Halit Refiğ “Yorgun Savaşçı” Dizisinde Erkek Kahramanın Yolculuğunun
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ RADYO TELEVİZYON SİNEMA ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ HALİT REFİĞ “YORGUN SAVAŞÇI” DİZİSİNDE ERKEK KAHRAMANIN YOLCULUĞUNUN ARKETİPSEL ANALİZİ Muhammet KARAKUŞ 2501150566 Tez Danışmanı Dr. Öğr. Üyesi Özlem ARDA İstanbul, 2019 ii ÖZ HALİT REFİĞ “YORGUN SAVAŞÇI” DİZİSİNDE ERKEK KAHRAMANIN YOLCULUĞUNUN ARKETİPSEL ANALİZİ MUHAMMET KARAKUŞ Hikâyeler, insanlık tarihi boyunca medeniyetlerin birbirlerine devrettiği en büyük miraslardan biridir. İlk önce sözel anlatılar ile başlayan anlatma sanatı, yazının icadıyla edebi eserlere, iletişim araçlarının gelişimiyle; radyo, televizyon ve sinema aracılığıyla insanların hayatına girmiş ve girmeye devam etmektedir. Tiyatrolar, radyo oyunları ve sinema gibi birçok mecra aracıyla anlatılan hikâyeler, televizyonun icadıyla daha geniş kitlelere ulaşmaktadır. TRT, Türk televizyonculuk tarihi süresince birçok ilke imza atmıştır. İlk yayının yapılmasından itibaren TRT; halkı bilgilendirmek, eğitmek ve kültür düzeyini arttırmak gibi birçok misyonunu üstlenmiştir. TRT’de Türk izleyicisinin izleme alışkanlıkları göz önüne alınarak, edebiyat uyarlamalarını temel alan ilk yerli dizi örnekleri izleyicilere sunulmuştur. “Yorgun Savaşçı” üretilen ilk yerli dizilerden biridir. Çalışmada hedeflenen “Yorgun Savaşçı” dizisinin, Christopher Vogler’in “Yazarın Yolculuğu” modeline göre incelemesi yapılarak; militarizm, milliyetçilik ve erkeklik bağlamında çözümlenmesi amaçlanmaktadır. “Yorgun Savaşçı” dizisinin içerik analizi yapılarak “Yazarın Yolculuğu” modeline göre birçok öğe ile uyum sağladığı ortaya konulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yorgun Savaşçı, Militarizm, Milliyetçilik, Kahraman, Erkeklik, Yazarın Yolculuğu. iii ABSTRACT THE ANALYSIS OF ARCHETYPSE IN THE MALE HERO IN SERIES OF “TIRED WARRIOR” HALİT REFİĞ MUHAMMET KARAKUŞ Stories are one of the greatest legacies of civilizations transmitted to each other throughout human history. The art of narrative, which started with verbal narratives at the beginning, with the invention of literary works, the development of communication tools; through radio, television and cinema, entered and continues to enter people's lives. The stories told by many media tools such as theaters, radio plays and cinema reach a wider audience with the invention of television. In Turkish television history TRT has been a pioneer in many fields. Since the first broadcasting, TRT has undertaken many missions such as informing the public, educating and increasing the level of culture. In TRT, taking into consideration the Turkish audience's viewing habits, presented to the viewers first local series based on literary adaptations. “Tired Warrior” is one of the first local series that was produced. “Tired Warrior” series, which is focus of this study, was examined according to Christopher Vogler, “Author's Journey” model: It is aimed to present analysis in the context of militarism, nationalism and masculinity. According to content analyzing “Tired Warrior” in the context of “Author's Journey” model, has shown to be compatible with many items. Key Words: Tired Warrior, Militarism, Nationalism, Hero, Masculinity, The Writer's Journey iv ÖNSÖZ “Halit Refiğ ‘Yorgun Savaşçı’ Dizisinde Erkek Kahramanın Yolculuğunun Arketipsel Analizi” adlı tezde, Türk dizi tarihinde önemli bir yeri olan “Yorgun Savaşçı” dizisinin, özellikle Amerikan film endüstrisinin önemli senaristlerinden biri sayılan Christopher Vogler’in “Yazarın Yolculuğu - Senaryo ve Öykü Yazımının Sırları” adlı kitabında belirtmiş olduğu, “Yazarın Yolculuğu” modeli doğrultusunda analizinin yapılması ve bu modelin ögeleri açısından temsil yeteneğinin betimlenmesi, çalışmanın temelini oluşturmaktadır. “Yorgun Savaşçı” dizisi, Halit Refiğ’in bir dönem destekçisi olduğu “Ulusal Sinema” akımının son film örneği olarak işaret edilmektedir. “Yorgun Savaşçı” dizisi, 1980 darbesi süresince yakılarak yok edilmiştir. Tez yazımı sürecinde birçok zorluklarla karşılaşılmıştır; fakat yılmadan devam edilmiştir. “Yorgun Savaşçı” dizisi yakılarak yok edildiği için kamuya açık bir kopyası bulunmamaktadır. Birçok girişimden sonra Bilgi Üniversitesi’nde televizyondan çekilmiş bir kopyasına ulaşılıp seyredilmiştir. Çalışmamın her aşamasında bitmeyen enerjisi, alanında tecrübesiyle bana destek olan Saygıdeğer Hocam, Tez Danışmanım Dr. Öğr. Üyesi Özlem Arda’ya, anneme, babama, arkadaşlarım; Begüm Negiz’e, Rüzgar Hasan Kalkan’a sonsuz teşekkürler. Muhammet KARAKUŞ İSTANBUL, 2019 v ÖZ ............................................................................................................................... iii ABSTRACT ............................................................................................................... iv ÖNSÖZ ........................................................................................................................ v TABLOLAR LİSTESİ ............................................................................................ viii FOTOĞRAFLAR LİSTESİ ..................................................................................... ix KISALTMALAR LİSTESİ ....................................................................................... x GİRİŞ .......................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM MİLİTARİZM, ERKEKLİK, SÖZEL-GÖRSEL ANLATILARDA KAHRAMANLARIN YOLCULUK AŞAMALARI VE ARKETİPSEL SERÜVENİ ................................................................................................................. 4 1.1. Militarizm ..................................................................................................................... 4 1.1.1. Militarizm ve Milliyetçilik ..................................................................................... 9 1.2. Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları .................................................................................. 16 1.2.1. Erkeklik Çalışmaları ............................................................................................ 23 1.2.2. Hegemonik Erkeklik ............................................................................................ 27 1.2.3. Türkiye’de Erkeklik Çalışmaları .......................................................................... 31 1.3. Kahraman ve Kahramanlık ......................................................................................... 33 1.4. Arketipsel Yolculuk Aşamaları ................................................................................... 36 3.1. Vladimir Propp ve Masalın Biçimbilimi ..................................................................... 37 3.2. Carl Gustav Jung ve Kahramanın Yolculuk Serüveni ................................................ 40 3.3. Joseph Campbell ve Kahramanın Yolculuğu .............................................................. 47 3.4. Christopher Vogler ve Yazarın Yolculuğu ................................................................. 50 İKİNCİ BÖLÜM TÜRK TV DİZİLERİ VE TRT .............................................................................. 59 2.1. TRT Yayıncılık Tarihi ve Yayıncılık Anlayışı ........................................................... 59 2.1.1. Türk Televizyon Dizileri Tarihi ........................................................................... 67 2.2. Ulusal Sinema ............................................................................................................. 72 2.2.1. Halit Refiğ ve Sinema Anlayışı ........................................................................... 78 2.3. “Yorgun Savaşçı” Dizisi ve Önemi ............................................................................. 82 2.3.1. Halit Refig’in Yönetmenlik Yaptığı Filmler ........................................................ 86 vi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM HALİT REFİĞ “YORGUN SAVAŞÇI” DİZİSİNDE ERKEK KAHRAMANIN CRISTOPHER VOGLER’E GÖRE ANALİZİ .................................................... 88 3.1. “Yorgun Savaşçı” Dizisi ve Bölümlerin İçeriklerinin Özeti ....................................... 88 3.2. Araştırmanın Amacı .................................................................................................. 105 3.3. Araştırmanın Önemi .................................................................................................. 106 3.4. Araştırmanın Yöntemi .............................................................................................. 106 3.5. Araştırmanın Evreni / Örneklemi / Sınırlılıkları ....................................................... 107 3.6. Analiz ........................................................................................................................ 107 SONUÇ .................................................................................................................... 121 KAYNAKLAR ....................................................................................................... 127 EKLER .................................................................................................................... 135 vii TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1: Joseph Campbell “Kahramanın Sonsuz Yolculuğu”, Christopher Vogler “Yazarın Yolculuğu”. ............................................................................................... 522 Tablo 2: Kahramanın Yolculuğu ............................................................................... 53 Tablo 3: “Yorgun Savaşçı” Dizisi ve Yazarın Yolculuğu Modeline Göre Analizi. 110 viii FOTOĞRAFLAR LİSTESİ Fotoğraf 1: “Yorgun Savaşçı” 1. Bölüm: “Yenilenler”. ..........................................