10366027.Pdf
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ FOTOĞRAF VE SİNEMA İLİŞKİSİNİN NURİ BİLGE CEYLAN SİNEMASI BAĞLAMINDA ANALİZİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Kaan KÖSE Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı Televizyon ve Sinema Programı EKİM, 2020 T.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ FOTOĞRAF VE SİNEMA İLİŞKİSİNİN NURİ BİLGE CEYLAN SİNEMASI BAĞLAMINDA ANALİZİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Kaan KÖSE (Y1712.380018) Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı Televizyon ve Sinema Programı Tez Danışmanı: Prof. Sefa ÇELİKSAP EKİM, 2020 ONAY FORMU ONUR SÖZÜ Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum ‘’Fotoğraf ve Sinema İlişkisinin Nuri Bilge Ceylan Sineması Bağlamında Analizi’’ adlı çalışmanın, tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurulmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin Kaynakça’da gösterilenlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve onurumla beyan ederim. (13/10/2020) Kaan KÖSE v vi ÖNSÖZ Bu çalışmada beni görüş ve önerileriyle destekleyen danışman hocam Prof. Sefa ÇELİKSAP’a, engin bilgileriyle çalışmaya çok değerli katkılar sunan, lisans mezunu olduğum Eskişehir Anadolu Üniversitesi, İletişim Bilimleri Fakültesi, Sinema ve Televizyon bölümünden hocalarım Prof. Dr. Levend KILIÇ ve Doç. Dr. Hakan SAVAŞ’a ve desteğini hiçbir zaman esirgemeyen sevgili aileme sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Ekim 2020 Kaan KÖSE vii viii FOTOĞRAF VE SİNEMA İLİŞKİSİNİN NURİ BİLGE CEYLAN SİNEMASI BAĞLAMINDA ANALİZİ ÖZET Geçmişten bugüne tüm sanat dalları birbirleri ile yoğun bir etkileşim içerisinde olmuştur. Bu etkileşim sinema ve fotoğraf için de geçerlidir ancak sinema ile fotoğrafın geleneksel sanatlardan farklı olarak teknolojik birer ürün olmaları, aralarındaki ilişkinin de diğer sanat dallarına göre daha farklı olmasına sebep olmuştur. Mekanik bir yapıya sahip olan bu iki sanat alanından sinema hareketli görüntüleri kaydederken fotoğraf durağan görüntüleri kaydeder. Bu önemli farklılık, zaman ilerledikçe fotoğraf ve sinemanın anlatım dilleri arasında da önemli farklılıkların oluşmasına sebep olmuştur. Diğer yandan teknolojik birer buluş olan bu iki sanat dalı arasında benzer teknolojileri kullanmaları sebebi ile bir yakınlık da söz konusudur. Bu durum fotoğraf ve sinemanın, aynı anda hem çok yakın hem de çok farklı olabilme potansiyeline sahip olduğunu gösterir. Bu çalışmada fotoğraf ile sinema arasındaki benzerlik ve farklılıklar incelenmiş, Nuri Bilge Ceylan’ın fotoğraf ve filmleri ile bu durum örneklendirilmiştir. Nitel araştırma kapsamında olan bu çalışmada, yöntem olarak görüntü analizi ve derinlemesine mülakat yöntemi kullanılmıştır. Çalışmaya konu olan fotoğraf ve sinema, tarihsel gelişim süreçlerine paralel olarak ele alınmıştır. Bu doğrultuda giriş bölümünden hemen sonraki bölümde görüntü üretiminin oluşum ve gelişimine yer verilmiştir. Burada fotoğrafın bulunuşuna giden yol ile fotoğraf icat edildikten sonraki gelişimi, ardından ise teknolojik bir makine olan ve bir süre sonra çoğaltılabilir özellik kazanan fotoğraf ile sanatın ilişkisi incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde; öncelikle hareketin oluşumu ve hareketi oluşturmaya yönelik çalışmalar yapan kişiler ile buluşları anlatılmıştır. Bu bölümün sonraki kısımlarında ise devinimin keşfinden sonraki gelişim süreci anlatılmış; sinemanın keşfi ve yapılan ilk çalışmalar ile sinemayı salt hareket olmaktan çıkarıp, ix onu bir anlatım aracına dönüştürerek sanatın alanına dahil eden kişiler ve çalışmalarına yer verilmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde; durağan ve hareketli görüntü incelenmiş; fotoğraf ve sinema arasındaki benzerlikler ile farklılıklara değinilmiştir. Bu doğrultuda iki örnek incelenmiştir. Çalışmanın sonraki bölümünde sinemada stil arayışları incelenmiş; auteur iki yönetmen olan Nuri Bilge Ceylan ve Theodoros Angelopoulos’un sinemaya yaklaşımları karşılaştırılmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise; sanat hayatına fotoğraf ile başlayan ve daha sonra film yönetmenliğine de atılan Nuri Bilge Ceylan’ın fotoğrafları ile filmleri arasındaki ilişki araştırılmıştır. Nuri Bilge Ceylan’ın 1995 ile 2018 yılları arasında çektiği; Koza, Kasaba, Mayıs Sıkıntısı, Uzak, İklimler, Üç Maymun, Bir Zamanlar Anadolu’da, Kış Uykusu ve Ahlat Ağacı filmlerinden alınan görüntüler ile çektiği fotoğraflar karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Devinim, Durağanlık, Nuri Bilge Ceylan, Sanat Sineması, Auteur Yönetmen. x ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN PHOTOGRAPHY AND CINEMA WITHIN THE CONTEXT OF NURİ BİLGE CEYLAN ABSTRACT All art branches have been in intensive interaction with each other from past to present. There is also an interaction between cinema and photography; however, since cinema and photography are technological products unlike traditional art branches, the relationship between them is different than other art branches. Photography, which is one of the art branches having mechanical structure, records still images, while cinema records moving images. This important difference also caused different discourses used by cinema and photography as the time progressed. On the other hand, there is a similarity between these two art branches, which are technological inventions, because they utilize similar technologies. It also shows that photography and cinema have a potential to be both similar and different at the same time. In this study, similarities and differences between photography and cinema have been scrutinized, and the photographs and the films of Nuri Bilge Ceylan have been chosen for an analysis. In this study, which could be regarded as a qualitative research, image analysis and in-depth interviews have been used as methods. Photography and cinema, which are subjects of this study, have been tackled in parallel with their historical development progresses. In this regard, formation and development of image generation were included after introduction section. In this part, the process leading to photography’s invention and its development as well as the relationship between photograph, which is a technological machine and became reproducible after a while, and art have been analyzed. In the third chapter of the study, movement’s formation and the scholars working on the movement’s formation and their inventions have been discussed. In the later parts of this chapter, the process after movement’s invention as well as cinema’s invention and the first studies conducted, the scholars and their works xi having transformed cinema from a mere movement into a means of expression and by doing so included cinema in the field of art have been tackled. In the fourth chapter, still and moving images have been examined, and the similarities and differences between photograph and cinema have been discussed. Two examples have been reviewed in this regard. In the latter part of the chapter, styles in cinema have been analyzed, and the approaches of two auteur directors, Nuri Bilge Ceylan and Theodoros Angelopoulos, to cinema have been compared. In the last chapter of the study, the relationship between the photographs and the films of Nuri Bilge Ceylan, who started his art career with photography and later became a film director, has been investigated. Images and the photographs taken from Nuri Bilge Ceylan’s films shooted between 1995- 2018 “Cocoon”, “The Small Town”, “Clouds of May”, Distant”, “Climates”, “Three Monkeys”, “Once Upon a Time in Anatolia”, “Winter Sleep”, and “The Wild Pear Tree” have been comparatively analyzed. Key words: Mobility, Stillness, Nuri Bilge Ceylan, Art Cinema, Auteur Director. xii İÇİNDEKİLER Sayfa ONUR SÖZÜ .............................................................................................................. v ÖNSÖZ ...................................................................................................................... vii ÖZET .......................................................................................................................... ix ABSTRACT ............................................................................................................... xi İÇİNDEKİLER ....................................................................................................... xiii ŞEKİLLER LİSTESİ ............................................................................................... xv I. GİRİŞ ................................................................................................................... 1 A. Çalışmanın Konusu ............................................................................................. 2 B. Çalışmanın Amacı ve Önemi .............................................................................. 3 C. Çalışmanın Yöntemi ve Sınırlılıkları .................................................................. 4 II. GÖRÜNTÜ ÜRETİMİ ....................................................................................... 5 A. Fotoğraf Öncesi .................................................................................................. 5 1. Fotoğrafın İcadına Giden Yol: Camera Obscura ........................................... 7 B. Resim ve Fotoğrafın Etkileşimi ........................................................................ 14 C. Fotoğraf ve Sanat .............................................................................................. 20 D. Çoğaltılabilen Sanat .......................................................................................... 25 E. Fotoğrafın Toplum ve Birey Üzerindeki Etkisi ...............................................