Agenda Netwerk Noordoost 2011-2030 Mei-inoar wurkje oan ‘e takomst fan Noardeast Fryslân! MEI-INOAR WURKJE OAN ‘E TAKOMST FAN NOARDEAST FRYSLAN! COLOFON VOORWOORD

Wij werken samen op regionale schaal om de ambitie van een goede kwaliteit van leven in Noordoost Fryslân te bereiken. Wij pakken de Februari 2011 kansen op die er zijn en bieden het hoofd aan de uitdagingen. Op die manier zorgen wij ervoor dat Noordoost Fryslân klaar is voor de toekomst. Alleen door samen aan de slag te gaan en op regionale schaal te denken, kunnen wij de projecten uit deze Agenda Netwerk Meer informatie Noordoost realiseren. Regionaal denken is nodig om lokale ambities Auke Piet van der Meulen te kunnen realiseren! [email protected] Wim Oosterhuis In Noordoost Fryslân leren wij elkaar steeds beter kennen. Het den- oosterhuis@dantumadiel.eu ken en werken op regionale schaal passen wij steeds meer toe. Het Jacco Wiffers gaat niet alleen om ons als zes overheden, maar juist ook om de bre- j.wiffers@dongeradeel.nl de samenwerking van de overheden, de ondernemers en het maat- Frederik Kamstra schappelijk veld in de regio. Samen vormen wij het Netwerk Noord- [email protected] oost en samen kunnen wij ervoor zorgen dat deze Agenda Netwerk Jan Sijtsma Noordoost wordt uitgevoerd! Met trots en enthousiasme [email protected] Sjoerd Hoekstra presenteren wij u de Agenda Stuurgroep Netwerk Noordoost [email protected] Netwerk Noordoost. Wij

hebben onze visie op Noordoost Fryslân uit Ontwerp en opmaak Ymca de Graaf het Sociaal Economisch Gemeente Achtkarspelen Masterplan Netwerk Noordoost ‘Wonen en Werken in Netwerken’ vertaald naar concrete projecten en dat delen wij

graag met u. v.l.n.r.: burgemeester Arie Aalberts, burgemeester Marga Waanders, wethouder Geerling Schippers, wethouder Hilbrand Visser, gedepu- teerde Piet Adema en wethouder Jan Lammers.

5 INHOUD 1 ONZE AMBITIES VOOR NOORDOOST FRYSLAN

1 Onze ambities voor Noordoost Fryslân 7 2 De potentie van Noordoost Fryslân en haar uitdagingen 8 3 Een brede aanpak voor Noordoost Fryslân 10 A. Noordoost Bereikbaar 11 B. Noordoost Digitaal 11 C. Wonen en leven in Noordoost 11 D. Sterke Kernen 11 E. Ruimtelijke infrastructuur voor bedrijven 12 F. Duurzame gebiedsontwikkeling 12 G. Recreatie en toerisme 12 H. Netwerk Noordoost – bedrijven samen naar innovatie 13 De kwaliteit van leven is Wij hebben in Noordoost Fryslân de ruimte voor sociaal-economische en ruimtelijke ontwikkelingen. Die bieden wij ook, maar wij willen er I. Kansen voor wonen, zorg en zorgtoerisme 13 in 2030 bijzonder goed in J. Van onderwijs naar baan 13 wel zorgvuldig mee omgaan. Onze regio moet nu maar ook straks voor Noordoost Fryslân. Mensen onze kinderen een mooie regio zijn. Wij zijn trots op de kwaliteit van K. Duurzaam Noordoost 13 onze leefomgeving. L. Samenwerking en organisatie en M: programmafinanciering 14 wonen en werken hier met N. Regiomarketing 14 plezier. Noordoost Fryslân Noordoost Fryslân is onlosmakelijk verbonden met het noordelijk ste- ontwikkelt zich als een delijk netwerk en in het bijzonder Leeuwarden, Drachten en Gronin- 4 Spelregels keuze projecten 15 gen. Noordoost Fryslân heeft als regio geen stedelijke allures. Stad en dynamische plattelands- platteland vullen elkaar hier goed aan. Het belang van goede voor- Projecten en thema’s voor Noordoost Fryslân 16 5 regio in het noordelijk zieningen voor iedereen staat daarbij buiten kijf. 6 Financiën 18 stedelijk netwerk. Door samen te werken op regionale schaal maken wij onze ambities 7 De organisatie 20 waar! 8 Een Agenda ... en hoe nu verder 21

7 2 DE POTENTIE VAN NOORDOOST FRYSLAN EN HAAR UITDAGINGEN

Noardlike Fryske Wâlden. Daarnaast liggen er (ge- deeltelijk) twee nationale parken in Noordoost Frys- Dokkum lân, namelijk het Lauwersmeergebied en de Alde Feanen. Ook heeft de regio een belangrijke relatie D met het Werelderfgoed Waddenzee. K

W Verbinden van diversiteit H F B Leeuwarden Groningen Door een goede ligging met een hoge kwaliteit van

Burgum de leefomgeving en een goede bereikbaarheid re- aliseert Noordoost Fryslân een aantrekkelijk vesti- H S gingsklimaat. Juist in het verbinden van de verschil- Drachten lende potenties - het verbinden van de diversiteit - van Noordoost Fryslân ligt de kracht van onze re- gio. Noordoost Fryslân anticipeert ondermeer met deze Agenda op de komende demografische ontwikke- lingen. Een van de potenties Ruimtelijke ontwikkelingen en kwaliteit in Noordoost Fryslân Gemeenschapszin behouden en versterken Naast deze fysieke aspecten zijn juist het doorzet- Binnenkort start de aanleg van De Centrale As: de verbinding van Dok- van Noordoost Fryslân tingsvermogen van de mensen en hun betrokken- Versterking sociaal-economische positie kum met de Wâldwei die van Leeuwarden naar Drachten loopt. Een heid bij de regio een belangrijke factor voor het re- Een andere uitdaging ligt bij de sociaal-economi- is haar positie in het verbinding die cruciaal is voor de leefbaarheid en de sociaal-economi- aliseren van onze ambities. Noordoost Fryslân heeft sche structuur van Noordoost Fryslân. Er is sprake sche ontwikkeling van Noordoost Fryslân. Daarnaast wordt in de toe- noordelijk stedelijk net- gemeenschapszin - iets wat wij willen behouden en van een relatief ijle economie met beperkte werk- komst de spoorlijn Groningen-Leeuwarden verbeterd zodat er meer werk. Door enkele grote versterken. gelegenheidsgroei. De regio staat bekend om haar treinen gaan rijden. De regio zet in op meer treinen die vaker stoppen kleinschalige bedrijvigheid. Er is een groot aantal ruimtelijke ontwikkelingen op de stations. Ook het Prinses Margrietkanaal wordt opgewaardeerd. Anticiperen op demografische ontwikkelingen ZZP-ers en klein MKB in Noordoost Fryslân. Daar- Alle drie leveren zij kansen op voor de regio die met deze Agenda ver- in het gebied worden de Demografische ontwikkelingen zijn een behoorlijke naast is er sprake van veel (internationale) industri- der worden benut. De realisatie van deze cruciale projecten is dan ook ële bedrijven. Versterking van onze sociaal-econo- verbindingen met het uitdaging voor Noordoost Fryslân; ook in Fryslân randvoorwaardelijk voor de ambities van het Netwerk Noordoost. en in het bijzonder Noordoost Fryslân speelt het mische positie is nodig om onze ambities waar te noordelijk stedelijk netwerk fenomeen krimp. Samen met vergrijzing en ont- kunnen maken. De regio heeft de ruimte om ruimtelijke en sociaal-economische ont- en de rest van Nederland én groening heeft dit een negatieve invloed op de vi- wikkelingen in het gebied mogelijk te maken. Een belangrijke potentie taliteit van Noordoost Fryslân. Sociaal gezien heeft de wereld verder versterkt. die wel in het licht van de kwaliteit van de omgeving moet worden het een grote impact maar ook economisch is het bezien. De kwaliteit van het landschap in Noordoost Fryslân is immers een bedreiging in het aanbod van personeel. Kwa- ook een potentie voor het verwezenlijken van onze ambities. Een groot liteit wordt steeds belangrijker dan kwantiteit. Als deel van Noordoost Fryslân is onderdeel van het Nationaal Landschap de toekomst verandert, dan veranderen wij mee.

8 9 3 EEN BREDE AANPAK VOOR NOORDOOST FRYSLAN

A. Noordoost Bereikbaar Infrastructuur B. Noordoost Digitaal

C. Wonen en leven in Noordoost Fryslân

Woon-werk landschap Woon-werk milieus D. Sterke Kernen

E. Ruimtelijke infrastructuur voor bedrijven

F. Duurzame gebiedsontwikkeling Landschap G. Recreatie en Toerisme

Deze hoofdlijnen hebben wij verder aangescherpt leen om de infrastructuur maar juist ook om het via door programmalijnen te benoemen. de digitale weg aanbieden van voorzieningen voor burgers, bedrijven, onderwijs en instellingen. Onze ambities zijn divers, Wonen en werken in netwerken is een belangrijk uitgangspunt voor A. Noordoost Bereikbaar Met de programmalijn Noordoost Digitaal laten wij het realiseren van onze ambities. Netwerken wordt steeds belangrijker. dat vraagt om een brede Met de programmalijn Noordoost Bereikbaar zetten zien dat wij belang hechten aan het benutten van In fysieke zin hebben we het dan over de aanleg van infrastructuur. we in op projecten die de fysieke bereikbaarheid en de kansen van digitalisering en verglazing (glasve- aanpak voor Noordoost Maar het gaat juist ook om het verbinden van mensen, van bedrijven: ontsluiting van Noordoost Fryslân verbeteren, aan- zel) van de regio. de niet-fysieke infrastructuur. Fryslân. De basis voor deze hakend bij de kansen die worden geboden door Schaalvergroting en globalisering spelen op steeds meer vlakken een de grote infrastructurele projecten die hier spelen C. Wonen en leven in Noordoost Fryslân brede aanpak is gelegd in rol. Alleen door zaken met elkaar te verbinden, door het creëren van zoals De Centrale As, de spoorlijn Leeuwarden-Gro- Met de programmalijn Wonen en leven in Noord- netwerken, kunnen we hierin meegaan. Door juist het onverwachte het Sociaal Economisch ningen en het Prinses Margrietkanaal. De sociaal- oost Fryslân willen wij goede woonmilieus, vitale met elkaar te verbinden kunnen we de regio sterker maken dan hij economische structuur van de regio wordt hierdoor en leefbare dorpen en bereikbare voorzieningen in Masterplan ‘Netwerk nu is. Door gebruik te maken van de kenmerken van het gebied, en versterkt. Noordoost Fryslân creëren. Vooral ook met het oog Noordoost - wonen en door te werken in netwerken komen unieke initiatieven tot bloei in het op de demografische ontwikkelingen die in Noord- woon-werk landschap van Noordoost Fryslân. werken in netwerken’. Dit B. Noordoost Digitaal oost Fryslân aan de orde zijn. Juist vanwege de grote spreiding van de bevol- visiedocument hebben we Deze strategische koers uit het visiedocument is vertaald naar drie stra- king in het gebied en de optredende demografi- D. Sterke Kernen tegische hoofdlijnen in de aanpak voor Noordoost Fryslân: samen met stakeholders uit sche veranderingen speelt digitalisering een steeds Voor de kwaliteit van het leven in Noordoost Fryslân 1. woon-werk landschap; belangrijkere rol in het toegankelijk houden van is de aanwezigheid van sterke kernen belangrijk. de regio opgesteld. 2. werken in netwerken; voorzieningen. Het draagt ook bij aan een goed De kernen zorgen samen voor een goed regionaal 3. creëren van randvoorwaarden. vestigingsklimaat voor bedrijven. Het gaat niet al- voorzieningenniveau. Wij zetten met de program-

10 11 malijn Sterke kernen in op de verdere ontwikkeling F. Duurzame gebiedsontwikkeling H. Bedrijven samen naar innovatie van deze kernen. Juist de regionale afstemming van Wij zijn trots op de kwaliteit van ons landschap. Bedrijven voorzieningen vinden we hierbij van belang, zodat Daarom vinden wij een duurzame en integrale ont- I. Kansen voor wonen, zorg en zorgtoerisme kernen zich complementair aan elkaar ontwikkelen. wikkeling van het landschap belangrijk. Met deze programmalijn staan wij een ontwikkeling voor, die Arbeidsmarkt & Werken in netwerken J. Van onderwijs naar baan E. Ruimtelijke infrastructuur voor bedrijven kansen biedt aan zowel de agrarische sector, als re- onderwijs Wij vinden het belangrijk om ruimte te bieden aan creatie en natuur. Ruimtelijke kwaliteit, duurzaam- bedrijven in Noordoost Fryslân. Kwaliteit is bij deze heid en (in)passen in de schaal van het landschap programmalijn een belangrijk uitgangspunt. Dan zijn belangrijke randvoorwaarden. hebben we het over de kwaliteit van bedrijventer- Duurzame ketens K. Duurzaam Noordoost Fryslân G. Recreatie en toerisme Op het gebied van recreatie en toerisme zien wij nog veel kansen voor Noordoost Fryslân. Zowel om de bewoners meer van de regio te laten genieten, H. Netwerk Noordoost – Bedrijven samen naar innovatie van nieuwe markten en toepassingen voor het hui- als toeristen die van buiten de regio komen. Water- Met de programmalijn Netwerk Noordoost – Bedrij- dige aanbod aan zorgvoorzieningen. sport heeft daarbij onze bijzondere aandacht. Met ven samen naar innovatie zetten wij in op samen- deze programmalijn willen wij de potenties die er werking en netwerkvorming. Dit is nodig om de J. Van onderwijs naar baan zijn benutten, zonder de kwaliteiten van het gebied krachten te bundelen in een verdere economische Wij zetten met de programmalijn Van onderwijs aan te tasten. en innovatieve ontwikkeling van de regio. Hierbij naar baan in op het beter laten aansluiten van on- wordt uitgegaan van eigen kracht van de huidige derwijs en arbeidsmarkt in Noordoost Fryslân. Dit ondernemers, in het bijzonder binnen het midden zorgt voor het houden van jongeren in de regio en en kleinbedrijf. Wij willen samen met ondernemers het stimuleert de ontwikkeling van Noordoost Frys- in Noordoost Fryslân de ondernemersnetwerken in lân naar een sterke regio met een groot aandeel de regio versterken. Hier ligt ook een relatie met vaklieden en hoger opgeleiden. reinen zelf, maar juist ook over de inpassing in het het Ondernemersplein Fan Fryslân dat nu wordt op- landschap. Daarom zetten we in op het herstructu- gericht. K. Duurzaam Noordoost Fryslân reren van bestaande terreinen en stemmen wij regi- Wij willen met gerichte projecten de duurzame onaal af waar eventuele nieuwe terreinen kunnen I. Kansen voor wonen, zorg en zorgtoerisme ontwikkeling van Noordoost Fryslân stimuleren. worden aangelegd. Op 11 oktober 2010 hebben wij Zorg wordt in de toekomst steeds belangrijker. Het In de programmalijn Duurzaam Noordoost Fryslân het Bedrijventerreinconvenant Noordoost Fryslân in stand houden van zorgvoorzieningen in de re- gaat het om duurzame energie, stimulering van 2010-2020 afgesloten voor een regionale en ge- gio vinden wij daarom cruciaal. De programmalijn duurzame mobiliteit, duurzaam bouwen en duur- coördineerde aanpak en uitgifte van bedrijventer- Kansen voor wonen, zorg en zorgtoerisme richt zich zame leefomgeving. reinen. op de potenties voor Noordoost Fryslân in deze ni- chemarkt, waarbij het vooral gaat om het aanboren

12 13 4 SPELREGELS KEUZE PROJECTEN

Organisatie L. Samenwerking en organisatie

Randvoorwaarden Financieel M. Programmafinanciering

Marketing N. Regiomarketing

L. Samenwerking en organisatie Spelregel 1: regionale meerwaarde M: programmafinanciering Projecten in de Agenda Netwerk Noordoost hebben een regionale Om onze ambities voor Noordoost Fryslân waar te meerwaarde en functioneren als vliegwiel voor andere ontwikkelingen maken, moeten ook de juiste randvoorwaarden Wij willen duidelijke en in de regio. De projecten versterken de regio Noordoost Fryslân. Wij worden geregeld. Inhoud is onlosmakelijk verbon- vinden alle projecten op de Agenda Netwerk Noordoost van belang den met financiën en organisatie. Verderop in deze heldere keuzes maken in de voor de ontwikkeling van de regio. Agenda gaan wij hier dieper op in. projecten die opgenomen worden in de Agenda Spelregel 2: bijdrage aan ambitie N. Regiomarketing De projecten uit de Agenda Netwerk Noordoost dienen minimaal aan Noordoost Fryslân is een regio met bijzondere kwali- Netwerk Noordoost. één en bij voorkeur aan meerdere programmalijnen bij te dragen en teiten, die wij beter willen vermarkten. Daarbij gaat Hiervoor hebben we een daarmee aan onze ambitie voor Noordoost. Integrale projecten die een het niet alleen om het promoten van de regio als aantal doelstellingen met elkaar verbinden en daarin dwarsverbanden toeristische trekpleister maar ook bijvoorbeeld (als DWAANDE aantal spelregels bepaald. leggen met andere projecten in de Agenda en daarbuiten, hebben de vestigingslocatie) voor bedrijven. Deze programma- voorkeur. Er wordt gezocht naar (innovatieve) dwarsverbanden om zo lijn geeft hier invulling aan. extra rendement uit de beoogde investeringen te halen.

Spelregel 3: Projecten in de Agenda Netwerk Noordoost hebben bestuurlijke prio- riteit bij de initiatiefnemer(s). Er is al een eigen bijdrage voor gereser- veerd of hier is nadrukkelijk de intentie toe uitgesproken. Dit geeft een goede indicatie van het draagvlak en de betrokkenheid bij een project.

14 15 5 PROJECTEN EN THEMA’S VOOR NOORDOOST FRYSLAN REGIONALE THEMA’S

Programmalijnen Regionale thema’s Projecttrekker

A3. Visieontwikkeling gebruik spoorweg Provincie Fryslân, Achtkarspelen A. Noordoost Bereikbaar (inclusief stationslocaties) en Dantumadiel A8. Nieuwe OV-arrangementen Noordoost Provincie Fryslân

B. Noordoost Digitaal B2. Visie ontwikkeling digitale diensten Noordoost Achtkarspelen

C. Wonen en leven in Noordoost C1. Integrale aanpak demografisch uitdagingen Dongeradeel Noordoost Fryslân

D. Sterke kernen D1. Regionale afstemming voorzieningen Dantumadiel Noordoost Fryslân (voorzieningenspreidingsplan)

E. Ruimtelijke infrastructuur voor bedrijven

F. Duurzame gebiedsontwikkeling F1. Integrale aanpak Lauwersmeergebied Dongeradeel Samen werken wij aan een aantal projecten die voor ons een hoge pri- Aan de hand van de G1. Regionale aanpak Recreatie Noordoost Fryslân oriteit hebben. Dit zijn concrete projecten, die worden uitgevoerd door G. Recreatie en toerisme Kollumerland c.a. programmalijnen en de (stap 1 = waterrecreatie) een of meerdere gemeenten en de provincie en andere betrokkenen H1. Structuurversterking Landbouw Provincie Fryslân spelregels hebben wij die alle een regionale meerwaarde hebben. H. Netwerk Noordoost bedrijven - innovatie en toekomstgerichtheid samen naar innovatie H3. Versterken ondernemersnetwerk Noordoost concrete projecten en (stap 1 = startersbeleid) Achtkarspelen Daarnaast willen wij graag samen met belanghebbenden in Noordoost I. Kansen voor wonen, zorg en I1. Ontwikkeling sterke zorgsector Noordoost thema’s benoemd. Fryslân een aantal regionale thema’s verder uitwerken, om verder rich- Dongeradeel zorgtoerisme (incl. ontwikkeling zorgtoerisme/arrangementen) ting te geven aan onze ambities. Deze verdiepingsslag verbindt lopen- de projecten onderling en versterkt de samenhang, en geeft richting J. Aanpak ambities Leren en Werken Noordoost J. Van onderwijs naar baan Dantumadiel aan verdere keuzes voor projecten. (VMBO/MBO) K1. Aanpak duurzaam Noordoost Tytsjerksteradiel en K. Duurzaam Noordoost (duurzame woningbouw, bedrijventerreinen, mobiliteit en Met welke projecten en thema’s wij onze ambities uit werken, kunt u energie) Provincie Fryslân zien in de tabel op de volgende pagina en op de kaart op de laatste pagina. L. Samenwerking en organisatie

M. Programmafinanciering

N. Regiomarketing N1. Regiomarketing Noordoost verbreed Dongeradeel

16 17 6 DE FINANCIËN

De komende periode werken wij hard aan het ma- Met deze Agenda spreken wij de intentie uit om ken van een reëel voorstel voor investeringen in samen onze ambities voor Noordoost Fryslân te re- de projecten uit deze Agenda voor de komende 5 aliseren. Wij willen benadrukken dat de daadwer- jaar. Wij willen maximaal de bestaande (beleids) kelijke besluitvorming over de uitvoering en finan- programma’s en bijbehorende fondsen benutten. ciering van de projecten ligt bij de gemeenteraden Samenwerking op regionale schaal is daarbij cruci- van Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Kol- aal. Robuuste projecten en programma’s zijn nodige lumerland c.a. en Tytsjerksteradiel en de Staten van om externe fondsen te benutten. Met deze Agenda Fryslân. Netwerk Noordoost kunnen wij hier krachtig op in- zetten.

Om goede afspraken te maken over de uitvoering van de Agenda, hebben wij gekeken hoe wij samen willen werken op financieel gebied. Hiervoor hebben wij een aantal uitgangspunten be- noemd: Om onze ambities te Als eerste stap hebben wij geïnventariseerd wat alle projecten aan in- - alleen daar waar er een belang is voor alle partners vesteringen vragen en hoeveel budget al beschikbaar is voor de realisa- financieren we samen met alle partners; kunnen realiseren is tie van deze projecten. - verantwoordelijkheden en risico’s liggen bij de een reële en behapbare Uit de eerste ruwe raming blijkt dat er ruim € 500 miljoen nodig is om meest betrokken partner; financiële strategie nodig. alle projecten die nu op de Agenda staan te kunnen realiseren. De con- - alle partijen hebben er baat bij om in het crete projecten die wij een hoge prioriteit toekennen, nemen hiervan gezamenlijk belang te werken; Wij vinden het belangrijk het grootste deel in beslag. - financiële samenwerking is een groeimodel. om op een verantwoorde Voor de concrete projecten is een deel van de financiering al geregeld. Onze samenwerking op financieel gebied zal zich manier met de provinciale De verdeling hierbij is grofweg een derde voor gemeenten, een derde gaandeweg verder uitbreiden. Het samen uitwer- en gemeentelijke voor de provincie en een derde voor andere partijen. Harde financiële ken en financieren van de ambitieprojecten is daar- toezeggingen zijn gedaan voor grofweg 10% van de totale raming. in een belangrijke stap. Net zoals het samen inzet- begrotingen om te gaan. Aanvullend wordt grofweg 45% van de totale raming verwacht aan ten op subsidies door derden. financiering; hier is echter nog geen zekerheid over. Daarnaast gaan wij samen op zoek naar creatieve Wij moeten samen actie ondernemen om het benodigde budget bij financieringsmogelijkheden ter voorbereiding van elkaar te krijgen om onze ambities te kunnen realiseren. Daarbij is nog de concrete (prioritaire) projecten. een verdiepingsslag nodig om te komen tot een reëel investeringsvoorstel.

18 19 7 DE ORGANISATIE 8 EEN AGENDA ... EN HOE NU VERDER

Regionale afspraken Aan de hand van deze Agenda stellen wij een regionale samenwer- kingovereenkomst op met daarin alle financiële en organisatorische af- spraken. De Agenda Netwerk Noordoost is de basis voor deze regionale afspraken.

Maatschappelijk veld - ondernemers in Noordoost Fryslân Het realiseren van de ambities uit de Agenda Netwerk Noordoost kun- nen wij als overheden niet alleen. Wij kunnen elkaar onderling steeds beter vinden, en passen samen het regio-denken steeds beter toe. Maar ook het uitdragen van onze ambities en enthousiasmeren van het maatschappelijk veld en ondernemers in Noordoost Fryslân is van wezenlijk belang. Wij hebben uiteraard al de nodige contacten met belanghebbenden gehad gedurende het proces, maar het is nodig ook deze samenwerking verder te verstevigen. Wij willen met het Uit een eerste verkenning blijkt het mogelijk te zijn om een structuur Uitvoering van de projecten te maken waar bestuurders en het maatschappelijk veld samen werken uitvoeren van de Agenda De Agenda Netwerk aan het realiseren van de Agenda. Samen met de direct betrokkenen Netwerk Noordoost geen geven wij dit nu verder vorm. Noordoost is dé agenda extra bestuurlijke drukte voor ruimtelijke en Wij nemen daarbij het volgende basisproces als uitgangspunt: creëren, maar hebben wel sociaal-economische ont-

een organisatie nodig die Streekvisie Streekagenda Jaarprogramma Uitvoering wikkelingen in Noordoost - 10 á 20 jaar - 5 jaar - 1 jaar - projecten stuurt op de uitvoering. - processen Fryslân voor de komende - Sociaal Econo- - Agenda Netwerk - producten Wij zien mogelijkheden om misch Masterplan Noordoost jaren. Het is het kader

aan beide voorwaarden voor de uitvoering van

te voldoen in Noordoost Wij zien een belangrijke rol weggelegd voor een streekhuisconcept bij projecten in de regio, waar Fryslân. de uitvoering van projecten. Een streekhuis is een ontmoetingsplaats we voortvarend mee aan de voor alle partijen in de streek. Het streekhuis draagt bij aan de af- stemming en het aanjagen van de uitvoering van de Agenda Netwerk slag gaan. Alleen samen kunnen wij de ambities voor Noordoost Fryslân realiseren! Noordoost.

20 21 A m e l a n d Schiermonnikoog

P a e s s e n s W i e r u m N e s F1

T e r n a a r d Oosternijkerk L i o e s s e n s O o s t m a h o r n D e M a r n e A n j u m Hantumhuizen M o r r a H o l w e r d C4 N i j e w i e r H a n t u m Dongeradeel M i t s e l w i e r C1 I1 N1 B l i j e B r a n t g u m F4

Oostrum (F.) G5 E e I2 R a a r d D o k k u m Ferwerderadiel E n g w i e r u m D7

Kollumerpomp Munnekezijl

Rinsumageast Kollumerland en Nieuwkruisland D r i e z u m Kollumerland en Nieuwkruisland B u r d a a r d Wâlterswâld Westergeest G1 D a m w â l d D4 K3 C2 G9 O u d w o u d e P i e t e r z i j l K o l l u m Dantumadiel D e T r i e m e n B3 Broeksterwâld G6 B u r u m D1 H4 J3 V i s v l i e t A l d t s j e r k Kollumerzwaag D2 Z u i d h o r n C2 De Westereen A3 M û n e i n O e n t s j e r k D5 B u i t e n p o s t F2 D6 C2 Twijzerlerheide/Zwagerbosch G y t s j e r k K6 Gerkeskleaster F e a n w â l d e n A3 L u t j e g a s t J4 T w i j z e l

R y p t s j e r k A3 Noardburgum A10 Augustinusga T y t s y e r k Achtkarspelen G r o o t e g a s t H u r d e g a r y p F6 Kootstertille L e e u w a r d e n C2 Jistrum/Eestrum B1 B2 G4 H3 Vooruitzicht S u r h u i z u m D o e z u m F5 D r o g e h a m L j o u w e r t G r o o t e g a s t C2 A4 F3 B u r g u m D3 It Heechsân H a r k e m a K o r n h o r n Surhuisterveen S u w â l d Tytsjerksteradiel E a s t e r m a r E1 K1 S u m a r O p e n d e A4 G a r y p C2 Boelenslaan

Houtigehage

W e r g e a Warten/Wartena R o t t e v a l l e A4 M a r u m M a r u m N i j e g e a Drachtstercompagnie E a r n e w a l d D e P e i n Provincie Fryslân

Boarnsterhim G7 Aldegea (F., nabij Drachten) D e W i l p L e e k Smallingerland D r a c h t e n Frieschepalen D e W y l g e n

O e r t e r p O p s t e r l a n d

Boarnburgum B a k k e f e a n K i l o m e t e r 0 2 , 5 5 N i1 j B0 e e t s Programmalijnen Regionale thema’s Projecttrekker Concrete projecten Projecttrekker

A. Noordoost Bereikbaar A3. Visieontwikkeling gebruik spoorweg (inclusief stationslocaties) Provincie Fryslân, Achtkarspelen en A1. Optimaliseren secundair wegennet Noordoost Provincie Fryslân Dantumadiel A4. Upgrading De Skieding en aantakking Lauwerskwartier Provincie Fryslân, Achtkarspelen A8. Nieuwe OV-arrangementen Noordoost Provincie Fryslân A9. Verknoping mobiliteitssystemen Provincie Fryslân A10. OV-knooppunt Quatrebras Provincie Fryslân B. Noordoost Digitaal B2. Visie ontwikkeling digitale diensten Noordoost Achtkarspelen B1. Pilot Breedband Glasvezel Noordoost Achtkarspelen B3. Dorpshuis Nieuwe stijl (Smart Rural Network Society) Provincie Fryslân C. Wonen en leven in Noordoost C1. Integrale aanpak demografische uitdagingen Noordoost Dongeradeel C2. Kansen in kernen Dantumadiel en Tytsjerksteradiel Dantumadiel, Tytsjerksteradiel C4. Experimenten krimp Noordoost Fryslân: Experiment Beschermde Dorpsgezichten Dongeradeel Dongeradeel

D. Sterke kernen D1. Regionale afstemming voorzieningen Noordoost- voorzieingenspreidingsplan Dantumadiel D2. Bundelingsgebied Clusterkernen Kollum - Buitenpost (D4 en D5 zijn onderdeel hiervan) Kollumerland c.a., Achtkarspelen D3. Ontwikkeling Burgum - Romtelik Fiersicht Tytsjerksteradiel D4. Ontwikkeling Kollum: Centrumplan, Woonservicezone, Ontsluiting en Herstructurering Zuidoost Kollumerland c.a. D5. Ontwikkeling Buitenpost: Stationzone, Kruidhof, Centrumplan, Voorstraat Achtkarspelen D6. Ontwikkeling Feanwâlden: Transferium Feanwâlden, wonen, zorg en bedrijven Dantumadiel D7. Ruimtelijke ontwikkeling Westzijde Dokkum en westelijke rondweg Dongeradeel E. Ruimtelijke infrastructuur voor bedrijven E1. Bedrijventerreinenconvenant (waaronder mogelijke herstructuring) Tytsjerksteradiel F. Duurzame gebiedsontwikkeling F1. Integrale aanpak Lauwersmeergebied Dongeradeel F2. Gebiedvisie Halve Klaverblad Westereen Dantumadiel F3. Ontwikkeling ECO Kwadrant Provincie Fryslân F4. Integraal project Sud le - De Kolken Dongeradeel F5. Gebiedsontwikkeling Skûlenboarch - Westkern Achtkarspelen, Tytsjerksteradiel F6. Gebiedsontwikkeling De Centrale As Provincie Fryslân G. Recreatie en toerisme G1. Regionale aanpak Recreatie Noordoost Fryslan - stap 1 = waterrecreatie Kollumerland c.a. G4. Ontwikkeling Transferia (informatiepunten bij bestaande attractiepunten) NFW NFW, Achtkarspelen G5. Watersportstad Dokkum Dongeradeel G6. Kollum watersportdorp Kollumerland c.a. G7. Masterplan Earnewâld Tytsjerksteradiel G9. Recreatiepark Dantumadiel Dantumadiel H. Netwerk Noordoost bedrijven samen naar innovatie H1. Structuurversterking Landbouw - innovatie en toekomstgerichtheid Provincie Fryslân H4. De Kenniskaart Dantumadiel H3. Versterken ondernemersnetwerk Noordoost, stap 1 = startersbeleid Achtkarspelen I. Kansen voor wonen, zorg en zorgtoerisme I1. Ontwikkeling sterke zorgsector Noordoost (incl ontwikkeling zorgtoerisme/arrangementen) Dongeradeel I2. Lauwershage, recreatie en zorg Kollumerland c.a.

J. Van onderwijs naar baan J3. Aanpak ambities Leren en Werken Noordoost (VMBO/MBO) Dantumadiel J4. De Werkplaats Noordoost Dantumadiel K. Duurzaam Noordoost K1. Aanpak duurzaam Noordoost (duurzame woningbouw, bedrijventerreinen, mobiliteit en energie) Tytsjerksteradiel, Provincie Fryslân K3. Kollumerland Energieneutraal Kollumerland c.a. K6. Energie uit Hout in de NFW NFW, Dantumadiel

L. Samenwerking en organisatie

M. Programmafinanciering

N. Regiomarketing N1. Regiomarketing Noordoost verbreed Dongeradeel N2. Regiomarketing Noordoost Fryslân Dongeradeel