Anno 10 faqja 14 storia Distribuzione gratuita in: Mensile di attualità e cultura italo-albanese Albania, Australia, Numero 5 Belgio, Canada, Germania, Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, faqja 9 arbereshetOttobre 2012 Stati Uniti e Svizera I Greci Elena d’Epiro, Regina degli Angeli di Domenico D’Errico

“C’era una volta un Re”, così co- minciavano le favole antiche. E finivano , Comune albanofono Greci-Katundi sempre con “e vissero a lungo felici e con- I inGreci provincia di Avellino unico paese Greci-Katundi, Comune albanofono in provincia di Avellino unico paese alloglottoArbereshe (= tenti”. italo-albanese)alloglottoArbereshe di tutta la Regione Campania, deve (= il suo nome italo-albanese) ai suoi fondatori: i Greci. Nel 535 d.C. l’imperatore di Costantinopoli, Giustiniano, al fine scacciare i Goti dall’Italia, vi inviò Anche in questa storia c’è un Re. E Belisario al comando di una spedizione militare. Questi, ci dice la storia, fondò nella Italia meridionaledi tutta molte coloniela greche,Regione tra queste Greci. Campania, Il nome rimase anche dopodeve la distruzione, il avvenuta per opera dei Saraceni, nell’anno 908 disperdendone la maggior parte degli abitanti, c’è una Regina. Ma non vissero a lun- che,suo probabilmente, nome trovarono ai rifugio suoi in paesi fondatori: più sicuri. Per oltre un i secolo Greci. dalla sua distruzione e fino al 1039, anno della sua riedificazione, non si hanno notizie di Greci. faqjago, e nemmeno 5 feliciantichità e contenti. Il Re di InNel quell’anno 535 1039 Pandolfo d.C. padre e l’imperatoreLandolfo figlio, principi di Benevento, di concessero Costan ai Conti- Adelferio e Potone-catapano, cioé governatore -la facoltà di riedificare l’antica e distrutta città questa storia si chiamava Manfredi e, a ditinopoli, Greci, “… civitatem Giustiniano, quae vocatur Graeci, quae al nuncfine destrucra scacciare esse dinoscitui; adi restaurandam et reconciandam eam….” recita il “diploma di concessione”. Da questi, pertanto, detta degli scrivani del tempo, era bello, la città di Greci venne rivalutata sia nella estensione territoriale vastissima oltre modo, che nellaGoti posizione dall’Italia, strategica di dominanza vi sulla inviò valle del fiumeBelisario Cervaro. Riprese al ad essereco- il Centro principale tra Savignano e La Ferrara, essendo Greci feudo di tre soldati, mentre biondo e qualche volta scriveva poesie. Il Savignanomando era feudo di di unouna e La Ferrara spedizione di due soldati, ma, comunque militare. non riuscì più ad avere suo Regno si trovava in mezzo al mare, Pagina 9 ed era baciato dal sole di Mezzogiorno. ChiAnche la Regina erano era molto bella, avevai pelasgi gli occhi che sembravano due perle rare e quando rideva il cielo si riempiva di stelle. Aureliano Si chiamava Elena e veniva da un Paese Idall’altra Pelasgi parte del mare. moderni La loro storia imperatore illirico cominciò come una favola. Ma le favole vanno raccontate dall’inizio, ed è quello a Roma diede che faremo. Il giorno di Santa Lucia, 13 di dicem- Puglia, era presente il figlio diciottenne 1232, da Bianca Lancia dei conti Lancia, gli dette un’unica figlia, Costanza (1249 vita al Natale Chibre, nell’anno erano del Signore 1250i misteriosi lasciava Pelasgi? Le fonti antiche vogliono che sia il misterioso Manfredi. Manfredi riceve un’investitura sposatafaqja 6 dall’imperatore storia poco prima della – 1302), che sarebbe andata sposa a Pie- l Sole Invincibile – Aureliano questa terra Federico II, lo Stupore del importante: il principato di Taranto ma an- propria morte. Studiò a Bologna e a Pari- tro III d’Aragona e che dopo la disperata Iimperatore illirico pagano riformatore mondo, imperatore del Sacro Romano che, e soprattutto, la reggenza del Regno gi, acquisendo una conoscenza completa rivolta dei Vespri, l’insurrezione del po- politico e religioso, da una ideologia popoloImpero, Re di Sicilia autore e di Gerusalemme. delledi Sicilia in vececostru del fratellastrozioni Corrado, delle fortificate lettere e delle arti. Verso la infine del blocch polo siciliano controi poligonali le angherie angioine, presenti, per completamente pagana il cattolicesimo Al capezzale per l’ultimo addio, nella re- cui già spettava il titolo di imperatore. 1248 (secondo altri agli inizi del 1249) sarebbe diventata Regina di Sicilia. prese spunto per dar vita al Santo quelsidenza di caccia di Castelfiorentino che di Manfredi era nato riguarda a Venosa, nel Manfredi sposò Beatrice l'Italia, di Savoia, che (continua soprattutto al pagina 14) nel Natale. I progenitori degli albanesi, I resti del Palatium di Lucera gli Illiri, erano pagani e praticavano il culto del Sole e del Serpente. Anche se la storia ci ha raccontato poco di questo popolo, avevano dei riti pagani Chi erano i pelasgi e adoravano delle divinità simili a quelle dell’Antica Grecia. Pagina 13 Ismail Qemali, i harruari i paharruar

uk ka shqiptar që nuk e di se Nditëshpalljen e pavarësimit tonë më 28 Nëntor 1912 e ka bërë Ismail Pagina 8 Qemali. E njohin me emër dhe me Pagina 5 pamje. Pa dyshim pas Gjergj Kastriot Skënderbeut është figura më popullore dhe më konsensualja. Ja pse është dhe Lazio (vedi Alatri, la cui celebre cinta do të mbetet i paharruar.Por atëherë përse qenka edhe i harruar? Për një murariaNjoftim prende il nome proprio di cintAa nnpelasgica).uncio Le fonti antiche ritengono arsye fare të thjeshtë. edaksia e gazetes “Rrenjet” ne kuadrin e Jubileut te madh 100 vjetorit a redazione del giornale “Le radici” per la celebrazione dei festeggiamenti Pagina 10 che te i shpalljes Pelasgi se Pavarsise falenderon abitassero, gjithe bashkepunetoret, dapprincipio, te cilet per la ricorrenza la a cent’anni Grecia. dalla proclamazione Collegavano dell’Indipendenza il loro nome kane dhene nje kontribut te çmuar ne realizimin me sukses te misonit Ldell’Albania, vuole ringraziare tutti i collaboratori che hanno dato R un contributo prezioso alla realizzazione della missione storica e culturale all'avverbiohistorik dhe kulturor qe mbart pavlai, gazeta dhe njekohesisht "anticamente". te rritjes se imazhit Gli scavi nel sito di Catal Huyuk, in che il nostro giornale porta avanti e contemporaneamente alla crescita della Shteti dhe pozitiv te saj ne boten mediatike shqiptare dhe me gjere. Ne kete falenderim sua immagine positiva nel mondo mediatico albanese. In questo semplice shqiptarët Turchiate thjeshte me lejoni te, bej iniziatinje perjashtim te vogel nel per disa persona 1955 te veçante e proseguitiringraziamento permettetemi di nel fare una piccola 1979, eccezione per hanno alcune persone evidenziato che si psh: Arkimadriti Emiliano Fabbricatore, i cili ne çdo kohe mbeshtet particolari come: Arkimadrita Emiliano Fabbricatore, il quale ha sostenuto in ftësitë shtet-formuese janë op- un'anticagazeten, falenderojme pa popolazione mase Ing. Alfred Alushllarin i cili me si perkushtimin spostò ogni momento dall'Asia il nostro giornale; Minoreun grazie infinito all’ingegner nel Alfred bacino Alushllari, Egeo nel IV Aeracionalizimi i idesë së shtetit si qe e karakterizon, mundesoi faqen e internetit www.gazetarrenjet.net, zonjen organizëm qeverisës për substancën che con la dedizione che lo contraddistingue, ha dato vita a www.gazetarrenjet. sociale. Per konceptin e shtetit, për italiane Maria Teresa Carnevali qe nje pjese te kohes se saj e shfrytezon duke net; a Maria Teresa Carnevali che mette a disposizione parte del suo tempo alla lindjen dhe zhvillimin e tij në histori ka millennioperkthyer artikujt ne gjuhen latine, a.C. zotin Ylli. Polovina Durante per punen e palodhur l' Etàtraduzione del dei nostri Bronzo articoli in latino; a Ylli, Polovina, questa per il suo instancabile antica popolazione teori të pafundme, por asnjeherë shter- ne dergimin e gazetes ne cdo skaj te rruzullit ku jane te pranishem shqiptaret, lavoro nella distribuzione del nostro giornale ad ogni angolo del mondo dove uese. Në këtë kuptim të shkurtër, në costituivazotin Ing. Leonard Asllani il per ceppo ndihmen financiare, maggioritario zonjen Valbona Jakova via nell'ar presente un lettoreea albanese; dell'Egeo, a Ing. Leonard Asllani, tanto per il sostegno che vennero citati të vërtetë çdo kumtim është një pikë economico e finanziario al nostro giornale; a Valbona Jakova e Besa Xhaferraj rifillimi dhe ristudimi, nuk dua ta kufi- dhe Besa Xhaferaj per gadishmerine ne perkthime, te perkushtuarin Andrea zoj problematikën e subjektit vetëm në Llukani, i cili ka sponsorizuar faqen e internetit www.gazetarrenjet.net. Te per la loro disponibilità nelle traduzioni; a Andrea Llukani, per la sua dedizione da Omero, Esiodo, Euripidee, sponsorizzazione Apollodoro, della pagina www.gazetarrejnet.net. Pindaro, Cari collaboratoriErodoto e , Tucidide, një epokë të caktuar. Ende studimet dashur bashkepunetore dhe dashamires te shumte te gazetes me lejoni qe që lidhen me ekuacionin Shtet dhe affezionati lettori del nostro giornale permettetemi quindi a nome di tutta la Kombi Shqiptar janë fragmentare, as- Diodorone emer te redaksise t’u pergezoj Siculo thellesisht nga, zemraStrabone ne kete Jubile. Ju redazione e Pausania. di porgervi dal profondo del Propriocuore i miei ringraziamenti quest'abbondanza più sentiti di pak të plota. faleminderit. per questo grande Giubileo. Pagina 17 citazioni tende a rendereHasan più Aliaj tangibile e reale la loro presenzaHasan Aliaj nell'Egeo. Bujtës të Largët Konsuj, historianë, gjeografë, arkeologë, etnografë e udhëtarê francezë të shekullit XIX nëpër udhët shqiptare cmyk

nga Luan Rama

Shkrimi i këtij libri nisi krejt rastësisht. Një ditë, një regjisore, një mikesha ime e Kinostudios, me të cilën kisha punuar 25 vjet më parë, më solli një video me një film që kishim realizuar së bashku mbi një bard të këngës epike, që atëherë jetonte në Curraj të Epërm, në një vend tepër të largët, midis maleve të

Ma, nuovamente, chi erano questi Pelasgi e dove, effettivamente, si sono stabilmente stanziati? Nell'"Odissea" i Pelasgi vengono accomunati ai Cretesi, laddove nell'"Iliade" sono stati citati a parte. Strabone afferma che la sede dei Pelasgi era Dodona, sede di un antico NStoriaM . Anno 8 . n. 2 . Giugno 2010 . pagina 20

na sigurojnë se kjo dyndje ka ndodhur: qyteti i Sarda segue da pagina 11 (Shudah i sotëm), fisi i Sardeates ose i Ardiejve, qyteti Pelastae nga ku kemi emrin etnik Pelaestini ose Pela- Onufri Zbulohet kulla e dytë sgi, etj, etj.» Anno 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 2 «Mendoni se mund të organizohen edhe sipër- l testo dell’iscrizione è stato tradotto daAntichità Theofan e Rrugës Egnatia marrje të tjera – jo vetëm publikime studimesh Popa: „Quando alzerai le mani presso il Divino, o por edhe sipërmarrje akademike – për të hedhur I officiante del Divino, nomina anche me peccatore Fatmira Nikolli më shumë dritë mbi këto argumente që zbulojnë e incolto pittore Onufri“. misteret e të kalurës së popujve tanë?» shoqëron edhe një sqarues i fjalëve “të lashtësisë” si dhe nga Fatbardha Demi Il contenuto di questa iscrizione lascia intendere «Patjetër. Është e nevojshme që studjuesit shqiptarë të ia Egnatia”, e ndërtuar që në kohën e perandorisëlista e roma- autorëve ke, tëna shfrytëzuar, surprizon akoma.që e bëjnë Në këtë lagjen vepër, ‘Kala’ një che Onufri a quei tempi non aveva ancora avuto il sa- merren me “Gjërat Sarde” për të parë nëse edhe ata, jë nga figurat më të mëdha si strateg dhe të Elbasanit, zbulohet një kullë dalëse që lidhtestudim zonën me vlerame rrugën të mirëfillta ‘Egnatia’. shkencore. Në vendin e quajtur nga ana e tyre, identifikojnë bërthama të përbashkëta cerdozio, siccome pregava l’officiante perché si ricor- “Kryqëzimi i Xhepës”, aty ku mendohet të ketë qenë Porta Lindore e kësaj rruge që përshkonte burrë shteti, të Francës por edhe të historisë dasse di lui durante la preparazione dei regali santi. Si V Një nga mësimet e rëndësishme, që lexuesi përfiton qytetërimi. Gjithashtu, shpresoj që edhe ne nga ana europiane, Napoleon Bonapartika thënë Kalanë e qytetit mes përmes, nxorën në dritë prej gërmimeshnga libri të “Mikenët rastësishme, = Pellazgët” fragmente ështëtë rëndësishme qëndrimi qëtë jonë - qofshim ose jo akademikë por thjesht kureshtarë, N pensa che l’iscrizione debba appartenere ad un epoca kësaj rruge historike dhe mure antike të saj. Sipas arkitektit të Institutit të Monumenteve të Kulturës, Latif ose eksperimentues të arsyeshëm pa paragjykime dhe “E vërteta historike sigurisht nuk do të jetë ajo që ka precedente al 1554, perché partendo da un’altra iscri- duhet të kemi në jetë: si njerëz dhe si profesionist. Koha ndodhur në vend, por vetëm ajo që do të tregohet”. Lazimi, aty kanë qenë gjurmë të murit të një kulle, pore kjogjatë nuk e kaluardukej shumënë izolim, qartë. në “Atyperiudhen afër kullës “enveriane”, gjendej të pajisur me dritën e llogjikës - të merremi me “Gjërat zione di Onufri nella chiesa del Venerdì Santo presso il një shtëpi, të cilën i zoti i saj mori leje që ta rikonstruktonte. Pikërisht nga këto punime u bë e mundur Shqiptare”, duke studjuar në menyrë më të thelluar Simbas përcaktimit të Wikipedias (Enciklopedisë villaggio Valësh della regione di Shpat abbiamo anche ka mbjellë ndjenjën e inferioritetit dhe pranimit të elektronike) Historia, përbën shkencën që merret me dalja në dritë e kullës së dytë, që mendohet të ketë çdoqenë pohimi portë dalësetë “shkencës e lagjes historike ‘Kala’ me perëndimore”. rrugën e vjetër A dialektet, traditat dhe toponimet shqiptare. Fatkeqësi- quest’aggiunta: „...nomina anche me peccatore, il prete ‘Egnatia’”, - tregon ai. Sipas arkitektit, që prej vitesh punon pranë IMK-së e që gjatë punës së tij ka parë sht paguajmë një peshë negative: jemi popuj të vegjël atë që është e shkruar dhe historiani duhet të punojë Onufri, pittore e Protopapa di Neokastron“. duhet të pranojmë symbyllur çdo pohim të “studiuesve me arkivat. Në rast se historia e shkruar ndër kohë, mjaft prej monumenteve të kulturës shqiptare, shtëpiatë huaj”u shemb. qofshin Pas edhe kësaj, nga në shtete atë vendtë mëdha u bënë apo gërmime autorëve në numër dhe nuk e di sesa do të ishim të gatëshëm si Un’altra iscrizione nella stessa chiesa è datata në Shqipëri ashtu edhe në Sardenjë të thelloheshim mbi arkeologjike, prej të cilave u zbuluan muret shumëshekulloretë lashtësisë, të kullës. pa debatuarKulla ka qenë dhe e pa ndërtuar dhënë në edhe formë ne nuk është ajo që ka ndodhur në të vërtetë, a mund ta 1554, ciò ci induce a pensare che Onufri sia nato e këto lidhje delikate.» quajmë atë “shkencë” dhe a mund t’i atribojmë asaj patkoi dhe ka pasur formë katërkëndëshe. Pjesa e përparmeargumentet e saj tona?ka qenë A menuk hark. është Duhet vetë shkencathënë se historikemuret e vissuto nel XVI secolo. Onufri non fu attivo solo nel- saj janë nëntokë, dhe deri tani në sipërfaqe ka dalë vetëm pjesa e sipërme e tyre. rolin e “mësuesit” për të tashmen dhe të ardhmen? le chiese di Shpat e Berat, ma si estese anche oltre il botërore që ka pohuar mbi manipulimet dhe qëndrimet «Cili ështe mesazhi juaj për lexuesin shqiptar Sa qëndron ky pohim i Napoleon Bonapartit dhe a e ndikuara të historianëve? Dihet se që në shekullin dhe cili do të jetë argumenti i veprës suaj të ar- confine albanese. Negli affreschi della chiesa dei Santi Gërmimet mund të zbulojmë “të vërtetën historike” për periudha Apostoli a Kostur troviamo questa iscrizione scritta per 17, ka lindur “Kritika Historike”. dhëshme?» shumë të largëta nga koha që po jetojmë? Njeriu Gërmimet private u bënë në pjesën lindore të lagjes ‘Kala’Historikisht në Elbasan një dhe nga zbuluan vleresimet pjesë kolonash, kryesore gurë për «Njëra nga dëshirat e mia kulturore do të ishte zhvillimi mano di Onufri: „Fu pitturato da Onufri giunto negli dekorativë, mozaikë, enë qeramike. Bashkia e Elbasanit ka ndërprerë punimet në këtë vend, në mënyrë që (shkruesi), që është dëshimtar i një ngjarjeje, do ta ultimi tempi dalla splendida città di Berat“. Gli affre- shqiptarët, të bëra nga të huajt, ka qenë qëndrimi i i një rryme edhe jashtë Shqipërisë, që të rivlerësojë pasqyrojë atë, në varësi të njohurive që ka për të, të specialistët të nxjerrin përfundimet për zbulimin e ri.tyre Ata i pavarur,mendojnë besimi se muri dhe dhe këmbëngulja fragmente për të tjeratë mbrojtur i për- antikitetin ilir, ashtu si ka ndodhur për popullsitë e tje- schi sono datati intorno al 1547. Onufri ha anche pit- kasin portës dalëse të ‘Via Egnatia’. Bashkia e Elbasanit ka vendosur që ky fakt të përdoret si sondazh për bindjeve politike, të “diktatit” për ta pasqyruar në turato le icone murali del Monastero di Sepçe a Shkup, “të vërtetën e tyre”. Rilindasit, pavarësisht se trevat ra antike indoeuropjane gati të harruara si psh. rasti i atë mënyrë apo nevojave të çastit, të formimit të tij përfitimin e projektit të Bashkimit Evropian për rikonstruksioninshqiptare ishin e kësaj prej pesëqindrruge të zbuluar. vjetësh tëZbulime pushtuara të tilla nga sagave kelte. Dëshira ime shkencore është që në studi- la chiesa della „Metamorfosi“ nel monastero di Zërze arkeologjike tërheqin edhe turistët në këtë sezon vere. Edhe këtë verë, Elbasanin e kanë vizituar shumë të min e ardhëshëm të thelloj disa aspekte të rindërtimit kulturor dhe shumë arësyjeve të tjera. Ky është një ecc. Oltre alle pitture murali Onufri ha creato anche okupatorët osman, pavarësisht mjerimit, analfabetizmit tillë, ndërkohë që një turist italian që sheh për herë tëdhe parë prapambetjes vendin tonë, që duket sundonte të jetë në befasuar vënd, pavarësishtnga ato që historik dhe kulturor të lëna në harresë gjatë studimit fakt që sot pranohet nga të gjithë. Ja përse strategu molte icone movibili, di cui possiamo nominare quelle ka parë. Tashmë projekti i mbështetur nga Bashkimi seEvropian ishim vëndi parashikon më i panjohur ndërhyrje në edheEurope në dhebazilikën në Botë, në “Origjina Shqiptare e qytetërimit në Sardenjë”, pra të francez kishte të drejtë për shkruesit dhe komentuesit della Chiesa Vangelistra e di San Mitri all’interno del qendër të Elbasanit. në shkrimet, studimet dhe fjalët e tyre, kanë pohuar sjell jo vetëm fjalë por edhe objekte, tradita, ndërlidhje e ngjarjeve, veprat e të cilëve sot mbushin Arkivat. castello di Berat. bindshëm për origjinën pellazge dhe vlerën e gjuhës reciproke dhe simbole. Më lejoni të ndahem nga ju du- Një shembull i ditëve tona të shkrimit “të ndikuar” të Nella composizione delle icone bizantine Onufri Arkitekti“më të lashtë” shqipe të popullit tonë. Ata ishin ke përdorur një fjalë përshëndetëse tipike shqiptare: Historisë, është pasqyrimi i luftës së popullit shqiptar conserva con fanatismo la tradizione bizantina e i ca- falem, që sipas të madhit Eqrem Çabej rrjedh nga lati- Sipas arkitektit të Institutit të Monumenteve të Kulturës,krenarë për Latif historinë Lazimi, e nga lavdishme këto gërmime të të parëve kanë dalëdhe kundër okupatorit italian gjatë viteve 1939-41. Nga noni della chiesa. Le sue icone rappresentano paesaggi nishtja CHALARE e ruajtur edhe sot në gjuhët Sarde historia jonë është emërtuar si një luftë e përgjakshme pjesë të rrugës së vjetër ‘Egnatia’. Ky zbulim ka të bëjëtë ndërgjegjshëmme njërën prej kullavepër rolin hyrëse e rëndësishëm apo dalëse qëtë lagjeskishte biblici,Mikenët quali „La nascita di Cristo“, „L’entrata di Santa- pellazgët,‘Kala’, me këtë rrugë mjaft të rëndësishme për kohën kur kjo funksiononte. Arkitekti shprehet se ka ide që dhe Korse në vlerën origjinale “zbres” (falare). Fale- luajtur populli shqiptar në historinë dhe kulturën antifashiste (fakt i dëshmuar katërcipërisht), ndërkohë Maria nel tempio“, „La trasfigurazione“ ecc. Onufri è minderit të gjithë juve!» nga ana e historianëve grekë është emërtuar si një të ndërtohet një urë, e cila do të bashkojë kullën e parëballkanike, që ekzistonte atë me europiane këtë që sapo e më është gjërë. zbuluar. Megjithëse Sipas stato un prete sposato e ha avuto figli, dei quali sono tij, disa specialistë italianë kanë idenë se ura lidhëse mes dy kullave do të ishte mjaft e përshtatshme, por bashkëpunim me fashizmin italian. të rinjtë e sotëm e njohin periudhën “socialiste” «Faleminderit Juve Professor Areddu për këtë uno è diventato famoso. Egli è Nikolla, che ha prose- kjo sipas tyre nuk do të bëhet me materialin origjinal, por me një tjetër material. Vlera e këtij zbulimi qën- Për rrjedhoje sot kemi “peshqesh” Ligjin e Luftës. vetëm nga tregimet, atyre vazhdohet t’iu ngulitet në intervistë shumë të këndëshme!» guito l’attività di famiglia. Ciò viene testimoniato da dron në faktin se tashmë është plotësuar një pjesë e një “harte”, që virtualisht “dihej” se ishte. Pas zbulimit Por, në Wikipedia tek kapitulli mbi Historinë lexojmë ndërgjegje dhe karakter, qëndrimi “inferior” ndaj un’iscrizione di propriatestamenti mano da parte di Nikolla sulla të kullës së parë mendohejqë që do të kishte edhe një tjetër, por akoma nuk ishte e qartë. Tashmë nuk ka vend gjithshkaje që na vjen nga “të huajt” e sidomos kur këtë perkufizim: “Historia e vërtetë nuk i përket asnjë porta occidentale all’interno della chiesa di Santa Maria për dyshime. Kullat hyrëse e dalëse ishin “portat” që janëlidhnin përfshirë lagjen edhe“Kala” interesat të Elbasanit politike me të rrugën tyre. e vjetër segue da pagina 13 kohe dhe asnjë vendi” që përcakton saktë se “ajo Vllaherna a Berat. „Il pittore è Nikolla, figlio di Onu- “Egnatia”. Ky zbulim e bën mjaft të qartë mënyrën e lidhjesNë tekstet së zonës tona me historike rrugën Zeusi e rëndësishme. dodonas dhe Sipas pellazg, La- mund të rishikohet në çdo kohë dhe nga studiues të fri, anno 7086 secondo il calendario bizantino e 1578 zimit, nëse bëhen gërmime të reja pranë kësaj kulle, mundAthinaja, të zbulohen Artemisi të dhe dhëna shumë mjaft perëndi interesante pellazge, që mundjepen çdo vendi”. Pra nevojën e përhershme të historianëve secondo quello gregoriano“. Possiamo pensare che nel Le origini albanesi della të hedhin më shumë dritë mbi kohën kur rruga funksiononte.si greke “të cilëve Ilirët ju veshën atribute vëndese”, për të shfrytëzuar jo “vetëm arkivat” (metod tashmë 1756 Onufri non era più in vita e che suo figlio Nikol- emancipon historinë se “gjuha shqipe nuk ka lidhje me asnjë gjuhë tjetër” e vjetëruar) por edhe shumë shkenca dhe metoda la si propone di proseguire l’opera del grande maestro Lagjja ‘Kala’ civiltà in Sardegna të tjera që “të ndajnë shapin nga sheqeri” në dhe ku nuk guxohet as të përmëndet origjina e saj dell’iconografia.ishin me zanafillë A Kurjan, egjiptiane. Fier, presso Ata la janë chiesa zanafilla di San e paleolitike,Lagjja “Kala”, neolitike, në parahistorike qytetin e Elbasanit, dhe antike, një zbulojnënga lagjet më të vjetra pritet të kthehet pas disa vitesh në një nga pasqyrimin e ngjarjeve në dokumentet e shkruara, pellazge dhe roli i saj në shkencën e gjuhësisë. a presenza della diaspora Albanese in KolliHelenëve il teologo të Theofan vërtetë” Popa(f.557 ha scoperto A.M.) Në un’altra Bibël iscri është- një lagjetnivel tëmë lartë të preferuara zhvillimi përtë krahasueshme t’u vizituar nga me turistët atë të vendas dhe të huaj. Bashkia e Elbasanit, në bashkëpunim dhe domosdoshmërine e debatit për të garantuar Në librat e historisë të shkollave tona nuk do të Italia è tra le più numerose e tra le più zione,saktësuar in cui përkatësijail figlio di eOnufri mbretërve Nikolla dorianë ha pitturato (Spartanë) la epokësme sëInstitutin mbiquajtur e Monumenteve mikene. Dëshmi të Kulturës,të shumta Universitetintë këtij “Aleksandër Xhuvani” dhe Universitetin e Pizës asnjanësinë dhe vërtetësinë e studimeve të tyre. gjejmë jo vetëm “të vërtetat historike” mbi ngjarjet, të constanti che si conosca nella storia, chiesandaj avendo etnisë come së Hebrejve aiutante ( f.570un altro po iconografo,aty) Vetë prijësitJoan. zhvillimi(Itali), i kagjejmë përfunduar të pasqyruara studimin në mbi librin njohjen, “Mikenët ruajtjen dhe evidentimin e vlerave arkeologjike, historike dhe «L pohuara nga studiues shqiptarë e të huaj, po as ato Pikërisht këtë detyrë ka marrë përsipër historiani „QuandoDorianë, alzerai shpreheshin le mani përpresso veten il Divino,e tyre, ose officiante ishin me = Pellazgët”. cominciando dalla antichità fin ad oggi. Pen- urbane të lagjes “Kala”, që përcakton kriteret e ndërhyrjesqë kanë në këtëpohuar lagje, edhe nga historianët më të vjetrat e lashtë, në qytet. se BallkaniPër këtë sa che questo legame così antico e la presenza Arif Mati në veprën e dytë madhore “Mikenët = delzanafillë Divino, semito-egjyptjanë.nomina anche me peccatore e incolto Joan Historiani i lashtësisë, Herodoti (shk.e V p.k.) qëllim, bashkia ka akorduar fondin prej 7 milionë lekësh,popullohej për shtrimin nga popullsi me kalldrëm autoktone të rrugëve pellazge të lagjes,të përbëra që odierna degli albanesi sul territorio, possano Pellazgët” që ka dalë në tregun e botimeve shqiptare. e Nikolla“.Këta prijës të huaj, ishin një pakicë që sunduan shkruante:do të nisë “Helenët nga porta mësuan e Kalasë, nga pellazgëtderi te Kisha artin “Shën e pu- Maria”. “Në përfundim të studimit mbi njohjen, ruajtjen E gjithë vepra ndërtohet pikërisht mbi bazën e debatit nga fise të shumta dhe se grekët, që mbërritën shumë më aiutarci a creare un clima di reciproca fratel- shumicën e popullsisë pellazge vëndese. Mbreti Agis nimitdhe të evidentiminbronxit, ndërtimin e vlerave e qyteteve arkeologjike, dhe fortifikimit historike “ dhe urbane të lagjes ‘Kala’, janë përcaktuar edhe një sërë lanza tra i nostri popoli e di futuri scambi tra i me atë që na ka ardhur e shkruar mbi lashtësine vonë, përfituan nga kjo popullsi në fe, kulturë, gjuhë, IV (nga sunduesitsegue eda parë pagina të huaj të 11 Spartës) pohonte (f.340kriteresh DH P )për Krahas ndërhyrje sjelljes në sëkëtë fakteve zonë”. të Sipas panjohura tij, për lagjenndërtim ‘Kala’, etj. nëdhe të formuanardhmen atë do tëqë zbatohensot quhet dheGreqi. projekte nostri studiosi e scienziati?» ballkanike dhe më gjërë, ku vënd qëndror zë gjuha se në Spartë kishte tre Perekë (popull i trungut ilir) mbitë historinë tjera për e përmirësiminlashtë ballkanike total dhe të infrastrukturës, popullsive pel- me qëllim rritjen e atraktivitetit të kësaj zone historike «Sarebbe auspicabile tutto ciò. Purtroppo cadiamo in dhe populli shqiptar që jeton brënda dhe jashtë kufijve Kush është shkaku i kësaj dukurie të pazakontë për një Spartan! lazgo-thrako-ilirepër thithjen e dheturistëve rolit të vendas tyre dhe e të të huaj. shumë Rrugët popul e- lagjespër ‘Kala’çdo shtet kanë europian? qenë të shtruaraNuk është me vështirë kalldrëm, të vërehet, por me un momento in cui sia in Italia che in Sardegna si è shtetëror. Problemet e debatit të trajtuara në libër, Në libër dëshmohetOnufri se, kolonitë e para në Ballkan lsivekalimin të tjera e të viteve lashtësisë, gurët kanëlibri i dalëhistorianit nga vendi Arif dheMati shtrimi me kalldrëm pritet t’i rikthejë lagjes identitetin. avuta una certa reazione verso l’immigrato tout court, a për historinë e lashtë të rajonit ballkano-egjeas, janë se shkaku i vetëm që në tekstet tona historike moho- dhe pellgun e Mesdheut, qenë ato fenikase, një popull ka vlerëDuke edhe qenë për i vendosur gjuhën e nëkuptueshme kryqëzimin për e lexuesin,rrugëve Veri-Jug hen “të dhe vërtetat Lindje-Perëndim, historike”, është Elbasani diktati ka politik, shërbyer që nësi prescindere dalla qualità degli individui, e tutto ciò per të shumta. Në mënyrë figurative mund t’i krahasojmë eksti i mbishkrimit është përkthyer nga Theo- ragioni di ordine pubblico e della attuale crisi economi- i shquar në lashtësi për detari dhe tregëti. Për hir të me pikëtë cilën e rëndësishme është shkruar. kalimi Me dhe gjithë si stacion trajtimin i rëndësishëm, e një periudhën duke u demokratikepërmendur si më qendër shumë urbane, se kurrë, ushtarake ushtron e me efektin domino d.m.th. Për shkak të një përcaktimi fan Popa: “Kur të ngresh duart e tua te Perëndia ca. Ragionando in termini antichi, una diaspora illirica mbulimit të këtyre fakteve historike, “u varrosën” para- materialipeshkopale. të madh Pas historik, bllokimit shpesh të rrugës në disa‘Egnatia’ variante nga dyndjettrysninë e barbarëve, e tij mbi formiminqyteti i Skampinit e brezit tënuk ri. përmendejKy diktat, të hamëndsuar të kohës së zhvillimit të Luftës së o meshtar i Perëndisë, më përmend edhe mua potrebbe essere intravista in quei “Popoli del mare” tra Trendësit e qytetrimit europian, Pellazgët, popullsia më (legjendamë dhe dhe u shkatërrua autorë të ndryshëmnga bullgarët për dhe të njejtin ostrogotët pro -gjatëndihet migrimit jo vetëmsllavo-bullgar, në tekstet diku e historisënga shekulli së shkollave,VI-VII. Trojës, (Herodotit e vendos më 1250 p.k. dhe Eratoteni mëkatarin dhe të paditurin piktor Onufrin”. cui si annoverano i Shardana, che secondo l’interpreta- e madhe në numër mbas indjanëve, sipas Herodotit. blem), thjeshtësija bindëse e shprehjes, përsëritjet e por edhe në ato të Institucioneve studimore histori- më 1193-1083p.k.) “ka patur një vijimësi gabimesh, Përmbajtja e këtij mbishkrimi na le të kuptojmë zione di studiosi come lo Schachermeyr e il Bonfante, Në këtë vepër që meriton të quhet “Enciklopedi- pohimeve të provuara më parë, qëendrimi jo kurri“Via- Egnatia”ke, arkeologjike dhe gjuhësore dhe Akademisë sonë. çoroditjesh dhe pistash të gabuara. Sepse e gjithë bota se Onufri në atë kohë nuk ishte dorëzuar ende klerik, si pensa fossero proprio genti di matrice illirica, che ja e popullsive të lashta Ballkano-Egjease e me gjerë”, zulur përparaRruga ‘Egnatia’ “shkencës është botërore”, ndërhyrja tënë udhëheqininfrastrukturë Nëme materialinte cilën romakët që i kushtohet quajnë dhe Historisë, organizojnë si një dukeshkencë fil- është bazuar në ekzistencën reale të kësaj lufte?Kësisoj sepse i lutet meshtarit që ta kujtojë gjatë përgatitjes së spinte dalla necessità si erano rovesciate verso il del- krahas popullsisë së mirfillët pellazge si Thrako-Ilirët, për luartë kuptuar nga gjysma “të vertetëne dytë e shekullithistorike”. të dytëDuke p.e.s, treguar një vijëstudimore, drejtuese mijëvjeçare në Enciklopedinë komunikimi Wikipedia midis Perëndimit gjejmë një historia e Greqisë, në mënyrë artificiale, është ngjitur sa dhuratave të shenjtëruara. Mendohet se ky mbishkrim ta del Nilo, per poi dirigersi verso la Palestina: molti Frigjanët, Etruskët, Filistinët, etj., autori trajton edhe mangësitedhe Lindjes, kronollogjike midis Adriatikut (vijushmërisë të poshtëm kohre) nëdhe histo Egjeut- përcaktimverior. Inxhinierët të tillë: romakë“Përfundimet që ndërtuan e studimeve rrugën historio arritën- më lart që ka qenë e mundur” (f.553A.M.) duhet të jetë shkruar përpara vitit 1554, sepse duke u dati parrebbero assicurare questa provenienza: la città popuj të të njejtit trung si Iberët, Hititët, Keltët, Galët, rinëtë parahelene evitonin me (janë përjashtim fshirë të shekuj pak rasteve të tërë), të paevitueshme, si dhe grafike ndryshime janë në tëzanafillë menjëhershme të ndryshimeve të lartësisë metodike”. së rrugës. di Sarda (l’odierna Shudah), e la tribù dei Sardeates o Si dokument i parë historik njihet pikërisht shkrimi nisur nga mbishkrimi tjetër i Onufrit në kishën e Shën Gjermanët. Nuk kanë mbetur jashtë objektit të studi- rrugënNë trasenëe gabuar e rrugëstë ndjekur ‘Egnatia’ nga ana gjejmë e historianëve teknikën e nëndërtimit Le romak të shpresojmë të rrugës: arritja se libri e qendrave“Mikenët në = mënyrë Pellazgët” më degli Ardiei, la città di Pelastae, da cui l’etnonimo di i poemave të Homerit “Zëmrimi i Akilit” i mbiquajtur e Premtes në fshatin Valësh të krahinës së Shpatit ke- mit edhe popuj jo pellazgë, por historia e të cilëve u pasqyrimintë drejtpërdrejtë, e ngjarjeve komode, (nuk është ekonomike, parë lidhja përpjekjeve midis përi historianittë evituar përmbytjet Arif Mati, dhe në uljet vazhdën e terrenit e botimeve me forcë. të Pelaestini o Pelasgi e altre cose ancora.» në shk.VIII p.k.”Iliada” dhe më vonë, “Udhëtimi mi edhe këtë shtojcë:”…….. më përmend edhe mua lidh ngusht me ta nëpërmjet pushtimeve, lidhjve apo popujveSistemi dhe rrugor nuk ështëi kohës marr romake parasysh në zonat gjuha qendrore shqipe- të mëparshmeShqipërisë, duket të tij i dhendërtuar autorëve në kohën të tjerë perandorake, shqiptarë i Uliksit” apo “Odisea”. Logografët, poetët epike, mëkatarin, prift Onufrin, piktorin dhe Protopapë të Ne- ndikimeve të ndryshme si p.sh. Fenikasit etj. gjuhapërbëhet e vetme nga pellazge 4 drejtime në ditët kryesore: tona), 1) autori rruga na gjatësore pais, bregdetaresi: Dh. Pilika, nga Dyrrachium N. Vlora-Falaski, deri në Aulon, Xh. Katapano, e cila ishte Z. «Pensa che ci possano essere altre iniziative - rapsodët, për të kënaqur dëgjuesit e tyre bashkohor okastrës”. Në dallim nga vepra e parë e historianit Arif Matit me pjesënjë “metodë e rrugës vlerësimi” nga Epiri përjugor çdo deri libër në tjetërDalmaci; histo 2)- RrugëMajani, tërthore N. Stillo, me drejtimin A. Kola, E.veriperëndim-juglindje, Kocaqi, P.Zhei, S.Rizaj e non solo dei saggi scritti, ma anche iniziative në vendin që më vonë u quajt Greqi, risajuan legjendat Një mbishkrim tjetër po në këtë kishë jep vitin accademiche - per mettere più luce su questi ar- ”Shqipëria” (historia dhe gjuha) Odiseja e pabesue- rik tëpërbërë lashtësisë nga tërruga autorëve e brendshme të ndryshëm. nga Dyrracium deri etjnë dheAntipatrea, të shumë e cilastudiuesve duke u të zgjatur huaj, arrintedo të ndikojnë deri në e lashtësisë duke futur perëndi dhe ngjarje, kështu 1554, i cili na bën të mendojmë se Onufri ka lindur gomenti e svelare il mistero del passato dei nostri shme e një populli parahelen”, Tiranë, Plejad 2007, Prologu,fushën e Larisës; Parathënia, 3) rruga Epilogu e tretë dhe përbëhej Përfundimet nga rruga në ‘Egnatia’, ndryshimin që nga e metodologjisë Apollonia në së juglindje studimeve e drejtohej historike “do të shpikin të kaluarën e tyre lokale. Pak nga pak, dhe jetuar në shekullin e XVI. Onufri veprimtarinë e popoli?» në veprën e dytë, në qendër të studimit është histo- ndihmojnëdrejt verilindjes në nënvizimin në Elbasan e problemeve (në ditët të tona);shtruara dhe nga e katërta, dhe ishte gjuhësore vazhdim të i“shkencës rrugës nga zyrtare” Apollonia shqiptare ne Elbasan, dhe historia e lashtë filloj pak a shumë të shtrëmbërohej tij nuk e zhvilloi vetëm nëpër kishat e Shpatit dhe të «Indubbiamente. Bisognerebbe che studiosi albanesi ria e popujve të të gjithë hapësirës Egjeo-Ballkana- autoriqë dheduke përfundimeve u bashkuar metë aritura, një rrugë duke perëndim-lindje lehtësuar për qëtë vinte shkëputjes nga Dyrrachium nga “inferioriteti” kalonte në dheluginën “nënshtrimi” e mesme nën ndikimin e paragjykimeve politike” (f.554 A.M) Beratit, por e shtriu edhe jashtë kufijve të Shqipëri- si occupassero della “Cosa sarda” per vedere se indi- se. Megjithatë, popullsia shqiptare dhe gjuha e saj, lexuesintë Shkumbinit “përtypjen” duke e një u studimi ngjitur mbideri periudha në vijën tëujëndarëse gjata ndaj midis “asaj pellgut të pranuartë Shkumbinit nga të dhe gjithë” pellgut dhe të diktatitDrinit. të Vetë thënia e Tuqididit (historiani i shk.V p.k.) së. përbëjnë Në afresket boshtin e kishës e referimit së Apostujve në shtjellimin të Shenjtë e shumë në kohore e me mangësi të mëdha të të dhënave. Librin e viduano loro, nuclei di comune civilizzazione e altret- interesave politike të ditës. tanto sarebbe sperabile che se non degli accademici, “kush nuk interesohet për politikën nuk konsiderohet Kostur“sekreteve” gjejmë këtëtë lashtësise. mbishkrim Arsyeja të shkruar është, senga shqiptarët dora e si një njeri paqësor, por një qenje e padobishme?” Onufrit: “U pikturua prej Onufrit të ardhur kohët e fun- dei curiosi, degli sperimentatori ragionevoli, delle per- janë pasardhësit direkt dhe trashëgimtarë të gjuhës së sone prive di pregiudizi e dotate di lume di cervello dëshmon ndikimin e politikës mbi te, në trajtimin dit nga qyteti i shkëlqyer i Beratit”. Afresket datojnë segue da pagina 13 Pellazgëve, banorëve të parë të këtyre trevave, që histo- viceversa si occupassero della “Cosa albanese” tra di e ngjarjeve historike. (f.10 Albumi “Monumentet e rrethriografija vitit 1547. e sotme Gjithashtu njëzëri i Onufrika quajtur ka pikturuar “të zhdukur”. ikonat murale edhe në Manastirin e Sepçes në Shkup, kishën noi, magari studiando approfonditamente i loro dialetti, mëdha. Greqija” 1974 A. D’Agostino, G.Seferis) Shqiptarët, që përdorin gjuhën shqipe, në thelb të tradizioni e toponomastica. Purtroppo scontiamo un pe- e “Metamorfozës” në manastirin e Zërzes etj. Onufri Origjina shqiptare e Dukurija “e riformimit” të lashtësisë për qëllime pandryshuar të stërgjyshërve të tyre, jetojnë që prej so negativo: che siamo popoli numericamente piccoli e politike, u pasqyrua edhe në ndërfutjen e figurave të përveçkohërave pikturave “që s’mbahen murale ka mend” bërë edhenë trevat mjaft e tëikona parëve. të non so quanti in Albania e Sardegna sarebbero disposti perëndive të mëvonshme tek skulpturat e perëndive lëvizshme,Gjuha shqipe, nga të kjocilat pasuri mund botërore të veçojmë, “arrin ato tëtë shpjegojëKishës qyteterimit ne Sardenja ad approfondire queste sottili relazioni.» të lashta, në objektet e kultit dhe ndërtimet e shk.VIII Vangjelistranjë numër dhe të madh të Shën fjalësh Mitrit etruske, në kalanë greke, e latine,Beratit. baske, rania e diasporës Shqiptare në Itali p.k. e më vonë (Greqi dhe kolonitë e saj). armene,Në kompozicionin kelte, rumune e ikonaveetj.” (f.559 bizantine A.M.) Po Onufri falë gjuhës ruan Centro Ottico është ndër më të shumtat dhe më kon- «Quale sarebbe il suo messaggio per il lettore Në studimin e tij, historiani Arif Mati zbulon fakte meshqipe fanatizëm shpjegohen traditën bizantine emrat e dhe mitologjisë, kanonet emërtimete kishës. «P stantet që njihen historikisht, duke ni- albanese, e quale sarà l’argomento della sua të pohuara nga autorët antikë, por të papërmëndura Ikonatgjeografike e tij paraqesin të lashtësisë pasazhe dhe në biblike, ditët tona si etj. “Lindja e sur që nga antikiteti e duke vazhduar deri më prossima opera?» nga historiografija e sotme, si p.sh. se Homeri nuk i Krishtit”,Mosnjohja “Hyrja dhee Shën mos Mërisë studimi në i historisëTempull”, dhe “Shpër gjuhës- sot në ditët tona. Mendoni se kjo lidhje kaq an- «Un mio desiderio culturale sarebbe che si sviluppasse përmend dhe as i njeh Helenët, Jonianët dhe Dorianët fytyrimi”së shqiptarëve, etj. Onufri është ka qenë arsyeja prift kryesore i martuar e dheproblemeve ka pa- ELMAR tike dhe prania e sotëme shqiptare në territorin un filone anche aldifuori dell’Albania di rivalutazione italian, mund të ndihmojnë në krijimin e një delle antichità illiriche, come è successo per altre an- (të konsideruar paraardhësit e grekëve) . Për rrjedhojë surtë fëmijë, pazgjidhura nga të dhecilët ngecjevevetëm njëri të shkencësështë bërë së i historisënjohur. •OPTOMETRIA lufta e përshkruar prej tij nuk qe luftë greko-trojane, Ai është Nikolla, i cili ka vazhduar traditën e familjes. klime vëllazërore reciproke midis popujve tanë tiche popolazioni indoeuropee quasi dimenticate (pen- së lashtë dhe gjuhësisë europiane dhe asaj botërore. siamo alla fortuna delle saghe celtiche). Il mio desiderio por lufte midis fiseve “të një gjinie” pellazge, me të Këtë e vërteton një mbishkrim që është shkruar nga •CONTATTOLOGIA dhe gjithashtu shkembimeve të ardhëshme midis “E gjithe Europa, për dy qytetrimet e saj më të shquara, • Optometria studjuesve e shkencëtarëve?» scientifico è sperare di lavorare a un prossimo saggio in njejtën gjuhë dhe zakone. vetëi detyrohetdora e Nikollës popujve mbi të portën trungut perëndimore pellazg: qytetrimi brenda grekki- •RIEDUCAZIONE VISIVA shës së Shën Mërisë Vllaherna në Berat. „Piktori është • Contattologia «Unë uroj që kjo gjë të ndodhë. Fatkeqësisht ndodhemi cui possano approfondire alcuni aspetti di ricostruzione Hekate i Miletit, Herodoti, Helanikos i Mitilenit nëpërmjet Pellazgëve dhe qytetrimi romak nëpërmjet •OCCHIALI dall’economico në një moment që ashtu si në Itali edhe në Sardenjë ka storica e culturale lasciati in sordina nelle “Origini al- apo Tuqiditi kanë pohuar se banorët e parë të asaj që Nikolla,Etruskëve, biri i një Onufrit, popull viti tjetër 7086 që kasipas dalë kalendarit nga i njëjti bizan trung- al firmato tin dhe 1578 sipas atij Gregorian”. Mund të mendojmë • Rieducazione visiva patur një farë reagimi ndaj emigrantëve në vetvete (tout banesi della civiltà in Sardegna”, cioè non solo parole, më vonë u quajt Greqi, përpara mbritjes së grekëve, etnik. Historini çifut (Flavius Jozefi, bashkëkohës ma oggetti, tradizioni, correlazioni, simboli. E ora, se se në vitin 1756 Onufri nuk jetonte më dhe biri i tij •OCCHIALI DI MARCA court), që nuk merr parasysh cilësitë personale të indi- ishin Pellazgët. Pra nuk bëhet fjalë për popullsi helene i epokës së Jezus Krishtit), në librin e tij “Kundër • Occhiali dall’economico al vidëve,firmato dhe e gjitha kjo për arsye të rendit publik dhe të permettete, vorrei congedarmi da voi usando il tipico Nikolla del si vazhduesi i veprës së mjeshtrit të madh të A PREZZI ECCEZIONALI apo greke autoktone por - të ardhur. E gjithë Greqia Apionit” duke folur për kulturën helene, thoshte: krizës aktuale ekonomike. Duke arsyetuar në aspektin vostro verbo dei saluti: falem, che secondo il grande ikonografisë. Gjithashtu në Kurjan të Fierit në kishën e quhej Pellazgji. gjithshka te grekët është e vonë dhe mbi të gjitha • •CONOTcchialiROLLI DELLA di ma VISrTAca a prezziantik, eccezionaliegzistencën e një diaspore ilire mund ta shohim Eqrem Çabej deriva dal latino CHALARE, preservato Shën Kollit teologu Theofan Popa ka zbuluar edhe një Në libër shtrohet pyetja se: Nga erdhën ata që më shkrimi.” (f.562, f.575 A.M.) Trevat shqiptare ku GRATUITI tek “Popujt e detit” midis të cilëve përfshihen Shar- anche in sardo e in corso, solo che nelle due isole si usa mbishkrim tjetër, në të cilin biri i Onufrit Nikolla ka • Controlli della vista gratuiti vonë u emërtuan helenë (grek-nga romakët)? Sipas banonin thrako-ilirët që historiografija e sotme i quan danat. Populli i Shardanëve, që sipas interpretimeve col solo valore originario di “scendere”: falare. Pertanto pikturuar kishën duke pasur si ndihmës një ikonograf Herodotit dhe autorëve të tjerë antik, por edhe sipas popullsi të prapambetura në krahasim me “qytetrimin të studjuesëve Schachermeyr dhe Bonfante mendohej a voi tutti: faleminderit.» tjetër Joanin. „Kur të ngresh duart para Perëndisë, o VIA GASPERINA, 220 “një teksti biblik (I Makabe 12/19-23), prijësit dorianë greko-romak”, me anën e mbetjeve arkeologjike, via gasperina, 220. Roma.se ishin Tnjerëzel. me06/7231552 origjinë ilire, të shtyrë nga nevoja meshtar i Perëndisë, më përmend edhe mua mëkatarin ROMA - TEL. 06/7231552 u spostuan drejt deltës së lumit Nil, për tu drejtuar «Grazie a Lei Dott. Areddu per averci lasciato dhe të paditurin Joanin dhe Nikollën“. më vonë drejt Palestinës. Janë të shumta të dhënat që questa piacevole intervista!» pagina 3 Anno 10 n.5 Ottobre 2012 Storia

Të shkruash për shqiptarët e Turqisë milionë (shifra zyrtare nuk ka por dhe kur jepen janë apo arnautët, siç thirren aty, është qesharake, rreth 50.000 veta, më e larta e dhënë një përgjegjësi e madhe dhe një barrë Shqiptarët e Turqisë në një botim të fundit deri më sot). Regjistrime, statistika në këtë drejtim për popullatën shqiptare nuk jo fort e lehtë. Është komuniteti me gjenden kurrkund. Gjithçka është e diskutueshme numrin më të madh të shqiptarëve në në shifrat që jepen andej këtej. P.sh. gjatë vizitave në Shqipëri të presidentëve turq, pas vitit 2000, botë dhe pas tij renditen shqiptarët për shqiptarët e Turqisë janë dhënë nga goja e tyre autoktonë të Greqisë apo siç njihen shifrat 53 dhe 64 milion. Në një emision të kanalit arvanitët ose dhe arbërorët apo televiziv Top Channel për shqiptarët e Turqisë është dhënë shifra rreth 15 milionë pa treguar burimin. barbaçet. Ka burime të tjera që japin shqiptarët ¼ apo 1/3 e popullsisë aktuale të Turqisë. Sipas një të dhëne çdo Nga Dr. Laurant BICA i treti banor i Turqisë pavarësisht e flet shqipen apo jo, si gjuhë amtare, është i gjakut shqiptar. Kohët e (Vijon nga numri i kaluar) fundit janë shtuar botimet arkivale për popullsinë e zbritur në Republikën e Turqisë nga Rumelia d.m.th. Nga historia shqiptare e Ballkani. Ka që e shpien shifrën e të ardhurve prej Anadollit dje… këtej në Anadoll, deri në gjysmën e popullsisë së tij, apo që përbëjnë rreth gjysmën e popullsisë totale të he ashtu siç e kishte parashikuar konsulli Turqisë. Këtë autori i këtyre rrjeshtave e ka dëgjuar Laskaris, shumë drejtues shqiptarë u bënë një edhe nga specialistë demografë në simpoziume e Dkërcënim serioz për Perandorinë. Në fillim të Ali Pashe Tepelena kongrese shkencore të mbajtura si në Jeshilqoj apo shekullit XIX-të, Mehmet Aliu, një ushtar shqiptar vende të tjera. Po të gjykosh nga këto shifra, duke nga Kavalla u bë sundimtar i Egjiptit, themelues i marrë parasysh dhe shtesën e madhe natyrore të një dinastie mbretërore dhe krijues i një perandorie e malet ku jetonin, i diktonin e i detyruan të mos e popullsisë së re në Turqi, shikon se shifrat që u dhanë jetëshkurtër në Afrikë e në tokat arabe. Më pranë hiqnin nga supet dhe luftën ta bënin profesion të tyre më sipër nuk janë dhe fort larg realitetit, apo e thënë atdheut ishte Ali Pasha – Bonaparti mysliman, siç se vendi nuk i mbante: Shqiptarët dhe Zviceranët. ndryshe nuk janë dhe aq të papranueshme. Gjithsesi, e quante Bajroni – i cili sundoi në gjithë bregdetin Katolikët e zonës së Krajës mbi Shkodër e Ulqin, problemi mbetet i hapur…. perëndimor të Ballkanit nga kalaja e tij në Janinë. Ky e kanë kryer shërbimin ushtarak tradicionalisht në Po sjellim edhe të dhënat nga dy burime që i ishte një pasha shqiptar, i cili po ndërtonte shtetin Gardën e Sulltanit, madje me veshje karakteristike të takojnë të njëjtit studiues, kanadezit Robert Elsie, të Muhamed Ali Pascia re di Egitto e tij dhe po ofronte mbrojtje për të krishterët e krahinës së tyre. cilat na ranë në dorë tani së fundi, kur po i vinim pikën rajonit. Këtyre ne duhet t’u shtojmë dhe dy drejtues këtij artikulli studimor. Në të parin, në zërin “Turqia, të tjerë pashallëqesh shqiptarë që konsulli francez e papërmbajtshme e shqiptarëve, pa folur për ikjet Shqiptaret ne turqi dhe gjuha shqiptarët në Turqi” ai shkruan dhe këto (lexuesi le nuk i jep, por që ishin edhe ata bashkëkohës me dy në Evropë e Amerikë; pa folur për emigracionin të gjykojë vetë si për informacionin e sjellë, ashtu dhe të mësipërmit, Bushatllinjtë e Shkodrës në Veri dhe biblik nga Shqipëria pas viteve ‘90 -të shekullit të Shqiptarët katolikë të Veriut, shqiptarët ortodoksë për autorin): “Ndonëse jo shumë i njohur jashtë dhe Ahmet Kurt Pasha i Beratit që ishte një pasardhës i 20-të drejt Evropës e Amerikës. Një kapitull më vete të Jugut e të Moresë që kapërcyen detin në Itali në pavarësisht mungesës së statistikave të besueshme denjë i myslimanizuar i princërve Muzakaj. Këto të përbën tjetërsimi, boshatisja këto 70 vjetët e fundit shekullin 15 shërbyen si stratiotë (ushtarë me pagesë) për popullsinë, komuniteti shqiptar në Turqi, në dhëna për Selanikun i kemi nga profesori amerikan nga shqiptarët e Sanxhakut me kryeqendër Tregun në ushtritë e perandorëve e mbretërve dhe princërve të vërtetë mund të jetë më i madhi në diasporë. me origjinë hebreje i historisë në Universitetin e e Ri (Novi Pazar) dhe largimi masiv prej pllajës të Evropës Perëndimore. Këtë traditë e vazhduan po Emigrimet e hershme të shqiptarëve në Turqi ishin Columbias në Njujork, Mark Mazover, në librin e së Peshterit. Është një emigrim i vazhdueshëm, i në Perëndim në shekujt osmanët shqiptarë ortodoksë rezultat i rekrutimeve me forcë për ushtrinë osmane tij “Selaniku, qytet i fantazmave”, Tiranë 2011, kur pashembullt drejt Stambollit e qyteteve kryesore të Himarës, Labërisë, Suljotët e Ccamërisë e të tjerë. dhe jeniçerë…Numri i shqiptarëve etnikë, (dmth nga flet për shqiptarët në faqet 148-151. Është fakt i të Turqisë si Bursa, Izmiri, Ankaraja etj. Vetë kam Në Lindje, në Rumani, shërbyen shqiptarët ortodoksë Ballkani-L.B) në Turqi mund të arrijë mbi një milion, pamohueshëm historikisht se furia osmane i shtypi folur shqip më 1989 me të rinjtë e Pazarit të Ri në të Shqipërisë së Jugut e të malësive të Korçës, ndonëse shumë prej tyre janë asimiluar. Një raport i kryengritjet e ndryshme të shqiptarëve me zjarr e me Kapallë Çarshi (Pazari i floririt) që kishin ardhur e Pogradecit, Strugës, Ohrit, Kolonjës, Përmetit, Këshillit të Sigurimit Kombëtar të Turqisë, më 2008, hekur dhe pashallarët osmanë të çdo kohe, të dërguar ishin punësuar në Turqi. Dangëllisë, Gjirokastrës etj. Ata qenë ushtarë rrogtarë vlerësonte se në Turqi jetonin 1,2 milionë shqiptarë. nga sulltanët, e mbuluan Shqipërinë e tokat shqiptare Largim, largim, kurbet, deri kur?! Formimi i në shërbim të gospodarëve (princërve fanariotë Sidoqoftë, ka ende komunitete të mëdha dhe aktive me lumenj gjaku dhe u bënë në shekuj shkak i shteteve të pavarura të Ballkanit ka pasur koston më të shqiptarë si Gjikajt, Dukajt etj.) në principatat e shqiptare në Stamboll dhe Bursë”. Kësaj shifre (1,2 lëvizjeve të mëdha e të stërmëdha demografike të lartë për shqiptarët që kanë qenë të detyruar të marrin Vllahisë e Moldavisë. Labëria, edhe kur u islamizua, milion), në burimin tjetër, albanologu Elsie i shtonte shqiptarëve sidomos drejt Stambollit e Anadollit. rrugët e mërgimit me hir apo me pahir… Ka edhe një vazhdoi zanatin e “gjakut”. Anglezët, francezët sqarimin, “shumica e të cilëve me origjinë kosovare”. Së dyti, një lëvizje tjetër e madhe demografike çvendosje të padukshme, të katërt të madhe, bile do etj., kolonizatorë, kanë rekrutuar për llogari të tyre U takon studiuesve kompetentë nga Shqipëria, në fund të shekullit 18 e fillim të shekullit 19 të thosha të stërmadhe të shekujve, për të cilën kurrë mercenarët shqiptarë e i kanë dërguar pas përgatitjes Kosova, Maqedonia, shqiptarëve të Turqisë dhe lidhet me emrin e qytetit të Voskopojës, metropol nuk do të ketë shifër të saktë por bëhet fjalë për qindra stërvitore ushtarake në Afrikë e gjetkë. Shqiptarët shtetit turk që ka statistikat e plota të brendshme për ballkanik e europian. Me rastin e dy-tre djegieve dhe e mijëra shqiptarë që mbeten në dhé të huaj, qoftë me fustanella, sidomos nga Jugu i Shqpërisë po edhe të thënë një fjalë më të plotë dhe kompetente edhe në shkatërrimeve të saj më 1769 e më 1789 e më pas lanë kockat, qoftë zunë vend aty, krijuan familje e nuk Veriu, kanë luftuar me pagesë edhe për llogari të këtë drejtim. Kjo i takon së ardhmes. Ne vetëm kaq në fillim të shekullit 19 popullsia e saj në shumicën e e panë më tokën që i lindi, atdheun e tyre. Është fjala Mehmet Aliut, kur ai u bë pasha i Misirit (Egjiptit) mund të themi përafërsisht mbi bazën e burimeve saj dërmuese e mbajti frymën drejt qytetit metropol për aspektin ushtarak qoftë si shërbim i detyrueshëm, edhe në shkretëtirat e Sirisë, Sudanit, të Arabisë, direkte apo të dhënave indirekte që disponojmë… të krejt Perandorisë Osmane. Disa dhjetra mijëra qoftë si profesion, si ushtarë me pagesë ose të njohur Libisë e në vende të tjera, ku e solli hera. Nuk është Mendohet se vetëm qyteti i Stambollit ka mbi 3 milion voskopojarë ja mësyen, u mërguan drejt Stambollit, ndryshe si mercenarë. Me të drejtë Robert Elsie flet e rastit që në një sërë tabllosh të piktorëve të shquar shqiptarë në një kohë kur ai u është afruar rreth të me të cilin kishin lidhje të shumanshme tregëtare, për “emigrimet e hershme të shqiptarëve në Turqi si anglezë e francezë etj., kur tregohen luftërat në Afrikë 20 milionëve. Është qyteti me më shumë shqiptarë ekonomike, kulturore e deri ato fetare. Askush rezultat i rekrutimeve me forcë për ushtrinë osmane apo në Lindjen e Mesme, paraqiten shqiptarët me në Ballkan, për t’u ndjekur nga qytete-metropole si deri më sot nuk ka folur për këto lëvizje të mëdha dhe jeniçerë“. Gjatë pesë shekujve të sundimit osman fustanella të bardha dhe qeleshet karakteristike në Tirana dhe Shkupi dhe, tash së voni, edhe Prishtina. njerëzish të këtij qyteti, Voskopojës e të malësisë në trojet etnike, shqiptarët kryen shërbimin ushtarak kokë. Shërbimi ushtarak dhe mercenarizmi përbëjnë Për ngjashmërinë apo më mirë njejtësinë e shqiptarit së saj, krahinës së Oparit drejt Konstandinopojës, në të katër anët e perandorisë, me një sipërfaqe mbi çvendosjen e katërt të madhe të shqiptarëve, atë të apo njeriut të Ballkanit me shqiptarin apo njeriun e përfshi dhe qytetin apo qytezën e Vithkuqit etj., që 15 miljon km2 të shtrirë në tre kontinente. Kënga e largimit nga trojet amtare… Duke e ndalur fokusin e Anadollit të tjetërsuar në gjuhë etj., flet e do të flasë pati një fat pak a shumë të ngjashëm me të simotrës “Urës së Qabesë“ është sinjifikative në këtë drejtim… vështrimit tonë në dy gadishuj, atë të Anadollit dhe më mirë në të ardhmen antropologjia, etnografia, së saj, të Voskopojës dhe u dogj e u prish edhe ai, Shërbimi vazhdonte, në disa raste, deri në 10-15 Sinisinë Ilirike (Gadishulli i Ballkanit siç njihet sot) folkloristika e shkenca të tjera. Mjafton të krahasosh afërsisht në të njëjtën kohë. Vijmë tani në shekullin vjet dhe, ose linin kockat në shkretëtirat e Arabisë, mund të themi si konkluzion të shtjellimit të kësaj instrumentet muzikorë si çiftelia, gërneta e të tjera XIX. Popullsia që ka pësuar më së tepërmi kanë Jemenit, Sirisë, Veriut të Afrikës si në Egjipt, Libi e pjese të parë të punimit tonë se pavarësisht nga apo veshjet e një popullate të Detit të Zi, siç janë qenë shqiptarët. Emigrimet e para drejt Turqisë gjetkë, ose vendoseshin andej. Një plagë e pambyllur, gjuha, që ka të bëjë me tjetërsimin e shqiptarit që ka llazët, këngët, vallet, lodrat e tyre të ndryshme e të fillojnë nga Përlepi i Maqedonisë. Pastaj vazhdojnë e nisur që në shekujt bizantinë e që vazhdoi edhe jetuar në këto troje, si greqisht tek arvanitët, turqisht bindesh se sado larg të jenë këto vise gjeografikisht me eksodin nga mbi 600 fshatrat dhe qyteti shqiptar i në shekujt osmanë, është mercenarizmi që e kanë tek arnautët, kemi të njëjtin njeri. Antropologjia do të nga njeri-tjetri, prapë janë afër, shumë afër në doke, Nishit të mbi 300.000 banorëve, vazhdojnë me futjen kaluar shqiptarët pa dallim feje. Dy janë popujt në kishte se çka të fliste. Shifrat për popullatën shqiptare në zakone, në tradita. më 1912 nën sqetullën e Serbisë të Kosovës dhe të Evropë që armën e kanë patur të shenjtë dhe që jeta që jeton në Turqi shkojnë nga 3 milion deri në 20 (vazhdon ne numrin e ardhshem) Greqisë, të Çamërisë e të një pjese të Maqedonisë; vijojnë me ikjet gjatë luftës së parë botërore. Kështu, nuk mund të lëmë pa përmendur emigrimin e qindra, mos themi mijra Voskopojarëve dhe Oparakëve nga Contattaci per Shqipëria – Voskopoja, kur u dogj në vitin 1916, ALLEANZA kishte mbi 500 shtëpi – për në Stamboll. Shumica un progetto e banorëve të saj e mbajtën frymën drejt qytetit të personalizzato, gratuito madh, me të cilin kishin lidhje të shumta familjare, MARCHIO DI ALLEANZA TOROReklame S.p.ͲAlleanzaA. Ͳbujarvendosketeefoto senza impegno ekonomike, tregëtare, arsimore, kulturore e të tjera ISPETTORATO DI prej shekujsh. Ikjet vazhdojnë drejt Turqisë si rezultat La promessa di un futuro senza se e senza ma. GROTTAFERRATA i shkatërrimeve të papara se Shqipëria u bë shesh lufte Realizzare idee e progetti, Via Domenichino, N 18 në Luftën e Parë të Përbotshme e sidomos në fund Tel. 06/94315540 të saj, kur Jugosllavia e Versajës rikthehet në Kosovë, proteggere i tuoi cari, assicurare me Traktatin e Lozanës 1923-24, shkëmbimet e un domani a te a ai tuoi figli non è difficile, mëdha greko-turke të shqiptarëve, me lëvizjet e basta fare le scelte giuste al momento giusto, kosovarëve më 1938 drejt Turqisë, që u ndërprenë con forte, affidabile e sicuro. fatmirësisht, deri diku por jo përfundimisht nga lufta e dytë botërore, me çvendosjet për arsye politike pas Puoi avere il futuro che desideri con: luftës si genocidi çam apo dhe masakrat mbi kosovarët si ajo e Tivarit apo brenda Kosovës e Maqedonisë D’Oro di Alleanza – FARPIU – NEWCAPITAL – ALLORO – nga hordhitë serbe e maqedonase; me disa qindra Fondi Pensione – Alleata – ALMEGLIO – REINVESTO – CAPITALIZZA e mijra të tjerë të emigracionit politik drejt Turqisë, Medical – AlSereno - AlFamily Italisë dhe Evropës Perendimore, drejt SHBA-së dhe Australisë; me dëbimin e madh në Turqi nga 1954- Perché coltivare sogni è più bello sapendo 1960 e më tej në bazë të Traktatit turko-jugosllav che si possono realizzare. Se la miglior prova d’Amore Tito – M. Qyprili (ministër i jashtëm i Turqisë) dhe è pensare al benessere dei tuoi cari in mondo responsabile në dekadat vijuese deri në ditët tona një rrjedhje e skajshme pa precedent drejt Stambollit e Anadollit ed efficace scegli i valori che contano

  Cultura Anno 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 4 Kadare ambasadorit Sequi: Ç’është Evropa për Shqipërinë do t’i përgjigjesha vetvetja ose gjithçka! Dialogu mes Ismail Kadaresë dhe Ambasadorit Sequi është i pari i llojit të një Një brengosje e thellë kolane që do të publikohet Nga Aleksandër Çipa në median e shkruar, ideuar nga Delegacioni i Bashkimit je brengosje te thelle kam keto dite per lendimin qe po i shkaktojme Nmediatikisht shkrimtarit me te shquar dhe me te madh te diteve tona, Evropian në Shqipëri, ku Ismail Kadarese. Eshte nje lendim i qellimshem qe dekonspiron nje shpirtligesi shkrimtarë, filozofë, analistë, ne mos te induktuar, se paku te rekrutuar. Eshte cikli i percdovitshem i artistë ndajnë me Ambasadorin riperseritjes se ketij lendimi qe tenton nje ndotje ne kushte dhe per kontekst e Bashkimit Evropian dhe me te garimit qe shkrimtari yne gjenial po percjell per cmimin “Nobel” ne letersi. Ky cikel ndotes, ky debat mizerabel dhe produkt i ndergjegjeve te zaptuara e publikun shqiptar vizionin e pse jo edhe te skllaveruara, nuk e eklipson dimensionin dhe vleren tekstuale tyre mbi procesin e integrimit te vepres se Kadarese. I gjithefuqishem ne kete plan, por perjetues si qytetar evropian të Shqipërisë. dhe individ i ketij kombi qe kurre institucionin e mirenjohjes nuk e ngriti dot. Ne rizgjimin e kesaj ndotjeje per vitin 2012 u gjenden dy letra te se vese se AMBASADORI SEQUI: Zoti Kadare, diktatorit....E pse duhet t’i fokusojme aktualisht? E pse duhet t’i publikojme pikerisht ne ditet e aferta te shpalljes se çmimit? E perse ne cdo fundshtatori ju falenderoj shumë që pranuat të jeni këtë kah, pyetjes suaj se ç’është Evro- kombëtar, madje sot më shumë se kur- pjesë e kësaj iniciative ku Ambasadori i e fillim tetori Kadarese duhet t’i rikthejme dicka nga arkiva e tij njerezore? E pa për Shqipërinë do t’i përgjigjesha: rë. Por, nga ana tjetër unë u them atyre perse per me teper se nje dekade e bejme kete?Pse kjo ndotje dhe ky lendim Bashkimit Evropian po vendos një dia- vetvetja, ose gjithçka. Dhe do të shtoja, se të bëhesh anëtar i familjes së madhe gjenerohet pikerisht ne kete stine, prej anonimesh dhe shkaraarkivantesh log të hapur me disa nga përfaqësuesit ndoshta, fjalët: gjendja e natyrshme e evropiane nuk është retorikë boshe ose shqiptare????? e shquar të shoqërisë shqiptare lidhur Shqipërisë. E vetmja. një qëllim në vetvete. Personalisht, besoj Kjo eshte nje sherbese e paster antikombetare, antikultures dhe me një nga temat më të rëndësishme të AMBASADORI SEQUI: Nga «Kës- se të jesh pjesë e Evropës, jo vetëm për antiperfaqesimit te letersise shqiptare ne tregun e letersise globale....Prej ketij ditës, shumë “në modë” për çdokënd, e htjella» tek «Sjellësi i Fatkeqësisë», nga Shqipërinë por edhe për vendet e tjera të krimi nuk i shpeton autoret e fshehur asnje alibi, as kulturore e aq me teper cila është tema e integrimit evropian të «Viti i Mbrapshtë» te «Doruntina», për të Ballkanit Perëndimor, është një objektiv demokracie.....Ne kete vend, po triumfojne shenjat e plota te nje ndergjegjeje Shqipërisë. Eshtë nder për mua si përfa- përmendur vetëm disa nga librat tuaj, ju i cili i ndihmon vendet tuaja dhe popujt anarkike shantazhuesish, antikombetaresh, antivlere dhe antiimazh shqiptar. Po qësues i Bashkimit Evropian t’ju kem ju flisni për marrëdhëniet e Shqipërisë me tuaj të përqafojnë dhe venë në praktikë e shnderrojme marredhenien me vlerat tona, nje histori rrenqethese mohimi, si bashkëbiseduesin tim në këtë shkëm- Evropën, për vendin e Shqipërisë në Evro- vlerat që qëndrojnë në themel dhe që kokolepjeje dhe ndotjesh lenduese. Kadareja na ka kapercyer ne dhe eshte bim të hapur idesh e pikëpamjesh. Ju pë, dhe për rreziqet e shkëputjes nga Evro- anëtarët e klubit evropian i ndajnë së sot ne krye te lartesive te letersise se perbotshme. Ne po sillemi me te, si nje jeni gjeniu i letrave shqipe dhe nuk do pa. Në shumë ese dhe intervista tuajat, bashku, dhe që në fund të fundit i bëjnë shoqeri e kenetshme, ku i miri ka hisene e padeshiruar te perbaltjes dhe ku ta teproja po të thoja personaliteti më ju flisni për atë që ju e quani «identiteti vendet dhe shoqëritë tuaja më demokra- vokacioni i ndotesve po dallohet si ne realitetin e nje “populli skllav” qe nuk i shquar i kulturës shqiptare. Një mik evropian i shqiptarëve». Shkurtimisht, ci- tike, më të lira, më të begata: dmth, do di te shoqerizohet ne perputhje me nje sistem ku ana e se mires eshte drite e shqiptar më ka thënë se, kohë më parë, lat do të ishin sipas jush tiparet dalluese të bënte që njerëzit tuaj të jetojnë gjith- pasterti dhe ana e se keqes eshte terr dhe injorance, katran dhe perbaltje.... Shpetona o Zot nga vetja jone qe s’ben dot nje Kohe per vete!!!!!!!! mbase ende në fillimin e ekzistencës së të këtij identiteti? Një pjesë të kohës ju monë e më mirë e më në paqe e harmoni. shtetit të ri shqiptar ose edhe pak më jetoni në Francë, në «Evropë». A men- Në një intervistë, ju flisni për “adhu- vonë, kur një shqiptar udhëtonte jashtë doni se ekziston një identitet i përbashkët rimin pa kusht që shqiptarët kanë për Shqipërisë ose kur i hipte për shembull evropian ose siç thotë Wim Wenders, një Evropën” dhe i referoheni madje dhe një naiv, është ndoshta më e mirë se ftohtë- bëjë më shumë e të arrijë rezultate më të ndonjë anijeje për të shkuar drejt Perën- Evropë si shpirt? Nëqoftëse po, cilat janë poeti shqiptar të viteve ‘30 i cili shprehej sia dhe mosbesimi. Kur përmenda op- mira? Dhe jo vetëm më të mira, por edhe dimit, ai përdorte shprehjen “po marr marrëdhëniet e identitetit shqiptar dhe se “ne e duam Perëndimin/Evropën me timizmin e tepruar për evropianizimin, më të shpejta, sepse koha vrapon dhe ne rrugën për në Evropë”, sikur Shqipëria të atij evropian në ditët tona? dashuri tragjike”. Ne esenë tuaj brilante nuk fola për të kundërtën që, për fat nuk mund ta lemë atë të ikë. Para disa mos ndodhej në Evropë. Më kanë thënë ISMAIL KADARE: Për të filluar nga “Mbi identitetin evropian të shqiptarëve” të keq, gjithashtu është e tepruar. Men- javësh, i përmenda një miku dhe gazetari se kjo shprehje përdorej edhe në Greqi fundi i pyetjes suaj. Evropa si frymë, si ju shkruani se “humbja dhe rigjetja e dimi fatalist se ballkanasit nuk bëhen shqiptar atë që Xhon Kenedi ka thënë tek para shumë kohësh. Personalisht, besoj parim shpirtëror është përcaktuar qysh kontinentit mëmë, nuk të bën më pak dot kurrë evropianë, është i përhapur fliste për kohën. Kenedi thoshte: «Mars- se Shqipëria i përket Evropës, jo vetëm në shekullin e kaluar. Ajo ç’ka qenë e evropian se të tjerët. Përkundrazi, ajo të në gadishull. S’duhet harruar se një pe- halli i madh francez Liotej (Lyautey) i gjeografikisht, por si një entitet i gjallë në vlefshme për kombin, ka vazhduar të bën më shumë”. Si një vëzhgues i hollë randori pushtuese shumëkombshe, siç kërkoi dikur kopshtarit të tij të mbillte shumë aspekte. Zoti Kadare, çfarë është jetë e vlefshme për një familje kombesh. dhe i veçantë i jetës shqiptare, a mendoni ka qenë ajo osmane, një ndër synimet një pemë. Kopshtari iu përgjigj se pema Evropa për shqiptarët: një territor, kon- Dhe Evropa, ashtu siç thoni ju, e tillë se jo gjithmonë kuptohet se të udhëtosh e përhershme që ka është krijimi i mos- donte shumë kohë të rritej dhe do të bëhej cept, qëllim, ëndërr, ribashkim e rikthim është konceptuar nga themeluesist sh- pa viza në Evropë nuk të bën automatiki- besimit të kombeve te vetvetja. Në fund e madhe vetëm pas 100 vitesh. Marshalli në familje? pirtërorë të saj, si familje. Në këtë kah, sht pjesë të Evropës ose evropian, porse ka të fundit besimi te vetja, në këtë rast, iu gjegj «atëherë, nuk kemi kohë për të ISMAIL KADARE: Eshtë krejtësisht krijimi i Evropës se Bashkuar, duke elemente të tjerë shumë të rëndësishëm, bëhet pjesë e lirisë. Ai do të ndihmojë humbur, mbille pemën që sot pasdite». e vërtetë ajo që thoni ju për temën e qenë lajm i mirë për evropianët e vjetër, ato vlerat themelore që përmendëm më që vlerat dhe standartet evropiane, për A mendoni se e gjithë shoqëria shqiptare, integrimit në Evropë, si tema më pa- ka qenë dyfish i tillë për ne të tjerët, ne sipër, të cilat një vend duhet t’i përqafojë të cilat flitet aq shumë sot, ta kenë më të nëpërmjet asaj që unë do ta quaja «trysni sionante e gjithë shqiptarëve sot. Do të që e kishim humbur atë. Për ne Evropa, e t’i bëjë pjesë të brendshme e reflekse të lehtë rrezatimin e tyre tek ne. pozitive» dhe me më shumë angazhim, shtoja këtu: është lumturisht e vërtetë. përpara se të jetë një luks, një shkal- vetat që të quhet vend evropian? AMBASADORI SEQUI: Siç e përmen- duhet të luajë një rol më të madh që të E kundërta do të ishte e pikëllueshme. lëzim drejt përparimit, një përkryerje, ISMAIL KADARE: Eshtë e vër- dëm më sipër, që të jesh pjesë e Evropës arrihet më shumë e më shpejt progres në Përsa i përket atij pikëshikimi të jashtëm ka qenë një domosdoshmëri. Një jetë e tetë se kur diçka e dëshiron tej masës, duhet të përqafosh vlerat dhe parimet rrugën drejt Evropës? të Evropës, në Shqipëri e në Ballkan, munguar. Për shqiptarët, populli më i rrugëtimi drejt saj mund të ndërlikohet themelore të familjes evropiane. Më10 Ismail Kadare: Eshtë hera e parë jam plotësisht në një mendje me ju. Veç vetmuar i kontinentit, ka qenë më shu- nga keqkuptimet. Shqiptarët janë të tetor të këtij viti, Bashkimi Evropian do në historinë e Shqipërisë që një shekull këtu, në vend të fjalës lumturisht, do më se kaq: një vatër. Kjo mund të tin- shquar për këto të fundit. Të bindur se e të nxjerrë një raport vjetor, që ne e qua- pas çështjes së pavarësisë, një tjetër të thoja fatkeqësisht. Evropa për disa gëllojë si patetike, por nuk është ashtu. duam më shumë dhe më ngutshëm se të jmë Raporti i Progresit, në të cilin do të synim bashkon si me magji politikën shekuj rrjesht u bë kaq e huaj për ga- Për një popull pa familje, gjetja e kësaj tjerët Evropën, ka shumë prej nesh, që bëjmë analizën dhe vlerësimin e progresit dhe shoqërinë, opinionin publik dhe dishullin ballkanik, sa dukej sikur ndo- të fundit është hyrje në një fazë krejtë- kujtojnë se ky është argument i mjaftue- të bërë nga Shqipëria që nga viti i ka- besimet fetare, elitën dhe njerëzit e dhi një çarje tektonike. Në të vërtetë as sisht të re të ekzistencës. Me fjalë të shëm për të bindur këdo, se më shumë luar në përpjekjet e saj për t’u afruar me thjeshtë. E merrni me mend se përse Ballkani nuk u zhvendos askund e aq tjera, për herë të parë në këto 600 vitet dhe më shpejt se të tjerët e meritojmë Bashkimin Evropian. Partnerëve tanë e kam fjalën: për synimin evropian. më pak zhvendosjen e bëri Evropa. Por, e fundit Shqipëria bëhet gati të hyjë në atë. Këtë keqkuptim nga një tjetër, më i shqiptarë u kemi thënë se ka ende një Asnjë parti politike shqiptare, asnjë largësia e brendshme mendore e shpir- kontinent pa vetminë e saj. Dhe kjo fazë rëndë se ky, nuk e ndan veçse një hap. sërë gjërash për të kryer, disa objektiva program apo doktrinë nuk mund të tërore ishte e tillë sa që çoi në krijimin e e re kërkon vetvetiu doktrinën e vet. Keqkuptimi i ri ka të bëjë me një për- për të realizuar dhe disa rezultate për të ketë jetë në qoftë se krijon dyshimin paradoksit që përmendët ju. Doktrinat e popujve përpunohen shpesh shkallëzim të dy të tjerëve. Nga formu- arritur para tetorit nëse ata duan të bëjnë më të vogël për orientimin evropian. Në shekullin XX, si të mos i mjafton- në faza të vështira. la: e meritojmë ngaqë e duam, kalojmë përparim më të shpejtë drejt Evropës. Na- Kur pak më lart thashë se Evropa për ne te largësia e vjetër, komunizmi shqiptar Ka qenë rilindja kombëtare shqip- lehtësisht në fazën tjetër, bindja se jemi tyrisht, një pjesë e rëndësishme e punës është gjithçka, ndoshta u duk e tepruar, krijoi për Shqipërinë një largim të ri. tare, bijë e iluminizmit të largët evro- ndërkaq evropianë. Nga një pikëshikim që duhet kryer bie mbi klasën politike. por e kam atë bindje. Përveç vlerave të Evropa u bë “imperialiste”, hapësirë e pian, që përcaktoi orientimin e ri shqip- i parë, kjo bindje naive ngjan befasuese Deri më tash, mund të themi se disa nga përbashkëta, përveç standarteve, ritmit ndaluar, dyfish e largët, shumëfish ar- tar. Sintagmat «Liri» dhe «Evropë» po në kuptimin jo të mirë të fjalës. Ju, si synimet janë arritur, megjithatë ka ende të përparimit, që, siç përmendët ju, pa- miqësore. Ne tani përdorim natyrshëm afroheshin përherë e më tepër. Lideri përfaqësues i Evropës, keni plotësisht të punë për të bërë. Në esenë tuaj «Mosmar- sqyrohet çdo vit te Raporti i Progresit, shprehjen: rikthimi në Evropë, thua se rilindas, Naim Frashëri, shkoi edhe më drejtë të na kujtoni se çështja e të qenit rëveshja», e cila me të drejtë është kon- pakti me Evropën ne na mëson diçka që, bëhet fjalë për një rrugëtim në kah të tej, duke e parashtruar këtë ide të re në evropian nuk është qëllim në vetvete, si sideruar si një nga veprat më të mëdha në kushte të tjera, do të ishte gjëja më e kundërt drejt kontinentit që kemi lënë një formë përmbysjeje kozmike. Në një të thuash, ngjitja në një rang më të zgje- të mendimit shqip, ju trajtoni mes të tje- vështirë për t’u përvetësuar: harmonia pas e që na pret. Kaq e rëndë ka qenë vjershë programatike ai do të shkruajë dhur e më elitar. Përvetësimi i vlerave rash ato që ju cilësoni «marrëdhëniet e me vetveten. Ky mirëkuptim vlen po aq drama sa që e kemi vështirë të pranojmë se drita për Shqipërinë nuk lind nga të popujve që përbëjnë klubin evropian, vështira të shqiptarëve me veten e tyre». për ne, shqiptarët, sa ç’vlen për pajti- se ne u bëmë joevropianë, me një fjalë, Lindja, por nga Perëndimi. (O dritëz e përpara se të jetë respekt për Evropën Personalisht, mendoj se çështja e besimit min ndërballkanik. Evropa nuk ka ar- u çevropianizuam, jo të transferuar në bekuar, që lind nga perëndon). Sipas ri- do të jetë respekt për vetveten. të ndërsjellë mes shqiptarëve është një ritur lehtë te ky ushtrim i mirëkuptimit. ndonjë hapësirë tjetër, në ndonjë trevë lindasve, një Shqipëri e lirë, serioze dhe Ai lidhet me nivelin e jetës lëndore, nga elementet e rëndësishëm për ta që të Pa e ditur, ndoshta, as ajo vetë, madje internimi, por aty ku kemi qenë, mu në e moralshme mund të ishte e tillë vetëm shpirtërore, institucionale, juridike. Të mund të kenë sukses në rrugëtimin drejt pa e ditur as ne, ajo ka punuar për ne. mes të Evropës. Aty u ndamë prej saj, në kontinentin e vet. gjitha këto shkojnë bashkë, sipas një Evropës. Gjithashtu besoj se dialogu, bas- Jeta politike në Shqipëri ka nevojë të u rrethuam me tela me gjemba, si të AMBASADORI SEQUI: Kohë pas harmonie të brendshme. Ndërkaq ju hkëpunimi, konsensusi, mund të sjellin ngutshme për “trysninë pozitive” evro- mallkuarit e dheut. Ndaj kur bëhet fjalë kohe, u them bashkëbiseduesve dhe mi- jeni përfaqësues i Evropës dhe unë, në fund të fundit rezultate të prekshme. piane, siç e quajtët ju. Vetë shprehja për integrim, për rikthim në Evropë, di- qve të mi shqiptarë se të bëhesh pjesë e pa dashur të luaj avokatin e djallit, do A mendoni se me më shumë mobilizim të “jetë politike” është kuptimplote. Kemi het se ky proces i kundërt do të krijohet Bashkimit Evropian, ose e Evropës, është të doja t’ju thoja se një farë zjarrmie e përpjekjeve dhe më shumë besim të ndër- të bëjmë me jetë dhe jo me kacafytje atje ku ndodhi e keqja. Me fjalë të tjera, dhe duhet të jetë natyrisht një objektiv theksuar, një farë shprese e padurimi sjellë, klasa politike shqiptare mund të politike, e cila në fund të fundit është aty ku kemi qenë, e aty ku jemi sot. Në

faqja 5 antichità

Chi erano i pelasgi I Pelasgi moderni faqja 5 antichità

Chi erano i misteriosi Pelasgi? Le fonti antiche vogliono che sia il misterioso popolo autore delle costruChizioni erano fortificate i pelasgi in blocchi poligonali presenti, per quel che riguarda l'Italia, soprattutto nel I Pelasgi moderni pagina 5 Anno 10 n.5 Ottobre 2012 Antichità Chi erano i misteriosi Pelasgi? Le fonti antiche vogliono che sia il misterioso pothuajse luftë. Dhe luftë do të thotë htë ndër më të pasurit ne kujtime, në gjysëm jetë, çka është pak a shumë mençuri dhe në marrëzi. Ndërkaq kjo popolo autore delle costruzioni fortificate in blocchi poligonali presenti, per gjysëm vdekje. Nuk pres ndonjë idil as është pjesa që na përket nga bota, dhe Chi erano i pelasgi midis partive politike në Shqipëri, as në ne jemi të detyruar, nga vetvetja në quel che riguarda l'Italia, soprattutto nel raportet shqiptaro-evropiane ose ballka- radhë të parë, por edhe nga ju, të gje- niko-evropiane. Evropa, duke përfshirë jmë rrugën e vetme që na lejohet, atë të I Pelasgi moderni këtu Aleancën Atlantike, është sot fa- bashkëjetesës. Harmonia mes popujve hi erano i misteriosi Pelasgi? milja më shpresëdhënëse e kombeve, të gadishullit nuk kërkon ndonjë filozofi Le fonti antiche vogliono Lazio (vedi Alatri, la cui celebre cinta por kjo s’do të thotë se ajo mund të jetë për t’u arsyetuar. Eshtë thjesht një gjen- che sia il misterioso popolo vetëm shëlbyese. Evropa ka një traditë dje që çon te jeta dhe jo e kundërta e C murariaautore delle costruzioni prende fortificate il nome in proprio di cinta pelasgica). Le fonti antiche ritengono të ashpër dhe në thelb ajo është e tillë. saj. Më lejoni të përsëris idenë se kjo Ne të gjithë së bashku, kontinenti harmoni (alias jetë) varet nga gjithë ball- cheblocchi i poligonali Pelasgi presenti, abitassero, per quel dapprincipio, la Grecia. Collegavano il loro nome evropian e Ballkani perendimor, duke kanasit. Ndërkaq janë tre popuj që lozin che riguarda l’Italia, soprattutto nel përfshirë Shqipërinë, s’ka pse të bëjmë rolin kryesor në vendosjen e saj: grekët, all'avverbioLazio (vedi Alatri, la pavlai, cui celebre "anticamente". Gli scavi nel sito di Catal Huyuk, in sikur tmerrohemi nga fjala “ashpërsi”. shqiptarët dhe serbët. Të tre të vështirë, cinta muraria prende il nome proprio Ne të gjithë, na pëlqen apo s’na pëlqen, të tre të rëndësishëm për mirë ose për Turchiadi cinta pelasgica)., iniziati Le fonti antiche nel 1955 e proseguiti nel 1979, hanno evidenziato che mbajmë një lidhje me Spartën. E Sparta keq. Nismëtimi i projektit të pajtimit në ritengono che i Pelasgi abitassero, nuk ka pasur vetëm Termopile. Sigurisht gadishull nuk mund të vihet në lëvizje në un'anticadapprincipio, la Grecia. popolazione Collegavano si spostò dall'Asia Minore nel bacino Egeo nel IV që kronika e sotme e kontinentit është e qoftë se në ndërgjegjen e tyre nuk bëhet millennioil loro nome all’avverbio a.C. pavlai,. Durante l'Età del Bronzo, questa antica popolazione pasuruar me ndjesi humane të panjohu- zotëruese idea se asnjeri prej këtyre tre “anticamente”. Gli scavi nel sito di ra më parë. Ju më folët për ndodhinë popujve nuk i merr leje tjetrit për të je- costituivaCatal Huyuk, in ilT urchiaceppo, iniziati maggioritario nell'area dell'Egeo, tanto che vennero citati e bukur të treguar prej Kenedit. Do të tuar. Po nuk u kuptua kjo nuk mund të nel 1955 e proseguiti nel 1979, hanno doja të përmendja fjalët e një burri të kuptohet e s’mund të shpjegohet asgjë. daevidenziato Omero che un’antica, Esiodo popolazione , Euripide, Apollodoro, Pindaro, Erodoto, Tucidide, moshuar shqiptar, kohët e fundit në Pa- Ndërkaq atmosfera në gadishull është si spostò dall’Asia Minore nel ris, i ftuar prej vajzës së tij. I magjepsur ende larg nga një emancipim i tillë. S’ka Diodorobacino Egeo nel IV Siculo millennio a.,C .. Strabone e Pausania. Proprio quest'abbondanza di nga qyteti, njeriu kishte thënë me naivi- shumë kohë, ish ministri i jashtëm i një Durante l’Età del Bronzo, questa tet: mbase e kam dëgjuar gabim, por më vendi ballkanik, bëri betimin publik se citazioniantica popolazione tende costituiva a il rendereceppo più tangibile e reale la loro presenza nell'Egeo.Lazio (vedi Alatri, la cui celebre cinta kanë zënë veshët se kjo këtu…Evropa, vendimi i njohjes, domethënë e drejta maggioritario nell’area dell’Egeo, tanto kjo Evropë e bukur, mund të prishet. për jetë normale e gjysmës së kombit che vennero citati da Omero, Esiodo, Grecia stessa, prima dell’arrivo degli Mayani, seppure estremamente Shprehja “mund të prishet” ose “kam fqinj shqiptar, nuk mund të kalonte në Euripide, Apollodoro, Pindaro, ancoramurariaElleni, si chiamava i Pelasgia,prende discendenti dicono criticatoil nome da dei altri studiosi, piùproprio ritiene o di meno di cint miticia pelasgica). Pelasgi? IlLe francesefonti antiche Zacharie ritengono frikë se do të prishet” ka qenë shumë OKB veçse sipër kufomës së tij ! Çdo gli antichi autori. I Pelasgi insegnarono aver trovato connessioni tra la lingua e njohur për brezat e vjetër në vendin koment do të ishte i tepërt. Mayanichead i Greci i a Pelasgi lavorare, seppure i metalli, le abitassero, etrusca estremamente e pelasgica e la moderna dapprincipio, lingua criticato la da Grecia. altri studiosi, Collegavano ritiene il di loro aver nome tonë. Përdorej për Shqipërinë, sidomos Këtij ministri mund t’i thuhej vetëm tecniche costruttive e diedero loro albanese, teoria che affonda radici në fillimet e saj, kishte qenë në ankth një frazë: si shumë rëndësi i jepni ku- nozioni raffinate di scrittura. In Italia nel passato e che fu sostenuta, prima i vazhdueshëm për të ardhmen. Do të fomës tuaj, zotëri ! Gadishulli s’ka nevo- trovatoall'avverbioè Varrone ad identificare connessioni i Pelasgi pavlai, di lui, da tra altri "anticamente". studiosi la della lingua seconda etrusca Gli escavi pelasgica nel sito e la di moderna Catal lingua Huyuk , in bëhet Shqipëria apo s’do të bëhet. Do të jë për epope të rreme kufomash. Koha con gli Etruschi, sbarcati nel Lazio metà del Settecento e dell’Ottocento. mbetet në këmbë apo do të prishet… E është për tjetër epope. Sipas një kon- albaneseTurchiavetus. Silio Italico racconta,, teoria iniziati che i Addirittura che nel affonda la studiosa 1955 albanese radici e proseguiti nel passato nel e 1979,che fu hannosostenuta, evidenziato prima di che pabesueshme ishte që, një burrë i vjetër cepti të njohur, brenda kohës ka herë Pelasgi, guidati dal loro sovrano Aesis, Nermin Vlora Falaschi ha tradotto shqiptar, në shekullin 21, të përdorte pas here një kohë të veçantë, me mun- lui,risalirono da la costa altri dell’Adriatico studiosi e si diverse iscrizioni della etrusche e pelasgiche seconda metà del Settecento e dell'Ottocento. me të njejtën ndjesi, të njejtën shprehje dësi të pazakonshme. Veç ajo ka një un'anticafusero con le popolazioni popolazione autoctone servendosi della si moderna spostò lingua dall'Asia Minore nel bacino Egeo nel IV për Evropën. Përtej rrahjes së mendi- tipar: nuk zgjat shumë. Thënë ndryshe, del Piceno, insediandosi sul Colle albanese. Ciò dimostrerebbe che gli meve për të ardhmen e Evropës, se a në qoftë se nuk e kap, ikën, dhe atëherë Addiritturamillenniodell’Annunziata (tuttora chiamato la a.C. studiosaAlbanesi,. Durante discendenti albanesedegli Illiri , l'sonoEtà Nermin del Bronzo Vlora, questa Falaschi antica ha tradotto popolazione do të ndryshojë ajo, se a do të kthehet duhet pritur rishfaqja e saj. Më pëlqen të Colle Pelasgico). Dalla radice “as” una delle stirpi più antiche dell’Europa. në federatë shtetesh, apo në bashkësi besoj se për gadishullin tonë ka mbërri- diversecontenuta nel nome iscrizioni del mitico re dei Pochi etrusche esempi possono chiarire e meglio pelasgi i che servendosi della moderna lingua politike etj., shqetësimin e një shqiptari tur një kohë e tillë. Në bashkëbisedimin costituivaPelasgi, sarebbero derivati il i toponimi ceppo motivi di maggioritarioqueste convinzioni. nell'area dell'Egeo, tanto che vennero citati të thjeshtë për të, më ka pëlqyer ta marr tonë ne s’bëmë gjë tjetër veçse vërte- albanese.di Ascoli, Aso e Iesi . Strabone Ciò parla dimostrerebbe I Pelasgi erano abili e che liberi gli Albanesi, discendenti degli Illiri, sono si shqetësim për një hall të shtëpisë. Të tuam se jemi nën ndikimin e saj. Shumë dadi colonie Omero pelasgiche a R,avenna Esiodo navigatori, chiamarono, Euripide Iliria (Illyria , Apollodoro, Pindaro, Erodoto, Tucidide, shtëpisë së madhe të përbashkët. njerëz mund të thonë: përse gjithë ky sull’Adriatico ed a Cere, Pirgi e per i Romani) la loro patria da Liri (Lir AMBASADORI SEQUI: Duke qenë preokupim për ndërballkanizimin,e famosissimo për oracolo. Sostiene,una Rinoltre,egisvilla , sulche Tirreno. anche Dionigi delle i Tirreni di = libero), erano che vuol di stirpi direstirpe “il paese del più antiche dell'Europa. shkrimtari më i njohur shqiptar, ju jeni Evropën, për orientimin evropian?pelasgica. Ne Erodoto afferma cheMa, Diodoro iAlicarnasso Pelasg nuovamente, i afferma vivevano che i Siculo Pelasgi ancora chi popolo al erano ,libero suo ”.Strabone Nel tempo Lazio, questi poi, ed esistono Pelasgi il e e Pausania. dove, Proprio quest'abbondanza di padyshim edhe një nga ballkanasit më kemi kaq probleme të ngutshme, të për- Erodoto, Tucidide, Diodoro Pochiarrivarono in Italia esempi dalla Tessaglia possonomonte Liri, il fiume chiarireLiri e la cittadina meglio i motivi di queste convinzioni. të njohur sot jashtë kufijve të Gadishul- ditshme, dramatike. I kuptoj fare mirë effettivamente, si sono stabilmente stanziati? Nell'"Odissea" i Pelasgi erano stabilitiSiculo, Strabone in Tracia e Pausania., sulla Proprio costa citazioni asiatica dell'E tendellesponto. a rendereTucidide afferma più tangibile e reale la loro presenza nell'Egeo. lit. Dhe kam përshtypjen se të qenit ball- këta njerëz. Shqipëria ka problemeche tëad vengonoquest’abbondanzaAtene, il accomunati di muro citazioni tendeoriginario ai Cretesi dell'Acro, poli laddove e tratti nell'" sottostantiIliade " di sono stati citati a kanas ju bën të ndjeheni mirë. Ndoshta rënda e serioze. Probleme të demokra- a rendere più tangibile e reale la loro nuk e teproj nëse them se Kadare është cisë, të pavarësisë së institucioneve,fondazioni të presenza erano nell’Egeo. soggetti a venerazione e chiamati pelasgici (V secolo a.C.). E' drejtësisë, të korrupsionit, të votës së parte. Strabone afferma che la sede dei Pelasgi era Dodona, sede di un antico një avokat i Ballkanit, një avokat paksa stata proprioMa, nuovamente, la particolare chi erano questi struttura delle mura dell'Acropoli ateniese a far i çuditshëm që e mbron Gadishullin e tij lirë, pa folur pastaj për varfërinë e gjer Pelasgi e dove, effettivamente, si sono duke e dashur dhe kritikuar njëkohësisht. te masakra e mjedisit. Ndërkaq jam i attribuire,stabilmente a tutte stanziati? le muraNell’”Odissea ciclopiche,” i costruite in blocchi squadrati, prive di Temë e preferuar e juaja mbeten marrëd- bindur se asnjëherë, për asnjë çast kjo Pelasgi vengono accomunati ai Cretesi, hëniet e Gadishullit Ballkanik me Evro- çështje që biseduam nuk anashkalonmalta, l'aggettivo di pelasgiche. La Grecia stessa, prima dell'arrivo degli laddove nell’”Iliade” sono stati citati pën dhe perspektiva evropiane e rajonit. problemet e mësipërme. a parte. Strabone afferma che la sede Në një nga intervistat tuaja të funditm, Përkundrazi, i prek të gjitha,Elleni jep , si chiamava Pelasgia, dicono gli antichi autori. I Pelasgi insegnarono dei Pelasgi era , sede di un ju shpreheni se «ballkanasit duhet të alarmin për to, kërkon zgjidhjead edhe i Greci a lavorareDodona i metalli, le tecniche costruttive e diedero loro nozioni ndihen të nderuar që Evropa merret se- më të ngutshme për secilën prej tyre. antico e famosissimo oracolo. Sostiene, riozisht me ta». Sigurisht, si Ambasador i Shpesh është bërë zakon të raffinate thuhet se inoltre, di scrittura.che anche i T irreni In Italia erano di è Varrone ad identificare i Pelasgi con gli BE-së në një vend ballkanik si Shqipëria, popujt i zgjidhin vetë problemetEtruschi e veta. stirpe, sbarcatipelasgica. Erodoto nel affermaLazio che vetus. Silio Italico racconta che i Pelasgi, mua më vjen mirë kur e lexoj këtë. Ju gji- Tingëllon korrekte, madje bukur, por i Pelasgi vivevano ancora al suo tempo thashtu keni folur edhe për një proces nuk mendoj se është në çdo rastguidati e vër- daled erano loro stabiliti sovrano in Tracia, sullaAesis costa , risalirono la costa dell'Adriatico e si fusero të nevojshëm pajtimi në Ballkan. Si e tetë. Ja për shembull, s’di ndonjëcon po- le asiatica popolazioni dell’Ellesponto. autoctone Tucidide del Piceno, insediandosi sul Colle shihni rolin e Evropës në këtë kontekst? pull që ta ketë rrëzuar vetë fashizmin, afferma che ad Atene, il muro originario Çfare mendoni se duhet të bëjnë më mirë aq më pak komunizmin, pa dell'Annunziata një ndër- dell’Acropoli e tratti (tuttora sottostanti chiamato di Colle Pelasgico). Dalla radice "as" vetë ballkanasit dhe çfarë do të duhej të thurje rrethanash globale. Necontenuta kemi ne- fondazioni nel nomeerano soggetti del a venerazionemitico re dei Pelasgi, sarebbero derivati i toponimi di bënte më mirë vetë BE-ja. Një miku ynë i vojë për ju. Kemi patur nevojë për ju e chiamati pelasgici (V secolo a.C.). E’ përbashkët thotë se « Nëse ballkani është gjatë gjithë shekullit, por kjo Ascolinuk u bë , stataAso proprio e laIesi particolare. Strabone struttura sette parla gnerazioni di prima colonie della guerra pelasgiche di di Fontana a LiriRavenna. Diversi nomi etnici, problemi i Evropës, Evropa është zgjidhja e mundur. Gjatë viteve të komunizmitsull'Adriatico delle mura eddell’Acropoli a Cere ateniese, aPirgi far Troia, e maRegisvilla li distingue dai Tirreni., sul Tirreno.poi, hanno un Dionigi significato ben di preciso për Ballkanin». Sa dakord jeni me këtë Shqipëria bënte sikur shkëputej nga attribuire, a tutte le mura ciclopiche, I Alcuni Pelasgi studiosi identificano erano i Pelasgi abiliin lingua albanese: e libe E-truriari (E=di; navigatori, chiamarono Iliria (Illyria per i pikëpamje? kampi sovjetik, por në thelbAlicarnasso kjo nuk costruite afferma in blocchi che squadrati, i Pelasg prive coni arrivarono i Peleset, una parte in Italia dei Popoli dalla Truria Tessaglia=Cervello, paese sette di gente con ISMAIL KADARE: Jam plotësisht ishte veçse nje teatër i dyanshëm. Një di malta, l’aggettivo di pelasgiche. La Romani)del Mare, antenati dei Filistei la loro (e degli cervello patria), Messapi da (Mes =ambiente, Liri (Lir = libero), che vuol dire "il paese del në një mendje me ju. Në një rast tjetër, pakt i fshehtë, më shumë i nënkuptuargnerazioni prima della guerraattuali Palestinesi) di Troia, che invasero l’Egitto. ma licentro; distingue Hapi= aperto, paese dai di gente bashkëbisedimi ynë do të dukej disi i se i shprehur vazhdonte midis dy pa- popoloVladimir Georgiev libero, nel 1950, scoprì". Nelaperta), Lazio,Dauni (=separati poi,), Piceni esistono il monte Liri, il fiume Liri e la njëtrajtshëm ngaqë po i rikthehemi të lëve. Thelbi i paktit ishte: hidhni shkel- antichi testi in cui il nome di Pelasgi (Pi=bere; Keni=avete, luogo con njejtit motiv. Por për Evropën ka gjith- ma sa të doni, ne do t’ju mbrojmë, veç era scritto “Pelastoi”, come il nome acqua abbondante). Lo stesso nome monë përjashtim. Për Evropën, për ra- me Perëndimin mos u afroni ! Veç me cittadinadei Filistei-Peleset di nelle Fontana iscrizioni del popolo, Liri Pelasgi, deriverebbe. Diversi da nomi etnici, poi, hanno un significato ben portet Ballkan-Shqipëri-Evropë, rrahja Evropën, kurrë ! Sot pikërisht Evropa geroglifiche egiziane. Uno studioso Pellg (mare profondo, “pelago”). e mendimeve sado i pafundmë të du- është më e domosdoshme se asnjëherë precisodell’Università di Firenzein lingua sostiene che Un’albanese:iscrizioneMa, illirica E-truria nuovamente,del III-II (E=di; chi Truria erano=Cervello, questi paese Pelasgi di gente e dove, ket, nuk është kurrë i tepërt. Lidhur me për ne. Ndërkaq Shqipërisë i duhet i Pelasgi sono un’”arcaica popolazione secolo a.C., attualmente al museo di atë që unë, duke e kritikuar, e mbroj të luftojë përpjekjet për ndryshimin e effettivamente,mediterranea, che è stata di recente Durazzo si , sono in Albania, è stata st abilmente letta: stanziati? Nell'"Odissea" i Pelasgi Ballkanin, është e vërtetë. Eshtë kthyer orientimit evropian, që shfaqen sot, si conriconosciuta cervello stanziata almento), dal VIMessapi “Sopporta il tuo dolore ( Mes e piangi se=ambiente, ti centro; Hapi= aperto, paese di në një farë mode sot ndjesia e turpit rrezik madhor në jetën e saj. Ndodh që secolo a.C. in Iberia e del cui idioma aiuta, però affidalo alla terra calda, ndaj përkatësive ballkanike. Madje po- arsyet për domosdoshmërinë e Evropës gentevengonosi è stabilita laaperta parentela accomunaticon il ),basco Dauni”. alla Grazia Celeste (= ai e separatial SupremoCretesi Bene”. ), Piceni, laddove (Pi =bere; nell'"Iliade Keni=avete," sono luogo stati con citati a puj të tërë kërkojnë t’i ikin gadishullit. të mos formulohen gjithmonë me qar- Ma sempre più, ultimamente, si va Il linguaggio dell’iscrizione è talmente Duket sikur thonë: na quani si të doni, tësinë e duhur. Ndaj unë do të doja të acquaparte.rafforzando l’ipotesi Strabone abbondante che vuole che i affermasimile). all’odierno Lo albanese stessoche che la resta sede nome dei del Pelasgi popolo, era Pelasgi, Dodona deriverebbe, sede di un da antico evropianë juglindorë, euromesdhetarë, përsëritja fjalët: ne kemi nevojë për ju. Pelasgi e gli Etruschi fossero lo stesso difficile pensare che sia stato utilizzato post-evropianë, veç ballkanas jo. Unë E meqenëse gjatë bashkëbisedimit tonë popolo. Diversi studiosi, basandosi su più di duemila anni fa. La ricerca nuk i gjykoj për keq. Për vete nuk ndiej ju cituat një poet, m’a bëtë edhe mua Pellgraffronti linguistici, (mare ritengono che profondo sia è ancora aperta,, la "pelago").verità è forse sul Un'iscrizione illirica del III-II secolo ndonje turp qe jam ballkanas. As kre- më të lehtë parafrazimin befasues të një gli Etruschi che i Pelasgi, a loro volta, punto di essere disvelata? nari, natyrisht. poeti, që thotë se ka raste kur dashuria a.C.,derivino daiattualmente Berberi. Ma esistono al museo di Durazzo, in Albania, è stata letta: "Sopporta Dihet se ky është gadishulli më pro- shfaqet si një nga format më të larta të ancora i discendenti dei più o meno (Tratto ed adattato da uno scritto di blematik i kontinentit. Siç dihet, që ës- arsyes. Tirreni. ilmitici tuo Pelasgi? dolore Il francese Zacharie e piangi Alberto se Arecchi ti per “Liutprand”)aiuta, però affidalo alla terra calda, alla Grazia Alcuni studiosi identificano i PelasgiCeleste con i Peleset e al, una Supremo parte dei Popoli Bene del". Il linguaggio dell'iscrizione è talmente simile Mare, antenati dei Filistei (e degli attuali Palestinesi) che invasero l'Egitto. Vladimir Georgiev, nel 1950, all'odiernoscoprì antichi testi albanese in cui il nome che di Pelasgiresta difficile pensare che sia stato utilizzato più di era scritto "Pelastoi", come ilduemila nome dei Filistei-Peleset anni fa. La nelle ricerca iscrizioni è ancora aperta, la verità è forse sul punto di geroglifiche egiziane. Uno studioso dell'Università di Firenze sostiene che i Pelasgi sono un'"arcaica popolazioneessere mediterranea, disvelata? che è stata di recente riconosciuta stanziata almento dal VI secolo a.C. in Iberia e del cui idioma si è stabilita la parentela con il basco(Tratto". Maed adattato sempre più, da unoultimamente, scritto di siAlberto va Arecchi per "Liutprand") rafforzando l'ipotesi che vuole che i Pelasgi e gli Etruschi fossero lo stesso popolo. Diversi studiosi, basandosi su raffronti linguistici, ritengono che sia gli Etruschi che i Pelasgi, a loro volta, derivino dai Berberi. Ma esistono

 faqja 6 storia Storia Anno 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 6 Bujtës të Largët Konsuj, historianë, gjeografë, arkeologë, etnografë e udhëtarê francezë të shekullit XIX nëpër udhët shqiptare Nga Luan Rama Georgina Mackenzie dhe Paulina Irby, që bilbilat që do më tregojnë për majin përshkruan Dalmacinë dhe Shqipërinë në e bukur”. Në varret e reja, njerëzit Shkrimi i këtij libri nisi krejt rastësisht. vitet 1861-1864, veçanërisht Prizrenin, kanë bërë blatime të shenjta: një Një ditë, një regjisore, një mikesha ime e Gjakovën Prishtinën, tekste që tashmë shportë me bukë, një enë me peshq Kinostudios, me të cilën kisha punuar 25 na i ka bërë të njohura dhe studiuesi të vegjël, një gjellë me bajame, rrush vjet më parë, më solli një video me një Robert Elsie. Ishin gjithashtu misionarët të thatë, oriz të zier apo grurë…” film që kishim realizuar së bashku mbi një jezuitë të vitit 1840, apo françeskanë të Ligjet e maleve, “Kanuni”, i cili edhe bard të këngës epike, që atëherë jetonte mëvonshëm që kërkonin të ndihmonin pse i pashkruar ishte një ligj i patundshëm, në Curraj të Epërm, në një vend tepër të nga afër banorët e atyre maleve që i palëvizshëm, i përjetshëm… spektaklet largët, midis maleve të veriut shqiptar. Një nuk pranonin të tjetërsoheshin. Shumë rreth gjakmarrjes apo pajtimi i gjaqeve, ishin fshat i humbur përmes grykësh pa rrugë, piktorë të famshëm nga vizatimet dhe skena që i çonin këta udhëtarë në kohëra ku për të shkuar atje, duhej të udhëtoje tablotë e tyre të jetës dhe botës shqiptare, shumë të largëta, në kujtesën homerike katër-pesë orë në këmbë. Nuk di se kush janë bërë të njohur për kujtimet e tyre apo romane, në ritet tepër të vjetra frënge më kishte folur rreth atij bardi 105-vjeçar, gjatë udhëtimit nëpër Shqipëri, apo në apo gjermanike, me “Rrethin e gjakut”, i quajtur Mëhill Vukaj, i cili me lahutë pashallëkun e Janinës, siç ishte Charles i cili ishte ende i gjallë në këto male sa në dorë dhe veshur me tirq të bardhë, Cockerelle, që vizitoi Janinën, Durrësin herë gjykohej rreth pagesës së gjakut apo këndonte akoma këngë të gjata në mijëra etj., në vitin 1814. Edward Lear, na la të drejtës për të vrarë. Pajtimi mes dy vargje, këto “monumente” të gjalla të tablo të mahnitshme të qyteteve shqiptare, familjeve në gjak ishte një spektakël traditës epike, i cili zgjohej dhe flinte me të Shkodrës, Elbasanit, Krujës, Tiranës, i denjë për penën e tragjedianëve këngët e Mujit dhe Halilit dhe ato të Ago Kavajës, Janinës, Gjirokastrës etj., si dhe të mëdhenj klasikë, Sofokliu ose Ymerit. Duke riparë filmin në Paris, m’u kujtime mjaft interesante gjatë udhëtimit të Euripidi etj. “Dymbëdhjetë nëna të shfaq menjëherë ai udhëtim i lodhshëm tij në vitin 1848, të cilat i shkroi në ditarin fisit që ka bërë vrasjen, – shkruante dhe i paharruar, ai udhëtim në ato shtigje e udhëtimit. Ai kujtonte me humor atë Cyprien Robert, dëshmitar i këtij që kalonin buzë greminash, mes pamjesh skenë interesante në Elbasan kur njerëzit spektakli, - vijnë duke mbajtur në gji përrallore, të papara ndonjëherë në i mblidheshin përreth dhe e merrnin foshnjat e tyre dhe ato rënkojnë nga ekranin shqiptar. Nga një lartësi prej 2000 për një lloj magjistari me ato portrete që dhimbja në këmbë të njeriut që ka metrash, në Qafë Kolsh, udhëtari mund të bënte: “Ende nuk kisha filluar mirë pësuar tragjedinë. Ndërkohë pleqtë shikonte atë gropë gjigante, gati kozmike, të vizatoja, – shkruante ai, – kur ia diskutojnë çmimin e gjakut. Të gjitha ku lumi i Cemit, poshtë, dukej si një vijëz behu popullata e Elbasanit një nga një plagët e të vrarët, numërohen me e hollë ngjyrë blu, mes atij gjelbërimi të e dy nga dy, e shumë shpejt u mblodh imtësi, duke caktuar çmimin që duhet madh. Aty fillonin Bjeshkët e Nëmura, një ushtri e tërë me nja tetëdhjetë, paguar si në kodet e vjetra gjermanike trojet e atyre këngëve epike të lindura në apo njëqind syresh, me kureshtjen apo në ritet e vjetra të frankëve. Më shekujt XIII-XIV dhe të përcjella brez pas e etur që u lexohej në sy. Mbarova së fundi shfaqet fajtori, i cili ka varur brezi. Më kujtohet se që nga ajo kohë, së vizatuari ca prej ndërtesave në qafë armën që ka qëlluar viktimën. udhëtimi nëpër malet shqiptare u kthye kryesore, por kur i panë ato, nga Ai zvarritet në gjunjë deri te prijësi i për mua në një pasion të veçantë. Ngjitja turma shpërtheu njëzëri thirrja e gjykimit, i cili i heq atij armën nga qafa drejt majëmaleve ishte një lloj pikëtakimi përgjithshme “Shejtan!” Është pak e dhe e flak tutje. Familjarët e viktimës me qiellin dhe kishte gjithnjë në vetvete çuditshme të shpjegohet, por shumica e marrin dhe e thyejnë atë. Kryetari i diçka të mistershme, si në malet veriore e sehirxhinjve futën gishtat në gojë dhe familjes tundet, qan, vështron qiellin ashtu dhe ato të jugut shqiptar, apo brigjeve filluan të fishkëllejnë si të xhindosur, dhe ndërkohë fajtori i puth gjunjët. të Jonit, në majat e Çikës apo të Pikëllimit. siç bëjnë çirakët e kasapëve në Angli. Por ai i përgjigjet: “Shpirti im nuk shqiptar, apo ato gjatë udhëtimeve të tij energjisë, mençurisë dhe veprimtarisë Në Paris, kisha pasur mundësinë të lexoja Ndoshta ishte një lloj formule kundër është ende gati”. Më së fundi, kur ai nëpër Zagori, Përmet, Berat, Apoloni e së tyre. Veç këtyre, ata kanë ruajtur shumë shënime udhëtimi të udhëtarëve magjisë sime, nuk e di, por papritur është gati ta falë, ai e ngre fajtorin Vlorë;Bujtës po të kështu Largët përshkrimet Konsuj, e konsullit historianë, gojëdhëna gjeografë, dhe zakone arkeologë, kalorësiake etnografë që e udhëtarê francezë të dhe konsujve francezë që kishin përshkuar kuptova absurditetin e qëndrimit e mbytur në lot, e mbështet pas Hecquardshekullit nëXIX Shkodrënnëpër udhët qytetare, shqiptare me të kujtojnë botën e heronjve tanë si Shqipërinë e shekullit XIX dhe pikërisht tim aty, duke vizatuar i ulur mbi një gjoksit të tij dhe bashkë me të hidhen ahengxhinjtë, besimet, jetën e pazarit te “Chansons des Gestes”, (Këngë në ato shënime, unë rigjeja vendet që kisha ledh, ndërkohë që një turmë e tërë në krahët e prijësit pajtues. Një shkodran, këngët historike dhe pasurinë e kreshnikësh), veçanërisht të Garin shkelur dikur si kineast, shtigje thepisjesh, më fishkëllente me sa fuqi kishte. Pa paqe e përjetshme vendoset përmes veshjeve të kësaj zone. Po kaq interesante le Lohèrin… Shqipëria i ka dhënë qafa marramendëse ku ulërinte era, ujëvara marrë parasysh pasojat, shpërtheva betimit midis dy fiseve, të cilët sipas janënga dheLuan përshkrimet Rama e konsujve Dozon gjithnjë njerëz të shkëlqyer Greqisë dhe pllaja dehëse. Përmes librave, zbulova në të qeshur me gulçe, impuls që, shprehjes ‘gjaku u përzje’ bëhen miq apo Degrand për Korçën apo Durrësin e së lashtë, perandorisë bizantine historinë e vërtetë të atyre maleve, të atyre me sa duket, u pëlqeu edhe gegëve, për kokë”… Tiranën, e cila, në atë kohë ishte thjesht një e së fundi Turqisë dhe Greqisë bujtinave të legjendës që nuk ekzistonin më, sepse filluan të gjithë njëzëri të Po kështu, nuk mund të mos fshatShkrimi piktoresk, i këtij ku libri Degrand nisi krejt dëgjonte rastësisht. ehot bashkëkohore…” Një ditë, një regjisore, një mikesha ime e Kinostudios, me të cilën por që kishin mbetur si toponime të vjetra. lëshojnë britma kënaqësie, ndërsa habitesh kur në dorëshkrimet dhe librat ekisha një “Marsejeze” punuar 25 shqiptare, vjet më përshkrimet parë, më solli Nënjë fundinvideo me e shekullit një film XIX, që kishim çështja realizuar së bashku mbi një bard Zbulova copëza jete e historish që kishin ledhet përcillnin jehonën e atij gazi të e këtyre udhëtarëve jo të zakonshëm, e Krujës, Lezhës, etj., apo të “Mirditës së pellazgjike ishte mjaft e diskutuar. Një ndodhur në malet e vendit tim, në qytete e hareshëm”… ata përshkruajnë mikpritjen shqiptare, lirë”të këngës të vizituar epike, nga Hecquard, që atëherë Lejean, jetonte de nga në njohësitCurraj mëtë tëEpërm, mirë të në kësaj një çështje, vend tepër të largët, midis maleve të fshatra, kronika befasuese dhe një epikë që Në vitin 1848, ishte gjithashtu udhëtari atë mikpritje mes një varfërie të madhe, Wiet, etj. Oroshi dhe gjithë Mirdita, (ku Louis Benlow në studimin e tij Greqia shkëlqente në një varfëri të skajshme, ngjarje dhe ish konsulli anglez, Sir James Henry ngazëllimin e malësorit për mikun edhe mirditasit, siç shkruante Victor Bérard para grekëve, shkruante se “në tokën e të cilat menjëherë mendova t’i përcjell në Skeene, që udhëtoi nëpër Shqipërinë e kur ai duhej të vazhdonte zinë për vdekjet “ishin të mbrojturit e Francës”), kishte Greqisë ka gjurmë të shumta të një lexues të tjerë. Ç’ishte vallë Shqipëria e Mesme, duke vizituar vende nga Elbasani dhe gjakderdhjet në familjen e tij, apo të mbetur fortesa e vetme e krishterimit të lirë. qytetërimi më të hershëm në kohë shekullit XIX? Çfarë ndodhte në jetën e gjer në Janinë. Në fakt, udhëtimi i lordit tribusë së tij. Shtëpia e tij, edhe pse Imazhet që na sjell gjeografi dhe historiani sesa qytetërimi i grekëve … dhe se banorëve të saj. Cilët ishin këta njerëz dhe anglez, Byron, në Shqipëri që në vitin e varfër, i ngjante si të thuash një Bérard rreth Elbasanit dhe përshkrimi i shumë nga emrat e qyteteve, maleve, fqinjët e tyre. Nga vinin dhe çfarë ishte 1809 dhe miqësia me Ali Pashën, e strehe të shenjtë, të Zotit, siç e quante atij udhëtimi nga Durrësi, Kavaja e Peqini, lumenjve e personazheve të ndryshëm ardhmëria e tyre… Cili ishte ky “popull veçanërisht libri i tij Pelegrinazhi i Child shqiptari strehën e tij, ku udhëtari drejt Elbasanit, Librazhdit e deri në Ohër, nuk i përkasin mitologjisë greke, por i të Bardhëve”, siç e quante historiani Harold, lanë mbresa të mëdha në shpirtrat i largët ishte si një i dërguar i vetë është plot ngjyra dhe emocione. Dhe po qytetërimit të pellazgëve, dhe se gjuha dhe linguisti Cyprien Robert popullin e intelektualëve europianë për t’i kthyer Hyjnisë… E megjithatë, nuk ka udhëtar t’i krahasosh përshkrimet rreth të njëjtit shqipe është një çelës për deshifrimin shqiptar? sytë nga Greqia e Shqipëria, nga ajo botë që të mos shkruajë për malet hijerënda, qytet nga një udhëtar te tjetri, në kohëra e tyre”. Cyprien Robert shkruante Përgjatë një shekulli, nëpër Shqipëri që ziente në kërkim të pavarësisë. Dhe vargmalet e magjishme shqiptare, vendet të ndryshme, ndien njëherësh zhvillimin në librin e tij Sllavët e Turqisë, se nuk udhëtuan vetëm konsulli François këta intelektualë, në atë kohë u quajtën e thepisura dhe shpesh të pakalueshme, e këtyre qyteteve, edhe pse një zhvillim kombësia e shqiptarëve, popullit të të Pouqueville, gjeografi Ami Boué, Cyprien “levantinët”, pasi ata morën rrugët dhe që mbartin aq shumë mite e histori. i ngadalshëm dhe pa ngjarje të mëdha. “Bardhëve”, “shkon gjer në kohën e Robert apo konsujt francezë Hyacinthe shkuan në gjurmët e lordit anglez, i cili aq Shkrimtari Auguste Meylan, i cili i kishte Madje, disa prej këtyre udhëtarëve, siç pellazgëve dhe popujt grekë e sllave i Hecquard e Auguste Dozon; nuk ishin bukur i kishte përshkruar imazhet e maleve shkelur këto vende që më 1878, kujtonte ishte historiani francez, Joseph Reinach, kanë gjetur padyshim atje, në trojet e vetëm gjeologët Virlet, Viquesnel, Coquand shqiptare dhe shpirtin e këtij populli. Në dhe një legjendë të vjetër që qarkullonte në shkruajnë si të ishin shkrimtarë të tyre”. Po kështu, dhe konsulli francez apo konsujt e studiuesit e tjerë të njohur si sytë e këtyre udhëtarëve të sprovuar u gojëdhënën popullore. “Djalli, thotë një vërtetë, apo novelistë të sprovuar, duke në Shkodër, Alexandre Degrand, i Lejean, De Wiet, Dumont, De Constant, shfaqën rite, zakone, besëtytni e mitologji, legjendë e vjetër malazeze e shqiptare, përshkruar peizazhet dhe botën fshatare cili ishte i pari që shkeli në Koman Batiffol, Bérard apo Degrand, por dhe disa prej të cilave vinin madje që larg, nga – shkruante ai në librin e tij Përmes e qytetare, zemërimin e stuhive dhe dhe bëri kërkime arkeologjike në shumë udhëtarë të kombësive të tjera, kohët pagane, për çka do të shkruanin Shqipërisë, – po kalonte nëpër botë rrugët e përbaltura, çka të bën t’i jetosh nekropolet e hershme të kësaj qyteze, anglezë e skocezë siç ishin Lord Byron hollësisht Robert, Hecquard apo Dumont. me detyrën për të shpërndarë malet drejtpërdrejt ato. Veçanërisht në gjysmën në librin e tij Kujtime nga Shqipëria me mikun e tij, Hobhausse, Sir Thomas “Syri i keq”, zanat, kuçedrat, lubitë e mbi këtë tokë. Duke kaluar nga e dytë të shekullit XIX, shumë studiues e Epërme, pyeste nëse “vallë vërtet Hughes apo Sir Henry Holland, austriakë e dragonjtë, pemët me gurë apo procesionet Mali i Zi, thesi me gurë që mbante që përshkuan Shqipërinë, në shënimet e shqiptarët janë pellazgë, nga ajo gjermanë si Hahn apo Bartholdy, italianë, funebre, ushqimet në varret e të vdekurve, mbi shpinë u ça dhe gjithë ai vend tyre trajtojnë dhe çështjen e prejardhjes së racë që Homeri e cilësonte hyjnore, etj., madje gjer te perandori i Meksikës, gjithçka ishte një botë sa e vrazhdë aq dhe u mbush me gurë… Dhe Shqipëria shqiptarëve, ku spikat sidomos dhe çështja pra të jenë pellazgë të mbetur të Ferdinand Maximilian Joseph, i cili do ekzotike, pasi shumica e këtyre riteve pati pjesën e vet. Ky vend është një pellazgjike. Ndryshe nga Pouqueville që pastër dhe të papërzier deri në ditët të shkruante për shqiptarët, Durrësin etj. kishte pushuar së ekzistuari në shumë nga vendet më të thepisura të botës: hedh tezën se mos vallë shqiptarët kanë tona, duke ruajtur gjuhën dhe shumë Këta udhëtarë, si kronistë të asaj që kanë nga popujt e tjerë të të njëjtit qytetërim male thikë që ndjekin njëri-tjetrin ardhur nga Azia, për Ami Boué-n dhe zakone të tyre, siç afirmojnë dhe parë dhe përjetuar gjatë shekullit XIX, europian. Për vëllain e vrarë diku, motra dhe njëri më i ashpër se tjetri. Në gjithë të tjerët, shqiptarët janë pasardhës disa shkrimtarë modernë që e kanë tregojnë për personazhe dhe ngjarje të kthehej në shpend. Dhe atëherë, na thellësi të luginave rrjedhin lumenj të të ilirëve: “Rrënjët e tyre janë në studiuar këtë çështje?… Por një nga jetës dhe historisë shqiptare, për ndodhi që kujton Hecquard, duke e kërkuar “çdo cilët aty-këtu krijojnë liqene të vegjël Iliri” – shkruante ai, duke shtuar se çështjet më të veçanta dhe që të bie në sy te kanë ndodhur më parë, histori familjesh, mbrëmje mbi çati ajo klithte emrin e të mëdhenj…” Këta udhëtarë, na kanë “shqiptarët janë një popull i bukur disa studiues, rreth Shqipërisë dhe kulturës tribush, njerëzish të zakonshëm, por që e tij”… Mitologji e legjenda. Historiani lënë njëkohësisht të shkruara, imazhet e dhe ndër më të vjetërit e Europës”. së vjetër shqiptare, është përqasja e veriut janë copëza jete që mbushin afreskun e gjeografi Victor Bérard, duke vizituar Shqipërisë së shekullit XIX, pamjet dhe Kështu, konsulli Hecquard shkruante shqiptar, e miteve, zakoneve dhe traditave plot ngjyra të jetës shqiptare, ashtu siç varrezat ortodokse të Elbasanit, shkruante fytyrat e qyteteve të ndryshme shqiptare, të në librin e tij Historia dhe përshkrimi të malësorëve, me botën homerike, një botë ishte dhe ajo familje shqiptare në një në librin e tij Turqia dhe helenizmi jetës së tyre të përditshme, të urbanistikës, i Shqipërisë së Epërme ose i Gegërisë që në Greqi ishte shuar prej shekujsh dhe fshat të Shkodrës që i kërkoi konsullit kontemporan se “anash, në të djathtë të të traditave, zhvillimit të tregtisë e të se shqiptarët “këta ilirë të lashtë tashmë pothuaj ishte harruar, ndërkohë që Degrand të bëhesh nuni i fëmijës së tyre kokës së varrit, te veshi, ka gjithnjë marrëdhënieve njerëzore, midis njerëzve i përkasin një dege të lavdishme të në malet shqiptare, epika homerike jetonte dhe që ai t’i priste flokët. Nga kronistë një dritarez të vogël apo kamare, ku të besimeve të ndryshme, por të të njëjtit racës së bardhë që e quajnë ariane ende në kulturën popullore, ku shpesh të kësaj kohe ishin dhe Sir Arthur Evans siç thuhet, “do të vijnë dallëndyshet popull. Janë tepër të veçanta përshkrimet (të “Bardhët”, L.R.)… Historia na përqasjet e tyre ishin të habitshme. (1877), William Wingfield, (1853), për të më lajmëruar pranverën dhe e konsullit Pouqueville në bregdetin sjell shumë prova të shkëlqyera të (Vijon numrin e ardhshëm) pagina 7 Anno 10 n.5 Ottobre 2012 Documenta

faqja20documenta 

Nga Prof.Dr. Kristo Frashëri Maqedonia antike nuk duhet të identifikohet as vise kanë pasur më parë. Ky cilësim ka brenda saj për nga shtrirja gjeografike, as për nga etnikoni i një varg pasaktësish, madje absurditetesh. Para kademia e Shkencave e Republikës së banorëve me Republikën e Maqedonisë së ditëve së gjithash, termi që ata përdorin për dyndje të Maqedonisë vuri në qarkullim në shtatorin tona. Para së gjithash se shtrirja gjeografike e heshtur të shqiptarëve është një abuzim letrar. Ae kaluar “Enciklopedinë e Maqedonisë”, emërtimit Maqedoni, gjatë shekujve nuk ka qenë Historia nuk njeh dyndje të heshtura. Dyndjet Shkup 2009, botuar nën kryesinë e akademikut kurdoherë e njëjtë. Kohë pas kohe, kufijtë e saj kryhen kurdoherë me dhunë. Ato që zhvillohen në të saj, Blazhe Ristovski. Në zërin kushtuar territorialë kanë pësuar luhatje. Madje, ka pasur mënyrë të heshtur janë emigrime apo shtegtime. shqiptarëve të Maqedonisë tërhoqën vëmendjen raste kur emërtimi gjeografik Maqedoni është Përdorimi i termit dyndje të heshtura disa formulime të vjetruara, të cilat opinioni zhvendosur krejtësisht jashtë kufijve të sotshëm të Provinca e Dardanisë me kryeqendër Shkupin, publik shqiptar kishte shpresuar se nuk do t‘i saj. Kështu për shembull, në shekujt I-II të erës provinca e Maqedonisë së Dytë (Macedonia dëgjonte më, për faktin se ato kanë qenë gatuar në sonë ekzistonin dy provinca romake me të njëjtin Secunda) me kryeqendër Stobin, provinca e të kaluarën nga mendje të zhuritura nacionaliste emër - Maqedonia e Parë (Macedonia Prima) Maqedonisë së Parë (Macedonia Prima) me maqedone dhe si të tilla atyre u kishte kaluar me qendër Selanikun dhe Maqedonia e Dytë kryeqendër Selanikun në shekujt V-VI të erës koha. Ne nuk do të merremi me përmbajtjen e (Macedonia Secunda) me qendër Durrësin. Te sonë. Hartë e fotokopjuar nga botimi i Akademisë mbarë zërit “shqiptarët e Maqedonisë”, pjesë vepra e gjeografit Aleksandrin të shekullit II Klaud së Shkencave të Bullgarisë: Izvori za Bëllgarskata e Enciklopedisë së përmendur, e cila vuan Ptolemeu (Geographia, Libri 12), Maqedonia e Istorija. Fontes Latini, vëll.I, Sofia 1958. gjithandej nga pasaktësi, pasi debati do të shkonte Dytë, pra provinca e Durrësit shtrihej në veri deri Është përdorur mbasi nuk ka fakte të gjatë. Do të përqendrohemi vetëm në formulimet në derdhjen e lumit Drin, në Lindje përtej Liqenit dokumentuara. Deri sot asnjë historian nuk ka historike që ka Enciklopedia e përmendur të Ohrit deri te qyteti Heraklea i Lynkestëve, kurse ndeshur në burime historike dokumentare, që të mbi të ashtuquajturën vendosje e shqiptarëve në Jug, përtej Vlorës deri në malet Akroceraune vërtetojnë shtegtime në masë të hapura, ca më pak në Maqedoni, pasi këto formulime krejtësisht të Himarës. Më vonë, Maqedonia e Dytë u quajt të “heshtura” banorësh nga malësitë e Shqipërisë të pasakta, pra antishkencore, na kthejnë në provinca e Epirit të Ri (Epirus Nova) me qendër nëpër fushat e Maqedonisë. Në të vërtetë, në shekullin XIX. Aty lihet të kuptohet se shqiptarët Durrësin dhe përfshinte, sipas njoftimeve që Maqedoninë historike, fqinjë e Dardanisë, ka disa nuk kanë qenë të pranishëm në viset e sotme të ndeshim në Notitia Dignitatum (III, 13) edhe një enklava shqiptarësh në rrethin e Manastirit, të Maqedonisë as në Antikitet, as në Mesjetë.E Atyvërteta sotshëm mbi maqedonë shqiptarët synonin e të Maqedonisë bindnin diplomacinë dhe shtrembërimetpjesë të Maqedonisë historikee Enciklopedisë (Epirus nova et së pars Përlepit apo të Veleshit, të cilat mund të thuhet ngulet këmbë se: “Kolonizimet shqiptare në e madhe europiane se viset e sotme të Maqedonisë Macedonia Salutaris). Për këtë arsye, shpeshherë se janë krijuar nga shtegtime të mëvonshme. Maqedoni janë regjistruar kryesisht pas shekullitShkupit veriperëndimore dhe perëndimore nuk u takojnë në burimet historike mesjetare, savante europiane, Por shqiptarët që përbëjnë shumicën në rrethet XVI. Janë dyndur heshturazi (sic!) kur tashmë shqiptarëve ardhacakë, por banorëve autoktonë Arbëria është identifikuar me Maqedoninë (Albania veriperëndimore dhe veriore të Republikës ishin të islamizuar. Dyndjet përfituan nga tollovia maqedonë. Tani që e kanë, si të thuash, tapinë sive Macedonia) dhe shqiptarët e provincës së së sotme të Maqedonisë, që nga Ohri deri në e shekullit XVIII, kur feudalët shqiptarë veproninnga Prof. në Kristo xhep, Frashëri* kanë synime me qitje të largët. Duan Durrësit, janë quajtur maqedonë. Përkundrazi, Kumanovë, kurrsesi nuk mund të quhen enklava, për pavarësinë e tyre nga pushteti qendror të tregojnë se shqiptarët janë ardhacakë, pra banorët sllavë pasi u vendosën në Maqedoni në pasi ata përbëjnë shumicën e këtyre krahinave, dhe përpiqeshin për zgjerimin e tyre edhe në emigrantë ose azilantë. Si të tillë, shqiptarëve nuk fillim u quajtën skllavinë dhe më vonë bullgarë, aq më tepër që këto krahina kanë vazhdimësi Maqedoni. Ali Pashë Janina (në fillim të shekullitAkademia u takon e Shkencavee drejta e “isopolitisë”, e Republikës pra e drejta së që Maqedonisë të kurse vendi vuri i në tyre qarkullim në fillim në Skllavini shtatorin dhe më e kaluarterritoriale me njëra-tjetrën dhe me viset shqiptare XVIII) e kishte zgjeruar pushtetin e vet edhe"Enciklopedinë në marrin pjesë e Maqedonisë", njësoj si maqedonët Shkup në 2009, drejtimin botuar e nënvonë kryesinë Bullgari. e Ështëakademikut e vërtetë të se saj, herë Blazhe pas here Ristovski. të Shqipërisë së ditëve tona. Përveçse këto krahina pjesët jugperëndimore të Maqedonisë, pas sëNë cilës zërin shtetit kushtuar të tyre. shqiptarëve Duket se ata përpiqentë Maqedonisë të spekulojnë tërhoqën emërtimi vëmendjen gjeografik disa Maqedoni formulime është të zhvendosur,vjetruara, të nukcilat kanë bërë pjesë në provincën e Maqedonisë filloi kolonizimi me nga një apo më shumë familjeopinioni aktet publik ndërkombëtare shqiptar kishte të kohëve shpresuar të reja, se që nuk flasin do t‘ipor dëgjonte zhvendosja më, ka për ndodhur faktin kryesisht se ato drejtkanë Lindjes qenë gatuaras në Antikitet, as në Mesjetë, as në periudhën në rreth 30 fshatra. Të gjithë ata arritënnë nga të kaluarënpër emigrantët, nga mendje të cilët edhetë zhuritura kur fitojnë nacionaliste të drejtat e maqedonederi në Selanik dhe e sipërtej të tilla dhe atyre asnjëherë u kishte drejt veriut,kaluar koha.osmane, sikurse do të shohim, banorët e tyre janë Shqipëria e Veriut dhe i takonin fisit geg (pra, në qytetarisë nuk gëzojnë të drejtën e formimit të një në kurriz të provincës së Dardanisë. pasardhësit e stërgjyshërve të tyre, të cilët kanë Ne nuk do të merremi me përmbajtjen e mbarë zërit "shqiptarët e Maqedonisë", pjesë e Enciklopedisë kohën e Ali Pashë Tepelenës, i cili ishte nga jugu, shteti të veçantë, as pjesëmarrjen si trup i veçantë Në pragun e dyndjeve sllave ekzistonin, sipas banuar për shekuj në viset jugore të Dardanisë së përmendur, e cila vuan gjithandej nga pasaktësi, pasi debati do të shkonte gjatë. Do të qenkan dyndur në Maqedoni shqiptarët e veriut !!! në shtetin e tyre nacional. Këto janë pa dyshim njoftimeve që përmban vepra e udhëpërshkruesit dhe në viset lindore të provincës së Durrësit, pra - K.F.). Në Tetovë, Gostivar dhe në vende të përqendrohemitjera, ëndrra kimerike vetëm qënë i formulimet shohin nacionalistët historike me që sy ka tëEnciklopedia shekullit V, e Hieroclespërmendur (Synecdemus, mbi të ashtuquajturën 655, në atdheun e tyre historik. Shqiptarët janë pra, thuhet aty, tashmë kishin dalë pashallarë gjysmëvendosje hapur, e shqiptarëve të cilët flenë në akoma Maqedoni, në djepin pasi e këtoshekullit formulime XVI, 7),krejtësisht përsëri dytë provincapasakta, që pra mbanin antishkencore, emrin banorë na autoktonë, kurse ardhacakë janë banorët të pavarur me prejardhje shqiptare, të cilët kishinkthejnë XIX. në shekullinTë trajtosh XIX.shqiptarët Aty lihetqë banojnë të kuptohet në atdheun se shqiptarëtMaqedoni nuk- njëra kanë Macedonia qenë të Prima pranishëm (Maqedonia në visetsllavo-maqedonë, e paraardhësit e të cilëve janë nxitur kolonizimet. Ata përdornin banda kaçakëshsotme tëe tyreMaqedonisë që nga agimi as inë historisë Antikitet, si ardhacakë as në Mesjetë. apo e AtyParë), ngulet me qendër këmbë Selanikun, se: "Kolonizimet tjetra Macedonia shqiptare vendosur në në Gadishullin Ballkanik në shekullin të cilat e terrorizonin popullatën maqedoneMaqedoni dhe emigrantë, janë regjistruar apo azilantë, kryesisht është një pas fyerje shekullit e rëndë XVI. Secunda Janë dyndur (Maqedonia heshturazi e (sic!) Dytë) kur me tashmë qendër ishin VII të të erës sonë. Me këtë pohim, as që na shkon e detyronin të shpërngulej. Nëpër shtëpitëislamizuar. dhe për ta. Dyndjet Ashtu përfituan siç pritej, nga sapo tollovia “Enciklopedia e shekullit Stobin. XVIII, Me një kur fjalë, feudalët në shekullin shqiptarë VI e.s. vepronin kur ndër për mend të lëvrojmë te shqiptarët pasione fshatrat maqedone vendoseshin familje shqiptare.pavarësinë e Maqedonisë” e tyre nga doli pushteti në qarkullim qendror shpërthyen dhe përpiqeshin filluan për dyndjet zgjerimin sllave e nëtyre Ballkan, edhe në emërtimet Maqedoni. nacionaliste, Ali as t‘ua mohojmë sllavo-maqedonëve Numri i tyre deri në fillim të shekullit XIX Pashëishte kundër Janina saj (në protestat fillim e tëlexuesve sheku shqiptarëllit XVIII) brenda e kishtegjeografike-administrative zgjeruar pushtetin e antike, vet edhe Dardani në pjesëtatdheun që krijuan pas shekullit VII të erës sonë. rreth 20 mijë veta (sic!!!). Që nga viti 1780-1800jugperëndimore dhe jashtë të Maqedonisë, Maqedonisë. Sipas pasojë së cilës e filloi këtyre kolonizimi dhe Maqedoni, me nga një vazhdonin apo më të shumë ishin familje ende në në rrethQëllimi ynë është vetëm të respektojmë saktësinë të ardhurit ishin nga fisi Krasniqi dhe Shalë30 dhe fshatra. protestave Të gjithë krejtësisht ata arritën të natyrshme, nga Shqipëria “Enciklopedia e Veriut përdorim. dhe i takonin Në shekullin fisit geg VI (pra, ato ishinnë kohën shndërruar e Ali Pashëhistorike dhe t‘u vëmë ledh fyerjeve dhe synimeve një fis nga Shqipëria e Jugut (sic!). Ata u vendosënTepelenës, e Maqedonisë” i cili ishte nga u tërhoqjugu, qenkan shumë shpejtdyndur nganë Maqedoninë njësi administrativeshqiptarët e veriut perandorake !!! - K.F.). bizantine Në Tetovë, politike që fshihen prapa këtyre fyerjeve. në Manastir, në Gostivar (Sërbinovë, Gradec,Gostivar qarkullimi, dhe në pastaj vende u vendos të tjera, që të thuhet korrigjohej aty, tashmëzëri me kishin po ato dalë emra pashallarë - në provincën gjysmë e Dardanisë të pavarur meE treta, çështja më serioze e debatit, ka lidhje Recan dhe Cegran), në Kërçovë (Zajas, Arangjelprejardhje kushtuar shqiptare, shqiptarëve të cilëtdhe më kishin pas akoma nxitur ky kolonizimet.zë të dhe në Ata provincën përdornin e Maqedonisë banda kaçakësh së Dytë. tëAto cilatme eidentitetin etnik, apo kombëtar, apo kulturor dhe Popovjan, Oriziare, Sebice dhe Celopek), shkruhej nga e para. Kur këto gërr-mërre dalin ishin përsëri fqinje me njëra-tjetrën. Provinca të maqedonëve të sotshëm. Të gjithë popujt apo terrorizonin popullatën maqedone dhe e detyronin të shpërngulej. Nëpër shtëpitë dhe fshatrat në Kumanovë (Likovë), në Përlep (Desovë, nga pena ordinere as që ia vlen të merresh me to. e Dardanisë vazhdonte të kishte kryeqendër kombësitë kanë një identitet pak a shumë të Zhitoshë dhe Debresht), në Shkup (disa fshatramaqedone Këtë vendoseshinradhë puna ndryshon, familje mbasishqiptar mee. gërr-mërre Numri i tyreShkupin. deri në Përkundrazi, fillim të shekullit provinca XIX e ishte Maqedonisë rreth 20 përcaktuarmijë etnik, apo kombëtar, apo kulturor, të Dervenit, Gumalevë, Novo Sellë dhe Brezë),veta në (sic!!!).po merren Që nga disa viti “akademikë” 1780-1800 të maqedonë. ardhurit ishin Duke ngasë fisiDytë, Krasniqi tani e ngushtuar, dhe Shalë kishte dhe përnjë kryeqendërfis nga Shqipëria një identitet të formuar me ngjyrime të ndryshme Strugë (Belicë e Poshtme) dhe në Tetovë (Tearcë,e Jugut marrë (sic!). parasysh Ata u vendosënnivelin shkencor në Manastir, tepër të ulët në qëGostivar përsëri (Sërbinovë, Stobin. Kufiri Gradec, i tyre kalonte Recan midis dhe Shkupit Cegran), sipas në kohëve, por që në çdo kohë ai i dallon nga Poroj, Gajre, Recicë e Vogël, Shipkovicë, Tetovë,Kërçovë ka (Zajas, zëri kushtuar Arangjel shqiptarëve dhe Popovjan, në Enciklopedinë Oriziare, Sebicedhe Stobit, dhe afër Celopek), fshatit të nësotshëm Kumanovë Kozhle poshtë (Likovë), kombësitë në dhe kombet e tjera. Në komponentët Kalishtë dhe Lisec)”. e Akademisë së Shkencave të Shkupit, ne do të lart në veri të qytetit Bylazora, sot Velesh, e e identitetit bëjnë pjesë, jo vetëm gjuha, doket, Sipas autorëve të “Enciklopedisë së përgjigjemi veçse shkurt. cila kjo e fundit i takonte Pajonisë. Tjetër pikë zakonet, mentalitetet, në disa raste feja, por edhe Maqedonisë”, periudha e dytë e kolonizimeve të Shpresojmë se formulimet fyese, absurde, kufitare ishte qyteti dardan, Sintia, të cilën Tit prejardhja gjenetike. Me sa dimë ne, të gjitha dhunshme shqiptare në viset maqedone, ndodhi provokatore që përmban zëri i përmendur jo vetëm Livi e quan shkoqur “urbs dardanorum” (T. Livi kombësitë e kanë formuar prej kohësh identitetin në fillim të viteve ‘40 të shekullit XIX, pra në vitet për shqiptarët e Maqedonisë, por për pjesëtarët XXVI, 253), diku në luginën e lumit Strimon, e tyre etnik apo kulturor. Të gjithë e dinë se e Tanzimatit. Këtë radhë “ardhacakët” shqiptarë e mbarë kombit shqiptar - tani që Akademia e midis Shkupit dhe Përlepit, nga të cilat kjo e cila është prejardhja e tyre gjenetike. Vetëm erdhën nga Elbasani, Luma dhe Mati, por edhe Shkupit u detyrua ta tërheqë “Enciklopedinë” nga fundit i takonte Maqedonisë. Sikurse shihet, në maqedonët e sotshëm, siç po del nga pena e tyre, nga Korça e gjetkë. qarkullimi për ta rishkruar - këto formulime fyese shekullin VI viset shqiptare të Maqedonisë së duket se nuk kanë ende një identitet të përcaktuar. Vala e tretë e kolonizimit paska ndodhur në duhet të fshihen nga faqet e saj. Meqenëse historinë sotme nuk bënin pjesë në asnjë nga dy provincat Ata janë ende në kërkim të identitetit të tyre fillim të shekullit XX, kurse vala e fundit, pra vala e kombit shqiptar ne e kemi temë qendrore të bizantine maqedone. kulturor dhe historik. Në përgjithësi pranojnë e katërt e kolonizimit shqiptar të Maqedonisë paska punës sonë shkencore dhe jo kujdes anësor, siç Përfshirja nga shumë historianë maqedonë e se i përkasin familjes së madhe etnolinguistike ndodhur pas vitit 1944. Burimi kryesor për këtë e kanë disa akademikë maqedonë të Shkupit, le viseve veriore dhe veriperëndimore të Republikës sllave dhe se procesi i formimit të kombësisë zë ku janë mbështetur akademikët e Maqedonisë të kenë durim dhe ta lexojnë këndvështrimin tonë së sotme të Maqedonisë, sot të banuara në tek ata nisi me vendosjen e tyre në Gadishullin duket se është, siç e cilësojnë vetë, vepra e për historinë e shqiptarëve të republikës së tyre. shumicën dërrmuese nga popullsi shqiptare, - që Ballkanik. Deri në fund të shekullit XIX, madje historianit maqedon, Hristo Andonov Polljanski, nga rrethet e Ohrit, Strugës, Dibrës, Kërçovës, edhe deri në pragun e Luftës së Dytë Botërore, Shtojcë mbi marrëdhëniet maqedone-shqiptare Gabime metodike dhe Gostivarit, Tetovës, Shkupit, Kaçanikut, banorët sllavë të Maqedonisë e mbanin veten në në të kaluarën, “Vepra të zgjedhura”, V.3, Shkup faktologjike Kumanovës - në kufijtë e Maqedonisë historike, përgjithësi si pjesëtarë të kombësisë bullgare. 1981. Nuk është hera e parë që dalin nga qarqet është pra një shkelje e kritereve të historiografisë Që nga fundi i shekullit XIX, lindi tek elitat e nacionaliste maqedone fyerje dhe shtrembërime në Para se të hyjmë në temën e mirëfilltë e ndiejmë shkencore. Me këtë hartë gjeografike të shekullit tyre politike ideja se ata padrejtësisht kanë qenë dëm të shqiptarëve. Më se një herë argumentet e për detyrë të nënvizojmë disa kritere të gabuara që VI, Bjeshkët e Sharrit kanë përbërë për mijëra përfshirë në kombin bullgar. Në qoftë se ata e tyre të ngjizura me hamendje dhe me pasione janë përmban sinteza mbi shqiptarët në “Enciklopedinë vjet, si më parë edhe më vonë, deri më 1913, veçuan veten e tyre nga kombësia bullgare dhe hedhur poshtë nga kritika historike. Megjithatë, e Maqedonisë”, të cilat nuk tregojnë shkencë, por boshtin kurrizor të provincës së Dardanisë apo vunë themelet e kombësisë maqedone, kjo është ata vazhdojnë akoma të përsërisin refrenin e tyre amatorizëm dhe nacionalizëm. Gabimi i parë i të Vilajetit të Kosovës dhe jo siç përbëjnë sot punë e tyre. Ne nuk kemi të drejtë të ndërhyjmë të konsumuar se gjoja shqiptarët në Maqedoni palejueshëm për historianët, madje edhe për kufirin politik midis Republikës së Kosovës dhe në çështjet e brendshme të ndërgjegjes së tyre. janë ardhacakë të zbritur nga skërkat malore të mësuesit e shkollave të mesme, është shkelja e Republikës së Maqedonisë. Gabimi i dytë ka Sigurisht, që nuk na u duk e arsyeshme kur me Shqipërisë së sotme. Synimet që kanë autorët e parimit më elementar të metodologjisë shkencore lidhje me cilësimin që akademikët e Maqedonisë themelimin e Republikës së Maqedonisë ata këtyre formulimeve nuk janë të njëjta me ato që të historiografisë, e cila kërkon që ngjarjet u bëjnë shqiptarëve si banorë të dikurshëm të filluan të pretendojnë se ishin pasardhësit e etnisë kishin paraardhësit e tyre nacionalistë para se të historike të shihen në kohë dhe në hapësirë. maleve të Shqipërisë, të cilët më vonë qenkan maqedone të kohës antike dhe se Aleksandri i formohej shteti maqedon. Në shekullin XIX dhe në Është pikërisht ky gabim që vihet re në zërin dyndur “heshturazi” në fushat e Maqedonisë, Maqedonisë ishte figurë e ndritur e historisë fillim të shekullit XX, gjyshërit e nacionalistëve të shqiptarët e Maqedonisë. Në bazë të këtij parimi, duke ia ndryshuar karakterin etnik sllav që këto antike të maqedonëve sllavë. Etnocultura Anno 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 8 Studimi i një shembulli të teorisë së Zhejit! (NJE APLIKIM I TEORISE SE TIJ) eshte e njejta nga permbajta attributive, siç e pame tyre. Vete fjala LIMAN duket se permbane ne thelbin me lart ne shume shembuj me LUCE ( italishte ) e saje dy terma foljesh Li (th/dh) dhe Man/mban. Nga Kol Marku apo Lumen ne (Latinishte). Keshtu kemi rrenjen e LI(dh) Man ,Keshtu do te kemi thelbin e fjales LI + fjales “DR”,ekujvalente me Latinishten dhe Italishten Man = LIMAN qe perben fjalen e perbere. “LU” Por me kete rrenje na krijohet dhe nje fjale Pra ne kete rast kjo fjale eshte perdorur nga jate nje aktiviteti te rendishem qe kishte te tjeter si: DR+ Y = DRY = Mbyll, kyç, kufizoj, etj, Shqiptaret e lashte dhe eshte marre me pas nga bente me kuptimin dhe aplikimin e teorise se qe do te thote se rrenja ne shqipe “DR” pafaqeson Greket. Kjo fjale duket se ka mbetur ne greqishte nga GP. Zhejit, na ka dale, se elemente te veçante dhe driten e pafundeme qe perhapet ne kozmos por shqipja e lashte e pa ndryshuar dhe ndryshimi qe qe argumentojne kete teori, -te cilen na ka sjellur ne dhe kufizimin. shikohet ne zanoren “E” e “A“ ne shqipene sotme, vidio kumtesen e saj studjusja Eva Brinja-, ka disa Perfundim: Ne te gjitha gjuhet kemi rrenjen mund te kete qene metamorfoze e kohes, pasi kjo shembuj ne pamjen e jashtme apo kendveshtrimin e L+u = “LU” rrenja e fjaleve Lumen = DRITE fjale qe studjuesit e kane evidentuar si greke, nuk e e pare, -per ato qe akoma nuk kane depertuar ne dhe SHKELQIM. Rrenja ne gjuhet e Europes permbane prapashtesen greke “ OS”. Keshtu limani kete teori- , te krijojne pershtypjen “sikur nje gje nuk “LU” = “DR” ( rrenje e Shqipes). Ne italisht kemi si vendi ku lidheshin anijet sherbente dhe si nje vend shkon mire”. Por gjithnje duke menduar parapraksht L+U = LU+CE = LUCE / DRITE. L+U = LU kufizimi sepse lidhja te kufizon levizjen, pra te mbyll se ky duhet te ishte vetem nje iluzion, i vura qellim =LUCCHETTO = Celes, kyç, qe ka funksionin si me kyç, te limiton. Megjithate LIMES ne gjuhen vetes qe ta thelloj studimin tim per keto shembuj, e mbylljes te kufizimit te limitimit. Pra do te kemi latinishte eshte fjale e drejtperdrejte siç e pame me me mendimin per ta kuptuar me mire kete dije dhe rrenjet,ne latinisht/Italisht dhe shqip qe paraqiten lart qe ka te beje me kufirin apo kufizimin. gjithnje duke patur idene e pandryshuar, qe te mos i me germa te ndryshme por qe nenkuptojne te njejtin mbaja anen askujt. Dhe ja ç’fare me rezultoj ! fenomen LUCE = DRITE. Perfundim i pergjithshem ! Rrenja simbol “ LU <=> DR” Se Pari: Si Lumen dhe Limes, permbajne Hipoteza e ngjashmerise se dy fjaleve Keshtu do te kemi nese e paraqesim ne forme rrenjen “LU” (cchetto) / kyç dhe“LI”( mes)/ kufi LUMEN dhe LIMES ! lineare LU(ce) - LU-CCHE-TTO( Kyç/ çeles)= dhe kemi dhe rrenjen shqipe “LI” ( lidh) , qe kane Keshtu ne nje shembull qe eshte pjese e shume DR(ite) -DR-Y( Kyç,Celes). Dime se kyçi apo çelsi dhe domethenjen kyçjes kufizimit te levizjes). Por shembujve qe jepen per argumentimin e kesaj teorije LUME/Drite qe vjen nga LUMEN /DRITE. LUME/ apo Lucchetto, kane si atrbute kufizimin, limitimin, gjithashtu siç thame me siper rrenja DR qe eshte kemi disa fjale ne gjuhen latine si psh, LUMEN dhe drite, Splendore/ shkelqim, Stelle/ Yll, Sole/ Diell/ pra te ndalojne te kufizojne veprimin, te vene kufi ne baze te shqipes per te tergonte si DR+I(ten) LIMES. Djell. Latinisht = Luminaria ose Luminare nuk te lene te veprosh, apo te kalosh. qe perfaqeson lirine, perhapjen ne pafundesi Nje rast i tille dhe per nje italisht foles apo njohes (eshte nje gje qe perhap DRITE (LUME) nje e tille dhe DR+Y(nin) qe nenkupton kyqjen, mbylljen, i latinishtes, i cili akoma nuk e ka kuptuar thelbin e konsiderohet Finestra/ dritarja ( onde pure/vale te Po cilat jane disa karakteristika te DRITES? kufizimin. Pra simboli i simboleve te kufizimit tek te kesaj teorije krijon nje “shije te hidhur” aqsa mund pastra drite ). Rumanisht = LUMINARE, LUME. Luce( drita italisht ) apo Drita ( shqip), perhapet dy fjalet limes ( kufi ) qe ka te beje me kufizimin dhe ti duket se ketu “ka dicka per te rregulluar”. Por Portugalisht = LUMINAR. Spanisht = LUMNARA ne te gjitha drejtimet, por ne kohe dhe ne Hapsire Lidh qe ka te beje qe ka te beje po me kufizimin. Pra ne fakt ketu nuk eshte faj i teorise apo i atyre qe e ( Finestra sopra la porta/ dritarja siper portes) vjen eshte dhe e kufizuar, pasi do te mvaret nga distanca rrenja nje bashtingllorshe “L”apo e kombinuar me studjojne dhe e aplikojne, por eshte, moskuptimi i nga LUMEN, ose LUME. kozmike qe pershkon dhe nga forcat themelore qe e zanore “I” qe ben “LI” do te kene te njetin kuptim saj, apo marrja ne konsiderate e pamjes e jashtme, te karakterizone kozmosin. Pra duke ditur se drita ka ate te kufizimit. ballafaqimit te te fjaelve pa hyre ne brendine e tyre. LUMINOS nje kufi fizik shpejtesie ajo ne nje distance te caktuar Se dyti: Rrenja “DR”(ita) = “LU”(ce) = Fjalet e marrura si shembuj me siper ne Latinshte, Rumanisht = LUMINOS, Frengjisht = kozmike, permbane nje shpejtesi te caktuar. Ky kufi ben fjale per driten e Djellit, te Yjeve apo per Lumen dhe Limes, sipas teorise se Zhejit, kane UMINEUX, Catalne = LLUMINOSUS vjen nga shpejtesie qe shpjegohet nga (mekanikes kuantike). pasqyrimin nga Hene te drites se djellit, gjithashtu ngjashmeri sepse qe te dyja kane te perbashket LUMEN dhe behet LUMINIS – LUME dhe kjo Ne kozmos jane individualizuar tre forca themelore ben fjale dhe per shkelqimin. Pra keto fjale ne dy kufizimin ose kufirin. Pasi Limes ( latinisht) do nga LUCEO ( Isplendo). LUME: vjen nga LUMS, qe gjenden ne baze te shkembimit te energjise midis gjuhet kane te perbashket “thelbin kuptimore te te thote kufi ashtu si vete fjala Confine qe perdor Frengjisht=Lluminaria, Catalane = LLUMS, grimcave qe perbejne strukturen e universit: terheqja ndriçimit”,perhapjes dhe te shkelqemit. Por ekziston Italishtja. Mirpo Lumen ( Drite) qe na del si shembull Spanjolle =LUMBRE, Portugalisht = LUME vjen gravitazionale, terheqja elektrodebole dhe terheqja dhe ana e kundert. Keshtu qe kemi nje domethenje te ne pamjen e pare te duket sikur nuk ka ne thlbin e nga,Latinisht = LUMEN e cila vjen nga LUC-MEN, nulleare e forte. dyfishte, pasi kemi dhe kalimin e shpejtesise fizike te saj kuptimin e kufirit, por ne fakt duke ju referuar Gotisht = LAUH-MUNI / lampo/ drite rrufeje vjen Keto forca shpjegojne dhe faktin perse drita ka nje drites qe çonte ne aplikimin e tre forcave themelore teorise se Zhejt me nje metode te ngjashme me te, por nga LU-C-EO (Risplendo/ shkelqen). Shkelqimi qe nje natyre dyfishe dhe sillet here si energji dhe here kozmike qe shpjeogova me lart. pa perdorur algoritmin simbolik na del se Zheji ka te lind nga gjerat Lucente eshte e njejta gje qe ben si materje. Pra duke qene se drita ka nje sjellje te Pra kyçja, mbyllja, lidhja kufizimi, perbejne plotsisht te drejte. Le te hyme me ne detaje. dhe LUMEN. Fjala LUME lind nga LUCE/ drite. dyfishte, ajo do ti modifikoje keto cilesi pasi te kaloje thelbin simbolik te dyfishte te LUCE = DRITE, qe Funksioni i LUMEN eshte qe te NDRICOJE kufirin e shpejtesise se saje qe njihet se ka nje vlere kuptohet dhe se perhapje e shkelqim, por dhe Te provojme nese Zheji ka te drejte ! Perfundimi i pare paraprak ! ne boshllek te barabarte 299.792,458 Km/sek ose e kufizim apo kufi. Keshtu qe fjala LUCE dhe LIMES Per ti dhene nje pergjigje kesaj “mosperputhje Latinishtja eshte baza e te gjitha gjuheve neo latine njejte afersisht me 300.000 Km/sek. permbajne “thelbin kuptimore simbolik te ne pamjen e jashme”, por qe ne brendine e saj dhe rrenja “LU” eshte thelbi i te gjitha fjaleve te te Keshtu psh nese, nese i referohemi shpejtesise kufirit”, kufizimit dhe mbylljes apo kyçjes. Pikerisht do te vertetojme se ka nje thelb filozofik te njejte gjitha gjuhet Europiane, siç e pame me lart. fizike te drites ne nje distance Hene-Toke ( duke per kyçjen e drites na flet dhe Zheji. dhe qe te dy fjalet permbanje ne brendime e tyre marre si pike referimi qendren e Henes dhe Tokes) Keshtu, siç e shohim nga analiza qe trajtuam KUFIZIMIN. LUNA/ HENA = 384 400 km, do te pershkohej per rreth 1,28 sek. me lart, shembujt e paraqitur, nga Zheji ne teorine Pikerisht teorija e Zhejit nepermjet algoritmit Ne gjuhen sllave antike, Sllovake, Bohemese, Kjo shpejtsi fizike e drites, perben dhe kufizimin e tij, pavarsisht se ne pamjen e pare te jashme te simbolik, shpiegon fjalet e kunderta, por qe kane Polake vjen nga LUSNA me rrenje LUX ose LUCE dhe limitin e saje, por nese kemi kapercim te kufirit duken sikur nuk ka perputhje, kjo duket ne nje pamje brendine e njejte. Por natyrisht dhe vete autori i qe do te thote DRITE. Pra Hena ka atribulin e te kesaj shpejtesie siç na sugjeron fizika kuantike, siperfaqesore, si nje pershtypje e rastit, por ne fakt i Teorise, ashtu dhe studjuesit se saje dhe midis tyre shkelqimit te DRITES se DJELLIT. Ne gjuhen antike at’here do te kemi dhe modifikimin e menyres se Madhi Petro Zheji ka shume te drejte. Ky eshte Eva Brinja, -e cila e studjon dhe e ndjek nga afer sllave kjo fjale quhet LUCA ( Luna/Hena). sjelljes se drites si materje dhe si energji. (thellsisht e nje zbulim i madh qe duhet te merret ne konsiderate kete teori- jane te bindur se nuk do te jete e lehte qe Ne greqishte hena quhet Seléné qe thuhet se vjen shpiegon mekanika kuantike) nga studjuesit dhe te depertohet ne detajet e tij. te njihet dhe pranohet, pasi qe ta kuptosh kete teori nga Selas ( splendore/shkelqim). Por ne fakt kjo e Analiza e fjales latine LIMES (Kufi) ! Shembujt e kane domethenjen e tyre por duhet te pakten duhet qe te zotrosh tre elemente kryesore: fundit nuk shpjegohet me greqishten por mund te LIMITARE (kufizim) permban formen te dihet te depertohet ne misteret qe ato fshehin, te njohesh shkencat si: matematiken ( algoritmin shpjegohet, nepermjet Shqipes. SEL-ENE = SEL- LIMENTUM qe eshte e njejte me ate LIMEN = LIC- pikerisht ne misteret qe ka zbuluar Zheji dhe ne simbolik), fiziken kuantike, filizofine, dhe gjuhen AS = SHKELQEN (shqip) = SELEN. Pra behet MEN ( qe eshte kuptimi gurit trasversal qe vihet mbi ato qe na tregon si shembuj studjusja e etnokultures Shqipe. fjale per atributin e henes qe eshte shkelqimi i drites porten e shtepise) dhe qe ka lidhje me fjalen LIMUS Shqipare Eva Brinja ne vidio kumtesen e saj. Nese do te mungojne keto elemente kjo teori se djellit . Shqip = Hane = greqishten Ganos ( = LIC-MUS me prejardhje nga nje rrenje LIK, LIC e

eshte e veshtire qe te kuptohet apo pranohet. Por splendore/ shkelqim). Shqip = H-AN-E, Greq = cila ka sensin qe te jete trasversale

∑ gjithashtu, nuk mungojne dhe ato persona qe nuk i G-AN-OS. Keshtu kemi prapashtesen Greke “OS” ose me mire direkt e perafert ∑ er scoprire le radici e zbuloshe rrenjet kane kualitetet e duhura per te shpjeguar me metoda dhe “H” ne shqipe eshte bere “G” ne Greqisht. dell’albero gene- e trungut gjinetik me LIMES, LIMITES, LIMITE- P alogico bisogna T patjeter duhet te essere muniti di conoscenza jesh i paisur me dituri e ku- te peraferta, pa i rene ndesh kesaj teorie. Gjithashtu e coraggio, cose che a noi rajo, te cilat ne shqiptareve Ne greqishte behet fjale per shkelqimin, qe KONFINE (Kufi). Pra shohim albanesi non mancano. nuk na mungojne. «Le stelle non si vergogna- «Yjet nuk e kane per turp te nuk mund te mohohet dhe prezanca e skeptikeve, no di sembrare lucciole, ma duken si xixellonja,por dhe eshte atribut i henes ndersa ne Shqip behet fjale qarte se kemi te bejme me nje kufi anche le lucciole si onorano xixellonjat e kane per nder di sembrare stelle». te duken si yjet». mosnbesuseve, por koha do te vetreteoje se kjo teori pikerisht per objektin qe e pasqyron driten e djellit dhe kufizim. ∑ ∑ do te sqarohet pjese pjese, si pjese te se teres dhe qe nenkupton planetin Hene. Greket e moren kete Nje pershtypje e gabuar e . Anno 8 . Distribuzione gratuita in: Mensile di attualità Mensile di attualità e ecultura cultura italo-albanese italo-albanese Albania, Australia, . numero 2 . . Belgio, Canada, Germania, keshtu do te marre forme te plote. fjale nga pellazget dhe e greqizuan duke i shtuar Direttore editoriale: Hasan Aliaj Grecia, Francia, Italia, studjuseve per ngjashmerine . Giugno 2010 Anno 10 = Numero 5 = Ottobre 2012 Stati Uniti e Svizzera Per te depertuar me ne brendi te ketij problemi prapashtesen e famshme greke “OS” dhe duke me greqishten te fjales Limen, Giorgio Castriota Gjergj Kastrioti Gjergj Kastrioti une kam keruar qe te shfrytzoj dhe etimilogjine e i nderruar “H” ne “G”. Ndersa kemi terma me te Scanderbeg Skenderbeu Scanderbeg por dhe qe kjo permban Direttore editoriale: Hasan Aliaj disa fjaleve latine per te pare se çfare prirje kane njejten rrenje si ne gjuhet neolatine ku Hena ne di Rembrandt i Rembrendit by Rembrandt kufizimin! l nostro “Scanderbeg” di Rembrandt van Rijn esi- nga Fotaq Andrea France ur Scanderbeg painted by the prominent paint- ste.Sede Si trova lì, neioperativa ricchi fondi del Museo delle presso Bel- : Hasan Aliaj er Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606 - qe te perafrohen me gjuhen Shqipe,apo me gjuhet I le Arti di Nancy, capitale dei duchi di Lorena. Si kënderbeu” ynë i Rijn Rembrandit ekziston. O 1669) exists. It is over there in the rich inven- Rumanisht = Lunà, Spanjisht / Portugalisht = Luna, Per ndonje studjues LIMEN trova lì, ancora fresco, con la sua sensibile acquaforte, “ Është atje, në fondet e pasura të Muzeut të tory of the Museum of Fine Arts in Nancy, France, the con le tracce della planchette da cui fu ricavato ancora S Arteve të Bukura të Nansisë, kryeqendrës center of the Duchy of Lorraine. It is there, still fresh visibili.via E noi loFilippo toccammo come per salutarlo,Coridoni lo os- së dukëve të 23,Lorrenës. Është 00046 atje, ende i freskët, me with its sensitive etching, with still visible footprints e tjere te Europes, dhe nese kjo ekziston at’here per Frengjisht = ne = latin = na. Por gjithashtu ngjane e perafert me greqishten servammo a lungo, sodisfammo la nostra sete, lo ammi- ravijëzimet e veta gravurore të ndjeshme, me gjurmët of the planchette from which it was made. And us, we Lu Lu rammo pieni di cenni d’affermazione silenziosi dei capi, ende të dukshme të planshetës nga është nxjerrë. touched it with our own hands as if greeting him, we Grottaferrataalla presenza della conservatrice (R oma)del Museo, la sig.ra T el.Dhe ne, +39/3335912236 e prekëm me dorë si për ta përshëndetur, looked at him for long moments, we tasted it with thirsty nje njohes te latinishtes do te jete me e lehte per ta Sophie Harent. Per di più, questo ritratto di Scanderbeg e këqyrëm çaste të gjatë, e shijuam me sy të etur, e eyes, we admired him noding in aprovement in the pres- ka nje ngjashmeri ne rrenje siç e pame me lart dhe LIMEN ( Porto/ Port ) dhe non risulta sconosciuto agli amanti dell’arte albanesi. admiruam gjithë lëvizje pohuese e të heshtura të ence of the keeper of the museum Sophie Harent. This Eppure, è sorprendente sapere che la storiografia al- kryeve, në prani të konservatores së Muzeut, Zonjës portret of Scanderbeg is not uknown to the Albanian banese ha definito [email protected] ritratto del nostro Eroe sem- Sophie Harent. Për më tepër, ky portret i Skënderbeut artlovers. However, the big surprise is that the Albanian krahasuar me gjuhen shqipe per ta kuptuar me mire. ne gjuhet Sllavo antike, Sllovako, Bohemo Polako sipas radhes se kesaj analogjije plicemente come un’opera anonima, di fantasia, prove- nuk është se është i panjohur për artdashësin shqiptar. histography has described this portrait of our hero as niente dalle profondità dei tempi non identificata, senza Mirëpo, çudia këtu është se historiografia shqiptare e only an anonymous portrait, as a fantasy, that has come che i [email protected] in essa contenuti fossero decifrati, seppur ka cilësuar këtë portret të Heroit tonë thjesht si vepër from the depths of an unidentified time period, undecif- Krahas kesaj, perveç rruges etimologjike, na del dhe pubblicata ovunque, ieri e oggi, perfino sulle cartoline anonime, fantaziste, ardhur nga thellësitë e kohërave ered from the mysteries that it carries on, even though =Lùcna=Lùcina= Lusna = LUSNA (qe vjen nga etimologjike qe ekziston midis o i poster, ultimamente anche a colori. e paidentifikuar, e padeshifruar nga misteret që ka it was published time after time, even it was made into In verità, il primo segnale utile all’identificazione mbartur, ndonëse e botuar lart e poshtë, dje dhe sot, greeting cards and posters recently in colour. di queso [email protected] come uno dei disegni di Rembrandt lo madje edhe kartolinë e poster, dhe kohët e fundit edhe In fact, the first sign for helping to identify this kuptimi i brendeshem thelbsore i fjaleve qofte ne ana e njejta rrenje –Lux,Luce, Luceo qe siç duket kane PORTO dhe PORTA qe duhet qe riscontrammo nel Catalogo regionale “Dei libri d’arte me ngjyra. portrait as one of the drawings of Rembrandt was d’antichita posseduti dal conte Cicognara” del 1821, Në fakt, sinjalin e parë për identifikimin e kësaj found in the regional catalogue “From the antique art Hanno collaborato:dove al numero Giovanni 2132, il nome del ritratto “Scanderbec”Armillotta, gravure si vizatim nga MariaRembrandi e hasëm nëT Kataloguneresa books inC possesionarnevalli of count Cicognara” [Dei libri d’arte principiale botkuptimore por dhe filozofike, te cilat risulta elencato tra i “trentaquattro persoaggi storici rajonal “Dei libri d’arte d’antichita posseduti dal conte d’antichita posseduti dal conte Cicognara] of the year patur nje ndikim Latin, ndoshta nepermjet nje shtrati te kene rrjedhur njelloj nga Pòros, ed eroici stampati da F.L.D. Ciartres”. Notammo nella Cicognara” (katalogu i veprave të artit antik, në zotërim 1821, with the serial number 2132, where the name of serie di questi personaggi – che in realtà sono trenta- të kontit Cicognara) të vitit 1821, ku në numrin rendor the portrait “Scanderbec” is found listed between “34 sei, secondo gli studi -, nomi famosi che hannoP lasciatoisani, 2132, emri i portretit “Scanderbec” figuron i radhitur historical and heroic figures stamped from the F. L. D na dalin lidhura dhe me gjuhet e tjera europiane gjuhesore te gjetur aty qe me pare, apo si perhapje via/ rruga, entrata/hyrja, passagio/ impronte nella storia mondiale, quali Attila, Barbaros- mes “tridhjetë e katër personazheve historikë e heroikë Ciatres”. sa, Timur Leng, Dioniso, Atabaliba re del Perù, Archi- stampuar nga F.L.D. Ciartres. “Vërejmë në serinë e këtyre It is observed in the series of these characters – Stefanmede, Pitagora,Kume, Diogene, Platone, Saimir Socrate, Sulejman, Lojla,personazheve - që Moikomnë faktjanë tridhjetë e gjashtë, Zeqo, në which from the reasech there are in fact, - all famous kryesisht ato neolatine. Thomas More, Gaston de Foix, Scanderbeg, Cadamosto, bazë të studimeve -, emra të njohur që kanë lënë gjurmë names that have left their marks in the history of the kulturore. kalimi. Aristotele, Nogai il Grande di Persia, Nangasaki, l’im- në historinë botërore, si Atila, Barbarosa, Timurlengu, world, like Attila, Barbarossa, Timur the Lame, Dionis, peratore del Giappone, Empedocle, Faust, Saladino ecc Dionisi, Atabalipa mbreti i Perusë, Arkimedi, Pitagora, Atabalipa the king of Peru, Archimedes, Pythagoras, Pavli Haxhillazi,ecc. È vero che la maggior parte Gezimdi questi personaggi Llojdia,Diogjeni, Platoni, Sokrati, Andrea Sulejmani, Tomas Mori,Llukani Diogenes, Plato, Socrates, Suleiman, Thomas More, Cfare kam marre si objekt analitik studimore Perfundimi i dyte paraprak! Por dime se ne shqip kemi (21 ritratti) sono disegni di Claude Vignon (1593-1670), Gaston dë Fua, Scanderbec, Kadamosti, Aristoteli, Gaston de Foix, Scanderbeg, Cadamosto, Aristotle, The uno dei pittori francesi esponente dello stile barocco, il Nogai i madh i Persisë, Nangasaki, mbreti i Japonisë, great Nogai of Persia, Suleiman, Nangasaki the king of più famosoTraduttrice: all’epoca di Luigi XIII. BesianaEmpedokli, Fausti, P Saladini,olovina etj. etj. Japan, Empedocles, Faust, Saladin etc. ? Pra keshtu na del ne te gjitha gjuhet qe trajtuam fjalen LIMAN per te treguar dhe segue a pagina 17 segue a pagina 17 segue a pagina 18 Direttore responsabile: Massimo Marciano Ne kete studim kam marre ne analize nga me siper kishim rrenjejn e fjales “LU”kjo ndodhe Portin. Keshtu qe ajo qe thuhet L’Albania e Shqiperia Albania fjalori etimilogjike Italisht. Disa fjale, si Luminare, nese i referohemi dhe fjales Hene ku kemi po te per portin se vjen nga greqishtja il Proprietariomovimento ed editore:dhe Ulevizjaniversità Popolareand the deifree Castelli R'Albanëtomani me Direzione,libero redazionee e lire amministrazione: e movement via Cavour n. 21, 00044Famë Luminos, Lume, LUNA, dhe Limites, Limes, fjale njeten rrenje. Me siper na doli se ne te gjitha fjalet LIMEN, kjo eshte nje fjale qe e senza visto pa viza without visas në Mijëvjeçarë' Frascatinorevole Presidente (Roma).della Commissione Tel.humë 0689012752, i nderuari President i Komisionit fax 0662276721,reatly honored president of the Europe- e-mail mediaser- qe kane te bejne me driten shkelqimin dhe kufirin, kishim te benin me driten dhe henen qe kishte si eshte marre nga Shqipja e vjeter Europea, gentile José Manuel Barroso, Europian, i dashur José Manuel Barroso. an commission, dear Jose Manuel Bar- pagina 2 O vi saluto amichevolmente da Valona e S Unë ju përshëndes miqësisht nga Vlora G roso I greet you from Valona and wish vi faccio i miei migliori auguri. dhe ju uroj gjithë të mirat. you all the best. duke i trajtuar dhe ne gjuhet e tjera te Europes. Ringraziandovi per l’appoggio a noi dato [email protected] atribut DRITEN dhe shkelqimin e drites se djellit. LIMAN; pasi dihet se pellasgo- desidero informarvi che sta per compiersi un Duke ju falenderuar për mbështetjen e By thanking you for the support you have anno dalla felice inaugurazione del mio proget- dhënë du t’ju informoje se po mbushet gati një given, I would like to inform you that it is has to “100 passi verso l’Europa” avvenuto a Pogra- vit nga inaugurimi i suksesshëm i projektit tim been almost a year since the successful in- dec,Registrazione sul lago di Ohr, un progetto che ha conqui del- Tribunale„100 hapa drejt Europës“ zbatuar civile në Pogradec, di Velletriauguration of my project,n. “10011/2003 steps towards del 25/6/2003Il contributo Analiza e fjales DRITE ! iliret ishin zoter te detit dhe kishin stato non solo i cuori e le menti dei residenti e në liqenin e Ohrit-- një projekt ky që fitoi jo Europe”, implemented in Pogradec, a project dell’intera regione, ma anche dei nostri grandi vetëm zemrat dhe mendjet e banorëve të qytetit that won not only the hearts and minds of the degli albanesi al amici europeiPërkujdesja quali Vaclav Havel, Imre Kergrafike:- e të gjithë Bujar rajonit, por edhe Karoshi të miqve tanë të (M&Bhabitants of -the Botimecity and the whole region, dhe but Studio Grafike) LUMINARE Tani analizojme termin Drite. Ne gjuhen shqipe floten e tyre detare, dhe se anijet tezs, Heinz Fischer, Werner Faymann, Benita mëdhenj europian si Vaclav Havel, Imre Ker- also those of our most important friends in Eu- Ferrero Waldner, Michael Spindelegger, Peter tezs, Heinz Fischer, Werner Faymann, Benita rope such as Vaclav Havel, Imre Kertezs, Heinz risorgimento italiano Balatzs, Doris Pack e Hannes Swoboda ecc... Ferrero Waldner, Michael Spindelegger, Peter Fischer, Werner Faymann, Benita Ferrero Latinisht = LUMINARE ( nje gje qe perhap che classificarono l’evento come il miglioreTel. 00355Balatzs, Doris Pack4 e 22Hannes Swoboda33 etj...283 të / Waldner,00355 Michael Spindelegger, 69 20Peter Balatzs, 68 603 kemi rrenjen DR+I = DRI+TE = DR-ITE e cila e tyre i akostonin ne Limanet e dei mezzi per il raggiungimento dell’obiettivo cilët e klasifikuan atë si mjetin më të shkëlq- Doris Pack and Hannes Swoboda etc, who clas- pagina 4 proposto dallo slogan “Riuniamo l’Europa at- yer në përmbushjen e slloganit „T’a bashkojmë sified it as the best way to fulfill our slogan “To traverso la cultura”. La realizzazione di questo europën nëpërmjet kulturës“. unite Europe through culture”. progetto ha fatto in modo che venisse proposta Për këtë projekt unë tashmë jam propozuar For this project I have been nominated to la mia candidatura per il premio “European për marrjen e cmimit „European Citizen Prize“, receive the “European citizen prize” award, an Citizen Prize”, consegnato dal presidente del cmim ky që e jep presidenti i EU Parlament në award given out by the president of the EU Par- parlamento europeo a Bruxelles. Bruxelles. liament in Brussels. Kujtese dhe Nel quadro dell’inaugurazione del progetto Në kaudër të inaugurimit të këtij projekti Within the inauguration of this project I ho avuto il piacere e l’onore di ricevere una let- unë pata kënaqësinë dhe nderin të marrë dhe had the pleasure and honor to receive a letter tera da voi in cui Lei, gentile amico, assieme al një letër nga ana juaj në të cilën ju i dashuri from your part in which, you my beloved friend, mirenjohje gradimento delle mie idee e dei miei concetti Mik bashkë me kënaqësinë qe ju sollën idetë together with the pleasure that these ideas and mi scriveva alcune delle sue idee sull’identità dhe konceptet e mia më derguat edhe disa ide concepts brought to you, send me some of your për Nenen e l’unione dell’Europa. tuajat mbi identitetin dhe bashkimin europian. own ideas about the identity and the EU. segue a pagina 19 segue a pagina 19 segue a pagina 19 pagina 9 faqja 9 arbereshet

pagina 9 Anno 10 n.5 Ottobre 2012 Arbëreshët

-Katundi, Comune al- governanti di Napoli, osteggiati e a volte Grecibanofono in provincia di anche perseguitati. Prende il via, così, Sui Monti Dauni Avellino unico paese alloglottoArbereshe una nuova vita dell’antichissima Greci, (= italo-albanese) di tutta la Regione che si sviluppa nella civiltà albanese si parla albanese Campania, deve il suo nome ai suoi fon- dal 1461-1462 fino ai nostri giorni. Le datori: i Greci. Nel 535 d.C. l’imperatore I Greci famiglie, o fuochi, censite ufficialmente e di Antonella Caggese di Costantinopoli, Giustiniano, al fine residenti in Greci risultano 75 nell’anno scacciare i Goti dall’Italia, vi inviò Belisa- 1595, nel 1648 sono 136, nel 1669 rio al comando di una spedizione mili- ammontano a 142, nel 1694 n. 103, nel Rafforzata l’amicizia tra tare. Questi, ci dice la storia, fondò nella 1757 n. 234 per 1026 ab. (cfr. “Catasto Casalvecchio di Puglia e il Italia meridionale molte colonie greche, Onciario”). tra queste Greci. Il nome rimase anche Gli Albanesi che ripopolarono Greci Comune kosovaro di Zhur dopo la distruzione, avvenuta per opera erano cattolici di rito greco-ortodosso. dei Saraceni, nell’anno 908 disperden- Il rito greco si conserva ancora oggi nei rimo impegno istituzionale del done la maggior parte degli abitanti, che, Paesi albanofoni di Calabria e Sicilia nuovo anno per il presidente probabilmente, trovarono rifugio in paesi (Eparchia di Lungro (CS) ed Eparchia di Pdel GAL Meridaunia Alberto più sicuri. Per oltre un secolo dalla sua Piana degli Albanesi (PA), a Greci, invece, Casoria che questa mattina ha distruzione e fino al 1039, anno della l’Autorità, sia civile che religiosa, in una presenziato all’incontro tenutosi sua riedificazione, non si hanno notizie hanno subito la dominazione dei duchi d’Aragona, il 18 Agosto 1461 sbaragliò azione indiscriminata di forza e soprusi, in Provincia tra le delegazioni del di Greci. Guevara di Bovino per quasi sei secoli presso Terrastrutta, in agro di Orsara – come quella operata dall’Arcivescovo Comune di Zhur in Kosovo e del In quell’anno 1039 Pandolfo padre I eGreci a questi versavano la imposta feudale nelle vicinanze di Greci, le truppe di Benevento Cardinale Orsini, che poi Comune di Casalvecchio di Puglia, e Landolfo figlio, principi di Benevento, chiamata “terratico”, nel 1922 ancora le comandate dal Conte Giacomo Piccinino salì al soglio Pontificio con il nome di due realtà territoriali legate dalle concessero ai Conti Adelferio e Potone- Greci-Katundi,terre di Cannavale, Comune di albanofono Monte del in provinciaNiglio di(esile Avellino e piccolissimo unico paese alloglottoArbereshedi statura) e dallo (= Benedetto XIII, – riuscì nel corso degli culture arbereshe e shqiptare e catapano, cioé governatore -la facoltà italo-albanese)e di Vado del di tutta Conte la Regione erano posseduteCampania, devestesso il suo Duca nome D’Angiòai suoi fondatori: che, inseguìto,i Greci. Nel anni a distruggere ed abolire il rito soprattutto dall’uso della lingua di riedificare l’antica e distrutta città di 535da d.C. Maria l’imperatore Guevara, di Costantinopoli, ultima figlia Giustiniano, del “rischiava al fine scacciare di essere i Goti preso, dall’Italia, se giunto vi inviò greco e tante, ma non tutte per fortuna, albanese. Belisario al comando di una spedizione militare. Questi, ci dice la storia, fondò nella Italia Greci, “… civitatem quae vocatur Graeci, Duca Prospero, rimaritata a Giulio Leka che fu presso le mura di Troia, gli bellissime tradizioni orientali. Non ebbe, Il piccolo Comune dei Monti quae nunc destrucra esse dinoscitui; ad meridionaleDukagini (dimolte nobile colonie e greche, valorosa tra queste stirpe Greci.abitanti Il nome non rimase l’avessero anche dopo tirato la distruzione, dentro comunque, la forza di soffocare la lingua avvenuta per opera dei Saraceni, nell’anno 908 disperdendone la maggior parte degli abitanti, Dauni, infatti, fu fondato intorno restaurandam et reconciandam eam….” che,albanese) probabilmente, dal predetto trovarono Duca rifugio adottato in paesi con più l’aiuto sicuri. di Per una oltre corda. un secoloDi là partì dalla per sua materna albanofona. Dopo il 1860, dalla al 1500 da alcuni profughi greco- recita il “diploma di concessione”. distruzionenel 1914 e fino come al 1039, figlio, anno per della non sua riedificazione, far Genova, non e si s’imbarcòhanno notizie per di Greci. la Francia”. provincia di Foggia, a seguito del riordino albanesi, che lasciarono la propria Da questi, pertanto, la città di Greci estinguere il casato dei Guevara. Il re A seguito di questa vittoria Ferdinando del nuovo Regno d’Italia, Greci passò a terra per non sottostare ai turchi venne rivalutata sia nella estensione Ind’Italia, quell’anno dopo 1039 l’adozione, Pandolfo padreha provveduto e Landolfo figlio,fu principi proclamato di Benevento, re di Napoli. concessero Il re,ai Conti in far parte della provincia di Avellino. ottomani. La popolazione locale territoriale vastissima oltre modo, che Adelferioa conferire e Potone-catapano, al Leka Guevara cioé governatore Suardo -laricompensa, facoltà di riedificare permise l’antica agli Albanesi e distrutta che città Alla fine del secolo (1898) Greci ha conservato nei secoli l’uso della nella posizione strategica di dominanza died Greci,ai suoi “… discendenti civitatem quaeil titolo vocatur di Duca. Graeci, lo quae desideravano nunc destrucra di restare esse dinoscitui; in Italia ead contava 3863 abitanti faceva parte del lingua albanese tanto che oggi sulla valle del fiume Cervaro. Riprese ad restaurandam et reconciandam eam….” recita il “diploma di concessione”. Da questi, pertanto, Circondano di Ariano e del Mandamento Morto Alfonso I d’Aragona, sul trono di scegliersi il luogo dove dimorare. Casalvecchio è un paese bilingue: essere il Centro principale tra Savignano la città di Greci venne rivalutata sia nella estensione territoriale vastissima oltre modo, che di Orsara di Puglia insieme con i Comuni del Regno di Napoli gli successe il figlio Questi, desiderosi di menare una vita gli atti pubblici sono in doppia e La Ferrara, essendo Greci feudo di nellanaturale posizione Ferdinando. strategica Questi, di dominanza vedendo sulla vallemeno del grama, fiume Cervaro. scelsero Riprese l’attuale ad essere Greci, il di Montaguto e di Savignano. Nel 1920 Centro principale tra Savignano e La Ferrara, essendo Greci feudo di tre soldati, mentre lingua, e le strade hanno doppia tre soldati, mentre Savignano era feudo che diversi ambiziosi Principi tramavano che era come un fiore in mezzo ad un contava 3200 abitanti circa, oltre i quasi Savignano era feudo di uno e La Ferrara di due soldati, ma, comunque non riuscì più ad avere intestazione, come il corso principale di uno e La Ferrara di due soldati, per spodestarlo per poi rimpiazzarlo intenso e verde bosco. (Si rileva dalle tremila grecesi emigrati nelle Americhe intitolato a “Gjergji Kastrioti” ma, comunque non riuscì più ad avere con il Duca Giovanni d’Angiò, chiese fonti che tutta la zona brulla che ora per motivi di lavoro. Nel censimento del l’antica importanza, perché cadde più aiuto all’eroe albanese Giorgio Castriota sovrasta il paese a quel tempo era un 1931 gli abitanti di Greci erano 2756. (Giorgio Castriota Scanderbeg), volte sotto il dominio di baroni e principi Skanderbeg, amico fraterno del defunto bosco lussureggiante). L’ultimo censimento, effettuato nel 1991, eroe nazionale dell’Albania, anche che, avidi di denaro, lo vessarono in padre Alfonso. Ciò non dispiaque al re Ferdinando, il ascriveva una popolazione di appena se solo gli abitanti anziani parlano ogni modo e molto spesso lo vendettero Skanderbeg sbarcò in Puglia e alla quale capì che questo corpo di fedelissimi 1186 anime, al 1° gennaio 2000 contava correttamente la lingua albanese (anche se riuscì, spesso, a riscattarsi a testa di un esecito che “ascendeva a sarebbe stata buona guardia nel versante una popolazione di soli 991 abitanti; Ed è per questo motivo che già dal costo di enormi sacrifici) fino ad arrivare circa sette mila e duecento soldati di sud-est contro eventuali e temute tale calo è dovuto all’emigrazione per 2008 tra il Comune di Casalvecchio in possesso nel 1445 al conte di Ariano fanteria, oltre due mila e duecento di insurrezioni provenienti da Paesi vicini necessità economiche specie negli anni e quello kosovaro di lingua albanese Inico Guevara, per poi passare nel 1674 cavalleria, formato di scelti ed istruiti (Faeto, Celle S.Vito, Troia, Lucera, etc.) ’50 e ’60 e per un pauroso saldo naturale di Khur è nato un gemellaggio a Inico III col titolo di duca di Bovino soldati, sempre soliti a vincere”, unitosi ancora fedeli agli Angioni. In seguito, negativo, anche se si contano numerosi istituzionale grazie anche ai rapporti e conte di Greci. Gli abitanti di Greci con l’esercito guidato da Ferdinando però, pare siano stati dimenticati dai parti gemellari viventi. e relazioni avviati dall’allora sindaco Michele Boccamazzo, ma in generale Prej Shqiperise ne Greci e ne Washington: dall’intera comunità del piccolo Comune.. E da qui la visita della delegazione di sette rappresentanti istituzionali Kryengritja shqiptare, Liria, dhe Pavarësia ed economici del Comune di Zhur Joseph J. DioGuardi Apulias, dhe tre mije ushtare u kthyen ne Kruje me Kastriotin. Mes atyre qe u vendosen per ribadire e rinforzare l’amicizia President, Liga Qytetare Shqiptaro Amerikane, ne Greci ishin nja dyzen “kapitene” shqiptare emrat e te cileve gjinden kudo ne Greci con gli amici di Casalvecchio. Una sot, ku pasardhesit e tyre mbajne emra origjinale shqiptare si Tozzi, Sasso, Boscia, visita che è stata, anche il primo vero ne u zgjodha per ne Dhomen e Perfaqesuesve ne nentor 1984, dhe fillova Rex, e Pucci – shume te aferm te te cileve tani banojne ne Canton Ohio, Lodi, New momento ufficiale ed istituzionale di te sherbej ne Janar 1985. Une jam rritur ne nje lagje Italiane-Amerikane ne Jersey, dhe vende te tjera ne Amerike. Ne mars te 1929, familja e Angelina Tozzit dhe questo rapporto alla presenza del Avenune Arthur ne seksionin e Bronx-it deri ne vitin 1957, kur familja ime levizi burri i saj, Nicola DioGuardi, erdhen ne Shtetet e Bashkuara prej Grecit. Biri i vetem presidente della Provincia Antonio U Pepe, all’assessore alle Attività per ne Weschester County, dhe une nuk e kuptoja historine e rrenjeve te mia shqiptare i tyre, Giuseppi DioGuardi (babai im), ishte 15 vjec kur arriti me prinderit e tij dhe tri deri sa e pashe babain tim duke folur shqip me shqiptaret nga Kosova (atehere krahine motrat (Ida, Filomena, dhe Elvera) me anije ne Portin e New Yorkut. Edhe pse ishte i Produttive, Pasquale Pazienza, del e Jugosllavise) i cili vijoi nje mbremje per ngritjen e fondeve si Kongresmen ne shtator pashkolluar, Babai im sollin me vete energjine, mencurine, dhe ambicien per sukses te sindaco di Casalvecchio di Puglia, te 1985. Ishte gjuha e vjeter shqiptare qe babai im solli me vete nga Greci (gjuhe qe te Arberesheve (Shqiptaro Italiane) ne Amerike. Por me se rendesishmi, per luften per te Mauro Piccirilli, del presidente di tjeret e degjuan perderisa ai po fliste me motren e tij Iden ne ate mbremje) qe rilidhi drejtat e shqiptareve me vone ne Washington, ai solli gjuhen e vjeter shqiptare, qe do Confcooperative Foggia, Giorgio mua dhe familjen time me rrenjet shqiptare dhe me lidhi me, si Kongresmen, me te behej “shenje” e rendesishme permes se ciles shqiptaret nga ish-Jugosllavia zbuluan Mercuri in rappresentanza del kerkesen e shqiptareve per vetevendosje dhe demokraci ne Ballkan. qe djali i tij, Kongresmen amerikan, ndante gjakun me ta. settore delle cooperazione locale, del presidente di Meridaunia, Alberto Lufta per lirine e shqiptareve e filluar nga Gjergj Katrioti – Skenderbeu ne Kruje Une u zgjodha per ne Dhomen e Perfaqesuesve ne nentor 1984, dhe fillova te sherbej Casoria. ne vitin 1440 vazhdoi pas vdekjes se tij te parakohshme nga malaria ne vitin 1468. ne Janar 1985. Une jam rritur ne nje lagje Italiane-Amerikane ne Avenune Arthur Gli interventi hanno ribadito la Me vdekjen e Skenderbeut, dhe me mungesen e gjeniut te tij ushtarak, Turqit Osmane ne seksionin e Bronx-it deri ne vitin 1957, kur familja ime levizi per ne Weschester volontà di continuare a tenere vive menduan se ata do ta mposhtnin lehte keshtjellen me strategjike te Shkodres qe ishte County, dhe une nuk e kuptoja historine e rrenjeve te mia shqiptare deri sa e pashe forme di collaborazioni e scambi e perforcuarr me kullen madheshtore mbi Kodren e Rosafes ne Shqiperine veriore, babain tim duke folur shqip me shqiptaret nga Kosova (atehere krahine e Jugosllavise) culturali, ma allo stesso tempo appare bashke me bazen e Skenderbeut ne Kruje qe ishte ende e papushtuar. Rrethimet i cili vijoi nje mbremje per ngritjen e fondeve si Kongresmen ne shtator te 1985. Ishte necessario dare impulso anche ad osmane te Shkodres filluan ne vitin 1474 mirepo Sulltan Mehmeti i II-te (“Pushtuesi”) gjuha e vjeter shqiptare qe babai im solli me vete nga Greci (gjuhe qe te tjeret e degjuan iniziative di tipo commerciale ed me nje ushtri prej 250,000 vetesh nuk mund te nenshtronte mbrojtesit e Shkodres qe perderisa ai po fliste me motren e tij Iden ne ate mbremje) qe rilidhi mua dhe familjen imprenditoriale in grado di apportare ishin me pak ne numer por teper te mencur dhe heroike. time me rrenjet shqiptare dhe me lidhi me, si Kongresmen, me kerkesen e shqiptareve elementi positivi e di crescita ad Osmanet me ne fund ia dolen ta pushtonin Shqiperine ne vitin 1480, kryesisht si per vetevendosje dhe demokraci ne Ballkan. entrambi i territori ed in generale pasoje e tradhtise se udheheqesit te Venices, i cili u pajtua per nje traktakt paqeje me Pas mbremjes, une u konsiderove me krenari si “Arberesh” sidomos nga shume alla Capitanata e all’intero Paese del Sulltanin Osman ne menyre qe te mbronte rruget tregtare te Venices permes Detit shqiptare qe jetonin ne rrethin metropolitan te New Yorkut. Une shume shpejt solla Kosovo. Adriatik afer Shqiperise, si dhe rruget e tjera tregtare leverdisese. Populli shqiptar, qe mbeshtetesin dhe shokun tim te fuqishem Senatorin Bob Dole qe te takonte komunitetin E’ stato sottolineato come ishin ne rrezik pa Venicien si aleat, u mposhten. Mijera shqiptare kaluan Adriatikun shqiptar ne Manhattan ne qershor 1986. Pas atij takimi, rezolutat e para u paraqiten partendo dal comune elemento per ne gadishullin Italian per te kerkuar siguri, ku pasardhesit e tyre ende jetojne sot ne te dy dhomat e Kongresit me nxitjen time, fillimisht te mbeshtetur vetem nga linguistico e culturale, si debba ne 51 qytete e fshatra shqipfoles ne Italine jugore, kryesisht ne regjionin e Kalabrise. Kongresmeni Tom Lantos dhe Ben Gilman dhe Senatori Dole. Perderisa shtypja e arrivare a processi condivisi più Do te duheshin me shume se 400 vite para se udheheqesi shqiptar Ismail Qemali do shqiptareve u rrit nga qeveria serbe me ngritjen politike te diktatorit serb Slobodan generali ed importanti per sostenere te shpallte pavaresine e Shqiperise, duke ngritur flamurin kuq e zi ne Vlore, Shqiperi, Milosevic ne 1987, une shumefishova perpjekjet e mia per ta ndryshuar status quone un territorio che vive un difficile me 28 Nentor 1912. dhe poliken e jashtme te gabuar te Departamentit te Shtetit ne Ballkan. Ne 15 korrik momento dal punto di vista politico Megjithate, edhe para vdekje se Skenderbeut ne vitin 1468, farat e lirise dhe 1987, ne mandatin e dyte si Kongresmen, une paraqita nje resolute te fuqishmeme 58 ed economico, così come è stato vetevendosjes shqiptare tashme ishin mbjellur ne gadishullin Italian ne fshatin e Greci, anetare te tjere republikane e demokrate te Dhomes se Perfaqesuesve duke ekspozuar raccontato dallo stesso sindaco afer Napolit. Ne vitin 1461 Papa Pius II, Mbreti Ferdinand i Napolit (biri i Alfonsit), dhe taktikat barbare dhe represive te qeverise jugosllave te dominuar nga serbet kunder kosovaro. Mbreti Ferdinand i Spanjes ia dolen qe te bindnin Skenderbeun dhe 5,000 ushtare te tij shqiptareve qe jetonin ne Kosove, Maqedoni, Mal te Zi, the Luginen e Presheves ne jug Infine, il presidente Casoria ha qe kalonin Adriatikun per te mbrojtur Mbreterine e Napolit ndaj pushtuesve Angevine te Serbise, qe te gjitha ne kufi me Shqiperine. ricordato che il GAL Meridaunia te Frances juglindore. Skenderbeu me ngurritje la betejen me Sulltanet (Muratin e II- Kjo ishte pothuajse 25 vite me pare, the perfaqesonte fillimin e aktivizmit tim agresiv ha ospitato due delegazioni in te dhe birin e tij, Mehmetin e II-te) per te luftuar ne betejen e Apulias, ku francezet – dhe me vone te Shirley Cloyes dhe bordit te Liges Qytetare Shqiptaro Amerikane rappresentanza del mondo rurale dhe colaboracionistet italiane pesuan disfate te shpejte nga ushtaret e trajnuar mire e – per te rekrutuar shume anetare te tjere te Kongresit per kauzen e te drejtave te del Kosovo. L’obiettivo delle me pervoje beteje te udhehequr nga Kastrioti. Nje resultat i betejes ishte nje dhurate e shqiptareve dhe pavaresine e Kosoves. Puna per njohjen kombetare dhe respektimin missioni presso il GAL è stato quello Mbretit te Napolit shqiptareve, qe ishte nje fshat i madh per bujqesi te quajtur Greci (40 e popullit shqiptar – te filluar nga Skenderbeu ne Kruje ne 1440 dhe te rikonfirmuar di trasferire know e procedure ai milje prej Napolit ne provincen e sotme te Avellinos), per te nxitur ata qe te qendronin nga Ismail Qemali ne Vlore ne 1912 dhe Kongresi amerikan ne Washington ne 1987 colleghi stranieri utili per le fasi per sigurine e Mbreterise pasi Skenderbeu u kthye ne Kruje per te vazhduar luften e tij – eshte ende pune ne process e siper ne vitin 2012 perderisa na afrohet 100 vjetori i di start up e di avviamento delle 20 vjecare kunder Osmaneve (Keshtu, Greci u be fshati i pare shqipfoles ne Itali!) shtetit shqiptar me 28 Nentor 2012. attività legate a fondi pubblici per lo Dy mije ushtare qendruan ne Greci ne gadishullin Italian per siguri pas betejes se 25 Gusht, 2012 sviluppo di aree rurali. në rastin e Ahmet Zogut, çelet hapësirë vazhdimisht për t’i rikthyer gjërat në vendin e duhur. Kur është krijuar përshtypja se ka pasur pasqyrim dhe mbetet ndonjë gjë e vogël, nuk ka asnjë përndezje pasioni e vullneti për të shkuar më tej. Mendja ndihet e ngopur dhe kujtesa kombëtare nuk ka ngasje të marrë më shumë. Siç është rasti i Ismail Qemalit, prej veprës së të cilit nuk është thënë më e shumta, por krejtësisht më e pakta. Kështu, mjaft nga ne ndihen të qetë e të papreokupuar se në Tiranë, në rast se pas Skënderbeut, do të gjykohet të ngrihet një monument tjetër, kjo shtatore e madhe e dytë meritohet nga Ismail Qemal Vlora. I treti, sigurisht, prej Ahmet Zogut.

__._,_.___

Anno 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 10 faqja 10- Indipedenza Indipedenza

ISMAIL QEMALI, I HARRUARI I PAHARRUARKUSH E SOLLI FLAMURIN NË VLORË SPIRIDONI APO MARIGOJA Ismail Qemali, i harruari i paharruar Kush e solli flamurin në nga YLLI POLOVINA Vlorë Spiridoni apo Marigoja uk ka shqiptar që nuk e di se ditëshpalljen e pavarësimit tonë Nga Andrea Llukani, Tiranë më 28 Nëntor 1912 e ka bërë N ër të ngritur flamurin kombëtar Ismail Qemali. E njohin me emër dhe me pamje. Pa dyshim pas Gjergj Kastriot patriotët shqiptarë u ndeshën me Skënderbeut është figura më popullore Ppengesa dhe vështirësi të shumta. dhe më konsensualja. Ja pse është dhe do Më 5 nëntor 1912, Ismail Qemali mblodhi të mbetet i paharruar. patriotët shqiptarë në hotelin “Continental” Por atëherë përse qenka edhe i të Bukureshtit, ku diskutuan për pavarësinë harruar? Për një arsye fare të thjeshtë. e Shqipërisë. Ismail Qemali në fjalën e tij Asnjëherë për publikun e gjerë nuk theksoi “Tjetër shpëtim për Shqipërinë është kryer ndonjë përpjekje për ta bërë nuk ka, përveçse të gjenden ca atdhetarë të ditur përmasën e tij të plotë politike me guxim dhe bashkë me mua të hyjmë në dhe intelektuale, njerëzore po ashtu. Shqipëri dhe të kasnecojmë vetëqeverimin Atdhedashurisë sonë, por edhe pasionit e saj”. Figurat më të rëndësishme të nacionalist, të cilin e kemi tipik për nga kësaj mbledhjeje qenë Asdreni, Spiridon shfaqjet e vrullshme dhe të sipërfaqshme, Ilo, Vasil Zografi, Pandeli Evangjeli, i ka mjaftuar vetëm pak gjë: përshkrimi i Luigj Gurakuqi, Dhimitër Berati, Dhame tij si një plak patriot e babaxhan, hipur Kume etj. Ata vendosën që të mbahej një mbi një ballkon, tek ngre flamurin me Kuvend Kombëtar me përfaqësues nga të shqiponjë. Pas kësaj ne mallëngjehemi dhe gjitha krahinat e Shqipërisë. Në mbledhje brohorasim. Për ta bërë gjurmëmbetës u diskutua për flamurin kombëtar dhe këtë imazh-mesazh nëpër dekada të tëra u vendos që të ishte ai flamur që ngriti të këtij njëqindvjeçari mëvetësimi, sepse Gjergj Kastrioti në Krujë. Ismail Qemali me Luigj Gurakuqin vijon edhe tani, na paraqitet një foto. unë munda të mësoj, në mirëbesim, sa të rrallë dhe me shumë kurajë. Patriotët udhëtuan nga Bukureshti për në Vienë, ku Ndërkohë janë shumë të paktë ata që e vijon:… në personin e tij shohin shqiptarin më takuan Bertholdin, ministrin e Jashtëm të dinë se ajo, edhe pse përherë poshtë saj nga YLLIPër saPOLOVINA u përket planeve të tij të të shquar, shohin në të drejtuesin e tyre Austro-Hungarisë. Spiridon Ilo, Dhimitër Spiridon Ilo ka fjalët “Ismail Qemali duke ngritur mëtejshme, ai i është shprehur një të mendor dhe udhëheqësin e ardhshëm”. Nuk ka shqiptar që nuk e di se ditëshpalljen e pavarësimit tonë më 28 Nëntor 1912Berati, e ka bërë Pandeli Mborja dhe Dhimitër flamurin kombëtar në Vlorë më 28 Nëntor njohuri të tij këtu, se, megjithëse pa Sikur të gjithë ta dimë se me sa në Korçë, mëSpiridon 1876. Në Ilo moshë të re Ismail Qemali. E njohin me emër dhe me pamje. Pa dyshim pas Gjergj Kastriot SkënderbeutZografi u ni sën disa ditë më vonë dhe u 1912”, në të vërtetë është e dymbëdhjetë pasuri, e sheh me qetësi të ardhmen. entuziazëm e pritën arbëreshët e Sicilisë emigroi në Bukuresht të Rumanisë, është figura më popullore dhe më konsensualja. Ja pse është dhe do të mbetet i paharruar.takuan me Ismail Qemalin në Trieste të muajve më pas, e përvjetorit të parë të Duke bërë pjesë në partinë e xhonturqve, më 3 maj 1903 apo bashkëqytetësit e ku morri pjesë në lëvizjen patriotike. Por atëherë përse qenka edhe i harruar? Për një arsye fare të thjeshtë. AsnjëherëItalisë. Më për 19 nëntor 1912 u nisën për në pavarësimit, 1913. Është mbuluar kështu ai ka qenë gjithnjë një partizan i Vlorës pesë vite më pas,Nga duke Andrea shtënë Llukani, Tiranë Ka qenë pjesëmarës në mbledhjen e 5 publikun e gjerë nuk është kryer ndonjë përpjekje për ta bërë të ditur përmasën e Durrëstij të plotë me anijen që u siguroi Bertholdi. mungesa e një fotoje të atij çasti dhe në reformave në jetën shtetërore turke dhe dhjetë herë me top dhe duke ia hequr nëntorit që u zhvillua në Bukuresht dhe politike dhe intelektuale, njerëzore po ashtu. Atdhedashurisë sonë, por edheUdhën pasionit nga Durrësi për në Vlorë e bënë këtë kuptim kjo është një gënjeshtër gjithmonë. Me një burrëri të shënuar, i karrocës kuajt për ta mbajtur në krahë atë në vijim në ditën e shpalljes së Pavarësisë nacionalist, të cilin e kemi tipik për nga shfaqjet e vrullshme dhe të sipërfaqshme, i kame mjaftuar karroca me kuaj. Kur mbërritën në nga zori. Megjithatë, duke mos e bërë ka shprehur hapur bindjet e tij. Thonë që nga skela deri në qendër të qytetit…Për të ngritur flamurin kombëtar patriotëtkombëtare më shqiptarë 28 nëntor 1912. u ndeshën Më 1916 me pengesa dhe vështirësi të shumta. Më 5 vetëm pak gjë: përshkrimi i tij si një plak patriot e babaxhan, hipur mbi një ballkon,Vlorë, tek ngreSpiridon Ilo vajti për të bujtur tek të qartë të vërtetën, kjo sjellje meriton se edhe sulltani këshillohej shpesh me të. Historia kombëtare harrohet nëpërmjet Spiridoni emigroi në Amerikë. Në vitin të konsiderohet skandali më i madh i të flamurin me shqiponjë. Pas kësaj ne mallëngjehemi dhenëntor brohorasim. 1912, Për Ismailvajza ta e bërëtezes, Qemali Marigo Pozio. mblodhi Kjo e fundit patriotët shqiptarë në hotelin “Continental” të Bukureshtit, ku diskutuan për Më vonë, si pasojë e intrigave të pallatit mosshkrimit dhe manipulimit, por së bashku me dy vajzat e saj me qëlim 1923, themeloi në Nju Jork shoqërinë e njëqind viteve tona. Veç ka të ngjarë që gjurmëmbetës këtë imazh-mesazh nëpër dekada të tëra të këtij njëqindvjeçari mëvetësimi, dhe për arsye se ai i përkrahte gjallërisht edhe me pasqyrimin epavarësinë saj të pjesshëm, e Shqipërisë.që flamuri të dukej Ismail më i Qemali paraqitshëm, në parë fjalën diskografike e tij theksoi“Albanian Phonograph “Tjetër shpëtim për Shqipërinë nuk ka, përveçse të përhapja e kësaj pasaktësie nuk na ka sepse vijon edhe tani, na paraqitet një foto. Ndërkohë janë shumë të paktë ata që e dinë se synimet autonomiste të Shqipërisë, pozita propagandistik apo retorik. Madje kjo i qëndisi thekët. Logjika e thjeshtë na Records”, e cila kreu regjistrimin e parë preokupuar shumë. Për mbajtjen gjallë ajo, edhe pse përherë poshtë saj ka fjalët “Ismail Qemali dukegjenden ngritur flamurin ca atdhetarë kombëtar në me guxim dhe bashkë me mua të hyjmë në Shqipëri dhe të kasnecojmë vetëqeverimin e saj”. e tij në sytë e sulltanit u keqësua gjithnjë e fundit, edhe pse në pjesën dërrmuese shpie të mendojmë se grupi i patriotëve të himnit kombëtar. Himni u këndua nga të patriotizmit tonë mjafton që kjo ka Vlorë më 28 Nëntor 1912”, në të vërtetë është e dymbëdhjetë muajve më pas, e përvjetorit të e më tepër, sa arriti puna që ta kanoste nuk kryhet aspak qëllimisht,Figurat është më më me të shqiptarë rëndësishme që u nis nga të Rumania kësaj mbledhjejee kishte Spiridon qenë Ilo dhe Asdreni, tenori arbëresh Spiridon Giusepe Ilo, Vasil Zografi, Pandeli Evangjeli, Luigj parë të pavarësimit, 1913. Është mbuluar kështu mungesa e një fotoje të atij çasti dhe në këtë ndodhur, hollësi të tjera mund t’u duhen rreziku i internimit…”Një javë më pas, pasoja, sepse kur ka pasur shtrembërim marë me vete flamurin që do të ngrinte Mauro. Spiridon Ilo ka vdekur në Korçë, kuptim kjo është një gënjeshtër nga zori. Megjithatë, duke mos eGurakuqi, bërë të qartë Dhimitër të vërtetën, Berati,kjo Dhame Kume etj. Ata vendosën që të mbahej një Kuvend Kombëtar me përfaqësues nga të studiuesve apo disa kureshtarëve. më 14 maj 1900, këtë herë një diplomat dhe mohim, si në rastin e Ahmet Zogut, në shpalljen e Pavarësisë? Këtë flamur e më 1950. sjellje meriton të konsiderohet skandali më i madh i të njëqind viteve tona. Veç ka të ngjarë që Masivisht shqiptarëve, të cilët e duan i një perandorie tjetër, asaj Austro- çelet hapësirë vazhdimishtgjitha për t’i krahinat rikthyer kae mbajturShqipërisë. në gji patrioti Në mbledhje Spiridon Ilo, u i diskutuaPunimet për e Kuvendit flamurin të Vlorës kombëtar filluan dhe u vendos që të ishte ai flamur që ngriti sinqerisht dhe shumë Ismail Qemalin, në Hungareze, i vendosur në Vlorë, konsull gjërat në vendin e duhur.Gjergj Kur Kastrioti është cili në në Krujë. kujtimet e tij shkruan: “Flamurin më 28 nëntor 1912, në orën 15:30 në sajë të një diversioni politik të diktaturës, me emrin Petroviç, do t’i niste shefit të krijuar përshtypja se ka pasur pasqyrim që përgatitëm në Bukuresht unë e kam sarajet e familjes Vlora, me pjesëmarrjen iu fsheh lidhja gjinore me familjen Vlora tij në Ministrinë e Jashtme në Vjenë, dhe mbetet ndonjë gjë e vogël, nukIsmail ka mbajtur Qemali në gji, me që nga Luigj Bukureshti Gurakuqin deri e 78 udhëtuandelegatëve. Kuvendi nga i Vlorës Bukureshti vendosi  për në Vienë, ku takuan Bertholdin, dhe u desh jo ndonjë dijetar, institucion baronit Kaliçe, këto fjalë: “Arratisja e asnjë përndezje pasioni e vullneti për të në Vlorë dhe pastaj, pasi e valëviti Ismail që “Shqipëria të bahet më vehte, e lirë apo bashkësi jashtëqeveritare, por një Ismail Qemalit nga Stambolli, për të shkuar më tej. Mendjaministrin ndihet e ngopure JashtëmQemali, unëtë e Austro mbërtheva Ͳ meHungarisë. sqepar në dheSpiridon e mosvarme”.Ilo, PasDhimitër nënshkrimit të aktitBerati, PandeliMborjadheDhimitërZografi stërnip i tij me pasion studimor, Darling, cilin po shkruhet shumë edhe në gazetat dhe kujtesa kombëtare nuk ka ngasje të parmak”. të shpalljes së Pavarësisë, Ismail Qemali që të mund t’ia parashtronte Akademisë së europiane, ka bërë bujë në Vlorë dhe në marrë më shumë. Siç ështëunisën rasti i Ismaildisa ditë Historianimëvonë Ilirian Gjikadhe nëu njëtakuan artikull menë orënIsmail 17:30 tëQemalin datës 28 nëntornë 1912Trieste tëItalisë.Më19nëntor1912unisën Shkencave dhe kjo të kishte inteligjencën të gjithë Shqipërinë. Marr leje t’i raportoj Qemalit, prej veprës së të cilit nuk është thekson që flamurin kombëtar e qëndisi doli në ballkonin e shtëpisë ku zhvilloi dhe mirësinë ta bënte në Enciklopedinë Shkëlqesisë Suaj mbi të përmendurin sa thënë më e shumta, porpër krejtësishtnëDurrës më e Marigojameanijen me dy vajzatqë u e  saj.siguroi GjithashtuBertholdi. punimet kuvendiUdhën dhe valvitinga lartDurrësi flamurin përnëVlorëebënëmekarrocamekuaj. e vitit 2008 saktësimin: vendosjen e vijon:….Ismail Beu është personaliteti më pakta. Kështu, mjaft nga ne ndihen të qetë edhe në filmin “Nëntori i dytë” paraqitet kombëtar, të cilin e kishte ngritur dikur mbiemrit real, Vlora. Tepër ngadalë, i nderuar dhe më popullor ndër shqiptarët e të papreokupuar se në Tiranë, në rast se i njënjti skenar, por e vërteta është se Gjergj Kastrioti në Krujë. Kuvendi i por megjithatë këmbëngulshëm, pas vitit që jetojnë sot. Ai…asnjëherë nuk është pas Skënderbeut, do të gjykohet të ngrihet flamuri u përgatit në Bukuresht dhe Vlorës shpalli pavarësinë e Shqipërisë dhe 1990 u zbulua se si janë anashkaluar udhëhequr nga interesat materiale dhe me një monument tjetër, kjo shtatore e madhe gjatë udhës për në Vlorë e ka mbajtur qeverinë e përkohshme, e cila përbëhej pasardhësit e djemve të tij, çfarë ishte një gjithë postet e tij të larta, nuk ka pasuri. e dytë meritohet nga Ismail Qemal Vlora. Spiridon Ilo. Por kush ishte vallë njeriu nga 10 antarë: Ismail Qemali, Kryeministër intrigë shteti dhe nuk mund të qortosh Thonë se është një burrë me inteligjencë I treti, sigurisht, prej Ahmet Zogut. që solli flamurin? Spiridon Ilo ka lindur dhe ministër i Punëve të Jashtme, Dom njeri përse këtë paudhësi nuk e dinim Nikoll Kaçori, Zv. Kryeministër, Myfit për një gjysmë shekulli. Ndërkohë këto Libohova, ministër i Brendshëm, Dr. ditë, siç është bërë e njohur edhe më William M. Fullerton dhe “Kujtimet” e Ismail Qemalit Petro Poga, ministër i Drejtësisë, Pandeli parë, por edhe që mund të vazhdojë të Cane, ministër i Bujqësisë, Abdi Toptani, rirrëfehet, kjo histori e dhimbshme dhe Nga Moikom Zeqo shpesh torturuese dhe me shqetësime për atdheun e tij nga intrigat që rëndonin ministër i Financave, Luigj Gurakuqi, e nevojshme për t’u ngulitur në kujtesën ministër i Arsimit, Mehmet Dërralla, kombëtare, nuk po shoqërohet me një illiam Morton Fullerton ka qenë mbi Shqipërinë. Ai nuk i kushtonte, dhe një qytetar amerikan i lindur sigurisht nuk mund t’i kushtonte gjithë ministër i Luftës, Mit’hat Frashëri, veprim më të rëndësishëm: një përpjekje ministër i Punëve Botnore, Lef Nosi, për të paraqitur tërësinë e dimensionit Wnë Norwich (Connecticut) më kohën kësaj pune. ministër i Postë-Telegrafës. të Ismail Qemalit. Ai është një person 18 shtator 1866. Studioi në Akademinë Çastet e tij të entuziazmit dhe të Philips të Andoverit në Universitetin frymëzimit këmbeheshin me largimet e Kryetari i Qeverisë së Përkohshme politik me kapacitet të jashtëzakonshëm, Ismail Qemali, ngarkoi ministrin e Postë- të papërsëritshëm deri tani. Na e kanë e Harvardit, ku u laureua më 1886. tij të papritura. Pastaj sa herë rifillonte, Redaktor i “Advertiser”-it të Bostonit, Telegrafës Lef Nosin, që të njoftonte fuqitë mësuar dhe ne këtë e kemi bërë edhe nguronte për të vënë rregull në kujtimet e pastaj në Paris u bë bashkëpunëtor i e tij. E gjithë kjo krijonte një kompleks e mëdha, Anglinë, Austro-Hungarinë, me të tjerët, brezat e rinj, se madhështia korrespondentit të famshëm De Blowitz kushtesh, jo të favorshme, për vazhdimin Francën, Gjermaninë dhe Rusinë, si dhe e tij nis atë 28 Nëntor, kur në të vërtetë të “Times-“sit, që e zëvendësoi pas e mirë të veprës, që Story kishte marrë vendet ballkanike Rumaninë, Serbinë, në këtë ditë të shënuar ai mbërriti si një vdekjes. Më 1911 u bë publicist i lirë, përsipër ta përfundonte, dhe prandaj pa Bulgarinë, Greqinë, dhe Turqinë, me personalitet shumë i famshëm. Thua do ta shkroi shumë libra të ndryshëm në mes ndihmën e tij “këto kujtime” nuk do të qëllim që ata të njihnin aktin e shpalljes së linim mënjanë po të mos e kishte ngritur të cilëve “Problems of Power” (Probleme kishin dalë në dritë. Pavarësisë. Ky akt përbëhet prej një faqe atë flamur? të pushtetit). Gjatë Luftës së Parë Story e intervistoi Ismail Qemalin e gjysëm, në të cilin ndër të tjera thuhet: Vlerësimi që i bënë bashkëkombësit Botërore zhvilloi një aktivitet të gjerë e të gjatë shumë muajve, duke e takuar atë “Kam nderin t’i njoftoj Shkëlqësitë tuaja se më 1912-n, tepër i shënuar, do të duket rëndësishëm kontaktesh midis Shteteve të ku të mundte. Shpesh periudha të qeta delegatët e të gjithë krahinave shqiptare, pa gjithsesi vetëm pjesë e një kulmimi të Bashkuara të Amerikës dhe Aleatëve. Vdiq dhe të rregullta të një pune frytdhënëse, dallim feje, të mbledhur dje në Asamblenë gjatë të tij, po të informohet posaçërisht më 1952 bë Paris, ku kishte qëndruar 1917-1918, Somer Sommer Wille Story, ndiqeshin nga ndërprerje të gjata. Kombëtare në qytetin e Vlorës, shpallën publiku i gjerë për të paktën dymbëdhjetë gjithë kohës. Atëherë redaktori rifillonte punën pavarësinë e Shqipërisë dhe kanë ngritur vite para ditëshpalljes së pavarësisë, duke i redaksisë së gazetës “Times” të Parisit Po ç’lidhje ka ky amerikan me Ismail që regjistroi kujtimet e cituara nga Ismail me durim të admirueshëm duke marrë një Qeveri të Përkohshme. Shqiptarët po nisur 28 prilli 1900, kur ai u arratis nga Qemalin? Përse e përmend rastin e tij të WILLIAMQemali. M. KëtoFULLERTON kujtime DHE “KUJu fiksuanTIMET” E nëISMAIL gjuhën QEMALIT shënime, duke i lidhur me vetëdije dhe gëzohen që mundën të hyjnë në familjen e Perandoria Osmane dhe jetoi në Europë. pashkëputur nga emri i Ismail Qemalit? angleze. duke ia parashtruar për rishikim Ismail popujve të lirë të Orientit, duke mos pasur I madh dhe i vogël duhet ta dinë, mes Është për t’u vënë në dukje se ishin Nga Moikom U botuan Zeqo po në Paris në vitin 1920. Qemalit shënimet mbi kujtimet e tij, për qëllim tjetër, veçse të jetojnë në paqe shumë gjërave që nuk ua kanë bërë të pikërisht gazetarët amerikanë dhe ata Botimi u shoqërua me një parafjalë shpesh pak të çrregullta, me mungesë dhe harmoni me të gjitha shtetet fqinje, njohur as në libra shkolle, botime të të Evropës Perëndimore që treguan një shkruar nga gazetari dhe studiuesi William vazhdueshmërie kronologjike ” por shpresojmë se ky ndryshim i jetës politike veçanta apo dokumentarë popullorë, se në kujdes maksimal për figurën e Ismail Morton Fullerton. gjithnjë shumë të pasura. dhe kombëtare i Qeverisë së Përkohshme 7 maj 1990, në një telegram të përfaqësisë Qemalit. Në këtë parafjalë jepen detaje tejet Lidhur me rrethanat rezultati ishte i të Shqipërisë ka për t’u njohur prej perandorake gjermane në Athinë dërguar Dhe ishin amerikanët që punonin në interesante për mënyrën se si u formuluan rëndësishëm dhe më duket se e justifikon qeverive tuaja europiane”. Kuvendi duke princit, kancelarit të Rajhut, mes të tjerash gazetat e mëdha të kontinentit Evropian, rrëfimet e Ismail Qemalit. gjerësisht këmbënguljen për të nxitur pasur parasysh ekuilibrin e raporteve shkruhet se “Që prej disa kohësh ndodhet të cilët bënë edhe intervista me Ismail Fullerton shënon: “Formulimi i këtij Ismail Qemalin që të zbulojë të gjithë fetare, vendosi që qeveria të përbëhej këtu funksionari turk Ismail Qemal Beu, Qemalin, madje edhe shkruan përshtypjet libri ka kërkuar një proces të vështirë. përvojën e tij të gjatë dhe të thellë”. prej 5 të krishterëve dhe 5 myslimanëve. i emëruar para pak kohësh si guvernator e tyre koncize dhe të thukëta për të. Dhe Gjatë tregimeve të tij, Ismail Qemali ishte Fullerton e ka njohur personalisht Kjo qeveri funksionoi prej datës 4 dhjetor i Tripolit. Për arsyet e pranisë së tij këtu ishte pikërisht një amerikan , gjatë viteve shpesh i përpirë nga probleme personale, Ismail Qemalin. (Vijon në faqen 20) 1912 deri më 22 janar 1914. Cale i shkruan Gurakuqit, duke pasqyruar në këtë mënyrë, besimin e tij të plotë në veprimtarinë patriotike të tij, duke I shkruar Gurakuqit me një vendosmëri bindëse se ‘’Kini në dorë fatin e Shqipërisë… bëni detyrën patriotike si ju thotë ndërgjegja’’. __._,_.___

pagina 11 Anno 10 n.5 Ottobre 2012 Indipedenza

100-VJETË PAVARËSI: KËSHTU DO TË FLISTE Dhimitër Berati, firmëtar i aktit LUIGJ GURAKUQI të Shpalljes së Pavarësisë Nga Frank Shkreli Nga S. Demolli

dërsa po bëhen përgatitje dhe ndërkohë himitër Berati është një nga patriotët e rilindjes sonë kombëtare, i cili së bashku me që po mbushet kalendari i veprimtarive Dh.Zografin, Dh.Emanuilin, P.Calen, S.Ilon, për të nderuar figura të shquara D N Th.Floqin e V. Korçën, firmosen Aktin Historik historike të kombit shqiptar me rastin e 100 të Shpalljes së Pavarësisë në Vlorë më 28 Nëntor vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë, të kujtojmë 1912. Luigj Gurakuqin, bashkountorin më të ngushtë Dhimitër Berati lindi në Korçë më 15 tetor 1886, të Ismail Qemalit, njëri prej figurave më të ku mori mësimet e para, ndërsa studimet e larta i kreu mëdha të kombit shqiptar, për të cilin Stefanaq në Fakultetin e Shkencave Politike Administrative të Universitetit të Bukureshtit. Pas përfundimit të këtij Pollo ka shkruar se ‘’Nuk ka ngjarje të madhe fakulteti përfundon aty edhe Fakultetin e Drejtësisë. politike, shoqërore e kulturore në këtë çerek- Ndërkohë, ai përfshihet në lëvizjen patriotike për shekulli ku të mos ketë qenë prania e tij, ku të mëvetësinë e atdheut të shqiptarëve të emigruar në mos jetë ndier fjala, urtësia e vullneti i tij, ku të Bukuresht dhe në vitin 1904, zgjidhet këshilltar i mos ketë spikatur patriotizmi e demokratizmi i kryesisë së tyre. Më 1907 kthehet në vendlindje dhe punon si mësues i Shkollës Shqipe të Korçës, tij.’’ Figura e Luigj Gurakuqit, sipas tij, bëhet H. Sherif Langu dhe një grup qeveritarësh të lartë dalë para Kryeministrisë Tiranë, Eqerem Bej Vlora, Lef së bashku me patriotët Thanas Floqi, Thoma Avrami edhe më e madhe dhe më madhështore, ‘’po të Nosi, Dhimitër Berati, Ali Asllani, Rexhep Mitrovica etj. etj. Më 1909, merr pjesë në Kongresin Arsimor H. Sherif Langu dhe një grup qeveritarësh të lartë dalë para Kryeministrisë Tiranë, Eqerem Bej Vlora, kemi parasyshë armiqtë e shumtë që duheshin të Elbasanit dhe më 1910 në Kongresin e Dytë të P.Calen, S.Ilon, Th.Floqin e V.Korçën firmosën Aktin Jashtme dhe më pas Sekretar i Përgjithshëm i kësaj përblluar, vështirsitë e mëdha që duheshin Lef Nosi, Dhimitër Berati, Ali Asllani, Rexhep Mitrovica etj. Manastirit, duke spikatur si një ndër veprimtarët me Historik të Shpalljes së Pavarësisë në Vlorë më 28 ministrie. Gjithashtu, përfshihet si anëtar i Komisionit kapërcyer, komplotet dhe intrigat e kobshme që të shquar të lëvizjes patriotike në qytetin e lindjes. Nëntor 1912. Duke vlerësuar aftësitë dhe kontributin të Përcaktimit të Kufirit në Jug të vendit me Greqinë. thureshin kundër atdheut, rreziqet e panumërta Në nëntor të vitit 1912, Berati është një ndër Dhimitëre tij për çështjen Berati, kombëtare, firmëtar Qeveria i aktit e I.Qemalit të Shpalljes Në vitin 1929,së Pavarësisë emërohet sërish Drejtor i Zyrës Politike që i kanoseshin jetës së tij në çdo hap.’’ organizatorët kryesorë të Konferencës së Shqiptarëve e dalë nga Kuvendi i Vlorës, e emëroi Dh.Beratin në Ministrinë e Jashtme, kurse në vitin 1934 deri Megjithëse është shkruar shumë për kontributet të Bukureshtit, të mbledhur me nismën e Ismail kryeredaktor të gazetës “Përlindja e Shqipërisë”, e cila 1936, punoi si ministër i Ekonomisë Kombëtare e Qemalit në hotel “Kontinental”, ku u vendos që një Ngaishte zëdhënëseS. Demolli e kësaj qeverie. Më 1919, Dh. Berati 1936 - 1939 ministër Fuqiplotë i Shqipërisë në Romë. e mëdha të Luigj Gurakuqit, jo vetëm si njëri delegacion me në krye Plakun e Vlorës, të shkojë në shkon në Paris me delegacionin e kolonisë shqiptare Në vitin 1941, Dh.Berati është ministër i Kulturës prej figurave udhëheqse politike më të shquara Shqipëri dhe të shpallë “Mëvetësinë” nga autoriteti i Dhimitërtë Rumanisë, Beratipër të mbrojtur është të një drejtat nga e Shqipërisë patriotët Popullore e rilindjes dhe zëvendësministër sonë kombëtare, i Arsimit. Pas i cili Luftës së të kombit, por edhe si poet, shkrimtar, linguist Turqisë. Në përbërje të këtij delegacioni, si delegat i bashkukundër pretendimeve me Dh.Zografin, të shteteve Dh.Emanuilin, shoviniste fqinje. P.sëCalen, Dytë Botërore, S.Ilon, emigroi Th.Floqin në Itali, e ku V. shkroi Korçën, librin e mësues -- Ernest Koliqi, i cili thotë se në vitin Kolonisë shqiptare të Bukureshtit ishte edhe Dhimitër firmosenNë vitet 1922-’24, Aktin merrHistorik pjesë të aktive Shpalljes në qeverisjen së Pavarësisëhistorik me titull në “Shqipëria”Vlorë më në 28 dy Nëntor vëllime. Vdiq1912. në Berati, i cili së bashku me Dh.Zografin, Dh.Emanuilin, e vendit, si Drejtor i Zyrës Politike në Ministrinë e Romë më 8 shtator 1970. 1924 në Tiranë ka shërbyer si sekretar privat Dhimitër Berati lindi në Korçë më 15 tetor 1886, ku mori mësimet e para, i Luigj Gurakuqit, në një artikull shkruar në ndërsa studimet e larta i kreu në Fakultetin e Shkencave Politike vitin 1965 në revisten ‘’Shëjzat’’, pasi e kishte Nuri Sojliu: Një ngaAdministrative Firmëtarët të Universitetit e P tëavarësisë Bukureshtit. Pas përfundimitsë Shqipërisë të këtij fakulteti njohur nga afër atë, nenvijon për lexuesin fuqinë përfundon aty edhe Fakultetin e Drejtësisë. Ndërkohë, ai përfshihet në lëvizjen frymëzuese dhe tërheqse të Gurakuqit: ‘’S’kam nga Lumturi Risvani (Përnaska) e të atit, Muratit, për të gjetur mënyrë legale.” Anëtarët e këtij patriotikedhe për të marrë për çdomëvetësinë letër apo e atdheut të shqiptarëve të klubiemigruar kanë marrë në Bukuresht pjesë në të pa ndër Shqiptarë..... nji tjetër që të kishte lidhje uriu u lind në Strugë, rreth vitit 1872 dhe dhedokument në që vitin mund 1904, të gjenin zgjidhet dhe këshilltar i kryesisë së tyre.gjitha Më Kongreset 1907 dhe kthehet Kuvendet në miqsore e politike aqë të shumta e të ndryshme ishte djali i tretë i Fatime dhe Murat Mustafa vendlindjekishte lidhje me dhe aktivitetin punon e tyre si mësues i Shkollës Shqipe tëe Korçës, ndryshme Kombëtare,së bashku i kanë me sa Gurakuqi. Gegë e Toskë, qytetarë, katundarë, NBakallit (Sojli). Ai u lind dhe u rrit në një patriotëtpatriotik për Thanas çështjen shqiptare.Floqi, Thoma Avrami etj. Më 1909, merrmbështetur pjesë vendimet në Kongresin e tyre dhe malësorë, priftën, popa e hoxhallarë, analfabeta familje me tradita brez pas brezi patriotike, si nga Ato u përsëritën, nga turqit e më i kanë zbatuar ato. Nuriu ka qenë dhe eksponenta të intelektualizmit, arbëreshë, ana e të atit, ashtu dhe nga ana e së ëmës. Nuriu u pas nga serbët. Bastisje, kontrolle një prej tyre. Në Kongresin e të huej që interesoheshin për Shqipëni, qinda rrit së bashku me vëllezërit e tij, Abdullah, Ibrahim, dhe arrestime ndodhën përsëri Elbasanit (1909), e qinda vetësh, i drejtoheshin atij me një frymë dhe motrën Xhemile. Murati dhe tre djemtë e tij, në vitet 1901, 1902. Në 1907, Nuriu ka qenë i ftuar, ndërsa Nuri, Ibrahim Temo, dhe Abdullah janë të njohur shtëpia e Sojlinjve rrethohet nga vëllai i tij Abdullah Efendiu, ka të çuditshme besimi.... besojshin në përpjekjet në periudhën e Rilindjes Kombëtare Shqiptare për detashmenti ushtarak turk dhe qenë delegat i Strugës në këtë e tij të çdo lloji....’’ aktivitetin e tyre politik në dobi të çështjes shqiptare. Murati, së bashku me të dy djemtë Kongres. Klubi “Bashkimi” i Në artikullin e tij përkujtimor me rastin Duke qenë se për kohën ata ishin të shkolluar, u e tij, Abdullahun dhe Nuri Sojliun Strugës ndihmoi dhe financiarisht e dyzet vjetorit të vrasjes së Luigj Gurakquit, mbeti dhe epiteti “efendi”. Mësimet e para Nuriu i u arrestuan dhe u burgosën si për Shkollën. Ky klub, më 12 dhe Ernest Koliqi, si bashkpuntor i ngushtë dhe mori në vendlindje. Më pas, ai kreu shkollën e mesme propagandues të gjuhës shqipe. 18 shkurt 1910, i drejtohet me për financë në Stamboll. Kryeqyteti i perandorisë Mbas disa javësh të mbajtur në letra “Komisionit të Përparimit sekretar privat i kësaj figure të madhe të kombit shqiptar, shkruante se Luigj Gurakuqit i Madhi otomane, ishte qendra e lëvizjes patriotike e burg, ata u liruan për mungesë Nuri Sojliu Arsimor” në Stamboll, ku i atdhetarëve shqiptarë. Këtu ndodhej edhe vëllai i provash. Siç dihet, veprimtaria e patriotëve shqiptarë, kërkon 100 lira turke për hapjen e shkollës shqipe Zot i kishte falur aftësi e zotësi si rrallë ndonjë  Nuriut, Dr. Ibrahim Temo, i cili ishte i njohur dhe zhvillohej në fshehtësi të plotë. Murati, së bashku me në Strugë. Nuriu, si anëtar në Këshillin drejtues të njeriu tjetër, por sipas Koliqit, vetia që e dalllonte Nuri Sojliu: Një nga Firmëtarët e Pavarësisë së Shqipërisë i lidhur me rrethet përparimtare dhe mik i Sami, tre djemtë e tij: Abdullahun, Dr.Ibrahim Temon dhe Klubit “Bashkimi” në Strugë, mbante lidhjet me Gurakuqin nga të tjerët e kohës së tij, ‘’Ishte ajo Abdyl e Naim Frashërit, etj, etj. Shumë shpejt hyn Nuriun, ishin gjithmonë nënga Lumturi vëzhgim Risvani të (Përnaska) autoriteteve. klubet, shoqëritë, Komitetet e fshehta “Për Lirinë e që me bashkue e me miqasue ndër vedi gjindën në lidhje me këto rrethe, lidhje që do t’i vazhdonte Në një korrespondencë ndërmjet kryekonsullit të Shqipërisë”, administratën, atdhetarë Shqiptarë, etj. Nuriu u lind në Strugë, rreth vitit 1872 dhe ishte djali i tretë i Fatime dhe Murat Mustafa Bakallit (Sojli). me mendesi, prirje, rritje në kundërshtim. dhe do t’i çonte më tej kur kthehet në vendlindje. konsullatës osmane në Kostancë,Ai u lind dhe dërguar u rrit në një Vilajetit familje me tëtradita Aibrez shkonte pas brezi patriotike,dhe vetë si nganë anaklubet e të atit, e Shkupit,ashtu dhe nga Manastirit, Përhapej nga zemra e Tij nji fuqi vëllaznuese Vetë Nuriu ka qenë mik dhe ka mbajtur lidhje me Janinës, që mban datën ana 31 e së Maj ëmës. 323 Nuriu (Maj-Qershor u rrit së bashku me vëllezëritElbasanit, e tij, Abdullah, Dibrës, Ibrahim, etj, dhe takohej motrën meXhemile. pjesëtarët Murati e tyre dhe tre djemtë e tij, Nuri, Ibrahim Temo, dhe Abdullah janë të njohur në periudhën e Rilindjes e tillë sa me tubue rreth vetes burra me idena shumë patriotë të kohës, si: Luigj Gurakuqin, Hasan 1907 L.R) me Nr. 553, pasiKombëtare shkruhet Shqiptare për për aktivitetin aktivitetin e e tyre politikdhe në është dobi të çështjes e natyrshme shqiptare. Duke që qenë merrte se për udhëzime kohën për mesjetare, doktora te rij plot hov modernizues, Prishtinën, Aleksandër Xhuvanin, Kol Bojaxhiun Dr. Ibrahim Temos, i kërkohetata ishin kryekonsullit, të shkolluar, u mbeti të dhehetojë epiteti “efendi”.koordinimin Mësimet e e para zhvillimin Nuriu i mori e mëtejshëmnë vendlindje. Më për pas, veprimtarinë ai (i ati i Nënë Terezës), Qenan Beun (i shoqi i Alije vëllezërit e tij, miqtë, farefisinkreu shkollën dhe të e mesmeafërmit për e financë tij, si në Stamboll.e Klubit Kryeqyteti të Strugës. i perandorisë Klubi otomane,“Bashkimi” ishte qendra i Strugës, e është anëtarë kleresh të ndryshme, bashkatdhetarë lëvizjes patriotike e atdhetarëve shqiptarë. Këtu ndodhej edhe vëllai i Nuriut, Dr. Ibrahim Temo, i cili Hanmit, që ishte vajza e Ismail Qemalit dhe banonte dhe të gjithë ata që shoqërohenishte i njohur me ta. dhe Në i lidhur vitin me 1908, rrethet përparimtareklubi i dhe fundit mik i “Bashkimi” Sami, Abdyl e Naim që mbylli Frashërit, aktivitetin etj, etj. e tij visesh të ndryshme, të rij rrymash të ndryshme. Shumë shpejt hyn në lidhje me këto rrethe, lidhje që do t’i vazhdonte dhe do t’i çonte më tej kur kthehet në Strugë), Doktor Hafëz Myrteza Ali Strugën, Ahmet përsëri arrestohen Murati,në vendlindje. Abdullahu Vetë Nuriu dhe ka Nuriu, qenë mik dhemë ka 21 mbajtur nëntor lidhje me 1912. shumë Nuriu, patriotë të po kohës, atë si: ditë, Luigj mblodhi Mbretnonte harmonia aty ku Ai qindronte. ‘’ Daklin, Lef Nosin, Hamdi Ohrin, Zyhdi Ohrin, por u liruan nga mbështetjaGurakuqin, që i Hasanbënë Prishtinën, patriotët Aleksandër dhe Xhuvanin,dokumentet Kol Bojaxhiun dhe të (i atihollat i Nënë e Terezës),Klubit Qenandhe së Beun bashku me (i shoqi i Alije Hanmit, që ishte vajza e Ismail Qemalit dhe banonte në Strugë), Doktor Hafëz Myrteza Ali Luigj Gurakuqi e konsideronte detyrën e Hajdar Blloshmin, Kristo Meksin, Nexhip Dragën, populli i Strugës, të cilët Strugën,protestuan Ahmet para Daklin, autoriteteve Lef Nosin, Hamdi Ohrin,komshiun, Zyhdi Ohrin, mikun Hajdar e Blloshmin,tij, Dr. HafëzKristo Meksin, Myrteza Nexhip Ali Struga Sali Gjukën, Dervish Himën, Mustafa Barutin, Murat vendore. Në lëvizjen politikeDragën, të Salivitit Gjukën, 1908, Dervish e njohur Himën, Mustafadhe Barutin,Zyhdi MuratOhrin, Toptanin, të shoqëruar Aqif Pashë nga Biçakun, anëtarë Vehbi të çetave deputetit si të rëndë e me përgjegjësi të madhe, Dibrën, Mihal Gramenon, etj, etj. Kthehet në vendlindje, pranë gjirit të familjes në Strugë dhe martohet të një rëndësie kombëtare dhe si detyrë e Toptanin, Aqif Pashë Biçakun, Vehbi Dibrën, Mihal nga populli si “Hyrieti”, meedhe Fatime Nuriu, Hysen Nasufsë bashku nga Veleshta me e Strugës.të Strugës Së bashku, dhe ata me patën patriotë 10 fëmijë struganë,(4 djem dhe 6u vajza). nisën për në Gramenon, etj, etj. Kthehet në vendlindje, pranë pjesëtarët e tjerë të familjesNuriu dhepunësohet popullin si financier e Strugës, në administratën Elbasan, osmane. Nëe vitinprej 1905 andej ai është në në Vlorë. Shkup. NdërsaNë një në situatëvitin tepër shënjtë që ia kishte besuar populli. Mbi rolin 1908 është financier në Starovë, ku dhe pushohet nga puna për aktivitet patriotik. Mësimi i gjuhës gjirit të familjes në Strugë dhe martohet me Fatime mori pjesë në këtë lëvizje shqipedhe dha ishte kontributinnjë çështje tashmë e tij e rëndësishmepër të vështirëpër të gjithë dhepatriotët të shqiptarë. rrezikshme, Shtëpia e kurNuriut ushtritëdhe ajo serbe, e Luigj Gurakuqit në kuvendin shqiptar, Koliqi Hysen Nasuf nga Veleshta e Strugës. Së bashku, rrëzimin nga froni të Sulltane një atdhetariAbdyl tjetër Hamidit. shqiptar, NëBeqir 24 Agës, ishinmalazeze, shkolla të bullgarefshehta, ku tëdhe rinjtë ato struganë greke mësonin po sulmonin fshehur dhe po sjellë kujtimet e tija duke thënë se ndërsa “në gjuhën e nënës së tyre, gjuhën shqipe. Nuriu ka mbështetur Kongresin e Manastirit dhe përdorimin e ata patën 10 fëmijë (4 djem dhe 6 vajza). Nuriu Korrik 1908, kur Sulltanalfabetit Hamidi latin përdorëzoi shkrimin pushtetin, e gjuhës shqipe, pushtoninndërsa i vëllai njërai tij Dr. Ibrahimpas tjetrës Temo kishte qytetet nofkën shqiptare “Latinisti”, në veri parlamentin shqiptar kumbojshin zane si ato punësohet si financier në administratën osmane. Në krahas festimeve që u zhvilluanpasi ai jo vetëm me luftontekëtë përrast, shkrimin edhe e gjuhësdhe shqipe jug me të germa Shqipërisë, latine, por edhembajtja gjuha turkee Kuvendit të shkruhej të Vlorës të Fan Nolit, Ali Klisurës, Stavro Vinjaut e vitin 1905 ai është në Shkup. Ndërsa në vitin 1908 në qytetin e Strugës, Nuriu i dërgon një telegram u përshpejtua. Në mbledhjen e parë të Kuvendit Bahri Omarit, të dënja me jehue në Dhomën është financier në Starovë, ku dhe pushohet nga vëllait të tij Dr. Ibrahim Temos në Konstancë me këtë të Përgjithshëm 15/28 të Vjeshtës së Tretë 1912, e Komuneve (të Anglisë), Gurakuqi, kryetar i puna për aktivitet patriotik. Mësimi i gjuhës shqipe përmbajtje: “Nga Struga. Ju japim sihariqin për fitoren në vërtetimin e kartave të delegatëve nga Ohri dhe njoftun i opozitës kundërshtonte me matuni: ishte një çështje tashmë e rëndësishme për të gjithë e Hyrietit. Në emër të degës Nuri Sojli”, gjë që tregon Struga janë: patriotët shqiptarë. Shtëpia e Nuriut dhe ajo e një aktivitetin dhe kontributin e Nuriut në shoqërinë Z. Zyhdi Beu, Dr. Myrtezai dhe Nuri Efendi Sojliu. bashkë me kolegët që përmenda, përpiqej të atdhetari tjetër shqiptar, Beqir Agës, ishin shkolla të “Bashkim e Përparim” në Strugë, themelues i së cilës Aktin e Shpalljes të Pavarësisë së Shqipërisë e firmosën jepte shembullin e nji kritike të fortë por jo fshehta, ku të rinjtë struganë mësonin fshehur gjuhën në Stamboll, siç e përmenda më lart, ka qenë vëllai ata delegatë që mundën të arrijnë në Vlorë në atë fyese, ndërtuse jo rrënuese….’’ Roli patriotik, e nënës së tyre, gjuhën shqipe. Nuriu ka mbështetur i tij Dr. I. Temo. Pas fitores së “Hyrietit” krijohet moment historik dhe solemn. Ndërmjet 40 firmave të ndërtues dhe bashkpunues i Gurakuqit për të Kongresin e Manastirit dhe përdorimin e alfabetit në Manastir, më 1 shtator 1908 Klubi “Bashkimi”, delegatëve nga të gjitha krahinat shqiptare, figurojnë mirën e Shqipërisë njihej dhe respektohej nga latin për shkrimin e gjuhës shqipe, ndërsa i vëllai i tij që u pasua me krijimin e shumë klubeve të tjera emrat e Dr. H. Myrteza, Nuri (Sojliu) dhe Zuhdi shumë patriotë shqiptarë të asaj kohe. Mihal Dr. Ibrahim Temo kishte nofkën “Latinisti”, pasi ai jo “Bashkimi” në qytete të ndryshme shqiptare. Ideator Ohria, ky i fundit i veshur me kostumin kombëtar, Grameno i shkruante atij me 24 Korrik 1919 vetëm luftonte për shkrimin e gjuhës shqipe me germa për krijimin e një klubi të tillë në Strugë mund të të treja të nënshkruara në gjuhën shqipe. Nuriu në latine, por edhe gjuha turke të shkruhej me germa mendojmë Dr.Ibrahim Temon, i cili, në shtator 1908, foton e bërë më 28.11.1913, me rastin e përvjetorit se “Shqiptarët kanë simpati dhe besim tek latine për të shpëtuar nga “shkronjat si këmbëlaraska kishte ardhur në Strugë pranë familjarëve të tij. të parë të shpalljes së Pavarësisë, e njohur si foto e juve’’, dhe më 15 Tetor, 1919, Pandeli Cale të osmanishtes së vjetër”. Shtëpia e familjes së Nuriut Aktiviteti i Nuriut vazhdon edhe me krijimin e Klubit delegatëve që morën pjesë në Vlorë në shpalljen e i shkruan Gurakuqit, duke pasqyruar në këtë në Strugë është bastisur dhe kontrolluar nga qeveria “Bashkimi” në Strugë. Prof. Dr. Ramiz Avdyli shkruan Pavarësisë së Shqipërisë, më 28 Nëntor 1912, është mënyrë, besimin e tij të plotë në veprimtarinë osmane më 1889, kur Dr.Ibrahim Temo erdhi në se “… me nismën e klubit shqiptar “Bashkimi” të i katërti në rjeshtin e parë, në krah të majtë të Ismail patriotike të tij, duke I shkruar Gurakuqit me Strugë, pranë të atit, për pushimet verore të shkollës Stambollit, në gjysmën e dytë të nëntorit u formuan Qemalit. Edhe pas vitit 1912, Nuriu nuk e ndaloi një vendosmëri bindëse se ‘’Kini në dorë fatin e dhe për të krijuar në Ohër degë të shoqërisë “Bashkim klubet shqiptare të Dibrës, të Strugës dhe të Ohrit… aktivitetin e tij, edhe kur Struga u pushtua nga Serbët Shqipërisë… bëni detyrën patriotike si ju thotë dhe Përparim”, të ideuar nga ai dhe themeluar me tre klubet ishin vazhdimësi e Komiteteve të Fshehta dhe as në Mbretërinë Serbe. Ka të dhëna se Nuriu ka ndërgjegja’’. shokë të tij, më 13 maj 1889, në Stamboll. Këtu ai “Për Lirinë e Shqipërisë”…por që në rrethanat e qenë organizator i kryengritjes së Petrinjës. arrestohet dhe ndërkaq, autoritetet kërkonin shtëpinë reja, nga pikëpamja formale juridike vepronin në (Vijon në faqen 20) Cultura Anno 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 12 faqja 13 cultura

Doli njëkohësisht në Republikën e Shqipërisë dhe atë të Kosovës antologjia “Muza e Mëmëdheut” me 100 poezi nga 100 poetë, të përzgjedhur nga të gjitha trevat shqiptare, kushtuar Atdheut. Autor i antologjisë është studiuesi i letërsisë shqiptare, Grabitja… poeti dhe kritiku Agim Vinca. Botimi ndërkaq ruan simbolikën e bashkëpunimit, janë nga Ilir Borova dy shtëpi botuese, një në Tiranë “Uegen” dhe tjera në Prishtinë “Artini” që i dhurojnë lexuesit këtë vepër të munguar me rastin e 100 vjetorit të shpalljes së pavarsisë dhe ishte ore te tera qe nje shi i imet nuk të shtetit modern shqiptar. Antologjia ka një hyrje nga përgatitësi i saj, Profesor Agim i ndahej tokes gjysem te ngrire…Por Vinca dhe një pasthënie nga shkrimtari Visar Zhiti. Kkishte kohe qe dhe mediat nuk ishin marre me shqiptaret, nje paqe ne dukje, por qe u thye ne ate mbasdite pas asaj ndodhie, qe NJË ALTAR ME 100 POEZI si nje furtune rere perfshiu ne pak ore gjithe vendin… Nga Visar ZHITI Kjo është dhe antologjia e strategjisë së Me skeptiket nuk e besonin, - e sajuar thoshin kundërndarjes, e bashkimit duke na bindur se - kjo s’mund te ndodhe… Te tjere heshtnin Qysh në krye dua të them se Antologjia për njënjëshmëria shpirtërore, megjithë prerjet dhe tundnin kokat ngadale dhe benin kryqin nga e Atdheun është si një altar... frakturat, nuk është shprishur. Altari i fshehtë i saj majta ne te djathe, nje levizje dore e njohur per Në hershmërinë e tyre altarët ishin prej guri, ka patur fshehtas blatime të perëndishme. Themelet katoliket… Dhe si per te shtuar misterin, na dhe pranë ujërave e pyjeve nën qiellin e hapur, por dhe e tij janë dhe mbeten të përbashkët, nëndhé, prej ky qiell gri,dhe ky shi i pergjumur… në shpella, të nëndheshëm dhe të fshehtë dhe shpesh eshtrash të të rënëve tanë. jo të bërë nga njeriu, por njeriu linte aty dhuratat Janë botuar dhe do të botohen antologji nga poezia Ata kishin kohe qe udhetonin… Pothuajse për perënditë, ushqimin e tyre. Më pas u kalua te shqipe, me kritere të llojllojshme sipas përvojave gjithe familja ishte ne ate udhetim te tryezat e praruara të katedraleve nëpër metropolet botërore, por kjo që na sjell Agim Vinca është detyruar… moderne. parakja, e duhur dhe e shumëpritur, me rëndësi të Fatkeqesia qe kishte futur ne kthetra Flijimet e dikurshme i shërbejnë të sotmes dhe gjithanshme, përtej letrares. Kulturat e tjera të mëdha kete familje, behej dhe me e ndjeshme nga sakrificat e sotme i shërbejnë të ardhmes, por e kanë kryer dhe u janë sulur temave të tjera, nga më pamundesia ekonomike e saj… Te gjithe dukej çuditërisht edhe të shkuarës, se ne, teksa përgatisim befasueset, por temës së dashurisë dhe të atdheut i sikur kishin gelltitur gjuhen, e jeta ne makine ardhmërinë, ribëjmë dhe lashtësinë tonë, gjithçka në kthehen herë pas here. jepte shenja vetem kur degjohej psheretima e dobi të jetës. Erdhi kur shqiptarët tashmë kanë dy shtete në thelle e nuses se familjes… Ajo me vjehrren kishte kaluar shume mire, e ne shtetin ku Përkushtime pa fund, martirizime të njohura e të Ballkan, dy republika dhe komunikimi midis pjesëve panjohura janë bërë për ty dhe në qoftë se dhe ti di dhe diasporës edhe përtej oqeanit është i lirë dhe i Tema e atdheut gjithsesi është tek çdo poet, qoftë emigruan marredheniet e tyre u forcuan dhe të përkushtohesh, do të kuptosh më mirë veten dhe mundshëm më mirë se kurrë. dhe jo e drejtpërdrejtë e sido që të ketë qenë fati i me shume, deri sa‘’kontrata’’ u prish ne diten kohën dhe do të kenë kuptim e arsye puna, krijimi, Antologjia i ngjan një bible dhe eposi njëkohësisht, tyre dhe njohja, s’mund të gjenin vend të gjithë në qe ‘’nena’’sic e therrisnin te gjithe dha frymen ndërsa gëzimi i tyre do të jetë i shumëfishtë. një shumësie të madhe zërash e shpirtrash, të folmesh këtë antologji, janë grumbulluar vetëm 100 poezi e fundit… Altari më i bukur ku gjejmë ushqim shpirtëror, arbërore dhe bëmash, që vijnë nga të gjitha anët, nga sipas vizionit të hartuesit të saj, megjithë dëshirën Duheshin dhe dy deri dy ore e gjysem te është Poezia, i padukshëm dhe i gjithkundshëm, larg dhe afër, megjithëse në atdhe asgjë nuk është tonë për të patur të tjerë. Paradoksalisht antologjitë arrinin ne kufirin shqiptar… Dikush u kujtua i parrënueshëm, ku blatohen ndjenja, vizione, ide, dhe nuk duhet të jetë e largët, nga të gjitha qendrat janë dhe antologji të mungesave. te flase e dha mendimin qe nje kafe ne ato nëpërmjet Fjalës, që është dhe lëndë, histori dhe dhe secila bëhet qendër në këtë antologji, janë Dua të kujtoj se sa me ashk i ka kënduar Bregut momente do te ishte teper c’lodhese … Ndaluan të vendlindjes shkrimtari themeltar Petro Marko, po arkeologji e mendimit, mbartëse e përvojave jetësore, grumbulluar të njohur, me fame edhe përtej atdheut, ne nje pike karburanti dhe neper shiun qe s’iu identitet, kujtesë e mrekullueshme e botës. Vjen nga emblematikë, të pavdekshëm, më pak të njohur, të kështu dhe Arshi Pipa Kosovës, pra atdheut të dy. I pari vinte nga lufta e Spanjës dhe nga burgjet nëpër ndahej hyne te gjithe brenda… Shoferi qe ishte mijëvjeçarët dhe do të shkojë nëpër mijëvjeçarë, e beftë, të panjohur, të rizbuluar, bashkohen këtu dhe djali i madh i familjes perpara se te ndiqte te shpikur nga populli i pafundmë, nga të shumtët krijojnë mozaikun shekullor, të pritur aq gjatë. Europë për ta burgosur dhe në atdhe, ndërsa i dyti, me besim të kundërt, nga burgjet e atdheut arratiset tjeret, i hodhi nje sy ngarkeses te lidhur fort mbi që s’janë më, prandaj ka dhe peshën e shenjtë të Kushtrime të hershme si të luftëtarëve, si ai i makine ku ne mes te saj, binin ne sy tre karpete amanetit. Pashko Vasës, me të cilin autori çel antologjinë dhe nëpër botë e bëhet professor në SHBA. Me besime të kundërta, i bashkon poezia e dashurisë për vendin. me ngjyra te ndezura qe brenda plasmaseve te Janë vrarë për Fjalën. E dëshmon libri. E para kalohet tek ortekët e Fishtës, më pas tek parajsa e mbeshtjelle ngjasonin me trungje te prere… është Fjala. Dhe e fundit, nëse ka fund. atdhedashurisë naimiane, ku është dhe Lasgushi Poezia për Atdheun nuk mbaron, nuk ka kahe dhe nuk është prone e askujt, por e lexuesve pa mbarim. Si Alarmin e dha femija e dyte e ciftit.. qiellor, shkohet në bregun tjetër deradian, që ka Ngarkesa mbi makine ishte zhdukur.. Bile dhe * * * po aq afër sa atdheun dhe Europën. Asdreni sjell altari ku gjejmë ushqim shpirtëror. Prandaj ne duhet t’i jemi mirënjohës punës dhe mundit të Profesor tre karpetet sikur i kishte perpire ajo gri qe ... kemi ndër duar tashmë një copë nga Altari himnin, kurse Ernest Koliqi detyrohet të ikë duke sundonte diten… Nusja filloi te dridhej… Ishte i Atdheut, nga ai i Fjalës, një antologji poetike, të e marrë me vete atdheun. Edhe Camaj po kështu, Agim Vincës, nismës së tij për të ngritur këtë altar, pasionit, durimit dhe arritjes. Është e para... gati te ulerinte por nuk mundej…Veshtronte ideuar dhe qëmtuar me dashuri e përkushtim nga kurse Mitrush Kuteli bëhet njësh me baltën e tij. Nga me dhimbje burrin e saj e nuk dinte cfare te poeti, studiues i letërsisë shqipe ndërkohë, ligjërues gjysma e prerë e atdheut, matanë telave me gjemba Brenda saj është dhe thirrja që t’i kthehemi thoshte… Ai sikur te ishte nje qenie qe nuk i i saj dhe kritik letrar me përvojë, profesor Agim të kufirit shtetëror, si një kundërmallkim shpërthen Shqipërisë, më me përdëllim e punë e më me perkiste realitetit, mbeshteti ballin mbi doren qe Vinca. Mekuli, “bir besnik dhe poet” i popullit të vet, e do mençuri, të denjë e seriozë e më me dashuri e 100 poezi nga 100 autorë në 100 vjetorin e të arrihen kulme me të tjerë, kujtojmë këtu njërin, përunjësi. Ja si lutej shenjtorja jonë Nënë Tereza, kishte vene tek makina dhe belbezoi; - Dikush shpalljes së pavarsisë së shtetit modern shqiptar. Që Podrimjen e porsashuar, i cili ishte dhe hartues fjalët e saj kumbojnë në altar si poezi: te lajmeroje policine… derdhin të nxehtë këtë magmë, e cila formëzohet në antologjish, mes të cilave dhe ato me temën e Kosovës Dua të kthehem në Shqipëri.../ Ta dimë, secili Grabitja mori ngjyra tronditese kur rrefimin reliev monumental. Shpaloset kjo arritje e epërme si dhe të Çamërisë, si dhe emra të tjerë, por shohim se nga ne është krijuar/ për të bërë vepra të mëdha... e tij e mesuan njerezit me uniforme e ndermjet dëshirë perëndish e përpjekje titanike e një populli. mungon dhe poezia e autorit të kësaj antologjie, Agim /Gjithmonë e kam në zemër/ popullin tim shqiptar./ tyre kur u thirren dhe mediat.. Jepet rrugëtimi dhe qëndresa ndaj sulmeve dhe Vincës, megjithëse tani ai sikur është i shpërndarë Shumë luti Zotin që paqja e Tij/ të vijë në zemrat Duke mos pasur te ardhura te mjaftueshme prapshtive të fuqive të mëdha, betejat shekullore, kudo nëpër të përzgjedhurit e tij. tona... per te perballuar varrimin e nenes ne Itali, ai fitorja, ajo lumturi që përftohet nga të paturit atdhe, Vazhdojmë ta shfletojmë shekullin e poezive. Ja, Në fund të fundit Atdheu është Altari më i madh, kishte marre vendimin qe trupin ta conte ne prajshmëria e peizazhit të tij, që sikur del nga buçet kori i poetëve fitimtarëve të dalë nga lufta e i pakohë ose i gjithkohshëm dhe ne jemi brenda tij vendlindjen e saj. Keshtu nisi rrefimin e tij djali brendësia e njerëzve të saj dhe po ashtu futet brenda fundit botërore, e sistemit internacionalist dhe më të edhe ai është i tërë brenda nesh. i madh i te ndjeres… shpirtit të tyre, me një diell tëndin e hënë tënden, me mbyllurit ndërkohë, i utopisë sociale dhe i poezisë pa Por dhe trasportimi i trupit donte nje grusht malet dhe detet, me krenarinë dhe bujarinë, lumenjtë mister, kur prapë është e pamundur të tretet atdheu, * * * eurosh.. Dhe ai mori vendimin qe nenen ta dhe gjakun, me plagomat, copërlimin, heronjtë, të shfaqet ai kështjellor, pas mjegullave. Ditën kur themeluesi i shtetit modern shqiptar conte ne Shqiperi jo me arkivol por me nje vrarët, me zërat dhe shpresat dhe flatra ëndrrash që Ndërsa nga nëntoka, si nga ferri vijnë fantazmat e Ismail Qemali do të ngrinte në Vlorë Flamurin menyre krejt te vecante, menyre e cila cmendi përshfaqen gjithandej. poezive të dënuara, që atdheu të mos jetë burg, që të Kombëtar dhe Shqipëria do të shpallej e pavarur pas police e gazetare… Per te mos rene ne sy ne Dashuria për atdheun nuk është as arkaike, as paktën dashuria për të, të mos bëhet “Saharë”. “Të shekujsh robërie, do të mbërrinte nga Kosova, hipur ate udhetim mori me vete dhe familjen… Me pengesë në kohët moderne. Përkundrazi. Kur do dua, Shqipëri” është një poezi e Kudret Kokoshit në mbi një nga kuajt e historisë, luftëtari dhe strategu nje prej karpeteve shume ngjyresh ai kishte atdheun tënd, kupton dhe atdheun e tjetrit dhe kjo fletoret e pakalbura të burgjeve, që e dinin përmendsh Isa Boletini. Leshrat e tij dhe jelet e kalit ishin të mbeshtjelle te ndjeren… Askush nuk do përzhitura nga baroti. Ra më gjunjë emblematikisht dashuri nuk duhet të jetë në dëm të (at)dherave të shumë bashkëvuajtës të tij. dyshonte kish menduar ai… Por grabitja kishte dhe puthi Flamurin. tjerë. Harta e dashurisë kështu bëhet e gjithë bota. Duke iu afruar shekullit të ri dhe mijëvjeçarit të ri, prishur cdo plan… Pyetjes se nje gazetari se si Jetojmë në kohën e hapjes së kufijve, të bashkimeve shtohen zërat e grave e vajzave poete, siç nuk kanë Edhe kjo antologji është si një lloj rënieje më gjunjë, gjithë hijeshi dhe krenari, para altarit të Atdheut nën do te vepronte me tej ai pasi u mendua nje cast të mëdha, globalizmit, bashkëveprimit ndërkulturor, qenë kurrë më parë dhe mëmëdheu sikur bëhet më i’a ktheu: të qytetarit të botës, por natyrisht ai që do botën, s’ka i ëndërrt. Është e vetmja gjuha shqipe që i ka të dy flatrat gjithë puthje të shqiponjës metaforike. Dhe duhet të besojmë se atë që zgjodhi këto poezi, pse jo, - Po qe se me shikojne e me degjojne ju si të mos të dojë dhe një copëz të saj, ku deshi fati emërtimet: Atdhe dhe Mëmëdhe dhe duket sikur ka them grabitesve, me ktheni trupin e nenes… të lindë, atje “ku më ka rënurë koka”. Që është mes parandjerë se nuk mjaftonte vetëm njëri. e zgjodhi dhe Atdheu të na i sillte nga andej... universit, i pamohueshëm dot, gjithmonë më joshësi. Kompleksi i truallit të lindjes njihet si më interesanti dhe i fortë përherë. Vendi ku hedh të parat hapa, Një roman kafkaesk nga Faruk Myrtaj pritur gjykimin pa u informuar ndonjëherë për çfarë gjoja mbetet më i dashuri, paraprirës i rrugës së jetës, i Nga Astrit Lulushi shkroi Metamorfozën pa qene nevoja të transformohej, ka gabuar; “E tëra kjo është lojë, besomë mua” ka gja- kërshërive dhe i zbulimeve. Vendlindja të ndjek nga apo shkroi për Amerikën pa shkelur kurrë në kontinen- sa t’i jetë lutur Kafka personazhit të Procesit. “Do kalojë pas, kudo që të shkosh. ga titulli, romani “Atdhe tjetër” (botimet Milosao, tin e ri; “s’është e thënë të ikësh fizikisht. Njeriu ikën, pak kohë dhe,…do t’i kujtosh duke qeshur këto orë....”, i 2012), paralajmëron “ikjen”. Eshtë një prej librave ndryshëm. Si uji, ajri, drita, libri...” Por si mund të thotë Myrtaj vetes në “Atdhe tjetër”. Lindur në Shqipëri Tema e Atdheut, e atdhedashurisë, e veçanta e që nëpërmjet titullit zgjon imagjinatën dhe më shumë dihej kjo, kur Kafka prej vitesh kishte qenë autor i nda- këtij atdheu janë pra materia e kësaj antologjie. Si N me 1955, Faruk Myrtaj, njihet si shkrimtar e poet, ndërsa akoma, “nëse ikja (është) pa ditur për çfarë, pa ditur për luar? I ndaluar në atdheun e parë kishte qenë edhe punoi edhe si gazetar e drejtues shtypi në pas-diktaturë, e kemi ribërë atdheun dhe si na ka ribërë dhe, kur ku...” si sëmundje pa shkak, vuajtje pa qëllim. Kërkimin Perendimi prandaj mes të ikurve lindi zhgënjimi; “Kam çka duket se i dha rastin të njihej me shumë politikanë kemi humbur, si e kemi futur qysh herët në vegimet për “Atdhe tjetër”, Faruk Myrtaj e fillon më 1997 nga një frikë se s’është Perëndimi yt ky…. As Ikja e Lindjes për në e personalitete të artit, emrat e të cilëve i sjellë fiktivisht dhe fantazitë tona ashtu si fusnim në sëndyqet e aeroport i vogël - i vetmi me emrin e një gruaje të madhe Perëndim s’më duket zgjidhje…askush…nuk ikën dot me në roman. Myrtaj flet për shkrimtarin që “u dorëzua” në nuseve pajën, siç fshihnim në murin e kullave tona shtatshkurtër; ‘Nënë Tereza’, -”Pse jo Aeroport i Mëshirës, të gjitha, nuk ikën dot i gjithi” - përkohësisht humbet - “si Paris; poetin me thinja të bukura; shkrimtarin brun; poetin – pushkën. Çështja e tij nuk është vetëm hipotekim ose Aeroporti i Keqardhjes?!” - që më shumë përcjell sesa uji në rërënPerendimi prandaj mes të ikurve lindi zhgënji- e Bregut gjithmonë me cigaren në buzën e plasur dhe të trualli, por edhe gjaku, shpirti dhe përvoje kolektive, pret. Bëhet fjalë për ikjen fizike nga një atdhe për të cilin të mi; “Kam frikë se s’është Perëndimi yt ky…. As Ikja e Lin- birin që ia dënuan për agjitacion; apo për gruan e moshuar i porosive të brezave që flasin të njëjtën gjuhë, nën thonë se “duhet t’a duash edhe kur të vret”, edhe kur iket djes për në e shkretëtirës, për tu shfaqur sërish, në formën që mendonte se komunzmi nuk kishte qenë edhe aq i keq, nuk duhet harruar. Por “Atdhe tjetër” është më shumë, ku e ndonjë oazi”, shkruan Myrtaj në “Atdhe tjetër”. megjithë vitet e shumta në burgje e internime që ajo kishte yjet e tyre dhe stinët e tyre, me florën dhe faunën, së filozofohet ikja nga vetja - për në vetëvete - largim, ndarje, Të ndjehesh atje ku nuk je, është ndjenjë që romani cilës i kanë marrë dhe dhënë nga vetja, një sinergji vuajtur nën diktaturë. Faruk Myrtaj jeton në Kanada që vetmi, dhe një farë zhgënjimi në fund, kur kuptohet se as “Atdhe tjetër” të bën të kuptosh se të vetmuarin...”vetëm prej vitit 2003 kur u “vetë-mërgua” familjarisht. “Atdhe e mpleksur sa nuk kuptohet ku fillon njëra dhe ku nga vetja nuk iket. Ashtu gdhendur në mendim, “Atdhe Frank, ai ka për ta ndjerë...... kurse miqtë...mund t’a mer- tjetër” - roman filozofik – mbështetet kryesisht në ngjarje mbaron tjetra. tjetër” i ngjan orëve të Kafkës; rrëfen, lëshon piskamë - si rnin heshtjen time si fshehje lumturie....” Dhe duhet kohë, e përvoja jetësore të autorit në këtë vend dhe tjetrin. Në Antologjia e Agim Vincës është dhe antologjia e pikturat e Munchit - kushtrim pa zë i ankthit të jetës së një vetërrëmim, kalim provimesh të vështira, përvojë që njeriu libër, Myrtaj pasqyron luftrat e tij. Por si Kafka, ai tregon vendlindjeve, të një pllaje, shtëpie a lisi të atyre që populli - a njeriu të vetem në kufi midis dy shekujve të shtyhet në mendime të thella për të arritur në perfun- edhe në ç’mënyrë - vërtet ose artistikisht - njerëzit sajojnë, flasin një gjuhë, që janë bashkë e duhet të jenë kështu, E rëndësishme për autorin është jo vetëm ana e dime të tilla. Kafka - tek “Procesi” - flet nëpërmjet prota- krijojnë, shpifin ngjarje duke e shtyrë tjetrin në luftra të por padrejtësitë historike i kanë ndarë dramatikisht. jashtme e qenieve dhe gjërave, por edhe britmat e he- gonistit Josef K. Myrtaj - tek “Atdhe tjetër” shprehet vetë brendshme, që ironikisht në këtë rast i dhurojnë letërsisë shtura që atyre u dalin nga thellësia. Ashtu si Kafka që për ankthin, zhgënjimin, vetminë, si njeri që jeton duke mendimin filozofik.

cmyk faqja 12 antichità

pagina 13 Anno 10 n.5 Ottobre 2012 Antichità

Aureliano imperatorefaqja 12 antichità illirico a Roma diede vita al Natale Aureliano imperatore illirico a Roma diede vita al Natale l Sole Invincibile – Aureliano Da chi è stata inventata la imperatore illirico pagano riformatore data del 25 Dicembre lo Ipolitico e religioso, da una ideologia spunto dal quale poi si è completamente pagana il cattolicesimo festeggiata la nascita del prese spunto per dar vita al Santo Natale. Signore ? I progenitori degli albanesi, gli Illiri, erano pagani e praticavano il culto del Sole e del Serpente. Anche se la storia ci ha raccontato poco di questo popolo, avevano dei riti pagani e adoravano delle divinità simili a quelle dell’Antica Grecia. Riguardo alle loro divinità sono rimaste delle leggende nel folklore albanese, tra Da chi è cui la storia di uomini giganti e forti, di stata inventata la data del 25 Dicembre lo spunto dal quale poi si è festeggiata la ragazze belle che rubano il cuore degli Sol Sanctissimus Malachbelus di Palmira) nascitaeffettivamente del Signore la sua vera ? potenza, capace Aureliano istituisce la più importante eroi, di draghi con sette teste, di fanciulle di produrre, restando quella che è, delle festività calendariale, il dies natalis Solis che danzano di notte vicino ai laghi e Ildivinità Sole Invincibilemolteplici che – Aurelianosi ricollegano imperatore a Lui, illirico pagano riformatore politico e religioso, da rapiscono bambini, di demoni e streghe. invicti, l unaesistono ideologia per Lui ecompletamente da Lui provengono pagana”). il cattolicesimoa festa prese della spuntonascita perdel darSole vita al Santo Le loro feste erano legate alla natura, in invitto, celebrata…il 25 dicembre. Natale.Manifestazione I progenitori sensibile degli albanesi, di questa gli Illiri, erano pagani e praticavano il culto del Sole e particolare si svolgevano durante il cambio E mutuata un cinquantennio più tardi delprimordiale Serpente. (ed Anche altrimenti se la lontanissima, storia ci ha raccontato poco di questo popolo, avevano dei riti delle stagioni, in corrispondenza dei dal cristianesimo. Non sarà una festa paganiineffabile e ed adoravano inaccessibile) delle arch divinità (tanto simili a quelle dell’Antica Grecia. Riguardo alle loro solstizi e degli equinozi. Il 14 Marzo era qualsiasi ma la festa della divinità divinitàsimile al sono Dio rimaste di Abramo, delle vistoleggende invece nel folklore albanese, tra cui la storia di uomini giganti il giorno dedicato al Sole, visto che questo dai neo-platonici come un demiurgo di suprema protettrice dell’Impero romano e forti, di ragazze belle che rubano il cuore degli eroi, di draghi con sette teste, di fanciulle era il giorno che portava la primavera rango inferiore) è appunto il Sole, che (“Sol Dominus Imperii Romani”), che ha verrà maggiormente ricordato è la politica di Giuliano imperatore), si sviluppa nel che danzano di notte vicino ai laghi e rapiscono bambini, di demoni e streghe. Le loro nelle tribù illiriche. religiosa: egli è il primo di una lunga serie mondo tardo-antico è in qualche modo sotto tutte le latitudini e da tutti i popoli il suo vicario – ed imago – sulla terra Aureliano imperatore illirico a Roma diede vita al Natale feste erano legate alla natura, in particolare si svolgevano durante il cambio delle stagioni, Aureliano è uno dei tanti imperatori di imperatori “ ” che contrapposero un paganesimo monoteizzante nei principi viene venerato ab immemorabili come nell’imperatore. solari in corrispondenza dei solstizi e degli equinozi. Il 14 Marzo era il giorno dedicato al Sole, illirici che tra la seconda metà del III e la al cristiano, ormai penetrato dato che vi è un’unica origine e causa dispensatore di benessere e di vita, Ad essa si affiancarono “l’istituzione monoteismo visto che questo era il giorno che portava la primavera nelle tribù illiriche. seconda metà del IV secolo d.C. riuscirono sempre più profondamente nel cuore prima di tutto il creato ma “plurale” nelle “proiezione visibile dell’Uno, il sommo degli Agones Solis, feste solenni in onore a ritardare (ad occidente) ovvero ad evitare urbano dell’impero (giacché le campagne manifestazioni dato che da tale Principio Principio divino”. del Sole da celebrarsi con cadenza (ad oriente) il crollo dell’impero romano ne rimasero per lungo tempo immuni), un nascono per emananazione tutti gli enti Pacificato finalmente l’impero, nel 274 quadriennale”, l’edificazione di un “tempio respingendo i nemici (barbari germanici enoteismo incentrato sul culto del dio divini e via via, attraverso vari piani in onore di questo Sol indiges delle origini di Stato per un culto di Stato, costruito sul e non, persiani) che premevano sui suoi Sole. ontologici, gli altri esseri viventi (Plotino di Roma (e che ha i suoi corrispondenti suolo pubblico” e la creazione “per il nuovo tanti immensi confini (britannico, renano, Quello che, sotto l’influsso della affermerà, al riguardo, che “Non è con il nell’iranico Mithra, nell’Apollo-Helios culto, di un collegio pontificale, i Pontefici danubiano e mesopotamico). filosofia neo-platonica (che troverà il restringere la divinità ad un solo essere ma greco, nell’egizio Serapide, nel Sol Invictus del Sole, Pontifices Dei Solis”. Ma ciò per cui l’imperatore illirico suo culmine nella riflessione teologica con il moltiplicarla che Dio ci manifesta Elagabal della città siriana di Emesa e nel

Da chi è stata inventata la data del 25 Dicembre lo spunto dal quale poi si è festeggiata la nascita del Signore ?

Il Sole Invincibile – Aureliano imperatore illirico pagano riformatore politico e religioso, da una ideologia completamente pagana il cattolicesimo prese spunto per dar vita al Santo Natale. I progenitori degli albanesi, gli Illiri, erano pagani e praticavano il culto del Sole e del Serpente. Anche se la storia ci ha raccontato poco di questo popolo, avevano dei riti pagani e adoravano delle divinità simili a quelle dell’Antica Grecia. Riguardo alle loro divinità sono rimaste delle leggende nel folklore albanese, tra cui la storia di uomini giganti e forti, di ragazze belle che rubano il cuore degli eroi, di draghi con sette teste, di fanciulle che danzano di notte vicino ai laghi e rapisconofaqja bambini,13reklame di demoni e streghe. Le loro feste erano legate alla natura, in particolare si svolgevano durante il cambio delle stagioni, in corrispondenza dei solstizi e degli equinozi. Il Hotel14 MarzoAliko era il giorno dedicato al Sole, visto che questo era il giorno che portava la primavera nelle tribù illiriche. I bukur, modern dhe sidomos me nje verande te madhe ku mund te admironi bukurine e qytetit te Vlores eshte hoteli Aliko. Nje nga hotelet me te rinje ne Vlore ofron momente te paharrueshme. Dhomat jane te pajisura me çdo komoditet. Restoranti ofron nje menu te kuzhines italiane dhe tradicionale vendase.

I bukur, modern dhe sidomos me nje Bello, moderno e soprattutto con una Beautiful, modern and especially with a verande te madhe ku mund te admironi veranda gigantesca, dove potete ammirare huge veranda, where you can admire the Bello, moderno e soprattutto con una veranda gigantesca, dove potete ammirare tutta bukurine e qytetit te Vlores eshte hoteli tutta la bellezza dellala bellezza città di della Valona, città diè Valona,beauty è hotel of Aliko. the cityUno ofdei Vlora più recenti is Aliko alberghi hotel. di Valona Aliko. Nje nga hotelet me te rinje ne hotel Aliko. Uno deioffre più momentirecenti alberghiindimenticabili. LeOne camere of the sono newest dotate hotels di ogni inconfort, Vlora il offersristorante offre un menu di cucina italiana e quella tradizionale autoctona. Vlore ofron momente te paharrueshme. di Valona offre momenti indimenticabili. unforgettable moments. The rooms are Beautiful, modern and especially with a huge veranda, where you can admire the beauty Dhomat jane te pajisura me çdo komoditet. Le camere sono dotateof the di cityogni of confort,Vlora is Aliko il hotel.equipped One of th ewith newest every hotels comfort, in Vlora the offers restaurant unforgettable Restoranti ofron nje menu te kuzhines ristorante offre un menumoments. di cucina The rooms italiana are equipped offers with a everymenu comfort, of Italian the restaurantcuisine and offers a menu of italiane dhe tradicionale vendase. e quella tradizionaleItalian autoctona. cuisine and traditional indigenous.traditional indigenous.

Riviera di Valona

cmyk Riviera di Valona

 faqja 14 storia Storia Anno 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 14

da papa Clemente IV re di Sicilia. Ormai è guerra! Il 20 Gennaio Carlo d’Angiò la- scia Roma alla testa del suo esercito, entra nel Regno Elena d’Epiro, Regina degli Angeli di Sicilia dopo pochi giorni, espugnando Rocca d’Ar- di Domenico D’Errico ce e l’avamposto di San Germano. Da ora in poi l’avanzata dei francesi si fa velo- “C’era una volta un Re”, così cominciavano le fa- ce. Carlo si dirige verso Benevento, dove Manfredi si vole antiche. E finivano sempre con “e vissero a lungo attesta alla testa del proprio esercito. La mattina del felici e contenti”. 26 Febbraio del 1266 si presenta decisiva. Manfredi Anche in questa storia c’è un Re. E c’è una Regi- accetta battaglia, anzi attacca per primo, mandando na. Ma non vissero a lungo, e nemmeno felici e con- avanti gli arcieri saraceni, ma per una serie incredi- tenti. Il Re di questa storia si chiamava Manfredi e, bile di errori tattici, vengono a crearsi dei vuoti tra i a detta degli scrivani del tempo, era bello, biondo e vari reparti, permettendo alla cavalleria francese di qualche volta scriveva poesie. Il suo Regno si trovava imperversare. Alla fine anche Manfredi si impegna in mezzo al mare, ed era baciato dal sole di Mezzo- personalmente nel combattimento. La battaglia dura giorno. Anche la Regina era molto bella, aveva gli fino al tramonto, ma è perduta. Qualcuno scriverà occhi che sembravano due perle rare e quando ride- di Manfredi che, preparandosi alla battaglia, nell’atto va il cielo si riempiva di stelle. Si chiamava Elena e di indossare il cimiero, da questo si fosse staccata veniva da un Paese dall’altra parte del mare. La loro l’aquila sveva, facendo pronunciare al Re le famose storia cominciò come una favola. Ma le favole vanno parole “Ecco la volontà di Dio”. raccontate dall’inizio, ed è quello che faremo. La battaglia termina con un massacro, lo stesso Il giorno di Santa Lucia, 13 di dicembre, nell’an- Manfredi verrà ritrovato tre giorni dopo fra i morti. no del Signore 1250 lasciava questa terra Federico II, Riconosciuto da uomini a lui fedeli, caduti in mano lo Stupore del mondo, imperatore del Sacro Romano dei francesi, verrà sepolto dagli stessi nemici che ne Impero, Re di Sicilia e di Gerusalemme. Al capezzale I resti del Palatium di Lucera riconobbero l’onore, nei pressi di Benevento. Il suo per l’ultimo addio, nella residenza di caccia di Castel- corpo però non troverà pace. Verrà successivamente fiorentino di Puglia, era presente il figlio diciottenne bania e di Corfù. Michele, impreparato ad affrontare bella de la prima mogliere de lu re, et se dize dissepolto e portato via, forse per ordine dell’arcive- Manfredi. Manfredi riceve un’investitura importante: un nuovo nemico, si affrettò a chiedergli la pace. Per che non have piue de dizesette anni. (La regina scovo di Cosenza, sul fiume Liri, lontano dal territo- il principato di Taranto ma anche, e soprattutto, la suggellare questa nuova alleanza, Michele offrì in è molto bella e di buone maniere, ed è più bella della rio di Benevento, che era considerato territorio della reggenza del Regno di Sicilia in vece del fratellastro sposa al Re normanno-svevo sua figlia Elena. prima moglie del Re, e si dice che non abbia più di Chiesa. Corrado, cui già spettava il titolo di imperatore. I restiElena del Ducas, Palatium o Elena di LuceraAngelo Comneno o sem- diciassette anni). Elena intanto è a Lucera, sotto la protezione dei Manfredi era nato a Venosa, nel 1232, da Bianca plicemente Elena degli Angeli nacque nel 1242. Elena è quindi poco più che un’adolescente, an- fidati saraceni. Ignora la sorte del marito. Impaziente Lancia dei conti Lancia, sposata dall’imperatore poco Figlia di Michele II e di Teodora Pietralife, fin da che se per quei tempi diciassette anni potevano esse- chiede a tutti quelli che entrano in città notizie del suo prima della propria morte. Studiò a Bologna e a Pari- bambina aveva dimostrato una naturale propensione re tanti. Il matrimonio venne celebrato nella stessa signore, finché viene informata della terribile sorte gi, acquisendo una conoscenza completa delle lettere per la politica, mostrando interesse agli avvenimenti giornata nella Cattedrale di Trani, che è distante solo toccata all’amato sposo. Grande è la disperazione del- e delle arti. Verso la fine del 1248 (secondo altri agli che riguardavano il Regno del padre. Per questo mo- poche centinaia di metri dal Castello, dove si svolsero la regina, che ora si ritrova in terra straniera, sola con inizi del 1249) Manfredi sposò Beatrice di Savoia, tivo non dovette, forse, esserle sembrata stravagante successivamente i festeggiamenti. i quattro figli, alla mercè del nuovo padrone. che gli dette un’unica figlia, Costanza (1249 – 1302), l’idea di un’alleanza tra il Despotato d’Epiro e il Re- Festeggiamenti che coinvolsero tutta la città e le L’esercito di Carlo, infatti, dopo essersi abban- che sarebbe andata sposa a Pietro III d’Aragona e gno di Sicilia di Manfredi. campagne circostanti, se dobbiamo dare credito al donato al saccheggio della città di Benevento, che che dopo la disperata rivolta dei Vespri, l’insurrezio- E così venne combinato il matrimonio tra Man- solito Anonimo: ze foro grandi feste et suoni, et viene messa a ferro e fuoco, marcia verso la Puglia. ne del popolo siciliano contro le angherie angioine, fredi ed Elena. I rari documenti dell’epoca, peraltro la sera foro facti tanti allumiere, et tanti fanò La regina deve essere messa in salvo, con tutti i suoi sarebbe diventata Regina di Sicilia. avari di dettagli, non riferiscono lo stato d’animo della in tutti li cantuni de la nostra terra che paria figli. Nobili lucerini e saraceni apprestano una nutri- Nel 1250, a seguito della morte del padre Fede- giovane, quando si imbarcò su una delle otto galee che fossi die. (Ci furono grandi feste e musiche, e la ta scorta e la fanno uscire dalla città. Sono diretti a rico, Manfredi divenne dunque reggente del Regno di che l’avrebbe portata verso le coste della Puglia, ma sera furono accesi fuochi e falò in tutti gli angoli della Trani, dove alcune navi attendono la regina per ri- Sicilia e, anche se la Capitale era e rimaneva Paler- sicuramente dovette turbarsi il suo animo, dovette es- nostra terra, che sembrava che fosse giorno). portarla a casa, in Epiro. Elena coi figli giunge nel mo, Manfredi le preferì sempre l’Apulia, che a quel sere preda di angoscia e forse di caute speranze la Elena portò in dote Durazzo con le terre sogget- cuore della notte nella città che la vide sbarcare sette tempo designava una vasta regione ben aldilà degli giovinetta futura regina, trepidante per il passo che te, l’isola di Corfù, Valona ed altre città dell’Albania. anni prima, ricca di speranze e di promesse. Anche attuali confini geografici dell’attuale Puglia. Le resi- stava per compiere. Avrebbe sposato un Re, sareb- Manfredi, da parte sua, inviò tremila fanti in soccorso questa volta viene accolta nel castello, dove in tempi denze predilette essendo il Castello di Lagopesole e il del suocero per la prevista guerra contro Costanti- ormai lontani era stato celebrato il suo matrimonio Palatium di Lucera, colonia di saraceni fedelissimi al nopoli. con l’amato Manfredi. Ma il clima è mutato comple- casato svevo. Durante il suo regno, Manfredi si vide Nei giorni successivi, Elena fu portata a Lucera, tamente, adesso. costretto a domare varie ribellioni di città insofferenti dove familiarizzò con i cupi saraceni, ammirando la Le navi sono pronte, si aspetta solo l’ordine per al potere centrale. A questo si aggiunga il contrasto loro devozione incondizionata a Manfredi, respirando salpare verso oriente. Succede qualcosa però, che con la sede papale, dal momento che il Papa conside- i profumi orientali nelle camere del Palatium, pre- impedisce la partenza. L’Adriatico è in tempesta e le rava il Mezzogiorno d’Italia un proprio vassallo, mal senziando a sfilate e cortei dei temibili guerrieri mu- navi non possono uscire dal porto. Bisogna aspettare! tollerando l’idea, come già ai tempi di Federico, di sulmani. Manfredi, fiero di mostrarsi al fianco di tan- Ma il rinvio anche di un solo giorno può nascondere una possibile unione del regno di Sicilia con l’impe- ta bellezza, si premurò di introdurre la giovane sposa pericoli mortali. E così avviene! Emissari e armigeri ro tedesco (Sacro Romano Impero), la quale unione tra la nobiltà locale, saracena e cristiana, facendone di Carlo d’Angiò sono sulle tracce di Elena, e quando avrebbe chiuso in una morsa il piccolo Stato della apprezzare le doti umane e il naturale fascino. giungono nella città pugliese, le navi non sono ancora Chiesa (allora si chiamava Patrimonium Petri). Da Lucera i due sposi procedettero poi per il partite. I pochi soldati, che presiedono il castello, e Nel 1251 scende in Italia l’imperatore Corra- castello di Lagopesole, di antica fattura normanna. il castellano stesso vengono minacciati e costretti a do IV, rivendicando i suoi diritti di successione. In Altero e minaccioso, alla giovane sposa si mostrò ac- collaborare. Carlo sa essere impietoso con chi non contrasto con il fratellastro Manfredi e malvisto dal- cogliente ed ameno. Ed infine la coppia reale si tra- lo asseconda, e questo ormai cominciava ad essere la popolazione, non seppe fare di meglio che morire sferì a Palermo, la città più bella e misteriosa di tutta risaputo. La regina viene così catturata ed immedia- di malaria nel 1254, lasciando suo figlio Corradino, la Sicilia. Le giornate passavano, Elena trascorreva il tamente separata dai suoi figli. che aveva 2 anni e che viveva in Germania, erede tempo dialogando con le dame di compagnia e con Ancora citando l’Anonimo di Trani: A lu sei de dell’impero e del regno di Sicilia. Manfredi riprende la gente del luogo, che col passar dei mesi impara- lo dicto mise (marzo) arrivao multa genti d’ar- in mano le sorti del Regno, ma, accusato dal Papa In- rono ad amarla ed a considerarla sempre più la loro me a cavallo che andava in cerca de la reina nocenzo IV di aver usurpato il potere, viene da questi regina. Intanto giungevano gli echi delle imprese di et la pigliaro cu li soi quattro figli et tutto lo scomunicato. Nello stesso anno Innocenzo IV muore, Manfredi. Nel 1260 la partecipazione delle truppe di tesoru che avia, et de noctu se li portaro né si ma anche il nuovo Papa, Alessandro IV, commina Manfredi alla battaglia di Montaperti fu fondamentale sappe dove. (Il sei marzo (del 1966) arrivarono mol- una nuova scomunica a Manfredi. Diffusasi nel 1258 Rebe Manfredi diventata Regina, certo! Ma sarebbe stata amata per la vittoria dei ghibellini toscani. ti soldati a cavallo che erano in cerca della regina e la la notizia, poi rivelatasi falsa, della morte di Corradi- e benvoluta da questo sconosciuto discendente di co- Intanto l’amore tra i due giovani sovrani aveva presero con i suoi quattro figli e con tutto il tesoro, e no, Manfredi, spinto dai nobili e da esponenti della tanta stirpe? Sarebbe stata accettata dalla gente con dato i suoi frutti. Nel 1260 era nata Beatrice, la cui di notte li portarono via non si sa dove). Chiesa a lui favorevoli, si fece incoronare re di Sicilia la quale non condivideva né la lingua né la storia? bellezza eguagliava perlomeno quella della madre. In realtà oggi si conosce la sorte di Elena e dei nella Cattedrale di Palermo, nell’Agosto dello stesso Tutti questi dubbi assillanti dovettero assieparsi nel- Nel 1261 cominciarono i primi guai. Venne elet- suoi figli, e dove furono deportati. Anche se allora anno. Vari tentativi da parte di Manfredi di riappacifi- la giovane mente della principessa durante il breve to il nuovo papa, Urbano IV, anch’egli in disaccordo poté sembrare un fatto transitorio, in realtà Elena non carsi con il Papa non ebbero esito. Nel 1259 Beatrice viaggio dall’Epiro a Trani, dove era previsto l’arrivo con Manfredi, e dopo avergli comminato un’ulteriore rivedrà mai più nessuno di loro. Saranno tutti trasfe- morì. Manfredi si ritrovò solo. Ma un Re non può non delle otto galee e dove l’attendeva lo sposo Manfredi. scomunica, tentò di convincere prima Riccardo di riti e custoditi, sarebbe meglio dire incarcerati, nel avere al suo fianco una Regina. L’occasione di un I documenti dell’epoca sono rari e parchi di novelle, Cornovaglia e poi Edmondo di Lancaster a scendere castello di Santa Maria del Monte, quello che oggi è nuovo matrimonio non tardò a presentarsi. E, come dicevamo, ma uno in particolare è giunto, seppur tra- in Italia meridionale e ad impadronirsi del Regno di più comunemente noto come Castel del Monte. Elena spesso accadeva in quei tempi, l’occasione venne for- mite passaggi di mano, fino a noi. Sono gli scritti di Sicilia. Al rifiuto di costoro, si rivolse a Carlo d’Angiò, invece verrà scortata a Lagopesole, dove Carlo si era nita da una guerra. un non meglio precisato Anonimo di Trani, che così fratello del re di Francia che, dopo apparenti tituban- acquartierato. Ricevuta dal nuovo padrone, le verrà Il Despotato d’Epiro era nato nel 1204 ad opera descrive l’arrivo di Elena nel porto della città puglie- ze, nel 1263 accettò. La diplomazia di Manfredi se- chiesto di rinunciare a tutti i suoi possedimenti d’ol- di Michele I, in seguito allo smembramento dell’Im- se. A lo dì doi de lu mise de junio de ipso anno guiva questi eventi senza manifesta preoccupazione, tremare, quelli che aveva portato in dote a Manfredi. pero Romano d’Oriente (che ormai veniva chiamato MCCLIX arrivao in Apulia cù octo galere la ma al tempo stesso si preparava alla guerra. Intanto, Non conosciamo la risposta che dovette dare Elena, Impero Bizantino), successivo alla caduta di Costan- zita de lu signore re Manfredu fìllia de lu de- nel 1262, Elena aveva dato alla luce il secondo figlio, ma sicuramente è opinione diffusa che in cambio tinopoli nel corso della sciagurata quarta crociata. spotu de Epiru, chiamata Alena accompagnata Enrico, e nel 1263 il terzo, Federico. Anche il 1264 chiedesse la salvezza dei figli. La risposta di Carlo la Michele I cercò di barcamenarsi tra l’impero latino da multi baruni et damicelle de lu nostri reami fu rallegrato da una nascita, quella del quarto figlio, possiamo soltanto intuire, poiché dal castello di Lago- d’occidente e quello bizantino d’oriente, con una se- et de quillo de lu soi patre et sbarcao in lu Enzo, ma ormai la situazione politica stava precipi- pesole, Elena verrà quasi subito trasferita a Nocera rie sfortunata di guerre dall’una e dall’altra parte, ed portu de Trano, dovi l’aspittava lu seniore re tando. (Nuceria Christianorum). alla fine venne ucciso dal fratellastro Teodoro, che si lu quali quando scise la zita da la galera l’ab- Nel 1264, infatti, moriva Urbano IV. Il nuovo Nel castello di Nocera, dove viene rinchiusa, Ele- proclamò nuovo despota. Anche Teodoro impegnò la brazzao forti, et la vasao. (Il due di giugno del Papa, Clemente IV, proseguì nella politica antisveva, na vivrà confinata, guardata a vista, con scarsa libertà propria vita a combattere per cercare di preservare il 1259 arrivò in Puglia con otto galee la sposa del Re chiedendo anche lui l’intervento di Carlo d’Angiò. di movimento. Vari tentativi di rivedere i suoi figli piccolo Regno, ma ebbe in sorte una fine miserevole. Manfredi, figlia del despota d’Epiro, chiamata Elena, Carlo, ormai convinto del proprio intervento nel o di conoscerne la sorte verranno disattesi. Carlo è Sconfitto in battaglia dai bulgari, venne catturato ed accompagnata da molti baroni e damigelle del nostro Regno di Sicilia, arriva a Roma via mare nel 1265, e irremovibile. Inutili i tentativi dei pochi temerari che accecato. Fu a quel punto che Michele II, nipote di regno e di quello del padre e sbarcò nel porto di Trani, mentre raccoglie consensi tra la nobiltà romana (ver- si esposero ad implorare clemenza. Teodoro, prese il potere e divenne il nuovo despota. dove l’aspettava il Re, il quale, quando la sposa scese rà eletto senatore di Roma), il suo esercito nel no- Elena venne tenuta prigioniera nel castello di No- Ma le ostilità con il vicino impero d’oriente non erano dalla nave, l’abbracciò forte e la baciò). vembre dello stesso anno varca il confine “italiano” cera per cinque anni. Quale lo strazio di una giovane finite, e mentre Michele II era appunto impegnato a L’accoglienza che Manfredi riserva dunque alla per dilagare successivamente nella pianura padana, madre separata a viva forza dai figli ancora piccoli marciare su Tessalonica per metterla sotto assedio, sua sposa è affettuosa e carica di promesse d’amo- espugnando Milano, Vercelli e Brescia. Raggiunge e non conoscerne la sorte? La durezza di Carlo non comparve sulla scena Re Manfredi di Sicilia, che re, anche perché, continua l’Anonimo, la reina è poi Bologna e nel Gennaio del 1266 entra a Roma. cedette. sbarcò con un numeroso esercito sulle coste dell’Al- multa avvenente et de bona manera, et è piue Nello stesso mese, il 6 gennaio, Carlo sarà incoronato (continua al pagina 21) nuk ishte e qartë se me cfarë lokomotive do të përshkohej naltësia e Semmeringut, Seilbahn (Lokomotivë me fije celikut), Lokomitivë me shtytje atmosferike apo një Lokomotivë mbi parimin e forcës të fërkimit? Edhe vetë babai i hekurudhave Stephenson ishte skeptik për realizimin e kësaj hekurudhe malore. Shumë profesionista e quajtën projektin e Karlit si “fantazia e një të cmendurit” e vetë atë një “sharlatan që po shfarosë paret e shtetit”, bile u thirr në parlament një komision hetimit kundër idesë se Karl Ghegës. Shtypi i ditës profetizonte me keqdashje që “ një nder 10 udhëtarë do të shkojë në djallë”. As letra paralajmëruese e shoqatës së arkitektëve nuk e theu kambënguljen e Ghegës për zbatimin e projektit i cili pat mbështetjen e shefave të tij bile edhe të oborrit perandorak në Vjenë. Kështu u vendos në mbledhjen e këshillit të ministrave të datës 1 mars 1849 që drejtohej nga vetë Kaiseri Franz Josef I, që punimet e sapo fillueme në Gloggnitz të vazhdonin me përparsi deri në përfundim. Në këte kohë ekonomia ishte në krise dhe papunesia ishte shumë e madhe, prandaj ndërtimi i hekurudhës do të kishte një vështrim pozitiv social në ndryshimin e mirëqënies së familjeve. Në fillim silleshin në Gloggnizt nga Vjena me tren mijra punëtorë, por më vonë u krijuen nga nevoja kampe të qendrueshme banimi për punëtorët. Për punën intensive e të panderprerë në zonën e Semmeringut, nga kurshtarët e shumtë të asaj kohe flitej: “ato po gërmojnë, thyejnë e plasin shkëmbij, rrezojnë diga dhe hapin rrugën e projektueme përgjatë faqja bllokut 15 nobili pagina 15 Anno 10 n.5 malorOttobre deri 2012 mbrapa malit, ku rruga harkohet tuj e përpi gojët shkëmbore të tuneleve në mbrendësi e thellësi, ditë e nate, Nobiliditë diele dhe festa, verë e dimën….” Karl Ghega – Carl Ritter von Ghega : Mjeshtri i ndërtimit të hekurudhës Nga Pjeter Logoreci së parë maloree sapo në fillueme botë në Gloggnitz të vazhdonin me përparsi deri në përfundim. Në këte Vizitori që udhëton me tren nga Vje- Karl Ghega – Carl Ritter von Ghega: Nga Pjeter Logorecikohë ekonomia ishte në krise dhe papu- na në drejtim të Graz-it, mrekullohet nesia ishte shumë e madhe, prandaj ndër- nga pamjet e rradha të natyrës malore timi i hekurudhës do të të zonës të Semmering-ut. Menjëherë kishte një vështrim pozi- të mahnit bukuria e udhës së hekurt që Mjeshtri i ndërtimit tiv social në ndryshimin gjarpëron në mes faqeve shkëmbore, që e mirëqënies së familje- pershkon Ura e Viadukte, e që zhduket ve. Në fillim silleshin në vazhdimisht një pas një nëpër 15 Tunelet, Gloggnizt nga Vjena me duke ofrue pamje të mrekullushme të ven- të hekurudhës së parë tren mijra punëtorë, por deve të Semmering-ut të mbulueme nga më vonë u krijuen nga gjëlberimi i pishave. SEMMERINGBAHN nevoja kampe të qen- quhet në gjuhën e vendit – hekurudha e drueshme banimi për Semmering-ut, një mrekulli arkitekturore malore në botë punëtorët. Për punën in- e përmasave botnore, e cila asht e lidhun tensive e të panderprerë në menyrë të pazgjidhëshme me emrin në zonën e Semmeringut, e arkitektit me origjinë shqiptare KARL nga kurshtarët e shum- Karl Gega GHEGA Hekurudha e Semmering-ut në Karl Gega të të asaj kohe flitej: “ato po gërmojnë, kohën e saj u cilësue si „kombinacjon në thyejnë e plasin shkëmbij, rrezojnë diga Vizitori që udhëton me tren nga Vjena në drejtim të Graz-it, mrekullohet nga pamjet e mes gjenisë së Karl Ghegës, teknologjisë rradha të natyrësdhe hapinmalore rrugën të zonës e projektueme të Semmering-ut. përgja- Menjëherë të mahnit bukuria e dhe natyrës“. E ndertueme 158 vjet ma udhës së hekurttë bllokutqë gjarpëron malor në deri mes mbrapa faqeve malit,shkëmbore, ku që pershkon Ura e Viadukte, parë, kjo hekurudhë, 41 km e gjatë nga e që zhduketrruga vazhdimisht harkohet njëtuj epas përpi një gojët nëpër shkëm 15 - Tunelet, duke ofrue pamje të Gloggnitz deri në Mürzzuschlag, është e mrekullushmebore të vendevetë tuneleve të në Semmering-ut mbrendësi e tëthellësi, mbulueme nga gjëlberimi i pishave. vlerësueme jo vetëm nga vjetërsia e saj, SEMMERINGBAHNditë e quhet nate, ditë në gjuhëndiele dhe e festa,vendit verë – hekurudha e e Semmering-ut, një mrekulli arkitekturore e përmasave botnore, e cila asht e lidhun në menyrë të por edhe se: në vitin 1854, kjo vepër ishte pazgjidhëshmedimën….” me emrin e arkitektit me origjinë shqiptare KARL GHEGA Hekurudha e hekurudha e parë malore e botës, gjë për Semmering-ut nëKështu kohën u ba e realitet saj u cilësuendërtimi si i hekuru„kombinacjon- në mes gjenisë së Karl të cilën u vendos më vonë në 1998-tën në Ghegës, teknologjisëdhës malore dhe sënatyrës“. Semmeringut E ndertueme nën drejtimin 158 vjet ma parë, kjo hekurudhë, 41 listën e veprave të TRASHEGIMISE KUL- km e gjatë ngae Dr. Gloggnitz Karl Ghegës, deri nënjë Mürzzuschlag,vepër mjeshterore është e vlerësueme jo vetëm nga TURORE BOTERORE të UNESCO-S. vjetërsia e saj,e paparëpor edhe deri se: nënë atëvitin kohë, 1854, në kjo lartësinë vepër ishte hekurudha e parë malore e botës, gjë për437 të metra cilën (në u Gloggnitz), vendos më e cila vonë kalon në mbi 1998-tën në listën e veprave të TRASHEGIMISE KULTURORE BOTERORE të UNESCO-S. Kush ishte Karl Ghega – i njo- mure mbrojtëse solide, mbi rreth 100 ura- htun në arenën ndërkombëtare si Kështuto. Të gjithë u këtoba realitetshqiptarë kjene ndërtimi vendo- ityrës hekurudhës dhe mardhanieve malore në mes Teknikëssë Semmeringut më vonë praktikisht nën nëdrejtimin ndërtiminKush e hekue ishteDr.- Karlve monumentale Ghega – i njohtun që përshkojnë në arenën luginat, ndërkombëtare si CARL RITTER CARL RITTER VON GHEGA? Karlsun në Ghegës, një zonë të qytetitnjë vepërtë Venizias mjeshterore dhe dhe Filosofisë. e paparë Mbas provimeve deri nëtë 1918- atë kohë,rudhave. në Për lartësinë të gjithë këto 437 rezultateVON metra GHEGA? të shpesh edhe dy katëshe në mes masivit Per ato që mund të vizitojnë Venezian, thirreshin nga vendasit Gegët / Ghegët (në ts ku mori titullin Ingeniere Architetto shkëlqyera punët, në vjetin 1836 ai mori shkëmbor të maleve e 15 Tuneleve, 16 po të kalosh nga Piazza San Marco nëpër- (nëitalishte Gloggnitz), Gh mbasi ka një eton cilama të fortë kalon tashma mbi nën mure drejtimin mbrojtëse e këtyne profeso - solide,një propozim mbi nga rreth banka 100RothschildPer uraveato nëqë mund Viadukte të vizitojnë (një ose Venezian, dykatësh), po që të ishinkalosh kr -nga Piazza San Marco nëpërmes mes nji sheshit të vogël, në shetitoren Riva artikulimit). Po kështu edhe studiusi dhe reve shkencëtare, Karli mbylli provimet e Vjenë, që të punësohej për 4 vjetnji në sheshitndër- tëyevepra vogël, të nëartit shetitoren arkitekturor Riva për deglinga buku Schiavoni,- përpara Hotel Danieli e monumentale që përshkojnë luginat, shpesh edhe dy katëshe në mes statujës masivit të Viktor Emanuelit II, nepër Via Giuseppe Garibaldi në Fondamenta Sant degli Schiavoni, përpara Hotel Danieli e shkëmborautori i librit tjetër të për maleveKarl Ghegën –e Wol 15- diplomësTuneleve, universtare 16 me Viadukte11 qeshor 1819 (një timin ose e hekurudhës dykatësh), “Kaiser që FerdinandAnna, ishin gjindet ria. Calle Në 6 San vjetet Giocchino, e ndërtimit në u njëlëvizën qoshe rreth të së ciles ka lindë personazhi i statujës të Viktor Emanuelit II, nepër Via fgang Straub, si dhe autorë të tjerë e bio- me titullin Doktor në Matematikë me të Nordbahn”. Ky projekt i ishte dhanëshkrimit kesaj tim 700Carlo 000 Ghega. metërkub Kjo shtëpi material e thjesh shkëbmboretë, e cila në pajme të parë të duket si Giuseppe Garibaldi në Fondamenta Sant kryevepragrafë si Gerhard të Artl, artit Günther arkitekturor Dinhobl, gjitha për pikët nga dhe bukuri më fletë lavdërimia. Në (a6 pienivjetet Banke e ndërtimit nga kryministri u i shtetitlëvizën Metternichfasada rreth e mbrapme / gurë. e Tunelinjë kishe, kryesor ka në i kishte murin gjatësinësaj një pllakë perkujtimore mermeri ku Anna, gjindet Calle San Giocchino, në 700Mihaly 000 Kubinnszky, metërkub e lidhin material prejardhjen shkëbmborevoti e con lode). / gurë. Tuneli kryesordhe ishte i kishte projekti i parëgjatësinë hekurudhorshenohet 1430 në lindja 1430 e Cavaliere metër dhe Carl ishte Ghega-s. në naltësinë Në këtë 895 shtëpi me 10 Janar 1802 lindi një qoshe të së ciles ka lindë personazhi metëre familjes dhe Ghega ishte me Shqiperinë. në naltësinë Qysh në 895Në këtëmetër periudhë mbi nevojat nivelin për ingjinierë e detit. Austri. Por Kryeqytetit zbatimi Vjenë i këtij i duhej projekti hekuru- metër mbi nivelin e detit. Por zbatimi i i shkrimit tim Carlo Ghega. Kjo shtëpi e moshën e fëmijnisë Karletto-ja ishte një ishin të mëdha e mundësitë për punësim dha që të lidhej me portin e Triestes dhe këtij projekti pat edhe veshtirësitë e veta. thjeshtë, e cila në pajme të parë të duket si nxënës që pati rezultate të shkëlqyera dhe të shumta. Karli nuk vonoj të punësohej që të kishte një lidhje me detin Adriatik. Mu në mes të prozesit intensiv të punës në fasada e mbrapme e një kishe, ka në mu- tregoj prirje te vecanta në matematike dhe në administratën shtetnore, në sektorin e Përpara se Karl Ghega të fillonte punën 1850-tën në mes të punëtorve u përhap rin saj një pllakë perkujtimore mermeri ku në ndërtimin e objekteve mësimore. Bazat ndërtimit “Inspezione Centrale d´Acaue në këte fushë u dergue së bashku me kolera nga ku vdiqën 300 punëtore. Ak- shenohet lindja e Cavaliere Carl Ghega-s. fillestare të mësimit ai i mori në familje ku e Strade” të Venezies si ingjinier, e pak një perfaqësues të Bankës Rothschild, sidentet në punë nga shkarjet e masivëve Në këtë shtëpi me 10 Janar 1802 lindi dhe u edukue nën një disiplinë të rreptë. kohë më vonë në Departamentin e Ndër- të quejtun Goldschmidt në një udhëtim shkëmborë apo shembje të galerisë në mjeshtri me famë botnore i ndërtimit të I jati duke pa talentet e djalit të vetëm në timit të Rrugëve si vullnetar. Punimet e njohjeje e studimi për hekurudhat në Veinzettel i kushtoj jetën 13 punëtorëve. hekurudhave Austriake, Karl Ghega. Kar- mes të tri motrave, vendosi të vazhdojë tij të para i filloj në provinzën e Bellunos, Gjermani, Belgjikë, Francë, Angli dhe Megjithë pengesat e mëdha, Karl Ghega li ishte djali i vetëm i oficierit të marinës traditën familjare dhe ti japë atij drejtimin ku po hapej rruga malore nga Pieve di Amerikë. Gjatë këtij udhëtimi u njoh dhe arriti që të mbaj nalt rritmin e punës e Anton Ghega dhe Anna Pribish të cilët e oficierit të marinës, por që Karli nuk e Cadore nëpër Cortina deri në Toblach. u miqësue me krijuesin e Lokomotivës, kështu me datën 25 qeshor 1851 ai bani kishin edhe tri vajza. Simbas rregjistrit të dëshironte. Kështu që në moshën 12 vje- Si ingjinier i klasit të I, vazhdoj të punojë Georges Stephenson në Newcastle. U kthy provën e parë të hekurudhës duke për- pagëzimit të famullisë San Pietro,me nr care ai u shkëput nga mësimet e marinës në sektorin e ndërtimit të bashkisë së Tre- në atdhe me shumë njohuni e ide të reja shkue me lokomotivën “Save”, në fillim 34, në faqe 183: me 10 Janar të vitit të e me këshillen e mësuesve, në Kollegjin visos e po kështu si ingjinier i deleguem e filloj punën si shefingjinier i segmen- gjatësinë deri në Payerbadh e mbas pak bekuem prej Zotit 1802, u lajmërue lindja ushtarak të Sant Annës në Venezia, vazh- për të gjitha zonat e veriut të Italisë. Ai tit hekurudhor prej Rabensburg deri në ditësh deri në Küb. Krenar raporton Karli e Karlit, i biri i zotni Anton Ghega djalë i doj kursin e matematikës dhe filosofisë të drejtoj ndërtimin e rrugëve në Coneglia- Brünn. Sektori që ai drejtonte, kishte 8 in- te ministri i tij Dr. Baumgartner që prova Gasprit (Kaspar), Oficier i marinës dhe zon- cilat i mbaroj me sukses të vecantë. Qysh no, Ceneda – Seravalle dhe rregullimin e gjiniere specialista, 16 mjeshtra ndërtimit kaloj me sukses dhe jam i lumtur që ma jës Anna e lindun Pribich e bija e Gjergjit në këtë moshë Karli shihej nga të tjerët lumit Po. Në të njëjtën kohë ai merrej me e 16.000 punëtore. Për këtë sipërmarrje në fund besimi Juej tek unë u vertetue. (Georg), grueja e tij e ligjëshme, i cili jeton si “koke e ndritun” dhe zotnonte gjuhën planifikimin dhe projektimin e ndërtesave nuk kishte pasë një tentative apo përvojë Edhe kundërshtarët e Ghegës pranuen në Fondamento di San Giocchino. Kumba- frange e po ashtu gjermanishten të cilën zyrtare shtetnore si godinën e Bashkisë, të mëparshme, gjithshka ishte premiere. dështimin e tyne. Lindi nevoja e konstru- ra i pagëzimit: zotni Andre Contuzzi i biri e kishte gjuhën e nanës e cila vinte prej Burgjet, Gjykatat, në Treviso. Për merita Për Ghega-n nuk ishte e qartë se me cfarë ktimit të një lokomotive të përshtatëshme i Nikollës – oficiermarinet nga famullia e familjes Pribich nga Istrien në gjiun e të mëdha e rezultate të larta në punë, në lokomotive do të përshkohej naltësia e për këte zonë malore e për këtë Karl S. Giuliano. Mamija: Aleksandra Longo. Triestes. 7 vitet e para të karrierës, ai u nderue me Semmeringut, Seilbahn (Lokomotivë me Ghega me lejen e superiorve shpalli një Spigarol di contrada. Prifti: Peter Lanza Në moshën 15 vjecare ai mori Diplo- 18 dekrete mirënjohje. Pervec punës së fije celikut), Lokomitivë me shtytje atmo- konkurs nga 13 gushti deri me 16 shta- – Famullitar. Kisha San Pietro di Castello men e “ licenziato Ingeniere e architeto a tij në terren, ai merrej me studime teo- sferike apo një Lokomotivë mbi parimin e tori 1851, ku morën pjesë firmat më të në ishullin Olivolo në Venezia ishte vendi pieni voti”. Për të ndjekun prirjen e tij, në rike, që sollën si rezultat dy zbulime të forcës të fërkimit? Edhe vetë babai i heku- njohuna të konstruksionit të lokomotivave ku u pagëzue me 10 Janar 1802 i porsa- këtë moshë u largu nga Venezia për në randësishme për të cilat u dekorue me dy rudhave Stephenson ishte skeptik për rea- në botë. Ghega vertetoj që ishte jo vetëm linduni Karl Ghega, vend ku gjindej selia Universitetin e Padovë-s ku filloj studimet URDHERA NDERI. Zbulimi i parë ishte lizimin e kësaj hekurudhe malore. Shumë mjeshtër arkitekt, por edhe njohës i mirë e banimit të Ipeshkvit të Venezias. Lidhun 3 vjecare për Matematikë dhe shkenca të NIVELLIERLATTE (shtyllën niveluese) profesionista e quajtën projektin e Karlit i teknikës së lokomotivave. Ai vendosi që me ditën e lindjes të Karl Ghegës nuk ka natyrës në Janarin e vjetit 1818, direkt në në vitin 1831 dhe i dyti në vitin 1833, si “fantazia e një të cmendurit” e vetë atë për hekurudhën e Semmeringut të përdo- asnji dyshim në saktësi, por në arkivën e vitin e dytë. Në cërtifikatën e regjistrimit patNO edheNIUS-IN veshtirësitë (vegël që e përdorejveta. Mu për në stakimes- të prozesitnjë “sharlatan intensiv që potë shfarosëpunës në paret 1850-tën e shte -në rej Lokomotiva VINDOBONA . Shtetit Austriak, në kartelën me të dhënat në Univërsitetin e Padova-s shkruhet: ka mesmin të e punëtorveharqeve). Në u përhaptetorin ekolera vitit 1831,nga ku vdiqëntit”, bile 300 u thirr punëtore. në parlament Aksidentet një komision në punë Këtu u duk se mbaroj rruga e mundi- biografike të punës së Karlit shënohet 13 mesue në kolegjin ushtarak të Sant Annës nganë shkarjetndarjen e e cmimevemasivëve e shkëmborë ndërimeve përapo shembjehetimit kundër të galerisë idesë në se VeinzettelKarl Ghegës. i kushtoj Sht- meve për ingjinierin arkitekt Karl Ghega Korriku 1802 si dita e tij e lindjes. Nuk në Venezia këto landë: Arithmetikë, Gje- jetënshpikjet 13 punëtorëve. në sektorin Megjithë e industrisë, pengesat ai u e mëdha,ypi i ditës Karl profetizonte Ghega arriti me keqdashje që të mbaj që nalt“ i cili me 12 prill 1854 së bashku me Pe- dihet se si mund të jetë ba nji gabim i tillë ometri, Trigonometri, Algjebër, Fizikë, rritminnderue epër punës zbulimet e kështu e tij me me medalien datën e 25 qeshornjë nder 185110 udhëtarë ai bani do provëntë shkojë e në parë djal - të randorin Franz Josef I, përshkoj për herë pa u kuptue nga administrata, por histo- hekurudhësargjëndit të “Cesareo duke përshkue Imperiale me Regio lokomotivë In- lë”.n “Save”, As letra në paralajmëruese fillim gjatësinë e shoqatës deri në të parë naltësinë e Semmeringut. Disa ditë Hidrologji, Pendëlteorie, Shkenca meka- Payerbadh e mbas pak ditësh deri në Küb. Krenar raporton Karli te ministri i tij Dr. rishkruesi i librit mbi hekurudhat Bruno nike. Edhe në vjetin e dytë të Universi- Baumgartnerstituto Lombardo që prova – Veneto kaloj per me le suksesscienze, dhe së jam arkitektëve i lumtur nukqë ma e theunë fund kambënguljen besimi Juej ma vonë ai shoqëroj edhe Perandoreshën Enderes hamendëson se dikur në vendet tetit ai arrinë që për 7 muej të përvetsojë tekLettere unë ed u vertetue.Arti”. Edhe kundërshtarët e e Ghegës Ghegës pranuenpër zbatimin dështimin e projektit e tyne.i cili pat Lindi e re Elisabet po në këtë udhëtim.” Për ar- kristiane, festohej dita e emnit më shumë të gjitha leksionet, e në gusht të 1818 të nevojaMe e konstruktimit 1833 përfundoj të një studimin lokomotive teo- të përshtatëshmembështetjen e shefavepër këte të zonë tij bile malore edhe e të për ritje të shkëlqyera, ne punë, Karli u nderue se ditëlindja dhe shpesh fiksohej si ditëlin- kryej provimet vjetore duke mbyllë krejt këtërik Karl të Nonius-it Ghega me dhe lejen e botoje superiorve në librin shpalli oborrit një konkurs perandorak nga në13 Vjenë.gushti Kështuderi me u16 me “ORDEN DER EISERNEN KRONE djeje. Familja e Karlit kishte si traditë që vitin universitar. Eshtë gati e pabesue- shtatori“DELL´ 1851,OTTANTE ku morën A DIpjesëOTTRA” firmat që më e të njohunavendos në të mbledhjenkonstruksionit e këshillit të lokomotivave të mini- 3. KLASSE” (urdhëri i kunorës së hekurt prej disa gjeneracjonesh, marinen. Para- shme të mendosh se qysh në tetor 1817 nëbani botë. të Ghega njohtun vertetoj edhe si që autor ishte librash jo vetëm të mjstraveeshtër të arkitekt,datës 1 mars por edhe1849 njohësqë drejtohej i mirë i i klasë tretë) dhe ju dha titulli RITTER ardhësit e tij kishin shërbyer si oficerë të ai frekuentonte përnjëhrë me Universite- teknikësspecializuem. së lokomotivave. Këte studim Ai aivendosi e zhvilloj që përnga hekurudhën vetë Kaiseri e FranzSemmeringut Josef I, që të punimet përdorej (Kalorës / Cavaliere) e Ritterkreuz des Le- Lokomotiva VINDOBONA . marinës në republikën e Venezias. Baba i tin edhe një shkollë private ” Inspezione opolds Ordens (kryqi i hekurt i urdhërit të Karlit, Antoni ishte i oficier i teknikës në centrale d´ Acque e Strade” në Venezia. Kjo është loko- Leopoldit). Tashma ai thirrej Carl Ritter marinë dhe mbante uniformën e k.k. Ma- Ecejaket në mes Padovës dhe Venezias motiva Vindobo- von Ghega. Në të gjithë karrierën e tij ai u rinësluftarake. (Kaisertum Österreich und i krijuan mundësinë që teoritë e univer- na që u paraqit nderue me këto tituj e medalje: Königreich Ungarn Kriegsmarine). sitetit ti vente në praktikë në Venezia ku në konkurs e • Këshilltare Ministror e Perandorak Sipas autorit Alfred Niel i cili ka shkrue hyri në inspektoriatin e Hidrologjisë dhe ndërtueme nga (1844) biografin e Karl Ghega-s në 1977: prejar- të Rrugëve si nxënës praktikant. Ai ishte fabrika e heku- • Qytetar nderi i Triestes dhe Brünn-it dhja e familjes Ghega është nga Shqi- kërkues ndaj vehtes dhe duke pa rezulta- rudhave Wien • Kommendador i urdherit të Franz përia. Kjo shpjegohet edhe me kuptimin tet e larta e të shpejta të tij, në periudhën – Gloggnitzer në Josefit e fjalës Ghega në gjuhën shqipe, spjegon e pushimeve verore, e pranuen në një Vjenë. • Kavalier (Ritter) i urdhërit të Niel. Autori i referohet edhe priftit fran- kurs arkitekturet në Accademia di Belle kunorës së hekurt të klasës së III ceskan shqipëtar Dr. Phil. Paulin Margjo- Arti te Venecias. Karli pervec se ishte ta- (1849) kaj, i cili ka jetue në Vjenë e që ndoqi lent i orientuem nga shkencat e matema- • Kavalier (Ritter) i urdhërit të gjurmët e prejardhjes së familjes Ghega. tikës, pat edhe fatin që të merrte mësime Leopoldit Sipas gjurmimeve historike të tij, mbasi nga profesorë me famë botnore në shken- • Kommendador i urdhërit të Josefit në 1478-tën Turqit pushtuen Shkodrën, cat e natyrës, si matematikani Giuseppe në Toskanë Venezianet u larguen nga qyteti i Shko- Avanzini i cili ishte specialist në zhvillimin • U vendos në altarin e burrave të drës duke marrë me vehte edhe shumë e fushës së Hydro e Aerodynamikës, ose mëdhej të kombit (1851) familje qytetare shkodrane që punuen për Giovanni Farini profesor i historisë së na- (Vijon në faqen 21) Kjo është lokomotiva Vindobona që u paraqit në konkurs e ndërtueme nga fabrika e hekurudhave Wien – Gloggnitzer në Vjenë.

Këtu u duk se mbaroj rruga e mundimeve për ingjinierin arkitekt Karl Ghega i cili me 12 prill 1854 së bashku me Perandorin Franz Josef I, përshkoj për herë të parë naltësinë e Semmeringut. Disa ditë ma vonë ai shoqëroj edhe Perandoreshën e re Elisabet po në këtë udhëtim.” Për arritje të shkëlqyera, ne punë, Karli u nderue me “ORDEN DER EISERNEN KRONE 3. KLASSE” (urdhëri i kunorës së hekurt i klasë tretë) dhe ju dha titulli RITTER (Kalorës / Cavaliere) e Ritterkreuz des Leopolds Ordens (kryqi i hekurt i urdhërit të Leopoldit). Tashma ai thirrej Carl Ritter von Ghega. Në të gjithë karrierën e tij ai u nderue me këto tituj e medalje:

x Këshilltare Ministror e Perandorak (1844) x Qytetar nderi i Triestes dhe Brünn-it x Kommendador i urdherit të Franz Josefit x Kavalier (Ritter) i urdhërit të kunorës së hekurt të Në raste të tilla, edhe fukaraja e nxjerr një kostum të mirë nga dollapi, për ta paraqitur veten me dinjitet në sy të së tjerëve. Përkundrazi, spektakli i atyre që, të veshur me brekë legjendare ose me kostume tradicionale si subjektet e fotografive të Marubit, janë vënë ta shkelin me këmbë kontratën gjuhësore mes shqiptarëve, në shenjë proteste ndaj komunizmit, ose pushtetit gjuhësor të toskërishtes, ose vetë konceptit të standardit; ky spektakël, pra, e ka vendin ditën e Karnavaleve të albanologjisë. Kur lexoja intervistën e Shezai Rrokajt, më shkoi mendja se, nëse vazhdojmë kështu edhe dy-tre vjet, problemi më i madh i kulturës gjuhësore në Shqipëri nuk do të jetë më niveli i ulët i kompetencës gjuhësore të ligjëruesve publikë, por fakti – edhe më i trishtuar – se nuk do të ketë më njerëz të kualifikuar aq sa të mund t’ua mësojnë, studentëve, shqipen si gjuhë e një vendi të qytetëruar. Atëherë do t’ia mbërrijë edhe momenti, që i druhemi të gjithë, kur jo vetëm shqipen do ta flasim e do ta shkruajmë për faqe të zezë, por edhe gabimet dhe shkeljet e Attualità panumërta nuk do t’i pikasim Anno dot më. 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 16 Historia tregon se zhvillime të tilla në gjuhët ndodhin, zakonisht, në rrethanat e streseve të faqja 16 attualità mëdha sociale dhe kur nuk ekziston një model solid i normës së shkruar, që të orientojë përdoruesit; në periudha përmbysjesh, ose dyndjeje të fiseve barbare, ose të shkatërrimit Kosova - popull tjetër?! të qyteteve. KOSOVA - POPULL TJETER?!Filozofia Pikërisht.për mbinjeriun në (Nga xhepi diplomatik i ambasadorit të Prishtinës në Tiranë) Nga KOLEC TRABOINI veprën e Niçes dhe të Migjenit shtë krejt e natyrshme ta dëgjojmë Kush vdes por nuk harrohet, me vëmendje çdo fjalë të përfaqë- është i pavdekshëm. Esuesit zyrtar në rang diplomatik të Lao-Czi Kosovës në Tiranë, kjo për faktin se është gjysma tjetër e asaj gjysme që diploma- Nga Ejup Ajdini cia europiane na sajoi duke prerë copa të territorit shqiptar në favor të fqinjëve endimi i thellë filozofik për Mbin- shoviniste. Le ta themi hapur se fqinjët jeriun, në radhë te pare në ve- tanë të vitit 1912 kanë qenë të uritur e Mprën e Niçes dhe pastaj edhe në janë lëshuar si të tërbuar të merrnin sa më veprën e Migjenit, që me kohë ka zgjuar shumë nga trojet shqiptare. Pjesën më të interesim te studiuesit evropianë dhe ata madhe e mori Serbia që asokohe u përkëd- shqiptarë. Kjo ide, sa e madhe, po aq hel nga diplomacia europiane, që edhe sot, edhe e thellë dhe e ndjeshme, nxit shumë edhe pse u bë një luftë në vitin 1999 prapë teza e antiteza te studiuesit e filozofisë dhe të letërsisë, pasi këto disiplina shkencore po kjo diplomaci e përkëdhel Serbinë duke janë të lidhura ngushtë midis tyre që nga na lënë ne shqiptarët ende pas portës. antika e deri me sot. Natyrisht ne që kemi patur durim të na Vlerësimet për veprën “Kështu foli copëtojmë do të bëjmë durim edhe në këtë Zarathustra“ dhe disa poezi të Migjenit që që solli tragjedinë e parë nga motive të FILOZOFIANiçe kritikon PER MBINJERIUN njeriun e rëndomtë,NE VEPREN pasi E NIÇES DHE TË MIGJENIT shekull të ri, aq më tepër se kurrë nuk na shfaqet ambasadori i Kosovës në Shqipëri. kanë të bëjnë me lindjen e njeriut – mbin- ulëta shpirtërore. Prej atëherë e deri më njerëzit dëshirojnë të kthehen te kafsha, ka sosur durimi. Jemi mësuar tashmë. Mar- Natyrisht(Nga xhepi edhe diplomatiktelevizionet bëjnë i ambasadorit punën e jeri, të janëPrishtinës nga më të në ndryshmet. Tiranë) Edhe pse sot tragjeditë e padrejtësitë e njerëzimit në vend që ta tejkalojnë atë. KushDhe vdespër këtë, por nuk harrohet, është i pavdekshëm. rëdhëniet e shqiptarëve me Europën dihen tyre. I afruan një bisedë të nderuarit am- Niçe ndikohet nga voluntarizmi i Arthur nuk pushuan. Këto katrahura të njerëz- siç është majmuni objekt tallje për njeri- e nuk duhet të kemi asnjë iluzion. Qoftë Ngabasador, KOLEC me emrin TRABOINI Sulejman Selimi. Dhe Shopenhauerit dhe nga teoria e evolucion- imit gjatë shekujve, te këta dy autor, filo- un, kështu duhet të jetë njeriu për Mbin- për fajet tona a qoftë për mospërgjegjësinë ky ambasador si të vinte nga Zanzibari e it të Çarls Darvinit, Migjeni lexon Niçen zof e poet, lindën dilemat për të pyetur jerinë, “objekt tallje, turp i dhimbshëm“ Lao-Czi e vet, Brukseli nuk i ka fort në qejf shq- jo veç nga Prishtina, dy orë larg përmes dhe Shopenhauerin e shumë të tjerë dhe se ku ndodhet fuqia e Zotit që t’i ndër- (Po aty). Këtë fenomen të ashtuquajtur iptarët. Por kësaj nuk kemi çfarë t’i bëjmë Eshtërrugës krejt së kombit, e natyrshme vjen e nata thotëdëgjojmë fjalë meqë vëmendjetë dy pranojnë çdo dhefjalë përkrahin të përfaqësuesit lindjen prejezyrtar gjithë në rangkëto të këqija që po i përjetonnga Ejupturp Ajdini të dhimbshëm edhe Migjeni e nxjerr e një njeriu që do të jetë mbinjeri, por, kur, mo Zot ma keq, ne nuk po dimë as diplomatikpër fjalë se dotë tëKosovës jepte një nëndihmesë Tiranë, për kjo për faktin se është gjysma tjetër e asajnjerëzimi gjysme nëpër që shekuj. Për këtë, Niçe në pah te poezia “ Trajtat e mbinjeriut “, këtë mbinjeri nuk e shohin njësoj dhe në veprën e tij “Kështu foli Zarathustra” ku thotë: të merremi vesh me vetveten, për të mos diplomaciaforcimin e miqësisë europiane midis dy na popujve sajoi tanë. duke prerë copa të territorit shqiptar në favor të fqinjëve thënë me njeri-tjetrin, siç po mundohen të Kur i dëgjova këto fjalë m’u duk se u nxi me të njëjtën filozofi. Niçe pretendon për thotë: “Ky shenjt plak në pyllin e tij ako- “Nana–dhe vejushe dhe me gjitë shitue shoviniste. Le ta themi hapur se fqinjëtndryshime tanë të vitit kolosale, 1912 herë-herëkanë qenë të pakuptë uritur- e janë lëshuar na quajnë disa që shqiptarët e Kosovës po ekrani i televizorit dhe në vend të këtij ma s’paska dëgjuar që Zoti ka vdekur, përMigjeni Niçena pjell fryte t’egra na i bëjnë aq shumë të dallueshëm sa thua si të tërbuar të merrnin sa më shumëtueshëm, nga trojet kërkon shqiptare. një filozofi Pjesën që do të më an - të madhete cilin edhe e mori vuan plaku i shenjtë në pyl- na pjell fryte, hithra, ferra…“ zotëri ambasadori m’u dëgjua zëri i Çaju- gazhohet rreth vlerave jetësore, se sa të është një popull tjetër. Serbiapit për Klubin që asokohe e Selanikut: u përkëdhel “Si nuk t’u nga tha diplomacia europiane, që edhe sot, edhelin pse e vet”(Kështu u bë një foli Zarathustra,1996,Mendimi f. i Othellëse, për filozofik njerëzit për thotë:Mbinjeriun, në radhë te pare në veprën e Niçes dhe pastaj luftë në vitin 1999 prapë po kjo diplomacimerret e përkëdhelme sistemet abstrakteSerbinë tëduke shoqërisë. na lënë 13). ne Përshqiptarët të njëjtën ide, por në një formë Sa qesharak mbesin ! Kemi dëgjuar shumë zëra kukuvajkash goja, o beu ynë!” Me të vërtetë si nuk t’u Në veprën e Migjenit, veçmas te poezitë: edhe në veprën e Migjenit, që me kohë ka zgjuar interesim te studiuesit evropianë dhe ata në Tiranë në biseda televizive ku në panel ende pas portës. Natyrisht ne që kemi patur durim të na copëtojmë do tëtjetër bëjmë poetike, durim Migjeni filozofinë e ekzis- Sa qesharak vdesin! tha goja, o ambasador që ke ardhur në Ti- “Te lindet njeriu“,Trajtat e mbinjeriut”, tencës apo të mosekzistencës së Zotit e shqiptarë.vë Kjo(Po ide,aty) sa e madhe, po aq edhe e thellë dhe e ndjeshme, nxit shumë teza e kanë folur gjithfarësoj njerëzish të cilët edhe në këtë shekull të ri, aq më tepër se kurrë nuk na ka sosur durimi. Jemi mësuar ranë me një mision “historik” - të forcosh “Parathënia e parathënieve”, e ndonjë në dilemë te poezia “Parathanja e paraantiteza- te Kësisoj studiuesit Niçe e filozofisë mëton të dhe gjejë të letërrugërsisë, për pasi këto disiplina shkencore janë të nuk e di si mund të klasifikohen si shq- tashmë.“miqësinë” Marrëdhëniet në mes dy popujve e shqiptarëve tanë. metjetër, Europën temë boshte dihen për e nuk shqyrtim duhet e të kemi kemi thënieve”, asnjë iluzion. duke vargëzuar për zotat, kulidhura tëngushtë mësuar midis njeriun tyre që dhenga antikata përgatis e deri meatë sot. për iptarë. Këta panelistë të përnatshëm, këta QoftëTani për nga fajetkjo na tonadel se a në qoftë xhepin për tënd mospërgjegjësinë mendimin kritik. e vet, Brukseli nuk i kathotë: fort në qejf një Mbinjeri, kurse Migjeni është i bindur përvetësues të kohës sonë të harxhuar kot shqiptarët.diplomatik ke Por një kësaj popull nuk tjetër. kemi Nxirre çfarë o t’i bëjmëKëta dy kur, autorë mo nuk Zot janë ma rastësisht keq, ne nga nuk po“Përditë dimë as perëndojnë të zotat Vlerësimetse do për të veprën lindë “Kështu Mbinjeriu foli Zarathustra“me ndërgjegje dhe disate poezi të Migjenit që kanë të bëjnë pranë ekraneve të vogla, në përpjekje për më të lexuarit, më të studiuarit dhe më të merremiambasador veshta shohim. me vetveten,Çfarë populli për është të mos thënë me njeri-tjetrin, siç po mundohenDhe rrëshqasin të na trajtat e tyne me lindjenpastër, e njeriut pa dyshime – mbinjeri, dhe janë pa trillime, nga më të pasi ndryshmet. : Edhe pse Niçe ndikohet nga të qenë origjinalë na thonë përralla se ky quajnëai që përfaqëson, disa që shqiptarët mos janë alienë, e Kosovës sepse podiskutuarit, na i bëjnë pasi aq idetë shumë e tyre të të dallueshëmreja, si në saMbi thua vjet është e shekuj “ “Jetë e re lindet me vdekjen e njeriut “ forme, ashtu edhe në përmbajte edhe sot voluntarizmi i Arthur Shopenhauerit dhe nga teoria e evolucionit të Çarls Darvinit, Migjeni shekull i ndarë në mes të shqiptarëve të njëme popullsa dimë tjetër. nga historia, nga Is Boletini, (Migjeni, POEZI E PROZE,1963, (Po aty, f,43) Shqipërisë dhe gjysmës tjetër mbetur në Azem e Shotë Galica, nga Bajram Curri e gjithë ditën nxisin dilema e ballafaqime Beograd, f, 25) lexon NiçenMë dhetutje Shopenhauerin poeti ynë sqaron e shumë se: të tjerë dhe që të dy pranojnë dhe përkrahin lindjen troje të pushtuara nga fqinjët ka krijuar e Hasan Prishtina, nga Zahir Pajaziti e të shumta te studiuesit e shumtë. Për këto Të dy këta autore të artit e të filozofisëe një njeriu“Mbinjeriu që do të jetë do mbinjeri,të vije me por, gjurma këtë mbinjeri luftimi nuke e shohin njësoj dhe me të njëjtën Kemi dëgjuar shumë zëra kukuvajkash në Tiranë në biseda televizive ku në panel kanë pra mentalitete të ndryshme, sa mund të Adem Jashari, ai populli që ti përfaqëson dilema, veçmas rreth veprës se Migjenit janë të bindur se njeriu ka bërë diçka përfilozofi. shenja Niçe pretendon hidhnimi për “ ndryshime kolosale, herë-herë të pakuptueshëm, kërkon një edhe Akademik Ali Aliu thotë se: ”As thuhet se jemi ndryshe. folurnuk është gjithfarësoj tjetër veç njerëzishnjë e treta e të popullit cilët nuk e di si mund të klasifikohen si shqiptarë.vetveten, por Këta kjo s’mjafton as për së afërfilozofi- që(po do aty) të angazhohet rreth vlerave jetësore, se sa të merret me sistemet abstrakte të Nuk mund të them se për të përhapur panelistë të përnatshëm, këta përvetësuesafërsisht të nukkohës është sonë thënë të ajo harxhuar që mund dhe kot pranëmi në ekraneve krahasim me atë se çfarë i duhet E tërë bota njerëzore, sipas Niçes, shqiptar e nuk ke anjë shans të forcosh duhet të thuhet lidhur me këtë vepër.” (A. shoqërisë. Në veprën e Migjenit, veçmas te poezitë: “Te lindet njeriu“,Trajtat e mbinjeriut”, këto ide antishqiptare këta panelistë kanë të vogla, në përpjekje për të qenë origjinalë na thonë përralla se ky shekull i përndarë jetën në reale mes të tij. Këtë jetë dhe filozofi karakterizohet me etikën e njeriut për të miqësinë e dy popujve se ata janë një. Aliu, MIGJENI 4, Prishtine,1978, f. 6.) “Parathënia e parathënieve”, e ndonjë tjetër, temë boshte për shqyrtim e kemi mendimin marrë para nga Beogradi, anipse serbët të shqiptarëve të Shqipërisë dhe gjysmës tjetër mbetur në troje të pushtuaratë nga mbrapshtë fqinjët katë njeriut e kundërshtojnë, sunduar natyrën dhe ky është instinkti Populli tjetër që ke krijuar si një sajesë Migjeni dhe Niçe kanë shumë pika ta- kritik. japin shumë para për të krijuar angjentu- krijuar pra mentalitete të ndryshme, sa mund të thuhet se jemi ndryshe. pasi, sipas tyre, njeriu nuk është i dedi- për pushtet, instinkt ky, që me herët ishte diplomatike, duke shkuar pas shëmbëllesës kimi në idetë e tyre, por, nga ana tjetër për të ekzistuar apo mbijetuar, e më vonë rat e tyre në Shqipëri, por gjithashtu nuk kuar të jetë i kotë nëpër shekuj, pasi, ai së flamurit të imponuar me yje, as ka qenë kanë edhe dallime midis tyre, pasi jetuan ka mundësi që të bëjë më shumë për vet- për lukse të natyrave të ndryshme. Pra, mund të mos them se ata çojnë ujë në mul- e as do të jetë kurrë, kryekreje nuk do ta dhe vepruan në rrethana të ndryshme veten. Prandaj, ky njeri kaq i nënçmuar themelin e botës e përben vullneti për lirin e fqinjëve tanë që për nga oreksi pak lëmë ne shqiptarët të jetë një tjetër sepse: hapësinore e vendore. Ideja e tyre e për- gjatë historisë duhet ta tejkaloj vetveten, pushtet apo për mbizotërim. Këtë nuk e kanë ndryshuar nga fillimi i shekullit të Jemi një komb, një popull, kemi një gjuhë, bashkët është se të dy autoret kërkuan të prandaj edhe Niçe pyet: “Ç’keni bërë ju kupton gjithherë për pushtet klasik, por kaluar.Veçse tani për shqiptarët ka ardhur një flamur dhe dashtë Zoti, herët e vonë lindet njeriu- Mbinjeri dhe për të dy këto për ta tejkaluar vetveten?”( Po aty ). Për për suksese të reja dhe për të bërë diç më një kohë tjetër, koha kur ata kanë guxim të do të jemi të gjithë bashkë në një shtet. Sot krijues, ky Mbinjeri do të ishte një zgjid- të njëjtën Migjeni për humbëtirën e nje- tepër për jetën e njeriut, pa e ditur se kjo thonë të vërtetën, të kërkojnë që të rishi- mund të duket një ëndërr, por lum ai që ka hje e re dhe fatlume për mbarë njerëz- riut në këtë botë përgjigjet: mund të çojë edhe në rreziqe të mëdha. kohen padrejtësitë që i janë bërë popullit forcën të ëndërrojë, të luftojë e të realizojë imin. Kjo ide rrënjët e frymëzimit i ka që “E njeriu nuk e di Vullneti për pushtet është edhe vullneti shqiptar më shumë e më keq se çdo shteti ëndrrën e vet kombëtarë për liri, drejtësi me njeriun e parë, Even dhe Adamin, e A është zoti pjelle e tij për jetë, për jetë më të mirë, para së cilës tjetër të Europës. Kush në Europë e ka dhe prosperitet. që me fëmijët e tyre të parë lindi edhe Apo ai – vet pjelle e zotit“ nënshtrohet arsyeja, mendja, morali etj. gjysmën e popullit të vet përtej kufijve të e keqja, smira, xhelozia e mos toleranca (Po aty) Ky vullnet nuk e gjen arsyen në luftën e shtetit kombëtar. Asnjë veç nesh. mjerueshme për ekzistencë, por te vullneti Natyrisht ne këto i dimë. Dimë gjithash- për luftë e sundim, që në një far forme e tu se ndjenja kombëtare tashmë po kristali- Shqipja, flasim dhe s’merremi vesh hasim edhe te “ Recitali i malësorit,” ku zohet, njerëzit janë më të ndjeshëm, dëshi- Migjeni kërkon një grusht të fort e t’i bie nga Ardian Vehbiu çështjet e ë-së së patheksuar. Në momentin kur shtëpinë e kish ra e bashkimit kombëtar është në nivelet malit që nuk bën zë. Edhe për Migjenin Peizazhe të fjalës përfshirë zjarri, këto mendje të shquara të kombit u ulën të dis- lufta e mjerueshme për ekzistencë nuk më të larta të njohura ndonjëherë, pavarë- kutojnë për të ndërruar tubacionet e ujit! Që shqipja po shkelet është kur far zgjidhje, pasi “mjerimi është sisht se shtetarët si në Tiranë e Prishtinë ipas një sondazhi të kryer nga Departamenti i Gjuhësisë i me këmbë, për këtë nuk e ka fajin vetëm shkolla; por të paktën kafshatë që të mbetet në fyt e të zë trish- tregohen apatikë dhe janë kundër çdo Fakultetit të Historisë dhe të Filologjisë të UT, studentët shkolla le të bëjë të vetën. Njerëzit që, me vetëdije, i shkelin dhe timi”. (Po aty, f. 39). bashkimi të shqiptarëve. Dihet se pse. Sqë marrin diplomën e shkollës së lartë nuk zotërojnë as i prishin rregullat e gjuhës të paktën duhet të jenë në gjendje ta Pikërisht kjo gjendje e rëndë e njerëz- Për interesat e veta meskine. Atdhetarët normat elementare të shqipes. Këtë ne të tjerët e dinim prej pikasin se ç’rregulla po prishin e po shkelin. Ndërkohë, duhet të imit i shtyn këta dy autorë që të oriento- e mëdhenj kanë thënë shpesh - “Unë jam kohësh, por është gjithsesi mirë që të thuhet tani edhe në nivel bëjmë shumë më tepër, për të nxitur dhe përhapur idenë se, të hen nga lindja e njeriut –Mbinjeri. Për ta mirë kur është mirë Shqipëria!”-, ndërsa institucional. Me këtë rast, edhe dekani i atij Fakulteti, Shezai flasësh e të shkruash në publik një shqipe të rregullt, në pajtim bota dhe jeta nuk janë gjendje statike, por pseudoatdhetarët e sotëm që zhvillojnë Rrokaj, njoftoi se po përgatitet futja e lëndës së “Kulturës së me normën ekzistuese, është si të vishesh mirë, për të shkuar në e ndryshueshme dhe procese të pandër- politika interesi e klanesh e kanë zëvendë- Gjuhës” në vitin e parë të studimeve të të gjitha fakulteteve të një dasmë, funeral, ose ngjarje tjetër formale. prera që çojnë drejt amshimit. suar këtë me lajtmotivin bastard: “Kur UT. Nisma është për t’u përshëndetur. Gjuha shqipe, e studiuar Në raste të tilla, edhe fukaraja e nxjerr një kostum të mirë Mendimi filozofik për mbinjeriun nuk jam mirë unë është mirë dhe Shqipëria! në nivel universitar, do t’i ndihmojë të diplomuarit e ardhshëm nga dollapi, për ta paraqitur veten me dinjitet në sy të së tjerëve. është thjesht për linjën biologjike, siç e Shoqëria shqiptare veç polarizimit partiak që ta shprehin më qartë mendimin e tyre dhe, ipso facto, të Përkundrazi, spektakli i atyre që, të veshur me brekë legjen- komentojnë disa studiues evropianë për dhe polarizimit social ka dhe një polarizim mendojnë më mirë. Natyrisht, brezi i ri nuk e shkruan dhe as e dare ose me kostume tradicionale si subjektet e fotografive të Niçen dhe disa studiues shqiptar për tjetër, në ata që e duan atdheun ashtu siç flet mirë shqipen jo aq ngaqë e ka studiuar keq në shkollë, por Marubit, janë vënë ta shkelin me këmbë kontratën gjuhësore Migjenin e që shpesh është kuptuar në natyrshëm duhej të ishte, pra një popull, për shkak të përhapjes fatale të një kulture (unë do ta quaja të mes shqiptarëve, në shenjë proteste ndaj komunizmit, ose push- rrafshin negativ. Thelbi i këtij kuptimi një komb, një shtet dhe të tjerë që thonë një psikoze) për t’i shpërfillur rregullat e bashkëjetesës sociale, tetit gjuhësor të toskërishtes, ose vetë konceptit të standardit; ky ndryshon këtu, pasi , sipas mendimit filo- zofik të Niçes, fenomenet paraqiten sipas që mirë është kështu siç është, pra Ko- mes të cilave hyjnë edhe ato të drejtshkrimit dhe të gramatikës spektakël, pra, e ka vendin ditën e Karnavaleve të albanologjisë. së shqipes standarde. Në disa shtresa dhe qarqe të caktuara, me Kur lexoja intervistën e Shezai Rrokajt, më shkoi mendja se, një logjike të shëndoshë që, gjerat e mëdha sova të jetojë si një sajesë europiane pa fare pak kërkesa për jetën, kjo shpërfillje e rregullave, qofshin nëse vazhdojmë kështu edhe dy-tre vjet, problemi më i madh i u takojnë njerëzve të mëdhenj, dhe gjerat simbole kombëtare, shqiptarët e Iliriadës këto edhe krejt arbitrare, konsiderohet në mos si shprehje e lir- kulturës gjuhësore në Shqipëri nuk do të jetë më niveli i ulët i e rralla u takojnë të rrallëve. Për Migjenin të vazhdojnë të sundohen nga bullgaro- isë, së paku si një e drejtë ose titullim. Dhe nëse është kështu, kompetencës gjuhësore të ligjëruesve publikë, por fakti – edhe logjika e fenomenit njeri paraqet epokën sllavët që vetquhen maqedonë, shqiptarët kursi “me zgjedhje” që propozohet nuk ka shumë shanse për më i trishtuar – se nuk do të ketë më njerëz të kualifikuar aq sa pasardhëse të një evolucioni njerëzor. Kjo e Malit të Zi të vazhdojnë të jenë popull i të korrigjuar gjë; nëse nuk shoqërohet me një zotim të përgjith- të mund t’ua mësojnë, studentëve, shqipen si gjuhë e një vendi të donë të thotë që kur të ndahen vlerat nga ndaluar duke u gjobitur 10 mijë euro nëse shëm social, që ka të bëjë me dëshirën e qytetarëve për të jetuar qytetëruar. Atëherë do t’ia mbërrijë edhe momenti, që i druhemi antivlerat, atëherë lind etapa e mbinjeriut, e shpalosin flamurin kombëtar shqiptar, së bashku, në një shtet. të gjithë, kur jo vetëm shqipen do ta flasim e do ta shkruajmë për për të cilin Migjeni thotë: dhe çamët të vazhdojnë të jenë pa troje, Norma gjuhësore është shprehje e këtij vullneti sovran, por faqe të zezë, por edhe gabimet dhe shkeljet e panumërta nuk do “N’ardhmëni të tra’shgueme mbinjeriu dhe trojet shqiptare të Çamërisë të jenë edhe katalizator i tij; përftohet prej tij por edhe e mban të gjallë. t’i pikasim dot më. vrehet. nën grekët që i kanë uzurpuar me gjak, Vetëm pak muaj më parë, kur ligjërimi publik lëngonte njëlloj si Historia tregon se zhvillime të tilla në gjuhët ndodhin, za- Ndërgjegje pa dyshime zjarr dhe hekur. tani, burrat e mençëm të shqipes, anembanë Ballkanit Perëndi- konisht, në rrethanat e streseve të mëdha sociale dhe kur nuk Ndërgjegje pa trillime Ne as i kemi kuptuar e as do t’i kup- mor, u mblodhën jo për të vënë alarmin sesi po shkruhet e po ekziston një model solid i normës së shkruar, që të orientojë Me një grusht graniti që kurrë nuk do tojmë kurrë këta politikanë që populli i flitet në publik gjuha e kombit, as për të imponuar autoritetin përdoruesit; në periudha përmbysjesh, ose dyndjeje të fiseve thehet. mban me bukë e këta e gjuajnë popul- dhe udhëheqësinë aq të nevojshme në këtë periudhë kulturore barbare, ose të shkatërrimit të qyteteve. (Po aty) lin e vet me gurë. Në këtë kuadër konfuz kaotike dhe të turbullt, po për të rrahur me kompetencë të hollë Pikërisht. (Vijon në faqen 19) pagina 17 Anno 10 n.5 Ottobre 2012 Storia faqja 17 storia pushtetit vendimor gjygje- sor dhe të diplomacisë së jashtme. Po të mos ishin Shteti dhe shqiptarët rrethanat in extremis Lid- hja Shqiptare e Prizrenit Nga Moikom Zeqo terial shumë të pasur, madje edhe epigrafik. Ngjan do ta përuronte Pavarësinë se historia hesht përfundimisht dhe nuk ka më një e Shqipërisësipas një moti- ftësitë shtet-formuese janë operacionalizimi histori të ilirëve me shtetin. Por në hartën e Ptole- vimi të pamohueshëm dot. i idesë së shtetit si organizëm qeverisës për meut nga Aleksandria në shek. II paraqitet një qytet Kongresi i Berlinit ishte një Asubstancën sociale. Per konceptin e shtetit, i madh me emrin Albanopoli, si dhe malet e alba- nga strukturat më të mëdha për lindjen dhe zhvillimin e tij në histori ka teori të nëve. Do të ishte shumë modernizuese dhe një shpër- dhe zotëruese të kohës, pafundme, por asnjeherë shteruese. Në këtë kuptim pjesëtim konceptesh të flisnim për një Mbretëri Ilire, vendimet e tij qenë kundër të shkurtër, në të vërtetë çdo kumtim është një pikë post-romake me kryeqytet Albanopolin. Po ky fakt Shqipërisë. Arsyet ,sado të rifillimi dhe ristudimi, nuk dua ta kufizoj problema- nuk mund të anashkalohet dhe me të drejtë dijetari ndërlikuara, kanë logjikën tikën e subjektit vetëm në një epokë të caktuar. Ende gjerman me një nerv të fortë analizues Fallmerayer e tyre, por logjika shtet- studimet që lidhen me ekuacionin Shtet dhe Kombi në veprën e tij epokale “Das Albanesische Element formuese e shqiptarëve Shqiptar janë fragmentare, aspak të plota. Meqe- in Griechelant”, ne 1857 ndalet gjatë në faktin e Al- nuk mund të zbehet dhe nëse Kombi Shqiptar është një realitet i gjallëkjo do banopolit në polemikë me studiuesin grek negativist as të mohohet. Pikërisht të thotë që ne mund të konceptualizojmë një histori Nikokles. Fallmerayer e konsideron dëshminë e Al- në këtë shekull shqiptarët dhe një gjenezë të këtij kombi sipas paradigmës së banopolit si një histori publike të albanëve, paraard- demonstruan projektet e hershmërisë dhe të zhvillimeve mbijetuese. Nga kjo hësve të sigurtë të shqiptarëve. Përsëri boshllëku i tyre vizionare që nga Naum pikëpamje arkeologjia rihap portat e mbyllura për kronikave është i rëndë.Dimë vetëm se krishterimi Veqilharxhi, Pashko Vasa, studimin shkencor edhe për dukurinë e shtetit në tru- i hershëm i përhapur gjerësisht në territorin e shq- dhe sidomos Sami Frashëri allin e shqiptarëve. Zbulimet e bujshme dhe të mëdha iptarëve ka qenë një ferment ideologjik çlirues për atë që sendërtoi Traktatin më të prehistorisë nga arkeologjia shqiptare në gjysmën proces substancial që ndodhi në Antikitetin e Vonë të të famshëm dhe çuditër- e shek. XX vërtetuan një vijimësi të pandërprerë të krijimit të popujve “të rinj” nga paraardhësit e tyre isht shumë aktual edhe sot shtresave kulturore pa ndonjë hiatus, apo zhvendosje më të vjetër. Konkretisht materiali arkeologjik i asaj Iliriadhe Rilindjes Evropiane, për të cilin ka studime të për të ardhmen shtetërore të pavarur dhe të lirë të imagjinare. Në epokën e bronzit formohet etnosi ilir, që quhet konvencionalisht “Kultura Arbërore e Ko- shumta ndonëse jo përfundimtare. Me Skënderbeun Shqipërisë, madje dhe formen moderne republikane më saktë një bashkësi etnosesh i fiseve ilire, pra di- manit”, që e institucionalizon konceptin etnik të shq- elementi diplomatik i politikës së jashtme ka një in- sipas nje Pleqesie -Senati, duke ju larguar arketipeve versitete që megjithatë formojnë një unitet.Shkatër- iptarëve të hershëm është një bazament mbi të cilin stitucionalizim të koncentruar dhe një modernitet të mbizoteruese te kohes qe ishin monarkite. Fillimi i rimi i rendit gjinor sjell “shpikjen” e shtetit. Kjo është muret ,që mund të jenë ngritur duket se janë rrëzuar SHTETImadh për DHE kohën. SHQIPTARET Pas vdekjes së Skënderbeut për shek. XX ishte akoma më i komplikuar për shqiptarët. shumë shekuj Shqipëria bëhet pjesë e Perandorisë një dukuri universale. dhe kanë humbur. nga Moikom Zeqo Kryengritjet e mëdha kundër Perandorisë Osmane, Nuk kam ndërmend këtu të shtjelloj një histori të Sundimi romak u pasua nga sundimi bizantin.Këtu Osmane dhe ra në atë që quhet metaforikisht “errë- zhvillimi i arsimit kombëtar (ende pa shtet formal), hollësishme të formacioneve shtetërore që dokumen- nis një nga etapat më të ndërlikuara por edhe më Aftësitësira egjiptiane” shtet-formuese (term janë biblik). operacionalizimi Po në këtë i idesëzbrazësirë së shtetit shtypi si organizëm shqiptar qeverisës etj krijuan për atë kimi mendore që bënë tohen tek ilirët shumë herët. Një vepër e plotë në këtë të plleshme për shqiptarët. Mesjeta shqiptare ka një substancëntë parë shqiptarët sociale. Per manifestuan konceptin e shtetit, një antropologjipër lindjen dhe kul zhvillimin- të mundur e tij në histori aksionin ka teori përfundimtar. të drejtim është ajo e arkeologut francez Pierre Cabanes peshë të veçantë. Mesjetarologu i madh Milan Shuflai pafundme,turore të por klasit asnjeherë të parë shteruese. per idenë Në këtë e pavarësisë kuptim të shkurtër, dhe të në të vërtetë Mendja çdo kumtim vizionare është një e politikanit të nivelit botëror “Les Illyriens, de Bardylis a Genthios”, Armand Co- ka shkruar se: “historia mesjetare e Shqipërisë ka një pikëlirisë. rifillimi Më 1555 dhe ristudimi, Gjon Buzuku nuk dua në ta kufizoj librin preoblematikën parë shqip e subjektitpër kohën vetëm në Ismail një epokë Qemalit të fiksoi qendërzoi idenë e lin/SEDES ,1988. Ky libër shfrytëzon këto arritje të material me rëndësi të dorës së parë, dhe nga pikë- caktuar.skalit shprehjenEnde studimet “Ën që lidhen së dashurit me ekuacionin botës Shtet sanë”. dhe KombiShq- Shqiptarrealitetit janë fragmentare, juridik të aspak Pavarësisë në kondita gjithashtu historiografisë moderne, me emra të shquar si: G. Zip- pamja e historisë së përgjithshme të njerëzimit. Vrulli tëipërimi plota. Meqenësebiblik i tij Kombi është Shqiptar një shqiptarizim, është një re alitetpra një i gjallëkjo et- in do extremis. të thotë që Mund ne mund të thuhet të se po të mos ishte shpal- pel, Curt Schhut, M. Holleaut, si dhe A. Denac, M. i një lashtësie të madhe është ruajtur në burimet e të konceptualizojmënicitet kulturor një i epërm.histori dhe Shekulli një gjenezë XVI të këtijngre kombi në reliev sipas paradigmëslur kjo së Pavarësi hershmërisë në dhe Vlorë të më 28 Nëntor 1912 ndër- Garashani, R. Katicic, F. Papazoglu, si dhe studime dhënave sikundër në fushat Wild West, duke kaluar, zhvillimevetrinitetin e mbijetuese. emrave Buzuk, Nga kjo Barlet pikëpamje dhe arkeologjiaOnufër. Kurrë rihap portatkohë e mbylluraqë Lufta për Ballkanike studimin po shpërpjesëtonte dhe po të dijetarëve shqiptarë Hasan Ceka, Selim Islami etj. filtruar, nëpër retortën e lartë të kulturave. Adriatiku më parë Shqipëria se ka pasur këtë shkëlqim të kul- ndryshonte hartën e Ballkanit nuk do të kishte asnjë shkencorturës dhe edhe të për artit. dukurinë Marlin e shtetit Barleti në truallin skicon e shqiptarëve. për herë Zbulimettë e bujshme dhe të mëdha të Në mënyrë të veçantë është meritë e prof. S. Islamit i shikuar historikisht është një miniature, ose një vatër prehistorisë nga arkeologjia shqiptare në gjysmën e shek. XX vërtetuanatu një juridike vijimësi të per pandërprerë Fuqite e Medha, per Konferencen që u mor tërë jetën me për të formalizuar një histori kulture e Medheut midis dy botëve të vjetra: Lindjes parë një teori të shtetit. Në librin e tij për Skënder- e ambasadoreve te Londres, trojet shqiptare ndoshta konkrete të shtetit ilir, në një raport urban, monetar, dhe Perëndimit. Në këtë strukurë spikat në Lashtësi beun (1508-1510) Barleti pasi citon Platonin hedh do ishin copetuar, nje tjeter alternative historike etj me konceptin e konsoliduar të qytetit ilir si strukturë dhe në Mesjetë qyteti i lashtë i Durrësit, qytet i klasit idenë e unitetit të ekzekutivit. Barleti duke iu refer- dhe vonesat kronologjike do të ishin më të mëdha. bazë. Të dhënat më tëhershme flasin për mbretër il- të parë që mund të quhet “Lulishtja e Adriatikut”, uar rolit të Skënderbeut nënvizon: “Që e krahason Akti i Pavarësisëështë Akti më i madh juridik i shq- irë të paktën që nga shek. VIII para Krishtit. Një ku, elementi ilir dhe latin mbante njëpeshimin e ba- zakonisht morinë e drejtuesve të ndryshëm dhe e iptarëve në të gjitha kohërat, ka një karakter eksk- fragment i Polyenit (12) flet për mbretin ilir të Taul- zës bizantine me gjuhën helenike, ku tipi i qytetit hegjemoninë e një të vetmi me dy shtazë, nga të cilat luziv krejtësisht të papërsëritshëm. Ky akt tregon se antëve në shek. VII. Një dekret konsullor, më saktë dalmatin e jugo-ittalian pasqyrohej në fytyrën greko- njëra kishte dy kokë, kurse tjetra vetëm një. Këto aftësisë shtetformuese të shqiptarëve nuk kanë qenë në një mbishkrim të Athinës dokumentohet një tjeter bizantine. Durrësi është optika ku përmblidhen tre shtazë, duke iu shmangur shigjetave të gjuetarëve u asnjëherë një mit. Shpërbërja e paragjykimeve është mbret ilir Grado. Ky mbishkrim është i lidhur edhe qendra të mëdha të gjuhës së shkruar të Evropës në futën në trungun e një druri zgërbonjë, nga ku nuk formë e njohjes.Pavaresia eshte themelimi i Shtetit me dy mbishkrime të gjetuara njëri në Olymth dhe kohën mesme: qendra latine, greke dhe sllave. Më mund të nxirreshin ndryshe, veç duke i vënë zjarr Modern Shqiptar, faktor jo vetem shqiptar por edhe tjetri në Akropolin e Athinës ku përmendet një tjetër saktësisht mund të thuhet se Durrësi formonte va- e duke djegur trungun. Shtaza qëkishte një kokë, faktor nderkombetar .Për një fatalitet paragjykimet Grabo që ka gjasa është gjyshi i tij. Gjerësisht kron- trën e dytë të elipsit të Mesdheut, sikundër Palermo ngaqë u mendua një herë e shpejt, mori arratinë kanë qenë shpesh politikë agresive. ikat flasin për mbretër të fuqishëm ilirë si Bardhyli, në Sicili, ku gjuha latine dhe greke bashkohej drejt dhe u tërhoq në një vend të sigurt, përkundrazi ajo Më 1913 ish-kryeministri serb Vladan Gje- si dhe pasardhësit e tij që përfaqësojnë një dinasti. jugut me arabishten. Durrësi mund të quhet si qyteti që kishte shumë kokë, duke e menduar për një kohë orgjeviç e shkruan librin e tij “Shqiptarët dhe Fuqitë Ata mbajnë titullin “mbreti i ilirëve”, të përdorur sa magjik, si kufiri i përrallës, ku fryjnë të gjitha erërat të gjatë, se në ç’mënyrë të shpëtonte i lau hesapet e Mëdha”, më saktë një Abetare të Shovinizmit më në latinisht dhe në greqisht, sic shihet te Theopompi, njëherësh. Natyrisht që nuk kemi të bëjmë me një menjëherë e rrëmbyer nga zjarri.”. Kjo parabolë ekstrem dhe më të përçudnuar, ku i quan shqiptarët Polibi, Diodori, Plutarku dhe Tit Livi. Këtë titull e vesk apologjik.”. barletiane shpreh teorinë e shtetit tëcentralizuar që të padenjë për histori dhe për shtet, një popull pa kanë të paktën tetë mbretër që pas regjistrimit të bërë Periudha mesjetare në Shqipëri e ka sot një del nga Mesjeta, ka një karakter aristotelian sesa identitet, një përzierje hibride dhe akoma më ska- nga P. Carlier: Bardhyli I, Grabo II, Pleurja-Pleurati, mjeshtër të analizës me kontribut të vecantë prof. platonian. jshëm me mitizim racist si “evgjitët e Evropës”. Glaukja, Bardhyli II, Agroni, Pleurati III dhe Genti. Pëllumb Xhifin. Dy veprat e tij “Dilemat e Arbërit” Më 1513 Makiaveli themelon teorinë e parë civile Edhe vite më pas një tjetër kryeministër i Beogradit Po këtu duhen shtuar edhe mbretër të tjerë të ilirëve dhe “Nga Paleologët dhe Muzakajt” kanë krijuar një të bazuar gjerësisht te shteti dhe ndan etikën nga poli- Nikola Pashiq, që thuhej se kishte një nga bibliotekat që dalin nga burimet numizmatike, ose tërthorazi perceptim më të plotë historik sidomos dhe në atë që tika. (Vetëm shekuj më vonë teoria e shtetit kombëtar më të mëdha në Evropë, me një urrejtje akoma metë nga tekstet siç është rasti i mbretit Kliti, mbretëresha quhet etatizmi historik, fuqite centrifugale te provin- do të saktësohej. Zhan Zhak Rusoi dhe Monteskieja egër ka shkruar se një shtet i pavarur shqiptar nuk anonime që u vra nga vajza e Filipit II, Kyna, i Mo- cave me Bizantin dhe fuqitë e tjera mesdhetare. Të do të argumentonin se ligji natyror çon te ligji publik. është as në interes të shqiptarëve dhe as në interes nunit, Mytylit dhe Pinit. dhëna më të plota që vërshojnë tregojnë që shek. XII Ndërsa në shek. XX Hanah Rendi do të iluminonte të Evropës, sepse shqiptarët ishin të padenjë për Ka dy teori në lidhje me shtetin ilir: ajo e forma- ashtu sic e ka përcaktuar Jacques Le Goff ka qenë një pikëpamje të re, atë që politika është sferë e lirisë, kategoritë e politikës.Pra nje popull i perjashtuar cioneve autonome të mbretërive ilire sipas Zipelit, një kufi rilindës dhe ndryshimesh të mëdha për tërë pa të cilën liria nuk është realitet i vërtetë, po thjesht nga historia moderne, nje enderr inkubi, sajese ha- dhe teoria unitare e F. Papazoglut e cila sheh me të Evropën. Diçka më vonë, në shek. XIII dokumen- një nocion.) Në shek. XVII tre B-te e mëdha Budi, lucinanate dhe asgje me teper. Është vendi këtu të vërtetë alternimin e emrave të mbretërve, por në të tohet Shteti i Arbërit, i cili i plotëson atributet për Bogdani, Bardhi lartësojnë kulturën shqiptare me ndriçojmë marrëveshjen më të turpshme politike në njëjtën strukturë shtetërore në shekuj të ndryshëm. t’u quajtur i tillë. Në mbishkrimin latinisht të gjetur substancë evropiane, bëjnë projekte për clirimin e historinë e Evropës te shekullit XX, atë që u bë në Pak a shumë i këtij mendimi është edhe dijetari në Gziq të Mirditës dhe që sot ruhet në Muzeun Shqipërisë, ringjallin kultin e Gjergj Kastriot Skënder- gusht të vitit 1924 midis Pashiqit dhe Ahmet Zogut. shqiptar S. Selimi. Është një fakt madhor i historisë Historik Kombëtar ka diçka që nuk është parë me beut dhe të Mëvehtësisë kundër shtetit osman. Por Marrëveshja përmban 16 pika. Në pikën I Shqipëria antike mesdhetare se Shteti Ilir sidomos në shekujt vëmendje nga studiuesit. Ky mbishkrim i transkrip- shekulli më i madh dhe më vendimtar është shekulli angazhohet t’i bashkohet Mbretërisë Serbo-Kroato IV-II para Krishtit përfaqëson shtetin më të madh tuar dhe transliteruar nga Injac Zamputi dhe Koço XIX ku nën ndikimin e Revolucionit Francez kemi – Sllovene me bashkim personal. Në pikën IV Min- të tipit helenistik, sidomos pas vdekjes së Aleksan- Zhegu ka një rresht që në latinisht është: “Laeto krijimin e organizimeve sui generis shtetërore, pa- istria e Mbrojtjes së Shqipërisë shuhej. Shqipëria drit të Madh, në gadishullin ilirik. Qendra kryesore animo dignae Nationi abtuliti” që përkthehet: “Me varesisht suazes perandorake osmane nga figura të nuk do të ketë Ushtri kombëtare. Në pikën IX Shq- e shtetit ilir konsiderohet Shkodra, por edhe qyteti gjithë shpirt ia blatoj Kombit të denjë”. Kjo është një pazakonta shqiptarësh, siçështë Ali Pashë Tepelena, ipëria heq dorë nga shërbimi i saj diplomatik dhe i Rizonit. Shteti Ilir ka një histori të ndërkombëta- formulë pak e habitshme afirmuese e fillimit të një Mehmet Pashë Bushatlliu. Strukturat e tyre qever- doganor. Në pikën XI Kisha Ortodokse Shqiptare rizuar mesdhetare. Ai zotëron me anë të piraterisë vetëdije kombëtare, sepse pikërisht ky komb i denjë isëse gati te pavarur lidhin traktate diplomatike me vihet nën hierarkinë e Kishës Ortodokse të Beogra- ilire detin Adriatik, por është i fuqishëm edhe në Jon janë shqiptarët. Pa e modernizuar kuptimshmërinë e Anglinë, Francën, Austro-Hungarinë etj. dit, bashkësia myslimane shqiptare do të varet nga deri në Etoli, është një shtet i fuqishëm me një ush- kësaj shprehjeje ne vetëm e nënvizojmë. Po në shek. Shekulli XIX tregoi prapambetjen e madhe kon- kleri mysliman në Jugosllavi. Në pikën XIIQeveria tri të madhe dhe flotë zotëruese, me një veprimtari XIII formohet nga Karl Anzhu më 1272 REGNUM ceptuale të idesë së shtetit kombëtar edhe te shumë Shqiptare heq dorë, distancohet nga zhvillimi i poli- monetare tepër të rëndësishme, me monedhat ku ka ALBANIAE (Mbretëria e Shqipërisë) me kryeqytet vende evropiane, duke rilindur dhe vene ne qender tikave kombëtare duke mos pranuar në territorin emblematizuar figurën e lembes dhe të përkrenares Durrësin. Formimi i këtij shteti me një emër të tillë idene e shtetit komb . Mozaiku i shteteve italianë, apo e saj kosovarëtetj etj Por, kemi të bëjmë me një ilire. Dihet se per Romen Republikane po bëhej një të veçueshëm (në fakt emër etnik) sipas dokumenteve i shteteve gjermanikë tregoi qartë se ideja e shtetit frakneshtajnizëm politik, grotesk por per për fat të superfuqi, patën rëndësi luftërat punike (me Kart- të kancelarisë së Karl Anzhusë behet duke njohur kombëtar edhe tek ata ishte ndoshta e vonuar. Vetëm mirë tepër të vonuar ne kundershtim paradoksal me agjenën) dhe tre luftërat ilire, sidomos ne harkun privilegjet e feudalëve shqiptarë të shquar të kohës. me Garibaldin Italia u bë shtet unitar kombëtar dhe te tera zhvillimet dhe prespektivat. kohor kur në fuqi ishte mbretëresha Teuta. Shteti ilir Për fat të keq studimi i ekzistencës dhe rolit të kësaj gjithashtu vetëm me Bismarkun Gjermania mund të Ajo që u bë më 28 Nëntor 1912 nuk mund të ishte një fuqi ndërmjetëse, e treta , midis shtetit ro- Regnum Albaniae nuk është parë me një optikë më realizohej si një shtet i tëri i mëvetshëm. Këto fakte zhbëhej më në jëtë të jetëve. Dëshmia gjithashtu më mak dhe atij maqedonas. Faktori i tij diplomatik ka të gjerë dhe të shumëfishtë. Por gjithsesi ky është një të historisë janë të pamohueshme.Per kancelarite e thekshme dhe më e artikuluar e vitalitetit të aftësive qenë i shumëfishtë. Mbreti i fundit ilir Genti e për- fakt që pllenon arsyetime të shumta. e medha europiane procesi i njohjes se cfare per- shtetformuese të shqiptarëve është Clirimi i Kosovës jeton shkatërrimin e mbretërimit të tij në vitin 168 Në këtë kuadër studimi i prof. Xhufit i cili faqeson Kombi Shqiptar ka qene shume i vonuar në vitin 1999 dhe Shpallja e Pavarësisë së saj. Një para Krishtit. Interesante është se senati romak pikër- duke arsyetuar sipas “normalitetit historik” flet ne rrafshin e mirefillte shkencor. Në shek. XIX lind ngjarje kjo që ndoshta ndodh një herë në 2000 vjet. isht nëShkodër dërgon Luc Anicin duke mbledhur për shekujt XIII, XIV për krahinën që grosso modo shkenca albanologjike me Georg Hanin, i cili afron Është mëse e qartë se ekuacioni” shtet” dhe “shq- një asamble (comventus) me pjesëmarrjen e gjithë që sot njihet me emrin Toskëria se si organizohet një njohje shkencore të prejardhjes dhe qenies etnike iptarët” nuk është fatalisht i shkëputur. Pra, këto principes, burrave ilirë me influencë, dhe shpall në njësi administrative, përkatësisht informacion të shqiptarëve, kurse gjuhëtari gjenial i gjuhësisë së dy nocione nuk vërtiten ashtu si planetët në vetvete, vendimet e mëposhtme: Ilirët janë të lirë, të gjitha politik të mëveçëm, i njohur si Despotati i Beratit. krahasuar Franc Bobi zgjidh përfundimisht faktin që pa lidhje, sipas skemës astronomike të Ptolemeut garnizonet romake tërhiqen. Banorët e Shkodrës, Aftësitë shtetformuese të shqiptarëve mund të ar- gjuha shqipe është një gjuhë indoevropiane. Shekulli nga Aleksandria. Duke qenë një popull jo i madh desaretët duhet t’i paguajnë Romës një haraç, sa tikulohen shumë më dukshëm në shek. XIV, në XIX është shekulli i Xhorxh Bajronit dhe i piktorëve në numër ka mbijetuar gati në skaj të katastrofave. gjysma e atij që kërkohej nga mbreti Gent. Iliria nda- shekullin e shkëlqyer të principatave të mëdha shq- të tillë të mëdhenj si Leon Zheromi, që iu afruan Por kjo tregon një vitalitet të habitshëm. Në kohërat het në tre provinca, dhe siç del nga teksti i Polibit, iptare, ku spikatin shtetet e veçantë të Topiajve dhe kancelarive evropiane pamje të fisme, krenare dhe e sotme çështja e formës së shtetit dhe substancës vizualizojnë një autonomi formale , me statusin e nje të Balshajve. Kjo është periudha para skëndërbe- me dinjitet të shqiptarëve. Dhe pa dyshim romantizmi së tij mund të mos kenë ende përputhje konceptu- protektorati romak. Po nuk janë kronikat e shkruara, jane. Në shek. XV shkëlqen Shteti i Gjergj Kastriot shqiptar me De Radën dhe Naim Frashërin ishte një ale, politike adekuate dhe kulturore. Por kjo nuk e por zbulimet numizmatike që tregojnë se një Shtet Skënderbeut i bazuar mbi një formulim unitar siç Pavarësi në dukje virtuale e letërsisë që i paraprinte pengon tendencën e zhvillimeve progresive të së ard- Ilir me kryeqendër Rizonin dhe mbretin Balaos i cili është Lidhja e Lezhës më 1444. Ngjarje juridike aktit juridik të kësaj Pavarësie. hmes. Shteti sipas shprehjes së Emanuel Kantit është në monedhat e tij përdor simbole joromake, çka lë të edhe në rrafsh rajonal dhe evropian. NëKuvendin e Por ajo më e rëndësishmja dhe më substancialja “Ding an sich” (“Sendi në vetvete”), por jo në një nënkuptojë, në një boshllëk të dhënash të tjera një Lezhës u jetësua shteti shqiptar, ku Gjergji Kastri- është Lidhja Shqiptare e Prizrenit e cila u përurua kuptim të enklavës apo të monadës. Po është pikër- vijimësi të çuditshme të një Shteti Ilir pas pushtimit oti Skënderbeu sipas formulës “primus inter pares” më 10 qershor 1878 dy ditë para hapjes së Kongresit isht Kanti me traktatin e tij të një shteti planetar që romak. Natyrisht Roma Republikane u bë një Peran- ishte Dominus Albaniae. Epoka kastriotase pati një të Berlinit. Jo rastësisht. Lidhja Shqiptare e Priz- tregon se aftësitë shtet-formuese të kombeve të ndry- dori e madhe Botërore, raporti i ilirëve me Romën konotacion ndërkombëtar në tërë Evropën Perëndi- renit i mori qarte atributet e një Qeverie të Mëvet- shme kanë një përafërsi dhe një tendencë integrimi është një temë e thugët studimore, bazuar në një ma- more. Është një shtet i mirëfilltë i fundit të Mesjetës shme Kombëtare, qoftë në organizimin ushtarak, të të pashmangshme. 100 anni di idinpedenzafaqja 18 - 100 anni di idinpedenza Anno 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 18 NJË LETËR E PANJOHUR E VISARION XHUVANIT Përkujtim me rastin e jubileut të 100-vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë Prof. em. Dr. PAVLI HAXHILLAZI qefalia nga Patriarkana e Stambollit, të e shkruara për ngjarjet e miratohej prej saj Tomusi kishtar dhe të veta intime. Por le t’ia lëmë isarion Xhuvani ka pasur veprim- përfundonte kështu edhe njohja kanonike kohës që disa prej tyre të tari mjaft të spikatur atdhetare dhe prej kreut kishtar të ortodoksisë. Visarion zbulohen dhe t’i bashkohen Vkishtare në shërbim të vendit të Xhuvani ka qenë Kryepeshkop i Kishës korpusit të Veprës së Visa- vet, Shqipërisë, midis dy luftërave të për- Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë nga rion Xhuvanit nëpërmjet botshme, të cilat përfshinë në vorbullën viti 1929 e deri më 1937. Pasi dha hulumtimeve më të thellu- e tyre edhe kombin shqiptar. Me veprim- dorëheqjen për ta shpëtuar Autoqefalinë ara dhe studimit të tyre për tarinë e shquar atdhetare dhe kishtare e Kishës Ortodokse Shqiptare dhe për të vënë në vendin e duhur Visarion Xhuvani (1887-1965) ka zënë ta çuar njohjen e saj kanonike deri në dhe për të ndriçuar më tej vend të ndritur në panteonin e atyre njohjen përfundimtare të Patriarkanës edhe historinë kombëtare personaliteteve që e meritojnë cilësimin Ekumenike, Visarion Xhuvani ka qenë si shqiptare. “Apostull i atdhetarizmit dhe i ortodoksisë peshkop (mitropolit) i Dioqezës së Beratit, Këto ditë në Arkivin Qen- shqiptare”. Më 1920 Kongresi i Lushnjës Myzeqesë, Vlorës dhe Kaninës nga viti dror të Shtetit, në “Dosjen e zgjodhi anëtar të Këshillit Kombëtar si 1942 e deri më 1945. Nr. 1” të vitit 1945, me senator të Elbasanit dhe më 1922 u zg- Pas vitit 1944 Visarion Xhuvani u titullin “Kisha Ortodokse jodh nga populli deputet i Durrësit. Visa- përndoq politikisht dhe ideologjikisht, Autoqefale. Emërtimi struk- rion Xhuvani ka qenë nismëtar shumë ashtu si edhe shumë klerikë të tjerë or- tural: Organizimi i kuadrit”, aktiv për organizimin e Kongresit të parë todoksë, katolikë dhe myslimanë shq- është gjendur dorëshkrimi i të Kishës Ortodokse Shqiptare të Beratit iptarë. Ai u arrestua në vitin 1947 dhe u një letre të datës 8.6.1945, (1922), ku ka përfaqësuar Durrësin si del- dënua më 1948 me 20 vjet heqje lirie në të cilën Visarion Xhuvani ia ka dërguar si egat i tij. Në këtë Kongres kishtar u mor burgun e Burrelit. U lirua nga burgimi në përgjigje Së Shenjtës Kryesi të Sinodit të vendimi historik që të realizohej nisma e moshën 76 vjeçare pasi për 15 vjet mundi hirshëm të Kishës Ortodokse Autoqefale të kahershme për shpalljen e Autoqefalisë së të përballojë vuajtjet e rënda. Vitet e fun- Shqipërisë në Tiranë për një vendim në lid- Kishës Ortodokse Shqiptare. Në atë kohë dit të jetës i kaloi në manastirin e Shën hje me Peshkopin e Gjirokastrës Pandelej- për ta kryer e zbatuar këtë vendim historik Gjon Vladimirit në Elbasan, ku ndërroi mon Kotoko. Kjo letër më nxiti që ta pub- për Autoqefalinë kishtare u sajuan shumë jetë më 15 dhjetor të vitit 1965. Për ve- likoj atë dhe me këtë rast ta përkujtojmë pengesa e vështirësi, të cilave iu shtua prën madhore të Imzot Visarion Xhuvanit edhe Visarion Xhuvanin në vitin jubilar edhe kundërshtimi i saj prej Patriarkanës është publikuar deri më sot një libër si të 100 vjetorit të shpalljes së Pavarësisë së Stambollit. Këshilli i Lartë i Kishës Or- përmbledhje me titullin: “Visarion Xhu- së Shqipërisë. Për këtë letër të Visarion todokse Shqiptare, në vitin 1925 e emëroi vani në Kishë, në Parlament dhe në Burg, Xhuvanit falënderoj përzemërsisht kolegun Visarion Xhuvanin drejtuesin kryesor të Tiranë 2007, 520 f, botuar nga Shtëpia Andrea Llukani, i cili ma bëri të njohur Mitropolisë së Durrësit. Sinodi kishtar i botuese 55”, të cilin e kanë përgatitur Nos atë, duke u ndodhur në ruajtje të saj prej Kishës Ortodokse Shqiptare e zgjodhi atë Xhuvani dhe Pavli Haxhillazi. Ky botim Arkivit të Shtetit në Tiranë. Kryepeshkop të Kishës Ortodokse Auto- për veprimtarinë e Visarion Xhuvanit nuk Sipas kësaj letre Kryesia e Sinodit qefale të Shqipërisë. është i plotë sepse ende nëpër arkiva të duhej të merrte një vendim për të pushuar Më 1920 Imzot Visarion Xhuvani or- ndryshme ka dosje të pashfrytëzuara dhe nga detyra kishtare titullarin e Dioqezës së ganizoi në Korçë Kongresin e dytë gjithor- të panjohura deri më sot. Shumë doku- Gjirokastrës, Pandelejmon Kotoko, i cili todoks të Kishës Shqiptare ku u miratua mente janë djegur nga nazistët gjermanë ishte peshkop i kësaj Dioqeze të Kishës “Statuti i përhershëm” dhe “Rregullorja e gjatë luftës në banesën e tij te Kodra e Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë. Push- procedurat e nevojshme për organizimin e dimin e pushimit nga detyra të titullarit në administrimit të përgjithshëm të Kishës”. Priftit (kështu është emërtuar nga populli imi i tij nga detyra kërkohej sepse gjatë Gjyqit të hirshëm, i cili parashikohej prej mungesë të tij, dhe në bazë të shkeljeve Me këto akte të rëndësishme Kisha Ort- kjo kodër ku kishte shtëpinë e vet Visario- një kohe prej më shumë se katërvjeçare ai Statutit të Kishës sonë Ortodokse Autoqe- statutore dhe të së drejtës kanonike odokse Autoqefale e Shqipërisë me Visa- ni në Tiranë dhe po kështu ajo njihet edhe e kishte braktisur Dioqezën e Gjirokastrës fale dhe prej kanoneve të shenjta. Gjykata kishtare për braktisjen e detyrës kishtare rion Xhuvanin si Kryepeshkop të saj pati nga administrata e sotme në kryeqytet), si duke mos qenë në drejtimin e saj. Sipas Shpirtërore ishte organi kompetent që do në Dioqezën e Gjirokastrës. Për këtë mbështetje të plotë në kongrese ndërkom- edhe në kishën e shkrumbuar të Shkozës Statutit të Kishës Ortodokse Autoqefale të gjykonte çështjen e braktisjes së de- vendim të Gjykatës Shpirtërore Sinodi bëtare kishtare dhe miratim të njëzëshëm që ndodhej po në këtë kodër, që sot është të Shqipërisë dhe sipas kanoneve të hir- tyrës kishtare nga Peshkopi Pandelejmon i Shenjtë i Kishës Ortodokse Autoqefale mbarëkombëtar. Mbas shumë përpjekjesh populluar me ndërtime të reja dhe vila. shme të Ortodoksisë Peshkopi Pendelej- Kotoko dhe do të vendoste për pushimin të Shqipërisë lipsej të njoftonrte Qeverinë dhe për t’u arritur njohja e Autoqefalisë Nuk i kanë shpëtuar djegies biblioteka e tij mon Kotoko kishte bërë shkelje statutore e tij nga detyra kishtare pasi t’i bëhej atij shqiptare sepse ajo e kishte të drejtën e së Kishës Ortodokse Shqiptare nga Pa- e madhe me vepra të shumta që ndriçonin dhe kanonike që çonin në masën ndësh- thirrje e hapur publike në gazetat (fletoret) miratimit të shkarkimit nga detyra pesh- triarkana Ekumenike e Stambollit, e cila historinë e Kishës Ortodokse Autoqefale kimore të pushimit nga detyra kishtare. e Shqipërisë dhe nëpërmjet njoftimit të kopale dhe prej saj vendimi i Sinodit do kishte vënë si kusht të saj largimin e Visa- Shqiptare, as letërkëmbimi (korrespo- Nëpërmjet kësaj letërpërgjigjeje Visarion posaçëm në organin e Kishës Ortodokse të merrte formën e prerë të ekzekutimit. rion Xhuvanit nga detyra e lartë kishtare, denca) me miqtë dhe bashkëpunëtorët Xhuvani, që në atë kohë ishte Peshkop i Autoqefale të Shqipërisë. Vetëm pas kë- Më poshtë po japim të plotë fotokopjen e në vitin 1936 Kryepeshkopi i Kishës Or- e shumtë, as fjalimet dhe diskutimet e Beratit, Vlorës dhe Myzeqesë dhe anëtar tyre veprimeve procedurale për titullarin kësaj letre të Visarion Xhuvanit, sepse për todokse Autoqefale të Shqipërisë pranoi mbajtura në konferencat ndërkombëtare i Kryesisë së Sinodit të Shenjtë të Kishës e Dioqezës së Gjirokastrës Peshkopin përmbajtjen e saj kemi dhënë më sipër të japë dorëheqjen e tij përpara Sinodit dhe kombëtare që sot për sot janë të hum- Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, i sug- Pandelejmon Kotoko dhe vetëm atëherë vetëm një përmbledhje të disa çështjeve të Shenjtë, në mënyrë që të njihej Auto- bura, as dorëshkrimet e tij dhe kujtimet jeron Kryesisë së Sinodit që ajo të ndiqte Gykata Shpirtërore do të shqyrtonte ven- që ajo ka shprehur.

Nën drejtimin e tij, Lef Nosi, studiuesi që ruajti dokumentin e Pavarësisë Qeveria e Vlorës e vitit i ndërhyrjes së mjaft falsifikatorëve të problemet e kohës dhe interesat kombëtare sofistikuar, prandaj gjithmonë kur hidhen shqiptare. Dy artikuj të përkthyer nga 1912 nxori gjashtë në treg shoqërohen me çertifikata të shtypi europian bëhen shkak që turqit e emisione pullash ekspertëve ndërkombëtarë. Mësohet se rinj ta arrestonin dhe t’i jepnin dënimin Lef Nosi i ka dhuruar British Muzeumit kapital. Ndërhyrjet e patriotëve dhe Nga M.SADIKU 65 ekzemplarë të këtyre pullave me të opinionit ndërkombëtar bënë që dënimi të pesë ngjyrat e mbishkrimeve. Qëllimi i Lef kthehej me internim në Bursë të Turqisë. ef Nosi, intelektuali, atdhetari, Nosit ka qenë që të ruhen si etalon në këtë Më 28 nëntor 1912 firmos Aktin e politikani dhe studiuesi, ka qenë institucion prestigjioz për të mos lejuar Pavarësisë dhe emërohet ministër i Postë Ledhe ruajtësi i dokumentit të falsifikimin e tyre. Po ashtu, në Muzeun Telegrafëve. Bën pjesë në delegacionet Pavarësisë së Shqipërisë, rreth 100 e Universitetit të Aberdinit në Skoci janë e Qeverisë së Vlorës në Konferencën e vjet më parë. “Për të bërë të pamundur ekspozuar pulla dhe raporte arkeologjike Paqes për kufijtë e Shqipërisë, si dhe në falsifikimin dhe manipulimin e tij, me rastin shqiptare që Lef Nosi i ka dhuruar këtij delegacionet e pritjes së Princ Vidit. Më e 25-vjetorit të Pavarësisë, e fotografoi universiteti të shquar nëpërmjet mikes së 1919 merr pjesë në Kongresin e Durrësit. dhe e botoi duke ju dhuruar nga një tij, Margaret Hazllëk. Një ndër studiuesit I ndodhur jashtë vendit përshëndet me kopje familjeve të të gjithë nënshkruesve e jetës së Lef Nosit, prof. Kujtim Bevapi, telegram Kongresin e Lushnjës. Si mik i dhe duke e shpërndarë botërisht. Ky shpjegon aktivitetin e tij për shkrimin Fan Nolit tërhiqet nga jeta politike dhe i botim që ruhet në shumë kopje në ditët shqip dhe pjesëmarrjen në Kongresin kushtohet studimeve gjuhësore, historike, tona, është i vetmi që kemi për Aktin e Manastirit si delegat pa të drejtë vote, etnografike, albanologjike, si dhe fushave e Pavarësisë. Kështu, sundimtarë të pasi u përpoq deri në fund të mbahej në të filatelisë, numizmatikës e mbledhjes së ndryshëm të Shqipërisë që u përpoqën të Elbasan. shprehjeve e fjalëve të urta, dokumenteve manipulonin duke shtuar si nënshkrues e librave të rrallë me vlerë për historinë e të afërm të tyre, dështuan”, thotë djali Cili ishte Lef Nosi popullit tonë. Me pushtimin fashist të 1939 i mbesës së Lef Nosit, Skënderi. Nga Veprimtarinë atdhetare, politike dhe internohet në Itali ku vazhdoi aktivitetin thëniet e nipit të Lef Nosit, të ndjerit dhe shoqërore e nisi në fundin e shekullit të e tij. Në 14 shtator 1943 merr pjesë në të mirënjohurit doktor Stiliano Nosi, del XIX. Në vitin 1909 themelon dhe drejton Asamblenë Kushtetuese që e shkëputi se ky i fundit në vitin 1944, kur Lef Nosi depozituar në Bankën e Shqipërisë dhe më interesanti është Emisioni i Tretë. Ky shoqërinë “Afërdita” dhe në 1910 boton Shqipërinë nga Italia dhe e shpalli shtet të të parën gazetë të qytetit të tij të Elbasanit, pavarur. Kjo asamble e zgjedh si Anëtar ishte në Tiranë si regjent, me kërkesën çelësin ia kishte dhënë mikut të tij besnikLef Nosiemision përbëhet nga pullat turke të kohës “Tomorri”. Dha një ndihmesë të madhe të Regjencës. e tij i dorëzon shoqëruesit të Lefit  dhe të ndershëm, Aleksandër Xhuvanit. të vulosura me shqiponjën dykrenore dhe dokumentin e Pavarësisë që ndodhej në Lef Nosi është ministri i Parë i Postë shkrimin Shqipënia. Pulla me vlerë 50 në punimet e Kongresit të Elbasanit dhe Në ditët e para të çlirimit, kërkohet nga shtëpinë e tij në Elbasan për t’ia dërguar  Telegrafëve në qeverinë e Ismail Qemalit, piastër, nga e cila janë emetuar vetëm 16 hapjen e shkollës Normale. Shpejt u bë regjimi komunist dhe kalon në jetë ilegale atij në Tiranë. Nga kujtimet e mbesës së Lefkrijues Nosi, i Filetelisë studiuesi së shtetitqë ruajti shqiptar. dokumentin Nën copë, e Pavarësisë është shitur në ankandin Chrystone personalitet i shquar në gazeta, ku botoi në Veri të vendit e më vonë në Elbasan Lefit, Adelinës dhe nipit të Lefit, Vasilit,  drejtimin e tij, Qeveria e Vlorës nxori të pullave të rralla 26 000 euro në vitin shkrime të ndryshme, artikuj të përkthyer dhe Tiranë. Arrestohet më 8 gusht 1945 Nën drejtimin e tij, Qeveria e Vlorës e vitit 1912 nxori gjashtë emisione pullash nga shtypi europian ku pasqyroheshin gjërat më të vyera që kishte, i kishte gjashtë emisione pullash, ku padyshim 2008. Këto lloj pullash kanë qenë objekt (Vijon në faqen 21) nga M.SADIKU

Lef Nosi, intelektuali, atdhetari, politikani dhe studiuesi, ka qenë edhe ruajtësi i dokumentit të Pavarësisë së Shqipërisë, rreth 100 vjet më parë. "Për të bërë të pamundur falsifikimin dhe manipulimin e tij, me rastin e 25-vjetorit të Pavarësisë, e fotografoi dhe e botoi duke ju dhuruar nga një kopje familjeve të të gjithë nënshkruesve dhe duke e shpërndarë botërisht. Ky botim që ruhet në shumë kopje në ditët tona, është i vetmi që kemi për Aktin e Pavarësisë. Kështu, sundimtarë të faqja19storia

pagina 19 Anno 10 n.5 Ottobre 2012 Storia Aplikacion bronzi- gjetje rasti në fshatin Pozharan të Gostivarit nga Hafezat Osmani dhe 1, ëshë mjaft karakteristike. Flokët e tij Numizmatët e vjetër në to vërejtën tipin Edibe Selimi-Osmani me kujdes të mbledhura.Mustaqet dhe e mburojës maqedone,ndërsa arkeologu mjekra e formuar me kujdes dhe hunda shqiptar Hasan Ceka , çfaqi në kohë ë shoqërinë e numizmatëve Pajonon me majë të mprehtë që na len hapsirë të fundit mendimin se kjo mburojë që në Shkup, nënpunësi i Muzeut të për të menduar se daton që nga shekullli është me formë të rrumbullakët dhe me NTetovës, (i cili ka ndru jetë dhe i VI ose gjysma e parë e shekullit V gjysmërrathë koncentrike në skaje, nuk donte të mbetet anonim), na tregoi dhe p.e.s.krahas shembujve të tjerë analogjik. duhet të jetë maqedone, sepse motivi i na dha t’a shiqojmë një aplikacion bronzi Pas shekullit V p.e.s. flokët në këtë kohë rrethit koncentrik u është shumë i njohur i gjetur në afërsi të fshatit Pozharan- mbahen të shkurtra dhe mjekra ishte edhe ilirëve si edhe maqedonëve dhe Gostivar,në fushën e Pollogut. Eksponati shenjë e pleqërisë.[1] Kalorësi nr.2, në se simbas kësaj ky detal nuk e tregon u zhduk pa gjurmë, kurse neve na fali prapavijë duket se është djal i ri. Flokët e patjetër origjinën maqedone të këtij tipi vetëm fotografinë që e publikojmë. tij gjithashtu janë të mbledhura me kujdes të mburojës. Ceka, prandaj, konkludon Katapano i vetmi Një përshkrim i shkurtë si duket por ai nuk ka mjekër. Njëkohësisht pjesa e se mburoja të tilla njihnin në të njëjtën aplikacioni i bronzit i cili paraqet relief që sipërme e trupit të tij është e çveshur. kohë edhe maqedonët, edhe ilirët. [4] përbëhet nga grupa. Është me të vërtetë Me këtë pamje të tij vijmë në përfundim Mburoja rrumbullake kanë edhe ilirët albanolog që studioj një vepër artistike siç shifet edhe në foto. se bëhet fjalë për babë e birë luftëtarë. Artisti nga Glasinci,por gjithashtu edhe në jug të Dy kuaj dhe dy të kalaruar mbi ta që ka arritur aty një trajtim të saktë anatomik Shqipërisë së sotme. I shohim të paraqitura ecin paralelisht kah e djathta në të majtë të figurave dhe ka realizuar portrete në monedhat e qyteteve ilire,Scodra dhe në themel prejardhjen në një parakalim me kokat lartë. Koka psikologjike të tyre. Reliefi i aplikacionit ka Lissos të cilat u farkuan mbasi kjo pjesë e e kalit në prapavijë (kali 2) i panjohuri trashësi 0,5-08 cm. e gjatë 12,09 cm,… Ai ilirisë ra nën pushtetin e mbretit maqedon, i ngritur me gjoksin e nxjerrë përpara, është fare pak i lakuar horizontalisht, nga Filipit V, në vitin 213. Në dobi të kësaj e racës ilire këmbët e nxjerrura para kalit në plan të dukshëm mund të përfundojmë se e ndjek teze flet edhe përmbajtja që paraqitet në parë (kali 1).Kuajt janë të frenuar dhe formën rrethuese të një krateri të periudhës një pllakë të praruar nga periudha helene nga Albana Bozhani Jeminaj Fillestare. duket vetëm njëri rrip për t’a udhëhequr së vonshme arkaike. që u zbulua në Gradishtë afër katundit Filozofia e Thotit, na mëson Prof. (kalin 1). Mungon dhe është e thyer një Selcë e Poshtme në afërsi të Pogradecit rofesor Xhuzepe Katapano ishte dhe Xhuzepe Katapano, ngrihet mbi shtatë pjesë e vogël e këmbës së majtë në anën e Supozime dhe nalaogji në Shqipëri. Në të shohim luftën e ilirëve mbetet i vetmi albanolog që studioj parime. përparme-nëngjunja e( kalit nr.2) Pjesërisht gjejmë analogji në aplikacionin me maqedonët: ilirët mbajnë mburoja Pnë themel prejardhjen e racës ilire, • Parimi i mendorësisë (Il e kuajve që i kalërojnë Meduza në kraterin të rrumbullakta ashtu si edhe ushtarët duke bërë të drithërohen nëpër dekada Principio del Mentalismo) Jeljet e kuajve janë të e bronzit të Trebeshinës e gjetur në varrin maqedon, kurse i vetmi ndryshim midis shumë shkencëtar që janë marrë apo • Parimi i Përkitshmërisë (Il ngritura lartë dhe të nr. 8.[2] Duke gjykuar nga krahasimi në atyre mburojave është numri i stolive në Katapanomerren me studiminivetmi e antikitetit.albanolog Katapanoqëstudioj nëPrincipiothemel dellaprejardhjen Corrispondenza)eracësilire shkurta. stilin e kuajve të lartpërmendura reliefi i formë të gjysmërrathëve koncentrike. [5] u nis vet drejt Egjyptit për të parë dhe • Parimi i Vibrimit (Il Principio di Siç duket reliefi është i punuar në Trebenishtës, reliefi i Gostivarit posedon Duke analizuar aplikacionin me siguri prekur piramidat, një nga mrekullitë e Vibrazione) kohën e vonshme arkaike që ka një pamje përpunimin më të bukur në detalet që mund të vërtetojmë se bëhet fjalë për ngabotësAlbana së lashtë,Bozhani dhe u befasuaJeminaj kur ndeshi • Parimi i Polaritetit (Il Principio të bukur te kuajt . Një gjë vërrehet edhe te e ofrojnë deri në fillimin dhe periudhën një krater bronzi,që më së shumti kanë në shenja apo hieroglifë të çuditshme që di Polarità) reliefi i mermertë në faltoret greke(rastet klasike që do të thotë në fillimin ose në ngjajshmëri me Menadën (valltaren ilire) linin hije d... • Parimi i Ritmit (Il Principio del e Partenonit të mëhershëm). Gjithashtu gjysmën e parë të shekullit V p.e.s. Si të gjetur në një varr në Tetovë, por e Profesoryshimi  mbiXhuzepe prejardhjenKatapano e tyre. ishte Jo dhembetetRitmo) ivetmialbanologqëdukenstudioj organetnë gjinorethemel të kalit(1)prejardhjen ndërsa të enjëracës popull luftëtar Ilirët u jipnin,sikurse kemi të vështirë ta vërtetojmë. Dhe, pak por mbi 40 vjet iu deshën profesorit • Parimi i shkakut dhe pasojës (Il dy bishtat në mënyrë elegante të lëshuar shqiptarët e sotëm,një rëndësi të posaçme ndoshta është e mundur të jetë gjetur në ilire,të nderuarduke përbërë të  bërëtëdrithërohen këtë zbulim tënëpër dekadaPrincipioshumë di Causashkencëtar e d’Efetto) qënëjanë tokë.marrë Është  eapo thyermerren pjesa e me poshtmestudimin armëvee të mira e të bukura. Farkëtarët e ndonjë varr të ndonjë princi të Pollogut të antikitetit.jashtëzakonshëm,Katapano i cili vjenu nis i përkthyervetdrejt Egjyptit• Parimipër i Gjinisëtëparë ( Il Principiodheprekur del piramidat,e bishtit të (kalitnjë 2).nga Në mrekullitëtrupin e (kalit e1)botës armë-punuesitsë grek bënin gjithnjë e në periudhës së vonshme arkaike. Paraqitjen në gjuhën shqipe me mjeshtëri nga Genere) duken dy vrrima të vogla njëra në pjesën mënyrë të sipëranuar një tregti të madhe e kalorësve e gjejmë që në shek.VI p.e.s., lashtë,Qemal Velija.dhe uPërbefasua të bërë këtëkur zbulimndeshi të nëshenjaProfesorapo Katapanohieroglifë na mëson,të çuditshmese mbi e përparmeqëlinin tëhije këmbësd... së majtë (kali 2). me Ilirët. por më dendur takohen ata në relievet jashtëzakonshëm dhe për të vërtetuar se këto shtatë parime mbështetet e gjithë Vrima një, është e shprazët ndërsa vrima Armët e ilirëve ishin këto: dhe pikturat e vazove të shekullit IV p.e.s. hieroglifët e piramidave të Egjyptit e kishin shkenca moderne.Duke studiuar aktivitetin dy, ende qëndron në formë cilindrike 1.Përkrenarja me dy fletë në dy anë Në një reliev të tillë luftëtari paraqitet mbi yshimibazën tek mbi gjuha prejardhjen ilirishte, Prof. eKatapano tyre. Joe paktri herë por të madhitmbi 40 Thot vjet (Hermes), iu deshën Prof.  profesorit(lidhëse në trupin të nderuar e kraterit). për Kalin të 1, bërë e me këtë një mburojë për shpinë, e me një tufë një kalë në dorën e majtë një mburojë të zbulimpërdori  gjatëtëjashtëzakonshëm, hulumtimit të tij të gjatë,icili vjenKatapanoipërkthyer parashtron,në përtejgjuhën zbulimeveshqipe kalëronmemjeshtëri figurë mashkulli,ndërsangaQemal (kalinVelija. 2) Përhekuritë përsipër. rrumbullakët. Veshja e kalorësve përbëhej siç shprehet edhe vet, sistemin kritik të gjuhësore, filologjike, një të vërtetë të figurë e papërcaktuar nga ana gjinore. 2.Mburoja, shpina kupore, shpesh nga një fund i shkurtër mbi gjunjë dhe bërëkrahasimitkëtë shkencorzbulim të tërrënjëvejashtëzakonshëm të shumë rendit dhesipëror:për Siç tëtregonvërtetuar edhe vet, aise i heqhieroglifët Figurën 1,e epiramidave paraqet mashkullitë Egjyptitulur anësh ekishinishte e  stolisur me gjithfarë firgurash. gjithmonë nga klamida që lidhej mbi supe. gjuhëve tepër të lashta, si “ESKUERA” Thotit maskën shumëvjeçare të ibisit dhe në kalë që vijmë në përfundim sipas dy 3.Mburoja për këmbë. Për armë Në periudhën e parë të qytetit , në shek. bazënbaske (E-SHKUARA tek gjuha do ilirishte, të thotë, në Prof. shqip, Katapanoi kthen fytyrën përdori e vërtetë: gjatë fytyrën hulumtimit boreale këmbëvetë tij tëlakuriq gjatë, thuajse siç derishprehet në mbarim edhe mësymjeje vet, kishin harkun, shigjetën, e VI p.e.s. përdorej gjatë luftimeve edhe të kofshëve të lëshuara nga ana e majtë e cila kishte një majë të mprehtë e ishte pikërisht: gjuha e së shkuarës); shqipes; të pellazgut, të Ilirit, shëmbëlltyrën e tij karroja luftarake me një apo dy kuaj,në sisteminkritiktëkrahasimitshkencortërrënjëvetëshumëgjuhëvetrupittepër të tëkalit.lashta, si“ESKUERA”baskee çdo(E Ͳ lloj forme e madhësie. Pastaj modelin e heronjve homerikë. gjuhëve hitite, hebraike, arabe, aramaike të njëmendtë të udhërrëfyesit më të lartë, 1.Mashkulli është i veshur me fustanell kishte shpata, harku, shtiza e topuza. Duke u nisur nga vlerat e saja të SHKUARAdhe të tjerave,do të veçanërishtthotë, në të  gjuhësshqip, pikërisht:të themeluesitgjuha të shkencësesë shkuarës); së lashtë, që shqipes;gjuhëvehitite,hebraike,arabe, të shkurt. (pjesë e veshjes për mbrotjte ) [3] Është me interes të përmendim se mëdha artistike dhe arkeologjike është një kopte- gjuhës liturgjike të të krishterëve përfshinte të gjitha degët e shkencës me mburojë rrethore në dorën e majt. Të mburoja e aplikacionit në fjalë nuk ka eksponat me interes të veçantë shkencor aramaiketë Egjiptit; sidhe dhe studimettëtjerave, shumëvjeçareveçanërisht tëgjuhëskopteͲgjuhësliturgjiketëtëkrishterëvetëEgjiptit;sidhe moderne, madje edhe të tjera, ende të duket se me dorën e djathtë të ngritur asnjë dekorim përveç dy vijave rrethore për arkeologjinë në përgjithsi dhe në studimettë rendit filozofik, shumëvjeçare etnografik,  mitologjik,të rendit parizbuluarafilozofik, ngaetnografik, kjo e fundit. mitologjik, historike mban frenin dhe e arkeologjik, kalit. Koka e  kalorësitnatyralist që etj. aludojnë për një kohë të hershme. veçanti për arkeologjinë shqiptare. historik dhe arkeologjik, natyralist Prof.etj. Prof.Katapano Katapanohedh hedh poshtë poshtë  apoapo përmbystraditënshkencore,qëeparaqetqytetëriminnilotiksinjëfryt përmbys traditën shkencore, që e kryqëzimeshparaqet qytetëriminmes nilotik4racave. si një Duke fryt Filozofiaundalurteketimologjia përeemrit mbinjeriuntëThotͲitProf.Katapano nëshpjegon, veprënse e Niçes dhe të Migjenit (Vijon nga faqja 16) jeriun edhe pse ndonjëherë duket Demon, personifikim i mençurisë, me një unitet për mundësi të reja sqarimi”. (Migjeni, emrikryqëzimeshpërkon mesme 4kuptimin racave. Dukeevet uburimor: Ki njerithot, i rëndomteveta epatjetërtretë tee transfortëtashmes- dëftoretëfoljesshqipethom,thua, ndalur tek etimologjia e emrit të Thot-it satrap e i pashpirte. Me te njëjtat ideale na të ekuilibruar. Nga ana tjetër, mbinjeriu i Vepra, Prishtine,1980, f. 12.). R. Qosja mohet dhe të mësoj e të kuptoj për Mbin- duket edhe Mbinjeriu i Migjenit te poezia poetit tonë nuk glorifikon forcën, as sata- kategorikisht hedh mundësinë e krahasimit thot’.Prof. KatapanoThotͲi, shpjegon,sipasProf. se emriKatapanos përkon jerinë,është pasi,krijuesi sipas i Niçes,“hieroglifëve. Njeriu ështëAi eka“Te ndërtuarlindet njeriu,”alfabetin i cili do te:hieroglifik fonetiknizmin, por ai do t’i ndihmojë vegjëlisë dhe të Mbinjeriut të Migjenit me atë të Niçes, dukeme kuptiminpasur esi vetçelës burimor:gjuhën thot, shqipe. veta e majmuniNëkëtë i tëaspekt gjithë majmunëve“zanafilla e(poilirishtes aty). zbret“ Shkrihetnë kohënë dëshirëmjaft të flakëtmëtëhershmedo zgjidhëse problemet dhe hallet e njerëz- pasi nuk paskan asgjë të përbashkët. Sipas tretë e të tashmes dëftore të foljes shqipe Këta dy poet e filozof kërkojnë nga njeriu Për një gjen te ri imit. Pastaj bota e Migjenit është më tepër R. Qosjes Mbinjeriu i Niçes qenka një De- thom, thua, thot’. Thot-i, sipas Prof. që të mos kënaqet me gjendjen në të cilën …………………………. preokupim poetik dhe assesi s’mund nje- mon, e ai Migjenit një proletar. Kjo dësh- Katapanos është krijuesi i hieroglifëve. Ai ndodhet, por të përpiqet që të kalojë në një Që me fjalë të pushton riun e thjesht ta quaje majmun. Ky mbin- mon edhe një here se kritika e realizmit e ka ndërtuar alfabetin hieroglifik fonetik Mbinjeri. Kjo ndjenjë, me të njëjtën filozo- ……………………….. jeri më tepër është sintetizim i vullnetit të socialist i ka çuar në humnerë krijuesit dhe fi, është prekur edhe në prozën e Migjenit duke pasur si çelës gjuhën shqipe. Në këtë Të mkambë një botë të re” masës, si një mision çlirimtar të qenies kulturën tonë. Nga ana tjetër, një studim “Sokrat i vuajtun apo derr i kënaqun“, ku (Po aty, f. 28) njerëzore, kurse ai i Niçes vjen si përbuzës me i ri i vitit 2007 i Albert nikolles për aspekt zanafilla e ilirishtes zbret në kohë sulmon veset shtazarake të njeriut si, pan- mjaft më të hershme se ato që Historia ka Këta projektojnë një bote të re të ar- i masave të gjëra dhe me vetëdije individu- Migjenin, deshmon se poezia “Të lindet gopësinë, shumë veprime të tij sipas in- dhmërisë njerëzore. Kërkojnë formimin e përcaktuar; të dhëna që duhet të rikthehen aliste që të mësohen masat e gjera se si njeriu“ është shkruar drejtpërdrejtë nën stinkteve etj. Kurse Sokrati i vuajtur lufton- njeriut të ri e të çliruar nga anakronizma duhet të duket njeriu. ndikimin e veprës së filozofit gjerman Niçe. në neolitik dhe ndoshta edhe në kohë të te për dinjitetin e kësaj bote. Edhe pse e mijëvjeçarëve të kaluar e qe do te arrijë Edhe pse ky filozof gjerman është i ndi- Përkundër mendimit të Qosjes për Niçen, mëparshme, të afërta me origjinën e kishte mendje dhe arsye të shëndoshë për sendërtimin e botes se re. kuar nga Shopenhaueri, Migjeni do i ketë Todorovi në veprën e tij “Semantique de qytetërimit të Nilit, i cili, sipas rezultateve të krijuar dinjitetin e kësaj bote, por ai nuk Disa studiues të Migjenit thonë se Migje- lexuar edhe njërin edhe tjetrin, por me një la poesie” veprën e filozofit gjrman e quan më të kujdesshme të hulumtimeve të e kishte forcën, prandaj edhe mbetej i vua- ni nuk mund të këtë pikëpamje Niçeane kriticizëm të veçantë. Edhe pse Migjeni nga me progresivet duke thënë: ‘Teoria e fundit dhe studimeve të kryera, fillon jtur si nga ana shpirtërore, po ashtu edhe për Mbinjeriun, por, poeti ynë dëshmon na duket pesimist nga ndikimi i këtyre Niçes përcakton limitet shpirtërore…” me zhdukjen e Atlantidës (rreth 12.000 nga ajo materiale. Prandaj edhe tregimin vet te poezia “Trajtat e mbinjeriut,”Të leximeve, por nuk është gjithmonë ashtu. Niçe dhe Migjeni, mare në tërësi, sollën autori e fillon “Një alternativë me dy fytyra cilën e quan “Ditiramb niçean“. Mund të Pikërisht dëshira për te lindur një njeri novacione letrare e filozofike dhe u dalluan vjet më parë); epokë në të cilën duhet “. Në njëfarë mënyre Sokrati na paraqitet të vendoset pashmangshmërisht shfaqja thuhet se ata dallojnë midis tyre në formën dëshmon për optimizëm te thelle, te cilën si nga forma, ashtu edhe nga përmbajtja, një farë mbinjeriu, sa i përket mendjes, e mbarështrimit, në kohëe, hapësirëe, stil e e dëshmon edhe vetë, kur flet për Shopen- pa qenë pjesëtar të asnjë rryme letrare e as e parë e vërtetuar e Thotit në Egjypt. dijes e shpirtit te madh, por nuk mund ta disa dallime përmbajtjesore, por nuk mund Pikërisht, kjo e bënë të pashmangshme hauerin, duke thënë se ia pëlqen stilin e të anëtarë të ndonjë politike të caktuar. Ata mare ketë epitet, pasi ai nuk e ka forcën. të themi se ata s’janë të lidhur ngushtë për shkruarit, mirëpo ”nuk jam Shopenhauist- thjesht patën kuptuar urgjencën e ndryshi- korrigjimin e të dhënave historike, Mu për ketë, këta dy autor, për të cilët po fenomenin filozofik të Mbinjeriut. Niçe pesimist”. Përkundrazi është optimist dhe meve rrënjësore në shoqëri, duke dhënë korologjike, etnologjike, filologjike, me flasim, kërkojnë të lindet Mbinjeri, i cili do shkon edhe më tutje duke mohuar tërë civ- shpreson në mbinjeriun me aspirata të diagnoza të sakta për kohën që progno- shumë rëndësi. ta ngrejë edhe mendjen edhe shpirtin aq ilizimin evropian dhe mohon krishterimin, gjera, pa dyshime e trillime. Ndonjëherë zonin edhe për sëmundjet dhe vdekjet e lartë, por njëkohësisht edhe forcën bashkë i cili zhduki e persekutoi njerëz me vlera edhe Mbinjeriu i Migjenit duket sikur ai i tyre, prandaj kërkonin që sa më shpejt të Shtate parimet e Thotit me mendjen që të shohin majmunët (siç të larta shkencore e filozofike, dhe mu për Niçes: lindet njeriu- Mbinjeri, i cili do t’i vinte në Të rizbulosh Thotin, këmbëngul Prof. thoshte Niçe), apo derrat e kënaqur (siç këtë, te vepra e tije e famshme “Kështu foli “ Pa ndjenja e pa zemër “ ndihmë kësaj bote të mjerë. Këtë filozofi të thoshte Migjeni), se si duket Mbinjeriu dhe Zarathustra“ pohon se: “Zoti ka vdeke! Ne Katapano, do të thotë të zgjerosh kufijtë (Po aty) mbinjeriut e shfrytëzoi me mjeshtri të rrallë të binden, qofshin derrat, qofshin majmu- tani duam të jetoje Mbinjeriu“ ( Po aty ). Sidoqoftë, trajtat e këtij mbinjeriu, qoftë Hitleri, për ta arsyetuar politikën e tij abso- e shkencës që, me dashje apo pa dashje, nët se sa të shëmtuar janë. Po afër kësaj fjalie qëndrojnë edhe vargjet shpien pashmangshmërisht në metafizikë; te njeri e qofte te tjetri, asnjëherë studiuesit lute. Të njëjtin gjë e shfrytëzoi edhe politi- Kjo është filozofia e re për te cilën e Migjenit “ Përditë Perëndojnë Zotat dhe nuk gjetën një formulim të saktë, me të cilin ka komuniste e Shqipërësë për të arsyetuar dhe kjo është tepër e rëndësishme për angazhohen drejt mbinjeriut. Sado qe rrëshqasin Trajtat e tyre “, nga e cila lindi do të ishin pajtuar një shumice studiuesish. diktaturën e sajë komuniste, kinse u lind njerëzimin. Sepse, duke rifituar pas duket abstrakte kjo filozofi, ne esence edhe poezia e tij “ Të lindet njeriu “ Edhe për Migjenin ky problem i mbinjeriut mbinjeriu me politikë të re proletare. shqyrtimit të çështjes kuptimin e vërtetë ka afirmimin e njeriut dhe jetën e tij. Ky Mbinjeriu i Niçes dhe i Migjenit dal- i ka nxitur studiuesit që të merren me këtë Për fund do kisha thënë që nëpër të jetës, që është në thelb me natyrë Mbinjeri do te jete i ndërtuar mbi parimet lojnë midis tyre. Filozofia e Niçes nuk vuan filozofi të mbinjeriut që m1948 me Dhimit- shekuj, këta dy autorë do të asocojnë në shpirtërore, njeriu do të jetë në gjendje e mençurisë,vullnetit te mire dhe me pa- për moralin, të cilin e apstrahon tërësisht, er Shuteriqin, nga vitet 75 me Vebi Balën, formën e njeriut –Mbinjeri, për vet faktin të shijojë sërish gëzimet e shijes, aromave sione te larta për mrekullitë e kësaj bote. as për kulturën, religjionet etj. Ai kërkon Rexhep Qosja e shumë të tjerë e deri te që u morën me këtë fenomen kaq të disku- vetëm afirmimin e jetës. Edhe pse njeriu dhe kundërmimeve të papërlyera, Ky idealizëm do jete i ndërtuar nga shpirti A. Aliu, i cili për këtë logjikë filozofike tueshëm për dekada të tëra dhe ka gjasa që poetik, shkencor, zot, dashuri, fuqi kri- i Niçes të asocon në një njeri të sëmurë, thotë se “Nuk përjashtohet supozimi edhe ky fenomen të trajtohet edhe gjatë kohë. brenda vezullimit të lavdishëm të Dritës juese etj. Kështu e mendonte Niçe mbin- ai, prapëseprapë, në tërësinë e tij del një Documenta Anno 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 20 Britanikët: Ahmet Zogu s’mund Ahmet Zogu - një barbar i të jetë lider i shqiptarëve paqëndrueshëm e bukëshkalë nga Auron Tare hershëm. Dokumenti i botuar sjell edhe disa të thëna diplomatik nuk do të njihej këtej e tutje. Shumë shpejt mjaft interesante, duke rikonfirmuar faktin e debatuar pas kësaj, që të jemi të përpiktë më 24 korrik 1939, ë vazhdim të botimit të dokumenteve nga shpesh se oficerët që sollën Zogun në pushtet në Sekretari i Shtetit më thirri në Departamentin e Shtetit Arkivi i Shërbimit të Fshehtë Britanik gjatë 1924 ishin rekrutuar nga radhët e ushtrisë jugosllave dhe më njoftoi se, mbi bazat e reciprocitetit, ai ishte NLuftës së Dytë Botërore, S.O.E, sot kemi me miratimin e plotë të Qeverisë jugosllave, dhe me i detyruar ta quante se misioni im kishte marrë fund. përzgjedhur disa dokumente të reja për lexuesin sa duket një pjesë e tyre kanë qëndruar në Shqipëri Zoti Kordel Hall, i cili u bë edhe më i mirësjellshëm e interesuar. Dokumenti i parë është në vazhdim duke i shërbyer Mbretit të ardhshëm. Dokumenti i sesa ishte zakonisht, me sa duket e kuptoi habinë të botimit të dokumenteve mbi rolin e Shërbimit dytë është mjaft interesant, dhe jep disa dëshmi mbi time të pashprehur për diskriminimin e dukshëm të Fshehtë Jugosllav, i cili kërkonte të infiltronte aktivitetin e kolonelit të Gardës Mbretërore dhe një kundër Shqipërisë në krahasim me trajtimin që i ishte Mërgatën Shqiptare duke rekrutuar ish-ushtarakë apo prej besnikëve të Mbretit Zog, Hysen Selmani. Nga bërë Çekosllavakisë, i dërguari i së cilës vazhdonte të civile të administratës mbretërore. Këta persona, të dokumentacioni që ndodhet në dosjet e S.O.E mbi njihej si përfaqësues ligjor i kombit të vet. Zoti Kordel cilët tashmë gjendeshin në Stamboll në një situatë të kolonel Selmanin, duket qartë që britanikët nuk e Hall më shpjegoi se ndryshimi në trajtim vinte për vështirë ekonomike dhe qartësisht të paorganizuar, me kanë vlerësuar dhe shpesh edhe e kanë nënçmuar shkak se “ndryshimi i Çekosllavakisë ndodhi brenda sa duket për qëllime të ndryshme kanë dashur të luajnë figurën e tij gjatë periudhës së emigracionit. Se sa i një nate”, ndërsa në Shqipëri ndryshimi ishte bërë shkallë-shkallë. Unë nuk kam dyshim se ky shpjegim një rol në ngjarjet që po zhvilloheshin, duke pranuar aftë ka qenë kolonel Selmani në mbajtjen nën kontroll Të premten e zezë, më 7 prill 1939, ndërsa mbretëresha Geraldinë e Shqipërisë ishte e të punonin për shërbime të cilat interesoheshin për të ish-oficerëve të tij të gardës tashmë në emigracion, Rrëfimi i Faik Konicës për Ahmet Zogun ka baza mjaft të shëndosha, por më duhet të pranoj se sëmurë në shtrat, pasi dy ditë më parë kishte lindur një djalë,unë fashistëtnuk arrita pa taasnjë kuptoja. provokim Megjithatë nuk e ndieja se Shqipërinë. Pazotësia e shqiptarëve për t’u organizuar kjo mbetet për t’u shikuar, por me sa duket sipas të dukshëm dhe pa shpallur luftë, pushtuan Shqipërinë, një vend të paarmatosur, pothuaj në këto momente dhe për t’u prezantuar si një grupim britanikëve ai nuk ka pasur asnjëherë staturën e duhur pesëdhjetëë premten herë më e të zezë, vogël mësesa 7agresori. prill 1939, Kjo bëmë ndërsa e lavdishme kisha ngjallitë drejtë xhelozinë të kërkoja e mbretit shpjegime. Pasi dëgjova që i rëndësishëm përballë aleatëve, tregon qartë se sa e për t’u bërë një lider në gjirin e Mërgatës. Megjithatë, Zog të mbretëreshaShqipërisë, i cili Geraldinë nga dëshira e Shqipërisë për të hyrë ishtenë garë e menë një fillim heroizëm pa e hapurkaq të gojën,madh, uae falënderova Sekretarin dobët ka qenë administrata shtetërore e cila nuk mundi nëse do të shikojmë këtë dokument të botuar sot, do mbathisëmurë me të shtënënnë shtrat, e parëpasi dy dhe ditë i la më atdhetarët parë kishte shqiptarë e Shtetit të luftonin për shumë të vetëm qëndrime kundër të mirësjellshme gjatë forcaveT me epërsi dërrmuese. Përbuzja e botës së qytetëruarmisionit qe madjetim dhe më u elargova. madhe Është se e tepërt ta them se të funksiononte tashmë në kushtet e një emigrimi ku vështrojmë disa fakte interesante që britanikët i kanë lindur një djalë, fashistët pa asnjë provokim të tmerri për agresorët fashistë, ndërsa sa për të kapërcyerisha ato i hidhëruar momente nëpër mënyrë gjithçka të nënkuptonte ky epilog shumë gjëra duhet të bëheshin për idealizëm dhe jo rreshtuar në shënimin që shoqëron këtë letër. Nga dukshëm dhe pa shpallur luftë, pushtuan Shqipërinë, mëshirshme, ajo e përmbajti opinionin e saj për dezertorini trishtuar shqiptar. lidhur Ndodhi me që të në ardhmen atë e vendit tim, por më për rrogat e marra gjatë mbretërisë. Fatkeqësisht, dokumenti shoqërues kuptohet se kolonel Selmani ka kohënjë vend unë tëisha paarmatosur, përfaqësues pothuajdiplomatik pesëdhjetë i Shqipëri herësë në më Uashington, ku isha vendosur që më të vogël sesa agresori. Kjo bëmë e lavdishme ngjalli njëkohësisht më duhet ta pranoj se pata një farë me sa duket, si Zyra Sekrete që operonte gjatë pasur kontakte me Shërbimin e Fshehtë Jugosllav, 1929 si i dërguar i vendit tim, për rilindjen e të cilit kisha punuarndjenje që nëtë lehtësimitrini. vetjak. Është e qartë se pozita regjimit të Zogut, si Shërbimi Informativ Ushtarak, me sa duket për të hartuar një plan të përbashkët xhelozinë e mbretit Zog të Shqipërisë, i cili nga dëshira Qeveriapër të hyrë amerikane në garë duke me një iu përmbajturheroizëm kaq politikës të madh, së vet përe një të njeriu, mos njohur që pranohet ndryshimet si i dërguar i ligjshëm i një nëse Zogu kishte diçka, të tillë nuk luajtën asnjë rol në mbi Shqipërinë. Se sa të aftë ishin jugosllavët për kombi dhe megjithatë nuk përfaqëson dot një qeveri tokësoreua mbathi të me bëra të meshtënën “metoda e parë gangsterësh”, dhe i la atdhetarët vijoi të më quante si përfaqësues ligjor të fermentimin e një organizimi anti- fashist i cili mund të ndihmuar një lëvizje anti-italiane në Shqipëri, në reale, është e hapur për shumë gjëra të pakëndshme. Shqipërisë.shqiptarë tëPër luftonin më tepër, të ky vetëm vendim kundër lidhur forcave me gjendjen me time u bë më i lehtë nga fakti se të kishte marrë iniciativën e luftës kundër ushtrive këto moment mbetet për t’u gjykuar. Duke parë se fashistët, në fillim duke e paraqitur veten në mënyrë mjaftKjo të çuditshmemë kujton njësi “çlirimtarë” aktor të Shopenhauerit, të i cili vijon të epërsi dërrmuese. Përbuzja e botës së qytetëruar qe italo-gjermane. tashmë Qeveria jugosllave ishte në emigracion dhe Shqipërisë dhe jo si dhunues të lirisë së saj, u kujdesën që tëluajë ngrinin pasi një ka qeveri mbaruar shqiptare shfaqja të dhe është ulur perdja. madje më e madhe se tmerri për agresorët fashistë, Nëse kjo lëvizje do të ishte iniciuar dhe drejtuar nga vendi ishte në një krizë të thellë politike, gatishmëria rreme, që e mbajti shërbimin diplomatik. Por italianët, të cilëtE ndieja në kundërshtim veten edhe me më vendin të çliruar e megjithatë, sepse ndërsa sa për të kapërcyer ato momente në mënyrë ky grupim, sigurisht edhe me mbështetjen e aleatëve, jugosllave për të ndihmuar duket më shumë si një tyre madhërisht të shquar në historinë e kulturës, disa herëlidhja na shfaqen ime me më Zogun të zgjuar ishte sesashkëputur përfundimisht. të mëshirshme, ajo e përmbajti opinionin e saj për mund të kishte penguar një shtrirje më të gjerë të përpjekje e tyre për të krijuar përshtypjen ndaj inteligjentë dhe që gjithmonë kanë qenë të përmendur për paduriminAsnjëherë e tyre, Zogu nuk nuk mund ka ta qenë një sundimtar me mbanindezertorin më shqiptar. në këmbë Ndodhi një mashtrim që në atë që kohë ishte unë i leverdishëm isha për prestigjin e tyre duke i lëvizjes komuniste në Shqipëri. Fakti që shqiptarët britanikëve, se gjithsesi Qeveria jugosllave ishte një të cilin mund të merreshe vesh, por në vitet e fundit hedhurpërfaqësues një vello, diplomatik sado të i hollë,Shqipërisë dhunës në së Uashington, tyre, kështu që nga mesi i korrikut qeveria – e Mërgatës u përpoqën gjatë kësaj kohe për të fituar faktor i rëndësishëm në Ballkan. Po kështu, në këtë kukull e Tiranës mori urdhër të mbyllte legatat dhe konsullatatai ishte shqiptare bërë i padurueshëm. jashtë shtetit. Nga natyra ai kishte favore nga shërbimet e huaja apo thjesht të siguronin dokument shikohen qartë përpjekjet britanike për të ku isha vendosur që më 1929 si i dërguar i vendit disa cilësi të shquara dhe në fillim kishte zotësinë t’i Njëkohësishttim, për rilindjen të dërguarit e të cilit ekisha vendeve punuar të që ndryshme, në rini. duke përfshirë edhe të dërguarin e bukën e gojës në emigracion duke punuar për ta, është penguar çdo mundësi të një faktorizimi të elementëve Shteteve të Bashkuara të vendosur në Tiranë, u informuanmaskonte në mënyrë të mjaft metat të që papritur i kishte semë të shumta, derisa një një tregues i qartë i paaftësisë së tyre organizative si dhe pro-zogist në zhvillimet politike në Shqipëri, një statusiQeveria i tyre amerikanediplomatik nuk duke do iu të përmbajturnjihej këtej e politikës tutje. Shumë ditë shpejt suksesi pas në kësaj, rritje që e shtyutë jemi të tëhiqte maskën dhe doli siç shansit të humbur përpara historisë. Sigurisht, duke politikë e cila më vonë do të ndryshonte në favor të përpiktësë vet përmë 24 të korrik mos njohur1939, Sekretari ndryshimet i Shteti tokësoret më thirri të në Departamentinishte: një barbarë e Shtetit i paqëndrueshëm dhe më dhe bukëshkalë. parë që Mbreti jetonte mjaft larg nga teatri i ngjarjeve majorit Abaz Kupi. Kemi shkruar edhe në disa prej njoftoibëra me se, “metoda mbi bazat gangsterësh”, e reciprocitetit, vijoi ai të ishte më i quante detyruar taPor quante edhe për se misioniata që u im pëlqen, kishte edhe për ata që nuk u ballkanike dhe Mërgata ishte shumë e fragmentarizuar, shkrimeve të mëparshme mbi qëndrimin britanik marrësi përfaqësues fund. Zoti ligjorKordel tëHall, Shqipërisë. i cili u bë edhe Për më i tepër,mirësjellshëm pëlqen, sesa ai ishte mbetet zakonisht, një karakter me sa enigmatik interesant, duketky vendim e kuptoi lidhur habinë me time gjendjen të pashprehur time u bë pë rmë diskriminimin i lehtë e dukshëm kundër Shqipërisë duket qartë që mungonte një figurë kryesore për ndaj përfshirjes së Zogut në ngjarjet në Shqipëri. një përzierje e papajtueshme kontradiktash, gjysmë nënga krahasim fakti se me fashistët, trajtimin në që fillimi ishte dukebërë Çekosllavakisë, e paraqitur i dërguari i së cilës vazhdonte të të organizuar elementët ushtarakë dhe civilë në një Dokumenti i sotëm rikonfirmon në një mënyrë tjetër hero e gjysmë karagjoz, i cili për shumë kohë do të njihejveten sinë përfaqësues mënyrë mjaft ligjor të i çuditshmekombit të vet.si “çlirimtarë” Zoti Kordel Hall më shpjegoi se ndryshimi në organizatë sekrete, e cila të ishte edhe fokusi qendror mendimin se britanikët nuk e shikonin më Zogun si një trajtim vinte për shkak se “ndryshimi i Çekosllavakisë ndodhitërheqë brenda si njëmbledhësin nate”, ndërsa e çudirave në të historisë, edhe të Shqipërisë dhe jo si dhunues të lirisë së saj, u i bashkëpunimit me shërbimet aleate. Shembulli më i faktor të rëndësishëm për krijimin e një lëvizjeje anti- Shqipëri ndryshimi ishte bërë shkallë-shkallë. Unë nuk kamstudiuesin dyshim se eky psikologjisë. shpjegim ka Disabaza herë më kanë kërkuar kujdesën që të ngrinin një qeveri shqiptare të rreme, mirë që ilustron këtë paaftësi të Mërgatës shqiptare janë italiane. Fakti që një pjesë e mirë bashkëpunëtorëve mjaft të shëndosha, por më duhet të pranoj se unë nuk arritatë shkruajta kuptoja. një Megjithatë libër të shkurtër nuk e për këtë personazh që e mbajti shërbimin diplomatik. Por italianët, të kureshtar. Kam qenë në mëdyshje për shumë kohë, Shërbimet e Mbretërisë greke dhe jugosllave, të cilat të S.O.E britanike që operonin në Shqipëri ishin cilët në kundërshtim me vendin e tyre madhërisht të edhe pse në emigracion, funksionin normalisht duke anti-zogistë të njohur, e konfirmon këtë mendim. kryesisht sepse jam zënë prej disa vjetësh me planin shquar në historinë e kulturës, disa herë na shfaqen për një histori të Shqipërisë, të mbështetur në qenë mjaft të interesuara edhe për një shtrirje më të Besoj se në këtë këndvështrim duhet parë edhe më të zgjuar sesa inteligjentë dhe që gjithmonë kanë gjerë në Shqipërinë e pas luftës. Shikohet qartë në dokumenti i sotëm, ku qartësisht shikohet pengimi i kërkime të mundimshme, që përfshijnë studimin e qenë të përmendur për padurimin e tyre, nuk mund dorëshkrimeve të pabotuara në bibliotekat e Evropës. dokumentin e parë që sillet sot për botim se, oficeri çdo përpjekjeje të kolonel Selmanit për të hyrë në ta mbanin më në këmbë një mashtrim që ishte i i Gardës Mbretërore Shqiptare, kapiteni A.R.D, Shqipëri nga Shërbimi Sekret Britanik. Me siguri, Megjithatë, në çastet e çlodhjes, duke shfletuar faqet leverdishëm për prestigjin e tyre duke i hedhur e ndonjë autori të kohës së Elizabetës siç bëj herë nga një familje me mjaft reputacion në Kosovë koloneli duhet të ketë qenë mjaft i pezmatuar për një një vello, sado të hollë, dhunës së tyre, kështu që dhe Maqedoni, është bashkëpunëtor i Shërbimit të qëndrim jo shumë miqësor të britanikëve, megjithëse pas here, më duket se kam parë ndonjë fanepsje të nga mesi i korrikut qeveria – kukull e Tiranës mori Zogut në pjesën e Shekspirit për mbretin Xhon dhe Fshehtë Jugosllav, një veprim ky i cili me sa duket ka nuk ka pasur mundësi të mësojë mendimin e vërtetë urdhër të mbyllte legatat dhe konsullatat shqiptare Dogberrin ose në veprat e Marlout për Mortimenin habitur edhe oficerët e S.O.E. të britanikëve ndaj tij. Një vlerësim, me sa duket jashtë shtetit. Njëkohësisht të dërguarit e vendeve e Ri dhe Çifutin e Maltës. Shkurt, Zogu që nuk më Megjithatë, nëse shikon të kaluarën e tij të nga dokumentacioni, mjaft nënçmues dhe shpesh jo të ndryshme, duke përfshirë edhe të dërguarin e ka interesuar asnjëherë si sundimtar, më në fund më prezantuar në dokumentin britanik, bashkëpunimi miqësor, i cili gjithsesi mund t’i ketë shpëtuar jetën Shteteve të Bashkuara të vendosur në Tiranë, u preku fantazinë si subjekt anatomie. Zaret u hodhën. i tij me jugosllavët mund të ketë qenë edhe më i kolonelit të Gardës Mbretërore. informuan në mënyrë mjaft të papritur se statusi i tyre E ndieja se duhej të shkruaja diçka për të. William M. Fullerton dhe “Kujtimet” e Ismail Qemalit Nuri Sojliu: Një nga Firmëtarët e Pavarësisë së Shqipërisë (Vijon nga faqja 10) të Massachussetit. Me këtë i jepeshin kredencialet (Vijon nga faqja 11) flamurin shqiptar, të qëndisur nga dy vajzat e tij Ka ndenjur gjatë me të, ka biseduar, kanë për të përfaqësuar koloninë shqiptare në Shtetet e Në një letër të Nuriut, dërguar nga Ohri, në të tjera, Shadije dhe Hadije. Nuri Sojliu ndërroi shkëmbyer mendime politike të ndryshme për të Bashkuara të Amerikës me mandatin për “të siguruar vitin 1913, vëllait të tij Dr.Ibrahim Temos në jetë në shtëpinë e tij, në Strugë, në vitin 1947. Në ardhmen e Shqipërisë, por edhe të vetë Evropës. dhe garantuar pavarësinë politike dhe ekonomike Rumani, i shkruan për masakrat e Serbëve ndaj ceremoninë mortore të tij, morën pjesë autoritetet Duket qartë admirimi i sinqertë që ndjen dhe të Shqipërisë” dhe për të realizuar ndryshimet e shqiptarëve. Nuriu mbështeti të gjitha lëvizjet e vendit dhe gjithë populli i Strugës. Në ballkonin shpreh Fullertoni për Ismail Qemalin. Marrëdhëniet nevojshme të kufijve shqiptarë që të futeshin brenda politike me karakter demokratik. Më 22 prill e shtëpisë së tij janë mbajtur fjalime. Arkivoli i e dy miqve amerikanë të cilët u bënë arsyetuesit kufijve ato toka dhe krahina të banuara krejtësisht nga 1914, Nuriu gjendej në Durrës pranë Princ Vidit tij, i mbuluar me flamurin shqiptar, u përcoll në kryesorë, regjistruesit dhe sendërtuesit e librit shqiptarë që Konferenca e Ambasadorëve të Londrës dhe i dërgon nga Durrësi një kartolinë me pamjen banesën e tij të fundit, me respektin që meritonte, memorialistik të Ismail Qemalit ende nuk janë i kishte shkëputur më 1912 dhe 1913 në mospërfillje e Princ Vidit vëllait të tij Dr.Ibrahim Temos në si nga familjarët, farefisi, autoritete të vendit dhe ndriçuar siç duhet. dhe padrejtësisht, duke ia dorëzuar Greqisë, Serbisë Konstancë, ku i shkruan se serbi kudo dhe në nga populli i Strugës. Ka të dhëna se ka pasur Ne dimë vetëm diçka, por jam i sigurt se kërkimet dhe Malit të Zi.”. Ohër, po mbledh taksat e dy vjetëve dhe se të dhe të shtëna armësh. Nuriu prehet edhe sot në arkivore do ta shtjellojnë më hollësishëm dhe në Dhe më tej shton: “Burri i vjetër i shtetit Ismail gjithë po ikin në male. Në fund të majit dhe deri varrezat myslimane të qytetit të Strugës. mënyrë më të shumëfishtë këtë motiv. Qemali u nis nga Parisi duke lënë në duart e zotit në shtator të vitit 1914, Dr. Ibrahim Temo gjendet Në kuadrin e festimeve me rastin e 100-vjetorit të Pas një shekulli ne mund të kuptojmë se lidhjet Story “Kujtimet” e tij të papërfunduara. Ato janë në Durrës pranë Princ Vidit. Në vitin 1924, në Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, më 28 Nëntor e dy amerikanëve me shqiptarin e madh e tejkaluan një bulëzë e jetës së tij, sikurse edhe vendi për të krye të një përfaqësie të Strugës, Nuri Sojliu shkon 1912, ish-presidenti i Republikës, Bamir Topi, në cakun e rastësisë sepse pa këto lidhje ne nuk do të cilin nuk kurseu asgjë dhe sakrifikoi shumë. Ismail në Tiranë dhe takohet me Fan Nolin dhe Luigj festën e organizuar, më 27.06.2012, në qytetin e kishim një libër konkret, pikërisht librin e paravdekjes Qemali vdiq në Itali (në Peruxha, në hotel “Brufani”, Gurakuqin. Në vitin 1937, së bashku me vëllain e Vlorës, vendosi në Muzeun e Pavarësisë, dekoratën të Ismail Qemalit. më 26 janar 1919) me planet dhe dëshirat e tij të tij, Dr. I. Temo, të ftuar nga Komisioni i kremtimit “Nder i Kombit”, e dhënë për të 40 firmëtarët e Nuk kemi të bëjmë ndërkaq vetëm me një histori paplotësuara për të ardhmen”. të 25 vjetorit të Pavarësisë dhe nga Bashkia e Dokumentit të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë. të librit, por kemi të bëjmë me një konceptim të drejtë Në këtë pikë interesante kuptojmë se jeta politike Tiranës, marrin pjesë në kremtimet që u bënë me Pasardhësve të familjeve të tyre iu dha nga një dhe vizionar të dy personaliteteve amerikane që e Ismail Qemalit nuk mbaron aspak me aktin final këtë rast. Pas formimit të Prefekturës së Dibrës në certifikatë. Në certifikatën me nr. Prot. 1340, datë ngulmuan për të regjistruar në mënyrë të pashlyeshme të shpalljes së Pavarësisë, sepse edhe për shtatë vjet Gusht 1941, në nënprefekturën e Strugës, Kryetar 26.06.2012, shkruhet: “Patrioti Nuri Sojliu bën vetë thëniet dhe rrëfimet e Ismail Qemalit, të cilat më pas derisa mbylli sytë idetë e tij politike ishin i Bashkisë së saj u emërua Xhemal Abdullah pjesë në “Grupin e Firmëtarëve të Dokumentit të mund të kishin humbur në harresë dhe në terr. frymëzuese dhe përmbanin një modernitet të madh Sojli, ndërsa kryetar i Komunës së Vevçanit, që Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, 28 Nëntor Ideja amerikane e lirisë dhe e mëvetësisë së bashkëkohor. varej nga kjo nënprefekturë ishte Mentor Xhemal 1912”, dekoruar me urdhrin “Nderi i Kombit”, me popujve ishte e gjallë dhe i paraprinte ngjarjeve. Koncepti i tij për të mos u mposhtur, por për të Sojli. Sipas dëshmimeve gojore, në parakalimin motivacionin “Për meritat e tyre historike, si figura Prandaj, Fullerton dëshmon admirimin që Ismail këmbëngulur deri në fund që të sqaroheshin dhe e organizuar me rastin e një feste për shqiptarët të shquara të kombit dhe rolin e tyre madhor në Qemali kishte për Amerikën. Fullerton shkruan të eliminoheshin padrejtësitë e mëdha historike “Mbaj mend kënaqësinë e Ismail Qemalit, kur në që lidheshin me copëtimin e trojeve dhe të kombit në Strugë, kur Prefekt ka qenë Riza Drini, vajza e krijimin dhe shpalljen e shtetit të lirë e të pavarur shkurt të vitit 1918 më tregoi një pergamenë të hollë, shqiptar përbën një lëndë inkandeshente për të gjithë vogël e Nuriut, Hajrija, ka parakaluar e veshur me shqiptar, si finalizim i luftës dhe përpjekjeve të të dërguar nga një asamble e “Partisë Kombëtare të historinë që pasoi më pas, për historinë e shqiptarëve kostumin tradicional shqiptar, ndërsa vetë Nuriu pareshtura të popullit liridashës shqiptar në rrjedhë Shqipërisë”, që ishte bërë dy muaj më parë Worcester gjatë gjithë shekullit XX dhe deri më sot. ka parakaluar përpara autoriteteve qeveritare me të historisë”. pagina 21 Anno 10 n.5 Ottobre 2012 Cultura Mal Berisha dhe profecia Lef Nosi, studiuesi që ruajti e Orakullit tëfaqja 21 culturaD odonës dokumentin e Pavarësisë Nga Xhemail Peci (Vijon nga faqja 18) duke qenë edhe në këshillin shkencor të bibliotekës së asaj kohe. Si njohës mjaft i mirë i disa gjuhëve Në librin e tij të titulluar ‘Shqiptarët, Lisa mbi Trual- dhe dënohet me vdekje në gjyqin që zhvillohet nga 1 të huaja, si dhe studiues i vlerave të vendit të tij, lin Ilir’, Mal Berisha í ka bërë një studim të thukët deri në 12 shkurt 1946. Pushkatohet më 20 shkurt Lef Nosi blinte zakonisht libra që shkruanin për e retrospektiv shtypit amerikan për Shqipërinë dhe 1946 së bashku me Patër Anton Harapin dhe Maliq Shqipërinë, për historinë, gjeografinë, dy çështje shqiptarët, duke e përfshirë ate në hakrun kohor Bushatin. “Të afërm dhe miq, thotë Skënderi, kanë mjaft të rëndësishme”. Një ndër to është libri në njëshekullor. Që në hyrje të librit, autori ka shpalosur pyetur veten se çfarë e shtyu Lef Nosin të rimerrej gjuhën frënge me titull “Historia dhe përshkrimi lajtmotivimin e tij, të cilin e ka shkruar me shkronja me politikë në moshën 70-vjeçare dhe aq më tepër i Shqipërisë së vjetër të veriut, gegërisë”. Sipas të mëdha: ‘BRENGËS, DHIMBJES, DASHURISË kur fati i Luftës së Dytë Botërore ishte vendosur. Dhonos, “ky libër i dhuruar nga Lef Nosi ka patur DHE KRENARISË SIME QË MBAN EMRIN KO- Përgjigjen e jep biseda që kishte bërë me Lefin autor Hyacinthe Hecquard, ish-konsull në Shkodër, SOVË’, duke ecur kështu në gjurmën e vazhdimësisë miku i tij Afëz, Musa Basha. Lefi i kishte dhënë këtë kavalier i legjionit të nderit etj. Në libër janë 516 faqe së atyre që Kosovën e quajtën dhe e deshtën ‘lule të përgjigje kësaj pyetjeje: “Çunat janë të rinj, serbi jua të shoqëruara me harta, ku ekzistojnë katër vilajete. bukur të trimnis’ – siç do të shkruante Poeti í Himnit ka me hile”. Siç duket, një nga arsyet më madhore Kryesisht bëhet përshkrimi i vilajetit të Shkodrës, Kombëtar, Asdreni. është fati i Kosovës. Ndërsa miku i tij në vuajtje dhe Tivarit. Në këtë libër autori flet edhe për Elbasanin. Mal Berisha duke dhënë në hyrje të secilit kapitull, në pushkatim, Patër Anton Harapi, ishte shprehur: Libri i vitit 1823 “Gli Albanesi in Rumenia” i Dora një shkëputje prej shtypit amerikan, të përzgjedhur “Ne po shkojmë në vetëflijim”. Lef Nosit ortodoks D’Istrias tregon shumë mirë për vlerat e Lef Nosit, me aq shije, me aq përkushtim dhe me erudicion, ka dhe shokëve të tij, një katolik dhe një mysliman, nuk i cili zgjidhte librat për të cilat ishte i interesuar. dhënë njëkohësisht një lexim të dyfishtë, í cili fillon u dihet varri. Lef Nosi është dekoruar me Urdhrin Gjithashtu, në fondin e bibliotekës gjendet edhe libri me prologun se: ‘SHQIPËRIA ËSHTË LIS I RRI- e Skënderbeut nga Presidenti i Republikës, është me titull “Banka Kombëtare e Shqipnis”, që dëshmon TUR MBI NJË TRUNG ILIR’ dhe në po të njëjtën shpallur Qytetar Nderi i Elbasanit, sot një rrugë se Lef Nosi ishte një studiues i mjaft fushave dhe se ka faqe mbyllet me epilogun: ‘ASGJË NUK MBETI në qytetin e Elbasanit mban emrin e tij, si dhe NGA LISI ILIR PËRVEÇ LËNDËS SHQIPTARE’. pasur njohuri shumë të mëdha. Një vlerë të madhe të një shkollë e mesme në Prizren të Kosovës mban këtij personaliteti paraqet edhe sistemi i dokumenteve Mes këtyre dy thënieve sikur sillet edhe lënda e librit, emrin e Lef Nosit. Fondi i Lef Nosit në bibliotekën të cilit í paraprinë një parathënie aq elegante e me një historike në një vëllim të madh që trajtojnë probleme “Qemal Baholli” Bërthama e fondit të albanologjisë stil të hollë, ku në mënyrë të përmbledhur paraqitet të historisë sonë kombëtare i vitit 1924, nga Lef dhe balkanologjisë në Bibliotekën Publike “Qemal vëmendja që shtypi amerikan í ka kushtuar Shqipëri- Nosi, një përmbledhje me dokumente të harkut kohor Baholli” në Elbasan mban vulën personale të së si ‘Vendit të Shqiponjave’ dhe në përmbyllje të 1912-1918. Këto dokumente përmbajnë telegrame, aktivitetit njëshekullor, admirimi që kanë Amerikanët Lef Nosit. Myrvet Dhono, specialiste e fushës së letërkëmbime, fonograme, shkresa, kujtime, si edhe për shtetin e ri të Kosovës, të cilët, siç vë në dukje albanologjisë, thotë për ATSH-në se “Lef Nosi ka pasqyrohen shpallja e Pavarësisë Kombëtare, qeveria autori: ‘presin ta përkundin të parët’. dhënë një kontribut shumë të madh në bibliotekën e Ismail Qemalit, luftërat ballkanike, periudha e Në mënyrë të plotë përfshihet pasyqrimi që shtypi ‘Qemal Baholli’ të qytetit, që në themelimin e saj, Princ Vidit etj. amerikan dhe revista National Geographic i ka bërë: MALDO TË BERISHA JETË EDHE DHE ETJA PROFECIA E NJERËZVE E PËR ORAKULLIT T’IA TË DODONËS gjenezës, historisë, traditës, kulturës, dokeve, zako- PARË MREKULLITË DHE PËR T’IU GËZUAR neve, figurave të shquara të kombit shqiptar, shtrirjes ngaHIJESHISË Xhemail Peci SË SAJ’, ‘SHPIRTI MOSPËRFILLËS Elena d’Epiro, Regina degli Angeli etnike të shqiptarëve në trojet e tyre autoktone, në Ko- I SHKODRËS NDAJ PUSHTETIT…TRASHËGIMI sovë e Maqedoni, vlimeve politike në Ballkan – duke NëE KRENARISË librin e tij të QË titulluar E BËRI ‘Shqiptarët, KËTË QYTET Lisa KRYE mbi -Truallin(continua Ilir’, Mal al Berishapagina 14) zo. Meno felice la sorte dei fratelli. Nel 1299 vennero përfshirë periudhat e luftërave që nga e kaluara e íQENDRËN ka bërë E një ILIRISË, studim MBRETI të thukët I FUNDIT e retrospektiv I SË shtypitNel 1268 amerikan anzi, dopo për la discesa di Corradino in trasferiti anch’essi a Castel dell’Ovo. Qui Enzo, il più lashtë e deri sot, krimet në Kosovë dhe përpjekjet për CILËS ISHTE GENTI, I MUNDUR DHE I MARRË Italia e la sua sconfitta a Tagliacozzo, la crudeltà del giovane di tutti, si spense nel 1300 (o nel 1301), a liri, meritat historike të Arbëreshëve të Italisë – e ku ShqipërinëPENG NË BURG dhe PREJ shqiptarët, ROMAKËVE duke NË e VITIN përfshirë 166 atesovrano në angioino hakrun ebbe kohor ulteriore occasione per mani- 36-37 anni. Federico riuscì ad evadere dal carcere, flitet me admirim për kontributin e Françesko Krispit njëshekullor.P.E.R. BËNË QËQë HISTnë hyrjeORIA të E librit, QYTETIT autori TË ka JETË shpalosur festarsi. lajtmotivimin Dopo un processo e tij, farsa ed ingegnosamente fuggendo poi in Inghilterra. Nulla è dato sapere sulla (‘KRYEMINISTRIN DHE BURRIN E SHTETIT’), tëHIST cilinORIA e ka E ZIGZAKEVEshkruar me shkronja TË VETË të SHQIPËRI mëdha: - ‘BRENGËS,architettato, DHIMBJES, Carlo farà condannare a morte l’ultimo data della sua morte. Infine Enrico, il primogenito, poetëve dhe patriotëve arbëreshë si dhe të DioGuar- DASHURISËSË’… DHE KRENARISË SIME QË MBANrampollo EMRIN della KOSOVË’, casa sveva. La sentenza verrà eseguita terminò i suoi giorni in prigionia, fino a quando la dëve, e edhe Kanunit, besës, gjakmarrjes, mikut dhe dukeI vetëdijshëm ecur kështu se një në komb gjurmën të cilin e ‘dallgët vazhdimësisë e histo- sënella atyre piazza që del Kosovën mercato e a Napoli, dove Corradino, morte lo liberò nel 1318. Aveva vissuto, se così si gruas shqiptare, fesë dhe rolit të saj krejtësisht paqë- quajtënrisë e kanë dhe përplasur e deshtën aq ‘lule shumë’, të bukur siç e tëpohon trimnis’ edhe – sicheç do aveva të shkruante appena 16Poeti anni, venne decapitato il 29 può dire, 56 anni, come il nonno Federico II, dei sor tek shqiptarët, arsimit shqip (‘VETËM SHKOLLA vetë, ka edhe ‘shumë punë për të bërë’, Mal Berisha í Himnit Kombëtar, Asdreni. Ottobre del 1268, insieme ai suoi fedelissimi. quali 52 in carcere. MUND T’I ZBUSË SHQIPTARËT’), duke përfshirë në përmbylljen e shkurtër në fund të librit bën me Gli ultimi tre anni della vita di Elena si consu- Finiva così tragicamente la dinastia sveva in Italia edhe epikën e jetës shqiptare, veshjet karakteristike, të drejtë thirrje që ‘të lartësojë emrin e ndritur të marono tra le mura del castello di Nocera. La storia meridionale, quella che uno storico definì “la stagio- bukuritë e mahnitshme të natyrës shqiptare – peisazhi shqiptarit dhe të kombit tonë’. Libri í Mal Berishës, scritta tace della sua solitudine, delle sue sofferenze, ne tremenda e bellissima degli svevi”. dhe klima, etapat politike dhe historike nëpër të cilat përveç se í shtohet vargut të studimeve, të cilat fjala ma uno scrittore salernitano, Adriano D’Auria, ha Era scomparsa a 29 anni, Elena, la regina venuta ka kaluar Shqipëria dhe shqiptarët, duke u ndalur tek vjen Haris Sillajxhiqi, Valentina Duka dhe Leonard creduto fare cosa giusta mettendo per iscritto la storia dal mare, dei quali 12 trascorsi sul suolo italico, gli sundimi í gjatë komunist, dalja nga ky sundim dhe Demi kanë bërë për relacionet shqiptaro-amerikane di Elena, tra leggenda e realtà, raccontandola in uno ultimi cinque nelle squallide prigioni angioine. Sareb- rilindja e një kombi të ndarë, í cili – siç nënvizohet, (si prirje të veçanta nga të tjerat, e madje gati edhe splendido libro intitolato “Elena degli Angeli” edito be stata dimenticata? Sarebbe stata ricordata nei libri me dashurinë ndaj njëri-tjetrit: ‘PO RILIND’. po aq nismëtare), përveç se mund të shërbejë si një da Firenze Libri. di storia che, indolenti, i ragazzi di Puglia avrebbero Duke sjellur fakte dhe shkëputje nga shtypi ameri- ekzemplar í rrallë í shtypit amerikan për Shqipërinë La giovane vita di Elena si spense lentamente, sfogliato nei caldi pomeriggi di primavera? Avrebbe kan í kohës, Mal Berisha e ka dëshmuar përkushtimin dhe shqiptarët, mund të shërbejë gjithashtu si një fra tormenti e angosce indicibili. Dai registri angioini meritato una pagina di devozione e di affetto, Elena, dhe prirjen e tij të veçantë për të shpalosur anët e qasje e re e një studimi të veçantë pa të cilin mo- si apprende che la sfortunata regina morì l’11 marzo la Regina degli Angeli. Avrebbe meritato un destino panjohura të një realitei që nuk ishte vetëm politik. zaiku í raporteve të sotme të ndërsjella, do të ishte Në fakt, interesimet e hershme të shtypit dhe opinio- më í varfër. del 1271, nella desolazione più assoluta, all’oscuro migliore. nit amerikan, í kanë paraprirë përkrahjes dhe inter- Nuk ka dyshim pra, se kushdo që synon të shkruaj del destino dei suoi figli. C’è una leggenda, a Lagopesole. Talvolta, dietro venimit politik e ushtarak. Fjala vjen, ishte Longfel- për marrëdhëniet shqiptaro-amerikane, nuk mund Per molti anni, per secoli, nulla si seppe della le tende di una delle finestre del castello, sembra alla low ai që shkori poemën e njohur për Skëndërbeun, t’í shmanget më as detyrimit por as edhe kënaqësisë sorte dei fanciulli. Si deve ad un appassionato di gente del luogo di indovinare i lineamenti di una figu- të cilën e shqipëroi me mjeshtëri të rrallë Fan Noli, që t’í refrohet librit të George Fred Williamsit ‘The storia sveva, Pasquale Cafaro, se oggi conosciamo ra esile di donna biancovestita, il volto illuminato da dhe se ishin gjithashtu Zef Serembe, e më vonë edhe Scypetars’ (Shqiptarët), por as edhe librit të Mal Be- il destino dei quattro eredi di Manfredi. Spulciando una lanterna. Asserisce, quella gente, trattarsi di Ele- Ndre Mjeda, ata që shpaguan borxhin e Longfellout, rishës ‘Shqipatrët, Lisa mbi Truallin Ilir’. Gjithsesi, su documenti dell’epoca, sui vecchi registri angioini, na, che scruta la pianura nell’attesa del ritorno dello duke lartësuar figurën e Washingtonit. Pra, një njo- libri ‘Shqiptarët, Lisa mbi Truallin Ilir’ (një titull gati- scoprì l’amara verità. sposo perduto. E sembra, a volte, di udire lo scalpitio hje sporadike kulturore e élitës intelektuale të të dy gati si një parabolë e librit të Faik Konicës ‘Shqipëria Beatrice, la figlia più grande, nel 1272 risultava di un cavallo, nella vallata sottostante. La gente non kombeve, ishte e qartë se herëdokudo do të pasonte – Kopësht Shkëmbor I Europës Juglindore’) í Mal Be- prigioniera a Castel dell’Ovo, a Napoli, dove era sta- ha dubbio. E’ Manfredi che va in cerca dell’amata njohjen diplomatike, së pari të Shqipërisë, e pastaj në rishës, ma kujton thënien e poetit të lashtë Saadiut, se ta trasferita da Castel del Monte. Nel 1282, quando sposa, la regina venuta da lontano, la bambina dagli rrjedhën e ngjarjeve, edhe të Kosovës. ‘librat janë nuset e e mendimeve’, dhe se gjithashtu, implose la rivolta dei Vespri Siciliani, venne utiliz- occhi del colore del mare. Ma nessuno dei due riesce Nuk ka dyshim se Mal Berisha e ka meritën se në mënyrë të veçantë, ma kujton thënien e Ernest zata quale merce di scambio, ricevendo la libertà in ad incontrare lo sguardo dell’altro, vana è la ricerca na e risjellë në vëmendjen dhe mbamendjen tonë një Koliqit se ‘Shqipëria është nusja e shpirtit tonë’, ku cambio della liberazione del figlio di re Carlo, fatto l’uno dell’altra nella notte lucana, e si perde all’alba, dëshmi të tillë nga shtypi amerikan. Ai e njeh mirë ‘dasmorët e bahtit t’Afërditës’ shpalosin profecinë e prigioniero. Portata in Sicilia, venne accolta dalla senza il conforto di una carezza o di un ultimo bacio ate, i njeh mirë relacionet shqiptaro-amerikane, e Orakullit të Dodonës, dhe se ‘Toka Bujare e Gjakut’, sorellastra Costanza, moglie di Pietro III d’Aragona. , tra le brume dell’aurora della terra più bella del njeh mirë realitetin historik dhe politik të Ballkanit, më në fund: meriton përfitimet e veta. Andò sposa a Manfredi, figlio del marchese di Salluz- mondo, la ricerca disperata della felicità perduta. gjë që shihet fare qartë në mishërimin që u bënë kët- yre horizonteve në penën e tij, dhe të cilat na i shfaqë me një qartësi aq transparente. Duke í dhënë librit të tij një titull sa simbolik, po aq edhe poetik, Mal Mjeshtri i ndërtimit të hekurudhës së parë malore në botë Berisha e shpalosë kështu edhe botën e frymëzimit të (Vijon nga faqja 15) Semmering, në sfond veprat monumentale të Mauterer: Semmeringbahn – Daten, Fakten, Propa- tij e cila nuk ka mundur të mos ndikohet nga eposi í Pervec karrierës të pakrahasueshme si ingjinier arkitektit Karl Ghega (Foto: P. Logoreci) ganda. Signale-Verl., Wien, 1990), në faqen 157 kreshnikëve, nga visaret dhe thesaret tona shpirtëro- dhe arkitekt, Karli pat edhe anën tjetër të jetës, atë pohon vetëvrasjen e Ghegës. Kësisoj supozimesh pat re, me të cilat shpesh gatuhen frymëzimet krijuese, e private, për të cilen nuk ka shumë të dhëna. Ai ishte edhe në Itali. Në të vertetë egziston në arkivën e fa- thadrohen mendimet tfilluese. në përgjithësi njëri i vetmuar, kalonte një jetë të thje- mullisë së Shën Stefanit, në rrugën ku ai banoj, skeda Meritë e veçantë është shkëputja me aq shije e shtë e pa pretendime. Ai banonte i vetëm në qëndër e vdekjes së tij. Aty pershkruhet qartë nga famullitari mendimeve tepër të ralla për kombin dhe atdheun të Vjenës, në Bashkinë e parë dhe i pamartuar. Re- i Katedrales, i cili i dha shërbimet e fundit fetare, që tonë, si: ‘PËR DY MIJË VJET ATA IA DOLËN QË spekti që patën kolegët e punës për të shprehet me ai vdiq me 14 mars 1860, në orën 1 mbasdreke, në TË RUAJNË TRASHËGIMIN KULTURORE, ZAKO- fjalët:ishte i dashtun me të gjithë, plot me humor, si apartamentin e tij në Rotenturmstrasse 6 mbasi mori NET, INSTITUCIONET DHE GJUHËN E TYRE’, në ditët e vështira ashtu dhe në të mira, ishte ai që të gjithë sakramentet. Shkaku i vdekjes: Tubërkulozi ‘ATA POHOJNË SE RRJEDHIN NGA ILIRËT, dinte gjithëmonë të kapërcente situatat e vështira me i mushkënive. ATDHEU I TË CILËVE ISHTE ATY SHEKUJ MË humorin e tij shumë njerzor që paqësonte e freskonte Dy ditë ma vonë kufoma e tij u dërgue nga Kate- PARË SE SERBËT E SLLAVËT E TJERË TË DIR- këdo…Kjo ishte bota e mbrendëshme e një njeriut Në këtë kohë të papërshtatshme për te e “transferuen dralja e Vjenës ku ju ba shërbesa fetare, në varrezat GJESHIN NGA VERIU’, ‘ATA NUK JANË RACË me pikesyme të qarta në jetë e më besim të plotë për punë” në një zonë të largët sic ishte Siebenbürgu popullore të Wahringer-it ku ishin edhe Beethoven LINDORE POR RACË PERËNDIMORE’, dhe se për në aftësitë e veta. Megjithë nderimet që ju banë atij, Semmering,(vënd afër në sfond Detit veprat të monumentale Zi). Ai vdiq të arkitektit në moshën Karl Ghega 58(Foto: vjecare, P. Logoreci) e Shubert të varrosur. Varrimi u ba në prani të tri ta ‘SHPATA ISHTE SIMBOL I FORCËS, KËSHTU në shkrimet e ndryshme për te nënvizohet me forcë  i lënë në harresë dhe i anashkaluem nga opinioni. motrave të tij (Theresia Centinari, Angela von Sal- ËSHTË SOT SHKOLLIMI, PERËNDIA E FUQI- fakti që mbas mbarimit të hekurudhës, ai u keqtra- Me vdekjen e tij qarkulluen shumë fjalë për një violo e Josefine Ghega) dhe të shumë miqve e SË’, ‘SHQIPËRIA ËSHTË VENDI MË ROMAN- jtue e u la në harresë nga institucionet qëndrore të vetëvrasje. Edhe në librat e shkollave deri në vitet bashkëpunëtorve të tij. Në vitin 1887, me krijimin TIK NË EUROPË E NDOSHTA EDHE NË BOTË’, shtetit, gja që solli deziluzion në personalitetin e tij e 60, fundi i jetës se tij shihej si suizid (vetëvrasje). e varrezës qëndrore të Vjenës, eshtrat e tij u transfe- ‘EDHE NJERËZIT EDHE VETË SHQIPËRIA TË si rezultat sëmundje e depresion. Atij ju rishfaq se- Pat edhe autor si Richard Mauterer që në librin e tij ruen në një varrezë nderi në parcelen e figurave ma KUJTOJNË AQ SHUMË ZVICRËN…E MADHE mundja e vjetër e mushknive që i kushtoj edhe jetën. mbi historinë e hekurudhës së Semmeringut (Richard të nderueme të kombit. Antichità Anno 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 22

Nga Anastas S. Shuke Pse duhet ta njohim?! Përgjigje ndaj krizës faqja 22 antichità së identitetit Zanafilla e krenarisë kombëtare

Sumerianët - djepi i vërtetë i kulturës lidhur me grupin indoeuropian. Por?!... nga hebraishtja e vjetër me fjalën “rrëzues”, që nuk ka botërore. Gjuha e tyre – shqipja Nga studimi i përkthimeve të shkrimeve sumere në asnjë lidhje me brendinë e atij paragrafi dhe as me Në fillim sumerianë, pastaj pellazgë/pelargë, anglisht rezulton se nga leksiku prej afër 700 fjalësh, pjesën tjetër të tregimeve Biblike. Fjala “në fillim” më pas ilirë e arbër, e sot shqiptarë. që në fakt janë shprehje dhe fjali, të gjuhës sumeriane, ka mbetur në gjuhën origjinale- SHQIPE,- sepse nuk të standartizuara deri më sot në fjalorët sumerian- Në librat e shkollës 8-vjeçare apo të mesme kemi është kuptuar lidhja e saj me brendinë e paragrafit, english, të paktën 30-35% zbërthehen në fjalë shqip mësuar se Lajbnici, matematikani e filozofi gjerman i duke mbetur e papërkthyer. apo lexohen thjesht SHQIP, edhe me shqipen e sotme, shekullit të 17-të, ishte njëkohësisht edhe albanolog i 2. “Malakhim” = Mallkim, - në zanafilla 18:20, kryesisht me dialektet gegë, por ka raste edhe atë toskë. madh. Ndokush pyeste se çlidhje ka albanologjia me 19:12, – paralajmërimi i zotit për shkatërrimin Ndarja e të ashtuquajturave “fjalë”, në fakt shprehje apo matematikën, por nuk gjente përgjigje në ato libra. e Sodomës dhe Gomorës. Kjo fjalë mund të jetë fjali sumeriane, në fjalë më të thjeshta shqipe vërteton Asnjëherë nuk është përmendur thënia e tij se “nëse formuar nga dy fjalët shqipe “mal” dhe “ikim”, duke se gjuha sumeriane është aglutinative, por njëkohësisht doni të zbuloni historinë para Krishtit dhe shkencat shpjeguar edhe etimologjinë e fjalës “mallkim”, që është edhe indoevropiane, sepse zbërthehet apo është e e asaj kohe, duhet të studioni gjuhën shqipe”. Dhe do të thotë “të ikësh në mal”, larg nga e keqja, dhe barabartë me shqipen. Në këta fjalorë sumerian-english i madhi profesor Eqrem Çabej thotë se “historia e dihet se “mal” dhe “ik” apo “hik” janë thjesht shqip. mund të ketë edhe përzierje me gjuhën e mëvonshme gjuhës është historia e popullit që e flet”. Sumerianet Kjo fjalë është përkthyer në versionet e ndryshme të akkadiane e babilonase, duke i konsideruar si vazhdim Sa pak histori e kombit dhe sa e cunguar i është Biblës si “paralajmërim”. Zecharia Zitçin, thotë se në të asaj sumere, kjo sepse akkadët dhe babilonasit servirur ajo brezit tonë! sumerianetBiblës në të gjithë botën. Besohet se tregimet biblike, hebraishten e vjetër fjala “Malakhim” do të thotë “të vazhduan të përdorin shkrimin kuneiform. Prezenca e Krenaria kombëtare, identiteti kombëtar apo veçanërisht kapitulli i parë, zanafilla/genesis, janë me dërguar” (engjëjt, të dërguarit e Zotit), por ky kuptim shqipes është plotësisht e dukshme në të gjitha pjesët patriotizmi kërkon një mbështetje të fuqishme e reale, prejardhje nga shkrimet e pllakave sumere si “Eposi i nuk ka lidhje të drejtpërdrejtë logjike në ata paragrafë e kulturës materiale e shpirtërore të shkruar në pllakat përndryshe ajo nuk mund të jetë një shtysë drejt krijimit”. Bibla është përkthyer në mbi 2000 gjuhë të dhe përkthyesit e kanë zëvendësuar me fjalën shumere, si në astronomi e astrologji, në toponime dhe përparimit kombëtar, por kthehet në parullë pa vlerë. ndryshme, por pjesa e parë e 39 librave përbërës të “paralajmërim” dhe e kanë hequr fare këtë fjalë në emra zotash, gjysmëzotash, mbretërish e prijësish, në Krenaria kombëtare është baza më e thellë morale Zanafilla“Dhiatës së Vjetër”, e e quajturkrenarisë “Zanafilla”, paragrafi kombëtare mjaft raste. Kuptimi shqip “Mallkim” është plotësisht emërtime objektesh, pajisjesh, në fjalë të përdorimit e njeriut, stimuli moral më i natyrshëm në gjithë 6:4, e përmban provën SHQIP me fjalët “në fillim”. i lidhur me logjikën e ngjarjeve në ata paragrafë dhe të përditshëm, përfshirë emra, folje, ndajfolje, nyja aktivitetin e tij. Formimi i personalitetit të çdonjërit prej Ajo ka qenë problem i madh për përkthyesit, të cilët shumë afër me kuptimin e fjalës “paralajmërim”. etj. Pas konsiderimit edhe të metodave krahasimore nesh bazohet në radhë të parë në respektin ndaj vetes përfundimisht e kanë lënë në gjuhën origjinale dhe Etimologjia “mal ikim” e fjalës “mallkim” na vjen në të pranuara botërisht, rezulton se gjuha dhe identiteti dhe kombit, prandaj njohja e historisë së kombit është ngakështu shprehja Anastas “në fillim” ështëS. njëShuke nga provat më të ndihmë për vërtetimin e shpërnguljes së sumereve shqiptar shtrihen dhe e kanë zanafillën në Shum.er, elementi fillestar i kulturës. Vini re këtu vëmendjen rëndësishme për prejardhjen nga gjuha shqipe edhe të “larg nga e keqja” drejt zonave më të sigurta e të në kulturën më të vjetër të botës, midis 13000-2300 e fqinjëve tanë dhe luftën e tyre për problemet e tregimeve biblike. mbrojtura malore, dhe njëkohësisht konfirmon tezën vjet BC. identitetit si dhe agresivitetin në rritje kundër identitetit Një provë tjetër, përsëri në Bibël, është fjala e dyndjeve Indo-Europiane. Në këtë logjikë mund të Le të analizojmë tani provat e përmendura më shqiptar. Ne shqiptarët duhet të mësojmë nga fqinjët “mallkim”, e shkruar si “Malakhim”, në “Zanafilla” konfirmohet se etimologjia e emrit “Pellazg” vjen nga sipër: një gjë: presioni është art më vete dhe, si i tillë, duhet Pse– 18:20, duhet 19:12. ta njohim?! Përgjigje ndaj krizës së identitetit “Pe Larg”. Pe-Largët ishin popullsia paraiilire që erdhi 1.“Nefilim” = “Në fillim”. patjetër të përdoret vazhdimisht, e sidomos kur raporti SumerianëtProva më e - fuqishme djepi i përvërtetë zanafillën i kultur e identitetitës botërore. Gjuha e tyre – shqipja nga vendi i shumerëve rreth mesit të mijëvjeçarit të Do të flasim më tepër për të, sepse dihet se ajo i forcave nuk është në anën tonë. Për këto arsye, shqiptar është e lidhur me popullsinë e lashtë sumere tretë BC, pas shkatërrimit të kulturës shumere. Në fillim sumerianë, pastaj pellazgë/pelargë,përdoret më tepërpas shpeshilirë e në arbër, të folurin e esot përditshëm. shqiptarë Vini identitetit tonë kombëtar duhet ti hiqet mbulesa e e përqendruar midis lumenjve Tiger dhe Eufrat në Arrijmë kështu në vargun plot muzikalitet: re se Zecharia Zitçin e ka përkthyer nga hebraishtja e rëndë mijëravjeçare e mosdijes dhe e harresës dhe Mesopotami apo Irakun jugor të sotëm. Të mbiquajturit Nephilim/Në fillim sumerianë, pastaj pelazgë/ vjetër “Nefilim” = “ata që u rrëzuan”. media e shkruar dhe ajo vizive duhet tu bëjnë një Nësumerianë librat janëe shkollës realisht gjeneza8-vjeçare apo apo zanafilla të mesme e kemi mësuar se Lajbnici, matematikanipelargë, e filozofi më pas ilirëgjerman e arbër, ei sot SHQIPTARË Në fakt, zbulimi është bërë jo duke analizuar reklamë të madhe studimeve dhe zbulimeve të fundit shekullitnjerëzimit, djepi të 17-të,i gjithë kulturës ishte botërore. njëkohësisht Shumëkush edhe albanolog i madh. Ndokush pyeste se çlidhje3. Etimologji ka albanologjia e disa fjalëve e shprehjeve shumere, studimet apo librat e Zitçin, por duke krahasuar apo të mëparshme për gjuhën shqipe dhe identitetin mee pranon matematikën, tezën se Bibla ështëpor historinuk egjente njerëzimit përgjigje dhe në ato libra. Asnjëherë nuk është përmendurku janë zgjedhur thënia ato mëe tij të kuptueshmetse dhe nga fusha versionet shqip dhe anglisht të Biblës të botuara në tonë kombëtar. Gjithashtu historianët e gjuhëtarët tanë ajo thotë se FILLIMI është në Mesopotami. Mos jemi të ndryshme të kulturës. Leksiku i plotë e i përpunuar “nëse doni të zbuloni historinë para Krishtitvitin dhe 2005 shke e që ncat përputhen e asaj edhe kohe, me botime duhet të tjeratë studioni gjuhën shqipe”. duhet të jenë shumë më aktivë sot. ne pasardhësit e sumerëve? Po atëherë nuk qenkemi sipas kërkesave të metodologjisë krahasuese gjuhësore Dhe i madhi profesor Eqrem Çabej thotëtë saj. se “historia e gjuhës është historia e popullit që e flet”. GJUHA është themeli i kombit, ajo që na bën të autoktonë? Jo, ne jemi po aq autoktonë sa gjithë do të botohet së shpejti: Ju lutem lexoni paragrafin përkatës të Biblës në SUMER/SHUMER = Shum Erë veçantë nga të tjerët. Ne shqiptarët krenohemi mjaft me europianët. Jemi këtu që nga periudha prehistorike, shqip e anglisht si dhe shpjegimin që vijon: KI = Ki = Ky, dheu, planeti Tokë Heroin tonë Kombëtar Skënderbeun, si pjesë madhore Saqë nga pak koha histori e dyndjeve e kombit indoeuropiane, dhe sa që e ngacung kohauar i është servirur ajo brezit tonë! 5:32 Dhe Noeja u bë pesëqind vjeç. Pastaj Noesë i KIENGIR = Ki e Ngir = tokë e ngirë, e nginjur, tokë e begatë, e e mozaikut tonë të identitetit, që shpesh përpiqen të na e e shkatërrimit të Shumerit. Vini re gjithashtu se nga lindi Semi (Shem), Kami (Ham), dhe Jafeti (Ja pheth). quanin vetë sumerianët vjedhin, sidomos tia ulin vlerat. Megjithatë, duhet pasur materialet e shumta figurative, edhe tredimensionale EDIN (Eden) = E din, ka dituri. Kujtoni pemën e dijes në Krenaria kombëtare, identiteti kombëtar apo6. Tani patrio njerëzittizmi nisën kërkon të shtoheshin një mbi mbështetje faqen e të fuqishme e reale, parasysh se Skënderbeu i përket një periudhe mjaft më të zbuluara e analizuara del se nga pikëpamja racore kopshtin e Edenit përndryshe ajo nuk mund të jetë një shtysëtokës drejtdhe u lindënpërparimit bija. 2. bijtëkombëtar, e Perëndisë por (engjëjt) kthehet në parullë pa vlerë. të vonshme kohore sesa zanafilla e kombit tonë, e cila sumerianët nuk ishin afrikanë me buzë të trasha, siç NIBIRU/NIBIRA = Ni Bir a = Planeti i 12-të (Z.Zitçin e përkthen filluan të vinin re që bijat e njerëzve ishin të bukura. shtrihet në mijëvjeçarë. Pra, aftësia konkurruese që Krenariamund të aludojë kombëtare ndokush, por është kishin tiparet baza mesatare më e thellë morale e njeriut, stimuli moral më i“a natyrshëmson”) në gjithë Kështu, nisën të merrnin për gra të gjitha ato që nevojitet për të shërbyer si shtyllë qendrore e krenarisë aktivitetintë racës së pastër e tij.shqiptare. Formimi i personalitetit të çdonjërit prej nesh bazohet në radhë të parëKINGU= në respektinKi nguc = Ky ngjitur/nguc, ndaj Hëna zgjodhën.... 4. Nefilim-ë kishte në tokë në ato ditë, kombëtare, e identitetit tonë kombëtar kufizohet, për vetesNë hierarkinë dhe kombit, e historisë prandaj antike shumerët njohja vendosen e historisë së kombit është elementi fillestar i kulturës.ANNUNAKI = Vini Arnun rea ki = këtu ardhun a ki madje dhe më pas, kohë kur bijtë e Perëndisë patën ENGIZ = E ngiz = e ngjiz, gatuaj arsye se i duhet të përballet me identitetin e kombeve përpara akkadianëve, babilonasve apo egjiptianëve. vëmendjen e fqinjëve tanë dhe luftën e marrëdhënie tyre për me problemet bijat e njerëzve e identitetitdhe ato u lindën si bij. dhe agresivitetinKASHI = Ka shi, bën në shshsh…= rritje Birra të tjera, që janë bazuar përgjithësisht në periudha Sumerët kanë lënë një trashëgimi mjaft të gjerë e mjaft kundër identitetit shqiptar. Ne shqiptarëtAta duhet ishin të të fuqishmit mësojmë e kohëve nga të lashta, fqinjët (Herkuli një etj.), gjë: presioniKUR = Mal, është Gur art më kohore mjaft më të hershme dhe në vazhdimësi. Në të pasur në të gjitha fushat, e shkruar në mbi 200 burra me famë. MA = Ma = Mban, mjet transporti mënyrë që krenaria kombëtare të ulet këmbëkryq në vete000 “Libra”/ dhe, sipllaka i tillë, me shkrimin duhet nëpatjetër formë kunje të osepërdoret vazhdimisht, e sidomos kur raporti i forcave nuk është në I njëjti paragraph i Biblës në anglisht është si ME = Me = (me) vegël, mjet subkoshiencën tonë për të na dhënë qetësinë, forcën anënkuneiform, tonë. i gdhendur Për këtombi argjilë, arsye, e cila identitetit më pas piqej tonë kombëtar duhet ti hiqet mbulesa e rëndë mijëravjeçare e vijon: MAGUR = Ma Gur = anije transport minerali (gurësh) dhe stimulin e pakrahasueshëm dhe aq të nevojshëm mosdijese kështu ka mbërritur dhe e deri harresës në ditët tona dhe në mediamaterialet e shkruar dhe ajo vizive duhet tu bëjnë një NARU reklamë = Na ruan, të na kujton, madhe neron/nderon = Memorial 6.1 Now it came about that when men started to sot, na duhet të bazohemi në një shtyllë mjaft më të e shumta arkeologjike që gjenden në shumë muze dhe ESERU = E she e ru = burgos studimeve dhe zbulimeve të fundit apo tëgrow mëparshm in numberse onpër the gjuhën surface ofshqipe the ground dhe and identitetin tonë kombëtar. vjetër në kohë, rreth së cilës të mund të mblidhet e të universitete të botës. Gjuha sumeriane është gjuha KASADU =Ka sa du = u mbush, arriti Gjithashtu historianët e gjuhëtarët tanë duhetdaughters të jenëwere born shumë to them. më 2. aktivë then the sot. sons of the qëndrojë fort i gjithë mozaiku gjigant i historisë sonë, i e parë e shkruar në botë me shkrimin kuneiform KURNUGIA = “Gur në gji a” = minierë God began to notice the daughters of men that they identitetit tonë kombëtar. piktografik e më pas me kuneiform abstrakt. Sa u KURNUGIA = Kur nuk ja = kurrë nuk kthehet were good-looking; and they went taking wives for Historia është politikë, krenari dhe unitet, forcë GJUHApërket periudhave është kohore themeli ka mendime i kombit, të ndryshme, ajo që ku na bën të veçantë nga të tjerët. Ne shqiptarët krenohemiKIINDAR = Ki i ndar mjaft = dhe/tokë me e ndarë, plasaritje themselves, namely, all whom they chose.... KAGAL/ABULLU= Ka kalim ose a mbyllur = Porta shtytëse e kombit. Prandaj çdo shtet dhe çdo klasë Heroinpërmenden tonë fillimi Kombëtar në vitet 13000 Skënderbeun, BC pas përmbytjes sisë pjesë madhore e mozaikut tonë të identitetit, që shpesh përpiqen 4. The Nephi-lim proved to be in the earth in those EMUQA = E Muqa, E mujta politike duhet të investojë më shumë për zbulimin e madhe, ose periudha e quajtur “klasike” midis 5300 të na e vjedhin, sidomos tia ulin vlerat. days, Megjithatë, and also after duhet that, pasurwhen the parasysh sons of the seGod SkënderbeuDAKU = Gjaku i përket = gjaku, një ekzekutoj, vras (sipas fjalorëve saj. Dikush thotë: “Çna duhet historia?!” Le të shohim deri 2900 BC. Gjuha sumeriane mendohet se u fol periudhe mjaft më të vonshme kohore sesacontinued zanafilla to have e relations kombit with tonë, the daughters e cila of shtrihet men Sumerian-English) në mijëvjeçarë. Pra, Amerikën, që me pak histori, vetëm 200 vjet, ka arritur deri nga fundi i mijëvjeçarit të tretë para Krishtit, midis and they bore sons to them, they were the mighty ones HURASAM = MASARUH = Masa a Rujt = para, lek majat, dhe të ecim përpara pa u interesuar për historinë. aftësia2300-2100 konkurruese BC, kohë kur ka që një shkëputjenevojitet dhe për vendin të shërbyer si shtyllë qendrore e krenarisë kombëtare, e identitetit who were of old, the men of fame. NISILIMZAKARU = Ni Qilim Za Ka Ru = një qëllim fjalë ka Por njëkohësisht ata thonë edhe se nuk ka dokumente tonëe saj e kombëtar zënë perandoritë kufizohet, akkadiane për dhe arsyebabilonase. se i duhet të përballet me identitetin e kombeverujt = Betim të tjera, që janë Tani lexoni me vëmendje shpjegimin e mëposhtëm: historike në shqip, se ne nuk paskemi as histori, as bazuarShkrimi kuneiform përgjithësisht u përdor në edhe periudha nga akkadët kohore e mjaft më të hershme dhe në vazhdimësi.DIMTU Në= Dimtu mënyrë = dëmtuar që Dihet se në çdo shkrim apo gojëdhanë që përkthehet babilonasit dhe gjuha sumeriane besohet se është KUNUKUM = Ku nuk um (humb) = mbyll hermetikisht, vulos heronj, pra jemi kot! Por të gjithë e kuptojmë se, kur krenaria kombëtare të ulet këmbëkryq nënë një subkoshiencën gjuhë tjetër, emrat tonëdhe toponimet, për të normalisht, na dhënë qetësinë, forcën dhe shkruar në fjalorët e ndryshëm deri në vitet 200 AD. IZZAKKARA= I Za ka ra = një fjalë ka dalë = thonë, thuhet mendon se je kot, vetëm demoralizohesh e nuk shkon stimulin e pakrahasueshëm dhe aq të nevojshëmnuk ndryshohen sot, ngana përkthyesi,duhet të mbeten bazohemi në gjuhën në një shtyllë mjaft më të përpara. Arrijnë deri aty sa qesëndisin paturpësisht Gjatë mijëvjeçarit të tretë BC duhet të ketë ndodhur RIKISTU = Ri Kishtu = e lemë kështu = marrëveshje vjetër në kohë, rreth së cilës të mund të origjinale.mblidhet Në rastine të e qëndrojëtregimeve Biblike, fort përi gjithë ta kuptuar mozaiku EPESU gjigant = E peshoj i =historisë e trajtoj, e diskutoj, e vlerësoj shqiptarizmën!! “Do të hyjmë në Evropë”, - thonë. edhe shkatërrimi i kulturës së madhe sumere, ngjarje duhet të dimë se asokohe “emri” ishte një fjalë apo Por aty duhet hyrë me dinjitet e identitet, jo nga dera sonë,e cila rezulton i identitetit e vërtetuar tonë nga kombëtar. dy fakte: shkatërrimi MASKIM = Ma shkrim = shkrues, inspektor shprehje që tregonte cilësitë e personit apo të vendit ISHTAR, ESHDAR, ASTARTE = Ishte Ar, Esht Ar, Asht e Arte e pasme. Gjithashtu duhet të kuptojmë se për shkak i qyteteve të Sodom dhe Gomorrah sipas Biblës dhe që emërtonte. Aty flitet për fillimin e njerëzimit, koha = emra të Afërditës të ndarjes së kufijve që kemi sot ne shqiptarët kemi dy dokumentet e gjetura në pllakat sumeriane, të cilat kur engjëjt (ndoshta bijtë e “vizitorëve nga kozmosi”/ BABBAR = Ba Bardh = Zot i drejtësisë, zbardh, ndriçon, ndjesi e koncepte më të ngushta apo më të ulëta për flasin për shkatërrimin e Shumerit: Zotave) pëlqyen gratë e tokës dhe fryti i lidhjes së sqaron, vendos veten, krahasuar me ato të shekullit të 19-të e më parë. 1) “Erra Epic” ose “Eposi i Erës” (sumerian = tyre ishin gjigantët apo të famshmit e kohës së fillimit. EBABBAR = E Babbar = e Babbar-it = (tempulli, shtëpia) e Ndarja jo e favorshme e kufijve siç janë deri sot solli “Erra”) dhe Duke e analizuar me kujdes këtë paragraf të Biblës, Babardh-it nevojën për korrigjimin, në fakt dëmtimin e vetëdijes 2) “Lamentation over desolation of Shumer”, kuptojmë se “Nefilim” në fakt nuk janë vetë gjigantët, SIPPAR = Si i Par / Sipër = qytet kryesor (si i parë) në Shumer sonë kombëtare. -“Vajtimi për shkatërrimin e Shumerit”. po nefilimët ishin prezent në tokë para e pas kohës së Zbërthimet etimologjike të mësipërme janë bërë Pse na pranon me vështirësi Evropa, vetëm për Nga përkthimi i tyre në anglisht kuptohet se aty gjigantëve. Sipas Z. Zitçin “Nefilim” ishin zotat e parë sipas fjalorëve sumerian-english të standardizuar, pra nivelin e sotëm, apo sepse ajo dhe ne vetë nuk e flitet për një erë të fortë shkatërrimtare dhe vrasëse e që erdhën në planetin Tokë, ata që krijuan njeriun e të pranuar botërisht. Pjesërisht janë zbërthime me njohim prejardhjen tonë, historinë dhe zanafillën tonë, sëmundjesjellëse, e cila çoi në zhdukjen përfundimtare sotëm, “Homo Sapiens”, dhe i mësuan atij gjithçka, mbështetje historiko-logjike që nuk gjenden në ata me të cilën të prezantohemi në Evropë? Edhe në një të të gjithë kulturës dhe jetës në Shumer. Ky shkatërrim ndoshta edhe cilësinë bazë njerëzore, të folurën - në fjalorë. Të bën përshtypje se sumerologjia botërore prezantim të thjeshtë midis njerëzve të panjohur ne duhet të jetë shoqëruar edhe me dyndje të popullsisë gjuhën e tyre. Ndoshta “gjigantët”, për ekzistencën e (sumerologjia shqiptare çuditërisht nuk ka ekzistuar kërkojmë të dimë për prejardhjen e personit që kemi së mbetur gjallë në drejtim të veriut e veriperëndimit. të cilëve ka edhe gjetje të freskëta arkeologjike në Indi, deri më sot) në asnjë rast nuk ka marrë në studim përballë. Mosnjohja sjell frikë dhe pasiguri. E njëjta Pranimi si realitet i këtij migrimi, i mbështetur edhe në u shërbyen nefilimëve për ndërtimin e piramidave ndonjë lidhje të shqipes me gjuhën sumeriane. Shpresoj logjikë vlen për marrëdhëniet midis shteteve. gjetjet arkeologjike, konfirmon konceptin e dyndjeve të Egjiptit, që sot mendohet se janë ndërtuar rreth që tani e tutje të rritet vëmendja në këtë drejtim këtu E pra, Evropa nuk na pranon, nuk na jep vizë, nëse dhe të gjuhëve indoevropiane, ku shqipja bën pjesë si 10450 vjet para Krishtit. Përmendim këtu se edhe në Shqipëri, sepse realisht do të duhet një punë mjaft e nuk njohim dhe nuk ia tregojmë asaj historinë tonë, dega e parë dhe e pavarur e pemës IE. Studiuesi dhe shkrimi egjiptian i vjetër duket të jetë bazuar në gjuhën madhe që këto përfundime të kuptohen e të pranohen elementin fillestar të kulturës. Arma jonë kryesore, shkrimtari i njohur azerbajxhano-amerikani Zecharia shqipe, germat egjiptiane janë germat e para të fjalëve nga sumerologët e huaj, sepse kjo gjë që do të sillte shtylla e identitetit tonë, me të cilën do të përballemi Zitçin, ka studiuar kapitullin “Zanafilla”/(Genesis) përkatëse nga gjuha shqipe. Ato germa janë vizatime mjaft ndryshime në gjuhësinë botërore e cila ka sot një me konkurrentët tanë për të rivendosur historinë, të Biblës dhe që aty ka kaluar në kulturën greke, simbolike të objekteve, emërtimet e të cilave vetëm histori rreth 150-200-vjeçare. duhet dhe do të jetë veçoria bazë e ekzistencës së hebraike e deri në studimin e shkrimeve sumere, të në shqip e kanë germën e parë të njëjtë me simbolin/ Pra, shqipja është vërtet gjuha e fillimit, gjuha e një kombi, pra GJUHA. Shqipja është GJUHA E cilat, sipas tij, shërbyen si burim për tregimet Biblike. germën përkatëse të alfabetit egjiptian, si p.sh. germa nefilimëve. PARË E SHKRUAR NË BOTË, është GJUHA Nga ana tjetër, librat “Kronikat e tokës” të Zitçinit janë “D” paraqitet në alfabetin egjiptian me një skicë të Ndoshta me shqipen do të lexohen saktë edhe E FILLIMIT! Po, po, mos kini frikë, provat janë të të mbushur plot me shembuj fjalësh apo shprehjesh pëllëmbës, dorës, pra D-dora etj. shkrimet apo sekretet e vjetra, për të cilat interesi po shumta dhe sistematike. Ato gjenden në mbi 200 000 sumeriane, analiza historiko-logjike e të cilave tregon se Përfundimisht, rezulton se shprehja “Nefilim / Në shtohet çdo ditë e më tepër në të gjithë botën. Le ta “libra” (pllaka me shkrim kuneiform) të kulturës më të ato zbërthehen etimologjikisht ose mund të LEXOHEN fillim” lidhet plotësisht me brendinë e paragrafit 6:4 të kenë shqiptarët meritën e zbulimit të tyre. Të dish do të lashtë të botës - asaj sumere. Pasardhësit akkadianë SHQIP. Ndryshimet fonologjike midis dy gjuhëve: “Zanafillës” dhe është thjesht “SHQIP”, shihni fjalorin thotë “të kesh fuqi”. Dhe qëndron më tepër se aktuale e babilonas e kanë quajtur atë vend Super (Shumer) shqip dhe sumeriane, janë shumë të pakta, shpesh e gjuhës shqipe me rrënjën “fil” (filiz, fill, filloj, fillim, thirrja e rilindësit të madh A. Z. Çajupi: apo “Shum Erë”. Vetë shumerët e quanin KI.E.NGIR, inekzistente. Gjuha sumeriane mendohet se është zanafillë, etj). Shpjegimi i mësipërm është shumë më Shqipëtar mos rri, po duku, shqipëtar! Zoti e ka që do të thotë “tokë e ngirë”, e nginjur, e ngopur, e aglutinative ose me fjalë që formohen nga bashkimi i logjik se ai që jepet në përkthimin shqip nga anglishtja të bekuar shqipen dhe Shqipërinë, e vërteta vonon, por begatë. Provat gjenden edhe në 3-4 miliardë kopje të fjalëve më të thjeshta, pra nuk pranohet që ajo të jetë e këtij paragrafi të Biblës, që e shpjegon fjalën “Nefilim”, nuk harron... e thotë vetë Bibla!!! tyre e kushtëzoi djegia e tretë që ndodhi në vitin 1823. Kur në Vithkuq ishte shkatëruar pothuajse gjithçka, babai i Thoma Turtullit erdhi në Korçë për të vazhdur tregtinë e tij. Në vitin 1877, në tregun e Korçës nisi të binte në sy një djalë 12- vjeçar. Ai ishte Thoma turtulli. Ndihmonte të atin në shitjen e mallrave ushqimore e të sendeve të tjera. Ishte kaq i shpejtë, thonë, sa nuk i dukeshin pagina 23 duartë. Anno 10 Kishte n.5 gjithnjë Ottobre një 2012 buzqëqeshje të çiltër dhe çuditërisht ishte shumë i dashur. Gati pa shënuar asgjë me laps, ishte i gatshëm të të thoshte në çastStoria se sa kushtonin mallrat që kishe blerë.

NgaNëse Vepr ndodhteor Hasani që llogarinë ta kishte bërë gabim dhe blerësit i kishte shtuar qoftë edhe një qindarkë më tepër, ai trishtohej i gjithi, sepse porosia e babait të tij kishte qënë: “Me njerëzit duhet të jesh i içka duhejdrejtë, të kishte biri ndodhur. im”. NjëTë turmëtillë eishin të gjithë fëmijët e Kostandinit të Ndrios: Thoma Turtulli, vëllezërit e madhe njerëzish e mbuluar nga një trishtim Thoma Turtulli, bamirësi që Di dukshëmtij, poMihali, shkonte Vangjeli, drej Shën Mërisë. dhe Andrea, por edhe motrat e tij, Frosina dhe Vanthia. Fisi Turtulli po bënte Dëgjoheshin zëraemër grash të qëmadh qanin… me Biblioteka ndershmërinë e e tyre”. qytetit të Korçës u mbulua nga heshtja, djemtë dhe vajzat që ndodheshin aty lanë librat mbi tavolinë mori dhuratë lotët e qytetit dhe iu bashkuan vargut të njerëzve e veja e Grigor Turtullit, vazhdon mundësi më shumë argëtimi, por Thoma Turtulli Edukatorët e jetimores hynë mes tyre të tregojë, Robert Turtulli. Ajo kishte filluar të mendonte për diçka më shumë”, për të mos i munguar trishtimit që kishte vendosi të ndërtonte një jetimore shprehet Robert Turtulli. kapluar qytetin.Qanin edhe ato. Lajmi të re. Nuk kishte shumë kohë që i që ishte përhapur në gjithë Korçën, kishte vdekur i biri, Nikollaqi dhe Biblioteka kishte mbërritur edhe në dhomat e kjo dhimbje e bëri të mendonte spitalit, pacientët nuk ndiheshin mirë. edhe për fëmijët e botës. Në hyrje Thoma Turtulli, tashmë kishte nisur të kërkonte Një i paralizuar përpiqej të ngrihej të jetimores do të vendosej busti i një Korçë ndryshe. Ishte bërë mjaft i pasur, por nga shtrati dhe t’i bashkohej turmës, djalit të saj. U desh vetëm një vit diçka i mungonte shpirtit të tij. “Njeriu ndihet i por e kishte të pamundur… Nxënësit e kohë që jetimorja të përfundonte. lumtur, thoshte ai, kur i bën të tjerët të jenë të Liceut të Korçës lanë orën e mësimit Për ndërtimin e saj u deshëm më lumtur”. Një ditë kur Thoma Turtulli hyri në një dhe dolën në rrugë. Turma e njerëzve shumë se 2.200 napolona. Gjthë nga kafentë e Korçës, pa atje të rinj që vrisnin kohën po bëhej gjithnjë edhe më e madhe. përkushtimi i Erasti Turtullit ishte me kafe dhe thashetheme. I erdhi keq. Vështroi një Thuhet se atë ditë nuk mbeti njeri ndjekur me vëmendje nga Thoma çast i heshtur dhe pastaj tha: “Përse nuk merreni brenda mureve të shtëpisë. Nënkryetari Turtulli dhe bashkëshortja e tij. me libra, more djema, por vrisnin kohën kot”. “Ku i Parlamentit, Hiqmet Delvina me të Vuri re se pas banirësisë që kishte të shkojmë tjetër”, i ishin përgjigjur ata. Thoma hyrë në parlament kërkoi 5 minuta bërë Erastia, ajo grua ndihej Turtulli ndenji sërish i menduar dhe pastaj tha: heshtje… Ç’kishte ndodhur vallë? Një gjithnjë e më e lumtur. Njerëzit “Do t’u ngre një bibliotekë të bukur ku të shkojnë i moshuar përsëriste vazhdimish: “Nuk kishin filluar ta donin më shumë e të lexojnë të gjithë. Mendoj që bibloteka të ketë është e vërtetë… nuk është e vërtetë… dhe ta nderonin. Thoma Turtulli një sallë të madhe të përbashkët leximi, një tjetër vetëm ai njeri nuk mund të vdesë… solli nëpër mend gjithë bamirësit ku mund të shkojnë vetëm vajzat dhe një sallë të vetëm atë nuk e merr dot vdekja… Në e Korçës që nga Iljaz bej Mirahori, tretë për djemtë, por edhe ambiente të tjera…”. Atë krye të turmës, mbi supet e njerëzve, Anastas Lakçe e deri te Diamond çast kafeneja e prishi qetësinë e vet. Flitej vetëm qëndronte një arkivol. Thoma Turtulli, Tërpo e të tjerë. Pati mendimin se për ngritjen e bibliotekës. Thoma Turtulli ishte bamirësi i madh i Korçës kishte ata mund të kishin qenë njerëzit më njeri që e mbante fjalën. Ndërtimi i bibliotekës nisi ndërruar jetë në moshën 72- vjeçare. të lumtur të Korçës. “Paraja nuk në mesin e vitit 1927 dhe përfundoi në korrik të Ai i kishte dhuruar Korçës spitalin, të bën të lumtur, thoshte Thoma vitit 1930, ndërsa do të hapte dyertë për lexuesit bibliotekën, shtëpinë e jetimores, Turtulli, i lumtur mund të jesh në dhjetor të këtij viti. Në atë kohë biblioteka liceun, kinemanë, kishte dhuruar paja nusesh, Nëse ndodhte që llogarinë ta kishte bërë gabim vetëm për aq kohë sa përpiqesh t’i bësh të tjerët numëronte rreth 30 mijë libra. Bashkia e qytetit i kishte nxjerrë nga vdekja njerëz të sëmurë, nga dhe blerësit i kishte shtuar qoftë edhe një qindarkë të lumtur”. Portat e shpirtmadhësisë së tij tashmë kishte dhënë për truall vendin te “Çezmat e arave”, varfëria njerëz të vobektë, kishte….”. Kështu e nis më tepër, ai trishtohej i gjithi, sepse porosia e ishin hapur”. pranë kishës së Shën Gjergjit. Për ndërtimin e rrëfimin e tij, Robert Turtulli, i afërm i bamirësit të babait të tij kishte qënë: “Me njerëzit duhet të jesh saj, thotë Robert Turtulli, Thomai shpenzoi 200 Korçës. Mjaft prej historive ai i ka të dëgjuara nga i drejtë, biri im”. Të tillë ishin të gjithë fëmijët e Kinemaja napolona. Nuk kaloi shumë, në 14 janar të vitit të vjetrit e fisit Turtulli. Kostandinit të Ndrios: Thoma Turtulli, vëllezërit e 1931 në Korçë ra tërmet dhe biblioteka u dëmtua, tij, Mihali, Vangjeli, dhe Andrea, por edhe motrat “Thoma Turtulli kishte filluar ta shihte Korçën por sërish Thomai dha fonde për riparimin e saj. Mbreti Zog e tij, Frosina dhe Vanthia. Fisi Turtulli po bëntekohën meme një kafe sy tjetër. dhe Njerëzit thashetheme. duhej të ishin I erdhitë lumtur, keq. Ajo Vështroi bibliotekë, një mjaft çast e bukur i heshtur dhe komode dhe ndodhet pastaj tha: “Përse nuk emër të madh me ndershmërinë e tyre”. merreniveçanërisht me libra, të rinjtë. more Ndoshta djema, duhej por të bëntë vrisnin diçka kohënedhe sotkot”. e kësaj “Ku dite. të Meshkojmë këtë rast tjetër”,rast Zogu ido ishin përgjigjur ata. “Po kaq të pikëlluar ndiheshin edhe pleqtë për të ndryshuar jetën e tyre. Por me se ta fillonte ta nderonte me titullin, “Komandar i urdherit te e Korçës. Thoma Turtulli u kishte premtuar të “Vllazëria Turtulli” Thomasë Turtullipari? Befas ndenji i lindi një sërish ide: banorëve i menduar të Korçës dhe u Skenderbeut”.pastaj tha: “Do t’u ngre një bibliotekë të bukur ku të moshuarve se do t’u ngrinte një shtëpi të bukur ku shkojnëduhej e tënjë lexojnë kinema. Të të rinjtë gjithë. mund Mendojtë mësonin mjaftqë bibloteka të ketë një sallë të madhe të përbashkët leximi, të mblidheshin gjithë pleqtë e vetmuar, por tashmë Kur Thoma Turtulli ishte 20 vjeç, njerëzitnjë e tij tjetërprej filmave,ku mund do të tëkishin shkojnë mundësi vetëm të njiheshin vajzat me dhe një sallë të Sptretëitali për djemtë, por edhe ambiente të bamirësi i tyre po shkonte drejt një jete tjetër…”, themeluan firmën tregtare, “Vllazëria Turtulli”. botën e qytetëruar. Kështu do të kuptonin më mirë vazhdon të na rrëfejë historinë e njeriut të madh, Tashmë Thomai Bashkëshortët njihej si një nga tregtarëtTurtullitjera…”. me veten Atë dhe tëçast tjerët, kafeneja dhimbjen dhee prishi gëzimin qetësinëe tjetrit. e Nukvet. kishin Flitej kaluar vetëm më shumëpër ngritjen se dy vjet, e kur bibliotekës. Thoma Robert Turtulli. Ishte 28 gusht i vitit 1937. Të të zot. Ai pritej me dashamirësi nga tregtarëtTurtulli e Njeriu ishte ka nevojë njeri për qëtë qenë e i mbante njerëzishëm. fjalën. Ishte viti Ndërtiminë vitin 1932, i bibliotekës Thoma Turtulli nisi u shfaq në me mesin një ide e vitit 1927 dhe ardhurit nga rrethet e tjera të vendit pyesnin: “Po Durrësit dhe të Tiranës, të Vlorës dhe të Shkodrës,përfundoi 1921 nëkur aikorrik shkoi dhe të i vitittregoi 1930,idenë e vetndërsa Dhimiter do tëtjetër, hapte duke dyertëlënë të befasur për lexuesitpor edhe të në lumturuar dhjetor të këtij viti. Në si ndodhi kështu”?“Vllazëria Atëherë tëTurtulli” moshuarit nisnin të Manastirit, Selanikut dhe Stambollit. “Të bësh Manos dhe Nasi Aristidhit, dy prej njerëzve të gjithë banorët e Korçës. “Do të ngre një spital me të tregonin me një zë të mallëngjyer: “Kishte 4 tregti me Thoma Turtullin, shpreheshin tregtarët,atë kohë pasur biblioteka të Korçës. “Donumëronte të ngrejmë rrethnjë kinema”, 30 mijë u libra.tre katë”, Bashkia kishte thënë e qytetit ai. Që nga i kishteai çast bashkiadhënë për truall vendin muaj që rrinte i shtrirë në shtrat e nuk ngrihej është mbarësi”, vijon të tregojë më tej, Robertte “Çezmat tha Turtulli. e arave”,Nuk vonoi shumë pranë dhe kishës kinemaja së e parë Shën nxitoi Gjergj të gjenteit. Për trullin ndërtimin ku do të ndërtohej e saj, spitali. thotë Robert Turtulli, dot…”. Në atoKur vite turbekulozi Thoma nëTurtulli Korçë merrte ishte Turtulli, 20 vjeç, njeri i njerëzitafërt i këtij fisi. e tijPikërisht themeluan në këto vite firmën tregtare, “Vllazëria Turtulli”. Të sëmurët iu drejtuan kishës së Shën Mërisë, Thomaimori shpenzoi jetë. Gjithsesi, 200 ndërtesanapolona. ishte eNuk voëgël, kaloi për shumë, në 14 janar të vitit 1931 në Korçë ra tërmet dhe jetë fëmijësh, tëTashmë rinjësh e të Thomai moshuar. Mbreti njihej Zog si dhe një më nga pas, tregtarëtThoma Turtullin me nisi të ta zot. shqetësonte Ai pritej Korçën me kërkohej dashamirësi diçka më shumë. nga Për tregtarët këtë arsye, e ndezën qirinj dhe u lutën për Shëndetin e Thoma bëri të pamundurën për t’i shpëtuar jetën, por nuk diçka: “A mundemi ta bëjmë vetë Korçën, a duhetbiblioteka po atë u vit,dëmtua, Thoma Turtulli,por sërish së bashku Thomai me disadha fondeTurtullit. për Spitali riparimin do të ngrihej e saj. në Ajo kodrat bibliotekë, e Shën mjaft e bukur ia doli dot mbanë.Durrësit Zogu solli dhe mjekë të nga Tiranës, Tirana dhe të Vlorës dhe të Shkodrës, të Manastirit, Selanikut dhe Stambollit. “Të bësh të jemi të gjithë bashkë dhe të ndihmojmë dhenjeri- komodesipërmarrës ndodhet të tjerë, krijuan edhe Shoqërinë sot e kësaj Anonime dite. Thanasit. Me këtë Punimet rast nisën rast në fillim Zogu të vitit do 1933 ta nderontedhe me titullin, Greqia, por shërimitregti i tij mesërish Thoma nuk u bë i Turtullin,mundur. tjetrin? shpreheshin Ndoshta kjo ishte tregtarët, arsyeja që është në vitin mbarësi”,1919, Shqiptare vijon “Cinematro”. të tregojë Kjo shoqëri më tej,më 25 Robert dhjetor më 11 korrik të vitit 1934 u bë inaugurimi. Gati Tashmë parlamenti kishte mbetur i ngrirë dhe i familja e tij duke udhëtuar nëpër Evropë, kërkonte"Komandar 1927, çeli i urdherit kinemanë ete njohur Skenderbeut". “Majestik”. Tashmë të gjithë ishin të përlotur. Në Parlament u mbajtën heshtur, vetë mbretiTurtulli, Zog ndihej njeri i pikëlluar. i afërt Për i këtijt’i bënte fisi. të ditur Pikërisht botës së Korça në këto dhe gjithë vite vendi dhe për më të djemtëpas, Thomadhe vajzat eTurtullin ktij qyteti kishte nisi një ta sërish fjalime për bamirësitë e Thoma Turtullit. bamirësitë e tij,shqetësonte Ahmet Zogu e kishte diçka: dekoruar “A me mundemi ishte i rrezikuar ta bëjmë nga pushtimet vetë dhe Ko rçën,se kjo a duhet të jemi të gjithë bashkë dhe të Mes njerëzve të qytetit, për të parë spitalin, urdhërin, “Komandar i urdhërit te Skenderbeut”. nuk ishte e drejtë. Për këtë arsye, ai në kishte ardhur edhe bashkëshortja e Thoma Lajmi i vdekjes së Turtullit kishte shkuar në çdo vitin 1921 u bë pjesë e “Grupit politik të Turtullit, Athinaja. “Më duket se këtij spitali cep të vendit. Turma e madhe që ndiqte arkivolin Korçës” që kishte për kryetar Koço Kotën, i mungon diçka, kishte thënë ajo, Korça lotonte në heshtje. “. nënkryetar, Qani Bej Dishnicën, arkëtar, është e ftohtë dhe spitalit i duhet ngrohja”. Sulejman Mborjen, sekretar Nuci Kondilin Që nga ai çast ajo i dhuroi këtij spitali një Fëmijëria e Turtullit dhe këshilltarë Thoma Turtullin e Adem kalorifer nga më të mirët të kohës. Njerëzit Bej Vilën, kurse në shoqërinë patriotike i thoshin njëri-tjetrit: bashkëshortët Turtulli “Thoma Turtulli lindi në Korçë, kurse babai të grave të Korçës “Përlindja”, themeluar kanë një zemër të madhe sa Korça. i tij, Koci i Ndrios (Gozhdaxhiu), kishte lindur në vitin 1919, bëntë pjesë si sekretare dhe në Vithkuq. Ndoshta, Goxhdaxhiu nuk do të Erasti Grigor Turtulli. Për të gjitha këto Liceu ishte larguar kurrë nga Vithkuqi, por ky qytet i ka shkruar edhe studiuesi Iljaz Goga”, dikurshëm, ndoshta me 15 mijë banorë, më i madh shpjegon bashkëbiseduesi ynë, Robert Me sa duket, thotë Robert Turtulli, se Voskopoja, (sipas kronikave të kohës), pësoi Turtulli. Thomai dhe bashkëshortja e tij kishin tre shkatërrime njëri pas tjetrit”, tregon Robert vendosur të mos hiqnin dorë nga Turtulli. “Djegien e parë e pësoi në vitin 1788, Bamirësitë lindin prej bamirësitë dhe ndërtimi i Korçës. Pas ndërsa të dytën në vitin 1819, por vithkuqarët nuk dhimbjes përfundimit të spitalit, në qytetin e Korçës deshën ta braktisnin qytetin e tyre me 24 kisha, u përhap një lajm tjetër. Bashkëshortja e me kroje dhe ujëra dhe me pazarin e madh që “Në vitin 1920 diçka do të ndodhte në Thoma turtullit, Athinaja, i kishte dhuruar gjendej në të majtë të kishës së Shën Mëhillit, ku shpirtin e Thoma Turtullit dhe bashkëshortes shtetit 40.000 franga ari për ndërtimin mblidheshin kovaçët, kujunxhinjtë, papuçinjtë, së tij, Athina Turtullit. Në qytetin e Korçës e shkollës industriale të Korçës. Mbreti çyrekxhinjtë, terzinjtë, bakërxhinjtë etj. Largimin ekzistonte nje jetimore e ngritur që nga Zog e dekoroi zonjën Athina turtulli me e tyre e kushtëzoi djegia e tretë që ndodhi në vitin 10 dhjetori i vitit 1919 nga Kryqi i Kuq “Urdhërin e Skënderbeut”. Thoma Turtulli 1823. Kur në Vithkuq ishte shkatëruar pothuajse Amerikan, por ky ekip i kryesuar nga zonja në emër të tij do të jepte 300 napolona gjithçka, babai i Thoma Turtullit erdhi në Korçë Marie Reynolfs Ford u largua nga Korça flori. Bëhej fjalë për një shkollë ku do të për të vazhdur tregtinë e tij. Në vitin 1877, në në vitin 1920. Jetimorja u duk sikur mbeti studionin nxënës të ardhur nga të gjitha tregun e Korçës nisi të binte në sy një djalë 12- në mes të katër udhëve. Kaluan gati 10 krahinat e vendit. Inaugurimi i liceut u bë vjeçar. Ai ishte Thoma turtulli. Ndihmonte të atin vjet. Ajo vazhdonte të ishte një ndërtesë e me 8 tetor 1938, me rastin e ditëlindjes së në shitjen e mallrave ushqimore e të sendeve të keqe, edhe pse familja e Thoma Turtullit mbretit Zog. Gjatë gjithë jetës së tij ai do tjera. Ishte kaq i shpejtë, thonë, sa nuk i dukeshin kishte dhuruar në vitin 1921 diçka për të bënte bamirësi nga më të ndryshmet që duartë. Kishte gjithnjë një buzqëqeshje të çiltër jetimët, ditën kur jetimorja u vizitua nga nga pajet e nuseve e deri të nxjerrja nga dhe çuditërisht ishte shumë i dashur. Gati pa senatori francez Justin Godart. Pikërisht varfëria e njerëzve që vuanin, përfundon shënuar asgjë me laps, ishte i gatshëm të të thoshte në këtë kohë, në fillim të vitit 1930 u rrëfimin e tij, njeriu i afër i fisit Turtulli, në çast se sa kushtonin mallrat që kishe blerë. shfaq me bamirësinë e saj, Erasti Turtulli, Robert Turtulli.

Spitali

Nuk kishin kaluar më shumë se dy vjet, kur në vitin 1932, Thoma Turtulli u shfaq me një ide tjetër, duke lënë të befasur por edhe të lumturuar gjithë banorët e Korçës. “Do të ngre një spital me tre katë”, kishte thënë ai. Që nga ai çast bashkia nxitoi të gjente trullin ku do të ndërtohej spitali. Të sëmurët iu drejtuan kishës së Shën Mërisë, ndezën qirinj dhe u lutën për Shëndetin e Thoma Turtullit. Spitali do të ngrihej në kodrat e Shën Thanasit. Punimet nisën në fillim të vitit 1933 dhe më 11 korrik të vitit 1934 u bë inaugurimi. Gati të gjithë ishin të përlotur. Në Parlament u mbajtën sërish fjalime për bamirësitë e Thoma Turtullit. Mes njerëzve të qytetit, për të parë spitalin, kishte ardhur edhe bashkëshortja e Thoma Turtullit, Athinaja. “Më duket se këtij spitali i mungon diçka, Poezi Anno 10 n.5 Ottobre 2012 pagina 24 Fifth Avenue Ne vendin ku jam lindur Për hir të fëmijës Kur fjeti qeni Nga Dalan Luzaj Nga Spiro Gjikondi Nga Edmond Shallvari nga Anila Toto Në vendin ku jam lindur, dmth vendin tim Kur hena hidhet mbushur plot, Se jam e s’kam, e kam e s’kam…. Nuk ma ka fajin ajri, që s’mbushem dot me frymë Qytetit ndezur s’bje ne sy. Te kam mallkuar, pleqeri, As Dielli s’ma ka fajin, kur s’ndjej aq shumë ndriçim Për hir të fëmijës, une jam për paqen, Zebret ne fshat, sikur po thote, dhe prape te mallkoj As vetja s’ma ka fajin, kur mangët ndjehem unë. Për hir të fëmijës, armët i dorëzoj, Ketu kam force dhe madheshti. Në vendin ku jam rritur, dmth vendin tim Kulluar qielli gjer ne yje. se jam e s’kam Për hir të fëmijës, ngushtoj largpamjen, e kam e s’jam Nuk ma ka fajin Hëna, për ëndrrat lënë përgjysmë Nje pluher i hollle zebret per dhe. Për hir të tij, te vdes, s’guxoj ! Ketu. Mëngjesi s’ma ka fajin, për të pashpresin zgjim U njomen fusha,male , pyje, U njome dhe zogu ne fole. atje… As vetja s’ma ka fajin, për fajet që kam unë. Për hir të fëmijës, një kup verë, Nga vendi i larguar, dmth vendi im Hipija ngritur ngjyer ne hene. ne sixth and fifth të mbys gëzim e mallkim pa gjak, Nuk ma ka fajin dheu, që dot mua s’më mbajti Qenushi prane djersitur vese. and between, Burimet s’ma kanë fajin, që etje kam në shpirt Për hir të fëmijës, dhe nje plage ne zemer, Dy yje syve i kane rene, Rockfeler Center - Mbret, As vetja që kërkon, Edmondin se ku vajti. Për hir të fëmijës,.. një sedër - Plage ! Dhe xixellojne gjer ne mengjes. a skllav, Mos më pyet, o Zot, s’ta them i kujt është faji Për hir të fëmijës, vetes luftë i hap ! Fillon te erret qiellit prushi. a qen lypsar, Si Krishti po të lutem, “Nuk dinë se ç’bëjnë, ndaj fali!”. Penel i bardhe, kudo mer jete. a filozof dilemash: Pernduan yjet te qenushi. Kam e s’jam Pa emër Do fle tani, Ti beje perpjete! e jam e s’kam Te varri i nënës I lash ne fshat shtepi dhe moshe. as Djall, Nga Valter Lazeri Nga Arben Duka Vec qenin mora aq besnik. Ne do mesnates t’me degjosh. as Zot. Oh!...(Pa emer) I harrova te gjithe te gjallet Une flas me te ne Amerike O perendi! mbetem si lulia e thare, Per ty e vdekur e shtrenjte Perse me njeren dore ... Shikoj e s’e mbaj dot te qaret me mer harbuterisht ne c`mole Mbi balten tende te shenjte. Vesë mbi sy kjo ditë Nëntori! ato qe dikur vete m’i dhe ne c`breg te thepisur, nga Fation Pajo me doren tjeter nje pike uje C’me sheh nga pllakez e varrit E shkrire ne pak porcelan bujarisht? te vije te te jap. Vesë mbi sy kjo ditë Nëntori Oh!...(Pa emer)! Me syte si flakez e zjarrit Per c’lashe pas - e di Vlorë e djepit, e historisë Sa vite me dogje kaq larg! Te ngrire para teje me mban. edhe me dhemb: Anë e kënd këngën mori S`te vret jo, N’përvjetor të Pavarësisë. nje varg, as plumbi, as, thika, Me thua, kam ftohte, e renkon, nje fjale, E lidhur ne mijera zinxhire, Mblidhen djemtë e burrat si dikur te vret dashuria e pare. Nipa t’Ismailit e Boletinit a nje subjekt… Oh!...(pa emer), Me duket se ndihme kerkon, Se c’gjej perpara Ne ate te shkrete erresire. Njeqind vjet I kuqi flamur qe kurr s`te harrova ne jete kryefjalë arbërore e shpirtit. me mundon: As dielli, O fati yne i groposur Vesë mbi sy kjo ditë Nëntori a plak xanxar, as zjarri s`me dogji, Pse nenat ne mjegull na treten Vlora pret bijtë si gjithnji matuf a cmendarak, vec kjo dashuri e vertet! O dhimbje, o bore e pasosur Njësh për komb sahati solli Ti,(ke emer)! a Jeronim Derade Pse bijte pa nena te mbeten!... Nga Kosovë e gjer në Çamëri. me nje carage ne xhep? E mban mend Mbledhur bijtë e burrat në kuvend Te befsha m…, pleqeri, nje puthje plot zjarr?! S’e di kush me sheh, kush me flet, Në shesh të flamurit përsëri mbi mermerimen Ste vret, Merzia, vetmia me mbyt kosovar, çam, lab, kanë një nënë: as plumbi, as thika, jam e s’kam Cdo gje ka vdekur ne jete, -EMRI I SAJ ËSHTË SHQIPËRI ! Te vret ngrohja e pare. e kam e s’jam…  I gjalle eshte vec varri yt. E gjithe bota, tej-tehu,  ketu u mbajt e u vertit, ne te dy boshtet, horizontal e vertikal: Ne jam e s’kam e kam e s’jam, U perpelit,- u cel   u ul,- u ngrit, VLOREͲITALIͲVLORE u gdhi,- u ngrys Kompania Hermes Lines garanton shërbime cilësore për pasagjerë e me gaz e lot grupeturistësh,çdoditëtëjavësdukepërjashtuarditënediel. dhe kenge e vrer Ja disa prej qyteteve kryesore në Itali dhe stacionet ku autobusi jonë qëndron. Ah! jam e s’kam  Oh! kam e s’jam…  Pra, s’ka c’me duhet me BRINDISIBRINDISI  BARI(AUTOGRILE)  BARI(AUTOGRILE)  se c’isha dje,  BENEVENTO(AUTOGRILE) PESKARA(AUTOGRILE)  as ka c’me duhet  ROME(ANANJINA)  ANCONA(AUTOGRILE)  FROSINONE(AUTOGRILE)  RIMINI(AUTOGRILE) ku do jem.  AREZZO(AUTOGRILE) BOLOGNA(STACIONTRENI) Sot kam  PRATO(AUTOGRILE)  MILANO(CHASHINAGOBA)  e jam, ketu, atje, ne sixth and fifth and between, Rockfeler Center - Mbret a filozof lypsar, Packa se neser kockat shtroj e fle perjetesisht Tufine, Sharre, Lekekond a Forest-Hill…

cmyk