de vereffening. We kijken concrete tips en vaardigheden aangereikt voor van de SP en Roald van der Linde van de daarbij terug op de vorige ontmoeting en het het voeren van onderhandelingen. Onder super­­­­­­­­ VVD werd bekeken welke instrumenten nog beleid dat inmiddels is geformuleerd. Ook visie van een zeer ervaren trainer oefent u ontbreken en hoe de politiek hier een rol in kijken we naar de stappen die we samen nog intensief in een door uzelf ingebrachte onder- kan spelen. Alkaya ziet het centraal aandeel- moeten zetten om verder te komen. handelingssituatie. houdersregister (CAHR) ook als belangrijk instrument om fraude te voorkomen. Het 22 november 2018 wetsvoorstel hiervoor heeft hij onlangs samen Omzetbelasting onroerende zaken Dit is slechts een selectie uit het totale cursus­ met de PvdA ingediend. In deze cursus wordt het onderwerp Omzet­ aanbod. Voor meer informatie, inschrijven en belasting onroerend goed behandeld aan de het complete opleidingsaanbod: KNB, cursussen hand van de teksten Wet op de omzetbelasting en congressen, telefoon 070 3307125/121, Meer informatie: KNB, Tessa Maas, 1968 en de Wet op belastingen van rechtsver- [email protected] of NotarisNet/Over KNB [email protected], 070 3307122 keer. De materie wordt verduidelijkt aan de en opleidingen. hand van praktijkvoorbeelden.

36 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 knb 175 jaar

Een stukje geschiedenis Notarissen in het verzet

Het boek Kille mist van Raymund Schütz zorgde in 2016 voor een demasqué van het notariaat tijdens de Tweede Wereldoorlog. Onder het mom van lijdelijkheid werkten de notarissen mee aan discriminerende maatregelen tegen Joden. Daarnaast verdienden zij aan de vervreemding van Joods onroerend goed. Dat geldt uiteraard niet voor alle notarissen: een aantal steunde actief het verzet. Zij moesten dit soms die vele Joden had opgespoord, te vermoorden. met hun leven bekopen. De aanslag werd echter verraden, waardoor Van den Boogerd samen met drie andere mannen TEKST Martijn Rip | beeld Atelier J. Merkelbach/ Stadsarchief Amsterdam werd opgepakt. Vervolgens werd hij wegens spionage en wapenbezit ter dood veroordeeld. Handen in de lucht Op 25 juli 1944 werd hij bij Fort Rhijnauwen Ook kandidaat-notaris Gerrit Bleeker uit gefusilleerd. ­Leeuwarden zou de oorlog niet overleven. In mei 1940 vocht hij als reserve-luitenant Onderduikers nabij het Brabantse Mill tegen de Duitsers. Notaris Adriaan van Bergeijk zat in Zuidland, Na de capitulatie van Nederland zette hij zijn waar hij ook zijn kantoor had, in het verzet. Hij notariële werk voort. Ondertussen was hij ook zorgde onder meer voor voedsel voor onderdui- lid van de Nederlandse Binnenlandse Strijd- kers. Op 22 december 1944 hielden de Duitsers krachten (NBS). Tegen het einde van de oorlog hem thuis aan. Via de gevangenis van Scheve- dook hij onder bij zijn schoonvader in Kollum ningen en kamp Amersfoort kwam hij terecht en sloot hij zich aan bij de plaatselijke verzets- in concentratiekamp Neuengamme. Daar is hij groep. Op 15 april 1945 – de dag van de bevrij- waarschijnlijk op 7 april 1945 gefusilleerd. ding van Friesland – stond hij bij de Soenster- dijk om vluchtende Duitsers aan te houden. Vergelding Daar dwong hij een SS’er op een motorfiets In totaal kwamen veertien notarissen om het tot stoppen. Deze stak vervolgens zijn handen leven door toedoen van de Duitsers. Negen van in de lucht. Een vrachtwagen naderde dit hen zaten in het verzet en kwamen om in een tafereel, werd gewaarschuwd door de SS’er kamp of voor het vuurpeloton. Drie notarissen Gerrit Ruijs en stopte. Duitse militairen sprongen uit van Joodse komaf zijn omgekomen in een de wagen en begonnen te schieten. Bleeker concentratiekamp. Eén notaris, Johannes errit Ruijs, notaris en advocaat in en een andere verzetsman kwamen hierbij Mulder uit Hoogeveen, is als vergelding voor Amsterdam, was gedurende de oorlog­­­­ om het leven. een aanslag op een burgemeester geëxecuteerd. actief in het verzet. Dat kostte hem, De veertiende, notaris Herman Walter uit maar ook twee van zijn zoons, uit­­ Aanslag Apeldoorn, werd omgebracht als vergelding G eindelijk het leven. Zijn oudste zoon, Herman, Een andere kandidaat-notaris, Gerrit-Jan van voor de Duitse burgers die de Nederlandse verspreidde verzetskrant Het Parool illegaal den Boogerd uit Brielle, trof eenzelfde lot. Ook autoriteiten in Nederlands-Indië arresteerden. in Bussum, de woonplaats van het gezin Ruijs. hij had in de meidagen van 1940 gevochten en Ook negen kandidaat-notarissen overleefden de Ook hielp hij Joodse onderduikers en bereidde ging het verzet in. Hij werd commandant van oorlog niet: vier vanwege hun activiteiten voor hij een aanslag voor op een lokale politiekapi- de Ordedienst en leidde een verzetsgroep. het verzet, vijf vanwege hun Joodse afkomst. tein. Door verraad ging de aanslag niet door: In het voorjaar van 1944 vatte de groep het In Nederlands-Indië vonden nog eens tien Herman werd gearresteerd en op 22 oktober plan op om Gerrit Stap, een gehate politieman notarissen de dood tijdens de oorlog. 1943 door de Duitsers geëxecuteerd. Hetzelfde lot zou zijn jongere broer Hugo Floris treffen. Op 12 januari 1945 hielden militairen hem aan, Jubileumprogramma terwijl hij op een onverlichte fietsHet Parool Onder het motto ‘Notaris, met recht het mooiste beroep!’ worden dit jaar tal van bijeen­ verspreidde. Wat volgde was een huiszoeking bij komsten en activiteiten georganiseerd. Het voorlopige programma ziet er als volgt uit: het gezin Ruijs, waarbij ‘bezwarend materiaal’ werd aangetroffen. Zowel Gerrit als zijn vrouw 3 november Publieksactie ‘De notaris is jarig en trakteert’ Johanna werden vastgezet. Hugo Floris stierf op 7 maart 1945 voor het vuurpeloton in 8 november Kandidatensymposium Over­veen, Gerrit overleed op 5 april aan de 19 november Oud-notarissendag gevolgen van dysenterie in concentratiekamp Neuengamme. Johanna kwam eind april vrij. Zij zou pas in september te horen krijgen dat ook haar man ‘zijn leven heeft moeten geven Houd de website 175jaarknb.nl in de gaten voor nieuws, acties en de actuele stand van zaken. voor het Vaderland’. Ideeën of meedenken? Mail naar [email protected].

9 | 2018 37 Het olografisch testament aflevering 8

38 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 knb 175 jaar

wordt vervolgd

9 | 2018 39 TUCHTUITSPRAKEN

Notaris recidiveert wederom: nu twee De klacht de verzoeken van klagers had kunnen keer een schorsing op één dag Terwijl vaststaat dat N tuchtrechtelijk reageren. N heeft klagers aan een groot verwijtbaar heeft gehandeld, weigert N financieel risico blootgesteld omdat te late Uitspraak: gegrond met oplegging om – met tussenkomst van zijn verzeke- melding kan lijden tot verlies van dekking. van een maatregel raar – inhoudelijk met klagers en hun Bij de beoordeling van de vraag welke verzekeraar in gesprek te gaan over een maatregel in de gegeven omstandigheden Casus passende oplossing in de vorm van (enige) passend en geboden is, neemt de kamer Vader V en moeder M hebben tussen 2000 genoegdoening. Zeker nu N jarenlang mede in aanmerking dat N de ernst van en 2014 meerdere schenkingen gedaan aan als familienotaris werkzaamheden voor zijn (gebrek aan) handelen niet voldoende hun dochter D en hun dochter O, die in klagers heeft verricht, verwijten zij hem serieus lijkt te nemen. Ook bij de behande­­­ 2014 is overleden. O laat haar echtgenoot dat hij niet tijdig en op eigen initiatief ling van deze klacht heeft de kamer moeten E als enige erfgenaam achter. Het notaris- met hen heeft gecommuniceerd. constateren dat N niet heeft gereageerd kantoor van N heeft de schenkingen ver­­­ op de brief van de kamer om op de klacht zorgd en notaris N heeft meerdere akten Het verweer te antwoorden, dat hij evenmin heeft gepasseerd, waaronder onder meer de N stelt dat hij zelf niet meer mócht gereageerd op de herinneringsbrief, en wijziging van het testament van V. reageren omdat hij de kwestie bij zijn dat pas ná het verstrijken van de gestelde Klagers V, M en D schrijven het notaris- verzekeraar had ondergebracht. termijn alsnog een (inhoudsloos) ‘verweer­­­ kantoor enkele keren aan dat het kantoor schrift’ werd ontvangen. De kamer vindt ten onrechte geen tweetrapsmaking heeft Het oordeel dit ernstig laakbaar, zeker nu de tucht- opgenomen in de schenkingsakten om Voor de indiening van de eerste tucht- rechter al enkele malen eerder een tucht- het vermogen in de familie (bloedlijn) klacht hebben klagers N in juli 2016 aan­­ maatregel (tweemaal een waarschuwing te houden. Bij het uitblijven van een sprakelijk gesteld voor de schade, op dat en tweemaal een berisping) aan N heeft reactie schakelen zij een rechtsbijstands- moment begroot op 696.356,82 euro, opgelegd. De kamer is van oordeel dat het verzekeraar in. Die stelt N in juli 2016 waarbij zij uitdrukkelijk te kennen gaven opleggen van een zwaardere maatregel aan­sprakelijk voor de schade en vraagt dat zij het geschil niet juridisch op de spits passend en geboden is. N binnen veertien dagen te laten weten wilden drijven. N heeft bijna twee jaar lang of hij in gesprek wil gaan om in goed niet inhoudelijk gereageerd en heeft zijn De notariskamer legt de maatregel overleg tot een oplossing te komen. Begin verzekeraar pas na ruim een jaar op de schorsing voor twee weken op december 2016 dienen klagers een klacht hoogte gesteld van deze aansprakelijk- Kamer voor het notariaat Den Bosch, in tegen N (SHE/2016/115), inhoudende stelling. 17 september 2018 dat N onzorgvuldig had gehandeld bij het Ook de kamer zelf heeft na herhaalde ECLI:NL:TNORSHE:2018:18 verlijden van diverse akten van schenking, verzoeken slechts een zeer summiere omdat hij op de hoogte was of moest zijn reactie van N ontvangen. Opmerking van de wens van de ouders om het door hen Van een behoorlijk handelend notaris Op dezelfde dag heeft dezelfde kamer aan hun dochters geschonken vermogen mag worden verwacht dat hij, wanneer hij een beslissing genomen over een klacht ‘binnen de bloedlijn’ te houden. De kamer ontdekt dat hij een fout heeft gemaakt, tegen dezelfde notaris, die gegrond heeft de klacht gegrond verklaard en de ervoor zorgt dat hij zo spoedig mogelijk verklaard werd en waarvoor N een tuchtmaatregel van een waarschuwing alles in het werk stelt om deze fout te schorsing van een week kreeg opgelegd opgelegd. herstellen. Indien herstel niet mogelijk (ECLI:NL:TNORSHE:2018:19). Deze zaak In juli 2017 bericht de advocaat van klagers blijkt, moet hij zorgen voor een passende handelde over de afwikkeling van een aan N dat hij het kantoor nogmaals in de vergoeding van de schade die een bena- nalatenschap waarin N tekortschoot gelegenheid stelt om de kwestie in goed deelde (cliënt) als gevolg van zijn handel- in zorgvuldigheid, voortvarendheid onderling overleg af te wikkelen. De advo­­­ wijze heeft geleden en nog zal lijden. Dit en communicatie. caat vraagt voorts om een bericht van de geldt eens te meer als de tuchtrechter Dat N pas na ruim een jaar de verzeke- beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar, heeft geoordeeld dat een notaris tucht- raar op de hoogte stelt, is onbegrijpe- zodat hij kan beoordelen in hoeverre vroe­­­ rechtelijk verwijtbaar heeft gehandeld. lijk. Niet alleen kan hij daarmee cliënt gere maatschapsleden van het kantoor Naar het oordeel van de kamer is over­ benadelen in hun verhaal van de schade, moeten worden aangeschreven en tevens duidelijk dat N niet aan deze maatstaf maar ook kan hij het kantoor ernstig omdat het overleg met het kantoor zeer heeft voldaan. benadelen en zelfs aan de afgrond stroef verloopt. Al staat het een notaris niet vrij om brengen. Eind november heeft N nog steeds niets zonder toestemming van zijn verzekeraar In eerdere tuchtzaken tegen N ging het constructiefs over de verzekeraar laten aansprakelijkheid te erkennen, dat neemt om ernstige zaken, zoals Hof Amster­dam weten. niet weg dat N (zo nodig na overleg met 22 mei 2018 (ECLI:NL:GHAMS:2018:1657) zijn verzekeraar) wel degelijk tijdig op (behandeld in Notariaat Magazine

40 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 2018/7 (Notaris maakt en passeert zon­­­­ spreekt K telefonisch met N en geeft te de openbare registers te laten inschrijven, ­der opdracht een testament voor een kennen dat zij doorhaling van de register- hetgeen een eenzijdig recht van een koper 97-jarige Alzheimerpatient)), waarin verklaring koop wenst, omdat de termijn is. Een afweging van de belangen van K ook de recidive van de notaris aan bod van zes maanden als bedoeld in artikel komt de notaris bij deze opdracht niet toe. kwam, en Hof Amsterdam 26 juli 2016 7:3 lid 1 Burgerlijk Wetboek (BW) zou 3. N heeft (onder andere) begin 2017 met ECLI:NL:GHAMS:2016:3082 (behandeld verstrijken op 20 december 2016. K spreekt K gebeld en medegedeeld dat X geen door­­­ in Notariaat Magazine 2016/7 (Notaris met N af dat N hierover contact met X haling wenste. had gerede twijfel moeten hebben opneemt. 4. Het hof is van oordeel dat de onjuiste en het Stappenplan moeten volgen)). K herhaalt het verzoek meermalen per vermelding van de term ‘koopakte’ in de Beide zaken leidden tot een berisping. mail. X laat echter in januari 2017 weten registerverklaring koop een wezenlijke De kamers hebben bij alle vorige uit­­ niet akkoord te gaan met doorhaling. juridische fout betreft. Vanwege deze spraken niet geoordeeld dat de maat­ onjuiste vermelding wordt uit de register- regel openbaar moest worden gemaakt De klacht verklaring koop niet kenbaar dat er sprake in het register notariaat, hetgeen bij een De klacht bevat vier onderdelen: is van een veilingkoop, terwijl K als geëxe- dergelijke recidive wel voor de hand 1. Er staat een onjuist vestigingsadres cuteerde hierbij is betrokken. Bovendien ligt. De schorsingen komen uiteraard van K in de registerverklaring. blijkt dat K N in het geheel niet heeft wel in het register notariaat als deze 2. K is als direct belanghebbende van verzocht om mede namens haar een definitief zijn, zodat cliënten gewaar- tevoren niet geïnformeerd en niet afschrift van de verklaring in te schrijven schuwd zijn (als zij al van het bestaan gehoord over de registerverklaring. in de openbare registers, zoals wel in de van het register op de hoogte zijn en 3. N heeft niet gereageerd op verzoeken registerverklaring wordt vermeld. Het hof de moeite nemen dit te raadplegen). om contact op te nemen. verklaart deze klacht gegrond en acht de De vraag komt op hoelang deze notaris 4. N verwijst naar een niet-bestaande maatregel van waarschuwing passend en nog op dezelfde voet kan doorgaan, koopakte. geboden. Nu het hof een maatregel oplegt, aangezien een verandering van zijn De Kamer Arnhem-Leeuwarden ver­­­ zal het hof N veroordelen in de volgende gedrag niet te verwachten is. Hoeveel klaarde de klacht op 10 januari 2018 kosten in hoger beroep: cliënten zijn er slachtoffer geworden (ECLI:NL:TNORARL:2018:1) op alle - 50 euro kosten (griffierecht) van K; (lang niet elke cliënt neemt de stap naar ­onderdelen ongegrond. - 3.000 euro kosten van behandeling van de tuchtrechter) en hoeveel cliënten de klacht door het hof. zullen nog slachtoffer worden van zijn Het verweer handelswijze? N betoogt onder meer dat K geen belang Het hof legt de maatregel heeft bij de klacht. Wat betreft het vierde waarschuwing op onderdeel: met de term ‘koopakte’ is Hof Amsterdam, 18 september 2018 Vermelding van veilingakten als bedoeld de uittreksels uit het proces-ver- ECLI:NL:GHAMS:2018:3433 koop­akte in de registerverklaring baal van veiling en de akte van gunning. koop is een ‘wezenlijke juridische fout’ Opmerking Het oordeel De kamer oordeelde dat N punt 4 vol­­­ Uitspraak: deels gegrond met oplegging Het hof overweegt dat het begrip ‘enig doende had weerlegd, terwijl het hof van een maatregel redelijk belang’ van artikel 99 lid 1 Wet spreekt van een wezenlijke juridische op het Notarisambt (Wna) ruim moet fout, nogal een verschil in beoordeling, Casus worden opgevat. K is bij deze zaak met financiële gevolgen voor N. Had het In juni 2016 tekent notaris N in opdracht betrokken als geëxecuteerde en wordt hof de klacht gegrond verklaard zonder van koper BV X een registerverklaring tevens vermeld in de registerverklaring oplegging van een maatregel, wat goed koop betreffende de (veiling)verkoop koop. Daarin wordt vermeld dat het de denkbaar was geweest in deze zaak (het van een bouwterrein door verkoper NV Y. verklaring van onder andere K weergeeft lijkt er veel op dat K niet klaagt ‘pour Dat perceel is eigendom van klager K BV. en dat onder andere K woonplaats kiest besoin de la cause’) dan had N slechts Aan de registerverklaring koop zijn af­­­ op het kantoor van N. K heeft dan ook het griffierecht van K hoeven te betalen. schriften gehecht van uittreksels van het belang bij indiening van haar klacht. procesverbaal van veiling van oktober 2011 Wat betreft de klachtonderdelen: en van een akte van gunning. Y heeft als 1. N had weliswaar de adresgegevens van hypotheek- en pandhouder het recht van K moeten controleren, maar K is door Op NotarisNet zijn naast de hier parate executie uitgeoefend. het nalaten van N niet in haar belangen beschreven uitspraken ook andere tucht­ Op 16 december 2016 neemt K contact op geschaad en N heeft er blijkens zijn uitspraken te lezen. Nadere informatie: met het notariskantoor over de register- verweer lering uit getrokken. KNB ([email protected]). verklaring koop. Op 19 december 2016 2. X gaf N de opdracht om de koop in

9 | 2018 41 Benoemd tot notaris Toewijzing protocol

Valkenswaard (in associatief verband De minister voor Rechtsbescherming met Potters notarissen), m.i.v. datum heeft bij besluit op grond van artikel 15 beëdiging mr. Peter Ressel, kandidaat- van de Wet op het notarisambt besloten PERSONALIA notaris (2008); het protocol en de overige notariële Amsterdam (protocol mevrouw bescheiden van: mr. T.E.D. Hicks), m.i.v. datum beëdiging • mr. L.C. de Roy van Zuidewijn-Minis, mr. Jan Hein Siemerink, kandidaat-­ tot 26 september 2018 notaris te Breda, notaris (2005); m.i.v. 26 september 2018 toe te wijzen In memoriam Leudal (protocol mr. M.J.A. Schijns), aan mr. Guus Goerée, notaris te m.i.v. datum beëdiging mr. Vivianne Etten-Leur; Op 11 oktober is oud-bestuurslid Lilian de Kerkhofs, kandidaat-notaris (2006); • mr. P.A.J. Hoekstra-Geurten, tot Roy van Zuidewijn-Minis (50) overleden. Teylingen (protocol mr. G.J. Schrama), 1 april 2018 notaris te Heerlen, m.i.v. Lilian was sinds 2013 notaris in Breda. In m.i.v. 15 oktober 2018 mr. Kevin 1 oktober 2018 toe te wijzen aan mr. 2017 is zij haar eigen kantoor begonnen, Arsenault, kandidaat-notaris (2005). Irene Willemsen, notaris te Heerlen. De Roy Legal. Van 1999 tot en met 2005 is Lilian bestuurslid geweest van de KNB. Ze was verantwoordelijk voor de porte- Aangewezen tot toegevoegd notaris Overleden feuilles Opleidingen en Kwaliteitszorg. Ook heeft zij tijdens die bestuursperiode Maastricht (protocol mr. R.A. Thissen) Op 11 oktober 2018 op 50-jarige leeftijd vier maanden leiding gegeven aan het m.i.v. datum beëdiging mr. Stefan mr. Lilian de Roy van Zuidewijn-Minis, cursusbureau van de KNB. Daarnaast Vrancken. oud-notaris te Breda. heeft Lilian in de besturen gezeten van de specialistenverenigingen EPN, VASN en VMN en was zij lid van het algemeen Eervol ontslag op verzoek en dagelijks bestuur van de SBN. Lilian stond bekend als een warm en innemend mr. Laura van Kempen-Cremers, notaris persoon. Zij droeg de KNB en het notariaat te Oisterwijk, m.i.v. 21 september 2018; een warm hart toe. Het was heel prettig mr. Marcel Rompes, notaris te Zuidplas, om met Lilian samen te werken. m.i.v. 1 oktober 2018; mr. Frank de Vries, notaris te Langedijk, m.i.v. 1 oktober 2018; mr. Henk de Wit, notaris te Amersfoort, m.i.v. 1 november 2018; mr. Lilian de Roy van Zuidewijn-Minis, notaris te Breda, m.i.v. 26 september 2018; Jan Hein Siemerink Peter Ressel mr. Gerard Schrama, notaris te Teylingen, m.i.v. 15 oktober 2018.

Colofon Notariaat Magazine is een uitgave van de Koninklijke Notariële Redactieraad: Wouter Burgerhart, Abonnementen: De abonnementsprijs © KNB/Sdu Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie Beroepsorganisatie (KNB) Bert Daemen, Sabrina Gajadhar, Bart bedraagt 116,03 euro per jaar (excl. btw Alle rechten voorbehouden. Behoudens (KNB) en publiceert nieuws en achter- Spui 184 van Gemert, Steven ten Hagen, Frits van en incl. administratie- en verzendkosten), de door de Auteurswet gestelde uitzonde- gronden over onderwerpen die het Postbus 16020 der Kamp, Mark Jonker Roelants, Joyce prijswijzigingen voorbehouden. ringen, mag niets uit deze uitgave worden notariaat raken. Bij de KNB zijn ruim 1.300 2500 BA ’s-Gravenhage Leemrijse, Hens Meengs, Anne-Marie Snel verveelvoudigd (waaronder begrepen het notarissen en 1.650 kandidaat-notarissen telefoon: 070 3307111 Abonnementenadministratie: opslaan in een geautomatiseerd gegevens- aangesloten. Het blad wordt in een oplage Foto’s: Truus van Gog Sdu Klantenservice bestand) of openbaar gemaakt, op welke van ruim 5.000 exemplaren verspreid onder Redactie: Mechtelt Lindenhovius Omslag: Truus van Gog Postbus 20025, 2500 EA ’s-Gravenhage wijze dan ook, zonder voorafgaande schrif- KNB-leden en externe relaties. Notariaat (hoofdredacteur), Jessica Hendriks telefoon: 070 3789880, fax: 070 3789783 telijke toestemming van de uitgever of de Magazine verschijnt maandelijks, met (redacteur), Martijn Rip (redacteur), Vormgeving: KNB. De bij toepassing van art. 16B en 17 uitzondering van januari en augustus. Clemens van Gessel (correctie) Okapi. Corporate Identity Atelier Vanwege de aard van de uitgave, gaat Sdu Auteurswet wettelijk verschuldigde vergoe- De redactie van Notariaat Magazine is Telefoon 070 3307170, e-mail [email protected] uit van een zakelijke overeenkomst; deze dingen wegens fotokopiëren, dienen te ­onafhankelijk en werkt op basis van een Uitgever: Sdu, overeenkomst valt onder het algemene worden voldaan aan de Stichting Repro- redactiestatuut. De redactie behoudt Aan dit nummer werkten mee: Peter Frissen verbintenissenrecht. recht, Postbus 882, 1180 AW te Amstelveen. zich het recht voor ingezonden brieven Wilma van Hoeflaken, Roel Ottow, Peter Prinses Beatrixlaan 116 Hoewel aan de totstandkoming van en opinies in te korten. Steeman, Jolanda aan de Stegge, Berdine 2595 AL ’s-Gravenhage Advertentie-acquisitie: deze uitgave de uiterste zorg is besteed, Vos-Vegter, Henriette van Wermeskerken Postbus 20025 Sdu Mediasales, Leroy Versteegen aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) 2500 EA ’s-Gravenhage telefoon: 070 378 0703 en uitgever geen aansprakelijkheid voor telefoon: 070 3789571 e-mail: [email protected] eventuele fouten of onvolkomenheden.

Druk: Drukkerij Senefelder Misset, ISSN: 1568-4121 Doetinchem

42 Notariaat Magazine editie 9 | november 2018 Ingezonden mededeling

De vierde WWFT-wet: Hoe kunt u hieraan voldoen?

Om aan de vierde WWFT-wet te voldoen, is het van belang dat u geen relatie aangaat met risicovolle of fraudu- leuze bedrijven of personen. Is dit toch het geval, dan krijgt u niet alleen te maken met imagoschade, maar onder- vindt u ook strafrechtelijke gevolgen. Dit wilt u natuurlijk voorkomen en daarom hebben wij nieuwe functionaliteiten De vierde WWFT-wet de cliënt of relatie een PEP is, of diegene ontwikkeld: PEP (Politically-ex- De vierde WWFT-wet is sinds afgelopen op de Sanctielijst terug te vinden is en of posed persons), Sanctielijsten zomer van toepassing. De aanscherping diegene negatief in de media is gekomen van deze wet heeft gevolgen voor fi nan- (Adverse Media). Door deze checks te en Adverse Media. Met deze ciële ondernemingen. ‘Er is bijvoorbeeld doen, doet u er alles aan om het risico zo geen verschil meer tussen binnenlandse laag mogelijk te houden. checks kunt u nog beter en buitenlandse PEP’s’, geeft Autoriteit aantonen dat de personen of Financiële Markten (AFM) op hun Integratie Codex website aan. Ook wordt de inrichting Vanaf januari 2019 zullen deze nieuwe bedrijven met wie u in zee gaat van een compliancy- en auditfunctie functionaliteiten geïntegreerd zijn in verplicht, wanneer dit in verhouding is onze nieuwste software Codex. Houd zo weinig mogelijk risico met met de aard en omvang van de onder- onze website en social media in de neming (artikel 2d). Hierbij gaat het gaten, want nog in het huidige kwartaal zich meebrengen. om een combinatie van factoren, zoals zullen wij een webinar geven over deze bijvoorbeeld de grootte van de instelling, nieuwe functionaliteiten. beheerd vermogen en aantal klanten. Heeft u vragen of wilt u graag meer Nieuwe functionaliteiten informatie? Met onze nieuwe functionaliteiten kunt Neem dan contact met ons op via u nagaan of uw (potentiële) cliënt of [email protected] of bel naar relatie risicovol is. U kunt controleren of 0578-693646. LEXXYN.NL LEXXYN.NL

Slimme software …veilig, overal en voor de notariële altijd online praktijk… bereikbaar

Werken met NEXTassyst van Devoon is een Met de clouddiensten van ICT Concept verademing voor notarissen en hun team. heeft u met een enkele klik veilig toegang Het systeem importeert gegevens uit externe tot uw complete systeem. Zo kunt u bronnen en automatiseert steeds meer NEXTassyst altijd en overal gebruiken. werkzaamheden. Zo levert uw kantoor snel en Als Lexxyn Groep Partner van Devoon efficiënt méér kwaliteit tegen minder kosten. voelen wij ons nét zo verantwoordelijk voor uw succes.

T 088 002 84 82 www.ict-concept.nl www.devoon.nl

Devoon BV | Reeuwijkse Poort 305b | 2811 NV Reeuwijk Amersfoort Amsterdam Eindhoven Telefoon 0182-39 99 94 | [email protected] Joure Oosterhout Rotterdam

Devoon-ICT Adv Notariaat mei 2017.indd 1 25-04-17 10:57