PROJEKT

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY ŁASK

TEKST UJEDNOLICONY

Uchwała Nr Rady Miejskiej w Łasku z dnia r.

Łask, maj 2011 – marzec 2012 r.

SPIS TRE ŚCI

I. WPROWADZENIE

1. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask jako element systemu planowania przestrzennego 1.1. Studium jako element krajowego i regionalnego systemu planowania przestrzennego 1.2. Studium jako element lokalnego systemu planowania przestrzennego 2. Cele rozwoju II. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 1. Wytyczne z planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego 2. Miasto i gmina Łask w Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego III. UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE 1. Uwarunkowania wynikaj ące z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu 1.1. Podstawowe informacje o gminie 1.2. Uwarunkowania wynikaj ące z dotychczasowego przeznaczenia i zagospodarowania

1.2.1. Miasto Łask 1.2.2. Gmina Łask 1.3. Uzbrojenie terenów 2. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony 3. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska 3.1. Poło żenie i rze źba terenu 3.2. Budowa geologiczna 3.3. Zasoby surowcowe 3.4. Warunki wodne 3.5. Warunki glebowe i struktura upraw rolnych 3.6. Warunki klimatu lokalnego 3.7. Lasy 3.8. Uwarunkowania ekologiczne 3.8.1 Stan powietrza atmosferycznego 3.8.2. Stan czysto ści wód powierzchniowych 3.8.3. Stan czysto ści wód podziemnych 3.8.4. Zagro żenie środowiska przez odpady 3.8.5. Komunikacyjne zagro żenia środowiska 3.8.6. Nadzwyczajne zagro żenia środowiska 3.9. Ochrona przyrody 4. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. 4.1. Rys historyczny 4.3. Zasoby ochrony konserwatorskiej 4.3.1. Obiekty wpisane do rejestru zabytków 4.3.2. Obszary ochrony konserwatorskiej 4.3.3. Gminna Ewidencja Zabytków 4.3.4. Stanowiska archeologiczne 5. Uwarunkowania wynikaj ące z warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony zdrowia 5.1. Liczba ludno ści i jej zmiany

2 5.2. Warunki mieszkaniowe 5.3. Usługi publiczne, organizacje społeczne, sport i turystyka 5.3.1. Szkolnictwo 5.3.2. O środki kultury 5.3.3. Stowarzyszenia 5.3.4. Ochrona zdrowia 5.3.5. Sport i turystyka 5.3.6. Pozostałe instytucje 5.4. Działalno ść gospodarcza, bezrobocie 6. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu własno ści terenów 7. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia 7.1. Zagro żenie powodziowe 7.2. Zagro żenia osuwaniem si ę mas ziemnych 7.3. Zagro żenia bezpiecze ństwa publicznego 8. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych 9. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin, wyznaczonych terenów górniczych oraz zasobów wód podziemnych. 10. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej 10.1. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu komunikacji 10.1.1. Istniej ący układ komunikacyjny miasta i gminy, powi ązania z regionem 10.1.2. Uwarunkowania wynikaj ące z analizy wzrostu motoryzacji i ruchu na drogach 10.1.3. Wnioski z diagnozy stanu w zakresie układu komunikacyjnego gminy 10.1.4. Uwarunkowania wynikaj ące z analizy stanu układu ulicznego miasta 10.1.5. Uwarunkowania i wnioski wynikaj ące z analizy obsługi komunikacj ą zbiorow ą 10.2. Zaopatrzenie w wod ę 10.2.1. Stan ogólny zaopatrzenia w wod ę mieszka ńców gminy 10.2.2. Uwarunkowania dla pozostałych obszarów gminy 10.3. Gospodarka ściekowa 10.3.1. Stan ogólny gospodarki ściekowej w mie ście i w gminie 10.3.2. Uwarunkowania wynikaj ące z diagnozy stanu kanalizacji sanitarnej 10.3.3. Uwarunkowania wynikaj ące z diagnozy stanu kanalizacji sanitarnej dla pozostałych terenów gminy 10.4. Wody opadowe 10.5. Zaopatrzenie w gaz 10.6. Elektroenergetyka 10.7. Zaopatrzenie w ciepło 10.8. Uwarunkowania wynikaj ące z diagnozy telekomunikacji i ł ączno ści publicznej 10.9. Gospodarka odpadami IV. KIERUNKI POLIYKI PRZESTRZENNEJ 1. Powi ązania regionalne 2. Podstawowe kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy 2.1. Struktura funkcjonalno-przestrzenna 2.2. Kierunki zagospodarowania przestrzennego strefy I – północnej 2.3. Kierunki zagospodarowania przestrzennego strefy II – zabudowy miejskiej 2.3.1. Struktura zabudowy miejskiej 2.3.2. Kierunki zagospodarowania koncentracji centralnej 2.3.3. Kierunki zagospodarowania koncentracji północnej

3 2.3.4. Kierunki zagospodarowania koncentracji wschodniej 2.4. Kierunki zagospodarowania przestrzennego strefy III – południowej 2.5. Ustalenia przej ściowe dla terenów przylegaj ących do lotniska 2.6. Ustalenia dotycz ące obszaru ograniczonego u żytkowania od lotniska oraz stref ochronnych 2.7. Ustalenia dotycz ące strefy ochronnej od terenu zamkni ętego – jednostki radiolokacyjnej we Wronowicach. 3. Ochrona dziedzictwa kulturowego. Wytyczne okre ślania zasad ochrony w planach miejscowych. 4. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowiska. Wytyczne okre ślania zasad ochrony w planach miejscowych 4.1. Ochrona środowiska 4.1.1. Ochrona wód 4.2.2. Ochrona zasobów glebowych 4.2.3. Koncepcja kształtowania systemu ekologicznego 4.2.4. Ochrona powietrza 4.2.5. Kształtowanie krajobrazu i terenów przyrodniczo cennych 4.2. Ochrona przyrody 4.2.1. Proponowany obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty „Grabia” 4.2.2. Obszary Chronionego Krajobrazu 4.2.3. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe 4.2.4. Pomniki przyrody 4.2.5. U żytki ekologiczne 5. Kierunki i zasady kształtowania rolnej i le śnej przestrzeni produkcyjnej 5.1. Tereny rolne 5.2. Tereny trwałych u żytków zielonych 5.3. Zasady ochrony urz ądze ń melioracji wodnych i gruntów zmeliorowanych 5.4. Tereny le śne 5.5. Tereny przeznaczone do zalesienia 6. Kierunki rozwoju systemu komunikacji i infrastruktury technicznej. 6.1 Komunikacja 6.1.1. Drogi krajowe 6.1.2. Drogi wojewódzkie 6.1.3. Drogi powiatowe 6.1.4. Pozostały układ drogowo-uliczny 6.1.5. System komunikacji publicznej autobusowej 6.1.6. System komunikacji kolejowej 6.1.7. System komunikacji lotniczej 6.1.8. Drogi dla rowerów 6.1.9. Szlaki turystyczne 6.2. Infrastruktura techniczna 6.2.1. Wodoci ągi 6.2.2. Kanalizacja sanitarna 6.2.3. Kanalizacja deszczowa 6.2.4. Gazownictwo 6.2.5. Elektroenergetyka 6.2.6. Zaopatrzenie w ciepło 6.2.7. Gospodarka odpadami 6.2.8. Telekomunikacja i ł ączno ść publiczna 7. Obszary, na których b ędą rozmieszczone inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym

4 8. Obszary na których b ędą rozmieszczone inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust.1 ustawy 9. Obszary, dla których jest obowi ązkowe sporz ądzenie planów miejscowych na podstawie przepisów odr ębnych, w tym obszary wymagaj ące scale ń i podziału nieruchomo ści, a tak że obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m 2. 10. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzi ć plan miejscowy, w tym obszary wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze i niele śne. 11. Obszary lub obiekty, dla których wyznacza si ę w zło żu filar ochronny. 12. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowi ązuj ące dla nich ograniczenia prowadzenia działalno ści gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady 13. Obszary wymagaj ące przekształce ń, rehabilitacji lub rekultywacji. 14. Obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi. 15. Granice terenów zamkni ętych i ich stref ochronnych. 16. Obszary przestrzeni publicznej. 17. Zabezpieczenie warunków obronno ści i obrony cywilnej. 18. Inne obszary problemowe w zale żno ści od uwarunkowa ń i potrzeb zagospodarowania wyst ępuj ących w gminie V. WPŁYW UWARUNKOWA Ń, O KTÓRYCH MOWA W ART. 10 UST.1 USTAWY, NA USTALENIE KIERUNKÓW I ZASAD ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY, O KTÓRYCH MOWA W ART. 10 UST.2 USTAWY VI. POLITYKA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA VII. INTERPRETACJA ZAPISÓW USTALE Ń STUDIUM VIII. UZASADNIENIE PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń I SYNTEZA USTALE Ń ZMIANY STUDFIUM IX. OBJA ŚNIENIE ZMIAN W NOWYM OPRACOWANIU W STOSUNKU DO POPRZEDNIEJ EDYCJI STUDIUM BIBLIOGRAFIA

5

I. WPROWADZENIE

Pierwsza edycja studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask została przyj ęta uchwał ą Nr XVI/166/2000 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 29 marca 2000 roku. Autorem tej edycji Studium była Pracownia Architektoniczno – Urbanistyczna Lipski i Wujek. Studium to opracowane zostało zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139 z pó źn. zm.). Z dniem 11 lipca 2003 r. weszła w życie nowa ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z pó źn. zm.). Ustawa ta podtrzymała zasadno ść posiadania przez gminy studium jako opracowania okre ślaj ącego polityk ę przestrzenn ą gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego. Drug ą edycj ę studium opracował zespół projektowy w Łasku pod kierunkiem mgr in ż. arch. Ewy Iwaszkiewicz-Beridze. Nie zmieniono w niej przyj ętej wcze śniej konstrukcji układu studium, została jednak uaktualniona cała problematyka wymagana obowi ązuj ącymi w okresie sporz ądzania zmiany studium przepisami prawnymi. Zmiana studium została przyj ęta uchwał ą Nr XVIII/137/2008 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 06 lutego 2008 r. W zwi ązku z nowymi wnioskami inwestorów zewn ętrznych zamierzaj ących zrealizowa ć w gminie Łask swoje inwestycje, dla których samorz ąd uznał, że nale ży sporz ądzi ć plan miejscowy, nale żało opracowanie planu poprzedzi ć wprowadzeniem zmian do studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask i w toku tego etapu prac planistycznych prze śledzi ć kwesti ę akceptacji społecznej i zmieni ć przeznaczenie terenów dla tych fragmentów, które Rada Miejska w Łaska uznała za korzystne dla bud żetu i mo żliwe do zainwestowania w przestrzeni. Rada Miejska w Łasku podj ęła wi ęc nast ępuj ące uchwały o przyst ąpieniu do sporz ądzania zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask w granicach: 1. Uchwała Nr V/42/11 z dnia 2 marca 2011 r. o przyst ąpieniu do sporz ądzania zmiany Nr 2 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask dla terenów poło żonych w miejscowo ściach Orchów i Wola Bałucka. Na tym obszarze proponowana jest lokalizacja zespołu elektrowni wiatrowych. 2. Uchwała Nr IX/115/11 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 29 czerwca 2011 r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzania zmiany Nr 3 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask. Zmiana dotyczy terenu poło żonego w Łasku, w granicach fragmentu obr ębu 13. Na tym obszarze proponowana jest zmiana przeznaczenia terenu z przemysłowego na usługowy. 3. Uchwała Nr XVIII/155/11 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzania zmiany Nr 4 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask. Zmiana dotyczy terenu poło żonego w granicach obr ębu Bałucz. Na tym obszarze proponowana jest zmiana przeznaczenia terenu rolnego na eksploatacj ę kruszywa. Pomimo odr ębnego zawiadamiania poszczególnych organów administracji publicznej i instytucji wła ściwych w sprawach uzgadniania i opiniowania studium oraz odr ębnego zawiadamiania w prasie i w sposób zwyczajowo przyj ęty w mie ście i gminie o podj ęciu w/w uchwał – niniejsze opracowanie uwzgl ędnia zakres przestrzenny zmian obj ęty wszystkimi trzema uchwałami oraz zakres merytoryczny wynikaj ący z konieczno ści opracowania ujednoliconego dokumentu uwzgl ędniaj ącego aktualizacj ę informacji i ustale ń zgodnie z obecnie obowi ązuj ącymi przepisami prawa. Niniejsze opracowanie projektu zmiany Studium Burmistrz Miasta i Gminy Łask powierzył zespołowi projektowemu pod kierunkiem dr Adeli Hibner ze Zdu ńskiej Woli.

6 1. STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY ŁASK JAKO ELEMENT SYSTEMU PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO

1.1. Studium jako element krajowego i regionalnego systemu planowania przestrzennego Potrzeba koordynacji działa ń w zarz ądzaniu gospodark ą przestrzenn ą zarówno na poziomie lokalnym jak i ponadlokalnym wymaga u ści ślenia roli poszczególnych elementów krajowego systemu planowania przestrzennego i ich wzajemnych powi ąza ń. Zgodnie z przepisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask ma obowi ązek uwzgl ędnienia zasad okre ślonych w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, uwzgl ędnienia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego oraz strategii rozwoju miasta i gminy. Od tre ści zarówno strategii jak i polityki krajowej i wojewódzkiej samorz ąd oczekiwa ć powinien informacji umo żliwiaj ących okre ślenie zewn ętrznych uwarunkowa ń rozwoju danej gminy. Uwarunkowania te, szczególnie w przypadku, gdy planowane s ą ponadlokalne inwestycje publiczne, b ędą miały cz ęsto decyduj ące znaczenie dla rozwoju gminy.

1.2. Studium jako element lokalnego systemu planowania Studium jest wymagane ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. i ma słu żyć okre śleniu polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego. Sporz ądza je Burmistrz Miasta i Gminy, a uchwala Rada Miejska w Łasku. Studium nie jest aktem prawa miejscowego i nie stanowi podstawy wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz ustalania lokalizacji inwestycji celu publicznego. Ustalenia tego dokumentu jakkolwiek obowi ązuj ą zarówno Rad ę Miejsk ą, Burmistrza, jak i organy i jednostki podlegaj ące Radzie, nie maj ą jednak mocy obowi ązuj ącej w stosunku do podmiotów samodzielnie gospodaruj ących na obszarze miasta i gminy. Ustalenia Studium s ą wi ążą ce dla organów gminy przy sporz ądzaniu planów miejscowych. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego: o nie jest aktem prawa miejscowego, o jest elementem lokalnego systemu planowania strategicznego, w którym nast ępuje konkretyzacja przestrzenna celów sformułowanych w strategii rozwoju miasta i gminy, o jest aktem kierownictwa wewn ętrznego wi ążą c organy i jednostki samorz ądu lokalnego oraz organy, które je uzgodniły i zaopiniowały. Prace planistyczne nad studium maj ą charakter ci ągły, a aktualno ść jego zapisów podlega okresowej ocenie przeprowadzanej co najmniej raz w kadencji samorz ądu. Zgodnie z wymaganiami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w Studium uwzgl ędniono uwarunkowania wynikaj ące w szczególno ści z: − dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu; − stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony; − stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wielko ści i jako ści zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego; − stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; − warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia; − zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia; − potrzeb i mo żliwo ści rozwoju gminy; − stanu prawnego gruntów; − wyst ępowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr ębnych; − wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych; − wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin oraz zasobów wód podziemnych; − wyst ępowania terenów górniczych wyznaczonych na podstawie przepisów odr ębnych; − stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym stopnia uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej oraz gospodarki odpadami, − zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych, − wymaga ń dotycz ących ochrony przeciwpowodziowej. Zgodnie z zapisem ustawy w Studium okre ślono w szczególno ści: − kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów;

7 − kierunki i wska źniki dotycz ące zagospodarowania oraz u żytkowania terenów, w tym tereny wył ączone spod zabudowy; − obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk; − obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; − kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej; − obszary, na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym; − obszary, na których rozmieszczone b ędą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1; − obszary, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych, w tym obszary wymagaj ące przeprowadzenia scale ń i podziału nieruchomo ści, a tak że obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2.000 m 2 oraz obszary przestrzeni publicznej; − obszary, dla których gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne; − kierunki i zasady kształtowania rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej; − obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi i osuwania si ę mas ziemnych; − obszary wymagaj ące przekształce ń, rehabilitacji lub rekultywacji; − granice terenów zamkni ętych i ich stref ochronnych; − inne obszary problemowe, wynikaj ące z uwarunkowa ń i potrzeb zagospodarowania wyst ępuj ących w gminie i mie ście Łask; − rozmieszczenie urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczaj ącej 100 kW wraz ze strefami ochronnymi zwi ązanymi z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i u żytkowaniu terenu. Studium ma słu żyć w zarz ądzaniu rozwojem gminy, w celu maksymalnego wykorzystania instrumentów gospodarki przestrzennej dla realizacji celów społeczno – gospodarczych. Studium jest jednym z elementów okre ślaj ących strategi ę gminy. Do dokumentów okre ślaj ących politykę władz miasta zalicza si ę ponadto Zintegrowan ą Strategi ę Rozwoju Gminy Łask, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Łask, Wieloletni ą Prognoz ę Finansow ą Gminy Łask oraz strategi ę informacyjn ą gminy zorientowan ą na promocj ę gminy i tworzenie informacyjnych podstaw dla bie żą cych decyzji administracyjnych i działa ń organizatorskich. Stanowi ą one pierwszy poziom planowania w gminie. Drugi poziom systemu planowania w gminie tworz ą opracowania o charakterze operacyjnym, a wśród nich mog ą znale źć si ę mi ędzy innymi: program ochrony środowiska, plan gospodarki odpadami, programy aktywizacji ekonomicznej obszarów strategicznych, programy promocji gminy itp. Na trzecim poziomie lokalnego systemu planowania znajduj ą si ę akty i opracowania o charakterze regulacyjnym, takie jak plany miejscowe, decyzje administracyjne (decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, decyzje o pozwoleniu na budow ę), które po średnio lub bezpo średnio słu żą realizacji celów rozwoju i działa ń okre ślonych w ww. dokumentach o charakterze politycznym i operacyjnym. Studium jako dokument przyjmowany uchwał ą Rady Miejskiej podlega nadzorowi Wojewody, co do zgodno ści z prawem.

1.3. Cele rozwoju

Zostały one sformułowane w Zintegrowanej Strategii Rozwoju Gminy Łask na lata 2004-1013 i s ą na tyle ogólne, że mo żna je uzna ć nadal za aktualne. Celem generalnym jest osi ągni ęcie wszechstronnego zrównowa żonego i trwałego rozwoju gminy Łask, zapewniaj ącego zaspokojenie bie żą cych i przyszłych potrzeb mieszka ńców poprzez wzrost poziomu i jakości życia, z uwzgl ędnieniem skutków powstania cywilnego lotniska dla regionu łódzkiego. W tym zakresie, jakkolwiek władze samorządowe nie wypowiedziały si ę formalnie w stosownym dokumencie o randze uchwały Rady Miejskiej, to jednak oczekiwania w zakresie skutków powstania lotniska cywilnego musz ą by ć obecnie zweryfikowane. Szanse na powstanie lotniska cywilnego s ą obecnie znikome, ale nadal jednak nie wykluczone. Nadal aktualne pozostaj ą za to okre ślone w Strategii podstawowe (strategiczne) cele społeczne, ekonomiczne, kulturowe, przestrzenne i przyrodnicze. Wyra żaj ą si ę one w poprawie standardu cywilizacyjnego i zapewnieniu przyjaznych warunków życia lokalnej społeczno ści oraz

8 sprawnym funkcjonowaniu gminy i miasta jako miejsca zamieszkania, pracy, obsługi, aktywno ści i wypoczynku mieszka ńców.

II. UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 1. Wytyczne z „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego” dotycz ące miasta i gminy Łask.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego sporz ądzony i przyj ęty przez Sejmik Województwa Łódzkiego w 2002 r. został zaktualizowany w 2010 r. poprzez przyj ęcie uchwały Nr LX/1648/10 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 21 wrze śnia 2010 r. Zapisano w nim dla obszaru miasta i gminy Łask nast ępuj ące ustalenia: o wyst ępuj ą na obszarze miasta i gminy dwa zadania rz ądowe obj ęte Programem Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Dziedzinie Bezpiecze ństwa (NISIP). S ą to: 1) infrastruktura dla sił wzmocnienia NATO – modernizacja lotniska Łask, 2) infrastruktura obrony powietrznej – posterunek radarowy Wiewiórczyn (Wronowice). Wi ążą si ę z tym pewne ograniczenia w zagospodarowaniu cz ęś ci terenów miasta i gminy polegaj ące na ograniczeniu wysoko ści zabudowy oraz zasady zagospodarowania i u żytkowania terenów w utworzonej strefie ograniczonego u żytkowania wokół lotniska. Nale ży podkre śli ć, że w przytaczanym w Planie ... rozporz ądzeniu Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2008 r. w sprawie wykazu lotnisk wojskowych, które mog ą by ć wykorzystane na potrzeby lotnictwa cywilnego, nie znalazło si ę lotnisko Łask. o obszar miasta i gminy Łask w sferze powi ąza ń funkcjonalnych przynale ży do Łódzkiej Aglomeracji Miejskiej, przy czym obszar gminy to strefa kształtowania si ę tych powi ąza ń z nowymi obszarami przedsi ębiorczo ści, o Łask w sieci osadniczej województwa jakkolwiek zaliczono do kształtuj ących si ę o środków subregionalnych, to jednak nie został uznany jako biegun rozwoju, ale miasto powiatowe uzupełniaj ące inne, opisane w Planie.. miasta - bieguny wzrostu z potencjałem dla rozwoju funkcji przemysłowej i promocji logistyki, o podobnie jak w całym województwie łódzkim, w osadnictwie wiejskim restrukturyzacja rolnictwa wymusi zmiany. Nast ąpi znacz ący odpływ ludno ści wiejskiej do miast, ale w strefie bezpo średniego oddziaływania miasta nast ąpi koncentracja osadnictwa typu miejskiego. Dla pozostałych obszarów wiejskich zakłada si ę rozwój wielofunkcyjny, o przez gmin ę przebiega odcinek drogi ekspresowej S-8 w budowie z w ęzłem komunikacyjnym „Łask” w rejonie skrzy żowania z drog ą krajow ą Ne 12 na zachód od wsi , o linia kolejowa Łód ź Kaliska-Zdu ńska Wola-Kalisz nie znalazła si ę dotychczas w programie modernizacji Sieci TEN-T (znaczenie europejskie), jednak modernizacja ta została zarekomendowana Komisji Europejskiej przez Ministerstwo Infrastruktury w ramach uzupełnienia tej sieci, o przebiegaj ąca przez miasto i gmin ę dolina rzeki Grabi została uznana jako proponowany obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty PLH 100021 „Grabia”, o w miejsce istniej ącego Obszaru Chronionego Krajobrazu Środkowej Grabi projektuje si ę utworzenie Tuszy ńsko-Dłutowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Zostaje utrzymany Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Dolina Grabi”, o zgodnie z Wojewódzkim Programem Małej Retencji, na rzece Grabi s ą projektowane dwa zbiorniki wodne: „Łask” i „Kolumna”, o zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego przyj ętym przez Sejmik Województwa Łódzkiego w marcu 2008 r. oraz z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego przewidziana jest w Łasku budowa instalacji do fermentacji odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji (kompostownia), o zgodnie z w/w Planem... jako zadanie o znaczeniu ponadlokalnym jest planowana budowa instalacji do zagospodarowania osadów ściekowych poza ZZO, o przez obszar gminy Łask został zaplanowany przebieg projektowanej linii elektroenergetycznej 400 kV Rogowiec-Pątnów, o od istniej ącego gazoci ągu wysokiego ci śnienia Łód ź-Sieradz odgał ęzia si ę projektowany gazoci ąg wysokiego ci śnienia kierunku Zelowa, o Łask uznano jako o środek wymagaj ący rewitalizacji, za ś kolegiat ę w Łasku jako jeden z 22 obszarów i obiektów wytypowanych do uznania jako pomnik historii, o proponowane jest utworzenie parku kulturowego „Młynów nad Grabi ą”,

9 o przez miasto i gmin ę przebiegaj ą szlaki turystyczne o ponadlokalnym znaczeniu, a gmina ma potencjalne mo żliwo ści rozwoju funkcji turystycznej z racji poło żenia w pa śmie turystyczno- kulturowym i w wielofunkcyjnej strefie turystycznej Środkowej Warty i Grabi. Przytoczone wy żej najwa żniejsze wytyczne wynikaj ące z „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego” w niniejszym Studium musz ą by ć uwzgl ędnione, bowiem dokument ten jest uzgadniany z Zarz ądem Województwa Łódzkiego pod wzgl ędem zgodno ści z „Planem...”

2. Miasto i gmina Łask w Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007-2020 r.

Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego na lata 2007-2020 została przyj ęta przez Sejmik Województwa Łódzkiego uchwał ą Nr LI/865/2006 z dnia 31 stycznia 2006 r. Sformułowany w niej cel strategiczny: Podniesienie atrakcyjno ści województwa łódzkiego w strukturze regionalnej Polski i Europy jako regionu sprzyjaj ącego zamieszkaniu i gospodarce przy d ąż eniu do budowy wewn ętrznej spójno ści i zachowaniu ró żnorodno ści jego miejsc jest nadal aktualny i adekwatny dla wszystkich fragmentów obszaru województwa. Równie ż inne główne i operacyjne cele mog ą i s ą spójne z celami okre ślonymi w lokalnych strategiach dla powiatu i gminy Łask. W strategii podstawa do analizy wi ększo ści zjawisk stanowiła „Diagnoza województwa Łódzkiego” opracowana w 2005 r. Zapisano wi ęc w Strategii, że miasto i gmina Łask nie jest znacz ącym w województwie obszarem. Wyró żnia si ę w nim jako fragment Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego, o środek ponadlokalny b ędący siedzibą powiatu. Zaliczono te ż w analizie SWOT Łask, obok Lublinka, w śród mocnych cech województwa „rozwój komunikacji lotniczej na terenie województwa”. Obecnie trwaj ące prace nad aktualizacj ą tej strategii i nie s ą jeszcze znane aktualne koncepcje w tej sprawie. W Strategii okre śla si ę te ż w procesie realizacji zało żonych celów, że w latach 2007-2013 podstawowy strumie ń finansowy ze środków zewn ętrznych (unijnych) zostanie skierowany na realizacj ę zada ń infrastrukturalnych i projektów komunalnych. Istotnie, Łask w ramach tych środków te ż realizuje du że zadanie, jakim jest rozbudowa kanalizacji sanitarnej. Etap realizacji strategii obejmuj ący okres 2013-2020 to okres, w którym region ma już dysponowa ć potencjałem rozwojowym umo żliwiaj ącym uzyskanie poziomu zbli żonego do średniego w Unii Europejskiej oraz mo żliwo ści pełnej realizacji zasady zrównowa żonego rozwoju.

III. UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE.

1. Uwarunkowania wynikaj ące z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu.

1.1. Podstawowe informacje o gminie .

Miasto i gmina Łask le ży w zachodniej cz ęś ci województwa łódzkiego, w powiecie łaskim. Zajmuje powierzchni ę 147 km 2, w tym miasto Łask 15 km 2. Stanowi to 0,81 % powierzchni województwa łódzkiego i 23,8 % powierzchni powiatu łaskiego. Graniczy: z miastem i gmin ą Szadek, gmin ą Wodzierady, gmin ą Dobro ń, gmin ą Buczek, gmin ą S ędziejowice i gmin ą Zdu ńska Wola. Na podstawie rozporz ądzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2011 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz zmiany siedzib władz niektórych gmin (Dz.U.Nr ...... ) z dniem 1 stycznia 2012 r. do miasta Łask została wł ączona cz ęść sołectwa Wola Łaska i ł ącznej powierzchni 17,63 ha. Pod wzgl ędem liczby ludno ści licz ąc na koniec 2011 r. 28.404 mieszka ńców stanowiła 55,5 % liczby ludno ści powiatu łaskiego i 1,1 % liczby ludno ści województwa łódzkiego. Miasto Łask liczyło na koniec 2011 r. 18.345 mieszka ńców. W strukturze sieci osadniczej województwa miasto Łask nie zostało zaliczone do regionalnych lub subregionalnych o środków rozwoju, ale do miast powiatowych uzupełniających inne miasta stanowi ące bieguny wzrostu. Wyró żnia si ę jednak funkcjami zwi ązanymi z obsług ą lotniska wojskowego, które jakkolwiek obszarowo znajduje si ę w granicach administracyjnych Buczek, to jednak z Łasku jest zapewniony dojazd do lotniska, tu stacjonuje baza lotnicza i tu s ą ulokowane zaplecza obsługi. Funkcjonalnie, miasto stanowi o środek obsługi własnej gminy i powiatu, o środek przemysłowy i – z uwagi na jego cz ęść o specyficznym charakterze – Kolumn ę – oferuj ącym bardzo dobre warunki mieszkaniowe i rekreacyjne. Obszar gminy Łask jest obszarem głównie rolniczym, ale we wschodniej cz ęś ci (rejon wsi Rokitnica) o wybitnie mieszkalno-rekreacyjnym charakterze.

10 Pod wzgl ędem komunikacyjnym Łask stanowi wa żny w ęzeł drogowy na skrzy żowaniu dróg krajowych Nr 14 i Nr 12 – głównych ruchu przyspieszonego, dróg wojewódzkich Nr 481, 483 i 473 – głównych oraz dróg powiatowych – zbiorczych i lokalnych. Wkrótce, poprzez w ęzeł drogowy „Łask” na skrzy żowaniu b ędącej w budowie drogi ekspresowej S-8 i drogi krajowej Nr 12, miasto oraz obszar gminy uzyskaj ą dobre poł ączenia drogowe w kierunku Wrocławia oraz autostrady A-1. Z kolei, poło żone niedaleko gminy w ęzły komunikacyjne „Ró ża” i „Dobro ń” na trasie budowanej drogi ekspresowej S-14 zapewni ą dogodne poł ączenie z autostrad ą A-2. Nie bez znaczenia jest tak że przebieg linii kolejowej Łód ź Kaliska-Ostrów Wlkp, która uzupełnia dogodne poł ączenia na tym kierunku. Pod wzgl ędem przyrodniczym, najwa żniejszym elementem o wybitnie ochronnym charakterze jest szeroka dolina rzeki Grabi z nieuregulowan ą, silnie meandruj ącą rzek ą. Dolina stanowi w systemie obszarów prawnie chronionych Natura 2000 proponowany obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty PLH 100021 „Grabia”, dolina Grabi wraz z dolin ą rzeki Ko ńskiej z przyległo ściami stanowi ą Obszar Chronionego Krajobrazu Środkowej Grabi z proponowan ą zmian ą nazwy na Tuszy ńsko- Dłutowski OCHK,

1.2. Uwarunkowania wynikaj ące z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu.

1.2.1. Miasto Łask Istniej ące zagospodarowanie przestrzenne miasta jest jednym z najistotniejszych czynników rzutuj ących na sformułowanie zasad jego rozwoju. Do elementów stanu istniej ącego, które maj ą bezpo średni wpływ na kształtowanie polityki przestrzennej miasta mo żna zaliczy ć układ przestrzenny miasta składaj ący si ę z: − układu ulic miejskich o zró żnicowanych klasach, − systemu ekologicznego, który tworzy systemy zieleni zurbanizowanej (parki, skwery, ogrody działkowe, cmentarze) oraz terenu zieleni poło żonego na obrze żu terenów urbanizowanych (doliny rzek, kompleksy le śne), − terenów o zró żnicowanych funkcjach, które tworz ą struktury przestrzenne daj ące si ę wyodr ębni ć w układzie całego miasta. Istotnym uwarunkowaniem dla kształtowania polityki przestrzennej miasta jest wyodr ębnienie w/w elementów, okre ślenie stopnia ich uporz ądkowania, a wi ęc zakresu niezb ędnych przekształce ń i integracji rezerw terenowych, czy wreszcie istniej ących kolizji w obecnym zagospodarowaniu (np: niepo żą dane s ąsiedztwo ró żnych funkcji) w celu ich eliminowania. Miasto Łask w swoich granicach administracyjnych nie tworzy jednego, zwartego organizmu. Zło żone jest ono z dwóch jednostek osadniczych tj. Łasku i Kolumny. Granic ą mi ędzy nimi jest rozległa dolina rzeki Grabi wraz z towarzysz ącymi jej terenami le śnymi. Obydwie jednostki osadnicze posiadaj ą struktury funkcjonalno – przestrzenne b ędące odzwierciedleniem ich odr ębnego rodowodu historycznego. Istotnymi elementami w strukturze przestrzennej Łasku s ą: − dolina rzeki Grabi, − trasa tranzytowa Łód ź – Wrocław, − linia kolejowa. W zwi ązku z powy ższym oraz z charakterem zagospodarowania, w układzie przestrzennym miasta czytelne s ą nast ępuj ące obszary: − centralna cz ęść Łasku z wydzielonym zabytkowym układem Śródmie ścia, − dzielnica przemysłowo-składowa w rejonie ulicy Lutomierskiej, − dzielnica przemysłowo-składowa w rejonie ulicy Przemysłowej, − osiedle zabudowy wielorodzinnej Przylesie. Zupełnie odmienny charakter przestrzenny do Łasku posiada Kolumna. Powstała ona w XIX wieku, przy czym jej rozwój nast ąpił w okresie mi ędzywojennym. Z racji wyj ątkowych walorów klimatyczno-krajobrazowych posiada charakter miejscowo ści wypoczynkowej. W okresie powojennym nast ępowała zmiana charakteru jednostki. Rozwój jednorodzinnego budownictwa systematycznie zacierał i nadal zaciera walory wypoczynkowe.

11 Obecnie układ przestrzenny Kolumny jest wyra źnie rozbity na 3 cz ęś ci poprzez przebiegaj ącą tras ę Łód ź – Wrocław i tory kolejowe PKP relacji Łód ź – Wrocław. Ponadto w jej strukturze przestrzennej mo żna wyodr ębni ć: − tereny powstałe w wyniku parcelacji w latach dwudziestych i trzydziestych XX w. pod miejscowo ść wypoczynkow ą, − tereny parcelacji powojennej z przeznaczeniem dla zabudowy mieszkaniowej.

1.2.2. Gmina Łask Podobnie jak w mie ście, istniej ące zagospodarowanie przestrzenne jest jednym z najistotniejszych czynników rzutuj ących na sformułowanie zasad przestrzennego rozwoju gminy. Do elementów stanu istniej ącego, które maj ą bezpo średni wpływ na kształtowanie polityki przestrzennej mo żna zaliczy ć układ przestrzenny gminy składaj ący si ę z: − układu osadniczego, który tworz ą wsie i osiedla o charakterze wypoczynkowym, zlokalizowane na styku z miastem, − układu dróg o ró żnych kategoriach, − terenów otwartych, czynnych ekologicznie tak jak obszary rolne, ł ąki, pastwiska, lasy, doliny rzek. Jednym z uwarunkowa ń dla ukształtowania polityki przestrzennej gminy jest wyodr ębnienie w/w elementów, zdefiniowanie zakresu niezb ędnych działa ń porz ądkuj ących czy uzupełniaj ących oraz okre ślenie konieczno ści eliminowania wyst ępuj ących kolizji w obecnym zagospodarowaniu. Gmina Łask otacza miasto od południa, zachodu i północy. W jej skład wchodzi 31 sołectw. Przez obszar gminy przebiega horyzontalnie linia kolejowa, a po południowej stronie torów - drogi krajowe Nr 14 i Nr 12 relacji Łód ź – Wrocław i Sieradz-Piotrków Tryb. Cz ęść północna gminy, powy żej linii kolejowej, ma zdecydowanie rolniczy charakter i jest znacznie mniej zalesiona. Cz ęść południowa gminy to tereny wchodz ące w granice obszaru chronionego krajobrazu i zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. Charakter zagospodarowania gminy i jej poszczególnych cz ęś ci wynika bezpo średnio z wyst ępuj ących funkcji. Wiod ącą funkcj ą gminy jest produkcja żywno ści (uprawa zbó ż i ziemniaka). Jedynie w krajobrazie wsi i Łopatki (płd. cz ęść gminy) dominuj ą sady, co jest zwi ązane z prowadzonymi na wi ększ ą skal ę uprawami ogrodniczymi. Du że, zwarte kompleksy le śne usytuowane s ą na obrze żach gminy (uroczyska: Ulejów, ). Mniejsze tereny le śne znajduj ą we wsiach: Karszew, Ziel ęcice, Ostrów, Rokitnica i Teodory. W południowo – zachodniej cz ęś ci gminy, we wsi Ziel ęcice, znajduj ą si ę stawy rybne usytuowane na rzece Ko ńskiej. Obecnie znaczna cz ęść zakładów przemysłu rolno – spo żywczego na terenie gminy jest nieczynna, (cz ęść w trakcie zmiany wła ścicieli) i tym samym nie powoduje uci ąż liwo ści dla otoczenia. Nale żą do nich m.in. dawne tuczarnie świ ń we Wronowicach i Okupie Małym. Drug ą wiod ącą funkcj ą jest mieszkalnictwo. W bezpo średnim s ąsiedztwie granic administracyjnych miasta znajduj ą si ę zurbanizowane i urbanizuj ące si ę wsie z zabudow ą w formie osiedli jednorodzinnych. W pozostałych wsiach podstawow ą form ą mieszkalnictwa jest zabudowa zagrodowa z pojawiaj ącą si ę coraz cz ęś ciej zabudow ą mieszkaniow ą. Zabudowie mieszkaniowej towarzysz ą podstawowe usługi. W południowo – wschodniej cz ęś ci gminy, obok wy żej wymienionych funkcji, wyst ępuj ą funkcje rekreacyjna i przemysłowa. Znajduj ące si ę w tej cz ęś ci gminy oraz w s ąsiedniej gminie Dobro ń, udokumentowane zło ża żwiru i piasku, stały si ę surowcem dla rozwoju lokalnych zakładów przemysłowych. W cz ęś ci zachodniej Teodorów powstał najwi ększy w gminie zespół przemysłowy, produkuj ący mi ędzy innymi prefabrykaty betonowe i cegł ę silikatow ą. W Łopatkach znajduje si ę cegielnia (obecnie nieczynna – zło że usuni ęte z ewidencji). Szczególne walory środowiska (lasy, ukształtowanie terenu) przyczyniły si ę do lokalizacji licznych zespołów zabudowy letniskowej we wsi Rokitnica.

1.3. Uzbrojenie terenów.

Zarówno w granicach miasta Łask jak w granicach gminy niemal wszystkie tereny pełni ące funkcje mieszkaniowe, produkcyjne i usługowe, pozostaj ą w zasi ęgu sieci wodoci ągowej z systemu miejskiego b ądź lokalnych systemów wodoci ągów wiejskich. Poziom zaspokojenia potrzeb jest oceniany pod wzgl ędem ilo ściowym, jako wystarczaj ący. Jako ść wody nie budzi zastrze żeń słu żb

12 Sanitarno – Epidemiologicznych. Mocn ą stron ą systemu jest blisko 50% rezerwa w zdolno ści produkcyjnej stacji wodoci ągowej, która zapewni ć mo że pokrycie nawet dwukrotnego wzrostu zapotrzebowania wody, bez konieczno ści rozbudowy urz ądze ń i obiektów. Nie ma przeszkód rozbudowy układu wodoci ągowego. Utrudnieniem dla rozwoju sieci w mie ście mog ą by ć parametry dróg i ulic, które cz ęsto okazuj ą si ę zbyt w ąskie. W obszarach wiejskich dotychczasowa sie ć wodoci ągowa realizowana była jako rozgał ęziona, otwarta, co mo że skutkowa ć przy powa żniejszych awariach brakiem wody dla wielu odbiorców, a nawet kilku wsi. Nale ży d ąż yć do tego, aby był to układ zamkni ęty.

Stan gospodarki ściekowej w gminie Łask jest jeszcze mało zadawalaj ący (szczególnie na terenach wiejskich). Wobec znacznego niedoinwestowania rozwoju kanalizacji sieciowej, odprowadzanie ścieków sanitarnych realizowane jest w systemach indywidualnych, których uci ąż liwo ść jest tym wi ększa im silniejszy jest stopie ń zurbanizowania terenu. Wi ększo ść sieci znajduje si ę w mie ście Łask, gdzie ścieki s ą odprowadzane do miejskiej oczyszczalni ścieków. Tylko 1,7 km sieci odprowadza ścieki do oczyszczalni w Kopy ści. Miasto Łask skanalizowane jest w około 70%.

Przewa żaj ąca cz ęść obszaru gminy jest odwadniana przez spływ powierzchniowy do rzeki Grabi i jej dopływów: rzeki Pisi, Pałusznicy i Końskiej. Funkcje odwadniaj ące spełnia równie ż system rowów otwartych i – w sposób ograniczony – układ podziemnych urz ądze ń melioracyjnych. Północna cz ęść obszaru gminy odwadniania jest do rzeki Ner. Odbiorniki, z wyj ątkiem rzeki Ko ńskiej s ą uregulowane całkowicie lub cz ęś ciowo i na ogół problemy z odprowadzaniem wód deszczowych w gminie nie wyst ępuj ą. Lokalne podtopienia gruntów ornych i użytków zielonych wyst ępuj ą w dolinie Grabi, przy wysokich stanach wód. Kanalizacja deszczowa ma charakter fragmentaryczny i jest realizowana tylko na zurbanizowanych terenach w Łasku. Stan sieci deszczowej na nowych osiedlach jest przewa żnie dobry.

W zakresie elektroenergetyki na obszarze gminy pracuje sie ć wysokiego napi ęcia zasilana liniami napowietrznymi wysokiego napi ęcia WN -110 kV, sie ć średniego napi ęcia SN -15kV oraz sie ć niskiego napi ęcia. Od kilku lat zu życie energii na terenie gminy utrzymuje si ę na jednakowym poziomie. Nie ma wi ększych problemów z rezerw ą mocy źródeł i sieci w najbli ższym czasie. Najwi ększymi jest przebudowa i modernizacja istniej ących sieci średniego i niskiego napi ęcia.

W zakresie ciepłownictwa w Łasku nie ma systemu scentralizowanego. Na terenie miasta Łask wyst ępuje kilkana ście lokalnych systemów ciepłowniczych, zarz ądzanych przez Przedsi ębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Łasku. Obecnie systemy te ogrzewaj ą około 50% powierzchni mieszkalnej na terenie miasta. W gminie Łask funkcjonuj ą wył ącznie indywidualne źródła ciepła, z reguły oparte o paliwa stałe. Gaz przewodowy do ogrzewania wykorzystywany jest w niewielkim stopniu.

2. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony.

Centraln ą cz ęść ŁASKU tworzy zabudowa śródmiejska o zabytkowym układzie z rynkiem, zwart ą zabudow ą i dwoma zabytkowymi ko ściołami. Zabudowa śródmie ścia przechodzi w rozproszon ą zabudow ę jednorodzinn ą o zró żnicowanym stanie technicznym (w znacznej cz ęś ci wymagaj ącą remontów), cz ęsto usytuowan ą w sposób przypadkowy i chaotyczny. Rozproszonej zabudowie jednorodzinnej przemieszanej z zabudow ą śródmiejsk ą towarzysz ą osiedla zabudowy wielorodzinnej. Osiedla: Sobieskiego, Mickiewicza, MON-u, Batorego i Przylesie posiadaj ą typow ą wielkopłytow ą, monotonn ą zabudow ę. Uzupełnienie funkcji mieszkaniowej stanowi ą usługi o randze regionalnej, gminnej, w formie obiektów na wydzielonych działkach (administracja, o świata, kultura, łączno ść , stra ż po żarna itp.) oraz w formie zabudowy w parterach budynków lub wolnostoj ących pawilonów. W cz ęś ci południowo - wschodniej tego fragmentu miasta zlokalizowane s ą zespoły zabudowy jednorodzinnej o regularnej parcelacji (rejon ulic: Zachodnia – Widawska, H. Sienkiewicza-G. Narutowicza, 1 Maja - W. Broniewskiego). Zabudowie tej towarzyszy niewielka ilo ść usług wbudowanych lub przybudowanych. Na południowym obrze żu miasta zlokalizowane s ą dwa ogrody działkowe: „Arkadia” o powierzchni 2,11 ha i „Pierwiosnek” o powierzchni 16,35 ha.

13 Obok cz ęś ci centralnej czytelne przestrzennie usytuowane zespoły tworz ą dwie dzielnice składowo-przemysłowe. Pierwsza znajduje si ę w rejonie ulicy Kolejowej (od północy graniczy z terenami kolejowymi). Druga z nich poło żona jest w rejonie ulicy Przemysłowej i bezpo średnio wi ąż e si ę z zespołem zieleni miejskiej, w skład, którego wchodz ą: cmentarz, o środek sportu i rekreacji oraz park im. Rodu Łaskich zlokalizowany mi ędzy ul. Objazdow ą i rzek ą Grabi ą. Zupełnie odr ębny zespół przestrzenny tworzy oddzielone od Łasku torami bocznicy kolejowej osiedle Przylesie. Obok zabudowy wielorodzinnej i towarzysz ących jej zespołów zabudowy jednorodzinnej: szeregowej oraz wolnostoj ącej zrealizowano obiekty towarzysz ące tj. szkoła z basenem, pawilony handlowe, parkingi, zespoły gara ży. Do chwili obecnej nie zrealizowano pełnego układu ulic, a teren pomi ędzy ulicami W. Broniewskiego i Szkoln ą oraz wzdłu ż Jodłowej czeka na zagospodarowanie.

KOLUMNA, jako miejscowo ść wypoczynkowa została ukształtowana przestrzennie na planie o zało żeniu osiowo - promienistym. W wyniku parcelacji w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku powstały wówczas: • dwa zespoły po dwóch stronach osi jak ą stanowi ul. Armii Ludowej: o cz ęść północna – promieni ście rozchodz ące si ę od stacji kolejowej ulice (aleje le śne) – Lubelska, Piotrkowska, Wile ńska, o cz ęść południowa – od centralnie usytuowanego Placu Gwiaździstego odchodz ące ulice (aleje) – Katowicka, Świerkowa, Spacerowa, Śląska, Sadowa. Plac Szarych Szeregów z usytuowanymi wokół usługami stanowi ł ącznik tych obydwu cz ęś ci Kolumny. • zespół działek poło żony na północ od torów kolejowych, ograniczony ulicami: Brze źną, Bł ękitną i Torow ą przeznaczony pod zabudow ę jednorodzinn ą. Na wy żej wymienionych terenach znaczn ą cz ęść starej zabudowy stanowi ą budynki drewniane, cz ęsto dwu- i trzykondygnacyjne, usytuowane jako wolnostoj ące na du żych le śnych działkach. Architektura tych budynków posiada wartość historyczn ą i kulturow ą. Poszczególne budynki i zespoły budynków s ą charakterystyczne dla architektury lat dwudziestych XX w. Obok wy żej wymienionych, wyst ępuj ą zarówno budynki letniskowe jak i mieszkalne oraz obiekty usługowe zrealizowane w okresie powojennym. Uzupełnieniem zabudowy mieszkaniowej s ą ośrodki kolonijne, wypoczynkowe i sanatoryjne zlokalizowane na znacznie wi ększych powierzchniowo działkach usytuowanych głównie w cz ęś ci południowej Kolumny, w sąsiedztwie kompleksu le śnego. W wyniku parcelacji, w okresie powojennym, powstały zespoły zabudowy jednorodzinnej usytuowane w wi ększo ści w cz ęś ci północnej powy żej torów PKP oraz w cz ęś ci zachodniej poni żej torów PKP. Zespoły te nie stanowi ą czytelnej kontynuacji wcze śniejszego układu przestrzennego osady. Funkcj ą dominuj ącą w cz ęś ci Kolumny poło żonej na północ od ul. Armii Ludowej jest mieszkalnictwo i usługi, a uzupełniaj ącą rekreacja, za ś w cz ęś ci usytuowanej na południe od ul. Armii Ludowej rekreacja i mieszkalnictwo, za ś uzupełniaj ącą – usługi. Przy północnej granicy Kolumny poło żony jest ogród działkowy im. S. Żeromskiego o powierzchni 5,77 ha. Dysonansem w śród istniej ącej funkcji jest zakład prefabrykatów usytuowany w sąsiedztwie zespołów zabudowy mieszkaniowej i kompleksu leśnego. Analiza istniej ących struktur zabudowy w mie ście upowa żnia do nast ępuj ących wniosków w zakresie kształtowania ładu przestrzennego: W dalszym rozwoju przestrzennym miasta nale ży przede wszystkim uwzgl ędni ć: − ochron ę zabytkowego śródmie ścia Łasku, w tym prowadzenie działa ń porz ądkowych polegaj ących na uzupełnieniu zabudowy, wymianie zabudowy substandardowej (dotyczy to kwartałów mi ędzy ulicami A. Mickiewicza, Górn ą, 9 Maja, S. Żeromskiego). Podstaw ą do prowadzenia działa ń b ędzie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego śródmie ścia, okre ślaj ący zasady niezb ędnych przekształce ń (w opracowywaniu) oraz proces rewitalizacji koncentruj ący si ę na obydwu placach stanowi ących obszary przestrzeni publicznej (Plac 11 Listopada i Plac im. J.D ąbrowskiego), − ochron ę tradycyjnego układu Kolumny (warto ści kompozycyjne ulic i parcelacji, zabudowa o warto ści historycznej i kulturowej), ochron ę starodrzewu na terenie Kolumny z zachowaniem du żych kompleksów le śnych, − maksymalne wykorzystanie terenów wolnych od zabudowy zlokalizowanych w ramach terenów ju ż zurbanizowanych, − szczególn ą kontrol ę procesów urbanizacji na obrze żach miasta, − ochron ę przed zabudow ą doliny Grabi oraz pozostałych cieków.

14

W ramach struktur zabudowy gminy mo żna wyró żni ć: • w bezpo średnim sąsiedztwie granic administracyjnych Łasku, wsie zurbanizowane w formie osiedli jednorodzinnych, stanowi ących podmiejsk ą stref ę, gdzie wyst ępuje regularna parcelacja działek z wytyczonymi ulicami, przewa ża zabudowa murowana w dobrym i średnim stanie technicznym. Są to: - na północy: Wiewiórczyn, Orchów, Wronowice; - na południu: Ostrów, Wola Łaska. • w południowej cz ęś ci gminy wsie posiadaj ące zwarte zespoły budynków jednorodzinnych w formie zdefiniowanych i uporz ądkowanych struktur przestrzennych. S ą to: Łopatki i Okup Mały. • pozostałe wsie z zabudow ą zagrodow ą, przemieszan ą z zabudow ą jednorodzinn ą, usytuowanymi po jednej lub obydwu stronach drogi, w formie ci ągów zabudowy. Charakterystyczny jest brak regularnie zabudowanych wsi, cz ęsto w ci ągach zabudowy wyst ępuj ą liczne niezabudowane działki, stanowi ące potencjalne rezerwy rozwojowe. W wielu wsiach zabudowie zlokalizowanej wzdłu ż dróg towarzyszy zabudowa zagrodowa rozproszona. • zespoły zabudowy letniskowej zlokalizowane w rejonie wsi Rokitnica, powstałe w wyniku parcelacji lasów i gruntów ornych s ą przewa żnie usytuowane w sposób chaotyczny i przypadkowy. Analiza sposobu zabudowy wsi na terenie gminy Łask przekonuje, że w dalszym rozwoju przestrzennym gminy nale ży uwzgl ędni ć: − rozwój terenów mieszkalnych we wsiach poło żonych w bezpo średnim s ąsiedztwie Łasku i stanowi ących naturalne zaplecze, − rozwój funkcji turystyki i wypoczynku (okre ślenie skali zapotrzebowania terenów), − dopuszczalne sposoby u żytkowania terenów poło żonych w obszarze chronionego krajobrazu i zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, − szczególn ą kontrol ę procesów urbanizacji na terenach poło żonych w obszarach chronionych pod wzgl ędem przyrodniczym, na terenach istniej ącej intensyfikacji budownictwa letniskowego (Rokitnica) oraz wzdłu ż trasy relacji Łód ź – Wrocław (, Okup Mały, Kopy ść i Orchów). Dotychczasowy proces rozwoju zabudowy obszarów wiejskich, pozbawionych planów miejscowych, a zatem dokonuj ący si ę w oparciu o wydawane decyzje o warunkach zabudowy, nie gwarantuje osi ągni ęcia poprawnych celów w zakresie kształtowania ładu przestrzennego.

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy: W my śl art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym utracił wa żno ść miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Łask (zatwierdzony Uchwał ą Nr XXXIII/353/93 Rady Miasta i Gminy Łask z dnia 24 sierpnia 1993r.), miejscowy plany zagospodarowania przestrzennego miasta Łask (zatwierdzony Uchwał ą Nr XXXIII/352/93 Rady Miasta i Gminy Łask z dnia 24 sierpnia 1993r.) oraz miejscowy plan szczegółowy zagospodarowania przestrzennego terenu budownictwa jednorodzinnego w Ostrowie (zatwierdzony Uchwał ą Nr X/81/91 Rady Miasta i Gminy Łask z dnia 20 marca 1991r.). Plany te okre ślały mo żliwo ści i kierunki rozwoju przestrzennego w aspekcie ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego i kulturowego. W planie miasta Łask za najwa żniejsze elementy koncepcji układu przestrzennego uznano: − rozwój budownictwa mieszkaniowego w kierunku południowo-wschodnim, na terenach wsi: Ostrów i Wola Łaska, − zwi ększenie wykorzystania dla budownictwa mieszkaniowego enklaw wolnych od zabudowy zlokalizowanych w ramach terenów zainwestowanych, − kształtowanie układu komunikacyjnego, w sposób który w znacznym stopniu wyeliminuje ruch tranzytowy ze śródmie ścia Łasku, − za mo żliwe powi ększenie terenów przeznaczonych dla budownictwa mieszkaniowego w Kolumnie, − rozwój inwestycji produkcyjno-usługowych w dwóch istniej ących kompleksach: przy ul. Przemysłowej i ul. Kolejowej, − powi ększenie parku po północnej stronie przy ul. Objazdowej, − konieczno ść opracowania zasad porz ądkowania tradycyjnego, historycznego śródmie ścia miasta wraz z obrze żem, − opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla wybranych fragmentów miasta, uszczegóławiaj ących zasady ich zagospodarowania. W planie gminy Łask do głównych kierunków rozwoju przestrzennego nale żały:

15 − dla północnej cz ęś ci gminy, posiadaj ącej zdecydowanie rolniczy charakter, dalszy rozwój tej funkcji, a na słabszych glebach preferencje dla tworzenia nowych powierzchni le śnych, szczególnie na wododziale Grabi i Neru, − dla południowej cz ęś ci gminy, znajduj ącej si ę w cz ęś ci w granicach obszaru chronionego krajobrazu, podporz ądkowanie funkcji gospodarczych działaniom z zakresu ekologii (rolnictwo ekologiczne, dolesienia), − rozwój i porz ądkowanie funkcji rekreacyjnej w cz ęś ci obszaru chronionego krajobrazu (rejon Rokitnicy), − rozwój funkcji przemysłowo-usługowych w strefie oddziaływania hałasu lotniczego () w oparciu o istniej ące ju ż zakłady, jak i powi ązania z lotniskiem. Obecnie na terenie miasta i gminy Łask obowi ązuj ą plany: − zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Łask dla fragmentu obszaru zabudowy mieszkaniowo-usługowej Osiedla Przylesie w rejonie ulicy Jodłowej na południe od istniej ącej szkoły podstawowej zatwierdzony uchwał ą Nr XXVI/364/97 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 8 pa ździernika 1997 roku. − zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Łask dla obszaru w rejonie skrzy żowania ulic S. Żeromskiego i Lutomierskiej zatwierdzony Uchwał ą Nr III/7/98 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 27 listopada 1998 r. − zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Łask dla obszarów poło żonych we wsiach Mikołajówek i Wronowice zatwierdzony uchwał ą Nr XXIV/289/2001 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 15 lutego 2001 r. − miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru poło żonego w Łasku przy ul. S. Batorego (lewa strona ulicy w kierunku os. „Przylesie”) zatwierdzony uchwał ą Nr IV/33/03 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 11 lutego 2003 r. − zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask dla obszarów poło żonych w Łasku, Łasku – Kolumnie i wsi Ostrów zatwierdzony uchwał ą Nr V/53/03 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 26 marca 2003 r. − zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Łask dla obszaru cmentarza w Łasku Kolumnie zatwierdzony uchwał ą Nr IX/138/03 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 10 wrze śnia 2003 r. − zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Łask dla obszaru poło żonego w Łasku – Kolumnie zatwierdzony uchwał ą Nr IX/137/03 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 10 wrze śnia 2003 r. − miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru wsi Wola Łaska i Ostrów (prawa strona ulicy S. Batorego od jednostki wojskowej do bocznicy kolejowej) zatwierdzony uchwał ą Nr XVIII/274/04 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 15 wrze śnia 2004 r. − zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru poło żonego w Łasku pomi ędzy rzek ą Grabi ą, drog ą krajow ą Nr 14 a bocznic ą kolejow ą zatwierdzona uchwał ą Nr XXII/192/12 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 22 lutego 2012 r.

3. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i le śnej przestrzeni produkcyjnej, wielko ści i jako ści zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego.

3.1. Poło żenie fizycznogeograficzne i rze źba terenu Pod wzgl ędem morfologicznym (J. Kondracki, 1998) gmina Łask poło żona jest w obr ębie obszaru Pozaalpejskiej Europy Zachodniej (3), prowincji Ni żu Środkowoeuropejskiego (31), podprowincji Nizin Środkowopolskich (318), makroregionie Nizina Południowowielkopolska (318.1/2) i mezoregionie Wysoczyzna Łaska (318.19). Najwy żej poło żone fragmenty gminy znajduj ą si ę w jej północnej cz ęś ci i są zwi ązane z wysoczyzn ą morenow ą. Wysoko ści terenu w tym regionie wynosz ą od 203,8 m n.p.m. do 198,7m n.p.m. Punktami kulminacyjnymi s ą pagórki moreny czołowej, gdzie wysoko ść terenu osi ąga 203,8 m n.p.m. Najni żej usytuowana jest powierzchnia w dnie doliny rzeki Grabi, gdzie wysoko ść terenu wynosi w cz ęś ci wschodniej 168,6 m n.p.m., a w cz ęś ci zachodniej 160,8 m n.p.m. Przewa żaj ąca cz ęść terenu gminy Łask le ży na wysoczy źnie morenowej, któr ą w środkowej cz ęś ci rozcina biegn ąca równole żnikowo dolina Grabi. Północn ą cz ęść gminy buduje zdenudowana wysoczyzna morenowa płaska, o nachyleniu nieprzekraczaj ącym 5%, poło żona średnio na wysoko ści

16 od 165-192 m n.p.m. Północn ą cz ęść wysoczyzny urozmaicaj ą pagórki morenowe (Ulejów, Stryje Ksi ęż e, -Skrejnia, Rembów) o wysoko ści wzgl ędnej 5-12 m i nachyleniu zboczy 5- 10%. W środkowo-zachodniej cz ęś ci gminy (, Borszewice, Bałucz) znajduj ą si ę płaskie równiny wytopiskowe, które powstały w wyniku wytapiania brył martwego lodu. W okolicach Borszewic i Bałucza wyra źnie zaznacza si ę stroma kraw ędź, b ędąca stref ą kontaktow ą pomi ędzy równin ą wytopiskow ą a wysoczyzn ą. W obr ębie równin wytopiskowych poło żone s ą pagórki kemowe (Borszewice) o wysoko ści wzgl ędnej 5-10 m i spadkach zboczy 5-10%, a tak że obni żenia powytopiskowe. Południowa cz ęść wysoczyzny poło żona jest na wysoko ści ok. 165-190 m n.p.m. Urozmaicaj ą ją przede wszystkim liczne formy wydmowe (Aleksandrówek, Teodory, Rokitnica). Do form tych nale żą pagórki i wały wydmowe. Najwi ększe z nich osi ągaj ą wysoko ści wzgl ędne 10-15 m a nachylenia zboczy si ęgaj ą powy żej 10%. Wały wydmowe osi ągaj ą długo ść 800 m oraz wysoko ści 206 m - 211 m n.p.m. Deniwelacje terenu pomi ędzy wałami wydmowymi a dolin ą Grabi si ęgaj ą 35 m. Przez środkow ą cz ęść gminy przebiega dolina rzeczna rozdzielaj ąc tym samym powierzchni ę wysoczyznow ą. Dolina ta wykorzystywana jest współcze śnie przez rzek ę Grabi ę i jej lewobrze żny dopływ, rzek ę Pisi ę. Dolina ma kształt łuku wygi ętego w kierunku północnym. Buduje j ą terasa zalewowa o powierzchni prawie płaskiej, wyniesiona 1-3 m ponad poziom lustra wody w rzece. Jest to forma rozległa, miejscami podmokła, o spadku od ok. 170 m n.p.m. do 160 m n.p.m. Wzdłu ż dolin Grabi, Ko ńskiej i Pałusznicy wykształciły si ę terasy akumulacyjne. Tworz ą one płaski poziom wyniesiony około 2-4 m ponad współczesne dna dolinne. Terasy s ą lekko nachylone w kierunku osi dolin. W rze źbie obszaru gminy Łask wyró żni ć mo żna tak że współczesne dna dolin bocznych o powierzchni płaskiej i ze stałym odpływem wody. Dna tych dolin wyniesione s ą około 0,5-1 m ponad poziom lustra wody. Rze źba gminy jest cz ęś ciowo przeobra żona antropogenicznie, na które składaj ą si ę przede wszystkim wały przeciwpowodziowe, nasypy kolejowe i drogowe oraz wyrobiska poeksploatacyjne.

3.2. Budowa geologiczna Pod wzgl ędem geologicznym gmina Łask poło żona jest w obr ębie jednostki tektonicznej zwanej synklinorium szczeci ńsko – mogile ńsko – łódzko – miechowskim, a dokładnie w obr ębie Niecki Łódzkiej. Najstarsze utwory buduj ą osady mezozoiczne. Stwierdzone przy pomocy otworów wiertniczych nale żą do kredy górnej – kampanu i mastrychtu. Utwory kampanu wykształcone s ą w postaci wapieni, wapieni marglistych i margli. Ich mi ąż szo ść wynosi około 400 m. Utwory mastrychtu tworz ą wapienie, margle, margle piaszczyste, piaskowce wapniste, piaskowce margliste. Mi ąż szo ść tych utworów wynosi około 120 m. Osady trzeciorz ędowe nawiercone na terenie gminy wyst ępuj ą w sposób nieci ągły i reprezentowane s ą przez piaski kwarcowe, mułki i iły. Osady trzeciorz ędowe zostały nawiercone zaledwie trzema otworami: Pogłaszcze, Łask i Borszewice. Reprezentowane s ą przez piaski kwarcowe, mułki i iły, niekiedy z pyłem w ęglowym i lignitem. Trzeciorz ędowe serie s ą rezultatem akumulacji w zbiornikach śródl ądowych. Osady czwartorz ędowe wyst ępuj ą na powierzchni całej gminy. Cechuje je du ża zmienno ść mi ąż szo ści, co spowodowane jest urozmaicon ą rze źba podło ża kredowego. W przewadze utwory czwartorz ędowe zalegaj ą bowiem bezpo średnio na utworach kredowych. Gmin ę Łask obj ęły zlodowacenia południowopolskie i środkowopolskie. Najwi ększe znaczenie w budowie geologicznej odegrały zlodowacenia środkowopolskie (zlodowacenie odry i zlodowacenie warty). Z tego okresu pochodzi wi ększo ść utworów powierzchniowych oraz wi ększo ść form morfologicznych. Rze źba podło ża w znacznym stopniu decyduje o mi ąż szo ści utworów czwartorz ędowych. W obr ębie doliny Grabi mi ąż szo ść utworów czwartorz ędowych wynosi 1,5-15 m, natomiast na wysoczy źnie 11-58 m. Zlodowacenie warty obj ęło swym zasi ęgiem cały obszar gminy. W tym czasie powstały wysoczyzny morenowe. W cz ęś ci północnej, środkowej i południowo- wschodniej gminy powierzchnie wysoczyzny pokrywaj ą piaski zwałowe i piaski wodnolodowcowe zalegaj ące na glinach. Znaczne powierzchnie środkowej i wschodniej cz ęś ci gminy buduj ą gliny zwałowe. Utwory te wyst ępuj ą tak że w podło żu utworów piaszczystych prawie na całym terenie gminy. Mi ąż szo ść glin jest zró żnicowana i si ęga od 1 do 23 m.

Mi ąż szo ść czwartorz ędu jest bardzo zró żnicowana w ró żnych cz ęś ciach gminy. Ró żnice wyst ępuj ą nawet w granicach miasta Łask, gdzie w rejonie ul. Konopnickiej czwartorz ędu nie przewiercono do gł ęboko ści 57 m, przy ul. Warszwskiej (Zakład Prefabrykatów) ju ż na gł ę−boko ści 30 m wyst ępuj ą utwory kredowe, a w Kolumnie przy ul. Brze źnej kreda wyst ępuje na gł ęboko ści 36 m. Na obszarze gminy Łask mi ąż szo ść czwartorz ędu wynosi:

17 - na wschód od miasta w Woli Łaskiej – około 40 m, ale ju ż dalej w Ostrowie – 11-25 m i w Rokitnicy – około 30 m, - na północ od miasta w Wiewiórczynie - około 30 m i we Wronowicach – wi ęcej ni ż 45 m ppt, - na zachód od miasta w Orchowie – wi ęcej ni ż 46 m (nie przewiercony) i w Okupie Małym - wi ęcej ni ż 51 m, - na południe od miasta w Gorczynie - około 80 m i w Łopatkach - wi ęcej ni ż 51 m (nie przewiercony). Dalej na północ od miasta (Karszew) – czwartorz ęd nie został przewiercony do 28 m ppt, a w Anielinie do gł ęboko ści 41 m ppt. Rejon Wronowic w gminie Łask, Poleszyna w gminie Dobro ń i Hipolitowa w sąsiedniej gminie Wodzierady to gł ębokie zapadlisko czwartorz ędowe, w którym mi ąż szo ść jego utworów jest w tym rejonie najwi ększa.

W dolinie rzek Grabi, Pałusznicy i Ko ńskiej wyst ępuj ą najmłodsze osady holoce ńskie w postaci serii piasków rzecznych drobno- i średnioziarnistych oraz torfów. Mi ąż szo ść piasków wynosi 1,5-13 m, natomiast mi ąż szo ść torfów jest niewielka, dochodz ąca 0,5-4 m. Na przełomie plejstocenu i holocenu na znaczeniu przybrały procesy eoliczne, które doprowadziły do powstania form wydmowych w postaci pagórków i wałów wydmowych. Formy te zbudowane s ą przede wszystkim z piasków drobnoziarnistych ró żnej mi ąż szo ści, dochodz ącej do 15 m (południowo-wschodni fragment gminy). Utwory antropogeniczne buduj ą grunty mineralne i organiczne z domieszkami gruzów i odpadów. Wyst ępuj ą one głównie w granicach administracyjnych miasta Łask, a ich mi ąż szo ść waha si ę od 0,5 do 3,0 m. 3.3. Zasoby surowcowe Na terenie gminy Łask zlokalizowane s ą zło ża wył ącznie surowców dla budownictwa: - piasków kwarcowych do produkcji cegły wapienno-piaskowej, - piasków do zapraw budowlanych i produkcji betonów. Zawarte s ą one w zło żach, których zasoby wyszczególnione w Bilansie zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce według stanu na koniec 2010 r. s ą nast ępuj ące: - Aleksandrówek I - piasek do zapraw. bud. i prod. betonów. Utworzony dla zło ża obszar i teren górniczy został wykre ślony z rejestru obszarów górniczych na podstawie decyzji RO.V-AK-7513- 28/07 z dnia 04 pa ździernika 2007 r. wydanej przez Marszałka Województwa Łódzkiego. Na rysunku studium zło że jest jednak nadal przedstawione. - Ulejów – piasek do zapraw budowlanych i produkcji betonów. Zasoby 186 tys. ton. Zło że jest eksploatowane na podstawie koncesji OS.751-3-1/08 wydanej przez Starost ę Łaskiego z dnia 4 kwietnia 2008 r. , w której zostały ustanowione granice obszaru i terenu górniczego „Ulejów”. Obejmuj ą one działk ę Nr 417/2 w Ulejowie, obr ęb geod. Bałucz. - Wronowice I - piasek do zapraw. budowlanych i produkcji betonów . Zasoby bilansowe wynosz ą 25 tys. ton. Zło że nie jest eksploatowane. - Wronowice II - piasek do zapraw. budowlanych i produkcji betonów. Zasoby bilansowe wynosz ą 9 tys. ton. Zło że nie jest eklsploataowane. - Teodory II - piaski kwarcowe do produkcji cegły wapienno-piaskowej. Zło że znajduje si ę w trzech rejonach, z których w gminie Łask jest poło żone zło że Teodory II – Rejon I o zasobach bilansowych 3 w kat. C 1 w ilo ści 280 000 m zatwierdzonych decyzj ą Prezesa CUG z dnia 06.11. 1981 r. znak: KZK/012/K/4341/81. Zło że Teodory II – Rejon II i III jest poło żone w granicach gminy Dobro ń. - Orchów - piasek do zapraw. bud. i prod. betonów nr ewid. 251 KN; Obejmuje obszar o powierzchni 4,67 ha we wsi Orchów (działka Nr 842) i zasoby bilansowe udokumentowane w kategorii C 1 o wielko ści 722.460 tys. ton ustalone w dodatku nr 1 do dokumentacji geologicznej zło ża kruszywa naturalnego (piasku) przyj ętym zawiadomieniem Marszałka Województwa Łódzkiego z dnia 23.012.2012 r. znak: ROV.7427.83.2011.2012.AR. Decyzj ą Marszałka Województwa Łódzkiego z dnia 09.05.2012 r. znak: ROV.7422.46.2012.AR została udzielona koncesja na wydobywanie kopaliny ze zło ża „Orchów”. W koncesji został ustanowiony obszar i teren górniczy „Orchów A”. Koncesja jest wa żna do dnia 31.12.2022 r. Rozpocz ęcie działalno ści okre ślonej niniejsz ą koncesj ą nast ąpi po uprawomocnieniu siu ę decyzji koncesyjnej, jednak nie wczesniej jak po uprawomocnieniu si ę decyzji wygaszaj ącej koncesj ę Starosty Łaskiego z dnia 17.06.2011 r. znak: OS.6522.3.2011 na wydonywanie kruszywa naturalnego (piasku) ze zło ża „Orchów”. - Ponadto, udokumentowane zostało w ostatnim okresie zło że piasków dla budownictwa i drogownictwa „Ulejów II” o powierzchni 5,53 ha i zasobach bilansowych 1.118,8 tys. Mg. Dokumentacja geologiczna zło ża została przyj ęta przez Marszałka Województwa Łódzkiego

18 zawiadomieniem z dnia 09 stycznia 2012 r. znak: ROV.7427.81.2011.2012.AR. Według zamierze ń użytkownika zło ża, zakłada si ę jego eksploatacj ę do 2032 r. - Kolejnym zło żem jest aktualnie udokumentowane zło że piasków obejmuj ące działki Nr 27 i 30 w obr ębie geodezyjnym Bałucz. Zło że ma powierzchnie 4,96 ha i bilansowe zasoby geologiczne 815,18 tys.ton. Dokumentacja geologiczna zło ża została przyj ęta decyzj ą Marszałka Województwa Łódzkiego z dnia 16.03.2012 r. znak: ROV.7427.2.10.2012.AR. Tereny udokumentowanych złó ż surowców powinny podlega ć ochronie przed zagospodarowaniem innym ni ż słu żą ce eksploatacji zawartych w nich zasobów.

3.4. Warunki wodne Wody powierzchniowe Głównym ciekiem gminy Łask jest Grabia, która jest rzek ą IV rz ędu. Płynie ona z południowego wschodu, przecinaj ąc teren gminy wygi ętym ku północy łukiem, i opuszczając jej obszar w kierunku południowo-zachodnim. Jest ona dopływem Widawki - dopływu Warty. Do Grabi uchodzi niewielka rzeka Ko ńska, płyn ąca południkowo przez południow ą cze ść gminy. Ponadto sie ć wodn ą uzupełniaj ą ró żnej wielko ści rowy melioracyjne. Wi ększo ść cieków, za wyj ątkiem Grabi i Ko ńskiej, prowadzi niewiele wody. Na obszarze gminy znajduj ą si ę liczne, sztuczne zbiorniki wodne. Wi ększo ść z nich to sztucznie pi ętrzone stawy rybne. Do ść du żą powierzchni ę zajmuj ą tak że dawne wyrobiska cegielni (w szczególno ści w okolicach miejscowo ści Okup). Mimo antropogenicznego pochodzenia, zbiorniki te maj ą, na tym pozbawionym naturalnych jezior terenie, wysok ą warto ść biocenotyczn ą jako godowiska płazów, oraz miejsca koncentracji zespołów gatunków ro ślin i zwierz ąt zwi ązanych z siedliskami wodnymi i bagiennymi. Pod wzgl ędem hydrologicznym gmina Łask poło żona jest w obr ębie dorzecza rzeki Odry, zlewni rzeki Warty. Obszar jest odwadniany przez rzek ę Grabi ę. Na linii mi ędzy Anielinem, Stryjami Paskowymi i Budami Stryjewskimi przebiega wododział II rz ędu. Z terenów na północ od tej linii wody prowadzone są do Neru. Cały obszar doliny Grabi stanowi obszar nara żony na niebezpiecze ństwo powodzi. W obr ębie miasta Łask cz ęść doliny chroniona jest wałami przeciwpowodziowymi.

Rzeka Ko ńska prowadzi wody z południowo-zachodniej cz ęś ci gminy. Charakteryzuje j ą południowy przebieg oraz gł ębokie wci ęcia erozyjne. Ze wzgl ędu na bardzo dobre gleby tereny sołectw Gorczyn, Łopatki i Si ęganów s ą intensywnie u żytkowane rolniczo. Powoduje to zwi ększon ą ilo ść substancji biogennych. Do rzek płyn ących w granicach gminy nale ży tak że Pałusznica. Zbiera ona wody głównie z terenów rolnych, le śnych oraz obszarów zabudowy w sąsiedniej gminie Dobro ń. Rzeki gminy charakteryzuj ą si ę śnie żno-deszczowym re żimem zasilania. Najwy ższe stany wody w rzekach notuje si ę w okresie wiosennym (II i III). Niskie stany wyst ępuj ą na pocz ątku lata (VI) i jesieni ą (IX). Naturalne powierzchniowe zbiorniki wodne to przede wszystkim starorzecza poło żone w dolinie Grabi. Znajduj ą si ę tak że sztuczne zbiorniki wodne pełni ące funkcje rybnych stawów hodowlanych. Ich całkowita powierzchnia w gminie wynosi 79,922 ha. Dolinom rzecznym towarzysz ą na ogół wilgotne lub świe że ł ąki, lokalnie ze znacznym udziałem k ęp zaro śli wierzbowych i olszowych. Obok wilgotnych dolin rzecznych, równie ż w pa śmie wododziałowym Grabi i Neru wyst ępuj ą liczne podmokło ści, młaki i oczka wodne, charakterystyczne dla obszarów źródliskowych. Stanowi ą one istotn ą warto ść przyrodnicz ą o szczególnym znaczeniu dla środowiska. Spełniaj ą bowiem funkcj ę wodochronn ą.

Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych (Dz.U. Nr 162 poz. 1008) transponuj ące do prawa polskiego zapisy Ramowej Dyrektywy Wodnej definiuje 5 klas stanu ekologicznego: • klasa I – stan bardzo dobry – dla wód o niezmienionych warunkach przyrodniczych lub zmienionych tylko w bardzo niewielkim stopniu, • klasa II – stan dobry – gdy zmiany warunków przyrodniczych w porównaniu do warunków niezakłóconych działalno ści ą człowieka s ą niewielkie, • klasa III – stan umiarkowany – obejmuj ący wody przekształcone w średnim stopniu, • klasa IV – stan słaby – wody o znacznie zmienionych warunkach przyrodniczych (biologicznych, fizykochemicznych, morfologicznych), gdzie gatunki ro ślin i zwierz ąt znacznie ró żni ą si ę od tych, które zwykle towarzysz ą danemu typowi jednolitej cz ęś ci wód,

19 • klasa V – stan zły – wody o powa żnie zmienionych warunkach przyrodniczych, w których nie wyst ępuj ą typowe dla danego rodzaju wód gatunki.

Opieraj ąc si ę na danych pochodz ących z raportu o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2010 r. przyj ęto że główne rzeki na terenie gminy posiadaj ą umiarkowany (kl. III) stan /potencjał ekologiczny. Stan ten nie uległ zmianom w stosunku do bada ń przeprowadzonych w 2009 r. W Raporcie (…) przedstawiono tak że ocen ę stanu chemicznego dla Grabi prowadzon ą w oparciu o punkt pomiarowy „Grabia – Zamo ść ”. Na podstawie chemicznych wska źników jako ści dla substancji priorytetowych jak i innych substancji zanieczyszczaj ących ustalony został stan chemiczny jako dobry. Nale ży przyj ąć , że na terenie gminy i miasta Łask panuj ą podobne warunki. Zgodnie z raportem nale ży przyj ąć , że Pałusznica, Ko ńska i Grabia obj ęte s ą procesem eutrofizacji. Według Programu Małej Retencji Województwa Łódzkiego (synteza z pa ździernika 2005 r.) w granicach gminy jest przewidziana budowa zbiornika „Kolumna” o powierzchni 17 ha i pojemno ści 204 tys.m 3 z lokalizacj ą na rzece Grabi w rejonie uj ścia Pałusznicy oraz zbiornik „Łask” o powierzchni 18 ha i pojemno ści 140 tys.m 3 zlokalizowany na Pisi – korycie ulgowym rzeki Grabi. Obydwa zbiorniki sa oznaczone na rysunku studium. W aneksie do w/w programu, opracowanym w 2010 r. wymienia si ę nadto nast ępuj ące obiekty retencji korytowej: o jaz betonowy w km 25+250 rzeki Grabi w miejscowo ści Ziel ęcice, o jaz betonowy w km 0+60 starorzecza Grabi w Łasku, o jaz betonowy w km 33+400 rzeki Grabi w Łasku, o próg w km 26+073 rzeki Grabi w miejscowo ści Ziel ęcice, o jaz betonowy w km 1+210 rzeki Ko ńskiej w miejscowo ści Ziel ęcice (Nadle śnictwo Kolumna).

Wody podziemne Gmina Łask nie le ży w zasi ęgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych ani w obszarze jego ochrony. Wyst ępuj ą w gminie Łask dwa poziomy wodono śne: górnokredowy i czwartorz ędowy. Poziom górnokredowy zwi ązany jest ze sp ękanymi utworami mastrychtu i kampanu wykształconymi w facji marglisto-wapiennej, lokalnie piaszczystej. Warstwa wodono śna zasilana jest bezpo średnio na wychodniach przez wody opadowe oraz poprzez infiltrację wód opadowych przez nadległe utwory czwartorz ędowe. Zwierciadło wody ma charakter napi ęty na wysoczy źnie i swobodny w dolinie Grabi. Mi ąż szo ść utworów średnio wynosi 110-133 m. Warto ść współczynnika infiltracji waha si ę od 2,2-4,3 m3/ d w okolicy Łasku do 7,0-14,6 m 3/d w rejonie Kolumny. Najwy ższe wydajno ści wyst ępuj ą w rejonie Kolumny – powy żej 120 m3/d, natomiast wydajno ści powy żej 70 m 3/d wyst ępuj ą na obszarze doliny Grabi. Na tym poziomie opieraj ą si ę uj ęcia dla Łasku oraz Bałucza. Wody tego poziomu s ą słabo zmineralizowane. Poziom czwartorz ędowy nie wyst ępuje w rejonie wsi Bałucz i . Utwory czwartorz ędowe wykształcone s ą w postaci piasków o ró żnej granulacji, od drobnoziarnistych po żwiry. Mi ąż szo ść warstwy waha si ę od 15 do 30 m, powy żej tej warto ści wyst ępuje w rejonie Wronowic i Gorczyna. W okolicy Gorczyna zwierciadło ma charakter naporowy, natomiast na pozostałym obszarze jest swobodne. Wody tego pi ętra na znacznym obszarze s ą poł ączone z wodami poziomu górnokredowego tworz ąc jeden poziom u żytkowy. Ma to miejsce przede wszystkim w dolinie Grabi. Z tego poziomu czerpi ą wody uj ęcia w Okupie i w Gorczynie. Wody pi ętra czwartorz ędowego charakteryzuj ą si ę niewielk ą mineralizacj ą.

Dla celów zaopatrzenia ludno ści w wod ę czerpane s ą wody podziemne głównie z górnokredowego poziomu wodono śnego (uj ęcie komunalne Łask-Ostrów z gł ęboko ści 100 m i wi ęcej, uj ęcie w Bałuczu z gł ęboko ści 60 m), ale te ż z utworów czwartorz ędowych ( Okup Mały z gł ęboko ści 52 m i 57 m, Gorczyn z gł ęboko ści 54 m). Wi ększo ść podmiotów gospodarczych czerpi ących wod ę z własnych uj ęć pobiera je z poziomów czwartorz ędowych poło żonych na ró żnych gł ęboko ściach w zale żno ści od wyst ępowania i mi ąż szo ści płatów glin zwałowych.

3.5. Warunki glebowe i struktura upraw rolnych Na terenie gminy Łask przewa żaj ą gleby niskich klas bonitacyjnych. Struktura gleb jest nast ępuj ąca: - kl. IIIa, IIIb – 8,0%; - kl. IVa, IVb – 20,0%;

20 - kl. V – 36,0%; - kl. VI – 26%. Najlepsze gleby wyst ępuj ące w gminie Łask stanowi ą gleby brunatne wytworzone na glinach lekkich, średnich lub ci ęż kich, miejscami pylastych (IIIa i IIIb klasa bonitacyjna gleb). Nale żą one do pszennego dobrego kompleksu przydatno ści rolniczej gleb (kompleks 2) oraz do żytniego bardzo dobrego kompleksu przydatno ści rolniczej gleb (kompleks 4). Charakteryzuj ą si ę wysok ą zawarto ści ą substancji pokarmowych i korzystnymi warunkami wodno-powietrznymi. Wyst ępuj ą w południowej (Si ęganów, Łopatki, Gorczyn, Wola Łaska), środkowej (Borszewice, , Wronowice, Orchów, Okup Wielki), a tak że niewielkim fragmentem w północnej (Wrzeszczewice) cz ęś ci gminy Łask. Korzystnymi dla produkcji rolniczej glebami s ą gleby brunatne i czarne ziemie nale żą ce do IVa i IVb klasy bonitacyjnej. Nale żą one do kompleksu przydatno ści rolniczej żytniego słabego (kompleks 6). Wytworzone zostały na piaskach gliniastych zal ęgaj ących na glinach lekkich lub średnich. Wyst ępuj ą na obszarze całej gminy Łask, przede wszystkim w sołectwach: Wrzeszczewice, Stryje Paskowe, Bałucz, Anielin, Wola Bałucka, Wola Stryjewska, Wydrzyn, Wronowice, Wiewiórczyn, Orchów, Okup Wielki, Ziel ęcice, Si ęganów, Łopatki, Gorczyn, Wola Łaska. Do gleb o mało korzystnych warunkach dla produkcji rolnej nale żą gleby piaszczyste. S ą to przede wszystkim gleby bielicowe wytworzone na piaskach słabogliniastych, rzadziej piaskach gliniastych lekkich zalegaj ących na piasku lu źnym. Nale żą do V klasy bonitacyjnej gleb. Wyst ępuj ą w całej gminie Łask. Gleby te tworz ą kompleksy żytnie bardzo słabe (kompleks 7) oraz zbo żowo- pastewne (kompleks 9). Cechuje je du ża przepuszczalno ść i niska zasobno ść w składniki pokarmowe. Wyst ępuj ą one w granicach całej gminy Łask. Najsłabszymi i najmniej korzystnymi glebami dla produkcji rolnej s ą gleby brunatne wyługowane na piaskach lu źnych VI klasy bonitacyjnej. Na obszarze dolin rzecznych i w obni żeniach terenu spotyka si ę gleby hydrogeniczne pobagienne (murszowe - M), hydrogeniczne bagienne (torfowe – T, torfowo - mułowe - E) i gleby napływowe aluwialne (mady - F). Gleby hydrogeniczne i napływowe wykorzystywane s ą jako u żytki zielone słabe i bardzo słabe (u żytki zielone V i VI klasy). Przy rozdrobnionej strukturze gospodarstw ( średnia wielko ść 5,3 ha) daje to ekstensywn ą, drobnotowarow ą produkcj ę. Z punktu widzenia ochrony środowiska jest to – wbrew pozorom – zjawisko korzystne. Przemieszanie gruntów ornych z łąkami i pastwiskami, du ża ilo ść przyzagrodowych sadów, podziały pól wyznaczone stale zadarnionymi miedzami, drogi polne, trawiaste, z wyst ępuj ącymi na poboczach krzewami a lokalnie drzewami zapobiegaj ą wyst ępowaniu na wi ększ ą skal ę zjawisk erozyjnych i spowalniaj ą odpływ środków produkcji ro ślin (nawozy naturalne i sztuczne) do wód powierzchniowych i podziemnych. W dolinie Grabi oraz w dolnych odcinkach jej dopływów wykształciły si ę gleby pochodzenia organicznego: torfowe, murszowe i torfowo – murszowe. Lokalnie wyst ępuj ą one równie ż w bezodpływowych obni żeniach mi ędzy wydmami oraz na nieczynnych ju ż obszarach źródliskowych dopływów.

Struktura u żytkowania gruntów miasta i gminy Łask

Miasto Łask Gmina Łask Struktura u żytkowania gruntów ha % ha %

Ogólna powierzchnia 1533 100 13158 100 W tym: 1. U żytki rolne razem 899 58,6 9736 74,0 - grunty rolne 722 47,1 7469 56,8 - sady 16 1,0 13,6 1,0 - ł ąki trwałe 128 8,3 1456 11,1 - pastwiska 33 2,2 675 5,1 2. Lasy 312 20,4 2240 17,0 3. Pozostałe tereny 322 21,4 1182 9,0 Użytki rolne razem 100 100 - grunty orne 80,3 76,7 - sady 1,8 1,4 - ł ąki trwałe 14,2 15,0 - pastwiska 3,7 6,9 Źródło: Dane UM w Łasku

21 Tereny zmeliorowane zajmuj ą ogółem 3195 ha (32,8% u żytków rolnych). Zarówno zasi ęg, jak i stan systemu wydaje si ę zadowalaj ący. W zwi ązku ze znacznym wiekiem cz ęś ci drena żu – powy żej 30 lat, miejscami 50 lat - nale ży si ę liczy ć z konieczno ści ą jego modernizacji. Na terenie gminy znajduj ące si ę rowy melioracyjne maj ą ł ącznie 81 km długo ści i są obj ęte ewidencj ą urz ądze ń melioracyjnych. Najwi ększy udział w strukturze zasiewów stanowi ą zbo ża - ok. 71%, ziemniaki - 17% ogólnej powierzchni zasiewów. W śród zbó ż najwi ększ ą powierzchni ę zajmuje żyto - około 40%, nast ępnie pszenica - około 12%. Na przestrzeni lat obserwuje si ę spadek powierzchni zasiewów w gospodarstwach indywidualnych. W latach 1992 – 1996 nast ąpił spadek ogólnej powierzchni zasilanej o ok. 18%, areał zbó ż podstawowych zmniejszył si ę o 4%, a ziemniaków a ż o ok. 34%. Uprawy warzyw zajmuj ą bardzo małe powierzchnie: 70% gospodarstw uprawia warzywa na powierzchni do 0,1 ha, a 27% na powierzchni 0,1-0,5 ha. Uprawy sadownicze stanowi ą około 1% powierzchni u żytków rolnych. Dominuj ące gatunki to jabło ń, wi śnia, porzeczka. Uprawy sadownicze to głównie wsie Gorczyn i Łopatki. Barier ę rozwoju upraw sadowniczych stanowi brak bazy przetwórczej. Warunki glebowo-klimatyczne, kierunki u żytkowania gruntów oraz struktura zasiewów powoduje, że głównym kierunkiem produkcji zwierz ęcej jest chów bydła mlecznego oraz hodowla trzody chlewnej. Areał trwałych u żytków zielonych stanowi około 2,3 tys. ha, tj. 22% u żytków rolnych, a uprawa ro ślin pastewnych jest baz ą paszow ą dla bydła.

3.6. Warunki klimatu lokalnego. Klimat typowy jest dla makroregionu środkowopolskiego. Średnia roczna temperatura powietrza: +8 °C, okres wegetacji – 214 dni, okres bezprzymrozkowy – 160 dni, długo ść zalegania okrywy śnie żnej – 60-70 dni. Mniej korzystne s ą warunki wilgotno ściowe. Średnia suma opadów wynosi 562 mm z objawami niedoboru w miesi ącach lipiec-wrzesie ń. Jedynie obszary dolin rzek odznaczaj ą si ę relatywnie wi ększ ą wilgotno ści ą i cz ęstszym zaleganiem mgieł.

3.7. Lasy W gminie i mie ście Łask znajduje si ę 2499,3 ha lasów (powierzchnia pod drzewostanem le śnym), z czego w Lasach Pa ństwowych 1421,32 ha (powierzchnia pod drzewostanem le śnym) stanowi ą grunty le śne zalesione. Lasy prywatne zajmuj ą powierzchni ę 1078,61 ha, a w samym Łasku powierzchnia wynosi 55,64 ha. Przy powierzchni gminy wynosz ącej 147,37 km 2 lesisto ść nale ży przyj ąć na poziomie 17 %

Lasy Pa ństwowe s ą administrowane przez Nadle śnictwo Kolumna, działaj ące w strukturach Regionalnej Dyrekcji Lasów Pa ństwowych w Łodzi. Z ogólnej powierzchni zalesionej 185,2 ha poło żonych jest w granicach miasta, a 1236,12 ha w granicach gminy. Podstawowymi kompleksami le śnymi na terenie gminy s ą uroczyska Rogaczew, Krucica oraz Ostrów. Warunki siedliskowe w granicach Lasów Pa ństwowych s ą urozmaicone.

Udział procentowy poszczególnych typów siedliskowych lasu przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Typ siedliskowy % pow. siedliska lasu Bs 0,22 Bśw 22,32 Bw 0,29 Bb 0,01

BM św 35,24 BMw 3,98 BMb -

LM św 22,24 LMw 4,30 LMb -

Lśw 9,67 Lw 0,71 Ol 0,63 OlJ 0,39 Razem 100,00 22 Lasy prywatne tworz ą na terenie gminy skomplikowan ą struktur ę przestrzenn ą. W wi ększo ści s ą to lasy stanowi ące porolne nasadzenia sosnowe, o charakterze monokultur równowiekowych. Głównymi gatunkami lasotwórczymi s ą tu sosna, olsza czarna i brzoza. Ł ącznie zajmuj ą one 98% powierzchni drzewostanów. Pozostałe 2% powierzchni zajmuje świerk, d ąb, osika, robinia, wierzba, grab i inne Według Inwentaryzacji stanu lasu i uproszczonych planów urz ądzenia lasów nale żą cych do osób fizycznych obowi ązuj ących od 01.01.2008 do 31.12.2017 r. w poszczególnych sołectwach lasy prywatne zajmuj ą powierzchni ę:

Lp.31. Okup Mały Obr ęb Powierzchnia 26,94 le śna UproszczonyRodzaj sporzplan urządzeniaądzenia ha lasu 321. KopyKarszewść 26,6927,30 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 332. OrchówWrzeszczewice 28,27 9,15 InwentaryzacjaUproszczony plan stanu urz ąlasudzenia RazemNowe 1022,97 lasu 3. Wrzeszczewice 14,78 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 4. Wrzeszczewice 3,65 Inwentaryzacja stanu lasu Skrejnia 5. 21,84 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 6. Rembów 12,75 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 7. Budy Stryjewskie 29,59 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 8. Bałucz 35,87 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 9. Stryje Paskowe 5,97 Inwentaryzacja stanu lasu 10. Stryje Ksi ęż e 13,77 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 11. Borszewice 26,38 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 12. Wola Bałucka 3,04 Inwentaryzacja stanu lasu 13. Wola Stryjewska 3,20 Inwentaryzacja stanu lasu 14. 11,14 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 15. Anielin 81,21 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 16. Wydrzyn 2,09 Inwentaryzacja stanu lasu 17. Wiewiórczyn 9,22 Inwentaryzacja stanu lasu 18. Wronowice 27,82 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 19. Ostrów 10,86 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 20. Teodory 75,83 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 21. Rokitnica 193,65 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 22. Aleksandrówek 31,46 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 23. Mauryca 39,30 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 24. Wola Łaska 28,12 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 25. Gorczyn 8,94 Inwentaryzacja stanu lasu 26. Łopatki 62,05 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 27. Si ęganów 93,45 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 28. Ziel ęcice 47,12 Uproszczony plan urz ądzenia lasu 29. Kolonia Bilew 5,12 Inwentaryzacja stanu lasu 30. Okup Wielki 6,40 Inwentaryzacja stanu lasu

23 W Lasach Pa ństwowych poło żonych w granicach gminy Łask wydzielono kompleksy tzw. lasów ochronnych. Lasy ochronne to lasy pełni ące (wył ącznie lub dodatkowo) funkcj ę pozaprodukcyjne zwi ązane z ochron ą gruntów, wód, infrastruktury oraz terenów zamieszkanych przez człowieka i zagro żonych skutkami zjawisk żywiołowych. W przypadku gminy Łask wyró żnia si ę nast ępuj ące kategorie ochronno ści: • lasy wodochronne – 127,16 ha, • lasy uszkodzone przez przemysł – 183,57 ha (miasto) oraz 1204,99 ha (gmina); • cenne fragmenty przyrody – 127,16 ha; • lasy wokół miast – 385,41 ha.

Dla potrzeb gminy w 2005 r. opracowano inwentaryzacj ę i waloryzacj ę przyrodnicz ą, na podstawie której okre ślono najwa żniejsze zbiorowiska ro ślinne charakteryzuj ące flor ę tego terenu. Wyró żniono tu:

• Zbiorowiska le śne i zaro ślowe; • Zbiorowiska wodne i bagienne; • Zbiorowiska trwałych u żytków zielonych, muraw i wrzosowisk; • Zbiorowiska okrajkowe i por ębowe; • Zbiorowiska ruderalne i segetalne.

W oparciu o przeprowadzon ą waloryzacj ę za zbiorowiska rzadkie i ekosystemy zagro żone wymarciem uznano 10 zespołów w tym ł ęg wi ązowo-jesionowy, gr ąd subkontynentalny, szuwar turzycy prosowej , zespół grzybieni białych i gr ąż ela żółtego oraz zespół mszarów torfowcowych. W przypadku fauny wyszczególniono hydrofaun ę rzeki Grabi oraz faun ę środowisk l ądowych gdzie poza innymi odnotowano wyst ępowanie 25 gatunków ssaków. Fauna ssaków gminy jest bogata w gatunki, co jest zwi ązane z du żą ró żnorodno ści ą środowisk. Najcenniejszymi ssakami s ą stwierdzone gatunki chronione, zwłaszcza nielicznie wyst ępuj ące nietoperze oraz bóbr i wydra. Najcz ęś ciej spotykano nietoperze w lasach i w zadrzewieniach osiedla Kolumna. Na tym osiedlu obserwowano te ż liczn ą wiewiórk ę, która preferuje tego typu stanowiska bogate w pokarm i potencjalne schronienia. Wydr ę wyst ępuje licznie nad Grabi ą wzdłu ż całego jej przebiegu natomiast Bóbr licznie wyst ępuje w starorzeczach rzeki. Wszystkie stanowiska bobra znajduj ą si ę w miejscach, gdzie działalno ść prowadzona przez te zwierz ęta nie zagra ża interesom człowieka. Dwa gatunki łowne - sarn ę i dzika mo żna spotka ć na obszarze całej gminy. Dziki najcz ęściej spotykane s ą w starorzeczach doliny Grabi.

3.8. Uwarunkowania ekologiczne 3.8.1. Stan powietrza atmosferycznego a) Wpływ s ąsiedztwa. Łatwo ść przemieszczania si ę zanieczyszcze ń w powietrzu powoduje, że przy wysokich emisjach na obszarze gminy Łask daj ą si ę odczu ć skutki emisji z aglomeracji łódzkiej (Łód ź, Pabianice), Bełchatowa oraz Zdu ńskiej Woli i Sieradza. Agresywne s ą zwłaszcza importy z kierunków wschodniego i południowo-wschodniego, co obrazuje stan lasów – w wi ększo ści zakwalifikowanych do II strefy uszkodze ń przemysłowych, co w żaden sposób nie jest uzasadnione emisjami z obszaru gminy. b) Emisje lokalne: Obecnie całe województwo łódzkie charakteryzuje się stosunkowo niskim uprzemysłowieniem. Na jego obszarze nie znajduje si ę żaden z 80 najbardziej uci ąż liwych zakładów (tzw. lista „80”). Najbardziej uci ąż liwym zakładem w Łasku jest Okr ęgowa Spółdzielnia Mleczarska. Pozostałe emisje, to głównie emisje pochodz ące ze spalania paliw. Słabo rozwini ęta sie ć ciepłownicza (w Łasku jest kilkana ście ciepłowni osiedlowych), du ża ilo ść mało sprawnych źródeł niskich emisji (kotłownie lokalne, paleniska domowe) przy niskiej jako ści opału lub spalaniu odpadów daj ących cz ęsto emisje toksyczne, to najwi ększe zagro żenia dla stanu powietrza atmosferycznego zwłaszcza w okresie grzewczym.

24 Kolejnym istotnym źródłem emisji jest transport. Na obszarze gminy najwi ększym zagro żeniem jest droga krajowa nr 14 relacji Łód ź – Sieradz, obci ąż ona ruchem tranzytowym wschód zachód oraz przebiegaj ąca przez całe miasto oraz droga krajowa Nr 12 relacji Sieradz-Piotrków Tryb. Emisja z du żych zakładów przemysłowych w ostatnich latach wyra źnie si ę zmniejsza. Nale ży stwierdzi ć, że nast ępuje stały spadek zawarto ści zanieczyszcze ń we wszystkich punktach pomiarowych na terenie województwa, we wszystkich kategoriach badanych zwi ązków chemicznych. c) Warunki klimatyczne i fizjograficzne. Zdecydowana przewaga kierunków przewietrzania na linii wschód – zachód z jednej strony sprzyja wymianie i oczyszczaniu powietrza, a z drugiej ułatwia przenoszenie imisji obszarów sąsiednich. Dla gminy i miasta Łask podstawowe znaczenie ma jako ść powietrza napływaj ącego z kierunku Pabianic i Zdu ńskiej Woli. Lokalne uformowania terenowe, obni żenie doliny Grabi na północ i południowy-zachód od głównego skupiska zabudowy miasta, sprawiaj ą, że warunki przewietrzania w tym rejonie kształtuj ą si ę bardzo korzystnie – nawet w okresach cisz.

3.8.2. Stan czysto ści wód powierzchniowych System wód powierzchniowych w gminie Łask stanowi rzeka Grabia wraz z dopływami: Pałusznic ą (nazwana dopływem z Wymysłowa, poło żona na granicy z gmin ą Dobro ń) oraz Ko ńsk ą. Badaniami czysto ści wód obj ęta jest Grabia na całej długo ści, Pałusznica i Ko ńska. - Pałusznica (Dopływ z Wymysłowa) prowadzi wody z obszaru w wi ększo ści poło żonego poza gmin ą Łask. Rzeka poło żona jest na południe od Kolumny, na granicy gmin Łask i Dobro ń. Zbiera wody głównie z terenów rolnych i le śnych – w znacznym stopniu, zwłaszcza w pobli żu koryta, zmeliorowanych (du ża liczba odwadniaj ących rowów melioracyjnych). Prowadzi ścieki z terenu gminy Dobro ń. W uj ściowym odcinku rzeki (na południe od Kolumny, gmina Dobro ń) wody zakwalifikowano jako wody IV klasy. Głównym źródłem zanieczyszcze ń s ą bakterie typu Coli. Wi ększo ść obci ąż eń wód stanowi ą zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego (odpływ z terenów zmeliorowanych, du ży udział substancji biogennych) oraz ze źródeł komunalnych zrzutów do rzeki lub infiltracji z nieszczelnych szamb. Decyduj ące znaczenie ma tu nie do ko ńca uregulowana gospodarka ściekami w Kolumnie. - Ko ńska prowadzi wody z południowo – zachodniej cz ęś ci gminy Łask. Docieraj ą do niej zanieczyszczenia z miejscowo ści Gorczyn, Łopatki, Sieganów. W Gorczynie przyjmuje ścieki z zakładów przetwórstwa rolniczego. Zbiera wody z terenów o stosunkowo dobrych glebach i intensywnej produkcji rolnej, co powoduje obci ąż enie znacznymi st ęż eniami biogenów. Wprowadza do Grabi wody IV klasy, ska żone głównie zanieczyszczeniami bakteriologicznymi. - Grabia, poprzez swoje dopływy, zbiera wody z wi ększo ści obszaru gminy, poza północn ą cz ęś ci ą nale żą cą do zlewni Neru. Mimo i ż rzeka cechuje si ę naturalnym przebiegiem, z du żą ilo ści ą meandrów, starorzeczy, terenów półnaturalnych zbiorowisk ł ęgu wierzbowo – topolowego, a co za tym idzie du żego potencjału mo żliwo ści samooczyszczenia, kwalifikuje si ę j ą do rzek o wodach IV klasy. Jest tak ze wzgl ędu na nadmierne zanieczyszczenia mikrobiologiczne bakteriami typu Coli oraz chlorofilem. Na całym odcinku w obr ębie gminy Łask decyduje o tym zanieczyszczenie bakteriologiczne, a po przyj ęciu ścieków z Łasku (za po średnictwem oczyszczalni ścieków) do warto ści pozaklasowych wzrasta st ęż enie biogenów (głównie zwi ązków fosforu). Dopływy Neru odprowadzaj ące wody z północnej cz ęś ci gminy i rzeka Pisa nie zostały objęte badaniami stanu czysto ści. Porównuj ąc jednak sposób u żytkowania obszarów i stopie ń zabudowy, mo żna domniemywa ć, że wody tych rzek kwalifikuj ą si ę w podobnych przedziałach, jak dopływy Grabi, czyli nios ą wody IV klasy. Ilo ść i jako ść tych wód nie maj ą wpływu na jako ść wód, które prowadzi Ner. Nadal za aktualn ą uznaje si ę ekoregulacj ę rzeki Grabi w granicach miasta Łask na odcinku od mostu w km 25+800 (ul. S. Żeromskiego) do mostu w km 30+200 (ul. Warszawska) w postaci: - odtworzenia zniszczonych budowli pi ętrz ących i redukuj ących spadek wód, - biologicznej zabudowy skarp (ochrona przed zmianami przebiegu koryta), - budowa progów korekcyjnych pozwalaj ących na utrzymanie wła ściwej niwelety dna, - modernizacji wałów przeciwpowodziowych. Koryto Grabi od mostu przy ul. S. Żeromskiego jest obustronnie obwałowane na długo ści 1425 m po lewej stronie i 2955 m po prawej stronie. Obecnie warto ść techniczna wałów jest niska. Projektowana modernizacja wałów ma doprowadzi ć do uzyskania parametrów odpowiadaj ących IV klasie technicznej okre ślonych w „Warunkach technicznych jakim powinny odpowiada ć obiekty budowlane gospodarki wodnej i ich usytuowanie” (Dz. U. z 1997 r. Nr 21, poz.111).

25 W „Wykazie zada ń z zakresu małej retencji w latach 1997 – 2015 w zlewni Widawki i Grabi”, na terenie gminy Łask przewiduje si ę budow ę zbiorników małej retencji „Łask” i „Kolumna”. Równie ż nadal aktualnymi s ą dotychczasowe propozycje zakładaj ące: - ochron ę cieków ze zbiorowiskami ł ąkowo-zaro ślowymi – zwłaszcza na terenach podmokłych i torfowiskowych, - tworzenie małych spi ętrze ń – rozlewisk z zaro ślami trzcinowymi poni żej uj ść rowów melioracyjnych, - wprowadzenie zalesie ń o strategicznym znaczeniu dla zachowania równowagi hydrologicznej na terenach wododziałowo - źródliskowych o glebach niskiej bonitacji. Na terenie gminy działaj ą: - mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia w mie ście Łask, - mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia we wsi Kopyść , - mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia przy ul. Modrzewiowej Łask – Kolumna.

3.8.3. Stan czysto ści wód podziemnych Zasoby wód podziemnych województwa łódzkiego nale żą do przeci ętnych, ale z powodu braku innych źródeł wody te stanowi ą bezcenne bogactwo tego obszaru. Stan wody w obecnie eksploatowanych uj ęciach uznaje si ę jako przeci ętny.

Klasyfikacja jako ści zwykłych wód podziemnych

Punkt badawczy Typ warstwy Stratygrafia Klasa czysto ści wodono śnej Ostrów – uj ęcie dla Łasku W K2 III Łask - Kolumna W K2 III Okup Mały W Q III Bałucz W K2 III Gorczyn W Q II Źródło: Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2010

Jako ść wody podawanej przez wodoci ągi wiejskie podlega stałej kontroli. Z „Raportu (…)” wynika, że w odniesieniu do wodoci ągów na terenie gminy Łask nie ma zastrze żeń. Natomiast jako ść płytkich wód zaskórnych i gruntowych (studnie kopane) jest zła. Zawarto ść azotanów – 10,1 – 20 mgl/l, (przy normie 10,0 mg/l). W zakresie ska żenia bakteriami typu Coli jedynie ok. 12% skontrolowanych studni podaje wod ę o składzie mikrobiologicznym odpowiadaj ącym wymaganiom sanitarnym. Znacz ące zagro żenie dla wód podziemnych ma zwi ększenie si ę (w zwi ązku z zakładaniem wodoci ągów) ilo ści ścieków bytowych odprowadzanych do szamb, które tworzy si ę z dotychczasowych studni.

3.8.4. Zagro żenia środowiska przez odpady. Gospodarka odpadami w gminie Łask znajduje si ę na wst ępnym etapie prawidłowej organizacji. Zasady gospodarowania odpadami w gminie zostały okre ślone w „Planie gospodarki odpadami dla gminy Łask”. Aktualne zasady utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy Łask reguluje Uchwała nr XXXVIII/417/09 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 2 grudnia 2009 r. w sprawie aktualizacji programu ochrony środowiska dla gminy Łask na lata 2009-2016 oraz aktualizacji planu gospodarki odpadami wraz z prognozami oddziaływania na środowisko. Uchwała ustala szczegółowe zasady utrzymania porz ądku i czysto ści na terenie gminy Łask. Na terenie gminy Łask zbiórk ę i transport odpadów komunalnych prowadz ą 4 firmy, posiadaj ące zezwolenia wydane przez Burmistrza Łasku. Od lipca 2001 roku na terenie gminy funkcjonuje selektywna zbiórka odpadów obsługiwana tylko przez firm ę Eko – Region. Zbiórka prowadzona jest w systemie pojemnikowym. Zbierane są dwie frakcje: szkło i tworzywa sztuczne. Wyselekcjonowane odpady trafiaj ą do specjalnie przygotowanych pojemników. Przestało funkcjonowa ć jedno stałe składowisko odpadów w Łasku – (dzielnica Podłaszcze). Ustanowione je w czasach, gdy nie wymagano zabezpiecze ń gleby i wód gruntowych. Nie posiada ono izolacji od gruntu rodzimego. Obecnie na nieczynnym składowisku trwa proces rekultywacji, który zakłada uformowanie nadpoziomowej pryzmy i uszczelnienie jej wykładzin ą hydroizolacyjn ą z odwodnieniem powierzchniowym rowami opaskowymi. Powstaj ące na terenie gminy odpady komunalne s ą wywo żone poza obszar gminy Łask.

26 Prowadzona obecnie gospodarka odpadami komunalnymi na terenie gminy polega głównie na deponowaniu powstaj ących na jej terenie odpadów niesegregowanych na składowiskach odpadów innych ni ż niebezpieczne. Ponadto prowadzona jest w ograniczonym zakresie selektywna zbiórka odpadów. W zwi ązku z brakiem zbiórki odpadów wielkogabarytowych, ulegaj ących biodegradacji oraz remontowo – budowlanych analizowany system gospodarki odpadami nie uwzgl ędnia ograniczenia kierowania na składowiska odpadów tych że odpadów. Równie ż nie funkcjonuje zbiórka odpadów niebezpiecznych wyst ępuj ących w strumieniu odpadów komunalnych („Plan gospodarki odpadami dla gminy Łask”).

3.8.5. Komunikacyjne zagro żenia środowiska Układ komunikacyjny stanowi uci ąż liwo ść wobec środowiska przyrodniczego w kilku aspektach: Zagro żenie hasłem Istotne jest tu współistnienie s ąsiedztw, a zwłaszcza s ąsiedztwo tras komunikacyjnych i zabudowy mieszkaniowej. Zagro żenie takie na terenie miasta i gminy stanowi ą głównie tranzytowe drogi Nr 14 i Nr 12 prowadz ące z Łodzi do Wrocławia i z Łasku do Piotrkowa Tryb. Równowa żny poziom d źwi ęku A wynosi na niej 75 – 80 dB i przekracza niemal dwukrotnie dopuszczalne normy dla obszarów zabudowy mieszkaniowej wyst ępuj ącej przy trasie (Łask – Kolumna, Łask, Orchów, Okup). Nieco mniejsze przekroczenie (70 – 75 dB) zanotowano na ul. Widawskiej, G. Narutowicza i 9 Maja w Łasku – wyloty w kierunku Widawy, Bełchatowa i Piotrkowa Trybunalskiego. W ulicach centrum miasta poziom hałasu komunikacyjnego wynosi 65 – 70 dB, co stanowi ok. 30% przekroczenie norm dla zabudowy mieszkaniowej. Specyficznym hałasem komunikacyjnym jest hałas pochodz ący z lotniska wojskowego. Poło żone jest ono poza obr ębem gminy Łask, ale w zasi ęgu uci ąż liwo ści akustycznej znajduje si ę kilka miejscowo ści nale żą cych do gminy: Si ęganów, Gorczyn, Mauryca, Teodory, Rokitnica, Aleksandrówek. Od lotniska został ustanowiony obszar ograniczonego u żytkowania, o którym mowa w dalszej cz ęś ci studium. Granice tego obszaru zostały wniesione na rysunek studium. Zanieczyszczenia powietrza Spaliny samochodowe zawieraj ą wyj ątkowo uci ąż liwe i szkodliwe zwi ązki chemiczne: tlenki węgla, w ęglowodory nasycone i nienasycone, tlenki azotu oraz zwi ązki ołowiu. Ich rozprzestrzenianie ograniczone jest do stref równoległych do drogi (bardzo niska emisja) i do wysoko ści 1,5 – 2,5 m n.p.g. W tej sytuacji, najwa żniejsze jest oddziaływanie na bezpo średnie s ąsiedztwa, kształtuj ące si ę podobnie jak w przypadku hałasu komunikacyjnego. Zanieczyszczenie gleby W pobli żu tras komunikacyjnych nast ępuje kumulacja w glebie toksycznych zwi ązków chemicznych pochodz ących ze spalin oraz płynów ścieralnych opon i nawierzchni. Ro śliny w strefie zanieczyszcze ń kumuluj ą je w swoich tkankach (w przypadku zwi ązku ołowiu, jego ilo ść w tkankach ro ślinnych mo że kilkakrotnie 1,5 – 7 razy przekracza ć zawarto ść w glebie). W zwi ązku z tym, w strefach przyległych do ulic i dróg o znacz ącym ruchu (tu – mierzalnym w badaniach nat ęż enia hałasu) powinno si ę ograniczy ć u żytkowanie gleb głównie jako ł ąk i pastwisk oraz upraw warzyw i owoców jagodowych. Wynika to z faktu, że krzewy jagodowe, warzywa, ro śliny pastewne, i trawy wykazuj ą najwy ższy stopie ń kulminacji zanieczyszcze ń, zwi ększaj ący si ę w krowim mleku i przetworach mlecznych. Najwi ększe zagro żenie dla gleb istnieje wzdłu ż dróg Nr 12 i Nr 14 w miejscach jej przebiegu w dolinie Grabi. Istniej ą tam szczególne warunki dla spływu, zalegania i osiadania zanieczyszcze ń zawartych w powietrzu na obszarach ł ąk.

3.8.6. Nadzwyczajne zagro żenia środowiska Na terenie miasta i gminy Łask mo żna okre śli ć dwa stacjonarne źródła potencjalnych, nadzwyczajnych zagro żeń dla środowiska. Pierwszym jest Okr ęgowa Spółdzielnia Mleczarska z instalacj ą chłodnicz ą wykorzystuj ącą amoniak – w przypadku awarii gro źny dla zdrowia i życia ludzi. Drugim – lokalizacja oczyszczalni ścieków w dolinie Grabi na terasie zalewowej. Nie jest ju ż obiektem zagra żaj ącym środowisku aktualnie rekultywowane składowisko odpadów. Pewne obawy mo że te ż budzi ć intensywny ruch transportu towarowego drogami Nr 14 i Nr 12 przez miasto. Obserwowane s ą samochody – cysterny przewo żą ce substancje chemiczne i ropopochodne, co w przypadku kolizji zagra ża lokalnym ska żeniem terenu i mo że powodowa ć niebezpiecze ństwo dla zdrowia i życia ludzi.

27 3.9. Ochrona przyrody Dolina rzeki Grabi na odcinku znajduj ącym si ę w granicach gminy Łask stanowi naturalny korytarz ekologiczny. W planach Krajowego Systemu Ekologicznego jest uwzgl ędniana jako teren o znaczeniu regionalnym. W chwili obecnej na mocy Rozporz ądzenia Wojewody Sieradzkiego z dnia 31 lipca 1998 r. w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu oraz uznania za zespoły przyrodniczo-krajobrazowe (Dz. U. Woj. Sieradzkiego z dnia 9 wrze śnia 1998 r., Nr 20, poz. 115) teren doliny ma rang ę: - Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Dolina Grabi” na terenie gmin: Dobro ń, Łask, S ędziejowice, Widawa oraz miasta Łask; - Obszaru Chronionego Krajobrazu ” Środkowej Grabi” na terenie gmin: Buczek, Łask, Dobro ń. Ponadto na mocy Rozporz ądzenia Wojewody Sieradzkiego z dnia 3 marca 1993 r. został utworzony u żytek ekologiczny „Rzeka Grabia” obejmuj ący 40 kilometrowy odcinek koryta rzeki od miejscowo ści Jamborek (gmina Zelów) do miejscowo ści Ł ęg Widawski (gmina Widawa). Zarz ąd Województwa Łódzkiego proponuje na miejsce Obszaru Chronionego Krajobrazu „Środkowej Grabi” stworzy ć „Tuszy ńsko-Dłutowski” Obszar Chronionego Krajobrazu. Do chwili obecnej projekt ten nie zyskał stosownej akceptacji ze strony władz samorz ądowych. Na terenie Łasku znajduje si ę zabytkowy park miejski z 10 pomnikami przyrody. Na terenie gminy zewidencjonowano parki wiejskie: - w Ostrowie – z 5 pomnikami przyrody; - w Ziel ęcicach – z 2 pomnikami przyrody; - w Karszewie; - we Wronowicach z alej ą i grup ą drzew.

Wykaz pomników przyrody

Lp Lokalizacja Przedmiot Gatunek Data Wła ściciel/zarz ądzaj ący obiektu ochrony utworzenia 1. Obok parku drzewo Wi ąz szypułkowy 23.11.1998 Miasto i Gmina Łask miejskiego dz.83/1 2. Park miejski dz. 78 drzewo Wi ąz szypułkowy 03.02.1998 Miasto i Gmina Łask 3. Park miejski dz. 78 drzewo 4. Park miejski dz. 78 drzewo Wi ąz szypułkowy 03.02.1998 Miasto i Gmina Łask 5. Park miejski dz. 78 drzewo Lipa drobnolistna 03.02.1998 Miasto i Gmina Łask 6. Park miejski dz. 78 drzewo Olsza czarna 03.02.1998 Miasto i Gmina Łask 7. Park miejski dz. 78 drzewo Modrzew 03.02.1998 Miasto i Gmina Łask europejski 8. Park miejski dz. 78 drzewo Modrzew 03.02.1998 Miasto i Gmina Łask europejski 9. Ziel ęcice, dz.145/1 grupa 3 drzew Dęby szypułkowe 03.02.1998 Teren prywatny 10. Wrzeszczewice, drzewo Dąb szypułkowy 03.02.1998 Parafia Rzymsko-Kato- przy ko ściele, licka Dz. 143 11. Gorczyn drzewo Dąb szypułkowy 03.02.1998 Miasto i Gmina Łask Przy drodze 12. Wronowice, grupa 3 drzew Dęby szypułkowe 03.02.1998 Teren prywatny dz.374 13. Wronowice, aleja drzew Graby zwyczajne 03.02.1998 Teren prywatny dz.374 jednogatunkowych 14. Le śnictwo Grabia drzewo Wi ąz szypułkowy 03.02.1998 Lasy Pa ństwowe N-ctwo Kolumna 15. Le śnictwo Grabia drzewo Dąb szypułkowy 03.02.1998 Lasy Pa ństwowe N-ctwo Kolumna 16. Le śnictwo Grabia drzewo Dąb szypułkowy 03.02.1998 Lasy Pa ństwowe N-ctwo Kolumna 17. Ostrów, park ZSO drzewo Dąb szypułkowy 03.02.1998 ZSO w Ostrowie Dz. 256/1 19. Ostrów, park ZSO drzewo Kasztanowiec 03.02.1998 ZSO w Ostrowie Dz. 256/1 zwyczajny Ostrów, park ZSO drzewo Dąb szypułkowy 03.02.1998 ZSO w Ostrowie 20. Dz. 256/1

28 21. Kolumna drzewo Dąb szypułkowy Miasto i Gmina Łask Wykaz uwzgl ędnia stan na 1 marca 2012 r.

Natura 2000

W granicach miasta i gminy Łask jest położony obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty – proponowany Specjalny Obszar ochrony Siedlisk PLH 100021 „Grabia”. Podstaw ą prawn ą honorowania zasad ochrony tego obszaru jest Decyzja Komisji Europejskiej z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyj ęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów maj ących znaczenie dla Wspólnoty składaj ących si ę na kontynentalny region biogeograficzny Bruksela, dnia 10.01.2011 K(2010)9669 wersja ostateczna, przyj ęto list ę projektowanych Specjalnych Obszarów Ochrony Siedlisk. Jednym z nich jest obszar PLH 100021 „Grabia: poło żony na terenach gmin Dłutów, Dobro ń, Zelów, Łask, S ędziejowice i Widawa o ł ącznej powierzchni 1.670,5 ha.

Obszar obejmuje środkowy i dolny bieg Grabi wraz z przylegaj ącymi ekosystemami ł ąkowymi i le śnymi, charakterystycznymi dla niewielkich rzek nizinnych Polski. Teren poło żony w granicach naturowych ci ągnie si ę wzdłu ż rzeki od miejscowo ści Kolonia Karczmy do uj ścia rzeki Grani do Widawki, a jego granice wyznacza terasa zalewowa. Długo ść Grabi obj ętej granicami obszaru Natura 2000 wynosi około 50 km, co stanowi nieco ponad połow ę całkowitej długo ści rzeki wynosz ącej 81,1 km. Średnia szeroko ść rzeki wynosi 2,5 m przy gł ęboko ści około 0,5 m. Osady denne maj ą charakter głównie piaszczysty i żwirowo-piaszczysty. Szeroko ść doliny rzecznej wynosi około 100 m. Pocz ąwszy od miejscowo ści Mzurki, Grabia płynie w kierunku północno-zachodnim, a ż do miejscowo ści Barycz. Wzrastaj ą średnie szeroko ści i gł ęboko ści rzeki pocz ąwszy od pocz ątkowych 3 m i 1 km a ż do 20 m szeroko ści i 0,7 m gł ęboko ści w okolicach Baryczy. Szeroko ść doliny rzecznej wzrasta stopniowo od 100 m do 1 km. Taka charakterystyka doliny rzecznej wła ściwa jest dla pocz ątkowej cz ęś ci wyznaczonego obszaru, od miejscowo ści Karczmy. Dno jest piaszczyste, tylko w nielicznych miejscach, gdzie koryto Grabi przecina wychodnie skał kredowych – bywa pokryte rumoszem wapiennym. W Baryczy rzeka skr ęca w kierunku zachodnim. Dolina utrzymuje szeroko ść 1 km. Szeroko ść koryta waha si ę od 10-12 , gł ęboko ść około 0,8 m. Dno jest głównie piaszczyste. W okolicach ł ąsku nast ępuje zmiana kierunku biegu rzeki z zachodniego na południowo-zachodni, który utrzymuje si ę a ż do uj ścia. Szeroko ść zwi ększa si ę stopniowo od 15 do 30 m, średnia gł ęboko ść wynosz ąca około 1 m mo że przy wysokich stanach wód przekracza ć 2 m. W dolnym biegu rzeki dno jest piaszczyste, cz ęsto mocno zamulone. Dolina w wi ększej cz ęś ci rozległa o szeroko ści 1-2 km. Grabia uchodzi do Widawki w okolicach miejscowo ści Ł ęg Widawski na wysoko ści 143 m npm. W granicach obszaru wyst ępuj ą nast ępuj ące formy ochrony: Park Krajobrazowy Mi ędzyrzecza warty i Widawki (utworzony w 1989 r. obszar 26.636 ha), Obszar Chronionego Krajobrazu Środkowej Grabi, Zespół Krajobrazowo-Przyrodniczy „Dolina Grabi”, Zespół Parkowo-Krajobrazowy „Dolina rzeki Ko ńskiej”, proponowany Zespół Parkowo-Krajobrazowy „W ęzeł hydrograficzny Widawki-Grabi- Niecieczy”, którego fragment te ż wyst ępuje w gminie Łask. Najcenniejszymi siedliskami, dla których tworzony jest obszar naturowy to: o ni żowe i górskie świe że ł ąki u żytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) kod 6510, zajmuj ące 87,5 powierzchni. o łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) kod 91EO, zajmuj ący 10 % powierzchni, o wydmy śródl ądowe z murawami napiaskowymi (kod 2330), zajmuj ące 2 % powierzchni, o starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nypheion, Potamion (kod 3150) zajmuj ące 0,5 % powierzchni.

Na terenach Lasów Pa ństwowych poło żonych w granicach gminy Łask zinwentaryzowano nast ępuj ące gatunki naturowe: 1355 wydra 1042 zalotka wi ększa 1060 czerwo ńczyk nieparek i siedliska: 91E0b ł ęgi olszowe, olszowo-jesionowe i jesionowe 9190-2 śródl ądowe kwa śne d ąbrowy 9170 gr ąd środkowoeuropejski i kontynentalny 7110 torfowiska wysokie i ro ślinno ść torfotwórcza 6510 ni żowe i górskie świe że ł ąki u żytkowane ekstensywnie

29 7140 torfowiska przej ściowe i trz ęsawiska

Obszary ł ęgowo – olszowe w dolinach rzecznych wykluczone s ą z zagospodarowania zabudow ą dla pobytu stałego z powodu du żej wilgotno ści, wyst ępowania zjawisk inwersji oraz z uwagi na mo żliwo ść zahamowania swobodnych przepływów powietrza. W przypadku miasta Łask jest to szczególnie wa żne w rejonie, gdzie ujawniaj ą si ę tendencje do poł ączenia Łasku (pd. brzeg doliny) z miejscowo ści ą Wiewiórczyn (pn. brzeg doliny). Przerwanie ci ągło ści przepływu powietrza w tym miejscu mogłoby mie ć fatalny wpływ na kształtowanie klimatu całego miasta.

4. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej.

4.1. Rys historyczny

Miasto Łask uzyskało przywileje lokacyjne na prawie magdeburskim od króla Władysława Jagiełły w 1422 r. Król zezwolił te ż na odbywanie si ę cotygodniowych, poniedziałkowych i w dniu 4 pa ździernika corocznych targów, które miały o żywi ć życie gospodarcze Łasku i okolicznych wsi. Pierwszym wła ścicielem był Jan Łaski- chor ąż y sieradzki, pierwszym wójtem – Maciej Krówka. Pierwsze, drewniane zabudowania koncentrowały si ę w owalnicowym rynku i przy obecnych ulicach Mickiewicza i 9 Maja.

Na rozwój miasta najwi ększy wpływ miało korzystne poło żenie przy skrzy żowaniu wa żnych szlaków komunikacyjnych, wiod ących w kierunku Piotrkowa, Sieradza, Krajkowa i Szadku. Z drogi prowadz ącej do Piotrkowa z kierunku Uniejowa czy Sieradza korzystała m.in. szlachta, a tak że hierarchowie ko ścielni. Dla ich potrzeb funkcjonowały w Łasku liczne karczmy i podwody, korzystali z nich równie ż urz ędnicy pa ństwowi i dwór królewski. Rang ę rodowego gniazda podniósł zwłaszcza Jan Łaski, zwany te ż Starszym – pó źniejszy kanclerz i prymas. To w tym okresie XVI wieku, nazywanym złotym wiekiem Łasku został wybudowany w latach 1517-1523 murowany ko ściół, któremu Jan Łaski nadał rang ę kolegiaty. Świ ątynia została wyposa żona m.in. w cenn ą bibliotek ę i dzieła sztuki. Olbrzymie znaczenie miała te ż tutejsza szkoła, której kilku wychowanków trafiło do Akademii Krakowskiej. Po 1567 r. powstała w Łasku ła źnia, a w 1598 r. został zało żony w pobli żu drewnianego ko ściółka p.w. Świ ętego Ducha przytułek dla starców, kalek i ubogich. Rozwijało si ę rzemiosło. Piecz ę nad miastem sprawował te ż Stanisław Łaski, wojewoda sieradzki, a król Zygmunt Stary przyznał miastu kolejne przywileje targowe. Z Łaskiem wi ążą si ę tak że życiorysy innych sławnych postaci z rodu Łaskich: Jana Łaskiego Młodszego zwanego reformatorem, Hieronima Łaskiego i Olbrachta Łaskiego.

XVII i XVIII wiek to dla miasta okres stagnacji i upadku, w których najwa żniejszym źródłem utrzymania mieszka ńców było rolnictwo. Obiektem najbardziej okazałym w mie ście była murowana kolegiata, znacz ącym obiektem był te ż modrzewiowy dwór, nazywany niekiedy zamkiem, poło żony w rejonie dzisiejszego parku oraz drewniany ratusz z wie żą w jednym z rogów rynku. Drewniana zabudow ę stosunkowo cz ęsto trawiły liczne po żary.

Upadek Polski i jej rozbiory odbiły si ę negatywnie równie ż i na Łasku. Po II rozbiorze miasto znalazło si ę w zaborze pruskim, a potem rosyjskim, gdzie wchodziło w skład województwa kaliskiego, obwodu sieradzkiego i powiatu szadkowskiego. Kolejno – był w granicach guberni kaliskiej, potem warszawskiej i piotrkowskiej. Miastem prywatnym Łask przestał by ć w 1866 r., stał si ę wtedy siedzib ą władz powiatowych. Był to awans miasteczka, bowiem pojawiły si ę nowe instytucje – s ąd gminny, s ąd pokoju, urz ąd pocztowy, stacja telegraficzna. Magistrat z burmistrzem na czele oraz rada miejska pojawiły si ę w Łasku w 1915 r. Tradycyjnie, rozwijało si ę rzemiosło: przetwórstwo skór, szewstwo i krawiectwo, wytwórnia wozów i bryczek, krochmalnie, olejarnie, młyny. Nie rozwin ęło si ę tu w XIX w. osadnictwo przemysłowe i tkactwo w takim zakresie jak np. w s ąsiedniej Zdu ńskiej Woli. W 1903 r. do Łasku dotarła linia kolejowa Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.

Po odzyskaniu niepodległo ści kraju, Łask odzyskał rang ę powiatu, w skład którego wchodziło 20 gmin. Miasto w okresie mi ędzywojennym w niewielkim jednak stopniu zmieniło swój wizerunek, cho ć sukcesywnie, zwłaszcza w centrum, przybywało zabudowy murowanej oraz brukowanych ulic, a tak że drobnych zakładów przemysłowych oraz obiektów usługowych i handlowych. Podj ęto prób ę elektryfikacji miasta. Powstały nowe szkoły powszechne, gimnazjum oraz żydowska szkoła religijna.

30 W okresie II wojny światowej Łask, podobnie jak Łód ź, został wł ączony do Rzeszy. Został wyzwolony przez oddziały 33. Armii 1.Frontu Białoruskiego 20 stycznia 1945 r. Liczyło wtedy tylko 3,7 tys. mieszka ńców. Po wojnie miejsca pracy mieszka ńcy znajdowali w rozwijaj ących si ę głównie przemy śle terenowym i przemy śle materiałów budowlanych oraz w usługach. Wa żna dla miasta inwestycj ą było utworzenie w 1956 r. lotniska wojskowego oraz zaplecza dla wojska (koszary, klub garnizonowy, mieszkania). W 1964 r. oddano do u żytku zakłady odzie żowe „Wólczanka”, w 1968 r. mleczarni ę. W Teodorach powstał zakład produkuj ący cegł ę silikatow ą, w Gorczynie – zakłady przemysłu owocowo-warzywnego. W 1973 r. w granice administracyjne Łasku została wł ączona Kolumna.

4.2. Zasoby ochrony konserwatorskiej

4.2.1. Obiekty wpisane do rejestru zabytków a) miasto Łask Lp. Nazwa obiektu Materiał Nr rejestru Datowanie 1 2 3 4 5 1. Ko ściół parafialny p.w. Nawiedzenia N.M.P. murowany 245/A 1526 r. i św. Michała Archanioła (przebudowa po 1749 r.) 2. Ko ściół p.w. św. Ducha, dawny szpitalny, ob. drewniany 246/A 1666 r. parafia wojskowa 3. Kamienica przy pl. 11 Listopada 1 murowana 240/A 1860 r. 4. Kamienica przy pl. 11 Listopada 2 murowana 241/A XIX 5. Kamienica przy pl. 11 Listopada 3 murowana 242/A 2 poł. XIX w. 6. Kamienica przy pl. 11 Listopada 6 (w trakcie murowana 243/A 1 poł. XIX w. post ępowania w sprawie skre ślenia z rejestru) 7. Kamienica przy pl. 11 Listopada 7 murowana 244/A XIX w. 8. Kamienica przy ul Ko ściuszki 2 murowana 391/A 1909 r. 9. Park Miejski - 386/A XIX w.

Uwaga: na rysunku studium zabytki pod nr 3-7 pokazano jako jeden obiekt.

b) gmina Łask Lp. Lokalizacja obiektu Nazwa obiektu Nr rejestru Materiał Datowanie 1 2 3 4 5 6 1. Łopatki Dwór 247/A murowany Połowa XVI w. 2. Karszew Dwór 237/A murowany Połowa XIX w. (w trakcie post ępowania w sprawie skre ślenia z rejestru) 3. Ostrów Dwór 379/A murowany 1905 r. 4. Wola Bałucka Dwór 300/A murowany Pocz. XIX w.

4.2.2. Obszary ochrony konserwatorskiej Miasto Łask W dotychczasowych edycjach studium, a tak że obecnie wskazuje si ę na formalne utworzenie, moc ą aktów prawa miejscowego, nast ępuj ących obszarów ochrony konserwatorskiej: Stref ę pełnej ochrony historycznej struktury przestrzennej - strefa „A”, obejmuj ącą historyczny układ urbanistyczny Łasku, tj miasto lokacyjne w obr ębie ulic: Górna i 9 Maja, Warszawska, Plac 11 Listopada, Żeromskiego, Mickiewicza, Kili ńskiego, Tylna, Słowackiego, Szeroka, W ąska, Konopnickiej (odcinek na południe od drogi krajowej Nr 12,14), Narutowicza (odcinek północny nie stanowi ący drogi wojewódzkiej), Ko ścielna, Plac D ąbrowskiego, Sobieskiego. Strefa ta jest uwzgl ędniona w aktualnie sporz ądzanym planie miejscowym dla obszaru śródmie ścia miasta Łask, gdzie jest okre ślana jako strefa ścisłej ochrony konserwatorskiej śródmie ścia. Na rysunku studium Kierunki polityki przestrzennej, ze wzgl ędu na skal ę mapy, strefa jest przedstawiona jako obszar w granicach ochrony układu urbanistycznego Łasku i Kolumny. W wi ększo ści teren strefy jest przeznaczony/opisany jako teren historycznej wielofunkcyjnej zabudowy śródmie ścia.

31

Stref ę ochrony zachowanych elementów zabytkowych - strefa „B” zawart ą w Łasku w granicach: ul.9 Maja-Górna, Objazdowa oraz lini ą ł ącz ącą ul.Objazdow ą z ul.Górn ą poło żon ą mi ędzy w ęzłami: Objazdowej i Żeromskiego oraz Górnej i Widawskiej. Strefa jest uwzgl ędniona w aktualnie sporz ądzanym planie miejscowym dla obszaru śródmie ścia miasta Łask, gdzie obejmuje podstawowe cechy układu przestrzennego i historycznej zabudowy, tj: 1) historyczny układ urbanistyczny przedmie ścia obejmuj ącego d.dzielnic ę żydowsk ą w cz ęś ci kwartału ulic Żeromskiego, Zielona, Objazdowa i Konopnickiej, 2) cz ęść oficynowej zabudowy podwórek na zapleczu reprezentacyjnych kamienic północnej pierzei Placu 11 Listopada i fragmentu ul.Warszawskiej, 3) tereny d.plebanii i katolickiej szkoły wraz z zieleni ą parkow ą poło żone przy ul.Warszawskiej na odcinku od ul.Reymonta do ul.Armii Krajowej, obecnie te ż zaj ętych przez budynki szkolne oraz plebani ę i inne zabudowania zwi ązane z obsług ą parafii, Ze wzgl ędu na skal ę mapy, strefy tej dla śródmie ścia Łasku, nie przedstawiono na rysunku studium Kierunki polityki przestrzennej. W dzielnicy Kolumna mo żna do tej strefy zaliczy ć historyczny układ przestrzenny Kolumny poło żony w granicach ulic: Torowej, Zakopia ńskiej, Sandomierskiej, Swojskiej, Wojska Polskiego, Armii Ludowej, Pi ęknej, Skromnej. Na rysunku studium strefa ta w Kolumnie jest opisana jako obszar wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków. W przypadku Kolumny, dla odró żnienia od śródmie ścia Łasku, stref ę t ę opisuje si ę w niektórych opracowaniach jako stref ę ochrony historycznego układu przestrzennego i historycznych funkcji - strefa „U”.

Stref ę ochrony krajobrazu – strefa „K” . Obejmuje ona: − teren cmentarza − teren dawnego dworu Łaskich (obecnie park miejski) − teren cmentarza w Kolumnie Strefa jest przedstawiona na rysunku studium Uwarunkowania polityki przestrzennej.

Stref ę ochrony ekspozycji elementów zabytkowych - strefa „E”. Obejmuje ona osie widokowe na ko ściół p.w. NMP i św. Michała Archanioła oraz ko ściół p.w. św. Ducha oraz park i cmentarz w Łasku. Stworzona została ona w celu zapewnienia odpowiedniej ekspozycji tych zabytków. Strefa i zasady jej ochrony w cz ęś ci obejmuj ącej obszar śródmie ścia Łask zostały uwzgl ędnione w aktualnie sporz ądzanym planie miejscowym dla tego obszaru.

Gmina Łask Podobnie jak w dwóch poprzednich edycjach studium, równie ż i obecnie wskazuje si ę na utworzenie 13 stref ścisłej ochrony konserwatorskiej na obszarach wiejskich gminy Łask. Obejmuj ą one ró żnej wielko ści tereny, najcz ęś ciej zwi ązane z istniej ącymi lub byłymi dworami. Tereny te znajduj ą si ę na obszarach nast ępuj ących wsi: − Łopatki (rejon renesansowego dworu znajduj ącego si ę w rejestrze zabytków), − Podłaszcze (tu ż przy granicy miasta, cmentarz żydowski XIX w.), − Ziel ęcice nad Grabi ą (park dworski), − Wola Bałucka (rejon dworu znajduj ącego si ę w rejestrze zabytków), − Borszewice (cmentarz parafialny rzymsko-katolicki), − Wincentów/Ulejów (przy północno-zachodniej granicy gminy, niemiecki cmentarz wojenny z 1914 r.), − Wrzeszczewice (przy północnej granicy gminy, cmentarz parafialny rzymsko-katolicki), − Anielin (cmentarz ewangelicki), − Karszew (rejon byłego dworu), − Wronowice (teren parku), − Ostrów (rejon dworu znajduj ącego si ę w rejestrze zabytków), − Rokitnica (cmentarz ewangelicki), − Borszewice – ko ściół rzymsko-katolicki XIX – XX w. Na rysunku studium Kierunki polityki przestrzennej, strefy s ą przedstawione i opisane jako obiekty w wojewódzkiej ewidencji zabytków.

32 W granicach obszarów wiejskich strefa ekspozycji elementów zabytkowych E obejmuje cmentarz i ko ściół w Borszewicach oraz dwór w Łopatkach. Ponadto na terenie wsi Bałucz okre ślono rejon lokalizacji domniemanych zało żeń rezydencjonalno-obronnych , gdzie wszelkie działania inwestycyjne wymagaj ą uzgodnie ń z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

4.2.3. Gminna Ewidencja Zabytków.

MIASTO ŁASK Lp Adres Obiekt Nr rejestru Wojewódzka Gminna ewidencja ewidencja Zabytków zabytków 1. Miasto Łask Historyczny układ x x Urbanistyczny (w obr ębie ulic: 9 Maja, Górna, Mickiewicza, Żeromskiego, Plac 11 Listopada, Warszawska) 2. Miasto Łask Zespół Ko ścioła Pl.D ąbrowskiego p.w.Niepokalanego Pocz ęcia NMP - Ko ściół 245/A x x - dzwonnica x x - otoczenie ko ścioła x x (w granicach ogrodzenia) 3. Miasto Łask, 391/A x x Ul.Ko ściuszki 2 d.magistrat 4. Pl.11 Listopada Dom Nr 1 240/A x x 5. Pl.11 Listopada Dom Nr 2 241/A x x 6. Pl.11 Listopada Dom Nr 3 242/A x x 7. Pl.11 Listopada Dom Nr 4 x 8. Pl.11 Listopada Dom Nr 5 x 9. Pl.11 Listopada Dom Nr 6 243/A x x 10. Pl.11 Listopada Dom Nr 7 244/A x x 11. Pl.11 Listopada Dom Nr 8 x x 12. Pl.11 Listopada Dom Nr 10a x 13. Pl.11 Listopada Dom Nr 11 x 14. Pl.11 Listopada Dom Nr 12 x 15. Pl.11 Listopada Dom Nr 13/14 x 16. Pl.11 Listopada Dom Nr 15 x 17. Pl.11 Listopada Dom Nr 16 x 18. Pl.11 Listopada Dom Nr 17 x 19. Pl.11 Listopada Dom Nr 18 x 20. Pl.11 Listopada Dom Nr 30 x 21. Pl.11 Listopada Dom Nr 31 x 22. Pl.11 Listopada Dom Nr 32 x 23. Pl.11 Listopada Dom Nr 33 x 24. Pl.11 Listopada magazyn x 25. Pl.11 Listopada Dom Nr 35 x 26. Pl.11 Listopada Dom Nr 36 x 27 Pl.11 Listopada Dom Nr 37 x 28. Pl.11 Listopada Dom Nr 38a x 29 Pl.11 Listopada Magazyn x 30. Ul.Narutowicza 2 Dom Nr 2 x 31 Ul.Warszawska Zespół Domu Nr 3 x - dom - oficyna Ul. Warszawska Dom Nr 1 32. Ul.Warszawska Dom Nr 3/5 x 33. Ul.Warszawska Dom Nr 10 x 34. Ul.Warszawska Dom Nr 12 x Ul.Warszawska Dom Nr 16 Ul.Warszawska Dom Nr 23 Ul.Warszawska Dom Nr 37 35. Ul.Zeromskiego Dom Nr 2 x 36. Ul. Żeromskiego Dom Nr 4 x 37. Ul. Żeromskiego Dom Nr 10 x 38. Ul. Żeromskiego Dom Nr 12 x 39. Ul. Żeromskiego Dom Nr 19 x

33 40. Ul.Ko ściuszki Dom Nr 4 x 41. Ul.Ko ściuszki Dom Nr 7 x 42. Ul.Ko ściuszki Dom Nr 8 x 43. Ul.Ko ściuszki Dom Nr 10 x 44. Ul.Ko ścielna Dom Nr 8 x 45. Ul.Konopnickiej Budynek d.szkoły x żydowskiej 46. Ul. Zielona Zespół Ko ścioła pw. św.Ducha x X (obecnie parafia wojsk.) a) ko ściół p.w. św.Ducha 246/A b) otoczenie (w granic x X ogrodzenia) x x 47. Ul.Warszawska 15 Zespół cmentarza paraf. x x a) cmentarz x x b) ko ściół pw.Sw.Franciszka x x c) ogrodzenie z pierwotn ą x x bram ą wej ściow ą 48. Teren Podłaszcza Cmentarz żydowski x x 49. Ul.Armii Krajowej Park Miejski 386/A x x 50 Ul.Armii Krajowej Zespół domu Nr 1 x 51 Ul.Kili ńskiego dom Nr 26. x 52 Ul.Kili ńskiego dom Nr 27 x 53 Ul.Kili ńskiego dom Nr 28. x 54 Ul.Kili ńskiego dom Nr 29. x 55 Ul.Kolejowa budynek dworca PKP. x 56 Ul.Kolejowa wie ża ci śnie ń. x 57 Ul.Kolejowa dom Nr 1. x 58 Ul.Kolejowa dom Nr 1a. x 59 Ul.Kolejowa dom Nr 1b. x 60 Ul.Ko ścielna dom Nr 8 x 61 Ul.Ko ściuszki dom Nr 4. x 62 Ul.Ko ściuszki dom Nr 7. x 63 Ul.Ko ściuszki dom Nr 8. x 64 Ul.Ko ściuszki dom Nr 10. x 65 Ul.Lutomierska Pompownia (zespół budynków x PKP) 66 Ul. 9 Maja dom Nr 14 x 67 Ul. 9 Maja dom Nr 20 x 68 Ul. 9 Maja dom Nr 24 x 69 Ul. 9 Maja dom Nr 28 x 70 Ul. 9 Maja dom Nr 35 x 71 Ul. 9 Maja dom Nr 43 x 72 Ul. 9 Maja dom Nr 47 x 73 Ul. 9 Maja dom Nr 49 x 74 Ul. 9 Maja dom Nr 50 x 75 Ul. 9 Maja dom Nr 62 x 76 Ul. Narutowicza dom Nr 2 x 77 Ul. Narutowicza dom Nr 22 x 78 Ul. Narutowicza młyn (Nr 53) x 79 Ul.Objazdowa dom Nr 6 x 80 Ul.Utrata dom Nr 15 x 81 Ul.Widawska Dom Nr 3 x 82 Ul. Widawska Dom Nr 32 x 83 Ul.Wiejska Dom Nr 12 x 84 Ul.Zielona Dom Nr 11 x 85 Ul. Zielona Dom Nr 12 x ŁASK -KOLUMNA

86 Kolumna Układ urbanistyczny x x 87 Kolumna Zespół Ko ścioła Paraf. p.w. x x Wniebowzi ęcia NMP a) ko ściół x x b) plebania x x 88 Kolumna Cmentarz parafialny x x 89 Ul.Armii Ludowej Dom Nr 1 x 90 Ul.Armii Ludowej Willa Nr 2 x 91 Ul.Armii Ludowej Dom Nr 2a (dawne 4) x 92 Ul.Armii Ludowej Dom Nr 7 x 93 Ul.Armii Ludowej Willa Nr 9 x x 94 Ul.Armii Ludowej Willa Nr 23 x 95 Ul.Armii Ludowej Willa Nr 25 x 96 Ul.Armii Ludowej Willa Nr 25a x

34 97 Ul.Bracka Willa Nr 2 x x 98 Ul.Bracka Willa Nr 7 (róg ul.Bliskiej) x x 99 Ul.Brze źna Willa Nr 5 x 100 Ul.Brze źna Willa Nr 5a (dawne 7) x x 101 Ul.Bł ękitna Willa Nr 7 x x 102 Ul.Bł ękitna Willa Nr 9 x x 103 Ul.Bł ękitna Willa Nr 19 x x 104 Ul.Dolna Dom Nr 5 x 105 Ul.Graniczna Dom Nr 11 x 106 Ul.Graniczna Willa Nr 12 x 107 Ul.Graniczna Dom Nr 15 x 108 Ul.Graniczna Dom Nr 17 x 109 Ul.Gda ńska Willa Nr 7 x 110 Ul.Gda ńska Dom Nr 14 x 111 Ul.Gda ńska Willa Nr 16 x 112 Ul.Gda ńska Willa Nr 17 x x 113 Ul.Jagiełły Willa Nr 8 x x 114 Ul.Jagiełły Willa Nr 10 x x 115 Ul.Katowicka Dom Nr 1 (naro żny z ul.Armii x Ludowej) 116 Ul.Katowicka Willa Nr 4 x 117 Ul.Katowicka Willa Nr 13 x x 118 Ul.Kolonijna Willa Nr 2 x x 119 Ul.Kolonijna Willa Nr 4a (dawne 4) x x 120 Ul.Kopernika Willa Nr 6 x 121 Ul.Kopernika Willa Nr 14 x x 122 Ul.Kopernika Willa Nr 16 x x 123 Ul.Kresowa Dom Nr 6 x 124 Ul.Komuny Parysk. Willa Nr 2 x x 125 Ul.Komuny Parysk. Willa Nr 12a (dawne 12) x x 126 Ul.Komuny Parysk. Willa Nr 14 x x 127 Ul.Komuny Parysk. Dom Nr 15 x 128 Ul.Komuny Parysk. Dom Nr 20 x 129 Ul.Komuny Parysk. Dom Nr 29 x 130 Ul.Letnia Willa Nr 5 x 131 Ul.Letnia Willa Nr 7 x 132 Ul.Letnia Willa Nr 11 x x 133 Ul.Letnia Willa Nr 15 x 134 Ul.Lipowa Dom Nr 2 x x 135 Ul.Lubelska Dom Nr 1 x 136 Ul.Lubelska Willa Nr 5 x x 137 Ul.Lubelska Willa Nr 10 x x 138 Ul.Lubelska Willa Nr 12 x x 139 Ul.Lubelska Willa Nr 13 x 140 Ul.Lubelska Willa Nr 15 x 141 Ul.Łanowa Willa Nr 3 x x 142 ul.Łanowa Willa Nr 7 x 143 Ul.Łanowa Willa Nr 9 x 144 Ul.Łanowa Willa Nr 9a (róg Komuny Par.) x 145 Ul.Łanowa Dom Nr 14 x 146 Ul.Łódzka Willa Nr 1 x x 147 Ul.Piaskowa Willa Nr 1 x x 148 Ul.Piaskowa Willa Nr 6 (róg Pi ęknej) x x 149 Ul.Piaskowa Willa Nr 6a (dawny 3) x 150 Ul.Piaskowa Willa Nr 11 x x 151 Ul.Pi ękna Willa Nr 7 x x 152 Ul.Pi ękna Willa Nr 8 x x 153 Ul.Piotrkowska Willa Nr 2 (dawna Kopernika 8) x 154 Ul.Piotrkowska Willa Nr 7/9 x 155 Ul.Piotrkowska Willa Nr 11 x x 156 Ul.Piotrkowska Willa Nr 13 x 157 Ul.Piotrkowska Willa Nr 18 x 158 Ul.Piotrkowska Willa Nr 25 x x 159 Pl.Szarych Willa Nr 1 x Szeregów 160 Pl.Szarych Willa Nr 2 x Szeregów 161 Pl.Szarych Willa Nr 7 x x Szeregów 162 Ul.Rolnicza Dom Nr 1 (dawna: Lipowa 2) x 163 Ul.Sandomierska Willa Nr 4 x x 164 Ul.Sejmowa Willa Nr 1 x x

35 165 Ul.Sejmowa Willa Nr 7 x x 166 Ul.Sportowa Zespół dworski: x x a) dwór (ob.biuro) x x b) stajnia (ob.fabryka) x x 167 Ul.Sportowa Dom Nr 20 x 168 Ul.Spacerowa Willa Nr 10 x x 169 Ul. Świerkowa Willa Nr 7 (dawne 5/7) x 170 Ul.Torowa Zespół dworca PKP x x a) budynek dworca x x b) dom Nr 3 x x c) dom nr 1c x x 171 Ul.Torowa Willa Nr 1 x x 172 Ul.Torowa Willa Nr 2 (róg Bliskiej) x x 173 Ul.Torowa Willa Nr 14 x x 174 Ul.Torowa Willa Nr 43 x 175 Ul.Toru ńska Willa Nr 9 x x 176 Ul.Toru ńska Willa Nr 13 x x 177 Ul.Wczasowa Willa Nr 2 x x 178 Ul.Wczasowa Willa Nr 8 x x 179 Ul.Wczasowa Willa Nr 9a x x 180 Ul.Wczasowa Willa Nr 10 x x 181 Ul.Wile ńska Willa Nr 1 x x 182 Ul.Wile ńska Willa Nr 8 x x 183 Ul.Wile ńska Willa Nr 13 x 184 Ul.Wile ńska Willa Nr 18 x x 185 Ul.Wile ńska Willa Nr 25 x x 186 Ul.Wojska Zespół willi nr 18 x Polskiego a) willa Nr 1 b) willa Nr 2 c) altana 187 Ul.Wojska Polsk. Willa Nr 11 x x 188 Ul.Wojska Polsk. Willa Nr 13 x 189 Ul.Wojska Polsk. Willa Nr 14 x x 190 Ul.Wojska Polsk. Willa Nr 22 x x 191 Ul.Wojska Polsk. Willa Nr 26 x x 192 Ul.Wojska Polsk. Willa Nr 25 x GMINA ŁASK 1 ANIELIN Relikt cmentarza x x ewangelickiego 2 Dawna szkoła Nr 30 x 3 Dom nr 1 x 4 BAŁUCZ KOLONIA Dom Nr 13 x 5 BORSZEWICE Cmentarz parafialny x x 6 Zespół le śniczówki Nr 4 x a) le śniczówka b) piwnica 7 Zespól le śniczówki Nr 6 x a) le śniczówka b) piwnica mur. 8 BORSZEWICE Dom Nr 19 x CMENTARNE 9 Dom Nr 29 x 10 Dom Nr 31 x 11 BORSZEWICE Zespół ko ścioła x x KO ŚCIELNE paraf.p.w. śś .Stanisława B-pa i Mikołaja B-pa a) ko ściół x x b) dzwonnica x x c) ogrodzenie x x d) plebania x x e) organistówka x x f) obora mur. x g) obora mur. x h) stodoła x 12 GORCZYN Zespół dworski x x a) dwór x x b) park x x 13 Dom Nr 16 x 14 KARSZEW Zespół dworski x x a) relikt dworu (post.o skre śl.) 237/A x x b) relikt parku x x 15 KOPY ŚĆ Dom Nr 44 x x 16 Dom Nr 45 x x

36 17 ŁOPATKI Zespół dworski x x a) dwór 247/A x x b) cegielnia x x 18 Dom Nr 64 x x 19 Dom Nr 71 x x 20 Dom Nr 110 x x 21 MAURYCA Dom Nr 27 x x 22 OKUP MAŁY Park dworski x x a) dom na terenie parku x 23 Cmentarz ewangelicki x x 24 Tkalnia (róg Sieradzkiej i x x Bilewskiej) 25 OKUP WIELKI Dom Nr 3 x x 26 Dom Nr 32 (dawne 31) x x 27 Dom Nr 62 (dawne 51) x x 28 Dom NR 66 (dawne 54) x x 29 Dom Nr 76 (dawne 58) x x 30 ORCHÓW Zespół dworski x x a) dom x x b) obora x x 31 Dom Nr 77 x x 32 Dom Nr 96 x x 33 Dom Nr 102 x x 34 Dom Nr 116 x x 35 ORCHÓW Dom Nr 163 x x WESÓŁKA 36 OSTRÓW Zespół dworski x x a) dwór 379/A x x b) obora x x c) spichlerz x x d) stodoła x x e) czworak x x f) park x x 37 ROKITNICA Cmentarz ewangelicki x x 38 Dom z obor ą Nr 17 x x 39 STRYJE KSI ĘŻ E Dom Nr 25 x x 40 ULEJÓW Cmentarz wojenny x x 41 WIEWIÓRCZYN Dom Nr 33 ul.Hallera x 42 Dom Nr 3 ul. Szkolna x 43 Dom nr 31 ul.Witosa x 44 WOLA BAŁUCKA Zespół dworski x x a) dwór 300/A x x b) otoczenie dworu x x 45 Dom Nr 33 x 46 WINCENTÓW Dom Nr 2 x 47 WRONOWICE Zespół dworski X x a) dwór x b) czworak x c) obora x d) dom gorzelnianego x e) stodoła x f) spichlerz x x g) kotłownia (ob.magazyn) x h) gorzelnia x x i) magazyn gorzelni x j) park x 48 WRZESZCZEWICE Cmentarz parafialny x x 49 Dom Nr 24 (ob.biblioteka) x 50 ZIEL ĘCICE Park dworki x x

4.2.4. Stanowiska archeologiczne

Strefa obserwacji archeologicznej – strefa „OW” , obejmuje teren osadnictwa pradziejowego i historycznego w dolinie rzeki Grabi i jej dopływów przepływaj ących przez obszar miasta i gminy Łask. Strefa obserwacji archeologicznej obejmuje swym zasi ęgiem nast ępuj ące stanowiska archeologiczne wyst ępuj ące na terenie miasta i gminy Łask:

Aleksandrówek 1. Aleksandrówek 1 (15 na 70-49), gm. Łask - osada kultury polskiej, nowo żytno ść

37

Anielin 1. Anielin 1 (21 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XVI-XVII w. 2. Anielin 2 (25 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia - punkt osadniczy kultury polskiej, nowo żytno ść 3. Anielin 3 (26 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje - osada kultury polskiej, XVII-XVIII w.

Bałucz Bałucz 1 (1 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w. Bałucz 2 (2 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia - osada (?) kultury polskiej, XVI-XVIII w. Bałucz 3 (3 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w. Bałucz 4 (4 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury przeworskiej (?), rzym (?) - ślad osadnictwa kultury polskiej, pó źne średniowiecze - osada kultury polskiej, XVI-XVII w. Bałucz 5 (5 na 69-48), gm. Łask - osada kultury polskiej, XVII-XVIII w. Bałucz 6 (6 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w. Bałucz 7 (10 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia - ślad osadnictwa kultury polskiej, średniowiecze - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w. Bałucz 8 (12 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury łu życkiej (?), EB (?) - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w. Bałucz 9 (28 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XVI-XVII w. Bałucz 10 (33 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XVI-XVIII w. Bałucz – Mły ńsko 1 (34 na 69-48), gm. Łask - ślad osadniczy kultury łu życkiej, III EB

Borszewice 1. Borszewice 1 (11 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XIV-XV w. - osada kultury polskiej, XVI-XVII w.

Budy Stryjewskie 1. Budy Stryjewskie 1 (46 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze - ślad osadnictwa kultury polskiej, pó źne średniowiecze 2. Budy Stryjewskie 2 (47 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze 3. Budy Stryjewskie 3 (49 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, pó źne średniowiecze - ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo żytno ść

Kolonia Ł ętków (obr ęb Orchów) 1. Kolonia Ł ętków 1 (5 na 70-48), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, V EB – halsztat C-D 2. Kolonia Ł ętków 2 (21 na 70-48), gm. Łask

38 - ślad osadnictwa kultury łu życkiej, chronologia nieokre ślona 3. Kolonia Ł ętków 3 (22 na 70-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, wczesna EB 4. Kolonia Ł ętków 4 (23 na 70-480), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, chronologia nieokre ślona 5. Kolonia Ł ętków 5 (24 na 70-48), gm. Łask - cmentarzysko kultury łu życkiej, V EB 6. Kolonia Ł ętków 6 (25 na 70-48), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, chronologia nieokre ślona 7. Kolonia Ł ętków 7 (26 na 70-48), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, EB – halsztat

Kolumna 1. Kolumna 1 (23 na 70-49), gm. Łask - osada kultury polskiej, średniowiecze 2. Kolumna (d. nr 1 ), gm. Łask - cmentarzysko kultury łu życkiej, V EB, 1957 r. – badania ratownicze H. Wiklak

Krzucz 1. Krzucz 1 (35 na 69-49), gm. Łask - osada kultury przeworskiej, pó źny laten 2. Krzucz 2 (18 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, pó źne średniowiecze - osada (?) kultury polskiej, XVII-XVIII w. 3. Krzucz 3 (19 na 69-48), gm. Łask - osada (?) kultury polskiej, XVI-XVIII w. 4. Krzucz 4 (20 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, pó źne średniowiecze - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w.

Łask 1. Łask 1 (1 na 70-49), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, chronologia nieokre ślona - osada kultury polskiej, XV w. - osada kultury polskiej, nowo żytno ść 2. Łask 2 (2 na 70-49), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, chronologia nieokre ślona - osada kultury przeworskiej, pó źny laten – wczesny rzym - osada kultury polskiej, XV w. - osada kultury polskiej, nowo żytno ść 3. Łask 3 (3 na 70-49), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, EB – halsztat 4. Łask 4 (4 na 70-49), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, XV w. - osada kultury polskiej, nowo żytno ść 5. Łask 5 (5 na 70-49), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, chronologia nieokre ślona - osada kultury polskiej, XV w. - osada kultury polskiej, nowo żytno ść 6. Łask 6 (28 na 70-49), gm. Łask - relikty dworu Łaskich, kultura polska, średniowiecze (od poł. XIV w.), 1992 r. – badania wykopliskowe, L. Kajzer 7. Łask 7 (70-49), gm. Łask - miasto kultury polskiej, nowo żytno ść , 1993 r. – badania ratownicze i nadzory, P. Kurowicz 8. Łask (d. nr 1) (70-49), gm. Łask - osada kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze, 1967 r. – badania ratownicze J. Kami ńska 9. Łask (d. nr 3) (70-49), gm. Łask - skarb monet kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze, 1958 r. – badania ratownicze, Z. Kaszewski

39 Łopatki 1. Łopatki 1 (28 na 70-48), gm. Łask - osada kultury polskiej, XVIII w. 2. Łopatki 2 (29 na 70-48), gm. Łask - osada kultury polskiej, XVIII w. 3. Łopatki 3 (30-na 70-48), gm. Łask - osada kultury polskiej, XVII-XIX w. 4. Łopatki 4 (31 na 70-48), gm. Łask - osada kultury polskiej, XV – XVIII w. 5. Łopatki 11 (38 na 70-48), gm. Łask - osada kultury mierzanowickiej, wczesna EB, 1987 r. – badania ratowniczo-sonda żowe, A. Pelisiak

Mauryca 1. Mauryca 1 (13 na 70-49), gm. Łask - osada kultury polskiej, XV w. - osada kultury polskiej, nowo żytno ść

Mikołajówek 1. Mikołajówek 1 (8 na 70-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury łu życkiej, chronologia nieokre ślona 2. Mikołajówek 2 (9 na 70-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia - osada kultury łu życkiej, chronologia nieokre ślona - osada kultury polskiej, XVII-XVIII w.

Okup Fabryczny 1. Okup Fabryczny 1 (4 na 70-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury ceramiki sznurowej, neolit 2. Okup Fabryczny 2 (10 na 70-48), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, chronologia nieokre ślona 3. Okup Fabryczny 3 (11 na 70-48), gm. Łask - osada kultury nieokre ślonej, epoka kamienia 4. Okup Fabryczny 4 (12 na 70-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury łu życkiej, V EB 5. Okup Fabryczny 5 (13 na 70-48), gm. Łask - osada kultury nieokre ślonej, epoka kamienia

Orchów 1. Orchów 1 (1 na 70-48), gm. Łask - osada kultury pucharów lejkowatych, neolit 2. Orchów 2 (2 na 70-48), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, III EB - cmentarzysko kultury łu życkiej, III EB 3. Orchów 3 (6 na 70-48), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, chronologia nieokre ślona 4. Orchów 4 (7 na 70-48), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, halsztat C-D 5. Orchów 5 (16 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w. 6. Orchów 6 (17 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury łu życkiej, EB (?) - ślad osadnictwa kultury polskiej, pó źne średniowiecze - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w.

Ostrów 1. Ostrów 1 (9 na 70-49), gm. Łask - osada kultury polskiej, nowo żytno ść

40 Ostrówek 1. Ostrówek 1 (7 na 70-49), gm. Łask - osada kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze - osada kultury polskiej, nowo żytno ść

Podłaszcze 1. Podłaszcze 1 (27 na 70-48), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, halsztat C-D

Rembów 1. Rembów 1 (5 na 68-49), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w.

Remiszew Remiszew 1 (11 na 68-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, nowo żytno ść Remiszew 2 (19 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury wschodniopomorskiej, wczesny halsztat - ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo żytno ść Remiszew 3 (20 na 68-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, pó źne średniowiecze - ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo żytno ść Remiszew 4 (28 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze 5. Remiszew 5 (29 na 68-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, nowo żytno ść 6. Remiszew 6 (30 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, EB/E Ż - punkt osadniczy kultury polskiej, nowo żytno ść 7. Remiszew 7 (45 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 8. Remiszew 8 (18 na 68-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, pó źne średniowiecze/nowo żytno ść

Rokitnica 1. Rokitnica 1 (33 na 70-50), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, neolit-wczesna EB 2. Rokitnica 2 (34 na 70-50), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, chronologia nieokre ślona 3. Rokitnica 3 (35 na 70-50), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, chronologia nieokre ślona 4. Rokitnica 4 (36 na 70-50), gm. Łask - osada kultury nieokre ślonej, paleolit schyłkowy 5. Rokitnica – Kolonia a 1 (22 na 70-49) - osada kultury polskiej, nowo żytno ść

Si ęganów 1. Si ęganów 1 (3 na 70-48), gm. Łask - osada kultury pucharów lejkowatych, neolit, 1986 r. – badania weryfikacyjne i ratownicze, A. Pelisiak 2. Si ęganów 2 (32-na 70-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia 3. Si ęganów 3 (33 na 70-48), gm. Łask - osada kultury pucharów lejkowatych, neolit - osada kultury mierzanowickiej, wczesna EB, 1986-1987 r. – badania sonda żowe, A. Pelisiak 4. Si ęganów 4 (34 na 70-48), gm. Łask - osada kultury nieokre ślonej, epoka kamienia 5. Sieganów 7 (70-48), gm. Łask - osada kultury pucharów lejkowatych, neolit, 1986 r. – badania sonda żowe, A. Pielisiak

41 Stryje Ksi ęż e Stryje Ksi ęż e 1 (8 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, pó źne średniowiecze - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w. Stryje Ksi ęż e 2 (27 na 69-48), gm. Łask - osada kultury polskiej, XIII-XIV w. - punkt osadniczy kultury polskiej, nowo żytno ść Stryje Ksi ęż e 3 (29 na 69-48), gm. Łask - osada kultury przeworskiej, pó źny rzym - osada kultury polskiej, XVII-XVIII w. Stryje Ksi ęż e 4 (30 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia - cmentarzysko (?) kultury przeworskiej, rzym - punkt osadniczy kultury polskiej, XVI-XVII w. 5. Stryje Ksi ęż e 5 (31 na 69-48), gm. Łask - osada (?) kultury przeworskiej, rzym - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w. 6. Stryje Ksi ęż e 6 (32 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XIV-XV w. - Osada kultury polskiej, XVI-XVII w.

Stryje Paskowe Stryje Paskowe 1 (7 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w. Stryje Paskowe 2 (9 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury łu życkiej, V EB/halsztat C - ślad osadnictwa kultury polskiej, średniowiecze - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w. Stryje Paskowe – Szaty ń 1(48 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia Stryje Paskowe – Szaty ń 2 (51 na 68-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, nowo żytno ść Stryje Paskowe – Szaty ń 3 (52 na 68-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, pó źne średniowiecze

Teodory Teodory 1 (14 na 70-49), gm. Łask - osada kultury polskiej, nowo żytno ść Teodory 2 (16 na 70-49), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, XV w. - osada kultury polskiej, nowo żytno ść Teodory 3 (17 na 70-49), gm. Łask - osada kultury polskiej, nowo żytno ść Teodory 4 (18 na 70-49), gm. Łask - osada kultury polskiej, nowo żytno ść Teodory 5 (19 na 70-49), gm. Łask - osada kultury polskiej, nowo żytno ść Teodory 6 (20 na 70-49), gm. Łask - osada kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze - osada kultury polskiej, nowo żytno ść Teodory 7 (21 na 70-49), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, XV w. - Osada kultury polskiej, nowo żytno ść

Wiewiórczyn 1. Wiewiórczyn 1 (23 na 69-48), gm. Łask - osada (?) kultury polskiej, XVII-XVIII w.

Wincentów 1. Wincentów 1 (16 na 68-48), gm. Łask

42 - punkt osadniczy kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze 2. Wincentów 2 (17 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kr ęgu kultur z li ściakami, paleolit schyłkowy

Wola Bałucka 1. Wola Bałucka 1 (13 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, pó źne średniowiecze - osada (?) kultury polskiej, XVI-XVIII w. 2. Wola Bałucka 2 (14 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w. 3. Wola Bałucka 3 (15 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia – wczesna EB - cmentarzysko (?) kultury łu życkiej, V EB/halsztat C - punkt osadniczy kultury polskiej, pó źne średniowiecze - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w.

Wola Łaska 1. Wola Łaska 1(8 na 70-49), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, XV w. - osada kultury polskiej, nowo żytno ść 2. Wola Łaska 2 (11 na 70-49), gm. Łask - osada kultury polskiej, XV w. - osada kultury polskiej, nowo żytno ść 3. Wola Łaska 3 (12 na 70-49), gm. Łask - osada kultury polskiej, nowo żytno ść

Wronowice 1. Wronowice 1 (33 na 69-49), gm. Łask - osada kultury grobów kloszowych, wczesny laten 2. Wronowice 2 (34 na 69-49), gm. Łask - osada kultury przeworskiej, pó źny laten

Wrzeszczewice 1. Wrzeszczewice 1 (31 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo żytno ść 2. Wrzeszczewice 2 (34 na 68-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, nowo żytno ść 3. Wrzeszczewice 3 (35 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia - ślad osadnictwa kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze 4. Wrzeszczewice 4 (36 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury przeworskiej, chronologia nieokre ślona 5. Wrzeszczewice 5 (40 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, pó źne średniowiecze 6. Wrzeszczewice 6 (41 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, pó źne średniowiecze - ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo żytno ść 7. Wrzeszczewice 7 (42 na 68-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, nowo żytno ść 8. Wrzeszczewice 8 (43 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze - ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo żytno ść 9. Wrzeszczewice 9 (44 na 68-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, nowo żytno ść 10. Wrzeszczewice 10 (50 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo żytno ść 11. Wrzeszczewice 11 (53 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury przeworskiej, rzym 12. Wrzeszczewice 12 (55 na 68-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, średniowiecze

43 - punkt osadniczy kultury polskiej, nowo żytno ść 13. Wrzeszczewice 13 (56 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze - ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo żytno ść

Wrzeszczewiczki 1. Wrzeszczewiczki 1 (32 na 68-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury przeworskiej, pó źny rzym 2. Wrzeszczewiczki 2 (33 na 68-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, pó źne średniowiecze - ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo żytno ść

Wydrzyn 1. Wydrzyn 1 (22 na 69-48), gm. Łask - ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia - osada kultury polskiej, XVII-XVIII w. 2. Wydrzyn 2 (24 na 69-48), gm. Łask - punkt osadniczy kultury polskiej, XVII-XVIII w.

Żdżary 1. Żdżary 1 (6 na 70-49), gm. Łask - osada kultury łu życkiej, halsztat

Wszelkie działania inwestycyjne wymagaj ą na terenie strefy obserwacji archeologicznej uzgodnie ń z konserwatorem zabytków archeologicznych i zapewnienia nadzoru archeologicznego w trakcie inwestycji. Na terenie miasta, w miejscu dawnego dworu, gdzie istnieje stanowisko archeologiczne wyodr ębniono ponadto stref ę ochrony reliktów archeologicznych – strefa „W” obejmuj ącą teren poło żony na obszarze przedlokacyjnym. Obowi ązuje tu zasada, że wszelkie działania inwestycyjne wymagaj ą uzgodnie ń celem przeprowadzenia bada ń wyprzedzaj ących i prowadzenia nadzoru archeologicznego podczas realizowania inwestycji. Zgodnie z wytycznymi ze Studium historyczno-urbanistycznego wykonanego przez Pracowni ę Konserwacji Zabytków w Warszawie w granicach miasta został wyodr ębniony rejon obserwacji archeologicznych – strefa OW’ .

5. Uwarunkowania wynikaj ące z warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony zdrowia. 5.1. Liczba ludno ści i jej zmiany Według danych Urz ędu Miejskiego w Łasku na dzie ń 31.12.2011 r. miasto Łask zamieszkiwało 18159 tys. mieszka ńców, gmin ę Łask – 10.082 mieszka ńców W mie ście obserwuje si ę zjawisko zmniejszania si ę liczby mieszka ńców. W ci ągu ostatnich 6 lat liczba ludno ści Łasku zmniejszyła si ę o 1029 osób. Spowodowane jest to głównie ujemnym saldem migracji, gdy ż przyrost naturalny jest w poszczególnych latach zmienny i oscyluje wokół zera.

Liczba mieszka ńców miasta Łask w latach 2000-2011

Data Osób 31.12.2011 18159 31.12.2006 19188 31.12.2000 20117 Źródło: Dane UM w Łasku, marzec 2012 r.

Analizuj ąc struktur ę wieku mieszka ńców pod k ątem wieku produkcyjnego i nieprodukcyjnego, okazuje si ę, że w wieku produkcyjnym w 2010 r. było w Łasku 66,0 % ogólnej liczby mieszka ńców, za ś w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym – po 17 % mieszka ńców. Dla porównania: w 2000

44 r. udział grupy przedprodukcyjnej był znacznie wy ższy i wynosił 22,1 %, grupy produkcyjnej – 62,3 % i grupy w wieku poprodukcyjnym – 15,6 %.

Ludno ść w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w mie ście Łask

Wiek Ludno ść w wieku nieprodukcyjnym przedprodukcyjny produkcyjny poprodukcyjny na 100 osób Rok w wieku produkcyjnym

ogółem w tym ogółem w tym ogółem w tym kobiety kobiety kobiety 2001 4461 2222 12548 6342 2395 1643 54,6 2002 4200 2102 12510 6323 2439 1679 53,1 2010 3136 1567 12185 5973 3136 2241 53,0 Źródło: WUS. Bank danych regionalnych 2010

Ruch naturalny i migracje ludno ści miasta Łask

Ruch naturalny Migracje wewn ętrzne na pobyt stały Rok Urodzenia zgony Przyrost Napływ Odpływ Saldo żywe naturalny migracji ogółem w tym niemowl ąt

2001 172 154 - 18 171 235 -64 2002 133 168 - -35 176 327 -151 2010 208 185 - 23 Źródło: WUS. Bank danych regionalnych 2010

Przyrost naturalny w 2010 r. w mie ście wynosił 23, za ś w gminie 11 i był dodatni. Liczba ludno ści w mie ście systematycznie spada. Liczba ludno ści w wieku produkcyjnym wykazuje wahania, wzrasta jednak liczba ludno ści w wieku poprodukcyjnym. Oznacza to powolny wzrost średniego wieku mieszka ńców miasta.

45

Liczba mieszka ńców w mie ście i gminie Łask w podziale na wsie według stanu na 31.XII.2011 r.

Miejscowo ść Ogółem Miasto Łask 18159 Aleksandrówek 130 Anielin 244 Bałucz 94 Borszewice Cmentarne 137 Borszewice Kolejowe 46 Borszewice Ko ścielne 222 Budy Stryjewskie 125 Gorczyn 404 Grabina (Soł.Okup Wlk) 60 Jabłonki (Soł.Stryje Ksi ęż e) 52 Karszew 136 Kolonia Bałucz (soł. Bałucz) 140 Kolonia Bilew 92 Kopy ść 275 Krzucz 111 Łopatki 437

Łopatki Cegielnia 100

Mauryca 102

Mikołajówek (Soł.Kopy ść ) 53

Młynisko (Soł.Bałucz) 88 Okup Mały 629 Okup Wielki 236 Orchów 747 Orchów-Wesółka 14 (Soł.Orchów) Ostrów 393 Ostrów-Osiedle (Soł.Ostrów) 275 Pogłaszcze (Soł.Łopatki) 117 Rembów 55 Remiszew 105 Rokitnica 249 Si ęganów 280 Stryje Ksi ęż e 140 Stryje Paskowe 143 Teodory 420 Teodory-Osiedle 64 (Soł.Teodory) Ulejów (Soł.Bałucz) 33 Wiewiórczyn 731 Wincentów 49 Wola Bałucka 181

Wola Łaska 447

Wola Stryjewska 145

Wronowice 778

Wrzeszczewice 150 Wrzeszczewice Nowe 60 Wrzeszczewice -Skrejnia 135 Wrzeszczewice-Tomaszew 38 Wydrzyn 334 Ziel ęcice 86 Razem miasto i gmina 28241

46 5.2. Warunki mieszkaniowe Zasoby mieszkaniowe miasta Łask, według banku danych lokalnych GUS w 2010 r. obejmowały ł ącznie 10644 mieszka ń z 39211 izbami, w tym: w mie ście Łask – było 7256 mieszka ń o 26038 izbach i na terenach wiejskich 3388 mieszka ń o 13173 izbach. Własno ść osób fizycznych stanowi 87,3% mieszka ń, natomiast pozostałe 12,7% mieszka ń znajduje si ę w zasobach komunalnych. Przeci ętna liczba izb w mieszkaniu wynosi 3,56 natomiast przeci ętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania wynosi 68,4 m 2 i była wi ększa o 8,4 m 2 w stosunku do okresu sprzed 8 lat.

5.3. Usługi publiczne, organizacje społeczne, ochrona zdrowia, sport i turystyka 5.3.1. Szkolnictwo Na terenie miasta i gminy funkcjonuj ą obecnie nast ępuj ące placówki o światowe: 1) Szkoły Podstawowe: - Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusz Ko ściuszki w Łasku przy ul. 9 Maja 12, - Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Jana Paderewskiego w Kolumnie przy ul. Toru ńskiej 1, - Szkoła Podstawowa Nr 5 im. Mikołaja Kopernika w Łasku przy ul. Szkolnej 2, - Szkoła Podstawowa w Teodorach (uchwała Rady Miejskiej o likwidacji została podj ęta w dniu 21 marca 2012 r.) - Szkoła Podstawowa im. Wojska Polskiego w Wiewiórczynie, - Szkoła Podstawowa we Wrzeszczewicach (uchwała Rady Miejskiej o jej likwidacji została podj ęta w dniu 21 marca 2012 r.) - Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Okupie, - Szkoła Podstawowa w Łopatkach (uchwała Rady Miejskiej o jej likwidacji została podj ęta w dniu 21 marca 2012 r.), - Szkoła Podstawowa w Bałuczu. 2) Gimnazja Publiczne: - Publiczne Gimnazjum Nr 1 im. S. Kardynała Wyszy ńskiego w Łasku przy ul. Narutowicza 28, - Publiczne Gimnazjum Nr 2 w Łasku przy ul. Berlinga 1, - Publiczne Gimnazjum Nr 3 im. Ignacego Jana Paderewskiego w Kolumnie przy ul. Toru ńskiej 1. 3) Szkoły Ponadgimnazjalne: - Liceum Ogólnokształc ące im. Tadeusza Ko ściuszki w Łasku przy ul. Mickiewicza 1, - Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 im. Jana Łaskiego w Łasku, ul. Warszawska 13, - Zespół Szkół Ogólnokształc ących Nr 3 im. Ignacego Jana Paderewskiego w Kolumnie przy ul. Toru ńskiej 1, - Specjalny O środek Szkolno-Wychowawczy w Łasku, ul. Mickiewicza 6, - Zespół Szkół Ogrodniczych w Ostrowie. 4) Przedszkola Publiczne: - Przedszkole Publiczne Nr 1 w Łasku, ul. Jana Pawła II 6b, - Przedszkole Publiczne Nr 3 „Misiaczek” w Łasku, ul. Narutowicza 11a, - Przedszkole Publiczne Nr 4 w Kolumnie, ul. Śląska 3, - Przedszkole Publiczne Nr 5 w Łasku, ul Jana Pawła II 11, - Przedszkole Publiczne Nr 6 w Łasku, ul. Batorego 32. 5) Niepubliczne punkty Przedszkolne funkcjonuj ą w: - Teodorach z/s w Szkole Podstawowej w Teodorach prowadzone przez Wiejskie Stowarzyszenie „Nasze Sprawy”, - Łasku pn. „Pty ś”, ul. 1 Maja 4 prowadzone przez Agnieszk ę Kasprzak.

W szkołach podstawowych w mie ście i gminie Łask uczyło si ę w 2011 r. 1718 uczniów, w gimnazjach publicznych 842 uczniów, natomiast do przedszkoli ucz ęszczało 620 dzieci.

5.3.2. Ośrodki kultury W Łasku znajduj ą si ę nast ępuj ące o środki kultury: 1) Łaski Dom Kultury przy ul. Narutowicza 11 - prowadzi ró żnorodn ą działalno ść kulturaln ą na terenie Łasku i w jego okolicach. Działaj ą przy nim liczne sekcje i zespoły, w ramach których prowadzone s ą zaj ęcia teatralne, taneczne, plastyczne, muzyczne, literackie. 2) Ośrodek Kultury w Kolumnie filia Łaskiego Domu Kultury przy ul. Toru ńskiej 1. 3) Biblioteka Publiczna w Łasku przy ul. 9 Maja 6. wraz z filiami:

47 - filia dla dzieci, - filia na os.Przylesie, - filia w Kolumnie, - filia w Bałuczu, - filia we Wrzeszczewicach.

5.3.3. Stowarzyszenia W Łasku aktywn ą działalno ść prowadzi a ż 29 stowarzysze ń. Nale żą do nich m.in.: Łaskie Towarzystwo Kulturalne, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łaskiej, Łaskie Bractwo Strzelców Kurkowych, Stowarzyszenie „Rodzina Wojskowa”, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział w Łasku, Szkolne Stowarzyszenie Integracji Europejskiej, Otwarta Pracownia Rozwijania Uzdolnie ń „Asymptota”, Stowarzyszenie Nauczycieli J ęzyka Polskiego Powiatu Łaskiego „Równe szanse”, Stowarzyszenie „Las Kolumna”, Stowarzyszenie „Dolina Czystej Grabi”, Stowarzyszenie Przyjaciół Lotnictwa i inne.

5.3.4. Ochrona zdrowia W mie ście znajduje si ę Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej przy ul. Warszawskiej 62 (szpital powiatowy), Gminny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej przy ul. Polnej 12, w skład którego wchodz ą o środki zdrowia w Bałuczu, we Wrzeszczewicach, w Kolumnie przy Placu Szarych Szeregów.

5.3.5. Sport i turystyka Miejski O środek Sportu i Rekreacji w Łasku poło żony jest po północnej stronie drogi Nr 14, w sąsiedztwie parku miejskiego. Obszar o środka wynosi prawie 3 ha. Na jego terenie znajduj ą si ę dwa pełnowymiarowe boiska piłkarskie. Na boiskach prowadz ą swoje rozgrywki i zawody stra że po żarne, szkoły, policja oraz wojsko. O środek sportu posiada jeszcze jedno boisko przy ul. G. Narutowicza, z którego korzystaj ą łaskie szkoły. Na terenie o środka znajduj ą si ę dobrze utrzymane trzy korty tenisowe, a tak że staw rybny. O środek jest organizatorem wielu turniejów oraz festynów sportowo-rekreacyjnych. W okresie letnim na 2,5 ha zalewie na rzece Grabi funkcjonuje oznakowane kąpielisko miejskie. Zorganizowana jest tu pla ża, dwa boiska do siatkówki pla żowej, prysznice oraz sprz ęt pływaj ący. W budowie jest boisko do koszykówki oraz sportowa strzelnica. Ponadto w mie ście przy Szkole Podstawowej Nr 5 znajduje si ę kryta pływalnia. W Łasku działa wiele klubów sportowych. Obiekty noclegowe to: Gospodarstwo Agroturystyczna „Chata Prababci” w Łasku oferuj ące łacznie 56 miejsc noclegowych, pokoje go ścinne w Zespole Szkół Ogrodniczych w Ostrowie to 67 miejsc noclegowych, Zajazd „Jamboł” oferuje 26 miejsc noclegowych, Bar „Zach ęta” w Rokitnicy – 42 miejsca i bar „Kominek” – 22 miejsca noclegowe. Ponadto gospodarstwo agroturystyczne w Borszewicach Cmentarnych oraz Ośrodek Jazdy Konnej w Rokitnicy dysponuj ą polami namiotowymi. W granicach miasta i gminy przebiegaj ą odcinki czterech szlaków turystycznych. Nale żą do nich: 1) „Szlak Okolic Łodzi” - znakowany kolorem czerwonym. Jest to główny pieszy szlak turystyczny aglomeracji łódzkiej, który ma charakter p ętli o całkowitej długo ści 175 kilometrów. Bierze swój pocz ątek w Łodzi. Trasa szlaku przebiega m.in. przez teren Wysoczyzny Łaskiej. 2) „Szlak Młynów nad Grabi ą” - znakowany kolorem żółtym, ł ącznej długo ści 36 km. Jest to szlak pieszy ł ącz ący zachowane zabytki techniki w postaci sze ściu dawnych młynów wodnych zbudowanych nad rzek ą Grabi ą. Szlak rozpoczyna si ę na dworcu PKP w Kolumnie, biegnie przez dolin ę Grabi oraz centrum Łasku. Ko ńczy si ę w Siedlcach Łaskich. Północna i środkowa cz ęść szlaku wiedzie przez Obszar Chronionego Krajobrazu „ Środkowej Grabi”. 3) „Szlak Pabianicki” - znakowany kolorem zielonym, ł ącznej długo ści 26 km. Wiedzie z Pabianic do Łasku, w którym ko ńczy si ę na dworcu PKP. 4) „Szlak Braci Czeskich” - znakowany kolorem niebieskim szlak rowerowy o łącznej długo ści 41 km. Szlak po świ ęcony Braciom Czeskim rozpoczyna si ę w Łasku i wiedzie przez Wysoczyzn ę Łask ą i Kotlin ę Szczercowsk ą. Na trasie szlaku znajduj ą si ę świ ątynie i cmentarze ró żnych wyzna ń chrze ścija ńskich, dawne młyny wodne, bunkry z czasów II wojny światowej. 5) Łódzki Szlak Konny, z którego s ą tu odcinki: Kolonia Ldza ń-Ostrów, Ostrów-Teodory-Mauryca- Gorczyn-Łopatki-Ziel ęcice-Marzenin-Młodawin Górny, Ostrów-Gajewniki. 6) Szlak Skarbów Ziemi Sieradzkiej, rowerowy o przebiegu: łód ź-Konstrantynów Łódzki-Wodzierady-

48 Zdu ńska Wola-Stro ńsko-Sieradz-Chojne-Burzenin-Wierzchlas-Zał ęcze Wielkie-Wielu ń- Wieruszów-Klonowa-Złoczew-Brze źnio-Tub ądzi-Małków-Warta-Rossoszyca-Szadek-Lutomiersk- Łód ź. W gminie Łask szlak ten biegnie z Wodzierady przez Wrzeszczewice-StryjePaskowe- Bałucz-Kopy ść -Kol.Bilew. 7) Wodny Szlak Grabi.

5.3.6. Pozostałe instytucje 1) Komenda Powiatowej Pa ństwowej Stra ży Po żarnej w Łasku przy ul. Stra żackiej 2 oraz Ochotnicza Stra ż Po żarna w Kolumnie przy ul. Armii Ludowej 10, 2) Klub Garnizonowy, 3) Muzeum Historii Łasku, 4) Starostwo Powiatowe, 5) Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, 6) Powiatowy Inspektor Weterynarii, 7) Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, 8) Powiatowy Urz ąd Pracy, 9) Komenda Powiatowa Policji w Łasku, 10) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

5.4. Działalno ść gospodarcza, bezrobocie

Do drugiej wojny światowej Łask był silnym o środkiem rzemiosła, szczególnie obróbki skór i produkcji butów. W latach 60. 70. i 80. powstało w mie ście kilka dużych zakładów przemysłowych bran ży meblarskiej, odzie żowej i budowlanej, które zako ńczyły swoj ą działalno ść w pocz ątkach lat 90. i przekształciły si ę w działaj ące obecnie. Powstały te ż w ostatnim okresie nowe zakłady pracy. Najwa żniejszymi zakładami s ą obecnie: - Zakłady Przemysłu Odzie żowego „Kastor” – producent koszul m ęskich, eksporter wyrobów do krajów zachodnich Unii Europejskiej (Anglia, Niemcy, Belgia, Dania, Francja), - „Instalplast Łask” – producent systemów instalacyjnych i in żynieryjnych z tworzyw sztucznych, - „Magnus” – zakłady stolarki budowlanej, - „Petecki” – producent stolarki okiennej, - Zakład Okr ęgowej Spółdzielni Mleczarskiej – producent serów, masła, śmietany, jogurtów i twarogów, - Studio Mody Teresy Kopias w Łasku – projektowanie i szycie damskich ubiorów, - Ł&K w Łasku – producent stolarki budowlanej i sprz ętu o świetleniowego, - „Lupol” w Łasku – bran ża drzewna, - „Packservice” w Łasku – producent folii, - “Nimpex” w Łasku – zakład budowlany, - „Sigma” – oddział zakładu produkcji farb i lakierów w Chociwiu, - Gospodarstwo Rolne Rusieccy - producent grzybów boczniaków w Łasku, - producent grzybni do uprawy pieczarek w Aleksandrówku.

Istotn ą rol ę w gospodarce regionu pełni ą usługi i handel, którymi zajmuje si ę kilkaset podmiotów gospodarczych, głównie małych rodzinnych firm oraz punktów skupionych w spółdzielczo ści (PSSS „Udział”, GS, Spółdzielnia „Rolnik” w Łasku). Rzemie ślników i kupców wspiera Cech Rzemiosł im.Jana Łaskiego, który zrzesza 130 zakładów rzemie ślniczych z obszaru powiatu łaskiego oraz gmin Dobroń i Szadek. Wi ększo ść rzemie ślników posiada kwalifikacje mistrzowskie oraz pedagogiczne szkol ąc w ró żnych zawodach rocznie około 400 uczniów.

Obsług ą finansow ą zajmuj ą si ę banki” Pekao S.A. w Łasku, PKO BP w Łasku, Bank Spółdzielczy w Podd ębicach, Oddział Łask, Bank Wielkopolski w Łasku oraz banki spółdzielcze (BG Ż).

Stopa bezrobocia, według danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Łasku wynosiła na koniec 2011 roku 17,2 % i była odzwierciedleniem sytuacji rynku pracy w regionie. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych według stanu na koniec 2011 r. wynosiła 2040 osób, w tym: w mie ście Łask liczba ta wynosiła 1332 osoby i dla gminy Łask – 708 osób.

49 5.5. Ekologiczne przesłanki dalszego rozwoju działalno ści gospodarczej w gminie Celem społecznym i ekonomicznym jest znalezienie kierunku aktywizacji rolnictwa, źródeł utrzymania dla ludno ści wiejskiej w sytuacji trudno ści ekonomicznych sektora rolnego i niewielkiej chłonno ści miejskiego rynku pracy. W sołectwach strefy północnej proponuje si ę obranie kierunku na zmniejszenie upraw z przestawieniem na rolnictwo ekologiczne i gospodark ę le śną. Skłaniaj ą ku temu nast ępuj ące przesłanki: - stosunkowo niskie klasy gleb, - stosunkowo „czyste” środowisko przyrodnicze, w tym: o dobre warunki aerosanitarne, o brak uci ąż liwego przemysłu, o wody, których jedynym (głównym) zanieczyszczeniem jest spływ z terenów rolniczych nawozy + melioracje - blisko ść chłonnego rynku du żych miast: Łodzi, Pabianic, Zdu ńskiej Woli, Sieradza oraz łatwa komunikacja z reszt ą świata (droga ekspresowa, lotnisko). Docelowo przy przeznaczeniu najsłabszych gleb na dolesienia, ochronie ł ęgów nadrzecznych i renaturalizacji cieków wodnych, teren staje si ę atrakcyjny dla rozwoju agroturystyki. W sołectwach strefy południowej przewiduje si ę wykorzystanie walorów krajobrazowych morenowego terenu wewn ątrz łuku Grabi i w dolinie Ko ńskiej z zasobami wodnymi i le śnymi dla rozwoju budownictwa letniskowego i agroturystyki. Produkcja rolna – ekologiczna z nastawieniem na obsług ę i zaopatrzenie turystów. Organizacja, w oparciu o drog ę ekspresow ą, centrum skupu płodów rolnych i ich przetwarzaniu oraz zespołów producenckich. Walorami s ą: czyste środowisko i łatwo ść komunikacji. Wzdłu ż drogi ekspresowej proponuje si ę rozwój szkółkarstwa ro ślin u żytkowych i ozdobnych. Nie ogranicza si ę mo żliwo ści badania nowych złó ż kopalnych. Zasady ewentualnej eksploatacji powinny by ć okre ślone w ramach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

6. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu własno ści terenów.

Analiza lokalizacji terenów komunalnych skłania do nast ępuj ących wniosków: 1) Zasoby terenów komunalnych s ą nieliczne • w przypadku Łasku pojedyncze działki posiadaj ą wi ększ ą powierzchni ę, tereny poło żone w centralnej cz ęś ci miasta s ą w znacznej mierze zainwestowane; działki wolne od zabudowy usytuowane s ą głównie na terenach niewskazanych do urbanizacji, • w przypadku dzielnicy Kolumna – ok. 40% działek poło żonych w ramach terenów zurbanizowanych stanowi ą działki wolne od zabudowy. Nieznacznie wi ększ ą powierzchni ę ogółem, od działek komunalnych, posiadaj ą działki b ędące w wieczystym użytkowaniu (w przewa żaj ącej wi ększo ści zabudowane). 2) Znaczne rozproszenie terenów komunalnych, ich lokalizacja na terenach niewskazanych do zabudowy (w przypadku Łasku), oraz niewielki areał ograniczaj ą mo żliwo ści prowadzenia aktywnej polityki przestrzennej przez Rad ę i Burmistrza. Z analizy terenów własno ści Skarbu Pa ństwa wynikaj ą nast ępuj ące wnioski: 1) Zasoby terenów Skarbu Pa ństwa s ą znacznie wi ększe w porównaniu z komunalnymi • w przypadku Łasku: o w cz ęś ci północno-zachodniej znajduj ą si ę działki o du żych areałach, b ędące głównie w użytkowaniu wieczystym zakładów przemysłowych lub stanowi ące du że kompleksy le śne, o w centralnej cz ęś ci miasta zlokalizowane s ą pojedyncze działki, w du żej mierze zainwestowane, o niewielkich powierzchniach; pojedyncze działki w postaci cienkich smug znajduj ą si ę równie ż na terenach ł ąk, pastwisk oraz w dolinach rzek: Grabi i Pisi, • w przypadku dzielnicy Kolumna: o w jej cz ęś ci zurbanizowanej wyst ępuj ą pojedyncze działki wolne od zabudowy, o bardzo du że areały – głównie le śne - skupione s ą szczególnie w cz ęś ci zachodniej oraz na terenach ł ącz ących miasto Łask i Kolumn ę. Działki stanowi ące własno ść komunaln ą lub Skarbu Pa ństwa (w przyszło ści po przeprowadzeniu komunalizacji) wolne od zabudowy i poło żone na obrze żach dzisiaj zurbanizowanych terenów mog ą by ć brane pod uwag ę przy okre ślaniu kierunków rozwoju

50 przestrzennego miasta. Tak wi ęc w tym zakresie, ich lokalizacja i udział w ogólnej strukturze własno ści stanowi uwarunkowanie dla przyszłego zagospodarowania przestrzennego miasta.

Analiza lokalizacji terenów komunalnych skłania do nast ępuj ących wniosków: 1) Zasoby terenów komunalnych s ą nieliczne • w przypadku gminy udział powierzchniowy działek b ędących własno ści ą komunaln ą lub w trakcie komunalizacji do całkowitej powierzchni jest jeszcze mniejszy ni ż w przypadku miasta. 2) Znaczne rozproszenie terenów komunalnych, niewielki areał, ograniczona mo żliwo ść prowadzenia aktywnej polityki przestrzennej przez Rad ę i Burmistrza. Z analizy własno ści Skarbu Pa ństwa wynikaj ą nast ępuj ące wnioski: 1) Zasoby terenów Skarbu Pa ństwa s ą wi ększe w porównaniu z komunalnymi, • w przypadku działek b ędących własno ści ą Skarbu Pa ństwa – działki s ą rozproszone i ich udział powierzchniowy do całej powierzchni jest w porównaniu z miastem zdecydowanie skromniejszy, s ą to głównie działki le śne, rolne, ł ąki, wolne od zabudowy. Najwi ęcej działek zlokalizowanych jest w rejonach południowych: Okup Wielki, Okup Mały, Ostrów (du ży kompleks) oraz Rokitnica. Bior ąc pod uwag ę wielko ść działek b ędących własno ści ą komunaln ą lub Skarbu Pa ństwa oraz ich usytuowanie nie stanowi ą one istotnego uwarunkowania rozwoju przestrzennego gminy.

7. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu zagro żenia bezpieczeństwa ludno ści i jej mienia.

7.1. Zagro żenie powodziowe

Wyst ępowanie powodzi jest uwarunkowane okresowym, ale bardzo silnym zwi ększeniem zasilania rzek opadami atmosferycznymi lub wod ą roztopow ą. Zagro żenie powodzi ą zale ży tak że od hipsometrii zlewni i jej lesisto ści oraz od mo żliwo ści retencjonowania wody w du żych i małych zbiornikach wodnych, polderach i rowach. Stałymi obszarami wyst ępowania zagro żeń powodziowych jest dolina rzeki Grabi. Na innych fragmentach obszaru gminy Łask, poza dolin ą Grabi i jej dopływu Ko ńskiej wyst ępuje problem okresowych podtopie ń. Na terenie gminy Łask wyst ępuj ą generalnie dwa rodzaje wezbra ń powodziowych: ° powodzie roztopowe, ° powodzie opadowo-rozlewowe. Powodzie roztopowe, maj ące miejsce głównie w marcu i kwietniu, spowodowane s ą tajaniem pokrywy śnie żnej i powstawaniem zatorów (stany wysokie rzek). Powodzie typu opadowo-rozlewowego, wyst ępuj ące głównie w lipcu i w sierpniu, zwi ązane s ą z deszczami o du żej intensywno ści lub o charakterze nawalnym. Na zagrożenie wodami powodziowymi nara żone s ą tereny poło żone w szerokiej dolinie rzeki Grabi i dolinach pobocznych we wsiach: Ostrów, Okup Mały, Ziel ęcice i w mie ście Łask. Szczególnie niebezpieczne i kolizyjne jest zagro żenie wodami powodziowymi terenów istniej ącej zabudowy głównie w mie ście Łask.

Zgodnie z ,, Wojewódzkim Programem Małej Retencji dla Województwa Łódzkiego ” na terenie miasta Łask projektuje si ę utworzenie zbiornika retencyjnego, który ma na celu przede wszystkim retencj ę wód z terenu zlewni. Planowany zbiornik to zbiornik retencyjny ,,Kolumna” na rzece Grabi u uj ścia rzeki Pałusznicy. Planowana powierzchnia zbiornika wynosi 17 ha, pojemno ść 204 tys. m 3, natomiast średnia gł ęboko ść 1,2 m. Decyzja dotycz ąca budowy zbiornika, z uwagi na jego poło żenie w proponowanych granicach obszaru maj ącego znaczenie dla Wspólnoty „Grabia” musi by ć poprzedzona analiz ą oddziaływania na stan i funkcjonowanie siedlisk, dla ochrony których proponowane jest utworzenie obszaru naturowego. Planowany zbiornik „Łask” na rzece Pisi-korycie ulgowym Grabi, o powierzchni zalewu 18 ha i pojemności 140 tys.m 3, jest planowany bezpo średnio w sąsiedztwie zarówno obszaru naturowego (od północy) jak i zurbanizowanych terenów miejskich i jest obj ęty obowi ązuj ącym planem miejscowym. Podstawowym celem budowy zbiornika retencyjnego „Łask” jest stworzenie zbiornika zapobiegaj ącego zagro żeniu powodziowemu oraz poprawa stosunków wodnych. Utworzenie zbiornika stwarza równie ż szanse zagospodarowania u żytkowanej ekstensywnie lewobrze żnej doliny Grabi poprzez utworzenie np. o środka wypoczynku i rekreacji.

51 Spowoduje to podniesienie walorów krajobrazowych i rekreacyjnych całej doliny rzecznej, przy zachowaniu naturalnego środowiska doliny. Stworzone wariantowe koncepcje zakładaj ą utworzenie zbiornika: - przepływowo-zaporowego obejmuj ącego i likwiduj ącego istniej ące ulgowe koryto Grabi, - bocznego, uformowanego w lewobrze żnej dolinie koryta ulgowego przy zachowaniu i tylko ograniczonej, odcinkowej, korekcie trasy istniej ącego koryta. Oba warianty zakładają wykonanie zbiornika poprzez wykop w dnie doliny rzeki Grabi. Uzyskane masy ziemi wykorzystane byłyby do uformowania zapór oraz rekultywacji nieczynnego miejskiego składowiska odpadów.

Współcze śnie Grabia ma do spełnienia funkcje, z których przynajmniej gospodarcza i ekologiczna pozostaj ą ze sob ą w konflikcie: Aktualna rola gospodarcza Grabi na obszarze miasta i gminy ogranicza si ę do: ° odbierania spływu powierzchniowego - cz ęsto z pól uprawnych, nawo żonych chemicznie, ° odbierania nieoczyszczonych ścieków z terenów osadnictwa wiejskiego, pozbawionego kanalizacji sanitarnej. W aspekcie przyrodniczym Grabia pełni rol ę korytarza ekologicznego, który funkcjonuje w szerokim układzie regionalnych powi ąza ń przyrodniczych. Stanowi drog ę swobodnej migracji gatunków flory i fauny. W interesie mieszka ńców le ży przywrócenie dobrego stanu sanitarnego rzeki, gdy ż Grabia na obszarze gminy pełni tak że funkcj ę przyrodniczo-krajobrazow ą.

7.2. Zagro żenia osuwaniem si ę mas ziemnych.

Zarówno w mie ście jak i w gminie Łask nie wyst ępuj ą zagro żenia zwi ązane z osuwaniem si ę mas ziemnych.

7.3. Zagro żenia bezpiecze ństwa publicznego.

Wynikaj ą one z przebiegu przez obszary zabudowane dróg krajowych Nr 12, Nr 14 oraz dróg wojewódzkich, którymi przewozi się materiały niebezpieczne. Zagro żenie mo że powsta ć w przypadku awarii oraz kolizji pojazdów przewo żą cych takie ładunki, poruszaj ących si ę po tych drogach. W granicach miasta i gminy Łask nie ma żadnego parkingu dla pojazdów ci ęż arowych przewo żą cych materiały niebezpieczne i nadal nie wskazuje si ę na mo żliwo ści lokalizacji takiego obiektu.

8. Uwarunkowania wnikaj ące z wyst ępowania obszarów naturalnych zagro żeń geologicznych.

W mie ście i w gminie Łask nie wyst ępuj ą obszary naturalnych zagro żeń geologicznych.

9. Uwarunkowania wynikaj ące z wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin, wyznaczonych terenów górniczych oraz zasobów wód podziemnych.

Gmina Łask nie jest zasobna w bogate zło ża kopalin. Udokumentowano ich dotychczas niewiele, przy czym bazuj ą na nich od kilkudziesi ęciu lat Zakłady Wapienno Piaskowe Silikaty w Teodorach, gdzie piaski s ą wykorzystywane do produkcji cegły silikatowej. Złoże jest jednak poło żone w kompleksie lasów pa ństwowych i obejmuje tereny w granicach administracyjnych gminy Łask i sąsiedniej gminy Dobro ń. Udokumentowane zło ża kruszywa s ą wyszczególnione na str. 18 niniejszego studium, zaś utworzone tereny górnicze obejmuj ą niewielkie powierzchnie wokół złó ż „Ulejów” i „Orchów A”. W niniejszym studium wskazuje si ę na mo żliwo ść eksploatacji powierzchniowej potencjalnych zasobów kruszywa po udokumentowaniu zasobów. Zasoby wód podziemnych nie s ą obj ęte ochron ą w ramach wyst ępowania głównych zbiorników wód podziemnych. Ocena ich zasobów wobec potrzeb wynikaj ących z rozwoju miasta i gminy wskazuje, i ż s ą one wystarczaj ące.

52

10. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej

10.1. Uwarunkowania wynikaj ące ze stanu komunikacji.

10.1.1. Istniej ący układ komunikacyjny miasta i gminy, powi ązania z otoczeniem zewn ętrznym. Miasto i gmina Łask maj ą dobre powi ązanie z obszarem zewn ętrznym. Miasto Łask uwa żane jest za wa żny w ęzeł komunikacyjny. Zbiegaj ą si ę tu nast ępuj ące drogi znaczenia mi ędzynarodowego i regionalnego: 1. drogi krajowe: - Nr 14 – droga główna ruchu przyspieszonego klasy GP relacji Łód ź – Łask - Walichnowy, - Nr 12 – droga główna ruchu przyspieszonego klasy GP relacji Sieradz – Łask – Piotrków Trybunalski. - w budowie znajduje si ę odcinek drogi ekspresowej S-8 relacji autostrada A-1-Wrocław. 2. drogi wojewódzkie: - Nr 473 – droga główna klasy G relacji Łask – Szadek, - Nr 481 – droga główna klasy G relacji Łask – Wielu ń, - Nr 483 – droga główna klasy G relacji Łask – Cz ęstochowa. Ponadto przez obszar gminy przebiegaj ą drogi powiatowe o nast ępuj ących numerach i relacjach: - Nr 4906E – Florianki – Borszewice - Okup Wielki, - Nr 2300E – Bałucz – Okup Wielki – Marzenin, - Nr 2321E – Borszewice – Bałucz – Anielin, - Nr 4912E – Dziadkowice – Wrzeszczewice - Kiki – Dobro ń – Karczmy, - Nr 3706E – Łask – Kwiatkowice, - Nr 3301E – Janowice – Poleszyn – Wronowice – Łask, Uzupełnienie tych powi ąza ń na obszarze gminy stanowi sie ć dróg gminnych. Obecna długo ść dróg krajowych w obr ębie miasta i gminy Łask wynosi około 20 km, dróg wojewódzkich około 18,4 km, dróg powiatowych ok. 59,4 km, oraz 47,4 km dróg miejskich. Wa żną rol ę w powi ązaniach zewn ętrznych, szczególnie dalszego zasi ęgu, pełni linia kolejowa Łód ź – Sieradz – Ostrów Wielkopolski – Wrocław. Jest to linia pierwszorz ędnego znaczenia i na terenie gminy posiada trzy przystanki pasa żerskie w: Kolumnie, Łasku, i Borszewicach. Powi ązania zewn ętrzne komunikacj ą zbiorcz ą autobusow ą zapewnia komunikacja autobusowa PKS uzupełniona przewo źnikami prywatnymi.

10.1.2.Uwarunkowania wynikaj ące z analizy wzrostu motoryzacji i ruchu na drogach W ostatnich latach obserwuje si ę du ży wzrost wska źników motoryzacji (szczególnie po zniesieniu cła na samochody sprowadzane z krajów UE). Wzrostowi motoryzacji niestety nie towarzyszy proporcjonalny rozwój infrastruktury komunikacyjnej. Sprawność układu komunikacyjnego, szczególnie miejskiego, w wyniku wzrostu motoryzacji znacznie zmalała. Odpowiednio do wzrostu ilo ści samochodów wzrósł ruch na drogach i ulicach miejskich. Łask jest bardzo nara żony na ten ruch ze wzgl ędu na du żą ilo ść przelotowych dróg krajowych i wojewódzkich. Szczególne nasilenie ruchu notuje si ę na drodze krajowej Nr 14 i Nr 12 prowadz ącej w stron ę Sieradza. Wielko ść ruchu i jego wzrost w Łasku na drogach krajowych podstawie pomiarów przeprowadzonych w 2010 r. przez Biuro Projektowo-badawcze Dróg i Mostów „Transprojekt” w Warszawie (ruch całoroczny średniodobowy) i danych z 1990 r. przedstawiono w poni ższej tabeli:

Wielko ść ruchu samochodowego

Nr drogi Rok Wielko ść ruchu (SDR) w poj./dob ę/2 kierunki Wska źnik z kierunku ogółem % ruchu % ruchu wzrostu osobowego ci ęż arowego 2010/1990 14 Łód ź 1990 8500 64 16 2,17 2010 18492 82 8 12 Sieradz 1990 7000 50 24 1,82

53 2010 12757 71 17 12 Piotrków 1990 2800 48 30 1,72 Tryb. 2010 4811 62 27 1995 3500 72 12 2000 4430 81 9

Średni wzrost ruchu tylko na drodze krajowej Nr 14 w ci ągu 20 ostatnich lat wyniósł 217 % czyli wi ęcej ni ż 10% w ci ągu jednego roku. Podobna wielko ść do skali wzrostu na drodze krajowej Nr 12 wyst ępuje tak że na drogach wojewódzkich Nr 473, 481 i 483. Jest to ogromny wzrost maj ący odzwierciedlenie w obci ąż eniu układu drogowego, a w szczególno ści układu miejskiego. Wpływa równie ż na wzrost zagro żenia bezpiecze ństwa mieszka ńców. Na tym etapie trudno jest wypowiedzie ć si ę o zakresie i skali zmian dotychczasowego obci ąż enia ruchem dróg miejskich i lokalnych po wybudowaniu drogi ekspresowej S-8 z w ęzłem „Łask” na skrzy żowaniu z drog ą Nr 12 pod Teodorami. Spodziewana jest jednak poprawa dotychczasowej kolizyjno ści całego układu drogowego poprzez wyprowadzenie z obszaru miasta ruchu tranzytowego, szczególnie ci ęż arowego.

10.1.3. Wnioski z diagnozy stanu w zakresie układu komunikacyjnego gminy

Obszar gminy charakteryzuje si ę bogatym układem drogowym. Na 100 km 2 powierzchni przypada około 100 km dróg klasyfikowanych (bez dróg śródpolnych rolniczych). Na układ drogowy gminny składaj ą si ę: − sie ć dróg krajowych, − sie ć dróg wojewódzkich, − sie ć dróg powiatowych, − sie ć dróg gminnych, − sie ć dróg gminnych wiejskich. Długo ść , znacz ących w układzie, dróg na obszarze gminy z podziałem na pełnione funkcje jest nast ępuj ąca: Długo ść dróg w gminie Łask

Rodzaj drogi Długo ść [km] Krajowe (w cało ści o nawierzchni asfaltowej) 19,9 Wojewódzkie (w cało ści o nawierzchni asfaltowej) 17,7 Powiatowe 59,4 o nawierzchni asfaltowej 48 o nawierzchni gruntowej utwardzonej 7,6 o nawierzchni gruntowej 3,8 Gminne miejskie 47,7 o nawierzchni asfaltowej 19,4 o nawierzchni gruntowej utwardzonej 10,1 o nawierzchni gruntowej 18,2 Gminne wiejskie 167,3 o nawierzchni asfaltowej 15,3 o nawierzchni gruntowej 152 Suma 312 Źródło: UM w Łasku

Parametry dróg s ą bardzo zró żnicowane, od dobrych dla dróg krajowych (cz ęś ciowo w remoncie), zadowalaj ących wojewódzkich do bardzo średnich i złych, je śli chodzi o drogi powiatowe i gminne. Drogi gminne w wi ększo ści posiadaj ą nawierzchnie gruntowe utwardzone szlak ą i nieutwardzone; szeroko ść jezdni generalnie kształtuj ą si ę w granicach 4,0-5,0, a szeroko ść pasa drogowego wynosi średnio ~ 10m przy zró żnicowaniu szeroko ści od 5,0 do 20,0 m. Sie ć dróg gminnych rolniczych w wi ększo ści posiada nawierzchni ę gruntow ą naturaln ą bez wykształconej jezdni, zapewnia ona jednak, z racji znacznej g ęsto ści dobr ą dost ępno ść do siedlisk i pól.

54 Obsług ę pasa żersk ą obszaru gminy zapewnia komunikacja autobusowa PKS i kilka wybiegowych linii komunikacji miejskiej z Łasku.

10.1.4.Uwarunkowania wynikaj ące z analizy stanu układu ulicznego miasta Sie ć uliczn ą miasta stanowi ą ulice w ci ągach dróg: krajowych, wojewódzkich, powiatowych oraz gminnych. Te ostatnie pełni ą w układzie komunikacyjnym miasta zró żnicowane funkcje i role, od funkcji ulic zbiorczych, poprzez ulice lokalne, dojazdowe do wewn ętrznych i osiedlowych dojazdów wł ącznie. Du ży procent układu ulicznego przypada na drogi krajowe, wojewódzkie i powiatowe – drogi (ulice) te w wi ększo ści prowadz ą ruch niezwi ązany z miastem (tranzytowy) ~ 90% ruchu. Jest to ruch z du żym udziałem ruchu ci ęż kiego. Wszystkie ulice układu podstawowego pełni ą zło żone funkcje i za wyj ątkiem ulicy Objazdowej s ą ulicami w ąskimi, ści śle obudowanymi i nie spełniaj ą wymogów funkcji jak ą pełni ą. W Łasku na ulice podstawowego układu składaj ą si ę: − ci ąg ulic Żeromskiego – Objazdowa – Warszawska – Armii Ludowej jako ulica główna ruchu przyspieszonego (droga krajowa nr 14), − ci ąg ulic Al. Niepodległo ści – 9 Maja – jako ulica główna ruchu przyspieszonego (droga krajowa nr 12), − ci ąg ulic Widawska – Górna – jako ulica główna (droga wojewódzka nr 481), − ulica G. Narutowicza – jako ulica główna (droga wojewódzka 483), − ci ąg ulic Jana Pawła II – odc. 1 Maja jako ulica zbiorcza – powiatowa, − ulica Lutomierska jako ulica zbiorcza – powiatowa, − ci ąg ulicy Konopnickiej – jako ulica zbiorcza – powiatowa, − ci ąg ulic Sportowa – Wile ńska – Spacerowa jako ulica zbiorcza – powiatowa, − ulica S. Batorego jako ulica zbiorcza – powiatowa. Wi ększo ść ulic to ulice jednojezdniowe o szeroko ści jezdni 6-7 m za wyj ątkiem ci ągu ulic, którymi przebiegaj ą drogi krajowe nr 14 i nr 12, gdzie szeroko ść jezdni, za wyj ątkiem Al. Niepodległo ści, średnio kształtuje si ę w granicach 9 m. Centrum miasta o wysokich i ciasno obudowanych ulicach podlega ochronie, jako cało ść zabytkowego układu urbanistycznego. Sprawno ść układu centrum jest niska – cz ęść ulic jest jednokierunkowa, ulice s ą w ąskie, a skrzy żowania proste nieskanalizowane. Generalnie układ podstawowy wymaga dostosowania parametrów technicznych – jego niska sprawno ść jest wynikiem historycznego rozwoju układu oraz relacji w warunkach niskiej w tym czasie motoryzacji.

Wykaz dróg powiatowych na terenie miasta Łask

Lp Numer Odcinek Ulica Szczegółowy przebieg

pocz ątek koniec 1 2314E 1 ul. Widawska ul. J. Kili ńskiego Dr woj. Nr 481 2 2315E 1 ul. Jana Pawła II ul. Południowa ul. G. Narutowicza 2 ul. 1 Maja ul. G. Narutowicza ul. S. Okrzei 3 2316E 1 ul. A. Mickiewicza ul. Górna ul. W. Broniewskiego 4 2317E 1 ul. J. Kili ńskiego ul. G. Narutowicza Granica m. Łask 5 2318E 1 Pl. 11 Listopada 2 ul. G. Narutowicza ul. 9 Maja Pl. 11 Listopada 3 ul. 9 Maja ul. G. Narutowicza Al. Niepodległo ści 6 2319E 1 ul. Batorego ul. Warszawska Granica m. Łask 7 2320E 1 ul. Północna ul. J. Kili ńskiego ul. J. Matejki 2 ul. J. Matejki ul. Widawska ul. Północna 8 2322E 1 ul. Wojska Polskiego ul. Obwodowa ul. Armii Ludowej 2 Pl. Szarych Szeregów ul. Armii Ludowej ul. Komuny Paryskiej 3 ul. Komuny Paryskiej Pl. Szarych Szeregów ul. Torowa 9 2323E 1 ul. Zielona ul. S. Żeromskiego Bez wylotu 10 2324E 1 ul. M. Konopnickiej ul. J. Kili ńskiego Park Miejski

55 Szczegółowy przebieg

11 2325E 1 ul. Armii Krajowej ul. Warszawska Bez wylotu 12 2326E 1 ul. J. Słowackiego ul. A. Mickiewicza ul. M. Konopnickiej 13 2327E 1 ul. S. Żeromskiego Pl. 11 Listopada ul. A. Mickiewicza 2 ul. Warszawska ul. Objazdowa Pl. 11 Listopada 14 2328E 1 ul. Południowa ul. 9 Maja ul. K. Puławskiego 15 2329E 1 ul. Wakacyjna ul. Armii Ludowej Granica gm. Łask 16 2330E 1 ul. Brze źna ul. Torowa ul. Piekarnicza 2 ul. Piekarnicza ul. Brze źna granica gm. Łask 17 2331E 1 ul. Wrzosowa ul. Sportowa ul. Piekarnicza 18 2332E 1 ul. Lubelska ul. Armii Ludowej ul. Torowa 2 ul. Sportowa ul. Torowa granica gm. Łask 19 2333E 1 ul. Ogrodowa ul. Sportowa Granica gm Łask 20 2334E 1 ul. Piotrkowska ul. Armii Ludowej ul. Torowa 21 2335E 1 ul. Wile ńska ul. Torowa ul. Armii Ludowej 2 ul. Katowicka ul. Armii Ludowej Pl. Gwia ździsty 3 Pl. Gwia ździsty 4 ul. Spacerowa Pl. Gwia ździsty ul. Światowida 22 3706E 1 ul. Lutomierska granica miasta Łask ul. S. Żeromskiego Źródło: Zarz ąd Dróg Powiatowych

10.1.5.Uwarunkowania i wnioski wynikaj ące z analizy obsługi miasta komunikacj ą zbiorow ą Miasto obsługiwane jest przez miejsk ą komunikacj ę autobusow ą (razem Łask i Kolumna). Wi ększo ść linii obsługuje równie ż tereny podmiejskie a trzy z nich kursuj ą w relacjach Łask – Zdu ńska Wola (linia B), Łask – Zelów (linia C) i Łask – Pabianice (linia D). Trasy miejskiej komunikacji stanowi ą ulice: Kolejowa, Lutomierska, S. Żeromskiego, Objazdowa, Zielona, Plac 11-go Listopada, Widawska, A. Mickiewicza, 1 Maja, G. Narutowicza, 9 Maja, Jana Pawła II, Lubelska, Wile ńska, Sportowa, Katowicka, Spacerowa, Światowida, Armii Ludowej, Warszawska, S. Batorego, D ębowa. Linie obsługuj ą wszystkie podstawowe struktury miasta, przebiegaj ą przez obszar centrum oraz ł ącz ą dworce PKS i PKP. W ostatnich latach obserwuje si ę spadek przewozów komunikacj ą publiczn ą, co jest wynikiem rozwoju komunikacji indywidualnej – wzrostu motoryzacji. W powi ązaniach zewn ętrznych miasto posiada komunikacj ę autobusow ą PKS. Dworzec, a wła ściwie przystanek poło żony jest przy ul. Zielonej. Trwaj ą obecnie pertraktacje w kwestii zbycia przez PKS cz ęś ci terenu dworca. Linie autobusowe PKS obsługuj ą tereny najbli ższych gmin. S ą to gminy: Widawa, Szadek, S ędziejowice, Wodzierady, Dobro ń, Buczek, Sieradz, Zdu ńska Wola. Z dworca w Łasku odje żdżaj ą tak że autobusy do miast dalej poło żonych: Warszawa, Łód ź, Lublin, Cz ęstochowa, Pozna ń, Kalisz, Kudowa Zdrój, Opole, Świeradów Zdrój, Wrocław. Ważną rol ę w powi ązaniach zewn ętrznych, szczególnie dalszego zasi ęgu pełni linia kolejowa relacji Łód ź-Sieradz-Ostrów Wielkopolski-Wrocław. Budynek dworcowy w Łasku jest obecnie od kilku lat nieczynny. Linia jest dwutorowa, zelektryfikowana. Zapewnia poł ączenia z sąsiednimi miastami jednak ze wzgl ędu na spadek wielko ści przewozów pasa żerskich zmniejszyła si ę cz ęstotliwo ść i ilo ść poci ągów.

10.2. Zaopatrzenie w wod ę.

10.2.1. Stan ogólny zaopatrzenia w wod ę mieszka ńców gminy W gminie Łask funkcjonuj ą 4 komunalne uj ęcia wody: S ą to: 1) uj ęcie wody w Łasku-Ostrowie ujmuj ące górnokredowy poziom wodono śny, eksploatowane w ramach zasobów zatwierdzonych w kategorii „B” Q = 651 m 3/h, przy depresji s=6,2-29 m w ilo ści: 3 3 Q śr.d =4411,0 m /d i Q max h =311,0 m /h Uj ęcie składa si ę z 4 studni:

56 studnia A-1, gł ęboko ść 134 m, Q = 100,1 m 3/h, depresja s=11,27 m, studnia A-2, gł ęboko ść 100 m, Q = 91,8 m 3/h, depresja s=29,06 m, studnia A-3, gł ęboko ść 100 m, Q = 100,3 m 3/h, depresja s=8,83 m, studnia A-4, gł ęboko ść 100 m, Q = 150,0 m 3/h, depresja s=5,3 m. 2) uj ęcie wody w Bałuczu, składaj ące si ę z 2 otworów studziennych ujmuj ących wod ę podziemn ą z utworów górnokredowych: studnia S-2, gł ęboko ść 61 m, Q = 75 m 3/h, depresja s=10,5 m, studnia S-3, gł ęboko ść 60 m, Q = 75 m 3/h, depresja s=9,13 m. Zezwolenie na pobór wód podziemnych z tego uj ęcia o zatwierdzonych zasobach eksploatacyjnych Q = 75 m 3h opiewa na ilo ść : 3 3 Q max d =1133 m /d i Q max h =60 m /h 2) uj ęcie wody w Okupie Małym ujmuje wod ę z utworów czwartorz ędowych i składa si ę z dwóch studni: studnia Nr 1, gł ęboko ść 52 m, Q = 56,9 m 3/h, depresja s=5,8 m, studnia Nr 2, gł ęboko ść 57 m, Q = 56,9 m 3/h, depresja s=2,05 m Zezwolenie na pobór wód podziemnych z tego ujęcia o zatwierdzonych zasobach eksploatacyjnych Q = 56,9 m 3h przy depresji s=5,81 m opiewa na ilo ść : 3 3 Q max d =414 m /d i Q max h =43,0 m /h 3) uj ęcie wody w Gorczynie ujmuje wod ę z utworów czwartorz ędowych i składa si ę obecnie z jednej studni (druga studnia nie jest eksploatowana z uwagi na ponadnormatywna zawarto ść żelaza i manganu). studnia S-1, gł ęboko ść 54 m, Q = 27,3 m 3/h, depresja s=5,8 m Zezwolenie na pobór wód podziemnych z tego ujęcia o zatwierdzonych zasobach eksploatacyjnych Q = 117 m 3h opiewa na ilo ść : 3 3 Q max d =283,0 m /d i Q max h =27,3 m /h

Długo ść sieci wodoci ągowej zasilanej z poszczególnych uj ęć komunalnych na koniec 2011 r. wynosiła: - Łasku-Ostrowie - 110,398 km - Bałuczu - 64,786 km - Okupie - 28,125 km - Gorczynie - 22,3 km Ponadto wie ś Rembów jest zaopatrywana w wod ę z uj ęcia w Wodzieradach i tu długo ść sieci wodoci ągowej wynosi 0,786 km. Ł ącznie długo ść sieci wodoci ągowej wynosi 101,1609 km. Z uj ęcia wody w Łasku-Ostrowie jest tak że zaopatrywana w wod ę wie ś Barycz w gminie Dobro ń.

Analiza stanu wykazała, że niemal wszystkie tereny pełni ące w mie ście i gminie funkcje mieszkaniowe, produkcyjne i usługowe, pozostaj ą w zasi ęgu sieci wodoci ągowej z systemu miejskiego b ądź lokalnych systemów wodoci ągów wiejskich. Poziom zaspokojenia potrzeb jest oceniany pod wzgl ędem ilo ściowym, jako wystarczaj ący. Jako ść wody nie budzi zastrze żeń słu żb Sanitarno – Epidemiologicznych. System zaopatrzenia w wod ę miasta Łask oparty o górnokredowe uj ęcie i stacj ę wodoci ągow ą we wsi Ostrów jest sprawny technicznie i zapewnia pełne pokrycie potrzeb ilo ściowych odbiorców miejskich i wsi poło żonych w jego zasi ęgu (Ostrówek, Orchów, Wronowice, Wiewiórczyn, Teodory). Z uwagi na tendencj ę zmniejszania si ę zu życia wody, wyst ępuj ą obecnie w systemie miejskim du że rezerwy źródłowe. Jest to zjawisko korzystne, które b ędzie sprzyja ć rozwojowi przestrzennemu i gospodarczemu miasta i gminy. Mocn ą stron ą systemu jest blisko 50% rezerwa w zdolno ści produkcyjnej stacji wodoci ągowej, która zapewni ć mo że pokrycie nawet dwukrotnego wzrostu zapotrzebowania wody, bez konieczno ści rozbudowy urz ądze ń i obiektów. Zdolno ść produkcyjna zrealizowanego I etapu stacji wodoci ągowej wynosi Q=8860m 3/d, przy średniej wielko ści produkcji wody nieprzekraczaj ącej 3600 m 3/d. Czynne s ą cztery z pięciu wykonanych studni gł ębinowych. Wielko ść wydobycia wody stanowi jedynie cz ęść wielko ści zatwierdzonych zasobów. W ramach niewykorzystanych rezerw mo żliwa jest rozbudowa wodoci ągu do wydajno ści Q=15600 m 3/d. Dobry jest stan techniczny głównych przewodów wodoci ągowych, które s ą przystosowane do rozwoju i posiadaj ą rezerwy przepustowo ści, umo żliwiaj ące obj ęcie zasi ęgiem nowych terenów. Gęsto ść sieci wodoci ągowej nie odbiega od standardów i zapewnia dost ęp dla 100% mieszka ńców Łasku i ponad 90% mieszka ńców Kolumny.

57 Nie ma wi ęc przeszkód rozbudowy układu wodoci ągowego. Utrudnieniem dla rozwoju mog ą by ć parametry dróg i ulic, które cz ęsto okazuj ą si ę zbyt w ąskie. Pewnym mankamentem s ą cz ęś ciowe bariery przepustowo ści sieci na południowych i zachodnich obrzeżach miasta, tj. stan sieci (zbyt małe średnice wodoci ągów zasilaj ących, wiek i stan techniczny przewodów), zbyt niskie ci śnienie wody (Teodory) oraz brak pewno ści zasilania na skutek budowy układów otwartych, rozgał ęzionych. Podstawowym problemem miejskiego systemu wodoci ągowego w perspektywie b ędzie utrzymanie standardów jako ściowych i konieczno ść dostosowania sposobu uzdatniania wody do parametrów WHO. Wymaga ć to b ędzie modernizacji stacji wodoci ągowej, zastosowania nowoczesnych technologii uzdatniania wody, pełnej automatyzacji procesów sterowania prac ą urz ądze ń.

10.2.2. Uwarunkowania dla pozostałych obszarów gminy Rozwój gminnych systemów wodoci ągowych na przestrzeni ostatnich lat charakteryzował si ę du żą dynamik ą, a zasobno ść uj ęcia komunalnego w Łasku stworzyła korzystne warunki w tym zakresie. Z sieci wodoci ągowej Łasku doprowadzona została woda do wsi Orchów, Wiewiórczyn i Wronowice. Bezpo średnio ze stacji wodoci ągowej wybudowany został wodoci ąg do wsi Teodory. Zaopatrzenie w wod ę wsi poło żonych poza zasi ęgiem wodoci ągu komunalnego realizowane jest w systemach wodoci ągów lokalnych, opartych o uj ęcia górnokredowe w Okupie Małym i w Bałuczu oraz uj ęcie czwartorz ędowe w Gorczynie. Stopie ń wykorzystania udost ępnionych do eksploatacji zasobów wodnych na uj ęciach wiejskich nie przekracza 30% w Bałuczu i Okupie oraz 50% w Gorczynie. Sie ć wodoci ągowa realizowana jest jako rozgał ęziona, otwarta, mo że skutkowa ć przy powa żniejszych awariach brakiem wody dla wielu odbiorców, a nawet kilku wsi. Obecnie wszystkie miejscowo ści w 24 sołectwach jest wyposa żonych w wod ę z sieci wodoci ągowej w 100 %, natomiast stopie ń zwodoci ągowania sołectwa Bałucz wynosi 79 %, Karszewa – 80 %, Okupa – 90 %, natomiast miejscowo ści Aleksandrówek, Krzucz, Rembów i Rokitnica nie maj ą sieci wodoci ągowej.

10.3. Gospodarka ściekowa

10.3.1. Stan ogólny gospodarki ściekowej w mie ście i gminie Stan gospodarki ściekowej w gminie Łask jest jeszcze mało zadawalaj ący (szczególnie na terenach wiejskich). Wobec znacznego niedoinwestowania rozwoju kanalizacji sieciowej, odprowadzanie ścieków sanitarnych realizowane jest w systemach indywidualnych, których uci ąż liwo ść jest tym wi ększa im silniejszy jest stopie ń zurbanizowania terenu. Długo ść sieci kanalizacji sanitarnej na terenie miasta i gminy wynosiła w 2011 r. 85,89 km, z tego 5,1 km stanowi sie ć kanalizacji ogólnospławnej. Wi ększo ść sieci znajduje si ę w mie ście Łask, gdzie ścieki s ą odprowadzane do miejskiej oczyszczalni ścieków. Tylko 1,7 km sieci odprowadza ścieki do oczyszczalni w Kopy ści. Miasto Łask skanalizowane jest w około 70%. Ścieki z terenu miasta oraz ze wsi Wiewiórczyn spływaj ą do kanału przesyłowego o średnicy 800 mm, którym dopływaj ą do Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Łasku. Jest to oczyszczalnia mechaniczno- biologiczna zlokalizowana przy ul. Kili ńskiego 102a o przepustowo ści 6000 m 3/d. Miejskie Przedsi ębiorstwo Wodoci ągowo-Kanalizacyjne w Łasku posiada zezwolenie na odprowadzenie ścieków oczyszczonych z tej oczyszczalni do rzeki Grabi w ilo ści 2190000 m 3/rok.

Kanalizacja ogólnospławna funkcjonuj ąca w Łasku odprowadza ścieki bytowo – gospodarcze, przemysłowe i opadowe ze „starej” cz ęś ci miasta oraz terenów przemysłowych. Kanalizacja nie posiada przelewów burzowych. Kanalizacja sanitarna funkcjonuje głównie na nowych osiedlach mieszkaniowych (budownictwo jedno- i wielorodzinne). Ł ącznie na terenie miasta Łask w granicach administracyjnych funkcjonowało na koniec 2011 r. 49,483 km sieci kanalizacyjnej, za ś na terenach wiejskich 25,806 km. Kanalizacja deszczowa znajduje si ę na osiedlach mieszkaniowych i wzdłu ż nowych ci ągów kanalizacyjnych. W przewa żaj ącej mierze kanalizacja została wł ączona do kolektorów zbiorczych kanalizacji sanitarnej. Brak jest urz ądze ń rozdzielczych kieruj ących ścieki burzowe bezpo średnio do odbiornika. Kanalizacja przemysłowa odprowadza ścieki z Okr ęgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Łasku. Na terenie zakładu znajduje si ę zbiornik u średniaj ąco – wyrównawczy słu żą cy do podczyszczania

58 ścieków przemysłowych. Ścieki z zakładu dopływaj ą do kolektora przesyłowego – miejskiego, a dalej do oczyszczalni miejskiej. Ścieki z terenów skanalizowanych w Łasku-Kolumnie dopływaj ą do mechaniczno – biologicznej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej przy ul. Modrzewiowej na terenie Nadle śnictwa Kolumna oraz cz ęś ciowo do oczyszczalni w Łasku. Przepustowo ść oczyszczalni wynosi 120 m 3/d. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rów melioracyjny, który dopływa do rzeki Pałusznicy, prawego dopływu rzeki Grabi. Na terenach wiejskich gminy nie funkcjonuje sie ć kanalizacyjna (stopie ń skanalizowania tych obszarów wynosi 3%). Wyj ątkiem s ą wsie Wiewiórczyn (skanalizowana w 75%), Wronowice (skanalizowane w 25 %), Ostrów (skanalizowana w 20 %) oraz Kopy ść (skanalizowana w 90%). Na tych terenach oraz obszarach nieskanalizowanych gminy, ścieki gromadzone s ą w zbiornikach bezodpływowych i wywo żone taborem asenizacyjnym do punktu zlewnego.

10.3.2. Uwarunkowania wynikaj ące z diagnozy stanu kanalizacji sanitarnej miasta Dla poprawy stanu najwa żniejsze s ą: kontynuowanie rozbudowy sieci w rejonach gdzie standardy obsługi s ą niewystarczaj ące oraz modernizacja II etapu oczyszczalni ścieków. Mo żliwo ści rozwoju systemu kanalizacji grawitacyjnej lub grawitacyjno-pompowej s ą w Łasku – ze wzgl ędu na parametry oczyszczalni – znaczne. Istnieje jednak potrzeba modernizacji i przebudowy kolektorów i kanałów sanitarnych i ogólnospławnych w złym stanie technicznym lub przepełnionych (Kili ńskiego, Łąkowa, Zachodnia, Północna). Z uwagi jednak na du że koszty, osi ągni ęcie odpowiedniego standardu wymaga długiego okresu czasu i zawsze b ędzie limitowane ekonomicznymi mo żliwo ściami bud żetu gminy. Granice tych mo żliwo ści wyznacza ć powinny ogólne racjonalne zasady gospodarki miejskiej, a w szczególno ści ich powi ązanie z hierarchi ą potrzeb w pierwszej kolejno ści powinno nast ąpi ć uzupełnienie wyposa żenia oraz wyrównanie standardów w obr ębie od dawna zurbanizowanych terenów mieszkaniowych Łasku i Kolumny.

10.3.3. Uwarunkowania wynikaj ące z diagnozy stanu kanalizacji sanitarnej dla pozostałych terenów gminy Tylko jedna z 31 wsi sołeckich w gminie – Kopy ść posiada własn ą oczyszczalni ę. Ścieki oczyszczone s ą na mechaniczno-biologicznej oczyszczalni konwekcyjnej typu „KOS - 2”, o przepustowo ści 50 m3/d i po oczyszczeniu odprowadzane s ą do pobliskiego rowu melioracyjnego. Wie ś Wiewiórczyn jest ju ż cz ęś ciowo wyposa żona w sie ć kanalizacyjn ą podł ączon ą w system oczyszczania miejskiego i będzie ona dalej rozbudowywana. Cz ęść obszaru Woli Łaskiej posiada ju ż projekt techniczny na budow ę sieci kanalizacyjnej wł ączonej w system kanalizacji miejskiej. W pozostałych miejscowo ściach w gminie mieszka ńcy korzystaj ą z kanalizacji indywidualnych – ust ępów suchych, dołów gnilnych lub zbiorników typu „szambo”. Ścieki przesi ąkaj ące z nieszczelnych zbiorników s ą źródłem ska żenia płytkich wód gruntowych i wód powierzchniowych. Potrzeba zahamowania dalszej degradacji środowiska, poprzez mi ędzy innymi budow ę kanalizacji na terenach wiejskich, jest niekwestionowana.

10.4. Wody opadowe Przewa żaj ąca cz ęść obszaru gminy jest odwadniana przez spływ powierzchniowy do rzeki Grabi i jej dopływów: rzeki Pisi, Pałusznicy i Ko ńskiej. Funkcje odwadniaj ące spełnia równie ż system rowów otwartych i – w sposób ograniczony – układ podziemnych urz ądze ń melioracyjnych. Północna cz ęść obszaru gminy odwadniania jest do rzeki Ner. Odbiorniki, z wyj ątkiem rzeki Ko ńskiej s ą uregulowane całkowicie lub cz ęś ciowo i na ogół problemy z odprowadzaniem wód deszczowych w gminie nie wyst ępuj ą. Lokalne podtopienia gruntów ornych i użytków zielonych wyst ępuj ą w dolinie Grabi, przy wysokich stanach wód. Kanalizacja deszczowa ma charakter fragmentaryczny i jest realizowana tylko na zurbanizowanych terenach w Łasku. Stan sieci deszczowej na nowych osiedlach jest przewa żnie dobry. Na obszarach wyst ępowania sieci ogólnospławnej i w obszarach, gdzie wyst ępuj ą braki sieci powinno si ę d ąż yć do jej przebudowy i uzupełnienia – w pierwszym rz ędzie w obr ębie terenów zwartej zabudowy śródmiejskiej, a nast ępnie na obszarach peryferyjnych, zagospodarowanych dot ąd ekstensywnie, a przewidzianych do urbanizacji. Problemem wymagaj ącym rozwi ązania jest podczyszczenie ścieków deszczowych wprowadzanych do koryt rzek i rowów melioracyjnych, a tak że regulacja odbiorników pod k ątem ich przystosowania na przyj ęcie zwi ększonych odpływów.

59 10.5. Zaopatrzenie w gaz Źródłem zasilania w gaz ziemny miasta i gminy jest gazoci ąg wysokiego ci śnienia DN 300 (CN 6,4 MPa) relacji: Pabianice – Zdu ńska Wola – Sieradz, przechodz ący przez teren gminy. Przy gazoci ągu, na terenie wsi Wiewiórczyn zlokalizowana jest stacja redukcyjno – pomiarowa 1-go stopnia o nominalnej przepustowo ści 16000 m 3/h (przy obecnej wydajno ści 1000 m 3/h). Stacja ta zasila odbiorców gazu na terenie miasta i gminy Łask. Planowana była dotychczas budowa drugiej stacji redukcyjno – pomiarowej 1-go stopnia we Wronowicach, o wydajno ści 3000m 3/h, która miała zasili ć w gaz odbiorców z dzielnicy Kolumna, Wronowic i Ostrowa. Obecnie zarz ądca sieci zamierza odst ąpi ć od w/w planu przewiduj ąc zaopatrzenie Wrobowic, Łasku-Kolumny i Przygonia w gminie Dobro ń sieci ą gazoci ągów średniego ci śnienia PE 160 we Wronowicach. Obecnie odbiorcy gazu w gminie korzystaj ą z gazu bezprzewodowego, a odbiorcy gazu w Łasku z gazu bezprzewodowego i z sieci przewodowej gazu średniego ci śnienia wybudowanej w ulicach Lutomierskiej, S. Żeromskiego, Objazdowej, Warszawskiej, A. Mickiewicza, 1 Maja, G. Narutowicza, Jana Pawła II, Sobieskiego. Do sieci gazowej podł ączone s ą ponadto osiedla Mickiewicza i Przylesie. Zgodnie z „Koncepcj ą programow ą gazyfikacji” gazyfikacją przewodow ą będzie obj ęta cała gmina i miasto. Zakłada si ę wszechstronne wykorzystanie gazu dla potrzeb socjalnych, technologicznych i grzewczych.

10.6. Elektroenergetyka Sie ć energetyczna na terenie Łasku jest dobrze rozwini ęta i stanowi jednolity spójny system. Poło żenie województwa łódzkiego w stosunku do głównych korytarzy sieci energetycznych wysokich napi ęć stwarza korzystn ą sytuacj ę dla inwestorów poszukuj ących dost ępu do źródeł energii oraz umo żliwia dalsz ą rozbudow ę systemu. Tym samym stwarza szans ę na pełne pokrycie zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą wpływaj ąc pozytywnie na bezpiecze ństwo energetyczne obszaru Łasku. W oparciu o stacje elektroenergetyczne zasilane z Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, na obszarze gminy pracuje sie ć wysokiego napi ęcia zasilana liniami napowietrznymi wysokiego napi ęcia WN 110 kV, sie ć średniego napi ęcia SN -15kV oraz sie ć niskiego napi ęcia. Od kilku lat zu życie energii na terenie Gminy utrzymuje si ę na jednakowym poziomie. Wykorzystywana moc w wysoko ści 15 MW, rezerwa kształtuje si ę na poziomie ok. 17 MW i przekracza aktualne potrzeby gminy. Według prognoz średnioterminowych istniej ące rezerwy b ędą wystarczaj ące na zaspokojenie potrzeb gminy do roku 2012. Miasto i gmina Łask zasilane s ą napowietrznymi liniami wysokiego napi ęcia 110 kV. Linie te zasilaj ą dwa Główne Punkty Zasilania. GPZ 1 zasilany jest lini ą z kierunku Zdu ńska Wola, natomiast GPZ 2 z kierunku Pabianic. Zasilanie odbiorców odbywa si ę poprzez sie ć średniego napi ęcia - stacje trafo 15/0,4 kV oraz sie ć niskiego napi ęcia. Na terenach śródmiejskich funkcjonuje układ sieci kablowo – napowietrznych, a na obrze żach miasta i gminie dostawa energii realizowana jest przez stacje słupowe i wie żowe. Sie ć 15 kV jest generalnie zmodernizowana i posiada rezerwy przepustowo ści, natomiast sie ć niskiego napi ęcia jest w złym stanie technicznym (długie obwody zasilania nie zapewniaj ą dostawy energii o wła ściwych parametrach). Obecnie nie przebiegaj ą przez gmin ę tranzytowe linie elektroenergetyczne o wy ższym napi ęciu ni ż wy żej opisano. Przewidywany w Planie województwa łódzkiego przebieg odcinka linii 400 kV Rogowiec-Pątnów przez północno-wschodni ą cz ęść gminy, zgodnie z pismem Polskich Sieci Elektroenergetycznych Centrum S.A. z czerwca 2012 r. gmin ę Łask omija.

10.7. Zaopatrzenie w ciepło Na terenie miasta i gminy nie funkcjonuje zorganizowana gospodarka cieplna. Zaopatrzenie w ciepło nast ępuje z lokalnych źródeł ciepła – kotłowni lokalnych i przemysłowych oraz poprzez ogrzewanie indywidualne. Najwi ększa ilo ść lokalnych kotłowni wyst ępuje na terenie miasta Łask i dzielnicy Kolumna. Kotłownie lokalne zaspokajaj ą potrzeby w zakresie centralnego ogrzewania i ciepłej wody u żytkowej, natomiast kotłownie przemysłowe produkuj ą ciepło głównie na potrzeby centralnego ogrzewania obiektów zakładowych oraz na potrzeby technologiczne zakładów. Kotłownie w wi ększo ści opalane s ą w ęglem oraz koksem (w mie ście Łask paliwo w ęglowe pokrywa 87% potrzeb cieplnych miasta, w gminie paliwo w ęglowe pokrywa 90% potrzeb). W „Projekcie zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe miasta i gminy Łask” dokonano inwentaryzacji kotłowni z podziałem na kotłownie o mocy > 1 MWt i kotłownie o mocy < 1 MWt. Na terenie miasta Łask wyst ępuje kilkana ście lokalnych systemów ciepłowniczych, zarz ądzanych przez Przedsi ębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Łasku. Obecnie systemy te ogrzewaj ą około 50% powierzchni mieszkalnej na terenie miasta.

60 Sie ć ciepłownicza w gminie Łask liczy ł ącznie 8.488 mb, w tym 4.572 mb stanowi sie ć rozdzielcza (53,86%) oraz 3.916 mb przył ączenia (46,14%). Dominuje tradycyjna sie ć ciepłownicza (6.707 mb, co stanowi 79,02% ogólnej sieci). Sie ć preizolowana, energooszcz ędna stanowi zaledwie 20,98%.

10.8. Uwarunkowania wynikaj ące z diagnozy telekomunikacji i ł ączno ści publicznej Na terenie miasta i gminy zlokalizowanych jest 6 central telefonicznych. Znajduj ą si ę one w Łasku, Kolumnie, Okupie Wielkim, Wrzeszczewicach, Bałuczu i Teodorach. S ą to centrale nowej generacji. Centrala w Łasku pracuje dla potrzeb miasta i gminy i jest poł ączona z centralami na terenie gminy i z central ą nadrz ędn ą w Sieradzu za pomoc ą ł ączy światłowodowych. Stan techniczny sieci telefonicznej jest zadowalaj ący i pozwala na terenie miasta na przył ączanie abonentów bez oczekiwania. Ze wzgl ędu na rodzaj sprz ętu, jakim dysponuj ą operatorzy sieci, abonenci telefoniczni mog ą korzysta ć z podstawowych usług tj. maj ą pełny dost ęp w ruchu automatycznym przychodz ącym i wychodz ącym, mi ędzymiastowym i mi ędzynarodowym. Podł ączenie do internetu realizowane jest za po średnictwem modemów lub ł ącz szerokopasmowych (Neostrada, DSL, POLPAK i inne). Na terenie gminy posiadaj ą zasi ęg wszystkie sieci telefonii komórkowej.

10.9. Uwarunkowania wynikaj ące z decyzji o budowie lotniska Lotnisko wojskowe w cało ści poło żone jest w gminie Buczek, wraz z przyległym terenem le ży w obszarze o szczególnych uwarunkowaniach, gdzie obowi ązuje strefa ograniczenia zabudowy ze wzgl ędu na wyst ępowanie uci ąż liwo ści od lotniska. Uci ąż liwo ść hałasow ą uwzgl ędniono przy wyznaczaniu obszaru ograniczonego u żytkowania, za ś na rysunku studium pokazano lini ę równowa żnego poziomu d źwi ęku dla pory nocnej 50 dB – jako podobszar „A” i lini ę równowa żnego poziomu d źwi ęku dla pory nocnej 45 dB – jako podobszar „B”. Obejmuj ą one fragmenty sołectw Si ęganów, Gorczyn, Mauryca, Teodory, Rokitnica i Aleksandrówek. Drugim, poza hałasem, elementem wpływu lotniska na środowisko jest zanieczyszczenie produktami ropopochodnymi. Funkcjonowanie obiektów przyjmowania, magazynowania i dystrybucji produktów ropopochodnych stanowi potencjalne źródło zanieczyszczenia środowiska gruntowo- wodnego. Nale ży stwierdzi ć, i ż podwy ższone zawarto ści zanieczyszcze ń produktami ropopochodnymi wyst ępuj ą w najbli ższym otoczeniu obiektów manipulowania paliwami i dotycz ą obszaru samego lotniska. Do niedawna przekształcenie istniej ącego lotniska wojskowego w cywilno-towarowe cargo uznawano za jeden z najwa żniejszych impulsów rozwoju zarówno samego miasta i gminy Łask jak i całego regionu. Obecnie w trakcie aktualizowania znajduje si ę Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego i jej zako ńczenie jest przewidziane na koniec 2012 r. Zapewne ten temat zostanie w niej podj ęty. Ju ż obecnie jednak mo żna stwierdzi ć, w oparciu o informacje i ustalenia wynikaj ące z Planu zagospodarowania przestrzennego województwa Łódzkiego przyj ętego w 2010 r. że nast ąpiła zmiana decyzji rz ądowych w tym zakresie i jest mało prawdopodobnym, aby w najbli ższym czasie nast ąpił powrót do koncepcji przekształcenia cz ęś ci lotniska wojskowego w cywilne cargo. Według najnowszych informacji ze szczebla regionalnego, b ędą si ę tu umacnia ć obiekty i urz ądzenia wojskowe zwi ązane z potrzebami NATO. W tej sytuacji w ątpliwym uzasadnieniem jest dalsze rezerwowanie pot ęż nego kompleksu strefy ekonomicznej zwi ązanej z lotniskiem w rejonie wsi Mauryca. T ę kwesti ę jednak w niniejszym opracowaniu postanowiono pominąć postanawiaj ąc pozostawi ć j ą do czasu podj ęcia ostatecznej strategicznej decyzji na szczeblu krajowym i regionalnym.

IV. KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEGJ GMINY ŁASK 1. Powi ązania regionalne Projektowane w regionie elementy obsługi komunikacyjnej w istotny sposób wpływaj ą na mo żliwo ść przekształce ń i rozwoju przestrzennego gminy i miasta Łask. Na dzi ś, jakkolwiek nie mo żna mówi ć „na pewno” o rezygnacji z rozbudowy lotniska z cz ęś ci ą cywiln ą i przystosowaniem do typu „cargo”, to jednak w najbli ższym czasie ten impuls rozwoju nie zostanie uruchomiony. Nale żałoby zatem zweryfikowa ć dotychczasow ą strategi ę rozwoju obszaru miasta i gminy w tym zakresie.

61 Do skutku doszedł za to drugi element komunikacyjny, stymuluj ący rozwój gminy, to jest projektowana droga ekspresowa S-8 relacji Łód ź – Wrocław, stanowi ąca jednocze śnie wa żny element powi ąza ń Łasku z koncentracj ą miast aglomeracji łódzkiej poło żonych w pa śmie od Zgierza do Sieradza. Głównymi miastami aglomeracji s ą: Łód ź, Zgierz, Aleksandrów Łódzki, Konstantynów Łódzki, Pabianice, Łask, Zdu ńska Wola i Sieradz. Układ powi ąza ń w ramach aglomeracji przedstawiono na rys. nr 1 Powi ązania regionalne . Droga ekspresowa S-8 tworzy bezpo średnie poł ączenie z autostrad ą A-1 w rejonie Rzgowa oraz autostrad ą A-2 poprzez autostrad ę A-1 w węź le w Strykowie, a tak że po średnio poprzez drog ę ekspresow ą S-14 w budowie tworz ącą tzw. zachodnie obej ście Łodzi. Budowa drogi ekspresowej S-8 została ju ż rozpocz ęta. Jak dotychczas, budowa ta wywołuje w gminach, przez które przebiega, żywe zainteresowanie pozyskaniem kruszywa i innych surowców na potrzeby jej realizacji.

2. Podstawowe kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy 2.1. Struktura funkcjonalno-przestrzenna Przyj ęte w Studium kierunki zagospodarowania oparto o przedstawione w pierwszej cz ęś ci studium uwarunkowania rozwoju przestrzennego. Analiza tych uwarunkowa ń pozwala na wyodr ębnienie z powierzchni gminy trzech stref – jednostek strukturalnych o ró żnych warunkach zagospodarowania przestrzennego, ró żnych warunkach fizjograficznych i ró żnych sposobach zagospodarowania oraz o ró żnych mo żliwo ściach rozwoju. Strefy te s ą rozmieszczone w obszarze gminy równole żnikowo i zwi ązane s ą z pasmami aktywno ści w ramach układu liniowej aglomeracji mi ędzy Łodzi ą i Sieradzem. Daj ące si ę wyodr ębni ć w granicach gminy jednostki strukturalne to:

Strefa północna – strefa I Obejmuje ona teren poło żony na północ od istniej ącej linii kolejowej Łód ź – Sieradz z wyj ątkiem trzech enklaw: - miejscowo ści Wiewiórczyn, - północnej cz ęś ci dzielnicy Kolumna w mie ście Łask, - północnej i wschodniej cz ęś ci wsi Wronowice (mi ędzy dzielnic ą Kolumna, a granic ą gminy). Strefa ta charakteryzuje si ę ekstensywn ą zabudow ą wsi, niskim udziałem lasów, przewag ą gleb o słabych klasach bonitacyjnych i brakiem licz ących si ę czynników rozwojowych.

Strefa zabudowy miejskiej – strefa II Obejmuje ona tereny w obecnych granicach administracyjnych miasta Łask wraz z projektowanymi w Studium ich poszerzeniami na południu i wschodzie oraz tereny miejscowo ści: Orchów, Wiewiórczyn a tak że północn ą i wschodni ą cz ęść wsi Wronowice, stanowi ące zintegrowany z miastem układ przestrzenny. Strefa ta charakteryzuje si ę koncentracj ą zabudowy miejskiej i podmiejskiej.

Strefa południowa – strefa III Obejmuje ona pozostał ą cz ęść gminy poło żon ą na południe od linii kolejowej Łód ź – Sieradz i projektowanych granic miasta Łask. W ramach tej strefy projektuje si ę przebieg drogi ekspresowej S-8. Przylega ona do istniej ącego przy jej południowej granicy lotniska poło żonego w gminie Buczek. W strefie tej wyst ępuj ą zró żnicowane formy krajobrazu, a tak że zró żnicowane rodzaje zagospodarowania. Poza rolnictwem, przemysłem, usługami wyst ępuj ą du że enklawy terenów rekreacyjnych.

2.2. Kierunki zagospodarowania przestrzennego strefy I – północnej. Do strefy północnej zaliczono nast ępuj ące sołectwa: Remiszew, Wrzeszczewice Nowe, Wrzeszczewice, Budy Stryjewskie, Stryje Paskowe, Karszew, Rembów, Borszewice, Bałucz, Stryje Ksi ęż e, Krzucz, Anielin, Wola Bałucka, Wola Stryjewska, Wydrzyn, Wronowice (z wyj ątkiem ich cz ęś ci północno-wschodniej o intensywnej zabudowie mieszkaniowej), tereny sołectw Kopy ść i Orchów (po północnej stronie linii PKP), tereny sołectwa Wiewiórczyn, poza granicami wsi. Ponadto na obszarze strefy znajduj ą si ę tereny nale żą ce do: P.G.L. Nadle śnictwa Kolumna.

62 Podstaw ą działa ń przestrzennych na terenie strefy północnej jest istniej ący układ i struktura w zakresie komunikacji, zabudowy, terenów u żytkowanych rolniczo, a tak że wyst ępuj ących warto ści przyrodniczych i kulturowych. Przedstawiony na rysunku Studium kształt terenów wskazanych dla ró żnych funkcji, został oparty o istniej ący stan zabudowy, ustalenia planu ogólnego gminy obowi ązuj ącego do ko ńca 2003 r., oraz wnioski składane do Studium w dwóch poprzednich edycjach studium. Tereny wskazane do zabudowy w tej strefie s ą wyznaczone oszcz ędnie i maj ą za zadanie dostosowanie terenów do rzeczywistych potrzeb z zachowaniem rozs ądnych rezerw. Pozwoli to na uzyskanie oszcz ędno ści w realizacji infrastruktury technicznej oraz umo żliwi kształtowanie zwartych zespołów zabudowy. W tej strefie znalazły si ę tak że tereny wnioskowane do lokalizacji farmy wiatrowej w rejonie Orchowa i Woli Bałuckiej. Farma ma składa ć si ę z 6 elektrowni wiatrowych o ł ącznej mocy około 8 MW. Jest to Obsza obj ęty zmian ą studium Nr 2.

Na obszarach przewidzianych do zabudowy wprowadzono, w rysunku Studium, rodzaje oznacze ń u żytkowania terenów: − tereny zabudowy przemysłowej, magazynowej i produkcyjno usługowej, − tereny usług, − tereny zabudowy letniskowej i rekreacyjnej, − tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej i zagrodowej o niskiej intensywno ści. W tym ostatnim przypadku nale ży rozumie ć, że s ą to tereny, na których mo żna lokalizowa ć zarówno zabudow ę mieszkaniow ą, zagrodow ą, rekreacyjn ą, usługow ą i rzemie ślnicz ą, jak i zabudow ę produkcyjn ą i usługow ą zwi ązan ą z produkcj ą roln ą i przetwórstwem płodów rolnych. Warunkiem jest jedynie ograniczenie uci ąż liwo ści w granicach działki, do której inwestor nabył tytuł prawny. Istniej ąca zabudowa na terenach poza oznaczonymi w rysunku Studium terenami budowlanymi powinna zachowa ć prawo egzystencji z mo żliwo ści ą ewentualnej rozbudowy i modernizacji, jednak bez rozszerzenia terenów działki budowlanej (rozbudowa w ramach istniej ącego siedliska). W ramach omawianej strefy, maj ąc na uwadze du że zainteresowanie przedsi ębiorców gmin ą Łask oraz ch ęć inwestowania na terenie gminy, w Studium przewidziano równie ż tereny rezerw inwestycyjnych dla funkcji produkcyjnej i produkcyjno – usługowej . Rezerwy te przeznaczone s ą pod przyszły rozwój gminy. Tereny rezerw usytuowane s ą na gruntach o niskiej klasie bonitacyjnej, w bezpo średnim s ąsiedztwie tras komunikacyjnych i z dost ępem do infrastruktury technicznej. Zagospodarowanie ka żdego z obszarów wyznaczonych pod rezerwy terenowe mo że nast ąpi ć jedynie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Przedstawiony układ funkcjonalno-przestrzenny strefy uwzgl ędnia zasady kształtowania środowiska zarówno w aspekcie ochronnym jak i przez ograniczenie zagro żeń. Istotnymi w tym zakresie elementami s ą projektowane strefy dolesie ń, które ł ącz ą w system ci ągły istniej ące lasy oraz strefy ł ęgowe w dolinach istniej ących rzek i cieków tworz ąc korytarze ekologiczne. Drobna skala istniej ących gospodarstw rolnych, przeludnienie wsi, a tak że walory poło żenia z dala od wszelkich źródeł zanieczyszcze ń skłaniaj ą do propozycji sukcesywnego przekształcania upraw z ziemniaków i żyta, na uprawy ekologiczne. Wymagaj ą one zwi ększonej pracochłonno ści, co pozwoli na wykorzystywanie istniej ącej siły roboczej, nie wymagaj ą du żych terenów, a uzyskane ceny pozwoli ć mog ą na popraw ę warunków życia mieszka ńców. Grunty rolne w kompleksach gleb o dobrych klasach bonitacyjnych wyst ępuj ących w tej strefie nale ży chroni ć przed zmian ą u żytkowania tj. rozwój wszelkiej zabudowy, z wył ączeniem sieciowej infrastruktury technicznej, która nie ogranicza u żytkowania tych gleb.

Wska źniki zagospodarowania i użytkowania terenów (przedstawione wska źniki nale ży traktowa ć jako materiał informacyjny dla autorów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla tych terenów). Dla terenów zabudowy zagrodowej i mieszkaniowo – usługowej ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 40%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 30%, − maksymalna wysoko ści budynków – mieszkalnych 12m, gospodarczych i gara żowych 8m, Dla terenów zabudowy letniskowej i rekreacyjnej ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 15%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 70%, − maksymalna wysoko ść budynków – 10m,

63 Dla terenów zabudowy produkcyjnej, magazynowej i produkcyjno – usługowej – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 80%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 10%, − maksymalna wysoko ści budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 14m, Dla terenów zabudowy usługowej – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 50%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 20%, − maksymalna wysoko ści budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu)– 12m, Dla terenów zabudowy usługowo – mieszkaniowej, usługowo – produkcyjnej i produkcyjnej na terenach byłych inwestycji wojskowych – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 40%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 30%, − maksymalna wysoko ści budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu)– 12m, Dla terenów rezerw inwestycyjnych dla celów produkcyjnych i produkcyjno – usługowych – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 80%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 10%, − maksymalna wysoko ści budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 14m. Dla terenów lokalizacji elektrowni wiatrowych ustala si ę ich maksymalna wysoko ść do 175 m npt. Sa to obiekty stanowi ące przeszkody lotnicze i w zwi ązku z tym wymagaj ą uzgodnienia w zakresie oznakowania przeszkodowego na etapie pozwolenia na budow ę.

2.3. Kierunki zagospodarowania przestrzennego strefy zabudowy miejskiej – strefa II 2.3.1. Struktura zabudowy miejskiej W skład strefy zabudowy miejskiej wchodz ą: - miasto Łask w obowi ązuj ących granicach administracyjnych, w tym uwzgl ędniaj ących włączon ą w obr ęb miasta z dniem 1 stycznia 2012 r. cz ęść sołectwa Wola Łaska o powierzchni 17,63 ha. - tereny projektowane do poszerzenia granic administracyjnych miasta od strony południowej i wschodniej. Obejmuj ą one: o cz ęść zachodni ą sołectwa Ostrów, o las P.G.L. Nadle śnictwa Kolumna po wschodniej stronie miasta. - tereny wsi Orchów poło żone po południowej stronie istniej ącej linii PKP, - tereny wsi Wiewiórczyn – w granicach strefy zabudowy, przylegaj ące od strony północnej do linii kolejowej PKP, - tereny wsi Wronowice przylegaj ące od północy i od zachodu do dzielnicy Kolumna w mie ście Łask. Podstaw ą działa ń przestrzennych na terenie strefy zabudowy miejskiej jest kontynuacja i rozwój istniej ącego układu w zakresie komunikacji, zabudowy, terenów otaczaj ących i zieleni. W dotychczasowych edycjach studium zakładano, że czynnikiem stymuluj ącym rozwój tej strefy ma sta ć si ę rozbudowywane lotnisko wojskowe i mo żliwo ść utworzenia na nim lotniska „cargo” przylegaj ącego od południa do granicy gminy Łask. Obecnie nale ży podchodzi ć do tego zało żenia z du żą rezerw ą. Przedstawiony kształt tej strefy jest kontynuacj ą i rozszerzeniem istniej ącego układu równole żnikowego, obejmuj ącego dolin ę rzeki Grabi. Północn ą kraw ędź wyznacza istniej ąca linia PKP (z wychodz ącą na północ od niej enklaw ą Wiewiórczyna), północnej cz ęś ci Kolumny i wschodniej cz ęś ci Wronowic. Południow ą kraw ędź stanowi linia b ędąca przedłu żeniem na wschód i zachód istniej ącej południowej granicy miasta. Istniej ące warunki terenowe (dolina rzeki Grabi), spowodowały stworzenie z terenów zainwestowanych w ramach omawianej strefy, układu w formie małej aglomeracji obejmuj ącej trzy, wzajemnie obsługuj ące si ę koncentracje. S ą to:

64 - koncentracja centralna , obejmuj ąca stare miasto wraz z przylegaj ącymi do niego terenami rozwoju, integralnie zwi ązanymi z historycznym j ądrem, - koncentracja północna (poło żona poza dolin ą rzeki Grabi) obejmuje przemysłow ą dzielnic ę miasta zwi ązan ą z istniej ącą stacj ą kolejow ą w Łasku wraz z przylegaj ącymi do niej terenami Orchowa i Wiewiórczyna, - koncentracja wschodnia (poło żona poza dolin ą Grabi) obejmuje dawne osiedle letniskowe Kolumna oraz północn ą i wschodni ą cz ęść wsi Wronowice (mi ędzy Kolumn ą, a granic ą gminy). Trzy podane powy żej koncentracje przedzielone s ą mi ędzy sob ą szerokim pasem ł ęgowym w dolinie rzeki Grabi i poł ączone funkcjonalnie jedynie układem dróg. Komunikacyjnie, koncentracje te, zintegrowane s ą ze sob ą istniej ącą drog ą krajow ą Nr 14, na któr ą nakłada si ę dodatkowo silny ruch o charakterze tranzytowym. Układ dróg uzupełniaj ących (Wiewiórczyn, Wronowice, Kolumna, Łask, Ostrów) nie jest w stanie zast ąpi ć drogi krajowej Nr 14. Nakładanie ruchu lokalnego i tranzytowego wymaga ć b ędzie odci ąż enia ruchu poprzez powi ększenie ilo ści pasm ruchu, minimum do dwóch w ka żdym kierunku lub te ż wprowadzenie ruchu tranzytowego na budowana obecnie drog ę ekspresow ą S-8. Podstawowy układ funkcjonalno-przestrzenny uwzgl ędnia zasady kształtowania środowiska zarówno w aspekcie ochronnym jak i przez ograniczenie zagro żeń. Aspekt ochronny dotyczy przede wszystkim doliny rzeki Grabi, jako strefy obj ętej ochron ą prawn ą, stanowi ącej jednocze śnie szeroki korytarz przewietrzania. W granicach oznaczonych na rysunku studium dolina Grabi stanowi proponowany obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty „Grabia”. Wschodnia i środkowa cz ęść doliny Grabi w granicach miasta przewidziana jest pod budow ę zbiornika retencyjnego i na cele retencyjno - rekreacyjne. Decyzj ę o realizacji zbiorników w Łasku i Kolumnie będzie mo żna podj ąć w oparciu o miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego i analiz ę bilansu wodnego przepływów rzeki Grabi. Ograniczenie zagro żeń doliny dotyczy wpływu istniej ącego i projektowanego układu komunikacji kołowej i kolei na tereny przylegaj ące, szczególnie w aspekcie hałasu, ale równie ż zagro żenia spalinami. Istotn ą spraw ą, głównie na terenie Kolumny jest koegzystencja istniej ących drzew z zabudow ą. Zało żony wszechstronny i zrównowa żony rozwój słu żyć ma poprawie jako ści życia mieszka ńców zarówno poprzez modernizacj ę zabudowy istniej ącej, realizacj ę nowych mieszka ń o zró żnicowanej formie, stworzenie odpowiedniej strefy usługowej i rekreacyjnej oraz kultywowanie identyfikacji z miastem jego mieszka ńców, szczególnie w aspekcie ochrony dziedzictwa kulturowego.

2.3.2. Kierunki zagospodarowania koncentracji centralnej Koncentracja centralna, najwi ększa z trzech koncentracji strefy zabudowy miejskiej stanowi obszar, którego zawarto ść , wielko ść i układ kojarzy ć si ę zawsze b ędzie z poj ęciem miasta Łask. Tym bardziej, że centraln ą cz ęść tej koncentracji stanowi Stare Miasto, historycznie ukształtowane świadectwo kulturowego dziedzictwa. Obszar Starego Miasta oraz tereny przylegaj ące od strony południowej tworz ą wielofunkcyjne śródmie ście obsługuj ące równie ż pozostałe dwie koncentracje, jak i teren cało ści gminy, a w aspekcie administracyjno-usługowym równie ż powiatu. Stare Miasto poł ączone jest z dolin ą rzeki Grabi poprzez zespół zieleni parkowej, obejmuj ącej park miejski, cmentarz oraz oddzielon ą od doliny dzielnic ą przemysłowo-usługow ą o zmieniaj ącej si ę strukturze funkcjonalnej. Do terenów wielofunkcyjnego śródmie ścia od zachodu, południa i wschodu przylegaj ą tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej zrealizowanej i projektowanej w ramach przewidywanego rozwoju. Dotychczasowe decyzje dotycz ące realizacji mieszkalnictwa spowodowały wyci ągni ęcie terenów zurbanizowanych w kierunku wschodnim. W ramach opisywanej strefy, w Studium przewidziano tereny rezerw inwestycyjnych , poło żone po wschodniej i zachodniej stronie miasta. Rezerwy te przeznaczone s ą pod przyszły rozwój miasta. Przewidziane s ą w niej nowe tereny zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej, usługi podstawowe, jak i usługi wy ższego rz ędu. W ramach koncentracji centralnej zlokalizowano równie ż teren pod nowy cmentarz miejski poło żony w jej południowej cz ęś ci, w pobli żu drogi krajowej Nr 12 prowadz ącej do Piotrkowa Trybunalskiego, lotniska i drogi ekspresowej S-8. Na rysunku Kierunki polityki przestrzennej przedstawiono układ zabudowy z podziałem na budownictwo mieszkaniowe o wysokiej i niskiej intensywno ści. W zwi ązku z tym, że skala zabudowy mieszkaniowej nie powinna przekracza ć 4 kondygnacji, a potrzeby w ró żnym czasie mog ą si ę

65 zmienia ć, podział ten nale ży traktowa ć jako informacyjny dla autorów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla tych terenów. W celu zachowania wła ściwych uwarunkowa ń ekologicznych dla terenów zabudowy mieszkaniowej ustala si ę min 30% (z wył ączeniem istniej ącej zabudowy, gdzie ten wska źnik nie jest mo żliwy do zastosowania) powierzchni biologicznie czynnej. Znajduj ące si ę w granicach opisywanej koncentracji tereny le śne, proponuje si ę przekształci ć w parki le śne z wył ączeniem programu eksploatacji drewna. Układ komunikacyjny koncentracji centralnej oparty jest o zespół obwodnic wytworzonych z ulic klasy G i powi ązanym z nimi układem ulic lokalnych.

Wska źniki zagospodarowania i użytkowania terenów (przedstawione wska źniki nale ży traktowa ć jako materiał informacyjny dla autorów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla tych terenów). Dla terenów wielofunkcyjnej zabudowy śródmie ścia ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 80%, dopuszcza si ę zachowanie istniej ącego wska źnika pow. zabudowy, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – zaleca si ę przynajmniej 10%, − maksymalna wysokości budynków – 15m, Dla terenów zabudowy mieszkaniowej o wysokiej intensywno ści ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 50%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 30%, − maksymalna wysoko ści budynków – 17m, Dla terenów zabudowy mieszkaniowo – usługowej o niskiej intensywno ści ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 30%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 50%, − maksymalna wysoko ść budynków – mieszkalnych 12m, gospodarczych i gara żowych 8m, Dla terenów zabudowy produkcyjnej, magazynowej i produkcyjno usługowej – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 80%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 10%, − maksymalna wysoko ści budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 14m, − dopuszcza si ę adaptacj ę istniej ących funkcji usługowych na terenach zabudowy produkcyjnej, magazynowej i produkcyjno usługowej. Dla terenów usługowej – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 50%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 20%, − maksymalna wysoko ści budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 14m, Dla terenów rezerw inwestycyjnych dla celów mieszkaniowych i usługowych – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 50%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 20%, − maksymalna wysoko ści budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 12m,

2.3.3. Kierunki zagospodarowania koncentracji północnej Koncentracja północna zwi ązana jest z przebiegiem istniej ącej linii kolejowej Łód ź-Sieradz i poło żon ą na tej linii stacj ą towarowo-osobow ą. Obejmuje ona dzielnic ę przemysłowo-usługow ą miasta Łask, poło żon ą po północnej stronie doliny rzeki Grabi, a tak że położon ą na zachód od niej wie ś Orchów i przylegaj ący od północy do linii PKP – Wiewiórczyn. Zabudowa Orchowa i Wiewiórczyna przekształca si ę sukcesywnie z zabudowy o charakterze wiejskim na zabudow ę miejsk ą tworz ąc razem z dzielnic ą przemysłowo-usługow ą północn ą dzielnic ę Łasku. Cały ten zespół wymaga przestrzennego uporz ądkowania z przeznaczeniem (poza dzielnic ą przemysłow ą, która ma ustalony układ przestrzenny), na zespoły zabudowy mieszkaniowo-usługowej z przewag ą zabudowy jednorodzinnej. W celu zachowania wła ściwych uwarunkowa ń ekologicznych dla terenów zabudowy mieszkaniowej nale ży ustali ć min 40% powierzchni biologicznie czynnej. Dla zabudowy

66 mieszkaniowo-usługowej nale ży zachowa ć uci ąż liwo ść w granicach działki, do której inwestor nabył tytuł prawny.

Wska źniki zagospodarowania i użytkowania terenów (przedstawione wska źniki nale ży traktowa ć jako materiał informacyjny dla autorów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla tych terenów). Dla terenów zabudowy mieszkaniowo – usługowej i zagrodowej ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 40%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 30%, − maksymalna wysoko ść budynków – mieszkalnych 12m, gospodarczych i gara żowych 8m, Dla terenów zabudowy produkcyjnej, magazynowej i produkcyjno usługowej – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 80%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 10%, − maksymalna wysoko ść budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 14m, Dla terenów zabudowy usługowej – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy –50%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 20%, − maksymalna wysoko ść budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 14m, Dla terenów zabudowy usługowo – mieszkaniowej i usługowo – produkcyjnej na terenach byłych inwestycji wojskowych – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 80%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – zaleca si ę 10%, − maksymalna wysoko ść budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 14m,

2.3.4. Kierunki zagospodarowania koncentracji wschodniej Obejmuj ąca tereny dzielnicy Kolumna oraz północno-wschodni ą cz ęść Wronowic, koncentracja wschodnia stanowi szczególny element zabudowy miejskiej Łasku. Kolumna jest to, przekształcona w dzielnic ę mieszkaniow ą, miejscowo ść wypoczynkowa powstała w wyniku parcelacji lasu. Pierwotny plan zakładał podział na działki duże po ok. 2000 m 2 i wykorzystanie terenu na zabudow ę letniskow ą. W okresie po II wojnie światowej działki i zabudow ę, w znacznym procencie, przej ęły władze pa ństwowe, traktuj ące zabudow ę jako mieszkalne domy kwaterunkowe z obowi ązuj ącymi normami zasiedlenia. Wprowadzono tak że wtórne podziały niezabudowanych działek tworz ąc przestrzenny chaos, a tak że naruszaj ąc zasoby drzew wyst ępuj ących na działkach. W niniejszym Studium zało żono dla terenów mieszkaniowych i usługowych wprowadzenie ograniczenia wtórnych podziałów, umo żliwienie wycinania drzew jedynie pod powierzchni ą realizowanych budynków i nie wi ęcej ni ż 30% drzewostanu, sukcesywne porz ądkowanie zabudowy oraz realizacj ę infrastruktury technicznej. W układzie komunikacyjnym projektuje si ę ograniczenie ilo ści wlotów w przebiegaj ącą drog ę krajow ą Nr 14. Ma to na celu skierowanie ruchu na główne skrzy żowanie w Kolumnie z drog ą krajow ą Nr 14 i zastosowanie na nim sygnalizacji świetlnej. Przylegaj ąca od północy i zachodu do Kolumny cz ęść Wronowic tworzy faktycznie z Kolumn ą jeden zespół przestrzenny i w realizacji powinna kontynuowa ć charakter jej zabudowy, tzn. zabudowy jednorodzinnej na du żych działkach. Jako minimaln ą powierzchni ę działki, przy nowych parcelacjach, projektuje si ę 1500m 2, z zachowaniem tendencji podwy ższania tej warto ści. Nowa zabudowa powinna skal ą i charakterem nawi ązywa ć do otoczenia. Procent powierzchni biologicznie czynnej powinien wynosi ć minimum 70% powierzchni działki. We wsi Wronowice wyznacza si ę rezerw ę terenow ą pod stref ę zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i rezydencjonalnej o zalecanej powierzchni działek nie mniejszej ni ż 3000 m 2. Odr ębnym problemem koncentracji wschodniej jest teren istniej ącego lasu poło żonego w południowo-zachodniej cz ęś ci Kolumny (na południe od drogi Nr 14), który nieprawnie przej ęty przez Pa ństwo od wła ściciela, został zreprywatyzowany. Wła ściciel wyst ąpił o zezwolenie na przeznaczenia tego terenu pod zabudow ę mieszkaniow ą. Cz ęść mieszka ńców miasta oraz Nadle śnictwo Kolumna protestuj ą przeciwko parcelacji, żą daj ąc pozostawienia lasu, jako ogólnodost ępnego terenu rekreacyjnego. W niniejszym Studium problem parcelacji lasu

67 przedstawiono w dwóch wariantach z zało żeniem wyboru jednego z nich przez Rad ę Miejsk ą w Łasku po przeprowadzeniu stosownych analiz. W wariancie I opieraj ąc si ę na pierwotnej koncepcji utworzenia miasta – ogrodu, zgodnie z rysunkiem planu z roku 1936, przyj ęto podział lasu na działki budowlane. W stosunku do tego planu proponuje si ę nast ępuj ące zmiany: - powi ększenie działek z ok. 1800 m 2 (jak w planie z 1936 r.) do ok. 3600m 2, poprzez ł ączenie działek s ąsiaduj ących, - wył ączenie z zabudowy pasa terenu w południowej cz ęś ci przylegaj ącej do doliny rzeki z przeznaczeniem na ziele ń publiczn ą, - ograniczenie powierzchni zabudowy do 10% powierzchni działki i zachowanie minimum 75% powierzchni biologicznie czynnej, - zezwolenie na wycink ę drzew jedynie pod realizacj ę budynków, - ograniczenie wysoko ści wszystkich ogrodze ń, a tak że wprowadzenie nakazu realizacji ogrodze ń a żurowych oraz wprowadzenie zakazu ogrodze ń betonowych, prefabrykowanych.

Proponuje si ę natomiast zachowanie, zgodnie z rysunkiem planu z 1936 r. strefy zieleni publicznej w pasie przylegaj ącym do drogi Nr 14. Wariant I umo żliwi lepsze zachowanie drzewostanu, gdy ż teren ten uzyska gospodarza. Podj ęcie decyzji o wyborze wariantu I spowoduje konieczno ść wykonania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu. W wariancie II proponuje si ę zachowanie obecnego u żytkowania w formie lasu dost ępnego publicznie. Istniej ący teren zakładu betoniarskiego poło żony na kraw ędzi doliny Grabi w zachodniej cz ęś ci Kolumny, po północnej stronie drogi Nr 14 proponuje si ę, przy zachowaniu zapisu, że jest to teren przemysłowo-usługowy, przeznaczy ć na usługi zwi ązane z turystyk ą i rekreacj ą.

Wska źniki zagospodarowania i użytkowania terenów (przedstawione wska źniki nale ży traktowa ć jako materiał informacyjny dla autorów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla tych terenów). Dla terenów zabudowy zagrodowej i mieszkaniowo – usługowej ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 40%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 30%, − maksymalna wysoko ść budynków – mieszkalnych 12m, gospodarczych i gara żowych 8m, Dla terenów zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści na terenach zadrzewionych – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 20%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 70%, − maksymalna wysoko ść budynków – mieszkalnych 12m, gospodarczych i gara żowych 8m, Dla terenów zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 30%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 50%, − maksymalna wysoko ść budynków – mieszkalnych 12m, gospodarczych i gara żowych 8m, Dla terenów rezerwy inwestycyjnej dla celów mieszkaniowych i usługowych ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 30%, − minimalny wska źnik powierzchni zabudowy – 50%, − maksymalna wysoko ść budynków – mieszkalnych 12m, usługowych 15m, gospodarczych i gara żowych – 8m, Dla terenów zabudowy usługowej – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 50%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 20%, − maksymalna wysoko ść budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 14m, Dla terenów zabudowy produkcyjnej, magazynowej i produkcyjno usługowej – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 50%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 20%, − maksymalna wysoko ść budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 14m,

68 2.4. Kierunki zagospodarowania przestrzennego strefy III - południowej W skład strefy południowej wchodz ą nast ępuj ące sołectwa: Okup Wielki, Okup Mały, Kopy ść (po południowej stronie linii PKP), Kolonia Bilew, Ziel ęcice, Si ęganów, Łopatki, Gorczyn, Wola Łaska (tereny południowe nie wł ączone do granic miasta Łask), Mauryca, Ostrów, Teodory, Rokitnica i Aleksandrówek. Ponadto na obszarze strefy znajdują si ę tereny nale żą ce do PGL Nadle śnictwo Kolumna. Podstawami działa ń przestrzennych na terenie strefy południowej poza istniej ącym układem i struktur ą w zakresie komunikacji, zabudowy, terenów u żytkowanych rolniczo, terenów rekreacyjnych, a tak że wyst ępuj ących warto ści krajobrazowych, przyrodniczych i kulturowych, s ą inwestycje o skali ponadregionalnej. Pierwsz ą z nich jest decyzja o przebiegu przez teren strefy drogi ekspresowej S-8. Drug ą – rozbudowa lotniska wojskowego. Przebieg drogi ekspresowej S-8 naniesiony został na podstawie projektu budowlanego i decyzji o pozwoleniu na budow ę. Przebieg ten nie uwzgl ędnia pierwotnego wariantu budowy w ęzła komunikacyjnego na przeci ęciu z drog ą wojewódzk ą Nr 483 w Gorczynie, a węzeł ten miał istotne znaczenie dla zaniechanej obecnie koncepcji lokalizacji terminalu cywilnego z ruchem cargo. Wprawdzie tereny lotniska poło żone s ą w sąsiaduj ącej gminie Buczek, jednak przyj ęta lokalizacja lotniska oddziałuje równie mocno na gmin ę Łask. W najgorszej sytuacji jest wie ś Mauryca, gdzie nakładaj ą si ę uci ąż liwo ści lotniska i drogi ekspresowej. W dotychczasowym Studium przewidziano sukcesywn ą zmian ę charakteru wsi Mauryca oraz przylegaj ących do niej terenów, na rozwój strefy zwi ązanej z lotniskiem. Przewidywano tu lokalizacj ę usług, przemysłu, składów, których działalno ść stymulowana miała by ć rozwojem działalno ści lotniska, a w szczególno ści jego działu „cargo” i sąsiedztwem drogi ekspresowej S-8. Poło żony w bezpo średnim s ąsiedztwie w ęzeł wjazdowy na drog ę ekspresow ą miał podnie ść atrakcyjno ść tej lokalizacji. Na dzi ś, koncepcja ta została zaniechana, a w ęzła w Gorczynie nie b ędzie. Niezale żnie jednak od tego, nadal zasadnym jest utrzymywanie wyznaczonej dotychczas rezerwy terenowej dla funkcji gospodarczych i przemysłowych, niekoniecznie nakierowanych na obsług ę i zwi ązki z lotnictwem. Dla pozostałych wsi lub ich fragmentów znajduj ących si ę w strefie uciąż liwo ści lotniska, przewiduje si ę ograniczenie budowy nowych siedlisk mieszkaniowych do niezb ędnego minimum, zachowuj ąc jednocze śnie mo żliwo ść rozwoju usług lub przemysłu, z zało żeniem ograniczenia uci ąż liwo ści do granic własnej działki. Podobnie, jak w strefie północnej, na obszarach wiejskich przewidzianych do zabudowy, na rysunku Studium wprowadzono oznaczenia: - tereny zabudowy przemysłowej, magazynowej i produkcyjno usługowej, - tereny usług, - tereny zabudowy zagrodowej i mieszkaniowo-usługowej o niskiej intensywno ści. W tym ostatnim przypadku nale ży rozumie ć, że s ą to tereny, na których mo żna lokalizowa ć zarówno zabudow ę mieszkaniow ą, zagrodow ą, rekreacyjn ą, usługow ą i rzemie ślnicz ą jak i zabudow ę produkcyjn ą i usługow ą zwi ązan ą z produkcj ą roln ą i przetwórstwem płodów rolnych. Warunkiem jest jedynie ograniczenie uci ąż liwo ści do granic własnej działki. Ponadto w strefie południowej pojawiaj ą si ę tereny oznaczone jako: - tereny usług o światy (szkoła rolnicza), - tereny kompleksów zabudowy letniskowej i rekreacyjnej. To ostatnie oznaczenie dotyczy rozwijaj ących si ę zespołów rekreacyjnej zabudowy w rejonie wsi Rokitnica. Wymagaj ą one uporz ądkowania procesu ich rozwoju, głównie przy pomocy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W ramach zabudowy letniskowej i rekreacyjnej zachowuje si ę istniej ącą zabudow ę zagrodow ą i mieszkaniow ą oraz dopuszcza, w uzasadnionych przypadkach, wyznaczanie nowych terenów pod zabudow ę mieszkaniow ą, siedliskow ą i usługow ą. W miejscowo ści Rokitnica wyznacza si ę rezerw ę inwestycyjn ą pod budownictwo letniskowo – rekreacyjne z dopuszczeniem funkcji mieszkalnych oraz usług zwi ązanych z rekreacj ą i turystyk ą. Zabudowa istniej ąca na terenach rolniczych, poza oznaczonymi na rysunku Studium terenami budowlanymi powinna zachowa ć prawo egzystencji z mo żliwo ści ą ewentualnej rozbudowy czy modernizacji jednak bez rozszerzenia terenów działki budowlanej (rozbudowa w ramach istniej ącego siedliska). Przedstawiony układ funkcjonalno-przestrzenny strefy uwzgl ędnia zasady kształtowania środowiska zarówno w aspekcie ochronnym, jak i przez ograniczenie zagro żeń. Istotne s ą tu

69 projektowane strefy zalesie ń ł ącz ące istniej ące lasy w wi ększe kompleksy. Nie przewiduje si ę zmian w charakterze produkcji rolniczej.

Wska źniki zagospodarowania i użytkowania terenów (przedstawione wska źniki nale ży traktowa ć jako materiał informacyjny dla autorów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla tych terenów). Dla terenów zabudowy zagrodowej i mieszkaniowo – usługowej o niskiej intensywno ści ustala się: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 40%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 30%, − maksymalna wysoko ść budynków – mieszkalnych 12m, gospodarczych i gara żowych 8m, Dla terenów zabudowy letniskowej i rekreacyjnej ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 15%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 70%, − maksymalna wysoko ść budynków – 10m, Dla terenów rezerwy inwestycyjnej dla celów mieszkaniowych, letniskowo - rekreacyjnych i usługowych ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 20%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 50%, dla terenów letniskowo – rekreacyjnych – 70% − maksymalna wysoko ść budynków – mieszkalnych 12m, gospodarczych i gara żowych – 8m, Dla terenów zabudowy usługowej – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 50%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 20%, − maksymalna wysoko ść budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 14m, Dla terenów zabudowy produkcyjnej, magazynowej i produkcyjno usługowej – ustala si ę: − maksymalny wska źnik powierzchni zabudowy – 80%, − minimalny wska źnik powierzchni biologicznie czynnej – 10%, − maksymalna wysoko ść budynków (nie dotyczy obiektów technologicznych zwi ązanych z funkcj ą terenu) – 14m,

2.5. Ustalenia przej ściowe dla terenów przylegaj ących do lotniska

W niniejszej edycji studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask utrzymuje si ę dotychczasowe ustalenia dla terenu przylegaj ącego do lotniska wojskowego Łask. Ustalenia te s ą to żsame dla zabudowy nakierowanej na obsług ę lotniska cywilnego jak i dla zabudowy o innych funkcjach. Zakres proponowanych działa ń obejmuje tereny wokół lotniska poło żne zarówno w gminie Łask, jak i w gminie Buczek. W porozumieniu z inwestorem terminalu oraz władzami gmin Łask i Buczek okre śla si ę niniejszym stref ę przylotniskow ą wymagaj ącą cało ściowego opracowania zasad jej budowy, które uzale żnione s ą od rozwi ąza ń szczegółowych lotniska. Granice strefy przylotniskowej obejmuj ą w gminie Łask: - od północy: przebieg drogi ekspresowej S-8 w budowie, - od wschodu: przebieg drogi krajowej Nr 12, - od zachodu: przebieg drogi wojewódzkiej Nr 483, - od południa: granic ę z gmin ą Buczek i północn ą granic ę terenów lotniska. Dla strefy przylotniskowej ustala si ę: − projektowane budownictwo ogólne w sektorach podej ścia do lotniska powinno by ć ka żdorazowo uzgadniane z Szefostwem Infrastruktury Sił Powietrznych, − lokalizacja wszelkich projektowanych budowli w strefie przylotniskowej, mog ących w my śl normy PN 83/49001 stanowi ć przeszkody lotnicze, powinna by ć ka żdorazowo uzgadniana z Szefostwem Infrastruktury Sił Powietrznych, − zaleca si ę w przypadku budownictwa mieszkaniowego i użyteczno ści publicznej wprowadzenie odpowiedniej izolacji przeciwd źwi ękowej. Dla podanego powy żej obszaru ustala si ę zawieszenie przedstawionych w studiach gmin Łask i Buczek rozwi ąza ń do chwili cało ściowego opracowania zasad budowy strefy, uzale żnionych od

70 rozwi ąza ń szczegółowych lotniska. W rozwi ązaniach cało ściowych nale ży przewidzie ć przebieg budowanej drogi S-8. Cało ściowe opracowanie strefy przylotniskowej winno wynika ć ze współpracy gmin Łask i Buczek oraz inwestora lotniska.

2.6. Ustalenia dotycz ące projektowanych stref ochronnych i obszarów ograniczonego u żytkowania dotycz ących lotniska wojskowego Dla lotniska wojskowego wyznacza si ę projektowany obszar oddziaływania – Stref ę bezpiecze ństwa od magazynów L ŚB (Lotniczych Środków Bojowych) i SPIER (Stanowisko Przygotowania i Elaboracji Rakiet) dla NATO. Projektowany obszar dzieli si ę na 6 stref bezpiecze ństwa w zale żno ści od warto ści nadci śnienia powietrznej fali uderzeniowej. Obszar wyznaczono na podstawie Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 pa ździernika 2002r. w sprawie pomieszcze ń magazynowych i obiektów do przechowywania materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. z 2002 r. Nr 190 poz. 1589). Ze wzgl ędu na skal ę rysunku Studium (Kierunki polityki przestrzennej ) oraz na niewielkie w stosunku do niej obszary strefy 5 i strefy 6 - strefy te nie zostały naniesione na rysunek. Zawieraj ą si ę jednak one w strefie 4 (na rysunku Studium w granicach oddziaływania fali uderzeniowej Pf 35-80 kPa). Nale ży doda ć, i ż w strefach 4, 5 i 6 na terenie gminy Łask nie wyst ępuj ą żadne obiekty. Z przebiegiem wszystkich stref mo żna zapozna ć si ę w dokumencie „Strefy bezpiecze ństwa - obszary oddziaływania” sporz ądzonym w 2007 r. przez Wojskowe Biuro Projektów Budowlanych w Poznaniu. Strefa 6 Obszar oddziaływania nadci śnienia fali uderzeniowej Pf powy żej 80 kPa. Strefa ta nieznacznie obejmuje obszar gminy Łask i przylegaj ące bezpo średnio do terenu kompleksu magazynowego (terenu zamkni ętego lotniska). W strefie tej, na terenie gminy Łask nie wyst ępuj ą żadne obiekty. W obszarze oddziaływania obiektów tej strefy nale ży wprowadzi ć zakaz budowy obiektów budowlanych za wyj ątkiem: 1. Budowy budowli i urz ądze ń budowlanych zwi ązanych bezpo średnio ze zlokalizowanymi w tej strefie obiektami bazowymi (magazyny MW (materiały wybuchowe) – na terenie zamkni ętym). Strefa 5 Obszar oddziaływania nadci śnienia fali uderzeniowej Pf od 60 kPa do 80 kPa. Strefa ta nieznacznie obejmuje tereny gminy Łask przylegaj ące bezpo średnio do terenu kompleksu magazynowego (terenu zamkni ętego lotniska). W strefie na terenie gminy Łask nie wyst ępuj ą żadne obiekty. W obszarze oddziaływania obiektów tej strefy nale ży wprowadzi ć zakaz budowy obiektów budowlanych za wyj ątkiem: 1. Budowy budowli i urz ądze ń budowlanych zwi ązanych bezpo średnio ze zlokalizowanymi w strefie „6” obiektami bazowymi (magazyny MW – na terenie zamkni ętym). 2. Budowy budynków produkcyjnych bez stałej obsługi i urz ądze ń budowlanych zwi ązanych bezpo średnio z tymi budynkami dla potrzeb budynków strefy „6”. 3. Budowy magazynów materiałów i przedmiotów wybuchowych w opakowaniach transportowych i urz ądze ń budowlanych zwi ązanych bezpo średnio z tymi budynkami. Strefa 4 Obszar oddziaływania nadci śnienia fali uderzeniowej Pf od 35 kPa do 60 kPa. Strefa ta nieznacznie obejmuje tereny gminy Łask przylegaj ące bezpo średnio do terenu kompleksu magazynowego (terenu zamkni ętego lotniska). W strefie na terenie gminy Łask nie wyst ępuj ą żadne obiekty. W obszarze oddziaływania obiektów tej strefy nale ży wprowadzi ć zakaz budowy obiektów budowlanych za wyj ątkiem: 1. Budowy budowli i urz ądze ń budowlanych zwi ązanych bezpo średnio ze zlokalizowanymi w strefie „6” obiektami bazowymi (magazyny MW). 2. Budowy budynków do produkcji materiałów wybuchowych typu bunkrowego ze stał ą obsług ą i obiektów towarzysz ących ww. budynkom (budynków pomocniczych). 3. Budowy magazynów półprefabrykatów do produkcji materiałów wybuchowych i urz ądze ń budowlanych zwi ązanych bezpo średnio z tymi budynkami.

71 W zasi ęgu strefy „4” na terenie otwartym nie wyst ępuj ą budynki, w zwi ązku z czym nie zachodzi potrzeba wprowadzania zakazu zmiany przeznaczenia obiektów budowlanych. W styczno ści obszaru strefy z granic ą terenu zamkni ętego wymagane jest utrzymanie obecnego stanu wykorzystania gruntów, jako tereny rolnicze z dopuszczaln ą zmian ą przeznaczenia gruntów tylko pod zalesienia (zalecane). Strefa 3 Obszar oddziaływania nadci śnienia fali uderzeniowej Pf od 5 kPa do 35 kPa. W tej strefie na terenie gminy Łask nie wyst ępuj ą żadne obiekty. W obszarze oddziaływania obiektów tej strefy nale ży wprowadzi ć zakaz budowy obiektów budowlanych i wykonywania robót budowlanych za wyj ątkiem: 1. Budowy budowli i urz ądze ń budowlanych zwi ązanych bezpo średnio ze zlokalizowanymi w strefie „6” obiektami bazowymi (magazyny MW). 2. Budowy obiektów do produkcji materiałów wybuchowych dla potrzeb obiektów bazowych zlokalizowanych w strefie „6”. 3. Budowy obiektów laboratoryjnych i pomocniczych dla potrzeb obiektów bazowych zlokalizowanych w strefie „6”. 4. Budowy obiektów o przeznaczeniu higieniczno-sanitarnym da potrzeb obiektów bazowych zlokalizowanych w strefie „6”. 5. Budowy dróg wewn ętrznych jako budowli w rozumieniu ustawy z dnia 21.03.1985 r. o drogach publicznych (w tym dróg na terenie zamkniętym). 6. Budowy infrastruktury technicznej podziemnej i nadziemniej tj. urz ądze ń, sieci przesyłowych i zwi ązanych z nimi obiektów świadcz ących niezb ędne i podstawowe usługi dla okre ślonej jednostki przestrzenno - gospodarczej (tj. wsie, osiedla, zakład przemysłowy, jednostka wojskowa itp.) w zakresie dostaw i przesyłu energii, dostarczania ciepła, wody, usuwania ścieków i odpadów, teletechniki itp. 7. Budowy innych budowli wyszczególnionych w art. 3 pkt. 3 ustawy prawo budowlane, które przy wymaganym zało żeniu oddziaływania nadci śnienia fali uderzeniowej o warto ści do 35 kPa zostan ą zaprojektowane, wybudowane i użytkowane przy zapewnieniu wymogów art. 5 w/w ustawy oraz nie b ędą oddziaływa ć negatywnie na skład MW zlokalizowany na terenie zamkni ętym.

W zasi ęgu strefy „3” na terenie otwartym nie wyst ępuj ą budynki w zwi ązku, z czym nie zachodzi potrzeba wprowadzania ogranicze ń przy zmianie przeznaczenia obiektów budowlanych. Grunty w zasi ęgu przedmiotowego obszaru mog ą by ć zagospodarowane dla potrzeb w/w punktów. Strefa 2 Obszar oddziaływania nadci śnienia fali uderzeniowej Pf od 3 kPa do 5 kPa. W tej strefie na terenie gminy Łask wyst ępuj ą obiekty zabudowy siedliskowej (budynki gospodarcze, stodoły, gara że jednostanowiskowe, budynki mieszkalne – jednorodzinne w zabudowie rozproszonej), oraz obiekt przemysłowy (produkcja podło ża pod produkcj ę pieczarek), lokalne drogi poza obszarem zabudowanym. Wielko ść prognozowanego nadci śnienia fali uderzeniowej wyst ępuj ąca w tej strefie nie powoduje zagro żenia dla wyst ępuj ących tu obiektów. W tej strefie nale ży wprowadzi ć zakaz budowy (a tak że rozbudowy, nadbudowy obiektów) oraz wykonywania robót budowlanych (tj. przebudowy, monta żu, remontu obiektów) dla potrzeb wprowadzenia zmiany u żytkowania istniej ących obiektów na: 1. Obiekty zamieszkania zbiorowego oraz u żyteczno ści publicznej, w których gromadzi si ę du ża liczba ludzi, takie jak: - obiekty zakwaterowania np.: hotel, dom wypoczynkowy, budynek koszarowy, - miejsca kultu np.: ko ścioły klasztory, cmentarze, - obiekty kultury i nauki np.: teatry, opery, kina, muzea, galerie sztuki, domy kultury, dyskoteki, - budynki słu żby zdrowia, opieki społecznej i socjalnej, np.: szpitale, sanatoria, hospicja, domy pomocy i opieki społecznej, domy dziecka i rencisty, - placówki o światowo – wychowawcze np.: szkoły, przedszkola, internaty, biblioteki, - place i hale targowe np.: centra handlowe, hale targowe, kasyna, - obiekty rekreacyjno – sportowe np.: hale sportowe i widowiskowe, stadiony, amfiteatry, odkryte baseny. 2. Budynków mieszkalnych wielorodzinnych oraz jednorodzinnych w zabudowie zwartej (zgrupowanie intensywnej zabudowy np.: zabudowa śródmiejska). 3. Budow ę dróg krajowych, wojewódzkich i innych dróg o du żym nat ęż eniu ruchu.

72

W strefie tej dopuszcza si ę zabudow ę rozproszon ą (dopuszczalna budowa budynków z przeznaczeniem na pobyt stały) przy uwzgl ędnieniu wyszczególnionych w/w punktów. Oddziaływanie lotniska nie wprowadza zagro żenia do u żytkowania obiektów budowlanych, które mog ą by ć poddane robotom budowlanym w zakresie wprowadzenia zmian niewyszczególnionych w w/w punktach. W zakresie dotycz ącym budowli wyszczególnionych w art. 3 pkt 3 ustawy prawo budowlane, które przy wymaganym zało żeniu oddziaływania nadci śnienia fali uderzeniowej o warto ści do 5 kPa zostan ą zaprojektowane, wybudowane i użytkowane przy zapewnieniu wymogów art. 5 w/w ustawy oraz nie b ędą oddziaływa ć negatywnie na skład MW zlokalizowany na terenie zamkni ętym nie wyst ępuj ą przeciwwskazania do ich budowy. Strefa 1 Obszar oddziaływania nadci śnienia fali uderzeniowej Pf od 1 kPa do 3 kPa. W tej strefie na terenie gminy Łask wyst ępuj ą obiekty zabudowy siedliskowej (budynki gospodarcze, stodoły, gara że jednostanowiskowe, altany, budynki mieszkalne – jednorodzinne w zabudowie rozproszonej oraz obiekt przemysłowy - produkcja podło ża pod produkcj ę pieczarek, droga krajowa Łask – Piotrków Tryb. o średnim nat ęż eniu ruchu i lokalne drogi poza obszarem zabudowanym). Ponadto w strefie tej wyst ępuj ą obiekty usługowe (zajazd „Zach ęta”) i będący w budowie budynek mieszkalno-usługowy. Wielko ść prognozowanego nadci śnienia fali uderzeniowej wyst ępuj ąca w tej strefie, nie powoduje zagro żenia dla wyst ępuj ących tu obiektów. W tej strefie nale ży wprowadzi ć zakaz budowy (a tak że rozbudowy, nadbudowy) obiektów oraz wykonywania robót budowlanych (tj. przebudowy, monta żu, remontu obiektów) dla potrzeb wprowadzenia zmiany u żytkowania istniej ących obiektów na: 1. Obiekty u żyteczno ści publicznej , w których gromadzi si ę du ża liczba ludzi, takie jak: - miejsca kultu np.: ko ścioły klasztory, cmentarze, - obiekty kultury i nauki np.: teatry, opery, kina, muzea, galerie sztuki, domy kultury, dyskoteki, - budynki słu żby zdrowia, opieki społecznej, i socjalnej, np.: szpitale, sanatoria, hospicja, domy pomocy i opieki społecznej, domy dziecka i rencisty, - placówki o światowo – wychowawcze np.: szkoły, przedszkola, internaty, biblioteki, - place i hale targowe np.: centra handlowe, hale targowe, kasyna, - obiekty rekreacyjno – sportowe np.: hale sportowe i widowiskowe, stadiony, amfiteatry, odkryte baseny. Strefa 0 Obszar oddziaływania nadci śnienia fali uderzeniowej Pf poni żej 1 kPa. W tej strefie nie wprowadza si ę żadnych ogranicze ń i zakazów. W strefie 0 poło żona jest pozostała cz ęść gminy Łask. Strefa ta nie została przedstawiona graficznie na rysunku Studium. Projektowane obszary oddziaływania (strefy bezpiecze ństwa) nie powoduj ą zagro żenia dla istniej ących obiektów na terenie gminy Łask. Zmniejszenie obszarów oddziaływania od prognozowanej fali uderzeniowej jest mo żliwe przez utworzenie dodatkowego pasa ochronnego przed obiektem chronionym w postaci naturalnej przegrody z drzew (lasu), lub wykonanie obwałowania obiektu chronionego. Obszary oddziaływania – strefy bezpiecze ństwa – nale ży wprowadzi ć do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy. Wła ściwe organy administracyjne powinny sprawdzi ć wydane w ostatnich latach pozwolenia na budow ę dla obiektów na terenach stref oddziaływania i w przypadku wyst ąpienia zagro żenia bezpiecze ństwa dla obiektów posiadaj ących pozwolenia na budow ę, podj ąć odpowiednie decyzje administracyjne. Dla lotniska wojskowego Łask został ustanowiony obszar ograniczonego u żytkowania. W tej sprawie Sejmik Województwa Łódzkiego w Łodzi podj ął uchwał ę Nr LI/1469/10 z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego u żytkowania dla lotniska wojskowego Łask. Uchwała została opublikowana w Dzienniku Urz ędowym Województwa Łódzkiego Nr 88 z 2010 r5., poz. 689 z dnia 29 marca 2010 r.) . Uchwała weszła w życie z dniem 13 kwietnia 2010 r.

73 Obszar ograniczonego u żytkowania ze wzgl ędu na hałas lotniczy podzielono na 3 strefy: A, B, C o ró żnej uci ąż liwo ści. Strefa A obejmuje obszar od linii jak ą wyznaczaj ą punkty, gdzie w porze nocnej długotrwały poziom hałasu mo że wynosi ć od 45 dBA do linii jak ą wyznaczaj ą punkty, gdzie w porze nocnej długotrwały poziom hałasu mo że wynosi ć do 50 dBA . Strefa B obejmuje obszar od linii jak ą wyznaczaj ą punkty, gdzie w porze nocnej długotrwały poziom hałasu mo że wynosi ć od 50 dBA (południowa granica strefy A) do linii jak ą wyznaczaj ą punkty, gdzie w porze nocnej długotrwały poziom hałasu mo że wynosi ć 55 dBA . Strefa C obejmuje obszar od linii jak ą wyznaczaj ą punkty, gdzie w porze dziennej długotrwały poziom hałasu mo że wynosi ć od 55 dBA do granicy terenu zamkni ętego (lotnisko wojskowe).

Ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenów, wymagania techniczne dotycz ące budynków oraz sposób korzystania z terenów na terenie obszaru ograniczonego u żytkowania

Strefa Ograniczenia w zakresie Zalecany sposób Wymagania techniczne dotycz ące przeznaczenia terenu korzystania z terenu budynków 1 2 3 4 A Zakaz budowy szpitali, domów opieki Dopuszcza si ę zabudow ę, W istniej ących budynkach szpitali, i zabudowy zwi ązanej ze stałym za wyj ątkiem okre ślonym domów opieki społecznej pobytem dzieci i młodzie ży, takich jak w kolumnie 2. i przeznaczonych do stałego internaty, domy dziecka itp., zakaz przebywania dzieci i młodzie ży tworzenia obszarów A ochrony nale ży zapewni ć wła ściwy klimat uzdrowiskowej. akustyczny* poprzez stosowanie przegród zewn ętrznych o odpowiedniej izolacji akustycznej** B Zakaz tworzenia nowych terenów Lokalizowanie nowych W nowopowstaj ących i istniej ących zabudowy mieszkaniowej obiektów nie budynkach z pomieszczeniami w miejscowych planach wymagaj ących ochrony wymagaj ącymi ochrony akustycznej zagospodarowania przestrzennego, akustycznej i nie nale ży zapewni ć wła ściwy klimat zakaz budowy szpitali, domów opieki powoduj ących akustyczny poprzez stosowanie i zabudowy zwi ązanej ze stałym zwi ększenia hałasu dla przegród zewn ętrznych pobytem dzieci i młodzie ży, takich jak zabudowy mieszkaniowej. o odpowiedniej izolacyjno ści internaty, domy dziecka itp., zakaz akustycznej. tworzenia obszarów A ochrony uzdrowiskowej. Dopuszcza si ę mo żliwo ść tworzenia nowych terenów zabudowy mieszkaniowej wył ącznie jako uzupełnienie istniej ących ci ągów zabudowy i tylko na podstawie opracowywanych planów zagospodarowania przestrzennego, przy uwzgl ędnieniu wymaga ń okre ślonych w kolumnie 4.

C Zakaz tworzenia nowych terenów Lokalizowanie nowych W nowopowstaj ących i istniej ących zabudowy mieszkaniowej obiektów nie budynkach z pomieszczeniami w miejscowych planach wymagaj ących ochrony wymagaj ącymi ochrony akustycznej zagospodarowania przestrzennego, akustycznej i nie nale ży zapewni ć wła ściwy klimat zakaz budowy szpitali, domów opieki powoduj ących akustyczny poprzez stosowanie i zabudowy zwi ązanej ze stałym lub zwi ększenia hałasu dla przegród wielogodzinnym pobytem dzieci istniej ącej zabudowy zewn ętrznych o odpowiedniej i młodzie ży, takich jak szkoły, mieszkaniowej. izolacyjno ści akustycznej. przedszkola, internaty, domy dziecka itp., zakaz tworzenia obszarów A ochrony uzdrowiskowej. * wła ściwy klimat akustyczny w budynkach – poziom zgodny z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej. ** odpowiednia izolacyjno ść akustyczna przegród budowlanych – izolacyjno ść akustyczna okre ślona zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej, z uwzgl ędnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, l ądowania i przeloty statków powietrznych i przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu oraz – w przypadku wymiany okien istniej ących – zachowania ich dotychczasowej izolacyjno ści cieplnej.

74

Granice powierzchni ograniczaj ących wysoko ść zabudowy Parametry powierzchni ograniczaj ących dla lotniska wojskowego Łask 1. Rz ędna wyj ściowa – 190,00 m npm 2. Powierzchnie podej ścia: GKL (Główny Kierunek L ądowania) - rz ędna pocz ątkowa – 192,20 m npm - długo ść pierwszej cz ęś ci (1a) – 8000 m - nachylenie pierwszej cz ęś ci (1a) -1:100 - długo ść drugiej cz ęś ci (1b) – 3500 m - nachylenie drugiej cz ęś ci (1b) – 1:50 - długo ść cz ęś ci poziomej – 3500 m - całkowita długo ść powierzchni podej ścia 15000 m PKL (Pomocniczy Kierunek L ądowania) - rz ędna pocz ątkowa – 187,70 m npm - długo ść pierwszej cz ęś ci (1a) – 8000 m - nachylenie pierwszej cz ęś ci (1a) – 1:100 - długo ść drugiej cz ęś ci (1b) – 3500 m - nachylenie drugiej cz ęś ci (1b) – 1:50 - długo ść cz ęś ci poziomej – 3500 m - całkowita długo ść powierzchni podej ścia – 15000 m 3. Powierzchnia przej ściowa: - nachylenie – 1:10 4. Powierzchnia pozioma wewn ętrzna: - wysoko ść – 235,00 m npm 5. powierzchnia sto żkowa: - nachylenie – 1:25 - długo ść (pozioma) – 2625 m - rz ędna kraw ędzi zewn ętrznej – 340,00 m npm

75

Obiekty budowlane i obiekty naturalne w otoczeniu lotniska nie mog ą stanowi ć zagro żenia dla startuj ących i ląduj ących statków powietrznych i musz ą by ć zgodne z Ustaw ą Prawo lotnicze.

2.7. Ustalenia dotycz ące strefy ochronnej od terenu zamkni ętego - jednostki radiolokacyjnej we Wronowicach Obszar wył ączony z zainwestowania – w granicach tego obszaru zabrania si ę wznoszenia zabudowy stałej i tymczasowej, organizowania o środków wczasowych, obozowisk, kempingów. Nie zezwala si ę na korzystanie z dróg i ście żek w rejonie w/w obszaru. Zakaz ten nie dotyczy użytkowników gruntów le żą cych w obszarze. Obszar wymagaj ący ogranicze ń w inwestowaniu – w granicach tego obszaru obowi ązuj ą uzgodnienia w zakresie wznoszenia obiektów wysoko ściowych, linii energetycznych wysokiego napi ęcia, masztów radiostacji, wie ż, kominów itp., których wysoko ść lub oddziaływanie zakłócaj ące mo że ograniczy ć mo żliwo ści bojowe obiektu. W granicach tego obszaru wydanie zgody na lokalizacj ę stał ą (tymczasow ą) powinno by ć uzgodnione z wła ściwymi organami wojskowymi.

3. Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego. Wytyczne okre ślania zasad ochrony w planach miejscowych. Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami stanowi konstytucyjny obowi ązek ka żdego obywatela, za ś samorz ąd terytorialny jest do zobowi ązany do zapewnienia w tym celu warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych. Na mocy przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego uwzgl ędnia si ę w szczególno ści ochron ę zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia, innych zabytków nieruchomych znajduj ących si ę w gminnej ewidencji zabytków oraz wszelkie inne zinwentaryzowane warto ści kulturowe, nie zawsze maj ące charakter i przymioty zabytku (np.

76 krajobraz). Najwła ściwszy sposób ochrony zabytków nale ży ustali ć na etapie sporz ądzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Obiekty o szczególnych warto ściach kulturowych i historycznych nale ży chroni ć poprzez odpowiednie działania konserwatorskie. Studium okre śla podstawowy kierunek tych działa ń. Zabiegi konserwatorskie maj ą na celu głównie: ° zachowanie walorów historycznych ° wyeksponowanie regionalnych odr ębno ści, ° usuwanie elementów zagra żaj ących ochronie i ekspozycji zabytków, ° zachowanie równowagi pomi ędzy ochron ą dóbr kultury a rozwojem cywilizacyjnym i przestrzennym. W odniesieniu do: - obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków wyszczególnionych na str.31 studium – ustalenia wynikaj ą wprost z ustawy, tj. wszelkie działania zwi ązane z zabytkiem wymagaj ą uzyskania pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, który na wniosek wła ściciela b ądź posiadacza zabytku wydaje wytyczne konserwatorskie okre ślaj ące sposób korzystania z zabytku, jego zabezpieczenia, wykonania prac konserwatorskich, a tak że zakres zmian dopuszczalnych w zabytku. W planie zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego kolegiata w Łasku jest wymieniana jako jeden z 22 obszarów i obiektów typowanych do uznania za pomnik historii. Dla Parku Miejskiego w Łasku studium wprowadza odr ębne ustalenie nazwane granic ą obiektu wpisanego do rejestru zabytków. Granica ta przebiega po ewidencyjnej granicy ustanowionej dla Parku zgodnie z rysunkiem Studium. - zabytków wpisanych do gminnej ewidencji zabytków, w tym równie ż do wojewódzkiej ewidencji zabytków wyszczególnionych na str. 33-38 nale ży: Wszystkie obiekty wpisane do gminnej ewidencji zabytków nale ży przewidzie ć do trwałej adaptacji, z zachowaniem charakterystycznych dla lokalnej tradycji budowlanej form i faktur w nast ępuj ący sposób: a) przy zagospodarowywaniu i u żytkowaniu budynków ustali ć obowi ązek trwałego zachowania ich warto ści. Działania, które mog ą mie ć wpływ na wygl ąd elewacji b ądź mog ą przyczyni ć si ę do zmiany wygl ądu wymagaj ą uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, b) adaptacja, przebudowa lub rozbudowa budynku jest dopuszczalna wył ącznie w sytuacji, która nie doprowadzi do niekorzystnych zmian w skali i zniekształcenia formy, ponadto powinna uwzgl ędnia ć zachowanie historycznej proporcji, detalu, tradycyjnych technik, materiałów, a tak że faktur wypraw wewn ętrznych; c) wszelkie działania dotycz ące zmiany gabarytów i elewacji, w tym tak że proporcji otworów zewn ętrznych i form zewn ętrznej stolarki otworowej, mog ą by ć dokonywane na warunkach okre ślonych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków odpowiednio do przepisów Prawa budowlanego. d) rozbiórk ę budynków zabytkowych mo żna dopu ści ć po wył ączeniu z ewidencji zabytków, w sytuacjach uzasadnionych ich stanem zachowania i przy braku mo żliwo ści technicznych dla ich remontu – Wojewódzki Konserwator Zabytków mo że nało żyć obowi ązek wykonania dokumentacji inwentaryzacyjnej obiektu likwidowanego; e) wszelkie zmiany w s ąsiedztwie zabytków, których charakter mo że mie ć wpływ na walory zabytków (np. ekspozycyjne i u żytkowe), przebudowa istniej ących i budowa nowych obiektów oraz sposób zagospodarowania przestrzeni, nie mog ą pogorszy ć stanu zachowania zabytku ani narusza ć jego warto ści. W zwi ązku z powy ższym, działania w zakresie zmian dokonywanych w otoczeniu zabytków nale ży prowadzi ć w porozumieniu z WKZ. f) dla nowo projektowanych i przebudowywanych obiektów budowlanych nale ży uzyska ć wytyczne konserwatorskie do projektu budowlanego, a nast ępnie uzgodnienie tego projektu w toku post ępowania o udzielenie pozwolenia na budow ę. Obowi ązek ten ustali ć tak że w przypadku ewentualnej rozbiórki budynku wpisanego do gminnej ewidencji zabytków i budowy na tym miejscu nowego obiektu. g) w obszarach wpisanych do gminnej ewidencji zabytków obejmuj ących historyczne układy przestrzenne Łasku i Kolumny zachowaniu podlegaj ą układ rozplanowania ulic i placów publicznych oraz ukształtowane linie zabudowy i charakter zabudowy.

77 - obszarów stref pełnej ochrony historycznej struktury przestrzennej A , wyszczególnionych na str. 32 nale ży ustali ć nast ępuj ące zasady: a) zachowaniu podlegaj ą układ rozplanowania ulic i placów publicznych, ukształtowane linie zabudowy i charakter zabudowy, który winien stanowić wzorzec dla kształtowania nowej zabudowy w s ąsiedztwie, b) remonty, odtworzenia i uzupełnienia zabudowy historycznej mog ą by ć dokonywane jedynie na warunkach okre ślonych przez WKZ, w szczególnych wypadkach poprzedzone dodatkow ą dokumentacj ą architektoniczno-fotograficzn ą. c) nowa zabudowa w strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej, w układzie, skali, gabarytach i proporcjach, a tak że w sposobie kompozycji i wyprawy elewacji zewn ętrznych musi stanowi ć harmonijne zakomponowanie cało ści z istniej ącymi elementami zabudowy historycznej. d) w granicach strefy „A” nale ży uzyska ć akceptacj ę WKZ dla wszelkich działa ń w szczególno ści prowadzonych w obszarach przestrzeni publicznych, ulic i dziedzi ńców wewn ętrznych

- obszaru strefy ochrony zachowanych elementów zabytkowych B śródmie ścia Łasku , opisanej na str. 32 studium nale ży ustali ć nast ępuj ące zasady: a) do zachowania przewiduje si ę wszystkie zachowane elementy zabytkowe historycznego układu przestrzennego przedmie ścia w Łasku obejmuj ącego dawn ą dzielnic ę żydowsk ą w cz ęś ci kwartału ulic Żeromskiego, Zielona, Objazdowa i Konopnickiej, cz ęść oficynowej zabudowy podwórek na zapleczu kamienic północnej pierzei Placu 11 Listopada i fragmentu ul. Warszawskiej oraz tereny dawnej plebanii i katolickiej szkoły przy ul. Warszawskiej, b) nowa zabudowa w układzie, skali, gabarytach i proporcjach powinna nawi ązywa ć do zachowanych elementów zabytkowych, przy czym sposób kształtowania tej zabudowy wymaga uzgodnienia z WKZ. Strefa B w Łasku, ze wzgl ędu na skal ę mapy, nie została wniesiona na rysunek studium

- obszaru strefy ochrony historycznego układu przestrzennego i historycznych funkcji Kolumny w granicach przedstawionych na rysunku studium ( historyczny układ przestrzenny dzielnicy Kolumna w granicach zawartych wewn ątrz ulic: Torowej, Zakopia ńskiej, Sandomierskiej, Swojskiej, Wojska Polskiego, Armii Ludowej, Pi ęknej, Skromnej), gdzie s ą przewidziane zasady ochrony jak dla obiektów i obszarów wpisanych do wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków.

- obszaru strefy ochrony ekspozycji elementów zabytkowych E obejmuj ącej osie widokowe na kolegiat ę w Łasku i ko ściół św.Ducha, park miejski, cmentarz, MOSiR w Łasku oraz na terenie gminy Łask: ko ściół i cmentarz w Borszewicach oraz dwór w Łopatkach. Najwa żniejsz ą zasad ą jest tu ograniczenie wysoko ści nowej zabudowy i innych elementów zagospodarowania (drzewa i elementy wysoko ściowe w rodzaju maszty i słupy) tak, aby nie przysłaniały one widoku na te obiekty.

- obszaru strefy ochrony krajobrazu K obejmuj ącej teren cmentarza i dawnego dworu Łaskich, (obecnie parku miejskiego) - zasady ochrony s ą to żsame jak dla obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru (park miejski) i ewidencji. Tutaj jednak szczególn ą uwag ę nale ży przypisa ć sposobom post ępowania przy zagospodarowaniu otoczenia cmentarza i parku miejskiego, gdzie w studium zaleca si ę podj ąć działania sanacyjne wobec dysfunkcyjnych i dysharmonijnych elementów przestrzeni.

- obszaru strefy obserwacji archeologicznej w granicach według rysunku studium, gdzie wszelkie przedsi ęwzi ęcia, w tym tak że o charakterze liniowym w zakresie infrastruktury technicznej, zwi ązane z naruszeniem stratygrafii uwarstwie ń ziemnych wymagaj ą zapewnienia na koszt inwestora odpowiednio nadzoru konserwatorskiego b ądź – w przypadku ujawnienia znalezisk archeologicznych – bada ń archeologicznych. Decyzj ę co do zakresu i formy działa ń w tym zakresie podejmuje WKZ na etapie pozwolenia na budow ę. Zgodnie z art. 32 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z pó źn.zm.) je śli w trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych na pozostałym terenie zostanie odnaleziony przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, że jest on zabytkiem, nale ży: - wstrzyma ć wszelkie roboty mog ące uszkodzi ć lub zniszczy ć odkryty przedmiot; - zabezpieczy ć, przy u życiu dost ępnych środków, ten przedmiot i miejsce jego odkrycia;

78 - niezwłocznie zawiadomi ć o tym Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a je śli nie jest to mo żliwe, Burmistrza Łasku.

- obszaru strefy lokalizacji domniemanego zało żenia rezydencjonalno-obronnego w Bałuczu , gdzie wszystkie działania inwestycyjne wymagaj ą uzgodnie ń z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Aktualnie, proponowane w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego utworzenie parku kulturowego „Młynów nad Grabi ą” w formie szlaku turystycznego nie jest przez władze gminy rozwa żane. Na rysunek Kierunki polityki przestrzennej s ą naniesione równie ż: - obiekty wpisane do rejestru zabytków, - granice obiektów wpisanych do rejestru zabytków (park miejski w Łasku), - granice obiektów wpisanych do wojewódzkiej ewidencji zabytków. S ą to: budynek dworca PKP w Łasku, wie ża ci śnie ń w Łasku, park dworski z zespołem folwarcznym w Gorczynie, park dworski w Ziel ęcicach, park dworski w Okupie Małym, cmentarz w Okupie Małym, cmentarz w Ulejowie, cmentarz w Łasku, cmentarz w Kolumnie, cmentarz we Wrzeszczewicach, cmentarz w Anielinie, cmentarz w Podłaszczu, cmentarz w Borszewicach, kościół w Borszewicach, zespół dworski w Karszewie, zespół dworski w Ostrowie, zespół dworski w Woli Bałuckiej, zespół dworski we Wronowicach, ko ściół w Kolumnie, 2 ko ścioły w Łasku z otoczeniem i dwór w Łopatkach.

4. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk. Wytyczne okre ślania zasad ochrony w planach miejscowych. 4.1. Ochrona środowiska 4.1.1. Ochrona wód

W kierunkach polityki dotycz ących ochrony wód, szczególny akcent winien by ć poło żony na popraw ę stanu ich czysto ści. Wynika to z kilku podstawowych powodów: • z układu przyrodniczych powi ąza ń zewn ętrznych - lokalny układ hydrograficzny i tereny dolinne z nim zwi ązane maj ą wpływ na ponadlokalne układy przyrodnicze, • na terenie gminy zanieczyszczone wody powierzchniowe obni żaj ą potencjał ekologiczny zespołów przyrodniczych z nim zwi ązanych. Osi ągni ęcie poprawy stanu czysto ści wód realizowane b ędzie przez: maksymalne ograniczenie zrzutów zanieczyszcze ń do gruntu i do wód powierzchniowych, obj ęcie wszystkich mo żliwych obszarów zbiorcz ą kanalizacj ą sanitarn ą z odprowadzeniem ścieków do oczyszczalni, a do czasu jej wybudowania – do szczelnych szamb tylko jako rozwi ązania tymczasowego (na obszarach rozproszonej zabudowy stosowanie indywidualnych oczyszczalni ścieków), kompleksowe rozwi ązanie odprowadzanie ścieków opadowych, szczególnie z ci ągów komunikacyjnych, placów i parkingów oraz oczyszczenie ich z preferowaniem, gdzie jest to mo żliwe, do wykorzystania tych wód na miejscu lub wykorzystania ich w zamkni ętych obiegach wody na małych obszarach, dostosowanie lokalizacji nowych obiektów, szczególnie tych uci ąż liwych dla środowiska, do struktur hydrogeologicznych. W zakresie ograniczania spływów powierzchniowych z terenów rolnych (w tym tak że przez sie ć drenarsk ą) po żą dane byłoby wprowadzenie ekologicznych form gospodarki rolnej oraz tworzenie biologicznych osłon. Ustala si ę zakaz grodzenia nieruchomo ści przyległych do powierzchniowych wód publicznych w odległo ści mniejszej ni ż okre ślona w obowi ązuj ących przepisach. Zakazuje si ę tak że niszczenia lub uszkadzania brzegów śródl ądowych wód powierzchniowych, tworz ących brzeg wody budowli lub murów nie b ędących urz ądzeniami wodnymi oraz gruntów pod śródl ądowymi wodami powierzchniowymi. Przewidziana eksploatacja zasobów surowcowych gminy nie powinna naruszy ć poziomów wód podziemnych stanowi ących pietra wodono śne.

79 4.1.2. Ochrona zasobów glebowych Rejony wyst ępowania gleb o najwy ższych w skali gminy bonitacjach, powinny stanowi ć podstaw ę dla efektywnej rolniczej przestrzeni produkcyjnej, bowiem jako ść gleb decyduje o jej potencjale. Preferowane s ą ekologiczne formy produkcji rolnej. Uszczuplanie go na inne cele ni ż rolnicze musi by ć rozwa żne, a przede wszystkim racjonalne. Przy zmianie przeznaczenia powierzchni obj ętych drena żem konieczna jest kompleksowa przebudowa sieci drenarskiej. Realizacja robót zwi ązanych z w/w przebudow ą winna by ć poprzedzona wyra żeniem stanowiska w tym przedmiocie przez Marszałka Województwa Łódzkiego. Jest to warunek konieczny ze wzgl ędu na sprawno ść funkcjonowania całego systemu. Grunty marginalne, odłogowane i mało przydatne dla produkcji rolniczej nale ży przeznaczy ć na tworzenie nowych powierzchni le śnych, rozwój funkcji rekreacyjnej ewentualnie na potrzeby innych bezkolizyjnych w stosunku do otoczenia funkcji.

4.1.3.Koncepcja kształtowania systemu ekologicznego System ekologiczny gminy, b ędący składow ą systemu wojewódzkiego i krajowego ma za zadanie ochron ę istniej ących walorów przyrodniczych oraz zapewnienie równowagi biocenotycznej.

Zawiera on nast ępuj ące elementy przestrzenne: - korytarze ekologiczne o znaczeniu regionalnym, - ci ągi ekologiczne - powi ązania o znaczeniu lokalnym, to przede wszystkim osie mniejszych w gminie dolin rzek i cieków wodnych. Wł ączenie tych cho ćby najmniejszych cieków w system ekologiczny zapewni ich ochron ę hydrologiczn ą. - obszary w ęzłowe - miejsca przeci ęcia si ę korytarzy i ci ągów ekologicznych, powierzchniowe strefy o du żym bogactwie biocenotycznym wpływaj ące na równowag ę terenów przyległych. Obszary te obok korytarzy i dolin wykluczone s ą dla zabudowy i wskazane do obj ęcia ochron ą. W celu uaktywnienia biologicznego ww. systemu oraz dopełnienia go strukturami przyrodniczo czynnymi proponuje si ę dolesienia w obr ębie gleb marginalnych, zadrzewienia śródpolne, przydro żne i przywodne, szczególnie na terenach o spadkach >5°, a wi ęc nara żonych na spływy powierzchniowe. W polityce dotycz ącej ochrony i kształtowania środowiska na terenie gminy Łask za szczególnie wa żne uznano nast ępuj ące kierunki działa ń realizacyjnych: - Ochron ę istniej ących walorów i zasobów przyrodniczych i wszystkich obiektów prawnie chronionych; - Przekształcenia przestrzenne i funkcjonalne zmierzaj ące do poprawy warunków sanitarno- zdrowotnych; - Realizacj ę nowych zamierze ń inwestycyjnych, zmian i przekształce ń obecnego układu przestrzennego z udziałem urz ądze ń i instalacji technicznych w celu wyeliminowania b ądź ograniczenia zagro żeń dla środowiska; - Respektowanie w rozwoju przestrzennym gminy koncepcji kształtowania systemu ekologicznego uwzgl ędniaj ąc koncepcj ę krajowej sieci ekologicznej (EKONET - POLSKA), którego systematyczne tworzenie zapewni korzystne warunki dla zrównowa żonego rozwoju gminy.

4.1.4.Ochrona powietrza Podstawowymi źródłami emisji zanieczyszcze ń do atmosfery s ą obiekty produkcyjne, usługowe, budownictwo mieszkaniowe, transport (komunikacja) oraz indywidualne paleniska domowe, oparte o konwencjonalne no śniki energii cieplnej. Powinno si ę wzi ąć pod uwag ę potrzeb ę pozyskiwania mniej szkodliwych źródeł ciepła, jak np. oparcie gospodarki cieplnej gminy o gaz ziemny lub odnawialne źródła energii. Gmina powinna propagowa ć ekologiczne źródła energii równie ż na terenach usługowych, produkcyjnych oraz o funkcji mieszanej z dopuszczeniem usług. Ponadto ochrona powietrza b ędzie przeprowadzana poprzez zastosowanie technologii eliminuj ących szkodliwe emisje.

4.1.5. Kształtowanie krajobrazu i terenów przyrodniczo cennych. Na terenie gminy powstaj ą nowe tereny zieleni oraz tereny le śne. W celu poprawy funkcjonowania środowiska oraz podniesienia walorów przyrodniczo- -krajobrazowych w studium zawarto nast ępuj ące ustalenia: - stosowanie zieleni izolacyjnej lub innej formy osłony zieleni ą elementów nie pasuj ących do środowiska,

80 - utrzymanie istniej ących lokalizacji stanowisk archeologicznych. Problemem z punktu widzenia kształtowania krajobrazu s ą jego przekształcenia, spowodowane eksploatacj ą surowców o znaczeniu przemysłowym (Teodory II). Wyrobiska poeksploatacyjne s ą jednak systematycznie rekultywowane i w Teodorach głównie o kierunku le śnym i rekreacyjnym. Nale ży zało żyć, i ż z uwagi na du że zapotrzebowanie na kruszywa spowodowane budow ą drogi ekspresowej S-8, powierzchnie terenu przeznaczane pod powierzchniow ą eksploatacj ę będą si ę powi ększa ć. Systematycznie s ą dokumentowane nowe zasoby tych surowców. Efektem tego ż jest m.in. obszar obj ęty zmian ą studium Nr 4. Wszelkie działania w granicach terenów górniczych winny by ć zintegrowane w celu: - wykonania uprawnie ń okre ślonych w koncesjach udzielonych u żytkownikom złó ż, - zapewnienia bezpiecze ństwa powszechnego, - ochrony środowiska ze szczególnym uwzgl ędnieniem ochrony wód podziemnych oraz obiektów budowlanych. Szczególnie du ża jest ingerencja w krajobraz z tytułu budowy farm elektrowni wiatrowych. Obecnie jeszcze nie ma żadnej turbiny wiatrowej, ale przygotowania do ich budowy trwaj ą. Teren jest bowiem uznawany jako atrakcyjny dla inwestorów.

4.2. Ochrona przyrody Rozwi ązania przestrzenne przyj ęte w ramach niniejszego Studium maj ą na celu: - zachowanie istniej ących walorów przyrodniczych poprzez sankcjonowanie istniej ących i projektowanych obszarów przyrodniczych oraz obiektów indywidualnych, chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody, ustawy o lasach oraz uznanych na podstawie rozporz ądze ń Wojewody i uchwał Rady Miejskiej w Łasku. - okre ślenie działa ń sprzyjaj ących poprawie stanu środowiska przyrodniczego. Ochronie na terenie gminy Łask podlegaj ą: - gleby pochodzenia organicznego, rozmieszczone głównie na obszarze terasy zalewowej rzeki Grabi, w dolnym odcinku rzeki Ko ńskiej i lokalnie, w niewielkich kompleksach na obszarach źródłowych, dopływach Grabi i w ich dolinach, zwłaszcza w pobli żu uj ść do Grabi, - grunty le śne: Lasy Pa ństwowe i lasy prywatne w my śl ustawy o lasach, - dolina rzeki Grabi jest chroniona jako Zespół Przyrodniczo – Krajobrazowy „Dolina Grabi”. Funkcjonuje te ż Obszar Chronionego Krajobrazu „ Środkowej Grabi” ustanowiony Rozporz ądzeniem Wojewody Sieradzkiego z 1998 r. - Zarz ąd Województwa Łódzkiego w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego przewiduje utworzenie nowego Obszaru Chronionego Krajobrazu „Tuszy ńsko- Dłutowskiego”,w miejsce obecnie istniej ącego Obszaru Chronionego Krajobrazu „ Środkowej Grabi”. - Grabia jako u żytek ekologiczny „Rzeka Grabia” utworzony został na podstawie Rozporz ądzenia Wojewody Sieradzkiego z dnia 03.03.1993r. w sprawie uznania rzeki Grabi za u żytek ekologiczny (Dz. Urz. Woj. Sieradzkiego Nr 5, poz. 13), zatwierdzonym Rozporz ądzeniem Wojewody Łódzkiego z dnia 29.03.1999 r. w sprawie wykazu aktów prawa miejscowego wydanych przez dotychczasowych wojewodów i nadal obowi ązuj ących na obszarze województwa łódzkiego lub jego cz ęś ci (Dz. Urz. Woj. Łódzkiego Nr 28, poz. 137). Postulaty zawarte w Studium w zakresie kształtowania środowiska dotycz ą głównie zagadnie ń zawi ązanych z degradacj ą systemu hydrologicznego terenu miasta i gminy Łask. Degradacja objawia si ę w postaci: - deficytu wody, którego przyczyn ą jest niska lesisto ść oraz przyspieszony spływ wód z obszarów gdzie wadliwie działa system urz ądze ń melioracyjnych. Przy stosunkowo niewielkich opadach (ok. 600 mm/rok) i ich nierównomiernym wyst ępowaniu w ci ągu roku (61- 68% miesi ęcznie, w tym liczne opady nawalne rz ędu 180 mm/miesi ąc) zakłócenie naturalnych mechanizmów retencji wody prowadzi do ujemnego bilansu; - złego stanu czysto ści wód powierzchniowych. Na terenie gminy s ą one IV klasy. Decyduj ą o tym spływy wód z pól uprawnych o du żym st ęż eniu biogenów oraz zanieczyszczenia typu fekalnego z obszarów zabudowanych. W ramach działa ń naprawczych postuluje si ę: - wprowadzenie dolesie ń w północnej cz ęś ci gminy głównie w obszarze wododziału III rz ędu mi ędzy dopływami Grabi i Neru, a tak że na innych terenach z du żym udziałem gleb niskich klas bonitacyjnych. Pozwoli to uzyska ć wpływ na popraw ę bilansu wodnego terenu, zajmuj ąc

81 przy tym najsłabsze gleby, lokalne wyniesienia terenu i enklawy dawnych oczyszczonych torfowisk, - zachowanie i stopniow ą renaturalizacj ę obszarów ł ęgowych istniej ących w dolinach rzecznych z charakterystycznymi zespołami ro ślinnymi pozwalaj ącymi najsprawniej oczyszcza ć wody gruntowe z nadmiaru biogenów, - ochron ę obszarów dolinnych oraz zbiorowisk ł ęgowych poprzez zakaz realizacji na ich terenie jakiejkolwiek zabudowy i ogrodze ń z wyj ątkiem obiektów hydrotechnicznych, - tworzenie na dopływach Grabi zbiorników i rozlewisk retencyjnych z ro ślinno ści ą szuwarow ą lokalizowanych poni żej głównych odprowadze ń rowów melioracyjnych. - zakaz likwidacji istniej ących cieków, zbiorników i oczek wodnych, - zakaz realizacji zabudowy na terenach zmeliorowanych mog ącej zakłóci ć funkcjonowanie systemu melioracyjnego, w przypadku nieuniknionej ingerencji w elementy systemu wprowadzenie konieczno ści jego przebudowy, - budow ę zbiorników retencyjnych na Grabi, - popraw ę efektywno ści działania oczyszczalni ścieków w Łasku. Spełnienie tych postulatów pozwoli – poza celem podstawowym – stworzy ć sprawny, ci ągły system ekologiczny dla obszaru gminy, wł ączony poprzez dolin ę Grabi w system regionalny i krajowy. Poza popraw ą warunków hydrologicznych osi ągni ęta b ędzie poprawa warunków klimatycznych w skali lokalnej oraz zostan ą podniesione walory krajobrazowe terenu. W celu uatrakcyjnienia walorów krajobrazowych, zwiększenia atrakcyjno ści turystycznej, wypoczynkowej i rekreacyjnej dopuszcza si ę wprowadzenie tych funkcji na terenach dolinnych, łęgowych. Wymaga to jednak opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w którym szczególny nacisk zostanie poło żony na ochron ę walorów krajobrazowych, przyrodniczych i środowiskowych oraz na ograniczenie lokalizacji obiektów kubaturowych.

4.2.1. Proponowany obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty „Grabia” W przypadku obszaru Natura 2000 brak jest jednoznacznego katalogu zakazów reguluj ących zasady ochrony w granicach obszaru. Istnieje tu uniwersalna zasada, że wszystkie działania s ą dozwolone o ile nie wpłyn ą znacz ąco negatywnie na przedmiot ochrony obszaru. Obszar wł ączony do Natury 2000 nale ży traktowa ć jako obszar ochrony, a nie jako obszar chroniony. Ochronie podlegaj ą tu zidentyfikowane siedliska przyrodnicze oraz gatunki ro ślin i zwierz ąt, dla których obszar jest utworzony. Tak że działania podejmowane poza obszarem, które mog ą znacz ąco negatywnie oddziaływa ć na cele ochrony obszaru wymagaj ą przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar naturowy.

4.2.2. Obszar Chronionego Krajobrazu i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe Są to formy ochrony dla której obowi ązuj ą zakazy okre ślone w ustawie o ochronie przyrody. Ochron ą obj ęte s ą całe obszary, a zakazy nie obowi ązuj ą poza ich granicami.

5. Kierunki i zasady kształtowania rolnej i le śnej przestrzeni produkcyjnej Atrakcyjno ść krajobrazu naturalnego, obszary le śne, polne oraz doliny rzeczne stanowi ą dobro gminy, o które nale ży zadba ć w odpowiedni sposób. Dbało ść o ład przestrzenny nale ży do zada ń samorz ądu terytorialnego, gdy ż w interesie gminy jest zapewnienie jak najatrakcyjniejszych warunków mieszka ńcom jak i turystom. Uporz ądkowanie przestrzeni rolno-le śnej powinno polega ć na docelowym okre śleniu na terenie gminy sposobu u żytkowania gruntów w kierunku rolnym lub le śnym, poprzez prawidłowe okre ślenie linii rozgraniczaj ącej lasy oraz grunty przewidziane do zalesienia od gruntów przeznaczonych wył ącznie na cele rolne (tzw. granica polno-le śna).

5.1.Tereny rolne Tereny rolne na rysunku studium (na planszy „Kierunki polityki przestrzennej”) oznaczone zostały: - kolorem blado żółtym – tereny rolne o wy ższych klasach bonitacyjnych, - bez koloru – tereny o niskich klasach bonitacyjnych.

82

Polityka przestrzenna na tych terenach polega na : • ochronie kompleksów o wy ższych klasach bonitacyjnych najbardziej przydatnych dla rolniczej przestrzeni produkcyjnej, • wykorzystaniu terenów o niskich klasach bonitacyjnych stosownie do ich predyspozycji.

Ustala si ę nast ępuj ące kierunki zagospodarowania przestrzennego terenów rolniczych: - wzmo żonej ochronie podlegaj ą rolnicza przestrze ń produkcyjna oraz przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe warto ści terenu, - wykorzystanie terenu na cele produkcji rolniczej i ograniczaniu przeznaczania na cele nierolnicze, - poprawianie ich warto ści u żytkowej oraz zapobieganie obni żania ich produkcyjno ści, - utrzymanie istniej ącej, rozproszonej zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej oraz usługowej; ochrona zabudowy o warto ściach kulturowych, - dopuszcza si ę jedynie wprowadzenie nowej zabudowy zagrodowej na gruntach rolnych (bez zmiany klasyfikacji), zgodnie z przepisami o ochronie gruntów rolnych i le śnych, - zakaz nowej nierolniczej zabudowy mieszkaniowej, - zakaz parcelacji na małe działki (w zamy śle budowlane), dopuszcza si ę adaptacj ę istniej ącej, rozproszonej zabudowy zagrodowej, tj. rozbudow ę i wymian ę budynków w ramach istniej ącego siedliska, - w przypadkach szczególnych, dopuszcza si ę zabudow ę obiektów zwi ązanych funkcjonalnie z podniesieniem efektywno ści gospodarki rolnej, - osłanianie istniej ącej zabudowy, uci ąż liwej dla środowiska , dysharmonijnej w krajobrazie pasmami zadrzewie ń i zakrzewie ń, - przy budowie, rozbudowie lub modernizacji obiektów zwi ązanych z działalno ści ą rolnicz ą, a tak że innych obiektów budowlanych, nale ży stosowa ć takie rozwi ązania, które ograniczaj ą skutki ujemnego oddziaływania na grunty, - zapewnienie wła ściwych standardów wyposa żenia w infrastruktur ę techniczn ą, z dopuszczeniem lokalnych rozwi ąza ń w zakresie zaopatrzenia w wod ę, odprowadzania i oczyszczania ścieków oraz uzupełniania braków w tym zakresie, - utrzymanie tras komunikacyjnych i ci ągów infrastruktury technicznej, z dopuszczeniem ich uzupełnie ń w niezb ędnym zakresie, - w wypadku wyst ępowania b ądź odkrycia nowych stanowisk archeologicznych nale ży je oznaczy ć, zabezpieczy ć i powiadomi ć Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a je śli nie jest to mo żliwe, Burmistrza Miasta i Gminy Łask, - modernizacja systemu melioracji w nawi ązaniu do systemu nawadniania u żytków rolnych, - zakaz nasadze ń trwałej zieleni wysokiej pod liniami elektroenergetycznymi w odległo ściach wynikaj ących z przepisów odr ębnych, - w wypadku udokumentowania złó ż kopalin pospolitych na terenach upraw rolnych dopuszcza si ę prowadzenie eksploatacji pod warunkiem czasowego wył ączenia gruntu z produkcji rolniczej oraz przywrócenia tych terenów po zako ńczeniu eksploatacji do ich rolniczego wykorzystania (z uwzgl ędnieniem przepisów zezwalaj ących na wydobycie).

5.2.Tereny trwałych u żytków zielonych Tereny trwałych u żytków zielonych, obejmuj ące w przewadze doliny rzeczne, na rysunku studium (na planszy „Kierunki polityki przestrzennej”) okre ślone jako tereny dolinne wył ączone z zabudowy, oznaczone kolorem żółtym, pełni ą funkcj ę lokalnych korytarzy ekologicznych. Polityka przestrzenna na tych terenach polega na: • ochronie ich warto ści przyrodniczych i krajobrazowych, • udost ępnianiu tych obszarów dla turystyki i wypoczynku, w sposób umo żliwiaj ący zachowanie warto ści przyrodniczych.

Ustala się następujące kierunki zagospodarowania przestrzennego dla wyżej wymienionych terenów łęgowych: - ochrona przyrodniczej struktury zieleni wysokiej, średniej i niskiej, cieków, u żytków ekologicznych, w tym wszystkich terenów stanowi ących lub mog ących stanowi ć system lokalnych w ęzłów i korytarzy ekologicznych, maj ących wpływ na funkcjonowanie przyrody i odtwarzanie jej zasobów poprzez zdecydowane ograniczenie zabudowy,

83 - utrzymanie istniej ących kompleksów zadrzewie ń śródpolnych wraz z mo żliwo ści ą ich powi ększenia jako terenów do zalesienia w oparciu o obowi ązuj ące przepisy w zakresie regulowania granicy polno-le śnej. Utrzymanie zadrzewie ń nie wyklucza ich piel ęgnacji oraz racjonalnego u żytkowania. - zakaz wypalania traw, - ochrona powierzchni zmeliorowanych - przy zmianie ich przeznaczenia konieczna jest kompleksowa przebudowa sieci drenarskich, - stosowanie biologicznej obudowy cieków, zabezpieczenie koryt przed erozj ą przez ro ślinno ść , - tereny te s ą zapleczem gospodarki hodowlanej (ł ąki i pastwiska), - tereny te mog ą by ć wykorzystywane dla funkcji rekreacyjnej czasowej, przy zachowaniu nast ępuj ących zasad: • ruch turystyczny pieszy, powinien odbywa ć si ę na wyznaczonych ście żkach, • ruch turystyczny rowerowy i konny, powinien by ć ograniczony do wyznaczonych i odpowiednio urz ądzonych tras, • dopuszcza si ę urz ądzanie punktów widokowych i miejsc odpoczynku, - dopuszcza si ę niezb ędne urz ądzenia z zakresu gospodarki wodnej i rolniczej, - zapewnienie mo żliwo ści dojazdu do kompleksów terenów i do urz ądze ń melioracyjnych, - adaptuje si ę istniej ące budownictwo zagrodowe wraz z modernizacj ą. Wyklucza si ę lokalizacj ę nowych siedlisk, - w obiektach istniej ących – uzupełnianie wyposa żenia w zakresie infrastruktury technicznej (z dopuszczeniem lokalnych rozwi ąza ń w zakresie zaopatrzenia w wod ę, odprowadzania i oczyszczania ścieków oraz ogrzewania, z zaleceniem przechodzenia na nieuci ąż liwe dla środowiska media grzewcze), - rozwój urz ądze ń zwi ązanych z turystyk ą, wypoczynkiem, sportem, a tak że niezb ędnych urz ądze ń z zakresu gospodarki wodnej, rolnej oraz komunikacji i infrastruktury technicznej, jest uwarunkowany od spełnienia wymaga ń w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego i krajobrazu. Wymagania powinny by ć zró żnicowane w zale żno ści od poło żenia i cech poszczególnych fragmentów terenu, - urz ądzanie tras rowerowych wg proponowanych przebiegów, - w wypadku wyst ępowania lub odkrycia stanowisk archeologicznych nale ży je oznaczy ć, zabezpieczy ć i powiadomi ć Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a je śli nie jest to mo żliwe, Burmistrza Miasta i Gminy Łask.

5.3. Zasady ochrony urz ądze ń melioracji wodnych i terenów zmeliorowanych

Granice terenów zmeliorowanych zostały przedstawione na rysunku studium „Uwarunkowania rozwoju”. Tereny te i urz ądzenia melioracji wodnych powinny pozosta ć w dotychczasowym użytkowaniu rolniczym i jako trwałe u żytki zielone. W przypadku inwestycji realizowanych na gruntach figuruj ących w ewidencji wód, urz ądze ń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów prowadzonej przez Wojewódzki Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Łodzi – zmiana przeznaczenia zmeliorowanych gruntów rolnych mo że nast ąpi ć tylko w sytuacjach wyj ątkowych przy braku alternatywnych rozwi ąza ń po uprzednim dokonaniu przebudowy urz ądze ń melioracyjnych, w sposób umo żliwiaj ący ich prawidłowe funkcjonowanie na terenach oddziaływania, zgodnie z przepisami ustawy Prawo wodne. Obowi ązuje tak że wyst ąpienie do organu prowadz ącego ewidencj ę wód, urz ądze ń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów o wykre ślenie z tej ewidencji po zmianie sposobu wykorzystania gruntów rolnych. W przypadku u żytków rolnych nie figuruj ących w ewidencji wód, urz ądze ń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów – ka żda zmiana przeznaczenia terenów nie powinna zakłócać przepływu wód gruntowych. W granicach obszaru obj ętego zmian ą studium Nr 2 wyst ępuj ą urz ądzenia melioracji wodnych oraz grunty zmeliorowane i wobec nich obowi ązuj ą tak że zasady okre ślone wy żej. W granicach obszaru obj ętego zmian ą studium Nr 3 i Nr 4 nie wyst ępuj ą urz ądzenia melioracji wodnych i wody płyn ące.

5.4.Tereny le śne Tereny le śne, na rysunku studium (na planszy „Kierunki polityki przestrzennej”) oznaczone kolorem zielonym, bez wzgl ędu na form ę własno ści, pełni ą funkcje ochronne i turystyczno-wypoczynkowe. Polityka przestrzenna na tych terenach polega na: • ochronie ich warto ści przyrodniczych i krajobrazowych ,

84 • udost ępnianiu ich dla turystyki i wypoczynku, w granicach umo żliwiaj ących zachowanie warto ści przyrodniczych, z wykluczeniem rozwoju funkcji osadniczych.

Ustala si ę nast ępuj ące kierunki zagospodarowania przestrzennego dla terenów le śnych: - ochrona zasobów, siedlisk oraz ekosystemów; - prowadzenie racjonalnej gospodarki le śnej z poszanowaniem podstawowych zasad ochrony przyrody. - na terenach le śnych dopuszcza si ę tworzenie zbiorników wodnych opartych na ciekach melioracyjnych, lokalizacj ę obiektów i budynków oraz urz ądze ń zwi ązanych z gospodark ą le śną, - realizacja obiektów kubaturowych, zgodnie z przepisami o lasach oraz o ochronie gruntów rolnych i le śnych, - wstrzymanie lokalizacji obiektów powoduj ących zanieczyszczenie powietrza, wody i gleb lub też uci ąż liwych dla otoczenia, - wykorzystanie terenów dla potrzeb turystyki i wypoczynku, przy zachowaniu nast ępuj ących zasad: • ruch turystyczny pieszy powinien odbywa ć si ę na wyznaczonych trasach, z okre śleniem rejonów swobodnej penetracji terenu, uzgodnionych z Nadle śnictwem Kolumna, • ruch turystyczny rowerowy i konny powinien by ć ograniczony do wyznaczonych przez Nadle śnictwo Kolumna i odpowiednio urz ądzonych tras śródle śnych, • dopuszcza si ę urz ądzanie punktów widokowych i miejsc wypoczynku, • rozwój urz ądze ń związanych z turystyk ą, wypoczynkiem i sportem, a tak że niezb ędnych urz ądze ń z zakresu gospodarki le śnej oraz komunikacji i infrastruktury technicznej warunkuje si ę spełnieniem wymogów w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego i krajobrazu, - urz ądzanie tras rowerowych wg proponowanych przebiegów, - w wypadku wyst ępowania lub odkrycia stanowisk archeologicznych nale ży je oznaczy ć, zabezpieczy ć i powiadomi ć Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a je śli nie jest to mo żliwe, Burmistrza Miasta i Gminy Łask, - w odniesieniu do dróg i szlaków stosuje si ę odpowiednio przepisy jak dla dróg dojazdowych i po żarowo-le śnych, - dopuszcza si ę przeprowadzenie, w razie braku innych mo żliwo ści, liniowych elementów infrastruktury technicznej (najlepiej z wykorzystaniem istniej ących dróg, duktów i przecinek), - utrzymanie istniej ących kompleksów le śnych i zadrzewie ń śródpolnych wraz z mo żliwo ści ą powi ększenia w oparciu o obowi ązuj ące przepisy.

Cele gospodarki le śnej realizowane b ędą zgodnie z ustaw ą o lasach, przy nadaniu nadrz ędnej rangi środowiskowo-twórczym funkcjom lasu.

5.5.Tereny przeznaczone do zalesienia Tereny przeznaczone do zalesienia na rysunku studium (na planszy „Kierunki polityki przestrzennej”) oznaczone zostały kolorem zielonym o innym odcieniu ni ż lasy istniej ące i okre ślone warunkami: - projektowanie zalesie ń (dostosowanie składu gatunkowego) musi uwzgl ędnia ć najlepsze wykorzystanie siedlisk, a w konsekwencji mo żliwo ść prowadzenia w przyszło ści racjonalnej gospodarki le śnej przy zachowaniu zasady zrównowa żonego rozwoju. - gospodarka le śna na terenach przeznaczonych do zalesienia ma d ąż yć do zrównania w przyszło ści jako ści drzewostanów w lasach prywatnych z jako ści ą w lasach pa ństwowych. - w wypadku wyst ępowania lub odkrycia stanowisk archeologicznych nale ży je oznaczy ć, zabezpieczy ć i powiadomi ć Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a je śli nie jest to mo żliwe, Burmistrza Miasta i Gminy Łask, - zalesienie terenów zmeliorowanych mo że nast ąpi ć tylko w sytuacjach wyj ątkowych przy braku alternatywnych rozwi ąza ń po uprzednim dokonaniu przebudowy urz ądze ń melioracyjnych, w sposób umo żliwiaj ący ich prawidłowe funkcjonowanie na terenach oddziaływania, zgodnie z przepisami ustawy Prawo wodne.

6. Kierunki rozwoju systemu komunikacji i infrastruktury technicznej 6.1. Komunikacja Układ komunikacyjny oprócz pełnienia funkcji obsługi komunikacyjnej jest równie ż elementem kształtuj ącym struktur ę przestrzenn ą obszaru gminy. Poprzez dost ępno ść komunikacyjn ą wyznacza

85 warto ść terenu, a poprzez zapewnienie odpowiedniego standardu obsługi komunikacyjnej, stymuluje jego rozwój. Generalnym celem polityki komunikacyjnej gminy winno by ć tworzenie poprawnych warunków podró żowania, zapewnienie wła ściwej obsługi komunikacyjnej mieszka ńcom gminy, stworzenie warunków do rozwoju przestrzennego i ekonomicznego gminy oraz kształtowanie ładu przestrzennego. Pochodnymi celami tej polityki winny by ć: • zapewnienie sprawnych powi ąza ń wewn ątrz obszaru gminy, a tak że układu drogowego gminy z układem drogowym zewn ętrznym, • dbało ść o nieobudowywanie obustronne wa żnych ci ągów drogowych, szczególnie dróg krajowych i wojewódzkich, poprzez odpowiednie kierowanie ruchem budowlanym, lokalizuj ąc now ą zabudow ę w bezpiecznej odległo ści od dróg publicznych. Przy opracowywaniu kierunków rozwoju systemów komunikacji przyjęto nast ępuj ące zało żenia: • uwzgl ędnienie wniosków z dotychczasowych opracowa ń planistycznych, w tym z Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego, • uwzgl ędnienie wniosków i wytycznych z instytucji i organów uzgadniaj ących i opiniuj ących opracowane Studium zgodnie z ustaw ą o zagospodarowaniu przestrzennym, • uwzgl ędnienie wniosków z analizy i diagnozy stanu istniejącego. Z Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego wynikaj ą nast ępuj ące wnioski i postulaty do uwzgl ędnienia w Studium: • przebieg drogi ekspresowej S-8 na kierunku Wrocław – Sieradz – Łask – Łód ź, • modernizacja dróg krajowych nr 14 i nr 12, • modernizacja dróg wojewódzkich nr 481, nr 483 i nr 473, • modernizacja linii kolejowej na kierunku Łód ź – Sieradz – Wrocław, • funkcjonowanie lotniska wojskowego w Łasku w systemie NATO (bez przystosowania do funkcji regionalnego portu lotniczego pasa żersko – towarowego). Wytyczne z instytucji i organów uzgadniaj ących i opiniuj ących Studium wg kompetencji, zgodnie z ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (wojewoda, zarz ądcy dróg), dotyczyły uwzgl ędnienia w Studium ustale ń planu województwa, rozporz ądze ń RM i przepisów szczególnych, co wzi ęto pod uwag ę przy okre ślaniu kierunków rozwoju. Wnioski z analizy i diagnozy stanu istniej ącego na obszarze gminy w szczególno ści dotycz ą konieczno ści budowy nowych odcinków dróg dla odci ąż enia układu miasta z ruchu tranzytowego, przebudowy b ądź modernizacji wi ększo ści dróg, w tym szczególnie w zakresie poprawy parametrów, poprawy bezpiecze ństwa i komfortu podró żowania. Nale ży tu równie ż zaznaczy ć, że fatalny stan dróg i tak du ża ich ilo ść nie wró ży szybkiej przebudowy układu w kierunku uzyskania zakładanych parametrów, tym bardziej, że cz ęsto trudne one b ędą do uzyskania, z uwagi na zbyt duże koszty społeczne i finansowe. Wyznaczone poni żej kierunki rozwoju systemów komunikacyjnych miasta i gminy Łask, maj ąc na uwadze koncepcj ę i kierunki zagospodarowania przestrzeni miasta i gminy, uwzgl ędniaj ą okre ślone wy żej cele polityki komunikacyjnej, wnioski i postulaty z diagnozy stanu istniej ącego oraz z instytucji uzgadniaj ących i opiniuj ących, zało żenia i wytyczne z planów wy ższego rz ędu, w tym szczególnie z Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego oraz obowi ązuj ące plany miejscowe i opracowania bran żowe. Do układu podstawowego zaliczono drogi krajowe, wojewódzkie i wszystkie drogi powiatowe na obszarze gminy oraz wybrane drogi powiatowe i gminne na obszarze miasta, a tak że wa żniejsze drogi gminne na obszarze gminy. Poszczególnym drogom przypisano klas ę funkcjonalno - techniczn ą wskazuj ącą na parametry techniczne, które w wyniku ci ągłej i sukcesywnej modernizacji oraz przebudowy układu winny one osi ągn ąć . 6.1.1. Drogi krajowe Stanowi ą podstawowy element nadrz ędnego krajowego i regionalnego układu drogowego. • Z nadrz ędnego układu drogowego przez obszar gminy przebiega droga ekspresowa S-8 w budowie. W stosunku do dotychczasowego studium, przebieg jest w niewielkim stopniu skorygowany, przy czym budowany jest tylko jeden w ęzeł drogowy „Łask” na przeci ęciu z drog ą krajow ą Nr 12.

86 Przebieg trasy ekspresowej spowoduje konieczno ść korekty układu dróg gminnych w jej otoczeniu i przy przekraczaniu trasy. Wst ępn ą postulatywn ą propozycj ę tych korekt pokazuje rysunek Studium. Drogi niewymagające korekt, krzy żuj ące si ę z drog ą ekspresow ą b ędą przeprowadzone bezkolizyjnie bez powi ąza ń z tras ą, w postaci wiaduktów drogowych. Dodatkowo wzdłu ż trasy wniesiono tzw. bazow ą stref ę uci ąż liwo ści (oddziaływania) drogi na środowisko naturalne. Szeroko ść tej strefy = 150 m od osi drogi, okre ślona została w Studium trasowania i powoduje konsekwencje przestrzenne w postaci ogranicze ń w lokalizacji zabudowy, szczególnie budownictwa mieszkaniowego.

• Droga krajowa nr 14 relacji Łowicz – Łód ź – Pabianice – Łask – Sieradz – Walichnowy (Wrocław) – główna, ruchu przyspieszonego GP. Droga ta obecnie jest przeci ąż ona ruchem ci ęż kim i tranzytowym. Ponadto cz ęsto nie spełnia wymogów przypisanej klasy technicznej, szczególnie w zakresie odległo ści skrzy żowa ń. Po zrealizowaniu drogi ekspresowej S-8 wi ększo ść ruchu tranzytowego zostanie przez ni ą przej ęta, a tym samym istniej ąca droga nr 14 zostanie odci ąż ona z ruchu tranzytowego i ci ęż kiego na tym kierunku, Nie mniej jednak powinna by ć ona modernizowana szczególnie w zakresie no śno ści i poprawy bezpiecze ństwa ruchu, co sprowadza si ę do korekty geometrii drogi i skrzy żowa ń. Z uwagi na rang ę drogi wskazane byłoby ograniczenie dost ępno ści tej drogi poprzez likwidacj ę niektórych mniej znacz ących skrzy żowa ń i zjazdów, o ile istnieje mo żliwo ść organizacji dojazdu i obsługi komunikacyjnej terenów zlokalizowanych w jej s ąsiedztwie z innych bardziej lokalnych dróg czy zjazdów. Wst ępn ą propozycj ę likwidacji skrzy żowa ń poprzez zamkni ęcie wjazdu lub zamian ę skrzy żowa ń na zjazd publiczny przedstawia rysunek Studium (wykorzystano tu opracowania bran żowe na przebudow ę niektórych fragmentów drogi: odcinek w rejonie Łasku - Kolumna i przej ście przez Okup). Studium zakłada parametry techniczne dla tej drogi: klasa GP, szeroko ść w liniach rozgraniczaj ących – 35 m, podstawowa szeroko ść jezdni – 7,0 m z poboczami utwardzonymi.

• Droga krajowa nr 12 relacji Lublin – Piotrków Tryb.- Łask – Sieradz – Kalisz – główna, ruchu przyspieszonego GP. Droga ta aktualnie w granicach gminy Łask jest zmodernizowana do parametrów klasy GP, zgodnie z projektem przebudowy opracowanym na zlecenie inwestora – GDDKiA. Na obszarze miasta, na odcinku Alei Niepodległo ści, droga posiada dwie jezdnie. Studium zakłada adaptacj ę i modernizacj ę drogi do parametrów klasy GP; równie ż na odcinku miasta: szeroko ść w liniach rozgraniczaj ących – 35 m, podstawowa szeroko ść jezdni – 7,0 m oraz odcinkowo 2 jezdnie po 7,0 m ka żda. Po zrealizowaniu drogi ekspresowej S-8 przebieg tej drogi na odcinku przez miasto zostanie odci ąż ony z ruchu tranzytowego, który przejmie droga ekspresowa. Nie mniej jednak droga ta b ędzie stanowiła dojazd do drogi ekspresowej S-8 z miasta i z terenów gmin poło żonych w sąsiedztwie, tym samym nadal b ędzie pełni ć wa żną rol ę w układzie komunikacyjnym miasta. Węzeł „Łask” jest realizowany na gruntach wsi Teodory oraz po północnej stronie – na gruntach le śnych Skarbu Pa ństwa (ALP)

6.1.2. Drogi wojewódzkie Do kategorii dróg głównych (G) układu podstawowego postuluje si ę zmodernizowa ć wszystkie drogi wojewódzkie przebiegaj ące przez obszar gminy tj. drogi nr 473, 481 i 483. Z uwagi, i ż drogi nr 483 i 481 przebiegaj ą przez centrum miasta, które znajduje si ę w strefie ochrony konserwatorskiej i nie ma mo żliwo ści zmodernizowa ć tych dróg do parametrów normatywnych klasy G, zaprojektowano system obwodnic o parametrach klasy technicznej G, którymi docelowo winny przebiega ć drogi wojewódzkie. Przebiegi tych projektowanych obwodnic przedstawia rysunek Studium. Do czasu realizacji obwodnic istniej ące przebiegi dróg wojewódzkich pełni ć b ędą funkcje dróg kategorii G, cz ęsto o zani żonych parametrach. Zakłada si ę, że po zrealizowaniu obwodnic i przej ęciu przez nie ruchu tranzytowego, drogi aktualnie przebiegaj ące przez centrum miasta, wewn ątrz pier ścienia obwodnic, winny posiada ć kategori ę dróg zbiorczych i pełni ć funkcje zbieraj ące ruch wewn ętrzny i wyprowadzenia go na obwodnice. Do czasu realizacji obwodnic nale ży maksymalnie chroni ć istniej ące parametry techniczne i ogranicza ć inwestowanie w sąsiedztwie tych dróg. Zalecane podstawowe parametry dla dróg głównych - obwodnic w rejonie miasta i dla przebiegów dróg przez obszar gminy to: jezdna o szeroko ści 7,0 m, szeroko ść pasa drogowego w liniach rozgraniczaj ących – 25,0 m. Odcinki dróg wojewódzkich, które w przyszło ści zast ąpi ą obwodnice adaptuje si ę do układu w istniej ących szeroko ściach pasa komunikacyjnego. Studium przewiduje poł ączenie południowej obwodnicy miasta z drog ą krajow ą Nr 12 w dwóch miejscach poprzez drog ę klasy zbiorczej i głównej. Z uwagi na zainwestowanie w korytarzach tych dróg oraz

87 planowan ą budow ę drogi ekspresowej S-8 dopuszcza si ę rezygnacj ę z jednego poł ączenia południowej obwodnicy miasta z drog ą krajow ą Nr 12 i ewentualn ą zmian ę kategorii pozostałej drogi z głównej na zbiorcz ą. Z inwestycji w najbli ższym okresie w 2013 r. planowana jest realizacja rozbudowy drogi wojewódzkiej Nr 473 na odcinku przej ścia przez Bałusz w km 71+000 do km 73+500. Inwestycja b ędzie realizowana w ramach zadania „Rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 473 granica województwa-Uniejów-Szadek- Łask uj ętego w wykazie przedsi ęwzi ęć województwa łódzkiego na lata 2011 – 2027.

6.1.3. Drogi powiatowe Do kategorii dróg zbiorczych (Z) układu podstawowego postuluje si ę zmodernizowa ć nast ępuj ące drogi powiatowe: - 2300E relacji Bałucz – Okup Wielki - Marzenin, - 2321E relacji Borszewice – Bałucz - Anielin, - 3706E relacji Nowa Wie ś – Brudnów – Dalików – Kuciny – Kwiatkowice – Łask (ul. Lutomierska), - 4906E relacji Florianki – Borszewice – Okup Wielki, - 4912E relacji Dziadkowice – Kiki – Mauryców – Wincentów – Dobro ń – Rokitnica – Karczmy – Ro żniatowice, - odcinki dróg wojewódzkich w centrum miasta po zrealizowaniu obwodnicy miasta, zgodnie z rysunkiem Studium, - projektowane przedłu żenie obwodnicy południowej miasta w kierunku wschodnim a ż do poł ączenia z drog ą krajow ą nr 12 (ulic ą 9 Maja) o przebiegu zgodnie z rysunkiem Studium, - projektowane wyprowadzenie ci ągu ulic Jana Pawła II – 1 Maja w kierunku zachodnim a ż do poł ączenia z zachodni ą obwodnic ą miasta oraz w kierunku wschodnim poprzez ul. Południow ą aż do poł ączenia z ul. 9 Maja, o przebiegu zgodnie z rysunkiem Studium, - ul. S. Batorego wraz z przedłu żeniem ci ągu drogowego do Łasku -Kolumny po śladzie istniej ących dróg gminnych, o przebiegu zgodnie z rysunkiem Studium, - ul. A. Mickiewicza na odcinku od ul. Górnej do ul. 1 Maja, Zalecane parametry dla w/w dróg zbiorczych to: jezdnie o szeroko ści – 5,5 – 7,0 m, szeroko ść pasa drogowego w liniach rozgraniczaj ących – 20,0 m. Nale ży tu zaznaczy ć, że b ędą trudno ści w uzyskaniu normatywnych szeroko ści dla tych dróg, zwa żywszy na istniej ące nie rzadko w ąskie korytarze komunikacyjne dróg powiatowych, szczególnie na terenach zabudowanych. Studium dopuszcza mniejsze szeroko ści tych dróg przy opracowywaniu planów miejscowych, je żeli s ą one uwarunkowane istniej ącym warto ściowym zainwestowaniem czy zadrzewieniem dróg, a istniej ące korytarze pozwalaj ą na rozplanowanie zakładanego przekroju drogi, ulicy. Tym bardziej, że wiele z nich nie spełnia kryteriów ustawowych (ustawy o drogach publicznych), zaliczania dróg do kategorii drogi powiatowej. Wi ększo ść z nich kwalifikuje si ę do zmiany kategorii na gminn ą, gdy ż pełni funkcje wybitnie lokalne, cz ęsto dojazdowe. Jako drogi lokalne (L) układu podstawowego zakwalifikowano nast ępuj ące drogi powiatowe: - drog ę powiatow ą nr 3301E relacji Lutomiersk - Włodzimierz – Janowice – Poleszyn – Wronowice - Łask, - pozostałe ulice (drogi) powiatowe w mie ście Łask i w Łasku – Kolumnie, zgodnie z rysunkiem Studium,

6.1.4. Pozostały układ drogowo-uliczny stanowi ą: - wa żniejsze drogi gminne na obszarze gminy, zgodnie z rysunkiem Studium, - wybrane drogi gminne na obszarze miasta, znacz ące w układzie, zgodnie z rysunkiem Studium. Drogi klasy L, których układ przedstawia rysunek Studium winny posiada ć nast ępuj ące parametry: nawierzchni ę tward ą, szeroko ść jezdni – 5,0 – 5,5 m. Zalecana szeroko ść pasa drogowego w liniach rozgraniczaj ących – 15,0 m na szlaku, – 12,0 m na obszarze zabudowanym. Wy żej omówiony układ podstawowy, którego przebiegi obrazuje rysunek Studium, wymaga dostosowania parametrów technicznych do pełnionych funkcji i wymogów klasy technicznej. Modernizacj ę układu, maj ąc na uwadze wy żej proponowane kategorie i zalecane parametry techniczne, nale ży realizowa ć w oparciu o przepisy odr ębne (obecnie jest to Rozporz ądzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć drogi publiczne i ich usytuowanie).

88 Dla spełnienia warunków technicznych, dotycz ących wymaganych odległo ści skrzy żowa ń na trasach wy ższej rangi, w Studium zaproponowano zako ńczenie niektórych mniej wa żnych dróg placem manewrowym do zawracania pojazdów i zamkni ęcie wjazdu na układ podstawowy, lub zamian ę drogi publicznej na wewn ętrzn ą, która nie wymaga realizacji skrzy żowania. Układ uzupełniaj ący utworz ą pozostałe drogi (ulice) gminne (klasa – D) i drogi wewn ętrzne, z których tylko wa żniejsze zostały pokazane na rysunku Studium. Drogi gminne publiczne winny posiada ć parametry klasy drogi dojazdowej (D), nawierzchni ę tward ą, szeroko ść jezdni w granicach 3,5 – 5,5 m. Zalecana szeroko ść pasa drogowego w liniach rozgraniczaj ących 10,0 m na obszarze zabudowanym, a na odcinkach drogowych – 15,0 m. Drogi wewn ętrzne mog ą posiada ć zró żnicowane parametry techniczne w zale żno ści od uwarunkowa ń i przypisanej funkcji w obsłudze obszaru gminy. Zakłada si ę dla nich minimaln ą szeroko ść pasa komunikacyjnego = 6,0 m.

6.1.5. System komunikacji publicznej autobusowej Zakłada si ę rozwój obsługi przewozów pasa żerskich poprzez istniej ący układ linii autobusowych PKS oraz MZK Łask. Wskazane byłoby, po uprzednim doprowadzeniu parametrów technicznych dróg do wymaganych norm, rozszerzenie oferty komunikacji publicznej na dot ąd nieobsługiwane obszary gminy, poprzez przedłu żenie linii komunikacji zbiorowej na tereny niedostatecznie obsłu żone komunikacj ą zbiorow ą oraz na obszary s ąsiednich gmin, tak aby stworzy ć dla mieszka ńców gminy mo żliwo ść podró żowania i wyjazdów z jej obszaru równie ż komunikacj ą zbiorow ą.

6.1.6. System komunikacji kolejowej Nadal aktualnym jest zało żenie dokonania modernizacji linii kolejowej relacji Łód ź - Łask – Zdu ńska Wola – Sieradz – Kalisz do parametrów magistrali, w ramach zakładanej w Planie zagospodarowania województwa łódzkiego przebudowy układu kolejowego. W Studium zabezpiecza si ę ewentualne mo żliwo ści dla modernizacji tej linii nie lokalizuj ąc nowej zabudowy w sąsiedztwie kolei. Postuluje si ę równie ż przebudow ę kolizyjnych przejazdów kolejowych na bezkolizyjne. Ponadto działania gminy winny zmierza ć w kierunku wi ększego wykorzystania tej linii do przewozów pasa żerskich i towarowych poprzez zlokalizowan ą na obszarze gminy: stacj ę kolejow ą Łask oraz dwa przystanki Łask - Kolumna i Borszewice. W strategiach transportowych i programach dotycz ących rozwoju układu kolejowego rozwa żany jest kierunek realizacji linii kolejowej du żych pr ędko ści Warszawa-Łód ź-Pozna ń/Wrocław. Według dost ępnych obecnie materiałów koncepcyjnych, przebieg kolei du żych pr ędko ści nie obejmuje gminy Łask (przebiega na północ od gminy Łask, przez s ąsiedni ą gmin ę Wodzierady).

6.1.7. System komunikacji lotniczej W rozporz ądzeniu Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2008 r. w sprawie wykazu lotnisk wojskowych, które mog ą by ć wykorzystane na potrzeby lotnictwa cywilnego nie uj ęto lotniska Łask. Równie ż w planie zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego stwierdza si ę, że lotnisko cargo w Łasku stoi pod znakiem zapytania, a w obecnie prowadzonych pracach planistycznych nad aktualizacj ą Strategii rozwoju województwa łódzkiego do 2020 r. raczej nie zakłada si ę mo żliwo ści takich działa ń. Tak wi ęc w okresie najbli ższej perspektywy czasowej nie nale ży liczy ć na aktywizacj ę tego czynnika rozwoju regionu. Najbli ższym lotniskiem pasa żerskim jest lotnisko Lublinem, dok ąd mo żna dojecha ć transportem samochodowym oraz autobusami komunikacji publicznej.

6.1.8. Drogi dla rowerów Ze wzgl ędu na rosn ącą funkcj ę rekreacyjno – turystyczn ą gminy (zbiornik „Łask”, zbiornik „Kolumna”) proponuje si ę rozwój komunikacji rowerowej na jej obszarze. W tym celu wyznaczono główne ci ągi ście żek rowerowych, ł ącz ące tereny mieszkaniowe z rejonami rekreacji i turystyki. Generalnie ście żki projektowane s ą wzdłu ż układu drogowego, b ądź duktami le śnymi. Słu żyć one powinny zarówno celom dojazdowym jak i rekreacji. Proponowane przebiegi głównych ci ągów ście żek rowerowych pokazane zostały na rysunku Studium.

89

6.1.9. Szlaki turystyczne Ponadlokalnym szlakiem turystycznym jest szlak „Młynów nad Grabi ą”, Łódzki Szlak Konny, rowerowy Szlak Skarbów Ziemi Sieradzkiej, szlak wodny Grabi. Te i inne, przebiegaj ące przez miasto i gmin ę szlaki s ą wyszczególnione na str. 48. Obszar miasta i gminy Łask jest jednak oceniany jako obecnie słabo dostosowany w zakresie bazy turystycznej do obsługi projektowanych szlaków turystycznych. Obszar ten jednak ma potencjalne mo żliwo ści rozwoju tej funkcji, le ży bowiem w wielofunkcyjnej strefie turystycznej Środkowej Warty i Grabi, w kształtuj ącym si ę pa śmie turystyczno- kulturowym. W Programie rozwoju turystyki w województwie łódzkim na lata 2007-2020 zakłada si ę wprawdzie rozwój turystyki aktywnej, kulturowej, konnej i wodnej, jednak na dzi ś nie ma spójnej, gminnej koncepcji sposobów realizacji tej funkcji.

6.2. Infrastruktura techniczna 6.2.1. Wodoci ągi Doprowadzenie do uzyskania wysokich standardów obsługi w zurbanizowanych strefach miasta i w strefie podmiejskiej nale ży uzna ć za priorytet. Oznacza to, w pierwszym rz ędzie konieczno ść uzupełnienia – wraz z niezb ędn ą modernizacj ą i rozbudow ą – brakuj ących elementów uzbrojenia (zwłaszcza kanalizacji) w obr ębie terenów zurbanizowanych. Możliwo ści rozwoju i nowe realizacje powinny by ć warunkowane bezwzgl ędn ą konieczno ści ą odpowiedniego przygotowania do celów zabudowy, w tym pełnego uzbrojenia terenu. Z uwagi na istniej ące rezerwy w źródłach wody nie ma potrzeby budowy studni gł ębinowych w obszarze Łasku. W perspektywie dalszego rozwoju preferowa ć nale ży działania na rzecz utrzymania w sprawno ści urz ądze ń i sieci oraz podwy ższenia jako ści i niezawodno ści dostaw wody. Uwzgl ędnia ć nale ży modernizacj ę stacji wodoci ągowej, wprowadzanie nowoczesnych technologii uzdatniania wody, automatyzacji i sygnalizacji procesów technologicznych, sterowania prac ą urz ądze ń źródłowych i przesyłowych. Przy zało żonych kierunkach rozwoju preferencje lokalizacyjne maj ą tereny przy południowo – wschodniej granicy miasta, z uwagi na poło żenie w bezpo średniej blisko ści źródeł i łatwo ści pozyskiwania wody. Urbanizacja południowej strefy pozamiejskiej wymaga ć b ędzie rozbudowy podstawowego układu wodoci ągów zasilaj ących. Uwzgl ędnia ć tu nale ży budow ę magistrali wodoci ągowej doprowadzaj ącej wod ę do strefy przylotniskowej. Utrzymanie w sprawno ści wodoci ągów wiejskich wymaga budowy studni awaryjnych na uj ęciach wody w Gorczynie i Okupie Małym, modernizacji stacji wodoci ągowych, rozbudowy sieci wodoci ągowej na terenach dotychczas jej pozbawionych. W zakresie źródeł wody wa żne jest zabezpieczenie jako ści ujmowanej wody poprzez obj ęcie ochron ą zasobow ą wszystkich komunalnych uj ęć wody oraz wyznaczenie stref ochronnych zgodnie z ustaw ą Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 pó źn. zm.). Z uwagi na przewidywane obj ęcie uj ęć wody strefami ochrony po średniej, w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego dla terenów przy uj ęciach nale ży wprowadzi ć zapisy uniemo żliwiaj ące budow ę przydomowych oczyszczalni ścieków i szamb w sąsiedztwie uj ęć wody oraz innego zagospodarowania, które mo że zanieczy ści ć wody podziemne. W najbli ższym okresie planowane s ą inwestycje doprowadzenie wody do wsi Krzucz, Karszew, Rembów, Aleksandrówek, Wola Łaska (nast ępny etap),Grabina, Wronowice (za gorzelni ą), Rokitnica.

6.2.2. Kanalizacja sanitarna Celem polityki rozwoju systemów kanalizacyjnych jest ochrona wód powierzchniowych i gleby oraz doprowadzenie do wyrównania standardów obsługi mieszka ńców miasta i gminy. Osi ągni ęcie celów b ędzie procesem długotrwałym, wymaga du żych nakładów finansowych na realizacj ę wielu zada ń inwestycyjnych i modernizacyjnych. Stan gospodarki ściekowej miasta i gminy Łask jest jeszcze mało zadowalaj ący, lecz b ędzie si ę systematycznie poprawiał, w zwi ązku z wykonaniem przepompowni ścieków i kanału przerzutowego ścieków z Kolumny do Łasku i rozwojem kanalizacji na terenie miasta. Najwa żniejszym na najbli ższe lata dla całego systemu jest przeprowadzenie gruntownej modernizacji i rozbudowy komunalnej oczyszczalni ścieków w Łasku. Dla uzyskania wyra źnej

90 poprawy stanu miejskiej sieci kanalizacyjnej i zapewnienia prawidłowych warunków rozwoju urbanizacji nale ży: - zrealizowa ć główny kolektor miejski w ul. Kili ńskiego doprowadzaj ący ścieki do oczyszczalni, - kontynuowa ć budow ę kanalizacji sanitarnej w Kolumnie, sukcesywnie przebudowywa ć system ogólnospławny na rozdzielczy w dzielnicach śródmiejskich oraz przeci ąż one i niesprawne kolektory w ul. Armii Krajowej i w ul. S. Batorego, - uporz ądkowa ć gospodark ę ściekow ą w dzielnicy przemysłowej przy ul. Lutomierskiej, - wybudowa ć grawitacyjne i grawitacyjno-ci śnieniowe układy kanalizacji sanitarnej we wsiach Wydrzyn i Wronowice, - przygotowa ć i prowadzi ć realizacj ę kolektora południowego dla umo żliwienia rozwoju południowych dzielnic miasta oraz ewentualnego przyj ęcia ścieków z terenów wsi rozwojowych: Teodory, Mauryca, Gorczyn. Kierunek dalszych działa ń powinien zmierza ć do uregulowania stanu odprowadzenia ścieków w sposób bezpieczny dla środowiska i zgodny z wymogami jego ochrony na wszystkich intensywnie zurbanizowanych terenach gminy. W obr ębie terenów wiejskich, dla zabudowy ju ż istniej ącej, dopuszcza si ę przej ściowo mo żliwo ść odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków w systemach kanalizacji indywidualnej. Docelowo przewidywa ć nale ży wyposa żenie terenów osiedli wiejskich w systemy zbiorczej kanalizacji sieciowej, z odprowadzaniem i unieszkodliwianiem ścieków na oczyszczalni komunalnej w Łasku lub w lokalnych oczyszczalniach gminnych. Celowym jest wi ęc rozpatrzenie mo żliwo ści budowy lokalnych oczyszczalni ścieków w nast ępuj ących rejonach: - w zlewni rzeki Ko ńskiej dla wsi Łopatki i Si ęganów, z lokalizacj ą poni żej wsi Łopatki, na prawym brzegu rzeki, - w zlewni rzeki Grabi: • dla wsi: Okup Mały, Okup Wielki i Kolonia Bilew, z lokalizacj ą na południe od wsi Okup Mały, na prawym brzegu rzeki, • dla wsi: Borszewice, Bałucz, Wola Stryjewska i Stryje Ksi ęż e z lokalizacj ą na południowy – wschód od wsi Bałucz, • dla wsi: Wola Bałucka, na południowy – wschód od wsi w rejonie torów PKP - w zlewni rzeki Pisi (Ner): • dla wsi: Remiszew, Wrzeszczewice Skrejnia i Kraszew z lokalizacj ą na południowy – wschód od wsi Wrzeszczewice Skrejnia, na lewym brzegu rzeki Pisi, • dla wsi Anielin, Krzucz, Stryje Paskowe i Budy Stryjewskie z lokalizacj ą oczyszczalni na wschód od wsi Krzucz z odprowadzeniem oczyszczonych ścieków do rowu melioracyjnego. Wdro żenie programu budowy zbiorczej kanalizacji sieciowej na terenie gminy winno by ć poprzedzone opracowaniem koncepcji technicznej. Wymaga ć b ędzie równie ż wyznaczenia – w planach miejscowych – terenów dla lokalizacji projektowanych oczyszczalni ścieków. Najbli ższe Łasku wsie, jak Wronowice, Orchów, Ostrów zostały wł ączone do kanalizacji miejskiej ( inwestycje w larach 2009-2011). Planowana jest budowa kanalizacji sanitarnej w Okupie Małym i Okupie Wielkim. Polityka samorz ądu gminnego zmierza do rozszerzenia zasi ęgu miejskiej oczyszczalni równie ż na tereny wsi: Teodory, Mauryca, Gorczyn. Dla pozostałych wsi poło żonych poza zasi ęgiem oczyszczalni komunalnej zaleca si ę budow ę lokalnych oczyszczalni ścieków, które umo żliwiaj ą odbiór ścieków z rejonów, gdzie sie ć wodoci ągowa istnieje, a intensywno ść zabudowy i warunki hydrologiczne przemawiaj ą za budow ą zbiorczej kanalizacji sieciowej. Dla wsi o zabudowie rozproszonej, odległych od zbiorowych systemów kanalizacyjnych utrzymuje si ę kanalizacj ę indywidualn ą: gromadzenie ścieków w szczelnych zbiornikach bezodpływowych i ich wywo żenie do stacji zlewnych w oczyszczalni komunalnej lub przy korzystnych warunkach gruntowo-wodnych, rozs ączanie ścieków w gruncie, po ich uprzednim oczyszczeniu w przydomowych oczyszczalniach ścieków.

6.2.3. Kanalizacja deszczowa Sie ć kanalizacji deszczowej wyst ępuje na terenie Łasku i jej rozwój, stosownie do potrzeb będzie kontynuowany. Odprowadzenie wód opadowych z obszaru gminy odbywa si ę powierzchniowo, w oparciu o układ istniej ących rzek, cieków i rowów melioracyjnych, przy tym przewa żaj ącą cz ęść terenów odwadnia Grabia bezpo średnio i poprzez dopływy: Ko ńsk ą, Pałusznic ę. Zakłada si ę, że rzeka Grabia i Ko ńska prowadzi ć b ędą docelowo wody w II klasie czysto ści, natomiast rzeka Pisia (zlewnia rzeki Ner) w klasie III.

91 Konieczne jest, wi ęc prowadzenie systematycznych działa ń na rzecz poprawy jako ści i ochrony wód powierzchniowych. Obok porz ądkowania gospodarki ścieków sanitarnych wa żne jest utrzymanie w czysto ści zlewni oraz instalowanie odpowiednich urz ądze ń podczyszczaj ących ścieki deszczowe wsz ędzie tam, gdzie spływ wód opadowych stanowi ć mo że zagro żenie dla środowiska naturalnego (tereny przemysłowe, bazy transportu, obiekty dystrybucji paliw, parkingi, port lotniczy, wysypisko śmieci). Na terenie Łasku nale ży doprowadzi ć do przebudowy systemu ogólnospławnego na rozdzielczy i uwolnienia kanałów deszczowych od ścieków sanitarnych, nale ży uzupełnia ć braki sieci kanalizacji deszczowej, realizowa ć kanały deszczowe na terenach rozwojowych oraz przygotowa ć odbiorniki naturalne na przyj ęcie spływów wód opadowych poprzez ich odpowiedni ą regulacj ę. Dla zapewnienia wła ściwego funkcjonowania naturalnego systemu odwodnienia na terenach pozamiejskich niezb ędne jest utrzymanie wła ściwego stanu technicznego i odwadniaj ących poprzez ich systematyczn ą konserwacj ę.

6.2.4. Gazownictwo Źródłem gazu ziemnego dla miasta i gminy jest gazociąg wysokiego ci śnienia DN 300 (PN- 6,4 MPa) wybudowany na terenie gminy relacji: Pabianice – Sieradz. W zwi ązku z projektowanym urbanistycznym rozwojem miasta i gminy oraz sukcesywn ą likwidacj ą uci ąż liwych lokalnych źródeł ciepła opalanych tradycyjnie, opracowano dla miasta i gminy „Koncepcj ę programow ą gazyfikacji”. Warunki terenowe miasta i gminy oraz przebieg gazoci ągu wysokiego ci śnienia dziel ą w/w jednostki administracyjne na układy technologiczne, które powinny by ć zasilane z odr ębnych stacji redukcyjno – pomiarowych I 0. Zgodnie z przyj ętym programem gazyfikacji zało żono, że: - gmina Łask i miasto Łask bez dzielnicy Kolumna b ędą zasilane ze stacji I 0 zlokalizowanej w miejscowo ści Wiewiórczyn, - dzielnica Kolumna, Ostrów oraz Przygo ń i Barycz (gmina Dobro ń), równie ż zgodnie z ustaleniami Planu zagospodarowania przestrzennego województwa Łódzkiego, miały by ć zasilane przy wykorzystaniu budowy drugiej stacji redukcyjno-pomiarowej I-go stopnia we Wronowicach. Według dystrybutora sieci tj,. Mazowieckiej Spółki Gazownictwa Oddział Zakład Gazowniczy Łód ż – te miejscowo ści maj ą by ć zasilane gazoci ągami średniego ci śnienia PE160 z Wronowicach. - budowa sieci gazowej średniego ci śnienia b ędzie realizowana etapami. W pierwszym etapie zało żono doprowadzenie gazu do centralnej dzielnicy miasta umo żliwiaj ącą gazyfikacj ę kotłowni miejskich. Powy ższe dotyczy zarówno kotłowni małych jak i 12 kotłowni w ęglowych nale żą cych do MPEC i zasilaj ących okoliczne osiedla mieszkaniowe zabudowy wielorodzinnej. Ze wzgl ędu na wielko ść i wyeksploatowanie (przeci ętnie 20 lat) s ą bardzo uci ąż liwe dla środowiska i dlatego powinny by ć w pierwszej kolejno ści zgazyfikowane. W dalszych etapach gaz b ędzie doprowadzany sukcesywnie do odbiorców zlokalizowanych na terenie dzielnicy Kolumna i dalej na terenie całej gminy. Przewiduje si ę te ż doprowadzenie sieci gazowej do lotniska i dalej w stron ę gminy Buczek. Obecnie istniej ąca stacja „Wiewiórczyn” posiada wydajno ść 6000 nm 3/h i pracuje dla potrzeb miasta. Poprzez stacj ę gaz przesyłany jest magistralami DN315/225 do centrum miasta. Docelowo zakłada si ę rozbudowa ć stacj ę do wydajno ści 12000 nm 3/h. Jej rezerwy s ą wystarczaj ące dla zasilenia wsi Wronowice. Stacja „Wronowice” obecnie nie jest realizowana i najprawdopodobniej nie b ędzie budowana, jakkolwiek nadal jest rezerwowany teren pod t ę stacj ę. Brany jest natomiast pod uwag ę wariant, w którym zasilanie w gaz ziemny Wronowic i dzielnicy Kolumna nast ąpi ze stacji redukcyjnej „Wiewiórczyn”. W zwi ązku z zakładan ą sukcesywn ą likwidacj ą istniej ących kotłowni w ęglowych będą budowane stacje redukcyjne II 0 dla potrzeb lokalnych kotłowni co i cwu odbiorców komunalnych, przemysłowych i usługowych. Wydajno ść stacji oraz parametry sieci rozdzielczych istniej ących i projektowanych na terenie miasta i gminy zapewniaj ą dostawy gazu do planowanej w Studium urbanizacji terenów miejskich i wiejskich. Okre ślona Planem zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego koncepcja poprowadzenia przez gmin ę Łask odgał ęzienia gazoci ągu wysokiego ci śnienia w kierunku Buczku i Zelowa mo że by ć skorygowana, bowiem dystrybutor sieci gazowej zamierza zaopatrzy ć w gaz gminy poło żone na południe od Łasku poprzez budow ę gazoci ągów średniego ci śnienia. Dla gazoci ągu wysokiego ci śnienia podstawowe odległo ści bezpieczne od obiektów terenowych nale ży wyznaczy ć zgodnie z aktualnym Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia

92 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć sieci gazowe (Dz. U. Nr 97, poz. 1055). 6.2.5. Elektroenergetyka Miasto i gmina zasilane s ą w energi ę elektryczn ą z dwóch głównych stacji transformatorowo – rozdzielczych 110/15 kV: Łask – 1 i Łask – 2 zlokalizowanych na terenie miasta. Rozwojowi gospodarczemu miasta sprzyjaj ą: W zakresie sieci WN: - dobry stan techniczny głównych punktów zasilania 110/15 kV. Obydwa źródła dysponuj ą rezerwami mocy, a stacja Łask – 2 posiada obecnie now ą wn ętrzow ą rozdzielni ę 15 kV, - modernizacja stacji 110/15 kV Łask 1 zlokalizowanej przy ulicy Kolejowej w zakresie przebudowy rozdzielni 15 kV z napowietrznej na wn ętrzow ą, z mo żliwo ści ą przył ączenia wi ększej ilo ści odbiorców i linii 15 kV, - perspektywiczne plany rozwojowe zakładaj ą rozbudow ę stacji 110/15 kV Łask 1 i Łask 2 o dodatkowe stanowiska transformatorów 110/15 kV oraz zwi ązan ą z tym rozbudow ę rozdzielni 110 kV i 15 kV. - stabilny i zapewniaj ący wysoki poziom ci ągło ści dostawy energii układ zasilania głównych stacji 110/15 kV za pomoc ą dwóch odr ębnych linii wysokiego napi ęcia 110 kV oraz brak potrzeby rozbudowy tych stacji dla znacz ącego nawet w stosunku do obecnego, wzrostu zapotrzebowania na moc i energi ę elektryczn ą w zakresie sieci SN i NN, - sie ć dystrybucyjna średniego napi ęcia 15 kV składa si ę z dwóch systemów. Jeden z nich obsługuje miasto, a drugi pozostały obszar gminy. Obydwa w/w systemy, zarówno miejski jak i terenowy, poddane zostały modernizacji, co oznacza, że w pełni zabezpieczaj ą obecne i perspektywiczne zapotrzebowanie na moc i energi ę elektryczn ą. Niezale żnie od powy ższych czynników nale ży si ę liczy ć z tym, i ż planowany rozwój miasta i gminy b ędzie wymagał: - budowy nowych linii dystrybucyjnych 15 kV, stacji transformatorowych 15/0,4 kV, lokalnych linii rozdzielczych niskiego napi ęcia oraz przył ączy do sieci elektroenergetycznej nowych odbiorców, - przebudowy niektórych fragmentów istniej ącej miejskiej sieci średniego i niskiego napi ęcia, zwłaszcza linii napowietrznych na linie kablowe m. in. dla usuni ęcia kolizji z planowanym zagospodarowaniem przestrzennym, - kompleksowej modernizacji systemu niskich napi ęć w zakresie 220 i 380 V, polegaj ącej na skróceniu zbyt długich lokalnych linii NN, w niektórych obszarach gminy. W tych rejonach zakłada si ę wzrost stopnia nasycenia stacjami 15/0,4 kV a w całej sieci sukcesywne wdra żanie nowoczesnych rozwi ąza ń konstrukcyjnych tj: przewodów izolowanych, słupów wsporczych o wzmocnionej wytrzymało ści mechanicznej oraz automatyki w sterowaniu prac ą sieci w poszczególnych fragmentach ci ągów liniowych. Wzrost zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą i moc zwi ązany z zakładan ą urbanizacj ą miasta wymaga ć b ędzie docelowo rozbudowy sieci SN i NN w znacznym zakresie, na terenach planowanej w Studium zabudowy mieszkaniowej. Ponadto na rozwi ązania przestrzenne miasta i gminy b ędzie miało istotny wpływ projektowane lotnisko na terenie gminy Buczek, w bezpo średnim s ąsiedztwie południowej granicy gminy Łask. Na terenie gminy znacz ący docelowy wzrost mocy energii elektrycznej zakłada si ę przede wszystkim w Maurycy, gdzie przewiduje si ę m.in. rozwój funkcji przemysłowej, składowej i usługowej zwi ązanej z projektowanym lotniskiem. Dla linii napowietrznych 110 kV wyznacza si ę stref ę ochronn ą w wymiarze maksymalnym uwzgl ędniaj ącym: - zasady ochrony przed elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizuj ącym szkodliwym dla zdrowia ludzi i środowiska zgodnie z Dz.U.Nr 25 z 17 listopada 1980 r. – Rozp. Rady Ministrów z dnia 5 listopada 1980 r. oraz Monitor Polski Nr 3 – Zarz ądzanie Min. Górnictwa i Energetyki z dnia 28.01.1985, - bezpieczne warunki pracy w pobli żu czynnych linii elektroenergetycznych okre ślone w Dz. U. Nr 13 z dnia 10.04.1972 r. – Rozp. Nr 93 Min. Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 28.03.1972 r. Przez północno-wschodni ą cz ęść gminy miał przebiega ć – zgodnie z ustaleniami Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego – odcinek tranzytowej linii elektroenergetycznej wysokiego napi ęcia 400 kV. Jego przebiegu nie wniesiono na rysunek studium, bowiem operator sieci na pi śmie potwierdził, że linia ta nie przebiega przez gmin ę Łask.

93 W niniejszym studium wskazuje si ę, zgodnie z ustaleniami znowelizowanej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, lokalizacj ę farmy elektrowni wiatrowej składaj ącej si ę z 6 obiektów (4 lub 3 elektrownie o mocy 2,5 MW i 3 lub 2 elektrownie o mocy 0,6 MW) wraz ze strefami, dla których ustala si ę ograniczenia w zagospodarowaniu terenów. W strefach tych nale ży ustali ć w planie miejscowym zakaz zabudowy o funkcjach chronionych, w tym zabudowy mieszkaniowej.

6.2.6. Zaopatrzenie w ciepło Na terenie miasta i gminy nie funkcjonuje zorganizowana gospodarka cieplna. Zaopatrzenie w ciepło nast ępuje z lokalnych źródeł ciepła – kotłowni lokalnych i przemysłowych oraz poprzez ogrzewanie indywidualne. Najwi ększa ilo ść lokalnych kotłowni wyst ępuje na terenie miasta Łask i dzielnicy Kolumna. Kotłownie lokalne zaspokajaj ą potrzeby w zakresie centralnego ogrzewania i ciepłej wody u żytkowej, natomiast kotłownie przemysłowe produkuj ą ciepło głównie na potrzeby centralnego ogrzewania obiektów zakładowych oraz na potrzeby technologiczne zakładów. Kotłownie w wi ększo ści opalane s ą w ęglem oraz koksem (w mie ście Łask paliwo w ęglowe pokrywa 87% potrzeb cieplnych miasta, w gminie paliwo w ęglowe pokrywa 90% potrzeb). W „Projekcie zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe miasta i gminy Łask” dokonano inwentaryzacji kotłowni z podziałem na kotłownie o mocy > 1 MWt i kotłownie o mocy < 1 MWt. Bariery i problemy: - zadłu żenie odbiorców, - niska dynamika wzrostu zapotrzebowania na energi ę, - stan własno ści sieci i obowi ązków konserwacji trakcji (regulacje prawne), - brak funduszy na modernizacj ę i rozbudow ę sieci. Zadania do realizacji: - zastosowanie technologii grzewczych pozwalaj ących na zmian ę obecnie stosowanego paliwa na przyjazne dla środowiska i energooszcz ędne; - rozbudowa sieci ciepłowniczej; - wymiana tradycyjnej sieci na preizolowan ą; - wymiana instalacji wewn ętrznych CO i CW oraz wyposa żenie w regulatory pogodowe, regulatory ci śnie ń oraz liczniki indywidualnego zu życia energii cieplnej; - docieplenie budynków; - automatyka w ęzłów cieplnych; - modernizacja indywidualnych kotłowni w ęglowych; - likwidacja systemu ogrzewania piecami w ęglowymi w budynkach wielorodzinnych.

6.2.7. Gospodarka odpadami Zasady dotycz ące polityki gminy w zakresie gospodarki odpadami zostały okre ślone w Planie gospodarki odpadami dla gminy Łask. Okre ślono w tym opracowaniu mi ędzy innymi zadania pozainwestycyjne i inwestycyjne w gospodarce odpadami dla gminy Łask w latach 2009-2016. Zadania pozainwestycyjne dotycz ą przede wszystkim: - intensyfikacji działa ń organizacyjnych umo żliwiaj ących rozwój systemów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych z uwzgl ędnieniem selektywnej zbiórki surowców wtórnych w systemie wielopojemnikowym lub dwupojemnikowym, - organizacji zbiórki odpadów ulegaj ących biodegradacji oraz odpadów niebezpiecznych, wielkogabarytowych, remontowo-budowlanych, elektrycznych i elektronicznych, - organizacji systemu zbiórki, gromadzenia i transportu dla odpadów powstaj ących w sektorze małych i średnich przedsi ębiorstw, - organizacji zbiórki wyeksploatowanych pojazdów, - monitoringu posiadaczy niebezpiecznych odpadów medycznych i weterynaryjnych w zakresie przestrzegania przepisów dotycz ących gospodarki tymi odpadami, - stosowania nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów w sektorze gospodarczym, - opracowania harmonogramu usuwania azbestu wraz z monitoringiem, - edukacji ekologicznej mieszka ńców miasta w zakresie wprowadzanego systemu gospodarki odpadami,

94 - edukacji ekologicznej wytwórców odpadów w zakresie prawidłowych sposobów post ępowania z odpadami oraz ich obowi ązków wynikaj ących z obowi ązuj ących uregulowa ń prawnych. Zadania inwestycyjne obejmuj ą przedsi ęwzi ęcia w zakresie budowy niezb ędnego potencjału technicznego umo żliwiaj ącego w prawidłowy sposób prowadzenie procesów odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Do zada ń inwestycyjnych nale żą: - budowa Gminnej Zbiornicy Odpadów przy ul. Objazdowej (ewentualnie inna lokalizacja po wykonaniu odpowiednich analiz i bada ń), - budowa gminnego punktu zbiórki odpadów niebezpiecznych przy ul. Kolejowej (lokalizacja po wykonaniu odpowiednich analiz i bada ń), - modernizacja spalarni odpadów medycznych przy szpitalu w Łasku, - rekultywacja nielegalnych składowisk odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętnych w Orchowie, - kontynuacja rekultywacji gminnego składowiska odpadów w Orchowie, - likwidacja nielegalnych składowisk odpadów (tzw. „dzikich wysypisk”), - wymiana kotłowni w ęglowych na gazowo-olejowe w Przedsi ębiorstwie Energetyki Cieplnej, - stref ę przylotniskow ą wskazuje si ę jako potencjalne tereny lokalizacji inwestycji związanych z gospodark ą odpadami.

W ramach inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego oraz Plan Gospodarki odpadami Województwa Łódzkiego z 2008 r. przewiduj ą lokalizacj ę w gminie instalacji do fermentacji odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (kompostowni ę) oraz budow ę instalacji do zagospodarowania osadów ściekowych poza ZZO. Pierwsz ą z w/w inwestycji (tj.kompostowni ę) proponuje si ę wykre śli ć z b ędącego w toku aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego, za ś lokalizacja drugiej inwestycji jest planowana przy komunalnej oczyszczalni ścieków w Łasku. Realizacja celów i zada ń zamierzonych w Planie gospodarki odpadami, szczególnie w zakresie selektywnej zbiórki odpadów, wymaga zaanga żowania i świadomego podejścia mieszka ńców (zarówno dzieci, młodzie ży jak i osób dorosłych), a tak że działaj ących na terenie gminy podmiotów gospodarczych – wytwórców odpadów. W tym celu przedstawiono program promocji i edukacji w zakresie gospodarki odpadami, który proponuje metody kształtowania społecznej świadomo ści ekologicznej.

6.2.8. Telekomunikacja i ł ączno ść publiczna Strategicznym celem rozwoju telekomunikacji powinno by ć zbli żenie warunków funkcjonowania krajowego sektora telekomunikacji do warunków otwartego rynku telekomunikacyjnego. Jednym z najwa żniejszych zada ń w tym zakresie jest zaprojektowanie i budowa w Polsce ISDN – zintegrowanej sieci usług cyfrowych, wł ączonej do sieci europejskiej i sieci globalnej. Nale ży wi ęc kontynuowa ć rozbudow ę i modernizacj ę sieci mi ędzymiastowych światłowodowych i bezprzewodowych (radiowych), która swym zasi ęgiem powinna obj ąć wszystkie miasta i siedziby gmin. Zadania w tym zakresie mog ą i powinny obj ąć równie ż miasto i gmin ę Łask. Nie ustala si ę w niniejszym studium zakazów w zakresie lokalizacji obiektów telekomunikacji i ł ączno ści publicznej.

7. Obszary, na których b ędą rozmieszczone inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym Dla nieokre ślonego okresu funkcjonowania Studium wyznaczenie tych obszarów jest trudne i wr ęcz niecelowe. Lista takich inwestycji na najbli ższy okres została sformułowana dla gminy Łask w Planie Rozwoju Lokalnego na lata 2009-2013 uchwalonym Uchwał ą nr XXXIII/352/09 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 13 maja 2009 r. oraz w Wieloletniej Prognozie Finansowej Gminy Łask na lata 2011-2020 uchwalonej uchwał ą Nr IV/18/11 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 26 stycznia 2011 r. ze zmian ą zawart ą w uchwale Nr XX/175/11 z dnia 29 grudnia 2011 r. W tych dokumentach w ramach wa żniejszych inwestycji wyszczególniono mi ędzy innymi: - budow ę i modernizacj ę ulic miejskich i dróg gminnych, - rozbudow ę sieci kanalizacji sanitarnej w mie ście i w gminie wraz z przył ączami, - rozbudow ę sieci wodoci ągowej z przył ączami, - rekultywacj ę nieczynnego od 2002 r. składowiska odpadów w Orchowie, - systematyczn ą popraw ę warunków funkcjonowania placówek o światowych,

95 ponadto jest przewidywana budowa zbiornika małej retencji Łask.

Z uwagi na ilo ść i skal ę obszarów lokalizacji inwestycji celu publicznego nie wprowadza si ę oznacze ń graficznych na rysunku Studium.

8. Obszary, na których b ędą rozmieszczone inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust.1 ustawy. Wprowadza si ę do tekstu Studium na podstawie ustale ń okre ślonych w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego nast ępuj ące obszary lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym:

Droga ekspresowa S-8 wraz z lokalizacj ą w ęzła „Łask” na skrzy żowaniu z drog ą krajow ą Nr 12 w Teodorach, zadanie o znaczeniu krajowym, realizacja w toku.

Droga krajowa Nr 14 - modernizacja zadanie o znaczeniu krajowym podstawa prawna - Program przebudowy dróg krajowych w latach 2001-2015 ze środków bud żetu pa ństwa. Strategia rozwoju województwa łódzkiego na lata 2007-2020 przyj ęta uchwał ą Nr LI/865/2006 Sejmiku Województwa Łódzkiego z 31 stycznia 2006 r. oraz Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego przyj ęty uchwał ą Nr LX/1648/10 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 21 wrze śnia 2010 r.

Droga krajowa Nr 12 - modernizacja zadanie o znaczeniu krajowym podstawa prawna - Program przebudowy dróg krajowych w latach 2001-2015 ze środków bud żetu pa ństwa. Strategia rozwoju województwa łódzkiego na lata 2007-2020 przyj ęta uchwał ą Nr LI/865/2006 Sejmiku Województwa Łódzkiego z 31 stycznia 2006 r. oraz Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego przyj ęty uchwał ą Nr LX/1648/10 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 21 wrze śnia 2010 r.

Linia kolejowa relacji Łód ź Kaliska-Ostrów Wlkp. - modernizacja (podniesienie standardów, w tym modernizacja stacji) zadanie o znaczeniu krajowym podstawa prawna: Polityka transportowa pa ństwa na lata 2001-2015 dla zrównowa żonego rozwoju przyj ęta przez Rad ę Ministrów 18.10.2001 r. Strategia rozwoju województwa łódzkiego na lata 2007- 2020 przyj ęta uchwał ą Nr LI/865/2006 Sejmiku Województwa Łódzkiego z 31 stycznia 2006 r. oraz Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego przyj ęty uchwał ą Nr LX/1648/10 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 21 wrze śnia 2010 r.

Modernizacja dróg wojewódzkich Nr 473, Nr 481 i Nr 483 – zadanie o znaczeniu wojewódzkim podstawa prawna: Wykaz przedsi ęwzi ęć województwa łódzkiego finansowanych z budżetu województwa łódzkiego na lata 2011-2027. Strategia rozwoju województwa łódzkiego na lata 2007- 2020 przyj ęta uchwał ą Nr LI/865/2006 Sejmiku Województwa Łódzkiego z 31 stycznia 2006 r. oraz Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego przyj ęty uchwał ą Nr LX/1648/10 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 21 wrze śnia 2010 r.

Instalacja do zagospodarowania osadów ściekowych poza ZZO – budowa zadanie o znaczeniu ponadlokalnym podstawa prawna: Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego przyj ęty uchwał ą Nr LX/1648/10 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 21 wrze śnia 2010 r. oraz Plan Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego do 2011 r. przyj ęty uchwał ą Nr XXIII/549/08 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 31 marca 2008 r.

96 Ekoregulacja rzeki Grabi od mostu przy ul. Żeromskiego (km 25+800) do mostu przy ul. Warszawskiej (km 30+200) i modernizacja istniej ących obustronnych wałów przeciwpowodziowych rzeki Grabi

Gazoci ąg wysokiego ci śnienia jako odgał ęzienie od istniej ącego gazoci ągu wysokiego ci śnienia w kierunku Buczku i Zelowa – budowa zadanie o znaczeniu ponadlokalnym podstawa prawna: Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego przyj ęty uchwał ą Nr LX/1648/10 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 21 wrze śnia 2010 r. Inwestycj ę t ę dystrybutor sieci zamierza zmodyfikowa ć poprzez budow ę gazoci ągów średniego ci śnienia z przebiegiem po gminnych drogach wewn ętrznych i innych drogach publicznych. Budow ę instalacji do fermentacji odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji (kompostowni ę) zawart ą w Planie zagospodarowania województwa Łódzkiego samorz ąd proponuje w aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami Województwa Łódzkiego do wykre ślenia.

9. Obszary, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na postawie przepisów odr ębnych, w tym obszary wymagaj ące przeprowadzenia scale ń i podziału nieruchomo ści, a tak że obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2.000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej Ze wzgl ędu na istniej ący charakter rozłogów gospodarstw rolnych nie przewiduje si ę obszarów obowi ązkowo wyznaczonych do przeprowadzenia scalenia, a ze wzgl ędu na gabaryty działek i nieruchomo ści nie zachodzi potrzeba wyznaczania terenów do przeprowadzenia scale ń i podziałów, o których mowa w ustawie o gospodarce nieruchomo ściami. W ramach gospodarowania przestrzeni ą, na terenie miasta jest przewidziana lokalizacja obiektu handlowego o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m 2. Jest to obszar obj ęty zmian ą studium Nr 3. Dla tego obszaru nale ży obowi ązkowo sporz ądzi ć plan miejscowy, w szczególno ści z uwagi na potrzeb ę rozwi ązania komunikacji i powi ąza ń z otoczeniem, w tym z drog ą krajow ą Nr 14. Istniej ą mo żliwo ści budowy obiektu handlowego o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m 2 w Łasku w miejscu obecnego dworca PKS przy ul. Objazdowej w Łasku, jednak o tym, z uwagi na warunki obsługi komunikacyjnej, zadecyduje plan miejscowy. Na terenie gminy Łask nie przewiduje si ę przeznaczenia terenów pod lokalizacj ę obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m 2.

10. Obszary, dla których gmina zamierza sporz ądzi ć miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagaj ące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne Wśród terenów wyznaczonych w Studium, dla których zamierza si ę opracowa ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w trybie obowi ązuj ącej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, mo żna wyró żni ć nast ępuj ące grupy: 1. Tereny zainwestowane – wymagaj ące porz ądkowania, w tym okre ślenia czytelnych reguł ich dalszego przekształcania b ądź rozwoju w tym: - tereny zurbanizowane – wymagaj ące ochrony ze wzgl ędu na szczególne warto ści przestrzenne i funkcjonalne np. Stare Miasto w Łasku, Kolumna, Borszewice, - tereny o zaawansowanych procesach urbanizacji wymagaj ące zahamowania dalszego, chaotycznego zagospodarowania i wykorzystania istniej ących rezerw, np. Wiewiórczyn, Rokitnica, Wronowice, - tereny przeznaczone do dalszego rozwoju w powi ązaniu z obszarami ju ż zurbanizowanymi i w oparciu o istniej ącą obsług ę komunikacyjn ą oraz rozbudow ę istniej ących sieci infrastruktury technicznej: Wola Łaska, teren pomi ędzy rzek ą Grabi ą, bocznic ą kolejow ą a drog ą krajow ą Nr 14. 2. Tereny przeznaczone do urbanizacji, dla których trzeba ustali ć zasady przekształcania przestrzeni w porozumieniu z wła ścicielami nieruchomo ści wchodz ącymi w skład tych terenów zgodnie z obowi ązuj ącym trybem sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w tym:

97 - tereny dzi ś niezurbanizowane u żytkowane jako uprawy polowe np. rejon Ostrowa, - tereny w cz ęś ci zurbanizowane przewidziane do całkowitej zmiany funkcji np.: rejon Maurycy (z ograniczeniem wynikaj ącym z ustale ń wynikaj ących z ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania od lotniska wojskowego oraz z ustale ń dla strefy przylotniskowej). 3. Tereny rezerwy inwestycyjnej dla celów produkcyjnych i produkcyjno - usługowych: Krzucz, Bałucz, Kopy ść , Anielin. 4. Tereny rezerwy inwestycyjnej dla celów mieszkaniowych i usługowych: Okup Wielki, Okup Mały, Ziel ęcice, Łask, Ostrów, Wronowice, Rokitnica. 5. Tereny konfliktowe: Rokitnica, 6. Tereny przewidziane pod lokalizacj ę elektrowni wiatrowych wraz z zasi ęgiem oddziaływania obejmuj ący fragment sołectw Orchów i Wola Bałucka pozostaj ący obecnie w fazie opracowywania. Jednocze śnie dla terenu miasta i gminy dla obszarów przeznaczonych pod realizacj ę celów publicznych oraz dla terenów zabudowy indywidualnej, w ramach sporz ądzania planów miejscowych, nast ąpi wyst ąpienie z wnioskami o zgod ę na zmian ę przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne. 11. Obszary lub obiekty, dla których wyznacza si ę w zło żu filar ochronny W granicach miasta i gminy Łask nie wyst ępuj ą obszary złó ż, dla których wyznacza si ę filar ochronny.

12. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowi ązuj ące dla nich ograniczenia prowadzenia działalno ści gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie byłych hitlerowskich obozów zagłady. W granicach miasta i gminy Łask nie wyst ępuj ą obszary pomników zagłady i ich strefy ochronne.

13. Obszary wymagaj ące przekształce ń, rehabilitacji lub rekultywacji

Na terenie gminy wyst ępuj ą zdegradowane tereny po powierzchniowym wydobyciu surowców. Tereny te znajduj ą si ę w: Rokitnicy, Łopatkach, Okupie Wielkim, Borszewicach, Bałuczu. W Orchowie natomiast do rekultywacji przeznaczony jest teren po składowisku śmieci. Postuluje si ę rekultywacj ę wyrobisk w kierunku le śnym i rolnym. Rekultywacja w innym kierunku ni ż rolno-le śna wymaga opracowania miejscowego planu na dany teren. W wyrobiskach o korzystnych stosunkach wodnych dopuszcza si ę zakładanie stawów rybnych.

14. Obszary nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi

Obszary takie wyst ępuj ą głównie w dolinie rzeki Grabi i obejmuj ą fragmenty terenów zabudowanych w Łasku oraz we wsiach Okup Mały i Ziel ęcice. Wyst ępuj ące w dolinie rzeki Ko ńskiej obszary zagro żenia powodziowego nie s ą zabudowane. W niniejszej zmianie studium nie wyznacza si ę nowych terenów poło żonych w granicach obszarów nara żonych na powodzie.

Dnia 26 listopada 2007 r. weszła w życie Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarz ądzania nim, potocznie zwana Dyrektyw ą Powodziow ą. Nowelizacja ustawy Prawo wodne z dnia 18 marca 2011 r. dotyczyła mi ędzy innymi transpozycji do polskiego systemu prawnego postanowie ń Dyrektywy Powodziowej, która d ąż y do zminimalizowania oraz wła ściwego zarz ądzania ryzykiem, jakie mo że stwarza ć powód ź dla ludzkiego zdrowia, środowiska, działalno ści gospodarczej i dziedzictwa kulturowego. Dyrektywa ta wymaga długoterminowego procesu planowania, który odbywa ć si ę b ędzie w trzech etapach. Pa ństwa członkowskie zobligowane s ą do sporz ądzenia wst ępnej oceny ryzyka

98 powodziowego do grudnia 2011 roku, map zagro żenia i map ryzyka powodziowego do grudnia 2013 roku, oraz planów zarz ądzania ryzykiem powodziowym do grudnia 2015 roku. Zarówno projekt wst ępnej oceny ryzyka powodziowego jak mapy zagro żenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego opracowany jest przez Centra Modelowania Powodziowego w konsultacji z Krajowym Zarz ądem Gospodarki Wodnej w Warszawie. Nast ępnie mapy te zostan ą przez Dyrektora Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej przekazane wła ściwym organom samorz ądowym celem uwzgl ędnienia wyznaczonych obszarów w opracowaniach planistycznych. W niniejszym studium zasi ęg obszarów nara żonych na niebezpieczeństwo powodzi wyznaczony został na podstawie materiałów pochodz ących z lat 90. opracowanych dla rzek b.województwa sieradzkiego. Stanowi ą one obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą w rozumieniu aktualnie obowi ązuj ących przepisów (art. 9 ust. 1 pkt 6c ppkt b, c), co do których obowi ązuj ą od dnia 18.03.2011 r. zakazy sformułowane w art. 88 l. ust. 1 znowelizowanej ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. Obszary te okre ślaj ą zasi ęg zalewu powodziowego o prawdopodobie ństwie wyst ąpienia p=1%. Obszary te nale ży bezwzgl ędnie chroni ć przed zabudow ą poprzez formułowanie na nich generalnie zakazu zabudowy w planach miejscowych, a tam gdzie nie ma pokrycia planami – odmawia ć ustalenia warunków zabudowy. Odst ępstwa od tej zasady mog ą dotyczy ć tylko inwestycji, których dopuszczenie ze wzgl ędu na niebezpiecze ństwo utrudniania ochrony przed powodzi ą winno by ć poprzedzone decyzj ą zwalniaj ącą z zakazu wydan ą przez Dyrektora Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej oraz decyzj ą zwolnienia z zakazu wydan ą przez Marszałka Województwa Łódzkiego, dla robót i wykonywania obiektów w pasie 50 m od strony odpowietrznej wałów z uwagi na ich bezpiecze ństwo.

15. Granice terenów zamkni ętych i ich stref ochronnych W granicach gminy Łask wyst ępuj ą trzy tereny zamkni ęte niezb ędne dla obronno ści pa ństwa. Są to: - tereny PKP; - posterunek radarowy we Wronowicach; - 32 Baza Lotnicza w Łasku.

Dla lotniska wojskowego 32 Bazy Lotniczej w Łasku wyznacza si ę obszar oddziaływania (stref ę bezpiecze ństwa) od składu bojowych środków lotniczych zgodnie z rysunkiem Studium (obszar o promieniu 600 m). W strefie tej znajduj ą si ę 4 budynki mieszkalne wraz z towarzysz ącymi im budynkami gara żowo-gospodarczymi. W celu wyeliminowania zagro żenia dla wymienionych obiektów mieszkalnych nale ży od strony istniej ącego źródła zagro żenia wykona ć wzmocnienie istniej ących ścian i zewn ętrznych elementów budynku do uzyskania odporno ści budynków na działanie fali uderzeniowej o sile 10 kPa. Zmniejszenie obszaru oddziaływania od prognozowanej fali uderzeniowej jest mo żliwe przez utworzenie dodatkowego pasa ochronnego przed obiektem w postaci naturalnej przegrody z drzew (dolesienie). Pozostałe ustalenia dotycz ące stref ochronnych od lotniska oraz posterunku radarowego we Wronowicach s ą zawarte w rozdziale IV.2.6. Granice stref s ą wniesione na rysunek studium. Teren zamkni ęty obejmuj ący obszar kolejowy nie ma ustanowionej strefy ochronnej.

16. Obszary przestrzeni publicznej Jako obszary przestrzeni publicznej uznaje si ę: - Plac 11 Listopada w Łasku, - Plac D ąbrowskiego oraz teren Kolegiaty pomi ędzy ulicami Warszawsk ą i T. Ko ściuszki w Łasku, - Plac Szarych Szeregów w Kolumnie, - skwery i tereny zielone, - park miejski, - parki wiejskie, - dworzec autobusowy, dworzec i przystanki PKP wraz z przylegaj ącymi do nich placami, - cmentarze, - miejski o środek sportu i rekreacji wraz z kąpieliskami.

99 Ponadto wyznacza si ę przestrze ń publiczn ą zgodnie z zał ącznikiem nr 2 do Uchwały Rady Miejskiej w Łasku Nr XXIX/404/05 z dnia 26 pa ździernika 2005 r. w miejscowo ściach Kolonia Bałucz i Bałucz – są to główne ci ągi komunikacyjne, centrum miejscowo ści, działki z obiektami u żyteczno ści publicznej, w tym tereny szkolne i boisk sportowych, a tak że cz ęść terenów zielonych.

17. Zabezpieczenie warunków obronno ści i obrony cywilnej Zasady reguluj ące warunki obronno ści i obrony cywilnej zawarte s ą m.in. w ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowi ązku obrony RP oraz w przepisach szczególnych: - Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 4 lipca 2003 r. w sprawie obiektów szczególnie wa żnych dla bezpiecze ństwa i obronno ści pa ństwa oraz ich szczególnej ochrony (Dz. U. z 2003 r. Nr 116, poz. 1090); - Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 maja 2004 r. w sprawie sposobu uwzgl ędnienia w zagospodarowaniu przestrzennym potrzeb obronno ści i bezpiecze ństwa pa ństwa (Dz. U. z 2004 r. Nr 125, poz. 1309). Na podstawie w/w przepisów w Studium ustala si ę nast ępuj ące zasady: - zapewnienie dro żno ści głównych i najwa żniejszych szlaków komunikacyjnych; - mo żliwo ść wykorzystania na cele obronno ści istniej ących terenów zielonych (sytuacje szczególne); - obszary wolne od zabudowy w przypadkach szczególnych winne by ć wykorzystane w celu ewakuacji ludno ści b ądź przekazane pod budow ę dora źnych budowli ochronnych; - uwzgl ędni ć mo żliwo ść dwustronnego zasilania w energi ę elektryczn ą z sieci oraz awaryjne zaopatrzenie w wod ę obiektów u żyteczno ści publicznej; - nale ży zapewni ć hydranty naziemne oraz mo żliwo ść ich szybkiego i sprawnego uruchomienia w sytuacjach szczególnych oraz dla celów p.po ż.; - istniej ące oraz projektowane uj ęcia wody pitnej powinny by ć obj ęte ochron ą sanitarn ą uwzgl ędniaj ącą ochron ę przed opadem promieniotwórczym i ska żeniem chemicznym; - nale ży uwzgl ędni ć wyposa żenie obiektów publicznych i du żych zakładów pracy w pomieszczenia odporne na zagruzowanie w sytuacjach szczególnych; - mo żliwo ść działania w przypadku wyst ąpienia na terenach wskazanych w Studium jako zagro żone powodzi ą w dolinie rzek Grabi i Ko ńskiej.

18. Obszary problemowe w zale żno ści od uwarunkowa ń i potrzeb zagospodarowania wyst ępuj ących w gminie

Rozwój gospodarczy miasta i gminy Łask uwarunkowany jest istnieniem i rozbudow ą sieci komunalnej, ze szczególnym uwzgl ędnieniem drogi ekspresowej S-8 oraz lotniska „Łask” – poło żonego, co prawda poza granicami gminy, ale zarówno w aspekcie aktywizacji gospodarczej, jak i uci ąż liwego oddziaływania na warunki życia wpływaj ącego na tereny gminy Łask. W dotychczasowych koncepcjach rozwoju regionu jak i strategii rozwoju miasta i gminy uwzgl ędniaj ących rozbudow ę i przebudow ę lotniska wraz z przystosowaniem jego cz ęś ci dla potrzeb lotniska cywilnego przewidziano stref ę przylotniskow ą na gruntach wsi Mauryca z wiod ącymi funkcjami nakierowanymi na obsług ę funkcji transportowych. Na dzi ś, gdy oddaliła si ę w czasie lub utraciła sw ą aktualno ść w ogóle wizja lotniska cywilnego – z uwagi na uci ąż liwo ść s ąsiaduj ącego lotniska wojskowego – utrzymuje si ę nadal stref ę przylotniskow ą, jednak funkcje przemysłowe i inne niechronione mog ą tu by ć ró żne. Obecnie, mo żna wi ęc cały ten obszar potraktowa ć jako problemowy, wymagaj ący nowej strategii rozwoju obszaru. W rejonie dróg o najwy ższym nat ęż eniu ruchu, a zwłaszcza tras tranzytowych notuje się przekroczenie warto ści dopuszczalnego hałasu. W ramach działa ń naprawczych proponuje si ę realizacj ę stref izolacji akustycznej i zieleni wysokiej lub ekranów akustycznych.

Walorem istniej ącego i postulowanego zagospodarowania jest wydzielenie stref przemysłowo- usługowych i mieszkaniowych, a w zwi ązku z tym eliminacja uci ąż liwo ści akustycznych wynikaj ących z bezpo średniego s ąsiedztwa obiektów potencjalnie uci ąż liwych z zabudow ą mieszkaniow ą. Jedynym obiektem uci ąż liwym akustycznie, poza elementami układu komunikacyjnego, pozostaje istniej ące lotnisko, dla którego wyznaczony został obszar ograniczonego u żytkowania. Mo żliwo ści rozwoju terytorialnego miasta Łask ograniczone są głównie poprzez konieczno ść zachowania doliny Grabi w granicach proponowanego obszaru maj ącego znaczenie dla Wspólnoty PLH 100021 „Grabia”, jako korytarza ekologicznego i przewietrzającego, obszaru chronionego krajobrazu, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, obszaru gleb chronionych (organicznych i wysokich

100 klas bonitacyjnych). Dodatkowo ograniczeniem s ą warunki klimatyczne, gdy ż teren jest ł ęgowy, wilgotny, z cz ęstym wyst ępowaniem zjawisk inwersyjnych. Dlatego ze wzgl ędów zdrowotnych nie powinno si ę tam lokalizowa ć zabudowy dla pobytu stałego. Warunki te uniemo żliwiaj ą rozwój miasta w kierunkach północnym i zachodnim. Wyznaczenie nowych obszarów pod zabudow ę mieszkaniow ą mo żliwe jest jedynie w kierunku południowym i wschodnim. Stwarza to jednak konflikt z zasadami ochrony gleb o wy ższych klasach bonitacyjnych (tu: klas III-IV). Tereny na wschód od miasta s ą obszarem o korzystnych warunkach klimatycznych, optymalnych dla funkcji mieszkalnej, a równocze śnie łatwej mo żliwo ści rozbudowy infrastruktury i istniej ącym układzie dróg o niewielkim stopniu uci ąż liwo ści. Inne tereny problemowe to: 1. Teren poło żony w sołectwie Rokitnica. Teren istniej ącej rozproszonej zabudowy mieszkaniowej i rekreacji indywidualnej (letniskowej) poło żony na terenach rolnych i le śnych rozparcelowany w sposób chaotyczny. Jest to obszar o niewystarczającym układzie drogowym i systemem infrastruktury technicznej oraz du żej presji inwestycyjnej ludno ści miejscowej i napływowej. 2. Teren poło żony w Łasku-Kolumnie w obr ębie ulicy Kresowej, na północ od drogi krajowej nr 14 i rzeki Grabi. Teren istniej ącej zabudowy mieszkaniowej poło żonej w obszarze nara żonym na niebezpiecze ństwo powodzi rzeki Grabi. Teren o du żym zainwestowaniu z niewystarczaj ącym układem drogowym (drogi dojazdowe o małych parametrach). 3. Teren poło żony w Łasku na północ od drogi krajowej nr 14 (na wysoko ści starego miasta i parku miejskiego oraz ulicy Kili ńskiego). Tereny istniej ącej zabudowy (północna część starego miasta), istniej ącej zabudowy usługowej w sąsiedztwie parku miejskiego, Centrum Sportowego położone są w obszarze nara żonym na niebezpiecze ństwo powodzi. 4. Zagospodarowanie zreprywatyzowanych lasów na terenie Kolumny, dla których zagro żeniem jest nadmierny ruch rekreacyjny, co prowadzi do zniszczeń poziom podrostu i runa le śnego oraz zaniku zjawiska samoistnego odtwarzania si ę lasu. Przeznaczenie tych terenów pod zabudow ę mieszkaniow ą, przy ograniczeniu powierzchni dopuszczalnych wylesie ń do 10% powierzchni, przy zachowaniu wielko ści działki rz ędu 3600 m 2, oraz nało żeniem obowi ązku nadzoru ze strony słu żb le śnych, mo że oznacza ć lepsze zabezpieczenie przed post ępuj ącą degradacj ą, ni ż zachowanie lasu ogólnie dost ępnego. Decyzja w tej sprawie zostanie podj ęta przez Rad ę Miejsk ą w Łasku. W przypadku podj ęcia decyzji o przeznaczeniu lasu na cele mieszkaniowe, poza ograniczeniami zawartymi w pkt...... , nale ży wprowadzi ć do ustale ń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nast ępuj ące ograniczenia: - zakaz stosowania ogrodze ń z podmurowaniem, tak aby nie robi ć wycinki dla realizacji płotów, z uwagi na płytkie ukorzenienie wyst ępuj ących tu sosen i mo żliwo ść przemieszczanie si ę małych zwierz ąt, - stosowanie ogrodze ń transparentnych (80% powierzchni), - lokalizacja zabudowy umo żliwiaj ąca tworzenie na kilku działkach zwartych kompleksów drzew, - zakaz lokalizacji budynków gospodarczych.

V. WPŁYW UWARUNKOWA Ń, O KTÓRYCH MOWA W ART. 10 UST.1 USTAWY, NA USTALENIE KIERUNKÓW I ZASAD ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY, O KTÓRYCH MOWA W ART. 10 UST.2 USTAWY.

Koncepcj ę rozwoju miasta i gminy Łask okre ślon ą w niniejszym studium opracowano na podstawie uwarunkowa ń o zakresie problemowym wyczerpuj ącym zagadnienia wyszczególnione w art. 10 ust.1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Przeanalizowano uwarunkowania przyrodniczo-ekologiczne, kulturowe, lokalne i zewnętrzne powi ązania komunikacyjne, elementy infrastruktury technicznej i społeczno-gospodarczej, a tak że zamierzenia regionalnych organów administracji publicznej i wskazania władz samorz ądu lokalnego. Generalnie, jako zasad ę naczeln ą przyj ęto ochron ę i rozwój oraz przekształcenia i intensyfikacj ę istniej ących procesów i zjawisk. Rozproszenie terenów przeznaczonych do zabudowy na obszarze gminy, głównie o funkcjach osadnictwa wiejskiego o niskiej intensywno ści z udziałem cz ęś ci południowo-wschodniej rekreacji indywidualnej nakazuje przyj ąć d ąż enie do ich koncentracji i tworzenia zwartych przestrzennie zespołów tej zabudowy z obowi ązkiem ich sukcesywnego wyposa żania w urz ądzenia infrastruktury technicznej. Jest to proces bardzo odległy w czasie, ale musi by ć procesem celowym i podporz ądkowanym okre ślonym zasadom. Dlatego te ż nale ży stopniowo, ale konsekwentnie obejmowa ć planami miejscowymi kolejnych terenów, bilansuj ąc jednocze śnie potrzeby

101 w zakresie uzbrojenia i budowy dróg dojazdowych. Miasto Łask z kolei, o historycznym rodowodzie i z zachowanymi elementami układu urbanistycznego podlega ć winno systematycznej rewitalizacji i starannej odnowie, z udziałem wielorodzinnej i jednorodzinnej zabudowy w cz ęś ciach wskazanych w studium jako kierunki rozwoju. Szczególne szanse nale ży przypisa ć lokalizacji w Łasku funkcji zaplecza obsługi lotniska wojskowego-wa żnego obiektu o strategicznym znaczeniu w strukturach NATO. Kolumna – ta specyficzna dzielnica miasta Łask o zabudowie wkomponowanej w kompleksy le śne – winna kontynuowa ć rozwój oparty o rygorystyczne zasady ochrony układu urbanistycznego i wzorce istniej ącej zabudowy. Sporz ądzenie planu miejscowego jest tu niezwykle po żą dane i pilne. Z uwagi na poło żenie gminy nad rzek ą Grabi ą i jej dopływami, której dolin ę proponuje si ę uzna ć jako obszar maj ący znaczenie dla Wspólnoty „Grabia” zagospodarowanie s ąsiedztwa doliny musi uwzgl ędnia ć ograniczenia wynikające z obowi ązku ochrony przyrodniczej terenu naturowego. Dla gminy zało żono, że dotychczasowe ukształtowane tereny osadnictwa wiejskiego b ędą stopniowo przekształca ć si ę w ci ągi zabudowy nierolniczej z udziałem zabudowy mieszkaniowo-usługowej lub rekreacji indywidualnej na własnych działkach. Centrum gminy, jakie stanowi miasto Łask, wykorzysta za ś szans ę rozwoju w drodze lokowania tu ró żnych form obsługi tej rekreacji. Postawiono wi ęc głównie na rozwój wielofunkcyjny miasta, w którym w poł ączeniu z ochron ą istniej ących walorów przyrodniczych b ędzie mo żna mieszka ć, pracowa ć i wypoczywa ć w mo żliwie najlepszych warunkach środowiskowych.

VI. POLITYKA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA

Sporz ądzenie studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest niezb ędnym ogniwem procesu planowania przestrzennego, który ustawowo jest procesem ci ągłym. Studium, jako etap poprzedzaj ący plany miejscowe, wskazuje pełen zakres mo żliwo ści przedsi ęwzi ęć planistycznych oraz realizacji idei i zamierze ń rozwoju, lub ogranicze ń czy ochrony, w bliskiej i dalszej perspektywie czasowej. Opracowanie jest kierowane zasadami zrównowa żonego rozwoju i spełnia podstawowe jego kryteria: - cele społeczne realizowane przez takie kształtowanie struktur przestrzennych, aby umo żliwi ć społecze ństwu stopniowe osi ąganie poprawy jako ści życia, poprzez proporcjonalne rozmieszczenie ludno ści w stosunku do miejsc pracy i układów osadniczych, zachowanie prawidłowych relacji funkcjonalno-przestrzennych między o środkami zamieszkania, pracy, odpoczynku, usług i administracji, wskazanie korzystnego techniczno-przestrzennego standardu środowiska człowieka, kształtowanie środowiska przestrzennego kreuj ącego nowe jako ściowo potrzeby i warto ści społeczne; - cele kulturowe osi ągane przez takie kształtowanie struktur przestrzennych, które chroni ą istniej ące dziedzictwo kulturowe przed zniszczeniem lub dewastacj ą, poprzez powi ązanie obiektów historycznych z krajobrazem naturalnym i wkomponowanie ich we współczesne struktury funkcjonalno-przestrzenne oraz poprzez tworzenie nowych istotnych warto ści kulturowych; - cele ekologiczne osi ągane przez kształtowanie struktur przestrzennych oddziałuj ących hamuj ąco na dewastacj ę środowiska i tworz ących warunki umo żliwiaj ące jego aktywn ą ochron ę poprzez zgodno ść charakteru i struktury zagospodarowania przestrzennego z cechami i walorami środowiska przyrodniczego, zgodno ść intensywno ści zagospodarowania z naturaln ą chłonno ści ą środowiska oraz jego odporno ści ą na zniszczenia, eksponowanie warto ści krajobrazowych i ich harmonijne ł ączenie z zagospodarowaniem, tworzenie warunków zapewniaj ących ochron ę unikatowych warto ści środowiska oraz umo żliwiaj ących odzyskanie utraconej równowagi ekologicznej; - cele ekonomiczne osi ągane przez kształtowanie struktur przestrzennych tworz ących warunki wzrostu efektywno ści gospodarowania poprzez racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych i istniej ącego maj ątku, kształtowanie elastycznych struktur przestrzennych, podatnych na dalszy rozwój, kształtowanie warunków przestrzennych tworz ących korzystne procesy, kształtowanie układów przestrzennych, których struktura zwi ększa sprawno ść i niezawodno ść funkcjonowania.

To nowoczesne (współczesne i przyszło ściowe) kształtowanie ładu integralnego jest najistotniejszym warunkiem prawidłowego rozwoju miasta i gminy.

102 W wyniku przeprowadzonych analiz i studiów dokonano waloryzacji obszaru i okre ślono polityk ę funkcjonalno-przestrzenn ą miasta i gminy - w pełni czyteln ą po zapoznaniu si ę z rysunkiem studium (plansza „Kierunki polityki przestrzennej”), gdzie przedstawiono lokalizacj ę poszczególnych obszarów. W przedstawionej na rysunku studium legendzie pokazano oznaczenia poszczególnych terenów oraz przypisane im funkcje. Przypisane danemu terenowi ró żne funkcje zostan ą wyodr ębnione w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego z wymagan ą w tych opracowaniach precyzj ą i stopniem uszczegółowienia. Wszelkie działania przestrzenne na obszarach nie obj ętych tzw. obowi ązkiem sporz ądzenia planu, wymagaj ą równie ż wyprzedzaj ących działa ń planistycznych obejmuj ących obowi ązkowo obszar docelowy wraz ze stref ą kontekstu przestrzennego. W oparciu o uwarunkowania w pełnym zakresie problemowym, tzn. przestrzenno- historycznym, z uwzgl ędnieniem cech szczególnych miejsca i jego to żsamo ści, przyrodniczo- ekologicznym, komunikacyjnym zarówno jako system lokalny, jak i w powi ązaniach zewn ętrznych, infrastruktury technicznej oraz infrastruktury społeczno-gospodarczej, a tak że według zamierze ń organów nadrz ędnych oraz wskaza ń władz samorz ądu lokalnego zaproponowano koncepcj ę rozwoju miasta i gminy. Koncepcja ta okre śla cele społeczne, kulturowe, ekologiczne i ekonomiczne, wskazuje kierunki rozwoju gminy na czas najbli ższy i dla dalszej perspektywy czasowej. Generalnie, za zasad ę przyjmuje si ę ochron ę i rozwój oraz przekształcenia i intensyfikacj ę istniej ących walorów i zjawisk. Rozproszona struktura osadnicza nakazuje d ąż enie do koncentracji i komasacji terenów zabudowanych. B ędzie to proces bardzo odległy w czasie, ale musi być celowy. Jako warto ści rozwojowo-przekształcaj ące wprowadza si ę stopniowe przekształcanie rozproszonej zabudowy zagrodowej, ró żne formy aktywno ści gospodarczej wspomagaj ące rozwój społeczno-gospodarczy oraz uaktywnienie gospodarcze potencjalnych obszarów obsługuj ących komunikacj ę. Realizacja zada ń powinna obejmowa ć ró żne perspektywy czasowe, niejednokrotnie determinowane czynnikami b ędącymi poza Samorz ądem Gminy, ale przede wszystkim procesy rozwojowe powinny by ć sukcesywne i celowe. Koncepcja zawarta w „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask” wskazuje na mo żliwo ść wi ększej aktywno ści gospodarczej, dostosowanej do zmiennych uwarunkowa ń i potrzeb, a jednocze śnie chroni i rozwija istniej ące walory przyrodniczo- kulturowe i wskazuje mo żliwo ść lepszych warunków życia jej mieszka ńców, oraz podnoszenia rangi gminy w strukturze województwa.

VII. INTERPRETACJA ZAPISÓW USTALE Ń STUDIUM

Zgodnie z ustaw ą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. nr 80 poz. 717 z pó źn. zm.) studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie jest aktem prawa miejscowego, lecz jedynie dokumentem okre ślaj ącym polityk ę przestrzenn ą gminy. Jednocze śnie ustalenia zawarte w studium s ą wi ążą ce dla organów gminy sporz ądzaj ących plany miejscowe. Ustalenia zawarte w elaboracie Studium, zarówno w cz ęś ci tekstowej, jak i na rysunkach wyra żaj ą kierunki polityki przestrzennej gminy, nie s ą jednak ścisłymi przes ądzeniami o granicach zainwestowania i użytkowaniu terenów.

W Studium przedstawiono zgeneralizowany obraz u żytkowania terenów wiejskich i miejskich, to znaczy, że okre ślone na rysunkach przeznaczenie terenów oznacza funkcj ę dominuj ącą, a nie wył ączn ą. Mo że i musi by ć uzupełnione innymi funkcjami, które jednak nie mogą by ć przeciwstawiane funkcji dominuj ącej i pogarsza ć warunki koegzystencji. Okre ślenia: - tereny zabudowy mieszkaniowo – usługowej o wysokiej intensywno ści, - tereny zabudowy mieszkaniowo – usługowej o niskiej intensywno ści, - tereny zabudowy mieszkaniowo – usługowej na terenach le śnych, - tereny zabudowy przemysłowo – usługowej, - tereny zabudowy mieszkaniowo – usługowej na terenach wiejskich, dotycz ą dominuj ących rodzajów zabudowy. Na terenach tych mog ą by ć lokalizowane inne funkcje niewchodz ące w kolizj ę lub w konflikt z funkcj ą podstawow ą. Ka żda działalno ść , z wył ączeniem

103 inwestycji realizuj ących cele publiczne, w tym telekomunikacji i ł ączno ści publicznej, nie mo że swoj ą uci ąż liwo ści ą wykracza ć poza granice u żytkowanej działki. Ostateczne ustalenia granic terenów przeznaczonych do zabudowy b ędą dokonywane w ramach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Dla ustalenia linii rozgraniczaj ących ulic miejskich istnieje potrzeba wykonywania opracowa ń okre ślanych mianem „korytarzy komunikacyjnych”. Opracowania te powinny uwzgl ędnia ć zarówno podane w Studium klasy ulic, ilo ść pasów ruchu, jak i warunki lokalizacji urz ądze ń komunalnych, a tak że zakres niezb ędnych ingerencji w istniej ące zainwestowanie obrze ży trasy i sposób ich zagospodarowania z uwzgl ędnieniem elementów ochrony ekologicznej. Ustala si ę ponadto, że Studium stanowi ć b ędzie podstaw ę niezb ędnej aktualizacji programów infrastruktury technicznej miasta.

VIII. UZASADNIENIE PRZYJ ĘTYCH ROZWI ĄZA Ń I SYNTEZA USTALE Ń ZMIANY STUDIUM

Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy to opracowanie strategiczne dla rozwoju przestrzennego miasta i gminy Łask. Mimo, że nie ma ono rangi prawa miejscowego, to jednak stanowi o ś systemu planowania przestrzennego na poziomie gminy. W opracowanym dokumencie znalazły si ę informacje wynikaj ące z: - rozpoznania aktualnej sytuacji gminy, istniej ących uwarunkowa ń oraz problemów zwi ązanych z jej rozwojem, - sformułowania kierunków rozwoju i zagospodarowania przestrzennego gminy, a tak że podstawowych zasad polityki przestrzennej i zasad ochrony interesu publicznego, - stworzenie podstaw do koordynacji sporz ądzania planów miejscowych i wydawania decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o ustaleniu lokalizacji celu publicznego wydawanych w przypadku braku planów miejscowych, - integrowanie polityki przestrzennej pa ństwa z interesami gminy, a tak że wpływanie na formułowanie zada ń rz ądowych, wojewódzkich i powiatowych, zwi ązanych z priorytetami rozwoju gminy, - zbiorów informacji stwarzaj ących warunki dla marketingu przestrzennych walorów gminy w celu lokowania tu działalno ści zwi ązanej z preferowanymi formami aktywno ści gospodarczej i społecznej, - promocji walorów i mo żliwo ści inwestycyjnych gminy. Podczas kolejnych etapów opracowania analizie poddane zostały istniej ące opracowania planistyczne i inne bran żowe, wydane decyzje o pozwoleniu na budow ę, wydane decyzje o warunkach zabudowy, wydane decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz wnioski zło żone przez zainteresowanych. W ten sposób okre ślone zostały potrzeby i aspiracje społecze ństwa, władz i przedsi ębiorców, a tak że zjawiska wpływaj ące na sam ą przestrze ń gminy. Ocenione zostały: - stan środowiska przyrodniczego i kulturowego, - stan i faktyczne wyposa żenie w infrastruktur ę techniczn ą, transportow ą i społeczn ą, - potencjał demograficzny, - potencjał ekonomiczny i gospodarczy gminy, - sytuacja na rynku pracy oraz problemy zwi ązane z bezrobociem. Zebrane informacje posłu żyły do ich analizy pod k ątem mo żliwo ści przestrzennego kształtowania gminy. Wyniki przeprowadzonych bada ń stanowi ą baz ę do okre ślenia kierunków rozwoju gminy oraz rozpoznania jej predyspozycji i mo żliwo ści z uwzgl ędnieniem zasad ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego. Zaproponowane nowe tereny inwestycyjne w pełni wystarczaj ą na zabezpieczenie potrzeb gminy w zakresie terenów budownictwa mieszkaniowego, działalno ści usługowej i gospodarczej na najbli ższy okres, przy jednoczesnym zachowaniu w stanie nienaruszonym walorów środowiska. W studium znalazły si ę tak że wytyczne dotycz ące zagospodarowania terenów rolnych i le śnych w taki sposób, aby nie uległy one nadmiernej degradacji. Realizacja ustale ń studium, wynikaj ąca z przeprowadzonych analiz opiera si ę przede wszystkim na: - stymulowaniu rozwoju gminy, - inspirowaniu i realizowaniu programów zmierzaj ących do poprawy jako ści życia mieszka ńców, - udziale samorz ądu gminy w procesie opracowywania, uchwalania, aktualizacji i oceny realizacji,

104 - tworzeniu infrastruktury dla istniej ących i planowanych inwestycji, - zapewnieniu współdziałania samorz ądu gminy z samorz ądem powiatowym i wojewódzkim odno śnie prowadzonych analiz i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego powiatu, zagadnie ń jego rozwoju, styków pomi ędzy gmin ą a gminami s ąsiednimi, - analizie i kontrolowaniu stopnia wykorzystania gruntów.

Z przeprowadzonych analiz wynika, że dotychczasowe kierunki rozwoju i istniej ące funkcje gminy mog ą by ć kontynuowane, pod warunkiem zwrócenia wi ększej uwagi na zrównowa żony rozwój wszystkich z nich oraz na aktywizacj ę mniej znacz ących dotychczas funkcji, do takiego stopnia aby stały si ę czynnikami nap ędzaj ącymi rozwój gminy Łask.

IX. OBJA ŚNIENIE ZMIAN W NOWYM OPRACOWANIU W STOSUNKU DO POPRZEDNIEJ EDYCJI STUDIUM.

Rada Miejska w Łasku Uchwał ą Nr XVI/166/2000 z dnia 29 marca 2000 r. przyj ęła pierwsz ą edycj ę „Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Łask”. Drug ą edycj ę „Studium....” Rada Miejska w Łasku przyj ęła uchwał ą Nr XVIII/137/2008 z dnia 06 lutego 2008 r. W dniu 02 marca 2011 r. Rada Miejska w Łasku Uchwałą Nr V/42/11 wyraziła wol ę sporz ądzenia kolejnej zmiany studium. Zgodnie z w/w uchwał ą zakres opracowania zmiany studium, opisanej w uchwale jako zmiana Nr 2, dotyczył terenów poło żonych w miejscowo ściach Orchów i Wola Bałucka, na których zewn ętrzny inwestor zamierza wybudowa ć zespół elektrowni wiatrowych. W dniu 29 czerwca 2011 r. Rada Miejska w Łasku podjęła uchwał ę Nr IX/115/11 w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzania zmiany Nr 3 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask. Zgodnie z w/w uchwał ą zakres przestrzenny zmiany studium obejmuje teren w granicach miasta Łask, fragment 13 obr ębu geodezyjnego, w którym proponowana jest zmiana przeznaczenia terenu z przemysłowego na usługowy. W dniu 30 listopada 2011 r. Rada Miejska w Łasku podj ęła kolejn ą uchwał ę Nr XVIII/155/11 w sprawie przyst ąpienia do sporz ądzania zmiany Nr 4 studium. Zgodnie z w/w uchwał ą zakres przestrzenny tej zmiany studium obejmuje teren w granicach obr ębu geodezyjnego Bałucz, gdzie proponowana jest zmiana przeznaczenia terenu pod eksploatacj ę surowców (kruszywo). W niniejszej edycji studium zawarte s ą wszystkie 3 zmiany okre ślone w zał ącznikach graficznych do w/w uchwał Rady Miejskiej w Łasku. O podj ęciu przez Rad ę Miejsk ą w Łasku kolejnych uchwał w sprawie przyst ąpienia do poszczególnych, cz ąstkowych, zmian studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask zawiadomiono w prasie, w Internecie i na tablicach ogłosze ń oraz wyst ąpieniami na pi śmie do wszystkich instytucji i organów administracji publicznej ogłaszaj ąc jednocze śnie o mo żliwo ści wnoszenia wniosków do zmiany studium. Dalsza procedura formalno-prawna obejmuje ju ż ł ącznie wszystkie 3 zmiany przestrzenne.

Uaktualniono zarówno na rysunku studium jak i w tekście studium cz ęść dotycz ącą uwarunkowa ń, ponadto we wprowadzeniu wyja śniono przyczyn ę przyst ąpienia do kolejnej zmiany studium. Zgodnie z pismem Zarz ądu Województwa Łódzkiego z dnia 6 lipca 2011 r. znak: PR.III.7630.16.2011.MM oraz z pismem z dnia 10 listopada 2011 r. znak: PR.III.7630.25.2011.MM w zmianach studium uwzgl ędniono ustalenia zawarte w „Strategii rozwoju województwa łódzkiego na lata 2007-2020 przyj ętej Uchwał ą Nr LI/865/2006 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 31 stycznia 2006 r. oraz w „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa Łódzkiego” przyj ętych uchwał ą Nr LX/1548/10 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 21 wrze śnia 2010 r. Zgodnie z pismem Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddziału w Łodzi z dnia 21 listopada 2011 r. uwzgl ędnione zostały wytyczne w zakresie zagospodarowania terenów przyległych do drogi krajowej Nr 14 – klasy głównej ruchu przyspieszonego, przebiegaj ącej przez miasto i gmin ę Łask oraz przebieg drogi ekspresowej S-8 (w budowie). Wytyczne zarz ądcy dróg krajowych i autostrad maj ą zastosowanie do terenu obj ętego zmian ą studium Nr 3. Drogi krajowe nie przebiegaj ą przez pozostałe tereny obj ęte zmian ą studium Nr 2 i zmian ą Nr 4. Zgodnie z pismem Zarz ądu Dróg Wojewódzkich w Łodzi z dnia 21 grudnia 2011 r. znak: IP.763.334.473.2011 uwzgl ędniono w ustaleniach studium wytyczne dotycz ące zagospodarowania terenów przyległych do drogi wojewódzkiej Nr 473 w miejscowo ści Bałucz (teren obj ęty zmian ą studium Nr 4).

105 Zgodnie z pismem Łódzkiego Urz ędu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 13 lipca 2011 r., znak: IA-I. 742.1.9.2011.MG oraz pismem z dnia 16 listopada 2011 r. znak: IA-I. 742.1.18.2011.MG, a tak że pismem z dnia 28 grudnia 2011 r. zmian ę studium sporz ądzono z uwzgl ędnieniem wszystkich wymogów art. 10 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w jednolitym tek ście i rysunkach studium z wyró żnieniem projektowanych zmian. Uwzgl ędnione i zaktualizowane zostały ustalenia wynikaj ące z aktualnie obowi ązuj ących przepisów prawa stosownie do problematyki merytorycznej i przestrzennej studium. Uwzgl ędniono na obszarze obj ętym zmiana Nr 2 rozmieszczenie urz ądze ń wytwarzaj ących energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczaj ącej 100 kW oraz ich stref ochronnych, uwzgl ędniono przepisy art. 46 ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz.U. 2010 .106.675), uwzgl ędnione zostały zmiany w procedurze sporz ądzania projektu studium, w tym m.in. została sporz ądzona prognoza oddziaływania na środowisko w trybie procedury oceny oddziaływania na środowisko z udziałem społecze ństwa (prognozy takiej do aktualnie obowi ązuj ącego studium nie było). Zgodnie z pismem Wojewódzkiego Urz ędu Ochrony Zabytków w Łodzi – Delegatury w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 29 czerwca 2011 r., znak WUOZ/Si-4430/11/11 oraz pismem z dnia 2 listopada 2011 r. znak: WUOZ/Si-4430/16/11, a tak że pismem z dnia 20 grudnia 2011 r. znak: UUOZ/Si-4430/19/11 na obszarach obj ętych zmianami studium nie wyst ępuje problematyka z dziedziny ochrony zabytków (w szczególno ści nie odnotowano zabytków nieruchomych ani nie zarejestrowano obecno ści stanowisk archeologicznych). Zgodnie z pismem Urz ędu Komunikacji Elektronicznej Delegatury w Łodzi z dnia 12 lipca 2011 r. znak: OŁD.WKR-61733-50/11(4) oraz pismem z dnia 9 listopada 2011 r. znak: OŁD-WKR- 61733-100/11(2), a tak że pismem z dnia 21 grudnia 2011 r. znak: OLD-WKR-61733-118/11(2) nie zawarto w ustaleniach studium zakazu lokalizacji obiektów i urz ądze ń infrastruktury telekomunikacyjnej i uwzgl ędniono wytyczne zawarte w w/w pismach (s ą one to żsame dla ka żdego z w/w obszarów obj ętych proponowanymi zmianami). Zgodnie z pismem Łódzkiego Urz ędu Wojewódzkiego z dnia 27 lipca 2011 r. znak: ZK- IV.740.65.2011 zostały w studium uwzgl ędnione zalecenia i wytyczne dotycz ące zagospodarowania terenów w aspekcie wymogów obrony cywilnej. Zgodnie z pismem Wojewódzkiego Zarz ądu Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Łodzi z dnia 13 lipca 2011 r. znak: I-W/6216/u-783/905/2011 i pismem z dnia 22 grudnia 2011 r. znak: I-S/6216/u- 1474/1619/2011 uwzgl ędniono proponowane w pi śmie zapisy dotycz ące działa ń odnosz ących si ę do gruntów zmeliorowanych. Wyst ąpiły one wył ącznie na obszarze obj ętym zmian ą studium Nr 2. Zgodnie z pismem Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 12 lipca 2011 r., znak: ZZP-539/36/1393/11 i pismem z dnia 17 listopada 2011 r. znak: ZOU-539/74/1964/11, a tak że pismem z dnia 05 stycznia 2012 r. znak: ZOU-539/93/2270/11 ochrona wód realizowana b ędzie przez: maksymalne ograniczenie zrzutów zanieczyszcze ń do gruntu i do wód powierzchniowych, obj ęcie wszystkich mo żliwych obszarów zbiorcz ą kanalizacj ą sanitarn ą z odprowadzeniem ścieków do oczyszczalni, a do czasu jej wybudowania – do szczelnych szamb tylko jako rozwi ązania tymczasowego, Rozwi ązania przestrzenne gminy musz ą uwzgl ędnia ć ograniczenia w u żytkowaniu terenu wynikaj ące z: - zinwentaryzowanych stref ochronnych uj ęć wód powierzchniowych i podziemnych i głównych zbiorników wód podziemnych, - wyst ępowania nieobwałowanych obszarów pozostaj ących w strefie przepływu wód wielkich i uznawanych jako nara żone na niebezpiecze ństwo powodzi. Zgodnie z pismem PGE Dystrybucja SA Oddział Łód ź – Teren z dnia 13 lipca 2011 r., znak: 10-RR-001058-2011/DB/662/11 oraz z dnia 15 listopada 2011 r. znak: 10-RR-001698- 2011/DB/11147/11, a tak że z dnia 13 stycznia 2012 r. znak: 0-RR-0000242012/DB/402/12 (o jednakowej tre ści) okre ślono polityk ę w zakresie zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą. Zgodnie z pismem Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Łodzi z dnia 11 lipca 2011 r. Nr Oper/2827/11 oraz pismem z dnia 30 grudnia 2011 r. znak: Nr Oper/5329/11 i pismem z dnia 30 grudnia 2011 r. Nr Oper/5329/11 zamieszczono w tre ści studium obowi ązek zgłoszenia, przed wydaniem pozwolenia na budow ę, do Szefostwa Służby Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP, poprzez WSzW w Łodzi, wszystkich obiektów stanowi ących przeszkody lotnicze – celem uzgodnienia oznakowania przeszkodowego. W szczególno ści ma to zastosowanie do obszaru obj ętego studium zmian ą Nr 2. Zgodnie z pismem Szefostwa Słu żby Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP z dnia 14 lipca 2011 r. Nr 2018/WL/11 oraz pismem z dnia 30 listopada 2011 r. Nr 330/WL/11, a tak że pismem z dnia 4 stycznia 2012 r. Nr 30/12/WL uwzgl ędniono w studium stref ę ochronn ą obiektu technicznego Sił Powietrznych w miejscowo ści Wiewiórczyn oraz obowi ązek uzgadniania z Dowództwem Sił

106 Powietrznych w warszawie zabudowy projektowanej na terenach poło żonych w zasi ęgu tej strefy. Uwzgl ędniono tak że zasady post ępowania dotycz ące obiektów stanowi ących przeszkody lotnicze. Nadwi śla ński Oddział Stra ży Granicznej w Warszawie w pismach z dnia 7 lipca 2011 r. Nr Nw- AG/4537/11, z dnia 17 listopada 2011 r. Nr Nw-AG/7035/11 i z dnia 02 stycznia 2012 r. Nr Nw- AG/17/12 poinformował, że nie wnosi uwag i nieskładna wniosków do zmian studium Zgodnie z pismem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 11 lipca 2011 r. znak: WOO Ś-I.411.101.2011.AJ.2 oraz z pismem z dnia 21 listopada 2011 r. znak: WOO Ś- I.411.176.2011.AJ.2 i pismem z dnia 05 stycznia 2012 r. znak: ZOU-539/93/2270/11 w studium uwzgl ędniono zalecenia i wytyczne dotycz ące problematyki ochrony przyrody i środowiska w mie ście i gminie Łask. Zgodnie z pismem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Łodzi z dnia 11 lipca 2011 r. znak: WOO Ś-I.411.101.2011.AJ.1, pismem z dnia 17 listopada 2011 r. znak: WOO Ś- I.411.101.2011.AJ.1 oraz z dnia 3 stycznia 2012 r. znak: WOO Ś-I.411.205.2011.AJ.1, w opracowanej prognozie oddziaływania na środowisko uwzgl ędniono pełn ą problematyk ę okre ślon ą w art. 51 oraz art. 52 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. ze szczególnym uwzgl ędnieniem oddziaływania na obszar Natura 2000 o nazwie „Grabia”. Zgodnie z pismem Pa ństwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łasku z dnia 12 lipca 2011 r. znak: PPIS-ZNS-251/4/11, pismem z dnia 23 listopada 2011 r. znak: PPIS-ZNS- 251/10/11, a tak że z dnia 22 grudnia 2011 r. znak: PPIS-ZNS-251/10/11 w opracowanej prognozie oddziaływania na środowisko uwzgl ędniono pełn ą problematyk ę okre ślon ą w art. 51 ust.2 pkt 1, 2 i 3 ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Pa ństwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi pismem z dnia 7 lipca 2011 r. znak: PWIS.NSOZNS.9022.1.116.2011 oraz z dnia 18 listopada 2011 r. PWIS.NSOZNS.9022.1.214.2011 przekazał zawiadomienie o przyst ąpieniu do Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łasku. Zgodnie z postanowieniem Łódzkiego Komendanta Wojewódzkiego Pa ństwowej Stra ży Po żarnej w Łodzi z dnia 29 czerwca 2011 r. i z dnia 27 grudnia 2011 r. zawiadomienie Burmistrza Łasku o przyst ąpieniu do sporz ądzania zmiany Nr 2 i Nr 4 studium – przekazano do Komendanta Powiatowego Pa ństwowej Stra ży Po żarnej w Łasku. Zgodnie z pismem Mazowieckiej Spółki Gazownictwa Oddziału Zakładu Gazowniczego Łód ź z dnia 21 lipca 2011 r. znak: 100001506545/LTRR problematyka opisana w tym pi śmie mo że by ć wykorzystana przy sporz ądzaniu planów miejscowych, bowiem nie traktuje o regionalnych i ponadlokalnych rozwi ązaniach w zakresie zaopatrzenia w gaz przewodowy. W zakresie przebiegu gazoci ągu wysokiego ci śnienia Łód ź-Sieradz – przebieg ten dotyczy obszaru zawartego w zmianie Nr 2 studium. Regionalna Dyrekcja Lasów Pa ństwowych w Łodzi zawiadomiła pismami z dnia 14 lipca 2011 r. i z dnia 28 grudnia 2011 r, że zawiadomienia o przyst ąpieniu do sporz ądzania zmiany studium przekazuje do załatwienia do Nadle śnictwa w Kolumnie.

Oprócz powy ższych, zweryfikowane zostały niektóre dotychczasowe rodzaje przeznaczenia terenów będące konsekwencj ą wydanych decyzji o warunkach zabudowy. Cało ść ustale ń studium ujednolicono stosownie do wymaga ń ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717, z pó źn. zm.).

BIBLIOGRAFIA

1. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Łask – I edycja, 2000 r. i II edycja – 2008 r.

2. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obowi ązuj ące na terenie miasta i gminy Łask oraz pozostaj ące w stadium opracowywania,

3. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego przyj ęty uchwał ą Nr LX/1648/10 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 21 wrze śnia 2010 r.

4. Strategia rozwoju województwa łódzkiego na lata 2007-2020 przyj ęta uchwał ą Nr LI/865/2006 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 31 stycznia 2006 r. oraz materiały dotycz ące aktualizacji tej Strategii.

5. Strategia Rozwoju Powiatu Łaskiego przyj ęta uchwał ą Nr XIX/142/08 Rady Powiatu w

107 Łasku z dnia 24 kwietnia 2008 r.

6. Plan rozwoju lokalnego miasta i gminy Łask na lata 2009-2013 przyj ęty uchwał ą Nr XXXIII/352/09 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 13 maja 2009 r.

7. Aktualizacja programu ochrony środowiska dla miasta i gminy Łask na lata 2009-2016 oraz aktualizacja planu gospodarki odpadami przyj ęta uchwał ą Nr XXXVIII/417/09 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 2 grudnia 2009 r.

8. Program ochrony środowiska województwa łódzkiego na lata 2008-2011 z perspektyw ą na lata 2012-2015 przyj ęty uchwał ą Nr XIII/549/08 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 31 marca 2008 r.

9. Wieloletnia Prognoza Finansowa Gminy Łask na lata 2011-2020 przyj ęta uchwał ą Nr IV/18/11 z dnia 26 stycznia 2011 r. z korekt ą z grudnia 2011 r.

10. Łask. Trzy kolory. Przewodnik turystyczny, 2009 r.

11. Program ochrony przyrody Nadle śnictwa Kolumna.

12. Uproszczony plan urz ądzania lasów niepa ństwowych na lata 2008-2017 dla poszczególnych miejscowo ści w gminie Łask. Starostwo Powiatowe w Łasku, 2007,

108