Gemeinsam Neue Wege Gehen Wspólne Podążanie Nowymi

Gemeinsam neue Wege gehen 1

Zukunft Unteres Odertal Przyszłość Doliny Dolnej Odry Charrette

Gemeinsam neue Wege gehen Zusammenarbeit im „Grenzüberschreitenden Aktionsplan – Zukunft Unteres Odertal“ Wspólne podążanie nowymi ścieżkami Współpraca w „Transgranicznym Planie Działania – Przyszłość Doliny Dolnej Odry“

EUROPÄISCHE UNION Europäischer Landwirtschaftsfonds für die Entwicklung des ländlichen Raumes UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

Das Projekt wurde über das LEADER-Programm mit Mitteln der Europäischen Union und des Landes Brandenburg gefördert.

Projekt został dofinansowany przez Program LEADER poprzez środki Unii Europejskiej oraz Land Brandenburgia. 2 Charrette

Die Teilnehmer im „Grenzüberschreitenden Aktionsplan – Zukunft Unteres Odertal“ Uczestnicy „Transgranicznego Planu Działania – Przyszłość Doliny Dolnej Odry“

Detlef Krause Małgorzata Schwarz Vorsitzender Stellvertretende Vorsitzende „Grenzüberschreitender Aktionsplan“ „Grenzüberschreitender Aktionsplan“ Przewodniczący Zastępca Przewodniczącego Wolfgang Krakow Teresa Sadowska „Transgranicznego Planu Działania“ „Transgranicznego Planu Działania“ Bürgermeister Gemeindevorsteherin Amtsdirektor Gemeindevorsteherin Stadt Angermünde Gemeinde Banie Amt Oder Welse Gemeinde Kołbaskowo Burmistrz Miasta Wójt Gminy Dyrektor Urzędu Oder Welse Wójt Gminy Kołbaskowo Angermünde Banie

Adam Zarzycki Adam Fedorowicz Henryk Piłat Andrzej Salwa Jan Maranda Bürgermeister Bürgermeister Bürgermeister Bürgermeister Bürgermeister Stadt und Gemeinde Stadt und Gemeinde Stadt und Gemeinde Stadt und Gemeinde Stadt und Gemeinde Cedynia Chojna Gryfino Mieszkowice Moryń Burmistrz Miasta i Gminy Burmistrz Miasta i Gminy Burmistrz Miasta i Gminy Burmistrz Miasta i Gminy Burmistrz Miasta i Gminy Cedynia Chojna Gryfino Mieszkowice Moryń

Tomasz Pietruszka Jürgen Polzehl Marek Woś Zbigniew Kitlas Michał Lidwin Gemeindevorsteher Bürgermeister Gemeindevorsteher Bürgermeister Gemeindevorsteher Gemeinde Stadt Schwedt/Oder Gemeinde Stadt und Gemeinde Gemeinde Nowogródek Pomorski Stare Czarnowo Trzcińsko Zdrój Widuchowa Wójt Gminy Burmistrz Miasta Wójt Gminy Burmistrz Miasta i Gminy Wójt Gminy Nowogródek Pomorski Schwedt/Oder Stare Czarnowo Trzcińsko Zdrój Widuchowa Gemeinsam neue Wege gehen 3 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Im Aktionsplan beteiligte Städte und Kommunen Miasta i gminy uczestniczące w „Planie Działania“

„Die Völker Europas sind entschlossen, auf der Grundlage gemeinsamer Werte eine friedliche Zukunft zu teilen, indem sie sich zu einer immer engeren Union verbinden.“ Charta der Grundrechte der Europäischen Union – Präambel

„Narody Europy, tworząc między sobą coraz ściślejszy związek, są zdecydowane dzielić ze sobą pokojową przyszłość opartą na wspólnych wartościach.“ Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Preambuła

Der deutsch-polnische Wirtschaftsraum Unteres Odertal … Polsko-niemiecki Obszar

… strebt die Verbesserung der wirtschaftlichen Entwick- Gospodarczy „Dolina lung durch die Intensivierung der grenzübergreifenden Zusammenarbeit an. Dolnej Odry“. … setzt auf den Ausbau der Stärken und Alleinstellungs- merkmale der Region. … dąży do poprawy rozwoju gospodarczego poprzez intensyfikację transgranicznej współpracy, … will die Vielfalt des ländlichen Raumes und seiner Natur- und Kulturgüter bewahren und weiterentwickeln. … stawia na rozwój mocnych stron oraz na unikalne cechy regionu, … entwickelt sich zu einer aktiven Region für die Gestaltung des demografischen Wandels. … chce chronić i rozwijać obszary wiejskie wraz z ich bogactwem przyrody oraz dobrami kultury, … setzt auf die Verbesserung der Arbeits- und Lebens- verhältnisse seiner Bevölkerung durch nachhaltige, part- … staje się regionem aktywnym, który przyczynia się do nerschaftliche und grenzüberschreitende Kooperationen. demograficznych zmian, … strebt die Einbindung in das Netz europäischer … stawia na poprawę warunków pracy i życia jego Grenz- und Modellregionen an. mieszkańców poprzez długofalową, partnerską, transgraniczną współpracę, … dąży do sieci współpracy europejskich regionów granicznych i regionów modelowych. Gemeinsam neue Wege gehen 5 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Inhaltsverzeichnis

Leben zu beiden Seiten des Flusses 6 Die Chancen der Region erkennen und nutzen 8 „Charrette“ als Planungsmethode 12 Aufbau des gemeinsamen deutsch-polnischen Wirtschaftsraumes Unteres Odertal 14 Planungsprozess 16 Künftige Projekte und Handlungsfelder Handlungsfeld Tourismus und Marketing 18 Handlungsfeld Bildung und Sprache 22 Handlungsfeld Jugend und Wirtschaft 24 Handlungsfeld Infrastruktur und Daseinsvorsorge 26 Die Umsetzung der Ziele im Zeitraum 2014 bis 2020 28 Strategische Orientierung 29

Spis treści

Życia po obu stronach rzeki 6 Określenie i wykorzystanie potencjału regionu 8 „Charrette“, jako metoda planowania 12 Budowa wspólnego polsko-niemieckiego Obszaru Gospodarczego Doliny Dolnej Odry 14 Proces planowania 16 Przyszłe projekty i obszary działania Obszar działania „Turystyka i marketing“ 18 Obszar działania „Edukacja i język“ 22 Obszar działania „Młodzież i gospodarka“ 24 Obszar działania „Infrastruktura i użyteczność publiczna“ 26 Realizacja celów na lata 2014 do 2020 28 Kierunek obrany w odniesieniu do strategii 29

Impressum / Stopka redakcyjna: Herausgeber / Wydawca LAG Uckermark e.V., Verein „Zukunft Unteres Odertal“, stellvertretend für die deutsch-polnischen Aktionsplangemeinden / LGD Uckermark, Stowarzyszenie „Przyszłość Doliny Dolnej Odry“, w imieniu polskich i niemieckich gmin współpracujących w ramach „Transgranicznego Planu Działania“ – Gutshof 1, 16278 Pinnow, Telefon +49 33335 719-11, [email protected], www.amt-oder-welse.de | Redaktion und Leitung / Redakcja i kierownictwo MCC Büro für Land- und Regionalentwicklung – Martin Crull | Gestaltung und Herstellung / Projektowanie i opracowanie punkt 3 Verlag GmbH | Fotos / Zdjęcia Fotos wurden von den beteiligten Städten und Gemeinden zur Verfügung gestellt / Wszystkie zdjęcia zostały udostępnione przez współpracujące gminy i miasta 6 Charrette

Leben zu beiden Seiten des Flusses

Im Frühjahr schnattern Gänse republik und weit im Westen der scher Seite der Oder, aber auch dank der und Enten, im Sommer zwitschern Republik Polen. Doch es ist nur ein Akt finanziellen Unterstützung der EU, des Lerchen und kreisen Adler, im Herbst in der vielseitigen Szenerie des Lebens Landes Brandenburg und der Wojewod- tanzen Kraniche, im Winter singen einer Region, die vielleicht nicht zu den schaft Westpommern konnten grenz- Schwäne – es ist eine einzige große spektakulärsten, sicher aber zu den übergreifende Projekte von nachhal- Show mit Tausenden und Aber- schönsten des Landes gehört. tiger Wirkung entwickelt, begonnen und tausenden Darstellern. Das Publikum – Hier hat sich zu beiden Seiten des zu großen Teilen bereits verwirklicht in der Regel naturliebende Stadtbe- Flusses in den vergangenen Jahren eine werden. wohner – wandert oder radelt so dicht Entwicklung vollzogen, die nicht nur Vieles wurde im Förderzeitraum 2007 wie möglich an die Bühne heran und dem Fortbestand einer einzigartigen bis 2013 bereits erreicht. Jetzt sollte ist begeistert. Flussauenregion diente, sondern auch darauf aufgebaut werden, um die guten So lässt sich das alljährlich wieder- und vor allem den Bewohnern einer Ansätze weiterzuentwickeln – im Sinne kehrende Konzert der Natur im Unteren alten, geschichtsträchtigen Kultur- des europäischen Gedankens der Ver- Odertal beschreiben, vielleicht etwas landschaft. Dank der Initiative der ständigung und Zusammenarbeit. poetisch, dennoch typisch für einen Einwohner, der kommunalen Entschei- Landstrich weit im Osten der Bundes- dungsträger auf deutscher und polni-

Życie po obu stronach rzeki

Wiosną gdaczą gęsi i kaczki, w lecie na zachodzie Rzeczypospolitej Polskiej. także dzięki pomocy finansowej UE, świergoczą skowronki i krążą orły, Ale to jest tylko akt w różnorodnej landu Brandenburgia i woj. Zachodnio- jesienią tańczą żurawie, zimą śpiewają scenerii życia w regionie, który może nie pomorskiego udało się opracować łabędzie – to jest jedyne w swoim należy do najbardziej spektakularnych, projekty transgraniczne o trwałym rodzaju, wielkie przedstawienie z ale na pewno do najpiękniejszych w oddziaływaniu, których realizacja już tysiącami wykonawców. Publiczność – kraju. się rozpoczęła, bądź w dużym już zwykle mieszkańcy miasta kochający Tutaj, po obu stronach rzeki dokonał stopniu została zakończona. przyrodę, wędrują lub jadą na rowerze, się w ostatnich latach rozwój, który nie Wiele zostało już osiągnięte w okresie jak najbliżej tej sceny i się zachwycają. tylko służył do utrzymaniu unikalnego finansowania 2007 do 2013. Teraz W ten oto sposób można opisać obszaru zalewowego, ale również należy dążyć do tego, aby te dobre cykliczny koncert przyrody w Dolinie starożytnego i historycznego krajobrazu działania dalej rozwijać – w sensie Dolnej Odry, może trochę poetycko, ale kulturowego. Dzięki inicjatywie europejskiej idei zrozumienia i współ- na pewno typowo dla obszaru daleko na mieszkańców, lokalnych polityków po pracy. wschodzie Republiki Federalnej i daleko polskiej i niemieckiej stronie Odry, ale Gemeinsam neue Wege gehen 7 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Typische Landschaft der Region Unteres Odertal Typowy krajobraz regionu Doliny Dolnej Odry 8 Charrette

Die Chancen der Region erkennen und nutzen

Die Region rechts und links der Oder Stellvertreterin in diesem Gremium ist in den vergangenen Jahren auf Małgorzata Schwarz, Gemeindevorstehe- vielfältige Art und Weise enger zusam- rin der Gemeinde Kołbaskowo. mengewachsen. Das Untere Odertal definiert sich mittlerweile sogar als Was ist das Anliegen dieses Bündnis- deutsch-polnischer Wirtschaftsraum. ses und wie kam es dazu? Jetzt arbeiten die beteiligten Städte und D. Krause: Es steht für die deutsch- Gemeinden an einer Entwicklungs- polnische Zusammenarbeit auf kommu- strategie für die Jahre bis 2020. Das naler Ebene. Gemeinden, Ämter und alles geschieht unter dem Dach eines Städte in der Region Unteres Odertal „Grenzüberschreitenden Aktionsplanes – arbeiten hier seit 2007 eng zusammen. Zukunft Unteres Odertal“. Neben einem Konzept, das langfristig angelegt ist und nachhaltig wirkt, Dazu das Gespäch mit Detlef Krause, wurden Einzelprojekte in Angriff genom- Amtsdirektor des Amtes Oder-Welse men, die kurzfristig orientiert sind und und Vorsitzender des „Grenzüberschrei- auf sofort sicht- und vorzeigbare Effekte tenden Aktionsplanes“, sowie dessen abzielen. Bisher wurden Investitionen

Określenie i wykorzystanie potencjału regionu

Obszar po obu stronach Odry rozwijał Jaki jest cel tego sojuszu i jak do niego UE na wschód nasz region po obu się wspólnie w ostatnich latach w doszło? stronach Odry stracił rolę lokalizacji na wielu aspektach. Dolina Dolnej Odry D. Krause: Chodzi tu o polsko-niemiecką peryferiach, która była odczuwalna w definiuje się teraz, jako polsko-niemiecki współpracę na poziomie samorządowym. obydwu krajach. Teraz mamy centralne obszar gospodarczy. Uczestniczące miasta Gminy, urzędy i miasta w regionie Doliny położenie w Unii Europejskiej. i gminy pracują obecnie nad strategią Dolnej Odry pracują tu wspólnie od 2007 rozwoju do roku 2020. To wszystko dzieje roku. Oprócz koncepcji, która ma zakres Jest to sojusz samorządowy i to na się pod nazwą „Transgranicznego Planu długoterminowy i długotrwałe znacze- stosunkowo niewielkim obszarze. Są Działania – Przyszłość Doliny Dolnej nie, rozpoczęto również pracę nad tego typu podejścia, raczej na małą skalę, Odry“. konkretnymi projektami, których celem pożądane przez dużą politykę? było przyniesienie natychmiast widocz- D. Krause: Stanowczo tak. Ponieważ Rozmowa z Detlefem Krause, Dyrekto- nych i wymiernych efektów. Wymiar mieszkańcy żyją przede wszystkim w rem Urzędu Oder-Welse, Przewodniczą- naszych działań potwierdzają dane, swoich gminach, miastach lub w swoim cym „Transgranicznego Planu Działania“, bowiem do dnia dzisiejszego udało się regionie. To tutaj mamy do czynienia z jak również z Zastępcą Przewodniczącego zrealizować inwestycję na kwotę problemami i to tutaj muszą być rozwią- Małgorzatą Schwarz, Wójt Gminy przekraczającą 30 milionów euro. zywane. Do tego potrzebujemy wsparcie Kołbaskowo. M. Schwarz: Ze względu na rozszerzenia rządu państwa, rządu federaslnego i UE. Gemeinsam neue Wege gehen 9 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Gemeinsame Sitzungen der Arbeits- gruppen – wie hier am 24. April 2013 in Pinnow – vertiefen immer wieder die Kenntnisse über Anliegen und Interessen der jeweiligen Nachbarregion.

Wspólne posiedzenie Grupy roboczej – jak tutaj 24. kwietnia 2013 r. w Pinnow – pogłębia wiedzę o intencjach i potrzebach sąsiedniego regionu.

von mehr als 30 Millionen Euro umge- ihrer Region. Hier entstehen die Probleme setzt, um die Dimension zu verdeutlichen. und hier müssen sie angegangen und M. Schwarz: Durch die EU-Osterwei- gelöst werden. Dabei brauchen wir die terung verlor unsere Region beiderseits Unterstützung der Landesregierung, des der Oder ihre einstige Randlage, die sie Bundes und der EU. Man muss immer bisher in beiden Ländern hatte. Jetzt ist wieder um Unterstützung werben. daraus eine zentrale Lage in der Europä- M. Schwarz: Die Akteure im Unteren ischen Union geworden. Odertal haben die Chancen einer gemeinsamen grenzüberschreitenden Entwick- Es ist ein Bündnis auf kommunaler lung erkannt und in den letzten Jahren Ebene und dazu in einer verhältnis- gezielt voran getrieben. So konnten wir mäßig kleinen Region. Sind solche eher erreichen, dass sich unsere Region als kleinteiligen Ansätze denn von der ein deutsch-polnischer Wirtschaftsraum großen Politik gewollt? herauskristallisiert. D. Krause: Dazu ein eindeutiges Ja. Denn die Bewohner leben in erster Linie in ihrer Gemeinde, ihrer Stadt bzw. in weiter auf den folgenden Seiten

Detlef Krause, Amtsdirektor Oder-Welse, Vorsitzender des „Grenzüberschreitenden Aktionsplanes“, mit Małgorzata Schwarz, Gemeindevorsteherin von Kołbaskowo, stellvertretende Vorsitzende des Aktions- planes, im September 2013 zum Erntefest in Kołbaskowo Detlef Krause, Dyrektor Urzędu Oder- M. Schwarz: Partnerzy w Dolinie Dolnej zaczyna się w umyśle. Ważne jest Welse, Przewodniczący „Transgranicz- Odry dostrzegli możliwości wspólnego również, aby myśleć o możliwościach, a nego Planu Działania“ wraz z Małgorzatą rozwoju transgranicznego i w ostatnich nie zagrożeniach, aby pożegnać się z Schwarz, Wójt Gminy Kołbaskowo, Zastępcą latach wykorzystują tę szansę. Dzięki egoizmem i zaściankowością i iść w Przewodniczącego „Transgranicznego Planu Działania“, wrzesień 2013 r. na Dożynkach temu udało nam się stworzyć w naszym kierunku partnerstwa i współpracy. w Gminie Kołbaskowo regionie polsko-niemiecki obszar Mamy tutaj w regionie miasto przemysło- gospodarczy. we i wspaniały Park Narodowy z jednej strony, a z drugiej strony gminy i Co wpływa na sukces Państwa miejscowości na obszarach wiejskich, współpracy? które leżą przy samej granicy i w dużej D. Krause: Partnerzy opowiadają się odległości od niej – gdzie różnice narodo- wyraźnie za regionem. Nasze motto to: wościowe wydają się mieć najmniejsze współpraca pomimo różnic. Kooperacja w znaczenie. Musimy ciągle zabiegać o nowe naszym regionie opiera się na zasadzie poparcia. dobrowolności. Warunkiem jest wola M. Schwarz: Wyzwaniem było i jest podmiotów regionalnych do zaangażowa- znalezienie wspólnego mianownika bez nia się w swój region. Jest to proces, który względu na to jak małym on będzie.

dalej na kolejnych stronach 10

Fortsetzung Charrette Die Chancen der Region erkennen und nutzen

Was sind die Erfolgsfaktoren der ken statt in Risiken, Abschied zu nehmen schaft öffentlich zu dokumentieren. Zusammenarbeit? von Egoismen und Kirchturmdenken hin D. Krause: Hinter dem Vertrag steht M. Schwarz: Die Herausforderung war zu Partnerschaft und Kooperation. Wir eine lebendige zwanglose Partnerschaft, und ist das Finden eines gemeinsamen haben hier eine Industriestadt und einen die nur lebensfähig ist, wenn sie auch Nenners, sei dieser auch noch so klein. großartigen Nationalpark einerseits, ernsthaft gepflegt wird. Und das wurde Die kommunalen Vertreter müssen die andererseits ländlich geprägte Gemein- sie von Beginn an: Austausche von Interessen einer Gemeinde, einer Stadt den, Orte, die direkt an der Grenze liegen Kindern und Jugendlichen aus Kita und und vor allem der Bewohner im Auge und grenzferne Dörfer – da scheint die Grundschulen, von Feuerwehrleuten, haben. Dabei dauerhaft erfolgreich zu verschiedene Staatenzugehörigkeit noch von den Mitarbeitern der Verwaltungen, sein, braucht es auch Kooperationen der geringste Unterschied zu sein. gegenseitige Besuche zu Erntefesten, und Netzwerke. Langfristig werden alle Sportspartakiaden, gegenseitige Teilnah- davon profitieren – direkt oder indirekt. Im vergangenen Jahr haben die me von Unternehmen an Messen. D. Krause: Die Partner bekennen Vertreter des Aktionsplanes einen sich klar zur Region. Es gilt das Motto: Partnerschaftsvertrag unterschrieben. Der begonnene Prozess soll sowohl Gemeinsam trotz Verschiedenheiten. Ändert sich damit an der Zusammen- qualitativ als auch quantitativ weiter- Kooperationen in einer Region basieren arbeit etwas? entwickelt werden. Sind dafür neue auf dem Prinzip der Freiwilligkeit. Vor- M. Schwarz: Er besiegelt offiziell Instrumente nötig? aussetzung ist der Wille der regionalen die Zusammenarbeit und bekräftigt D. Krause: Weitergehende Formen von Akteure, sich für ihre Region zu engagie- einmal mehr, sie genauso weiterzu- Kooperationen sind sinnvoll und auch ren. Das ist ein Prozess, der in den Köpfen führen wie bisher. Es war ein gemein- notwendig. Die bisher rein projektorien- beginnt. Auch gilt es, in Chancen zu den- samer Wunsch, die langjährige Freund- tierte Zusammenarbeit soll weiterent-

ciąg dalszy Określenie i wykorzystanie potencjału regionu

Przedstawiciele gmin muszą mieć interesy funkcjonować tylko wtedy, gdy będzie gminy, miasta, a zwłaszcza mieszkańców pielęgnowane. I tak to było od samego ciągle przed oczami. By osiągnąć długo- początku: wymiana dzieci i młodzieży z trwały sukces potrzebna jest kooperacja i przedszkoli i szkół podstawowych, sieć współpracy. W dłuższej perspektywie spotkania strażaków, czy pracowników wszyscy będą z tego korzystać – bezpośred- administracji, wzajemne wizyty podczas nio lub pośrednio. dożynek, olimpiada sportowa, wspólny udział przedsiębiorstw w targach. W zeszłym roku przedstawiciele „Planu Działania“ podpisali umowę part- Rozpoczęty proces zaczął się rozwijać nerską. Zmieniło to coś we współpracy? zarówno pod względem jakościowym, M. Schwarz: Umowa sformalizowała jak i ilościowym. By to osiągnąć są współpracę i potwierdziła po raz kolejny, potrzebne do tego nowe narzędzia? iż należy ją kontynuować w ten sam D. Krause: Zaawansowane formy sposób. To było wspólne życzenie by tą współpracy są przydatne, a nawet długoletnią przyjaźń udokumentować w konieczne. Współpraca zorientowana sposób jawny. dotychczas głównie na projekty powinna D. Krause: Podstawą tej umowy być dalej rozwijana. Celem naszym jest partnerskiej jest aktywne, nieformalne realizowanie w przyszłości wspólnych partnerstwo, które będzie dobrze zadań z pomocą profesjonalnego Gemeinsam neue Wege gehen 11 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

wickelt werden. Mit Hilfe einer profes- Gibt es Aspekte, die jetzt stärker in sionell arbeitenden Koordinierungs- den Fokus gerückt werden als bisher? stelle und gemeinsamen Personals D. Krause: Das ist die Lage unserer sollen die künftigen Aufgaben gelöst Region zwischen den Metropolen Berlin werden. Mit aktiver Bürgerbeteiligung und Szczecin. Bei den Städtern ist zum wollen wir Planung und Entwicklung Beispiel das Interesse für nachhaltige neuer Projekte noch transparenter und naturverträgliche Reisen groß. Aus gestalten. Immerhin sind für die Förder- dieser Nachfrage könnte ein touristi- periode bis 2020 jetzt schon Vorhaben sches Leitprojekt entstehen. Gleichzeitig mit einem Volumen von 64 Millionen müssen wir regulierend wirken, denn Euro erarbeitet. der hohe Schutzstatus des Nationalparks Detlef Krause und Małgorzata M. Schwarz: Selbst wenn die Strate- bringt immer Beschränkungen und Schwarz stehen im Interview gie langfristig angelegt ist, sollen auch Verknappungen. Rede und Antwort. sofort sichtbare und vorzeigbare Effekte M. Schwarz: Herausragende natur- für die Bürger spürbar werden. räumliche Potentiale und gute ver- Detlef Krause i Małgorzata Schwarz udzielają wywiadu. Wir nutzen die Möglichkeit, Ideen aus kehrliche Anbindungen müssen wir als der Region zu verbinden mit den kom- Standortvorteile durch mehr Öffentlich- munalen Entscheidungsträgern und der keitsarbeit bekannter machen, nicht nur Wirtschaft. Es geht ja darum, dass Ideen bei Touristen. Mit guten Lebens- und und Vorhaben in umsetzbaren Entwür- Ausbildungsbedingungen wollen wir fen und tragfähigen Objekten münden. auch junge Familien aufs Land locken.

stanowiska koordynującego i wspólnego D. Krause: To jest położenie naszego personelu. Poprzez aktywny udział regionu pomiędzy miastami Berlinem i obywateli chcemy planowanie i rozwija- Szczecinem. Wśród mieszkańców miast nie pomysłów na nowe projekty uczynić na przykład, jest duże zainteresowanie bardziej przejrzystym. Już teraz na okres podróżami o charakterze przyrodniczym i finansowania do 2020 roku opracowali- zrównoważonym. Dzięki temu popytowi śmy działania na kwotę inwestycyjną powstał jeden z naszych turystycznych równą 64 mln euro. projektów wiodących. Jednocześnie M. Schwarz: Nawet, jeśli nasza strategia musimy te działania regulować, z powodu jest długookresowa chcemy by widoczne i wysokiego statusu ochrony przyrody na wymierne efekty były wyczuwalne przez terenie Parku Narodowego, który obywateli. Wykorzystujemy możliwość przynosi pewne ograniczenia i bariery. by pomysły z regionu połączyć z lokalną M. Schwarz: Wyjątkowe naturalne polityką i gospodarką. Chodzi o pomysły potencjały przestrzenne i dobre połącze- i projekty, które są możliwe do realizacji i nia komunikacyjne musimy wypromo- prowadzą do uzyskania trwałych obiektów. wać poprzez różnego rodzaju kampanie i działania promocyjne, i to nie tylko wśród Czy są elementy, które są teraz bardziej turystów. Dobrymi warunkami do życia i w centrum Państwa uwagi niż w wysokim poziomem szkół chcemy przeszłości? przyciągnąć młode rodziny na wieś. 12 Charrette

Charrette als Planungsmethode

Was nützen alle guten Ideen und auf hiesige Verhältnisse angepasst und Aufbauend auf dem bisher Erreich- Projekte, wenn die Einwohner der weiter entwickelt werden. ten wurde der begonnene Prozess der Region sie nicht mittragen? Lokale Eine Charrette besitzt kein starres grenzübergreifenden Zusammenarbeit Akteure, Entscheidungsträger, Projekt- Schema. Das Verfahren ist flexibel und im Unteren Odertal unter Anwendung entwickler und interessierte Bürger auf die regionalen Gegebenheiten anzu- der Charrette-Methode qualitativ und müssen also miteinander reden, Ideen passen. Sie fördert die Ideen der Bürger quantitativ weiterentwickelt. entwickeln, Lösungen entwerfen und für ihre Region und verbindet sie mit Ziel der Region ist es, mit einer über- Projekte gemeinsam umsetzen. Genau den Vorstellungen der Bürgermeister, arbeiteten und aktualisierten Strategie dieses Ziel verfolgt die Planungsmetho- lokalen Gebietskörperschaften, der Ver- in die neue Förderperiode 2014 bis 2020 de „Charrette“. Die innovative Strategie waltung und der Wirtschaft. Durch die zu starten. löst in kurzer Zeit komplexe Probleme direkte Beteiligung entsteht Vertrauen der Stadt- und Regionalpolitik. In in kommunale Planungsvorhaben und Deutschland ist das Verfahren noch in das Funktionieren kommunaler neu, konnte jedoch bereits erfolgreich Demokratie. Charrette jako metoda planowania

Jakie znaczenie mają dobre pomysły panujących warunków i odpowiednio Opierając się na dotychczasowych i projekty, gdy mieszkańcy regionu do nich rozwinąć. osiągnięciach rozpoczętego procesu ich nie wspierają? Podmioty lokalne, „Charrette“ nie zawiera sztywne- współpracy transgranicznej w Dolinie politycy, pomysłodawcy projektów i go schematu. Metoda jest elastyczna Dolnej Odry, zainicjowana metoda zainteresowani obywatele muszą więc i dostosowuje się do panujących w „Charrette“ pozwoli na rozwój tej rozmawiać ze sobą, rozwijać pomysły, regionie warunków. Wspiera pomysły współpracy na wyższym poziomie szukać rozwiązań i realizować wspólnie mieszkańców dotyczące ich regionu oraz jakościowym i ilościowym. projekty. To jest właśnie celem metody łączy je z wyobrażeniami burmistrzów, Celem regionu jest rozpocząć nowy planowania „Charrette“. Innowacyjna lokalnych jednostek organizacyjnych, okres finansowania 2014 do 2020 strategia pozwala w krótkim czasie samorządu, a także z gospodarką roku ze zmienioną i zaktualizowaną rozwiązać złożone problemy polityki regionu. Poprzez, bezpośredni udział strategią. miasta oraz regionu. W Niemczech mieszkańców budowane jest zaufa- jest to metoda jeszcze młoda, udało się nie do samorządowego względnie już jednak dostosować ją do lokalnie urzędowego procesu planowania. Gemeinsam neue Wege gehen 13 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Bürgerbeteiligung

Im Rahmen der „Charrette“ wurden vier Veranstaltungen zur Bürgerbeteiligung durchgeführt. Öffentlichkeitstermine fanden 2013 am 18. November in Gryfino statt, am 9. Dezem- ber in Trzcinsko-Zdroj und am 17. Dezember im Amt Oder- Welse (Felchow) sowie im Rahmen einer Stadtverordneten- versammlung in Angermünde im Dezember. Dabei wurde über den Prozess der deutsch-polnischen Zusammenarbeit im Unteren Odertal informiert. Die Ergebnisse der „Charrette“ wurden einem größeren Kreis von interessierten Einwohnern vorgestellt. Es wurden Anregungen und Hinweise aufgenom- men und Möglichkeiten für Diskussionen gegeben.

Konsultacje społeczne W 2013 roku w ramach „Charrette“ zorganizowano spotkania dla zainteresowanych mieszkańców. Konsultacje społeczne odbyły się 18 listopada w Gryfinie, 9 grudnia w Trzcińsko-Zdroju i 17 grudnia w Urzędzie Oder-Welse (Felchow), jak również w ramach grudniowego posiedzenia Rady Miasta w Angermünde. Dodatkowo przekazano informacje o procesie polsko-niemieckiej współpracy w Dolinie Dolnej Odry. Wyniki „Charrette“ prezentowane były dla szerszego kręgu zainteresowanych mieszkańców. Zostały uwzględnione sugestie i uwagi oraz stworzono możliwości do dyskusji. 14 Charrette

Aufbau des gemeinsamen deutsch-polnischen Wirtschaftsraumes Unteres Odertal Ziele des grenzüberschreitenden Aktionsplanes

Ziel war und bleibt es, die Grenzregion sollen diese Ziele erreicht werden. Inhalt- gruppe sowie den vier thematischen und nachhaltig zu entwickeln. Das bedeu- liche und organisatorische Strukturen, paritätisch besetzten Arbeitsgruppen. tet in erster Linie, Lebensqualität und die in den vergangenen Jahren geschaffen Potential besteht in der Einbeziehung von wirtschaftliche Existenzgrundlage für die wurden, sollen ausgebaut und qualifi- engagierten Bürgerinnen und Bürgern Menschen langfristig zu sichern. Wer hier ziert werden. Überschneidungen mit der Region, von Vereinen und insbeson- lebt, soll gern hier bleiben. Wer künftig anderen Kooperationsstrukturen sollen dere von Jugendlichen. Dabei sollen die hier leben möchte, soll gute Bedingungen vermieden und dabei die Strategien im Rahmen der Charrette erarbeiteten für eine sichere Zukunft finden. Der Teu- der Europäischen Union für den Zeit- Projekte in den Handlungsfeldern Infra- felskreis aus Wirtschaftsschwäche und raum bis 2020 umgesetzt werden. Neue struktur & Daseinsvorsorge, Jugend & Abwanderung soll durchbrochen werden. Wachstumsquellen sind gefragt, sozialer Wirtschaft, Tourismus & Marketing sowie Es sollen ökonomisches Wachstum und und territorialer Zusammenhalt wird Bildung & Sprache weiterentwickelt und die Reize einer intakten Natur neue stän- angestrebt. umgesetzt werden. dige Bewohner wie auch zeitweilige Gäste Ein einheitliches Entwicklungs- und Dass hier keinesfalls von „Kleinig- anziehen. Handlungskonzept – die Charrette – ist keiten“ die Rede ist, zeigen Projekt- Mit grenzüberschreitender Kooperation die Grundlage des Erfolgs. Umgesetzt inhalte wie die Aufwertung der National- und der Schaffung eines deutsch–polni- werden soll es durch die weitere Zusam- parkregion mit dem Ziel der Verbesserung schen Wirtschaftsraumes Unteres Odertal menarbeit in der bestehenden Lenkungs- von Angeboten in der Region.

Budowa wspólnego polsko-niemieckiego Obszaru Gospodarczego Doliny Dolnej Odry Cele „Transgranicznego Planu Działania“

Celem było i pozostaje zrównoważony utworzeniu polsko-niemieckiego Obszaru współpracę w istniejącej Grupie Sterującej rozwój regionu granicznego. Ozna- Gospodarczego Doliny Dolnej Odry cele te i czterech, parytetowo obsadzonych, cza to przede wszystkim, aby zapewnić mają być osiągnięte. Struktury organi- tematycznych Grupach Roboczych. ludziom w dłuższej perspektywie dobrą zacyjne i merytoryczne, które zostały Duży potencjał istnieje przy włączeniu jakość życia i podstawy egzystencji utworzone w ostatnich latach, powinny do współpracy zaangażowanych gospodarczej. Ci, którzy tu mieszkają zostać rozbudowane, a ich jakość funkcjo- mieszkańców regionu, stowarzyszeń, a powinni z chęcią pozostać. Ten, kto chce nowania podwyższona. Należy przy tym w szczególności młodych ludzi. Projek- tu żyć w przyszłości, powinien znaleźć unikać pokrywania się z innymi struktu- ty opracowane w ramach Charrette w tutaj dobre warunki do bezpiecznej rami współpracy, jak również realizować obszarach działania: „Infrastruktura przyszłości. Błędne koło słabości gospo- strategię Unii Europejskiej na okres do i użyteczność publiczna“, „Młodzież i darczej i migracji powinno być zatrzyma- 2020 roku. Istnieje popyt na nowe źródła gospodarka“, „Turystyka i marketing“ oraz ne. Należy pobudzić wzrost gospodarczy i wzrostu, przy czym współpraca społeczna „Edukacja i język“ powinny zostać sprecy- stymulować stały napływ mieszkańców i terytorialna musi być rozszerzona. zowane i wdrożone. zauroczonych nienaruszoną przyrodą, Jednolity plan rozwoju i działania – Rzadko mamy tutaj do czynienia z jak i tymczasowych gości. Charrette – jako podstawa sukcesu, „drobnostkami“, co pokazują treści pro- Dzięki współpracy transgranicznej i ma być zrealizowany poprzez dalszą jektów, tak jak na przykład podniesienie Gemeinsam neue Wege gehen 15 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Dazu soll die touristische Infrastruktur zielgerichtet ausgebaut und die Ver- marktung der Region verbessert werden. Netzwerke zwischen Landwirtschaft und Handel z.B. bei regionalen Produkten sollen gebildet werden. Mehr Unter- nehmen auf beiden Seiten der Oder sollen durch Kooperation gemeinsamen Mehrwert für sich schaffen, indem sie Produkte gemeinsam vermarkten, ihr Fachkräftepotential nutzen und für die Zukunft sichern. Schüler und Jugendliche sollen verstärkt einbezogen werden in Entwicklungen und Aktionen.

Budowa wspólnego polsko-niemieckiego Obszaru Gospodarczego Doliny Dolnej Odry Cele „Transgranicznego Planu Działania“

znaczenia regionu Parku Narodowego w celu polepszenia ofert w regionie. Dlatego docelowo należy poprawić infrastrukturę turystyczną i rozszerzyć działania promujące region. Powinny zostać utworzone również sieci współpracy między rolnictwem i handlem, na przykład dotyczące produktów regionalnych. Więcej firm po obu stronach Odry Die Region Unteres Odertal mit ihrer Lage zwischen powinno ze sobą kooperować w celu den Metropolen Berlin und Szczecin nutzt die wspólnego tworzenia wartości dodanej, Möglichkeiten einer Entwicklung zum eigenständigen Wirtschaftsraum. poprzez wspólne promowanie produk- tów, wykorzystanie potencjału specja- Region Doliny Dolnej Odry, poprzez swoje położenie listów i zabezpieczenie się na przyszłość. pomiędzy miastami Berlinem i Szczecinem, Studenci i młodzież powinna być bardziej wykorzystuje możliwości do rozwoju, jako niezależna zaangażowana w rozwój i działanie. przestrzeń gospodarcza. 16 Charrette

Der Planungsprozess

Die regelmäßige Zusammenkunft und deutscher Städte und Gemeinden der Arbeitsagentur, der Wirtschaft und intensive Einbindung einer im Rahmen des Grenzübergreifenden sowie regionale Akteure und engagierte Lenkungsgruppe bildete das Fundament Aktionsplanes – Zukunft Unteres Bürger arbeiteten in den Arbeitsgruppen des Prozesses. Die Lenkungsgruppe setzt Odertal“ feierlich zu unterzeichnen. Mit „Bildung“, „Tourismus“, „Wirtschaft“ sich aus den teilnehmenden deutschen diesem Vertrag wurde die bisherige Zu- sowie „Infrastruktur“ zusammen. und polnischen Bürgermeistern, Wojts sammenarbeit zwischen den deutschen In einem dialogorientierten Prozess und Amtsdirektoren zusammen. Sie und polnischen Kommunen auf eine wurden von den Mitgliedern der vier hat sich in den vergangenen Jahren neue, verbindliche Grundlage gestellt. Arbeitsgruppen Vorschläge für leitbild- als Planungs- und Leitungsgremium Die Arbeit in den thematischen hafte Thesen, Handlungsfelder, Schwer- „Aktionsplan“ bereits bewährt. und paritätisch besetzten deutsch- punkte, Leitprojekte sowie Empfehlun- Am 5. September 2013 trafen sich polnischen Arbeitsgruppen bildete die gen für die gemeinsame Umsetzung die Vertreter der Lenkungsgruppe zu Basis für eine erfolgreiche Fortführung von Projekten erarbeitet. einer feierlichen Sitzung im polnischen des Prozesses der grenzübergreifenden Kołbaskowo, um einen Partnerschafts- Zusammenarbeit im Unteren Odertal. vertrag „Abkommen über die grenzüber- Vertreter der LEADER-Regionen, der greifende Zusammenarbeit polnischer Kommunen, Vertreter von Vereinen,

Proces planowania

Fundament tego procesu tworzą Doliny Dolnej Odry“. Dzięki tej umowie W tym zorientowanym na dialog regularne spotkania i intensywne dotychczasowa współpraca polskich i procesie będą opracowywane zalecane zaangażowanie Grupy Sterującej. Grupa niemieckich gmin otrzymała nowe, przez członków grup roboczych propozy- Sterująca składa się z polskich i niemiec- prawnie wiążące podstawy. cje dotyczące tez wiodących, obszarów kich burmistrzów, wójtów i dyrektorów Praca w tematycznych, parytetowych działania, priorytetów, projektów urzędów. W ostatnich latach sprawdziła polsko-niemieckich grupach roboczych wiodących, czy zalecane przez nich się, jako organ planujący i zarządzający jest czynnikiem wpływającym na projekty do wspólnej realizacji. „Planem Działania“. sukces kontynuacji procesu współpracy Przedstawiciele Grupy Sterującej transgranicznej w Dolinie Dolnej Odry. spotkali się 5 września 2013 r. na Przedstawiciele regionów LEADER, uroczystym posiedzeniu w Kołbasko- gminy, przedstawiciele stowarzyszeń, wie, by uroczyście podpisać umowę urzędów pracy, gospodarki i podmioty partnerską „Porozumienie o współpracy regionalne oraz zaangażowani miesz- transgranicznej polskich i niemieckich kańcy pracują razem w grupach miast i gmin w ramach „Transgranicz- roboczych „Edukacja“, „Turystyka“, nego Planu Działania“ – Przyszłość „Gospodarka“ oraz „Infrastruktura“. Gemeinsam neue Wege gehen 17 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Ein weiterer Meilenstein in der grenzübergreifenden Zusammenarbeit im Unteren Odertal: Am 5. September 2013 trafen sich die Bürgermeister, Amtsdirektoren und Wojts des Wirtschaftsraumes Unteres Odertal in Kołbaskowo zur feierlichen Unterzeichnung des Partnerschaftsvertrages.

Kolejny kamień milowy we współpracy transgranicznej w Dolinie Dolnej Odry: w dniu 5 września 2013 r. Burmistrzowie, Dyrektorzy Urzędów i Wójtowie należący do Obszaru Gospodarczego Doliny Dolnej Odry spotkali się w Kołbaskowie by uroczyście podpisać umowę partnerską.

Ergebnis der Arbeitsgruppensitzungen Wyniki spotkań Grup Roboczych

Touris- 40 Projekte für das Handlungsfeld Bildung 24 Projekte für das Handlungsfeld mus „Tourismus und Marketing“ mit einem „Bildung und Sprache“ mit einem Tury- Investitionsvolumen von 29,3 Mio. Euro Edu- Investitionsvolumen von 2,7 Mio. Euro styka kacja 40 projekty w obszarze działania 24 projekty w obszarze działania „Turystyka i marketing“ na łączną kwotę „Edukacja i język“ na łączną kwotę inwestycyjną w wysokości 29,3 mln euro inwestycyjną w wysokości 2,7 mln euro

Infra- 47 Projekte für das Handlungsfeld Wirt- 4 Projekte für das Handlungsfeld struktur „Infrastruktur und Daseinsvorsorge“ schaft „Wirtschaft und Jugend“ mit einem Infra- mit einem Investitionsvolumen Gospo- Investitionsvolumen von struktura von 21,9 Mio. Euro darka 1,4 Mio. Euro 47 projekty w obszarze działania 4 projekty w obszarze działania „Infrastruktura i użyteczność publiczna“ „Młodzież i gospodarka“ na łączną na łączną kwotę inwestycyjną w wysokości kwotę inwestycyjną w wysokości 21,9 mln euro 1,4 mln euro 18 Charrette

Künftige Projekte und Handlungsfelder Touris- Handlungsfeld mus Tury- Tourismus und Marketing styka

Der natürliche Reichtum von Bran- schutzpark bilden zusammen das auf deutscher und polnischer Seite denburgs einzigem Nationalpark Kerngebiet des deutsch-polnischen Inter- ca. 150 Kilometer ausgebaute Radwege. „Unteres Odertal“ bietet ausgezeichnete nationalparks Unteres Odertal. Geplant sind mehrsprachige Beschilde- Voraussetzungen für eine touristische Die Region kann darüber hinaus unter rungen und Rastplätze für Radfahrer. Vermarktung. Als einziger in Deutsch- anderem punkten mit dem Biosphären- Auf der polnischen Seite werden Rad- land besitzt er eine Flussaue und ist reservat Schorfheide-Chorin und dem wege entlang alter Eisenbahntrassen zugleich eines der ersten grenzüber- UNESCO-Weltnaturerbe Grumsiner Forst. angelegt. schreitenden Naturschutzprojekte. Bedeutende touristische Trassen verbin- Ziel ist ein gut ausgebautes Rad- Auf polnischer Seite liegt der Land- den Sehenswürdiges. wegenetz beiderseits der Oder und über schaftsschutzpark Unteres Odertal, Immer mehr grenzüberschreitende die Grenzen hinweg. mit dem das größte noch intakte Über- Rad- und Wanderwege entstehen – so flutungsmoor Mitteleuropas geschützt im Rahmen des Projektes „Touristische wird. Nationalpark und Landschafts- Potentiale verbindende Infrastruktur“

Przyszłe projekty i obszary działania Touris- Obszar działania mus Tury- „Turystyka i marketing“ styka

Naturalnym bogactwem Branden- tworzą razem obszar polsko-niemieckie- czne potencjały infrastruktura łącząca“ burgii jest jedyny Park Narodowy go Parku Międzynarodowego Dolina rozbudowane zostało po polskiej i „Dolina Dolnej Odry“, który oferuje Dolnej Odry. niemieckiej stronie około 150 km ścieżki doskonałe warunki do promocji Region zawraca na siebie uwagę rowerowej. Planowane jest utworzenie turystyki. Jako jedyny w Niemczech również po przez Rezerwat Biosfery wielojęzycznego systemu oznakowań posiada obszar zalewowy i jest jednym z Schorfheide – Chorin i znajdujący się i miejsc odpoczynku dla rowerzystów. pierwszych transgranicznych projektów na Liście Światowego Dziedzictwa Po polskiej stronie ścieżki rowerowe dotyczących ochrony przyrody. UNESCO las Grumsiner. Główne szlaki zostaną wybudowane wzdłuż starych Po stronie polskiej znajduje się Park turystyczne łączą ze sobą miejsca godne linii kolejowych. Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry, który zobaczenia. Celem jest utworzenie dobrze chroni jeden z największych w Europie Co raz więcej powstaje transgra- rozwiniętej sieci ścieżek rowerowych po Środkowej nienaruszonych torfowisk. nicznych tras rowerowych i szlaków obu stronach Odry i przez granicę. Park Narodowy i Park Krajobrazowy pieszych – w ramach projektu „Turysty- Gemeinsam neue Wege gehen 19 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Leitprojekte sind Radwegekreuz im Unteren Odertal: Bau von Radwegen zur Anbindung der polnischen Seite an bestehende Verbindungen im Unteren Odertal sowie Qualitätsverbesserung überregionale Radwegeachsen von Infrastruktur, Hochwertige Übernachtungsangebote im Unteren Odertal als Haupt- anziehungspunkt für Gäste aus den Metropolen Berlin und Szczecin: die Idee Angebot und Service der Kombination von anspruchsvollen Angeboten im Bereich Übernachtung, Wellness und Gastronomie in Verbindung mit der Ursprünglichkeit der Natur als Inhaltliche Festlegung Antwort auf die gestiegene Nachfrage nach Natur und besonderen Erlebnissen sowie nach nachhaltigem Reisen der Region auf Entwicklung von Angeboten im Gesundheits- und Naturtourismus: u.a. durch Vernetzung von vorhandenen Angeboten und der Zusammenarbeit mit dem Natur- und Gesundheits- Nationalpark tourismus Entwicklung und Anwendung eines gemeinsamen „corporate identity“ und eines gemeinsamen Konzeptes für die inhaltliche und organisatorische Gestaltung der Öffentlichkeitsarbeit Gemeinsame kommunale Strategie der polnischen und deutschen Gemeinden für die touristische Entwicklung des Unteren Odertals

weiter auf den folgenden Seiten

Projekty przewodnie skrzyżowanie dróg rowerowych w Dolinie Dolnej Odry: budowa dróg rowerowych poprawa infra- w celu przyłączenia polskiej strony do istniejących połączeń w Dolinie Dolnej Odry, a także do ponadregionalnych tras dróg rowerowych, struktury, ofert oraz wysokiej jakości ośrodek w „Dolinie Dolnej Odry“, jako główna atrakcja przycią- jakości obsługi gająca gości z aglomeracji Berlina i Szczecina: koncepcja połączenia wyszukanych ofert: noclegu, Wellness oraz gastronomii z nieskażoną przyrodą jest odpowie- dzią na wzrastające zainteresowanie unikalnymi przeżyciami w zbliżeniu z naturą, ukierunkowanie a także zrównoważoną ekoturystyką. Z takiej oferty korzyści mógłby czerpać cały regionu na turystykę region rozumiany, jako turystyczne przedsiębiorstwo przodujące na rynku, rozwój ofert w obszarze turystyki zdrowotnej oraz przyrodniczej: m.in. poprzez zdrowotną i połączenie w sieć istniejących usługodawców i ofert oraz współpracę z Parkiem przyrodniczą Narodowym, wypracowanie oraz wykorzystanie wspólnej „tożsamości firmy“ oraz wspólnej koncepcji dla merytorycznego i organizacyjnego ukształtowania działań promo- cyjnych, wspólna gminna strategia polskich i niemieckich gmin dla turystycznego rozwoju Doliny Dolnej Odry.

dalej na kolejnych stronach 20 Charrette Arbeitsgruppe Tourismus Die Arbeitsgruppe „Tourismus“ traf sich 2013 am 24. April in Pinnow und erneut am 8. August in Banie sowie am 15. Oktober in Gartz (Oder). Grupa robocza „Turystyka“ Grupa robocza „Turystyka“ spotkała się w 2013 roku w dniu 24.4. w Pinnow, w dniu 8.8. w Baniach, a także w dniu 15.10. w Gartz (Odra).

Fortsetzung Touris- Handlungsfeld mus Tury- Tourismus und Marketing styka Projekte, die in der Arbeitsgruppe Tourismus erarbeitet wurden (Auswahl)

Amt / Gemeinde / Stadt Projekttitel Stadt Angermünde Ausbau und Vernetzung Radwanderwege – Abschnitt von Henriettenhof nach Crussow Amt Oder-Welse Radwege von Pinnow nach Angermünde zur Komplettierung des Rad-Wanderwege-Netzes, (Gemeinde Pinnow) Ergänzung des Uckermark-Radweges Gemeinde Cedynia Revitalisierung der historischen Gebäude am Platz der Freiheit in Cedynia Gemeinde Banie Fahrrad ist die Welt – Fahrradtour im Unteren Odertal Gemeinde Widuchowa Jahrmarkt in Widuchowa Gemeinde Stare Czarnowo Radwegebau in der Gemeinde Stare Czarnowo Gemeinde Kołbaskowo Bau des touristischen Radweges zwischen Siadlo und Ustowo Gemeinde Kołbaskowo Sanierung der Ruinen der Kirchen von Pargowie, Moczyłach, Karwowie und Smolęcinie und Nutzung als touristische Attraktion Gemeinde Gryfino Bau der Radwege auf dem ehemailigen Bahndamm – Weiterführung des Projektes „Verbindende Infrastruktur …“ Gemeinde Chojna Wiederherstellung der Türme und Mauern in Chojna Gemeinde Chojna Bau eines Radweges von Chojna nach Jelenin Stadt Schwedt/O. Wassertouristisches Zentrum – Erweiterung der Bootsanlegestellen einschließlich touristischer Erschlie- ßungsanlagen und Errichtung überdachter Bootslageflächen Stadt Schwedt/O. Komplettierung/Lückenschluss Uckermärkischer Radrundweg Welseniederung-Kummerow/ Blumenhage/Neue Mühle Gemeinde Banie Renovierung des Schlosses der Johanniter in Swobnica und Revitalisierung des historischen Parks Gemeinde Cedynia Bau eines Lehrpfades – Historisches Cedynia – Erschließung interessanter Orte in der Stadt Cedynia Gemeinsam neue Wege gehen 21 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Zweisprachige Broschüren informieren über neue touristische Wege im Unteren Odertal. Dwujęzyczna broszura informuje o nowych szlakach turystycznych w Dolinie Dolnej Odry

ciąg dalszy Touris- Obszar działania mus Tury- „Turystyka i marketing“ styka Projekty, które zostały opracowane w ramach Grupy Roboczej „Turystyka“ (wybór)

Urząd/gmina/miasto Tytuł projektu Miasto Angermünde Rozbudowa i wspólne połączenie dróg rowerowych i szlaków turystycznych – Odcinek z Henriettenhof – Crussow Urząd Oder-Welse Ścieżki rowerowe z Pinnow do Angermünde w celu ukończenia sieci tras pieszo-rowerowych (Gmina Pinnow) uzupełnieniających ścieżkę rowerową Uckermark Gmina Cedynia Rewitalizacja zabytkowych kamienic przy Placu Wolności w Cedyni Gmina Banie Rower to jest świat – Wycieczka rowerowa w Dolinie Dolnej Odry Gmina Widuchowa Organizacja Jarmarku Widuchowskiego Gmina Stare Czarnowo Budowa ścieżki rowerowej na terenie Gminy Stare Czarnowo Gmina Kołbaskowo Budowa ścieżki rowerowej pn. Szlak Bielika – kolejny etap realizacji na odcinku Siadło Dolne Ustowo Gmina Kołbaskowo Renowacja i zagospodarowanie na cele turystyczne ruin kościołów w: Pargowie, Moczyłach, Karwowie i Smolęcinie Gmina Gryfino Budowa ścieżek rowerowych na terenie miasta i gminy Gryfino – Kontynuacja projektu „Infrastruktura łącząca ...“ Gmina Chojna Zabezpieczenie i renowacja baszt i murów miejskich w Chojnie Gmina Chojna Budowa ścieżki rowerowej Chojna – Jelenin Miasto Schwedt/O. Centrum turystyki wodnej – rozbudowa obiektów infrastruktury turystycznej, w tym zadaszonej przystani dla łodzi Miasto Schwedt/O. Zabudowa luk i dobudowa połączeń w ścieżce rowerowej wokół Uckermark-Welseniederung- Kummerow/Blumenhagen/Neue Mühle Gmina Banie Renowacja zamku joannitów w Swobnicy oraz rewitalizacja zabytkowego parku Gmina Cedynia Budowa ścieżki edukacyjnej – Historyczna Cedynia – łączącej ciekawe miejsca na terenie miasta Cedynia 22 Charrette Handlungsfeld Bildung Edu- Bildung und Sprache kacja

Wer zusammenarbeiten, einander sind Sprachkenntnisse auch eine Frage verstehen, die Kultur der Nachbarn von Achtung und Toleranz dem Bürger Erhöhung von Sprach- kennenlernen will, muss sich nicht des Nachbarlandes gegenüber. kompetenz, vor allem nur emotional, sondern vor allem auch Es muss darum gehen, Strukturen zu von Beschäftigten, verbal verständigen können. Angesichts schaffen, die den Kindern und Schülern des täglichen Grenzverkehrs zwischen in der Grenzregion möglichst früh Kon- Auszubildenden und den Nachbarn, der Zusammenarbeit takt mit der Nachbarsprache ermögli- Schülern in Wirtschaft, Politik und Verwaltung, chen. Kindergärten und Schulen mit angesichts gemeinsamer Feste und solchen Sprachangeboten sind überdies Popularisierung der Begegnungen sind Sprachkenntnisse auch entscheidende Faktoren für An- unverzichtbares „Arbeitsmittel“ in einer siedlungen und Zuwanderungen. Nachbarsprache Grenzregion und Voraussetzung für einen gemeinsamen Arbeitsmarkt. In Deutschland und Polen werden künftig immer mehr Arbeitsstellen ent- Leitprojekte sind stehen, für deren Vergabe Polnisch- bzw. Ausbau von Partnerschaften zwischen Grundschulen Deutschkenntnisse entscheidend sind. in der Grenzregion Die Chancen bei der Suche nach Ausbil- Sprachvermittlung in den Kindergärten dungs- und Arbeitsplätzen erhöhen sich. Deutsch bzw. Polnisch als Fremdsprache in den Grundschulen Die Nähe zu den Metropolen Szczecin und Berlin eröffnet dabei zusätzliche be- deutsch-polnisches Internat mit überregionaler Ausstrahlung rufliche Möglichkeiten. Darüber hinaus

Obszar działania Bildung Edu- „Edukacja i język“ kacja Ci, którzy razem pracują, rozumieją szacunku i tolerancji obywateli do sąsie- Podwyższenie się nawzajem, chcą poznać kulturę dniego kraju. sąsiadów, muszą być w stanie się Celem musi być stworzenie struktur, umiejętności komunikować nie tylko emocjonalnie, które umożliwią dzieciom i uczniom w językowych, przede ale także werbalnie. Biorąc pod uwagę, regionie przygranicznym, na względnie codzienny ruch graniczny między wczesny kontakt z językiem sąsiada. wszystkim pracow- sąsiadami, współpracę w gospodarce, Przedszkola i szkoły językowe z taką ników, osób uczących polityce i administracji, w obliczu ofertą są również kluczowym czynni- wspólnych uroczystości i spotkań kiem dla osiedlających się i migrantów. się zawodu oraz umiejętności językowe w regionie przygranicznym są niezbędnym popularyzowanie „narzędziem do pracy“ i warunkiem języka sąsiadów wspólnego rynku pracy. W przyszłości powstanie coraz więcej miejsc pracy w Niemczech i Polsce, gdzie Projekty przewodnie umiejętność władania polskim lub pogłębianie oraz wspieranie partnerstwa pomiędzy szkołami podsta- niemieckim będzie kluczowa. Szanse na wowymi w regionie przygranicznym, znalezienie zatrudnienia, czy miejsca nauczanie języków obcych we wczesnym dzieciństwie w przedszkolach, praktyk wzrosną. Bliskość miasta polski lub odpowiednio niemiecki jako język obcy w szkołach podstawowych, Szczecina i Berlina otwieraja dodatkowe możliwości zrobienia kariery. Ponadto, polsko-niemiecki internat oddziałujący ponadregionalne. umiejętności językowe są wyrazem Gemeinsam neue Wege gehen 23 Arbeitsgruppe Bildung Wspólne podążanie nowymi ścieżkami Die Arbeitsgruppe „Bildung“ traf sich 2013 am 14. Mai in Kołbaskowo. Erneute Beratungen fanden am 22. August in Angermünde sowie am 8. Oktober in Gryfino statt.

Grupa robocza „Edukacja“ Grupa robocza „Edukacja“ spotkała się w 2013 roku w dniu 14.5. w Kołbaskowie, w dniu 22.8. w Angermünde, a także w dniu 8.10. w Gryfinie.

Projekte, die in der Arbeitsgruppe Bildung erarbeitet wurden (Auswahl)

Amt / Gemeinde / Stadt Projekttitel Stadt Angermünde Interkulturelle Kompetenzen in freien Kita´s Gemeinde Gryfino Kennenlernen der Nachbarn durch das Erlernen der Sprache Gemeinde Ausbau der Schule in Kołbacz zum deutsch-polnischen Austauschzentrum für Kinder und Stare Czarnowo Jugendliche Gemeinde Sanierung des Gebäudes für Treffen zwischen Kindern und Jugendlichen in Stoleczna Trzcinsko Zdroj Gemeinde Kolbaskowo Eine Reihe von Sprachkursen Amt Oder-Welse Jugend-, Bildungs- und Kommunikationszentrum (Gemeinde Pinnow) Gemeinde Widuchowa Deutsch-polnische Feuerwehrtage in Widuchowa Gemeinde Chojna Organisation von deutsch-polnischen Konzerten, eine Reihe von Veranstaltungen und Ausstellungen in St.-Marien-Kirche in Chojna Stadt Schwedt/Oder Kita 11 – Einbau eines deutsch-polnischen Sprachkabinettes Gemeinde Banie Deutsch-Polnischer Jugendfeuerwehr-Wettbewerb

Projekty, które zostały opracowane w ramach Grupy Roboczej „Edukacja“ (wybór)

Urząd/gmina/miasto Tytuł projektu Miasto Angermünde Kompetencje międzykulturowe w przedszkolach niekomunalnych Gmina Gryfino Poznanie sąsiada poprzez naukę jego języka Gmina Rozbudowa ZS w Kołbaczu celem stworzenia centrum wymiany dzieci i młodzieży Stare Czarnowo Gmina Remont budynku w celu stworzenia miejsca spotkań dla dzieci i młodzieży w Stołecznej Trzcińsko Zdrój Gmina Kołbaskowo Cykl zajęć językowych Urząd Oder-Welse Młodzieżowe Centrum Edukacji i Kompetencji (Gmina Pinnow) Gmina Widuchowa Polsko-niemieckie zawody sportowo-pożarnicze Gmina Chojna Organizacja polsko niemieckiego cyklu imprez koncertowo – wystawienniczych w Kościele Mariackim w Chojnie Miasto Schwedt/O. Przedszkole 11 – budowa polsko-niemieckiej sali do nauki języków Gmina Banie Polsko-niemieckie Młodzieżowe Zawody Strażackie 24 Charrette

Wirt- Handlungsfeld schaft Gospo- Jugend und Wirtschaft darka

Eine hohe Arbeitslosenzahl einerseits der offenen Tür, Ausbildungsbörsen oder werkes zwischen Kommunen, Wirtschaft und der Mangel an Fachkräften an- Berufsinformationsmessen sind Mittel und Bildungseinrichtungen im Unteren dererseits sind Kernprobleme der Region. zum Zweck, die Gründung eines Netz- Odertal erstrebenswert. Berufliche Qualifizierung und Anforde- rungen des Arbeitsmarktes passen häufig nicht zusammen. Kommunen, Wirtschaft und Bildungs- Leitprojekte sind träger müssen bestehende Angebote Durchführung von Berufspraktika und Praktika in Verbindung mit Sprachausbildung optimieren und neue Ideen entwickeln, im Nachbarland zur Vorbereitung auf den gemeinsamen Arbeitsmarkt um den Übergang von der Schule zur Informationsprojekt für Berufsschulen und Schulen auf deutscher und polnischer Ausbildung zu sichern. Frühzeitige praxis- Seite in der Grenzregion: Schüler, Lehrer und Eltern werden über das jeweils andere bezogene Orientierung soll den Schülern Ausbildungssystem informiert die Berufswahl erleichtern. Die Schüler Verstärkung der Vernetzung von Aktivitäten in der Region, Bündelung vorhandener benötigen mehr Informationen über die Netzwerke z.B. Gründung eines Netzwerkes zwischen Kommunen, Wirtschaft und Berufs- und Arbeitswelt, das Funktio- Bildungseinrichtungen im Unteren Odertal nieren von Betrieben und Wirtschaft Kommunalnetzwerk – Koordinierungsstelle für die Durchführung von wiederkehrenden wie auch über die konkreten Berufs- und Arbeiten, um Potentiale zu bündeln für Grundsatzaufgaben und als Dienstleister Karrierechancen in der Region. z.B. für die Antragstellung, um bei potentiellen Antragstellern Kräfte freizusetzen für Firmenpräsentationen in Schulen, die eigentlichen und inhaltlichen Aufgaben (z.B. Projektentwicklung) Angebote von Praktika, Möglichkeiten von Unternehmensbesichtigungen, Tage

Wirt- schaft Obszar działania Gospo- „Młodzież i gospodarka“ darka

Wysoka stopa bezrobocia, z jednej biorstwach, dni otwarte, szkolenia i sieci między gminą, przedsiębiorstwami strony i brak wykwalifikowanych wymiany informacji na targach pracy są i instytucjami edukacyjnymi w Dolinie pracowników z drugiej strony to główne środkiem do celu, którym jest stworzenie Dolnej Odry. problemy regionu. Szkolenia zawodowe i potrzeby rynku pracy, często nie pasują do siebie. Gminy, gospodarka i instytucje eduka- Projekty przewodnie cyjne muszą optymalizować istniejące oferty i rozwijać nowe pomysły, które praktyki zawodowe oraz praktyki związane z edukacją językową w kraju sąsiedzkim w celu przygotowania do wspólnego rynku pracy, zapewnią możliwość przejścia z nauki szkolnej do kształcenia zawodowego. projekt informacyjny dla szkół zawodowych oraz szkół po polskiej i po niemieckiej stronie w regionie przygranicznym: uczniowie, nauczyciele oraz rodzice będą informo- Wczesna orientacja uczniów, co do wani o różnych systemach kształcenia, możliwości odbycia praktyk pozwoli im na łatwiejszy wybór zawodu. Uczniowie wzmocnienie sieci aktywności w regionie, połączenie istniejących sieci, np. utworzenie sieci pomiędzy gminami, gospodarką oraz instytucjami edukacyjnymi w „Dolinie Dolnej Odry“, potrzebują więcej informacji na temat zawodów i świata pracy, jak funkcjonuje lokalna sieć, jako podmiot koordynujący realizację powtarzalnych zadań, łącząca zasoby do realizacji podstawowych działań i funkcjonująca, jako usługodawca, np. w procesie przedsiębiorstwo i gospodarka, a także składania wniosków w celu odciążenia potencjalnych wnioskodawców i uwolnienia na temat konkretnych możliwości pracy ich zasobów, aby mogli je wykorzystać do realizacji właściwych merytorycznych zadań i kariery zawodowej w regionie. (np. realizacji projektów). Prezentacje firm w szkołach, oferty staży, możliwości wizyt w przedsię- Gemeinsam neue Wege gehen 25 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Arbeitsgruppe Wirtschaft Die Arbeitsgruppe „Wirtschaft“ kam 2013 am 14. Mai in Kołbaskowo, am 22. August in Angermünde und am 8. Oktober in Gryfino zusammen. Grupa robocza „Gospodarka“ Grupa robocza do spraw gospodarki spotkała się w 2013 roku w dniu 14.5. w Kołbaskowie, w dniu 22.8. w Angermünde, a także w dniu 8.10. w Gryfinie.

Frühzeitige Berufs- Projekte, die in der Arbeitsgruppe Wirtschaft orientierung in erarbeitet wurden (Auswahl) der Schule und Amt/Gemeinde/Stadt Projekttitel Gemeinde Stärkung des wirtschaftlichen Potentials als Chance für die berufsorientierende Trzcinsko Zdroj Entwicklung des Unteren Odertals Praktika Gemeinde Kołbaskowo Programm für berufliche Aktivierung der Frauen Amt Oder-Welse (Gemeinde Aufbau eines deutsch-polnischen Netzwerkes zur wirksamen Pinnow) Förderung der Wirtschaftsentwicklung im Unteren Odertal (gemeinsame Vermarktung der Gewerbegebiete) Amt Oder-Welse Ausgestaltung der Oderpartnerschaft für den ländlichen Raum zwischen LEADER Regionen aus Polen, Tschechien und Deutschland – Grenzen trennen – die Oder verbindet

Odpowiednio Projekty, które zostały opracowane w tej Grupie Roboczej (wybór) wczesne doradztwo zawodowe Urząd/gmina/miasto Tytuł projektu Gmina Wzmocnienie potencjału gospodarczego szansą na rozwój Doliny w szkole i praktyki Trzcińsko Zdrój Dolnej Odry zawodowe Gmina Kołbaskowo Program aktywizacji zawodowej kobiet Urząd Oder-Welse (Gmina Wspieranie polsko-niemieckich kontaktów gospodarczych i sieci Pinnow) współpracy gospodarczej w Dolinie Dolnej Odry (wspólna promocja Parków Przemysłowych) Urząd Oder-Welse Utworzenie partnerstwa Odry pomiędzy niemieckimi, polskimi i czeskimi Regionami LEADER wzdłuż Odry – dzielenie granic – połączenie poprzez Odrę 26 Charrette Infra- Handlungsfeld struktur Infra- Infrastruktur und Daseinsvorsorge struktura

So manche Familie entscheidet sich Verkehr oder ärztliche Versorgung. mit Wegen, Radwegen, Straßen und bewusst für ein Leben im ländlichen Das gilt generell für beide Seiten Brücken geschlossen werden. Historische Raum, möchte, dass die Kinder in der der Oder. Dennoch müssen wichtige Gebäude und touristische Sehenswürdig- Natur aufwachsen und mit ihr. Am Dorferneuerungsmaßnahmen die orts- keiten sollen saniert werden. Bau oder besten jedoch wäre ein Wohnsitz, der und regionaltypischen Eigenheiten der Erschließung von Kulturzentren, Dorf- dennoch nicht allzu weit von einer Landschaft und Orte berücksichtigen. kulturstätten, Sportzentren und deren großen Stadt mit ihren kulturellen und Mit Infrastrukturmaßnahmen im Ausstattung können der weiteren beruflichen Möglichkeiten entfernt ist. Unteren Odertal müssen Lücken der Entwicklung des deutsch-polnischen Genau das bietet der grenzüberschrei- grenzüberschreitenden Verbindungen Kulturangebotes dienen. tende Wirtschaftsraum mit seiner Nähe zu den Metropolen Berlin und Szczecin. Anreize, wie z.B. günstiges Bauland für Leitprojekte sind Familien, eine gute Infrastruktur mit Kindergärten, Schulen und Einkaufs- Lückenschluss vorhandener grenzüberschreitender Wegeverbindungen möglichkeiten, können die Umzugs- (Radwege, Straßen, Brücken) gedanken beschleunigen. Aufwertung und Entwicklung von badetouristischen Angeboten Auch so manchen Großstädter aus Sanierung und Gestaltung von historischen Gebäuden der Generation 60 plus – die „Ruhesitz- weitere Entwicklung des deutsch-polnischen Kulturangebotes durch wanderer“ – der das Arbeitsleben in der Bereitstellung der notwendigen Infrastruktureinrichtungen Stadt verbracht hat, zieht es in ruhige, (z.B. Kulturzentren, Dorfkulturstätten, Sportzentren, Ausstattung) landschaftlich schöne und ländlich Angebote der Daseinsvorsorge (ärztliche Versorgung, ländliche Freizeit- geprägte Gegenden. Hier zählen angebote …) Standortfaktoren wie öffentlicher

Infra- Obszar działania struktur Infra- „Infrastruktura i użyteczność publiczna“ struktura

Niektóre rodziny świadomie tutaj takie czynniki jak transport publi- Dolinie Dolnej Odry należy zlikwidować decydują się na życie na obszarach czny, czy opieka medyczna. luki w połączeniach transgranicz- wiejskich, chcą, aby ich dzieci dorastały Na ogół to się sprawdza w odniesie- nych tras, szlaków rowerowych, dróg, blisko natury i razem z nią. Ale najle- niu do obu stron Odry. Niemniej należy mostów. Zabytki i atrakcje turystyczne pszym rozwiązaniem jest, gdy miejsce wziąć tu pod uwagę ważne uwarunko- należy odrestaurować. Budowa i rozwój zamieszkania znajduje się mimo wszy- wania w ramach odnowy wsi, lokalne i ośrodków kultury, świetlic wiejskich, stko nie zbyt daleko od wielkiego miasta regionalne cechy charakterystyczne dla ośrodków sportowych i ich wyposażenie z jego ofertą kulturalną i zawodową. krajobrazu i miejscowości. może służyć dalszemu rozwojowi To jest dokładnie to, co oferuje trans- Wraz z poprawą infrastruktury w polsko-niemieckiej oferty kulturalnej. graniczny Obszar Gospodarczy z jego bliskim położeniem do miasta Berlina i Szczecina. Bodźce, takie jak tanie grunty Projekty przewodnie: pod budowę dla rodzin, dobra infra- uzupełnienie istniejących transgranicznych połączeń drogowych struktura z przedszkolami, szkołami i (tras rowerowych, ulic, mostów), sklepami, może przyspieszyć ich decyzje rewaluacja oraz rozwój turystycznych ofert kąpielisk, o przeprowadzce. odnowa oraz rekonstrukcja historycznych budynków, Także niektórzy mieszkańcy miasta dalszy rozwój polsko-niemieckiej oferty kulturalnej poprzez udostępnie- z pokolenia 60 plus tzw. „migracyjni nie niezbędnej infrastruktury i instytucji (np. ośrodków kultury, świetlic emeryci“, którzy spędzili życie zawodo- wiejskich, centrów sportu, wyposażenia), we w mieście, przeprowadzą się chętnie oferty użyteczności publicznej (opieki lekarskiej, wiejskich ofert do w ciche, malownicze i przede wszystkim spędzania wolnego czasu ...). wiejskie miejsce. Duże znaczenie mają Gemeinsam neue Wege gehen 27 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Arbeitsgruppe Infrastruktur Die Arbeitsgruppe „Infrastruktur“ fand sich 2013 am 24. April in Pinnow, am 8. August in Banie sowie am 15. Oktober in Gartz (Oder) zusammen.

Grupa robocza „Infrastruktura“ Grupa robocza do spraw infrastruktury spotkała się w 2013 roku w dniu 24.4. w Pinnow, w dniu 8.8. w Baniach, a także w dniu 15.10. w Gartz (Odra).

Projektideen, die in den Arbeitsgruppen zusammengetragen wurden (Auswahl)

Daseinsvorsorge durch Amt / Gemeinde / Stadt Projekttitel Investitionen in die Stadt Angermünde Kneipp-Strandbad und Campingplatz Wolletzsee Gemeinde Cedynia Bau eines Kulturzentrums und einer Sporthalle mit dem Infrastruktur – wie Unterhaltungs- und Ausstellungsplatz in Cedynia Wegebau, Kultureinrich- Gemeinde Banie Bewirtschaften des Gebietes rund um den See in Banie (Parkplatz, Fahrradweg, Wanderweg, Mole, Spielplatz, Steg, tungen, Einrichtungen Rastplatz, Angelplatz, Bademöglichkeit) der Erziehung und Gemeinde Kołbaskowo Bau des Sport- und Kulturzentrums in Przeclaw Bildung – sowie der Gemeinde Gryfino Errichtung eines Freibades in Weltyn Amt Oder-Welse Sanierung des Gutshauses Grünow Ver- und Entsorgung. (Gemeinde Mark Landin) Dorfentwicklung unter Gemeinde Chojna Bau eines Stadtbades in Jeleninie Berücksichtigung der Gemeinde Stare Czarnowo Verbesserung der Straßeninfrastruktur im Grenzgebiet orts- und regional- Stadt Schwedt/Oder Feuerwehrneubau FFW Gatow Gemeinde Widuchowa Bau des Kulturhauses in Widuchowa typischen Eigenheiten Gemeinde Moryn Revitalisierung der ehemaligen Kommunikationsverbindung der Landschaft und zwischen Dolsko und Mirowo der Orte. Gemeinde Trzcinsko Zdroj Schutz des Unteres Odertals – Bau der Kläranlage

Zabezpieczenie warunków bytowych Projekty, które zostały opracowane w tej Grupie Roboczej (wybór)

poprzez niezbędne Urząd/gmina/miasto Tytuł projektu inwestycje w obszarze Miasto Angermünde Kąpielisko wg. metody Kneipp'a i plac campingowy Wolletzsee Gmina Cedynia Budowa Cedyńskiego Ośrodka Kultury i Sportu z Salą widowiskowo- infrastruktury, takie jak: wystawową w mieście Cedynia budowa dróg, instytucji Gmina Banie Zagospodarowanie obszaru wokół jeziora Banie (miejsca parkingowe, droga rowerowa, szlak turystyczny, molo, plac zabaw, przystań, plac kultury, instytucji rekreacji, stoiska wędkarzy) wychowania i edukacji, Gmina Kołbaskowo Budowa Centrum Kultury i Sportu w Przecławiu a także dostawa mediów Gmina Gryfino Budowa kąpieliska gminnego w Wełtyniu Urząd Oder-Welse Remont dworku w Grünow oraz usuwanie odpadów, (Gmina Mark Landin) kanalizacja, utylizacja. Gmina Chojna Budowa kąpieliska gminnego w Jeleninie Środki dla rozwoju wsi Gmina Stare Czarnowo Poprawa infrastruktury drogowej (drogi gminne) w rejonie przygraniczym uwzględniające typowe Miasto Schwedt/Oder Budowa remizy strażackiej dla OSP Gatow Gmina Widuchowa Budowa widuchowskiego domu kultury wraz z wyposażeniem dla regionu odrębności Gmina Moryń Rewitalizacja dawnego połączenia komunikacyjnego krajobrazu oraz miejsco- między Dolsko i Mirowo wości. Gmina Trzcińsko Zdrój Ochrona Dorzecza Dolnej Odry 28 Charrette

Die Umsetzung der Ziele im Zeitraum 2014 bis 2020

In den zurückliegenden Jahren konnte zeichnung des Abkommens über grenz- Die künftige Zusammen- eine Vielzahl an Projekten zum Nutzen übergreifende Zusammenarbeit vom arbeit im Unteren Odertal der Menschen in der Region entwickelt 5. September 2013 ist ein entscheidender wird durch die EU-Strategie und umgesetzt werden. Der „Grenz- Schritt in die richtige Richtung getan. Die überschreitende Aktionsplan“ wurde zu- Herausforderungen der neuen Förder- bis 2020 gestützt: nehmend in allen Handlungsfeldern mit periode 2014 bis 2020 sowie die sich rasant Strukturelle Förderung von grenz- Leben erfüllt. Vielfältige Maßnahmen entwickelnde Zusammenarbeit im überschreitenden Kooperationen, ihrer in den Bereichen Bildung, Kultur und Unteren Odertal auf Projekt- und Kommu- Geschäftsstellen und Arbeitsgruppen zur Sport trugen dazu bei, dass sich die nikationsebene erfordern ein langfristig Sicherung der notwendigen Stabilität; deutschen und polnischen Bewohner der gesichertes Konzept, um diesen Prozess dabei stärkere Regionalisierung und Region besser kennen lernen konnten, der Zusammenarbeit auch weiterhin so er- Eigenverantwortung, Abbau bürokra- insbesondere Kinder und Jugendliche. folgreich zu gestalten. Es ist aber absehbar, tischer Anforderungen zugunsten der Vor dem Hintergrund dieses sehr dass nur mit Hilfe einer professionell Projektergebnisse erfolgreichen Prozesses sind neue und arbeitenden Koordinierungsstelle die Form weiterführende Formen der Kooperation der rein projektorientierten Zusammen- notwendig und sinnvoll. Mit der Unter- arbeit weiterentwickelt werden kann.

Realizacja celów na lata 2014 do 2020

W ostatnich latach udało się opraco- 5. września 2013 r., jest decydującym Przyszła współpraca w Dolinie wać i wdrożyć dużą liczbę projektów krokiem w dobrym kierunku. Wyzwa- Dolnej Odry będzie się odby- na rzecz ludzi w regionie. „Transgra- nia, które przyniesie nowy okresu pro- wać na podstawie strategii UE niczny Plan Działania“ we wszystkich gramowania na lata 2014-2020, a także kluczowych sektorach zwiększył swoją szybki rozwój współpracy w Dolinie do 2020: aktywność. W wyniku różnorodności Dolnej Odry na poziomie projektów i Strukturalne dofinansowanie współ- działań w dziedzinie edukacji, kultury i komunikacji, wymagają długotermi- pracy transgranicznej, ich biur i grup ro- sportu, polscy i niemieccy mieszkańcy, a nowej koncepcji zabezpieczającej, która boczych w celu zapewnienia niezbędnej zwłaszcza dzieci i młodzież mogli lepiej pozwoli ten proces dalej kontynuować stabilności; przy tym większa regionali- się poznać. osiągając przy tym sukcesy. Jest jednak zacja i odpowiedzialność, zmniejszenie Z związku z tym, iż proces przyniósł do przewidzenia, że tylko za pomocą wymogów biurokratycznych, z korzy- tak wiele sukcesów konieczne jest wpro- profesjonalnego stanowiska koordynu- ścią dla wyników projektu wadzenie nowych i zaawansowanych jącego, współpraca zorientowana głów- form współpracy. Podpisanie umowy nie na realizację wspólnych projektów dotyczącej transgranicznej współpracy będzie w stanie dalej się rozwijać. Gemeinsam neue Wege gehen 29 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Strategische Orientierung Kierunek obrany w odniesieniu do strategii

Aufbau einer Kooperation mit der Metropolen-Region Szczecin und Berlin Nawiązanie współpracy Die Region liegt auf der Entwicklungsachse Berlin – Szczecin, ein z regionem aglomeracji Grund mehr, die Zusammenarbeit auch mit den Ballungszentren zu suchen. Diverse Kooperationsfelder bieten sich an. Neben den Themen Szczecina i Berlina Bildung und Sprache, Jugend und Wirtschaft, sowie Tourismus/ Region leży na osi rozwoju Berlin – Szczecin, jest to jeden powód Marketing ergeben sich weitere Möglichkeiten bei der Vernetzung więcej, aby nawiązać współpracę także z aglomeracjami miejskimi. mit den Metropolenräumen. To umożliwi rozwijanie ważnych pól współpracy. Obok tematów: edukacja i język, młodzież i gospodarka, a także turystyka/marketing, pojawiają się dalsze możliwości przy budowie sieci z obszarami aglomeracyjnymi. 30 Charrette

Strategische Orientierung Kierunek obrany w odniesieniu do strategii

Errichtung eines eigenstän- digen Europäischen Verbundes für territoriale Zusammenarbeit Utworzenie samodzielnego (EVTZ) im Rahmen der Aktions- Europejskiego Ugrupowania plan-Kommunen Współpracy Terytorialnej (EUWT) w ramach gminnego „Planu Dieses Ziel soll zeitnah umgesetzt werden. EVTZ ist das zukunfts- weisende und zukünftige „Instrumentarium“ zur grenzübergreifen- Działania“ den Zusammenarbeit in Europa. Erfolgreiche Beispiele einer solchen Cel ten powinien być zrealizowany szybko. EUWT jest pionierskim Zusammenarbeit können etwa die Durchführung grenzüberschrei- instrumentem transgranicznej współpracy w przyszłości w Europie. tender Infrastrukturen und Dienstleistungen sein, als auch die Um- Przykładami takiej zakończonej sukcesem współpracy może być np. setzung eines von der EU kofinanzierten Projekts oder Programms. wykonanie transgranicznej infrastruktury oraz usług, a także realizacja współfinansowanych przez UE projektów lub programów.

Etablierung der ersten deutsch- polnischen LEADER-Region Ustanowienie pierwszego Durch den Ausbau der Zusammenarbeit zwischen den polnischen LEADER-Regionen und der LEADER-Region „Unteres Odertal“ sollen polsko-niemieckiego regionu neue Chancen und Möglichkeiten bei der Entwicklung des ländlichen Raumes aufgezeigt und genutzt werden. Ziel ist die perspektivische LEADER Gründung der ersten deutsch-polnischen LEADER-Region! Poprzez rozszerzenie współpracy pomiędzy polskimi regionami LEADER i regionem LEADER „Dolina Dolnej Odry“ mają zostać zidentyfikowane i wykorzystane nowe szanse i możliwości rozwoju obszarów wiejskich. Celem jest stworzenie w przyszłości pierwszego polsko-niemieckiego obszaru LEADER! Gemeinsam neue Wege gehen 31 Wspólne podążanie nowymi ścieżkami

Europäische Vernetzung durch transnationale Kooperationen Von anderen Regionen in Europa lernen! Die Ausgestaltung der Budowa europejskiej sieci po- Kierunek obrany w Oder-Partnerschaft durch die Zusammenarbeit zwischen ländlichen Regionen aus Polen, Deutschland und Tschechien entlang des Flusses przez transnarodową współpracę odniesieniu do strategii stellt ein wichtiges Schlüsselprojekt zur weiteren europäischen Uczenie się od innych regionów w Europie! Projekt Partnerstwa Vernetzung der Region Unteres Odertal dar. Odry, dotyczący współpracy między obszarami wiejskimi wzdłuż Gute Erfahrungen konnte die Region Unteres Odertal durch den rzeki z Polski, Niemiec i Czech, stanowi ważny projekt, który otwiera Aufbau einer Kooperation mit den Grenzregionen Steiermark und drogę regionowi Doliny Dolnej Odry do innych sieci współpracy w Burgenland in Österreich sammeln. Die begonnene Zusammenarbeit Europie. auf den Gebieten der Fachkräftesicherung, des Tourismus sowie der Region Doliny Dolnej Odry zebrał już pozytywne doświadczenia Sprachaus-bildung trugen dazu bei, die gesammelten Erfahrungen poprzez nawiązanie współpracy z regionami granicznymi Steiermark des transnationalen Austausches zu transferieren und in konkreten oraz Burgenland w Austrii. Rozpoczęta współpraca w obszarach: Maßnahmen umzusetzen. Die Kooperation soll ausgebaut werden. zapewnienie fachowców, turystyka a także edukacja językowa, pozwoliła na transfer doświadczeń zebranych w ramach Transgra- nicznej Wymiany oraz ich wdrożenie poprzez konkretne środki. Współpraca powinna być rozbudowywana.

Die hoffnungsvollen Ansätze des Zusammenlebens über Ländergrenzen hinweg, die beiderseits der Oder in den vergangenen Jahren gelangen, verdienen es, weiter gefördert und ausgebaut zu werden – im Sinne Obiecujące oznaki życia razem ponad der EU-Charta: granicami państwowymi, które są widoczne w ostatnich latach po obu stronach Odry, „Die Völker Europas sind entschlossen, zasługują na dalszy rozwój i rozszerzenie – auf der Grundlage gemeinsamer Werte eine według Karty praw podstawowych UE: friedliche Zukunft zu teilen, indem sie sich zu einer immer engeren Union verbinden.“ „Narody Europy, tworząc między sobą coraz ściślejszy związek, są zdecydowane dzielić ze sobą pokojową przyszłość opartą na wspólnych wartościach“. 32 Charrette

EUROPÄISCHE UNION Europäischer Landwirtschaftsfonds für die Entwicklung des ländlichen Raumes UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

Das Projekt wurde über das LEADER-Programm mit Mitteln der Europäischen Union und des Landes Brandenburg gefördert.

Projekt został dofinansowany przez Program LEADER poprzez środki Unii Europejskiej oraz Land Brandenburgia.