Dokumentacioni Evropian

Si funksionon Unioni Evropian Udhërrëfyes për institucionet e UE

Unioni Evropian Ky botim është publikuar në të gjitha gjuhët zyrtare të Unionit Evropian: gjuhën daneze, hollandeze, angleze, finlandeze, frenge, gjermane, greke, italiane, portugeze, spanjolle dhe suedeze, dhe në gjuhën çeke, estone, hungareze, lituaneze, letone, maltishte, polake, sllovake dhe sllovene.

Komisioni Evropian Drejtoria e përgjithshme për shtyp dhe komunikim Publikime B-1049 Bruksel

Doracaku është kompletuar në qershor, 2003

Kopertina : Parlamenti Evropian

Të dhënat e katalogimit janë të shënuara në fund të këtij botimi.

Luksemburg: Zyra e botimeve zyrtare të Komuniteteve Evropiane, 2003

ISBN 92-894-7521-8

© Komunitetet Evropiane, 2003

Reprodukimi është i autorizuar.

Botuar në i RJ të Maqedonisë. Si funksionon Unioni Evropian Udhërrëfyes për institucionet e UE

1 Si funksionon Unioni Evropian Përmbajtja

Prezantimi i Unionit Evropian 3

Traktatet dhe vendimmarrja 5

Parlamenti Evropian: zëri i popullit 10

Këshilli i Unionit Evropian: zëri i shteteve-anëtare 14

Komisioni Evropian: avancimi i interesit të përbashkët 20

Gjykata e Drejtësisë: mbështetja e ligjit 25

Gjykata Evropiane e Revizorëve: shpenzimi i arsyeshëm dhe dobiprurës 28

Banka Qendrore Evropiane: menaxhimi me euron 30

Komiteti Ekonomik dhe Social Evropian: zëri i shoqërisë civile 32

Komiteti i Rajoneve: zëri i qeverisë lokale 34

Banka Evropiane për Investime: financimi i projekteve të UE 36

Ombudsmani evropian: shqyrtimi i ankesave tuaja 38

Agjencionet 40

Drejtë ardhmërisë 46

2 Prezantimi i Unionit Evropian

Vetëm për gjysmë shekulli, Unioni Evropian (UE) ka arritur rezultate të jashtëzakonshme. Ka siguruar paqe mes shteteve të veta anëtare dhe prosperitet për qytetarët e vet. Ka krijuar valutë të vetme evropiane (euron) dhe “treg unik” pa kufij, ku mallërat, njerëzit, shërbimet dhe kapitali lëvizin lirshëm. Prej në gjashtë shtete, UE u rrit në pesëmbëdhjetë shtete dhe përgatitet të pranojë edhe dymbëdhjetë të tjera. U bë forcë kryesore tregëtare dhe lider botëror në sferat, siç janë mbrojtja e mjedisit jetësor dhe ndihma të cilën e ndan për zhvillim.

Suksesi i UE është rezultat i natyrës së tij unike dhe mënyrës se si funksionon. UE nuk është federatë si Shtetet e Bashkuara, por as nuk është thjeshtë një organizatë për bashkëpunim mes qeverive, siç janë Kombet e Bashkuara. Shtetet që përbëjnë UE (“shtetet-anëtare”) mbesin shtete të pavarura sovrane, por ato tërheqin sovranitetin e tyre për të pasur dhe përfituar forcë dhe influencë botërore, të cilën asnjëra nga këto shtete nuk do ta kishte individualisht.

Tërheqja e sovranitetit, në praktikë nënkupton se shtetet-anëtare ua përcjellin disa nga ingerencat e tyre vendimmarrëse institucioneve evropiane që ato vet i kanë formuar, ashtu që vendimet për çështje specifike të interesit të përbashkët mund të merren në mënyrë demokratike në nivel evropian.

Tre institucionet kryesore vendmim-marrëse janë:

• Parlamenti Evropian, që përfaqëson qytetarët e UE dhe që në mënyrë direkte zgjidhet nga ata;

• Këshilli i Unionit Evropian, që përfaqëson shtetet anëtare;

• Komisioni Evropian, që ka për qëllim të mbështesë interesin e Unionit si tërësi.

3 Si funksionon Unioni Evropian

Ky ‘trekëndësh institucional” miraton politikat dhe ligjet (direktivat, rregullat dhe vendimet) që zbatohen në tërë UE.

Rregullat dhe procedurat që institucionet duhet t’i ndjekin, janë të parapara në traktatet themeluese, të cilat janë pranuar dhe nënshkruar nga kryetarët dhe kryeministrat e shtetetve-anëtare, dhe janë ratifikuar nga parlamentet e tyre.

Në parim, Komisioni është ai që propozon ligje të reja të UE, por Parlamenti dhe Këshilli janë ata që i miratojnë këto ligje.

Gjykata e Drejtësisë mbështet funksionimin e ligjit evropian, ndërsa Gjykata e Revizorëve kontrollon financimin e aktiviteteve të Unionit.

Pesë organe tjera kompletojnë sistemin:

• Komiteti Ekonomik dhe Social përfaqëson shoqërinë qytetare dhe dy anët e industrisë; • Komiteti i Rajoneve përfaqëson autoritetet rajonale dhe lokale; • Banka Qendrore Evropiane është përgjegjëse për politikën monetare evropiane; • Banka Evropiane e Investimeve financon projektet evropiane të investimit; • Ombudsmani Evropian mbron qytetarët dhe organizatat e UE nga keqadministrimi.

Poashtu, janë formuar agjencione të specializuara që kryejnë detyra të caktuara teknike, shkencore ose menaxhuese.

Ky doracak jep pasqyrë përmbledhëse për punën e të gjitha institucioneve dhe agjencioneve dhe mënyrën e organizimit të tyre. Qëllimi është të sigurohet udhërrëfyes i dobishëm për sistemin aktual të vendim-marrjes në UE.

4 Traktatet dhe vendim-marrja

UE u themelua në katër traktate:

• Traktati themelues i Bashkësisë Evropiane për Thëngjill dhe Çelik (BEThÇ), që u nënshkrua më 18 prill, 1951 në Paris, hyri në fuqi më 23 korrik, 1952, kurse duke filluar nga 23 korriku, 2002, nuk vlen më; • Traktati themelues i Bashkësisë Ekonomike Evropiane (BEE), që u nënshkrua më 25 mars, 1957 në Romë dhe hyri në fuqi më 1 janar, 1958; • Traktati themelues i Bashkësisë Evropiane për Energji Bërthamore (Euratom), që u nënshkrua në Romë, së bashku me Traktatin për BEE. Këto dy traktate njihen edhe si “Traktatet e Romës”. Kur shfrytëzohet termi “Traktati i Romës”, mendohet vetëm në Traktatin e BEE; • Traktati për Unionin Evropian (EU), që u nënshkrua në Mastriht më 7 shkurt, 1992 dhe hyri në fuqi më 1 nëntor, 1993.

Tre nga këto traktate krijuan tre “Komunitetet çështjeve të brendshme”. Duke ia shtuar këtë Evropiane”, respektivisht sisteme të vendim- bashkëpunim ndërqeveritar sistemit ekzistues marrjes së përbashkët për thëngjillin, çelikun, të “Bashkësisë”, Traktati i Mastrihtit krijoi një energjinë nukleare dhe për sektorët tjerë krye- strukturë të re me tre “shtylla”, që paraqet një sorë të ekonomive të shteteve-anëtare. Insti- shtyllë politike dhe ekonomike. Ky është tucionet e Komunitetit, të formuara për të Unioni Evropian (UE). menaxhuar me këto sisteme, u bashkuan në vitin 1967, që rezultoi me një Komision dhe një Këshill.

BEE, përveç rolit të saj eko- nomik, gradualisht mori UNIONI EVROPIAN përsipër një numër të madh të përgjegjësive, përfshirë politikën sociale, të mje- disit dhe atë rajonale. Pasi që më nuk ishte vetëm bashkësi ekonomike, trak- tati i katërt (i Mastrihtit) e riemëroi këtë bashkësi, thjeshtë si “Union Evropi- Sfera e Bashkësisë Politika e an” (UE). (pjesa më e përbashkêt madhe e sferave e punëve të Bashkëpunimi Traktati i Mastrihtit gjitha- të përbashkëta jashtme dhe i policisë dhe gjyqësisë shtu promovoi forma të reja politike) sigurisë bashkëpunimi mes qeverive të shteteve-anëtare, për shembull për mbrojtjen dhe TRAKTATE në sferën e “drejtësisë dhe Unioni Evropian është themeluar në bazë të traktateve. Tre “shtyllat” e tij paraqesin sferat e ndryshme politike me sisteme të ndryshme të vendim-marrjes. 5 Si funksionon Unioni Evropian

Traktatet janë themel për çdo gjë që bën • Traktati i Nicës, i nënshkruar më 26 shkurt, Unioni Evropian. Çdo herë kur traktatet duhet 2001, hyri në fuqi më 1 shkurt, 2003. Edhe të shqyrtohen dhe ndryshohen, kjo bëhet në ky traktat ndryshoi traktatet e tjera, duke konferencë të veçantë të qeverive nacionale i dhënë orientim sistemit institucional të të UE (“konferencë ndërqeveritare” ose KNQ). UE, ashtu që të vazhdojë të funksionojë në mënyrë efektive pas valës së re të pranimit Traktatet kanë pësuar ndryshime çdo herë kur të shteteve-anëtare në vitin 2004. në Union janë pranuar shtete të reja anëtare. Përveç kësaj, gati çdo dhjetëvjetësh, traktatet janë ndryshuar për të reformuar institucionet Vendim-marrja në nivel të Unionit Evropian e UE dhe për t’u dhënë atyre sfera të reja përfshin institucione të ndryshme evropiane, përgjegjësie. në veçanti: • Komisionin Evropian, • Akti Unik Evropian u nënshkrua në shkurt të vitit 1986 dhe hyri në fuqi më 1 korrik, • Parlamentin Evropian, 1987. Ndryshoi Traktatin e BEE dhe hapi • Këshillin e Unionit Evropian. rrugën për formimin e tregut unik.

• Traktati i Amsterdamit u nënshkrua më 2 tetor, 1997 dhe hyri në fuqi më 1 maj, 1999. Bëri ndryshime që kishin të bëjnë me UE dhe traktatet e KE, duke atribuar numra në nenet e Traktatit të UE (në vend të shkronjave, që kishin deri atëherë).

Idetë me të cilat erdhi deri te Unioni Evropian, për herë të parë u bënë publike më 9 maj te vitit 1950, në fjalimin e Robert Shumanit (Ministri francez i punëve të jashtme). Prandaj 9 maji çdo vjet festohet si Dita e Evropës.

6 Tre “Këshillet”: cili është cili?

Shumë lehtë krijohet konfuzitet për atë se cilat janë të gjitha këto organe evropiane, sidomos kur organet e ndryshme kanë emra shumë të ngjashëm, siç është rasti me këto tre “këshille”.

Këshilli Evropian Ky këshill përbëhet nga kryetarët e shteteve dhe qeverive (kryeministrat) të të gjitha shteteve të UE, plus Kryetari i Komisionit Evropian. Në parim, Këshilli Evropian takohet katër herë në vjet për t’u dakorduar për politikën e përgjithshme të UE dhe për të shqyrtuar progresin e arritur. Ky organ paraqet organ të nivelit më të lartë për përpilimin dhe hartimin e politikave të Unionit Evropian dhe ky është shkaku që mbledhjet e këtij këshilli shpesh quhen “samite”.

Këshilli i Unionit Evropian Ky institucion, më parë i njohur si Këshilli i Ministrave, përbëhet nga ministrat qeveritarë nga të gjitha shtetet e UE. Këshilli takohet rregullisht për të marrë vendime dhe për të miratuar ligjet evropiane. Përshkrimi i plotë për punën dhe funksionimin e tij është dhënë më poshtë në këtë doracak.

Këshilli i Evropës Ky nuk është aspak institucion i UE. Është një organizatë ndërqeveritare që, mes tjerash, ka për qëllim t’i mbrojë të drejtat e njeriut, të promovojë diversitetin kulturor evropian dhe të luftojë problemet sociale, siç janë paragjykimet racore dhe jotolerancën. Këshilli u formua në vitin 1949 dhe një nga arritjet e tij të para ishte që të hartojë Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Për t’ua bërë të mundur qytetarëve që t’i gëzojnë të drejtat e tyre të parapara me këtë Konventë, Këshilli formoi Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Këshilli i Evropës tani ka 44 shtete- anëtare, përfshirë pesëmbëdhjetë shtete të Unionit Evropian. Selia e tij është në Palais de l’Europe, në Strazburg (Francë).

Komisioni Evropian propozon legjislation të ri, gerencat me Këshillin. Kur propozohet ligj i ri, por Këshilli dhe Parlamenti janë institucionet Komisioni Evropian duhet të vendosë se cilën që i miratojnë ligjet. Institucionet tjera procedurë ta shfrytëzojë. Vendimi, në parim, gjithashtu kanë role në sfera të caktuara, do të varet nga “baza ligjore” e propozimit. Me siç do të përshkruhet më detajisht në këtë fjalë tjera, do të varet nga neni i traktatit në broshurë. të cilin bazohet. Rregullat dhe procedurat për procesin e ven- Më hollësisht, këto janë tre procedurat: dim-marjes në UE janë të parapara në traktatet themeluese. Çdo ligj evropian bazohet në nen të caktuar të traktatit, që llogaritet si “bazë 1. Konsultimi ligjore” e legjislacionit. Me procedurën konsultuese, Komisioni ia dër- Ka tre procedura kryesore për të dekretuar gon propozimin e tij Këshillit dhe Parlamentit, ligjet e reja të UE: por është Këshilli ai, i cili oficialisht konsul- • me konsultim; ton Parlamentin dhe organet tjera, siç janë • me pëlqim; Komiteti Ekonomik dhe Social, dhe Komiteti i • me bashkëvendim. Rajoneve, mendimet e të cilëve paraqesin pjesë integrale të procesit vendim-marrës të UE. Dallimi kryesor mes tyre është mënyra se si komunikon Parlamenti me Këshillin. Me procedurën konsultative, Parlamenti vetëm jep mendimin e tij; me procedurën për bashkëvendim, Parlamenti vërtet ndan in-

7 Si funksionon Unioni Evropian

Në disa raste, konsultimi është i detyrueshëm Në disa sfera, siç është tatimimi, vendimi i sepse baza ligjore e kërkon këtë dhe propozimi Këshillit duhet të jetë unanim. nuk mund të bëhet ligj, përveç nëse Parla- menti nuk jep mendim të volitshëm përkrahës. 2. Pëlqimi Në raste të tjera, konsultimi është opcional dhe Komisioni thjesht do të sugjerojë se Procedura e pëlqimit nënkupton se Këshilli Këshilli duhet të konsultojë Parlamentin. duhet të sigurojë pëlqimin e Parlamentit Evro- pian para se të merren vendime të caktuara që Në të gjitha rastet, Parlamenti mund: kanë rëndësi të madhe. • të aprovojë propozimin e Komisionit, Kjo procedure është e njëjtë si në rastin e kon- • të refuzojë atë ose sultimit, përveç që Parlamenti nuk mund të • të kërkojë amandamente. ndryshojë propozimin: ose duhet ta pranojë ose ta refuzojë atë. Pranimi (“pëlqimi”) kërkon Nëse Parlamenti kërkon amandamente shtesë, mazhorancën absolute në votim. Komisioni do t’i marrë parasysh të gjitha ndër- rimet që i rekomandon Parlamenti. Nëse pra- Sferat që mbulon procedura e pëlqimit janë, siç non ndonjë nga këto sugjerime, do t’i dërgojë vijojnë: Parlamentit një propozim të ndryshuar. • detyra të caktuara të Bankës Qendrore Evro- piane; Këshilli shqyrton propozimin e ndryshuar dhe e • ndryshimin e statuteve të Sistemit Evropian miraton ashtu siç është, e ndryshon edhe më të Bankave Qendrore / Bankës Qendrore Ev- tepër ose e refuzon atë. Sidoqoftë, nëse ropiane; Këshilli vendos ta refuzojë propozimin e • fondet strukturale dhe fondet kohezive; Komisionit, ky vendim duhet të jetë unanim. • njësimin e procedurave elektorale për Parla- mentin Evropian; Këto janë sferat që i mbulon procedura konsul- • marrëveshjet e caktuara ndërkombëtare; tative: • pranimin e shteteve të reja anëtare. • Bashkëpunimin e policisë dhe gjyqësisë në çështjet penale; • Revizionin e traktateve; 3. Bashkëvendimi • Diskriminimin në bazë të gjinisë, races ose origjinës etnike, religjionit apo bindjeve politike, të aftësive të kufizuara, moshës Në procedurën e bashkëvendimit, Parlamenti apo orientimit seksual; dhe këshilli kanë ingerenca të njëjta legjisla- • Shtetësinë e UE; tive. Komisioni ua dërgon propozimet e veta të dyja institucioneve. Këto shqyrtojnë dhe disku- • Bujqësinë; tojnë propozimet dy herë rradhazi. Nëse nuk • Vizat, azilin, emigracionin dhe çështje tjera, mund të pajtohen në lidhje me këto propozime, që kanë të bëjnë me lëvizjen e lirë të perso- çështja paraqitet para “komitetit për pajtim”, nave; të përbërë nga numër i njëjtë përfaqësuesish të • Transportin (ku ekziston mundësia që të ketë Këshillit dhe Parlamentit. Përfaqësuesit e ndikim të madh në rajone të caktuara); Komisionit poashtu marrin pjesë në mbledhjet • Rregullat e konkurrencës; e komitetit dhe në diskutime. Kur komiteti ar- • Aranzhimet tatimore; rin marrëveshje, atëherë teksti i akorduar final, • Politikën ekonomike; i dërgohet Parlamentit dhe Këshillit për shqyr- • “Bashkëpunimin plotësues”, respektivisht tim të sërishëm, në mënyrë që përfundimisht ta rregullat që i lejojnë një grupi të shteteve- aprovojnë atë propozim si ligj. anëtare të punojnë bashkë në një sferë të caktuar, edhe pse shtetet tjera anëtare nuk Më hollësisht, procedura është e paraqitur në kanë dëshirë të bashkohen. këtë diagram:

8 Komisioni i jep propozimin e vet Parlamentit Evropian dhe Këshillit

Opinioni i Parlamentit: Komisioni ndryshon propozimin

Këshilli i aprovon të gjitha Këshilli, me mazhorancë të Parlamenti aprovon propozimin. amandamentet dhe miraton aktin kualifikuar, formon qëndrim të Këshilli mund ta miratojë aktin ligjor ligjor përbashkët. Komisioni jep komunikatë për qëndrimin e përbashkët

Parlamenti shqyrton qëndrimin e përbashkët të Këshillit.

Parlamenti aprovon qëndrimin e Me mazhorancë absolute, Parlamenti Me mazhorancë absolute, Parlamenti përbashkët ose nuk ndërmerr asgjë. refuzon qëndrimin e përbashkët të propozon amandamente. Këshillit. Akti ligjor nuk miratohet.

Akti ligjor miratohet. Opinioni i Komisionit.

Këshilli nuk aprovon të gjitha amandamentet e Parlamentit. Këshilli i aprovon të gjitha Kryetari i Këshillit, së bashku me Kryetarin e Parlamentit, mbledh amandamentet e Parlamentit. Komitetin e Pajtimit. Komisioni merr pjesë në këto seanca. Akti është miratuar.

Komiteti i Pajtimit arrin marrëveshje. Parlamenti dhe Këshilli, i pari me shumicë Komiteti i pajtimit nuk arrin absolute, ndërsa i dyti me shumicë të marrëveshje. Ligji nuk miratohet. kualifikuar, miratojnë aktin ligjor. Nëse njëri nga këto institucione nuk e aprovon aktin ligjor, ai akt nuk miratohet.

Këto janë sferat që mbulon procedura e • trajnimi profesional; bashkëvendimit: • kultura; • • mosdiskriminimi në bazë nacionale; shëndetësia; • • e drejta për të lëvizur dhe për banim; mbrojtja e konsumatorëve; • • lëvizja e lirë e punëtorëve; rrjetet transevropiane; • • sigurimi social për punëtorët emigrantë; implementimi i vendimeve lidhur me Fondin • e drejta për krijim; Evropian për Zhvillim Rajonal; • • transporti; hulumtimet; • • tregu i brendshëm; mjedisi; • • punësimi; transparenca; • • bashkëpunimi i doganave; parandalimi i manipulimeve dhe luftimi i • lufta kundër përjashtimit social; tyre; • • mundësitë e njëjta dhe trajtimi i njëjtë; statistika; • • implementimi i vendimeve lidhur me Fondin formimi i një organi këshilldhënës për Social Evropian; mbrojtje të të dhënave. • edukimi;

9 Si funksionon Unioni Evropian Parlamenti Evropian: zëri i popullit

Faktet kyç

Roli: Krah legjislativ i UE, i zgjedhur në mënyrë të drejtpërdrejtë. Zgjedhjet e ardhshme: Qershor 2004 Mbledhjet: Seancat plenare mujore në Strazburg, mbledhjet e komiteteve dhe seancat e tjera plotësuese në Bruksel Adresa: Plateau du Kirchberg, B.P. 1601, L-2929 Luksemburg. Telefoni: (+352) 4300-1 Faqja e internetit: www.europarl.eu.int

Deputetët e Parlamentit Evropian nuk ulen në blloqet nacionale, por në grupe politike mbarëevropiane që bashkojnë të gjitha partitë kryesore politike, të cilat funksionojnë në shtetet- anëtare të UE-së.

Numri i ulëseve për grup politik, duke filluar nga 1 prilli, 2003

Shkurtesa Numri i Grupi politik origjinale ulëseve Partia Popullore Evropiane (Demokratët Kristianë) EPP-ED 232 dhe Demokratët Evropianë Partia e Socialistëve Evropianë PES 175 Partia e Liberalëve, Demokratëve dhe Reformistëve Evropianë ELDR 52 E Majta Evropiane e bashkuar/ e Majta e Gjelbër Nordike EUL/NGL 49 Të Gjelbërtit/Aleanca e Lirë Evropiane Greens/EFA 44 Unioni për Evropën e Popujve UEN 23 Evropa e Demokracive dhe Diversiteteve EDD 18 Të pavarur NA 31 Gjithsej 624

Fillimet e Parlamentit datojnë që nga vitet e ’50-ta dhe traktatet themeluese. Që nga viti 1979, deputetët kanë qënë drejtpërdrejtë të zgjedhur nga qytetarët që ata i përfaqësojnë.

Zgjedhjet parlamentare mbahen çdo pesë vjet dhe çdo qytetar i UE, i cili është regjistruar si votues, ka të drejtë vote. Domethënë Parlamenti shpreh vullnetin demokratik të 374 milionë qytetarëve të Unionit dhe përfaqëson interesin e tyre gjatë bisedave dhe bashkëpunimit me institucionet tjera të UE.

10 Ku është i vendosur Parlamenti?

Parlamenti Evropian funksionon në Francë, Belgjikë dhe në Luksemburg.

Seancat plenare mujore, ku marrin pjesë të gjithë deputetët e zgjedhur, mbahen në Strazburg (Francë), në “selinë” e Parlamentit. Mbledhjet e komiteteve parlamentare dhe çdo seancë plenare plotësuese mbahet në Bruksel (Belgjikë), ndërsa Luksemburgu është qendra e zyrave administrative (“Sekretariati i përgjith- shëm”).

Çka bën Parlamenti? Në vitin 2002, Pat Koks u zgjodh Kryetar i Parlamentit Evropian. Parlamenti ka tre role kryesore:

Numri i ulëseve për shtet 1. Së bashku me Këshillin ndan të drejtën e vënies së ligjit në fuqi. Fakti se bëhet fjalë (radhitje alfabetike sipas emrit të shtetit në për organ që zgjidhet në mënyrë të drejtpër- gjuhën e vet) drejtë, garanton legjitimitetin demokratik të 1999 2004 2007 ligjit evropian. -04 -07 -09 2. Kryen mbikqyrje demokratike mbi të Belgjika 25 24 24 gjitha institucionet e UE dhe në veçanti të Bullgaria - - 18 Komisionit. Ka të drejtë të miratojë apo të Qiproja - 6 6 refuzojë emërimet e komisionerëve, si dhe t’i Republika Çeke - 24 24 japë vërejtje gjithë Komisionit. Danimarka 16 14 14 Gjermania 99 99 99 3. Së bashku me Këshillin ndan mandatin Greqia 25 24 24 për buxhetin e UE dhe rrjedhimisht mund Spanja 64 54 54 të ndikojë në shpenzimet e UE. Në fund të Estonia - 6 6 procedurës, miraton ose refuzon buxhetin në tërësi. Franca 87 78 78 Hungaria - 24 24 Irlanda 15 13 13 Këto tre role hollësisht përshkruhen më Italia 87 78 78 poshtë. Letonia - 9 9 Lituania - 13 13 1. E drejta ligjvënëse Luksemburgu 6 6 6 Malta - 5 5 Holanda 31 27 27 Procedura më e rëndomtë për miratimin e një Austria 21 18 18 tërësie të ligjeve të UE është “bashkëvendimi” Polonia - 54 54 (lexo më lartë: Traktatet dhe vendim-marrja). Portugalia 25 24 24 Kjo procedurë e vë Parlamentin Evropian dhe Rumunia - - 36 Këshillin në një pozitë të barabartë dhe ligjet Sllovakia - 14 14 që miratohen me këtë procedurë janë akte të Sllovenia - 7 7 përbashkëta të Këshillit dhe të Parlamentit. Finlanda 16 14 14 Kjo procedurë gjen zbatim në shumë sfera. Suedia 22 19 19 Mbretëria e Bashkuar 87 78 78 Gjithsej (maks.) 626 732 786

11 Si funksionon Unioni Evropian

Parlamenti duhet të konsultohet edhe për pro- sigurisë. Gjithashtu ka edhe bashkëpunim pozime tjera, ndërsa miratimi i tij kërkohet për gjyqësor, dhe në çështje të caktuara të vendime të caktuara me rëndësi politike dhe interesit të përbashkët, siç është çështja e institucionale. azilit dhe politika e migracionit dhe masat për luftë kundër drogës, manipulimeve dhe krimit Parlamenti poashtu parashtron nevojën për ndërkombëtar. Kryesia e Këshillit rregullisht legjislacion të ri, duke analizuar programin vje- informon Parlamentin për të gjitha këto tor punues të Komisionit, duke marrë parasysh çështje. ligje të reja që do të ishin të përshtatshme dhe duke kërkuar propozimet e Komisionit. Parlamenti poashtu mund të kryejë kontroll demokratik duke shqyrtuar peticionet e 2. Mbikqyrja demokratike qytetarëve dhe duke formuar komisione të përkohshme hetuese. Parlamenti kryen mbikqyrje demokratike mbi institucionet tjera evropiane. Këtë e bën në Së fundi, Parlamenti parashtron çështje të disa mënyra. shumta në çdo samit të UE (mbledhjet e Këshillit Evropian). Në hapjen e çdo samiti, Së pari, kur zgjidhet Komision i ri, Parlamenti Kryetari i Parlamentit është i ftuar t’i paraqesë interviston të gjithë anëtarët e rinj potencialë qëndrimet dhe brengat e Parlamentit për dhe Kryetarin e Komisionit (të propozuar nga çështje të cilat janë në agjendën e Këshillit shtetet-anëtare). Ata nuk mund të emërohen Evropian. pa miratimin e Parlamentit. 3. Mandati i përcaktimit të buxhetit Së dyti, Komisioni politikisht i jep llogari Parlamentit, dhe ky i fundit mund të mira- Buxheti vjetor i UE vendoset bashkërisht tojë “mocionin e mosbesimit”, duke kërkuar nga Parlamenti dhe Këshilli i Unionit Evro- dorëheqje nga gjithë Komisioni. pian (lexo më poshtë). Parlamenti debaton për këtë, në dy shqyrtime të njëpasnjëshme dhe Parlamenti poashtu, rregullisht kryen kon- nuk hyn në fuqi deri sa nuk nënshkruhet nga troll duke analizuar raportet e dërguara nga Kryetari i Parlamentit. Komisioni (raporti i përgjithshëm, raportet për implementimin e buxhetit, zbatimi i ligjit, Komiteti Parlamentar për Kontroll Buxhetor etj.). Për më tepër, parlamentarët rregullisht i mbikqyr shpenzimin e buxhetit dhe çdo vit parashtrojnë Komisionit pyetje me shkrim dhe Parlamenti vendos nëse duhet apo nuk duhet me gojë. të aprovojë raportin e dorëzuar nga Komisioni, për mënyrën e shfrytëzimit të buxhetit gjatë Anëtarët e Komisionit marrin pjesë në sean- vitit të kaluar fiskal. Ky proces miratimi, cat plenare të Parlamentit dhe mbledhjet e teknikisht është i njohur si “vërtetim dhe komiteteve parlamentare, duke u kujdesur për aprovim i pagesave”. dialog të vazhdueshëm mes dy institucioneve.

Parlamenti poashtu mbikqyr punën e Këshil- lit. Parlamentarët rregullisht i parashtrojnë Këshillit pyetje me verbale dhe me shkrim. Në këto seanca plenare merr pjesë edhe Kryetari i Këshillit, duke u inkuadruar në debatet e rëndësishme.

Në sfera të caktuara, Parlamenti bashkëpunon ngushtë me Këshillin, siç është sfera e politikës së përbashkët të jashtme dhe të

12 Si është e organizuar Pikat e tjera të agjendës mund të përfshi- puna e Parlamentit? jnë ‘komunikime’ ose pyetje të Këshillit ose Komisionit, për atë se çka ndodh në Unionin Evropian ose më gjerë. Puna e Parlamentit ndahet në dy faza krye- sore:

• Përgatitja për seancat plenare. Kjo bëhet nga parlamentarët në komitetet e ndryshme parlamentare, të cilët janë specializuar për sfera të caktuara të aktivitetit të UE. Çësht- jet për debatim gjithashtu shqyrtohen nga grupet politike.

• Seanca plenare. Seancat plenare, në të cilat marrin pjesë të gjithë parlamentarët, mbahen në Strazburg (një javë në muaj) dhe ndonjëherë në Bruksel (dy ditë). Në këto seanca, Parlamenti analizon legjislacionin e propozuar dhe voton për amandamente, para miratimit të tekstit si tërësi.

Përfaqësuesit e zgjedhur në mënyrë të drejtpërdrejtë nga qytetarët e UE, takohen në Strazburg për të debatuar dhe për të votuar legjislacionin e tërë Evropës, i cili i përfshin të gjithë.

13 Si funksionon Unioni Evropian Këshilli i Unionit Evropian: zëri i shteteve-anëtare

Faktet kyç

Roli: Krah legjislativ i UE, që përfaqëson shtetet- anëtare Anëtarë: Nga një ministër prej çdo shteti të UE Kryesia: Zëvendësim çdo gjashtë muaj. Mbledhjet: në Bruksel (Belgjikë), përveç në prill, qershor dhe tetor, kur mbledhjet mbahen në Luksemburg. Adresa: Rue de la Loi 175 Wetstraat, B-1048 Bruksel Telefoni: (+32-2) 285 61 11 Faqja e internetit: ue.eu.int

Këshilli është organi kryesor vendim-marrës i • Këshilli për punësim, çështje të politikës UE. Ashtu si edhe Parlamenti Evropian, Këshil- sociale, shëndetësisë dhe konsumatorëve li u formua me traktatet themeluese në vitet e • Këshilli për konkurrencë (tregu i brend- ’50-ta. Ky këshill përfaqëson shtetet-anëtare shëm, industria dhe hulumtime) dhe në mbledhjet e tij merr pjesë nga një • Këshilli për transport, telekomunikim dhe ministër prej çdo qeverie nacionale të UE. energji • Këshilli për bujqësi dhe peshkatari Pjesëmarrja e ministrave në mbledhje të caktu- • Këshilli i mjedisit ara, varet nga fakti se çfarë diskutohet në • Këshilli për arsim, rini dhe kulturë agjendë. Nëse, për shembull, Këshilli do të diskutojë çështje për mjedisin, në mbledhje do të marrin pjesë ministrat e mjedisit nga çdo Pa marrë parasysh këto konfigurime, Këshilli shtet i UE dhe ky këshill do të quhet “Këshilli i mbetet një institucion i vetëm. Mjedisit”. Çdo ministër në Këshill përfaqëson qeverinë e Marrëdhëniet e UE me botën i udhëheq vet. Me fjalë tjera, nënshkrimi i ministrit “Këshilli për Çështje të Përgjithshme dhe Mar- nënkupton miratim nga e tërë qeveria, të cilën rëdhënie të Jashtme”. Por, ky Këshill poashtu e përfaqëson ministri. Për më tepër, çdo ka përgjegjësi më të gjërë për çështjet e ministër në Këshill i përgjigjet parlamentit të përgjithshme, kështu që në mbledhjet e tij vet nacional dhe qytetarëve që i përfaqëson ai merr pjesë ministër apo sekretar shteti që parlament. Kjo mundëson legjitimitet de- zgjedh çdo qeveri. mokratik të vendimeve të Këshillit.

Në përgjithësi ka nëntë konfiguracione të Çka bën Këshilli? ndryshme të Këshillit: • Këshilli për çështje të përgjithshme dhe marrëdhënie të jashtme Këshilli ka gjashtë përgjegjësi kyçe: 1. Të miratojë ligjet evropiane. Në shumë • Këshilli për çështje ekonomike dhe financi- sfera, Këshilli këtë e bën së bashku me are (ECOFIN) Parlamentin Evropian. • Këshilli për drejtësi dhe çështje të brend- shme

14 2. Të koordinojë politikën ekonomike të 1. Legjislacioni shteteve-anëtare. 3. Të realizojë marrëveshje ndërkombëtare mes Numri më i madh i ligjeve miratohet bashkërisht UE dhe një ose më shumë shteteve ose organi- nga Këshilli dhe Parlamenti (lexo më lartë: Trak- zatave ndër0.5kombëtare. tatet dhe vendim-marrja). 4. Të aprovojë buxhetin e UE, së bashku me Par- lamentin Evropian. Është rregull, që Këshilli të veprojë vetëm me 5. Të zhvillojë politikën e përbashkët për punë të propozim të Komisionit, i cili ka përgjegjësi për të jashtme dhe politikën e sigurisë të UE (për siguruar zbatimin e tërësishëm të ligjeve, pasi që hollësi, lexo më poshtë), duke u bazuar në ato të miratohen. parimet udhëzuese të Këshillit Evropian. 6. Të koordinojë bashkëpunimin mes gjykatave nacionale dhe forcave policore lidhur me 2. Koordinimi i politikave ekonomike të çështjet penale (lexo më poshtë “Drejtësia dhe shteteve-anëtare punët e brendshme”).

Pjesa më e madhe e këtyre përgjegjësive kanë të Shtetet e UE kanë vendosur të kenë politikë të bëjnë me sferat ku shtetet-anëtare kanë vendosur përbashkët ekonomike, që bazohet në bashkë- ta tërheqin sovranitetin e tyre, dhe i japin institu- punim të ngushtë mes politikave të tyre nacio- cioneve të UE autorizime dhe ingerenca vendim- nale ekonomike. Ky bashkëpunim realizohet nga marrëse. Kjo sferë paraqet “shtyllën e parë” të ministrat e ekonomisë dhe financave, që së Unionit Evropian. bashku formojnë Këshillin për çështje ekonomike dhe financiare (ECOFIN). Mirëpo, dy përgjegjësitë e fundit kanë të bëjnë me sferat nga të cilat shtetet-anëtare nuk kanë hequr dorë nga vendim-marrja, por thjesht vetëm 3. Realizimi i marrëveshjeve ndërkom- punojnë së bashku. Kjo quhet “bashkëpunim bëtare ndërqeveritar” dhe përfshin “shtyllën” e dytë dhe të tretë të Unionit Evropian (politika e përbashkët Çdo vjet, Këshilli “realizon” (respektivisht, e për punë të jashtme dhe politika e sigurisë, si zyrtarisht nënshkruan) një numër të marrëveshjeve dhe bashkëpunimi policor e gjyqësor për çështjet mes Unionit Evropian dhe shteteve tjera, si dhe penale). me organizata ndërkombëtare. Këto marrëveshje janë të sferave të ndryshme, siç janë tregëtia, Puna e Këshillit, më hollësisht përshkruhet më bashkëpunimi dhe zhvillimi ose kanë të bëjnë me poshtë. çështje të caktuara, siç janë tekstili, peshkataria, shkenca dhe teknologjitë, transporti etj. Ministrat nga të gjitha shtetet e UE takohen në Këshill për bashkëvendimin lidhur me politikën dhe legjislacionin e UE

15 Si funksionon Unioni Evropian

Këshilli poashtu mund të arrijë marrëveshje 5. Politika e përbashkët e punëve të mes shteteve-anëtare të UE, në sferën e jashtme dhe e sigurisë tatimimit, ligjit për ndërmarrje ose mbrojtjen konsulare. Marrëveshjet ndonjëherë kanë të Shtetet-anëtare angazhohen për të zhvilluar bëjnë edhe me bashkëpunimin në sferën e politikë të përbashkët të punëve të jashtme drejtësisë dhe çështjeve të brendshme (lexo dhe të sigurisë. Por politika e jashtme, siguria më poshtë). dhe mbrojtja, janë çështje për të cilat shtetet- anëtare të UE kanë kontroll të pavarur. Këto 4. Miratimi i buxhetit të UE shtete nuk kanë tërhequr sovranitetin e tyre nacional në këto sfera, ashtu që Parlamenti Buxheti vjetor i UE miratohet bashkërisht nga dhe Komisioni Evropian këtu kanë vetëm rol Këshilli dhe Parlamenti Evropian. Nëse dy in- të kufizuar. Sidoqoftë, shtetet e UE mund të stitucionet nuk pajtohen, rregullat parashiko- përfitojnë shumë duke punuar së bashku në jnë që Këshilli të marrë vendimin përfundimtar këto çështje dhe Këshilli është forumi kryesor për “shpenzimet e detyrueshme” (kryesisht ku ndodh ky “bashkëpunim ndërqeveritar”. shpenzimet bujqësore dhe shpenzime që janë rezultat i marrëveshjeve ndërkombëtare me Për të mundësuar që UE t’u përgjigjet në shtetet tjera), ndërsa Parlamenti ka fjalën e mënyrë më efikase krizave ndërkombëtare, fundit për shpenzimet e “padetyrueshme” dhe Këshilli Evropian (në samitin e Helsinkit në në miratimin përfundimtar të buxhetit. dhjetor të vitit 1999) vendosi që UE të formojë “Forca për Intervenim të Shpejtë”, të përbëra nga personeli ushtarak prej 60.000 persona, që mund të vendosen aty ku ka nevojë, brenda gjashtëdhjetë ditësh dhe të jenë të inkuadruar në operacion së paku një vjet. Routers / Danilo Krstanovic Në janar të vitit 2003, Misioni policor i Unionit Evropian filloi operacionet në Bosnjë dhe Hercegovinë, duke marrë përsipër aspektet civile të menaxhimit të krizës nga paqeruajtësit e Kombeve të Bashkuara. Ky lloj aksioni vendoset dhe koordinohet nga Këshilli i Unionit Evropian. 16 Kjo nuk do të jetë “armatë evropiane”. Ushta- Për shembull, ata duhet të sigurojnë se: rakët do të mbeten anëtarë të forcave naciona- • vendimi i gjykatës në një shtet të UE për një le të armatosura dhe nën komandën nacionale, rast divorci apo kujdes fëmije, do të prano- e roli i tyre do të jetë i kufizuar në kryerje të het në të gjitha shtetet tjera të UE; detyrave humanitare, shpëtimit, paqeruajtjes • kufijtë e jashtëm të UE patrullohen në dhe detyra tjera të menaxhimit të krizave. mënyrë efektive; Për të siguruar kontroll politik dhe menaxhim • doganierët dhe policia shkëmbejnë infor- strategjik në një krizë, Këshilli Evropian (Nicë, mata për lëvizjen e trafikantëve të dyshimtë dhjetor 2000) vendosi të formojë struktura të të drogës ose trafikantëve me njerëz; reja permanente politike dhe ushtarake brenda • kërkuesit e azilit kanë trajtim të njëjtë kudo Këshillit të Unionit Evropian. Këto struktura të në UE, për të parandaluar të ashtuquajturën reja janë: “blerje azili”. • Komiteti politik dhe i sigurisë • Komiteti ushtarak i Unionit Evropian dhe Këto çështje, bashkarisht të njohura si “Drejtë- • Stafi ushtarak i Unionit Evropian, që për- sia dhe punët e brendshme”, shqyrtohen nga bëhet nga ekspertë ushtarakë, të cilët ministrat e drejtësisë dhe ministrat e punëve shtetet-anëtare i kanë transferuar në Sekre- të brendshme, që së bashku veprojnë si Këshilli tariatin e Këshillit. i drejtësisë dhe punëve të brendshme.

Stafi ushtarak i UE është nën udhëheqjen ush- tarake të Komitetit ushtarak të UE, të cilin ky e ndihmon.

Në vitin 2002, u formuan dy agjencione që kanë për detyrë të kryejnë obligime të caktu- ara teknike dhe shkencore për politikën e për- bashkët të punëve të jashtme dhe të sigurisë. Këto janë: • Instituti Evropian për studime të sigurisë (www.iss-eu.org), me seli në Paris, Francë; • Qendra satelitore e Unionit Evropian (www.eusc.org), me seli në Torejon de Ardoz, në Spanjë.

6. Drejtësia dhe punët e brendshme

Droga, terrorizmi, manipulimet ndërkom- bëtare, trafiku me njerëz dhe eksploatimi seksual i fëmijëve janë probleme që brengosin qytetarët evropianë. Këto aktivitete kriminele janë tejkufitare dhe vetëm një bashkëpunim i gjithmbarshëm mes shteteve, mund të balla- faqohet me këto probleme në mënyrë efikase. Nëse Evropa do ta bëjë këtë dhe u jep të gjithë qytetarëve të saj akses të barabartë në dre- jtësinë civile të UE, atëherë gjykatat naciona- le, forcat policore, doganierët dhe shërbimet e emigracionit të të gjitha shteteve të UE duhet të punojnë së bashku.

17 Si funksionon Unioni Evropian

Si është e organizuar Nëse, për shembull, Këshilli i mjedisit duhet të puna e Këshillit? takohet gjatë gjysmës së dytë të vitit 2006, ai takim do të kryesohet nga ministri finlandez i mjedisit, sepse Finlanda atë periudhë kohore Komiteti i përfaqësuesëve të përhershëm kryeson me Këshillin. – KOREPER-i Sekretariati i përgjithshëm Në Bruksel, çdo shtet-anëtar i UE, ka ekip (“reprezentacion”), që përfaqëson dhe mbron Kryesinë e ndihmon Sekretariati i përgjithshëm, interesat e veta nacionale në nivel të UE. Ud- i cili përgatit dhe siguron funksionim të hëheqësi i çdo ekipi përfaqësues është kryesi i pandërprerë të Këshillit dhe punës së tij në të detyrës së ambasadorit të shtetit të vet në gjitha nivelet. UE. Në vitin 1999, zoti Havier Solana u emërua Këta ambasadorë (të quajtur “përfaqësues per- Sekretar Gjeneral i Këshillit. Ai është edhe manentë”) takohen çdo javë në mbledhjet e Përfaqësues i Lartë i Politikës së përbashkët të Komitetit të përfaqësuesëve të përhershëm punëve të jashtme dhe të sigurisë, duke ndi- (KOREPER). Roli i këtij komiteti është të për- hmuar kështu Këshillin të hartojë dhe imple- gatisë punën e Këshillit, me përjashtim të mentojë vendime politike. Në emër të Këshil- çështjeve të bujqësisë, të cilat i mbulon lit, ai poashtu ndërmjetëson në dialogje poli- Komiteti special për bujqësi. KPP asistohet nga tike mes shteteve që nuk janë anëtare të UE. një numër grupesh punuese, të përbëra nga zyrtarë të administratave nacionale. Sekretarin Gjeneral e ndihmon zëvendës Sekretari Gjeneral, i cili është përgjegjës për Kryesia e Këshillit menaxhim dhe udhëheqje të Sekretariatit të përgjithshëm. Kryesia e Këshillit ndërrohet çdo gjashtë muaj, në bazë të parimit për rrotacion të udhëheqjes. Me fjalë të tjera, të gjitha shtetet e UE marrin përsipër agjendën e Këshillit dhe kryesojnë të gjitha mbledhjet në periudhë gjashtë mujore, duke paraqitur vendimet legjislative dhe poli- tike, dhe duke ndërmjetësuar kompromise mes shteteve-anëtare.

Rrotacioni për vitet 2003-2006 është si vijon:

2003 Gjysma e parë e vitit: Greqia Gjysma e dytë e vitit: Italia

2004 Gjysma e parë e vitit: Irlanda Gjysma e dytë e vitit: Holanda

2005 Gjysma e parë e vitit: Luksemburgu Gjysma e dytë e vitit: Mbretëria e Bashkuar

2006 Gjysma e parë e vitit: Austria Gjysma e dytë e vitit: Finlanda

Havier Solana, shefi i politikës së jashtme të UE, vepron për Evropën në skenën botërore

18 Sa vota ka çdo shtet? “Votimi i mazhorancës së kualifikuar” Në Këshill vendimet merren me votim. Sa më i madh të jetë numri i banorëve të një shteti, Procedura më e zakonshme e votimit në Këshill aq më shumë vota ka ai shtet në Këshill. Por, është “votimi i mazhorancës së kualifikuar”. numri nuk është edhe aq proporcional: ky Kjo nënkupton se për t’u miratuar një pro- numër është në favor të shteteve me numër më pozim, duhet të mbështetet nga një numër i të vogël të banorëve. caktuar i votave. (Hollësitë janë të shënuara më poshtë.) Deri më 1 maj, 2004, numri i votave që ka çdo shtet është si vijon: Mirëpo, në disa sfera më të ndjeshme, siç janë politika e përbashkët e punëve të jashtme • Gjermania, Franca, Italia, dhe e sigurisë, tatimimi, çështjet e azilit dhe Mbretëria e Bashkuar 10 emigrimit, vendimet e Këshillit duhet të jenë • Spanja 8 unanime. Me fjalë të tjera, në këto sfera çdo • Belgjika, Greqia, Hollanda, Portugalia 5 shtet-anëtar ka të drejtën e vetos. • Austria, Suedia 4 • Danimarka, Irlanda, Finlanda 3 Që tani, mes 15 shteteve është rëndë të ar- • Luksemburgu 2 rihet marrëveshja; në një union të zgjëruar Gjithsej 87 me 27 ose më shumë shtete, kjo gjë do të jetë gati e pamundur. Nëse vazhdon të funk- Nga 1 maji, 2004 (kur shtetet e reja anëtare sionojë në bazë të rregullave aktuale, UE do të do t’i bashkohen UE) deri më 31 tetor të këtij paralizohet, në pamundësi për të reaguar dhe viti, ka rregulla tranzicionale për ndryshim të për të vepruar në shumë sfera të rëndësishme. numrit ekzistues të votave. Traktati i Nicës ka ndryshuar rregullat, duke i mundësuar Këshillit të vendosë me mazho- Nga 1 nëntori, 2004, numri i votave që do ta rancën e kualifikuar të votave në shumë sfera, ketë çdo shtet (përfshirë edhe shtetet e reja ku më parë kërkohej unanimitet. anëtare) do të jetë si vijon: Deri më 1 maj, 2004, numri minimal i votave • Gjermania, Franca, Italia që kërkohet për të arritur mazhorancën e dhe Mbretëria e Bashkuar 29 kualifikuar, është 62 nga gjithsej 87 (respe- • Spanja dhe Polonia 27 ktivisht 71.3%). Në periudhë gjashtë mujore, • Hollanda 13 duke filluar nga 1 maji, 2004, kur shtetet e • Belgjika, Republika Çeke, Greqia, reja anëtare do t’i bashkohen UE, zbatohen Hungaria dhe Portugalia 12 rregullat tranzicionale. • Austria dhe Suedia 10 • Danimarka, Irlanda, Lituania, Nga 1 nëntori, 2004, mazhoranca e kualifikuar Sllovakia dhe Finlanda 7 do të arrihet: • Qiproja, Estonia, Letonia, • nëse shumica e shteteve-anëtare (në disa Luksemburgu dhe Sllovenia 4 raste mazhorancë nga dy të tretat) mirato- • Malta 3 jnë, dhe Gjithsej 321 • Nëse minimum 232 vota janë në favor, që paraqet 72,3% të numrit të përgjithshëm të votave (përgjithësisht numri i njëjtë si në sistemin e mëparshëm)

Shtetet-anëtare mund të kërkojnë gjithashtu konfimimin se votat pro, paraqesin së paku 62% të popullatës së përgjithshme të Unionit. Nëse kjo përqindje nuk arrihet, vendimi nuk do të miratohet.

19 Si funksionon Unioni Evropian Komisioni Evropian: avancim i interesit të përbashkët

Faktet kyç

Roli: Krah ekzekutiv i UE dhe iniciator i propozimeve legjislative. Anëtarë: 20: nga dy përfaqësues të Francës, Gjermanisë, Italisë, Spanjës dhe Mbretërisë së Bashkuar; nga një prërfaqësues prej shteteve tjera anëtare. Mandati: Pesë vite (1999-2004, 2004-2009) Adresa: Rue de la Loi 200 Wetstraat, B-1049 Bruksel Telefoni: (+32-2) 299 11 11 Internet faqja: europa.eu.int/comm

Komisioni është institucion i pavarur politiki- dhe jo të pranojnë instrukcione dhe urdhëra sht, që përfaqëson dhe mbështet interesat e nga qeveritë nacionale. UE. Ky komision paraqet forcën lëvizëse brenda sistemit institucional të UE: propozon ligje, Çdo pesë vjet zgjedhet Komision i ri, brenda rregulla dhe programe akcioni, si dhe është gjashtë muajsh pas zgjedhjeve për Parlamentin përgjegjës për implementim të vendimeve të Evropian. Procedura është siç vijon: Parlamentit dhe Këshillit. • Qeveritë e shteteve-anëtare pajtohen së bashku për atë se kush të jetë kryetar i ri i Ashtu si edhe Parlamenti dhe Këshilli, Komis- Komisionit. ioni Evropian u formua në vitet e pesëdhjeta • Kryetari i emëruar i Komisionit, në biseda me të shekullit të kaluar me traktatet themeluese qeveritë e shteteve-anëtare zgjedh nëntëm- të UE. bëdhjetë anëtarët tjerë të Komisionit. • Pastaj Parlamenti i ri interviston të gjithë Kush është Komisioni? njëzet anëtarët e rij dhe jep mendimin e vet për gjithë “kolegjiumin”. Nëse miratohen propozimet, Komisioni i ri mund zyrtarisht Termi “Komision” përdoret në dy kuptime. Së të fillojë me punë janarin e ardhshëm. pari, i referohet “Anëtarëve të Komisionit”, re- spektivisht ekipit të përbërë nga njëzet burra Mandati i tashëm i Komisionit zgjat deri më 31 dhe gra, të emëruar nga shtetet-anëtare dhe tetor, 2004. Kryetar i Komisionit është Romano nga Parlamenti, për të udhëhequr institucio- Prodi. nin dhe për të marrë vendime. Së dyti, termi “Komision” i referohet vet institucionit dhe Komisioni politikisht i jep llogari Parlamentit, personelit të tij. që ka fuqinë ta shpërndajë atë duke miratuar mocion dënimi. Komisioni merr pjesë në të Joformalisht, Anëtarët e Komisionit janë të gjitha mbledhjet e Parlamentit, ku duhet të njohur si “komisionerë”. Të gjithë ata i kanë qartësojë dhe arsyetojë vendimet e veta. mbajtur pozitat e veta politike në shtetet e Poashtu rregullisht u përgjigjet pyetjeve me tyre. Shumica prej tyre kanë qenë ministra shkrim dhe atyre verbale, të parashtruara nga qeverie, por si Anëtarë të Komisionit ata përfaqësuesit parlamentarë. obligohen të veprojnë në interes të Unionit

20 Si President i Komisionit, Romano Prodi është i gatshëm për dialog – për të sqaruar çka është dhe çka bën institucioni i tij dhe është i gatshëm të dëgjojë mendimet e qytetarëve të UE.

Punën e përditshme të Komisionit, e realizojnë Ku e ka selinë Komisioni? zyrtarët e vet administrativë, ekspertët, përkthyesit dhe sekretarët. Ekzistojnë rreth 24.000 nëpunës të këtillë evropianë. Kjo mund “Selia” e Komisionit është në Bruksel (Belgjikë), të duket shumë, por në fakt është më pak se por gjithashtu ka zyra në Luksemburg, përfaqësi numri i të punësuarve në shumicën e këshilleve në të gjitha shtetet e UE dhe delegacione në të qyteteve në Evropë. shumë qytete botërore.

Këta persona nuk janë burokratë të paftyrë, Çka bën Komisioni? por qytetarë ordinerë nga çdo shtet i UE, të zgjedhur me anë të intervistave konkurruese, dhe të cilët punojnë së bashku për të ndër- Komisioni Evropian ka katër role kryesore: tuar një union të fuqishëm dhe të suksesshëm 1. t’i propozojë ligje Parlamentit dhe Këshillit; evropian. Zyrtarët e Komisionit, ashtu si edhe 2. të menaxhojë dhe implementojë politikat personeli i institucioneve tjera të UE, rekru- dhe buxhetin e UE; tohen përmes Zyrës Evropiane për zgjedhje të personelit: europa.eu.int/epso. 3. të zbatojë ligjin evropian (së bashku me Gjykatën e Drejtësisë); 4. të përfaqësojë Unionin Evropian në skenën ndërkombëtare, për shembull duke nego- ciuar marrëveshje mes UE dhe shteteve të tjera.

21 Si funksionon Unioni Evropian

1. Propozimi i legjislacionit të ri 2. Implementimi i politikave dhe bux- hetit të UE Traktati parasheh se Komisioni ka “të drejtën e iniciativës”. Me fjalë të tjera, Komisioni është Si organ ekzekutiv i Unionit Evropian, Komis- përgjegjës për të përpiluar propozimet e legjis- ioni është përgjegjës për menaxhimin dhe lacionit të ri evropian, që i prezantohet Parla- implementimin e buxhetit të UE, si dhe të poli- mentit dhe Këshillit. Këto propozime duhet t’i tikave dhe programeve, të miratuara nga Par- mbrojnë interesat e Unionit dhe qytetarëve të lamenti dhe Këshilli. Punën më të madhe dhe tij, por jo interesat e vendeve apo industrive shpenzimet tani i bëjnë autoritetet nacionale të caktuara. dhe lokale, por Komisioni është përgjegjës për mbikqyrje. Para se të japë ndonjë propozim, Komisioni duhet të jetë i vetëdijshëm për situatat dhe Një shembull nga politika aktivisht e menax- problemet e reja në Evropë dhe duhet të huar nga Komisioni, është politika e konkur- marrë parasysh nëse legjislacioni evropian rencës: Komisioni monitoron kartelet dhe është mënyra më e mirë për t’u ballafaquar korporatat, dhe siguron se shtetet e UE nuk do me ato. Mu për këtë shkak, Komisioni është të ndihmojnë industritë e veta në atë mënyrë në kontakt të vazhdueshëm me grupe të ndry- që të shkatërrojnë konkurrencën. shme interesi dhe dy organe këshilldhënëse – Komiteti Ekonomik dhe Social (i përbërë Shembuj të programeve të UE që menaxhohen nga përfaqësues të punëdhënësve dhe sindi- nga Komisioni, janë programet “Interreg” dhe kateve) dhe Komiteti i Rajoneve (i përbërë URBAN (formim i partneriteteve tejkufitare nga përfaqësuesit e autoriteteve lokale dhe mes rajoneve dhe ndihmë në rigjenerimin e rajonale). Komisioni poashtu kërkon mendim vendeve urbane, që ndodhen në situatë të nga parlamentet dhe qeveritë nacionale. keqe) e deri te programi Erasmus, program mbarëevropian për këmbim të studentëve. Komisioni do të propozojë veprim në nivel të UE vetëm nëse mendon se problemi nuk mund Komisioni menaxhon buxhetin nën mbikqyrje të zgjidhet në mënyrë më efektive në nivel na- të vazhdueshme të Gjykatës së Revizorëve. Të cional, rajonal apo lokal. Ky parim i ballafaq- dyja institucionet kanë për qëllim të sigurojnë imit me çështje të ndryshme të nivelit më të administrimin e mirë financiar. Vetëm atëherë ulët, quhet edhe “parimi i subvencionimit”. kur Parlamenti Evropian është i kënaqur me raportin vjetor të Gjykatës së Revizorëve, i le- Mirëpo, nëse Komisioni konkludon se nevojitet jon Komisionit të implementojë buxhetin. legjislacion i ri i UE, atëherë ai harton një propozim që beson se do t’i përgjigjet problemit në mënyrë më efektive dhe që do 3. Zbatimi i ligjit evropian të kënaqë numrin më të madh të interesave. Për t’i pasur detajet e sakta teknike, Komisioni Komisioni vepron si “roje e Traktateve”. konsulton ekspertë që përbëjnë komitetet dhe Kjo domethënë se Komisioni, së bashku me grupet e tij të ndryshme punuese. Gjykatën e Drejtësisë, është përgjegjës për të siguruar zbatimin e saktë të ligjit evropian, në të gjitha shtetet-anëtare.

Nëse vërtetohet se ndonjë shtet i UE nuk zbaton ndonjë ligj evropian dhe në këtë mënyrë nuk i plotëson obligimet e veta ligjore, Komisioni ndërmerr hapa për ta zgjidhur këtë situatë.

22 Së pari inicon një proces ligjor, të quajtur Ekipi i 20 komisionerëve (i njohur edhe si “procedura e kundravajtjes”. Me këtë, qeverisë “Kolegjium”) takohet një herë në javë, za- i dërgohet një letër zyrtare, ku shpjegohet se konisht ditëve të mërkura, në Bruksel. Çdo pse Komisioni mendon që ai shtet shkel ligjin e pikë në agjendë, prezantohet nga komisioneri UE, njëkohësisht duke dhënë afat që shteti t’i përgjegjës për lëminë e caktuar, kurse Kolegji- dërgojë Komisionit përgjigje të hollësishme. umi merr vendim kolektiv për atë.

Nëse kjo procedurë dështon në zgjidhjen e Personeli i Komisionit është i organizuar në situatës, atëherë Komisioni duhet ta përcjellë 36 departamente, të njohura si “Drejtori të çështjen në Gjykatën e Drejtësisë, e cila ka përgjithshme”, dhe në “shërbime” (siç është forcën e ndarjes së dënimeve. Vendimet e Shërbimi juridik dhe Shërbimi për përkthime). Gjykatës vlejnë për të gjitha shtetet-anëtare dhe institucionet e UE. Çdo drejtori është përgjegjëse për sfera të caktuara dhe udhëhiqet nga Drejtori gjeneral, i 4. Përfaqësimi i UE në skenën ndërkom- cili i jep llogari njërit nga komisionerët. bëtare Drejtoritë në fakt, hartojnë propozimet legjis- Komisioni Evropian është zëdhënës dhe avokat lative të Komisionit, por këto propozime bëhen i rëndësishëm i Unionit Evropian në skenën zyrtare vetëm kur miratohen nga Kolegjiumi ndërkombëtare. Ai u mundëson 15 shteteve- në mbledhjet e tij javore. Procedura është anëtare që në forumet ndërkombëtare, siç përafërsisht si vijon. është Organizata Tregëtare Botërore, të flasin dhe të prezantohen “me një zë”. Të supozojmë se Komisioni, për shembull, sheh nevojë për legjislacion të ri të UE për Komisioni gjithashtu ka përgjegjësi për të ne- parandalim të ndotjes së lumenjve të Evropës. gociuar marrëveshje ndërkombëtare, në emër Drejtoria e përgjithshme e mjedisit do të për- të UE. Një shembull i këtillë është Marrëveshja gatisë një propozim, të bazuar në konsultimet Kotonu, që përcakton rregullat e një ndihme të me industrinë dhe fermerët evropianë, me rëndësishme dhe partneriteti tregëtar mes UE ministritë e mjedisit në shtetet-anëtare dhe dhe shteteve në zhvillim të Afrikës, në Karibet me organizatat për ruajtjen e ambientit. dhe në Pacifik.

Si është e organizuar puna e Komisionit?

Nga Kryetari i Komisionit varet se cili komis- ioner do të jetë përgjegjës për lëmi të caktuara dhe a duhet që këto përgjegjësi t’i jepen dikujt tjetër gjatë mandatit të Komisionit. Kryetari, me lejen e Komisionit, poashtu ka të drejtë të kërkojë dorëheqjen e komisionerit.

Unioni Evropian është donatori udhëheqës botëror në ndihmat për zhvillim, duke përfshirë edhe ndihmën për arsim dhe ndërtim të shkollave.

23 Si funksionon Unioni Evropian

Pas kësaj, legjislacioni i propozuar do të dis- Dimensioni i ardhshëm i Komisionit kutohet me të gjitha departamentet relevante të Komisionit dhe do të pësojë ndryshime Shtetet-anëtare me numër më të madh nëse kjo është e domosdoshme. Pastaj do të banorësh, çdo herë kanë pasur nga dy komis- kontrollohet nga Shërbimi juridik dhe nga ionerë kurse shtetet e tjera komisioner nga “kabinetet” e komisionerëve (personeli politik shtetet e tjera të UE. Mirëpo, nëse pas zgjërim- brenda zyrave të komisionerëve). it të UE mbetet po ky sistem, Komisioni do të zgjerohet shumë dhe nuk do të mund të jetë Pasi që të jetë plotësisht i përfunduar, Sek- efektiv. Së shpejti, më 1 maj të vitit 2004, do retari gjeneral do ta përfshijë propozimin në të ketë dhjetë komisionerë të rinj (dhe numri i agjendën e mbledhjes së ardhshme të Komis- përgjithshëm do të mbrrijë në 30), kur UE do t’i ionit. Në këtë takim, komisioneri i mjedisit bashkohen 10 shtete të reja anëtare. do t’u shpjegojë kolegëve të vet shkakun e propozimit të këtij legjislacioni, dhe pas Kështu, nga data kur fillon mandati i Komis- kësaj hapët diskutimi. Nëse ka marrëveshje, ionit 2004-2009 (1 nëntor, 2004), çdo shtet Kolegjiumi do të “miratojë” propozimin dhe do të ketë vetëm nga një komisioner. Kur dokumenti do t’i dërgohet Këshillit dhe Parla- Unioni do të ketë 27 shtete-anëtare, Këshilli, mentit Evropian për shqyrtim. me vendim unanim do ta përcaktojë dhe fik- sojë numrin maksimal të komisionerëve. Duhet Nëse komisionerët nuk pajtohen, Presidenti do të ketë më pak se 27 dhe nacionaliteti i tyre të kërkojë që ata të votojnë propozimin. Nëse do të përcaktohet me sistem rrotacioni, i cili 11 ose më tepër nga 20 komisionerët voton pa dyshim do të jetë korrekt dhe i barabartë pro, propozimi do të miratohet. Rrjedhimisht, për të gjitha shtetet. propozimi do të ketë përkrahje pa rezervë nga të gjithë anëtarët e Komisionit.

Anëtarët e Komisionit Evropian janë nga të gjitha shtetet e UE por janë të pavarur nga qeveritë nacionale. Ata takohen një herë në javë për të diskutuar politikën e UE dhe për të propozuar legjislacion të ri.

24 Gjykata e Drejtësisë: mbështetja e ligjit

Faktet kyç

Roli: Të sjellë aktgjykime ligjore për rastet që paraqiten para Gjykatës Gjykata e Drejtësisë: Një gjykatës nga çdo shtet i UE; tetë avokatë të përgjithshëm Gjykata e shkallës së parë: Një gjykatës nga çdo shtet i UE Mandati: Anëtarët e dy gjykatave zgjidhen për mandat gjashtëvjeçar, me mundësi për rizgjedhje Adresa: Plateau du Kirchberg, L-2925 Luksemburg Telefoni: (+352) 4303-1 Faqja e internetit: curia.eu.int

Gjykata e Drejtësisë të Komuniteteve Evropiane Gjykatësit dhe avokatët-gjeneralë janë anëtarë (të cilës shpesh i referohen thjeshtë si “Gjyka- të mëparshëm të gjykatave më të larta nacio- ta”) u formua në bazë të Traktatit Evropian për nale ose avokatë shumë kompetentë, të cilëve Thëngjill dhe Çelik në vitin 1952. Detyra e tij mund t’u besohet për paanshmërinë dhe objek- është të sigurojë se legjislacioni i UE (tekniki- tivitetin e tyre. Ata janë emëruar me vendim sht i njohur si “e drejta e komunitetit”) inter- të përbashkët të qeverive të shteteve-anëtare. pretohet dhe zbatohet në mënyrë të njëjtë në Çdo njëri emërohet për mandat gjashtëvjeçar, çdo shtet-anëtar. Me fjalë të tjera, ai duhet pas së cilit ata mund të rizgjidhen një ose dy të sigurojë se ligji do të jetë çdoherë identik herë për periudhë trevjeçare. për të gjitha palët dhe në të gjitha rrethanat. Gjykata ka fuqinë dhe të drejtën e zgjidhjes së Për t’i ndihmuar Gjykatës së Drejtësisë në kontesteve ligjore mes shteteve-anëtare, insti- shqyrtimin e rasteve të shumta dhe për t’u tucioneve, bizneseve dhe individëve të UE. ofruar qytetarëve mbrojtje më të mirë ligjore, në vitin 1989 u formua Gjykata e Shkallës së Gjykata përbëhet nga një gjykatës prej çdo Parë. Kjo gjykatë (që është pjesë përbërëse e shteti-anëtar, kështu që të përfaqësohen të Gjykatës së Drejtësisë) është përgjegjëse për gjitha sistemet nacionale ligjore. Edhe pas miratimin e vendimeve për raste të veçanta, zgjërimit, sërish do të ketë nga një gjykatës sidomos për rastet e paraqitura nga inidividët prej shteteve-anëtare, por për shkak të efi- dhe rastet që kanë të bëjnë me konkurrencën kasitetit, Gjykata do formojë “Odën e Lartë”, jokorrekte mes bizneseve. të përbërë nga vetëm 13 gjykatës, në vend që në seancat plenare të marrin pjesë të gjithë Gjykata e Drejtësisë dhe Gjykata e Shkallës së gjykatësit. Parë kanë kryetarët e vet, të zgjedhur nga ko- legët e tyre gjykatës, për të shërbyer mandatin Gjykata asistohet nga tetë “avokatë-gjener- trevjeçar. alë”. Roli i tyre është të prezantojnë opinione të arsyeshme për rastet që i shqyrton Gjykata. Këta duhet ta bëjnë këtë publikisht dhe në mënyrë të paanshme.

25 Si funksionon Unioni Evropian

Gjykata e Drejtësisë garanton trajtimin e barabartë të të gjithëve në suaza të të drejtës së UE. Të gjitha shtetet e UE kanë nga një gjykatës që i përfaqëson.

Çka bën Gjykata? Për të parandaluar këtë, ekziston “procedura preliminare e vendimit”. Kjo do të thotë që nëse gjykata nacionale është e pasigurtë në in- Gjykata sjell aktgjykime lidhur me rastet që terpretimin apo validitetin e ndonjë ligji të UE, i dorëzohen për shqyrtim. Katër llojet më të ajo mundet, e ndonjëherë edhe duhet, të kon- shpeshta të rasteve janë: sultohet me Gjykatën e Drejtësisë. Kjo këshillë 1. kërkesat për vendime preliminare; jepet në formë të “vendimit preliminar”. 2. proceset gjyqësore për dështimin e përm- bushjes së obligimeve; 2. Proceset gjyqësore për dështimin e 3. proceset gjyqësore për anulim; përmbushjes së obligimeve 4. proceset gjyqësore për dështim veprimi. Komisioni mund të inicojë këto procese gjyqësore nëse ka arsye që të besojë se një Të gjitha janë hollësisht të përshkruara në shtet-anëtar dështon t’i përmbushë obligimet vijim. e parapara me të drejtën e UE. Këto procese gjithashtu mund të iniciohen nga ndonjë 1. Vendimi preliminar shtet-anëtar.

Gjykatat në çdo shtet të UE janë përgjegjëse Në të dyja rastet, Gjykata heton pohimet dhe për të siguruar se ligji i UE zbatohet në mënyrë jep gjykimin e vet. Nëse vërtetohet se është adekuate. Por ekziston rreziku që gjykatat në fajtor, shteti i akuzuar anëtar duhet menjëherë shtete të ndryshme, ta interpretojnë ligjin e t’i përmirësojë veprimet dhe t’i përmbushë UE në mënyra të ndryshme. obligimet.

26 3. Proceset gjyqësore për anulim Si është e organizuar puna e Gjykatës? Nëse ndonjëri nga shtetet-anëtare, Këshilli, Komisioni apo (në rrethana të caktuara) Parla- Rastet së pari regjistrohen dhe pas kësaj, për menti, mendon se ndonjë ligj i caktuar është i të gjitha rastet emërohen gjykatës të caktuar kundërligjshëm, atëherë secila nga këto insti- dhe avokatë-gjeneralë. tucione mund të kërkojë nga Gjykata anulimin e këtij ligji. Procedura që pason përbëhet nga dy faza: së pari është faza me shkrim, e pastaj faza Këto “procese për anulim” munden poashtu të verbale. inicohen nga individët, të cilët duan që Gjyka- ta të anulojë ndonjë ligj të caktuar, sepse në Në fazën e parë, të gjitha palët e involvuara mënyrë të drejtpërdrejtë ndikon dhe ka efekt paraqesin deklarata me shkrim dhe gjykatësi të kundërt tek ata individë. i emëruar në këtë rast përpilon një raport ku rezymon këto deklarata dhe të kaluarën ligjore Nëse Gjykata vërteton, se ligji në fjalë nuk ka të këtij rasti. Nga ky raport, avokati-gjeneral, qënë i miratuar në mënyrë korrekte ose nuk i emëruar për këtë rast, jep konkluzat e veta. bazohet në mënyrë korrekte në traktatet evro- Në kontekst të këtyre konkluzave, gjykatësi jep piane, mund ta shpallë atë ligj të pavlevshëm. propozim-vendimin, që u dorëzohet anëtarëve të tjerë të Gjykatës për shqyrtim. 4. Proceset gjyqësore për dështim vep- rimi Mandej pason faza e dytë – hetimi publik. Në parim, kjo ndodh para tërë Gjykatës (në “se- ancat plenare”), por hetimi poashtu mund të Traktati ka parashikuar që Parlamenti Evropian, bëhet edhe në odat e larta me nga tre ose pesë Këshilli dhe Komisioni të marrin vendime të gjykatës, varësisht nga rëndësia apo komplek- caktuara nën rrethana të caktuara. Nëse këta siteti i rastit. Gjatë hetimit, avokatët e palëve dështojnë ta bëjnë këtë, shtetet-anëtare, paraqesin rastin para gjykatësve dhe para avo- institucionet tjera të Komunitetit dhe (në katit-gjeneral, të cilët mund t’u parashtrojnë rrethana të caktuara) individët ose kompanitë, pyetje avokatëve që përfaqësojnë klientët. mund të paraqesin ankesë në Gjykatë, për të Pastaj, avokati-gjeneral jep konkluzat e veta, regjistruar zyrtarisht këtë shkelje. dhe pas kësaj gjykatësit shqyrtojnë çështjen dhe shpallin aktgjykimet e tyre.

Vendimet e Gjykatës vendosen nga ma- zhoranca dhe shpallen në përfundim të hetimit publik. Ndryshimet në pikëpamje nuk shprehen.

27 Si funksionon Unioni Evropian Gjykata Evropiane e Revizorëve: shpenzimi i arsyeshëm dhe dobiprurës

Faktet kyç

Roli: Përfaqëson shoqërinë e organizuar civile Anëtarë: Momentalisht 222, maksimum 350. Mandati: anëtarët emërohen për afat gjashtëvjeçar, me mundësi për rizgjedhje Adresa: 12 rue Alcide de Gasperi, L-1615 Luksemburg Telefoni: (+352) 4398-1 Faqja e internetit: www.eca.eu.int

Gjykata e Revizorëve kontrollon nëse të gjitha Çka bën Gjykata? të hyrat e Unionit dhe të gjitha shpenzimet e tij janë kryer në mënyrë ligjore dhe të rregullt. Kjo gjykatë, gjithashtu kontrollon nëse bux- Roli kryesor i Gjykatës është të kontrollojë heti i UE është administruar në mënyrë kor- nëse buxheti i UE është implementuar në rekte. Gjykata e Revizorëve u themelua në vitin mënyrë korrekte, me fjalë të tjera, të sigurojë 1977. se të ardhurat dhe shpenzimet e UE janë lig- jore dhe të ndershme, si dhe të sigurojë ad- Gjykata ka nga një anëtar prej çdo shteti ministrim korrekt financiar. Puna e kësaj anëtar të UE, që emërohet nga Këshilli për gjykate, ndihmon të garantojë se sistemi i UE mandat gjashtëvjeçar, me mundësi për rizgjed- operon në mënyrë efikase dhe transparente. hje. Edhe pas zgjërimit, kjo gjykatë do të vazh- dojë të ketë nga një anëtar prej çdo shteti të Për të kryer detyrën që ka, Gjykata heton doku- UE, por, për hir të efikasitetit, Gjykata mund të mentacionin e çdo organizate të UE, që ka të formojë “oda” (me nga vetëm disa anëtarë), hyra apo shpenzime. Po të ketë nevojë, Gjykata për të miratuar lloje të caktuara të raporteve kryen kontroll në vendin e ngjarjes, pra brenda ose mendimeve. në organizatë. Informatat e siguruara shk- ruhen në raporte, që i tërheqin vëmendjen Të gjithë anëtarët e Gjykatës në vendet e tyre Komisionit dhe shteteve-anëtare për prob- kanë punuar për institucione revizioni ose janë lemet eventuale. persona të kualifikuar për këtë punë. Këta janë zgjedhur për kompetencën dhe pavarësinë që Për ta kryer punën e vet sa më mirë, Gjykata e kanë. Gjykatësit punojnë vetëm për Gjykatën. Revizorëve duhet të jetë e pavarur nga institu- cionet tjera, por njëkohësisht të jetë në kon- Anëtarët zgjedhin njërin prej grupit dhe e takt të vazhdueshëm me ato. emërojnë Kryetar, me mandat trevjeçar. Një nga detyrat e saj kyçe është t’u ndihmojë autoriteteve buxhetore (Parlamentit Evropian dhe Këshillit), duke ua prezentuar atyre çdo vit një raport për vitin e kaluar financiar. Ko- mentet që i bën në këtë raport vjetor,

28 luajnë rol të rëndësishëm që Parlamenti të mund Ka përafërsisht 550 të punësuar të kualifikuar, të sjellë vendimin se Komisioni mund të ad- prej të cilëve rreth 250 janë revizorë. Revizorët ministrojë me buxhetin. Nëse janë të kënaqur, janë të ndarë në “grupe revizioni”. Ata harto- Gjykata e Revizorëve, Këshillit dhe Parlamentit jnë propozim-raporte, për të cilat merr vendim gjithashtu u dërgon edhe dokumentet kon- Gjykata. firmuese që paratë e taksapaguesëve evro- pianë, janë shfrytëzuar në mënyrë adekuate. Revizorët shpesh inspektojnë institucionet tjera të UE, shtetet-anëtare dhe shtetet që Përfundimisht, Gjykata e Revizorëve jep pranojnë ndihma nga UE. Vërtetë, edhe pse mendimin e vet para miratimit të rregulloreve puna e Gjykatës ka të bëjë me paratë për të financiare të UE. Gjykata, në çdo kohë mund cilat është përgjegjës Komisioni, 90% e këtyre të komentojë çështjet e caktuara ose mund të të hyrave dhe shpenzimeve menaxhohen nga japë mendim, nëse kjo kërkohet nga ndonjë autoritetet nacionale. institucion i UE. Gjykata e Revizorëve nuk ka forcë zbatuese ligjore. Nëse revizorët zbulojnë manipulim Si është e organizuar puna e ose parregullsi, ata e përcjellin informatën sa Gjykatës? më shpejtë që mundet në organet përgjegjëse të UE, që ato të reagojnë dhe t’i ndërmarrin Gjykata e Revizorëve punon në mënyrë të masat e duhura. pavarur dhe është e lirë të vendosë si t’i or- ganizojë aktivitetet e veta të revizionit. Kjo vendos për atë se kur t’i prezentojë obzervimet e veta dhe çfarë publiciteti t’u japë raporteve dhe opinioneve të veta.

Një pikë e rëndësishme në buxhetin e UE, është ndihma për bujqësinë në mjedis miqësor, i cili i trajton mirë kafshët dhe prodhon ushqim të shëndetshëm. Revizorët kontrollojnë nëse këto para, si dhe paratë e tjera të buxhetit, shpenzohen në mënyrë të duhur.

29 Si funksionon Unioni Evropian Banka Qendrore Evropiane: menaxhimi me euron

Faktet kyç

Roli: Të menaxhojë me euron dhe politikën monetare të UE Anëtarë: Këshilli Drejtues 18, Këshilli i Përgjithshëm 17, Bordi Ekzekutiv 6. Adresa: Kaiserstrasse 29, D-60311 Frankfurt Telefoni: (49) 69 13 440 Faqja e internetit: www.ecb.int

Dymbëdhjetë, nga pesëmbëdhjetë anëtarët net e UE dhe qeveritë e shteteve-anëtare duhet e UE tani kanë një valutë të njëjtë – euron. të respektojnë këtë parim dhe nuk duhet të Banknotat dhe monedhat e hekurta të euros përpiqen të ndikojnë mbi BQE ose mbi bankat janë në qarkullim nga 1 janari, 2002. qendrore nacionale.

Banka Qendrore Evropiane u formua në vitin BQE, bashkëpunon ngushtë me bankat qen- 1998, me Traktatin e Unionit Evropian, për drore nacionale, përgatit dhe implementon të promovuar dhe menaxhuar këtë valutë të vendimet që sjellin organet vendim-marrëse të re, duke kryer operacione këmbimi të parave Eurosistemit: Këshilli Udhëheqës, Bordi Ekze- dhe duke siguruar funksionim të rrjedhshëm kutiv dhe Këshilli i Përgjithshëm. të sistemeve të pagesës. BQE poashtu është përgjegjëse për formësimin dhe implementimin e politikës ekonomike dhe monetare të UE. Çka bën banka? Për ta realizuar detyrën e vet sa më denjësisht, BQE punon me Sistemin Evropian të Bankave Një nga detyrat kryesore të BQE është të ku- Qendrore, që përfshin të gjitha 15 shtetet- jdeset për stabilitetin e çmimeve të euro anëtare të UE. Sidoqoftë, vetëm 12 nga këto hapësirës, duke ruajtur kështu fuqinë blerëse shtete, deri më tani, kanë vënë euron në të euros. qarkullim. Së bashku, këto 12 shtete formo- jnë të ashtuquajturën “euro hapësirë”, ndërsa Kjo nënkupton mbajtjen e inflacionit nën bankat e tyre qendrore, së bashku me Bankën kontroll strikt: BQE ka për qëllim të sigurojë se Qendrore Evropiane, paraqesin atë që njihet si rritja vjetore e çmimeve nuk tejkalon 2%. BQE “Eurosistem”. realizon këtë në dy mënyra: • Së pari, duke kontrolluar sasinë e të hol- BQE punon në mënyrë të pavarur. As BQE, lave në qarkullim. Nëse sasia e të hollave bankat qendrore nacionale të Eurosistemit, e në qarkullim është më e madhe se oferta e as ndonjë anëtar i organeve të tyre vendim- mallërave dhe shërbimeve, kjo do të rezul- marrëse, nuk mund të kërkojë ose të pranojë tojë me inflacion. udhëzime nga ndonjë organ tjetër. Institucio-

30 • Së dyti, duke monitoruar trendet e çmime- Këshilli i Përgjithshëm ve dhe duke vlerësuar rrezikun që paraqesin ato trende për stabilitetin e çmimeve në euro hapësirën. Këshilli i Përgjithshëm është organi i tretë vendim-marrës i BQE. Ky këshill përbëhet Kontrolli i sasisë së të hollave mes tjerash nga Drejtori dhe zëvendës Drejtori i BQE dhe përfshin vendosje të një shkalle kamatore guvernatorët e të gjitha 15 shteteve-anëtare në tërë euro hapësirën. Ky është ndoshta të UE. Këshilli i Përgjithshëm kontribuon në aktiviteti më i njohur i bankës. aspektin këshillues dhe koordinues të BQE, si dhe ndihmon në përgatitjen e zgjërimit të ardhshëm të euro hapësirës.

Si është e organizuar puna e bankës?

Puna e Bankës Qendrore Evropiane organizohet përmes organeve vijuese vendim-marrëse:

Bordi Ekzekutiv

Ky bord përbëhet nga Drejtori i BQE, zëvendës Drejtori dhe nga katër anëtarë tjerë, të gjithë të emëruar me pajtim të kryetarëve apo kryeministrave të shteteve-anëtare të euro hapësirës. Anëtarët e Bordit Ekzekutiv janë të emëruar për një mandat tetëvjeçar, pa mundësi për rizgjedhje.

Bordi Ekzekutiv është përgjegjës për imple- mentimin e politikës monetare, siç është e paraparë nga Këshilli Drejtues (lexo më poshtë) dhe për dhënien e udhëzimeve bankave qen- drore nacionale. Poashtu organizon mbledhjet e Këshillit Drejtues dhe është përgjegjës për organizimin e përditshëm të BQE.

Këshilli Drejtues

Këshilli Drejtues është organi më i lartë vendim-marrës i Bankës Qendrore Evropiane. Përbëhet nga gjashtë anëtarët e Bordit Ekzekutiv dhe nga guvernatorët e 12 bankave qendrore të euro hapësirës. Kryesohet nga Drejtori i BQE. Misioni i tij primar është të definojë politikën monetare të euro hapësirës dhe, në veçanti, të përcaktojë shkallët fikse të kamatave, të cilat duhet të merren parasysh Uim Dusenberg u emërua President i BQE në vitin nga bankat komerciale, kur marrin të holla nga 1998. Detyra kryesore e bankës është mbajtja e banka qendrore. inflacionit nën kontroll.

31 Si funksionon Unioni Evropian Komiteti Ekonomik dhe Social Evropian: zëri i shoqërisë civile

Faktet kyç

Roli: Përfaqëson shoqërinë e organizuar civile Anëtarë: Momentalisht 222, maksimum 350. Mandati: Katër vjet Mbledhjet: Bruksel, mujore. Adresa: 2 rue Ravenstein, B-1000 Bruksel Telefoni: (+32-2) 546 90 11 Faqja e internetit: www.esc.eu.int

Ky komitet u formua në vitin 1957 me Trak- Sipas kësaj, Këshilli ekonomik dhe social ev- tatin e Romës. Komiteti ekonomik dhe social ropian, paraqet urën lidhëse mes Unionit dhe evropian është një organ këshilldhënës që i qytetarëve të tij, duke promovuar një shoqëri përfaqëson punëdhënësit, sindikatet, fermerët, më aktive, më përfshirëse dhe rrjedhimisht, konsumatorët dhe grupet tjera të interesit, që shoqëri më demokratike në Evropë. bashkërisht paraqesin “shoqërinë e organizuar civile”. Këshilli i prezenton opinionet e tyre Ky komitet është pjesë integrale e procesit dhe i mbron interesat e tyre para Komisionit, vendim-marrës të UE: duhet të konsultohet Këshillit dhe Parlamentit Evropian. para se të sillen vendime për çështje eko- nomike dhe sociale. Me vetiniciativë, poashtu

Punësimi në Evropë është ndikuar shumë nga politikat e UE. Me anë të Komitetit ekonomik dhe social, punëdhënësit dhe unionet tregëtare kanë fjalën e tyre në këto politika.

32 mund të japë opinione për çështje të tjera që i Çka bën KES? konsideron të rëndësishme. Komiteti Ekonomik dhe Social ka tre role Deri sa të bashkohen shtetet e reja anëtare, kryesore: KES do të ketë 222 anëtarë, numër që përafër- • të këshillojë Këshillin, Komisionin dhe Par- sisht reflekton numrin e banorëve të shteteve lamentin Evropian, ose me kërkesë të tyre të UE. Në vijim është shënuar numri i përfaqë- ose me vetiniciativë të Komitetit; suesëve të shteteve: • të inkurajojë shoqërinë civile që të përfshi- het më shumë në përpilimin e ligjeve dhe në Gjermania, Franca, Italia procesin e vendimmarrjes të UE; dhe Mbretëria e Bashkuar 24 • të mbështesë dhe nxisë rolin e shoqërisë ci- Spanja 21 vile në shtetet që nuk janë anëtare të UE Belgjika, Greqia, Holanda, dhe të ndihmojë për të formuar struktura Austria, Portugalia dhe Suedia 12 këshilldhënëse. Danimarka, Irlanda dhe Finlanda 9 Luksemburgu 6 Gjithsej 222 Kush janë anëtarë të KES? Kryesisht duke punuar në shtetet e tyre, Numri i përfaqësuesëve të këtyre shteteve nuk anëtarët e Komitetit formojnë tre grupe që i do të ndryshojë pas zgjërimit, por përfaqë- përfaqësojnë punëdhënësit, të punësuarit dhe suesit nga shtetet e reja anëtare do t’i bashko- interesat e ndryshme ekonomike dhe sociale. hen Komitetit. Ky do të jetë numri i përfaqë- suesëve për çdo anëtar të ri: Grupi i Punëdhënësve ka anëtarë prej sektorit privat e publik të industrisë, bizneseve të vo- Polonia 21 gla e të mesme, odave ekonomike, tregëtisë Rumunia 15 me shumicë dhe pakicë, bankave dhe siguri- Bullgaria, Republika Çeke dhe Hungaria 12 meve, transportit dhe bujqësisë. Lituania dhe Sllovakia 9 Estonia, Letonia dhe Sllovenia 7 Grupi i të Punësuarve përfaqëson të gjitha Qiproja 6 kategoritë e të punësuarve, nga punëtorët Malta 5 fizikë deri te ata ekzekutivë. Anëtarët e këtij grupi vijnë nga organizatat sindikaliste nacio- Sipas kësaj, Komiteti do të ketë gjithsej 344 nale. anëtarë. Grupi i tretë përfaqëson numër të madh të in- Anëtarët emërohen nga qeveritë e shteteve- teresave: OJQ, asociacionet e fermerëve, bi- anëtare të UE, por ata janë politikisht të pa- zneset e vogla, zejet dhe profesionet, koopera- varur. Ata zgjidhen me mandat katërvjeçar, me tivat dhe asociacionet joprofitabile, organiza- mundësi për rizgjedhje. tat e konsumatorëve dhe ato të mjedisit, shoqatat shkencore dhe akademike, si dhe Komiteti takohet në Asamblenë Plenare dhe asociacionet që përfaqësojnë familjen, gratë, diskutimet e tij përgatiten nga gjashtë nënk- personat e hendikepuar, etj. omitete, të njohura si “departamente”; çdo komitet përfshin lëmi të caktuar. Komiteti zgjedh kryetarin dhe dy nënkryetarë, me man- dat dyvjeçar.

33 Si funksionon Unioni Evropian Komiteti i Rajoneve: zëri i qeverisë lokale

Faktet kyç

Roli: Përfaqëson autoritetet rajonale dhe lokale Anëtarë: Momentalisht 222, maksimum 350. Mandati: Katër vjet Mbledhjet: Bruksel, pesë mbledhje plenare në vjet Adresa: 79 rue Belliard, B-1040 Bruksel Telefoni: (+32-2) 282 22 11 Faqja e internetit: www.cor.eu.int

Komiteti i Rajoneve, i formuar në vitin 1994 Numri i përfaqësuesëve nga këto vende, nuk do me Traktatin e Unionit Evropian (Mastriht), të ndryshojë pas zgjërimit, por përfaqësuesit është një organ këshilldhënës, i përbërë nga nga shtetet e reja anëtare do t’i bashkohen përfaqësues të autoriteteve rajonale dhe lo- Komitetit. Ky është numri i përfaqësuesëve të kale evropiane. Ky komitet mundëson që këto shteteve të reja anëtare: autoritete të kenë ndikim në përcaktimin e politikave të Unionit Evropian dhe mundëson Polonia 21 respektimin e identitetit dhe veçorive rajonale Rumunia 15 dhe lokale. Bullgaria, Republika Çeke dhe Hungaria 12 Lituania dhe Sllovakia 9 Komiteti duhet të konsultohet për çështje që Estonia, Letonia dhe Sllovenia 7 kanë të bëjnë me qeverinë lokale dhe rajonale, Qiproja 6 sic janë politikat rajonale, mjedisi, arsimimi Malta 5 dhe transporti. Sipas kësaj, Komiteti do të ketë gjithsej 344 Deri në anëtarësimin e plotë të anëtarëve të anëtarë. rinj, Komiteti do të ketë 222 anëtarë. Numri për çdo shtet-anëtar, përafërsisht reflekton Anëtarët e Komisionit janë politikanë të zgjed- numrin e banorëve të po atij shteti dhe është hur komunalë apo rajonalë, të cilët përfaqëso- si vijon: jnë një tërësi që realizon aktivitete qeveritare lokale dhe rajonale në Unionin Evropian. Ata Gjermania, Franca, Italia mund të jenë kryetarë rajonalë, parlamentarë dhe Mbretëria e Bashkuar 24 rajonalë, këshilltarë të qytetit, prefektë të Spanja 21 qyteteve të mëdha, etj. Belgjika, Greqia, Holanda, Austria, Portugalia dhe Suedia 12 Ata emërohen nga qeveritë e shteteve-anëtare Danimarka, Irlanda dhe Finlanda 9 të UE, por funksionojnë në pavarësi të plotë Luksemburgu 6 politike. Këshilli i Unionit Evropian i zgjedh Gjithsej 222 ata për mandat katërvjeçar, me mundësi për rizgjedhje. Në bazë të Traktatit të Nicës,

34 ata duhet të kenë mandat nga autoritetet që • Komisioni për arsim dhe kulturë (EDUC); ata i përfaqësojnë ose duhet t’u japin politiki- • Komisioni për çështje kushtetuese dhe qe- sht llogari këtyre autoriteteve. verisje evropiane (CONST); • Komisioni për marrëdhënie të jashtme (REL- Komiteti i Rajoneve zgjedh Kryetar nga EX). anëtarët e tij, me mandat dyvjeçar.

Çka bën Komiteti?

Roli i Komitetit të Rajoneve është që mendi- met dhe propozimet lokale e rajonale t’i inkuadrojë në legjislacionin e UE. Këtë e bën duke shprehur mendime lidhur me propozimet e Komisionit.

Komisioni dhe Këshilli duhet ta konsultojnë Komitetin e Rajoneve për çështjet me relevancë për autoritetet lokale dhe rajonale, por këtë mund ta bëjnë atëherë kur duan vet ato, ndërsa Komiteti mund të miratojë propozime me vetiniciativë dhe t’i prezentojë ato para Komisionit, Këshillit dhe Parlamentit.

Si është e organizuar puna e Komitetit?

Çdo vjet Komiteti i Rajoneve mban pesë mbled- hje plenare, gjatë së cilave definohen politikat e përgjithshme dhe miratohen propozimet.

Anëtarët e Komitetit janë të emëruar në “komisione” speciale, puna e të cilave është që t’i organizojnë mbledhjet plenare. Ekzistojnë gjashtë komisione: • Komisioni për politikë kohezive territoriale (COTER); • Komisioni për politikë ekonomike dhe sociale (ECOS); • Komisioni për mbështetje zhvillimit (DEVE);

Me anë të Komitetit të Rajoneve, prefektët dhe këshilltarët e qyteteve nga tërë Evropa kanë fjalën e tyre në aksionin e UE, i cili ndikon në rajonet – siç janë projektet për përmirësimin e transportit, komunikimit dhe rrjetit energjetik.

35 Si funksionon Unioni Evropian Banka Evropiane e Investimeve: financimi i projekteve të UE

Faktet kyç

Roli: Financon projektet e UE Anëtarë: Shtetet anëtare Bordi i Drejtorëve 25 Komiteti Menaxhues 8 Adresa: 100 Boulevard Konrad Adenauer, L-2950 Luksemburg Telefoni: (352) 4379-1 Faqja e internetit: www.eib.eu.int

Banka Evropiane e Investimeve u formua në të tërhiqen shuma të mëdha të kapitalit me vitin 1958 me Traktatin e Romës. Kjo bankë kushte shumë konkurrente. Kjo i mundëson ndihmon që të arrihen synimet e Unionit, duke bankës të investojë në projekte me interes financuar projekte të caktuara investimi. publik, të cilat ndryshe nuk do të mund t’i merrnin paratë ose do të duhej t’i huazonin me Projektet e zgjedhura janë projekte që kushte shumë të pavolitshme. promovojnë integrimin evropian, zhvillimin e balancuar, kohezionin ekonomik dhe social, si Projektet në të cilat investon banka, zgjidhen dhe ekonominë e bazuar në njohuri inovative. me kujdes sipas kritereve në vijim: • këto duhet të kontribuojnë për realizimin e qëllimeve të UE, siç janë përpjekjet për Çka bën banka? t’i bërë industritë dhe bizneset e vogla evropiane më konkurruese; krijimi i rrjetit Misioni i BEI është që të investojë në projekte, transevropian (transporti, telekomunikcioni të cilat promovojnë synimet e Unionit Evropian. dhe energjia); përkrahja e sektorit të Është joprofitabile dhe nuk merr para nga teknologjisë informatike; mbrojtja e mjedisit kursimet ose nga xhirollogaritë momentale. natyror dhe urban; përmirësimi i shërbimeve Kjo bankë nuk shfrytëzon asnjë fond nga shëndetësore dhe arsimore; buxheti i UE. Banka evropiane e investimeve • nga këto projekte kryesisht duhet të kenë financohet me hua nga tregjet financiare dhe dobi rajonet më të pazhvilluara; nga aksionarët e bankës – shtetet-anëtare të • ato duhet të ndihmojnë në tërheqjen e Unionit Evropian. Ata bashkërisht marrin pjesë burimeve tjera financiare. në kapitalin e bankës; kontributi i çdo shteti reflekton pjesëmarrjen ekonomike në Union. Këto kritere zbatohen për aktivitetet brenda dhe jashtë Unionit Evropian. Përafërsisht Kjo mbështetje nga shtetet-anëtare i jep 90% të aktiviteteve të BEI ndodhin brenda Bankës Evropiane të Investimeve rangimin Unionit Evropian, por një pjesë e rëndësishme më të lartë të mundshëm për kreditim (AAA) e fondeve është e dedikuar për anëtarët e në tregjet e parave, ku rrjedhimisht mund ardhshëm.

36 BEI poashtu përkrah zhvillimin në shtetet e Banka bashkëpunon me institucionet e UE. Për Mediteranit, në Afrikë, Karibe dhe në Pacifik, shembull, përfaqësuesit e saj mund të marrin si dhe projektet në Amerikën Latine dhe në pjesë në komitete të Parlamentit Evropian, e Azi. Drejtori i BEI mund të marrë pjesë në mbledh- jet e Këshillit. Së fundi, BEI është aksionare më e madhe në Fondin Evropian të Investimeve. Ky fond u for- Vendimet e bankës i sjellin organet në vazh- mua në vitin 1994, për të financuar ndërmar- dim: rjet e vogla dhe të mesme (NVM). • Bordi i Guvernatorëve përbëhet nga min- istrat (zakonisht ministrat e financave) prej Si është e organizuar puna e të gjitha shteteve-anëtare. Ky bord definon bankës? politikën e përgjithshme të bankës për huazime, aprovon bilancin dhe raportin vje- tor, autorizon bankën të financojë projekte Banka në mënyrë të drejtpërdrejtë bashkëpu- jashtë UE dhe vendos për rritjen e kapitalit. non me projekte të mëdha (së paku 25 milion • Bordi i Drejtorëve, i kryesuar nga Drejtori i euro), ndërsa për projektet më të vogla (NVM Bankës, përbëhet nga 24 anëtarë të emëruar ose autoritetet lokale) punon me rreth 180 nga shtetet-anëtare dhe një nga Komisioni banka dhe ndërmjetësues specialistë finan- Evropian. Aprovon operacionet huazuese, si ciarë në Evropë. dhe siguron menaxhimin adekuat të BEI. • BEI është institucion autonom. Vendimet për Komiteti Menaxhues është organ plotësisht huazim i sjell vetëm në bazë të meritave të çdo ekzekutiv i kësaj banke. Menaxhon aktiv- projekti dhe në bazë të mundësive që ofrojnë itetet e përditshme të BEI. tregjet financiare. Çdo vjet prezanton raport për të gjitha aktivitetet e veta. Eurekaslide

BEI financon një varg projekte, përfshirë këtu linket e reja rrugore dhe hekurudhore, për të përmirësuar rrjetet evropiane të transportit.

37 Si funksionon Unioni Evropian Ombudsmani Evropian: shqyrtimi i ankesave tuaja

Faktet kyç

Roli: Të zbulojë keqadministrimin Mandati: Pesë vjet, me mundësi për rizgjedhje Adresa: 1 avenue du Président Robert Schuman, B.P. 403, F-67001 Strazburg Telefoni: (33) 3 88 17 23 13 Faqja e internetit: www.euro-ombudsman.eu.int

Funksioni i Ombudsmanit Evropian u formua Çfarë bën Ombudsmani? me Traktatin e Unionit Evropian (Mastriht, 1992). Ombudsmani vepron si ndërmjetësues Ombudsmani ndihmon zbulimin e mes qytetarëve dhe autoriteteve të UE. Ai ka “keqadministrimit” në institucionet evropiane të drejtë t’i pranojë dhe t’i shqyrtojë ankesat dhe në organet tjera të UE. “Keqadministrim” e qytetarëve, bizneseve dhe institucioneve të do të thotë administrim i dobët ose i dështuar. UE, si dhe nga ata që banojnë ose që legalisht Me fjalë të tjera, keqadministrimi ekziston kur qëndrojnë në ndonjë shtet të UE. ndonjë institucion i UE dështon të bëjë diçka që është dashur ta bëjë ose nëse e bën këtë në Ombudsmani zgjidhet nga Parlamenti Evropian mënyrë të gabuar, apo nëse bën diçka që nuk me mandat pesëvjeçar, me mundësi për t’u është dashur ta bëjë. zgjedhur përsëri, që korrespondon me manda- Shembuj të keqadministrimit janë: tin legjislativ të Parlamentit. • jokorrektësia, • diskriminimi, • keqpërdorimi i pozitës, • mungesa e informatave ose refuzimi për të informuar, • vonesat e panevojshme, • procedurat e gabuara.

Z. Nikiforos Diamanduros mori postin e Ombudsmanit në prill të vitit 2003.

38 Ombudsmani mund t’u japë rekomandime insti- Si është e organizuar puna e Om- tucioneve të UE dhe mund t’i përcjellë një budsmanit? çështje Parlamentit Evropian, që ai t’i ndër- marrë masat e nevojshme politike. Ombudsmani shqyrton raste me vetiniciativë Ombudsmani funksionon plotësisht në mënyrë ose në bazë të ankesave që dorëzohen. të pavarur dhe në mënyrë të paanshme. Ai nuk kërkon dhe as nuk pranon instrukcione nga Institucionet dhe organet e UE janë të obl- asnjë qeveri apo organizatë. Për më tepër, iguara t’i sigurojnë Ombudsmanit çdo lloj in- gjatë mandatit të tij, ai mund të mos kryejë formate që ai kërkon ose t’i mundësojnë atij asnjë aktivitet tjetër profesional, me pagesë qasje në dokumentet e të dhënave relevante. apo pa pagesë. Ata mund të refuzojnë ta bëjnë këtë vetëm nëse duan t’i mbajnë të dhënat e tyre të fshehta. Si të ankoheni te Ombudsmani? Nëse Ombudsmani zbulon ndonjë rast të keqa- Nëse jetoni në Unionin Evropian (ose dministrimit, ai informon institucionin përfaqësoni institucion apo biznes që gjendet përgjegjës dhe jep rekomandime. Institucioni në UE) dhe nëse mendoni se keni qenë viktimë përkatës ka tre muaj afat për të dhënë mendi- e keqadministrimit nga ndonjë institucion apo min e vet të detajuar për çështjen në fjalë. organ i UE, puna e parë që duhet ta bëni është të kontaktoni me atë institucion apo organ Ombudsmani pastaj ia dorëzon raportin Parla- përmes kanaleve të zakonta administrative dhe mentit Evropian dhe institucionit përkatës. Ai të mundoheni që të zgjidhni problemin. poashtu njofton ankuesin me rezultatin nga hetimi. Nëse kjo qasje dështon, mund të ankoheni te Ombudsmani Evropian. Çdo vit, Ombudsmani i dorëzon Parlamentit Evropian raport për të gjitha rastet e shqyrtu- Ankesën te Ombudsmani duhet patjetër ta bëni ara. brenda dy vitesh nga dita kur keni kuptuar se ndodh keqadministrimi. Ju duhet të deklaroni qartë se kush jeni dhe pse ankoheni, edhe pse mund të kërkoni që ankesa të mbetet e fshehtë. Nëse është e nevojshme, Ombudsmani mund t’u këshillojë që t’i drejtoheni ndonjë institucioni tjetër.

Ombudsmani nuk do t’i shqyrtojë ankesat tuaja nëse pohimet shqyrtohen ose janë shqyrtuar më parë në ndonjë gjykatë.

Vizitoni faqen e internetit të Ombudsmanit, për të parë se si përgatitet ankesa që do t’ia drejtoni Ombudsmanit.

39 Si funksionon Unioni Evropian Agjencionet

Agjencioni nuk është institucion i UE: është organ i formuar nga UE për të kryer një detyrë të caktuar teknike, shkencore ose menaxheriale.

Institucionet e UE (Parlamenti, Këshilli, Komisioni, etj.) u formuan në bazë të traktateve evro- piane, ndërsa agjencionet nuk janë paraparë me këto traktate. Këto agjencione janë formuar në bazë të një ligji të veçantë, që përcakton detyrën e agjencionit të caktuar. Jo të gjitha quhen zyrtarisht “agjencione”. Ato mund të jenë qendra, institute, fondacione, zyra ose organizata.

Momentalisht ekzistojnë 19 agjencione. Dy nga këto, Instituti Evropian për Studime të Sigurisë dhe Qendra Satelitore e Unionit Evropian, u formuan me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë (lexo më lartë kapitullin për Këshillin e Unionit Evropian). Dy agjencionet tjera, Europoli dhe Euroxhast-i, luajnë rol të rëndësishëm në bashkëpunimin e shtetevë të UE në sferën Drejtësisë dhe punëve të Brendshme. Ato janë të përshkruara më poshtë.

15 agjencionet tjera kryejnë detyra të parapara në “shtyllën e parë” të UE, të ashtuquajturat “çështje të Komunitetit”. Lexo më poshtë për përshkrim të shkurtë të çdo agjencioni.

Qendra Evropiane për Fondacioni Evropian për zhvillimin e trajnimit përmirësimin e jetesës dhe profesional kushteve të punës

E formuar në vitin 1975, Qendra Evropiane për I formuar në vitin 1975, Fondacioni Evropian zhvillimin e trajnimit profesional ka selinë në për përmirësim të jetesës dhe kushteve të Selanik, Greqi. punës (EUROFOUND) ka selinë e tij në Dablin, Irlandë. Detyra e saj është që të analizojë dhe të sigurojë informatat për arsimin profesional Detyra e këtij fondacioni është që: dhe për sistemet e trajnimit, politikat, • të këshillojë përpiluesit e politikave sociale hulumtimet dhe praktikën e trajnimit. Kjo dhe të punës; ndihmon specialistët në tërë Unionin Evropian • të vlerësojë dhe analizojë kushtet e jetesës që të zhvillojnë dhe përmirësojnë arsimin dhe dhe punës; trajnimin profesional në Evropë. • të raportojë për zhvillimet dhe trendet; • të kontribuojë për përmirësimin e kualitetit Kjo qendër ka gjithashtu edhe faqe interaktive të jetesës. të internetit të quajtur “Fshati Evropian për Trajnim”: www.trainingvillage.gr Për më shumë informata, vizito: Për më shumë informata, vizito: www.eurofound.eu.int www.cedefop.eu.int

40 Agjencioni Evropian i Qendra mbikqyrëse Evro- Mjedisit piane për drogë dhe varësi nga droga Agjencioni Evropian i Mjedisit u formua në vitin 1990. Selia e tij gjendet në Kopenhagë, E formuar në vitin 1993, Qendra mbikqyrëse Danimarkë. Evropiane për drogë dhe varësi nga droga (EMCDDA) gjendet në Lisbonë, Portugali. Detyra e këtij agjencioni është të mbledhë dhe distribuojë informata për gjendjen dhe trendet Detyra e kësaj qendre është të mbledhë dhe të e mjedisit në Evropë. Ky këshill është i hapur distribuojë informata objektive, të besueshme për vendet që nuk janë anëtare të UE: Islanda, dhe krahasuese për drogën dhe varësinë nga Lihtenshtajni dhe Norvegjia kanë qenë anëtarë droga në Evropë. Është në partneritet me që nga fillimi. Agjencioni aktivisht bashkëpu- vendet që nuk janë anëtare të UE, si dhe non me organet për ruajtjen e mjedisit jetësor me organet ndërkombëtare, siç janë: Pro- dhe me organizatat ndërkombëtare. grami Ndërkombëtar për Kontroll të Drogës i Kombeve të Bashkuara, Organizata Botërore Për më shumë informata, vizito: e Shëndetësisë, Grupi Popidu i Këshillit të www.eea.eu.int Evropës, Organizata Botërore e Doganave, Policia Ndërkombëtare (Interpoli) dhe Policia Evropiane (Europoli). Fondacioni Evropian për Për më shumë informata, vizito: Trajnim www.emcdda.org

I formuar në vitin 1990, Fondacioni Evropian për Trajnim (ETF) gjendet në Torino të Italisë. Agjencioni Evropian për FET ndihmon në përmirësimin e trajnimit kontroll të prodhimeve profesional në mbi 40 shtete që nuk janë anëtare të UE. Këtu përfshihen shtetet mjekësore kandidate dhe shtetet në rajonet fqinje, siç janë Afrika Veriore, Lindja e Mesme, Ballkani I formuar në vitin 1993, Agjencioni Evropian dhe ish Bashkimi Sovjetik. për kontrollin e prodhimeve mjekësore (EMEA) është vendosur në Londër, Britani e Madhe. Këtyre shteteve, Fondacioni u ofron njohuri, Agjencioni ndihmon për mbrojtje të shëndetit ekspertizë dhe përvoja në trajnimin e njerëzve në Evropë dhe promovon atë, duke kontrol- për vendet e reja të punës dhe në zhvillimin e luar prodhimet mjekësore për njerëz dhe ato programeve afatgjate të arsimit. veterinare. Ky agjencion merr parasysh dhe shfrytëzon ekspertizat shkencore nga të gjitha Për më shumë informata, vizito: shtetet e UE. www.etf.eu.int Disa lloje të prodhimeve mjekësore që de- rivojnë nga bioteknologjia, mund të shiten në Unionin Evropian vetëm pas ekzaminimeve të kujdesshme nga EMEA. Nëse ky agjencion zbulon se një prodhim është i sigurtë dhe me kualitet të lartë, Komisioni Evropian mund ta lejojë shitjen e tij në gjitha shtetet e UE. Per- sonat që duan të ofrojnë në treg prodhime të reja mjekësore, poashtu mund të aplikojnë për këtë lloj autorizimi.

41 Si funksionon Unioni Evropian

Prodhimet mjekësore tradicionale autorizohen Agjencioni Evropian për sig- individualisht nga çdo shtet i UE. EMEA ndih- mon funksionimin e një sistemi të njohjes re- uri dhe shëndet në punë ciproke të këtyre autorizimeve nacionale. I formuar në vitin 1994, Agjencioni Evropian Për më shumë informata, vizito: për siguri dhe shëndet në punë ka selinë në www.emea.eu.int Bilbao të Spanjës.

Asnjë shtet nuk mund të trajtojë ashtu si duhet çështjet e sigurisë dhe shëndetin në Zyra për harmonizimin në punë, me të cilat sot ballafaqohet Evropa. Për tregun e brendshëm (bren- këtë arsye u formua ky agjencion, që të mbled- det dhe disenjot tregëtare) hë njohuri sa më të gjëra dhe informata të bollshme për këto çështje, veçanërisht për masat preventive. E formuar në vitin 1994, Zyra e harmonizimit në tregun e brendshëm është e vendosur në Përveç që zhvillon rrjet të përgjithshëm të veb Alikante, në Spanjë. faqeve për sigurinë dhe shëndetin, Agjencioni poashtu drejton një program aktiv publicistik, Detyra e saj është të zbatojë procedurat e duke publikuar gjithçka, duke filluar prej ra- regjistrimit për brendet dhe disenjot e porteve specialiste informuese deri te materi- Komunitetit. alet që përdoren për fushata që kanë të bëjnë me këto çështje. Sistemi i “brendeve të Komunitetit” thjeshtë- son jetën dhe zvogëlon shpenzimet e bizne- Agjencionin e udhëheq Bordi Administrativ, në seve evropiane. Një prodhues që dëshiron ta të cilin janë përfaqësuar sindikatet, organiza- mbrojë shenjën e vet në Evropë, më nuk ka tat e punëdhënësve, qeveritë nacionale dhe nevojë të regjistrojë simbol identik në çdo Komisioni Evropian. shtet të UE. Përmes të kësaj zyre, ai tani mund të aplikojë për shenjë unike, që i jep të drejtën Për më shumë informata, vizito: t’u ndalojë firmave tjera të përdorin shenja europe.osha.eu.int identike apo të ngjashme në tërë UE.

Për më shumë informata, vizito: oami.eu.int Zyra për objektet industriale

Zyra për objektet industriale gjendet në Angers, në Francë. Kjo zyrë është formuar në vitin 1994.

Detyra e saj është të administrojë sistemin e të drejtave mbi objektet – një formë e të drejtave të pronës industriale që ka të bëjë me objektet prodhuese.

CPVO, ashtu si edhe Zyra për harmonizim në tregun e brendshëm, akordon të drejta për mbrojtje të pronës industriale për objekte të ndryshme. Këto të drejta janë valide për peri- udhë 25 ose 30 vjeçare.

Për më shumë informata, vizito: www.cpvo.eu.int

42 Qendra për përkthime Qendra monitoruese Evropi- ane mbi racizmin dhe kse- E formuar në vitin 1994, Qendra për përkthime ka selinë në Luksemburg. nofobinë

Qendra, e cila vetëfinancohet, u formua për të Qendra monitoruese Evropiane mbi racizmin përmbushur nevojat për përkthim të agjen- dhe ksenofobinë, ndodhet në Vienë, në cioneve tjera të decentralizuara të UE. Në bazë Austri. Është themeluar në vitin 1997. të marrëveshjes vullnetare për bashkëpunim, poashtu kryen shërbime përkthimi për institu- Detyra kryesore e Qendrës është që për UE dhe cionet e UE dhe organeve tjera që poashtu shtetet-anëtare të saj të sigurojë informata kanë shërbimet e tyre për përkthim. objektive, të besueshme dhe krahasuese për racizmin, ksenofobinë dhe antisemitizmin në Për më shumë informata, vizito: Evropë, si dhe të hartojë dhe përgatisë www.cdt.eu.int strategji mbarëevropiane për t’u ballafaquar me këto probleme.

Kjo qendër studion shtrirjen dhe zhvillimin e Agjencioni Evropian për racizmit dhe ksenofobisë, si dhe i analizon Rindërtim shkaqet, pasojat dhe efektet e tyre. Poashtu nxjerr në pah dhe jep shembuj të integrimit të emigrantëve dhe minoriteteve etnike e re- Agjencioni Evropian për Rindërtim u formua në ligjioze. vitin 1999. Selia e tij është në Selanik, Greqi, por ka qendra operative edhe në Beograd, Bërthama e funksionimit të qendrës është rr- Prishtinë, Podgoricë dhe Shkup. jeti informativ Evropian për racizëm dhe kse- nofobi (RAXEN). Përbëhet nga 15 “Qendra Na- Detyra e tij është të menaxhojë programet cionale Fokusimi” (nga një për çdo shtet- kryesore të UE që sigurojnë ndihmë për anëtar) që mbledhin, krahasojnë dhe rindërtim të shteteve të rajonit të Ballkanit, të shpërndajnë informata për racizmin dhe kseno- cilat u dëmtuan shumë nga luftrat e fundit. fobinë në vendet e tyre. AER i jep llogari Këshillit Evropian dhe Për më shumë informata, vizito: Parlamentit Evropian, ndërsa Bordi Drejtues i www.eumc.eu.int tij është i përbërë nga Komisioni Evropian dhe përfaqësues nga të gjitha shtetet-anëtare të UE. Ky agjencion menaxhon një program ndihmash, në vlerë prej 1.6 miliardë euro në vit.

Për më tepër informata, vizito: www.ear.eu.int

43 Si funksionon Unioni Evropian

Organizata Evropiane për Mes detyrave të ndryshme që ka, agjencioni për siguri detare do të zhvillojë një metodologji të sigurinë e ushqimit përbashkët për të gjitha shtetet e UE për të hetuar aksidentet detare, si dhe do të krijojë Organizata Evropiane për sigurinë e ushqimit sistem informativ mbarëevropian për trafikun filloi të veprojë në vitin 2002. Përkohësisht transportues detar. është e vendosur në Bruksel, Belgjikë. Për më shumë informata, vizito: Përgjegjësia e saj primare është të sigurojë europa.eu.int/agencies/emsa këshillim të pavarur shkencor për të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me sigurinë e ushqimit. Organizata vlerëson rrezikun për rrjetin ushqimor dhe kryen vlerësime shkencore Agjencioni Evropian për të gjërave të ndryshme, që mund të ndikojë në siguri aviacioni sigurinë e ushqimit në Evropë. Agjencioni Evropian për siguri aviacioni u Aktiviteti i organizatës përfshin tërë procesin formua në vitin 2002. prodhues ushqimor – kushtimisht thënë, “prej fermës deri te piruni”. Me fjalë të tjera, kjo Detyra e tij është t’i ndihmojë UE-së të organizatë përfshin sferat nga prodhimi primar zhvillojë ligje dhe rregulla për sigurinë ajrore (përfshirë sigurinë e ushqimit për kafshë) deri dhe t’i ndihmojë Komisionit të verifikojë se a te sigurimi i ushqimeve për konsumatorët. Kjo respektohen rregullat e UE. Agjencioni poashtu organizatë mbledh informata nga mbarë bota, do të sigurojë ndihmë teknike për organizatat duke ndjekur vazhdimisht zhvillimet e reja ndërkombëtare, përgjegjëse për sigurinë e shkencore. Zbulimet e saj i ndan jo vetëm me aviacionit civil dhe mbrojtjen e ambientit. ekspertët dhe vendim-marrësit, por edhe me Ky agjencion do t’u ndihmojë autoriteteve publikun e gjërë. aeronautike të vendeve që nuk janë anëtare të UE. Për më shumë informata, vizito: www.efsa.eu.int Agjencioni ka të drejtë të kryejë detyra të caktuara ekzekutive, siç është dhënia e çertifikatave për prodhime aeronautike. Agjencioni Evropian për Akcionet e përbashkëta janë më efektive se akcionet individuale nga shtetet-anëtare. siguri detare Për më shumë informata, vizito: Agjencioni Evropian për Siguri Detare u formua europa.eu.int/agencies/easa në vitin 2002. Qëllimi i tij është të ndihmojë në përmirësimin e sistemit të sigurisë detare të UE, duke zvogëluar rrezikun nga aksidentet detare, ndotjen nga anijet dhe zhdukjen e njerëzve në det.

Ky agjencion siguron këshillim teknik dhe shkencor për të ndihmuar përmirësimin e legjislacionit të UE për sigurinë detare dhe ndotjen nga anijet. Poashtu ndihmon Komisionin të mbikqyrë punën e UE dhe shteteve kandidate, si dhe i këshillon qeveritë e tyre.

44 Europoli Europolit e përbëjnë përfaqësues të shteteve- anëtare, nga një prej të gjitha vendeve.

Europoli, Zyra e Policisë Evropiane, u formua Për më shumë informata, vizito: në vitin 1992 për të siguruar informata për kri- www.europol.eu.int min në Evropë. Selia e kësaj zyre është në Hag të Holandës. Personelin e kësaj zyre e përbëjnë përfaqësues të agjencioneve nacionale, të cilat Euroxhasti e zbatojnë ligjin (policia, doganat, shërbimet e migracionit, etj.). Euroxhasti u formua në vitin 2002 për t’i nxitur autoritetet e drejtësisë të shteteve të UE të Qëllimi i Europolit është t’u ndihmojë shteteve- punojnë së bashku në luftën kundër krimit, anëtare të UE të bashkëpunojnë më ngushtë përfshirë këtu krimin kompjuterik, rastet e dhe në mënyrë më efektive parandalimin dhe falsifikimit dhe korrupcionit, larjen e parave luftimin e krimit të organizuar ndërkombëtar, dhe krimin ndaj mjedisit. Për shembull, ndi- në veçanti kundër: hma e tij konsiston në atë që ndihmon këmbim • tregëtisë me drogë më të lehtë të informatave mes autoriteteve • rrjetit të migracionit nacionale, siguron asistencë ligjore reciproke • kontrabandës së automjeteve dhe i ekstradon personat e kërkuar. “Selia” e • trafikimit me njerëz, përfshirë pornografinë përkohshme është në Hagë, në Hollandë. me fëmijë Euroxhasti përbëhet nga një prokuror, gjykatës • falsifikimit të parave dhe mënyrave tjera të ose zyrtar policor, të deleguar nga çdo shtet- pagesës anëtar. Ata formojnë “Kolegjiumin” (respektiv- • trafikimit me substanca radioaktive dhe isht bordi menaxhues) të organizatës dhe për nukleare Kryetar zgjedhin një nga anëtarët e tyre, për • terrorizmit mandat trevjeçar. Kolegjiumi ndihmohet nga sekretariati dhe nga personeli i zyrtarëve të UE Europoli mbështet shtetet-anëtare: dhe nga ekspertë të deleguar nacionalë. • duke lehtësuar procesin e shkëmbimit të informatave me agjencionet nacionale për Pasi që puna e tij përfshin ruajtje informatash zbatim të ligjit; për kriminelë të dyshuar, Euroxhasti ka Zyrtar • duke siguruar analiza operative; për mbrojtje të të dhënave, puna e të cilit • duke prodhuar raporte dhe analiza për kri- është që të sigurojë se të dhënat e regjistruara min; janë të mbrojtura në mënyrë të duhur dhe se • duke siguruar ekspertizë dhe mbështetje ato shfrytëzohen në pajtim me ligjin. Ju keni teknike për hetimet dhe operacionet. të drejtë të dini se çfarë informatash ka Eu- roxhasti për ju, nëse ka të tilla, dhe të kërkoni përmirësim apo fshirje nëse ato informata janë Një nga detyrat e Europolit është të krijojë dhe të pasakta apo jokomplete. mirëmbajë një sistem të kompjuterizuar, ku do të regjistrohen dhe analizohen të dhënat, në Për më shumë informata, vizito: të cilat mund të ketë akses të vazhdueshëm. www.eurojust.eu.int Një Bord i Përbashkët Mbikqyrës, i përbërë nga dy ekspertë për mbrojtje të të dhënave prej çdo shteti-anëtar, mbikqyr përmbajtjen dhe shfrytëzimin e të gjitha të dhënave që posedon Europoli.

Europoli i jep llogari Këshillit të Drejtësisë dhe punëve të brendshme, respektivisht ministrat e e të gjitha shteteve të UE. Bordin Menaxhues të

45 Si funksionon Unioni Evropian

Kuvendi do të pasohet nga një Konferencë Drejt ardhmërisë Ndërqeveritare, të paraparë për vitin 2004. Në përfundimin e kësaj konference, kryetarët dhe kryeministrat e UE kanë për qëllim të Sistemi vendim-marrës i UE ka evoluuar gjatë nënshkruajnë një traktat të ri dhe të thjeshtë- këtij gjysëmshekulli që lamë pas. Por, ky sistem suar për UE. Qëllimi është që të qartësohet se fillimisht ishte i paraparë për bashkësi prej çfarë paraqet Unioni Evropian dhe nga shkon, vetëm gjashtë shteteve. Pasi që UE përgatitet cili është drejtimi që ka zgjedhur ky union. për rritje të anëtarësisë prej 15 në ndoshta Traktati poashtu do të përcaktojë rregullat, 27, sistemi i tij vendimmarrës ka nevojë për politikat dhe regjimet e reja për vendimmarrje ndryshim dhe modernizim, në mënyrë që t’i ikë më efikase. paralizimit. Traktati i Nicës tani më ka bërë disa ndryshime në këtë drejtim. Institucionet evropiane tani më kanë zbatuar reforma të mëdha të brendshme për të qenë Por poashtu duhet të parashtrohen pyetje më më efikasë, më të hapur dhe më përgjegjës. thelbësore për të ardhmen e UE. Për shembull: • Ata janë shumë të vetëdijshëm se UE ekziston Cilat janë qëllimet dhe objektivat e Unionit për t’u shërbyer qytetarëve të vet dhe mund të zgjeruar? (Me fjalë tjera, çfarë duan të të ketë sukses vetëm nëse qytetarët kuptojnë arrinë shtetet-anëtare së bashku në të ardh- sistemin e tyre dhe janë plotësisht të përfshirë men?) në proceset e tij vendimmarrëse. UE i zgjeruar • Çfarë regjime të përbashkëta do të duhen sigurisht se do të ketë nevojë për institucione për t’i realizuar ato objektiva? të reformuara që mund të veprojnë dhe reago- • Çfarë duhet të vendoset në nivel evro- jnë shpejtë dhe në mënyrë efikase, për t’i për- pian dhe çfarë duhet t’u lihet autoriteteve balluar sfidat e mëdha të shekullit XXI. shtetërore apo rajonale? • Çfarë roli duhet të kenë parlamentet nacio- nale në procesin e vendimmarjes në UE?

Shkurtimisht, kush është përgjegjës dhe për cilat sfera, si dhe, si duhet të sillen vendimet demokratike në një union prej 27 shteteve apo më shumë shteteve me gjysëm miliardë banorë?

Për të debatuar këto çështje dhe disa tjera, në vitin 2002 u formua një Kuvend, të përbërë nga përfaqësues të të gjitha shteteve-anëtare dhe shteteve kandidate, si dhe institucionet e UE.

Nëse ju duhen më shumë informata për Ku- vendin për Ardhmërinë e Evropës, vizitoni: european-convention.eu.int

Për të marrë pjesë në diskutim të drejtpër- drejtë në Internet për të ardhmen e Evropës, vizito: europa.eu.int/futurum/forum

Në ballafaqim me ardhmërinë, UE duhet të vendosë ku do të shkojë dhe si do të arrijë atje. Popujt e vet, sidomos të rinjtë, duhet të jenë më afër të involvuar në këto vendime.

46 Komisioni Evropian

Si funksionon Unioni Evropian Udhërrëfyes për institucionet e UE

Seria e ‘Dokumentacionit Evropian’

Luksemburg: Zyra e botimeve zyrtare të Komuniteteve Evropiane

2003 – 46 faqe – 16.2 x 22.9 cm

ISBN 92-894-7521-8

Vetëm për gjysëm shekulli, Unioni Evropian (UE) ka arritur rezultate të jashtëzakonshme. Ka siguruar paqe mes shteteve-anëtare të tij dhe prosperitet për qytetarët e vet. Ka krijuar një valutë të vetme evropiane (euron) dhe “treg unik” pa kufij, ku mallrat, njerëzit, shërbimet dhe kapitali lëvizin lirisht. UE prej gjashtë u rrit në pesëmbëdhjetë shtete dhe përgatitet të pranojë edhe dymbëdhjetë të tjera. U bë forcë kryesore tregëtare dhe lider botëror në sfera siç është mbrojtja e ambientit jetësor dhe ndihmës që jep për zhvillim.

Suksesi i UE është rezultat i mënyrës se si ky union fuksionon – metodës së tij unike të interakcionit mes institucioneve, siç janë Parlamenti Evropian, Këshilli i Komisionit Evropian, të përkrahura nga një numër agjencionesh dhe organe tjera.

Kjo broshurë jep pasqyrë përmbledhëse për atë se çfarë bëjnë institucionet, agjencionet ose organet dhe si janë ato të organizuara. Qëllimi është të sigurohet një udhërrëfyes i dobishëm për sistemin vendim-marrës të UE.

47 Si funksionon Unioni Evropian

Informata të tjera për Unionin Evropian

Informatat në të gjitha gjuhët zyrtare të Unionit Evropian gjinden në Internet. Këto mund të gjinden me anë të serverit Europa (http://europa.eu.int)

EVROPA DIREKT është shërbim telefonik pa pagesë, i cili ju ofron përgjigje në pyetjet tuaja, lidhur me Unionin Evropian dhe qasje në informatat që kanë të bëjnë me të drejtat tuaja si qytetarë të UE-së: 00 800 6 7 8 9 10 11

Jashtë Unionit Evropian: (32-2) 299 96 96

Informatat dhe botimet për Unionin Evropian në gjuhën angleze mund t’i merrni nga:

PËRFAQËSITË E KOMISIONIT ZYRAT E PARLAMENTIT EVROPIAN EVROPIAN

Përfaqësia në Irlandë Zyra në Irlandë 18 Dawson Street, Dublin 2 European Union House Tel: (353-1) 662 51 13 43 Molesworth Street, Dublin 2 Fax: (353-1) 634 11 12 Tel: (353-1) 605 79 00 Internet: www.euireland.ie Fax: (353-1) 605 79 99 E-mail: [email protected] Internet: www.europarl.ie E-mail: [email protected] Përfaqësia në Britaninë e Madhe Jean Monnet House Zyra në Britaninë e Madhe 8 Storey’s Gate, London, SW1P 3AT 2, Queen Anne’s Gate, London SW1H 9AA Tel: (44-20) 79 73 19 92 Tel: (44-20) 72 27 43 00 Fax: (44-20) 79 73 19 00/10 Fax: (44-20) 72 27 43 02 Internet: www.cec.org.uk Internet: www.euroaprl.org.uk E-mail: [email protected] Përfaqësia në Uels 2 Caspian Point, Caspian Way, Cardiff CF10 4QQ Zyra në Skotlandë Tel: (44-29) 20 89 50 20 The Tun, 4 Jackson’s Entry Fax: (44-29) 20 89 50 35 Holyrood Road, Edinburgh EH8 8 OJ Internet: www.cec.org.uk Tel: (44-131) 557 78 66 Fax: (44-131) 557 49 77 Përfaqësia në Skotlandë Internet: www.europarl.org.uk 9 Lava Street, Edinburgh EH2 4PH E-mail: [email protected] Tel: (44-131) 225 20 58 Fax: (44-131) 226 41 05 Internet: www.cec.org.uk

Përfaqësia në Irlandën Veriore Windsor House 9/15 Bedford Street, elfast BT2 7EG Tel: (44-28) 90 24 07 08 Fax: (44-28) 90 24 82 41 Internet: www.cec.org.uk

Qendrat informative në SHBA 2300 M Street, NW – 3rd Floor Washington DC 20037 Tel: (202) 862 95 00 Fax: (202) 429 17 66

305 East 47th Street 3 Dag Nammarskjold Plaza New York, NY 10017 Tel: (212) 371 38 04 Fax: (212) 688 10 13 Internet: www.eurunion.org

Përfaqësitë dhe zyrat e Komisionit dhe Parlamentit Evropian ekzistojnë në të gjitha shtetet e Unionit Evropian. Komisioni Evropian gjithashtu ka delegacione edhe në vende tjera të botës.

48 Unioni Evropian

Shtetet anëtare të Unionit Evropian Shtetet e reja anëtare që duhet të bashkohen në vitin 2004 Shtetet kandidate

Situata: pranverë 2003 1 16 NA-41-01-010-EN-C ISSN 1022-8233 ISBN 92-894-7521-8 Vetëm për gjysëm shekulli, Unioni Evropian (UE) ka arritur rezultate të jashtëzakonshme. Ka siguruar paqe mes shteteve-anëtare të tij dhe prosperitet për qytetarët e vet. Ka krijuar një valutë të vetme evropiane (euron) dhe “treg unik” pa kufij, ku mallrat, njerëzit, shërbimet dhe kapitali lëvizin lirisht. UE prej gjashtë u rrit në pesëmbëdhjetë shtete dhe përgatitet të pranojë edhe dymbëdhjetë të tjera. U bë forcë krye- sore tregëtare dhe lider botëror në sfera siç është mbrojtja e ambientit jetësor dhe ndihmës që jep për zhvillim. Suksesi i UE është rezultat i mënyrës se AL si ky union fuksionon – metodës së tij unike të interakcionit mes insti- si ky union fuksionon – metodës së tij unike i Komisionit Evropian, tucioneve, siç janë Parlamenti Evropian, Këshilli dhe organe tjera. të përkrahura nga një numër agjencionesh atë se çfarë bëjnë institu- Kjo broshurë jep pasqyrë përmbledhëse për ato të organizuara. Qëllimi cionet, agjencionet ose organet dhe si janë është të sigurohet një udhërrëfyes i dobishëm për sistemin vendim-mar- rës të UE.