mieszkańcy historia szkoły Nowe świadczenie Wędrówki Co dalej szósta rodzinne, okupacyjne klaso? – warszTATY czyli świadczenie lekarza Tadeusza z pomysłem rodzicielskie Zajączkowskiego Na przyszłość Głos Ziemi Bychawskiej MIESIĘCZNIK GMINY styczeń 2016 NR 1 (272) ISSN 1429-1932

Przegląd najważniejszych wydarzeń stycznia i zapowiedź następnych Strategia Rozwoju Gminy Bychawa na lata 2016-2023

spis treści Mapa 2. Podział na obręby ewidencyjnesamorząd i położenie administracyjne Gminy Bychawa

SAMORZĄD „„Przedsiębiorczość + turystyka+ rolnictwo „„Podatki 3 Przedsiębiorczość + turystyka+ 5 Samorząd podsumował 2015 rok = rozwój gminy rolnictwo = rozwój gminy 6 Bezpłatna pomoc prawna W lutym mieszkańcy naszej gminy otrzymają nowe nakazy 3 Czy są chętni na solary w Bychawie w poniedziałki Przyjęcie zaktualizowanej podatkowe na 2016 r. W tym roku obowiązują nowe staw- i ekologiczne piece c.o.? 1 lutego i piątki strategii rozwoju Gminy ki podatku rolnego i od nieruchomości, przyjęte przez rusza nabór Harmonogram odbioru śmieci Radę Miejską jeszcze na listopadowej sesji w dn. 19 listo- 6 Bychawa na lata 2016-2023 było 3 Podatki w 2016 roku pada 2015. Nie zmieniły się stawki podatku od środków 4 Czy w Bychawie powstanie 6 Najdłużej pracująca urzędniczka jedną z ostatnich decyzji, jakie transportowych. Gminna Rada Seniorów? odeszła na emeryturę podjęli radni w minionym roku. Podatek rolny Aktualne problemy w ochronie Urząd Miejski wydał Kalendarz 4 7 W nowej strategii wyznaczone podatnicy posiadający gospodarstwo – 95 zł /ha przelicz. 6 malin i truskawek Gminy Bychawa 2016 »» zostały nowa wizja gminy, jej (było 82,50 zł/ha przelicz.), 4 Co robi burmistrz w pracy? 7 Oferty pracy – księgowy, »»dla gruntów rolnych nie będących gospodarstwem rolnym – elektryk, hydraulik misja, obszary strategiczne, 190 zł/ ha fiz. (było 165 zł/ha fiz.). cele operacyjne oraz kierunki Podatek od budynków MIESZKAŃCY działań. »»od budynków mieszkalnych od 1 m2 powierzchni użytkowej Nowa wizja i misja – 0,59 zł (było 0,51 zł), 8 Maja, Hanna oraz Dawid i Filip Żołnierzy Wyklętych »»od budynków związanych z prowadzeniem działalności go- spodarczej – 18,22 zł (było 15,84 zł), 8 Apel od zatroskanych kierowców 10 Nagroda Literacka Ziarno Wizja to pożądany obraz naszej gminy w 2023 roku. do mieszkańców Bychawki Gorczycy dla Julity Kusy Wg nowej strategii Gmina Bychawa będzie jednost- »»od budynków zajętych na prowadzenie dział. gosp. w zakre- z Bychawy sie obrotu materiałem siewnym – 9,30 zł (było 8,09 zł), 8 Nowe świadczenie rodzinne, ką samorządową o istotnej randze w skali woje- czyli świadczenie rodzicielskie Podsumowania Granitu Bychawa »»od budynków związanych z udzielaniem świadczeń zdro- 10 wództwa, gminą sprzyjającą rozwojowi przedsię- ciąg dalszy wotnych, w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej Twaróg z ziołami i kuferek biorczości, przyjazną dla inwestorów zaintereso- UM Bychawa – 4,38 zł (było 3,81 zł), 8 ©

z krówkami Bychawskie kobiety na start! © 8 10 wanych lokowaniem tu swoich kapitałów, gminą »»od budynków pozostałych, w tym zajętych na prowadze- 9 Złotówka za złotówkę 12 Wygrał po raz trzeci z większą ilością miejsc pracy, rozwijającą ekolo- nie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego 9 Jak co roku utworzyliśmy 12 Bychawa w klipach zespołów giczne rolnictwo, atrakcyjną dla mieszkańców, mo- przez organizacje pożytku publicznego – 6,60 zł (bez zmian). w Bychawie sztab Wielkiej disco-polo gących realizować tu swoje aspiracje, ciekawą dla przy pomocy środków zewnętrznych, przyczyni się Orkiestry Świątecznej Pomocy Podatek od gruntów 13 16 drużyn i 130 zawodników turystów, będącą ośrodkiem obsługi lokalnego ru- do poprawy jakości życia mieszkańców. Kluczem Źródło: opracowanie własne Człowiek Roku 2015 Pierwsze moje zetknięcie chu turystycznego. do zmiany sytuacji gminy jest lepsze wykorzysta- »»od gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospo- 9 13 darczej – 0,76 zł/1 m2 (było 0,66 zł), I Ogólnopolski Zjazd Dzieci z wolontariatem Misja jest narzędziem do osiągnięcia celów2.2. i w Przyrodanie posiadanych i zasoby zasobów naturalne w zakresie gospodarki 2 9 efekcie wizji Gminy Bychawa. Jej realizatorem jest i turystyki. »»od gruntów pod jeziorami – 3,38 zł/1 m (bez zmian), cała społeczność lokalna gminy, w tym przedstawiKomponenty- Obszary środowiska strategiczne to naturalneg najważniejszeo stanowią obszary, pierwotny,»»pozostałych, choć w tym zajętychbierny na czynnikprowadzenie rozwoju odpłatnej sta- ciele władz i urzędnicy, pracownicy placówekspołeczno i in- w ramach-gospodarczego. których będą Poszczególne podejmowane działania.elementy środowiskatutowej działalności przyrodniczego, pożytku publicznego w szczególności przez organizacje pożytku publicznego – 0,22 zł/1 m2 (bez zmian). GŁOS REGIONALISTÓW stytucji gminnych, członkowie organizacji pozarząbudowa- W naszej geologiczna strategii zostały (m.in. wyodrębnione występowanie trzy głów surowców- naturalnych), rzeźba terenu, sieć 14 Bychawski młyn z czasów 18 Tadeusz Zajączkowski dowych, przedsiębiorcy, inwestorzy i mieszkańcy.hydrografine obszaryczna (rozmieszczenie strategiczne oraz cele cieków operacyjne. i zbiorników Są wodnych) oraz warunki klimatyczne, mojego dzieciństwa Wspomnienia mogą ułatwiać,to: lepiej funkcjonująca utrudniać, gospodarka lub wręcz lokalne, uniemożliwiać atrak- podejmowanie określonych działalności. Klucz do rozwoju gminy »»podatek rolny, leśny i od nieruchomości: 15 marca (I rata), Ogrodzenia w kulturze Miasto Bychawa i jego szpital Ponadtocyjna walory przestrzeń i stan i czyste jakościowy środowisko środowiska oraz aktywni naturalnego15 maja (II uznawanerata), 15 września są (III za rata), ważny 15 listopada element (IV rata); 16 18 – wykorzystajmy lepiej mieszkańcy i zintegrowana społeczność lokalna. 18 regionalnej Bychawy i okolic – atrakcyjności jednostek terytorialnych, zarówno pod»Harmonogram »względemod środków transportowych osadniczym, opłat – 15turystycznym, lutego i 15 września, jak lokalne zasoby! Główną przesłanką do przyjęcia zaktualizowa- tradycja i współczesność również inwestycyjnym. »»opłatę śmieciową – 15 lutego, 15 maja, 15 sierpnia, 15 nej strategii była konieczność dostosowania jej listopada. Wg nowej strategii, Gmina Bychawa ma duże Budowaszan- do geologicznanowej perspektywy i surowce finansowej mineralne UE 2014-2020. SZKOŁY se na rozwój gospodarczy w oparciu o przedsię- Zachęcamy do zapoznania się z nowym, 130-stro- Więcej na temat stawek podatków, zwolnień, stawek po- Starowiejscy kolędnicy Spotkanie z autorką Moniką biorczość (głównie w zakresie przetwórstwaPrzez rol- terennicowym Gminy dokumentem. Bychawa Zaproponowano przebiega granica w nim dwóchdatku jednostek od środków transportowych geologiczno-strukturalnych. w Biuletynie Informacji 21 22 no-spożywczego), turystykę (w oparciu o walory wiele interesujących kierunków działań w poszcze- Publicznej UM w Bychawie > Władze > Rada Miejska > Spotkanie z górnikiem w szkole Madejek Północna część gminy leży w obrębie jednostki Rów Lubelski, natomiast część południowa 21 przyrodnicze i kulturowe) i ekologiczne rolnictwo. gólnych obszarach i celach oraz zaproponowano Uchwały Rady Miejskiej > Uchwały z dnia 19.11.2015 r. w Bychawce Co dalej szósta klaso? – w obrębie Wyniesienia Radomsko-Kraśnickiego. 23 Wykorzystanie tych wewnętrznych potencjałów, źródła ich finansowania ze środków zewnętrznych. 21 Świąteczne przygotowania warsztaty z pomysłem na u „Nutek” przyszłość 21 Sukces Michała Malinowskiego 23 Nasze talenty „„Czy są chętni na solary i ekologiczne piece c.o.? 1 lutego rusza nabór Kolejny powód, by odwiedzić III Przegląd Kolęd i Pastorałek 24 Burmistrz Bychawy zaprasza wszystkich zaintere- Zgłoszenia zamiaru uczestnictwa w projekcie należy nieruchomości dla realizacji projektu oraz zobowią- 19 21 Bychawę 22 Przygotowania do wyjazdu sowanych do przystąpienia do projektu o wsparcie dokonywać w formie ankiety w Urzędzie Miejskim zanie się do wpłat w terminach określonych umową. 23 do Włoch w ramach Erasmusa+ finansowe w trybie konkursowym z Regionalnego w Bychawie od 1 lutego do 29 lutego 2016 r. Udział mieszkańca w koszcie montażu instalacji/wy- Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego w godz. pracy Urzędu w pok. nr 10. Ankieta dostęp- miany pieca będzie wynosił 10 % (+ VAT) kosztów pro- na lata 2014-2020 w ramach programu 4. Energia na jest na stronie www.bychawa.pl. Pamiętać należy jektu w przeliczeniu na beneficjenta i uwarunkowany Wydawca GMINA BYCHAWA OKŁADKA: przyjazna środowisku, Działania 4.1 Wsparcie wy- o zabraniu ze sobą dowodu osobistego, dokumentu będzie od kosztów montażu instalacji/pieca zaofero- Jasełka w wyk. klasy II a Szkoły Redaktor naczelna Monika Głazik korzystania OZE dla mieszkańców Gminy Bychawa potwierdzającego własność oraz nr działki, na której wanych przez wykonawcę wyłonionego w postępo- Layout i łamanie tekstu Marek Matysek Podstawowej w Bychawie na montaż instalacji do podgrzewania ciepłej wody zlokalizowany jest budynek mieszkalny. waniu przetargowym. w reż. Sławomiry Wrzesińskiej, Nakład 2000 egz.| ISSN 1429-1932 Przegląd Jasełek w Bychawskim Centrum Adres: Redakcja „Głosu Ziemi Bychawskiej” 23-100 Bychawa, ul. Partyzantów 1 użytkowej w budynkach indywidualnych lub/i wy- Warunkiem przystąpienia do projektu jest pod- Szczegółowe warunki uczestnictwa w projekcie do- tel. 815 660 144, 815 660 004 w. 46 Kultury w dn. 17 stycznia 2016. miana pieców c. o. opalanych biomasą. pisanie umowy z Gminą Bychawa na użyczenie stępne będą na stronie Gminy Bychawa www.bycha- fot. Marek Matysek Kontakt [email protected] Strona www.bychawa.pl Dyżury redakcji wa.pl. pełnione są codziennie (pon.-pt.) w godz. 730-1530

www.bychawa.pl Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redakcji tekstów oraz zmiany tytułów. Głos Ziemi Bychawskiej 2 Głos Ziemi Bychawskiej 3 samorząd samorząd

„„Czy w Bychawie powstanie Gminna Samorząd podsumował 2015 rok Rada Seniorów? Taką „„15 stycznia br. kolejne edycje takich imprez jak sztandarowe „Pierogi” – w 2015 zorganizowane po raz 19., po- możliwość stwarza w sali widowiskowej kaz koni odbył się już po raz 10. Obchodziliśmy nowelizacja ustawy Bychawskiego 25 lat samorządu terytorialnego Bychawy Centrum Kultury (19 czerwca), XX-lecie działalności artystycz- o samorządzie nej Młodzieżowej Orkiestry Dętej „Henryczki”, gminnym. odbyło się tradycyjnie otworzyliśmy też w parku miejskim za kościo- samorządowe łem Trasę Zdrowia sfinansowaną przez PZU. Pojawił się w niej zapis, który w sposób jasny i kla- Po raz pierwszy, oprócz tradycyjnych Wakacji rowny przedstawia sytuację osób starszych – Gmina podsumowanie z Bogiem, odbyły się w sierpniu półkolonie sprzyja solidarności międzypokoleniowej oraz two- minionego roku. dla dzieci, z których skorzystała grupa ponad rzy warunki do pobudzania aktywności obywatel- 40 dzieci z naszej gminy. W marcu została zor- skiej osób starszych w społeczności lokalnej. W Noworocznym Spotkaniu wzięli udział ganizowana I Konferencja Przedsiębiorczych, na Seniorzy stanowią ważną grupę obywateli, których burmistrz, radni, kierownictwo Urzędu, dy- którą przybyło kilkudziesięciu przedstawicieli głos powinien być brany pod uwagę przez samorząd. rektorzy szkół i istytucji, sołtysi, prezesi by- bychawskiego biznesu. Wobec czego zrodził się pomysł utworzenia przy chawskich organizacji pozarządowych oraz W temacie współpracy zagranicznej. Grupa Radzie Miejskiej w Bychawie nowego ciała o charak- przedsiębiorcy. 56 mieszkańców Bychawy wyjechała do Francji terze doradczym, reprezentującego środowisko osób W pierwszej części spotkania burmistrz przy ulicach Grota Roweckiego, Sikorskiego, i kierunków zagospodarowania przestrzennego w ramach projektu UE „Learning from the Past starszych – Rady Seniorów. Jej powołanie ma pozwo- Janusz Urban przybliżył wykonane w 2015 Armii Krajowej. Gmina też dołożyła Powiatowi miasta oraz gminy, które za około dwa lata po- and stepping into the Future”; w Gimnazjum lić skuteczniej przedstawiać oczekiwania i potrze- roku inwestycje. Mimo, że 2015 nie był dla Lubelskiemu do przebudowy drogi powiatowej winny się zakończyć zmianą planu. nr 1 gościliśmy też 25 uczniów z La Chapelle sur by osób starszych wobec władz lokalnych. Pomysł wszystkich samorządów rokiem wielu projek- w miejscowościach Wola Gałęzowska – Józwów Urząd opracował również inny bardzo ważny Erdre. Kontynuowana była również współpraca w najbliższym czasie ma szansę zostać zrealizowany. tów (miało to związek z końcem okresu progra- – Majdan Starowiejski. To w naszej gminie od- dokument – na ostatniej sesji 2015 roku Rada z miastem Korzec na Ukrainie oraz prowadzone Na ostatnim posiedzeniu przyjąłem wstępne założe- mowania) to udało się zrobić sporo. Jeszcze ze cinek 4 km 700 metrów nowej, pięknej szosy. Miejska przyjęła zaktualizowaną Strategię były starania o rozwój współpracy w dziedzinie Marek Matysek/UM Bychawa nia dot. statutu Rady Seniorów. Zatem chciałbym za- „starych” pieniędzy RPO WL (2007-2013) zo- Wykonano też kilka niezbędnych remontów Gminy Bychawa na lata 2016-2023. Jest to do- kultury, sportu i edukacji z miastem Prużany © © prosić na spotkanie, które odbędzie się w sali kon- stał zbudowany długi odcinek kanalizacji w budynkach. W CKW w Woli Dużej wykona- kument niezbędny przy wnioskowaniu o środki na Białorusi. ferencyjnej Urzędu Miejskiego w Bychawie w dniu w rejonie Podzamcza. To był największy nasz no nowe instalacje, w CKW w Olszowcu wy- do programów unijnych, do których nabory wła- Ostatni fragment swojego wystąpienia bur- do Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 11 lutego br. o godz. 13.00 wszystkie środowiska sku- projekt minionego roku, o wartości ponad mieniono eternit na blachę, w remizach OSP śnie się rozpoczęły. mistrz poświęcił planom samorządu na 2016, i Regionalnego Programu Operacyjnego piające seniorów do dyskusji na temat założeń funk- 700 tys. zł. w Kowersku i Gałęzowie Kolonii-Drugiej wy- 2015 rok przyniósł też samorządowi kilka którymi to niewątpliwie będą inwestycje na Województwa Lubelskiego. cjonowania Rady Seniorów. Jestem głęboko przeko- Ale na drogach w gminie też się działo. Zostało remontowano dachy. W Zadębiu (ul. Spokojna) nagród. Gmina Bychawa w plebiscycie Top drogach, m.in. planowane są przebudowy dróg Finałem spotkania był prawie godzinny występ nany, że wielka siła ducha, mądrość i doświadczenie zmodernizowanych prawie 1,3 km dróg gmin- oraz w Starej Wsi Trzeciej pojawiły się nowe Inwestycje Komunalne Polski Wschodniej 2015 Olszowiec – Romanów, Bychawa – Olszowiec – Kapeli OSP z Czerniejowa. Była to wiązanka seniorów spowodują, iż Rada Seniorów będzie orga- nych, m.in. w Zaraszowie, Olszowcu-Kolonii, lampy oświetleniowe. Dla dzieci powsta- otrzymała nagrodę za projekt „solarowy”, ga- Piotrków, Romanów – Kosarzew Dolny-Kolonia; charakterystycznych dla regionu lubelskiego nem, z którym warto rozmawiać i wspólnie kreować Olszowcu. W Osowie-Kolonii budowana od ły dwa place zabaw – w Starej Wsi Pierwszej zeta samorządowa „Głos Ziemi Bychawskiej” zakończenie rozbudowy Środowiskowego Domu pieśni ludowych, których publiczność wysłu- lepszą rzeczywistość naszej gminy. kilku lat droga wydłużyła się o kolejny odci- i Drugiej, sfinansowane z funduszy sołec- – Kryształ PR-u w kategorii najlepsza gazeta Samopomocy oraz zakup przez Gminę samo- chała z ogromną przyjemnością. Janusz Urban Burmistrz Bychawy nek. W Bychawie udało się przebudować uli- kich tych wsi. W oddziałach przedszkolnych samorządowa, a dyrektor Miejskiej Biblioteki chodu do dowożenia dzieci niepełnosprawnych. Wszyscy obecni otrzymali od organizatorów ce w kilku newralgicznych dla miasta punk- w Zdrapach i Osowie jest już cieplej – wymie- Publicznej p. Barbara Cywińska została Burmistrz złożył również deklarację, że Gmina spotkania okolicznościowy upominek w posta- Aktualne problemy tach – ul. Marii Dąbrowskiej w Osiedlu nad niono ogrzewanie. Lubelskim Bibliotekarzem Roku 2015. będzie składała wnioski o pieniądze do wszyst- ci eleganckiego kalendarza Gminy Bychawa „„ Doliną, ks. D. Maja; wyremontować mocno W 2015 roku trwały intensywne prace nad Przybyło w Bychawie nowych imprez i wyda- kich dostępnych dla nas programów unijnych, na 2016 rok. w ochronie malin ruchliwy mostek nad wąwozem przy Szkole zmianą najważniejszych dokumentów stra- rzeń kulturalnych i sportowych. Rok przyniósł zwłaszcza na budowy dróg i infrastruktury mg/UM i truskawek Podstawowej w Bychawie; zbudować chodniki tegicznych gminy – studiów uwarunkowań Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli oraz Zespół Doradztwa Rolniczego „„Co robi burmistrz w pracy? »»11 grudnia 2015 r. – spotkanie opłatkowe z Zarządem posiedzenie, na którym przyjęte zostały projek- ‚‚zatwierdzenia regulaminu dostarczania wody i odpro- w Bychawie zapraszają na bezpłatne szkolenie – »»3 grudnia 2015 r. – uroczyste przekazanie samocho- Oddziału Miejsko-Gminnego Związku Ochotniczych ty uchwał na sesję Rady Miejskiej w następujących wadzania ścieków na terenie gminy Bychawa, Wynotowane z pracy Straży Pożarnych RP; sprawach: ‚‚zmian w uchwale budżetowej na 2015 rok, Aktualne problemy w ochronie malin i truskawek du dla Komisariatu Policji w Bychawie, współfinanso- wanego przez samorząd gminny; 15 grudnia 2015 r. – spotkanie z przedstawicielem zmieniającą uchwałę Nr XIV/78/2015 Rady Miejskiej ‚‚zaciągnięcia kredytu krótkoterminowego przez 8 lutego 2016 r. (poniedziałek) o godz. 10.00 Burmistrza Bychawy w okresie »» ‚‚ Firmy Euro Consult w sprawie programu odnowy w Bychawie z dnia 29 października w sprawie powie- Burmistrza Bychawy w roku 2016; w sali konferencyjnej Urzędu Miejskiego od 20 listopada do dnia »»7 grudnia 2015 r. – spotkanie z pracownikami »»22 grudnia 2015 r. – posiedzenie Rady Nadzorczej Ośrodka Opieki Społecznej w Bychawie sprawach dziedzictwa kulturowego oraz spotkanie z prezesem rzenia Gminie Bychawa prowadzenia zadania zarzą- w Bychawie, ul. Marsz. J. Piłsudskiego 22. firmy EKOLAND w sprawie harmonogramu odbioru dzania publicznymi drogami powiatowymi nr 2284L w Bychawskim Przedsiębiorstwie Komunalnym, 28 grudnia 2015 r. bieżących funkcjonowania Ośrodka; posiedzenie Zarządu i Zgromadzenia Celowego Informacje można uzyskać pod tel. 661 409 877 23 listopada 2015 r. – spotkanie z przedstawiciela- odpadów; Bychawa – Olszowiec – Piotrków-Kolonia i nr 2285L »» »»9 grudnia 2015 r. – wizyta w Pracowni Planistycznej Związku Gmin „PROEKOB” oraz spotkanie opłatkowe lub w Zespole Doradztwa Rolniczego w Bychawie mi Klubu Seniora; podpisanie aktów notarialnych »»16 grudnia 2015 r. – narada kierownictwa w sprawie Olszowiec – Romanów – Piotrków-Kolonia na terenie EKOPLAN w sprawie zmiany ustawy o rewitalizacji. Gminy Bychawa, w Publicznej Szkole Podstawowej w Zaraszowie; ul. Rataja 6. sprzedaży działek w Bychawce Drugiej-Kolonii oraz funkcjonowania Urzędu Miejskiego; Dyskusja na temat zwiększenia zakresu dokumenta- ‚‚wyrażenia zgody na zawarcie umowy najmu części »»23 grudnia 2015 r. – spotkanie z Bychawskim udział w posiedzeniu Rady Nadzorczej Bychawskiego cji zmiany studium uwarunkowań i kierunków zago- »»18 grudnia 2015 r. – spotkanie z firmą Vesper w spra- Przedsiębiorstwa Komunalnego sp. z o.o. , nieruchomości, Ludowym Klubem Sportowym „Granit” w sprawach spodarowania przestrzennego Miasta Bychawa oraz wie programu rewitalizacji oraz udział w Walnym ‚‚wyrażenia zgody na zawarcie umowy najmu części bieżących funkcjonowania Klubu. 24 listopada 2015 r. – konsultacje w Starostwie Podziękowanie »» Gminy Bychawa; Zebraniu Lokalnej Grupy Działania; nieruchomości, Powiatowym w sprawie Strategii Rozwoju Powiatu; »»Ponadto w grudniu odbyła się kontrola z Urzędu Burmistrz Bychawy serdecznie dziękuje anoni- »»10 grudnia 2015 r. – narada kierownictwa w spra- »»21 grudnia 2015 r. – wręczenie nagród uczestni- ‚‚wyrażenia zgody na zawarcie umowy najmu części Wojewódzkiego w Lublinie, która dotyczyła środ- 2 grudnia 2015 r. – kolejne spotkanie ze »» wach bieżących Urzędu Miejskiego oraz spotka- kom konkursu na bożonarodzeniową kartkę świą- nieruchomości, ków udzielonych z dotacji budżetu państwa na zada- mowemu przedsiębiorcy na ufundowanie Stowarzyszeniem na rzecz Rozwoju Wsi Zaraszów nie z Prezesem Bychawskiego Przedsiębiorstwa teczną, spotkanie z prezesami firmy Ekoland oraz ‚‚zatwierdzenia „Strategii Rozwoju Gminy Bychawa na nia realizowane w ramach Narodowego Programu paczek świątecznych dla potrzebujących rodzin i Okolic w sprawie termomodernizacji budynku Komunalnego sp. z o.o.; Bychawskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego, lata 2016-2023”, Przebudowy Dróg. z naszej gminy. szkoły; spotkanie opłatkowe z pracownikami Urzędu oraz

Głos Ziemi Bychawskiej 4 Głos Ziemi Bychawskiej 5 samorząd samorząd „„Bezpłatna pomoc „„Oferty pracy prawna w Bychawie „„Ogłoszenie Najdłużej pracująca urzędniczka odeszła na emeryturę – księgowy, w poniedziałki Burmistrz Bychawy przypomina „„Po czterdziestu elektryk, i piątki o obowiązku przyłączenia jeden latach pracy nieruchomości do istniejącej sieci hydraulik Od stycznia 2016 roku na terenie całej Polski, w tym w Urzędzie Miejskim kanalizacji sanitarnej wybudowanej Bychawskie Przedsiębiorstwo też w naszej gminie, funkcjonuje system darmowej w Bychawie p. Maria na terenie miasta Bychawa. Komunalne Sp. z o.o. w Bychawie ogłasza pomocy prawnej, co wynika z faktu wejścia w życie otwarty nabór kandydatów na trzy sta- nowej ustawy. Sopoćko odeszła na Obowiązki, jakie należą do właściciela nieruchomości nowiska pracy: księgowy, elektryk, hy- Dzięki współpracy rządu, samorządów i organizacji emeryturę. w zakresie gospodarki ściekowej wynikają przede wszyst- draulik. Pełna treść ogłoszeń na stronie pozarządowych system zagwarantuje bezpłatny do- kim z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gmi- www.ebpk.pl. stęp do darmowych porad prawnych na poziomie Pracę w bychawskim Urzędzie Gminy rozpo- nach, a także Regulaminu utrzymania czystości i porządku Termin i miejsce składania dokumen- lokalnym i zniweluje zbyt często występującą w na- częła w dn. 1 października 1974 r. Najpierw na terenie Gminy Bychawa. Z tego obowiązku zwolnieni tów: należy złożyć do 12.02.2016 r. w sie- szym kraju barierę finansową pojawiającą się w ob- pracowała na stanowisku referenta rolnego, są właściciele nieruchomości, którzy: dzibie Spółki, od poniedziałku do piąt- szarze dostępności do usług prawnych. potem instruktora w służbie rolnej, a od 1993 »»zamieszkują na terenach, gdzie budowa sieci kanalizacyjnej ku w godz. 7.00–15.00, lub przesłać na Na podstawie przepisów nowej ustawy zostało roku jako inspektor w Wydziale Finansowym. jest nieuzasadniona, wówczas nieruchomość należy wypo- adres: Bychawskie Przedsiębiorstwo sażyć w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub utworzonych 6 punktów udzielania osobom upraw- Była świadkiem wielu zmian w bychawskim Komunalne sp. z o.o. w Bychawie, Marek Matysek/UM Bychawa © w przydomową oczyszczalnię ścieków, nionym takiej pomocy. W Bychawie taki punkt Urzędzie – administracyjnych, ustrojowych © ul. M. Rataja 6, 23-100 Bychawa. »»przed przystąpieniem do budowy sieci kanalizacji, wypo- funkcjonuje w sali konferencyjnej przy ul. Marsz. i społecznych. Pracowała w czasie Polski Pani Marii – za te piękne lata, poświęcenie Pani Maria Sopoćko należy do osób bardzo aktyw- sażyli nieruchomość w przydomową oczyszczalnię ścieków Dodatkowe informacje: J. Piłsudskiego 22 w poniedziałki (godz. 11-15) i piątki Ludowej, w latach transformacji ustrojowej i oddanie, sumienność oraz trud włożony nych, które z poświęceniem i pasją oddawały się spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych. »»(81) 56 60 227 w. 22, Krzysztof Krakowiak (10-14). Szczegóły na stronie www.bychawa.pl. oraz III Rzeczypospolitej. W latach, gdy były w pracę zawodową na rzecz Gminy Bychawa pracy zawodowej, i dla których moment przejścia Burmistrz Bychawy przypomina, że uchylanie się właści- – kierownik DWiK, Ustawa zakłada, że darmową pomoc prawną (na eta- wprowadzane reformy administracyjne – li- i jej mieszkańców – podziękował burmistrz na emeryturę jest czasem szczególnym. Życzymy cieli nieruchomości od obowiązku przyłączenia nierucho- »»(81) 56 60 227 w. 39, Agnieszka Lemiecha – referent ds. pracowniczych. pie przedsądowym) otrzymają: młodzież do 26. roku kwidacja powiatu bychawskiego w 1975 roku Janusz Urban. Oficjalne pożegnanie odbyło jej przede wszystkim dużo zdrowia oraz niech eme- mości do istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej, nie znaj- życia, osoby fizyczne, którym w okresie roku poprze- oraz w 1999 nowa reforma administracyjna się w sali konferencyjnej UM w dn. 18 stycz- rytura będzie dla niej okazją do realizacji wszyst- duje żadnego prawnego uzasadnienia. W takim przypad- dzającego zostało przyznane świadczenie z pomocy kraju. Pani Maria wspomina, jak zmieniali się nia br. Na spotkaniu obecni byli wszyscy pra- kich, odłożonych do tej pory z powodu braku cza- ku Gmina ma możliwości prawne: wydania decyzji naka- społecznej na podstawie ustawy o pomocy społecz- jej szefowie – naczelnicy i burmistrzowie (było cownicy wraz z naczelnikami i kierownictwem su, planów i marzeń. zującej wykonanie obowiązku oraz grzywny. nej, osoby, które ukończyły 65 lat, osoby posiadają- ich razem ośmiu) oraz jak zmieniały się wa- Urzędu. ce ważną Kartę Dużej Rodziny, kombatanci, wetera- runki pracy. ni, zagrożeni lub poszkodowani katastrofą naturalną, „„Urząd Miejski wydał Kalendarz Gminy Bychawa 2016 klęską żywiołową lub awarią techniczną. Kalendarz składa się z trzynastu kart w formacie A3 zilustrowanych w większości zdjęciami nadesłanymi „„Harmonogram odbioru śmieci w 2016 roku przez uczestników trwającego przez cały rok kon- kursu fotograficznego. Do konkursu zostało nade- MIASTO BYCHAWA GMINA BYCHAWA słanych kilkadziesiąt zdjęć, niestety większość z nich nie spełniła wymogów technicznych (wymagany był HARMONOGRAM WYWOZU ODPADÓW HARMONOGRAM WYWOZU ODPADÓW NA ROK 2016 rozmiar zdjęcia rozmiar minimum 10 Mpx) i nie pod- ZMIESZANE ODPADY ZBIÓRKA NA ROK 2016 LP. KOMUNALNE FRAKCJA SUCHA OBJAZD.* MIEJSCOWOŚCI legała ocenie komisji i internautów. W związku z tym LP. TERMIN ODBIORU RODZAJ ODPADU 2016-01-18 2016-07-04 Gałęzów do oceny internetowej zostało wyłonionych jedy- 2016-01-07 2016-07-07 2016-02-15 2016-07-18 2016-01-18 2016-07-18 Gałęzów-Kolonia Pierwsza 2016-01-21 2016-07-21 2016-03-14 2016-08-01 2016-02-15 2016-08-22 Gałęzów-Kolonia Druga nie sześć zdjęć miesiąca. Są to fotografie Magdaleny 2016-02-04 2016-08-04 2016-04-18 2016-08-16 2016-03-21 2016-09-19 2016-04-04 Leśniczówka Marek Matysek/UM Bychawa 2016-02-18 2016-08-18 1 2016-05-09 2016-09-05 2016-04-18 2016-10-17 2016-07-29 Łęczyca Krzysiak, Damiana Sulowskiego, Katarzyny Szewczak, © 2016-03-03 2016-09-08 2016-09-19 2016-11-29 Marysin © ZMIESZANE ODPADY KOMUNALNE 2016-05-23 2016-10-17 2016-05-23 2016-11-21 Michał Sapuła odbiera nagrodę od burmistrza 1 2016-03-17 2016-09-22 ODBIERANE 2 RAZY W MIESIĄCU 2016-06-06 2016-06-20 2016-12-19 Michała Sapuły i Karoliny Szydłowskiej. Gratulujemy 2016-04-07 2016-10-06 2016-06-20 2016-11-21 Wandzin 2016-04-21 2016-10-20 W CZWARTKI 2016-12-19 Zadębie i dziękujemy! 2016-05-05 2016-11-03 2016-07-01 »»LUTY Ruiny pałacu nad zalewem „Podzamcze”, 2016-05-19 2016-11-17 2016-01-22 W sytuacji, gdy w danym miesiącu wpłynęło tyl- 2016-02-19 2016-07-15 2016-01-22 2016-07-15 Bychawa, zdjęcie miesiąca lutego, fot. Damian FOTOGRAFICZNY 2016-06-09 2016-12-08 2016-08-05 Kalendarz Gminy Bychawa 2016 2016-06-23 2016-12-22 2016-03-18 2016-02-19 2016-08-19 Bychawka Druga-Kolonia ko jedno spełniające wymogi techniczne zdjęcie, 2016-04-15 2016-08-19 2016-03-18 2016-09-16 2016-04-05 Sulowski 2016-01-29 2016-07-29 2 2016-05-06 2016-09-02 2016-04-15 2016-10-21 2016-08-01 Bychawka Trzecia-Kolonia a tak było np. w miesiącu czerwcu, nie podlegało 2016-02-29 2016-08-31 ODPADY GROMADZONE W SPOSÓB SELEKTYWNY 2016-05-20 2016-09-16 2016-05-20 2016-11-18 2016-11-30 Podzamcze »»SIERPIEŃ Dziewczyna w zbożu, widok na Górę 2016-03-31 2016-09-30 (FRAKCJA SUCHA) 2016-06-03 2016-10-21 2016-06-17 2016-12-16 Wincentówek »»MARZEC Rozlewisko Gałęzówki przy parku dwor- 2 2016-04-29 2016-10-31 ODBIERANA 1 RAZ W MIESIĄCU 2016-11-18 ono ocenie internetowej, a bezpośrednio było ty- 2016-06-17 2016-12-16 Zdrapy skim, Gałęzów, zdjęcie miesiąca marca, fot. Katarzyna Piotrkowską, Osowa-Kolonia, zdjęcie pozakonkurso- 2016-05-31 2016-11-30 W OSTATNI DZIEŃ ROBOCZY powane do kalendarza. Sytuacja taka dotyczy zdjęć 2016-06-30 2016-12-30 Kosarzew Dolny-Kolonia Szewczak we, modelka Paulina Bancerz, fot. Marek Matysek ODPADY GROMADZONE W SPOSÓB 2016-01-25 2016-07-11 Olszowiec miesiąca czerwca, września i grudnia. Oprócz tego 2016-01-14 SELEKTYWNY (POPIÓŁ) 2016-02-22 2016-07-25 2016-01-25 2016-07-25 Olszowiec-Kolonia »»WRZESIEŃ Rezerwat przyrody „Podzamcze”, Bychawa, 2016-02-11 2016-10-13 ODBIERANY 1 RAZ W MIESIĄCU 2016-08-08 Osowa »»KWIECIEŃ Staw przy domu dziecka, Wola Gałęzowska, 3 2016-11-10 2016-03-21 2016-08-22 2016-02-22 2016-08-29 2016-04-06 Osowa-Kolonia w kalendarzu zostały zamieszczone dwa zdjęcia zdjęcie przesłane do konkursu w listopadzie 2015, fot. 2016-03-10 2016-12-15 W OKRESIE OD 1 STYCZNIA DO 30 KWIETNIA 2016-04-25 2016-03-29 2016-09-26 2016-04-14 ORAZ OD 1 PAŹDZIERNIKA DO 31 GRUDNIA 3 2016-05-16 2016-09-12 2016-04-25 2016-10-24 2016-08-02 Romanów pozakonkursowe. zdjęcie miesiąca kwietnia, fot. Michał Sapuła WORKI O POJ. 60 L 2016-09-26 2016-12-01 Urszulin Anna Stanicka 2016-05-30 2016-10-24 2016-05-30 2016-11-28 Wola Duża 2016-05-12 ODPADY GROMADZONE W SPOSÓB SELEKTYWNY 2016-06-13 2016-06-27 2016-12-27 Oficjalna prezentacja nowego kalendarza odbyła »»MAJ Kwiat dzikiej marchwi, Osowa, zdjęcie miesiąca (ODPADY KUCHENNE ULEGAJĄCE BIODEGRADACJI 2016-06-27 2016-11-28 Wola Duża-Kolonia »»PAŹDZIERNIK Park za kościołem, Bychawa, zdjęcie mie- 2016-06-16 ORAZ ODPADY ZIELONE Z OGRODÓW) 2016-12-27 Zaraszów się 15 stycznia 2016 na Samorządowym Spotkaniu maja, fot. Magdalena Krzysiak 4 2016-07-14 ODBIERANE 1 RAZ W MIESIĄCU Zaraszów-Kolonia siąca października, fot. Karolina Szydłowska 2016-08-11 W OKRESIE OD 1 MAJA DO 30 WRZEŚNIA 2016-07-08 Noworocznym, zaś wręczenie nagród laureatom – 2016-09-15 2016-01-29 CZERWIEC Jubileusz XX-lecia działalności artystycznej WORKI O POJ. 60 L 2016-07-22 Józwów »» »»LISTOPAD Jesienny liść przy rzece Kosarzewce, 2016-02-26 2016-08-12 2016-01-29 2016-07-22 Kowersk 20 stycznia w Urzędzie Miejskim. 2016-03-24 ODPADY WIELKOGABARYTOWE 2016-03-25 2016-02-26 2016-08-26 Młodzieżowej Orkiestry Dętej z Bychawy, zdjęcie prze- 5 2016-07-28 2016-04-22 2016-08-26 2016-03-25 2016-09-23 2016-04-01 Stara Wieś Pierwsza Skawinek, zdjęcie przesłane do konkursu w październi- 2016-11-24 ODBIERANE 2 RAZY W ROKU 4 2016-09-09 2016-08-03 Stara Wieś Druga 2016-05-13 2016-09-23 2016-04-22 2016-10-28 2016-12-02 Stara Wieś Trzecia słane do konkursu w czerwcu 2015, fot. Zespół Szkół ku 2015, fot. Paulina Ciuraj 2016-05-27 2016-10-28 2016-05-27 2016-11-25 Wola Gałęzowska terminy odbioru mogą ulec zmiane 2016-06-10 2016-11-25 2016-06-24 2016-12-23 Wola Gałęzowska-Kolonia im. ks. A. Kwiatkowskiego w Bychawie 2016-06-24 2016-12-23 »»STYCZEŃ Skwer przy kościele parafialnym, Bychawa, »»GRUDZIEŃ Mostek prowadzący do szkoły podstawo- zdjęcie miesiąca stycznia, fot. Magdalena Krzysiak »»LIPIEC Widok na pola wsi Olszowiec i Skawinek, zdjęcie wej, Bychawa, zdjęcie przesłane do konkursu w grud- Pojemniki i worki prosimy wystawiać do godz. 7.00 Zdjęcia: pozakonkursowe, fot. Marek Matysek niu 2015, fot. Karolina Szydłowska ODBIÓR ODPADÓW W GODZINACH 7.00 - 19.00 *odpady budowlane, wielkogabarytowe (np. meble), zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny Głos Ziemi Bychawskiej 6 Głos Ziemi Bychawskiej 7 mieszkańcy mieszkańcy

„„Maja, Hanna oraz „„Człowiek Roku 2015 Dawid i Filip… Nowe świadczenie rodzinne, czyli świadczenie rodzicielskie To najczęściej wybierane „„Ośrodek Pomocy tygodnie) po urodzeniu dziecka w wysokości 1000 imiona dla dzieci przez świeżo zł miesięcznie, a w przypadku urodzenia wieloracz- Społecznej w Bychawie ków ten okres będzie mógł być wydłużony nawet upieczonych rodziców, które informuje, że od do 71 tygodni. odnotowała w 2015 roku 1 stycznia 2016 r. Istotne jest, że świadczenie to mogą otrzymywać bychawska ewidencja ludności. także rodzice dzieci urodzonych przed 1 stycznia wprowadzono nowe 2016 r., którzy nie mają prawa do zasiłku macie- Do popularniejszych imion rzyńskiego – w takim przypadku, świadczenie ro-

świadczenie rodzinne, Marek Matysek/UM Bychawa ©

należą też Zuzanna, Natalia, © tzw. świadczenie dzicielskie będzie im przysługiwało od 1 stycznia Nikola, Agata oraz Jakub, Michał, 2016 r. do ukończenia przez dziecko 1 roku życia W rankingu Człowiek Roku 2015, organizowanym Nikodem i Natan. rodzicielskie. (odpowiednio dłużej w przypadku wieloraczków). przez redakcję „Dziennika Wschodniego” w ka- Przysługuje ono Świadczenie rodzicielskie nie będzie przysługiwało, tegorii Biznes, przedstawicielka z naszej gminy – Najbardziej oryginalne imiona dziewczynek to, zda- jeżeli co najmniej jeden z rodziców dziecka otrzy- Zofia Popławska – prezes Okręgowej Spółdzielni niem redakcji, Lena, Pola, Oksana oraz chłopców – osobom, które urodziły muje zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres Mleczarskiej w Bychawie, zajęła trzecie miejsce. Tymon, Leon, Alex i Maksymilian. dziecko, a które nie ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlo- Serdecznie gratulujemy! To tyle dobrych wiadomości, bo, niestety, w gminie pu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu Zofia Popławska za pośrednictwem naszej gazety Bychawa, nadal utrzymuje się niekorzystna tenden- otrzymują zasiłku macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlo- z serca dziękuje wszystkim osobom, które oddały cja do zmniejszania się liczby ludności. W tym roku macierzyńskiego 1000 zł pu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na na nią głos. odnotowano tylko 100 urodzeń (to najniższa liczba lub uposażenia warunkach urlopu macierzyńskiego okres urlopu od kilkunastu lat), zgonów zaś aż 132. rodzicielskiego. infografika, rodzina.gov.pl ©

macierzyńskiego. © Wnioski można składać w Dziale Świadczeń 100 + Uprawnionymi do pobierania tego świadczenia są prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, Świadczenie rodzicielskie przysługuje w wysokości Rodzinnych i Świadczeń z Funduszu Mamy kilku mieszkańców, których wiek zbliża się do więc między innymi bezrobotni (niezależnie od re- jeśli nie będą pobierały zasiłku macierzyńskiego 1000 zł miesięcznie, nie jest uzależnione od kryte- Alimentacyjnego Ośrodka Pomocy Społecznej „„I Ogólnopolski pięknej setki. Jeśli Bóg pozwoli, to w tym roku bę- jestracji lub nie w urzędzie pracy), studenci, rolni- będą mogły ubiegać się o świadczenie rodzicielskie. rium dochodowego. w Bychawie. dziemy świętować setne urodziny jednego z miesz- cy, a także wykonujący prace na podstawie umów Wsparcie finansowe w postaci świadczenia ro- Wioletta Kniaź, Katarzyna Chęć Zjazd Dzieci kańców, a w 2017 – dwóch. cywilnoprawnych. Także osoby zatrudnione lub dzicielskiego będzie przysługiwało przez rok (52 Żołnierzy Naszemu wspaniałemu stulatkowi, p. Franciszkowi Mańkowskiemu, który w tym roku będzie obchodził Wyklętych 103. urodziny, życzymy dużo, dużo zdrowia! 20 lutego 2016 „„Twaróg z ziołami i kuferek z krówkami „„Złotówka za złotówkę „„Jak co roku w sali widowiskowej Bychawskiego Centrum Na początek roku kilka nowinek Od 1 stycznia 2016 r. możliwe utworzyliśmy z Okręgowej Spółdzielni Kultury o godzinie 10.45 „„Apel od będzie otrzymanie świadczeń w Bychawie Organizatorzy: Bychawskie Centrum Kultury Mleczarskiej w Bychawie. zatroskanych rodzinnych również w przypadku sztab Wielkiej oraz bychawskie środowisko patriotyczne W grudniu br. pojawił się w sklepach nowy produkt przekroczenia dochodu. Patronat honorowy: Burmistrz Bychawy kierowców naszej OSM – ser twarogowy tłusty klinek z ziołami. Orkiestry Janusz Urban do mieszkańców Idealna propozycja do zrobienia pięknych, a przede Przekroczenie kryterium dochodowego uprawniają- Zapraszamy wszystkich zainteresowanych. wszystkim, bardzo smacznych i zdrowych kanapek. cego do świadczeń rodzinnych (kryterium ogólne – Świątecznej Bychawki Twaróg z ziołami dostępny w sklepie firmowym 674 zł lub dla rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym Pomocy OSM w Bychawie kosztuje 12,50 zł za kilogram, czy- – 764 zł) nie w każdym przypadku będzie powodowało Bardzo prosimy pieszych z Bychawki o noszenie od- li za przeciętne opakowanie – tackę ok. 38 dag za- odmowę przyznania świadczeń. Podczas 24. Finału zbieraliśmy na za- blasków, również w obszarze zabudowanym. Dla płacimy 4,80 zł. Termin przydatności do spożycia – W przypadku przekroczenia kwoty uprawniającej ro- kup urządzeń medycznych dla oddzia- kierowcy nie ma nic gorszego niż pieszy w ciem- dwa tygodnie. W składzie znajdują się mleko, kul- dzinę do świadczeń rodzinnych, zasiłek rodzinny i do- łów pediatrycznych oraz dla zapewnie- Podziękowanie nym ubraniu wieczorem na mokrej, nieoświetlonej tury bakterii oraz suszone warzywa – cebula, czo- datki do zasiłku rodzinnego przysługują w wysokości nia godnej opieki medycznej seniorów. drodze. A przecież wystarczy telefon, opaska od- snek, szczypior. Oto, jakie drugie śniadanie można różnicy pomiędzy łączną kwotą zasiłków rodzinnych Na terenie Bychawy i okolicznych miej- Ludzie, których kochamy, zostają na zawsze, bo blaskowa, latarka, kurtka z elementami odblasko- z tego serka wyczarować. wraz z dodatkami a kwotą, o którą zostało przekroczo- scowości kwestowało w sumie 20 wo- zostawili ślady w naszych sercach. Marek Matysek/UM Bychawa © wymi. Niestety, wielu nieoświetlonych pieszych (w W sklepie firmowym OSM od grudnia są również © ne kryterium dochodowe. lontariuszy. Rekrodzista w swojej pusz- Wszystkim, którzy w tak bolesnych dla nas chwi- tym także, o zgrozo!, dzieci) bardzo często można w sprzedaży produkty mięsne i wędliny pod patro- na wagę, ale i w firmowym kuferku pakowane po W przypadku, gdy ustalona wysokość zasiłków rodzin- ce zebrał blisko 1500 złotych. Finalnie lach dzielili z nami smutek i żal, okazali wiele spotkać przy drodze powiatowej Bychawa – , natem masarni Wierzejki. Promocja nowego sto- 250 g. Nie robimy falstartu przed oficjalną premie- nych wraz dodatkami przysługująca danej rodzinie jest po całym dniu zbiórki udało się nam serca i życzliwości, którzy uczestniczyli w ostat- na wysokości Bychawki Drugiej-Kolonii. Tak sygna- iska w sklepie firmowym odbyła się 9 grudnia. rą (choć przecieki już mamy) i opublikujemy zdjęcia niższa niż 20,00 zł świadczenia te nie przysługują. uzbierać 6 720,21 zł. Co prawda nie po- niej drodze naszego Syna, Pawła Saka, ser- lizuje wielu kierowców. Już wkrótce pojawią się w bychawskich sklepach krówek i kuferka dopiero w następnym numerze. Rodziny, które dotychczas nie miały prawa do świad- biliśmy rekordu, jednak mimo wszystko decznie dziękujemy. Szczególne podziękowa- Brak oświetlenia na drodze w mgliste, deszczowe zupełnie nowe bychawskie krówki z dodatkiem Taki bychawski kuferek to z pewnością dobry po- czeń rodzinnych z powodu przekroczenia kryterium jesteśmy zadowoleni z wyniku i bardzo nia za wsparcie i gotowość pomocy dla Rodziny wieczory to ogromna niefrasobliwość pieszego, masła ekstra. Krówki będą produkowane w OSM mysł na prezent z lokalnym akcentem. dochodowego, mogą wystąpić z wnioskiem o ustale- dziękujemy wszystkim, którzy wrzucili Kowalskich, Państwa Teresy i Henryka Dysiów, a nawet lekceważenie i brak szacunku dla innych Bidzinach na zlecenie naszej OSM, ale z dodatkiem nie prawa do zasiłku rodzinnego i dodatków do zasiłku do puszki chociażby złotówkę. Elżbiety Tracz, Ewy i Mirosława Bartników oraz użytkowników ruchu. bychawskiego masła, które zastąpi tłuszcze roślin- rodzinnego w oparciu o nowe przepisy prawa. Barbary Szulowskiej. ne. Krówki z Bychawy będzie można kupić, nie tylko Wioletta Kniaź, Katarzyna Chęć Zofia i Stanisław Sakowie

Głos Ziemi Bychawskiej 8 Głos Ziemi Bychawskiej 9 mieszkańcy mieszkańcy

„„Nagroda Literacka Ziarno Gorczycy Bychawskie kobiety na start! dla Julity Kusy „„O Bychawie zrobiło Polakom, którzy byli z nią związani. Pani Dębowczyk »»nauczyłam się nowych umiejętności na warsztatach z Bychawy się głośno na była obecna na spotkaniu i odpowiadała na pytania. z rękodzieła Lubelszczyźnie za »»te spotkania są dla mnie relaksem i dobrym czasem, kiedy zapominam o codziennych troskach, sprawą wydarzenia, To osoba, której nie wystarcza siedzenie w kap- »»bardzo lubię warsztaty taneczne i ćwiczenia które odbyło się Kobietaciach przed TVaktywna (60+), ani też – tylkoktóż trasa to pracataki? – dom relaksacyjne, 19 grudnia 2015r. (60–). Ideę aktywności kobiet rozpropagowały u nas »»od lat siedzę sama w domu, w Klubie dowiaduję się dwie sympatyczne bychawianki: Danuta Hanaj i Ewa różnych nowych rzeczy od trenerów, młodnieję, po- w Bychawskim Rębecka. Postanowiły one zastosować w praktyce znaję nowe osoby z gminy Bychawa, Centrum Kultury. Był to myśl: kto robi coś dla innych, żyje dwa razy. To dzięki »»podobały mi się warsztaty fotograficzne w plenerze, zaangażowaniu obu pań powstał Międzypokoleniowy przepiękna była też wystawa zawierająca robione zjazd kobiet aktywnych Klub Kobiet Aktywnych 60+. Odbywały się tu (BCK) przez nas zdjęcia, Europejska Fundacja „Ziarna” ©

© Lubelszczyzny, mający bardzo ciekawe zajęcia: warsztaty taneczne, fotogra- »»nawet nie wiedziałyśmy, że mamy taki potencjał. 12 grudnia 2015 roku w Bibliotece Narodowej na celu podsumowanie ficzne, rozwojowe, spotkania z psychologiem, ręko- Stworzyłyśmy zintegrowaną grupę kobiet z gminy w Warszawie ogłoszono rozstrzygnięcie konkursu dzieło artystyczne. Uczestniczyło w nich zawsze wię- Bychawa. Zajęcia w Klubie tak nas rozwinęły i nam się literackiego na opowiadanie współczesne inspiro- ich działalności. cej osób niż znajdowało się na liście projektu. Oto spodobały, że chciałybyśmy je kontynuować. Ale cóż! wane Ewangelią i duchowością chrześcijańską – Przestrzeń BCK tego dnia zamieniła się w wielki opinie uczestniczek: Projekt się skończył. Założyłyśmy, więc Bychawskie Aleksander Wolak ©

Ziarna 2015. Jury w składzie: Piotr Wojciechowski kiermasz świąteczny. Przyjechali wystawcy z róż- © Stowarzyszenie Kobiet Aktywnych. To wydarze- – przewodniczący, Ernest Bryll i prof. Krzysztof nych stron: Nałęczowa, Puchaczowa, Dorohuska, - nie pięknie się wpisuje w Strategię Rozwoju Gminy Koehler przyznało – Julicie Kusy – uczennicy Celejowa i in. Było też stoisko bychawskie. Domowe Aktywnych Lubelszczyzny. Było nas tak dużo, że le- z jego punktów, który nosił tytuł Ocalić od zapomnie- Bychawa, której ważnym kierunkiem jest aktywność Zespołu Szkół im. ks. A. Kwiatkowskiego Nagrodę pierogi wigilijne i uszka rozeszły się szybko, jak rów- dwie mogłyśmy się pomieścić. nia, a był to reportaż przybliżający wybrane sylwetki »Czym»są barwnym dla i Paniważnym są wydarzeniem, spotkania na które w się Klu obywateli, tak zw. inicjatywy oddolne. Mamy nadzie- Specjalną – Ziarno Gorczycy dla młodego twór- nież piękne stroiki, obrazki i pomysłowe bibeloty. Imprezę poprowadziła p. Iwona Przewor, prezes kobiet aktywnych. Jedną z bohaterek reportażu była bieczeka, Kobiet Aktywnych? ję, że uda się zapewnić kobietom z gminy Bychawa cy do lat 18 za poruszające opowiadanie Numer Dochód z ich sprzedaży w znacznej części został Stowarzyszenia Bona Fides, prywatnie lubelska ad- p. Maria Dębowczyk. Materiał filmowy opowiadał »»powodem do wyjścia z domu, ciekawe zajęcia, spotkania, wyjazdy. Życzymy nam do Boga. Fragmenty jej opowiadania czytał Jerzy przeznaczony na cel charytatywny: nowy dom dla wokatka, kobieta charyzmatyczna, która nie żałuje o jej pracy społecznej w Bychawskim Towarzystwie »»zrobieniem czegoś dla siebie, wszystkim tego w Nowym Roku. Zelnik. W gali uczestniczył wiceminister kultury Pani Małgosi oraz jej siedmiorga dzieci. swojego czasu i energii na pomoc innym. Regionalnym, a więc o wydawaniu pierwszych nu- »»miłym spędzeniem czasu w przyjaznej atmosferze, Jadwiga Grzesiak Jarosław Selin, który wręczył nagrodę główną. W sali widowiskowej BCK odbyło się tego dnia Sześciogodzinny program spotkania był niezwykle merów „Gazety Bychawskiej”, o autorstwie licznych przy dobrej kawie i ciastku, Julicie gratulujemy! Wielkie Spotkanie Przedświąteczne Kobiet ciekawy, imponujący. Wspomnę tylko o jednym książek poświęconych Ziemi Bychawskiej i znanym »»dowiaduję się tu o sobie miłych rzeczy,

„„Podsumowania Granitu Bychawa ciąg dalszy kadry oraz braku nominalnego bramkarza, co było sporym problemem dla całe- Jakub Szymala, który dołączył do innego wychowanka naszego klubu Mateusza go zespołu, nasza drużyna potrafiła zdobywać punkty z takimi zespołami jak wy- Zawiślaka w III-ligowej Avii Świdnik. Po krótkim okresie przygotowawczym na- W poprzednim numerze zamieściliśmy żej wspomniany Sygnał Lublin, Lublinianka Lublin, Unia Wilkołaz czy zremisować sza drużyna zainaugurowała rozgrywki ligowe meczem z faworytem do awansu podsumowanie ostatniego sezonu dla dwóch drużyn ze Stokiem Zakrzówek. Zdobyte punkty w tych spotkaniach pozwoliły na zajęcie Piaskovią Piaski, po dobrym spotkaniu Granit potrafił zremisować 2–2 na trud- naszego Klubu (młodzików i juniorów). Teraz pora na 8. miejsca w tabeli na koniec rundy jesiennej, ulegając takim zespołom jak Avia nym terenie. Co się później okazało było dobrym prognostykiem na dalszą część Świdnik, MUKS Kraśnik, Heksa Niedrzwica Duża czy Górnik Łęczna. Pierwsza run- sezonu, w której zespół Granitu w 15 rozegranych spotkaniach poniósł tylko seniorów, tramkarzy i orlików. da to dla całego zespołu cenne doświadczenie, z którego w przyszłości skorzysta jedną porażkę w meczu derbowym z POM-em Piotrowice 1:3. Drużyna wygrała Orlik każdy zawodnik występujący w naszej drużynie i co przełoży się na jeszcze lepsze 5 spotkań, 9 zremisowała – wynik ten dał 24 punkty i 7. miejsce w ligowej staw- wyniki całego zespołu. ce. Najlepszymi strzelcami w zespole po rundzie jesiennej są: Michał Popławski Grupa Orlik jest najmłodszą z drużyn w Granicie Bychawa. Dzieciaki z rocznika Mimo wielu przeciwności, jakie towarzyszył nam przez ubiegłą rundę, młodzi za- – 6 bramek, Grzegorz Pietrzak – 6 bramek i Sylwester Lis – 5 bramek. Najlepiej 2006-2007 spotykają się dwa razy w tygodniu na zajęciach po półtorej godziny wodnicy są przykładem dla swoich rówieśników, udowodniając, że potrafią od- podającym zawodnikiem jest Krystian Sobkowicz – 8 asyst, dalej Jarosław Stępień oraz uczestniczą w turniejach z rówieśnikami z innych klubów. Początki nie były stawić komputery na bok i zaangażować się dla drużyny, mimo upału, deszczu czy - 6 oraz Grzegorz Pietrzak – 4 ostatnie podania. Najwięcej minut rozegrali Tomasz materiały autora © © łatwe. Bardzo mocno obsadzony pierwszy turniej, w którym uczestniczyliśmy po- Granit Bychawa – grupa Orlik z trenerem Rafałem Dudkiewiczem śniegu stawiali się na meczu czy treningu, a ja mam tylko nadzieję, że za ich przy- Flis 1270, Rafał Dudkiewicz 1229 oraz Krystian Sobkowicz 1144. kazał chłopakom, ile pracy i zaangażowania muszą jeszcze włożyć w treningi, aby Trampkarze kładem pójdą inni, co pozwoli nam poszerzyć naszą wąską kadrę. Należy podkreślić, że Granit Bychawa był zespołem w lidze, który wprowadzał były widoczne efekty chociażby w postaci zdobytej bramki. Skład trampkarzy młodszych z rundy jesiennej 2015/16: Jakub Jarzyna, Kacper najwięcej wychowanków klubu do składu, w pierwszej jedenastce występowa- Przełomowym momentem okazał się turniej w Bychawie. Młodzi zawodnicy Sezon 2015/16 przyniósł same nowe wyzwania dla trampkarzy młodszych Kukuryk, Konrad Kania, Alan Szafran, Kamil Olesiński, Daniel Juchna, Sebastian ło 9 zawodników wychowanych w zespole z Bychawy. W ciągu całego roku 2015 Granitu na własnym terenie pokazali ogromne serce do gry. Razem z rodzicami Granitu Bychawa, którzy to po raz pierwszy zaczęli występować na pełnowymia- Sprawka, Dawid Rapa, Kacper Uniłowski, Mateusz Malec, Miłosz Kniaź, szansę gry otrzymało wielu zawodników z Granitu II oraz zespołu juniorów, nie- mogli cieszyć się z pierwszych strzelonych bramek oraz z pierwszego wygranego rowych boiskach grając po jedenastu oraz strzelając na „duże” bramki. Pomimo Szymon Staniec, Łukasz Wolski. Ponadto trenowali z zespołem Adrian Szwałek, którzy z nich są obecnie podstawowymi zawodnikami seniorów. Drużyny senior- meczu, jak i całego turnieju! Wygrane dały chłopakom ogromną wiarę we własne wąskiej kadry (tylko 13 zawodników uprawnionych do gry) drużyna pokazała, że Niezabitowski Aleks. skie Granitu pod koniec stycznia rozpoczną przygotowania do rundy wiosennej, umiejętności, świadczy o tym ostatni turniej przed przerwą zimową. W Bełżycach nie była tylko chłopcami do bicia, lecz w każdym meczu walczyła o zdobycie 3 Michał Popławski, trener trampkarzy w tym czasie zespół rozegra 9 gier sparingowych i 26 marca rozpocznie zmaga- na 6 meczów odnieśliśmy 5 wygranych i 1 remis! Kolejne wygrane zawody stały pkt. Mimo, iż przed pierwszym meczem było wyraźnie widać po zespole tremę nia ligowe na własnym stadionie, gdzie podejmiemy lidera rozgrywek – Piaskovię się faktem. Jak widać wspólna zabawa, dyscyplina, zaangażowanie i pracowitość przed oficjalnym występem na nowych zasadach, to dzięki zaangażowaniu ca- Seniorzy Piaski. Zapraszamy wszystkich kibiców na mecze! dają efekty! W swoim imieniu chciałbym zaprosić wszystkie chętne dzieci z rocz- łego zespołu odnieśliśmy pierwsze zwycięstwo w swoim debiucie w nowej lidze, Pod koniec lipca doszło do zmiany na stanowisku szkoleniowca. Zespół opuścił Jarosław Stępień nika 2006-2007 na treningi. Do zobaczenia wkrótce! pokonując na stadionie w Lublinie, Sygnał 2:1. Zwycięstwo dodało zawodnikom Daniel Krakiewicz, którego zastąpił dobrze znany bychawskim kibicom Jarosław Rafał Dudkiewicz, trener drużyny pewności siebie oraz wiary we własne umiejętności i pomimo bardzo wąskiej Stępień. Drużynę opuścił również jeden z najlepszych naszych zawodników

Głos Ziemi Bychawskiej 10 Głos Ziemi Bychawskiej 11 mieszkańcy mieszkańcy

Elbląg, 15.01.2016 r. „„Wygrał po raz trzeci „„16 drużyn i 130 zawodników Dziękujemy! W tegorocznej edycji Pomóż Artur Frączek, Adam Styk, Jacek „„Szanowna Redakcjo Mieszkaniec Marysina – Józef Dzieciom Przetrwać Zimę posta- Ozimek). Nastepne miejsca od- W 2015 r. już po raz 19. Ośrodek Pomocy Społecznej „Głosu Ziemi Stanicki – triumfował w jednym nowiliśmy zebrać dary w nieco powiednio zajęli: ZIPP SQUAD w Bychawie włączył się w ogólnopolską akcję charyta- inny sposób. (Kamil Małecki, Łukasz Różycki, tywną Pomóż Dzieciom Przetrwać Zimę. Bychawskiej” ze styczniowych odcinków „Jeden z dziesięciu”. To już Chcąc jednocześnie pomóc dzie- Patryk Piwnicki, Piotr Olesiński, W ramach akcji 20 grudnia 2015 r. w Bychawskim Otrzymałam grudniowy numer Waszej gazety od ciom z biednych rodzin i za- Łukasz Wolski), JANUSZE Centrum Kultury odbył się koncert charytatywny. TVP.pl © krewnych, gdyż chciałam przeczytać wspomnienie jego trzecie zwycięstwo w tym © pewnić rozrywkę mieszkańcom FUTSALU (Michał Ładoszek, Biletem wstępu, jak co roku były trwałe produkty żyw- o pani Zofii Kowalczyk. Pragnę podziękować za ten najtrudniejszym teleturnieju. Ma już za sobą cztery udziały w programie, w tym Bychawy, wspólnymi siłami – Adrian Mikusek, Adrian nościowe, środki czystości i higieny osobistej, książki, artykuł, a właściwie za ostatnie pożegnanie naszej W 19. odcinku 90. edycji programu, Józef trzy zwycięstwa. W teleturnieju tym można wy- Bychawskie Centrum Kultury, Nakonieczny, Rafał Bylina, słodycze, zabawki itp. nauczycielki. Stanicki przedstawił się widzom jako „mechanik startować co cztery lata. Młodzieżowa Inicjatywa Przemysław Gdula, Daniel Podczas tegorocznego koncertu udało się zebrać 174,69 Pozwoliłam sobie napisać „naszej”, bo uczyła z Bychawy”, którego interesują „książki oraz muzy- Jego metoda na powodzenie w finale – nie naciska Kulturalna, koordynator spor- Kędra, Igor Skowronek, Sławek kg żywności, 1,55 kg środków czystości, 2,5 kg zaba- również mnie w Szkole Podstawowej w Rechcie ka – od Mozarta do heavy-metalu”. Niestety, pytań i nie bierze punktów na siebie. tu w Bychawie – postanowili- Klimek, Andrzej Mikulski), wek, 17,31 kg słodyczy. Dzięki temu pomoc w formie pa- w latach 60. XX w. Mieszkała też po sąsiedzku, muzycznych nie otrzymał, „lubiła” go za to histo- Mówi, że pytania nie są zazwyczaj trudne, mogą śmy zorganizować Turniej Piłki WSPÓLNICY (Michał Kasperski, czek w okresie przedświątecznym otrzymało 70 rodzin dwa domy od naszego. Byłyśmy więc sąsiadka- ria i literatura. Pokonał sprawnie oba etapy i do- być tylko głupie odpowiedzi, a o to w tym turnie- Halowej Dzikich Drużyn. Trzeba Adrian Migryt, Sebastian z dziećmi z Gminy Bychawa. mi. Opiekunami moimi byli dziadkowie Maria stał się do finału, który wygrał z wynikiem 122 pkt. ju łatwo, gdyż stres jest olbrzymi. Do tej pory nie przyznać, że zainteresowanie Luterek, Adam Marzec, Daniel Podobnie jak w poprzednich edycjach, tak i w roku bie- i Wincenty Kmieć. Dziadzio, jako emerytowany na- Dwa dni później (15 stycznia) obejrzeliśmy Józefa może sobie wybaczyć odpowiedzi na pytanie z wę- turniejem przekroczyło nasze Podolski, Daniel Stachyra). żącym w organizację akcji zaangażowanych było mnó- uczyciel prowadził bibliotekę publiczną w Rechcie. Stanickiego w wielkim finale, tu, niestety, miał żem w roli głównej… wszelkie oczekiwania. Udział Wszystkim gratulujemy i dzię- stwo osób. Jako szef sztabu dziękuję dyrekcji, pracow- Bardzo miło wspominam panią Zofię Kowalczyk. mniej szczęścia. Czy ma jakieś pytania, których najbardziej się oba- w nim wzięło aż 16 drużyn, co kujemy. Obiecujemy, że to nie nikom i uczniom okolicznych szkół: Szkoły Podstawowej Szczególnie utkwiły mi przeróżne suróweczki i sa- W obu odcinkach wygrał 3 tys. zł, pobyt w ośrodku wia? Preferuje pytania muzyczne i humanistyczne. daje nam ok. 130 zawodników. była jedyna okazja, żeby wspól- im. Zofii Przewłockiej w Woli Gałęzowskiej, Szkoły łatki, których uczyła nas robić na zajęciach. W tam- wczasowym, markowy szwajcarski zegarek oraz ku- Przyznaje, że do jego słabych stron należy chrono- Turniej trwał aż dwa dni: 12 oraz nie zagrać i jednocześnie po- Podstawowej w Starej Wsi Drugiej, Szkoły Podstawowej tych latach nie były one tak popularne w wiejskich ferki cukierków od sponsora. Nagranie odbyło się logia królów polskich, choć obcych już nie. Miałby 13 grudnia i odbywał się na hali móc. Młodzieżowa Inicjatywa w Zaraszowie, Szkoły Podstawowej w Bychawie, domach, jak teraz. w studiu TVP Lublin, 18 i 19 grudnia 2015. też problem z podaniem niektórych wzorów che- w ZS im. ks. A. Kwiatkowskiego. Kulturalna w swoim planie na Gimnazjum nr 1 im. Obrońców Ojczyzny w Bychawie, Pani Zofia Kowalczyk była zawsze pogodna Ale Józef Stanicki mówi, że nagrody nie są ważne, micznych, np. formaliny. Po pierwszym dniu wyłoniliśmy 2016 rok wzięła pod uwagę fre- Zespołu Szkół im. ks. A. Kwiatkowskiego oraz Panu i uśmiechnięta oraz bardzo życzliwa. Gdy przepro- najważniejsza jest satysfakcja. – Wziąłem udział Przy ostatnim nagraniu powiedział prowadzącemu 8 drużyn, które walczyły o finał. kwencję i pozytywne opinie, Dyrektorowi i Pracownikom Bychawskiego Centrum nadesłane do redakcji wadziłyśmy się do Bychawy, spotykałyśmy się cza- w „Jeden z dziesięciu”, ponieważ chciałem spróbo- program Tadeuszowi Sznukowi, że to już ostatni Rywalizacja była bardzo zacięta, dlatego zaplanowała serię po- © Kultury, a także Wolontariuszom i Darczyńcom. © sem na ulicy. Zatrzymywała się zawsze i pytała, co wać swoich sił w konfrontacji z innymi zawodnika- raz, ale p. Sznuk odpowiedział: zobaczy pan, że się a poziom gry drużyn bardzo wy- dobnych wydarzeń o puchar Cieszy fakt, że nasza społeczność lokalna chętnie niesie słychać. mi. W programie ma się tylko 10 % szans na zwy- jeszcze spotkamy! Tego życzymy panu Stanickiemu soki. Zdarzyło się kilka kontuzji, MIK-u. Jarosława Pawłowskiego, pomoc mieszkańcom własnej gminy, że młodzież czyn- Nawet później, po latach, serdecznie zaprasza- cięstwo – trzeba mieć fart, ale i dobrze jest trochę za cztery lata, oczywiście też następnych zwy- aczkolwiek nawet to nie prze- Kierujemy serdeczne podzię- Jakuba Dysia – za sędziowanie nie uczestniczy w zbiórkach darów. ła mnie do siebie, żywo zainteresowana życiem wiedzieć. cięstw i wspaniałych nagród. szkodziło zawodnikom w ry- kowania w stronę dyr. Henryka oraz wsparcie mentalne i nie- Serdeczne podziękowania kierujemy także do anonimo- i rodziną. mg/UM walizacji. Ostatecznie wygrała Dudziaka za nieodpłatne udo- zastąpioną pomoc przy organi- wej rodziny, a także do pracowników Komisariatu Policji Te kilka wspomnień, którymi się dzielę, to zapew- drużyna o nazwie ARGENTYNA stępnienie hali, koordynatora zacji, dyrektora Bychawskiego w Bychawie, dzięki którym za pośrednictwem Ośrodka ne nic szczególnego. Dla mnie jednak to niezwykle (Mateusz Zawiślak, Rafał sportu Andrzeja Miszczaka i na- Centrum Kultury za ufundowa- przekazano paczki żywnościowe osobie samotnej oraz ważne pragnienie, które realizuję, gdyż mieszkam „„Bychawa w klipach zespołów disco-polo Dudkiewicz, Jakub Szymala, uczycieli: Konrada Maciejczyka, nie pucharów. rodzinie z gminy Bychawa. daleko od ziemi rodzinnej. Jako nastolatka wy- mgr Ewelina Hajdarowicz, pracownik socjalny, Szef Sztabu Nr 409/2015 jechałam z Bychawy. Średnią szkołę ukończyłam Pamiętacie Weronikę z Bychawy w Elblągu, studia w Gdańsku. Przepracowałam ? To piosenka Rafała Pierwsze moje zetknięcie z wolontariatem 34 lata jako polonistka w jednej z elbląskich szkół. Koniecznego z Bystrzycy, „„ Teraz jestem już na emeryturze. której główną bohaterką Pierwsze moje zetknięcie z wolontariatem miało miej- Od kilku lat współpracuję z biblioteką. Najpierw – ot, po (zdarza się!), to dla mojej Biblioteki – zawsze wiem, że Mocno dotknęły i rozczuliły mnie słowa z ostatnie- sce dość dawno temu. Wtedy nawet tego tak nie nazy- prostu. Teraz, od kilku lat – mamy oficjalną umowę pod- warto. go pożegnania pani Kowalczyk: Wyrośliśmy z pol- jest dziewczyna poznana wałam. Zwyczajnie – pomagałam, bo – lubiłam to ro- pisaną. Robię to, co umiem, w czym staram się być do- Można mnie posądzać o małostkowość, o wmawianie skiej wsi, w atmosferze szacunku dla Boga, ziemi, w Bychawie, w lokalnej kawiarni bić. Lubiłam być przydatna. Lubię nadal. Fenomen ta- bra, co mnie interesuje, na czym choć trochę się znam. sobie wyższych celów, o nadpobudliwość psychorucho- ludzi chleba i Ojczyzny. Tak, ja też wyrosłam z pol- Dragon? Oj, od tamtej pory Heidfeld/ Patrzę w Twoją stronę kiego działania każdy pewnie może określić inaczej. Bo Ale to moje robienie… wą… można się doszukiwać, można drążyć… Cóż. Nie skiej wsi. I chociaż mieszkałam na niej tylko kilka- to trzeba odkryć w sobie samym. Nie da się być wolon- To nie chodzi o te kartki, życzenia, wierszyki, prezenta- ma takiej historii, w której nie byłoby ziarenka prawdy. naście lat, to wywarły one decydujący wpływ na trochę już wody upłynęło tariuszem na siłę, na przymus. Nawet chyba nie chodzi cje, zaproszenia i inne wszystkie. To chodzi – cały czas Piszę ten tekst, bo ostatnio coraz częściej spotykam lu- moje dalsze życie. To te pierwsze lata na lubel- w naszej Kosarzewce… o jakąś modę. Nie da się tak na dłuższą metę. To powin- i niezmiennie – o to, co dostaję w zamian. dzi, którzy mnie pytają: „po co ci to?” skiej ziemi mnie ukształtowały. Ziemia rodzinna, Tymczasem Bychawa znów się stała popularna za no być z radością, z zapałem, zgodnie z własnym wy- „A jednak! Czyli nie za darmo!” Odpowiem hurtem, na łamach „Głosu…”: Po to, żeby ziemia powiatu bychawskiego, została na zawsze sprawą muzyki disco-polo. Nasze miasto i jego pięk- borem i w pełnej wolności. Niemałe słowa, ale też wo- No nie za darmo. Pani Basia – dyrektor, każda z Pań tam nie tracić okazji do bycia pożytecznym. Żeby pomóc, je- w moim sercu. Tym bardziej ludzie! Wspominam ne plenery pojawiły się w dwóch klipach lubelskich lontariat – nie jest małą sprawą. Nie chcę tu się odwo- pracujących, a także pojawiający się tam Stażyści – pła- śli jest ku temu okazja. Także po to, żeby komuś może ich z ogromną wdzięcznością. zespołów disco&dance – Formacji Heidfeld oraz ływać do przepisów, do ustaw – choć wiem, że istnieją cą mi za to ogromną cenę. Nie wszystkich na to stać. sprawić radość. Jeśli się udaje – jestem szczęśliwa. I je- Droga Redakcjo, pragnę pogratulować Wam pi- Chłopaków z Lublina (Elezis). Oba zostały nagrane i że dla niektórych to byłoby bardzo przekonujące. To Tą zapłatą jest… kawa i uśmiech. I akceptacja, i taka stem pewna, że ten mój wolontariat to nie jest mój wy- YouTube.pl sma. Bardzo mi się podoba. Cieszę się, że trafił jesienią tego roku i oba znalazły się niemal w tej Chłopaki z Lublina/Tylko siebie mi daj © nie chodzi o literę prawa – choć dobrze, jeśli jest zgod- fajna, niewymuszona wdzięczność, takie sytuacje, kie- mysł, tylko – teraz już na pewno – że to mój sposób na © w moje ręce „Głos Ziemi Bychawskiej”. Raduję się samej chwili na kanałach zespołów na youTube – nie z prawem. O co chodzi? Od jakiegoś czasu – co jakiś dy słowa: „świetne, dzięki” znaczą więcej niż miliony dobre życie. ogromnie, że dbacie o regionalizm i szerzycie histo- 17 i 18 grudnia 2015. Drugi klip z Bychawą w tle – Tylko siebie mi daj – to czas – słyszę pytania: Po co ci to? Co ty z tego masz? dolarów. Dorota Szczepańska rię swojej małej Ojczyzny. Dziękuję za chwile wspo- Akcja piosenki Patrzę w Twoją stronę Formacji projekt nowej formacji – Chłopaki z Lublina, opar- Twoje pomysły, twój czas – i żadnej kasy? Dziwna jesteś. Nie za darmo, bo za chwile rozmów i szczere: „Co PS. W tym moim działaniu jest jeszcze jedna, niezwykle ważna i bardzo cenna sprawa. Czasem tych zadań, jakie podejmuję, jest mnień, wzruszeń i emocjonalnych przeżyć. Heidfeld, zapowiadanej jako oficjalny klip zespo- tej na dobrze nam znanym zespole Elezis. Teledysk Jestem, wiem. I to, co robię, też może wydawać się u Ciebie?” I jeszcze – za telefon, kiedy czasem się zda- dużo. Albo jest ono jedno – ale bardzo czasochłonne. I wymagające Serdecznie pozdrawiam. Życzę wielu ciekawych łu 2016 roku, rozpoczyna się w parku w centrum dzieje się w okolicach ruin naszego bychawskiego dziwne. Dla niektórych zawsze takie będzie. Jak się coś rzy, że się nie pojawiam dwa lub trzy dni, z pytaniem, naprawdę sporego nakładu pracy. I – nie wiem, jak czasem bym to numerów pisma. Bychawy. Tam cztery dziewczyny spotykają (oczy- pałacu oraz nad zalewem. robi, co się dostaje za to kasę. Rachunek jest prosty. czy wszystko dobrze i czy mi czegoś nie trzeba. ogarnęła, gdyby nie – moja Mama. Siada przy stole, zakłada okula- ry, bierze nożyczki… i wycina. Paski z kartonu, kółeczka w paskach, Halina Kowal (z domu Jacak) wiście zupełnie przypadkiem) członków zespo- Oba nagrania na YouTube obejrzało już ponad Otóż… nie do końca tak właśnie jest. Znaczy – oczywi- Za zwykłą, elementarną, prostą życzliwość i zwyczaj- napisy do kartek… to jest naprawdę lwia część pracy. I chociaż to łu i dostają od nich autografy oraz zaproszenia na 25 tys. osób (każdy!). ście, za pracę jest płaca. Ale – czy możliwe jest, aby coś ną, prostą, ale nie taką jednak codzienną – wieloletnią ja mam umowę z Biblioteką, to moja Mama absolutnie doskonale wieczorną imprezę w klubie. robić nie oczekując za to zapłaty? Możliwe. przyjaźń. I za to, że – nawet, jak coś trzeba poprawić wpisuje się w ten mój wolontariat. Dzięki, Mamuś.

Głos Ziemi Bychawskiej 12 Głos Ziemi Bychawskiej 13 historia historia Głos Regionalistów redaguje nr 1 (111) 2016 BYCHAWSKIE TOWARZYSTWO REGIONALNE Wspomnienia Stanisława Sprawki spisała Maria Dębowczyk Bychawski młyn z czasów mojego dzieciństwa „„Nie wiem, dlaczego powstawała „razówka” a także „śruta” i „osypka”. Po dłuższym czasie używania porowatość i wgłębie- przyjęła się nazwa nia kamieni zbytnio się wygładzały i należało je „ry- młyn parowy, zarówno flować”, co czyniono za pomocą stalowego „oskar- da”. O wysokich walorach zdrowotnych i smakowych wśród mieszkańców, chleba z mąki „razówki” nie trzeba przekonywać nas, klientów, jak i samych żyjących w czasach zalewu informacji ekologicznych. pracowników. Koniecznie jednak muszę wspomnieć jeszcze o dwóch ważnych w młyńskim żargonie poję- Używał jej i mój tata, ciach: pierwszy to „rozkurz” a drugi to „stochmal”. który przepracował „Rozkurz” to taka swoista danina, potrącenie ułamka produktu od klienta, choć przecież wnosił opłatę za w nim około 20 lat, przemiał gotówką lub zbożem. Zawsze jednak okre- i Władysław Kryska, śloną ilość z wagi potrącano o kilka kilogramów „na współwłaściciel, rozkurz”. Podczas mielenia z maszyn unosił się pył mączny i osiadał na podłodze i innych urządzeniach. jednocześnie Po całodziennej produkcji sięgało to kilku kilogra- motorowy nadzorujący mów dziennie. To był właśnie „stochmal”. Przy do- brych układach i znajomości można było ten pył spo- 2003 rok pracę silnika. 2016 rok żytkować dla zwierząt, ale przeważnie kupowali to ze zbiorów Edwarda Skrzypka Marek Matysek/UM Bychawa © © Być może określenie to sięga jeszcze czasów © © tanio szewcy mający własne sposoby na robienie ze o wiele wcześniejszych, gdy młyn własności Żyda może mieć związek z powodowaną przez „szajby” energią świetlną, rozprowadzaną po drutach dla kaszy jęczmiennej, na kupno której chętni byli stali „stochmalu” kleju do wyrobu butów zwanego „klej- o nazwisku Ingrunt (o czym wzmiankował ks. A. hałaśliwością). mieszkańców Bychawy. Kiedy oświetlenie słabło, to klienci. A klient, to – wiadomo – nasz pan. sterem” (warto wiedzieć, że było ich w Bychawie Kwiatkowski w „Nowej Jutrzence”), do tej pory tra- był znak, że niektórzy nielegalnie korzystają z energii Przyjmowanie zboża odbywało się na parterze; naj- wielu; gdy we wczesnym PRL-u zakładano szewską dycyjnie parowy, unowocześniono. Silnik i motorownia dla potrzeb domowych. Do podejrzanych mieszkań- pierw zboże przeznaczone na przemiał ważono, po- spółdzielnię czy może związek, zgłosiło się tylko (!) Był napędzany – jak pamiętam – olbrzymim silni- Miejscem pracy silnika była motorownia, mieszczą- ców wpadał upoważniony Żyd, co zapowiadało po- tem wsypywano je do koszy, a stąd przenośnikami 70 osób). kiem wyprodukowanym w gdańskim Ursusie, co ca się w murowanym z białego kamienia budynku czątek kłopotów. kubełkowymi dostarczano do odpowiednich miejsc uwidoczniono na mosiężnej tabliczce przytwier- przylegającym do głównego drewnianego budyn- Wracając jeszcze do wyżej wymienionej motorow- na piętro. Gotową mąkę zsypywano przez drewniane dzonej do korpusu. Młyn zmechanizowano, ale na- ku młyna. Miejsce wielu tajemniczych urządzeń ni – przy południowej jej ścianie stał „kompresor” urządzenia do kosza na parter, z przeznaczeniem dla Na piętrze specjalne pomieszczenie służyło na pod- zwa pozostała. Jednakże to rozumowanie uznajmy i żródło hałasów o różnej barwie. A uruchamianie tj. wysoki na ok. 2 m stalowy zbiornik, do którego indywidualnych klientów, na potrzeby gospodarstw Mączarniaręczny magazyn mąki czy – tej męczarnia? produkowanej ze zboża tylko za hipotetyczne. silnika to była prawdziwa niezwykłość, to był wręcz pracujący motor tłoczył sprężone powietrze. To ono domowych. Przy większych zapotrzebowaniach np. najlepszego sortu, którą stopniowo należało przed Całe moje dzieciństwo ma związek z tym miejscem. rytuał: Otóż do cylindra wkręcano rozżarzony naj- Motorowy i współwłaściciel młyna, Władysław właśnie po doprowadzeniu do cylindra pomagało handlowych, dla piekarni, mąkę zsypywano do „mą- odbiorem przez klienta wymieszać. Tak więc po Kryska w motorowni młyna. Zdjęcie wykonane Znałem tu każdy zakątek i długie godziny spędza- pierw do czerwoności gruby pręt, w języku młyna- w 1949 r. Przedruk zdjęcia z GZB 11/2014. Fot. ze uruchomić silnik. czarni”, gdzie była ręcznie mieszana drewnianymi ukończeniu przemiału mieszano ją drewnianymi szu- łem, przyglądając się wszystkiemu i wsłuchując rzy zwany „papierosem”, ze specjalnego zbiornika zbiorów Aleksandra Kryski Zdarzyło się kiedyś, że ktoś, może przypadkowo, szuflami i rurami spuszczana do specjalnych worków. flami ręcznie, by zyskała idealną jednorodność i miał- w pracę młyna. Wysokoprężny, jednocylindrowy tłoczono sprężone powietrze w celu poruszenia z niezauważonych urwisów, rzucił czapkę kolegi na Z tego co zapamiętałem właścicielami, względnie kość. Była to praca, wbrew pozorom, bardzo ciężka, silnik, którego korpus mierzył około 5 m, miał ol- tłoka i koła zamachowego, oraz przy pomocy że- że właśnie motorownia była dla takich smyków koło zamachowe. I nagle wszystko się zatrzymało: dzierżawcami młyna w różnych latach bywali Żydzi. wymagająca siły i dokładności. „Ober” czyli człowiek brzymie koło zamachowe z osią o średnicy kilku laznego drąga podważającego „szprychy” starano jak ja miejscem magicznym, gdzie spędzałem wię- motor oraz cały młyn. Czapka utkwiła w niewiel- Produkt bychawskiego młyna ceniony był za wysoką w młynie „drugi po Bogu” – właścicielu, kierowniku, metrów, ważące, być może, kilkanaście ton. Koło się to koło wprawić w coraz szybszy obrót. Wszyscy cej czasu niż moi rówieśnicy, z racji zatrudnienia tu kiej szparze między ścianą a silnikiem, powodując, jakość, co poświadczało czterozerowe oznakowanie obarczał tym wprawiających się do zawodu młynar- było grubą obręczą, szerokości około 30 cm i gru- wstrzymywali oddech: zaskoczy czy nie? Jak już sil- mego ojca. I nie mogłem w swojej dziecięcej głów- że silnik się zatarł i stanął. Choć szkodę udało się na- „0000”, znak najlepszej mąki, którą kupowali prze- czyków. Nie dość, że byli cali biali od pyłu mącznego, bości kilkunastu cm i połączone z osią przy pomo- nik zaczął posapywać, i to coraz mocniej, cel pracy ce połączyć tych wszystkich warkotów pracują- prawić, w młynie zaprowadzono większą dyscyplinę ważnie klienci hurtowi i detaliczni z Lublina. Gatunki zmęczeni, musieli jako kandydaci do zawodu często cy grubych metalowych „sprych/szprych”. Szeroka motorowego (ważna to była figura i funkcja !) był cych urządzeń, które piły śmierdzącą ropę, musiały i odtąd baczono na gapiów z większą uwagą. typu „pięćdziesiątka”, „sześćdziesiątka”, „razówka”, znosić przytyki, docinki, złośliwości i zwyczajne psi- „szajba” średnicy około 30 cm umieszczona na osi osiągnięty. Można się było odprężyć. być naoliwiane, z faktem, że na koniec dostarczały a także „śruta” dla zwierząt interesowały miejsco- kusy. Prawdziwą sztuką było też bardzo dokładne wprawiała w ruch skórzany masywny pas porusza- Na pierwszym etapie pracy silnik poruszał tylko mąki na chleb i moje ulubione bułeczki. W moto- wych i okolicznych klientów, najczęściej rolników. wysprzątanie takiego pomieszczenia. Podobno do jący „transmisję”. A transmisja? Oho-ho ! To było transmisję, a gdy osiągnął pełne obroty, zakładano rowni przez układ transmisyjny poruszano pompę Oczywiście mąka. A ściślej kilka jej odmian, i po- Nie możemy tu pominąć produkcji mąki „razówki” pierwszego zmywania podłogi po skończonej robo- coś niezwykłego, a dla ciekawskich i wścibskich na szajby (koła pasowe) pasy dla uruchomienia in- głębinową studni, a ta podawała wodę do zbior- Młyńskiechodnych produktów, produkty wszystkie one okazywały się i pomieszczenia z prostym urządzeniem zwanym cie powinni byli użyć części własnej garderoby. małolatów wprost fascynujące. Upraszczając: była nych urządzeń, a dodajmy, że odbywało się to przy nika na pierwszym piętrze, doprowadzaną stąd przydatne. „razowcem”. W obudowie z desek umieszczone były Teraz, Czytelnicy, rozumiecie, skąd to pytanie długą metalową osią biegnącą przez całe wnętrze pełnych obrotach. Wzgląd na bezpieczeństwo wy- do układu chłodzenia motoru. Ogrzana woda wy- Podstawowe urządzenia do produkcji nazywano dwa duże kamienie młyńskie o średnicy 1.5 m. Jeden w śródtytule. młyna, aż do jego podpiwniczeń, na niej zaś umiesz- magał wprawy i ostrożności, ale wypadki się zda- pływała zaś na zewnątrz rurą i była często dobrze w żargonie młynarskim „trzy stoły walcy” (popraw- niżej położony i nieruchomy to tzw. „leżak”, a nad CDN czono „szajby” średnicy około 1 m, szerokości kilku- rzały. Teraz młyńska maszyneria zaczęła pracować ciepła. Od tego wypływu tworzył się mały strumyk nie: walców – przyp. MD), „żuber”, gdzie ziarno nim tzw. „biegun”, który obracał się wokół własnej nastu cm. To one właśnie napędzały tę hałaśliwą na na różne sposoby, wydając dźwięki i hałasy słysza- przez „Kryski doły”, aż do stawu za Zawiślakiem. oczyszczano z tzw. „żubrowin”, i „razowiec” z całym osi, miał wywiercony na wylot otwór, przez który sy- różne tony młyńską maszynerię (można zaryzyko- ne w całej Bychawie, a wydostające się z rury wyde- I właśnie z tej darmowej ciepłej wody korzystały jego oprzyrządowaniem. W tymże pomieszczeniu pano ziarno. Dzięki licznym chropowatościom i wgłę- wać domysł, że znane w naszym języku kolokwia- chowej spaliny wystrzeliwały co kilka sekund z cha- gospodynie do prac domowych, a dzieci do zaba- zainstalowano też niewielkie urządzenie do wyrobu bieniom powierzchni kamieni ziarno podczas obro- lizmy: ktoś jest szajbnięty, komuś odbiła szajba, rakterystycznym pykaniem. Czy można się dziwić, wy. Podobnie było z wytwarzaną przez „dynamo” tów bieguna ulegało częściowemu zmieleniu – tak

Głos Ziemi Bychawskiej 14 Głos Ziemi Bychawskiej 15 historia historia Głos Regionalistów redaguje nr 1 (111) 2016 BYCHAWSKIE TOWARZYSTWO REGIONALNE

tam miał piłe traczną, to jak se urznoł to szpongi takie To, to, to, to łokrągłe to barcie. Barcie były. (…) Tak, Cykl artykułów poświęconych ogrodzeniom – tym występującym dawniej na terenie naszej gminy, jak i formom współczesnym. cienkie, to tam były, one grubości były siedem, osim, to był het odgrodzony, prosze Panią, ten s…, sad Artykuły opracowane na podstawie pracy magisterskiej Sylwii Stachyry, absolwentki etnologii z regionalistyką oraz zależności gdzie, a nieraz to były i z desek, o, robio- z pszczołami był odgrodzony, i wszystko (…) tam pło- kulturoznawstwa na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Praca obroniona w czerwcu 2015 roku, została ne też. Z desek, tylko położone tak i tu przeplatane tem z desek. Słupki i płot z desek, był już tutaj ogro- napisana w Zakładzie Kultury Polskiej pod kierunkiem prof. Jana Adamowskiego. W pierwszym oraz drugim artykule były przez te. Z desek to w zależności od umiejętności dzony. [S.S.: Czyli nie parkanem, tylko tym już póź- znajdziemy szczegółową charakterystykę ogrodzeń okalających domostwa. W trzeciej części przedstawione zostaną funkcje gospodarza było. [S.S.: A te słupki były wkopywane niejszym?] Nie, nie, tak, tak już prze…, takim prze- ogrodzeń, zwyczaje i wierzenia związane z nimi oraz miejsca, w których płot możemy przekroczyć. Czwarty – ostatni tekst – tak w ziemię?] W ziemie, w ziemie wkopywane były, świetlającym proszę Panią. (J.G.; Bychawa). traktował będzie o ogrodzeniach obiektów małej architektury sakralnej, cmentarzy i przestrzeni poza osadą ludzką; dodatkowo ło tak wkopywane były do pół metra, więcej nawet, zamieszczony zostanie także wybór wyrażeń gwarowych związanych z problematyką ogrodzeń. Praca jest dostępna dla żeby one sie nie ruszały, żeby nie tego ich ktoś, żeby czytelników Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bychawie. tam chłopaki żeby nie wyrwały, bo to sie na złość ro- Ogrodzenia w kulturze regionalnej biło komuś. [S.S.: A jeszcze jakoś sie te słupki izolo- Płot ze sztachet wało, żeby one tak szybko nie gniły?] No tak jak był, jak te maziary węgierskie jeździły, jak był ten dzie- Bychawy i okolic – tradycja chieć no to, to, to on stał, to ktoś posmarował, a tak to nie, nie to, to, to wie Pani to, no to, to był spora- i współczesność dyczny wypadek tego. [S.S.: A z jakiego drewna było je najlepiej robić?] Najlepiej to było robić, o te szpon- gi inaczej mówiąc te listwy, pasy to najlepiej to jakby Sylwia Stachyra Płot ze sztachet pomalowanych farbą, 9.05.2015 © część I miały, tam okrągłe to robiły ji z grabowe, ji © dębowe, Parkan – współczesna forma, 9.05.2015 Człowiek ogradza się od ji z sosny, ji z brzozy, w zależności od grubości, jaka Kolejnym ogrodzeniem powszechnym na wsi zarów- niepamiętnych czasów. Dawniej była taka żeby tam to sie, to zmieściło. [S.S.: A słup- Parkan odróżniał się od innych form tym, że stanowił no kiedyś, jak i dzisiaj (choć w mniejszym stopniu) ki z jakiego drewna najlepiej?] A naj, najlepiej słupki zwartą płaszczyznę. Składał się z trzech zasadniczych jest płot ze sztachet (J.G.; Bychawa), niegdyś okre- otaczał drewnianymi palisadami to sie robiły z dębu. (…) Bo mocny dąb, twardy jest, elementów: …słupki, pasy i deska koło deski była ślany jako płot z droków (A.Ł.; Zaraszów). Kiedyś to osady w których mieszkał, prawda on szybko nie gnije, ale nie stale, nie stale. przybijana… (J.G.; Bychawa). Wysokości dorosłego nazywali, drokami ogradzali. (…) Sztachet, a to daw- później zaczął wznosić mury (J.G.; Bychawa). Płot z kiji budowano samodzielnie. człowieka: I ten parkan to był, no wysokości proszę niej sie mówiło drok. (Marian T.; Bychawa). Dawne okalające miasta. Dziś w czasach Była to czynność na tyle prosta, że wykonywały ją Panią, tak do dwóch metrów, także sąsiad sąsiado- sztachety, diametralnie różniły się od tych współcze- także dzieci. Ze względu na wysokie walory este- wi nie zaglądał. (J.G.; Bychawa) – stanowił przeszko- snych: No oj, teraz sztacheta to jest troszeczke ina- globalizacji, w świecie bez granic tyczne, ogrodzenie to często lokalizowano w części dę nie do pokonania. By go wznieść: Trzeba było de- czej wygląda. [S.S.: A dawniej jak wyglądała?] No tak, coraz częściej odizolowuje Płot z kiji, Bychawa ul. Marii Dąbrowskiej (obecnie), 1966 rok, ze zbiorów Janusza Kulika frontowej gospodarstwa, między domem, a główną ski obrobić, pasy, gwoździe i tyle. (M.H.; Zaraszów). no sztache…, sztacheta to taki płot normalny jak ja najbliższą sobie przestrzeń z tego, to gdzieś tutaj tak by dalej było, nie, to taka typu płotu było ogrodzenie z jałowca: A tak jak Pani drogą biegnącą przez wieś – nazywaną poprzeczką. Gospodarze, chcąc zapewnić swojej rodzinie odrobi- mam tu no w podwórzu, o. A taras no to, to, to z tych była bramka, wejście. (J.G.; Bychawa). Okólnik cha- mówie, kawałek kołka ji ten drąga kawałek, i naprzy- Na ogół okalano nim także mniejsze powierzchnie nę intymności, stawiali parkan między przylegający- kij…, z tych kiji (…). [S.S.: Czyli dawniej sztacheta to – swój dom – od otoczenia, rakteryzował się dookolną zabudową: A kiedyś to pinane jałowcu, jeden koło drugiego ji, i taki był płot. takie jak grzędy, czy przerwy między budynkami go- mi do siebie gospodarstwami. Pszczelarze osłaniali nie była tak jak teraz deska prosta…] Nie,nie. [S.S.: przy pomocy różnego rodzaju były łokólniki takie… (M.Ż.; Gałęzów) Budowane (M.Ż.; Gałęzów). Konstrukcję nośną stanowią słupki, spodarczymi. Po kilku latach zniszczony płot palono, nim swoje pasieki: Po prostu od zwierzyny, łod tego … tylko taki kij?] Kij, tak. (J.G.; Bychawa). Wznosząc ogrodzeń. Wszystko to robi po w koło nie? (S.G.; Gałęzów) W koło budynki były, na do których przymocowuje się poziome elementy na- a w jego miejscu wznoszono nowy. Powszechnymi żeby tam, jak to w zimie czy pies, czy coś, bo pszczo- płot sztachetowy należało: Doły pokopać, słup- środku dół… (M.Ż.; Gałęzów) Na gnój. (S.G.; Gałęzów) zywane niejednolicie, tj.: drung/ listwa/ łata/ oblica/ elementami dekoracyjnymi były tu kwiaty: Tak, tak ły nie lubią żeby były w zimie niepokojone, po pro- ki powkładać, najmni pół metra, ubić to, pasy sie to, aby czuć się bezpieczniej … na gnój, na gnojówke. (M.Ż.; Gałęzów) Takie było. pas/ rygiel/ szponga (sponga)/ tyczka/ żerdź. Przęsło umieszczały ji kwiaty, różne stawiały sobie jak już stu cisza tak zwana. (Cz.Sz.; Gałęzów Kolonia Druga). przybijało i do tych pasów przybijane były sztachety. i pewniej. Dodatkowo będąc (S.G.; Gałęzów) I takie były ogrodzenia w budynkach. wykonuje się wykorzystując technikę zaplatania. kwiaty były, to robiły bukiety, stawiały tego. To w za- Forma ta przetrwała do czasów współczesnych. (Marian T.; Bychawa). Wykonywano go samodzielnie. homo artifex dba o to, by to (M.Ż.; Gałęzów). Szczegółowo proces ten, operując nazwami elemen- leżności u kogo i jakie dziewczyny były. (…) Czy nie, Obecnie możemy spotkać i te starsze parkany budo- Przed laty ogrodzeniem tym okalano zazwyczaj przy- co wzniesie świadczyło o jego tów składowych płotu, opisał jeden z rozmówców: przyczepiane były do płotu wia…, wia…, wieńce takie wane w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesią- domowe ogródki. Lokalizowano je w miejscach re- Klasyfikacja ogrodzeń To słupki proszę Panią takie były sobie tutaj, o, i tutaj robione prawda tego z kończyny, z tam z innych z…, tych XX stulecia, jak i zupełnie nowe. Niekiedy forma prezentacyjnych, gdyż na ogół delikatna, a niekiedy zmyśle estetycznym. też zrobimy taką. Teraz to są te spongi. (…) Tak to są prawda, takie pletły wianki, i tego, kwiatka tam sta- ta przez informatorów określana jest zamiennie pło- dodatkowo malowana – Niektórzy to malowali w róż- Płot z kiji Ogrodzenia domostwa takie, te spongi, można nazwać to. Do tych szpong wiały jeszcze ji wieszały na tym płocie. A to sie przyj- tem ze sztachet (K.W.; Gałęzów Kolonia Druga), czy ne kolory. (Cz.Sz.; Gałęzów Kolonia Druga) – drew- Najdawniejszą formą ogrodzenia, dziś już nieistnie- były mocowane pręty (…). Następny będzie szed też mowało bo to wie Pani, bo to, bo tutaj u góry ten płot, płotem z desek (W.D.; Bychawka Druga). niana konstrukcja płotu była dużym atutem upięk- Domostwo – „zabudowania gospodarskie wraz jącą, jest płot z kiji (A.Ł.; Zaraszów). Występuje rów- tutaj, tylko że ten bedzie szed, zara ten, ten tak, ten tu był o tak roztego, że tutaj można było jeszcze coś szającym wizerunek gospodarstwa. Obecnie dawny, z domem mieszkalnym; obejście, zagroda”. Obszar nież pod takimi oto nazwami: płot pleciony (J.G.; tutaj powinien być cały, a ten już tu będzie miał prze- postawić, o. (J.G.; Bychawa). Płot z kiji na omawia- płot ze sztachet możemy jeszcze spotkać w tylnych ten dawniej określano jako podwórko, czy okólnik Bychawa), płot z kijów (K.G.; Gałęzów), płot chru- rwe, bo będzie szponka prawda tutaj szła, i pod tą nym obszarze licznie występował w latach trzydzie- Typem późniejszym jest płot z desek poziomo przy- częściach domostw. Współczesna odmiana charak- (łokólnik). Moi rozmówcy niekiedy od jego opisu roz- ściany (R.S.; Wierciszów), płot z pręci (K.W.; Gałęzów szponką on idzie, i idzie na wierzk tutaj proszę Panią. stych, czterdziestych oraz pięćdziesiątych XX wieku, Płotbijanych z gwoździami desek do wkopanych w ziemię koł- teryzuje się tym, że drewniane są już tylko sztache- poczynali opowiadanie o dawnych ogrodzeniach: Kolonia Druga). Najczęściej wykonywano je z kijów I tak kolejno, późni ten znów szed z drugiej strony, o, jednak co zauważa jeden z informatorów ogrodzenia ków. Był on niższy niż parkan i wyróżniał się większą ty, a cała konstrukcja nośna wykonana jest z metalu. O, tutaj stał dom, prawda tutaj tego i tu okno jakieś leszczynowych, ale i grabowych, czy z tarniny: Nie, to i tutaj szed nawet z tej tak i sie dochodzi tutaj, i znów te: Za…, zaczeły wychodzić zaraz po drugiej wojnie starannością wykonania: Także to z tego, a jeszcze no CDN tam było jedno, drugie, prawda, tu były drzwi, klam- były proszę Panią, przeważnie sie robiło to z orzeszy- pod spód, tu to cały czas tak sie to przekładało, ple…, światowej zaczeły niknąć. Po drugiej wojnie świato- wie Pani, te płoty to ta, te bogatsi to już tutaj na okól- Sylwia Stachyra ka prawda taka, i teraz tak, tamto był okólnik, tutaj ny, albo z tarniny, bo miękka była i łatwo było wygiąć pletło sie to inaczej mówiąc. (…) Bo jeden z drugim wej zaczeły niknąć już, no. (J.G.; Bychawa). niku to już robili takie płoty tutaj, a też na parkany to Bibliografia prawda podwórko, podwórko proszę Panią. Później o taki, z takich prętów, no do centymetra, niektóre musi…, musiał na krzyż iść, żeby sie nie, tylko jak sie już tak późni to nie. Już zaczeli brać ji niższe zaczeli ro- »»Sobol E., Słownik języka polskiego PWN, tak stawiały, to w zależności od wielkości gospodar- i grubsze były, prawda żeby ich tutaj można było ich położyło dwa jednakowo o te pod spód, jakbym dał Parkan bić ji już takie ładniejsze, już bardzi wi…, bardziej takie Warszawa 2005. stwa był, poprzednio było, to jakaś komórka proszę wygiąć i wpleść ich ło tutaj w to, żeby łone musiały dwa, no to musiał by, to już mi nie będzie pasować Upowszechnianie się na wsi tzw. pił tracznych było już dopasowane, porżnięte. Bo przedtem to, to, to nie, »»Kłodnicki Z., Ogrodzenia, [w:] Bohdanowicz J. (red.), Komentarze do Polskiego Atlasu Panią, tutaj jakaś znów druga, czy on, albo tak ina- być wplecione. (J.G.; Bychawa). Budulec – łatwo do- to bardzo, tego, to jakiś, jakiś ten kolor musiał być, głównym powodem odchodzenia od płotów plecio- to, to była woln…, z bala ucięte, deski były, jakie były Etnograficznego, T. II, Budownictwo, Wrocław czej nazwiemy to oborą, o, tutaj tak gdzieś stodoła stępny – pozyskiwano z lasu: …bo to poszed do lasu, o, wie Pani. No i to było prowadzone tak het do koń- nych, obok których coraz częściej wznoszono ogro- to były ji tu sie ich przybijało do tego prawda ji to był 1995. proszę Panią, o w tym miejscu. Ten okólnik jak tutaj kijów narznuł… (R.S.; Wierciszów). Odmianą tego ca. (…) Te szpongi to robili proszę Panią, no jak ktoś dzenia z desek. parkan. (J.G.; Bychawa). Płot z desek otaczał barcie w dawnym gospodarstwie jednego z informatorów:

Głos Ziemi Bychawskiej 16 Głos Ziemi Bychawskiej 17 historia historia Głos Regionalistów redaguje nr 1 (111) 2016 BYCHAWSKIE TOWARZYSTWO REGIONALNE

„„Tadeusz Zajączkowski Wędrówki okupacyjne lekarza Tadeusza Zajączkowskiego 1911- mieć wstępu żadna władza polityczna, żandarmeria Wspomnienia czy gestapo. Zdeptanie tych szczytnych reguł przez 1992, dyrektora bychawskiego szpitala w latach 1943-1944 wojujący nazizm było samo w sobie szokiem dla le- Lublin 2015 karza. Zadanie meldowania każdego postrzelonego W ubiegłym roku, bardzo skrom- stawiało przed dodatkowym problemem: postrze- nym nakładem (50 egz.) wydaw- Miasto lony członek polskich podziemnych sił zbrojnych był nictwa Prokurat w Lublinie, został bliskim sercu rodakiem, który złamawszy barierę wydany pamiętnik z lat okupa- Bychawa strachu przed terrorem niemieckim opuścił dom i ro- cji lubelskiego lekarza Tadeusza dzinę i w warunkach głodu i chłodu szedł do lasu na Zajączkowskiego. Wspomnienia poniewierkę, zachłyśnięty tam wolnością, pieszczą- ukazały się pod redakcją cór- i jego cy zziębniętą ręką stal zdobytej broni. ki doktora – prof. Małgorzaty Jakież było wyjście z tej sytuacji? Co miał robić le- Zajączkowskiej. Doktor szpital karz? Musiał mieć głowę na karku, gorące serce i wy- Zajączkowski, znany w środowi- kazywać dużo dyplomacji. Ze strony partyzantki mo- sku lubelskim okulista, w cza- odcinek I gły być czynione zuchwałe posunięcia. Broń w ręku sie wojny pracował jako lekarz rejonowy w kilku osadach i ciemności nocy wzmagają czasem samopoczucie Szpital „Samarytanin” w Bychawie. Fot. arch. ze zbiorów wystawy na 100-lecie szpitala w Bychawie na Lubelszczyźnie, m.in. w Bychawie, gdzie był dyrektorem do granic nierozsądku. Przychodzący dzień i z nim szpitala. mam otrzymać mieszkanie w miasteczku, po prze- S. Żaden z nich nie chciał objąć dyrektury szpitala: groza zemsty niemieckiej na niewinnych ludziach Wspomnienia Tadusza Zajaczkowskiego, dzięki uprzejmości PożegnanieZemborzyce, piątego Zemborzyc października 1943 sobie, że na stanowisko dyrektora szpi- prowadzeniu gruntownego remontu według moje- Janek z powodu obarczenia piastowanymi już stano- zawsze powinien był stać w umyśle dowódcy grupy jego rodziny w styczniu tego roku wzbogaciły zbiory Miejskiej roku. Zycie w Zemborzycach Podleśnych tala, nawet najmniejszego, trzeba lekarza go gustu i potrzeb, w domu murowanym specjalnie wiskami kierownika Ośrodka Zdrowia i lekarza ubez- partyzanckiej. Biblioteki Publicznej w Bychawie. Dziękujemy bardzo p. płynęło spokojnie. Otaczało nas gro- z większą praktyką chirurgiczną, obezna- przeznaczonym na mój użytek. Szpital musi być ob- pieczalni, drugi lekarz z powodu podeszłego wieku Stanowisko dyrektora w takim szpitaliku jak bychaw- Małgorzacie Zajączkowskiej za zgodę na przedruk fragmen- no życzliwych ludzi z rodziną Staśka F. nego z chirurgią jamy brzusznej, trepa- jęty zgodnie z zarządzeniem w dniu 11 październi- i złego stanu zdrowia. Domyślać się należało, że nie ski wymagało kontaktów z miejscowymi władzami tów książki w naszej gazecie. W kolejnym numerze opubliku- i okolicznym nauczycielstwem na czele. nacjami czaszki itp., no i orientującego ka, gdyż w okolicy szerzy się tyfus plamisty. Na moje były to jedyne powody niechęci do zajęcia stanowi- podziemnymi, stworzenia modus vivendi. Bez tego jemy bardzo interesujący życiorys doktora. Praktyka ustaliła się na poziomie 1,8 pa- się w sprawach gospodarki i budżetu or- zapytanie, co się stanie z poprzednim dyrektorem ska kierownika szpitala. Właściwy powód leżał w wa- nie do pomyślenia było pełnienie funkcji lekarza cjenta dziennie. Wystarczało to na utrzy- ganizmu szpitalnego. Miałem zaliczonych szpitala, otrzymałem wyjaśnienie, że był nim dok- runkach pracy lekarza szpitalnego w Bychawie. szpitalnego. Jak zrozumiałem z rozmów przeprowa- manie dla trzech osób mojej małej rodzin- dziewięć miesięcy pracy na oddziałach tór Maj. Został on przed niedawnym czasem zabity Okolica roiła się od grup partyzanckich. Istniejący dzonych w Bychawie, nieżyjący doktor Maj nie umiał Jest mi niezmiernie miło, że „Wspomnienia” naszego Ojca ki. Brat żony, Grzela, pozostał w Podłężu. chirurgicznych Radomia i Lublina, ale ni- przez partyzantów. Żaden z dwu pozostałych lekarzy dawniej posterunek żandarmerii niemieckiej został nawiązać właściwych kontaktów z podziemiem. Listznalazły od zainteresowanie. rodziny Dlatego oczywiście zgadza- Wyrazem spokojnych, zemborzyckich na- gdy nie projektowałem dla siebie kariery w Bychawie nie może i nie chce się podjąć kierownic- zlikwidowany. Najbliższy jej posterunek mieścił się Zdarzyło się kiedyś, że w czasie jego nieobecności my się na publikację fragmentów z rozdziału „Wędrówki strojów była nasza hodowla kur. Jeszcze chirurga. twa szpitalem. Nie udało się również namówić niko- w odległej o 18 km Niedrzwicy. Niemcy dość często pielęgniarka przyjęła rannego partyzanta do szpi- okupacyjne”. Być może jeszcze żyją potomkowie ówcze- w Podłężu dostałem od pewnego pa- Z drugiej strony orientowałem się, że go z Lublina, wobec czego sprawę załatwia się w dro- za dnia zajeżdżali do miasteczka, ale od zmroku usta- tala. Gdy po powrocie dowiedział się on o tym fak- snych mieszkańców Bychawy i odnajdą w tekście ja- cjenta w prezencie 20 rasowych kurcząt Bychawa leży w odległości tylko 12 kilo- dze administracyjnego zarządzenia. wała wszelka władza niemieckiego okupanta, a roz- cie, złożył zgodnie z nakazem meldunek żandarmerii. kiś „odłamek” historii rodzinnej. Po prawie 70 latach nie- z wylęgarni. Całe to towarzystwo kurze metrów od mojego dawnego Wysokiego, Moje informacje zebrane co do osoby nieznane- poczynały się rządy naszych podziemnych organiza- Ranny został przed przybyciem żandarmów wywie- wielu jest już świadków tamtych wydarzeń. Ale np. żyje odbyło z nami podróż samochodową, które jednak należało do powiatu kra- go mi doktora Maja mówiły, że starszy ten lekarz cji wojskowych. Oczywiście od czasu do czasu docho- ziony, a lekarz wyprowadzony z domu i zastrzelony. jeszcze wspominany wielokrotnie w „Wędrówkach oku- a obecnie wyrastało na przepyszne kar- snostawskiego, a Bychawa do powiatu przybył do Lublina z Grudziądza, skąd został wysie- dziło do drobnych utarczek z Niemcami. Gdzież mieli Doszukiwano się różnych motywów postępowania pacyjnych” mój wuj a szwagier mojego Ojca – Grzela, mazyny w doskonałych warunkach życia lubelskiego. Znając schematyczny umysł dlony. W Lublinie pracował czas dłuższy w szpitalu ranni partyzanci szukać poratowania i opieki lekar- mojego poprzednika. Najzagorzalsi jego przeciwni- partyzant z oddziału „Nerwy”. Ma obecnie 93 lata. (...) wiejskiego. niemiecki, byłem pewny co do tego, że Czerwonego Krzyża w gmachu Gimnazjum im. Unii skiej, zwłaszcza w pierwszych godzinach po zranie- cy pomawiali go o współpracę z Niemcami, wycią- Niestety nie mamy żadnych zdjęć z tamtego okresu. Nie dys- Nie dane mi jednak było w tym względ- miejscowej żandarmerii nie przyjdzie na Lubelskiej i cieszył się opinią inteligentnego i etycz- niu? Zgłaszano się więc do tutejszego szpitala. gano poza tym jakieś historie romantyczne. Prawda ponuję też dziennikiem, który Ojciec prowadził w czasie woj- nym spokoju i ciszy podlubelskiej wsi do- myśl kontaktować się z obcą terytorialnie nego człowieka oraz dobrego internisty. Co mogli Ponieważ niemiecka żandarmeria wydała ostry na- leżała w braku kontaktu z partyzantką, bojaźni przed ny i w oparciu, o który napisał swoje „Wędrówki okupacyj- czekać końca wojny. W jeden z pierw- żandarmerią powiatu Krasnystaw. Jeśli mieć partyzanci do tego człowieka? W Lublinie nikt kaz natychmiastowego meldowania sobie każdego Niemcami oraz w typowo poznańskim szacunku ne”. Lata powojenne zmusiły do radykalnego pozbywania się szych dni października wiejski listonosz chodziło o sytuację w Izbie Lekarskiej, by- nie umiał dać na to pytanie odpowiedzi. Czyżby jego przypadku rany postrzałowej, lekarz-dyrektor stanął dla rozkazu. O ile nie było stwierdzonej współpracy wielu dokumentów w obawie o własne życie i życie rodzi- przyniósł pismo w języku niemieckim, ad- łem spokojny już od wiosny. Stanowisko śmierć miała być tragicznym nieporozumieniem? więc wobec dramatycznego dylematu. Nie zameldo- z Niemcami, a tylko strach przed nimi, to jego śmierć ny. Przeżycia wojenne i trudy życia powojennego sprawiały, resowane na moje nazwisko. Pismo nosi- dyrektora, nawet małego szpitala w naj- Jeśli tak, to moja przyszła rola była nie do pozaz- wać o przebywaniu postrzelonego w szpitalu – zna- była błędem ze strony podziemia. Błędem w sto- że o tamtych czasach w rodzinie mówiło się bardzo niewie- ło urzędową niemiecką pieczęć „z wroną” mniejszym choćby miasteczku, nie było droszczenia. Z ciężkim sercem jechałem do Bychawy czyło śmierć lekarza z rąk niemieckich, zameldować sunku do zmarłego i błędem w stosunku do wszyst- le. Jestem pełna podziwu dla mojego Taty, że mimo wszyst- oraz podpis Poseneckera, kierownika lu- do pogardzenia, owszem było łakomym na pierwszą, rozpoznawczą wizytację szpitala. – oznaczało śmierć rannego. W toczącej się totalnej kich lekarzy. Błąd ten mścił się teraz trudnościami ko odważył się opisać niektóre fakty, zapewne jedynie wy- belskiej Gesundheitskammer. Zawierało kąskiem. Dlaczego jednak na to stanowi- wojnie Niemcy odrzucili wszelkie przepisy Konwencji w wyszukaniu kandydata na opróżnione stanowisko brane. Jestem pewna, że Jego wojenna działalność podziem- ono nakaz opuszczenia Zemborzyc sko zostaję mianowany właśnie ja? Genewskiej w sprawie sposobów prowadzenia woj- lekarza. na była o wiele bogatsza – do czego nie mógł się przyznać i udania się z dniem 11 października do Rozjaśniło mi się w głowie po rozmowach Bychawa, dwunastego października 1943 roku. ny, zabijając masowo jeńców, bombardując i ostrzeli- W czasie mojej wizyty zarówno Janek, jak i cały per- w „Wędrówkach okupacyjnych” pisanych w roku 1959 – na Bychawy celem objęcia dyrektury tamtej- z lekarzem powiatowym, do którego na- WizytaPierwsza wyprawa w Bychawie do Bychawy wyjaśniła i decyzja wiele wąt- wując szpitale i lazarety, mordując rannych w szpita- sonel szpitala namawiali mnie gorąco do objęcia tego konkurs pamiętników lekarzy z lat okupacji, ogłoszony przez szego szpitala. Tę niespodziewaną wieść tychmiast się udałem. Sprawa nie wy- pliwości. Przede wszystkim doprowadziła do wyro- lach. Partyzantom polskim odmawiano praw komba- stanowiska. Praca w owych warunkach była hazar- MON (być może w archiwach MON istnieje oryginał tego pa- przyjąłem zmieszanymi uczuciami. Przede glądała wesoło. Zostałem mianowany na bienia sobie sądu na temat tragedii śmierci mego po- tantów, traktując ich jako zwykłych bandytów. dem. Bez dłuższych namysłów wybrałem ów ha- miętnika w postaci oprawnego maszynopisu). Może o tym wszystkim nie mogłem zrozumieć przy- to stanowisko właśnie na jego wniosek, przednika. Bez rozgryzienia tej sprawy nie potrafił- Lekarz polski był nawykły do otaczania swoją opie- zard. Ustaliliśmy, że natychmiast rozpocznie się re- świadczyć otrzymany od władz londyńskich Krzyż „Virtuti czyn tej nominacji. Byłem skromnym le- bo uważał, że Zemborzyce nie są odpo- bym wyrazić zgody na objęcie stanowiska dyrektora ką rannego żołnierza bez względu na to, czy ranny mont domu przeznaczonego dla mnie na mieszkanie. Militari”. Stąd też w „Wędrówkach...” dominuje działalność karzem ogólnopraktykującym, bez żad- wiednim miejscem dla lekarza. Szpitalik szpitala bychawskiego. był rodakiem, czy członkiem nieprzyjacielskich sił Ja sam, na razie bez rodziny, zamieszkam w jednym lekarska a nie partyzancka. nego doświadczenia administracyjnego. w Bychawie jest mały, żadnych większych Ku mojej wielkiej radości dowiedziałem się, że je- zbrojnych. Widział w poszarpanym odłamkami czy z pokojów szpitalika i rozpocznę od dwudziestego Małgorzata Zajączkowska Oczywiście praca w szpitalu była moim zabiegów w nim nigdy nie robiono i nie den z tutejszych lekarzy to dobrze mi znany i lubia- podziurawionym kulami żołnierzu człowieka cier- października urzędowanie. marzeniem i takie ciągotki odczuwałem będzie się robić. Pensja dyrektora wyno- ny kolega ze studiów lekarskich w Poznaniu doktor piącego i oczekującego ulgi. Chciał zawsze uważać PS Właśnie w Bychawie w szpitalu w sierpniu 1944 r. urodziła jeszcze w Wysokiem, ale wyobrażałem si 500 złotych miesięcznie. Do dyspozycji Janek M. Drugim lekarzem był starszy kolega doktor szpital za azyl, za miejsce, do którego nie powinna się moja siostra Anna.

Głos Ziemi Bychawskiej 18 Głos Ziemi Bychawskiej 19 historia szkoły Głos Regionalistów nr 1 (111) 2016 „„Starowiejscy kolędnicy „„Sukces Michała

Bychawski szpitalik w Bychawie i jest utrzymywana przez Związek Gmin Należało ponadto uświadomić sobie fachowo-lekar- Tradycją naszej szkoły jest organizowanie co roku Malinowskiego Bychawa, dwudziestego szóstego października 1943 (Samorządy). ską stronę funkcji lekarza małego szpitala na pro- spotkań opłatkowych, skupiających całą społecz- roku. Do Bychawy można dostać się dwiema drogami. Instytucja zresztą jest niemal samowystarczalna. wincji. W dotychczasowej pracy wiele przypadków ność szkolną, gości, przyjaciół szkoły, poprzedzone Jedna, bita, prowadzi szosą kraśnicką do Niedrzwicy, Preliminarz budżetowy na rok 1943/44 przewiduje chirurgicznych, położniczych czy internistycznych długotrwałym przygotowaniem. Tak też się stało a stąd na południowy wschód dalsze 18 km do samej po stronie dochodów: a) z gospodarstwa 12 240 zł (w kierowałem do szpitali w przekonaniu, że ich lecze- w tym roku, było przedstawienie jasełkowe, życze- Bychawy. Miasteczko leży na granicy trzech powia- walucie Generalnego Gubernatorstwa), b) z opłat za nie w warunkach ambulatoryjnych gabinetu odbić się nia, łamanie się opłatkiem, chwile radości i wzru- tów: krasnostawskiego, kraśnickiego i lubelskiego, leczenie chorych 68 582 zł, razem 80 822 zł. Po stro- mogło ujemnie bądź to na efekcie terapii, bądź to na szeń. Jednak nie na tym koniec, dzieci ze Szkoły do którego samo należy. Odległość od Lublina wynosi nie wydatków przewiduje sumę 96 570 zł (w tym na spadku autorytetu podstawowej komórki, jaką był Podstawowej w Starej Wsi z klas I-III i IV wraz ze

szosą 42 km. leczenie i utrzymanie chorych 30 564 zł). Niewielki gabinet lekarza. Teraz do mnie miano kierować sze- swoimi nauczycielkami p. M. Jezierską, J. Łukasik- materiały autora © Druga urocza droga, dostępna tylko dla pieszych i wo- deficyt ma być wyrównany dopłatą ze strony Związku reg cięższych przypadków z różnych dziedzin medycy- Tworek, sprawiły, że ten nastrój świąteczny trwał © materiały autora © zów, prowadzi w linii prostej, wśród malowniczych wi- Gmin (31 748 zł). ny i ja sam, poparty już autorytetem szpitala, mogłem długo. Grupa jasełkowa wystąpiła 10 stycznia w na- © W środę 16 grudnia 2015 r. uczeń Szkoły doków, częściowo doliną Bystrzycy. Jedna od Lublina Oprócz budynków związanych z potrzebami chorych i musiałem leczyć to, czego się bałem dotknąć w gabi- szym kościele parafialnym w Starej Wsi. Również momentem było nasze wspólne zdjęcie kiedy to Podstawowej w Bychawie odebrał nagrodę w kon- droga na Zemborzyce w odległości kilku kilometrów szpital posiada parę budynków potrzebnych przy necie lekarskim. Chory był w mojej stałej obserwacji, tego dnia dzieci śpiewały na Przeglądzie Kolęd aniołki, pastuszkowie, królowie i inni kolędnicy kursie organizowanym przez Szkołę Podstawową od miasta na najwyższym wzgórzu dzieli się przy roz- prowadzeniu kilkuhektarowego gospodarstwa (dwa mogłem zmieniać środki i metody lecznicze w zależ- i Pastorałek w kościele w Bychawie, 17 stycz- wtopili się w publiczność i potraktowali osoby star- nr 42 w Lublinie. Szkoła zorganizowała konkurs dla stajach. Droga w prawo prowadzi do widocznych już konie, trzy krowy, kilka świń, kury). Struktura admi- ności od dostrzeganych zmian w przebiegu choroby nia na jubileuszowym przeglądzie jasełek w BCK. sze jak swoje babcie i dziadków, przytulając się do uczniów szkół podstawowych z województwa lu- z dala Zemborzyc, droga w lewo kieruje się ku lasom nistracyjna całej jednostki przewiduje następujące i wahań obronnej siły organizmu, obserwowanych Występem, który uczniowie zapamiętają na dłu- nich. Chwile spędzone z tymi starszymi, samotnymi belskiego pod patronatem arcybiskupa Stanisława i odległej jeszcze o 20 kilometrów Bychawie. Tę wła- etaty: A) personel gospodarstwa 1) gospodyni, 2) w codziennej pracy szpitala. Przy tym odium śmierci go, były jasełka wystawione 13 stycznia w Domu osobami zostaną na pewno w pamięci młodych ar- Budzika na najładniejszą bombkę bożonarodzenio- śnie drogę przez lasy miałem możliwość i przyjem- pomoc gospodarstwa, 3) fornal; B) personel admini- człowieka, którego starania i wiedza lekarska nie po- Spokojnej Starości w Lublinie. W tym dniu grupa tystów. Takie spotkanie to bardzo cenna i niezapo- wą. Do konkursu przystąpiło 72 szkoły zgłaszając ność poznać. stracyjny szpitala 1) administrator(ka), 2) kucharka, 3) trafiły utrzymać przy życiu, nie kładło się wielkim cię- jasełkowa pojechała do ludzi, którzy z różnych po- mniana lekcja dla dzieci, która powinna dać wiele 699 ozdób. Szkoła w Bychawie do konkursu zgłosi- Okolice Bychawy są bardzo malownicze, teren sfał- praczka; C) personel fachowy 1) lekarz 2) pielęgniarka żarem na opinii lekarza szpitalnego. wodów nie mieszkają w swoich domach rodzinnych do myślenia. Wracając do domu uczniowie twier- ła 10 prac. Bombka Michała Malinowskiego ucznia dowany z drobnymi laskami, pełen typowej dla 3) młodsza pielęgniarka 4) trzy salowe. Do pełnienia swych funkcji szpital rozporządzał de i często czują się samotni. To właśnie im poprzez dzili, że dla tak wdzięcznej widowni warto było wy- kl. II b otrzymała wyróżnienie. Jest to ogromny Lubelszczyzny zieleni. Trzeba sobie przecież uświa- Pierwsze dni pobytu w Bychawie upływały mi pod nomine 15 łóżkami, de facto zaś podobno leżało nasz występ, obecność tam sprawiliśmy wielką ra- stąpić i bardzo chcą w niedalekiej przyszłości sko- sukces Michała ponieważ wyróżniono tylko 25 domić, że miasteczko znajduje się w centralnej części znakiem zapoznawania się ze strukturą szpitala tu zwykle o wiele więcej chorych – do trzydziestki. dość i przyjemność. Na twarzach pensjonariuszy go- rzystać z zaproszenia, które otrzymali od pensjona- bombek. Michał wykonał bombkę raczej nietra- Wyżyny Lubelskiej, zwanej Wyniosłością Gielczewską. i oswajania się z rolą, jaką wypadło mi grać w tym ze- Wobec panoszącego się w okolicy tyfusu plamistego ścił uśmiech, ale i łzy wzruszenia, niektórzy wspól- riuszy i pracowników ośrodka. dycyjną, ponieważ umieścił na niej imiona swoich Niemało uroku okolicy dodają głębokie doliny dwu spole. Na razie widziałem przy sobie ciągle kilka ko- i rzadkich wypadków tyfusu brzusznego oficyna bara- nie z nami śpiewali kolędy i w trakcie występu oka- Tego roku długo kolędowaliśmy, ale warto było. kolegów i koleżanek z klasy oraz wychowawczyni. miejscowych rzeczek: Kosarzewki i Gałęzówki. (...) biet, patrzących życzliwie, lecz uważnie w oczy, wy- kowa została zamieniona na pawilon zakaźny. zywali swoje zadowolenie. Bardzo wzruszającym Grupa jasełkowa 2015 M. Ziętek Miasteczko nie przedstawia się imponująco. Posiada pełniających polecenia i starających się umożliwić mi W paru maleńkich salkach parteru budynku właści- parę kamieniczek większych, resztę stanowią drew- spędzenie w wygodnych warunkach czasu potrzeb- wego należało stworzyć podział na pomieszczenia dla niane domy podobne nieco do domów w Wysokiem. nego do wykończenia remontującego się mieszkania. mężczyzn i kobiet, wyodrębnić salę dla kobiet rodzą- „„Spotkanie z górnikiem w Bychawce „„III Przegląd Kolęd Szpital leży za miastem przy drodze do Lublina. Od Oczywiście zacząłem się już nieco orientować w sy- cych i noworodków. Przede wszystkim zaś należało i Pastorałek miasta oddziela go dolina rzeczki Gałęzówki. Droga tuacji. Wiedziałem, że funkcje administratorki i głów- stworzyć sobie możliwy warsztat pracy w postaci sali W oczekiwaniu na przyjście górników, zastosowaniu węgla. lubelska biegnie obok szpitala, przekracza rzeczkę nej pielęgniarki pełni siostra Wilhelmina W., przybyła zabiegowo-opatrunkowej, w której można by było zimy przedszkolaki z oddzia- Największą radość przedszkola- Gałęzówkę drewnianym mostem i biegnie w górę ku po usunięciu się siostry Janiny Sz., która zajmowała to dokonywać zabiegów małej chirurgii. Szpital posia- łu przedszkolnego przy Szkole kom sprawiły akcesoria górni- miastu. Gdy się stoi na moście i patrzy ku południo- stanowisko za czasów doktora Maja. Wiedziałem, że dał zasadnicze elementy takiej sali, należało jednak Podstawowej im. K. Koźmiana cze galowa czapka i pamiątko- wi, widać koryto Gałęzówki i łąki nadrzeczne. Patrząc kuchnią zajmuje się wzorowo poważna i pogodna sio- wszystko przeorganizować, ustawić, powynosić jed- w Bychawce postarały się zgłę- wa szabla. w lewo, widzi się na wyniosłej górze w drzewach białe stra Zofia umiejąca wypiekać doskonałe rogaliki ma- ne sprzęty lekarskie, pownosić inne. Budynek był bić tajemnice tego, jak to się Na koniec na wszystkie malu- mury kościoła, w prawo – również na wzgórzu białą ślane, że funkcje położnej pełni zawsze uśmiechnięta skanalizowany. Była to jednak kanalizacja działająca dzieje, że choć na dworze mróz chy czekała słodka niespodzian-

sylwetkę szpitala. Za szpitalem wzdłuż Gałęzówki roz- siostra Zenia, a głową gospodarstwa jest rozmowna, w sposób wadliwy, odprowadzanie nieczystości było i śnieg w ich domkach jest przy- ka, którą przygotował dla nich materiały autora © rzucone są z rzadka domy wsi . wesoła i obrotna siostra Marysia. nieprawidłowe. Miejscowy wodociąg działał. Na nie- jemnie i cieplutko. nasz gość. © Budynek szpitalny jest niewielki, piętrowy. Za W tych pierwszych dniach pobytu w Bychawie mu- szczęście w pokoju przeznaczonym na salkę opera- W rozwikłaniu zagad- Panu Waldemarowi serdecznie Słowa tej kolędy od stuleci przypominają nam pięk- jego masywem widać szereg budynków gospodar- siałem sobie również jasno uświadomić zmianę, jaka cyjną nie było właśnie ani zlewu, ani bieżącej wody. ki pomógł pan Waldemar dziękujemy za odwiedziny i za- no tradycji wspólnego kolędowania. czych oraz dodatkowy barak szpitalny dla chorych. zaszła w moim życiu. Dotychczasowa kariera lekar- Należało się zadowolić lekarską przenośną umywal- Klimek, emerytowany gór- praszamy za rok. 10.01.2016 r. w kościele w Bychawie odbył się III Wchodzącego na główny, wąski korytarz szpitala na ska zasadzała się na pracy samodzielnej we własnym ką z dwoma zbiornikami na wodę i pedałowym urzą- nik z kopalni ,,Bogdanka”. Pan Justyna Paszkowska, Przegląd Kolęd i Pastorałek, zorganizowany przez

parterze uderza wmontowana w ścianę niezbyt es- gabinecie lekarskim. Praca ta, mimo nazwy „prakty- dzeniem do jej uruchomienia. Materiał opatrunko- Waldemar dużo i ciekawie opiekun świetlicy materiały autora bychawską parafię oraz Przedszkole „Akademia © tetyczna tablica z napisem: Szpital powstał za stara- ka prywatna”, nosiła wiele cech służby społecznej. wy mógł być sterylizowany w prymitywnym, małym opowiadał o codziennej pracy © Poziomkowa”. To wyjątkowe spotkanie uświetniły niem przezacnego i niezmordowanego ks. Kanonika W gabinecie lekarskim w Wysokiem, Podłężu czy kociołku. Nie było to urządzenie idealne, ale bieliznę występy dzieci z przedszkoli i szkół podstawowych Kwiatkowskiego. Jest to bodaj jedyny publiczny wy- Zemborzycach byłem jednocześnie lekarzem, pielę- operacyjną i materiał opatrunkowy można było uwa- znajdujących się na terenie gminy Bychawa. W tym raz uznania ze strony społeczeństwa bychawskiego gniarką i salową. Szpital był organizmem wyższego żać praktycznie za jałowe po przejściu przez ten sa- „„Świąteczne przygotowania u „Nutek” roku swoją obecnością zaszczyciły nas szkoły pod- dla pięknej postaci zmarłego w roku 1924 społecz- rzędu, w którym te funkcje były rozdzielone pomię- mowarek. Instrumentarium było dostateczne. Istniał stawowe z Bychawki, Zaraszowa, Starej Wsi Drugiej, nika i inicjatora budowy nie tylko szpitala, ale ban- dzy poszczególnych ludzi, a ja jako lekarz-kierownik nawet komplet narzędzi amputacyjnych. Grupa „Nutki” z Samorządowego Przedszkola Woli Gałęzowskiej. ku i szkoły w Bychawie. Z inicjatywy księdza Jana miałem wydawać mądre zarządzenia i konsekwentnie W ciągu paru dni prace porządkujące na salach dla w Bychawie wraz z rodzicami stworzyła stroiki na Jesteśmy wdzięczni Urzędowi Marszałkowskiemu Kwiatkowskiego zorganizowane zostało Towarzystwo pilnować, aby były ściśle wykonywane. Obowiązywać chorych i urządzanie sali zabiegowej zostały zakoń- wigilijny stół. Spotkanie rozpoczeliśmy od poznania w Lublinie za ufundowanie części upominków. Samarytańskie, które drogą składek zbieranych mnie miały wszystkie cechy dobrego przełożone- czone. Był na to najwyższy czas, albowiem w chwili tradycyjnych potraw świątecznych. Następnie dzie- Serdeczne podziękowania kierujemy pod adresem wśród społeczeństwa potrafiło w roku 1907 oddać go: mądrość, konsekwencja i stanowczość. Miałem mojego przybycia szpital zaczął się szybko wypełniać. ci nakrywały do stołu, układając talerzyk i sztućce ks. proboszcza A. Kusia, dziękujemy również dyrek- do użytku ten mały szpitalik. Dotąd opowiada się, jak wydawać zarządzenia i łagodzić tarcia, jakie mo- Krzątanina przy chorych, rano wizytacje, kontrola na białej serwetce. Po zakończeniu pracy przystąpi- torom szkół i przedszkoli, wychowawcom, nauczy- to niezmordowany ksiądz Kwiatkowski z tacą w ręku gły ewentualnie powstać wśród personelu. Były to pierwszych porodów sprawiały mi dużą satysfakcję liśmy do składania sobie życzeń i łamania się opłat- cielom, uczniom oraz ich rodzicom. w dzień targowy chodził od furmanki do furmanki, wszystko rzeczy dla mnie nowe, ale ich nowość nie i podnosiły ogromnie samopoczucie. kiem. W tak świątecznej atmosferze przystąpiliśmy Paulina Szopa, Magdalena Pietrzak od człowieka do człowieka i zbierał fundusze na szpi- przerażała i prowokowała zaciekawienie, w jakim CDN do wykonania stroików. materiały autora © tal. Teraz placówka nosi nazwę Szpitala Powiatowego stopniu potrafię sprostać ciążącym obowiązkom. ©

Głos Ziemi Bychawskiej 20 Głos Ziemi Bychawskiej 21 szkoły szkoły

„„Przygotowania do wyjazdu do Włoch Co dalej szósta klaso? – warsztaty z pomysłem na przyszłość w ramach „„Jeżeli ktoś podniebienia i wszystkich innych zmysłów. Mając za sobą pewne doświadczenie pedago- Niezwykle sympatyczne spotkanie zawdzięcza- giczne stwierdzam, że było to spotkanie niesa- Erasmusa+ z czytelników „GZB” my naszemu absolwentowi – Bartłomiejowi mowicie wiele dające naszym uczniom. W mi- obserwuje działania Kamińskiemu – obecnie studentowi I roku łej, swobodnej atmosferze dało się zaobserwo- Szkoły Podstawowej kierunku gastronomia i sztuka kulinarna na wać wielkie zaangażowanie uczestników. Do Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie. uroczystej kolacji wszyscy zasiedli w wizyto- w Zaraszowie na Jak dało się zauważyć w czasie warsztatów ku- wych strojach. Pomimo że spotkanie odbyło się Facebooku, wie linarnych, zarówno profesjonalizm Bartka, jego w szkole, czuliśmy się jak na wytwornej kolacji maniery i nie da się ukryć nienaganna aparycja w restauracji. już o innowacyjnej sprawiły, że w zasadzie po pierwszym spotkaniu Należy podkreślić zaangażowanie p. Agnieszki, formie poznawania „z przyszłością” – zawód kucharza, a może ra- dzięki której kolacja miała luksusową oprawę; materiały autora © © różnych zawodów czej mistrza sztuki kulinarnej, wzbudził wśród biały obrus, pięknie rozstawiona porcelanowa Od 7 listopada 2015 roku w Zespole Szkół im. uczniów bardzo duże zainteresowanie. zastawa, fantazyjnie złożone serwetki, oryginal- mjra H. Dobrzańskiego w Bychawie odbywa- przez uczniów klasy Widoczne było ogromne zaangażowanie w wy- ne dekoracje i wytworne podanie do stołu. ją się zajęcia z języka włoskiego prowadzo- VI. Pomysłodawcą tych konywanie różnych czynności (powiedzmy sobie W imieniu uczniów klasy VI oraz własnym ne przez lektora ze szkoły językowej Avalon szczerze nie zawsze przyjemnych ot, chociażby składam serdeczne podziękowanie Mistrzowi z Lublina. Zajęcia mają na celu przygotowa- wzbudzających wielkie krojenie cebuli, czy obieranie warzyw itp.) za- Kuchni – Barłomiejowi Kamińskiemu – za tak nie uczniów do wyjazdów do Włoch w ramach zainteresowanie równo dziewcząt jak i chłopców. artystyczne wprowadzenie w świat kulinarnej projektu Erasmus+ pt. „Włoskie staże uczniów wśród uczniów działań Ponieważ ja tam byłam jako gość, mogłam sztuki, a pani Agnieszce za pomysł i świetną or- z Bychawy”. z wielką przyjemnością i pozytywnym zasko- ganizację spotkania. W zajęciach uczestniczy 28 uczniów, z których jest pani Agnieszka czeniem obserwować świetną organizację pracy: Tego się nie da opisać. Zainteresowanych za- materiały autora © 24 w maju oraz czerwcu wyjedzie na trzyty- – wychowawczyni © jedna grupa zaserwowała przekąski tzw. „torto- praszamy na stronę naszej szkoły, http://spza- godniowy staż zagraniczny do miejscowości zawód wybierany będzie przez uczniów do- właśnie na ich doświadczeniach będziemy ba- we kanapki”, druga ugotowała i podała zupę raszow.szkolnastrona.pl, gdzie w Wydarzeniach Spoleto we Włoszech. klasy VI. piero za kilka lat, warto jednak poznać różne zować i z nimi chcemy nawiązać współpracę. dyniową, kolejna przygotowywała tagliatelle znaleźć można więcej zdjęć z tego spotkania. Projekt potrwa do czerwca 2017, udział w nim A o co dokładnie chodzi? – zapyta ktoś niecier- profesje. Wiemy, jak czasami trudno jest od- Jako pierwsze odbyło się spotkanie kulinarne z kurczakiem. Każdy uczeń usmażył również co Zapraszam. weźmie 48 uczniów naszej szkoły z klas tech- pliwy. Wobec tego przechodzę do konkretów. naleźć swoją życiową drogę, stąd ten pomysł. inicjujące ten cykl. Rozpoczęło się po zajęciach najmniej jednego naleśnika, który wraz z loda- Bożena Koziej, dyrektor SP w Zaraszowie nikum o specjalnościach: technik pojazdów sa- Otóż w naszej szkole odbyło się pierwsze spo- Ponieważ mamy wspaniałych absolwentów, lekcyjnych i trwało ponad 3 godziny. Bez prze- mi i owocami został podany na deser. mochodowych, technik informatyk i technik tkanie z cyklu „Co dalej szósta klaso?” Chociaż sady stwierdzam, że było ono ucztą dla oczu, usług fryzjerskich. Cele naszego projektu to: nabycie przez jego uczestników nowych kwalifikacji zawodo- wych, językowych – zgodnych z oczekiwaniami „„Spotkanie z autorką Moniką Madejek „„Nasze talenty lokalnych i regionalnych przedsiębiorców, oraz 26.11.2015 r. uczniowie klas Niezwykle ważnym zadaniem współczesnej szkoły kompetencji osobistych. III-IV Szkoły Podstawowej jest kształtowanie u dzieci kreatywności, samodzielności, Każdy z beneficjentów po odbyciu stażu otrzy- im. Zofii Przewłockiej w Woli ma certyfikat ukończenia kursu językowego, Gałęzowskiej wzięli udział umiejętności twórczego rozwiązywania problemów, certyfikat odbycia stażu wystawiony przez w spotkaniu z autorką książki rozwijanie zainteresowań. Wiele radości, a jednocześnie organizację partnerską oraz unijny dokument Zeszyt z aniołami – p. Moniką satysfakcji, daje nauczycielowi obserwowanie takich postaw Europass Mobility potwierdzający nabyte kwa- Madejek, zorganizowanym Alicja.jpgAlicja Amelka Dominika lifikacje zawodowe, honorowany na terenie w Miejskiej Bibliotece Publicznej u swoich uczniów. całej Unii Europejskiej. w Bychawie. Obrazują to wydarzenia jakie miały miejsce w jednej klasie (III c) w okresie ostatnich dwóch Wszystkie koszty związane z udziałem w pro- Autorka od dzieciństwa uwiel- tygodni. W tak krótkim czasie, jako wychowawczyni, obserwowałam np. Mateusza i Franka, jekcie tj. kurs językowy, pedagogiczny i kul- biała czytać, a jej ogromnym ma- którzy z własnej inicjatywy demonstrowali rówieśnikom ciekawe eksperymenty z dziedziny turowy, przelot, pobyt wraz z wyżywieniem, rzeniem było napisanie książki. fizyki i chemii. Marysia obdarzona jest niezwykłym talentem recytatorskim (listopad 2015 –

ubezpieczenie, koszty organizacji stażu są fi- Z wielkim zaangażowaniem opi- materiały autora nagroda oraz nominacja do Turnieju Wojewódzkiego Jesiennego Konkursu Recytatorskiego) © nansowane ze środków programu ERASMUS+. sała powstawanie książki. Przez © i próbuje swoich sił w pisaniu własnych wierszy. Julka, Alicja, Amelka, Mateusz i Dominika Franek Julka Magda Terminy wyjazdów do Włoch: 5.05.2016 uczniów została zasypana gra- Oprócz tego prowadzi blog kuli- i postaci zwierząt własnoręcznie wykonali różnymi technikami piękne portrety ulubionego misia na konkurs ogłoszony przez – 24.05.2016, 30.05.2016 – 17.06.2016, dem pytań, na które cierpliwie narny. Książki pt. Zeszyt z anioła- wykonanych przez p. Monikę. samorząd uczniowski. Nikola zachwyciła wszystkich gdy z niezwykłą gracją i poczuciem rytmu 3.04.2017 – 21.04.2017, 1.05.2017 odpowiadała. Uczniowie chcieli mi i Wakacje Kajtka cieszyły się Takie lekcje w bibliotece to bar- tańczyła na szkolnym apelu poloneza. Julka uszyła ubranka dla swoich kotów i jednocześnie – 19.05.2017. wiedzieć wszystko: skąd pomysł dużym zainteresowaniem wśród dzo pożyteczne spędzanie czasu. jest małą ekspertkę w materii dotyczącej tych ssaków. Alan, Franek i Wiktoria to superma- Pragniemy poinformować także, że w najbliż- na książkę?, dlaczego lubi goto- dzieci, a w nabytych egzempla- Nie tylko rozwijają umiejętność tematycy, którzy błyskawicznie wyciągają wnioski podczas pracy nad zadaniem matematycz- szych dniach złożony zostanie kolejny wnio- wać?, gdzie pracuje?, kto jest jej rzach autorka zamieściła imien- słuchania i prowadzenia rozmo- nym. Łukasz pochwalił się medalem, który zdobył podczas zawodów w pływaniu w ZS im. sek o staże zagraniczne. Tym razem uczniowie szefem?, czy ma zwierzątko?, jak ne dedykacje. Uczniowie z nie- wy, ale także stają się motywa- ks. A. Kwiatkowskiego. Gdy jeszcze widzi się entuzjazm i pomysłowość dziewczynek przygo- materiały autora © Marysia Mateusz Łukasz z naszej szkoły będą mogli wyjechać na trzy- spędza wolny czas?, czy ma dzie- cierpliwością czekają na trzecią cją do tworzenia własnych histo- towujących klasowe andrzejki (Julka, Maja, Dominika), dzieci konstruujących gry plaszowe © tygodniowe praktyki zagraniczne do Portugalii ci? i wiele, wiele innych. Dała się część anielskich przygód. rii, a w przyszłości być może na- (Magda), czy treningi – entuzjastów piłki nożnej (Olek, Franek, Szymon, Kuba, Dawid, Olaf, w latach 2016-2018. poznać także jako osoba z pasją, Dodatkową atrakcją dla uczniów wet książek. Alan) to „serce rośnie”. Brawo trzecioklasiści! gdyż tworzy, pisze, szyje, gotuje. okazała się wystawa lalek Barbara Jargiełło Małgorzata Gąbka, wychowawczyni klasy III c Szkoły Podstawowej w Bychawie

Głos Ziemi Bychawskiej 22 Głos Ziemi Bychawskiej 23 Kolejny powód, by odwiedzić Bychawę

�ą tylko dwa rodzaje ludzi: �i, którzy zbierają Znaczki Turystyczne oraz Ci, Znaczkiem Turystycznym którzy dopiero zaczną to robić. oznakowanych jest 4500 miejsc w 20 krajach. W styczniu dołączyła do nich Bychawa. Znaczek Turystyczny to okrągły, drewniany krążek przedstawiający miejsce, do którego dotarł turysta. Jest pamiątką i potwierdzeniem pobytu. W żadnym innym miejscu nie można kupić takiego. To wspaniała zabawa dla turystów i kolekcjonerów. Od 19 lutego br. bychawskie znaczki będą

dostępne w sprzedaży.

n

o

a

g

r

e e i

w k

s e r r e s n ie jo z c n k ac le zk ko a u zna um jdu alb je się naklejka do Promocja dwóch bychawskich Znaczków Turystycznych odbędzie się 19 lutego 2016 r. o godz. 16.00 w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bychawie. Marek Matysek/UM Bychawa Zapraszamy! © ©

Miejska Biblioteka Gmina Radio Publiczna w Bychawie Bychawa Lublin KOORDYNATOR Partnerzy Znaczka Turystycznego: księgarnia „Lumer”, pensjonat „Parkowe Bychawskie Bychawskie Okręgowa Spółdzielnia Towarzystwo Zacisze”, restauracja „U Saszy” Centrum Kultury Mleczarska w Bychawie Regionalne